Professional Documents
Culture Documents
n
Chng 7. Hm s lin tc trong \
L Vn Trc
T kho: Gii tch ton hc, gii tch, Hm lin tc, im trong, im bin, im t,
Nguyn l Canto, Tp compact, Hm nhiu bin, Lin tc, gii hn, lin tc u, o
hm, cc tr hm nhiu bin, Php tch vi phn, S hi t.
Mc lc
Chng 7 Hm s lin tc trong
7.1
Tp hp trong
\n
..................................................................... 4
\ n ........................................................................................ 4
\ n ............................................................................. 4
7.1.2
Ln cn ca mt im ................................................................................ 5
7.1.3
7.1.4
Tp m, tp ng........................................................................................ 8
7.1.5
Tp lin thng............................................................................................. 8
7.2
S hi t trong
n
S hi t trong \ ..................................................................................... 9
7.2.1
7.2.2 Dy c bn................................................................................................ 10
7.2.3
7.2.4
Ch ........................................................................................................ 11
7.2.5
Tp hp compact ...................................................................................... 12
7.2.6
7.2.7
7.2.8
ng mc v mt mc........................................................................... 13
7.3
n
Gii hn ca hm s trong \ ..................................................................... 14
Ch ........................................................................................................ 17
7.5.1
7.5.2
o hm v vi phn cp cao..................................................................... 28
7.6
o hm ca hm s n................................................................................ 31
7.6.1
7.6.2
7.7
7.7.1
7.7.2
Gradien ..................................................................................................... 36
7.8
7.8.1
7.8.2
7.8.3
7.9
7.9.1
Cc tr c iu kin ...................................................................................... 43
nh ngha:............................................................................................... 43
Bi tp chng 7 .......................................................................................... 56
7.12
Chng 7
Hm s lin tc trong \ n
7.1 Tp hp trong \
\n
n
2
( M,N )= ( xi yi ) 2
i=1
(7.1.1)
C th chng minh c rng khong cch cho bi cng thc (7.1.1) tho mn 3 tnh
cht ni trn. Tht vy tnh cht i) v ii) hin nhin c tho mn. Ta chng minh tnh cht
iii). Gi s P (z1 , z2 ,..., zn ) \ n , ta c theo cng thc (7.1.1):
n
2 ( M,P)= xi zi = ( xi yi ) + ( yi zi )
2
i=1
i=1
( xi yi + yi zi ) 2
i=1
n
i=1
i=1
= xi yi + 2 xi yi yi zi + yi zi
i=1
xi yi
i=1
n
n
n
2 2
2 2
+ 2 xi yi zi yi + yi zi
i=1
i=1
i=1
= (1 2) 2 + (0 1) 2 + (1 0) 2 = 3 .
b) Khong cch gia hai tp hp
Cho A,B \ n , A ,B . Ta gi s:
( A,B)=inf { ( x, y ); x A,y B}
(7.1.2)
1 1
1
1
inf ( , ); A, B,n `*
n n
n
n
= inf , n `* = 0
n
c) ng knh ca tp hp
Cho A \ n , A . ng knh ca tp hp A l s:
( A)=sup { ( x, y ); x A,y A} .
(7.1.3)
Nu A l tp hp mt im th ( A)=0 .
V d nh ng knh ca khong (1,1) l 2. Gi s A \ n , A . Ta ni rng A l
tp hp b chn nu ( A) \ , ni cch khc tp A c gi l b chn nu nh A c cha
trong mt hnh cu no .
7.1.2
Ln cn ca mt im
a) - ln cn
O ( M 0 ) = {M \ n ; ( M ,M 0 ) < } .
V d 1 a) Vi n=1. Cho x0 \1 . Cc im x sao cho
( M ,M 0 )=
( x x0 )
+ ( y y0 ) 2 <
( x x0 ) + ( y y0 ) 2 < 2 .
2
( M ,M 0 )=
( x x0 )
( x x0 )
+ ( y y0 ) 2 + ( z z0 ) 2 <
+ ( y y0 ) 2 + ( z z0 ) 2 < 2 .
Vy O ( M 0 ) l hnh cu tm M 0 bn knh .
b) Ln cn ca mt im
Ta gi ln cn ca mt im M 0 l mi tp hp cha mt - ln cn no ca M 0 , tc
l tp con U \ n l ln cn ca im M 0 nu:
> 0 sao cho O (M 0 ) U. Ta thy theo nh ngha:
) nu U l ln cn ca im M 0 , th mi tp hp U1 \ n ,U1 U cng l ln cn ca
im M 0 .
) Nu U1 ,U 2 l ln cn ca M 0 th U1 U 2 ,U1 U 2 cng l ln cn ca im M 0
Hnh.7.1.1
b) im bin
Cho A \ n v M \ n . im M gi l im t ca A nu mi ln cn ca A u
cha t nht mt im ca A. Tp hp cc im t ca A k hiu l A v gi l tp dn
xut ca A.
y
b2
b1
o
a1
a2
Hnh.7.1.2
V d 3
1 1 1 1
1 1
D thy O(0,0) l im t ca A.
V d 4
Gi s tp hp A= {( x, y ) \ 2 ; x < 1, y 1} . Ta thy tt c cc im ca tp hp
7.1.4
Tp m, tp ng
Cho A \ n , tp A c gi l m nu mi im M ca A u l im trong ca A.
Tp A \ n c gi l ng nu A cha mi im bin ca A. Hin nhin A \ n l
ng trong \ n , th \ n \A l tp m trong \ n .
V d 5: Cho M 0 ( x0 , y0 ) \ 2 . Tp hp:
B (M 0 , r )= M ( x,y ) \ 2 ; ( x x0 ) + ( y y0 ) 2 < r 2
l tp m. Tp hp:
K (M 0 , r )= M ( x,y ) \ 2 ; ( x x0 ) + ( y y0 ) 2 r 2
l tp ng.
Tp hp n lin
Tp hp a lin (2 lin)
Hnh 7.1.3
a) E1 = {( x, y ) \ 2 ; x + y 1}
b) E2 = {( x, y ) \ 2 ;| x |2 + | y |2 1}
Gii: a) Do E1 l phn bn trong (k c bin) ca hnh vung gii hn bi cc ng
y= x+1, nn E1 l lin thng.
b) E2 l tp hp cc im ca \ 2 , tr ra cc im nm trn ng trn x 2 + y 2 = 1 . E2 khng
phi l tp hp lin thng.
n
7.2 S hi t trong \ , cc khi nim c bn ca hm s nhiu bin s
7.2.1 S hi t trong \ n
(7.2.1).
hay tng ng vi
(M k , M 0 ) < , k k ( )
(7.2.1),
2 2
n
tc l: ( xik xi0 ) < , k k ( )
i =1
(7.2.1).
10
{ x } ,...,{ x } hi t ti x
k
10
Chng minh;
Do {M k } M 0 nn: > 0, k ( ) sao cho
( x1k x10 ) 2 + ( x2 k x20 ) 2 + ... + ( xn k xn0 ) 2 < , k k ( )
(7.2.2)
Cho nn:
x1k x10 <
k
x2 x20 <
.....................
k
xn xn0 <
k k ( ) .
7.2.2 Dy c bn
Dy {M k } \ n c gi l dy c bn (hay Cauchy) nu:
lim ( M k , M p ) = 0
(7.2.3)
k,p +
Chng minh
a) iu kin cn
Gi s dy {M k } hi t ti M 0 , ta hy chng minh n l dy c bn.
Tht vy, theo gi thit:
> 0, k ( ) >0 sao cho ( M k , M 0 ) <
, k k ( ) ,
T y suy ra:
(M k , M p ) (M k , M 0 ) + (M p , M 0 ) <
k, p k ( ) . Vy dy {M k } l dy c bn.
b) iu kin :
= ,
11
T y suy ra:
x1k x1p <
k
p
x2 x2 <
,
.....................
k
p
xn xn <
k, p k ( ) ,
(M k , M 0 ) =
1
1
+
0 khi k + .
2
(1+k ) (1+k 2 ) 2
{ }
Ch
11
(7.2.5)
12
7.2.5 Tp hp compact
Tp A \ n c gi l tp compact nu mi dy {M k } trong A u cha mt dy con
{M } hi t ti mt im thuc A.
k
13
Hnh 7.2.1
Hnh 7.2.2
x2 y 2
x2 y2
x2 y2
xc nh khi 1- +
0
+
1 . Min
9
4
9
4
9
4
xc nh ca hm s l min gia hai nhnh ca hypebon vi cc bn trc a=3, b=2 (Xem
hnh 7.2.2).
V d 9: Hm s u= 1-
V d 10: Hm s u=
1
xc nh khi x 2 + y 2 0 . Min xc nh l ton b mt phng
2
x +y
2
tr gc to .
V d 11: Hm s u=ln(x+y) xc nh khi x+y > 0. Vy min xc nh ca hm s l min
nm pha trn ng thng y=x (xem hnh 7.2.3)
Hnh 7.2.3
Hnh 7.2.4
y
y
xc nh khi
1, x 0 . Vy min xc nh ca hm s l
x
x
mt phn mt phng nm gia cc ng thng y= x tr ra gc to (xem hnh 7.2.4).
V d 12: Hm s u=arcsin
7.2.8
ng mc v mt mc
13
(7.2.5).
14
(7.2.6).
V d 13: Tm ng mc ca cc hm s sau:
a) u =1
x2 y2
.
a 2 b2
Phng trnh ng mc u = c
gc to khi c = 1.
b) u=
x2 y 2
+
= 1 c . ng mc l ng elip khi c <1, l
a 2 b2
y
x2
y
=c hay y=c x 2 . ng mc l mt parabol vi mi
x2
gi tr c.
c) u = y2 x 2 .
Phng trnh ng mc u = c y = c+2 x 2 . Vy vi mi c ng mc l cc parabol
c ng trc i xng l trc Oy v c nh ti im (O,c).
7.3.1 Gii hn ca hm s ti mt im
nh ngha 1: Gi s D \ 2 v f:D \ , M 0 (x0 , y0 ) l im t ca tp D. Ta ni rng hm
f(x,y) c gii hn l ti M 0 v vit:
lim
( x , y ) (x0 , y0 )
th
(7.3.1)
Khi ta vit
lim
( x , y ) (x0 , y0 )
(7.3.2)
15
lim
(x,y)(0,0)
1
+ khi ( x,y ) (0, 0) .
x + y2
2
xy
f ( x,y) vi f ( x,y)=
x + y2
2
x y
x2 + y 2
nn:
do :
lim f ( x,y)=0 .
x 0
y 0
y ( x,y ) (0, 0) ,
x 0
y 0
x 0
y 0
xy
.
x + y2
2
k
khi x 0.
1+k 2
k
.
1+k 2
Khi k khc nhau, (x,y)(0,0) theo phng khc nhau, f(x,y) dn ti nhng gii hn khc
nhau. Do gii hn trn khng tn ti.
7.3.2
Gii hn lp
thuc vo y, k hiu:
g ( y )= lim f ( x,y ) .
x x0
15
16
gii hn:
lim g ( y )= lim lim f ( x,y )
x x0
y y0
y y0
(7.3.3)
x x0
(7.3.4)
sinx(cosy+1)
.
1 + x2 + y 2
x 0 y 0
y 0 x 0
sinx(cosy+1) 2sinx
=
suy ra:
y 0 1 + x 2 + y 2
1+x 2
2sinx
=0.
x 0 1+x 2
y 0
x+ycosy
ti (x,y)=(0,0).
2 x+y
x+ycosy 1
= ,
2 x+y
2
1
suy ra lim lim f ( x,y ) = .
x 0 y 0
2
Mt khc, y 0 ta c lim f ( x,y )=cosy , suy ra:
x 0
y 0
17
tn ti gii hn l =
lim
( x,y ) ( x0 ,y0 )
(7.3.5)
(7.3.6).
x x0 y y0
(7.3.7)
f(x,y)=l
(7.3.8)
x x0
Bi v
lim
(x,y) ( x 0 ,y0 )
(7.3.9).
y y0
(7.3.10)
7.3.1 Ch
a) S tn ti cc gii hn lp k c khi chng bng nhau khng suy ra c s tn ti gii
hn ca hm theo tp hp cc bin.
V d 5: Xt hm s f ( x,y ) =
x y
.
x+y
Ta thy lim f ( x,y ) = 1 lim lim f ( x,y ) = 1 v lim f ( x,y ) = 1 lim lim f ( x,y ) = 1 .
x 0
By gi ta xt gii hn
y 0 x 0
lim
(x,y)( 0,0 )
y 0
x 0 y 0
f ( x,y ) .
1
1
Trc ht ta thy ( xn ,yn ) = ( , 0) (0, 0) khi n + th f ( ,0) 1 khi n + .
n
n
17
18
1
1
Mt khc dy ( x'n ,y'n ) = (0, ) (0, 0) khi n + , nhng f (0, ) 1 . Vy gii hn
n
n
theo tp hp cc bin lim f ( x,y ) khng tn ti.
(x,y)( 0,0 )
lim
( x , y ) (0,0)
1
.
xy
1
x+y x + y 0 khi ( x, y ) (0, 0) .
xy
f ( x,y )=0 . Tuy nhin d dng thy rng c hai gii hn lp u khng tn
ti.
V d 7: Tm gii hn khi ( x, y ) (0, 0) ca hm s:
x2 y 2
f ( x,y )= 2 2 .
x +y
a)
Ta
thy
vi
dy
1 1
zk =( , ) (0, 0) khi k +
k k
dy
tng
1 1
zk = f ( , ) = 0 0 khi k + .
k k
2 1
, ) (0, 0) khi k + , nhng dy tng ng:
k k
3
2
2 1
3
3
z'k = f ( , ) = k =
khi k + .
5 5
k k
5
k2
Vy hm s khng c gii hn khi ( x, y ) (0, 0) .
b) D dng thy lim lim f ( x,y ) = lim(1) = 1 ,
y 0 x 0
y 0
x 0
z = xarctg
a) Ta c 0 z = xarctg
y
.
x
y
< x 0 khi (x, y ) (0, 0) . Vy lim z =0
(x,y) (0,0)
x 2
y 0
x 0 y 0
y 0
ng:
19
a) z =
x 3 +y 3
x 2 +y 2
x3 + y 3
x 2 +y 2
x3
x 2 +y 2
y3
x 2 +y 2
x 3 +y 3
.
x 2 +y 2
Vy lim z = 0 .
(x,y) (0,0)
y 0
x 0 y 0
x 0
a) Ta thy z =
2(1+x 2 +y 2 )sin 2
y2
1+x 2 +y 2
(1 cosy) .
y2
y
2 , nn lim z = 2. 1 = 1 .
(x,y) (0,0)
4 2
b) D thy
lim lim z = lim
y 0 x0
y 0
1+y
(1 cosy ) = lim
y 0
y2
2(1+y 2 )sin 2
y2
y
2 = 2. 1 = 1
4 2
1 + x2 1
v lim lim = lim
= .
x 0 y 0
x 0
2
2
(7.4.1)
(7.4.2)
lim f (M )=f (M 0 )
M M 0
19
20
nh
ngha
lin tc ti M 0 ( x0 , y0 ) D
3: Hm s f(M)
{M k ( xk , yk )} D , M k M 0
nu vi mi dy
khi k ta u c:
f (M k ) f (M 0 ) hay f ( xk , yk ) f ( x0 , y0 ) .
(7.4.3)
2
xy
0 nu ( x,y )=(0,0)
1
1 ( x +y ) 2
ta thy xy ( x 2 +y 2 ) 0 f ( x,y )
2
2 ( x 2 +y 2 )
2
1
2
Vy hm s lin tc ti (0,0).
V d 2: Trong \ 2 xt hm s f(x,y) c xc nh bi:
xy
nu (x,y ) (0,0)
f ( x,y ) = x 2 +y 2
0 nu ( x,y ) = (0,0).
n
1 1
Ta thy dy ( xn , yn ) = ( , ) (0,0) khi n+ nhng f ( xn , yn ) = + khi
2
n n
.
Vy
hm
s
khng
lin
tc
ti
im
(0,0).
n +
7.4.2 Hm s lin tc u
nh ngha 4: Hm s f(M) c gi l lin tc u trn min D nu: >0, >0 sao cho
vi mi cp im M 1 , M 2 D m (M 1 , M 2 ) < ta u c:
f (M 1 ) f (M 2 ) < .
(7.4.4)
V d 3: Xt hm s z = x 2 +y 2 trn \ 2 .
Vi mi cp im M 1 ( x1 , y1 ) , M 2 ( x2 , y2 ) ta c:
x12 +y12 x2 2 +y2 2
Do
x1 x2
(x
+ x2 ) + y1 y2
(y
+ y2
21
v
nn
( x1 x2 ) + ( y1 y2 )
2
T trn ta c: f (M 1 ) f (M 2 ) 2 (M 1 , M 2 ) . Do :
> 0, =
, M 1 , M 2 \ 2 m (M 1 , M 2 ) < th f (M 1 ) f (M 2 ) < .
Vy hm s lin tc u trn \ 2 .
Hm s nhiu bin s lin tc cng c nhng tnh cht nh hm mt bin s lin tc.
Chng hn, nu hm s nhiu bin s lin tc trong tp compac (ng v b chn) th n b
chn trong min y, n t gi tr ln nht v gi tr b nht trong min y, n lin tc u
trong min y.
x x0
(7.4.5)
y y0
(7.4.6)
( x x0 ) 2 +( y y0 ) 2 < th
f ( x,y ) f ( x0 , y0 ) <
(7.4.7)
By gi ta xt cc im M (x, y ) D m
21
22
x0 .
Tng t, hm z = f(x,y) lin tc theo bin y ti y0 .
Ch rng iu ngc li cha chc ng, tc l nu hm f(x,y) lin tc theo tng
bin th cha th kt lun n lin tc theo tp hp cc bin.
V d 4: Xt hm
xy
2
2
2 2 nu x +y 0
z=f ( x,y )= x +y
0 nu x 2 +y 2 =0
(0,0).
Tng t f(x,y) lin tc theo bin y ti (0,0). Tuy nhin f(x,y0) khng lin tc ti (0,0), bi
v dy
( xn ,yn ) = (
1 1
, ) (0, 0) khi n + ,
n n
1 1
1
0 = f (0,0) .
nhng dy f ( , )
n n
2
Vy lin tc theo tp hp cc bin mnh hn lin tc theo tng bin.
V d 5: Xt hm:
2
2
2
2
1 x 4 y khi x +4 y 1
f ( x,y )=
2
2
c khi x +4 y >1
trong c l hng s.
R rng ti cc im M(x,y) m x 2 +4 y 2 < 1 v x 2 +4 y 2 >1 hm s lin tc. Xt im
M 0 ( x0 , y0 ) tho mn x0 2 +4y0 2 =1 , ta thy khi M ( x, y) M 0 ( x0 , y0 ) th
x f= f ( x0 + x,y0 ) f ( x0 , y0 ),
23
y f= f ( x0 ,y0 +y ) f ( x0 , y0 ).
i lng x f , y f gi l s gia ring ca hm f(x,y) theo bin x, y tng ng ti im
M 0 ( x0 , y0 ) , cn i lng:
f = f(x0 + x, y0 + y ) f ( x0 , y0 ) gi l s gia ton phn ca f(x,y)ti M 0 ( x0 , y0 ) .
nh ngha 1: o hm ring ca hm f(x,y) theo bin x ti im M 0 v k hiu
f
( x0 , y0 ) l
x
gii hn:
f
f ( x0 + x,y0 ) f ( x0 , y0 )
f
( x0 , y0 ) = lim x = lim
x 0 x
x 0
x
x
(7.5.1)
(7.5.2)
f x ( x0 , y0 ),
z
( x0 , y0 ), z' x ( x0 , y0 )
x
f y( x0 , y0 ),
z
( x0 , y0 ), z' y ( x0 , y0 ) .
y
z
= 6 xy + 2 + y 2 cos( xy 2 ) ,
x
z
= 3x 2 + 3 y 2 + 2 xy cos( xy 2 ) .
y
Ch rng ta khng c xem cc k hiu
z z
,
l nhng phn s. thy r diu
x y
ny ta hy xt v d sau.
V d 2: Xt phng trnh Mendeleev-Claplyron: pv = RT.
Ta c:
p RT
RT
= ( )= 2 ,
v v v
v
23
24
R
v
RT
( )= ,
=
T T p
p
T pv
v
( )= .
=
p p R
R
Tch ca ba o hm ring ny l mt h thc quan trng trong nhit ng lc hc:
p v T
RT R v
= 2
v T p
v p R
=
RT
= 1 .
pv
f =A.x +B.y + .x +y .
(7.5.3)
(7.5.4)
(7.5.3)
25
f ( x,y )= x 2 +y 2
0 nu ( x,y )=(0,0)
Ta c:
x 0
Tng t:
0
x
x
x
x
f y(0,0)=0 .
dz = f xx + f yy .
(7.5.5)
f= f ( x0 + x,y0 + y ) f ( x0 , y0 )
= [ f ( x0 + x,y0 + y ) f ( x0 , y0 + y ) ] + [ f ( x0 ,y0 + y ) f ( x0 , y0 ) ] .
(7.5.6)
f ( x0 + x,y0 + y ) f ( x0 , y0 + y ) = f x( x0 + 1x, y0 + y )x
f ( x0 ,y0 + y ) f ( x0 , y0 ) = f y( x0 , y0 + 2 y )y
(7.5.7)
(7.5.8)
f x( x0 + 1x, y0 + y ) = f x( x0 , y0 ) +
f y( x0 , y0 + 2 y ) = f y( x0 , y0 ) +
(7.5.9)
(7.5.10)
trong 0 , 0 khi x 0, y 0 . Do :
f = f x( x0 , y0 )x + f y( x0 , y0 )y + .x + y
vy theo nh ngha hm s z = f(x,y) kh vi ti M 0 v ta c cng thc (7.5.5).
25
(7.5.11)
26
f
f
= 1,
= 0 , do theo nh ngha df = f' x x+f' y y suy ra:
x
y
dx= x .
Tng t i vi f(x,y)=y ta c dy= y .
Do nu x,y l cc bin s c lp th x =dx, y =dy v ta c th vit:
df = f xdx + f ydy .
(7.5.12)
Xt hm s z = arctg
1,02
.
0,95
y
y
x
. Ta thy z 'x = 2
, z 'y = 2
.
2
x
x +y
x + y2
1,02
1.0,02+1.0,05
= z(10,05,1+0,02) z(1,1)+
2
0,95
= arctg1+0.035=
+0,035=0,82 rad.
7.5.1.3 o hm ring ca hm s hp
27
F f u f v
=
+ ,
x u x v x
(7.5.14)
F f u f v
=
+ .
y u y v y
(7.5.15)
F F
f f x
( , ) = ( , )
x y
u v v
x
u
x
Ma trn
v
x
u
y
.
v
y
(7.5.16)
u
y
gi l ma trn Jacbi ca bin u, v i vi x, y, cn nh thc ca ma
v
y
D(u,v)
.
D( x,y )
(7.5.14)
f f u f v
= . + . .
y u y v y
(7.5.15)
z
z
v
.
y
x
z z u z v
= . + . = eu sin v.y+eu cosv.2 x
x u x v x
= e xy ysin( x 2 +y 2 )+2 xcos( x 2 +y 2 )
z z u z v
= eu sin v.x+eu cosv.2 y
= . + .
y u y v y
= e xy xsin( x 2 +y 2 )+2 ycos( x 2 +y 2 ) .
Ch 6:
a) Nu z = f(x,y), y = y(x) th z l hm hp ca x, z=f(x,y(x)). Khi ta c:
z f f
=
+ . y' ( x) .
x x y
27
(7.5.17)
28
dz f
f
x' (t ) + . y' (t ) .
=
dt x
y
V d 5: Cho z= cos(t+ )sin(t ) , tnh
(7.5.18)
z
z
v
.
t
z z x z y
= ysin(t+ ) +xcos(t- )
=
+
t x t y t
z
= y sin(t+ ) xcos(t )= cos2 .
f
f
dx +
dy .
x
y
(7.5.19)
f f
,
theo cng thc (7.5.14) v (7.5.15) vo (7.5.19) ta c;
x y
f u f v
dz= . + . dx +
u x v x
=
f u f v
. + . dy
u y v y
f u
u
f v
v
dy +
dx +
dx+ dy .
u x
y
v x
y
dz=
f
f
du +
dv .
u
v
(7.5.20)
29
(7.5.21)
2 z
= ( 3 x 2 6 xy 2 ) = 12 xy ,
xy y
2 z
= ( 3 y 2 6 x 2 y ) = 12 xy ,
yx x
2
2 z
2 z
= 6x 6 y , 2 = 6 y 6x2 .
2
x
y
2 z
2 z
=
. Vn t ra l trong trng hp khc liu
Trong cc v d trn ta thy
xy yx
iu c cn ng khng? Ta tha nhn nh l quan trng sau ay.
f xy =f yx .
7.5.2.2 Vi phn cp cao
29
30
(7.5.22)
d 3 z=d (d 2 z ) ,
.
d n z=d (d n-1 z ) .
(7.5.22)
=f x2 dx 2 + ( f xy + f yx )dxdy + f y2 dy 2 .
Gi s rng f xy , f yx lin tc, khi chng bng nhau, v vy:
d 2 z=f x2 dx 2 + 2 f xy dxdy + f y2 dy 2
hay
d 2 z=
2 f 2
2 f
2 f 2
+
dx
dxdy+
dy .
2
x 2
xy
y 2
(7.5.21)
(7.5.21)
d z= dx + dy f .
y
x
2
(7.5.22)
d z= dx + dy f .
y
x
n
(7.5.23)
=f x2 dx 2 + 2 f xy dxdy+f y2 dy 2 + f xd 2 x+f yd 2 y .
V d 7: Tm cc o hm ring cp 2 v vi phn cp 2 ca hm z=ln( x 2 +y ) .
2 x z
1
z
= 2 , = 2 ,
x x +y y x +y
(7.5.24)
31
2 z
2x
2x
,
= ( 2 )=
2
2
xy y x +y
x
+y
( )
2 z
1
2x
,
= 2 =
2
2
yx x x +y
x
+y
( )
2 z 2x
y-x 2
2
,
=
=
2
2
x 2 x x 2 +y
x
+y
( )
2 z
1
1
.
= ( 2 )=
2
2
2
y
y x +y
x
+y
( )
T y ta c th tnh vi phn cp 2 ca hm z:
d 2 z=
=2
2 f 2
2 f
2 f 2
+
dx
dxdy+
dy
2
x 2
xy
y 2
y x2
( x +y )
2
dx 2
4 xdxdy
( x +y ) ( x +y )
2
dy 2 .
V d 8: Xt hm s:
xy
khi ( x,y ) (0, 0)
f ( x,y ) = x 2 +y 2
0 khi ( x,y ) = (0, 0).
y3 x2 y
( x2 +y 2 )
s mi:
y3 x2 y
khi ( x,y ) (0, 0)
2
f x( x,y )= ( x 2 +y 2 )
y 0
f x(0, y ) f x(0, 0)
1
khng tn ti.
= lim
2
y 0
y
( y )
7.6 o hm ca hm s n
7.6.1 Khi nim v hm s n mt bin s
31
. Do ta c hm
32
F(x,y)=0
(7.6.1)
ta c y=
(7.6.2)
b 2
a x 2 . Vy h thc (7.6.2) xc nh hai hm n trong [a,a].
a
V d 2: T mi phng trnh: 2y 3x = 0, x 2 y 2 = 0 , c th xc nh y nh l hm n ca x
c xc nh trong \1 .
1
1
1
, F' y = xe xy
v F' y (0, e)= 0 .
e
x+y
x+y
F ( x,y ) = ( x 2 + y 2 ) 2 2a 2 ( x 2 y 2 ) = 0 v im M 0 (0, 0) .
Ta thy:
Fx = 4 x( x 2 +y 2 ) 4a 2 x, Fy = 4 y ( x 2 +y 2 )+4a 2 y .
33
(7.6.3)
F' x + F' y
dy
=0.
dx
T y suy ra:
F'
dy
= x .
dx
F' y
V d 4: Xt h thc F ( x,y )=
Ta thy F' x =
(7.6.4)
x2 y 2
+ 1 = 0 .
a 2 b2
2x
2y
, F' y = 2 .
2
a
b
F' x ( x0 ,y0 )
( x x0 )
F' y ( x0 ,y0 )
(7.6.5)
x2 y 2
+ 1 = 0 c phng trnh:
a 2 b2
2 x0
2y
+ ( y y0 ) 20 = 0 .
2
a
b
x0 2 y0 2
+
= 1 ta c phng trnh:
a 2 b2
xx0 yy0
+ 2 1 = 0 .
a2
b
33
34
F(x,y,z)=0
(7.6.6)
c th xc nh hm s n.
a) S tn ti ca hm s n
nh l 7.6.2: Cho h thc F(x,y,z)=0 v im M 0 ( x0 ,y0 ,z0 ) vi F ( x0 ,y0 ,z0 )=0 . Nu hm s
F(x,y,z)=0 vi z=f(x,y).
(7.6.7)
Ly o hm hai v (7.6.7) ln lt i vi x, y ta c:
z' x =
F'
F' x
, z' y = y .
F' z
F' z
(7.6.8)
z z0 = ( x x0 ).
(7.6.9)
35
x2 y 2 z 2
+ + 1 = 0
a 2 b2 c2
ti im M 0 (x0 ,y0 ,z0 ) ca n c phng trnh l;
( x x0 )
2 x0
2y
2z
+ ( y y0 ) 20 + ( z z0 ) 20 = 0 ,
2
a
b
c
hay l:
Hnh 7.7.1
G
Nu khi 0 (tc l khi M M 0 theo hng l ) t s:
u(M ) u(M 0 )
u(M ) u(M 0 )
u
G ( M 0 ) = lim
.
l
G
G
Ch : Nu l trng vi vc t n v i ca trc Ox th:
u ( x0 + , y0 , z0 ) u(x0 , y0 , z0 )
u
G ( M 0 ) = lim
0
l
=
u
( x0 , y0 , z0 ) .
x
35
(7.7.1)
36
u
u
chnh l o hm ca hm u theo hng ca trc Ox. Tng t
l
x
y
u
l o hm ca hm u theo hng ca trc
o hm ca hm u theo hng ca trc Oy,
z
Oz.
Vy o hm
nh l 7.7.1: Nu hm
s u=u(x,y,z) kh vi ti im M0(x0,y0,z0) th ti im y n c o
G
hm theo mi hng l v ta c cng thc:
u
u
u
u
G ( M 0 ) = ( M 0 ) cos + ( M 0 ) cos + ( M 0 ) cos ,
x
y
z
l
G
trong cos , cos , cos l cc cosin ch phng ca vect l .
(7.7.2)
7.7.2 Gradien
Cho u = u(x,y,z) l hm s c cc o hm ring ti M 0 ( x0 , y0 , z0 ) . Gi gradien ca hm
u
u
u
u ti M 0 l vc t c cc thnh phn l
( M 0 ) , ( M 0 ) , ( M 0 ) v k hiu
x
y
z
JJJJG
l grad u ( M 0 ) . Nh vy:
JJJJG
G u
G u
G
u
grad u ( M 0 ) =
(M0 )i + (M0 ) j + (M0 ) k
x
y
z
(7.7.3)
GG G
trong i, j , k l cc vc t n v ca trc Ox,Oy,Oz.
Theo cng thc (7.7.2):
JJJJG
G JJJJG
JJJJG
G
u
G ( M 0 ) = grad u ( M 0 ) .l = grad u ( M 0 ) cos(grad u ( M 0 ) , l ) .
l
JJJJG
G
JJJJG
G
u
Do cos(grad u ( M 0 ) , l ) 1 nn G ( M 0 ) t gi tr ln nht bng grad u ( M 0 ) khi l
l
JJJJG
cng phng vi grad u .
JJJJG
G
JJJJJJG
u
Tnh grad u v G ti M 0 (1,2,1), trong l l vc t n v ca M 0 M1 vi M1
l
(2,0,1).
Gii: Ta thy:
JJJJG
G
G
G
gradu=3(x 2 +yz)i + 3( y 2 +zx) j + 3( z 2 +xy)k
JJJJG
G G G
grad u ( M 0 ) = 3(i + 3 j + 3k ) .
JJJJJJG
1
2
2
V M 0 M1 =(1, 2,2) nn cos = , cos =
, cos = v ta c:
3
3
3
37
u
2
1
2
G ( M 0 ) = (3) + 9( ) + 9( ) =16+6= 1.
3
3
3
l
Do theo (7.7.2):
u
2
3
JJG (P) = 4.
6(
) = 2 13 .
n0
13
13
f=f ( x0 + x, y0 + y ) f ( x0 , y0 )
=
1
1
1
df ( x0 , y0 ) + d 2 f ( x0 , y0 ) + ... + d n f ( x0 , y0 )
n!
1!
2!
1
d n +1 f ( x0 + x, y0 + y ) ,
(n+1)!
(7.8.1)
(7.8.2)
1
1
1
F"(0)+...+ F (n) (0) +
F (n+1) ( ) ,
n!
2!
(n+1)!
37
38
F (n) (0) = d n f ( x0 , y0 ) ,
F (n+1) ( ) = d n+1 f ( x0 + x, y0 + y ) .
(7.8.3)
Ch 1: S dng cc cng thc lu tha tng trng biu din vi phn cp cao ta c
th vit cng thc Taylor nh sau:
f = f ( x0 + x, y0 + y ) f ( x0 , y0 )
1
1
( x+ y ) n+1 f ( M 1 ) (7.8.4),
( x+ y ) k f ( M 0 ) +
y
y
(n+1)! x
k=1 k! x
n
(7.8.4)
f ( x0 + x, y0 + y ) f ( x0 , y0 ) =
=(
x+ y ) f ( x0 + x, y0 + y ) .
x
y
(7.8.4)
V d 1: Khai trin hm f ( x,y )=2 x 2 xy y 2 6 x 3 y+5 theo cng thc Taylor trong ln
cn im A(1,2).
1 2
d f ( A) , hay
2!
f ( x, y ) = f (1, 2) +
f (1, 2)
f (1, 2)
( x 1) +
( y + 2) + ... +
x
y
1 f 2 (1, 2)
f 2 (1, 2)
2 f (1, 2)
(
1)
(
1)(
2)
( y+2) 2 .
x
+
x
y+
+
2
2
2! x
xy
y
Ta thy:
f
f
= 4x y 6 ,
= x 2 y 3 ,
x
y
2 f
2 f
2 f
=
4,
=
1,
= 2 , nn
x 2
xy
y 2
f(1,2)=5,
f (1, 2)
f (1, 2)
= 0,
=0,
x
y
39
2 f (1, 2)
2 f (1, 2)
2 f (1, 2)
=
=
= 2 .
4,
1,
x 2
xy
y 2
7.8.2
Cc tr ca hm nhiu bin s
a) iu kin cn ca cc tr
f ( x,y ) f ( x0 , y0 ).
(7.8.5)
f ( x,y ) f ( x0 , y0 ).
(7.8.6)
f
f (x,0) f (0, 0)
(0, 0) = lim
x 0
x
x
x 1 khi x 0+
x 2
= lim
= lim
=
x 0 x
x 0 x
1 khi x 0 .
Vy
f
f
(0, 0) khng tn ti. Tng t
(0, 0) khng tn ti.
x
y
39
40
f
f
( x0 , y0 ) =0 v
( x0 , y0 ) =0.
x
y
(7.8.7)
Xt s gia:
f=f ( x,y ) f ( x0 , y0 ) =
+
1 f
f
( x0 , y0 )x+ ( x0 , y0 )y
1! x
y
2 f
2 f
1 2 f
2
2
2
x
y
x
+
x
y
y
+
(
,
)
2
(
,
)
( x0 , y0 )y 2 + o( 2 ) trong = x + y .
0
0
2 0 0
2
xy
y
2! x
Vi cc iu kin (7.8.7) ta c:
f=f ( x,y ) f ( x0 , y0 ) =
1 2 f
2 f
2 f
2
( x0 , y0 )xy + 2 ( x0 , y0 )y 2
= 2 ( x0 , y0 )x +2
2! x
xy
y
t A=
+ o( 2 ) .
2 f
2 f
2 f
(
,
),
(
,
),
( x0 , y0 ) ,
x
y
B
=
x
y
C
=
0
0
0
0
x 2
xy
y 2
khi :
f=
1
A x 2 +2 B xy + Cy 2 + o( 2 ) .
2!
(7.8.8)
)Trng hp 1
AC B 2 > 0
A > 0(C > 0)
Nu
) Trng hp 2
AC B 2 > 0
A < 0(C < 0)
Nu
) Trng hp 3
41
Nu AC B 2 < 0 .
Khi vi gi tr tu ca x v y tam thc: A x 2 +2 B xy + Cy 2 c th ly gi tr
dng, c nhng gi tr m. Trong trng hp ny hm s khng c cc tr.
) Trng hp 4
Nu AC B 2 = 0 .
Trong trng hp ny ta khng th ni g v tnh cht ca cc im dng, n c th l
im cc tr, cng c th khng. gii quyt bi ton ta cn phi xt cc o hm cp cao
hn.
V d 2: Xt hm s z = 2 + 2 x+4 y x 2 y 2 .
Cc im dng tm c t h
3
4 x 2 x 2 y = 0
3
4 y 2 x 2 y = 0.
H ny c 3 nghim: x1=0, y1=0; x2=1, y2=1; x3=1, y3=1. kim tra iu kin ca
cc tr a phng, ta tnh cc o hm ring cp hai.
z xx = 12 x 2 2, z xy = 2, z yy = 12 y 2 2 .
41
42
Nu k = h v 0 < h <
3
th
2
3
z (0,0) = 2h 4 4h 2 < 2h 4 3h 2 = 2h 2 ( h 2 ) < 0
2
Nu k=h v h>0 th
z (0,0) = h 4 + h 4 h 2 h 2 + 2h 2 = 2h 4 > 0
z
z
= 8 x(1 2 x 2 y 2 ) ,
= 2 y (1 4 x 2 2 y 2 ) .
x
y
z
x = 0
H phng trnh:
z = 0
y
1
1
; x=
, y = 0.
2
2
1
1
1
1
), A 2 (0,
), A 3 (
, 0), A 4 (
, 0).
2
2
2
2
Cc im ny u nm trong D. Gi tr ca hm s ti cc im ti hn:
Vy ta c 5 im ti hn l O(0,0), A1 (0,
1
z (0)=0, z (A1 ) = z (A 2 ) = , z (A 3 ) = z (A 4 ) = 1.
4
By gi ta xt hm s trn bin ca tp D. Trn bin ny ta c:
43
x 2 +y 2 = 1 y 2 = 1 x 2 ,
do :
x 2 +1 x 2 1
1
1
2
2
.
z
= ; z = khi x =1 x hay khi x =
2
4
4
2
7.9 Cc tr c iu kin
7.9.1 nh ngha:
Cho hm s z=f(x,y) c xc nh trong tp m D \ 2 . Trong tp hp D cho mt
ng cong c phng trnh l ( x,y) = 0 . Ngi ta gi cc tr ca hm s
z=f(x,y)
(7.9.1)
( x,y) = 0
(7.9.2)
l cc tr c iu kin.
C th ta ni rng hm f(x,y) t cc i(hay cc tiu) c iu kin ti M 0 ( x0 , y0 ) nu
tn ti ln cn V D ca im M 0 ( x0 , y0 ) sao cho:
(7.9.3).
43
44
( x0 , y0 ) 0 .
y
f
f
( x0 , y0 )dx +
( x0 , y0 )dy=0 .
x
y
hay:
(7.9.5)
Mt khc ta cng c:
d =
( x0 , y0 )dx +
( x0 , y0 )dy=0 .
x
y
(7.9.6)
+
+
(
x
,
y
)
(
x
,
y
)
dx+
(
x
,
y
)
(
x
,
y
)
0
0
0
0
0
0
0
0
dy=0
x
x
y
y
(7.9.7).
( x0 , y0 ) +
( x0 , y0 ) =0
y
y
th ta c:
( x0 , y0 ) +
( x0 , y0 ) =0.
x
x
(7.9.8)
(7.9.9)
( x,y ) = 0 ta hy lp hm ph:
( x,y )=0
(7.9.11)
45
F ( x0 , y0 ) = f ( x,y ) f ( x0 , y0 ) + 0 [ ( x,y ) ( x0 , y0 ) ]
= f ( x,y ) f ( x0 , y0 ) = f ( x0 , y0 ) .
Vy nu ( x0 , y0 ) l im cc tr ca hm F(x,y), th ( x0 , y0 ) cng l im cc tr c iu
kin ca hm f(x,y). Do ta hy tm cc tr ca hm F(x,y). Hm F(x,y) c xc nh bi h
thc (7.9.10) gi l hm Lagrange.
Mt khc ( x0 , y0 ) l im cc tr ca hm F(x,y) hay khng tu thuc vo du ca biu
thc:
d 2 F ( x0 , y0 , 0 ) =
2 F
2 F
2
(x
y
dx
+
,
,
)
2
( x0 , y0 , 0 ) dxdy
0
0
0
x 2
xy
2 F
+ 2 ( x0 , y0 , 0 )dy 2
y
Do:
( x0 , y0 )dx+
( x0 , y0 )dy=0 ,
x
y
hay
(7.9.12)
(7.9.13)
( x0 , y0 )
x
dy=
dx .
( x0 , y0 )
y
(7.9.14)
(7.9.15)
Cho nn nu:
a) G ( x0 , y0 , 0 ) > 0 th ( x0 , y0 ) l im cc tiu c iu kin.
b) G ( x0 , y0 , 0 ) < 0 th ( x0 , y0 ) l im cc i c iu kin.
V d 1: Trong s cc hnh ch nht c cng chu vi l , hy tm hnh ch nht c din tch ln
nht.
l 2x
. Ta c hm z l hm mt
2
bin:
z = x(
1
l
l 2x
) = (2 x 2 + lx) , vi 0 < x < .
2
2
2
45
46
D thy hm ny t cc i khi x =
l
l
, t y y = .
4
4
Vy trong s cc hnh ch nht c cng chu vi, hnh vung l hnh c din tch ln nht.
Phng php nhn t Lagrange
Hm Lagrange: F = xy + (2 x + 2 y l ) .
H phng trnh:
F 'x = y + 2 = 0
F ' y = x + 2 = 0
2 x + 2 y = l
l
l
l
c nghim = , x = , y = .
8
4
4
Ta thy F "x2 = 0, F "xy = 1, F "y 2 = 0 ,
nn:
d 2 F ( x0 , y0 , 0 ) = 2dxdy .
( x0 , y0 )dx+
( x0 , y0 )dy=0 ,
x
y
c dng 2dx+2dy=0 dy=dx.
Do : d 2 F ( x0 , y0 , 0 ) = 2dx 2 < 0 .
l
l
, y = . Tc l trong s cc hnh ch
4
4
nht c cng chu vi, hnh vung l hnh c din tch ln nht.
Vy hm z(x,y) t cc i c iu kin khi x =
Fy = x + 2 y = 0 y =
2
2
2
x + y 1 = 0
1
T hai phng trnh u suy ra = .
2
Vi =
1
2
2
2
2
, y=
v x=
, y=
.
h c nghim x =
2
2
2
2
2
47
1
2
2
2
2
Vi = h c nghim x=
, y=
v x=
, y=
.
2
2
2
2
2
a) Vi =
1
hm Lagrange tr thnh:
2
1
2
2
2 2
F ( x, y ) = xy + ( x 2 + y 2 1) , n c hai im dng: A1 (
,
) v A2 (
,
).
2
2
2
2 2
1
.
2
1
Tng t hm t cc tiu c iu kin ti A2 v gi tr cc tiu bng z( A2 )= .
2
b) Vi =
1
2
Hm Lagrange
A4 (
1
F ( x,y )=xy ( x 2 +y 2 1)
2
c hai im dng
A3 (
2
2
,
) . Ta c:
2
2
Fx = y-x, Fy = x y, F" x2 = 1, F" xy = 1, F" y 2 = 1 .
1
Khi : d 2 F ( A3 , ) = dx 2 + 2dxdy dy 2 = (dx dy ) 2 .
2
Mt khc t iu kin x 2 +y 2 1 = 0 ta c
2xdx + 2ydy = 0.
Ti A3 ng thc ny tr thnh
2 2
2 2
1
dx+
dy=0 dx= dy v d 2 F ( A3 , ) = 4dx 2 .
2
2
2
47
2 2
,
) v
2 2
48
1
Vy hm t gi tr cc i c iu kin ti A3 v c gi tr cc i l z( A3 )= .
2
Tng t hm t cc tr c iu kin ti A4 v c gi tr cc i l z ( A4 ) =
1
.
2
f z( x, y, z ) + 'z ( x, y, z ) = 0
( x, y , z ) = 0.
Hnh 7.10.1
49
Xt vc t:
JJJJG
x(t ) x(t0 ) y (t ) y (t0 ) z (t ) z (t0 )
1 JJJJJJG
OM
,
,
).
= M0M = (
t
t
t
t
t
JJJJJJG
G
M M
lim 0 = { x' (t0 ), y' (t0 ), z' (t0 )} = v(t0 ).
t 0
t
G
1 JJJJJJG
M 0 M nm trn phng ct tuyn M 0 M nn khi t 0 vc t v(t0 ) nm
t
trn phng ca tip tuyn ca ng cong ti M 0 . Do vc t
G
v(t0 ) = { x '(t0 ), y '(t0 ), z '(t0 )} gi l vc t ch phng ca tip tuyn ca ng cong ti
Vc t
(7.10.1)
49
50
Hnh 7.10.2
Ta c:
df f
f
f
x '(t ) +
y '(t ) +
z '(t ) = 0, t [ , ]
=
dt x
y
z
(7.10.2)
JJJJG
f
f
f
grad f ( M 0 ) = ( M 0 ), ( M 0 ), ( M 0 )
,
cn
vc
t
y
z
x
JJJJG
JJJJJJG
v(t0 ) = { x' (t0 ), y' (t0 ), z' (t0 )} = v( M 0 ) l vc t ch phng ca tip tuyn ca ng cong
K
hiu
JJJJG
JJJJG f
f
f
grad f ( M 0 ).v(t0 ) = ( M 0 ).x '(t0 ) + ( M 0 ). y '(t0 ) + ( M 0 ) z '(t0 )
(7.10.3)
x
y
z
JJJJG
iu ny c ngha l vc t gradf(M 0 ) vung gc vi tip tuyn ca ti M 0 . V l
JJJJG
ng cong bt k nm trn S v i qua im M 0 , nn ta suy ra vc t gradf(M 0 ) vung gc
vi mi tip tuyn ca cc ng cong nm trn S v i qua im M 0 . Ni cch khc tt
c cc tip tuyn ti im M 0 ca mi ng cong nm trn mt S i qua im M 0 S
JJJJG
u cng nm trong mt mt phng (P) vung gc vi vc t gradf(M 0 ) . Mt phng (P) c
gi l mt phng tip xc ca mt cong S ti im M 0 .
JJJJJJG
Nh vy mt im M(x,y,z) nm trn mt phng tip xc khi v ch khi vc t M 0 M trc
JJJJG
giao vi vc t gradf(M 0 ) , tc l khi v ch khi:
f
f
( x0 , y0 , z0 )( x x0 ) + ( x0 , y0 , z0 )( y y0 )
x
y
f
+ ( x0 , y0 , z0 )( z z0 ) = 0
z
(7.10.4)
JJJJJJG
trong x x0 , y y0 , z z0 l cc thnh phn ca vc t M 0 M .
(7.10.5)
Ta c f(x,y,z)= x 2 + y 2 z 2 , f x = 2 x, f y = 2 y, f z = 2 z .
Phng trnh ca php tuyn ca mt S ti M 0 l:
51
x3 y 4 z 5
=
=
6
8
10
v phng trnh ca mt phng tip xc ca mt S ti M 0 l: 6(x3)+8(y4) 10(z5)=0
hay l 3x+4y5z=0.
7.10.3 cong
a) cong ca ng cong phng
Cho ng cong khng t giao nhau. Trn chn mt hng lm hng dng, tip
tuyn ca ti M ng vi hng dng ca c gi l tip tuyn dng (xem hnh
7.10.3).
nh ngha 1: Cho M v M l hai im trn ng cong , MT v MT l hai ttip tuyn
q , k hiu C ( MM
q') , l t s ca gc gia hai
dng. Ta gi cong trung bnh ca cung MM
tb
q :
tip tuyn dng MT v MT vi di ca cung MM
q =
C tb (MM')
q
MM'
(7.10.6)
Hnh 7.10.3
q') .
C(M )= lim C tb ( MM
M' M
C(M)=0, M .
V d 2: Trn ng trn bn knh R, ta c:
51
(7.10.7)
52
1
, M .
R
T
T
M
Hnh 7.10.4
C ( M )=
3
2 2
(7.10.8)
(1 + y )
xy" yx"
3
2 2
(7.10.9)
( x + y )
2
C ( M )=
r 2 +2r 2 rr
3
2 2
(7.10.10)
(r + r' )
2
x
( a > 0 ) ti mt im bt k.
a
x
x y
1 x y
Ta c: y = sh , 1 + y '2 = ch = , y = ch = 2 . Thay vo cng thc (7.10.8) ta
a
a a
a a a
c:
C=
y a3
a
3= 2.
2
a y
y
53
C=
2 a (1 cos t )
3
2
1
t
4a sin
2
Ch cong ch xc nh ti cc im ng vi t 2k .
V d 5: Tnh cong ca ng r = ae b (a>0, b>0).
Ta c:
r = abe b , r = ab 2 e b . Thay v cng thc (7.10.10) ta c:
C=
1 + b 2 .r
Cho ng cong trong khng gian c phng trnh tham s l: x=x(t), y=y(t), z=z(t).
Tng t nh trong mt phng,ngi ta chng minh c cng thc tnh cong ca
ng nh sau:
C=
x' y' 2
x '' y ''
y' z' 2
y '' z ''
z' x ' 2
z '' x ''
3
2 2
(7.10.11)
53
54
Hnh 7.10.5
f ( x,y,c) = 0
(7.10.12)
f c( x, y, c) = 0
(7.10.13)
f x( x(c), y (c)).x(c) +
f y( x(c), y (c), c). y(c) + f c( x(c), y (c), c) = 0
(7.10.14)
55
k1 =
y ( c )
.
x ( c )
f x( x, y, c)
.
f y( x, y, c)
V k1 = k2 nn ta c:
f x( x(c), y (c), c).x(c) + f y( x(c), y (c), c). y(c) = 0 (7.10.15)
T (7.10.14) v (7.10.15) suy ra f c ( x, y, c ) =0. Vy to nhng im M c ca bao hnh
phi tho mn h (7.10.13)
V d 9: Cho h ng trn ( x c) 2 + y 2 = \ 2 .
Xt h:
( x c ) 2 + y 2 = \ 2
.
x
c
2(
)
0
v y = v0 sin gt
dx = v0 cos dt
, ngha l phng trnh tham s ca qu o vin n l:
dy = ( v0 sin gt ) dt
x = v0t cos
gt 2
y = v0t sin
2
55
56
Hnh 7.10.6
g
x2 .
2
2v 0 cos
2
t tg = c ( tg l h s gc ca qu o im gc 0) ta oc h parabol ph thuc
vo tham s c:
y = cx
g
(1 + c 2 ) x 2 .
2
2v 0
Ly o hm hai v theo c ta c:
0= x
v20
gx 2
c
c
=
.
v 20
gx
v 20
g
2 x2 .
2 g 2v 0
7.11 Bi tp chng 7
7.1 Chng minh rng tp hp
= {( x, y ) R 2 ; x 2 + y 2 < c, c > 0} l tp hp m.
7.2 Trong cc tp hp sau, tp hp no l tp hp lin thng:
1) = {( x, y ) R 2 ; x + y 1}
57
z 2 x2 y2
2) = ( x, y ) R 3 ; 2 2 2 1
c a
b
7.3 Tm tp xc nh ca cc hm s sau:
1) u =
2) u = sin( x 2 + y 2 )
x + y 1
2
3) u = ln( x + y 2 )
3) u =
1
x2 y2 z 2
+
+ 1
a 2 b2 c2
x2 y 2
.
x 2 y 2 + ( x y)2
} {
Cc gii hn lim lim f ( x,y ) , lim lim f ( x,y ) tn ti v bng nhau, tuy nhin khng tn
x 0
ti
lim
( x , y ) (0,0)
y 0
y 0
x 0
f ( x,y ) .
x
2x + y
x y
1)
sin xy
( x , y )( 0,2 )
x
lim
2)
ln( x + e y )
lim
( x , y )(1,0 )
x2 + y 2
1) u =
1
x +y
2
2) u =
x+ y
x3 + y 3
1) u = x 3 + y 2 2 xy
3) u = arctg
y
x
5) u = ch ( x 2 y + shy )
2) u = ln x + x 2 + y 2
4) u = x y
6) u = sh ( x + y ) .
u = 2 xy + y 2 .
57
58
7.11
2u
2u
nu:
=
xy yx
1) u = x 2 2 xy 3 y 2
7.12
2) u = arc cos
x
.
y
Tm o hm v vi phn cp 2 ca hm hp:
1) u = f ( , ) , = ax, = by .
2) u = f ( , ) , = x + y, = x y vi gi thit rng f ( , ) c tt c cc o hm ring cp 2
theo cc bin s cu n.
7.13
y
1) u = arctg
x
2) u = ln
( x a) + ( y b)
2
2u 2u
+
=0
x 2 y 2
7.14
Tm y,y v y nu x 2 + xy + y 2 = 3
7.15
x 2 xy + 2 y 2 + x y 1 = 0
7.16
y (u , v) = 0
Tm
7.17
u u v v
, , , .
x y x y
Tm
z z
,
nu x = u cos v, y = u sin v, z = cv trong u=u(x,y), v=v(x,y), c=const.
x y
Tm o hm ca hm:
1) C gi tr ln nht
2) C gi tr nh nht
3) bng 0.
7.20 Tm o hm ca hm z=ln( x 2 + y 2 ) ti im M( x0 , y0 ) theo hng vung gc vi
ng mc i qua im .
59
1) u = x
7.23
hm:
+y
2) u = x + y
(1,1) cc s hng n bc 3
f(x,y) = e x + y .
7.25
Nghin cu cc tr ca hm s sau:
z= ( x 2) 2 + 2 y 2 .
7.26
Nghin cu cc tr ca hm s sau:
z=( x 2) 2 2 y 2 .
7.27
Nghin cu cc tr ca hm s sau:
z=x 4 +y 4 2x 2 +4xy 2y 2 .
7.28
Tm cc tr ca hm s sau:
u=x 2 +y 2 +z xy+x 2 z .
7.29
Tm cc tr ca hm s sau:
z=1 x 2 +y 2 .
7.30
Tm gi tr ln nht(nu c) ca hm s sau:
1 nu 0 x 1, 0 y 1
z=
2( 2 y) nu 0 x 1,1 y 2
7.31
Tm gi tr ln nht(nu c) ca hm s sau:
x 2 +y
z= 2 2
( x 1, y 1) .
x +y +1
7.32
Tm cc im cc tr c iu kin ca cc hm sau:
1)
z=xy nu x+y=1
2)
x y
z= + nu x 2 +y 2 =1 v a>0, b>0.
a b
3)
z= x 2 +y 2 nu
x y
+ =1
a b
59
60
7.33
Tm cc tr ca hm u=xyz nu x 2 +y 2 +z 2 =3 .
7.34
1) x 2 +2 y 2 +3 z 2 =21 ti im ( 3, 0, 6) .
2)
x2 y 2 z 2
+ + =1 ti im ( x0 ,y0 ,z0 ) ca n.
a 2 b2 c2
3) y = kx +
a
(a = const)
k
4) y 2 = 2 px + p 2
Chng 1
1.1. Gi s a + r =b l s hu t. Khi v b, r l s hu t nn a = b r l s hu t, tri vi
gi thit a l s v t.
1.2. Hin nhin khng nh 1),2),3) ng, ta hy chng minh 4). Tht vy:
d ( a, c ) = a c =
= | (a b) (b c) || a b | + | b c |= d (a,b) + d (b,c)
1.3. Theo gi thit do M b chn nn m,n sao cho n x m , x M
t r = max { m , n } . Do m r , n r , Nn:
r m r
r n r
Suy ra: r x r , x M .
1) Nu tp X b chn trn, th tp hp ( X ) b chn di. Tht vy, gi s sup X = m* ,
ngha l x m* x M v > 0, x X sao cho m* < x m* . Nhng khi
x m* x ( X ) v m* x < m* +
61
trong : x ( X )
T y suy ra: inf( X ) = m* = sup X .
2) Gi s inf X = n* , ngha l: x n* x X
n* x < n* +
Khi :
x n* v n* < x n* vi x ( X )
v > 0, x X
sao cho
Do : sup ( X ) = n* = inf X
1.4. 2, Ta hy chng minh cng thc
inf ( X +Y ) = infX +infY
T y ta suy ra s tn ti ca inf( X + Y ) .
R rng rng: x + y n* + n1* , x + y X+Y .
Hn
na
> 0, x X
sao
cho
n* x < n* +
y Y
sao
cho
.
2
Suy ra: x + y X+Y .
61
62
f D g ( x1 ) = f D g ( x2 ) f ( g ( x1 )) = f ( g ( x2 ))
g ( x1 ) = g ( x2 ), ( do f F * )
x1 = x2 (do g F * )
Chng 2
2.1. 1) Vi > 0 ty cho trc ta c:
n
1
1
1 =
< khi n > 1
n +1
n +1
1
1
Ly N ( ) = 1 + 1 = .
n
n
1
Ly: N ( ) = + 1 .
3) Tng t:
2n
2n 2
2
< 3 = 2 < khi n >
n +1 n
n
2
Ly: N ( ) =
+1
63
4) Ta c:
1
1
1
1
1
= =
<
= n 1 <
n ! n ! 1.2...n 1.2.2...2 2
1
ln
Ly: N = 2 +
ln 2
5) (1) n 0,999n = 0.999n < , suy ra: n lg 0,999 < lg . V lg 0,999 < 0 nn
n>
lg 0,999
1
= 2330 lg
lg
Ly: N = 2330 lg + 1 .
2.2. 1) Ta c: ( 1) n = n
n
>E
2
2
t: N ( ) = ( lg E ) ( lg 2 ) + 1
t: N ( ) = ee + 1
E
1
; 2) 0
2
3) Do: S n =
1
1
1
n
,
+
+ ... +
>
2n
2n
n
n +1
nn lim Sn = 0
n
4) t: S n =
1
1
1
+
+ ... +
2
2
2
n ( n + 1)
( 2n )
63
64
Do:
v lim
n2 + n
n
n +n
2
Sn =
5) t:
n2 + 1
n2 + 1
i =1
1
n2 + n
n2 + 1
n2 + 2
+ ... +
< Sn <
= lim
n
1
mt khc lim = 0 nn lim Sn = 0
2
n
n
n
n
= 1 nn lim Sn = 1 .
n
Do ta c th vit:
k
i =1
i =1
ai n + i = ai n + i +
n+k
i = m +1
i =1
n+i
ai + n + 1 ai
i =1
i = m +1
(Do
k
n+i
n+k
a+
i = m +1
m
= n + k ai + ai
i =1
= 0 + ai
i =1
i =1
i =1
n + k ai n + k ai + n + 1 ai
i =1
n +1 n + k
( n + 1) ( n + k ) 0
n +1 + n + k
Mt khc ta c th vit:
khi n
i =1
i =1
i =1
ai n + i ai n + m +
i = m +1
khi n
Suy ra iu phi chng minh.
2.6. 1) Ch rng:
n + m +1 0
65
1
1
1
1
1 1 1
1
+
+ ... +
= 1 + + ... +
n ( n + 1) 2 2 3
1.2 1.3
n n +1
1
=1
.
n +1
1
1
1
+
+ ... +
lim
=0
n 1.2
n ( n + 1)
1.3
2) Do: S n = 2
1 1
1
+ +...+ n
2 4
2
=2
1
2n
2
1
22
Nn: lim Sn = 2
n
n
n
n
n
2
=
=
<
=
n
n
2
(1 + 1) 1 + n + n ( n 1) + ... > 1 n ( n 1) n 1
2
2
2
2
n
Ta thy:
< vi < 0 ty nn n > 1 + , ngha l lim n = 0
n 2
n 1
3)
4) t: S 2 n 1 = 13 + 33 + ... + ( 2n 1)
2
2
= 12 + 22 + ... + ( 2n ) 22 + 42 + ... + ( 2n )
2
= 12 + 22 + ... + ( 2n ) 22 12 + 22 + 32 + ... + n 2
2
2n ( 2n + 1)( 4n + 1) 2 n ( n + 1)( 2n + 1) n ( 4n 1)
.
=
2
=
6
6
3
4
Suy ra gii hn cn tm bng .
3
1 3 5
2n 1
5) t S n = + 2 + 3 + ... + n
2 2 2
2
Khi :
1
1 3 1 5 3
Sn Sn = + 2 2 + 3 + 3 +
2
2 2 2 2 2
2n 1 2 n 3 2n 1
... + n n n +1
2 2
2
=
1 1 1
1 2n 1
+ + 2 + ... + n +1 n +1
2 2 2
2 2
1
1
2n 1
S n = 1 + 1 + + ... + n 2 n
2
2
2
1
1 n 1
2 2n 1 = 3 1 2n 1
Vi: = 1 +
1
2n
2n 2
2n
1
2
65
Do
66
6) Vi n = 2k
1 2 + ... 2k
S2k =
2k
1 + 3 + ... + ( 2k 1) (1 + 2 + ... + k )
2k
k (1 + 2k 1)
k ( k + 1)
1
2
=
2.2k
2.2k
2
1
Suy ra: lim S2 k =
k
2
=
Mt khc, vi n = 2k + 1
S 2 k +1 =
=
1 2 + 3 ... 2k + ( 2k + 1)
2k + 1
1 + 3 + ... + ( 2k + 1) 2 (1 + 2 + ... + k )
2k + 1
( k + 1)(1 + 2k + 1) 2 k ( k + 1) = k + 1
2 ( 2k + 1)
2 ( 2k + 1) 2k + 1
Suy ra: lim S2 k +1 =
k
Nn: 0 <
2k 1
2k 1
2k 1
<
=
2k
2k + 1
2k 1 2k + 1
1 3 2n 1
1 3
2n 1
1
<
. ...
=
Do : 0 < . ...
2 4
2n
3 5
2n + 1
2n + 1
T y cho n ta thu kt qu cn tm.
2) Nu q = 0 th kt qu l hin nhin.
1
>1
Ta hy xt gi thit q 0 . Khi :
q
t
1
= 1 + vi > 0 , do :
q
1
1
n
= n = (1 + ) = 1 + n + ... + n > 1 + n .
n
q
q
V vy: q n <
1
.
1 + n
1
1
. Do gii hn cn tm bng .
2
2
67
V vy: 0 <
<
n ( n 1) 2
n ( n 1) 2
+ ... + n >
2
2
2
(n 1) 2
n
1
q
n
1
, vi b = > 1
n
b
q
n
= 0.
n b n
2n 2 2 2 2
2
4) Do: 0 <
= . . ... < 2
n! 1 2 3 n
3
n2
92
=
2 3
2
V gii hn lim = 0 khi n , suy ra iu phi chng minh.
n 3
n
1
n
5) V lim n = 0 ( b > 1) nn n < n < 1 khi n ln.
n b
b
b
t b = a trong a > 1 v ty . Khi theo bt ng thc trn ta c:
1
n
< n < 1 hay 1 < n < a n . Ly loga hai v bt ng thc ny ta c 0 < log a n < n
n
a
a
log a n
< khi n ln, suy ra iu phi chng minh.
Suy ra 0 <
n
6) Ta c bt ng thc:
n = 1 + (
n(n 1) n
( n 1) 2 +
2
n(n 1)
n 1) n >
2
n 1) = 1 + n(
... + (
n 1) +
T y > 0 ty :
n
n 1 <
2
< khi n > 1 + 2 2
n 1
67
68
xn + p xn =
sin ( n + 1)
2
n +1
sin ( n + 1)
2
+
n +1
sin ( n + 2 )
sin ( n + 2 )
2
n+2
n+2
+ ... +
+ ... +
sin ( n + p )
2n + p
sin ( n + p )
2n + p
1
n +1
1
1
1
n +1 + ... + n + p + ... = 2 = n < khi n > log 2
1 2
2
2
1
2
vi mi s t nhin p.
2) Vi > 0 ty v vi mi s t nhin p, ta c:
xn + p xn =
cos(n+1)!
cos(n+2)!
cos (n+p )!
+
+ ... +
(n+1)(n + 2) (n+2)(n + 3)
(n+p)(n + p + 1)
1
1
1
+
+ ... +
(n+1)(n + 2) (n + 2)(n + 3)
(n+p )(n + p + 1)
=
=
1
1
1
1
1
1
+ ... +
1
1
1
1
<
< , n > 1.
2.9. 1) Gi s ( 0,1) , v
xn + p xn =
1
1
1
p
+
+ ...... +
>
, nn khi p = n ta c
(n+1) (n+2)
(n+p ) (n+p)
xn + p xn >
1
> n , vy dy phn k
2
2) Dy phn k do:
1
1
1
p
p
1
+
+ ... +
>
>
= khi p = n
xn+ p xn =
ln(n+1) ln(n + 2)
ln(n+p) ln(n+p) (n+p) 2
2.10.
2) Bi v xn +1 xn =
69
xn +1
1
= 1 + n +1 > 1 , do dy tng.
xn
2
Mt khc
1 1 1
1
1
1
1 1
1
1 1
+ + ...... + n + ...... = .
=1
2 4
2
2 1 1
2
1
1
1 1
2 xn xn + xn
xn
xn
2 xn
1
1
a = a + a 2 = 1 a = 1 ( a = 1 loi ).
2
a
2.12
2.13
Ta thy
x2 n 1 = 2 +
3
3
x2 n = 2
, x2 n 1 > x2 n
2n 1
2n 1
Dy { x2 n 1} n iu gim, cn dy { x2 n } n iu tng.
Do
vi
2.14
limxn = lim x2 n 1 = 2
n
lim xn = lim x2 n = 2 .
n
Theo gi thit xn 0, yn 0 .
Mt khc yn +1 =
xn + yn
xn yn = xn +1 ,
2
69
70
xn +1 = xn yn x 2 n = xn { xn } l dy s tng,
yn +1 =
xn + yn yn + yn
= yn { yn } l dy s gim.
2
2
yn +1 =
xn + yn
a+b
a = b.
cho n ta c b =
2
2
2.15
1) 1 x 2 ; 0 y
5
, k z; < y lg 3,
3
3
3) < x < +, 0 y .
2) 2k +
3
.
2
< x < 2 k +
4) 1 x 100,
2.16
1) k 2 < x < + k 2
2) 1 < x < e
3) x > 0, x k (k = 0,1, 2...) .
2.17
m =0, M = 1
2.18
t k = a T , khi f ( x + T ) = a T f ( x ) , suy ra
a x + T ( x + T ) = a T a x ( x )
71
2t 3 ( t 2 + 5 )
3t t 3
2t
2
3
=0
=0t =0
1 3t 2
1 t2
(1 t 2 )(1 3t 2 )
= k , k Z
Thay vo trn ta c T = 6k , k Z . Vy chu k ca hm s l T = 6
2) T = 2
3) Ta hy chng minh hm s khng tun hon. Tht vy, gi s ngc li T >0 l chu
k, khi sin ( x + T ) + sin ( x + T ) = sin( x) + sin x
T T
T T
cos x+ sin + cos x+ sin
=0
2
2
2
2
T
Cho x = , ta thu c
2
T
T
sin + sin
=0
2
2
T
Cho x = + , ta thu c
2 2
T
cos
sin
=0
2
2
Ta xt (2)
Nu cos
Vy cos
=0
+ k l hu t, v l;
T
2
=0
T
2
= k , k Z
(3)
k
l s hu t, v l
k
2
5) Khng tun hon
6) Khng tun hon.
2.20
Vi mi s hu t T > 0, ta thy:
Nu x hu t th x + T hu t, v
Nu x v t, th x + T v t, do ( x + T ) = ( x ) x \ .
2.21
f f ( x ) =
(2)
0.
4) T =
(1)
1
1
1
1 x
x 1
vi x 0
x
71
T
T
= 0 = k , k Z
2
2
(4)
72
Tng t f f f ( x ) = x vi x 0 .
2.22
x
x
1 + x2 =
2
1 + 2 x2
x
1+
1 + x2
x
x
, ta hy chng minh f n +1 ( x ) =
Gi s f n ( x ) =
2
1 + nx
1 + (1 + n ) x 2
f2 ( x ) =
Tht vy
x
f n +1 ( x ) = f ( f n ( x ) ) =
Do f n ( x ) =
x
1 + nx 2
x
1 + nx 2 =
1 + (1 + n ) x 2
x2
1+
1 + nx 2
2.23
1) a) y 3 vi 3 y < +
b,
2)
y 3 vi 3 y < +
1 y
vi y 1
1+ y
3) a) 1 y 3 vi 0 y 1
b, 1 y 3 vi 0 y 1
2.24
Hm ngc ca hm s f l
3 x khi x 0
g ( x) =
x khi x > 0
2.25
1) t y =
x
(*) y < 1 y ( 1,1)
1+ x
x
y
suy ra x =
.
1 x
1+ y
b) Nu y = 0 th x = 0.
c) Nu 0 < y < 1. t (*) ta suy ra x > 0.
73
Do y =
x
y
, suy ra x =
1+ x
1 y
Tm li x =
g ( x) =
y
i tn ta c hm ngc.
1 y
x
vi x ( 1,1) .
1 x
1
1
2) Theo gi thit ( x 1) f ( x ) + f =
x x 1
Thay x bng
(1)
1
vo (a) ta c:
x
1
f ( x ) + 1
x
1
1
f =
x 1 1
x
(2)
1
Nhn (1) vi 1 ri cng vi (2) ta thu c:
x
1
x
1
( x 1) 1 x + 1 f ( x ) = x x 1
T (3) suy ra f ( x ) =
1
.
1 x
Ta hy thay cc cp (x,y) vi x = 0, y = t; x =
(1)
+ t, y =
; x=
Ln lt thay vo (1) ta c:
f ( t ) + f ( t ) = 2 f ( 0 ) cost
(2)
f ( +t ) + f ( t ) = 2 f + t cos = 0
2
2
(3)
f ( +t ) + f ( t ) = 2 f cos + t = 2 sin t (4)
2
2
2
Cng (2) vi (3) sau tr i cho (4) ta c:
f ( t ) = f ( 0 ) cost+f sin t
2
f ( 0 ) = a, f = b .
2
t:
(3)
73
, y=
+t.
74
t n 1 n
=
t m 1 m
sin x
1 + cosx 1 cosx
lim+
s inx 1 cosx x s inx 1 cosx
2) I = lim+
x
1
2
I=
( cosx-sinx )
x
2
= lim ( 2cosx ) = 2 .
x
2.28.
1)
y = arcsin (1-2x ) ,
khi
1
2
th
y0 ,
ta
gii
hn:
y
1
=
y 0 ( sin y )( 2 sin y )
2
I = lim
1
3) . HD: t y = arcsin ( x+2 ) , khi x 2 th y 0
2
I = lim
sin 2 x
1 + x sinx + cosx
1 + x sinx-cos x
2
x 0
4) = lim
sin x
1 + x sinx + cosx
sin x
= lim x
x 0
1 + x s inx + cos x
s inx
1+
x
2.29.
1)
1
4
2)
I = lim
t x =
x + sinx
x 0
).
s inx sin 2 x
cos 2 x
y, y0
=1
75
cos y cos 2 y
I = lim
= I = lim
x 0
y 0
sin 2 y
y
2 =1
2
sin y
2
2 cos y sin 2
2.30.
1) 3; 2) 2; 3)1; 4) 0; 5)
1
.
2
2.31.
1) t x =
1
v y = [ y ] + r , trong 0 r < 1 .
y
yr
1
1
Ta thy = [ y ] v ta c: lim x = lim
=1
x 0
x y y
x
2) Biu din hm ( x ) =
( x) =
xx aa
di dng tng ca hai hm:
xa
x x aa xa aa
+
= 1 ( x ) + 2 ( x ) .
xa
xa
e a ln x e( x a ) ln x 1 e a ln x e( x a ) ln x 1
1 ( x ) =
ln x .
=
xa
( x a ) ln x
Khi x a th ln x ln a , ea ln x a a ,
e( ) 1
1 , 1 ( x ) a a ln a
( x a ) ln x
x a ln x
a
a
xa
xa
a
a 1 +
1 a 1 +
1
a
a
1
cn 2 ( x ) =
. .
=
xa
xa
a
a
a
a
a
Khi x a th 2 ( x ) a a
Do lim ( x ) = a a ln a + a a = a a (1 + ln a ) .
xa
= lim ( 1) sin
n
n +
n 2 + 1 n = lim ( 1) sin
n +
n +
n +
= lim sin 2 n 2 + n n
n +
75
n +1 + n
2
= 0.
76
= lim sin 2
n +
= lim sin 2
1
1+ +1
n
n +
n
n +n +n
2
= 1.
ka
n 2 = 1 ( Do khi n th ka 0 )
ka
n2
n2
sin
3) Ta c lim
n +
n
a.n ( n + 1) a
ka
ka
= .
Do lim sin 2 = lim 2 = lim
n +
n +
n +
2n 2
2
n
k =1
k =1 n
n
2.33 Ta thy
1) Nu x Z .
am = (cos x) 2 m = 1 1 khi m
2) Nu x Z
Ta thy 1 cos x 1 x .
0 am = (cos x) 2 m = (cos x) 2 m 2 (cos x) 2 < am 1
Dy {am} n iu gim v b chn di nn c gii hn:
lim am = lim am 1 (cos x) 2
1) a) Gi s s inx 0
t a n = s insin...sinx .
Ta thy 0 a n = sin a n-1 a n-1 1 , ngha l dy n iu gim v b chn di nn c gii
hn.
t l = lim a n v qua gii hn trong ng thc a n = sin a n-1 ta c phng trnh
n +
l = sin l l = 0 .
p
trong p v q l cc s nguyn t
q
77
p
l s nguyn khi n>q v khi n ln, n>q th cos ( n! x ) = 1 suy ra
q
gii hn bng 1 nu x l hu t.
b) Nu x l v t th n ! x khng phi l s nguyn, do 1 < cos ( n! x ) < 1 suy ra gii
Do n ! x = n !
hn bng 0. Tm li:
1 khi x l h u t
lim lim cos( n ! x )2 m =
n + m +
0 khi x l v t .
1 2x + 1 1
Xt hiu f ( x) =
+
x+3 2
2
5( x + 1) 5
2
=
< < <
2( x + 3) 2
5
Tm li, nu ly = min{
2
1
,1} , khi | x + 1|< th f ( x) < ta c iu phi
5
2
chng minh.
3.3. 1) Gin on khi x=1
2) Lin tc trn \
3) Lin tc trn \ .
3.4. Khng lin tc ti x=1
3.5. a=1
3.6. Lin tc khi a=0, gin on khi a0
3.7. 1) x=2 v x=1 l cc im gin on kh c
2) x=0 l im gin on loi hai
3) x=0 l m gin on loi hai
4) x=0 l im gin on kh c v x=1 l im gin on v cc
3.8. Xt tnh lin tc ca hm s ti x0 \ .
77
78
1 i n
1
Khi m < [ f ( x1 ) + f ( x2 ) + ... + f ( xn ) ] M
n
Theo nh l Bolzan - Cauchy
1
f ( ) = [f ( x1 ) + f ( x2 ) + ... + f ( xn )].
n
th
hai,
(a, b)
sao
cho
| f ( x) | M x a
3.13. Hin nhin f(x) lin tc trn (0,1) v | f ( x) | 1 x (0,1) . Tuy nhin vi xn =
xn =
2
1 + 2n
th
| xn xn |=
1
0
n(1 + 2n)
khi
1
v
n
nhng
1
| f ( xn ) f ( xn ) |=|1 0 |= 1 > 0 = .
2
3.14. Do u=x2 lin tc trn R v y=sinu cng lin tc trn R nn theo tnh cht lin tc ca
hm hp hm f(x)=sinx2 lin tc trn R.
Hin nhin |f(x)|<1 x R .
Tuy nhin vi xn = n v xn =
+ n th | xn xn |=
n +
0 khi
+ n
1
n , nhng | f ( xn ) f ( xn ) |= 1 > 0 = .
2
3.15. D dng thy rng hm s f(x)=x+sinx khng b chn trn R. Ta hy chng minh n lin
tc u trn R. Tht vy > 0 ta c
x x
x + x
| . | cos
| 2 | x x |<
2
2
79
2) Vi xn =
| xn xn |=
1
2 n
v xn =
1
, ta c
(2n + 1)
1
0 khi n , nhng
2n(2n + 1)
| f ( xn ) f ( xn) |= e
1
2 n
+e
1
(2 n +1)
2 khi n .
| x x |
1
| x x |<
x + x 2
x, x 1 tho mn bt ng thc | x x |< = 2 .
| f ( x) f ( x) |=| x x |=
3.17. Hm s y=arctgx xc nh x R v c tp gi tr l (
, ).
2 2
1
1
1
Hm s y = arctg( +
+
) gin on ti cc im x=0, x=1 v x=2.
x x 1 x 2
1 khi 0 x < 1,
1
3.18. 1) y = khi x = 1,
2
0 khi x > 1.
Hm gin on v hai pha ti im x=1.
2) a) Khi x<0, ext0 khi t+ v ta c
ln(1 + e xt )
=0
t + ln(1 + et )
y = lim
b) Khi x=0, ta c
y = lim
t +
ln 2
=0
ln(1 + et )
ln e xt
=x.
t + ln et
c) Khi x>0, ext0 khi t+, 1+ ext~ ext v 1+et~et khi t+ v ta c y = lim
Tm li
0 khi x 0
y=
x khi x > 0
79
80
D thy f(x) lin tc trn [0,1] v f(0)= 1, f(1)=e1>0. S dng nh l Cauchy, suy ra
iu phi chng minh.
3.20. 1) 105 = 100 + 5 = 10 1 +
5
100
0,31 = 0,36 0, 05 = 0, 6 1
5
36
s inx
trn (0,1). Ta hy xt hm s ph:
x
khi x = 0
1
s inx
khi x = 1.
sin l
sin x
lin
x
tc trn (0,1). Tng t, hm s f ( x ) lin tc trn (1,0). Tuy nhin vi bt k x 'n 0 ( x 'n < 0 )
Hm f1 ( x ) lin tc trn [0,1] nn n lin tc u trn (0,1). Suy ra hm s f ( x ) =
( 1, 0 ) ( 0,1) .
3.22. 1) Gi s x0 l mt s ty { xn } l dy s hu t cn { xn } l dy s v t cng hi t
Vy hm s gin on ti mi gi tr x.
2) a) Nu x0 #0 ty v dy hu t { xn } x0 v dy v t { xn } x0 .
Khi : lim f ( xn ) = lim xn = x0 v lim f ( xn ) = 0 . Suy ra x0 l im gin on.
n
b) Nu x0 =0. Khi
0 f ( x ) f ( 0 ) = f ( x ) x x R .
Cho nn: lim f ( x ) = f ( 0 ) = 0 . V vy x=0 l im lin tc duy nht ca hm s.
x 0
Chng 4
4.1. Do f ( x ) x nn lim f ( x ) = f ( 0 ) , hm lin tc ti
x 0
x = 0.
81
f + ( 0 ) = lim+ 1 + e
x 0
x
f ( 0) = lim
x 0
1
1+ e
1
x
= lim+
x 0
1
1+ e
1
x
=0,
x=0
y f (x) f (0)
1
=
= sin
, r rng gii hn ca t s ny khng tn ti khi
x
x
x
x 0+ v c khi x 0 .
T s
4.3. a) o hm ti x = 0
T s
f ( x ) f ( 0 ) f ( x ) x nu x l s h u t
=
=
x0
x
0 nu x l s v t
Do lim
x 0
f ( x ) f (0)
= 0 v f ( 0 ) = 0
x0
b) Ti x = x0 0 vi x0 l s hu t
Xt dy v t { xn } x0 ta c
f ( xn ) f ( x0 )
x20
=
suy ra
xn x0
xn x0
f ( xn ) f ( x0 ) +
lim
=
xn x0
khi
xn x 0
khi
xn x + 0
Vy hm s khng c o hm ti s hu t x 0
c) Ti x = x0 0 vi x0 l s v t
Xt dy s hu t { xn } x0 , ta c:
f ( xn ) f ( x0 )
xn2
khi xn x 0
=
+
xn x0
xn x0
+ khi xn x 0
Vy hm s khng c o hm ti s v t x 0 .
4.4. f ( a ) = lim
x 0
f ( a + x )
= lim ( a + x ) = ( a )
x 0
x
y = sgn x vi x 0
2) y = 2 x
81
82
3) y =
1
vi x 0
x
1+ 2 x + 4 x x + x
4.7. 1) y =
8 x + x+ x x+ x+ x
2) y = ( x 2 1) ( 5 x 1) x + 1 .
4.8. 1) y = 2 xf ( x 2 )
3) y = f ( x ) . f ( f ( x ) ) . f f ( f ( x ) ) .
1
1
4.9. Ta thy f ( x ) = 2 x sin cos khi x 0
x
x
Xt gii hn
lim
x 0
f ( x ) f ( 0 )
1
= lim x sin
= 0 f ( 0) = 0
x 0
x
x
Ta c th vit:
1
1
khi x 0
2 x sin cos
f ( x) =
x
x
0
khi x = 0
D thy khi x 0 , o hm f ( x ) lin tc. Ta hy xt s lin tc ca f ( x ) ti x = 0.
1
n 1
0 khi n , nhng f ( xn ) = ( 1) khng c gii hn , vy
n
o hm ca hm s gin on ti x = 0.
Ta thy dy xn =
4.10.
1) y = x x ( ln x + 1)
sin x
2) y = x s ln x cos x ln x +
.
x
4.11. yx = tgt.tg t +
4
4.12. 1) xy =
4.13. 1)
x
x +1
x2 y 2
+
=1
a 2 b2
3) x 2 y 2 = 1
2) xy =
2
1
1+ y x
2
2) x 3 + y 3 = a 3
4) y =
1
.
1 + x2
83
df (1) = f (1) x = x
1) 1 4 x 3 3x 6
2)
1
sin x
cos x
2
x
2x
3) tg 2 x
4.17.
1) Ta thy
f ( x + x ) f ( x ) = 2axx + a ( x ) + bx
2
f ( x + x ) = 2ax + 2ax + b
(1)
(2)
Suy ra =
(3)
1
.
2
2) f ( x + x ) f ( x ) = e x +x e x
f ( x + x ) = e x +x
(1)
(2)
e x 1
x
1 e x 1
ln
.
T y suy ra: =
x
x
4.18. Do h thc trong gi thit ca bi ton c nghim ng x, h R , ta c th ly x = 0.
Khi ta c f ( h ) f ( 0 ) = hf ( 0 )
f ( h ) = f ( 0 ) .h + f ( 0 )
hay f ( x ) = f ( 0 ) .x + f ( 0 )
t a = f ( 0 ) , b = f ( 0 ) , ta thu c: f ( x ) = ax + b .
4.19. Ta thy ly bt k x1 , x2 ( 1,1) vi x1 x2 ta c
83
84
f ( x2 ) f ( x1 ) x23 x13
=
= x12 + x1 x2 + x2 2 > 0 .
x2 x1
x2 x1
Mt khc f ( x ) = 3 x 2 , f ( 0 ) = 0 . Vy khng tn ti x1 , x2 ( 1,1) tha mn yu cu bi
ton.
4.20. Xt hai hm h1 ( x ) =
thy
f ( x)
1
kh vi trn [ x1 , x2 ] v h2 ( x ) = kh vi trn [ x1 , x2 ] . Ta
x
x
xf ( x ) f ( x )
1
, h2 ( x ) = 2
2
x
x
Theo nh l Cauchy ta c
h1 ( x1 ) h1 ( x2 ) h1 ( )
vi x1 < < x2
=
h2 ( x1 ) h2 ( x2 ) h2 ( )
h1 ( x ) =
f ( x1 ) f ( x2 ) f ( ) f ( )
x1
x2
2
=
hay
1 1
1
x1 x2
hay
x2 f ( x1 ) x1 f ( x2 )
= f ( ) f ( ) vi x1 < < x2
x2 x1
1 f ( x) 0
( x) = b f (b) 1
4.21.
a f (a) 1
Suy ra 0 = b f ( b ) 1
a f (a) 1
Hay 0 = f ( b ) + af ( c ) bf ( c ) f ( a )
f ( b ) f ( a ) = f ( c )( b a ) .
f ( x ) f ( x ) f ( 0 ) f ( c1 )
=
=
vi c1 nm khong gia 0 v x.
xn
xn 0
nc1n 1
=
f ( c1 ) f ( 0 )
f (c2 )
=
vi c2 nm khong gia 0 v c1
nc1n 1 0
n(n 1)c2n 2
f n 1 ( cn 1 )
= ... =
n ( n 1)( n 2 ) ...cn 1
85
f ( n ) ( x )
n!
4.23.
2) xa x ( x 2 ln 2 a + 6 x ln a + 6 )
3) 2s inx + 4 xcosx x 2 s inx
4.24. S dng cng thc ( uv )
( 3)
1) 2e x ( s inx + cosx )
2)
2
x
3) x s inx 3cosx
4.25. S dng cng thc Leibnitz, ta thu c
x + 3a ax ( n )
x + na ( n )
n
f ( x) =
e , f ( x) =
, f ( 0 ) = n 1 .
3
n
a
a
a
1
4.26. t u =
, v = x , ta c
1+ x
( 4)
3
5
1
13
1
u = (1 + x ) 2 , u = (1 + x ) 2 , u =
(1 + x ) 2 ,...
22
2
u ( n 1) = ( 1)
u ( n ) = ( 1)
( n 1) 1.3.5...
( 2n 3 )
2n 1
( n 1) 1.3.5...
( 2n 1)
2n
(1 + x )
(1 + x )
2 n 1
2
2 n +1
2
V v = x, v = 1, v ( n ) = 0 vi n 2
Theo cng thc Leibnitz
f (n)
x =0
= u (n)v
x=0
+ nu ( n 1) v
x=o
= nu ( n 1)
x=o
= ( 1)
n 1
4.27.
1
1 1
1 1 1
1
=
+
2
1 x
2 1+ x 1 x 2 x +1 x 1
f ( n ) ( x ) = ( 1)
n!
1
1
2 ( x + 1)n +1 ( x 1)n +1
Suy ra:
a, Nu n chn th: f ( n ) ( 0 ) = n !
b, Nu n l th f ( n ) ( 0 ) = 0 .
85
1.3.5... ( 2n 3)
n
2n 1
86
(n)
ax
(0) = e
(n)
ax
x + ne
( n 1)
n ( n 1) ax
2x +
e
2
( n 2)
n ( n 1)( 1) ax
1 x
n 1 n
a
e
x
e
= ( 1) n e a .x 2 + ( 1)
.2
+
a
a n 1
a n2
n
(n)
Suy ra:
f ( n ) (0) =
4.29.
1) Ta thy f ( n ) ( x) = n !, f ( k ) ( x) = 0 khi k n + 1 .
Khai trin Taylor ti im x = 1, ta c
f ( x) = f (1) +
f (1)
f (1)
f ( n ) (1)
( x 1) +
( x 1) 2 + ... +
( x 1) n
1!
2!
n!
f (1) f (1)
f ( n ) (1)
+
+ ... +
= 2n
1!
2!
n!
1
t
4a sin 4
2
3)
3
4et
(1)
(2)
1
u (m)
2 m!
m
Suy ra
u ( m + 2) = 2m m ! Pm ( x)
(3)
u ( m +1) = 2m m ! Pm ( x)
(4)
u ( m ) = 2m m ! Pm ( x)
(5)
87
Thay (3), (4), (5) vo (2), ta thy Pm ( x) tha mn phng trnh cho.
4.31. t u = x m e x , Khi Lm ( x) = e x u ( m ) .
Ta thy
L = e xu ( m ) + e xu ( m +1)
L = e xu ( ) + 2e x u (
m
m +1)
+ e xu (
m+ 2)
(1)
u = mx m 1e x x m e x
hay
hay
u = m
xm x
u
e x m e x = m u
x
x
xu = (m x)u
(3)
=
+
x
ln
x
n
!
ln
x
(
)
vi x > 0
n
dx
k =1 k
(1)
a, Vi n = 1 ta c
d
( n ln x ) = ln x + 1 Cng thc (1) ng
dx
b, Gi s cng thc (1) ng vi (n 1)
n 1
d n 1 n 1
1
+
x
ln
x
(
n
1)!
ln
x
)
n 1 (
dx
k =1 k
(2)
Khi
d
d
x n ln x ) = n ( xx n 1 ln x ) =
n (
dx
dx
= Cn0 ( x)(0) ( x n 1 ln x )
(n)
+ Cn1 ( x) ( x n 1 ln x )
n 1
1
1
87
( n 1)
88
n 1
n 1
1
1 1
= (n 1)!+ n ! ln x + = n ! ln x + +
n
k =1 k
k =1 k
n 1
1
= n ! ln x + .
k =1 k
4.33. e
2 x x2
2 x x 2 (2 x x 2 ) 2 (2 x x 2 )3 (2 x x 2 ) 4
= 1+
+
+
+
1!
2!
3!
4!
+
(2 x x 2 )5
+ ...
5!
Suy ra
2
e2 x x = 1 + 2 x + x 2
2 3 5 4 1 5
x x x + 0 ( x5 ) .
3
6
15
4.34. f ( x) =
1+ x +
x
x
x x
x3
+ + ... 1 1 + + +
+ ...
2! 3!
2 6 24
x x 2 x3
x x 2 x3
= 1 + + + ... + + + + ...
2 6 24
2 6 24
x x 2 x3
x x2 x4
+ 0( x 4 ) .
+ + + ... = 1 +
2 12 729
2 6 24
x3 x5
1
2
4.35. 1) (sin x) = x + + ... = x 2 x 4 + x 6 + 0( x 6 )
3! 5!
3
45
2)
x2 x4
2
cos x = 1 + ... =
2! 4!
1 x2 x4
x2 x4
1 x2 x4
= 1 + + ... + ... + + ... ...
2 2! 4!
8 2! 4!
2! 4!
x2 x4
= 1 + 0( x 4 ) .
4 96
n
4.36. ( x) = 2(ak x)
k =1
( x) khi ak + nx = 0 x =
k =1
a
k =1
89
x = 1+ x 1 = 1+
a
k =1
x 1 ( x 1) 2
+ 0(( x 1) 2 )
2
8
4.38. f ( x) = e x ln x 1
f ( x) = e x ln x ( ln x + 1)
f ( x) = e x ln x ln 2 x + 2 ln x + + 1
x
f ( 3) ( x) = e x ln x ( ln x + 1) ln 2 x + 2 ln x + + 1
x
1 2 1
+ e x ln x 2 ln x + 2
x x x
Ta thy f (1) = 0, f (1) = 1, f (1) = 2, f (3) (1) = 3 . Thay cc gi tr trn vo cng thc
f (1)
f (1)
( x 1) +
( x 1) 2
1!
2!
f (1)
( x 1)3 + 0(( x 1)3 )
+
3!
f ( x) = f (1) +
1
ta c x x 1 = ( x 1) + ( x 1) 2 + ( x 1)3 + 0(( x 1)3 ) .
2
1
4.39. 1) ;
2
3) 1;
1
6
2) e ;
4) 1.
4.40.
1) Khng p dng c quy tc Lhospital. Tnh theo cch khc, gii hn bng 0
2) Khng p dng c. Gii hn bng 1.
3) Khng p dng c. Gii hn khng tn ti .
4.41.
1)
1
;
2
2) 1;
3)
1
;
2
4) 1.
tgx
=e
ln sin x
cot gx
Mt khc:
89
90
1
cos x
ln sin x
lim
= lim sin x
= lim ( sin x cos x ) = 0 .
x 0 cot gx
x0
x0
1
2
sin x
5) e 2 ;
6) 1.
x arctgx
4.42. 1) Do lim
= lim
x 0
x 0
x3
3
suy ra iu phi chng minh.
1
1 + x 2 = lim 1 = 1 ,
x 0 1 + x 2
x2
Tim cn ng x=0.
Tim cn ngang y=0.
4.46. Bi v hm s lin tc trn ton trc s nn khng c tim cn ng.
Do r 0 nn
2
3
2
3
+
3
r
0
tg
1
1 + 2cos 0 cos .
2
Nn tp xc nh ca hm s l:
91
2
2
.
3
3
Ta thy r = 2sin , r = 0 khi = 0 .
JJJJK
Gi l gc dng gia vecto OM v vecto ch phng ca tip tuyn vi th ti M,
r
tg = .
r
th l ng cong kn i xng nhau qua trc cc.
Chng 5
5.1. 1)
x x2 2
+ ln x + x 2 2 .
2
1
2)
.
2(1 + x 2 )
3)
4)
4
1
(1 + x 3 ) 3 .
4
1
8 2
ln
x4 2
.
x4 + 2
5)
arctge x .
6)
x ln 1 + e 2 x + 1 .
x
2
5.2. 1) ln th .
2) 2arctge x .
x 1
3) + sh2 x .
2 4
x 1
4) + sh2 x .
2 4
5) 2cth2x .
2
1 + 2x
5.3. 1)
(1 3x) 3 .
10
4
3
2 3
2)
(1 + x ) (4 x 2 3) .
56
91
92
5.4. 1)
x n + 1 1
+ ln x .
n + 1 n + 1
x3 2 x
x3 2
2) + sh3 x + ch3 x .
9
3
3 27
4) ln tg
5.5. 1)
2)
3)
tg 5 x
.
5
2 cot gx +
2
tg 3 x
3
.
1 (1 + t )3 (1 + t 3 )
3
1 t2
ln
arctg
4 (1 t )3 (1 t 3 )
2
t 3
3
trong t =
sin x .
z2 + z 2 +1 1
z 2
trong z= tgx .
ln 2
arctg 2
4)
z 1
2 2 z z 2 +1
2
1
5)
1
( z 2 + 1) 2
3
2z2 1
ln 4 2
+
arctg
trong z= 3 tgx .
4 z z +1 2
3
5.6. 1)
2)
4
1+
(1 +
+ 4ln 1 +
2
x )2
1+
x .
4
4
1
x + 2 x x(1 + x) ln x + 1 + x .
2
HD: Nhn t s v mu s ca biu thc trong du tch phn vi biu thc
1+ x 1 x .
3)
n
4)
ba
xb
.
xa
5.7. 1) ln 1 + 2 x + 2 1 + x + x 2 .
2)
x 1 2
1
x 2 x + 2 + ln x 1 + x 2 2 x + 2 .
2
2
Chng 6
93
6.1. 1) 3
a 1
.
ln a
ba
3)
. HD: t i = xi xi +1 .
ab
b m +1 a m +1
. HD: Chn cc im chia sao cho ta xi ca chng lp thnh
4)
m +1
cp s nhn.
2)
6.2. 1)
2)
. HD: I =
6n
1
n
a
2
dx
a 2 x2n
, t t= x n , ta c I =
a
2
1
dt
, sau t: t = a sin z .
n 0 a2 t 2
6.4. 1) ln2
1
1
1
+
+ ......
.
n +1 n + 2
n+n
1
Xt hm y= trn on 1 x 2 . Phn on ny thnh n phn bng nhau v lp tng
x
tch phn. Tng tch phn s l biu thc cn tm gii hn.
HD: t an =
2)
. HD:
t bn =
+ ... +
n2 1
n2 4
1
lim ln
n
n!
=
nn
1
1
2
n 1
= lim ln1 + ln 1 + ln 1 + ... + ln 1
n n
n
n
n
6.6. 1)
2)
2
4
. HD: t t = x .
1
1
1
3
arctg
. HD: t t = x , dt = 1 + 2 dx .
x
x
2
2 2
93
94
6.7. 1) i bin x =
t .
2) i bin: x = t .
6.10. 1) 0
2) 0.
1
1
2
1
.
x
3) 0.
6.12.
200 2 .
HD: ta vit
100
I=
100
99
2 sin x dx = + + +...... +
Do hm y = sin x tun hon chu k nn tch phn trn bng I = 100 2 sin x dx .
0
6.13.
1)
3)
e 1
2
3
6
2) 2(1 e 1 )
n
1
4) (1) n n ! 1 e 1 e 1 .
k =1 k !
212
1.3.5.7.9.11.13
6.14.
1)
6.15.
1) 2 x 1 + x 4
2)
2)
16
3)
32
6.16.
1) 1
6.17.
6.18.
1)
6.19.
1) I 3 < I1 < I 2
6.22.
y xk =
2)
3) +
2) I 4 I 5 .
k
( k = 0,1,...8)
8
1
[ f ( x0 ) + 2 f ( x1 ) + ......2 f ( x7 ) + f ( x8 )] 0,6941.
16
1 2
1
Phn d: R8T 2 . =
0,0027.
8 12 384
I
95
0, 6935
Phn d: R8S
6.23.
1
[ f ( x0 ) + 4 f ( x1 ) + 2 f ( x2 ) + 4 f ( x3 ) + ...4 f ( x7 ) + f ( x8 )]
24
M4
5.105 104 .
4 .2880
4
T
a) Theo phng php hnh thang I 0,8352 vi phn d R12
0,004 .
6.24.
S=
6.25.
2 2 a
6.26.
3 a 2
2
6.27.
3 a 2
.
8
6.28.
e2 + 1
4
6.29.
2 2 a
6.30.
a
1 + m2
m
6.31.
3 a
2
6.32.
6a
6.33.
1) a)
6.34.
1)
6.35.
1)
6.36.
1)
3)
6.37.
b) 2 ;
2)
8 a 2
.
3
32
32
a 2b 2 ; 2)
a 2b 2 .
105
105
10 1
27
1) Hi t
3
2
2) 3
2)
3) 16 2 a 2
4)
12 2
a
5
1
khi 0 < < 1 , khi 1 .
1
4)
2) Hi t
95
10
105 .
4
2880.6
96
A
xdx
xdx
1
2
>
0 1 + x 2 sin 2 x 0 1 + x 2 = 2 ln (1 + A ) .
3) Phn k. HD:
4) Hi t.
2)
a
a + b2
6.38.
1) 1
6.39.
Chng 7
7.2.
1) Lin thng
1) x 2 + y 2 > 1
2) 2k x 2 + y 2 (2k + 1) vi k Z.
3) Phn mt phng nm ngoi parabol y 2 = x .
4) Min ngoi ca elipxoit.
7.4.
lim{lim f ( x, y )} = lim{lim f ( x, y )} = 0
7.5.
7.6.
1) 2;
7.7.
x 0 y 0
y 0 x 0
y x
x y
2) ln2.
1) ux = 3 x 2 2 y , uy = 2 y 2 x ,
2) ux =
du =
, uy =
x2 + y2
dx
x +y
2
x2 + y 2 x + x2 + y 2
ydy
x2 + y 2 x + x2 + y 2
97
3) ux =
x
ydx + xdy
y
, uy = 2
, du =
.
2
2
x +y
x +y
x2 + y2
2
4) ux = yx y 1 , uy = x y ln x , du = yx y 1dx + x y ln xdy
5) ux = sh ( x 2 y + shy ) .2 xy, uy = ( x 2 + chy ) .sh ( x 2 y + shy ) ,
du = 2 xydx + ( x 2 + chy ) dy sh ( x 2 y + shy )
6) ux = ch ( x + y ) , uy = ch ( x + y ) ,
du = ch ( x + y ) . ( dx + dy )
7.9.
7.10.
u
et + + t 1
u
et +
,
=
=
t 2 et + + ln t 2 et + + ln t
ux2 =
u y 2 =
7.12
1)
y2
3
2 2
( 2 xy + y )
x2
3
2 2
, uxy =
xy
3
2 2
( 2 xy + y )
, d 2u =
(2 xy + y )
( ydx xdy ) 2
3
2 2
(2 xy + y )
2
2u 2 f 2 2u
2 f 2u
2 f
=
a
.
,
,
,
=
ab
=
b
x 2 2
2
xy
y 2
d 2u = a 2 f2 dx 2 + 2abf dxdy + b 2 f2 dy 2
2)
2u 2 f
2 f
2 f 2u 2 f 2 f
=
+
+
2
,
,
=
x 2 2
2 xy 2 2
2u 2 f
2 f
2 f
2
=
+
y 2 2
2
d 2u =
2 f
2 2 f
2 f
2
2
2
dx
+
dy
+
dx
dy
+
(
)
(
)
(dx dy ) 2 .
2
dy 2 x + y d 2 y
18
=
7.14.
,
,
=
2
dx
x + 2 y dx
( x + 2 y )3
d3y
162 x
=
( x 2 y )
3
dx
( x + 2 y )5
u
u
v ,
=
= v ,
7.16.
x D( , ) y D( , )
D(u , v)
D(u, v)
97
98
v
v
u ,
=
= u
x D( , ) y D( , )
D(u , v)
D(u , v)
7.17.
c
z
z c
= sin v ,
= cosv .
u
x
y u
7.18.
z
(M ) =1 3 .
l
7.19. 1) =
4
5
2) =
4
3
7
v =
.
3) =
4
4
2
7.20.
7.21.
x0 + y0
2
( x0 2 + y0 2 0)
z
= cos +cos +cos , grad u(M ) = 3
l
7.22. 1) =
7.23. y + xy +
, =
2) =
, =
1
(3x 2 y y 3 ) .
3!
7.25.
x + y ( x + y ) 2 ( x + y )3
.
+
+
1!
2!
3!
im (2,0 ) l im cc tiu, Z CT = 0 .
7.26.
7.24. 1 +
4
2
1
t c khi x = , y = , z = 1 .
3
3
3
99
z 'x = 0
7.29. Ta thy h
v nghim. Mt khc ta thy ti im M(0,0) cc o hm ring
z ' y = 0
Z (x, 0) Z (0, 0) x Z (0, y ) Z (0, 0) y
=
cp 1 khng tn ti. Tht vy, cc t s
,
=
y
y
x
x
khng c gii hn. V vy im (0,0) c th l im cc tr, Bi v:
Z (0, 0) = Z (x, y ) Z (0, 0) = x 2 + y 2 < 0 , nn ti im (0,0) hm t cc tr, ng
thi Z CD = 1 .
7.30. Hm s khng c gi tr ln nht , supZ=2. Hm s gin on.
7.31. Min
1
. Trn bin ca hnh vung ti cc im
2
1+ 3
x = 1, y = 3 1 hm t gi tr ln nht bng
.
2
nht. ( 0, 1) l cc im dng, Z ( 0, 1) =
7.32. 1) Z CD =
1
1
1
khi x = , y = .
4
2
2
2) Z CT
a 2 + b2
khi x =
ab
Z CD =
3) Z CD =
b
a 2 + b2
b
a
a2 + b2
=
khi x =
,y =
,
2
2
2
ab
a +b
a + b2
,y =
a
a 2 + b2
a 2b 2
a 2b
ab 2
khi
=
,
y=
.
x
a 2 + b2
a 2 + b2
a 2 + b2
2)
x0 x y0 y z0 z
+ 2 + 2 = 1.
a2
b
c
7.35. x + 4 y + 6 z = 21 .
7.36. x + z + a = 0,
x ya z+a
.
=
=
1
0
1
7.37. 1) x 2 + y 2 = p 2 .
2) y = x .
3) y 2 = 4ax
99
100
101
101