Gio dc:

Xin cho ti ni thng

Hong Ty
1. Gio dc sa st khng phi v thiu tin m v qun l km.
Sau mt ma thi THPT v H-C nng n, cng thng gi to v lng ph v li, khng
c u ngoi Vit Nam trong thp nin u th k 21, trng hc cha kp ngh ngi
cho li sc bc vo khai ging nm hc mi, khi ng mt chu k kh dch y lo
u cho c thy ln tr.
Gia lc i sng trm mi t v m trn bo ch v cc phng tin truyn thng i
chng y ry nhng bn tin ch to no l hc ph cao, tin trng leo thang, tiu hc
cng lp c ni thu hc ph 70-80 nghn ng/thng, THCS, THPT va u nm hc ph
huynh phi c ng gp c chc khon tin t nguyn bt buc. Trong khi chng
trnh hc nhiu nm b ph phn qu ti vn cha h gim ti, sch gio khoa sai st
n mc nh chnh khng xu vn c phi dng, chng trnh phn ban THPT bc l bt
cp ngay khi mi a ra thc hin nhng vn s gi nguyn cho n 2015.
Khu hiu trng hc thn thin, hc sinh tich cc nghe th hay, nhng bn khon ln
l lm th no trong hai nm ti chm dt c nn c, chp trong khi mi th khc,
t chng trnh, sch gio khoa, t chc hc tp cho n thi c v nhiu chuyn ct li
khc v t duy gio dc vn cn bn gn y nguyn nh na th k trc. Tht xt xa khi
hc sinh c khuyn hc lm ngi trc khi hc ch m c ni nhn danh chun
ha gio vin ngi ta buc cc thy c cha t chun phi eo trc ngc tm bin
gio vin cha t chun khi vo lp. Qun l thiu nhn tnh nh th trnh sao c
nhng chuyn au lng nh thy bt tr lim gh, tr tt a-xit thy, hc sinh lp 11-12
m chm nhau ngay trc cng trng, v.v. Ni chng bnh thnh tch m trc kia t l
tt nghip ph thng t trn 90%, nay sau hai nm thi c nghim tc hn, t l cng
dn dn tr li xp x 90%, khng bit php l no nng cao cht lng hc tp
nhanh chng nh vy.

S sa st ca gio dc c nguyn nhn khch quan: do t nc ngho, u t khng ,

do trnh non yu ca thy c gio, do thc ngi dn lc hu, do ph huynh cng l
ng tc gi ca nhiu sai lm yu km ca gio dc, v.v. ng nhin tt c nhng
nguyn nhn ny u ng. Song mun lay chuyn tnh hnh phi tha nhn nguyn nhn
ch yu, nguyn nhn ca mi nguyn nhn, l lnh o, qun l bt cp, bt cp c
tm ln tm v t trn xung di.
Gio dc ph thng th, gio dc i hc, cao ng cn nhiu chuyn ly k hn: khp
nc, k c i hc quc gia, trn lan v bt nho o to lin kt, mn hc mt hc k
ch cn 3-4 ngy xong ht c hc v thi, nn ai cng hc c, trng trung cp cng o
to thc s l chuyn hi hu trn th gii. Ha ra ta hiu i chng ha, th trng ha i
hc l th. Chng l g ch trong vi nm xut hin hng my trm i hc mi, li sp
c c Vn miu hin i xy dng trn 25 ha t cho ch vinh danh ht tin s thi
nay. L nht l n tin s ha, thc s ha 100% cn b cng chc ca Th t
ph t duy lnh o (may m k hoch ny tm rt li sau khi b phn i kch lit).
Ci no trng snh bng cp v thi h hc thm cn c b li dng trit , bin kinh
doanh ch ngha thnh mt ngh pht t cha tng thy: trng cng chiu sinh ngoi
ngn sch mt s lng ln sinh vin vi hc ph gp my ln bnh thng, ri nay mai
theo xu hng s tin ln c phn ha theo chin lc i mi i hc ca B GDT; trng t c t do chy theo li nhun, bt k cht lng no ch cn trng bin
i hc quc t tha h t ra nhng khon thu k d bc lt ngi hc. Gn 4 trm
i hc ch mi tha mn c cha n 20% yu cu, trong lc trng ngh tuy rt it
vn sng ngc ngoi v ai cng ch mun lm thy, hoc lm cng bc ca dn, khng ai
thich lm th. C ni nh Dung Qut nh my cn rt nhiu th hn, m lp o to
c mt kha 160 ngi ng ca, d i sng ngi dn a phng vn rt lam l
do khng c ngh sau khi nhng t xy dng khu cng nghip.
Cc quan chc gio dc bo nhng hin tng khng hay ch l ring l, v cho cng
bng phi nhc n bit bao gng tt hng ngy vn m thm din ra. ng th tht,
song tic thay iu ch cng ni ln khong cch ln gia tim nng vi thc t -- mt
khong cch khng th chp nhn c m nguyn nhn, nh Chnh Ph ch r gn

y, l do qun l bt cp. C ngha s sa st ca gio dc khng th cho khch quan,

do t nc ngho, u t khng , do trnh non yu ca thy c gio, do thc
ngi dn lc hu, do ph huynh cng l ng tc gi ca nhiu sai lm yu km ca
gio dc, v.v. ng nhin tt c nhng nguyn nhn ny u ng. Song mun lay
chuyn tnh hnh phi tha nhn nguyn nhn ch yu, nguyn nhn ca mi nguyn
nhn, l lnh o, qun l bt cp, bt cp c tm ln tm v t trn xung di.
2. Cn ci cch c h thng, ch khng phi i mi vn vt
Ni cho ng, thc trng gio dc nh th no r nh ban ngy, chng qua chng ta
m ng nn cha thy, hoc c thy nhng v nhng rng buc, p lc no nn c phi
bt mt, gi m t di mnh, di ngi khc v yn v.
Gi l lc cn trung thc nhn thng vo s tht. l lng tm, l trch nhim chng
nhng i vi x hi hin ti m cn i vi lch s, i vi nhiu th h mai sau. Nhng
ai thng h ho hc sinh trung thc xin trc ht hy t r s trung thc y, trong
vic ny.
Xin cnh bo: tnh hnh gio dc hin nay cng tng t nh tnh hnh kinh t x hi ca
t nc gia nhng nm 80 th k trc. Th tng tng lc nu chng ta c mt
mc nhm mt trc thc t i sng bi t ca ngi dn m khng i mi th t
nc c tn ti c n ngy nay khng ? R rng ch nh nhn thng vo khng hong
kinh t x hi chng ta mi thy c gii php, mi c y quyt tm thot ra b tc,
cu t nc khi s sp .
Tht ng tic ngnh gio dc cha hc c bao nhiu bi hc t gi . Hai mi
nm qua, ht i b trng ny n i b trng khc vn tip tc ca ci ip khc
thnh tu gio dc l v i, bn cnh cn nhiu bt cp. Cn nh gio dc c nt
thm hi nhng c loay hoay nay ci ni ch ny, mai sa cha ch kia, rt cuc thnh ra
cn nh d dng chng ai mun . Gia nh no c kh nng u tm cch gi con em ra
nc ngoi chy trn gio dc trong nc. Chng th m c ngi ni vui nhng tht

cay ng: nn c lut cm quan chc cp cao gi con em du hc nc ngoi th may ra

gio dc mi c c hi c chn hng.
iu rt l l cc ngh quyt ca i Hi ng v cc Hi Ngh T 3,7,9 u i hi
phi tin hnh ci cch gio dc nh mt yu cu bc thit ca x hi, nhng nhng v
nhn lnh trch nhim trc tip th li chng h quan tm thc hin cc ngh quyt y,
thm ch cn ni ngc li. Chin lc gio dc d tho n ln th 15 vn ch thy lp
li nhng quan nim, t duy c rch, tuy ngn t v s liu c thay i cho hp thi trang
(nh t i mi xut hin vi tn s k lc). Bn cnh , c nhng mc tiu nghe tht
honh trng, no l t nay n 2020 (tc trong 11 nm ti) o to 20000 tin s, xy
dng 4 trng i hc ng cp quc t, 1 trng vo tp 200 th gii, v.v. Song ngi
dn vn phn vn: 3 nm qua ta lm c g m c th t k vng cao nh th cho 11
nm ti ? hay l ta ang m mng thiu thc t, thiu trch nhim, v cn bnh thnh tch
t ngoi da i vo xng ty?
Nhng i mi trong cc n cng tc ca ngnh gio dc, gii lm cng ch cho ta
mt nn gio dc tt theo chun mc na th k 20, ch khng th bin n thnh mt
nn gio dc hin i th k 21. C xem bn chin lc gio dc 2009-2020 th r: v
th chin lc ny c thc hin y (iu kh th), th n 2020 Vit Nam cng ch
c mt nn gio dc kiu 1950, lc hu, cn xa mi ha nhp c vo nn vn minh
thi i.
i tng V Nguyn Gip tng nhiu ln i hi phi thc hin nhng bin i c
tnh cch mng chn hng gio dc. Trong mt bi vit ng trn bo Tin Phong s
25 ngy 18-6-2006, c GS L Vn Ging, mt cu lnh o c uy tn ca ngnh i hc,
cng pht biu: n lc phi chun b tin hnh mt cuc ci cch gio dc thc
s nghim tc v thc s khoa hc ra khi tnh hnh khng hong trin min ca gio
dc 20 nm va ri, bc vo thi k chn hng gio dc nh Ngh quyt ca i Hi
ng X va yu cu . l cha k nhiu kin ngh tng t ca nhiu bc thc gi
trong nc v Vit kiu, c bit bn iu trn ca 24 tr thc nm 2004 v bn kin ngh
u nm 2009 ca Vin Nghin cu Pht trin IDS (nay gii th). Thit ngh ch nhng

ai ic khng s sng hoc qu v tm vi t nc mi c th yn lng trc tnh hnh

gio dc hin nay.
C kin bin bch rng hng lot ci tin, i mi ln nh m ngnh gio dc ang
thc hin cng l ci cch. Phi cng nhn hai ch i mi nhan nhn trong hu ht
cc n cng tc ca ngnh gio dc, no l i mi ni dung, phng php v quy
trnh o to, i mi c ch qun l, i mi c ch ti chnh, i mi phng thc trin
khai hot ng khoa hc cng ngh, v.v. Ch c iu i mi th no th chng ai gii
thich ni, chng ai bit r, cho nn c i mi ty hng, ty tin, ty nghi, theo kiu u
Ng mnh S. V chng cn thy rng ci cy cha vi d c ci tin gii n u vn
khng th bin thnh ci my cy hin i c; cn nh tp th thi bao cp d sa cha
tn to ht mc vn khng th thnh mt chung c tin nghi hin i. Nhng i mi
nh th kia gii lm cng ch cho ta mt nn gio dc tt theo chun mc na th k
20, ch khng th bin n thnh mt nn gio dc hin i th k 21. C xem bn
chin lc gio dc 2009-2020 th r: v th chin lc ny c thc hin y (iu
kh th), th n 2020 Vit Nam cng ch c mt nn gio dc kiu 1950, lc hu, cn xa
mi ha nhp c vo nn vn minh thi i.
3. Gio dc khng phi l phng th nghim, cng khng th l ni hc vic lnh
o.
T lu ngnh gio dc c thi quen xem hc sinh nh nhng con chut bch lm
th nghim thoi mi, m in hnh l mi my nm lin th nghim cc chng trnh
phn ban trung hc ph thng. Th nghim i th nghim li khng bit bao nhiu ln, tn
km bc t v khng tnh c ht thit hi cho cc th h hc sinh nn nhn th nghim.
Rt kh hiu ti sao li ch ca hc sinh b xem thng n vy. Th ngh c hng hng
khng no dm mo him a my bay mi ra ch th im xem ch khch c an ton
khng? Vy ti sao B GD-T c quyn thc hin th im cc chng trnh phn ban
cho hng nghn, thm ch hng vn hc sinh trong c hn chc nm tri ? Mi ln th

im u kt lun cha thnh cng, kt qu cha tt, th m ngi ta vn v t tip tc

th im.
Quan im coi thng li ch ca x hi th hin trong nhiu ch trng gio dc m nu
m t l ngoan c c l cng khng sai lm. V hng lot vn quan trng nh quy
ch cng nhn, b nhim GS, PGS, quy ch t chc Hi ng Gio Dc Quc Gia,
chuyn bin son, xut bn v pht hnh sch gio khoa, chuyn thi c, o to Tin S,
Thc S, v.v c bit bao xut hp l b b ngoi tai, phi ch i n c chc
nm tri hay hn mi c nghin cu tip thu. C ngi khen B GD-T tr nh
, vng nh ng, nhng d bc tr l cao siu cng khng th lun lun sng sut.
Hung chi, nhn vo bng chi tiu ca ngnh gio dc thy qu nhiu khon chi ln
nng cp nng lc qun l, c cn b i tham quan, hc tp kinh nghim cc nc,
chng t iu ngc li c l ng hn.
Nh ni trn, nguyn nhn sa st ca gio dc l qun l yu km, song cn ni c th
hn l qun l yu km nh th no. Trong chin tranh chng Php ri chng M, gia
mun vn kh khn, gio dc ni chung v i hc ni ring vn pht trin tt l nh c
c nhng v t lnh hiu bit su sc gio dc, c tm nhn xa, c uy tn cao trong
ngnh v c c v ti nng. Sau ny chng ta thng xuyn gp kh khn cng chnh
l v tm v tm ca c quan qun l gio dc. Nu xem gio dc l quc sch hng u
th phi ht sc coi trng nhim v lnh o gio dc. Ngi c giao ph nhim v
ny chng nhng phi hiu bit su sc gio dc hin i m cn phi c iu kin tp
trung ton tm ton cho nhim v y. Khng th xem gio dc l ni hc vic lnh o,
khng th giao nhng nhim v quan trng trong qun l gio dc cho nhng ngi cha
bit vic, cha tho vic. Cn nu ai cha tho vic, cha bit vic th hy h hc vic
thnh tho ri hy giao vic.
ng lo l nc ta c qu nhiu v c giao nhim v ri mi hc vic, c khi hc
vic cha xong ch ny chuyn sang hc vic ch khc quan trng hn, rt cuc bin
mi ngnh cng tc thnh mt phng th nghim s, mt ni thc tp, hc vic cc k
tn km cho x hi.

C nhng cu hi tht kh tr li: ti sao sau ba mi nm m cc quy ch o to tin

s, thc s, hay cng nhn, b nhim GS, PGS ca ta vn cn nhiu im u tr so vi
ngay c mt s nc trong khu vc ? Ti sao nhiu quy nh sai lm n bun ci trong
cc quy ch y vn tn ti dai dng thi gian di trc y v c nhiu ci tn ti mi n
tn hm nay ? C ngi bo rng ta khng th my mc sao chp cch lm ca nc
ngoi cho nn phi sng tc cch lm ring ph hp vi iu kin ca ta. Nghe rt c l,
nhng phi xt hu qu thc t l vi cch qun l y ta o to ra hng ngn tin s
giy v xy dng c mt i ng PGS, GS vi trnh , cht lng ra sao ai cng bit.
Ngay gn y ti c bit chng ta c c nhng c s o to tin s v qun l gio
dc. Ci tin y tht s lm ti ng ngng: ri y s tin s y ng nhin s ng gp
vo con s 20000 tin s ta d nh o to trong 11 nm ti.
Trong gio dc, khoa hc c nhng vn m tranh lun c ngy cng khng kt lun
ni, nu vn hiu bit v vn vn ha ph qut qu khc nhau. Cho nn cn, rt cn ch
i v lng nghe nhau, song trc ht phi c thng thn trao i kin.
Hong Ty