Professional Documents
Culture Documents
Bom Ly Tam-20975
Bom Ly Tam-20975
Chng X
BM LY TM
10.1. KHI nim chung
Bm ly tm thuc loi bm cnh dn c s dng rng ri do c nhng u
im sau :
- Cu to n gin v chc chn, tho lp tin li, trng lng kch thc khng
ln khi c nng sut ln, din tch t my khng ln v nn my n gin.
- Ni trc tip vi ng c in hoc tuc bin hi thch ng vi kch thc ca
tt c trm bm v nng cao hiu sut ca lin hp bm.
- Khi ng bm nhanh v iu chnh n gin trong khong lu lng ln.
- Truyn nc u v lin tc. C th bm c nhiu loi cht lng khc nhau,
hn hp cht lng v cht rn.
- Gi thnh tng i r, s dng n gin, tin li.
Xt s kt cu cu mt bm ly tm n gin (Hnh 10-1).
3
4
2
1
6
6
7
8
114
Hnh 10-1
B phn c bn v quan trng nht l bnh cng tc 1 t trn trc 2.
Bnh cng tc gm c nhng bn l un cong t trong bung xon c nh.
u b phn dn hng vo 3 c ng ht 5 c lp van mt chiu 7 v li chn rc 8.
b phn dn hng ra ca bung xon 4 c ng y 6.
Trc khi khi ng bm, phi y cht lng vo bm (mi bm) khi bm
lm vic bnh cng tc quay, cc phn t cht lng trong rnh ca bnh cng tc
di nh hng ca lc ly tm b dn t trong ra ngoi, chuyn ng theo mng dn v
i vo ng y vi p sut cao hn. ng thi li vo ca bnh cng tc to nn mt
vng c chn khng v di tc dng ca p sut trong b cha ln hn p sut li
vo ca bm, cht lng b ht lin tc b y vo bm theo ng ht. Qu trnh ht v
y ca bm l qu trnh lin tc, to nn dng chy lin tc qua bm.
tin cho vic thit k, ch to v s dng, bm c phn loi nh sau:
Phn loi theo ct p ca bm:
- Bm ct p thp :
H < 20m ct nc
- Bm ct p trung bnh :
H = (2060)m ct nc
- Bm ct p cao :
115
- Bm hai ming ht - Bm c bnh cng tc ht cht lng t hai pha, cch ht
ny lu lng bm tng gp i, khng gy lc hng trc, bm lm vic n
nh, b vng hn.
Ngoi ra cn phn loi theo s b tr ca trc bm: bm trc ngang, bm trc
ng. Theo iu kin chy ca cht lng vo bm: loi c c cu dn hng v khng
c c cu dn hng...
10.2. L thuyt c bn v bm ly tm
10.2.1. Phng trnh c bn ca bm ly tm
thit lp c phng trnh c bn ca bm, ta gi thit khi bm lm vic
khng c tn tht thu lc v bnh cng tc c v s bn l. iu cho php ta xem
dng chy trong bnh cng tc gm nhng dng nguyn t v tc ca nhng cht
im trn b mt dng nguyn t c xc nh nh nhau.
ng dng phng trnh m men ng lng ( cp n Chng IV) i
vi bm ta c biu thc m men quay ca trc (Hnh 10-2):
u2
C2
2
2
w2
w1
C1
C1
2
D1
w1
1 = 90o
D
2
u1
1 = 90o
1
u1
Hnh 10-2
116
HT =
C 2 R2 cos 2 C1 R1 cos 1
g
cos1 = C1u ; C2cos2 = C2u - Thnh phn vn tc tuyt i chiu theo phng u,
nn:
HT =
u2 C 2u u1C1u
g
(10-1)
Trong cc bm ly tm hin i C1 u1
1 = 90 o C1u = 0
( ct p
ca bm c li nht) nn ta c :
HT =
u 2 C2 u
g
(10-2)
u 2 C2u
g
117
Trong : H - Ct p ton phn ca bm
C1
u1
118
a)
W2
b)
C2
W2
U2
Cu2
C2
W1
W C1
C1
u
c)
Cu2 = u2
W1
W2
C1
Cu2
u2
U1
C2
2 < 90 o
2 > 90 o
2 = 90 o
Hnh 10-3
C 2 2 C1 2
2g
(10-3)
2
2
C
C2 C2 r
= 2u
2g
2g
u 2 C2u
g
C2 u
1 u 2 C2 u
<
2g
2 g
119
- Nu 2 = 90o th C2u = u2 , do
2
C2u
1 u 2 C2u
=
2g
2 g
hay
C2u
1 C2u u 2
>
2g
2 g
u 2 C2u
g
120
Mt khc :
C2u =
QT
D2 b2 2
HT =
u 2 2 u 2 cot g 2
QT
D2 b2 2
g
HT = A - B cotg2QT
trong A, B l nhng hng s dng.
ng biu din phng trnh ny gi l ng c tnh c bn l thuyt, l
mt ng thng khng qua gc to , h s gc ca n ph thuc vo tr s gc 2
(Hnh 10-5)
Nu 2 < 90o th cotg2 > 0, ta c ng AD
Nu 2 = 90o th cotg2 = 0, ta c ng AC
Nu 2 < 90o th cotg2 < 0, ta c ng AB
Nh phn tch trn i vi bm ly tm th 2 < 90o, do ng c tnh l
thuyt ca bm l ng nghch bin bc nht AD.
Cn ch ng c tnh l thuyt AD biu din phng trnh c bn (11-2)
trong cha k ti nh hng ca s cnh dn c hn v cc loi tn tht Khi k ti
nh hng do s cnh dn c hn, ng c tnh tr thnh on thng AD.
HT = KHT
trong K < 1 - h s k ti nh hng ca s cnh dn c hn.
Khi k ti cc loi tn tht thu lc ca dng chy qua bnh cng tc cc loi
tn tht ny u t l vi bnh phng ca vn tc, tc l vi bnh phng ca lu
lng, th ng c tnh l ng cong bc hai AD.
Khi k n cc loi tn tht c hc v lu lng th ng c tnh AD thp
hn mt cht so vi AD. ng AD chnh l ng c tnh c bn tnh ton ca
bm ly tm.
121
H T(
u2
A
A'
W2
A"
90
2 >
HT ( 2 = 90 o )
H (
T
< 90 o
)
D
D'
C2
C2u
C2m
DII
DIII
Hnh 10- 4.
Hnh 10-5.
122
Trnh t th nghim cng c th tin hnh ngc li t ch lm vic c Q ln
nht, sau gim dn (bng cch ng dn kho 5) cho n ch khng ti (Q =
0).
Ti mi im lm vic ng vi Q, H nht nh ta xc nh c cng sut thu
lc ca bm (Ntl) tng ng. So snh cng sut thu lc vi cng sut o c trn trc
bm ta xc nh c hiu sut ca bm .
Nh vy t cc s liu th nghim, ta c th xy dng c cc ng c tnh
thc nghim ca bm H - Q, N - Q, - Q (Hnh 10-7).
Cc ng c tnh thc nghim ni chung khng trng vi ng c tnh l
thuyt i vi mt bm c th. iu c th l gii l trong l thuyt tnh ton khng
th nh gi hon ton chnh xc cc loi tn tht trong bm so vi thc t.
H,N
H ~Q
4
N~
A
y
Hnh 10-6.
Hnh 10-7.
123
n=1980
N-n
20
=2
9
=25
1425
100
0
0
40
10
20
40
20
60
80
Q(l/s)
Q m3 / h
Hnh 10- 8
75
300 Q
80
=8
n 4 00
8
n 3= 20
7
n 2= 40
6
n 1=
0 0
200
n=
6
n 1040
5=
96
0
n =1230
10
=15
N-n 1425
=
N-n
70
n 1=640
80
70
60
n
N-
5 10
E
10
79
60
20
n=25
25
10 20
81%
79
%
75
%
15 30
0
n 6=104
0
6
9
n 5=
80
30 n 4=8
n 3=800
0
20 n 2=72
40
60
70
7 8 75
H (m)
50
83%
975
n =2
81%
83%
N H
(KW) (m)
75%
79%
20
0
100
200
300 Q(l/s)
Hnh 10-9
124
Bm bao gi cng lm vic trong mt h thng ng ng c th no y. Do
ta cn phi xc nh ch lm vic ca bm. Theo (10 - 7) c th xc nh c
ct p ca bm lm vic trong mt h thng ( cng chnh l ct p ca h thng):
H = Z + hw
trong :
Z - cao hnh hc ca bm; hw - Tn tht nng lng trong ng ht v ng y ca
bm. Nh bit trong thu lc hw ph thuc vo ng knh, chiu di ng dn,
lu lng truyn trong ng dn, vt liu v trng thi ng dn.
hw = AQ2
trong : A - h s tn tht ph thuc vo cc yu t ni trn.
Q - lu lng ca bm.
Do c th vit :
H = Z + AQ2
H,m
(10 - 4)
H~Q
N,KW
HA
NA
A
HO
ng c tnh lm vic ca bm
(Hnh 10-10). Giao im ca 2 ng
c tnh (ca bm v ca h thng
ng ng) chnh l im lm vic
ca bm ly tm (im A trn hnh 1010). Ti bm lm vic n nh v
ct p yca bm bng ct p
cn ca h thng (xem thm [1],
[5], [6]).
Q
N~
~Q
QA
O
Q,l/s
Hnh 10-10
125
im A cho ta bit nhng thng s biu th ch lm vic ca bm (lu lng
QA, ct p HA , cng sut NA v hiu sut A ca bm).
10.4.2. iu chnh bm
iu chnh bm sang ch lm vic khc ngha l thay i im lm vic ca
bm theo mt yu cu no . C nhiu phng php iu chnh.
a - iu chnh bng kho
Ni dung ca phng php ny l to nn s thay i ng c tnh li bng
cch iu chnh kho ng y thay i lu lng Q ca h thng (khng iu
chnh kho ng ht v c th gy nn hin tng xm thc trong bm).
Trn hnh 10-11: Khi m kho hon ton c im lm vic A (HA,QA).
B
HB
HB
HA
HA
QB
QA
Hnh 10-11.
B
A
QA Q
B
Hnh 10-12.
126
Ni dung phng php ny l lm thay i ch lm vic ca bm bng cch
thay i ng c tnh ca bm khi thay i s vng quay ca trc bm.
Trn hnh 10-12: im lm vic A (HA,QA) ng vi s vng quay nA.
Khi tng s vng quay n nB > nA th ng c tnh bm s thay i trong,
trong khi ng c tnh li khng thay i, im lm vic t im A chuyn n
im B (HB,QB).
So vi phng php iu chnh bng kho, phng php ny kinh t hn (v
khng mt tn tht nng lng v ch do kho) song phc tp hn v phi c thit b
thay i s vng quay.
Ngoi ra nu dng lu di vi nng sut nh hn ta c th iu chnh ng c
tnh lm vic ca bm bng cch ng dng nh lut tng t gt nh bt bnh cng
tc. Nhng phng php ny t c s dng v s ph hoi bnh cng tc khng phc
hi li c.
10.5. Ghp bm ly tm
Trong thc t c trng hp phi ghp nhiu bm lm vic trong cng mt h
thng, khi h thng c yu cu ct p hoc lu lng ln hn ct p v lu lng ca
mt bm. C hai cch ghp sau y :
10.5.1. Ghp song song
Dng trong trng hp h thng c yu cu lu lng ln hn lu lng ca
mt bm.
Trn hnh 10-13 biu th s ghp song song 2 bm. xc nh im lm
vic chung ca h thng bm ta v ng c tnh chung ca cc bm ghp bng cch
cng cc lu lng ca tng bm ghp vi cng mt ct p. Giao im ca ng c
tnh chung vi c tnh li l im lm vic ca cc bm ghp trong h thng.
127
Q c = Q 1c + Q 2c
Q2c
Q1c
B
~Q
H
~Q
H1
Q'1
Q'2
Qc < Q'1=Q'2
)
i
H~
Q
~Q
H2
HB
(l
Hnh 10-13
R rng tng lu lng ca 2 bm lm vic song song s ln hn lu lng mt
bm nhng nh hn lu lng ca hai bm lm vic ring r v tn tht trong ng dn
tng, lm tng ct p ton phn ca bm.
Sau khi nghin cu nguyn tc ghp bm song song ta thy:
- S iu chnh (thay i im lm vic) ca h thng bm ghp song song
tng i phc tp khi cc bm ghp c ng c tnh khc nhau nhiu. V vy ngi
ta thng ghp cc bm c ng c tnh gn ging nhau hoc nh nhau iu
chnh thun li.
- Cch ghp bm song song ch c hiu qu ln khi ng c tnh ca cc bm
ghp thoi (c dc nh) v ng c tnh li khng dc lm cch ghp ny ng
dng trong cc h thng bm cn c ct p H thay i t, khi lu lng Q thay i
nhiu.
- S lng bm ghp song song tng lu lng trong h thng c gii hn
nht nh, xc nh bi ng c tnh chung ca cc bm ghp v c tnh li.
10.5.2. Ghp ni tip
Dng trong trng hp h thng c yu cu ct p ln hn ct p ca mt bm .
iu kin cc bm ghp ni tip lm vic c bnh thng trong h thng l cc
bm ghp c cng mt lu lng .
128
Q1 = Q2 = ... = Qi
Ct p lm vic ca h thng c ghp ni tip bm khi Q = const bng tng ct
p cc bm ghp:
Hc = H1 + H2 + ... + Hi
H~Q
Hc = H1+H2
Q
H~ i)
( l
li l im lm vic ca cc bm ghp
trong h thng (im A - Hnh 10-14).
H2
H1
H2 ~Q
H ~Q
1
T ta xc nh c lu lng Q v
129
cc ch lm vic khc nhau ca mt bm khi s vng quay n thay i t, xem
nh cc trng hp tng t.
ng dng cc cng thc xc nh lu lng Q v ct p H ca bm ly tm :
Q = D b C2rV
H=
Ku2C2 cos 2t
g
(11-5)
H 1 n1
=
H 2 n2
N1 n1
=
N 2 n2
(11-6)
(11-7)
130
n'
Q'1 = Q1
n
H=f(Q)
A
3
H=f'(Q
)
H1
H
2
A'
3
A'
2
H'1
H=f'
(Q)
H=f(Q)
H'1
A'
A
H1
A'
n'
Q'1 Q1
Q1Q'1
Hnh 10-15.
Hnh 10-16.
=
H '1 Q'1
hoc
H1
Q12
H '1
Q'12
= const
131
Chng hn cn xc nh s vng quay n c ng c tnh lm vic i qua im
A1(H1, Q1) khng nm trn ng c tnh cho trc H = (Q) ng vi s vng quay
n.
Mun vy, trc ht ta phi xc nh ng cong cng hiu sut - biu din cc
im lm vic tng t vi im A1(H1 , Q1).
Nh vy c H1 = KQ12 hay K =
H '1
2
Q'1
Q'1
n
Q1
hoc n ' = n
H '1
H1
132
Q1 n1D1
=
Q'2 n2 D23
(10-8)
H 1 n1D1
=
H 2 n2 D2
N1 n1
=
N 2 n2
D1
D2
(10-9)
5
(10-10)
va
3
0 ,075 nS DS
=
Q
nD 3
133
DS
n2
=
D 2 nS 2 H
v :
Rt ra :
DS
=
D3
n3
3
nS H
3
2
nS n 3
0 ,075
n2
=
=
Q
nnS 3 H 3 / 2 nS 2 H 3 / 2
nS = 3 ,65
n Q
(10-11)
H3/4
P2
P2
R1
P2
P1
R0
R2
Hnh 10-17
134
khi cht lng i vo bnh cng tc c p sut p1 v khi i ra p sut tng ln p2 .
V p2 ln hn p1 nn cht lng i qua cc k h gia bnh cng tc v thn bm v cc
bung trng 1 v 2 v c th chy ngc v ng ht lm gim nng sut bm.
Lc hng trc l chnh p lc tc dng ln
hai mt trng 1 v 2 t hai pha, ngha l:
Pht = ( R22 - Ro2 ) p2 - (R22 - R12 ) p2 - (R12 - Ro2 ) p1
Sau khi bin i ta c:
Pht = (R12 - Ro2 ) ( p2 - p1 )
Nu p2 - p1 = H (ct p ca bm) ta c:
Pht = H (R12 - Ro2)
(10-12)
135
vo trong ng ht v bnh cng tc ca bm, ng kho trn ng ng y li
trnh qu ti ng c khi khi ng bm;
- Khi khi ng bm, cho ng c quay n nh ri mi t t m kho ng
y cho n khi t nng sut cn thit;
- Trong khi bm lm vic cn theo di ng h o, ch nghe ting my
pht hin nhng hin tng bt thng v c bin php x l kp thi;
- Khi chun b tt my, lm th t ng tc ngc vi khi cho my chy: ng
kho trn ng y trc, tt my sau.
- Khi bm lm vic cht lng khng ln hoc ln t, cn dng my v kim tra
li:
+ Cc van hoc kho trn ng y;
+ ng ht khng kn hoc cha ui ht khng kh ra khi mi bm;
+ Li chn rc b lp kn hoc ming ng ht khng ng su cn thit
cch mt thong b ht;
+ Bnh cng tc quay ngc chiu (khi u dy ngc pha trong ng c in)
hoc s vng quay bnh cng tc tng, gim qu nh mc cho php...