Professional Documents
Culture Documents
Giáo trình phân tích thực phẩm hệ Đại học
Giáo trình phân tích thực phẩm hệ Đại học
Nhc im:
-
Thit b t tin
1.2.2.
Da trn hin tng lin quan n tnh cht in ca mu kho st, hay da
trn tnh bin thin ca mt s i lng vt l ca dng in khi c s hin din
ca mu trong h thng mch.
Gm:
-
Phng php o in dn
1.2.3.
Sc k kh : lng kh v rn kh
1.2.4.
Phng phn o dn in
vo nng lng ca n. V d cc tia cc tm, tia kh kin c nng lng cao nh hng
ti cc mc nng lng ca cc electron bn ngoi. Bc x hng ngoi c hp th bi
vt cht dn n s quay hay dao ng ca cc phn t. Ngoi ra khi vt cht hp th
nng lng t cc ngun khc nh nng lng nhit, nng lng in chng s chuyn
ln trng thi cao hn. trng thi ny chng khng bn v pht ra nhng bc x c
trng tr v trng thi c bn. V vy trong phng php quang ph nu phn loi
theo hin tng ta c phng php ph hp th v phng php ph pht x. Nu phn
loi theo bn cht sng in t ta c ph IR, ph UV-Vis, ph tia X v.v.... Trong phng
php quang ph cc cht c nhn bit thng qua tn s hay bc sng t trng t qu
trnh hp thu hay pht x v c nh lng thng qua lng bc x in t c hp
th hay pht x, Vn ny s c lm sng t trong cc chng tip theo
2.2 Sng in t
2.2.1 Tnh cht sng in t
a. Mt s quan nim v bc x in t
Thuyt v sng in t do Maxwell a ra. Theo ng th mi bin
thin ca in trng u lm pht sinh ra mt t trng v ngc li, mi
bin thin ca t trng u lm xut hin mt in trng trong khng
gian xung quanh.
V vy khi mt in tch dao ng vi tn s s lm xut hin mt in
trng v mt t trng bin thin cng tn s . Trng tng hp ca in
trng v t trng gi l trng in t. Trng in t truyn trong khng
gian gi l sng in t
Chnh Maxwell, ngi u tin tin on sng in t vi tn s
thch hp phi ng nht vi nh sng nhn thy. iu c ngha l nh
sng c bn cht l sng in t. L thuyt ny gi thuyt sng in t .
Trong sng in t, in trng
v t trng
lun lun c
h
h
2
c
.c
T ta c tnh ht ca nh sng.
Thuyt lng t nh sng c Planck a ra nm 1900 v tnh ht nh sng
c suy ra mt cch t nhin t h thc tng i ca Eintein. Thuyt lng t
hay thuyt ht nh sng ch l mt v do s pht minh ng gp ca hai nh bc
hc li lc l Planck v Eintein
Theo h thc tng i Eintein :
m0
V2
V 2 hay m0 m 1 2
1
c
c2
nhng hin tng nh hiu ng quang in, cn nhng ngi theo trng phi ht
th c gng gii thch cc hin tng nh giao thoa nh sng.
Nm 1924 Louis de Broglie mt nh bc hc ngi Php thng nht hai
thuyt. Theo ng chnh thuyt ht v nh sng tha nhn tnh sng, v theo
thuyt ny, ht nh sng c nng lng c tnh theo cng thc h , trong
c cha tn s , mt i lng c trng cho bn cht sng, v vy theo ng
khng th n thun coi nh sng l ht m cn tha nhn tnh sng ca nh sng.
iu c ngha l nh sng va c tnh sng va c tnh ht. Ngi ta ni nh
sng c tnh nh nguyn sng- ht
2.2.2 Cc i lng biu din sng in t v biu thc lin quan gia cc i lng
- di sng : Khong cch gia hai cc i hay hai cc tiu k tip nhau.
n v l cm, nm, m, A0
- Chu k T : thi gian sng truyn t cc i ny sang cc i k tip. n
v l giy
- Tn s : s dao ng trong mt giy. n v = 1/T
- Tc truyn sng trong chn khng
C = . = 3.1010 cm/s
- S sng = 1/ ( cm-1 ) m t s sng thc hin c trong mt giy
2.3 Nng lng ca vt cht v tng tc sng in t ti vt cht
2.3.1 Nng lng ca vt cht
Nhng phn t c nhiu nguyn t s c nhiu chuyn mc nng lng khc nhau
m mi loi chuyn mc cng c th c biu din bng s nh trn.
nhit khng tuyt i, lp v in t ca phn t khng b kch thch , s
quay ca phn t s khng xy ra , nhng phn t vn c mt nng lng dao
ng no gi l nng lng dao ng im 0. Khi tng dn d tr nng
lng nhit ca phn t n gi tr 0,03- 0,3 Kcal/mol, trng thi quay ca phn t
bt u b kch thch nhng trng thi dao ng v trng thi in t vn khng
i.
Khi nng lng chuyn ng nhit tng ln 0,3- 12Kcal/mol, trng thi in t ca
phn t cng cha b kch thch nhng trng thi dao ng bt u b kch thch .
Nhng photon tng ng vi bin thin nng lng dao ng c bc sng vo
c: = 2500nm- 0,1mm ng vi bc x vng hng ngoi.
Mun kch thch cc in t th cn phi dng nng lng cao hn, vo khong
vi chc n vi trm Kcal/mol . Nng lng ng vi vng kh kin v t
ngoi.
Cc bc x c nng lng thp nh sng cc ngn hoc hng ngoi xa ta s thu
c ph quay thun ty. Ph thun ty bao gm nhng vch ph cch u nhau
v gn nhau, mi vch c tn s:
q
Eq
h
Khi phn t b kch thch vng hng ngoi gn, trng thi dao ng b kch thch
nhng lng t nng lng ng vi tn s :
d
Ed
h
Eel
h
10
11
Hnh trn l ph hp thu ca phn t Benzen 2 trng thi lng (a) v hi (b)
Ph hp thu nguyn t
Cc cht hp th cc nguyn t kim loi trng thi hi. trng thi ny chng
c kh nng hp th nhng bc x in t t trng trong vng t ngoi, gy ra
ph hp th nguyn t. Ph thu c cho qu trnh ny l nhng vch ph t
trng, nn c gi l ph vch. Nhng nguyn t kim loi khc nhau trng thi
hi nguyn t c kh nng hp th nhng bc x in t c bc sng khc nhau.
Chnh v vy, ngi ta c th da trn bc sng b hp th d on s c mt
ca kim loi . V mt nh lng cng da trn ng dng nh lut LambertBeer.
12
Hnh trn l vch ph hp thu ca nguyn t As, bao gm hai vch 197,2nm c
nhy cao v 193,7nm c d nhy thp hn
Ph Hng ngoi
L ph hp thu trong cc phn t hp th bc sng nh sng tng ng vi
trong vng IR. Phng php phn tch theo ph hng ngoi l mt trong nhng k
thut phn tch rt hiu qu. Mt trong nhng u im quan trng nht ca
phng php ph hng ngoi vt hn nhng phng php phn tch cu trc
khc (nhiu x tia X, cng hng t in t vv) l phng php ny cung cp
thng tin v cu trc phn t nhanh, khng i hicc phng php tnh ton
phc tp. K thut ny da trn hiu ng n gin l: cc hp chp ho hc c
kh nng hp th chn lc bc x hng ngoi. Sau khi hp th cc bc x hng
ngoi, cc phn t ca cc hp cht ho hc dao ng vi nhiu vn tc dao ng
v xut hin di ph hp th gi l ph hp th bc x hng ngoi. Cc m ph
khc nhau c mt trong ph hng ngoi tng ng vi cc nhm chc c trng
v cc lin kt c trong phn t hp cht ho hc. Bi vy ph hng ngoi ca
mt hp cht ho hc coi nh "du vn tay", c th cn c vo nhn dng
chng.Trong ph hng ngoi ngi ta chia lm 3 vng da trn bc sng ca
chng:
= 0,8 2,5m
= 2,5 50m
= 50 - 100m
13
Vt cht dng nguyn t hay phn t , nhn nng lng bc x thch hp,
chuyn mc nng lng thp (bn) ln mc nng lng cao hn (km bn ), c
khuynh hng tr li mc nng lng thp hn v c th pht ra bc x, l
hin tng pht x.
d tm hiu qu trnh pht x chng ta xt gin nng lng v ph pht
x ca nguyn t Hydro
Cc trng thi nng lng ca e trong nguyn t H
Nng lng ca e tnh c khi gii phng trnh Schroedinger:
14
En
13,6
(ev)
n2
15
16
17
18
19
20
21
Trong :
1. Ngun bc x tn hiu
2. B phn to n sc
3. Mu
4. B phn nhn kt qu v chuyn thnh tn hiu
5. My o hay my ghi
22
2.5.2. Ngun bc x
Da vo bn cht ca qu trnh to ra bc x m ngi ta chia lm hai loi
ngun bc x: Ngui bc x lin tc v ngun bc x khng lin tc
+ Ngun bc x lin tc.
Ngun bc x lin tc l ngun pht ra di cc bc x lin tc c di sng
khc nhau, sau cc bc x ny i qua b phn to bc x n sc c bc x
n sc trc khi i n mu
Ty vo di sng ca bc x cn pht ra , ngi ta dng cc loi ngun
sau :
- Ngun t ngoi : gm c n hydro ( cha kh H 2) v n deterium ( cha
kh D2)
Cu to n :
23
24
25
26
27
28
CHNG III
PHNG PHP PH HP THU T NGOI V KH KIN
30
32
33
3.3.3 Chuyn v n *
y l qu trnh dch chuyn c nng lng thp, mt in t t orbital
khng lin kt n ln orbital phn lin kt *. y l qu trnh thng xy ra
trong phn t c mt nguyn t cha bo ha in t. Hu ht cc qu trnh
chuyn ny xy ra nhng phn t cha nhm chc cacbonyl (C=O) v
bc sng hp thu t 270nm- 295nm. H s hp thu mol trong trng hp
35
36
38
39
nh hng ca pH
40
41
Mt s quy tc:
*H thng dien: c tnh tyrn cn bng 1-3 butadien
Nhm mang mu
* 1-3 butadien
* H thng ng vng
* 1 ni i ko di lin hp
* 1 ni i ca dien gn trc
tip vo vng (C = )
* 1 nhm alkyl
* 1 nhm th RS
RO- , HOXR2NTh d :
+ 1-3 butadinen
(nm)
217
+36
+30
+5
+5
+30
+6
+5
+60
217
+ h thng ng vng
36
+ 1 ni i ko di lin hp
+ 1 ni i gn vo vng
+ 4 nhm th alkyl
20
42
C=C-C=C-C=O
Nhm mang mu
Ceton vng 6
Ceton vng 5
Aldehyde
Ni i ko di lin hp
Dien ng vng
Ni i vng ngoi
Th alkyl ,,,
Th OH ,
Th OAC,,,
Th =O-Me ,,,
Th Cl ,
-Br ,
-n-R2
(nm)
215
202
207
+30
+39
+5
+10,12,18,18
+35
+6
+35,30,17,30
+15,12
+25,30
+25
Th d :
Ceton vng 6
215nm
Din ng vng
+ 39
Ni i ko di lin hp
+ 30
+ 58
3 ni i trctip vi vng
+ 15
43
Hp cht c dng:
Nhm X l : Alkyl
= 246nm
OH,OR = 230nm
H
= 250nm
Quy tc Scott
Nhm th
V tr nhm
V tr nhm
V tr nhm
Alkyl
-OH,OR
-Br
-NH2
-NR2
th orto
3
7
2
15
20
th meta
3
7
2
15
20
th para
10
25
15
58
85
V d: X l OH c
Z l Br (para)
230nm
+15nm
44
45
46
47
1. Ngun n- my o ti mt bc sng c nh
My o ti mt bc sng xc nh no nh trong my o quang. Di o
rng nh b phn lc mu. Mu blank l mu ch c cha thuc th v
dung mi m khng cha cu t cn phn tch, c o u tin tr i
hiu ng hp th nn, sau mu chun v mu o c o theo th t t
thp ln cao. B phn phn tch thu bc x n sc dng trong my ny
c l cch t.
Cu to ca ngun o loi ny n gin, cc b phn in lin quan ti s
pht x v n nh ngn cng khng i hi phc tp. V vy gi tr ca
loi my ny tng i r.
2.
3.
49
50
Cu to ca mt s cch t :
a.
b.
c.
3.12. Detector
51
52
Il=I0.e-kd
53
Trong :
IL : l cng tia l
I0 : l cng tia ti
k: h s hp th
d: dy cu lp dung dch keo
ln
I
I
.C.d
lg I 0 A
t
c gi l hp th
54
ta c
A1
C2
ta c
A2
C3
ta c
A3
C4
ta c
A4
.
Cn
ta c
An
i vi mu cn xc nh :
CX
ta c
AX
55
57
UV-3101
UV-1650PC
UV-3600
58
Fe(OH)3
4 Fe
+ 2NH2OH
3+
Fe
3+
+
4 Fe
H2O
59
3H2O
2+
N2O
4H+
2+
N-
+ Fe2+
N-N
Fe
N
N-
(mau
o cam)
1.3. Tr ngi:
Nhng cht oxy ha mnh nh cyanide, nitrite v phosphate (polyphosphate
mnh hn orthophosphate), chromium, zine vi hm lng ln hn st 10 ln,
cobalt, copper ln hn 5mg/l v nicken ln hn 2 mg/l u gy nh hng n kt
qu phn tch. Bismuth, cadmium, mercury, molybdate v silver kt ta vi
phenanthroline. Trong qu trnh thc hin th nghim, bc un si vi acid nhm
chuyn polyphosphate thnh orthophosphate, loi b nh hng ca nitrite v
cyanide. Thm mt lng tha phenanthroline loi b nhng sai s gy ra bi
cc cht oxyha mnh v to phc vi mt s ion kim loi c trong dung dch.
Nu hm lng cc ion kim loi qu cao, cn phi s dng phng php trch ly.
Nu mu c mu hay cht hu c, x l mu bng cch un si mu nhiu
gi vi acid HCl 1:1 trong cc c quai bng silica, s hay platinum. Khi mu cn,
t nh, phn tro cn li c ha tan bng acid. Nu hm lng cht hu c qu
cao, bc phn hy s c thc hin trc giai on trch ly.
Phng php phenanthroline c th xc nh hm lng st nh nht l 10g.
Dung dch chun m:
20ml H2SO4 m c vo 50ml nc ct v thm vo 1,404
Fe(NH4)2(SO4)2.6H2O. Sau khi dung dch ng nht (1,00ml = 200g Fe =
200ppm).
Dung dch chun : chun b mi khi s dng.
Ly 50ml dung dch lu tr st cho vo bnh nh mc 1000ml, thm nc
ct ti vch nh mc (1,00ml = 10,00g Fe= 10ppm).
60
Thc hnh:
Xc nh St tng cng : (Fe tc)
Mu phi c lc u trc khi phn tch, ly 50ml mu cho vo erlen.
Nu th tch mu c hm lng st cao hn 200g, s dng mt lng mu t hn
v pha thnh 50ml. Thm 2ml HCl m c v 1ml NH 2OH.HCl. Thm vi vin bi
thy tinh vo erlen, un si n khi th tch cn khong 15 20ml (nu mu b
cn, cho vo 2ml HCl m c v 5ml nc ct).
Lm ngui mu nhit phng, chuyn dung dch vo bnh nh mc
100ml, thm 10ml dung dch m NH 3C2H3O2 v 4ml dung dch phenanthroline.
Cho nc ct ti vch nh mc v lc u, sau khong 10 15 pht cho
cng mu t cc i v n nh. o hp thu trn my spectrophotometer
bc sng 510nm.
Thit lp ng chun v xc nh mu
S dng dung dch chun c nng 10ppm .
Pha lot dung dch chun st nh sau :
STT
V chun (ml) Fe 10ppm
V mu nc (ml)
V HCl m c (ml)
V NH2OH.HCl (ml)
V NaOH 30% (ml)
V m Amoniaxetat(ml)
V 1-10 phenanthroline (ml)
H2O ct (ml)
Hm lng ppm Fe
0
0
1
1
2
2
3
3
4
4
M1
0
3
0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5
1
1
1
1
1
1
0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0.5
3
3
3
3
3
3
1
1
1
1
1
1
4
3
2
1
0
1
0
1
2
3
4
Cx1
M2
0
3
0,5
1
0.5
3
1
1
Cx2
Ch thch :
* un si cho ti th tch dung dch cn khong 1015 ml.
* nh mc thnh 100ml bng nc ct. Lc u v o hp th.
61
62
1
1
2
2
3
1
5
5
3
1
4
10
3
3
3
1
3
15
4
4
3
1
2
20
M1
M2
2
3
1
4
Cx1
2
3
1
4
Cx2
63
10 1000
ppmNO 3 Cx.
1000 2
64
chm tia sng c nhng bc sng (tn s) mang nhng nng lng
xc nh ng ng vi nng lng cn thit chuyn cc in t t
trng thi c bn ln cc trng thi kch thch tip theo.
Cc nguyn t t do s hp th cc bc x c nng lng xc nh .
Ph sinh ra trong qa trnh ny gi l ph hp thu nguyn t. Nu gi
nng lng ca tia sng b nguyn t hp th l E
Ta c:
E = ( Em E0 ) = h hoc E = h.c /
Eo : nng lng trng thi c bn
Em: nng lng trng thi kch thch
h : hng s Planck, C : tc nh sng
: di sng ca vch ph hp th
nhy ca cac phng phap:
ICP-MS
ppt
GF AAS+ ha hi
ppb
ppm
65
AAS-F
Pht x ngn la
0,1%
100%
66
To c cng thc:
A = K LC = lgI0,
I
Vi:
A: hp thu
K : H s hp x ty thuc vo lc dao ng ca php chuyn di in t gy ra s hp
x.
L: Chiu di ngn la trong phng php F-AAS hoc chiu di on ng i qua l
GF-AAS.
C: Nng hi nguyn t cn xc nh trong Plasma.
I0,: Cng pht x pht ra t n cathode rng ti bc sng .
I: Cng hp x sau khi ra khi mi trng hp x. Thc t cng bc x sau khi
i qua ngn la cha mu.
iu kin thu c ph hp th nguyn t
+ Cc nguyn t trng thi ri rc khng lin kt ha hc vi nhau
+ C mt ngun sng ngoi thch hp (thng chn n cathode rng ca chnh nguyn
t cn thu ph hp x) di vo m hi nguyn t.
+ C mt thit b phn tch ph v ghi o thch hp.
4.3 Thit b php o ph AAS.
Thit b php o ph AAS ch yu bao gm nhng chi tit quang trng sau:
(1) Ngun pht tia bc x : thng l n cathod rng (hollow cathode lamp) : dng
pht ra cc bc x n sc, c trng cho tng nguyn t.
(2) H thng nguyn t ha : dng chuyn mu (thng l ion, th lng) t dng phn
tch dng lng sang th hi nguyn t:
C hai loi k thut nguyn t ha mu :
- Nguyn t ha bng ngn la ( Kh + Axetylen)
67
68
Phn 1: Thn n
Thn n, v n, ca s lm bng thy tinh hoc thch anh. Nguyn liu lm ca s n
phi trong sut trong vng UV hoc VIS ty thuc vo loi n ca tng nguyn t. B
cc in cc catot v anot lm bng nha PVC.
Phn 2: in cc
Catot : C dng hnh xylanh hoc hnh ng rng, c ch to bng chnh kim loi cn
phn tch c tinh khit cao (>99.9%). Dy dn ca catot l W hoc Pt . Bao quanh
catot c lp mica khng dn in m bo s phng in tp trung vo catot v tng
cng vch cng hng.
i vi kim loi c im chy thp c ph mt lp mng trn ct ng. i vi kim
loi cng hoc gin th p bt hoc ch thnh hp kim lm catot.
Anot: c ch to bng kim loi tr v bn nhit nh W hoc Pt. c t bn cnh
catot hoc l 1 vng bao quanh catot.
Phn 3: Kh trong n
Kh np vo n khng c pht ra ph lm nh hng n chm tia pht x ca
n.Trong iu kin nht nh, t s gia cc nguyn t b ion ha v cc nguyn t
trung ha phi khng i n lm vic n nh. i vi kim loi c nng lng ion
ha cao cn s dng kh Ne v Ne c nng lng ion ha cao hn Ar. Trong n phi ht
ht khng kh v np vo kh tr: Heli, Ar, Ne ( tinh khit >99.9%) vi p sut 515
mmHg. Thay Ne bng Ar trong trng hp vch cng hng ca nguyn t cn xc nh
k cn vch ca Ne. Kh Heli t c s dng do s tc ng vo catot km v s hao ht
kh Heli trong n xy ra nhanh do Heli hp ph ln trn b mt n lm gim p sut kh
trong n v gim tui th ca n.
Phn 4: Ngun nui n
Th lm vic thng t 220 250 (V).
Ngun in mt chiu n nh.
Cng dng lm vic t 3 50 (mA).
69
B3 :Nguyn t kim loi t do b va p tip tc v chuyn thnh trng thi kch thch ri
pht ra bc x c trng. Chm tia pht x ny l ngun tia n sc chiu qua mi trng
hp thu thc hin php o AAS.
n phng in khng in cc (EDL Electrodeless Discharge Lamp)
Cu to bao gm 4 phn
Phn 1: Thn n
L ng thch anh chu nhit, mt u n EDL cng c ca s S, trong sut vi chm
sng cn phn tch. Cun cm bng ng cng sut 400-800 W c ni vi ngun nng
lng cao tn HF nui n lm vic. Ngoi cng l v n chu nhit.
Phn 2: Cht trong n
Kim loi hoc mui (iodua) ca kim loi ca nguyn t d bay hi thay cho catot trong
n HCL. y chnh l ngun cung cp tia pht x ca nguyn t phn tch khi chng b
kch thch. p sut hi kim loi trong n khong 1 1.5 mmHg v nhit t 500
800oC.
Phn 3: Kh trong n
n phi c ht ht khng kh v np vo n kh tr Ne, Ar, Heli p sut thp
(khong vi mmHg).
Phn 4: Ngun nui n:
Dng ngun nng lng cao tn cm ng in t nui n EDL lm vic, c ch to
theo 2 tn s:
Tn s sng ngn 450MHz n EDL sng ngn.
Tn s sng radio 27.12MHz n EDL sng radio.
70
Nhit ca ngn la gip cho qu trnh nguyn t ha xy ra. Tin trnh xy ra i qua
nhiu giai on c th tm tc hnh sau:
71
72
+ Nhit cng cao cng c khuynh hng tng kh nng bay hi ng thi gim s to
thnh ca cc oxit vn chu nhit cao. Qu trnh bay hi khng hon ton s dn n hin
tng khng tuyn tnh ca ng chun
+ Kch c ht sol kh: Qu trnh bay hi cng mnh khi c ht i vo bung nguyn t
ha cng nh.
Cu trc ngn la:
V hnh dng cu to v s phn b nhit ca ngn la, n kh gm ba phn nh
sau:
Phn mt (a). Phn trong cng st ming n l phn ti (a). Trong phn ny
cht t c trn v nung nng chun b t chy phn hai (b). Nhit trong
phn ny thp (700-12000C).
Phn hai (b) l li ca ngn la.
Trong phn ny xy ra cc phn ng t chy cht kh. N khng mu hay c mu xanh
nht v nhit l cao nht. Chnh nh b l ch c nhit cao nht ca ngn l a. Nu
t bng hn hp kh axtylen v oxy hay khng kh nn th nhit ca ngn la c
cung cp nh phn ng:
2C2H2 + 2O2 = 4CO + 2H2 + Q
Phn th ba (c) l v ca ngn la.
Trong phn ny thng xy ra cc phn ng th cp, c mu vng v nhit thp. N
to thnh ui v v ca ngn la. Do s phn b nhit ca ngn la nh vy, nn kh
73
74
75
76
77
78
79
xM(k)
(g) MxXy(r,l) xMO(r,l) + yX(k)xM(k)
xM(k)
(h) MxOy(r,l) xM(r,l) xM(K)
(i) MxOy(r,l) xMO(r,l) xM(r,l) xM(k)
Sau l qu trnh hp th bc x ca cc nguyn t M(k).
M(k) + n(vh) Ph AAS
Cc qu trnh (f) v (g) ny l i vi cc mui ca kim loi vi nitrat, cacbonat, sufat,
photphat, ngha l cc mui c oxy. Cc qu trnh (h) v (i) l i vi cc hp cht oxit.
Cc qu trnh theo cc c ch ny thng km n nh v cho kt qu c nhy thp
hn cc qu trnh ca cc mui halogen trn. Tiu biu cho s din bin theo kiu ny
l cc mui cacbonat, sunphat v photphat ca kim th Ca, Ba, Si.
V d:
FeCl3(r,l) Fe(r,l) Fe(k)
Mn(NO3)2(r) MnO (r,l) Mn(k)
CaO(r) Ca(r) Ca(k)
V2O5(r) VO(r) V(k)
Nh vy, cc qu trnh ny xy ra trong cuvet nh th no ty thuc vo:
+ iu kin nguyn t ha mu (ch yu l nhit ).
+ Tnh cht nhit ha ca cc hp cht mu
+ nh hng thnh phn nn ca mu
+ Mi trng tin hnh nguyn t ha mu.
+ Cht nn ca mu, cht ph gia thm vo.
Giai on lm sch Cuvet
Mc ch nhm lm bay hi cc cht bn nh cc kim loi hoc mui cn nm li trong
ng graphite. C th thc hin 3000oC nhng nhiu trng hp cng thc hin nhit
thch hp thp hn. Thng thng nhit lm sch s cao hn nhit nguyn t
ha khong 2000C .
80
81
Kiu ng graphit c sn :
Sn l 1 thanh cacbon c b dy 1mm v di n tch vi mm2 c t vo trong ng
graphit.Vi kiu ny mu s c lm nng gin tip v ng u,lm gim nh hng
ca cht nn v tn hi u nn.
82
83
84
nguyn t duy nht thch hp cho vic xc nh m khng cn nguyn t ho sau khi
c kh ti trng thi c bn. V vy hu nh ton b hi thu ngn u tham gia vo
qu trnh hp th.
- H thng CV - AAS c b ho hi lnh Hg gm cc bnh phn ng v h thng li cun
hi thu ngn.
Nguyn tc
Trong k thut ha hi ngui, ion Hg2+ trong dung dch mu c kh thnh nguyn t t
do bng cch cho phn ng vi mt cht kh mnh nh thic clorua (SnCl 2) hoc natri
tetrahydroborate (NaBH4) trong mt h thng kn. Sau , hi thy ngn t do c dn
t bnh phn ng n b phn hp th bng cch sc mt dng kh mang thch hp, tr
vi Hg (khng kh, nit hoc argon) vo dung dch mu. i khi b phn hp th c
gia nhit cht t (khong 100oC) trnh ngng t hi nc.
85
86
87
Hin nay phng php ny c s dng rng ri trong phng th nghim, cc thit b o
c ci t sn phng trnh ng chun t tnh kt qu ca mu o. Tuy nhin
cn phi kim tra nh k, v theo thi gian th iu kin hot ng ca my s khng cn
ng nht gy ra s sau lch cho php o.
Phng php mt mu chun
+ Khi c mu chun
Trong nhng trng hp n gin, chng ta cng khng cn pha mt dy chun dng
th chun, m c th tnh ngay gi tr Cx nh mt mu chun C l ca cht phn tch.
Ngha l chng ta c:
Vi mu phn tch: Ax = a.Cx (a)
Vi mu u:
Ao = a.Cl (b)
Do em (a) chia cho (b) chng ta c: C: (Ax/Ao).Cl.
88
89
CHNG IV
PHNG PHP CHUN IN TH
4.1.C s ca phng php chun in th
90
91
Zn 2e
Cu2+ + 2e
Cu + Zn2+
4.1.4.Th in cc
Kho st 1 thanh kim loi nhng trong mt dung dch in ly, nh vy s c s
tip xc b mt thanh kim loi vi dung dch. S tip xc ny sinh ra mt s
chuyn di cation t thanh kim loi i vo dung dch hay t dung dch kt tinh ln
b mt kim loi.
92
DD
* TH1 : Khi KL
th mt lng cation kim loi c xu hng bc khi b
mt i vo dung dch.
Khi cation kim loi bc khi b mt i vo dung dch in t li trn b mt
kim loi lm b mt tch in (-), b mt tch in (-) c xu hng ht cc cation
ln b mt ca n to nn lp in kp v hnh thnh th in cc.
DD
* TH2:Ngc li KL
th cation trong dung dch s kt tinh ln b mt
kim loi, s kt tinh ca cc cation kim loi lm b mt kim loi tch in (+) v
c xu hng ht cc anion ti b mt ca n v sinh ra th in cc.
xc nh gi tr ca th in cc ngi ta khng th xc nh gi tr
tuyt i ca n m ch xc nh gi tr tng i qua th c gia 2 in cc
ch khng th xc nh th ca mi in cc. V vy trong k thut xc nh
gi tr ln, nh v th ngi ta phi chn mt th in cc chun v t cho n
mt gi tr , cc in cc khc s c gi tr sau khi so snh vi n, in cc
ngi ta chn l in cc Hydro v xem E02H+/H2 = 0
Cch xc nh th tiu chun : Th tiu chun l th c xc nh trong
iu kin tiu chun 250C- 1atm
93
V d 1: Xc nh
E Cu
/ Cu
=?
E = E0Cu2+/Cu E02H+/H2
94
95
Gi tr th ca cc cp oxy ha kh
96
Th tiu chun
Gi tr th o c gia kim loi v dung dch mui ca n c xc nh
bng phng trnh Nerst
RT
E E0
ln C
nF
Trong E0 l th tiu chun ca kim loi
iu kin chun 250C, 1at th phng trnh c vit li nh sau :
0,059 OX
E E0
lg
Kh
n
V d: i vi cp Fe3+/ Fe2+
0,059 Fe3
E E0
lg
1
Fe2
i vi cp Cu2+/ Cu
0,059 Cu 2
E E0
lg
2
Cu
Th thc
Thc t th th o c ca mt cp oxy ha kh khng ch ph thuc vo bn
cht kim loi lm in cc v nng ion ca n m cn ph thuc vo cc
yu t khc nh mi trng m chng tn ti
V d nh phn ng c s tham gia ca cc ion H+ vo qu trnh oxy ha kh :
MnO4- + 5e + 8H+ = Mn2+ + 4H2O
Ta thy lc ny th c tnh nh sau:
0,059 MnO 4 H 8
0
EE
lg
5
Mn
97
Th lc ny c tnh nh sau :
0,059 CrO 72 H 14
E E0
lg
6
Cr 3 2
Th cn bng
Trong phng php chun in th, qu trnh kho st phn ng xy ra khi
chun chnh l kho st s bin thin th sinh ra gia cc cp oxy ha kh tham
gia phn ng. Trong qu trnh cht ng vai tr oxy ha s tham gia vo qu
trnh kh v nhn in t lm cho gi tr th ca n gim xung cn cht ng vai
tr cht kh s tham gia vo qu trnh oxy ha, cho in t lm cho th ca n tng
ln. Khi th ca hai cp oxy ha kh bng nhau th qu trnh chm dt. Th o
c ti thi im gi l th cn bng .
Nh vy th cn bng l th m ti cht oxy ha phn ng va vi cht
kh trong qu trnh chun .
V d: xt qu trnh phn ng xy ra trong h gm mt thanh Pt nhng trong
dung dch Fe2+ v Fe3+ c nng bng nhau. Cng trong iu kin y trong dung
dch Cu2+ v Cu+ . Ngi ta ni hai in cc qua mt b phn o th quan st s
bin thin ca th t trong qu trnh.
Phn ng chun xy ra nh sau :
Fe3+ + Cu+ = Cu2+ + Fe2+
Lc ny th ca cc Fe c tnh nh sau :
E 0,77
0,059 Fe3
lg
1
Fe2
Th ca cc Cu : E 0,17
0,059 Cu 2
lg
1
Cu
98
0,059 Cu 2 Fe3
lg
(1)
1
Cu Fe2
Cu
Fe3
Cu 2 Fe3 1
suy
ra
Cu 2 Fe2
Cu Fe2
Thay vo (1) ta c :
ECB =
0,77 0,17
0,47V
2
aE1 bE 2
ab
Vi:
- E1 l th tiu chun ca cht oxy ha
- E2 l th tiu chun ca cht kh
4.1.5. Cc loi in cc
Cc loi in cc : C 3 loi
Loi 1 : L mt thanh kim loi M c nhng vo mt dung dch c cha
cation ca n.
V d: Ag| Ag+, Cu|Cu2+
Mn+ + ne M
99
E E0Mn /M
0,059 [ Mn ]
lg
n
[M ]
0,059
lg[ Mn ]
n
V d : in cc Ag| Ag+ ta c : E E0 Ag /
/ Ag
0,059
lg[ Ag ]
1
0,059 [Cl 2]
lg
2
[Cl ]2
V y l kh bo ha nn : E E0 Cl2 / Cl
0,059
1
lg
1
[Cl ]
0,059 [ H ]2
lg
2
[ H2 ]
0,059
lg[ H ]
1
100
E E0 MA/
An
0,059
[ MA]
lg
n
[ M ][ An ]
ny l :
An
0,059
1
lg
n
[ An ]
0,059
1
lg
2
[Cl ]2
Fe Cr O
(Pt)
(Pt)
Fe Cr
3
2
3
101
Cc in cc thng dng
Cc in cc thng lm ch th cho qu trnh
-
/ Ag
0,059
lg[ Ag ]
1
in cc ng: Cu/Cu2+
in cc Clo:
0,059
1
lg
1
[Cl ]
in cc Hydro
(Pt) H2/ 2H+
2H+ + 2e H2
E E0 H / H 2
0,059
lg[ H ]
1
102
in cc so snh
105
Ex: th pin cn o
Ew : sut in ng ca pin chun
( c gi tr xc nh chnh xc )
Ea : ngun b chnh
G: in k
Cch o:
- Cho kha K vo v tr 1 sau ngi ta di chuyn con chy n im C
sao cho kim in k G ch 0 ta c:
(1)
- Sau a k vo v tr 2 , di chuyn con chy n C`sao
cho kim in k G ch 0
(2)
106
V dy dn AB l ng cht
107
volum
e
K thut chun
108
110
111
MY
Hng s bn: MY
M Y
in cc ch th: in cc Hg
in cc so snh: in cc calomen
Pin to c (Pt)Hg.HgCl2/ Cl- // Hg2+/Hg(Pt)
0,058
Echithi E 0 Hg 2 / Hg
lg Hg 2
2
Eo = Ech th - Echun
Tnh [Hg2+]
Nu ngay t u ta thm mt lng chnh xc HgY 2- vo dung dch. Ta c
cn bng: HgY2- = Hg2+ + Y4
HgY
HgY 2
21,8
Hg 2 Y 4 = 10 (2)
Khi thm dung dch chun Y vo ta c Y s tham gia vo c hai cn bng (1) v
(2)
HgY 2 HgY 2 . M MY
HgY Y 4
HgY
MY
HgY 2 . M
=
HgY MY MY
Ta c : [Hg2+] =
M
0,058 HgY 2
MY .
Echithi E 0 Hg 2 / Hg
lg
HgY
MY
2
Nu nng HgY2_ ln th c th xem [HgY2-] khng i
112
Ta c Echithi A
M
0,058
lg
MY c dng phng trnh Nerst
2
[ Ag ][CN ]2.
10 21
2
[ Ag (CN ) ]
0,005
6,2.10 22
2
(0.09)
0,025
.10 20
2
(0.05)
Ta c : [Ag+]= 10-21 .
0,045
4,46.10 19
2
(0.01)
17
0,0495
.4,9610
(0.001)2
[ Ag ](2[ Ag ])2.
10 21
(0,05)
10 21.0,05
2,32.10 8iong / l
4
Th tng ng :
Echi thi = 0,08 + 0,058lg2,32.10-8 = 0,415V
Nu tip tc thm Ag+ th lc ny c phn ng to kt ta :
Ag(CN)-2 + Ag+ = 2AgCN
Lc ny th ca dung dch khng i cho n khi kt ca to thnh ht c
ngha l kt ta AgCN l hon ton. Nu tip tc thm Ag + th th tip tc tng do
nng ion Ag+ t do trong dung dch tng
Echi thi = 0,8 + 0,058lg [ Ag ]
C th m t th chun nh sau :
114
im
tng
Fe2+ + Sn4+
ddSn4+
DD Fe3+
Th tiu chun ca cc in cc nh sau :
E0Fe3+/Fe2+ = 0,77v , E0Sn4+/Sn2+ = 0,15v
Nu nhng mt in cc Pt vo dung dch v tin hnh kho st s bin thin
th trong dung dch. Ta thy th bin thin ca dung dch c th tnh :
+ Khi qu trnh chun c mt na c ngha l thm c 25ml Sn 2+ lc
ny nng Fe3+ cn li l 0,05N v nng Fe2+ cng to c l 0,05N
E = 0,77 + 0,058lg
[0,05]
[ Fe3]
= 0,77 + 0,058lg
2
[0,05]
[ Fe ]
E = 0,77V
115
[0,01]
= 0,715v
[0,09]
[0,001]
= 0,654v
[0,099]
0,35v
2 1
3
0.1
0,0001 )
100
[0,05]
0,059 [ Sn4]
0,059
lg 2 = 0,15+
lg
=0,24v
[0,0001]
2
[ Sn ]
2
0,059 [0,05]
lg
= 0,21v
[0,001]
2
H + + OH- = H2O
Nn in cc dng o th qu trnh phi lin quan ti nng [H +] v d nh
116
117
119
120
CHNG V:
C S CHUNG V PHNG PHP SC K
Phng php sc k xut hin t nm 1903 do mt chuyn gia thc vt
Lin x Tswett khi nghin cu v sc t thc vt. ng l ngi u tin tch c
cc sc t trong l cy. Mu c trch bng ete, cho dung dch qua ct cha cht
hp th CaCO3, xut hin trn ct nhiu vng c mu khc nhau. Do , phng
php c tn l sc k xut pht t HyLp: mu sc v hi.
121
- Cho pha ng chy qua pha tnh: Sau khi chuyn mu ln pha tnh, qu
trnh tip theo l phn tch cc cht ra khi nhau trong mu ban u. Tin trnh
c thc hin bng tc ng ca pha ng, pha ng di chuyn qua b mt pha
tnh em theo cc cu t trong mu. Cc cu t khc nhau s tng tc vi pha
tnh nhng cng lc tng tc khc nhau. Chnh v vy khi i qua ht b mt pha
tnh chng mt nhng khong thi gian khc nhau, ngha l chng tch ra khi
nhau.
- Pht hin cc cht: Cc cu t c th pht hin d dng bng nhng tng tc
ha hc hay vy l. Ngi ta c th dng nhng thuc th ha hc to nhng
phn ng t trng nhn bit cc cu t. C th qu trnh nhn bit c tin
hnh thng qua nhng tng tc vt l nh : o h hp th trong vng UV-Vis, o
ph pht x nguyn t, o ph pht x hunh quang hay o o ph khi lng
v.v... nhng thit b ngi ta gi l nhng Detector.
T khi ra i (nm1906) cho n nay, sc k khng ngng pht trin tr
thnh mt k thut phn tch c ng dng rng ri. Sc k c nhiu loi ty thuc
vo cch phn loi:
+ Theo bn cht sc k cc pha
- Sc k lng lng (Liquid- Liquid Chromatography: LLC) : SC K
LNG (LC)
- Sc k lng rn (Liquid- Solid Chromatography: LSL) :
- nt-
SC K KH
(GC)
- Sc k kh rn (Gas- Solid Chromatography: GSC) :
- nt-
122
- Sc k phn loi theo kch c : Pha tnh l mt loi Gel sng lc phn t
theo kch c
+ Theo k thut v phng tin sc k
- Theo phng tin gi pha tnh: Sc k ct; Sc k lp mng; Sc k giy
- Theo cch cho pha ng chy: Sc k khai trin; Sc k ra gii
Qu trnh sc k l qu trnh trong cc thnh phn trong hn hp cht
cn xc nh tch ra khi nhau. Phng php sc k thc s tr thnh mt phng
php phn tch trong vic nh tnh v nh lng cc hp cht trong mu trng
thi lng hoc kh. Nguyn tc ca phng php da trn qu trnh cn bng nng
ca cc cu t trong mu khi chng tng tc gia hai pha. Mt pha c gi
l pha tnh v n khng chuyn ng trong ct. Mt pha khc c gi l pha ng
v n chuyn ng xuyn qua h thng. S phn b khc nhau ca cc cu t khi
i qua ct dn ti s tch cc cu t trong ct .
5.1. C s chung ca phng php sc k
Qu trnh sc k l mt qu trnh ha l trong c s phn tch ging nh
qu trnh chng ct, kt tinh hay trch ly. Phng php c xem l mt phng
php tch cc cu t trong mu hin i nht t trc ti nay m Tswett ngi
c xem nh l cha ca phng php sc k. Chun b cho qu trnh sc k
gm rt nhiu khu, mc ch nhm tch v lm tinh kit cc thnh phn trong
mu nh mu chun dng cho k thut phn tch. Cho n by gi sc k c th
tch cc thnh phn rt nh phc v trong lnh vc sinh hc.
Qu trnh sc k c th c m t nh sau:
+ Mt dng c hnh ng c lm y bn trong bi nhng ht rt mn, rn
c gi l pha tnh (stationary phase) thng gi l ct sc k
+ Trn cng ca ct ny c cho vo mt th tch nh ca cc cu trong
mu cn tch ra khi nhau
+ Mu c di chuyn lin tc i vo ct bng dng pha ng v xuyn qua
ct. S tng tc ca cc cu t xy ra trong ct, cng lc tng tc ph thuc
123
124
T s nng cht tan trong pha tnh so vi nng cht tan trong pha
ng
H s K ph thuc vo trng thi vt l ca cc pha v d gi tr K s rt ln
khi pha ng l kh v pha tnh l lng
5.1.2. Sc k lng - rn ( LSC)
y l loi sc k c t u tin. Pha ng l lng v pha tnh l rn. Loi
sc k ny c p dng rng ri v s phn chia cc cu t ra khi nhau l da
trn tnh lu gi.
125
Hnh trn l nhng loi pha tnh c trng thi l rn, lng v bn cht ca
chng c th khc. S khc nhau v bn cht v trng thi ca hai pha dn n cc
loi sc k khc nhau.
Sc k hp ph :K thut sc k ny c xem l tt nht trong cc k
thut p dng vo cui th k th 20 trong cc phng php tch. Pha tnh c
thit k rt nhiu tin b ng k so vi thi ca nh bc hc Tswett, ngi s
dng pha tnh l CaCO3 v ng .Qu trnh tch cc hp cht hu c trn nhng
tm mng SiO2 v Al2O3 khi cho dng dung mi ng vai tr l pha ng i qua
c xem nh l c trng cho sc k loi ny. Cht tan lin kt vi pha tnh bng
nhng lin kt hp ph vt l hay ha hc. Thng s ha l gm c h s hp ph.
Sc k ion : Pha ng trong k thut sc k ny l mt dung dch m v
pha tnh cha nhng ht hnh cu ca th polyme c ng knh rt nh ( m). B
mt ca nhng ht c ci tin v mt ha hc trn c gn nhng ion hay
nhng nhm mang in. Nhng ht ny cho php trao i nhng ion trong pha
ng vi ion tng t hin din trong mu. Qu trnh tch ny da trn h s phn
b ion.
Sc k ray phn t : Pha tnh trong sc k ray phn t c lm bng mt
vt liu cha nhng l. Kch thc ca nhng l l quyt nh n vic tch cc
cht tan trong mu da trn kch thc phn t ca chng. iu ny c th c
hiu nh mt ci ry cho php chn la c i qua c hay khng. K thut ny
126
127
Trong k thut ny, pha ng l dng lng trng thi siu chy nh CO 2
500C, 150 bars. Pha tnh c th l lng hay rn. y l k thut sc k c xem
nh l hin i nht nhng cn thit phi c nhng thit b ti tn p ng.
5.2.
Sc k
Qu trnh phn tch sc k da trn sc k . Sc k l th m t hai
thng s thi gian v nng cht tan khi ra khi ct ti thi im tc th.Trong
thi gian biu th trc honh cn tn hiu detector biu th trc tung.Qu
trnh tch xy ra trn ct dn n mt dy pick xut hin mc ln t ng nn.
chnh l du hiu thu c t mu hin din. Nu cng tn hiu detector
thu c l t l tuyn tnh vi nng cht c trong mu th din tch peak thu
c trn sc k l tng ng vi nng cu t trong mu.
Cc thnh phn l c m t bi thi gian lu ca n t R, c xc nh
khong thi gian t khi tim mu vo h thng sc k n lc xut hin tn hiu
cc i trn sc k . Trong mi trng hp th thi gian lu c lp vi lng
tim vo. Thi gian m pha ng i ct (khng c s tng tc vi ct) gi l t M,
gi l thi gian cht.
Qu trnh tch c xem nh l hon tt khi s peak xut hin trn ng
nn l ng vi s thnh phn cc cu t trong mu . Trong phn tch nh lng,
chng ta ch quan tm tch cc thnh phn cn thit o thnh phn ca chng.
128
biu th cho
Peak thc
Sc k thc thu c ca cc peak thng c nhng sai lch so vi so
130
Thuyt a ng lng
C nhiu thuyt gii thch v qu trnh di chuyn v phn tch cc cht tan
khi i qua ct. Trong thuyt hin i nht l thuyt a l thuyt v quan im
ca thuyt ny c nhiu ngi ng tnh nht, cho n by gi thuyt a l
thuyt cng c coi l hp l nht.
Theo quan im ca thuyt ny th cc phn t cht tan di chuyn tnh tin
dc theo ct theo mt chui ring bit, v th qu trnh sc k l mt qu trnh
131
132
cho thy v tr ca cc
cu t khi i ra khi ct
5.6.
Hiu qu ct
133
134
L
N
N ' 5,545(
t/r 2
)
Wh
k 2
)
1 k
5.7.
L
N'
135
Hay:
M :
VR VM
tR
tM
Suy ra :
Vy :
t tM
t'
k R
R
tM
tM
Hay:
5. chn lc
chn lc c lin quan ti tc ng ha l qua li gia cc cht phn tch
v h thng sc k. Trong sc k kh, chn lc c xc nh bi tnh cht t
nhin vn c ca pha tnh. Cc dng pha tnh c s dng trong sc k kh c
tng kt trong cc ti liu. chn lc ca pha tnh thng c biu hin qua gi
tr lu gi tng i ca cp ti hn trong mu.
t /R 2
/
tR
1
y l h s chn lc
t /R 2
t /R1
Hay :
k2 v k1 l h s phn b ca cu t f v i trong ct
137
(t t )
R 2. RJ Ri
(Wbi Wbj )
n 1
k
.(
).(
)
4
k 1
138
. Phng
trnh nh sau :
139
Trong :
A l h s khuych tn xoy din t cc ng i khc nhau ca dng kh
mang do khuych tn xoy trong ct gy ra .
B l h s khuych tn dc .
C l h s tr khng chuyn khi .
i vi cc ct ng h c cha cht nhi, th h s A khng c mt trong
trong phng trnh, nh vy phn cn li ca phng trnh VanDemter ph hp
vi phng trnh Golay:
_
B
h Cu
u
Trong thc t ngi ta xc nh cc gi tr A,B,C bng cch thay i t l
dng pha ng khc nhau trn mt mu nht nh. T ngi ta thu c nhng
dng ng hyperbol tng ng , ri dng phng php hi quy tnh A,B,C
Phng trnh :
c m rng nhng dng khc nhau trong sc k lng cho thy rng c
mt t l dng tt nht cho mi qu trnh tch. Gi tr ny ng vi im un trong
th ca phng trnh ( gi tr cc tiu ca th ) cn khi tc dng ln hn
hay nh hn gi tr ny u lm gim hiu qu tch .
140
8. Ti u ha trong qu trnh sc k
V phng php sc k vn c l phng php phn tch nh lng , n
da trn vic o chnh xc din tch peak. V th cc cht mun c xc nh
phi c tch tt. c c kt qu ny cn phi s dng cc thit b phn
mm iu kin sao cho cc thng s vt l ca qu trnh t kt qu tt nht. ng
thi chng ta phi hiu tt v bn cht ca qu trnh.
Trong sc k kh, qu trnh tch c th rt phc tp, v n rt kh a ra
gi tr cho mt thng s no .Liu nhit lm tng hay lm gim hiu qu ca
qu trnh, tt c cc cng vic nh : chn loi ct, chiu di ca ct, ng knh
ca n , chn pha tnh, t s pha .v.v.. tt c nhng ci ny u nh hng trc tip
n qu trnh tch. Cha k l cc thng s ny c nh hng ln nhau.
Trong qu trnh sc k, dung dch ra gii v thi gian ra gii l hai thng
s quan trng v gi tr ca chng ph thuc vo nhau. Mc ch l hng ti tch
cc thnh phn trong mu phn tch ra khi nhau trong thi gian ngn nht,
khng mt thi gian a thit b v trng thi ban u nhm thc hin qu trnh
phn tch tip theo. Nu dung mi ra gii l tt, th n s nh hng tt n thi
gian lu ca cc cu t. Lc chng ta c th s dng nhng ct ngn hn m
vn thc hin tt qu trnh tch .
Hnh di y cho chng ta thy c s nh hng ca thnh phn pha
ng trong sc k lng n kh nng tch cc thnh phn hydrocacbon trong mu
ban u. Sc k cng cho chng ta thy khi thay i thnh phn pha ng th
chu k thi chy mu cng thay i.
141
142
143
CHNG VI:
PHNG PHP SC K KH
Sc k kh (GC) l mt k thut c s dng rng ri. N c p dng
sau nm 1940 khi tin hnh phn tch nhng thnh phn nh trong du m.GC
c p dng rng ri do s pht trin ca cc kha cnh nh nhy, p dng
nhiu lnh vc khc nhau, s a dng ca pha tnh, v tc pht trin ca nhiu
k thut mi ra i.V qu trnh tch c xy ra trong pha kh nn mu dng
rn hay lng phi c ha hi. y chnh l im chnh ca k thut ny, nhng
hp cht c phn tch bng k thut GC phi chu nhit v d ha hi. Thng
thng pha tnh s dng trong sc k kh l lng, mt t l rn. K thut ny c
p dng trong nhiu lnh vc nh : du m, dc phm, mi trng, phn tch
kh .v.v
6.1. Cc b phn chnh trong my sc k kh
Sc k kh l c cu to bi nhiu b phn. Nhng b phn ny bao gm:
bung tim ,ct v detector. Pha ng di chuyn xuyn qua thit b phn tch l
dng kh v n c cha trong bnh kh. Dng kh c iu khin bi h thng
o p sut kh v c n nh cao.
Qu trnh phn tch bt u khi mt lng nh mu dng lng hay kh
c tim vo. C hai dng khi tim vo c ha hi v c trn u vi pha
ng. Sau mu c pha ng cun vo trong ct, ct l cun ng c ng
knh rt nh c chiu di t 1 ti hn 100m. Ct cha pha tnh c kh nng chu
c nhit b phn ha hi. cui ct, pha ng i xuyn qua detector trc
khi i ra khng kh. Vi loi sc k c ghi r khong p ng ca chng, theo
chng ch s dng trong khong no.
144
1. Bm kh .
2. ng h o p sut dng kh.
3. B lc kh .
4. Bung bm mu .
5. Bung iu nhit cha ct tch .
6. B phn Detector.
7. B phn khuch i .
8. B ghi .
9. Tch phn k c my tnh .
10. B phn ghi kt qu.
145
146
147
ca pha ng
6.3.1.Dng c tim
Vt tim vo thng dng dung dch khong 0,5 l c a vo h
thng sc k bng mt syringe nh. C nhiu loi syringe khc nhau do tnh a
dng ca dng c tim v ct.Vi nhng mu tim l kh, dng c tht vng (uc
xem nh bm nh lng) c th ci vo ging nh cch tim trn sc k lng.
150
151
152
153
6.5. Ct
C 3 loi ct s dng trong h thng sc k kh l loi ct nhi (packer
columns), ct mao qun (capillary columns) v ct 530 (wide columns hay 530
columns). i vi loi ct nhi pha tnh c ph ln mt cht mang xp. Hai pha
tnh ca hai ct cn li th ph ln hay lin kt vi mt trong ca ct. Hnh di
y m t ba loi ct
155
156
Ta c :
157
C mm do cao
tr cao
158
Nhit thp cho thi gian lu tng . Theo quy lut chung nu gim
dy ca lp phim:
c trng lng c
trng c
trng
cc
nhn proton
cho proton
Benzen ( a)
Cm ng
Khng
Khng
1- butanol (b)
Bn/ yu
C
C
2- pentanol ( c)
Bn / trung bnh C
C
1- nitropropan (d) Bn /mnh
Yu
Yu
Pyridin (e)
Bn / yu
Mnh
Mnh
Tnh ch s Raynolds c tnh t tng cc hng s c trng cho mu( c
trng bng k hiu a,b,c,d v e) v cc hng s c trng cho pha ( x/, y/, z/, u/ v
s/ ). Mi cu t v mi pha tnh c th c trng bng t nht 5 thng s, t thng
s ny cho php tnh ton c ch s Raynolds theo phng trnh sau
159
Benzen (x/)
0
Butanol (y/)
0
16
55
Apiozon L
32
39
OV- 17
119
158
DEGS
496
Theo thang phn cc ca hng Chrompack
746
phn cc
0
Pha tnh
Squalan
CP-sil 5 CB
CP-sil 8 CB
13
CP-sil 13 CB
19
CP-sil 19 CB
43
CP-sil 43 CB
52
CP-wax 52 CB
57
CP-Wax 57 CB
58
CP-Wax 58CB
88
CP- sil 88
100
OV- 275
Ch : Trong thc t , trong tt c cc qu trnh tch sc k c th thc hin
c ch cn 10 pha tnh khc nhau.
160
161
Tn thng dng : CP- Sil-5, OV-1,OV-101, metyl-100, BP- 1, DB-1.SP2100. Ultra-1, SE- 30, HP-1
Phenylmetylsiloxan
Phn trm nhm phenyl khc nhau ty thuc vo pha tnh v nm gia 5%
n 50%.
Pha tnh rt ph bin : cha 55 phenyl v 95% metyl
Tn thng dng CP-sil- 8, BP-5, HP-5, OV- 73, SE-54, Ultra-2
Diphenyldimetylpolysiloxan:
162
163
Hmin ( m)
Nmax/m
530
320
250
150
446
269
210
121
2242
3713
4753
7921
165
thuyt
55,8
33,7
26,3
15,8
l
100
37
22
8
166
167
Cc ht polyme phn cc :
Chromosorb 101
STY- DVB
Chromosorb 102
STY- DVB
Chromosorb 103
polystyren
Chromosorb 104
ACN- DVB
Chromosorb 105
Acrylic este
Chromosorb 106
polystyren
Chromosorb 107
Acrylic este
Chromosorb 108
Acrylic este
Porapak:
N
Vinylpyrolidon
STY- DVB
EVB - DVB
Vinylpyrolidon
Vinylpyrolidon
EGDMA
PS
Silanized P
QS
Silanized Q
Vi
STY:
styren,
DVB:
divinylbenzen,
ACN:
168
acrylnitril,
EVB:
169
Cch in
6CH
6CH + 3O2
6CHO+ + 6e
170
- Cu trc ca cc phn t mu cn xc nh
S nguyn l hot ng ca detector ion ha ngn la (FID)
171
Lp cch in
V detector
Kp
ln
ng hnh tr
174
Tay n
u nhn xung t bung detector
ln ca dng in nn
Bn cht ca kh mang
in th c t vo detector
175
176
Cung cp
in
V bc cch ly
chn tia UV
Bung gia
nhit s ion
ha
Ct mao qun t
sc k kh
my bm chn khng
177
178
Sc k ghi nhn kt qu qua my ghi hay xut hin trn mn hnh . Hin
nay tt c cc my u ghp vi my vi tnh , s l s liu v tnh ton , lu tr
kt qu
179
180
detector MS
NG DNG
1. nh tnh
Cu t c nh tnh theo gi tr t R. So snh tR ca mu v tR ca cu t
chun trong cng iu kin o trn my. c kt qu chnh xc c th dng c
hai loi ct phn cc v khng phn cc, ngoi ra c th thm cu t chun vo
mu.
2. nh lng
nh lng cu t trong mu bng cch so snh vi dung dch chun, c th
so snh theo :
Din tch mi
C th nh lng theo cch thm cht chun hay cch lp ng chun h,S
= f. Din tch mi c tnh theo cc cng thc sau:
S = 0,5 h.W
S=1,064h.w1/2=1,032(0,5hw)
181
182
+ Pha ng l kh N2
+ Tc dng kh l 25ml/min
Tm mi thu c th t l : 2,4- D ( izopropylEste 2,4,5,T ( MeEste)
Parathion Suphenone - Ethion EPt-
184
+Pha ong : kh He
+Detector: FID
186