Professional Documents
Culture Documents
Sayfa No: 2
N. ERTUGAY, F. N. ACAR
1. GR
Renkli atksular balca tekstil, deri ve gda endstrilerinden kaynaklanmaktadr. Tekstil
endstrisi renkli atksu oluturan sektrlerin banda gelmektedir. zellikle boya ve terbiye
admlarnda yksek miktarlarda su tketilmekte ve buna bal olarak fazla miktarlarda atksu
oluturulmaktadr (Gnder ve Barlas, 2005). Dnyada retilen sentetik tekstil boyalarnn
yaklak yars yaplarnda chromophore (-N=N-) bulunduran azo bileikleridir. Azo boyalar
toksik ve biyolojik olarak geri dntrlemez ayrca yksek KOI ve kuvvetli renk veren
zelliklerinden dolay evreye zararldr. Renkli atksular alc su ortamlarnda estetik
kirliliin tesinde k geirgenliini azaltarak fotosentezi engellemektedir. Bunlarn yansra
boyar maddelerin paralanmaya kar direnli olmalarndan dolay alc ortamlarn ekolojik
dengesi bozulmaktadr. Renkli atksularn artmnda, geleneksel artm metodlarna alternatif
olarak son yllarda seici olmayan ve abuk bir ekilde su ortamndaki organik kirlilii okside
eden hidroksil radikalleri (OH) gibi reaktif trlerin retimi zerine dayanmakta olan leri
Artm lemleri gelitirilmitir (Gl ve Yldrm, 2009).
leri Oksidasyon lemleri (O),toksik ve kalc zellikteki organik maddeleri hibir
ayrm yapmadan zararsz son rnlere dntrebilmektedir. Seici olmayan ve hzl bir
ekilde su ortamndaki organik kirlilii okside eden OH gibi reaktif trlerinin oluumuna
dayanan O; UV; UV/H2O2; H2O2/Fe2+ (Fenton ilemi), Fenton-benzeri (H2O2/Feo),
UV/H2O2/Fe2+ (Foto-Fenton ilemi) gibi deiik modifikasyonlarda uygulanabilmektedir (Gl
ve Yldrm, 2009).
Son zamanlarda, metalik demir olan Feo sfr deerlikli demir (SDD) ile de azo
boyalarnn paralanmas zerine olan ilgi gittike artmaktadr. Boya giderimi iin SDDnin
faydalar: dk toksisite, dk maliyet, ilem kolayl ve atk suda dk demir
konsantrasyonudur. Asidik artlarda, SDD nin yzeyi anr ve Fe2+ iyonlar retir (Eitlik 1).
Daha sonra OH radikali retmek iin H2O2 ile reaksiyona girer (Eitlik 2). Bu da Fenton
reaksiyonlarn oluturur. SDD yzeyi daha sonra Fe3+ iyonlarn Fe2+ iyonlarna
indirgeyebilir. Bu ilem ileri Fenton ilemi (F) olarak tanmlanr. F, geleneksel Fenton
ilemine gre birka avantaja sahiptir. Birincisi, demir tuzlarnn yerine SDDnin
uygulanmas zt anyonlu sulu sistemlerin gereksiz yklenmesini nlemektedir. kincisi, F ile
muamele edilmi atk sulardaki ferrous ve ferric iyonlarnn konsantrasyonu, demir
tuzlarndan yararlanan klasik Fenton ilemiyle karlatrldnda nemli derecede dktr.
ncs, 2 nolu eitlik sayesinde Fe3+n daha hzl geri dnm sz konusudur (Fu vd.,
2010). Bundan baka, SDD ayn zamanda asidik artlarda oda scaklnda ve basncnda
hemen hemen tam olarak amonyaa dnen nitrat gibi maddeleri indirgeyebilmektedir (Shu
vd., 2009). Bu yzden, demir metalinin potansiyel olarak 3 elektronla reaksiyona
katlmasndan dolay Fenton ileminde Fe2+ yerine Feo in kullanld birok aratrma vardr
(Costa vd., 2008).
Feo+2H+ Fe2+ +H2
(1)
Fe2+ +H2O2Fe3++OH+ OH
(2)
(3)
(4)
(5)
Sayfa No: 3
Bu alma azo grubu bir boyar madde olan Methylene Bluenun Fenton-benzeri
Oksidasyon yntemi ile sulu ortamdan giderilebilirlii aratrlmtr. SDD kullanlan ve
kesikli olarak yrtlen almada artma verimi renk ve KO parametrelerinin takibiyle
deerlendirilmitir.
2.MATERYAL VE METOT
2.1. Kullanlan Materyal ve Kimyasal Maddeler
E.Merck, Darmstandt markal, biyolojik paralanmaya direnli MB (C16H18ClN3S2H2O)
azo boyar maddesi ticari olarak temin edilmitir. MB, sentetik bazik boya grubundan
katyonik bir azo boyasdr. Pamuk, ipek gibi rnlerin bask ve boyama ilerinde, antiseptik
zelliinden dolay da tbbi boyamada yaygn olarak kullanlr (Dutta vd., 2001). Boyar
maddenin kimyasal yaps ekil 1de gsterilmitir.
H2O2 (Hidrojen peroksit) stok zeltisi, younluu 1.11 gcm-3, % 30luk Riedel-de Han
markasndan 0.2 M (6800 mgL-1) olarak saf su ile hazrlanmtr. 10 m partikl boyutundaki
Feo (Merck) ve istenilen pH araln elde etmek iin % 10luk H2SO4 ve 0.1 M NaOH
zeltileri kullanlmtr.
2.2. Deneysel alma ve Analiz Yntemi
F ileminde, istenilen konsantrasyonda hazrlanan boyar maddenin ilk nce pH deeri
ayarlanmtr. Daha sonra srasyla Feo ve H2O2 ilave edilerek 3 dakika 150 rpm, 17 dakika 30
rpm alkalama hz ve sresinde tutulduktan sonra 2 saat bekletme ileminin ardndan 0,45
m membran filtreden geirerek renk ve KOI lmleri yaplmtr.Renk lmleri MB boyar
maddesi iin yaplan spektrum analizi sonucunda belirlenen 664 nm dalga boyunda
spektrofotometrik olarak okunmutur (Dutta vd., 2001; Ferreira-Leitao vd., 2007). KOI
analizleri 148 Cde Merck Spectroquant TR320de Standart Metotlara gre 600 nmde
spektrofotometrik olarak yaplmtr. Ayrca numunelerde H2O2 analizi I3-metodu ile
yaplarak KOIye giriim yapan miktar belirlenerek, bulunan KOI deerinden karlmtr
(Kang vd., 2009).
3. BULGULAR VE TARTIMA
3.1. Fenton Oksidasyonu ile MBnun Giderimine Feo Konsantrasyonun Etkisi
Demir, OH retmek iin H2O2yi katalitik olarak paralayan Fenton-benzeri
reaksiyonlardaki ana parametrelerden biridir. Optimum SDD konsantrasyon deerini
belirlemek iin 250 mL alma hacminde, sabit H2O2 miktar ile 0,1-0,2-0,3-0,4 gL-1 gibi
farkl SDD dozlar eklenmistir. ekil 2deki absorbans azalmasndan da grld gibi, 0,1
mgL-1 lik demir seviyesinde renk giderimi dikkate deer bir ekilde artmtr. Bu deerin
Sayfa No: 4
N. ERTUGAY, F. N. ACAR
stndeki dozlarda ise neredeyse bir art gzlenmemitir. Bundan dolay optimum demir
dozu 0,1 gL-1 seilmitir. Bunun sebebi, belli miktarlardaki SDD, H2O2 retimini artrmasna
ramen, fazlas H2O2nin ayrmasn ve Fenton-benzeri reaksiyonlardan retilen
oksidantlarn tketilmesini hzlandrabilir (Zhou vd., 2009).
2
MB
Feo=0,1g/L
Feo=0,2g/L
Feo=0,3g/L
Feo=0,4g/L
Absorbans
1,6
1,2
0,8
0,4
0
400
500
600
700
800
Dalga boyu(nm)
No
1
SDD(gL-1)
0,1
H2O2 (mgL-1)
50
pH
3
% Verim
85,0
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
0,2
0,3
0,4
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
50
50
50
25
75
100
75
75
75
75
3
3
3
3
3
3
2
4
5
6
86,2
87,3
87,3
70,2
99,0
100
99,3
36,4
25,2
15,2
izelge 1de grld gibi 100 mg L-1 MB konsantrasyonunda H2O2 miktar arttka
renk giderim verimi artmtr. 75 mgL-1 H2O2 miktarnda % 99 gibi yeterli bir verim elde
Sayfa No: 5
edildiinden dolay optimum H2O2 deeri 75 mgL-1 olarak seilmitir. H2O2nin renk giderimi
zerindeki etkisi incelenmi ve 25-100 mg L-1 arasnda deien miktarlarda H2O2 dozlar
kullanlmtr. Sonu olarak dikkate deer bir absorbans azalmas gzlenmitir (ekil 3). SDD
asidik artlarda kolay bir ekilde znmez ve bu yzden Fe2+ iyonlar retir ve retilen Fe2+
iyonlar OH oluturmak zere H2O2 ile reaksiyona girer ve retilen OH radikalleri H2O2
konsantrasyonuna baldr. Sonu olarak absorbans deerleri H2O2 konsantrasyonunun
artmasyla azalmtr.
2,1
MB
H2O2=25mg/L
H2O2=50mg/L
H2O2=75mg/L
H2O2=100mg/L
1,8
Absorbans
1,5
1,2
0,9
0,6
0,3
0
400
500
600
700
800
Dalga boyu(nm)
pH, Fde renk giderimini etkileyen en nemli parametrelerden biridir. MBnin renk
giderimi zerine pH deerinin etkisini aratrmak iin pH 2.0, 3.0, 4.0, 5.0 ve 6.0 olmak zere
be farkl balang pH deeri aratrlmtr. ekil 4den da grld gibi renk giderimi pH
deiimi ile dikkate deer bir ekilde etkilenmitir. Dk pHlarda daha fazla absorbans
azalmas gzlenmi, pH3.0 deerlerinde absorbans deerleri artmtr. izelge 1e
bakldnda ise pH 2.0 ve 3.0,pH 4.0, 5.0 ve 6.0 ile karlatrldnda renk giderim verimi
ok yksektir. pH 3.0 ve 4.0 te verim %99 iken pH 6.0da %15.2dir. Bunun sebebi SDD
asidik artlarda kolay bir ekilde znmez ve bu yzden Fe2+ iyonlar retir ve retilenFe2+
iyonlar OH oluturmak zere H2O2 ile reaksiyona girer. pH deerinin artmas ile ise OH
iyonlarnn varlnda SDDden kaynaklanan Fe2+ iyonlar SDDnin yzeyinde FeOH
keltileri oluturabilir. Bylece reaktif blgeler igal edilmekte ve bu yzden reaksiyon
engellenmektedir (Fu vd., 2010). Optimum pH deeri ise pH 2.0 daha asidik olduundan
dolay pH 3.0 olarak seilmitir.
Sayfa No: 6
N. ERTUGAY, F. N. ACAR
2
pH=2
pH=3
pH=4
pH=5
pH=6
Absorbans
1,6
1,2
0,8
0,4
0
400
500
600
700
800
ekil 4. MBnin Fenton-benzeri oksidasyonunda pHnn absorbans azalmasna etkisi (Co=100 mgL-1 ,
Feo =0,1 gL-1 , H2O2=75 mgL-1,T=20C, t=20 dak.)
49
KOI
Cs
39
200
29
150
19
100
50
-1
0
50
100
150
200
Cs(mgL-1)
KOIson(mgL-1)
250
250
Co(mgL-1)
Sayfa No: 7
MBnin F ile zamana bal olarak optimum artlarda KOI giderim etkisi ekil 6da
verilmitir. ekilden de grld gibi ilk dakikada giderimin byk bir ksm tamamlanm
ve zamana bal olarak KOI deeri azalmtr. lk dakikada % 73,8 giderim verimi elde
edilirken 20. dakikann sonunda bu deer % 84,6 olmutur.
50
KOIson(mgL-1)
40
30
20
10
0
12
15
18
21
Zaman (dak)
ekil 6. MBnin Fenton-benzeri oksidasyonunda farkl zamanlarda KOI giderimi (Co=100 mg L-1 ,
KOo=147,8 mg L-1 , Feo =0,1 g L-1 , H2O2=75 mg L-1 ,T=20C, t=20dak.)
Sayfa No: 8
N. ERTUGAY, F. N. ACAR
SDD Maliyeti
USD/m3
0,50
H2O2 Maliyeti
USD/m3
0,68
USD/m3
18,90
Toplam Maliyet
USD/m3
20,08
Maliyet manyetik kartrcnn yksek gce (630 Watt) sahip olmas nedeniyle bir
miktar artmtr. Kullanlan SDD ve ve H2O2 maliyeti son derece dktr. Uygulamada
elektrik enerjisi maliyeti, ilemin kartrlmas iin seilebilecek uygun cihazlarla
drlebilir.
4. SONU
Fenton-benzeri oksidasyon ilemi ile renk giderim verimini artrmak amacyla yaplan
bu almada; Feo ve H2O2 konsantrasyonu, pH, balang boya konsantrasyonu ve KOI gibi
baz parametrelerin optimum deerleri aratrlmtr. Optimum artlarn aratrlmasyla elde
edilen % 99 renk ve % 84,6 KOI giderim verimleri dikkate alndnda, Fenton-benzeri
oksidasyon ileminin yksek miktarda kalc organik ve yksek renk ieriine sahip
atksularn biyolojik artma ncesi artmnda ve zellikle bu atksu tipi iin ok uygun bir
artma teknolojisi olduu belirlenmitir. Ayn zamanda SDDnin geri kazanlabilir, tekrar
kullanlabilir ve dk maliyetli bir materyal olmas sistemin stnlkleri arasndadr.
KAYNAKLAR
Cao M., Wang L., Wang L., Chen J., Lu X. (2013): Remediation of DDTs Contaminated
Soil n A Novel Fenton Like System with Zero Valent ron, Chemosphere, No. 90, sf.
2303-2308.
Costa R. C. C,. Moura F. C. C., Ardisson J. D., Fabris J. D., Lago R. M.(2008): Highly
Active Heterogeneous Fenton-like Systems Based on Fe0/Fe3O4 Composites Prepared by
Controlled Reduction of Iron Oxides, Applied Catalysis B: Environmental, No. 83, sf.
131139.
Dutta K., Mukhopadhyay S., Bhattacharjee S., Chaudhuri B. (2001): Chemical Oxidation of
Methylene Blue Using a Fenton-Like Reaction, Journal of Hazardous Materials, B84, sf.
5771.
Ferreira-Leitao V. S., Andrade de Carvalho M. E., Bon E. P. S. (2007): Lignin Peroxide as
Efficiency for Methylene Blue Decolouration: Comparison to Reported Methods, Dyes
and Pigments, No. 74, sf. 230-236.
Sayfa No: 9