UNIVERZITET U TUZLI

PRIRODNO MATEMATIKI FAKULTET

ODSJEK :

GEOGRAFIJA

SAOBRAAJ KAO FAKTOR PROSTORNOG PLANIRANJA

TUZLANSKOG KANTONA
Seminarski rad iz predmeta
Uvod u prostorno planiranje

Student :

Mentor :

H.Meanovi Denis

dr. sc. Devad Meanovi, doc.

Tuzla, novembar 2014.

SADRAJ
1. Uvod
2. Strateki i prostorni pravci razvoja saobraaja
2.1 Stepen motorizacije
2.2 Mobilnost i ukupan broj kretanja
2.3 Model raspodjele putovanja
2.4 Brzine
3. Povezanost saobraajnih sistema u irem okruenju
3.1 Radijalni pravci
3.2 Unutranji prsten
3.3 Vanjski prsten.
3.4 Obilaznice
3.5 Transportni infrastrukturni sistemi
3.6 Putni saobraaj
3.7 Putne saobraajnice
3.7.1 Autoput Tuzla rijeka Sava
3.7.2 Brze Ceste
3.7.3 Magistralni putevi
3.7.4 Regionalni putevi
3.7.5 Lokalni putevi
3.8 Javni saobraaj
3.9 Terminali
4. Vrste saobraaja
4.1 eljezniki saobraaj
4.2 Vazduni saobraaj
4.3 Vodni saobraaj
5. OPTE ODLIKE PRIVREDE
5.1 Putni saobraaj
5.2 eljezniki saobraaj
5.3 Vazduni saobraaj
6. Saobraajna infrastruktura
6.1 Zajedniki ciljevi za sve vidove transporta
6.2 Cestovna infrastruktura
6.3 eljeznika infrastruktura
6.4 Vazduni transport i saobraaj
7. Prostorni Plan za podruje Tuzlanskog Kantona 2005 2025

1
2
2
3
3
3
4
5
5
6
6
7
7
7
9
9
10
11
11
12
12
13
13
14
15
15
15
17
18
18
18
19
20
20
21

8. Zakljuak

22

9. Izvori i Literatura

23

1. Uvod
U ovom seminarskom radu je obraema tema Saobraaj kao faktor prostornog
planiranja Tuzlanskog Kantona te je prikazano kako je planiran razvoj saobraajnog prometa
i cestovnica u tuzlanskom kantonu i na njegovoj povrini koju obuhvata. Takoer je prikazano
kako se saobraaj razvijao u prolosti, kako se sad razvija te kako ce biti planiran u skoroj
budunosti da bi funkcionisao i u pravilnom se nainu se razvio na nivou Federacije Bosne i
Hercegovine kao i cijele drave ukljuujui sve njene entitete i kantone. Tuzlanski kanton ne
smije zaostajati za ostatkom drave te je putem prostornog planiranja mogue razviti lake
odvijanje i komuniciranje saobraaja u prostoru na teritoriji tuzlanskog kantona.

2. Strateki i prostorni pravci razvoja saobraaja

U planskom periodu, a cjenei razvojne mogunosti i ciljeve razvoja, Kanton se
definie kao podruje sa cca 550.000 stanovnika sa svojim prirodnim resursima, turistikim i
poloajnim

vrijednostima,

izgraenim

kapacitetima,

raspoloivim

poljoprivrednim

zemljitem, vodom, umama i mineralnim sirovinama. Strateki sektori privreivanja su:

indistrija, trgovina, te saobraaj i veze. Kao poseban cilj naznaen je bri razvoj turizma i
poljoprivrede kao strateki interes Kantona. Poloajne prednosti i bri razvoj turizma pomjerit
e saobraaj kao strateku oblast na znaajniju poziciju u ukupnom razvoju, iako je bio i
dosada jedan od tri strateka sektora. Dakle, bri razvoj saobraaja i znatno vee ekonomske
efekte od saobraaja mogue je oekivati pod uslovom stvaranja povoljnih pretpostavki za
razvoj saobraaja. To se u prvom redu odnosi na jasan, racionalan i bezbjedan saobraajni
sistem dobrih performansi (protonost i kapacitet, brzina, sigurnost, dobre servisne usluge,
minimalne gubitke u vremenu i sl). o emu se vodilo rauna kod odreivanja saobraajnog
sistema, tehnikih elemenata i normativa, te lokacionih faktora. Konana rjeenja su fazno
posmatrana u vremenskom periodu za koji se donosi Prostorni plan.
2.1 Stepen motorizacije
Prognoza mogueg stepena motorizacije utvrena je na osnovu istraivanja prikazanih
u "Studija saobraaja" - Knjiga 1, koja je uraena od strane Instituta za arhitekturu, urbanizam
i prostorno planiranje Sarajevo. Za potrebe izrade Prostornog plana Tuzlanskog Kantona
utvrene su dvije stope motorizacije:
- niska:

sa 160 vozila/1000 stanovnika na 340 vozila/1000 stanovnika - visoka: sa

160 vozila/1000 stanovnika na 380 vozila/1000 stanovnika

Poto se Prostorni plan radi za dio prostora zemlje koja je u tranziciji, sa neizvjesnim
privrednim uslovima i sa velikim stopama rizika usvojena je:
- srednja:sa 160 vozila/1000 stanovnika na 360 vozila/1000 stanovnika
Prema ovom prognoznom modelu u Kantonu Tuzla moglo bi se 2020 godine oekivati
oko 180.000 putnikih automobila, od ega najvjerovatnije 36.0% na teritoriji Opine Tuzla.

2.2 Mobilnost i ukupan broj kretanja

Mobilnost i ukupan broj kretanja motornih vozila za potrebe izrade Prostornog plana
Tuzlanskog Kantona utvrena je: za period 2000-2010 godina: poveanje mobilnosti sa 5.000
km po vozilu godinje u 2000 godini na oko 10.000 km po vozilu godinje u 2010 godini, ili
po stopi od oko 7% prosjeno godinje. za period 2010-2020 godina: poveanje mobilnosti sa
10.000 km po vozilu godinje u 2010 godini na 12.000 km po vozilu godinje u 2020 godini,
ili po stopi od oko 1.6% prosjeno godinje. Na osnovu istraivanja navedenih u "Studija
saobraaja" - Knjiga 1, utvruje se: stopa rasta transporta putnikih vozila i to: za period
2000-2010 godina: 5.0-6.0% godinje za period 2010-2020 godina: 4.5-5.5% godinje stopa
rasta teretnog transporta i to: za period 2000-2010 godina: 6.5-9.0% godinje za period 20102020 godina: 4.5-6.5% godinje stopa rasta meunarodnog saobraaja za period 2000-2020
godina: 4.0- 5.0% godinje.
2.3 Model raspodjele putovanja
Model raspodjele ukupnih kretanja: autobuskih 10%, teretna vozila 10%, i
automobilskih 80%. Ove pretpostavke mogu se ili podrati ili osporavati. Jedini pravi nain
provjere su saobraajna istraivanja sa ciljem utvrivanja modela nastajanja i modela
distribucije putovanja, koja bi bila zasnovana na tim istraivanjima. Ponueni pretpostavljeni
model predstavlja iskustveni model, koji autor smatra moguim za prilike koje vae na
Kantonu Tuzla. Ova pretpostavka je podrana i injenicom da je putniko motorni vozilo sa
izrazitim naglaskom na putniki automobil (p.a.) preteno saobraajno sredstvo za Kanton.
2.4 Brzine
Predloene brzine su u zavisnosti od kategorije saobraajnice.
Za autoput vra=120 km/h
Za brzu cestu vra=100 km/h
Za magistralne puteve vra= 80 km/h
Za regionalne puteve vra= 60 km/h
Za lokalne puteve vra= 50 km/h
Za nekategorisane puteve vra= 40 km/h (30km/h zavisno od tehnikih elemenata i
izgraenosti)
Predloene brzine obezbjeuju normalnu protonost i maksimalnu saobraajnu sigurnost
uesnika u saobraaju.

3. Povezanost saobraajnih sistema u irem okruenju

Da bi se obezbijedilo ukljuivanje Kantona u Evropske i transportne tokove BiH,
potrebno je razvijati mreu saobraajnica visokog ranga na ovom prostoru i to na osnovnim
pravcima: sjever jug, istok zapad. Pored ovih pravaca, radi boljeg povezivanja opinskih
centara neophodno je izvriti prekategorizaciju nekih regionalnih pravaca u magistralne i
obezbijediti kvalitetniju transportnu povezanost novih Opinskih centara (Sapna, eli,
Teoak). Koncept osnovne saobraajne mree sastoji se od sistema putnih saobraajnica, koja
je sastavljena od jasnog koncepta radijalnih pravaca i krunih tokova, te primarne i
sekundarne mree gradskih saobraajnica, koji je svojevrstan kompromis planiranog sistema i
dosadanje formirane mree. Kompromis je uvaen jer bi u suprotnom, svaki sistem doslovno
primijenjen izazvao velika ruenja postojeeg urbanog tkiva, to se smatra trenutno
neprihvatljivim. Osnovnu mreu saobraajnica sainjavaju radijalni pravci, prstenovi i
obilaznice. Radijalni pravci uglavnom su usmjereni na:
sjever
jug
istok
zapad
Prstenovi su prilagoeni izgraenom urbanom podruju, planovima razvoja i terenskim
prilikama. Formirana su dva prstena: vanjski putni prsten protee se od Simin Hana, Meaa,
Dubrava, ivinice, Banovii, Modrac, Purai, do vorita na autoputu Tuzla Rijeka Sava,
i unutranji - oko grada Tuzle.
Oko urbanih podruja Lukavca, Srebrenika, ivinica, Banovia, Gradaca Kalesije i Kladnja
predviene su obilaznice.

3.1 Radijalni pravci

Radijalni pravci u pravilu polaze od centra (unutarnji prsten) i veu se na vanjski
prsten ili ga prolaze izvan, istovremeno se povezujui sa bliim i daljim vangradskim
podrujima, odnosno irim okruenjem. Posredstvom radijalnih pravaca vri se povezivanje
centra Kantona sa bliim i daljim okruenjemi i to planiranim i postojeim magistralnim
saobraajnicama:
- planiranim
Autoput : Tuzla Rijeka Sava
Brze ceste: o Tuzla -Dubrave ivinice o ivinice-Banovii-Ribnica o iki Brod -Dubrave Mea o iki Brod - Purai - Stani Rijeka o Mea Memii. - postojeim
Tuzla Oraje (M -1.8)
Doboj - Tuzla Zvornik (M - 4.)
Modria - Gradaac Brko (M-14.1)
Sarajevo - Tuzla Bijeljina (M18-1 i 2)
3.2 Unutranji prsten
Unutarnji prsten spaja take u prostoru koje predstavljaju obod urbanog podruja
Tuzle. Ovako koncipiranim unutarnjim prstenom obezbjedilo se proirenje centralnog
gradskog jezgra, stvaranjem pjeake zone to bi doprinijelo znatnom poveanju ambijentalne
vrijednosti zone, ime bi se stvorile mogunosti za nove sadraje koji bi svojom
komplementarnou sa postojeim sadrajima omoguili znatnu bolju i raznovrsniju ponudu
za domicilno stanovnitvo ali i za turistiku klijentelu. Blizina izlaska iz urbanog podruja
Tuzle na planirani autoput, vor u ikom Brodu prestavljao bi novi kvalitet. Prsten je
poloen rubom postojeeg izgraenog i planiranog podruja za urbanizaciju u nastupajuem
planskom periodu (20 godina). Realizacija unutarnjeg prstena planirana je dvofazno. Prva
faza je za sadanje prilike realna i funkcionisala bi sve dok se ne steknu uslovi (saobraajni a
naroito ekonomski) za kompletiranje, tj kada saobraaj dostigne nivo kapaciteta ovih
saobraajnica.

Druga faza nastupa kada se dostigne nivo usluge ''D''10. Tada e biti potrebno izgraditi
opisani prsten, a postojee saobraajnice e preuzeti funkciju, odnosno postati dio sistema
primarnih saobraajnica. U saobraajnom pogledu, planirani koncept unutarnjeg prstena u
kombinaciji sa radijalnim pravcima obezbjedio bi: dobru pristupanost, laku dostupnost i
dobru opsluenost centralnog gradskog podruja iz svih gradskih zona i sa svih ulaznih
pravaca i obratno.
3.3 Vanjski prsten
Vanjski prsten postavljen je to dalje od Tuzle po obodu padina okolnih brda i
krajnjim rubovima Urbanih podruja i predstavlja krajnju poziciju mree koja omoguuje
njihov razvoj, raunajui i budua proirenja. Trasiran je na prihvatljivu udaljenost tranzitnih
saobraajnica od urbanih podruja, ali tako da je u njihovoj funkciji. Osnovna funkcija mu je
da vri disperziju saobraaja (posebno I-C saobraaja), rastereuje Unutranji prsten, skrauje
duine i vrijeme putovanja i povoljno utie na ekoloke prilike, odnosno smanjuje ekoloki
nepovoljne efekte od saobraaja. Skupa sa radijalnim pravcima obezbjeuje mininum dva
prilaza, kao bitni elemenat sigurnosti. Rang saobraajnica koje ine ovaj prsten planiran je
minimalno u nivou magistralnog puta, sa dvije ili etiri saobraajne trake, zavisno od
volumena saobraaja. Vanjski prsten konceptom je prilagoen faznoj izgradnji (po
dionicama). Na kraju planskog perioda sav tranzitni saobraaj izmjeta se van urbanih
podruja.
3.4 Obilaznice
Obilaznice su planirane kao saobraajnice namjenjene tranzitnom saobraaju i to u
okviru rekonstrukcije postojeih magistrlnih puteva i izgradnje cesta za brzi saobraaj za
naselja: Lukavac, Srebrenik, ivinice, Banovii, Graanica, Gradaac, Kalesiju i Kladanj.
Opisanim radijalnim pravcima i dva prstena prostor Kantona povezuje se sa neposrednim i
daljim okruenjem, inei sa istim jedinstven sistem, ime se obezbjeuje razuenost mree.
To utie povoljno na disperziju saobraaja, odnosno usmjerenja izvorno - ciljnog saobraaja
na najkrae itinerere, a tranzitnog na saobraajnice sa najmanje prepreka i otpora. Mogunost
fazne realizacije, kao to je opisano ili novim idejama o faznoj realizaciji, stvara realne
pretpostavke za odrivost i ivotnost predloenog sistema. Sistem saobraajnica nivoa
primarne i sekundarne mree unutar urbanih podruja nije tretiran ovim Planom. Obilaznice
su planirane kao saobraajnice namjenjene tranzitnom saobraaju i to u okviru rekonstrukcije
postojeih magistrlnih puteva i izgradnje cesta za brzi saobraaj za naselja: Lukavac,
Srebrenik, ivinice, Banovii, Graanica, Gradaac, Kalesiju i Kladanj.

Opisanim radijalnim pravcima i dva prstena prostor Kantona povezuje se sa

neposrednim i daljim okruenjem, inei sa istim jedinstven sistem, ime se obezbjeuje
razuenost mree. To utie povoljno na disperziju saobraaja, odnosno usmjerenja izvorno ciljnog saobraaja na najkrae itinerere, a tranzitnog na saobraajnice sa najmanje prepreka i
otpora. Mogunost fazne realizacije, kao to je opisano ili novim idejama o faznoj realizaciji,
stvara realne pretpostavke za odrivost i ivotnost predloenog sistema. Sistem saobraajnica
nivoa primarne i sekundarne mree unutar urbanih podruja nije tretiran ovim Planom.

3.5 Transportni infrastrukturni sistemi

Prednost prostora Kantona ini njegov saobraajni i geostrateki poloaj koji sa
gradomTuzla, ije je sjedite ne samo u administrativnom smislu, nego i sloeno saobraajno
vorite Kantonai odakle seradijalnopruaju glavni saobraajni pravci.
3.6 Putni saobraaj
Za putni saobraaj u koji spadaju saobraaj putnikih vozila, autobusa i teretnih
motornih vozila i terminali, prijedlogom Prostornog plana predvia se:
osnovna mrea saobraajnica
terminali

3.7 Putne saobraajnice

Razvitak putne mree podrazumijeva skup aktivnosti koje se poduzimaju radi
odravanja i podizanja tehniko-tehnolokog nivoa ve izgraenih puteva te za izgradnju
novih. Drugim rijeima, ukupni razvoj putne mree moe se posmatrati objektiviziranjem
ciljeva kroz:
planiranje i izgradnju novih puteva, redovito odravanje i podizanje razine saobraajne i
tehnike kvalitete ve izgraene mree puteva (modernizacija i rekonstrukcija).
Postojeu mreu puteva Tuzlanskog kantona ine magistralni, regionalni i lokalni putevi.
U mrei putnog saobraaja na nivou Kantona posebno znaenje e imati takozvani vanjski
putni prsten, koji objedinjava postojee i planirane trase puteva. Ovaj putni prsten protee se
od Simin Hana, Meaa, Dubrava, ivinice, Banovii, Modrac, Purai, do vorita na
autoputu Tuzla rijeka Sava.

Ovim Planom u putnom saobraaju planira se:

izgradnja autoputa Tuzla - rijeka Sava (dravna granica)
modernizacija i rekonstrukcija postojeih putnih pravaca (ovisno od nadlenosti uprave:
brze i magistralne ceste - federalni nivo, regionalne - kantonalni nivo i lokalni putevi opinski nivo) dovrenje sistema magistralnih i regionalnih puteva Tuzlanskog kantona
meunarodnog, dravnog, federalnog, kantonalnog znaaja;
poboljanje saobraajne povezanosti izmeu pojedinih optina izgradnjom novih dionica
regionalne mree;
poboljanje sistema prigradskog saobraaja poboljanjem uslova na postojeim
magistralnim i regionalnim putevima (pratei objekti, autobuska stajalita i dr.);
zatita okoline od tetnih uticaja saobraaja;
poveanje sigurnosti uesnika u saobraaju (putnika, pjeaka, invalida, djece i starijih);
poboljanje dostupnosti sredstvima javnog gradskog prevoza i razvijanje novih sistema
javnog gradskoga prevoza (mali sistemi za prostore manjih gustoa i osoba sa
posebnimpotrebama).
Planirani autoput Tuzla-rijeka Sava nije bio predvien "Prostornim planom Bosne i
Hercegovine za period od 1981 do 2000 godine" pa je potrebno ostvariti aktivnosti kako bi se
on predvidio u buduem Prostornom planu kako Federacije Bosne i Hercegovine, tako i u
Strategiji prostornog razvoja Bosne i Hercegovine. Prostorni plan Tuzlanskog kantona sadri
predloene planirane koridore puteva i koridore puteva u istraivanju, te alternativne koridore
za autoput, brze ceste i magistralne puteve, ije e se trase podrobnije istraiti tokom izrade
dokumenata prostornog ureenja uega podruja (na nivou opina).
Planira se izgradnja dijelova trasa postojeih magistralnih i regionalnih puteva. Naputeni
dijelovi trase prelaze u niu kategoriju ili postaju nekategorisani putevi, to zavisi o
konkretnom sluaju. Do izgradnje planiranih zamjenskih puteva, postojei zadravaju
sadanju kategoriju.
Na postojeim magistralnim putevima planira se rekonstrukcija kritinih dionica
(crnih taaka).

3.7.1 Autoput: Tuzla rijeka Sava

Planirana je kao dionica najznaajnije putne saobraajnice u regionu sjeveroistone
Bosne magistralnog puta Sarajevo Tuzla (iki Brod) Oraje. Prema sjeveru, prelazei
rijeku Savu kod Oraja put se nadovezuje na put Oraje upanja, ime se ostvaruje veza na
autoput Zagreb Beograd. Dionica puta iki Brod Oraje, kategorisana je kao magistralni
put, ali njegov meunarodni znaaj evidentan je, jer predstavlja glavnu vezu industrijski
najrazvijenijeg dijela BiH sa Evropom. Osim izvorno-ciljnog saobraaja za Region, ovaj putni
pravac preuzima i znaajan dio tranzitnih tokova iz pravca Sarajeva ka odreditima na sjeveru
i dalje. Analizom je konstatovano da uslovi odvijanja saobraaja ne odgovaraju njegovom
znaaju i ulozi u ukupnom saobraajnom sistemu BiH, tako da je neophodna hitna izgradnja
autoputa Tuzla r. Sava. Za navedeni putni pravac uraene su i Studije o izboru trase i Studija
saobraaja na potezu Tuzla r. Sava, sa ponuenim nekoliko varijanti i podvarijanti, od kojih
je najpovoljnija varijanta I-3. u opciji sa etapnom izgradnjom. S obzirom da je navedena trasa
autoputa i usvojena, to se Prostornim planom utvruje kao jedan od osnovnih putnih pravaca
transportne infrastrukture kako je to prikazano i na grafikom prilogu list broj 14.
3.7.2 Brze ceste
Planirane su kao saobraajnice u funkciji kvalitetnijeg povezivanja planiranog razvoja
sistema naselja na podruju kantona, a naroito ako se posmatra Tuzla kao grad-region koga
sainjavaju Tuzla, Lukavac i ivinice. Ovo bi se obezbijedilo izgradnjom cesta za brzi
saobraaj ime bi se znatno izmjestio saobraaj kroz grad u pravcu istok-zapad, a dio
navedenih saobraajnice sainjavao bi obilaznicu grada Tuzle i to:
Tuzla - Dubrave ivinice, ovom saobraajnicom bi se omoguio juni izlaz-ulaz iz
grada i ujedno omoguio kvalitetniji prikljuak sa aerodromom ''Tuzla''.
iki Brod Dubrave Mea, planirana je kao varijantno rjeenje trase u cilju
rastereenja/distribucije tranzitnog saobraaja od planiranog ''vora'' - petlja u ikom Brodu
ka ivinicama i Kalesiji. Postojei magistralni put na dionici: iki Brod ivinice bi se
dogradio i pretvorio u gradsku magistralu sa zadatkom da preuzme lokalni izvorno-ciljni
saobraaj budueg Tuzla-grad regiona.

ivinice Banovii Ribnica, za vezu Tuzlanskog kantona sa Sarajevom, Studijom

saobraaja se preferira prikljuak na koridor Vc brzom cestom na relaciji ivinice-Banovii-

Ribnica(r.Krivaja)-Zavidovii koja e imati strateki znaaj za povezivanje Tuzlanskog

bazena sa dolinom rijeke Bosne. Dionica ivinice-Banovii uglavnom prati trasu postojeeg
puta do Banovia gdje se formira obilaznica grada, a zatim preko prevoja Marino brdo ulazi u
podruje r. Krivaje u Ribnicu i dalje.
iki Brod - Purai - Stani Rijeka, je pravac koji treba da povee podruje
Tuzlanskog kantona sa koridorom Vc u Doboju. Ova saobraajnica na dionici iki BrodMiriina realizuje se dogradnjom, postojeeg magistralnog puta Tuzla-Doboj, a na dionici
Miriina-Stani Rijeka, trasa saobraajnice prati eljezniku prugu, odnosno formira se
zajedniki transportni koridor.
3.7.3 Magistralni putevi
Postojei:
M - 1.8
M4
M - 14.1
M 18.1
M 18.2
M - 19.2
Planirani :

Tuzla -Srebrenik - Oraje

Doboj - Tuzla - Zvornik
Modria - Gradaac - Pelagievo
Tuzla - Simin Han - Bijeljina
Tuzla(iki Brod) - Kladanj - Sarajevo
Kladanj -Vlasenica
Banovii Tretenica Mosorovac - Purai
Graanica -Srebrenik
Ormanica Gradaac
Ormanica Gradaac
Dragunja eli
Kalesija Sapna Teoak
Tuzla (Simin Han) Mea - Memii

U sklopu trase navedenog magistralnog pravca planirana je dionica

obilaznice

sjeverno od urbanog podruja Tuzle , koja bi trebala kvalitetnije povezati sjeverne padine
podruja Tuzle i preuzeti dio tranzita na ovom pravcu. Detaljni poloaj trase obilaznice
utvrditi e se Prostornim planom opine Tuzla i urbanistikim planom urbanog podruja
Tuzle.

M - 18(2) Tuzla(iki Brod) - Kladanj - Sarajevo Na dionici relaciji ivinice-StupariKladanj-Karaula-Paklenica, zadrava se gabarit/profil postojeeg magistralnog puta, s tim da
se poboljaju elementi (prije svega radijusi i nagibi) i izvri nuno izmjetanje trase na dionici
Stupari, obilazak Kladnja i smanje nepovoljni efekti prevoja Karaula (voenje trase tunelom).
3.7.4 Regionalni putevi
Regionalni putevi imaju ulogu povezivanja gradova, sredita opina i veih naseljenih
mjesta na podruju Kantona. Uz ve postojee, planiraju se nove trase regionalnih puteva
(pod postojeim regionalnim putevima podrazumijevaju se sadanji regionalni putevi i
postojei lokalni putevi koji ovim Planom prerastaju u rang regionalnih puteva):
3.7.5 Lokalni putevi
Lokalni putevi povezuju naselja na podruju grada i/ili opine. U skladu sa zakonskim
odredbama lokalnim putem smatraju se oni putevi koji povezuju sjedite grada odnosno
opine s naseljima sa vie od 50 stanovnika, putevi koje povezuju privredne, saobraajne,
povijesne, prirodne i turistike lokalitete opinskog ili gradskog znaenja s lokalnom,
kantonalnom ili dravnom mreom puteva. U Planu su prikazane samo postojei lokalni
putevi, dok e se novi lokalni putevi planirati u dokumentima prostornog ureenja opina na
ijem se podruju nalaze.

3.8 Javni saobraaj

Javni saobraaj obraen je u Studiji saobraaja preko trasa za pojedine
vidove saobraaja, po koridorima istraenim za zahtjeve u putovanjima uz
raspodjelu na vidove i prostorne potrebe shodno planiranoj distribuciji aktivnosti u
prostoru.

Do 2007-e godine predvieno je zadravanje postojeih strukturnih odnosa

izmeu javnog i individualnog saobraaja, a do 2015. godine predvieno je da se
postigne odnos 60% na prema 40% u korist javnog saobraaja.
Javni saobraaj na cjelokupnoj teritoriji Kantona posmatran je jedinstveno.
eljezniki saobraaj i njegov udio nije numeriki izraen zbog jo uvijek ne
sagledanih tehniko-tehnolokih parametara bitnih za jae ukljuivanje eljeznice
u javni gradski i prigradski saobraaj.
Oigledno je da se dio postojee eljeznike mree podudara sa jakim
saobraajnim tokovima opredijeljenim za javni gradski saobraaj na pravcima:
Tuzla-Srebrenik, Tuzla-Lukavac i Tuzla-ivinice-Banovii, te se planira razvoj
gradskih inskih sistema u daljem planskom periodu i treba sagledati karakter
inske veze na ovim relacijama.
Ponuenim rjeenjem obezbijedilo bi se : - poboljanje uslova, komfora,
vremena i brzine putovanja - povoljnija energetska i ekoloka rjeenja - visoko
uee javnog saobraaja u ukupnom prevozu putnika na cijelom podruju
Kantona.
3.9 Terminali
Transport master planom BiH u Tuzlanskom kantonu planiran je kombinovani
transportni terminal (CTT) sa ciljem da povee putni i eljezniki transport na
glavnim kopnenim koridorima. Prostornim planom za podruje Tuzlanskog
kantona planirani terminal lociran je u Tuzli-Bosanskoj Poljani i eventualno kao
alternativno rjeenje u Lukavcu. Za urbano podruje Tuzle eljezniki terminal bit
e lociran na prostoru postojee eljeznike stanice Tuzla Kreka (putniki
terminal).
Autobusne stanice i Terminali za prigradske linije rjeavati e se u okviru planske
dokumentacije opina. Te lokacije treba da omogue zaivljavanje saobraajnog
centra opina sa:
BUS stanicom i eljeznikom stanicom (ako postoji ili je planirana),
Terminalom za atl-buseve turistikog karaktera,
Rent a car poslovnicom,
Turistikim agencijama

4. Vrste saobraaja

4.1 eljezniki saobraaj

Razvitak eljeznike mree podrazumijeva skup aktivnosti koje se
poduzimaju radi odravanja i podizanja tehniko-tehnoloke razine ve izgraenih
pruga te za izgradnju novih. U eljeznikom saobraaju planira se:
modernizacija eljeznice rekonstrukcijom (izgradnjom ili dogradnjom)
dijelova eljeznike mree koja je neophodna za ukljuenje u meunarodne
saobraajne koridore te razdvajanje teretnog od putnikog saobraaja;
osposobljavanje eljeznice za prigradski prevoz putnika sa eventualnim
podizanjem na konstrukciju u kritinim dijelovima;
uvrtavanje pravca prema Tuzli - u meunarodnu mreu pruga, i to na
panevropskom koridoru koji prolaze kroz Bosnu i Hercegovinu (koridor Vc).
usklaivanje sa evropskom eljeznikom mreom, uz zadovoljenje
evropskih normi, tehnikih normativa i saobraajnih parametara infrastrukture na
glavnim magistralnim pravcima,
poveanje kvaliteta i nivoa usluga,
razvijanje mree u skladu sa potrebama i mogunostima,
osavremenjivanjem elemenata donjeg stroja eljeznikih pruga,
uvoenjem vozila sa boljim performansama i elektrinim pogonom.
Osnovni vid prevoza eljeznicom e biti teretni saobraaj. Zbog toga se pored
postojee eljeznike pruge planira izgradnja Robnog terminala u Bosanskoj Poljani.

Na eljeznikoj mrei, planirana je modernizacija (remont i elektrifikacija dosad

neelektrificiranih pruga), izgradnja, poboljanje i usavravanje signalno- sigurnosnih i
telekomunikacijskih ureaja, osiguranje ili denivelacija eljezniko- putnih prelaza. Pruge
koridora V. (pet) su pruge kategorizirane kao magistralne glavne eljeznike pruge.
Njihov tehniki nivo, prema preporukama AGC sporazuma, podrazumijeva pruge s
velikom uinkovitou, uglavnom dvokolosijene i moguih brzina do 160 km14. U daljnjoj

budunosti, poslije 2020. godine, kao krajnje rjeenje za ove pruge potrebno je planirati
njihovu rekonstrukciju za brzine do 160 km/h.
Prigradski putniki promet eljeznicom ima velike prednosti zbog brzine prevoza i
kapaciteta, a posebno je povoljan s ekolokog aspekta u poreenju sa putnim prevozom
putnikim motornim vozilima. Prevoz putnika eljeznicom povoljan je u jednakoj mjeri za
stanovnike Tuzlanskog kantona kao i za samu Tuzlu, a koja je ve danas pred zaguenjem
ulinog prometa. Imajui u vidu potrebe putnikog saobraaja potrebno je u saradnji sa
nadlenom eljeznikom korporacijom sagledati mogunosti za planiranje elektrifikacije i
osposobljavanja pruge za uvoenje prevoza putnika, lakim inskim vozilima za prigradski
putniki promet (gradska eljeznica) na relacijama: Tuzla- Srebrenik, Tuzla-Lukavac i Tuzlaivinice-Banovii.
4.2 Vazduni Saobraaj
Lokacija postojeeg aerodroma "Tuzla" nalazi se van urbanog podruja, na podruju
opine ivinice i dijelom na podruju opine Kalesija. U Prostornom planu osigurani su
prostori za potrebe izgradnje dodatnih ureenja, a u svrhu graenja i proirenja kapaciteta
aerodroma ''Tuzla. Razvitak vazdunog saobraaja predvia se radi zadovoljenja oekivanog
saobraaja: domaeg i meunarodnog kako redovnog tako i vanrednog, te preleta aviona. S
obzirom na stanje i odnose, kao i mogunosti u vazdunom saobraaju u BiH, te strateko
opredjeljenje za razvoj turizma potrebno je izvriti uvoenje aerodroma "Tuzla" u
meunarodni saobraaj, jer je znaajan nosilac meunarodnog i domaeg prometa putnika i
roba na podruju Regije Sjeveroistona Bosna. Planira se gradnja novog putnikog terminala
u skladu sa Strategijom i Programom prostornog ureenja, koji unutar velikih dravnih
sistema infrastrukture predviaju proirivanje aerodroma Tuzla - posebice gradnjom
terminalskih povrina.
Sportski aerodromi (letjelita) koji se upotrebljavaju u posebnom zranom prometu
planom su predvieni na lokacijama:
Tuzla (Drenik) - sportski aerodrom
Kalesija (Mea) - sportski aerodrom

4.3 Vodni saobraaj

Na podruju Tuzlanskog kantona za plovidbu se koristi samo vodna akumulacija

Modrac, i to sa ogranienom veliinom i vrstom pogona plovila, jer je posebnim Zakonom
jezero proglaeno i izvoritem vode za pie.
U pogledu rijenog saobraaja, Tuzlanski Kanton e koristiti odreene prednosti i
plovne mogunosti rijeke Save (Luka Brko koja se nalazi u Brko Distriktu BiH) koja je
vana trasa meunarodnog saobraaja, s mogunou povezivanja Tuzlanskog kantona sa
srednjom Evropom

5. Transportna infrastruktura sa zatitnim pojasevima i zonama

Prostornim su planom osigurane povrine saobraajnih infrastrukturnih sistema kao
linijske i povrinske infrastrukturne graevine dravnog i kantonalnog znaaja, i to za:
Putni saobraaj
eljezniki saobraaj
Vazduni saobraaj
Vodni saobraaj, u obliku koridora, povrina i planskih znakova za saobraajne
graevine, raskrsnice, BUS stanice, saobraajne terminale i aerodrom "Tuzla''.
irine koridora i poloaj trasa javnih puteva i eljeznikih pruga kao i povrine
aerodroma i terminala odreene su razliito s obzirom na mjerilo kartografskog prikaza i
grafiku tanost koja iz toga proizlazi, naelnim poloajem saobraajnog koridora ija irina
zavisi o vrsti i planiranom rangu saobraajnice, a obuhvaa osim naelnog saobraajnog
profila i obostrane zatitne pojaseve.
5.1 Putni saobraaj
irina koridora za javne puteve unutar kojih se moe razvijati trasa saobraajnica
izvan graevinskog podruja propisani su Zakonom o cestama Federacije Bosne i
Hercegovine, Slubene novine Federacije Bosne i Hercegovine broj 6, od 14.02.2002 godine ,
a glase: Zatitni pojas uz javne puteve (zatitni putni pojas) je zemljini pojas na kojem vai
poseban reimgraenja i uspostavlja se u cilju zatite javnog puta i saobraaja na njemu od
tetnih uticaja razliitih aktivnosti u prostoru pored javnog puta.
irina zatitnog pojasa u kojemu se ne smiju graditi i podizati eljezare, tvornice
cementa ili vapna, kao i drugi industrijski objekti koji zagauju okolicu (neista industrija,
otvoreni rudnici, kamenolomii ljunkare) iznosi za:

 autoput najmanje

100 m

magistralni put najmanje

60 m

regionalni put najmanje

40 m

lokalni put najmanje

30 m

irina zatitnog pojasa u kojemu se ne smiju graditi i podizati ili postavljati poslovni,
pomoni, stambeni i slini objekti i industrijski objekti koji ne zagauju zrak i okoli (ista
industrija) i slini objekti, iznosi za:
autoput najmanje

40 m

magistralni put najmanje

20 m

regionalni put najmanje

15 m

lokalni put najmanje

10 m

irina zatitnog pojasa za autoput u kojem se ne smiju graditi, podizati ili postavljati
nikakvi objekti, postrojenja ili ureaji, dalekovodi, podzemni kablovi, cjevovodi niti drugi
objekti, postrojenja i ureaji iznosi 20 m. irina zatitnog pojasa rauna se od putnog pojasa s
obje strane ceste. Putni pojas ini projektovani popreni presjek puta i najmanje jedan metar
sa obje strane raunajui od krajnjih taaka poprenog profila puta. Cjevovodi, kablovi i
vodovi mogu se postavljati u zatitnom putnom pojasu, izuzetno i u putnom pojasu, a mjesta
ukrtanja sa eljeznikom prugom, benzinske stanice i parkiralita mogu se postavljati i
graditi u zatitnom i putnom pojasu javnog puta na nain i pod uvjetima utvrenim u
odobrenju, odnosno saglasnosti nadlenog federalnog i kantonalnog organa.
Odredbe o irini zatitnog pojasa iz ovog zakona provodi Federalno ministarstvo
prostornog ureenja i okolia i kantonalna ministarstva prostornog ureenja i okolia putem
inspekcije, kao i nadleni federalni i kantonalni inspektori za ceste. Unutar prostora ovako
definiranih koridora omoguuje se gradnja novih i rekonstrukcija postojeih javnih puteva.
irine putnih graevina mogu biti i manje od gore navedenih u skladu s posebnim propisima o
javnim putevima.
Zatitni pojasevi koji su odreeni zakonom, nisu sastavni dio koridora puta (putnog
pojasa), nego su prostori za gradnju i koritenje kod kojih posebne uslove propisuje nadlena
uprava za ceste.
Ukoliko za naseljeno mjesto ili grad nije usvojena planska i urbanistika
dokumentacija, barem u minimalnom obimu, odnosno ako nije rijeeno plansko prikljuivanje
novih objekata na postojee magistralne, regionalne i lokalne puteve, ne moe se odobriti

nikakva gradnja u zatitnom pojasu tih puteva. Graevine to e se graditi uz autoput,

magistralni, regionalni ili lokalni put, ne smiju biti od nje udaljene manje od udaljenosti
odreene propisima o javnimputevima.
Udaljenost graevine od blieg ruba putnog zemljita ostalih puteva i javnih
saobraajnih povrina ne smije biti manja od:
5 m za nisku stambenu graevinu, odnosno obiteljsku kuu,
20 m za poljoprivredne graevine i druge graevine s izvorima zagaenja,
15 m za pelinjak.
Iznimno, udaljenost graevine, iz ovog lana, moe biti i manja, gdje je to neophodno
zbog konfiguracije terena, osim za pelinjake. Odredbe ovog lana ne odnose se na
udaljenosti od autoputeva, magistralnih, regionalnih i lokalnih puteva Ograda graevinske
parcele mora biti od javne saobraajne povrine udaljena najmanje 4,5 m raunajui od osi
kolovoza.Izuzetak, u ve izgraenom dijelu naselja moe biti udaljenost ograde postojeih
graevina od osi kolovoza javne saobraajne povrine i manja od 4,5 m, ali ne manja od 3,5
m, osim ako se zbog lokalnih uvjeta to ne moe postii. Odredbe ovog lana ne odnose se na
udaljenosti od autoputeva, magistralnih, regionalnih i lokalnih puteva
Za ostale puteve irina koridora utvruje se provedbenim planom saglasno vaeim propisima
i standardima.
5.2 eljezniki saobraaj
Prema Zakonu o bezbijednosti u eljeznikom saobraaju irina koridora unutar kojih
se moe razvijati trasa izvan graevinskog podruja, u pravilu, iznosi:
"pruni pojas" je prostor izmeu kolosijeka, a i pokraj krajnjih kolosijeka, na udaljenosti od
8 m najmanje, a ako eljeznika pruga prolazi kroz naseljeno mjesto na udaljenosti od 6 m
najmanje, raunajui od osi krajnjeg kolosijeka;
"zatitni pruni pojas" je zemljini prostor s obiju strana pruge, irine 200 m, raunajui od
osi krajnjeg kolosijeka i mjereno po horizontali

5.3 Vazduni saobraaj

Pri gradnji novih i rekonstrukciji postojeih graevina ne smiju se probijati prilazne,
prelazne i poletne povrine uzletno-slijetnih staza aerodroma kako se ne bi ugrozila sigurnost
vazdunog saobraaja, sve u skladu s prihvaenom Konvencijom o meunarodnoj civilnoj
avijaciji i Dodatkom 14 te Konvencije i njezinim standardima obaveznimza drave lanice.

6. Saobraajna infrastruktura
6.1 Zajedniki ciljevi za sve vidove transporta
Ukljuivanje Opine Tuzla u nacionalne i internacionalne saobraajne tokove
izgradnjom autocesta, rekonstrukcijom magistralnih cesta, rekonstrukcijom i modernizacijom
eljeznikih pruga i prevozom sredstava, kao i daljim razvojem Meunarodnog aerodroma
Tuzla; Meusobno povezivanje internih i eksternih vidova saobraaja, odnosno integracija
opinskog saobraaja i saobraajnica u regionalni saobraajni sistem putem izgradnje i
rekonstrukcije magistralnih i regionalnih cesta i organizacije javnog cestovnog i eljeznikog
saobraaja (lakoinski sistem) na regionalnom nivou; Razvoj trino konkurentnog
meunarodnog transportnog sistema; Razvoj ekonomine transportne infrastrukture i
regulacija na bazi evropskih standarda; Razvoj saobraajnog sistema kao cjeline, odnosno
strukturne usklaenosti izmeu motorizovanog i individualnog prijevoza, javnog prijevoza,
pjeakog i biciklistikog prijevoza;
Upravna organizacija Zavod za urbanizam opine Tuzla
Racionalno koritenje saobraajnih kapaciteta (kapaciteta saobraajnica i saobraajnih
sredstava) u skladu sa odgovarajuom saobraajnom politikom; Uravnoteenje razvoja
saobraaja na cijelom podruju opine Tuzla (vangradsko i gradsko podruje) radi postizanja
uravnoteenog i odrivog policentrinog razvoja opine; Razvoj integrisanog sistema
upravljanja saobraajem (inteligenti saobraajni sistem); Unaprijeenje saobraaja kao
privredne djelatnosti (efikasnost i efektivnost) transportnih organizacija; Saobraajnom
politikom stimulisati razvoj javnog saobraaja preferirajui njegov razvoj i uvodei nove
vidove javnog prevoza (trolejbusi, visea eljeznica, lakoinski sistem); Osposobljavanje
za dobro organizovano i transparentno upravljanje sistemom transporta; Oslanjanje za
raznovrsnu strukturu izvora finansiranja transporta;

6.2 Cestovna infrastruktura

Poboljanje funkcionalnih karakteristika saobraajnica ( kapaciteti, nivo usluge i nivo
sigurnosti saobraaja); Smanjenje impakata na okolinu kroz poveanje ispravnosti motornih
vozila, preferiranje javnog prijevoza, pjeaenja i biciklistikog saobraaja, kao i poveanje
pjeakih zona (ulica); Stvaranje uslova za poveanje sigurnosti saobraaja kroz djelovanje
na: vozae, ispravnost vozila i saobraajnice; Ukljuivanje drumskog saobraaja u transportni
koridor Vc i valorizacija poloaja Tuzlanskog kantona u odnosu na multimodalni transportni
koridor Vc;
Izgradnja trase autoceste Tuzla-Brko (veza na koridor DDS) - Oraje-granica sa
R.Hrvatskom (veza na koridor X) u funkciji prikljuivanja na meunarodne komunikacije;
Izgradnja trase autoceste Sarajevo-Zenica-Tuzla, veza TK sa autocestom na koridoru Vc
(Svilaj-juna granica sa Hrvatskom); Izmjetanje postojeeg magistralnog puta M-18 na dijelu
iki Brod-Sarajevo izvan urbanih podruja u opini Tuzla, ivinice i dalje, a sa ciljem
poboljanja horizontalnih i vertikalnih elemenata puta odnosno poveanja raunske brzine i
smanjenja vremena putovanja na dionici Tuzla-Sarajevo; Nastavak izgradnje June magistrale
na dionicama Miladije-Poljana (veza na trasu koridora autocesta Tuzla-Brko i SarajevoZenica-Tuzla), te nastavak izgradnje na dionici i Selo - Kovaevo Selo; Izgradnja Sjeverne
obilaznice (ranga magistralne ceste) od Kovaevog Sela gdje se vezuje na Junu magistralu
do veze na postojei magistralni put Tuzla-Srebrenik, odnosno na autocestu Tuzla- BrkoOraje; Izgradnja June obilaznice od i Sela (du granice izmeu opina Tuzla i ivinice)
do spoja sa izmjetenim magistralnim putem M-18;
Izgradnja trase saobraajnice Skver-Breke ime bi se ostvarila kvalitetnija veza
udaljenih naselja sjeverno od centra Tuzle sa urbanim podrujem grada; Modernizacija i
poboljanje kvaliteta lokalnih saobraajnica;
Upravna organizacija Zavod za urbanizam opine Tuzla
Propisati i ozakoniti zatitne pojase-koridore za sve saobraajnice koje se tretiraju
Prostornim planom, a posebno za osnovnu mreu saobraajnica optine odnosno Kantona;
Povezati na adekvatan nain sve prostorno-funkcionalne cjeline tako da pospjee ostvarenje
opih i posebnih ciljeva drutveno-ekonomskog i prostornog razvoja
.

6.3 eljeznika infrastruktura

Osposobljavanje prunih postrojenja, uz elektrifikaciju pruga Doboj-Tuzla- granica sa
Srbijom i Banovii-Tuzla-Brko i njihovo stavljanje u funkciju pune eksploatacije;
Modernizacija eljeznikog vora Tuzla (Kreka/Poljana); Modernizacija i uspostavljanje
eljeznikih stanica.
6.4 Vazduni transport i saobraaj
Privoenje funkcije Meunarodnog aerodroma Tuzla u skladu sa dugoronim
ciljevima razvoja Kantona, Federacije BiH, Drave BiH, ali i ireg okruenja;
Modernizacija i rekonstrukcija aerodroma u skladu sa vaeim zakonima i propisima iz ove
oblasti; Poboljati sigurnost aerodroma do nivoa ICAO standarda.

7. Prostorni Plan za podruje Tuzlanskog Kantona 2005 2025

Slika 1. Projekcija prostornog razvoja i saobraajna infrastruktura

Izvor :
http://www.skupstinatk.kim.ba/Dokumenti/pptk/SADRZAJ.pdfhttp://www.vladatk.kim.ba/images/VLADA/Dok
umenti/pptk/Karte_PDF/Karta_14.pdf

8. Zakljuak

Kao to se moglo vidjeti iz seminarskog rada na temu Saobraaj kao faktor

Prostornog Planiranja Tuzlanskog Kantona, razvoj saobraaja i motorizacija su sve
intenzivniji u svom razvoju pa jednstavno zahtjevaju od prostornih planera kao i odgovaraju
struke ljudi da razviju adekvatan plan kako bi se saobraaj to lake i to bre odvijako kroz
tuzlanski kanton kao i kroz cijelu Bosnu i Hercegovinu..
Dalo se primjetiti da ni saobraaj kao ni saobraajnice zaostaju godinama za svjetskim
standardima izgradnje puiteva i saobraajnica jer je saobraakj vaan faktor u dravnom
razvoju privrede. Zakljueno je da se treba to vie raditi na razvitku saobraajnica i prometa
kako bi se ubrzao porast standarda i jaka privreda u dravi i u njenim privrednim sektorima.
Poznavajui dananje ekonomsko stanje drave Bosne i Hercegovine teko je se nadati
brzom razvoju saobraajnica kao i prometa ali ipak je taka sprovoenja ovog prostornog
plana bitna i treba je sprovoditi na najbolji mogui nain sa puno ambicioznosti i podrke kao
i dravnih subvencija.

9. Izvori i Literatura

1. http://www.skupstinatk.kim.ba/Dokumenti/pptk/SADRZAJ.pdf
2. http://www.vladatk.kim.ba/images/VLADA/Dokumenti/pptk/Karte_PDF/Karta_14.pdf
3. http://lukavac.ba/wp-content/uploads/2012/02/Prostorni-plan-TK-kantona-2005-2025min.pdf
4. http://www.vladatk.kim.ba/Vlada/Novosti_2014/strategija/Osnova_strategije_razvoja_
regionalnih_cesta_Tuzlanskog_kantona_za_period_2013-2023.pdf
5. Bublin, Mehmed
Planiranje saobraaja i saobraajnica / Mehmed Bublin. Sarajevo : Graevinski
fakultet, 2007.
6. Mujagic, N Prostorno paniranje za geografe, Sarajevo, 2010.