Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa

Borrador

Proxecto de Decreto polo que se establece o

currculo da educacin secundaria obrigatoria
e do bacharelato na Comunidade Autnoma de
Galicia

Pxina 1 de 913

Pxina 2 de 913

ndice
1.

Borrador do Decreto ................................................................................................. 9

2.

Anexos ..................................................................................................................... 53
2.1

Anexo I. Bloque de materias troncais ............................................................................53

2.1.1 Artes Escnicas ............................................................................................................................ 53
Introducin ........................................................................................................................................ 53
2 de bacharelato .............................................................................................................................. 54

2.1.2

Bioloxa e Xeoloxa ....................................................................................................................... 58

Introducin ........................................................................................................................................ 58
1 de ESO ......................................................................................................................................... 59
3 de ESO ......................................................................................................................................... 64
4 de ESO ......................................................................................................................................... 70
1 de bacharelato .............................................................................................................................. 76

2.1.3

Bioloxa ......................................................................................................................................... 87
Introducin ........................................................................................................................................ 87
2 de bacharelato .............................................................................................................................. 87

2.1.4

Ciencias Aplicadas Actividade Profesional ................................................................................ 95

Introducin ........................................................................................................................................ 95
4 de ESO ......................................................................................................................................... 95

2.1.5

Cultura Audiovisual..................................................................................................................... 100

Introducin ...................................................................................................................................... 100
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 101
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 106

2.1.6

Debuxo Tcnico.......................................................................................................................... 111

Introducin ...................................................................................................................................... 111
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 112
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 116

2.1.7

Deseo ....................................................................................................................................... 120

Introducin ...................................................................................................................................... 120
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 121

2.1.8

Economa da Empresa ............................................................................................................... 126

Introducin ...................................................................................................................................... 126
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 126

2.1.9

Economa ................................................................................................................................... 132

Introducin ...................................................................................................................................... 132
4 de ESO ....................................................................................................................................... 133
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 137

2.1.10 Filosofa ...................................................................................................................................... 142

Introducin ...................................................................................................................................... 142
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 143

2.1.11 Fsica e Qumica......................................................................................................................... 154

Introducin ...................................................................................................................................... 154
2 de ESO ....................................................................................................................................... 155
3 de ESO ....................................................................................................................................... 161
4 de ESO ....................................................................................................................................... 167
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 177

2.1.12 Fsica .......................................................................................................................................... 187

Introducin ...................................................................................................................................... 187
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 187

Pxina 3 de 913

2.1.13 Fundamentos da Arte ................................................................................................................. 199

Introducin ...................................................................................................................................... 199
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 199
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 219

2.1.14 Grego ......................................................................................................................................... 247

Introducin ...................................................................................................................................... 247
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 248
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 255

2.1.15 Historia da Arte ........................................................................................................................... 260

Introducin ...................................................................................................................................... 260
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 261

2.1.16 Historia da Filosofa .................................................................................................................... 281

Introducin ...................................................................................................................................... 281
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 281

2.1.17 Historia de Espaa ..................................................................................................................... 289

Introducin ...................................................................................................................................... 289
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 290

2.1.18 Historia do Mundo Contemporneo ............................................................................................ 305

Introducin ...................................................................................................................................... 305
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 306

2.1.19 Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial ................................................................ 321

Introducin ...................................................................................................................................... 321
4 de ESO ....................................................................................................................................... 321

2.1.20 Latn ........................................................................................................................................... 325

Introducin ...................................................................................................................................... 325
4 de ESO ....................................................................................................................................... 326
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 332
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 340

2.1.21 Literatura Universal .................................................................................................................... 344

Introducin ...................................................................................................................................... 344
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 345

2.1.22 Lingua Castel e Literatura ........................................................................................................ 347

Introducin ...................................................................................................................................... 347
1 de ESO ....................................................................................................................................... 348
2 de ESO ....................................................................................................................................... 352
3 de ESO ....................................................................................................................................... 357
4 de ESO ....................................................................................................................................... 364
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 375
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 381

2.1.23 Matemticas ............................................................................................................................... 388

Introducin ...................................................................................................................................... 388
1 de Eso ........................................................................................................................................ 389
2 de ESO ....................................................................................................................................... 397
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 405
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 415

2.1.24 Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais ............................................................................... 423

Introducin ...................................................................................................................................... 423
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 424
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 432

2.1.25 Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas ................................................................. 440

Introducin ...................................................................................................................................... 440
3 de ESO ....................................................................................................................................... 440

Pxina 4 de 913

4 de ESO ....................................................................................................................................... 449

2.1.26 Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas ..................................................................... 458

Introducin ...................................................................................................................................... 458
3 de ESO ....................................................................................................................................... 458
4 de ESO ....................................................................................................................................... 467

2.1.27 Primeira Lingua Estranxeira ....................................................................................................... 475

Introducin ...................................................................................................................................... 475
1 de ESO ....................................................................................................................................... 477
2 de ESO ....................................................................................................................................... 485
3 de ESO ....................................................................................................................................... 494
4 de ESO ....................................................................................................................................... 504
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 514
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 525

2.1.28 Qumica ...................................................................................................................................... 535

Introducin ...................................................................................................................................... 535
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 536

2.1.29 Tecnoloxa .................................................................................................................................. 543

Introducin ...................................................................................................................................... 543
4 de ESO ....................................................................................................................................... 544

2.1.30 Xeografa e Historia .................................................................................................................... 548

Introducin ...................................................................................................................................... 548
1 de ESO ....................................................................................................................................... 548
2 de ESO ....................................................................................................................................... 553
3 de ESO ....................................................................................................................................... 559
4 de ESO ....................................................................................................................................... 565

2.1.31 Xeografa .................................................................................................................................... 572

Introducin ...................................................................................................................................... 572
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 573

2.1.32 Xeoloxa...................................................................................................................................... 589

Introducin ...................................................................................................................................... 589
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 590

2.2

Anexo II. Bloque de materias especficas ...................................................................600

2.2.1 Anlise Musical........................................................................................................................... 600
Introducin ...................................................................................................................................... 600
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 600
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 602

2.2.2

Anatoma aplicada ...................................................................................................................... 608

Introducin ...................................................................................................................................... 608
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 609

2.2.3

Artes Escnicas e Danza ........................................................................................................... 615

Introducin ...................................................................................................................................... 615
4 da ESO ....................................................................................................................................... 615

2.2.4

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente .................................................................................... 618

Introducin ...................................................................................................................................... 618
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 619

2.2.5

Cultura Cientfica ........................................................................................................................ 626

Introducin ...................................................................................................................................... 626
4 de ESO ....................................................................................................................................... 627
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 631

2.2.6

Cultura Clsica ........................................................................................................................... 636

Introducin ...................................................................................................................................... 636
1 ciclo de ESO (3 ou 4 curso) ..................................................................................................... 637

Pxina 5 de 913

2.2.7

Debuxo Artstico ......................................................................................................................... 642

Introducin ...................................................................................................................................... 642
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 642
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 645

2.2.8

Educacin Fsica ........................................................................................................................ 648

Introducin ...................................................................................................................................... 648
1 de ESO ....................................................................................................................................... 650
2 de ESO ....................................................................................................................................... 653
3 de ESO ....................................................................................................................................... 656
4 de ESO ....................................................................................................................................... 660
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 664

2.2.9

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual ................................................................................... 667

Introducin ...................................................................................................................................... 667
1 de ESO ....................................................................................................................................... 668
3 de ESO ....................................................................................................................................... 672
4 de ESO ....................................................................................................................................... 677

2.2.10 Filosofa ...................................................................................................................................... 681

Introducin ...................................................................................................................................... 681
4 de ESO ....................................................................................................................................... 681

2.2.11 Fundamentos de Administracin e Xestin ................................................................................ 689

Introducin ...................................................................................................................................... 689
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 690

2.2.12 Historia da Msica e da Danza ................................................................................................... 696

Introducin ...................................................................................................................................... 696
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 696

2.2.13 Imaxe e Son ............................................................................................................................... 703

Introducin ...................................................................................................................................... 703
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 703

2.2.14 Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial ................................................................ 709

Introducin ...................................................................................................................................... 709
1 ciclo ESO .................................................................................................................................... 709

2.2.15 Linguaxe e Prctica Musical ....................................................................................................... 713

Introducin ...................................................................................................................................... 713
1 de Bacharelato ........................................................................................................................... 714

2.2.16 Msica ........................................................................................................................................ 718

Introducin ...................................................................................................................................... 718
2 de ESO ....................................................................................................................................... 719
3 de ESO ....................................................................................................................................... 723
4 de ESO ....................................................................................................................................... 729

2.2.17 Psicoloxa ................................................................................................................................... 733

Introducin ...................................................................................................................................... 733
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 733

2.2.18 Segunda Lingua Estranxeira ...................................................................................................... 743

Introducin ...................................................................................................................................... 743
1 de ESO ....................................................................................................................................... 743
2 de ESO ....................................................................................................................................... 751
3 de ESO ....................................................................................................................................... 758
4 de ESO ....................................................................................................................................... 766
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 774
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 782

2.2.19 Tcnicas de Expresin Grfico-plstica ..................................................................................... 791

Introducin ...................................................................................................................................... 791

Pxina 6 de 913

2 de bacharelato ............................................................................................................................ 792

2.2.20 Tecnoloxa industrial ................................................................................................................... 794

Introducin ...................................................................................................................................... 794
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 795
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 798

2.2.21 Tecnoloxa .................................................................................................................................. 800

Introducin ...................................................................................................................................... 800
2 de ESO ....................................................................................................................................... 801
3 de ESO ....................................................................................................................................... 804

2.2.22 Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin ........................................................................ 807

Introducin ...................................................................................................................................... 807
4 de ESO ....................................................................................................................................... 808
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 812
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 816

2.2.23 Valores ticos............................................................................................................................. 818

Introducin ...................................................................................................................................... 818
1 de ESO ....................................................................................................................................... 819
2 de ESO ....................................................................................................................................... 825
3 de ESO ....................................................................................................................................... 830
4 de ESO ....................................................................................................................................... 834

2.2.24 Volume ....................................................................................................................................... 840

Introducin ...................................................................................................................................... 840
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 840

2.3

Anexo III. Bloque de materias de libre configuracin autonmica...............................845

2.3.1 Lingua Galega e Literatura ......................................................................................................... 845
Introducin ...................................................................................................................................... 845
1 de ESO ....................................................................................................................................... 846
2 de ESO ....................................................................................................................................... 856
3 de ESO ....................................................................................................................................... 866
4 de ESO ....................................................................................................................................... 877
1 de bacharelato ............................................................................................................................ 889
2 de bacharelato ............................................................................................................................ 899

2.4
2.5

Anexo IV. Cadro de distribucin horaria. Educacin Secundaria Obrigatoria .............910

Anexo V. Cadro de distribucin horaria. Bacharelato..................................................911
2.5.1 1 de Bacharelato ....................................................................................................................... 911
Materias especficas de opcin e Libre Configuracin ................................................................... 911

2.5.2

2 de Bacharelato ....................................................................................................................... 912

Materias especficas de opcin ...................................................................................................... 913

Pxina 7 de 913

Pxina 8 de 913

1.

Borrador do Decreto
Anteproxecto de Decreto ..../2015, do ..... de ........................., polo que se establece o currculo da educacin secundaria obrigatoria e do bacharelato na
Comunidade Autnoma de Galicia.
A Lei orgnica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da calidade educativa,
modificou a Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, en distintos aspectos coa finalidade de desenvolver medidas que permitan seguir avanzando cara
un sistema educativo de calidade, inclusivo, que garanta a igualdade de oportunidades e faga efectiva a posibilidade de que cada alumno e alumna desenvolva ao
mximo as sas potencialidades.
Coa finalidade de establecer as condicins propicias para afondar nos cambios
metodolxicos necesarios para acadar os obxectivos propostos, a regulacin
educativa aborda unha nova configuracin do currculo de Educacin Secundaria
Obrigatoria e Bacharelato.
A Lei Orgnica 8/2013, do 9 de decembro, lle deu unha nova redaccin ao artigo
6 da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio, de Educacin, para definir o currculo
como a regulacin dos elementos que determinan os procesos de ensino e
aprendizaxe para cada unha das ensinanzas. O currculo estar integrado polos
obxectivos de cada ensino e etapa educativa; as competencias, ou capacidades
para activar e aplicar de forma integrada os contidos propios de cada ensinanza e
etapa educativa, para lograr a realizacin adecuada de actividades e a resolucin
eficaz de problemas complexos; os contidos, ou conxuntos de coecementos,
habilidades, destrezas e actitudes que contriben ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa e adquisicin de competencias; a metodoloxa
didctica, que comprende tanto a descricin das prcticas docentes como a organizacin do traballo dos docentes; os estndares e resultados de aprendizaxe
avaliables; e os criterios de avaliacin do grao de adquisicin das competencias e
do logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa. Os contidos ordnanse en disciplinas, que se clasifican en materias, mbitos, reas e mdulos en
funcin das ensinanzas, as etapas educativas ou os programas nos que participe
o alumnado.
O novo artigo 6 bis da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, define a distribucin de
competencias entre as distintas administracins educativas e, mesmo, con respecto aos centros. Nesta distribucin competencial correspndelle ao Goberno do
Estado, entre outras funcins, o deseo do currculo bsico. En exercicio desta
competencia, ditouse o Real decreto 1105/2014, do 26 de decembro, polo que se
establece o currculo bsico da Educacin Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato, no que desenvolve os aspectos do mesmo en atencin nova configuracin
do currculo.

O Estatuto de autonoma de Galicia, no seu artigo 31, establece que competencia plena da Comunidade Autnoma o regulamento e administracin do ensino
Pxina 9 de 913

en toda a sa extensin, niveis e graos, modalidades e especialidades, sen prexuzo do disposto no artigo 27 da Constitucin e nas leis orgnicas que, conforme
o pargrafo primeiro do seu artigo 81, o desenvolvan.
Este decreto ten por obxecto establecer o currculo da Educacin Secundaria
Obrigatoria e do Bacharelato no sistema educativo galego, dentro do marco de
distribucin de competencias da Lei orgnica 8/2013, do 9 de decembro, e en
atencin nova configuracin curricular que establece o agrupamento de disciplinas en tres bloques: troncais, especficas e de libre configuracin autonmica.
O currculo, as mesmo, regula a relacin entre os obxectivos, os contidos, os criterios de avaliacin, os estndares de aprendizaxe avaliables e as competencias
clave nas diferentes materias
O primeiro bloque, correspondente s disciplinas troncais, trata de garantir os
coecementos e as competencias que permitan adquirir unha formacin slida e
continuar con aproveitamento as etapas posteriores naquelas disciplinas que deben ser comns a todo o alumnado, e que, en todo caso, deben ser avaliadas
nas avaliacins finais de etapa. Neste bloque correspndenlle ao Goberno do
Estado a determinacin dos contidos comns, os estndares de aprendizaxe avaliables e os criterios de avaliacin, as como o horario mnimo. Pola sa banda,
Comunidade Autnoma correspndelle completar e secuenciar en cursos os contidos, adaptndoos nosa realidade, realizar recomendacins metodolxicas,
completar os criterios de avaliacin e fixar o horario lectivo mximo. Os centros
podern completar contidos e desear e implantar mtodos pedagxicos e didcticos propios.
O bloque de disciplinas especficas permite unha maior autonoma hora de fixar
horarios e contidos das disciplinas. O Goberno do Estado determina os estndares de aprendizaxe avaliables e os criterios de avaliacin, e correspndelle
Comunidade Autnoma establecer os contidos, completar os criterios de avaliacin, realizar recomendacins metodolxicas e fixar o horario correspondente. Os
centros docentes podern completar os contidos e desear e implantar mtodos
pedagxicos e didcticos propios.
O bloque de disciplinas de libre configuracin autonmica supn o maior nivel de
autonoma. Nestas disciplinas a Comunidade Autnoma establece os contidos e
os estndares de aprendizaxe avaliables, os criterios de avaliacin e o horario,
as como as recomendacins metodolxicas. Os centros docentes podern completar os contidos e configurar a sa oferta formativa, ademais de desear e implantar mtodos pedagxicos e didcticos propios e determinar a carga horaria.
Neste bloque encdrase o desenvolvemento curricular da disciplina de Lingua
Galega e Literatura, competencia exclusiva da Comunidade Autnoma, que lle
corresponde un tratamento anlogo ao da disciplina de Lingua Castel e Literatura, tratamento que se enmarca dentro do establecido no Decreto 79/2010, do 20
de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario en Galicia.
O desenvolvemento dos currculos das distintas linguas incorporan unha referencia expresa ao plurilingismo, na medida en que a competencia en cada lingua
interacta e se enriquece co coecemento das outras linguas, e contribe a desenvolver destrezas e capacidades que son a base da competencia en comuniPxina 10 de 913

cacin lingstica. Isto, e a alusin igualmente explcita a actitudes interculturais

de respecto a diferentes xeitos de expresarse e actuar, promove o desenvolvemento simultneo do plurilingismo e da interculturalidade.
As, tanto na Educacin Secundaria Obrigatoria como no Bacharelato especialmente salientable que as aprendizaxes de linguas establecidas no currculo
destas etapas se traten de xeito integrado, e dean continuidade ao proceso de
fomento do interese por outras linguas e culturas distintas da propia e promovan
o respecto cara as persoas falantes desas linguas.
En lia coa Recomendacin 2006/962/EC, do 18 de decembro de 2006, do Parlamento Europeo e do Consello, sobre as competencias clave para a aprendizaxe
permanente, neste decreto incorprase a clasificacin e denominacin das definidas pola Unin Europea. Considrase que as competencias clave son aquelas
que todas as persoas precisan para a sa realizacin e desenvolvemento persoal, as como para a cidadana activa, a inclusin social e o emprego.
Este decreto basase na potenciacin da aprendizaxe por competencias, integradas nos elementos curriculares para propiciar unha renovacin na prctica
docente e no proceso de ensino e aprendizaxe. Propense novos enfoques na
aprendizaxe e na avaliacin, que van supoer un importante cambio nas tarefas
que teen que resolver os alumnos e as alumnas, e propostas metodolxicas innovadoras. Unha competencia supn a combinacin de habilidades prcticas,
coecementos, motivacin, valores ticos, actitudes, emocins e outros compoentes sociais e de comportamento que se mobilizan conxuntamente para lograr
unha accin eficaz. Xa que logo, as competencias considranse como coecemento na prctica, un coecemento adquirido a travs da participacin activa en
prcticas sociais que, como tales, se poden desenvolver tanto no contexto educativo formal, a travs do currculo, coma nos contextos educativos non formais e
informais; conceptualzanse como un saber facer que se aplica a unha diversidade de contextos acadmicos, sociais e profesionais.
A aprendizaxe baseada en competencias caracterzase pola sa transversalidade, o seu dinamismo e o seu carcter integral. O proceso de ensino e aprendizaxe competencial debe abordarse desde todas as materias de coecemento e por
parte das diversas instancias que conforman a comunidade educativa, tanto nos
mbitos formais coma nos non formais e informais; o seu dinamismo reflctese en
que as competencias non se adquiren nun determinado momento e permanecen
inalterables, senn que implican un proceso de desenvolvemento mediante o cal
os individuos van adquirindo maiores niveis de desempeo no seu uso.
Para lograr este proceso de cambio curricular preciso favorecer unha visin interdisciplinaria e, de xeito especial, posibilitarlle unha maior autonoma funcin
docente, de forma que permita satisfacer as demandas dunha maior personalizacin da educacin. O rol do persoal docente fundamental, pois debe ser quen
de desear tarefas ou situacins de aprendizaxe que posibiliten a resolucin de
problemas e a aplicacin dos coecementos aprendidos, xa que os contidos estn subordinados accin.

Pxina 11 de 913

As concrecins curriculares para os distintos bloques de disciplinas, recollidas

nos anexos I, II e III, constrense a partir dos criterios de avaliacin, ligndoos
cos demais compoentes de cada materia. Os criterios de avaliacin relacinanse directamente cos estndares de aprendizaxe avaliables, que non son mis
que concrecins dos propios criterios, e eses estndares conctanse coas competencias clave. Por outra banda, os criterios de avaliacin describen o que se
pretende lograr en cada disciplina, e, neste sentido, os contidos non son mis
que os medios para acadalos.
En cada materia os contidos agrpanse en bloques, o que non supn unha secuencia nin implica unha organizacin pechada, pola contra, permite organizar de
diferentes formas os elementos curriculares e adoptar a metodoloxa mis axeitada s caractersticas das aprendizaxes e do grupo de alumnos e alumnas aos
que van dirixidos.
As competencias clave estn ligadas a un desempeo eficaz nun contexto determinado. As situacins de aprendizaxe deseadas para o seu desenvolvemento
debern incorporar tarefas que contextualicen as aprendizaxes e que permitan
avanzar en mis dunha competencia ao mesmo tempo. O enfoque metodolxico
deber sustentarse nas referidas situacins de aprendizaxe, coa finalidade de
que os contidos se convertan en coecementos aplicables con eficacia. Neste
deseo responsabilidade do centro e do profesorado a adecuada seleccin da
metodoloxa, que deber ser variada e adecuada s caractersticas e aos ritmos
de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas.
As actividades de aprendizaxe integradas poden inclur elementos curriculares
procedentes de distintos bloques. sa vez, estes elementos podern formar
parte de diferentes actividades e, co obxecto de mellorar os resultados, esas actividades podern ter carcter interdisciplinario.
O feito de tratar simultaneamente, nunha mesma actividade, contidos de bloques
distintos e, mesmo, de disciplinas diferentes, permitiralle ao profesorado determinar a conveniencia de avaliar a totalidade ou s unha parte das competencias
clave relacionadas con cada estndar de aprendizaxe. Corresponderalle ao centro educativo velar por un tratamento equilibrado das distintas competencias clave nas programacins didcticas.
A implementacin do contido desta norma compltase coa regulacin que por
Orden ECD/65/2015, de 21 de xaneiro, fai o Ministerio de Educacin, Cultura e
Deporte, relativa a descricin das relacins entre as competencias e os contidos
e criterios de avaliacin das diferentes ensinanzas.
O referente para avaliar as aprendizaxes do alumnado son os criterios de avaliacin e a sa concrecin nos estndares de aprendizaxe avaliables. No deseo
das situacins de aprendizaxe tomaranse en consideracin todos os elementos
do currculo, entre eles os procedementos e instrumentos de avaliacin, as como
os criterios de cualificacin que permitan avaliar tanto os resultados da materia
como o nivel competencial alcanzado polos alumnos e as alumnas.
O recoecemento dunha maior autonoma dos centros educativos se establece
neste decreto dun xeito efectivo, aumentando a sa capacidade de decisin na
Pxina 12 de 913

definicin do currculo, coa posibilidade de definir, nas condicins que determina

a administracin educativa, a oferta de materias do bloque de disciplinas de libre
configuracin autonmica, e, deste xeito, adaptar a sa oferta educativa ao seu
contexto socioeducativo.
En consecuencia, por proposta do conselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria, no exercicio das facultades outorgadas polo artigo 34 da Lei
1/1983, do 22 de febreiro, reguladora da Xunta e da sa Presidencia, consultado
o Consello Escolar de Galicia, logo do ditame do Consello Consultivo de Galicia e
da deliberacin do Consello da Xunta de Galicia, na sa reunin do ___ de
___________ de dous mil quince,
DISPOO:
TTULO I
Disposicins xerais

Artigo 1. Obxecto e mbito de aplicacin

1. Este decreto ten por obxecto establecer o currculo da Educacin Secundaria
Obrigatoria e do Bacharelato na Comunidade Autnoma de Galicia, de acordo co
disposto nos artigos 6 e 6 bis da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, e no artigo 3 do Real decreto 1105/2014, do 26 de decembro, polo que se
establece o currculo bsico da Educacin Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato.
2. As mesmo, ten por obxecto regular a ordenacin de ditas etapas educativas,
considerando a disposicin final sexta da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de
educacin, e a disposicin final quinta da Lei orgnica 8/2013, do 9 de decembro,
para a mellora da calidade educativa, polo que se establece o calendario de aplicacin da nova ordenacin do sistema educativo establecida pola dita lei.
3. Este decreto ser de aplicacin nos centros educativos correspondentes ao
mbito de xestin da Comunidade Autnoma de Galicia.
Artigo 2. Currculo
1. Entndese por currculo a regulacin dos elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas e etapas educativas.
2. O currculo est integrado por: os obxectivos, as competencias, os contidos, os
criterios de avaliacin, os estndares e resultados de aprendizaxe avaliables, e a
metodoloxa didctica.
3. Para os efectos deste decreto entndese por:
a) Obxectivos: son os referentes relativos aos logros que o alumnado debe alcanzar ao rematar o proceso educativo, como resultado das experiencias de ensino e aprendizaxe intencionalmente planificadas para tal fin.

Pxina 13 de 913

b) Competencias: son as capacidades para aplicar de forma integrada os contidos propios de cada ensinanza e etapa educativa, co fin de lograr a realizacin
axeitada de actividades e a resolucin eficaz de problemas complexos.
c) Contidos: son o conxunto de coecementos, habilidades, destrezas e actitudes
que contriben ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa, e
adquisicin de competencias. Os contidos ordnanse en disciplinas, que se clasifican en materias, mbitos, reas e mdulos en funcin das ensinanzas, as etapas educativas ou os programas en que participe o alumnado.
d) Criterios de avaliacin: son o referente especfico para avaliar a aprendizaxe
do alumnado. Describen aquilo que se quere valorar e que o alumnado debe lograr, tanto en coecementos coma en competencias, e responden ao que se pretende conseguir en cada disciplina.
e) Estndares de aprendizaxe avaliables: son especificacins dos criterios de
avaliacin que permiten definir os resultados de aprendizaxe e que concretan o
que o alumnado debe saber, comprender e saber facer en cada disciplina. Deben
ser observables, medibles e avaliables, e permitir graduar o rendemento ou logro
alcanzado. Deben contribur a facilitar o deseo de probas estandarizadas e
comparables.
f) Metodoloxa didctica: o conxunto de estratexias, procedementos e accins
organizadas e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexivo, coa
finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos suscitados.
4. O currculo da Educacin Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato nos centros
educativos correspondentes ao mbito de xestin da Comunidade Autnoma de
Galicia ser o que se recolle para as distintas disciplinas nos anexos I, II e III deste decreto.
Artigo 3. Competencias clave
1. Para os efectos deste decreto, as competencias clave do currculo sern as
seguintes:
1 Comunicacin lingstica (CCL).
2 Competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa
(CMCCT).
3 Competencia dixital (CD).
4 Aprender a aprender (CAA).
5 Competencias sociais e cvicas (CSC).
6 Sentido de iniciativa e esprito emprendedor (CSIEE).
7 Conciencia e expresins culturais (CCEC).
2. A descricin das relacins entre as competencias, os contidos e os criterios de
avaliacin na educacin secundaria e o bacharelato sern as establecidas de
conformidade coa Orde ECD/65/2015, do 21 de xaneiro, pola que se describen
Pxina 14 de 913

as relacins entre as competencias, os contidos e os criterios de avaliacin da

educacin primaria, da educacin secundaria obrigatoria e o bacharelato.
3. Potenciarase o desenvolvemento da competencia de comunicacin lingstica
e da competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa.
4. Para unha adquisicin eficaz das competencias e a sa integracin efectiva no
currculo, debern desearse actividades de aprendizaxe integradas que permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe en mis dunha
competencia ao mesmo tempo.
Artigo 4. Elementos transversais
1. A expresin oral e escrita, a comunicacin audiovisual, as Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin, o emprendemento e a educacin cvica e constitucional traballaranse en todas as materias; sen prexuzo do seu tratamento especfico nalgunhas das materias de cada etapa.
2. A consellera competente en materia educativa fomentar o desenvolvemento
da igualdade efectiva entre homes e mulleres, a prevencin da violencia de xnero ou contra persoas con discapacidade e os valores inherentes ao principio de
igualdade de trato e non discriminacin por calquera condicin ou circunstancia
persoal ou social.
Do mesmo xeito promover a aprendizaxe da prevencin e resolucin pacfica de
conflitos en todos os mbitos da vida persoal, familiar e social, as como dos valores que sustentan a liberdade, a xustiza, a igualdade, o pluralismo poltico, a paz,
a democracia, o respecto aos dereitos humanos, o respecto aos homes e mulleres por igual, s persoas con discapacidade e o rexeitamento da violencia terrorista, a pluralidade, o respecto ao Estado de dereito, o respecto e consideracin
s vtimas do terrorismo e a prevencin do terrorismo e de calquera tipo de violencia.
A programacin docente debe comprender en todo caso a prevencin da violencia de xnero, da violencia contra as persoas con discapacidade, da violencia terrorista e de calquera forma de violencia, racismo ou xenofobia, includo o estudo
do Holocausto xudeu como feito histrico.
Evitaranse os comportamentos e contidos sexistas e estereotipos que supoan
discriminacin por razn da orientacin sexual ou da identidade de xnero, favorecendo a visibilidade da realidade homosexual, bisexual, transexual, transxnero
e intersexual.
Os currculos de Educacin Secundaria Obrigatoria e Bacharelato incorporarn
elementos curriculares relacionados co desenvolvemento sustentable e o medio
ambiente, os riscos de explotacin e abuso sexual, o abuso e malos tratos s
persoas con discapacidade, as situacins de risco derivadas da inadecuada utilizacin das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin, as como a proteccin
ante emerxencias e catstrofes.
3. Os currculos de Educacin Secundaria Obrigatoria e Bacharelato incorporarn
elementos curriculares orientados ao desenvolvemento e afianzamento do espriPxina 15 de 913

to emprendedor, adquisicin de competencias para a creacin e desenvolvemento dos diversos modelos de empresas e ao fomento da igualdade de oportunidades e do respecto ao emprendedor e ao empresario, as como tica empresarial. A consellera con competencias en materia de educacin fomentar as
medidas para que o alumnado participe en actividades que lle permita afianzar o
esprito emprendedor e a iniciativa empresarial a partir de aptitudes como a creatividade, a autonoma, a iniciativa, o traballo en equipo, a confianza nun mesmo e
o sentido crtico.
4. No mbito da educacin e a seguridade viaria, incorporaranse elementos curriculares e promovern accins para a mellora da convivencia e a prevencin dos
accidentes de trfico, coa finalidade de que o alumnado coeza os seus dereitos
e deberes como usuario das vas, en calidade de pen, viaxeiro e condutor de bicicletas ou vehculos a motor, respecte as normas e sinais, e se favoreza a convivencia, a tolerancia, a prudencia, o autocontrol, o dilogo e a empata con actuacins adecuadas tendentes a evitar os accidentes de trfico e as sas secuelas.
Artigo 5. Autonoma dos centros docentes
1. Os centros docentes, dentro do marco establecido pola consellera con competencias en materia de educacin, desenvolvern a sa autonoma pedagxica e
organizativa, favorecern o traballo en equipo do profesorado e estimularn a actividade investigadora a partir da sa prctica docente.
2. Os centros docentes desenvolvern e complementarn, no seu caso, o currculo e as medidas de atencin diversidade establecidas pola consellera competente en materia educativa, adaptndoas s caractersticas do alumnado e sa
realidade educativa coa finalidade de atender a todo o alumnado. As mesmo, arbitrarn mtodos que tean en conta os diferentes ritmos de aprendizaxe do
alumnado, favorezan a capacidade de aprender por si mesmos e promovan o
traballo en equipo.
3. O proxecto educativo do centro recoller os valores, obxectivos e prioridades
de actuacin. As mesmo, incorporar a concrecin dos currculos establecidos
pola consellera con competencias en materia de educacin que lle corresponde
fixar e aprobar ao claustro, as como o tratamento transversal nas materias da
educacin en valores e outras ensinanzas.
Artigo 6. Participacin de pais, nais e titores legais no proceso educativo
1. De conformidade co establecido no artigo 4.2.e) da Lei Orgnica 8/1985, do 3
de xullo, reguladora do Dereito Educacin, os pais, nais ou titores legais debern participar e apoiar a evolucin do proceso educativo dos seus fillos ou tutelados, as como coecer as decisins relativas avaliacin e promocin, e colaborar nas medidas de apoio ou reforzo que adopten os centros para facilitar o seu
progreso educativo, e tern acceso aos documentos oficiais de avaliacin e aos
exames e documentos das avaliacins que se realicen aos seus fillos ou tutelados, sen prexuzo do respecto s garantas establecidas na Lei Orgnica

Pxina 16 de 913

15/1999, do 13 de decembro, de Proteccin de Datos de Carcter Persoal, e demais normativa aplicable en materia de proteccin de datos de carcter persoal.
2. Os centros promovern compromisos coas familias e cos propios alumnos e
alumnas nos que se especifiquen as actividades que uns e outros se comprometen a desenvolver para facilitar o progreso educativo.
Artigo 7. Alumnado con necesidades especficas de apoio educativo
1. Para que o alumnado con necesidades especficas de apoio educativo que requira unha atencin educativa diferente ordinaria por presentar necesidades
educativas especiais, dificultades especficas de aprendizaxe, trastorno por dficit
de atencin e hiperactividade (TDAH), altas capacidades intelectuais, por se incorporar tarde ao sistema educativo ou por condicins persoais ou de historia escolar poida alcanzar o mximo desenvolvemento das sas capacidades persoais
e os obxectivos e as competencias da etapa, estableceranse as medidas curriculares e organizativas oportunas que aseguren o seu progreso axeitado, de conformidade co disposto nos artigos 71 a 79 bis da Lei orgnica 2/2006, do 3 de
maio.
2. Entre as medidas indicadas na epgrafe anterior considranse as que garantan
que as condicins de realizacin das avaliacins se adapten s necesidades do
alumnado con necesidades especficas de apoio educativo.
3. A escolarizacin do alumnado con necesidades especficas de apoio educativo
rexerase polos principios de normalizacin e inclusin e asegurar a sa nondiscriminacin e a igualdade efectiva no acceso e permanencia no sistema educativo.
4. A identificacin e valoracin do alumnado con necesidades especficas de apoio educativo e, de ser o caso, a intervencin educativa derivada desa valoracin,
realizarase da forma mis temper posible, nos termos que determine a consellera competente en materia de educacin. Os centros educativos debern adoptar
as medidas necesarias para facer realidade esa identificacin, valoracin e intervencin.
5. Correspndelle a consellera competente en materia de educacin establecer
as condicins de accesibilidade e deseo universal e os recursos de apoio que
favorezan o acceso ao currculo do alumnado con necesidades educativas especiais e adaptar os instrumentos, e no seu caso, os tempos e apoios que aseguren unha correcta avaliacin deste alumnado.
A consellera con competencias en materia educativa, coa finalidade de facilitar a
accesibilidade ao currculo, establecer os procedementos oportunos cando sexa
necesario realizar adaptacins significativas dos elementos do currculo, coa finalidade de atender ao alumnado con necesidades educativas especiais que as
precise. Estas adaptacins realizaranse buscando o mximo desenvolvemento
posible das competencias; a avaliacin continua e a promocin tomarn como referente os elementos fixados nas devanditas adaptacins. En calquera caso os
alumnos con adaptacins curriculares significativas debern superar a avaliacin
final para poder obter o ttulo correspondente.
Pxina 17 de 913

6. A escolarizacin do alumnado con altas capacidades intelectuais, identificado

como tal segundo o procedemento e nos termos que estableza a consellera
competente en materia de educacin, flexibilizarase nos termos que determine a
normativa vixente. Esta flexibilizacin poder inclur tanto a imparticin de contidos e a adquisicin de competencias propias de cursos superiores como a ampliacin de contidos e competencias do curso corrente, as como outras medidas.
7. Os plans de actuacin, as como os programas de enriquecemento curricular
adecuados s necesidades do alumnado con altas capacidades intelectuais, que
lle corresponde adoptar consellera competente en materia de educacin, permitirn desenvolver ao mximo as capacidades deste alumnado e tern en consideracin o seu ritmo e o estilo de aprendizaxe, as como o daquel alumnado
especialmente motivado pola aprendizaxe.

TTULO II
Educacin Secundaria Obrigatoria
CAPTULO I
Principios e obxectivos

Artigo 8. Principios xerais

1. A Educacin Secundaria Obrigatoria ten carcter obrigatorio e gratuto e constite, xunto coa Educacin Primaria, a educacin bsica.
2. Na Educacin Secundaria Obrigatoria prestarase especial atencin orientacin educativa e profesional do alumnado.
3. A Educacin Secundaria Obrigatoria organzase de acordo cos principios de
educacin comn e de atencin diversidade do alumnado. As medidas de atencin diversidade nesta etapa estarn orientadas a responder s necesidades
educativas concretas do alumnado e ao logro dos obxectivos da Educacin Secundaria Obrigatoria e adquisicin das competencias correspondentes e non
podern, en ningn caso, supoer unha discriminacin que lles impida acadar os
devanditos obxectivos e competencias e a titulacin correspondente.
Artigo 9. Finalidade
A Educacin Secundaria Obrigatoria ten por finalidade lograr que os alumnos e
alumnas adquiran os elementos bsicos da cultura, especialmente nos seus aspectos humanstico, artstico, cientfico e tecnolxico; desenvolver e consolidar
neles hbitos de estudo e de traballo; prepararlles para a sa incorporacin a estudos posteriores e para a sa insercin laboral e formalos para o exercicio dos
seus dereitos e obrigas na vida como cidadns.
Artigo 10. Obxectivos da Educacin Secundaria Obrigatoria
A Educacin Secundaria Obrigatoria contribuir a desenvolver nos alumnos e as
alumnas as capacidades que lles permitan:
Pxina 18 de 913

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coecer e exercer os seus dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperacin e a solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no dilogo afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como
valores comns dunha sociedade plural e prepararse para o exercicio da cidadana democrtica.
b) Desenvolver e consolidar hbitos de disciplina, estudo e traballo individual e en
equipo como condicin necesaria para unha realizacin eficaz das tarefas da
aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminacin das persoas por razn de sexo ou por
calquera outra condicin ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoan discriminacin entre homes e mulleres, as como calquera
manifestacin de violencia contra a muller.
d) Fortalecer as sas capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e nas sas relacins cos demais, as como rexeitar a violencia, os prexuzos
de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver pacificamente os conflitos.
e) Desenvolver destrezas bsicas na utilizacin das fontes de informacin para,
con sentido crtico, adquirir novos coecementos. Adquirir unha preparacin bsica no campo das tecnoloxas, especialmente as da informacin e a comunicacin.
f) Concibir o coecemento cientfico como un saber integrado, que se estrutura
en distintas disciplinas, as como coecer e aplicar os mtodos para identificar os
problemas nos diversos campos do coecemento e da experiencia.
g) Desenvolver o esprito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participacin, o sentido crtico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisins e asumir responsabilidades.
h) Comprender e expresar con correccin, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castel, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coecemento, na lectura e no estudo da literatura.
i) Comprender e expresarse nunha ou mis linguas estranxeiras de maneira
apropiada.
j) Coecer, valorar e respectar os aspectos bsicos da cultura e da historia propias e das outras persoas , as como o patrimonio artstico e cultural, coecer mulleres e homes que realizaron achegas importantes a cultura e sociedade galega
ou a outras culturas do mundo.
k) Coecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar
as diferenzas, afianzar os hbitos de coidado e sade corporais e incorporar a
educacin fsica e a prctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coecer e valorar a dimensin humana da sexualidade en toda a
sa diversidade. Valorar criticamente os hbitos sociais relacionados coa sade,
Pxina 19 de 913

o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribundo sa

conservacin e mellora.
l) Apreciar a creacin artstica e comprender a linguaxe das distintas manifestacins artsticas, utilizando diversos medios de expresin e representacin.
m) Coecer e valorar os aspectos bsicos do patrimonio lingstico, cultural, histrico e artstico de Galicia, participar na sa conservacin e mellora e respectar
a diversidade lingstica e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara o exercicio deste dereito.
n) Coecer e valorar a importancia do uso do noso idioma como elemento fundamental para o mantemento da nosa identidade. , e como medio de relacin interpersoal e expresin de riqueza cultural nun contexto plurilinge, que nos comunica con outras linguas, en especial coas pertencentes a comunidade lusfona.
Artigo 11. Principios metodolxicos
1. Os centros elaborarn as sas propostas pedagxicas para esta etapa desde a
consideracin da atencin diversidade e do acceso de todo o alumnado educacin comn. As mesmo, arbitrarn mtodos que tean en conta os diferentes
ritmos de aprendizaxe, favorezan a capacidade de aprender por si mesmos e
promovan a aprendizaxe en equipo.
2. A metodoloxa didctica neste etapa ser fundamentalmente activa e participativa, favorecendo o traballo individual e cooperativo do alumnado as como o logro dos obxectivos e das competencias correspondentes.
3. Procurarase o traballo en equipo do profesorado co obxecto de proporcionar
un enfoque multidisciplinar do proceso educativo, garantindo a coordinacin de
todos os membros do equipo docente de cada grupo.
4. No proxecto educativo e nas programacins didcticas fixarnse as estratexias
a desenvolver polo profesorado para acadar os estndares de aprendizaxe avaliables previstos en cada materia, e no seu caso mbito, as como a adquisicin
das competencias.
5. A intervencin educativa debe ter en conta como principio a diversidade do
alumnado, entendendo que deste xeito se garante o desenvolvemento de todos
eles e mais unha atencin personalizada en funcin das necesidades de cada un.
Os mecanismos de reforzo que debern poerse en prctica tan pronto como se
detecten dificultades de aprendizaxe podern ser tanto organizativos coma curriculares.
6. Prestarase unha atencin especial adquisicin e o desenvolvemento das
competencias e fomentarase a correcta expresin oral e escrita e o uso das matemticas.
7. A lectura constite un factor fundamental para o desenvolvemento das competencias clave; de especial relevancia o desenvolvemento de estratexias de
comprensin, utilizacin e avaliacin crtica de diferentes formas de informacin,
de todo tipo de textos e imaxes, en todo tipo de soportes e formatos. Coa finaliPxina 20 de 913

dade de promover a comprensin lectora e de uso da informacin, dedicarase un

tempo a lectura na prctica docente de todas as materias.
8. Promoverase a integracin e uso das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin na aula, como recurso metodolxico eficaz para desenvolver as tarefas de
ensino e aprendizaxe.
9. Para unha adquisicin eficaz das competencias e a sa integracin efectiva no
currculo, debern desearse actividades de aprendizaxe integradas que lle permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe de mis dunha
competencia ao mesmo tempo. Para isto, aproveitarnse as posibilidades que
ofrecen as metodoloxas de proxectos, entre outras, as como os recursos e actividades da biblioteca escolar.
10. Os centros impartirn de xeito integrado o currculo de todas as linguas da
sa oferta educativa, co fin de favorecer que todos os coecementos e as experiencias lingsticas do alumnado contriban ao desenvolvemento da sa competencia comunicativa plurilinge. No proxecto lingstico do centro concretaranse
as medidas tomadas para a imparticin do currculo integrado das linguas. Estas
medidas incluirn, polo menos, acordos sobre criterios metodolxicos bsicos de
actuacin en todas as linguas, acordos sobre a terminoloxa que se vai empregar, e o tratamento que se lles dar aos contidos, aos criterios de avaliacin e
aos estndares de aprendizaxe similares nas distintas materias lingsticas, de
xeito que se evite a repeticin dos aspectos comns aprendizaxe de calquera
lingua.
CAPTULO II
Organizacin
Artigo 12. Organizacin xeral
A etapa de Educacin Secundaria Obrigatoria comprende dous ciclos, o primeiro
de tres cursos escolares e o segundo de un. Estes catro cursos seguiranse ordinariamente entre os doce e os dezaseis anos de idade.
O segundo ciclo ou cuarto curso da Educacin Secundaria Obrigatoria ter un carcter fundamentalmente propedutico.
A etapa de Educacin Secundaria Obrigatoria organzase en materias que, a sa
vez, organzanse en troncais, especficas e de libre configuracin autonmica.
Artigo 13. Organizacin do primeiro ciclo de Educacin Secundaria Obrigatoria
1. Os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias xerais do bloque
de materias troncais:
Cursos primeiro e segundo:
a) Bioloxa e Xeoloxa no primeiro curso.
b) Fsica e Qumica no segundo curso.
c) Xeografa e Historia en mbolos dous cursos.
Pxina 21 de 913

 d) Lingua Castel e Literatura en mbolos dous cursos.

e) Matemticas en mbolos dous cursos.
f) Primeira Lingua Estranxeira en mbolos dous cursos.
Curso terceiro:
a) Bioloxa e Xeoloxa.
b) Fsica e Qumica.
c) Xeografa e Historia.
d) Lingua Castel e Literatura.
e) Primeira Lingua Estranxeira.
Ademais, como materia de opcin en terceiro curso, no bloque de materias troncais debern cursar, ben Matemticas orientadas as ensinanzas acadmicas, ou
ben Matemticas orientadas as ensinanzas aplicadas, a eleccin dos pais, das
nais ou dos titores legais ou, no seu caso, dos alumnos e alumnas.
2. Os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias do bloque de materias especficas en cada un dos cursos:
a) Educacin Fsica.
b) Relixin, ou Valores ticos, a eleccin dos pais, das nais ou dos titores legais ou, no seu caso, dos alumnos ou alumnas.
c) Ademais das materias indicadas nos apartados a) e b), os alumnos e alumnas cursarn as seguintes materias do bloque de asignaturas especficas:
1) Primeiro curso:
Educacin Plstica, Visual e Audiovisual
Segunda Lingua Estranxeira.
2) Segundo curso:
Msica,
Tecnoloxa
Segunda Lingua Estranxeira.
3) Terceiro curso:
Msica
Tecnoloxa,
Educacin Plstica, Visual e Audiovisual.
Unha materia a elixir entre Segunda Lingua Estranxeira e Cultura Clsica.
3. No bloque de disciplinas de libre configuracin autonmica, os alumnos e as
alumnas deben cursar a materia de Lingua galega e literatura, que ter un tratamento no centro anlogo de Lingua castel e literatura, de xeito que se garanta
a adquisicin das correspondentes competencias lingsticas e a adecuada disPxina 22 de 913

tribucin segundo o establecido no artigo 6 do Decreto 79/2010, do 20 de maio,

para o plurilingismo no ensino non universitario.
4. Os centros educativos podern dedicar as horas de libre configuracin do centro ao afondamento e/ou reforzo dalgunha das materias contempladas neste artigo. As mesmo, podern optar por establecer outra ou outras materias que determine o centro, segundo o seu proxecto educativo e previa autorizacin da consellera competente en materia educativa. A consellera con competencias en materia de educacin poder ofertar materias de libre configuracin autonmica elixibles polos centros no horario de libre configuracin. En todo caso, respectarase
o tratamento anlogo das linguas cooficiais e os criterios de equilibrio establecidos no Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario.
Artigo 14. Organizacin de cuarto curso de Educacin Secundaria Obrigatoria
1. Os pais, nais ou titores legais ou, no seu caso, os alumnos e alumnas podern
escoller cursar o cuarto curso da Educacin Secundaria Obrigatoria por unha das
das seguintes opcins:
a) Opcin de ensinanzas acadmicas para a iniciacin ao Bacharelato.
b) Opcin de ensinanzas aplicadas para a iniciacin Formacin Profesional.
Para estes efectos, non sern vinculantes as opcins cursadas en terceiro curso
de Educacin Secundaria Obrigatoria.
O alumnado deber poder lograr os obxectivos da etapa e alcanzar o grao de adquisicin das competencias correspondentes tanto pola opcin de ensinanzas
acadmicas como pola de ensinanzas aplicadas.
2. Na opcin de ensinanzas acadmicas, os alumnos e alumnas deben cursar as
seguintes materias xerais do bloque de materias troncais:
a) Xeografa e Historia.
b) Lingua Castel e Literatura.
c) Matemticas Orientadas s Ensinanzas Acadmicas.
d) Primeira Lingua Estranxeira.
e) Os alumnos e alumnas deben cursar das materias de entre as seguintes
materias de opcin do bloque de materias troncais:
1) Bioloxa e Xeoloxa.
2) Economa.
3) Fsica e Qumica.
4) Latn.
3. Na opcin de ensinanzas aplicadas, os alumnos e alumnas deben cursar as
seguintes materias xerais do bloque de materias troncais:
a) Xeografa e Historia.
Pxina 23 de 913

 b) Lingua Castel e Literatura.

c) Matemticas Orientadas s Ensinanzas Aplicadas.
d) Primeira Lingua Estranxeira.
e) Os alumnos e alumnas deben cursar das materias de entre as seguintes
materias de opcin do bloque de materias troncais:
1) Ciencias Aplicadas Actividade Profesional.
2) Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial.
3) Tecnoloxa.
4. Os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias do bloque de materias especficas:
a) Educacin Fsica.
b) Relixin, ou Valores ticos, a eleccin dos pais, das nais ou dos titores legais ou no seu caso dos alumno ou alumnas.
c) En funcin da regulacin e da programacin da oferta educativa que estableza a consellera con competencias en materia educativa e no seu caso da
oferta dos centros docentes, das materias das seguintes do bloque de materias especficas:
1) Artes Escnicas e Danza.
2) Cultura Cientfica.
3) Cultura Clsica.
4) Educacin Plstica, Visual e Audiovisual.
5) Filosofa.
6) Msica.
7) Segunda Lingua Estranxeira.
8) Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin.
9) Unha materia do bloque de materias troncais non cursada polo alumno
ou alumna dentro das da sa opcin.
5. No bloque de disciplinas de libre configuracin autonmica, os alumnos e as
alumnas deben cursar a materia de Lingua galega e literatura, que ter un tratamento no centro anlogo de Lingua castel e literatura, de xeito que se garanta
a adquisicin das correspondentes competencias lingsticas e a adecuada distribucin segundo o establecido no artigo 6 do Decreto 79/2010, do 20 de maio,
para o plurilingismo no ensino non universitario.

6. A consellera competente en materia educativa e, no seu caso, os centros podern elaborar itinerarios para orientar ao alumnado na eleccin de materias
troncais. S se poder limitar a eleccin de materias de opcin cando haxa un

Pxina 24 de 913

nmero insuficiente de alumnos e alumnas segundo os criterios que determine a

consellera con competencias en materia educativa.
Artigo 15. Horario
O nmero de sesins lectivas semanais de cada unha das materias da educacin
secundaria obrigatoria o que figura no anexo IV deste decreto.
CAPTULO III
Orientacin e atencin a diversidade
Artigo 16. Titora e orientacin
1. A accin titorial e a orientacin acadmica e profesional tern un papel relevante en cada un dos cursos. Os centros informarn e orientarn ao alumnado na
eleccin de materias, especficas e troncais, de opcin, tanto para favorecer a
consolidacin da adquisicin das competencias clave como para facilitar a transicin ao mundo laboral ou acadmico ao finalizar o ensino obrigatorio, as como
nos plans de acollida no centro.
2. Cada grupo de alumnas e alumnos contar cunha persoa titora , designada pola persoa directora do centro entre o profesorado que imparta docencia ao grupo.
Ter a responsabilidade de coordinar o equipo docente que imparta clases nese
grupo, tanto no relativo avaliacin como aos procesos de ensino e aprendizaxe.
Ser responsable da orientacin en colaboracin co Departamento de Orientacin.
3. A orientacin educativa garantir ao longo da etapa un axeitado asesoramento
ao alumnado para favorecer a sa continuidade no sistema educativo ou unha
orientacin profesional se for o caso. En todo caso, a orientacin educativa atender ao principio de igualdade entre homes e mulleres.
Artigo 17. Medidas organizativas e curriculares para a atencin diversidade e
organizacin flexible das ensinanzas
1. Correspndelle a consellera con competencias en materia educativa regular
as medidas de atencin diversidade, organizativas e curriculares, includas as
medidas de atencin ao alumnado con necesidades especficas de apoio educativo, que permitan aos centros, no exercicio da sa autonoma, unha organizacin
flexible das ensinanzas.
2. Entre as medidas indicadas no apartado anterior contemplaranse as adaptacins do currculo, a integracin de materias en mbitos, os agrupamentos flexibles, o apoio en grupos ordinarios, os desdobramentos de grupos, a oferta de
materias especficas, os programas de mellora da aprendizaxe e o rendemento e
outros programas de tratamento personalizado para o alumnado con necesidades
especficas de apoio educativo.
Como consecuencia, os centros tern autonoma para organizar os grupos e as
materias de maneira flexible e para adoptar as medidas de atencin diversidade
mis adecuadas s caractersticas do seu alumnado e que permitan o mellor
aproveitamento dos recursos de que dispoa. As medidas de atencin diversiPxina 25 de 913

dade que adopte cada centro formarn parte do seu proxecto educativo, de conformidade co que establece o artigo 121.2 da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio,
de Educacin.
3. A escolarizacin do alumnado con necesidades educativas especiais en centros ordinarios poder prolongarse un ano mis, sen menoscabo do disposto no
artigo 28.5 da devandita Lei Orgnica, segundo o cal, o alumno ou alumna poder repetir o mesmo curso unha soa vez e das veces como mximo dentro da
etapa. Cando esta segunda repeticin deba producirse en terceiro ou cuarto curso, prolongarase un ano o lmite de idade ao que se refire o apartado 2 do artigo
4 de a Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio. Excepcionalmente, un alumno ou
alumna poder repetir unha segunda vez en cuarto curso se non repetiu nos cursos anteriores da etapa.
Artigo 18. Integracin de materias en mbitos de coecemento
Coa finalidade de facilitar o trnsito do alumnado entre a Educacin Primaria e o
primeiro curso de Educacin Secundaria Obrigatoria, a consellera competente en
materia educativa e, no seu caso, os centros docentes, podern agrupar as materias do primeiro curso en mbitos de coecemento. Este tipo de agrupacin deber respectar os contidos, estndares de aprendizaxe avaliables e criterios de avaliacin de todas as materias que se agrupan, as como o horario asignado ao
conxunto delas. Esta agrupacin ter efectos na organizacin das ensinanzas pero non as nas decisins asociadas avaliacin e promocin.
Artigo 19. Alumnado que se incorpora de forma tarda ao sistema educativo
1. A escolarizacin do alumnado que se incorpora de forma tarda ao sistema
educativo ao que se refire o artigo 78 da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio, realizarase atendendo s sas circunstancias, coecementos, idade e historial acadmico; cando presente graves carencias na lingua galega e/ou na lingua castel
recibir unha atencin especfica que ser, en todo caso, simultnea sa escolarizacin nos grupos ordinarios, cos que compartir o maior tempo posible do
horario semanal.
O alumnado que presente un desfasamento no seu nivel de competencia curricular de mis de dous anos podern ser escolarizados no curso inferior ao que lles
correspondera por idade. Para este alumnado adoptaranse as medidas de reforzo necesarias que faciliten a sa integracin escolar e a recuperacin do seu
desfasamento e lle permitan continuar con aproveitamento os seus estudos. No
caso de superar o devandito desfasamento, incorporaranse ao curso correspondente sa idade.
Artigo 20. Programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento
1. O Programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento constite unha medida de atencin a diversidade que pode desenvolverse a partir de segundo curso
da Educacin Secundaria Obrigatoria segundo o procedemento establecido pola
consellera competente en materia educativa.

Pxina 26 de 913

2. Nos devanditos programas utilizarase unha metodoloxa especfica a travs da

organizacin de contidos, actividades prcticas e, no seu caso, de materias diferentes s establecidas con carcter xeral, coa finalidade de que os alumnos e
alumnas poidan cursar o cuarto curso pola va ordinaria e obtean o ttulo de
Graduado en Educacin Secundaria Obrigatoria.
3. Estes programas irn dirixidos preferentemente a aqueles alumnos e alumnas
que presenten dificultades relevantes de aprendizaxe non imputables a falta de
estudo ou esforzo.
O equipo docente poder propoer aos pais ou titores legais a incorporacin a un
Programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento daqueles alumnos e
alumnas que repetisen cando menos un curso en calquera etapa, e que unha vez
cursado o primeiro curso de Educacin Secundaria Obrigatoria non estean en
condicins de promocionar ao segundo curso, ou que unha vez cursado segundo
curso non estean en condicins de promocionar ao terceiro. O programa desenvolverase ao longo dos cursos segundo e terceiro no primeiro suposto, ou s en
terceiro curso no segundo suposto.
Aqueles alumnos e alumnas que, cursando terceiro curso de Educacin Secundaria Obrigatoria, non estean en condicins de promocionar ao cuarto curso, podern incorporarse excepcionalmente a un Programa de mellora da aprendizaxe
e do rendemento para repetir terceiro curso.
En todo caso, a sa incorporacin requirir a avaliacin tanto acadmica como
psicopedagxica, a travs de informe do equipo docente e do ditame emitido polo
Departamento de Orientacin, e realizarase unha vez odos os propios alumnos
ou alumnas e os seus pais, nais ou titores legais.
4. Cada programa deber especificar a metodoloxa, a organizacin dos contidos
e das materias e as actividades prcticas que garantan o logro dos obxectivos da
etapa e a adquisicin das competencias que permitan ao alumnado promocionar
a cuarto curso ao finalizar o programa e obter o Ttulo de Graduado en Educacin
Secundaria Obrigatoria. Ademais, potenciarase a accin titorial como recurso
educativo que poida contribur dunha maneira especial a emendar as dificultades
de aprendizaxe e a atender as necesidades educativas dos alumnos.
5. A avaliacin do alumnado que curse un programa de mellora da aprendizaxe e
do rendemento ter como referente fundamental as competencias e os obxectivos da Educacin Secundaria Obrigatoria, as como os criterios de avaliacin e
os estndares de aprendizaxe avaliables.
6. A consellera competente en materia educativa establecer normativamente a
forma de acceso a estes programas, as como a organizacin e avaliacin dos
mesmos.
CAPTULO IV
Avaliacins, promocin e titulacin
Artigo 21. Avaliacins

Pxina 27 de 913

1. Os referentes para a comprobacin do grao de adquisicin das competencias e

o logro dos obxectivos da etapa nas avaliacins continua e final das materias dos
bloques de materias troncais, especficas e de libre configuracin autonmica, sern os criterios de avaliacin e estndares de aprendizaxe avaliables que figuran
nos anexos I ,II e III a este decreto.
2. A avaliacin do proceso de aprendizaxe do alumnado de Educacin Secundaria Obrigatoria ser continua, formativa e integradora.
No proceso de avaliacin continua, cando o progreso dun alumno ou alumna non
sexa o adecuado, estableceranse medidas de reforzo educativo. Estas medidas
adoptaranse en calquera momento do curso, tan pronto como se detecten as dificultades e estarn dirixidas a garantir a adquisicin das competencias imprescindibles para continuar o proceso educativo
A avaliacin das aprendizaxes dos alumnos e alumnas ter un carcter formativo
e ser un instrumento para a mellora tanto dos procesos de ensino como dos
procesos de aprendizaxe.
A avaliacin do proceso de aprendizaxe do alumnado deber ser integradora, e
dbese ter en conta desde todas e cada unha das materias a consecucin dos
obxectivos establecidos para a etapa e do desenvolvemento das competencias
correspondente. O carcter integrador da avaliacin non impedir que o profesorado realice de maneira diferenciada a avaliacin de cada materia tendo en conta
os criterios de avaliacin e os estndares de aprendizaxe avaliables de cada
unha delas.
3. Os profesores avaliarn tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos
de ensino e a sa propia prctica docente, para o que establecern indicadores
de logro nas programacins didcticas.
4. Estableceranse as medidas mis adecuadas para que as condicins de realizacin das avaliacins, includa a avaliacin final de etapa, adptense s necesidades do alumnado con necesidades educativas especiais. Estas adaptacins en
ningn caso se tern en conta para minorar as cualificacins obtidas.
5. A consellera con competencias en materia de educacin garantir o dereito
dos alumnos a una avaliacin obxectiva e a que a sa dedicacin, esforzo e rendemento sexan valorados e recoecidos con obxectividade, para o que establecern os oportunos procedementos.
Co fin de garantir o dereito dos alumnos e alumnas a que o seu rendemento sexa
valorado conforme a criterios de plena obxectividade, os centros adoptarn as
medidas precisas para facer pblicos e comunicar s familias os criterios de avaliacin, os estndares de aprendizaxe avaliables, as estratexias e instrumentos
de avaliacin e os criterios de promocin.

6. O equipo docente, constitudo en cada caso polos profesores e profesoras do

alumno ou alumna, coordinado polo titor ou titora, actuar de maneira colexiada
Pxina 28 de 913

ao longo do proceso de avaliacin e na adopcin das decisins resultantes do

mesmo, no marco establecido pola consellera competente en materia educativa.
7. Coa finalidade de facilitar aos alumnos e alumnas a recuperacin das materias
con avaliacin negativa, a regular as condicins para que os centros organicen
as oportunas probas extraordinarias e programas individualizados nas condicins
que determine a consellera con competencias en materia de educacin.
8. A consellera con competencias en materia de educacin poder establecer
plans especficos de mellora naqueles centros pblicos cuxos resultados sexan
inferiores aos valores que, para tal obxecto, determine. En relacin cos centros
concertados atenderase a normativa reguladora do concerto correspondente.
Artigo 22. Avaliacin final da Educacin Secundaria Obrigatoria
1. Ao finalizar o cuarto curso, os alumnos e alumnas realizarn unha avaliacin
individualizada pola opcin de ensinanzas acadmicas ou pola de ensinanzas
aplicadas, na que se comprobar o logro dos obxectivos da etapa e o grao de
adquisicin das competencias correspondentes en relacin coas seguintes materias:
a) Todas as materias xerais cursadas no bloque de materias troncais, salvo
Bioloxa e Xeoloxa e Fsica e Qumica, das que o alumno ou alumna ser avaliado se as escolle entre as materias de opcin, segundo se indica no pargrafo seguinte.
b) Das das materias de opcin cursadas no bloque de materias troncais, en
cuarto curso.
c) Unha materia do bloque de materias especficas cursada en calquera dos
cursos, que non sexa Educacin Fsica, Relixin, ou Valores ticos.
2. Podern presentarse a esta avaliacin aqueles alumnos e alumnas que obtivesen ben avaliacin positiva en todas as materias, ou ben negativa nun mximo de
das materias sempre que non sexan simultaneamente Lingua Galega e Literatura e Matemticas ou Lingua Castel e Literatura e Matemticas. Para estes efectos:
1) S se computarn as materias que como mnimo o alumno ou alumna debe
cursar en cada un dos bloques.
2) No bloque de materias de libre configuracin autonmica s se computar
Lingua Galega e Literatura, con independencia de que os devanditos alumnos
e alumnas poidan cursar mis materias do devandito bloque.
3) As materias coa mesma denominacin en diferentes cursos de Educacin
Secundaria Obrigatoria consideraranse como materias distintas.
3. Corresponde ao Ministerio de Educacin, Cultura e Deporte establecer as caractersticas das probas, que sern deseadas e establecido o seu contido para
cada convocatoria. No caso de Lingua Galega e Literatura correspondelle estas
funcins a consellera con competencias en materia educativa.
Pxina 29 de 913

4. A superacin desta avaliacin requirir unha cualificacin igual ou superior a 5

puntos sobre 10.
5. Os alumnos e alumnas podern realizar a avaliacin por calquera das das
opcins de ensinos acadmicos ou de ensinos aplicados, con independencia da
opcin cursada en cuarto curso de Educacin Secundaria Obrigatoria, ou por
ambas opcins na mesma convocatoria. No caso de que realicen a avaliacin por
unha opcin non cursada, avaliarselles das materias requiridas para superar a
avaliacin final pola devandita opcin que non tivesen superadas, elixidas polo
propio alumno dentro do bloque de materias troncais.
6. Os alumnos e alumnas que non superasen a avaliacin pola opcin escollida,
ou que desexen elevar a sa cualificacin final de Educacin Secundaria Obrigatoria, podern repetir a avaliacin en convocatorias sucesivas, previa solicitude.
Os alumnos e alumnas que superasen esta avaliacin por unha opcin podern
presentarse de novo avaliacin pola outra opcin se o desexan, e, de non superala en primeira convocatoria, podern repetila en convocatorias sucesivas, previa solicitude. Tomarase en consideracin a cualificacin mis alta das obtidas
nas convocatorias que o alumno ou alumna superase. Non ser necesario que se
avale de novo ao alumnado que se presente en segunda ou sucesivas convocatorias das materias que xa superase, salvo que desexe elevar a sa cualificacin
final.
7. Celebraranse cando menos das convocatorias anuais, unha ordinaria e outra
extraordinaria.
8. Os centros docentes, de acordo cos resultados obtidos polos seus alumnos e
en funcin do diagnstico e informacin proporcionados polos devanditos resultados, establecern medidas ordinarias ou extraordinarias en relacin coas sas
propostas curriculares e prctica docente. Estas medidas fixaranse en plans de
mellora de resultados colectivos ou individuais que permitan, en colaboracin coas familias e empregando os recursos de apoio educativo facilitados pola consellera con competencias en materia educativa, incentivar a motivacin e o esforzo
dos alumnos que permitan solventar as dificultades.
9. A consellera con competencias en materia educativa poder establecer medidas de atencin personalizada dirixidas a aqueles alumnos e alumnas que, presentndose avaliacin final de Educacin Secundaria Obrigatoria, non a superaran.
Artigo 23. Promocin
1. As decisins sobre a promocin do alumnado dun curso a outro, dentro da
etapa, sern adoptadas de forma colexiada polo conxunto de profesores do
alumno ou alumna respectivo, atendendo ao logro dos obxectivos da etapa e ao
grao de adquisicin das competencias correspondentes.
A repeticin considerarase unha medida de carcter excepcional e tomarase tras
esgotar as medidas ordinarias de reforzo e apoio para superar as dificultades de
aprendizaxe do alumno ou alumna.

Pxina 30 de 913

2. Os alumnos e alumnas promocionarn de curso cando superasen todas as

materias cursadas ou tean avaliacin negativa en das materias como mximo,
e repetirn curso cando tean avaliacin negativa en tres ou mis materias, ou en
das materias que sexan Lingua Galega e Literatura ou Lingua Castel e Literatura e Matemticas de forma simultnea.
De forma excepcional, poder autorizarse a promocin de un alumno ou alumna
con avaliacin negativa en tres materias cando se dean conxuntamente as seguintes condicins:
a) que das das materias con avaliacin negativa non sexan simultaneamente
Lingua Galega e Literatura ou Lingua Castel e Literatura, e Matemticas,
b) que o equipo docente considere que a natureza das materias con avaliacin
negativa non impide ao alumno ou alumna seguir con xito o curso seguinte,
que ten expectativas favorables de recuperacin e que a promocin beneficiar a sa evolucin acadmica,
c) e que se apliquen ao alumno ou alumna as medidas de atencin educativa
propostas no consello orientador ao que se refire o apartado 7 deste artigo.
Poder tamn autorizarse de forma excepcional a promocin dun alumno ou
alumna con avaliacin negativa en das materias que sexan Lingua Galega e Literatura ou Lingua Castel e Literatura e Matemticas de forma simultnea cando
o equipo docente considere que o alumno ou alumna pode seguir con xito o curso seguinte, que ten expectativas favorables de recuperacin e que a promocin
beneficiar a sa evolucin acadmica, e sempre que se apliquen ao alumno ou
alumna as medidas de atencin educativa propostas no consello orientador ao
que se refire o apartado 7 deste artigo.
Para os efectos deste apartado, s se computarn as materias que como mnimo
o alumno ou alumna debe cursar en cada un dos bloques.
No bloque de materias de libre configuracin autonmica s se computar Lingua
Galega e Literatura, con independencia de que os alumnos e alumnas poidan
cursar mis materias do devandito bloque.
As materias coa mesma denominacin en diferentes cursos da Educacin Secundaria Obrigatoria consideraranse como materias distintas.
3. Quen promocione sen superar todas as materias debern matricularse das materias non superadas, seguirn os programas de reforzo que estableza o equipo
docente e debern superar as avaliacins correspondentes aos devanditos programas de reforzo.
4. O alumno ou alumna que non promocione deber permanecer un ano mis no
mesmo curso. Esta medida poder aplicrselle no mesmo curso unha soa vez e
das veces como mximo dentro da etapa. Cando esta segunda repeticin deba
producirse en terceiro ou cuarto curso, ter dereito a permanecer no rxime ordinario cursando Educacin Secundaria Obrigatoria ata os dezanove anos de idade, cumpridos no ano no que finalice o curso. Excepcionalmente, poder repetir
unha segunda vez en cuarto curso se non repetiu nos cursos anteriores da etapa.
Pxina 31 de 913

5. En todo caso, as repeticins estableceranse de maneira que as condicins curriculares se adapten s necesidades do alumno ou alumna e estean orientadas
superacin das dificultades detectadas.
6. Esta medida deber ir acompaada dun plan especfico personalizado, orientado superacin das dificultades detectadas no curso anterior. Os centros organizarn este plan de acordo co que estableza a consellera con competencias en
materia educativa.
7. Coa finalidade de facilitar que todos os alumnos e alumnas logren os obxectivos e acaden o adecuado grao de adquisicin das competencias correspondentes, a consellera con competencias en materia de educacin establecer medidas de reforzo educativo, con especial atencin s necesidades especficas de
apoio educativo. A aplicacin personalizada das medidas revisarase periodicamente e, en todo caso, ao finalizar o curso acadmico.
Ao final de cada un dos cursos de Educacin Secundaria Obrigatoria entregarase
aos pais, nais ou titores legais de cada alumno ou alumna un consello orientador,
que incluir unha proposta a pais, nais ou titores legais ou, no seu caso, ao
alumno ou alumna do itinerario mis adecuado a seguir, as como a identificacin, mediante informe motivado, do grao do logro dos obxectivos da etapa e de
adquisicin das competencias correspondentes que xustifica a proposta. Se se
considerase necesario, o consello orientador poder inclur unha recomendacin
aos pais, nais ou titores legais e no seu caso ao alumnado sobre a incorporacin
a un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento ou a un ciclo de Formacin Profesional Bsica.
O consello orientador incluirase no expediente do alumno ou da alumna.
Artigo 24. Ttulo de Graduado en Educacin Secundaria Obrigatoria e certificacins
1. Para obter o ttulo de Graduado en Educacin Secundaria Obrigatoria ser necesaria a superacin da avaliacin final, as como unha cualificacin final desta
etapa igual ou superior a 5 puntos sobre 10. A cualificacin final da Educacin
Secundaria Obrigatoria deducirase da seguinte ponderacin:
a) cun peso do 70 %, a media das cualificacins numricas obtidas en cada
unha das materias cursadas en Educacin Secundaria Obrigatoria;
b) cun peso do 30 %, a nota obtida na avaliacin final da Educacin Secundaria Obrigatoria. En caso de que o alumno ou alumna superase a avaliacin polas das opcins de avaliacin final, a que se refire o artigo 22.1, para a cualificacin final tomarase a mis alta das que se obtean tendo en conta a nota
obtida en ambas as das opcins.
En caso de que se obtea o ttulo de Graduado en Educacin Secundaria Obrigatoria pola superacin da proba para persoas maiores de dezaoito anos, a cualificacin final da Educacin Secundaria Obrigatoria ser a obtida na devandita proba.

Pxina 32 de 913

2. No ttulo deber constar a opcin ou opcins polas que se realizou a avaliacin

final, as como a cualificacin final da Educacin Secundaria Obrigatoria.
Farase constar no ttulo, por dilixencia ou anexo ao mesmo, a nova cualificacin
final da Educacin Secundaria Obrigatoria cando o alumno ou alumna se presentase de novo avaliacin pola mesma opcin para elevar a sa cualificacin final.
Tamn se far constar, por dilixencia ou anexo, a superacin polo alumno ou
alumna da avaliacin final por unha opcin diferente que xa conste no ttulo, en
cuxo caso a cualificacin final ser a mis alta das que se obtean tendo en conta os resultados de ambas as das opcins.
3. O ttulo de Graduado en Educacin Secundaria Obrigatoria permitir acceder
s ensinanzas postobrigatorias recollidas no artigo 3.4 da Lei Orgnica 2/2006,
do 3 de maio, de acordo cos requisitos que se establecen para cada ensinanza.
4. Os alumnos e alumnas que cursen a Educacin Secundaria Obrigatoria e non
obtean o ttulo ao que se refire este artigo recibirn unha certificacin con carcter oficial e validez en toda Espaa. Esta certificacin ser emitida polo centro
docente no que o alumno ou alumna estivese matriculado no ltimo curso escolar, e nela consignaranse, cando menos, os seguintes elementos:
a) Datos oficiais identificativos do centro docente.
b) Nome e documento acreditativo da identidade do estudante.
c) Data de comezo e finalizacin da sa escolaridade.
d) As materias ou mbitos cursados coas cualificacins obtidas nos anos que
permaneceu escolarizado na Educacin Secundaria Obrigatoria.
e) Informe da xunta de avaliacin do ltimo curso escolar no que estivese matriculado, no que se indique o grao de logro dos obxectivos da etapa e de adquisicin das competencias correspondentes, as como a formacin complementaria que debera cursar para obter o ttulo de Graduado en Educacin Secundaria Obrigatoria. Para estes efectos, a consellera con competencias en
educacin poer a disposicin dos centros os instrumentos necesarios para
realizar este informe.
A Administracin educativa determinar, en funcin do contido dos pargrafos d)
e e), as partes que se consideran superadas das probas que organicen para o
acceso aos ciclos formativos de grao medio ou, nos termos previstos no artigo
68.2 da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio, para a obtencin do ttulo de Graduado en Educacin Secundaria Obrigatoria.
4. Tras cursar o primeiro ciclo de Educacin Secundaria Obrigatoria, as como
unha vez cursado segundo curso cando o alumno ou alumna vaia incorporarse
de forma excepcional a un ciclo de Formacin Profesional Bsica, entregarase
aos alumnos e alumnas un certificado de estudos cursados, co contido indicado
nos pargrafos a) ao d) do apartado anterior e un informe sobre o grao de logro
dos obxectivos da etapa e de adquisicin das competencias correspondentes.
TTULO III
Bacharelato
Pxina 33 de 913

CAPTULO I
Principios e obxectivos

Artigo 25. Finalidade

O Bacharelato ten como finalidade proporcionar ao alumnado formacin, madurez intelectual e humana, coecementos e habilidades que lles permitan desenvolver funcin sociais e incorporarse vida activa con responsabilidade e
competencia. As mesmo, capacitar ao alumnado para acceder educacin superior.

Artigo 26. Obxectivos.

O Bacharelato contribuir a desenvolver nos alumnos e as alumnas as capacidades que lles permitan:
a) Exercer a cidadana democrtica, desde unha perspectiva global, e adquirir
unha conciencia cvica responsable, inspirada polos valores da Constitucin espaola e do Estatuto de autonoma de Galicia, as como polos dereitos humanos,
que fomente a corresponsabilidade na construcin dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade.
b) Consolidar unha madurez persoal e social que lles permita actuar de forma
responsable e autnoma e desenvolver o seu esprito crtico. Ser quen de prever
e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.
c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacins existentes, e en particular a violencia contra a muller e impulsar a igualdade real e a non
discriminacin das persoas por calquera condicin ou circunstancia persoal ou
social, con atencin especial s persoas con discapacidade.
d) Afianzar os hbitos de lectura, estudo e disciplina, como condicins necesarias
para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe, e como medio de desenvolvemento
persoal.
e) Dominar, tanto na sa expresin oral como escrita, a lingua galega e a lingua
castel.
f) Expresarse con fluidez e correccin nunha ou mis linguas estranxeiras.
g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxas da informacin e a
comunicacin.
h) Coecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporneo, os
seus antecedentes histricos e os principais factores da sa evolucin. Participar
de forma solidaria no desenvolvemento e mellora da sa contorna social.
i) Acceder aos coecementos cientficos e tecnolxicos fundamentais e dominar
as habilidades bsicas propias da modalidade elixida.

Pxina 34 de 913

j) Comprender os elementos e procedementos fundamentais da investigacin e

dos mtodos cientficos. Coecer e valorar de forma crtica a contribucin da
ciencia e a tecnoloxa no cambio das condicins de vida, as como afianzar a
sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenacin sustentable do
territorio, con especial referencia ao territorio galego.
k) Afianzar o esprito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade,
iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crtico.
l) Desenvolver a sensibilidade artstica e literaria, as como o criterio esttico, como fontes de formacin e enriquecemento cultural.
m) Utilizar a educacin fsica e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social e impulsar condutas e hbitos saudables.
n) Afianzar actitudes de respecto e prevencin no mbito da seguridade viaria.
o) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia e
contribuir a sa conservacin e mellora no contexto dun mundo globalizado.

Artigo 27. Principios metodolxicos

1. Os centros educativos implementarn metodoloxas que tean en conta os diferentes ritmos de aprendizaxe do alumnado e as sas carctersticas individuais
e/ou estilos de aprendizaxe, co fin de conseguir que todo o alumnado acade o
mximo desenvolvemento das sas capacidades. As mesmo ditas metodoloxas
debern favorecer a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo , para
traballar en equipo e promover o traballo en equipo e para aplicar mtodos de investigacin apropiados.
2. A metodoloxa que se utilice no Bacharelato favorecer o traballo individual e
en grupo, o pensamento autnomo, crtico e riguroso, o uso de tcnicas e hbitos
de investigacin nos distintos campos do saber, as como a transferencia e aplicacin do aprendido.
3. As tecnoloxas da informacin e da comunicacin sern unha ferramenta necesaria para a aprendizaxe en todas as materias, tanto polo seu carcter imprescindible na educacin superior, como pola sa utilidade e relevancia para a vida
cotidia e a insercin laboral.
4. A consellera competente en educacin promover as medidas necesarias para que as habilidades de comprensin lectora e de uso da informacin, a expresin escrita e a capacidade de expresarse correctamente en pblico se traballen
polo profesorado en todas as materias. O alumnado de bacharelato debe adquirir,
ademais, un manexo adecuado da informacin nos diferentes soportes e procedente de distintas fontes, includa a biblioteca escolar, en lia co concepto de alfabetizacins mltiples.
5. Na organizacin dos estudos de Bacharelato prestarase especial atencin aos
alumnos e alumnas con necesidade especfica de apoio educativo. Neste sentido,
correspndelle a consellera con competencias en materia educativa establecer
as condicins de accesibilidade e deseo universal e os recursos de apoio que
Pxina 35 de 913

favorezan o acceso ao currculo do alumnado con necesidades educativas especiais, e adaptar os instrumentos e no seu caso os tempos e apoios que aseguren
unha correcta avaliacin deste alumnado
A escolarizacin do alumnado con altas capacidades intelectuais, identificado
como tal segundo o procedemento e nos termos que estableza a consellera
competente en materia de educacin, flexibilizarase nos termos que determine a
normativa vixente
6. Os centros impartirn de xeito integrado o currculo de todas as linguas da sa
oferta educativa, co fin de favorecer que todos os coecementos e as experiencias lingsticas do alumnado contriban ao desenvolvemento da sa competencia comunicativa plurilinge. No proxecto lingstico do centro concretaranse as
medidas tomadas para a imparticin do currculo integrado das linguas. Estas
medidas incluirn, polo menos, acordos sobre criterios metodolxicos bsicos de
actuacin en todas as linguas, acordos sobre a terminoloxa que se vai empregar, e o tratamento que se lles dar aos contidos, aos criterios de avaliacin e
aos estndares de aprendizaxe similares nas distintas materias lingsticas, de
xeito que se evite a repeticin dos aspectos comns aprendizaxe de calquera
lingua.
7. A accin titorial e a orientacin acadmica e profesional tern un papel relevante nesta etapa. O profesor titor coordinar a intervencin educativa do equipo
docente e manter unha relacin permanente coa familia a fin de garantir o exercicio dos dereitos recoecidos no artigo 4.1.d) e g) da Lei Orgnica 8/1985, de 3
de xullo, reguladora do Dereito Educacin.
CAPTULO II
Organizacin
Artigo 28. Organizacin xeral
1. Podern acceder aos estudos de Bacharelato os alumnos e alumnas que estean en posesin do ttulo de Graduado en Educacin Secundaria Obrigatoria e superasen a avaliacin final de Educacin Secundaria Obrigatoria pola opcin de
ensinanzas acadmicas.
De acordo co artigo 53.2 da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio, o ttulo de Tcnico de Artes Plsticas e Deseo permitir o acceso directo a calquera das modalidades de Bacharelato.
As mesmo, conforme ao artigo 65.3 da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio, o ttulo de Tcnico Deportivo permitir o acceso a calquera das modalidades de Bacharelato.
2. O Bacharelato comprende dous cursos, desenvolverase en modalidades diferentes, e organizarase de modo flexible, coa finalidade de que poida ofrecer unha
preparacin especializada ao alumnado acorde coas sas perspectivas e intereses de formacin ou permita a incorporacin vida activa unha vez finalizado este.
Pxina 36 de 913

3. Os alumnos e alumnas podern permanecer cursando Bacharelato en rxime

ordinario durante catro anos.
4. As ensinanzas estructurnse en materia que, a sa vez, organzanse en troncais, especficas e de libre configuracin autonmica.
Artigo 29. Modalidades de bacharelato.
1. As modalidades do Bacharelato que, no seu caso, podern ofrecer os centros
docentes sern as seguintes:
a) Ciencias.
b) Humanidades e Ciencias Sociais.
c) Artes.
2. Dentro da modalidade de Humanidades e Ciencias Sociais, o alumnado poder optar polo itinerario de Humanidades ou polo itinerario de Ciencias Sociais.
Artigo 30. Organizacin do primeiro curso de Bacharelato.
1. Na modalidade de Ciencias, os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes
materias xerais do bloque de materias troncais:
a) Filosofa.
b) Lingua Castel e Literatura I.
c) Primeira Lingua Estranxeira I.
d) Matemticas I.
e) Das materias de entre as seguintes materias de opcin do bloque de materias troncais:
1) Bioloxa e Xeoloxa.
2) Debuxo Tcnico I.
3) Fsica e Qumica.
2. Na modalidade de Humanidades e Ciencias Sociais, os alumnos e alumnas
deben cursar as seguintes materias xerais do bloque de materias troncais:
a) Filosofa.
b) Lingua Castel e Literatura I.
c) Primeira Lingua Estranxeira I.
d) Para o itinerario de Humanidades, Latn I. Para o itinerario de Ciencias Sociais, Matemticas Aplicadas s Ciencias Sociais I.
e) Das materias de entre as seguintes materias de opcin do bloque de materias troncais, organizadas, no seu caso, en bloques que faciliten o trnsito
educacin superior.
1) Economa.
2) Grego I.
Pxina 37 de 913

 3) Historia do Mundo Contemporneo.

4) Literatura Universal.
3. Na modalidade de Artes, os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes
materias xerais do bloque de materias troncais:
a) Filosofa.
b) Lingua Castel e Literatura I.
c) Primeira Lingua Estranxeira I.
d) Fundamentos da Arte I.
e) Das materias de entre as seguintes materias de opcin do bloque de materias troncais:
1) Cultura Audiovisual I.
2) Historia do Mundo Contemporneo.
3) Literatura Universal.
4. Os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias do bloque de materias especficas:
a) Educacin Fsica.
b) Un mnimo de dous e un mximo de tres materias de entre as seguintes:
1) Anlise Musical I.
2) Anatoma Aplicada.
3) Cultura Cientfica.
4) Debuxo Artstico I.
5) Debuxo Tcnico I, salvo que os pais, nais ou titores legais ou o alumno
ou alumna xa escollesen Debuxo Tcnico I no apartado 1.e).2.).
6) Linguaxe e Prctica Musical.
7) Relixin
8) Segunda Lingua Estranxeira I.
9) Tecnoloxa Industrial I.
10) Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin I.
11) Volume.
12) No seu caso, unha materia de libre configuracin autonmica ofertada
polo centro dentro do seu proxecto educativo e autorizada pola consellera
con competencias en materia educativa.
13.) Unha materia do bloque de materias troncais non cursada polo alumno
ou alumna dentro das da sa opcin, que ser considerada especfica para
todos os efectos.

Pxina 38 de 913

5. No bloque de disciplinas de libre configuracin autonmica, os alumnos e as

alumnas deben cursar a materia de Lingua galega e literatura, que ter un tratamento no centro anlogo de Lingua castel e literatura, de xeito que se garanta
a adquisicin das correspondentes competencias lingsticas e a adecuada distribucin segundo o establecido no artigo 6 do Decreto 79/2010, do 20 de maio,
para o plurilingismo no ensino non universitario.
6. Os centros educativos podern dedicar as horas de libre configuracin do centro ao afondamento e/ou reforzo dalgunha das materias contempladas neste artigo. As mesmo, podern optar por establecer outra ou outras materias que determine o centro, segundo o seu proxecto educativo e previa autorizacin da consellera competente en materia educativa. A consellera con competencias en materia de educacin poder ofertar materias de libre configuracin autonmica elixibles polos centros no horario de libre configuracin En todo caso, respectarase
o tratamento anlogo das linguas cooficiais e os criterios de equilibrio establecidos no Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario.
7. A consellera competente en materia educativa e, no seu caso, os centros podern elaborar itinerarios para orientar ao alumnado na eleccin das materias. S
se poder limitar a eleccin de materias de opcin cando haxa un nmero insuficiente de alumnos e alumnas segundo os criterios que determine a consellera
con competencias en materia educativa.
Artigo 31. Organizacin do segundo curso de Bacharelato.
1. Na modalidade de Ciencias, os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes
materias xerais do bloque de materias troncais:
a) Historia de Espaa.
b) Lingua Castel e Literatura II.
c) Primeira Lingua Estranxeira II.
d) Matemticas II.
e) Das materias mis de entre as seguintes materias de opcin do bloque de
materias troncais:
1) Bioloxa.
2) Debuxo Tcnico II.
3) Fsica.
4) Xeoloxa.
5) Qumica.
2. Na modalidade de Humanidades e Ciencias Sociais, os alumnos e alumnas
deben cursar as seguintes materias xerais do bloque de materias troncais:
a) Historia de Espaa.
b) Lingua Castel e Literatura II.
Pxina 39 de 913

 c) Primeira Lingua Estranxeira II.

d) Para o itinerario de Humanidades, Latn II. Para o itinerario de Ciencias Sociais, Matemticas Aplicadas s Ciencias Sociais II.
e) Das materias de entre as seguintes materias de opcin do bloque de materias troncais, organizadas, no seu caso, en bloques que faciliten o trnsito
educacin superior:
1) Economa da Empresa.
2) Xeografa.
3) Grego II.
4) Historia da Arte.
5) Historia da Filosofa.
3. Na modalidade de Artes, os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes
materias xerais do bloque de materias troncais:
a) Historia de Espaa.
b) Lingua Castel e Literatura II.
c) Primeira Lingua Estranxeira II.
d) Fundamentos da Arte II.
e) Das materias de entre as seguintes materias de opcin do bloque de materias troncais:
1) Artes Escnicas.
2) Cultura Audiovisual II.
3) Deseo.
4. Os alumnos e alumnas cursarn un mnimo de das e un mximo de tres materias das seguintes do bloque de materias especficas:
a) Anlise Musical II.
b) Ciencias da Terra e do Medio Ambiente.
c) Debuxo Artstico II.
d) Debuxo Tcnico II, salvo que os pais, nais ou titores legais ou o alumno ou
alumna xa escollesen Debuxo Tcnico II no apartado 1.e).2.).
e) Fundamentos de Administracin e Xestin.
f) Historia da Filosofa, salvo que os pais, nais ou titores legais ou o alumno ou
alumna xa escollesen Historia da Filosofa no apartado 2.e).5.).
g) Historia da Msica e da Danza.
h) Imaxe e Son.
i) Psicoloxa.
j) Relixin.
Pxina 40 de 913

 k) Segunda Lingua Estranxeira II.

l) Tcnicas de Expresin Grfico-Plstica.
m) Tecnoloxa Industrial II.
n) Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin II.
o) No seu caso, materia ou materias de libre configuracin autonmica ofertada polo centro dentro do seu proxecto educativo e autorizada pola consellera
con competencias en materia educativa.
p) Unha materia do bloque de materias troncais non cursada polo alumno ou
alumna dentro das da sa opcin, que ser considerada especfica para todos
os efectos.
5. No bloque de disciplinas de libre configuracin autonmica, os alumnos e as
alumnas deben cursar a materia de Lingua galega e literatura, que ter un tratamento no centro anlogo de Lingua castel e literatura, de xeito que se garanta
a adquisicin das correspondentes competencias lingsticas e a adecuada distribucin segundo o establecido no artigo 6 do Decreto 79/2010, do 20 de maio,
para o plurilingismo no ensino non universitario.
6. Os centros educativos podern dedicar as horas de libre configuracin do centro ao afondamento e/ou reforzo dalgunha das materias contempladas neste artigo. As mesmo, podern optar por establecer outra ou outras materias que determine o centro, segundo o seu proxecto educativo e previa autorizacin da consellera competente en materia educativa. A consellera con competencias en materia de educacin poder ofertar materias de libre configuracin autonmica elixibles polos centros no horario de libre configuracin En todo caso, respectarase
o tratamento anlogo das linguas cooficiais e os criterios de equilibrio establecidos no Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario.
7. A consellera competente en materia educativa e, no seu caso, os centros podern elaborar itinerarios para orientar ao alumnado na eleccin das materias. S
se poder limitar a eleccin de materias de opcin cando haxa un nmero insuficiente de alumnos e alumnas segundo os criterios que determine a consellera
con competencias en materia educativa.
Artigo 32. Horario
O nmero de sesins lectivas semanais de cada unha das materias do bacharelato o que figura no anexo V deste decreto.
CAPTULO III
Avaliacins, promocin e titulacin
Artigo 33. Avaliacins.
1. Os referentes para a comprobacin do grao de adquisicin das competencias e
o logro dos obxectivos da etapa nas avaliacins continua e final das materias dos
bloques de materias troncais, especficas e de libre configuracin autonmica, sePxina 41 de 913

rn os criterios de avaliacin e estndares de aprendizaxe avaliables que figuran

nos anexos I ,II e III a este decreto.
2. A avaliacin da aprendizaxe do alumnado ser continua e diferenciada segundo as distintas materias, ter un carcter formativo e ser un instrumento para a
mellora tanto dos procesos de ensino como dos procesos de aprendizaxe.
3. Estableceranse as medidas mis adecuadas para que as condicins de realizacin das avaliacins, includa a avaliacin final de etapa, se adapten s necesidades do alumnado con necesidade especfica de apoio educativo; estas adaptacins en ningn caso se tern en conta para minorar as cualificacins obtidas.
4. O profesorado avaliar tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos
de ensino e a sa propia prctica docente, para o que establecer indicadores de
logro nas programacins didcticas.
5. A consellera con competencias en materia educativa garantir o dereito dos
alumnos e alumnas a unha avaliacin obxectiva e a que a sa dedicacin, esforzo e rendemento sexan valorados e recoecidos con obxectividade, para o que
establecern os oportunos procedementos.
6. O profesorado de cada materia decidir, ao termo do curso, se o alumno ou
alumna logrou os obxectivos e acadou o adecuado grao de adquisicin das competencias correspondentes.
O equipo docente, constitudo en cada caso polos profesores e profesoras do estudante, coordinado polo titor ou titora, valorar a sa evolucin no conxunto das
materias e a sa madurez acadmica en relacin cos obxectivos do Bacharelato
e as competencias correspondentes.
7. Coa finalidade de facilitar aos alumnos e alumnas a recuperacin das materias
con avaliacin negativa, a consellera competente en materia educativa regular
as condicins para que os centros organicen as oportunas probas extraordinarias
e programas individualizados nas condicins que se determinen.
Artigo 34. Avaliacin final de Bacharelato
1. Ao finalizar Bacharelato os alumnos e alumnas realizarn unha avaliacin individualizada na que se comprobar o logro dos obxectivos desta etapa e o grao de
adquisicin das competencias correspondentes en relacin coas seguintes materias:
a) Todas as materias xerais cursadas no bloque de materias troncais. No suposto de materias que impliquen continuidade, terase en conta s a materia
cursada en segundo curso.
b) Das materias de opcin cursadas no bloque de materias troncais, en calquera dos cursos. As materias que impliquen continuidade entre os cursos
primeiro e segundo s computarn como unha materia; neste suposto terase
en conta s a materia cursada en segundo curso.
c) Unha materia do bloque de materias especficas cursada en calquera dos
cursos, que non sexa Educacin Fsica nin Relixin.
Pxina 42 de 913

2. S podern presentarse a esta avaliacin aqueles alumnos e alumnas que obtivesen avaliacin positiva en todas as materias. Para estes efectos, s se computarn as materias que como mnimo o alumno ou alumna debe cursar en cada
un dos bloques. No bloque de materias de libre configuracin autonmica s se
computar Lingua Galega e Literatura, con independencia de que os alumnos e
alumnas poidan cursar mis materias do devandito bloque.
3. O Ministerio de Educacin, Cultura e Deporte, establecer para todo o Sistema
Educativo Espaol as caractersticas das probas, e desearaas e establecer o
seu contido para cada convocatoria.
Correspndelle consellera con competencias en educacin fixar os criterios de
avaliacin, os estndares de aprendizaxe avaliables e o deseo das probas que
se apliquen a Lingua Galega e Literatura, que se realizarn de forma simultnea
co resto das probas que compoen as avaliacins finais.
A materia de Lingua Galega e Literatura terase en conta para o clculo da nota
obtida nas devanditas avaliacins finais na mesma proporcin que a materia Lingua Castel e Literatura.
Estarn exentos da realizacin destas probas os alumnos e alumnas que estean
exentos de cursar ou de ser avaliados da materia Lingua Galega e Literatura, segundo a normativa autonmica correspondente.
4. A superacin desta avaliacin requirir unha cualificacin igual ou superior a 5
puntos sobre 10.
Os alumnos e alumnas que non superasen esta avaliacin, ou que desexen elevar a sa cualificacin final de Bacharelato, podern repetir a avaliacin en convocatorias sucesivas, previa solicitude.
Tomarase en consideracin a cualificacin mis alta das obtidas nas convocatorias s que se concorreu.
5. Celebraranse cando menos das convocatorias anuais, unha ordinaria e outra
extraordinaria.
6. No caso de alumnos e alumnas que desexen obter o ttulo de Bacharelato por
mis dunha modalidade, podern solicitar que se lles avale das materias xerais e
de opcin da sa eleccin do bloque de materias troncais, correspondentes s
modalidades escollidas.
7. A administracin educativa poder realizar actuacins de mellora naqueles
centros pblicos con resultados inferiores aos valores que, a tal obxecto, tea establecido. En relacin cos centros concertados estarase normativa reguladora
de concertos.
8. A consellera con competencias en educacin poder establecer medidas de
atencin personalizada dirixidas a aqueles alumnos e alumnas que, tndose presentado avaliacin final de Bacharelato, non a superasen.
Artigo 35. Promocin

Pxina 43 de 913

1. Os alumnos e alumnas promocionarn de primeiro a segundo de Bacharelato

cando superasen as materias cursadas ou tean avaliacin negativa en das materias, como mximo. En todo caso, debern matricularse en segundo curso das
materias pendentes de primeiro. Os centros docentes debern organizar as consecuentes actividades de recuperacin e a avaliacin das materias pendentes.
Para os efectos deste apartado, s se computarn as materias que como mnimo
o alumno ou alumna debe cursar en cada un dos bloques. No bloque de materias
de libre configuracin autonmica s se computar Lingua Galega e Literatura,
con independencia de que os alumnos e alumnas poidan cursar mis materias do
devandito bloque. Sen superar o prazo mximo para cursar o Bacharelato indicado no artigo 28.3, os alumnos e alumnas podern repetir cada un dos cursos de
Bacharelato unha soa vez como mximo, se ben excepcionalmente podern repetir un dos cursos una segunda vez, previo informe favorable do equipo docente.
2. A consellera competente en materia educativa establecer as condicins nas
que un alumno ou alumna que cursase o primeiro curso de bacharelato nunha
determinada modalidade poida pasar ao segundo nunha modalidade distinta.
3. Os alumnos e as alumnas que ao termo do segundo curso tivesen avaliacin
negativa nalgunhas materias podern matricularse delas sen necesidade de cursar de novo as materias superadas ou optar por repetir o curso completo.
Artigo 36. Continuidade entre materias de Bacharelato
A superacin das materias de segundo curso que se indican no anexo VI estar
condicionada superacin das correspondentes materias de primeiro curso indicadas no devandito anexo por implicar continuidade.
Non obstante, o alumnado poder matricularse da materia de segundo curso sen
cursar a correspondente materia de primeiro curso sempre que o profesorado
que a imparta considere que o alumno ou alumna rene as condicins necesarias
para poder seguir con aproveitamento a materia de segundo. En caso contrario,
deber cursar a materia de primeiro curso, que ter a consideracin de materia
pendente, se ben non ser computable para os efectos de modificar as condicins nas que promocionara a segundo.
Artigo 37. Ttulo de Bacharel
1. Para obter o ttulo de Bacharel ser necesaria a superacin da avaliacin final
de Bacharelato, as como unha cualificacin final de Bacharelato igual ou superior
a 5 puntos sobre 10. A cualificacin final desta etapa deducirase da seguinte
ponderacin:
a) cun peso do 60 %, a media das cualificacins numricas obtidas en cada
unha das materias cursadas en Bacharelato.
b) cun peso do 40 %, a nota obtida na avaliacin final de Bacharelato.
As mesmo, conforme o disposto nos artigos 44.4 e 50.2 da lei 2/2006, do 3 de
maio, respectivamente, os alumnos e alumnas que se atopen en posesin dun ttulo de Tcnico ou de Tcnico Superior ou de Tcnico dos Ensinos Profesionais
Pxina 44 de 913

de Msica ou de Danza, podern obter o ttulo de Bacharel pola superacin da

avaliacin final de Bacharelato en relacin coas materias do bloque de materias
troncais que como mnimo se deban cursar na modalidade e opcin que escolla o
alumno ou alumna.
No ttulo de Bacharel deber facerse referencia a que o devandito ttulo obtvose
da forma indicada no pargrafo anterior, as como a cualificacin final de Bacharelato, que ser a nota obtida na avaliacin final de Bacharelato.
2. O ttulo de Bacharel facultar para acceder s distintos ensinanzas que constiten a educacin superior establecidas no artigo 3.5 da Lei Orgnica 2/2006, do 3
de maio, de Educacin.
3. No ttulo de Bacharel constar cando menos a seguinte informacin:
a) Modalidade cursada. No caso de alumnos e alumnas que desexen obter o
ttulo de Bacharelato por mis de unha modalidade, faranse constar as modalidades que superasen na avaliacin final.
b) Cualificacin final de Bacharelato.
4. A avaliacin positiva en todas as materias do Bacharelato sen superar a avaliacin final desta etapa dar dereito ao alumno ou alumna a obter un certificado
que fornecer efectos laborais e os acadmicos previstos nos artigos 41.2.b),
41.3.a), e 64.2.d) da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio.
TTULO IV
Programas educativos
Artigo 38. Bibliotecas escolares e lectura
1. Os centros educativos debern inclur dentro do seu proxecto educativo un
programa de centro de promocin da lectura (Proxecto Lector de Centro) no que
integren as actuacins destinadas ao fomento da lectura, da escritura e das habilidades no uso, no tratamento e na producin da informacin, en apoio da adquisicin das competencias clave.
2. Este programa de centro ser o referente para a elaboracin dos plans anuais
de lectura que se incluirn na programacin xeral anual.
3. Fomentarase a existencia dunha biblioteca escolar, instrumento fundamental
para o desenvolvemento do programa de promocin da lectura (Proxecto Lector
de Centro), como centro de referencia de recursos da lectura da informacin e da
aprendizaxe e punto de encontro entre alumnado, profesorado e familias que facilite a comunicacin, a creatividade, as aprendizaxes e o traballo colaborativo
ademais de estimular os intercambios culturais no centro.
4. Correspndelle direccin do centro a aprobacin do programa de promocin
da lectura logo da proposta realizada polo claustro de profesorado. Procurarase a
adecuada coordinacin, no seu caso, co proxecto de educacin dixital do centro
de xeito que se reforce a adquisin das competencias para uso, tratamento e

Pxina 45 de 913

producin de informacin por parte do alumnado e se aproveiten eficientemente

os recursos a disposicin da comunidade educativa.
Artigo 39. Educacin dixital.
1. A consellera con competencias en materia de educacin promover o uso das
tecnoloxas da informacin e da comunicacin na aula como medio didctico
apropiado e valioso para desenvolver as tarefas de ensino e aprendizaxe.
2. Os contornos virtuais de aprendizaxe que se empreguen nos centros docentes
sostidos con fondos pblicos facilitarn a aplicacin de plans educativos especficos, deseados polos centros docentes para a consecucin de obxectivos concretos do currculo, e debern contribur extensin do concepto de aula no tempo e no espazo.
3. A consellera con competencias en materia de educacin ofrecer plataformas
dixitais e tecnolxicas de acceso para toda a comunidade educativa, que podern
incorporar recursos didcticos achegados polas administracins educativas e outros axentes para o seu uso compartido.
4. Os centros docentes que desenvolvan o currculo nun contorno dixital debern
establecer un proxecto de educacin dixital que formar parte do seu proxecto
educativo e deber contar coa aprobacin da consellera competente en materia
educativa, segundo o procedemento que se estableza.
Artigo 40. Promocin de estilos de vida saudable
1. A consellera competente en materia educativa promover medidas para
que a actividade fsica e a dieta equilibrada formen parte do comportamento xuvenil.
2. Os centros educativos desenvolvern medidas especficas dentro do seu
proxecto educativo de xeito que se promova a prctica diaria de deporte e exercicio fsico por parte dos alumnos e das alumnas durante a xornada escolar en relacin coa promocin dunha vida activa, saudable e autnoma.
2. O deseo, a coordinacin e a supervisin das medidas que se adopten sern asumidas polo profesorado coa cualificacin ou especializacin adecuada, e
de acordo cos recursos dispoibles.
Disposicin adicional primeira. Adaptacin de referencias
As referencias realizadas pola normativa vixente s modalidades, vas e materias
de Educacin Secundaria Obrigatoria e Bacharelato entenderanse realizadas s
modalidades, bloques de materias e materias correspondentes recollidas neste
decreto.
Disposicin adicional segunda. Aprendizaxe de linguas estranxeiras
1. Na imparticin de materias en linguas estranxeiras os centros aplicarn o disposto no captulo IV do Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no
ensino non universitario de Galicia.
2. Os centros que impartan unha parte das materias do currculo en linguas estranxeiras aplicarn, en todo caso, os criterios para a admisin do alumnado esPxina 46 de 913

tablecidos na Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio. Entre tales criterios non se incluirn requisitos lingsticos.
3. A lingua galega ou castel s se utilizarn como apoio no proceso de aprendizaxe da lingua estranxeira. Priorizaranse a comprensin e a expresin oral.
4. Procurarase que ao longo da etapa o alumnado adquira a terminoloxa propia
das materias nas linguas cooficiais correspondentes e na lingua estranxeira.
5. Estableceranse medidas de flexibilizacin e alternativas metodolxicas na ensinanza e avaliacin da lingua estranxeira para o alumnado con discapacidade,
en especial para aquel que presenta dificultades na sa expresin oral. Estas
adaptacins en ningn caso se tern en conta para minorar as cualificacins obtidas.
Disposicin adicional terceira. Ensinanzas de relixin
1. As ensinanzas de relixin incluiranse na Educacin Secundaria Obrigatoria e o
Bacharelato de acordo co establecido nos artigos 13, 14, 30 e 31 deste decreto.
2. As Administracins educativas garantirn que, ao inicio do curso, os pais, nais
ou titores legais e no seu caso o alumnado poidan manifestar a sa vontade de
que estes reciban ou non reciban ensinanzas de relixin.
3. A determinacin do currculo da ensinanza de relixin catlica e das diferentes
confesins relixiosas coas que o Estado espaol subscribiu Acordos de Cooperacin en materia educativa ser competencia, respectivamente, da xerarqua eclesistica e das correspondentes autoridades relixiosas.
4. A avaliacin da ensinanza da relixin realizarase de acordo co indicado nos artigos 23 e 35 deste decreto.
Disposicin adicional cuarta. Educacin de persoas adultas
1. Por va regulamentaria poderanse establecer currculos especficos para a
educacin de persoas adultas que conduzan obtencin dos ttulos de Graduado
en Educacin Secundaria Obrigatoria e de Bacharelato.
2. Nos centros educativos pblicos ou privados autorizados para impartir ensino a
distancia de persoas adultas, as avaliacins finais para a obtencin de ttulos oficiais previstos neste decreto sern realizadas na forma que se determine pola
Administracin educativa que autorizase ou s que estean adscritos os devanditos centros.
3. Se o alumno ou alumna reside fra da localidade na que o centro autorizado
estea situado, as avaliacins externas poderanse realizar fra da devandita localidade, de acordo co establecido por convenio de colaboracin entre os centros
de educacin a distancia de persoas adultas, ou a travs doutras formas que garantan o correcto desenvolvemento das probas.
Disposicin adicional quinta.Documentos oficiais de avaliacin
1. Os documentos oficiais de avaliacin son: o expediente acadmico, as actas
de avaliacin, o informe persoal por traslado, o consello orientador de cada un
Pxina 47 de 913

dos cursos de Educacin Secundaria Obrigatoria, e os historiais acadmicos de

Educacin Secundaria Obrigatoria e Bacharelato. As mesmo, tern a consideracin de documentos oficiais os relativos avaliacin final de Educacin Secundaria Obrigatoria e avaliacin final de Bacharelato s que se refiren, respectivamente, os artigos 22 e 34 do presente decreto.
A consellera con competencias en materia educativa establecer os procedementos oportunos para garantir a autenticidade dos documentos oficiais de avaliacin, a integridade dos datos recolleitos nos mesmos e a sa supervisin e
custodia.
Os documentos oficiais de avaliacin sern visados polo director do centro e levarn as firmas autgrafas das persoas que corresponda en cada caso. Tamn
constar o nome e os apelidos do asinante, as como a referencia ao cargo ou
atribucin docente. O historial acadmico e, no seu caso, o informe persoal por
traslado considranse documentos bsicos para garantir a mobilidade do alumnado por todo o territorio nacional.
Os documentos oficiais de avaliacin debern recoller sempre a norma que regula o currculo correspondente e, cando deban de fornecer efectos fra do mbito
da Comunidade Autnoma estarase ao disposto no artigo 36.3 da Lei 30/1992, do
26 de novembro, de Rxime Xurdico das Administracins Pblicas e do Procedemento Administrativo Comn.
2. Os resultados da avaliacin expresaranse na Educacin Secundaria Obrigatoria mediante unha cualificacin numrica, sen empregar decimais, nunha escala
de un a dez, que ir acompaada dos seguintes termos: Insuficiente (IN), Suficiente (Su), Ben (BI), Notable (NT), Sobresaliente (SB), aplicndose as seguintes
correspondencias:
Insuficiente: 1, 2, 3 ou 4.
Suficiente: 5.
Ben: 6.
Notable: 7 ou 8.
Sobresaliente: 9 ou 10.
En Bacharelato, os resultados da avaliacin das materias expresaranse mediante
cualificacins numricas de cero a dez sen decimais, e consideraranse negativas
as cualificacins inferiores a cinco.
Cando o alumnado non se presente s probas extraordinarias consignarase Non
Presentado (NP).
A nota media de cada etapa ser a media aritmtica das cualificacins numricas
obtidas en cada unha das materias, redondeada centsima mis prxima e no
caso de equidistancia superior. A situacin Non Presentado (NP) equivaler
cualificacin numrica mnima establecida para cada etapa, salvo que exista
unha cualificacin numrica obtida para a mesma materia en proba ordinaria, en
cuxo caso terase en conta esta cualificacin.
Pxina 48 de 913

A consellera con competencias en materia educativa poder arbitrar procedementos para outorgar unha Mencin Honorfica ou Matrcula de Honra aos alumnos e alumnas que demostrasen un rendemento acadmico excelente ao final de
cada etapa para a que se outorga ou na avaliacin final.
3. As actas de avaliacin estenderanse para cada un dos cursos e pecharanse ao
termo do perodo lectivo ordinario e na convocatoria das probas extraordinarias.
Comprendern a relacin nominal do alumnado que compn o grupo xunto cos
resultados da avaliacin das materias, expresados nos termos dispostos para cada etapa no apartado 2 desta disposicin, e as decisins sobre promocin e permanencia.
Nas actas de segundo e posteriores cursos de Educacin Secundaria Obrigatoria
e de segundo curso de Bacharelato figurar o alumnado con materias non superadas do curso anterior. En cada un destes cursos estenderanse actas de avaliacin de materias pendentes ao termo do perodo lectivo ordinario e da convocatoria da proba extraordinaria.
Nas actas correspondentes ao cuarto curso de Educacin Secundaria Obrigatoria
e ao segundo curso de Bacharelato, farase constar que o alumno rene as condicins necesarias para poder presentarse avaliacin final da etapa correspondente.
As actas de avaliacin sern asinadas por todo o profesorado do grupo en Educacin Secundaria Obrigatoria e Bacharelato, e levarn o visto bo do director do
centro. A sa custodia e arquivo correspndelles aos centros escolares. A xestin
electrnica das mesmas realizarase, no seu caso, de acordo co procedemento
que se determine.
4. O expediente acadmico recoller, xunto cos datos de identificacin do centro,
os do alumno ou alumna, as como a informacin relativa ao seu proceso de avaliacin. Abrirase no momento de incorporacin ao centro e recoller, cando menos, os resultados da avaliacin coas cualificacins obtidas, as decisins de promocin de etapa, as medidas de apoio educativo e as adaptacins curriculares
que se adoptasen para o alumno ou alumna.
A custodia e arquivo dos expedientes acadmicos do alumnado correspndelles
aos centros docentes nos que se realizaron os estudos das ensinanzas correspondentes e a sa cobertura e custodia ser supervisada pola Inspeccin educativa.
5. A consellera competente en materia educativa adoptar as medidas adecuadas para a conservacin e traslado en caso de supresin ou extincin do centro.
6. O historial acadmico de Educacin Secundaria Obrigatoria e o historial acadmico de Bacharelato son os documentos oficiais que reflicten os resultados da
avaliacin e as decisins relativas ao progreso acadmico do alumnado na etapa
correspondente; os devanditos documentos estenderanse en impreso oficial, levarn o visto bo do director e tern valor acreditativo dos estudos realizados; como mnimo recollern os datos identificativos do estudante, a modalidade ou opcin elixida e as materias cursadas en cada un dos anos de escolarizacin xunto
Pxina 49 de 913

cos resultados da avaliacin obtidos para cada unha delas e a expresin da convocatoria concreta (ordinaria ou extraordinaria), as decisins sobre promocin e
permanencia, a nota media da etapa, a informacin relativa aos cambios de centro, as medidas curriculares e organizativas aplicadas, e as datas nas que se
produciron os diferentes feitos.
As mesmo, con respecto avaliacin final de etapa debern consignarse, para
cada modalidade ou opcin superada polo alumno ou alumna, a cualificacin
numrica obtida en cada unha das materias, as como a nota obtida na avaliacin
final e a cualificacin final da etapa resultante para a devandita modalidade.
No caso do historial da Educacin Secundaria Obrigatoria incluiranse ademais as
conclusins dos consellos orientadores.
Cando o alumno ou alumna se traslade a outro centro para proseguir os seus estudos, o centro de orixe remitir ao de destino, e por peticin deste, o historial
acadmico da etapa correspondente e o informe persoal por traslado, no seu caso. O centro receptor abrir o correspondente expediente acadmico. A matriculacin adquirir carcter definitivo unha vez recibido o historial acadmico. O informe persoal por traslado conter os resultados das avaliacins parciais que se
realizaron, a aplicacin, no seu caso, de medidas curriculares e organizativas, e
todas aquelas observacins que se consideren oportunas relativas ao progreso
xeral do estudante.
O historial acadmico correspondente a cada unha das ensinanzas entregarase
ao alumnado cando remate esta e, en calquera caso, ao finalizar a sa escolarizacin na ensinanza en rxime ordinario. Esta circunstancia reflectirase no correspondente expediente acadmico.
7. O informe persoal por traslado servir para garantir a continuidade do proceso
de aprendizaxe de quen se traslade a outro centro sen conclur o curso na Educacin Secundaria Obrigatoria ou Bacharelato. Conter os resultados das avaliacins parciais que se realizaron, a aplicacin, no seu caso, de medidas curriculares e organizativas, e todas aquelas observacins que se consideren oportunas
sobre o progreso xeral do alumno.
O informe persoal por traslado ser elaborado e asinado polo titor, co visto bo do
director, a partir dos datos facilitados polos profesores das reas, materias ou
mbitos.
8. No referente obtencin dos datos persoais do alumnado, cesin dos mesmos duns centros a outros e seguridade e confidencialidade destes, estarase
ao disposto na lexislacin vixente en materia de proteccin de datos de carcter
persoal e, en todo caso, ao establecido na disposicin adicional vixsima terceira
da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio.
9. Os documentos oficiais de avaliacin e os seus procedementos de validacin
descritos nos apartados anteriores podern ser substitudos polos seus equivalentes realizados por medios electrnicos, informticos ou telemticos, sempre
que quede garantida a sa autenticidade, integridade, conservacin, e se cumpran as garantas e os requisitos establecidos pola Lei Orgnica 15/1999, do 13
Pxina 50 de 913

de decembro, de Proteccin de Datos de Carcter Persoal, pola Lei 11/2007, do

22 de xuo, de acceso electrnico dos cidadns aos servizos pblicos, e pola
normativa que as desenvolve.
O expediente electrnico estar constitudo, cando menos, polos datos contidos
nos documentos oficiais de avaliacin, e cumprir co establecido no Real Decreto
4/2010, do 8 de xaneiro, polo que se regula o Esquema Nacional de Interoperabilidade no mbito da Administracin Electrnica.
Disposicin adicional sexta. Calendario escolar
1. O calendario escolar, que fixar anualmente a consellera competente en materia educativa, comprender un mnimo de 175 das lectivos para os ensinos
obrigatorios.
2. En calquera caso, no cmputo do calendario escolar incluiranse os das dedicados s avaliacins previstas nos artigos 22 E 34.
Disposicin derrogatoria nica. Derrogacin normativa
A partir da total implantacin das modificacins indicadas na disposicin final primeira, quedarn derrogadas as seguintes normas:
a) Decreto 133/2007, do 5 de xullo, polo que se regulan as ensinanzas da educacin secundaria obrigatoria na Comunidade Autnoma de Galicia.
b) Decreto 126/2008, do 19 de xuo, polo que se establece a ordenacin e o
currculo do bacharelato na Comunidade Autnoma de Galicia.
Disposicin final primeira. Calendario de implantacin
1. As modificacins introducidas no currculo, a organizacin, obxectivos, requisitos para a obtencin de certificados e ttulos, programas, promocin e avaliacins
da Educacin Secundaria Obrigatoria implantaranse para os cursos primeiro e
terceiro no curso escolar 2015-2016, e para os cursos segundo e cuarto no curso
escolar 2016-2017.
A avaliacin final da Educacin Secundaria Obrigatoria correspondente convocatoria que se realice no ano 2017 non ter efectos acadmicos. Nese curso escolar s se realizar unha nica convocatoria.
2. As modificacins introducidas no currculo, a organizacin, obxectivos, requisitos para a obtencin de certificados e ttulos, programas, promocin e avaliacins
de Bacharelato implantaranse para o primeiro curso no curso escolar 2015-2016,
e para o segundo curso no curso escolar 2016-2017.
A avaliacin final de Bacharelato correspondente s das convocatorias que se
realicen no ano 2017 unicamente terase en conta para o acceso Universidade,
pero a sa superacin non ser necesaria para obter o ttulo de Bacharelato. Tamn se ter en conta para a obtencin do ttulo de Bacharelato polos alumnos e
alumnas que se atopen en posesin dun ttulo de Tcnico de grao medio ou superior de Formacin Profesional ou dos Ensinos Profesionais de Msica ou de

Pxina 51 de 913

Danza, de conformidade, respectivamente, cos artigos 44.4 e 50.2 da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio.
Disposicin final segunda. Desenvolvemento
Facltase persoa titular da Consellera de Cultura, Educacin e Ordenacin
Universitaria para ditar cantas disposicins sexan precisas, no mbito das sas
competencias, para a execucin e desenvolvemento do presente decreto.
Disposicin final terceira. Entrada en vigor
Este decreto entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia.

Pxina 52 de 913

2.

Anexos

2.1

Anexo I. Bloque de materias troncais

2.1.1

Artes Escnicas
Introducin
As artes escnicas constiten manifestacins artsticas e socioculturales que se caracterizan tanto polos procesos comunicativos singulares que promueven como polo feito de que se materializan na escena a travs da integracin e da sntese doutras expresins artsticas, desde as literarias ata as plsticas.
A teatralidade, elemento diferencial do feito escnico,presenta mltiples formas. Manifstase nunha danza popular, nunha comedia rural ou nas propostas mis novedosas de presentacin escnica, sen esquecer outras manifestacins de carcter
tradicional que anda hoxe se celebran en multitude de comunidades como, por exemplo, as festas populares, onde se fai uso, implcita ou explcitamente, de recursos e instrumentos expresivos tpicos do drama.
A expresin teatral, caracterstica singular e diferencial das artes escnicas, entndese como unha manifestacin humana de carcter cultural e artstico, na que se produce un acto comunicativo entre un actor e un espectador, considerando que
trminos como actor e espectador pdense aplicar a unha gama variada de suxeitos, sen circunscribirlos necesariamente ao espazo dunha sala de teatro. A expresin teatral ten a sa xnese e fundamento na expresin dramtica, aquel tipo de
conduta na que os seres humanos, no seu comportamento cotin, fan uso do xogo de roles nos seus procesos de expresin e comunicacin.
A materia Artes Escnicas pretende ofrecer ao alumnado un amplo repertorio de coecementos, aptitudes e destrezas propiasde las artes escnicas, manifestaciones de naturaleza social, cultural y artstica poseedoras de cdigos especficos y significativamente diferenciadores, con posibilidades de sinergias con el resto de las expresiones del arte.
Como materia del nivel de enseanza de Bachillerato, la dicotoma teora-prctica debe manter un equilibrio a lo largo de todo el curso.
Os alumnos e as alumnas, ademais dos contidos puramente tericos, podern desenvolver competencias comunicativas, sociais, expresivas, creativas e aquelas relacionadas coa resolucin de problemas e a autonoma persoal, estimulando a sa
interaccin co medio e garantindo, polo tanto, o logro de fins formativos e propeduticos asignados a esta etapa. Ao entender a dimensin integral das artes escnicas, os alumnos e alumnas sern capaces de relacionar estas artes coas demais.
Ademais, o alumnado que cursa esta materia aprende a expresar, comunicar e recibir pensamentos, emocins, sentimentos e ideas, propias e alleas, mediante o uso das mis variadas tcnicas e destrezas inherentes s artes escnicas.
Os contidos da materia se articulan en torno a dous eixes de actuacin: por unha banda, potenciar a formacin integral do individuo e, por outra, incidir na sa formacin humanista e artstica a travs da apropiacin dun coecemento amplo das artes escnicas, como son o teatro, o circo, a danza, a pera e outras de creacin mis recente, como a performance, consideradas desde diferentes perspectivas e partindo da vivencia e experiencia de conceptos e situacins. A materia Artes Escnicas concibiuse en torno a cinco grandes bloques:
O primeiro bloque, as artes escnicas e o seu contexto histrico, permite ao estudante o descubrimento das artes escnicas desde un punto de vista histrico, tanto diacrnica como sincrnicamente, e xeogrfico, ao mesmo tempo que lle proporciona un panorama xeral das artes escnicas tanto nos elementos comns como nas diferenzas significativas e diferenciadoras.
O segundo bloque, a expresin e a comunicacin escnica orintase ao desenvolvemento das capacidades expresivas e creativas, por medio dun conxunto de actividades cunha dimensin fundamentalmente prctica que permitan a exploracin,
anlise e utilizacin dos diferentes sistemas, medios e cdigos de significacin escnica.
O terceiro bloque, a interpretacin nas artes escnicas, ocpase das destrezas, capacidades e habilidades expresivas e creativas, coa finalidade de abordar a recreacin e representacin da accin dramtica a partir dos mis variados estmulos, en
proxectos de traballo orientados construcin de escenas que mostren todo tipo de personaxes, situacins e conflitos.
O cuarto bloque, a representacin e a escenificacin, ten carcter integrador. O estudo prctico das diferentes tipologas de espectculo, dos procesos de comentario, anlise e adaptacin de textos dramticos e non dramticos e dos procedementos de dramaturgia culmnase coa realizacin dun proxecto global de posta en escena dun espectculo concreto, establecendo e estructurando os elementos de significacin a utilizar e as relacins entre os mesmos. Tamn require a organizacin e
planificacin dos ensaios e a distribucin de tarefas aos equipos de traballo. Trtase entn de ejemplificar, con casos concretos, o camio que leva do texto ao espectculo e o papel que habern de cumprir os integrantes da nmina teatral, as sas
funcins e responsabilidades.
Para rematar, o quinto bloque, a recepcin de espectculos escnicos, orintase ao desenvolvemento de competencias en anlises, a interpretacin e o comentario de espectculos escnicos. Partindo do concepto de pblico e en funcin da forte
dimensin social e colectiva da recepcin teatral, abordarase o estudo dos instrumentos e estratexias analticas propias do proceso de recepcin a partir de casos prcticos que permitan o desenvolvemento de debates e a confrontacin de opinins,
coa finalidade de potenciar unha lectura reflexiva e crtica do acontecer artstico e cultural, realizada con rigor e coherencia.
Con iso se potencia por igual o saber, o saber facer e o saber ser, utilizando para iso un amplo corpus de coecementos, tcnicas, recursos e actividades que inciden favorablemente na adquisicin dun amplo capital cultural e dunha cultura escnica
suficiente.
Ao mesmo tempo, a travs das diferentes modalidades de expresin escnica pdense recrear todo tipo de problemas, situacins e conflitos e a anlise e elaboracin de discursos, xa sexan artsticos, ideolxicos, sociais ou doutro tipo, permite

Pxina 53 de 913

afondar nun coecemento reflexivo do mundo que nos rodea e nunha relacin dinmica e crtica coa nosa contorna, favorecendo a autonoma persoal e a transicin vida adulta, as como na capacidade de discriminacin entre o susceptible de pervivencia no tempo e o pasaxeiro. Nesa direccin, faise necesario incidir no feito de que a materia orintase ao desenvolvemento do potencial expresivo e creativo do alumnado, promocin dun coecemento diverso das artes escnicas, para acabar formando persoas autnomas, tolerantes, participativas, solidarias, creativas e cunha slida cultura artstica. Como todas as disciplinas artsticas, o seu estudo mellora as capacidades do estudante que as cursa, potenciando a sa creatividade, a
sa capacidade de tomar decisins de xeito global, desenvolvendo reas de pensamento diferentes s puramente racionais e mellorando a expresin e a comunicacin a todos os niveis.
Finalmente persegue que o alumnado valore positivamente as artes escnicas como unha forma de lecer, tanto na recepcin como na creacin, ou como unha va futura de especializacin profesional.

2 de bacharelato
Artes Escnicas. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. As artes escnicas e seu contexto histrico

b
h
j

B1.1. Concepto e tipoloxa das artes escnicas. O

teatro, a danza, a pera, e a performance.
B1.2. Elementos comns s artes escnicas: dramaticidade e teatralidade.
B1.3. Natureza, descricin e clasificacin dos cdigos
de significacin escnica

B1. Demostrar un coecemento slido e crtico dos

conceptos fundamentais das artes escnicas.

AEB.1.1.1 Coece e valora a xnese e a evolucin

histrica das diferentes modalidades de espectculo
escnico.

k
l
i

B4. As artes escnicas e as sas grandes tradicins:

Oriente e Occidente.
B5. As artes escnicas e a sa historia: momentos de
cambio e transformacin.

B2. Identificar, comprender e explicar as caractersticas fundamentais das diferentes formas da representacin e o espectculo escnico, nunha perspectiva
histrica.

AEB.1.2.1 Identifica os diferentes tipos de espectculo CCEC

escnico presentes na contorna en funcin das sas
CAA
caractersticas.

b
d
h

B1.2. Elementos comns s artes escnicas: dramaticidade e teatralidade.

B1.3. Natureza, descricin e clasificacin dos cdigos
de significacin escnica

B3 Identificar, valorar e saber utilizar os diferentes

estilos escnicos e paradigmas interpretativos.

Bloque 2. A expresin e a comunicacin escnica

Pxina 54 de 913

CCEC

AEB.1.2. Explica, utilizando un vocabulario especfico

e adecuado, as caractersticas das diferentes formas
de representacin.

CD
CCL

AEB.1 2.3 Recoece e sita no tempo e estilo os

distintos espectculos visionados no aula.

CAA
CD
CSC

AEB1 3.1 Utiliza diferentes formas de crear mundos

dramticos en funcin de criterios estticos e artsticos.

CAA
CSIEE

AEB1 3.2 Aplica os recursos expresivos dispoibles

para a construcin de personaxes.

CAA
CCL
CMCCT

Artes Escnicas. 2 Bacharelato

Obxectivos
l
i
e

b
j
l

k
l
j
c

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B2.1. Exploracin e desenvolvemento harmnico dos

instrumentos do intrprete: expresin corporal, xestual, oral e rtmico-musical.
B2.2. Exploracin dos elementos na expresin: personaxe, situacin, accin e conflito.
B2.3. Exploracin e desenvolvemento de procesos:
anlise, caracterizacin e construcin do personaxe.
B2.4. Exploracin e desenvolvemento de tcnicas:
xogo dramtico, improvisacin, dramatizacin e creacin colectiva.
B2.5. Anlise e control de recursos literarios e outros
materiais

B2.1. Demostrar as capacidades expresivas e creativas necesarias para a recreacin da accin dramtica
e dos elementos que a configuran.

AEB.2.1.1 Desenvolve as sas capacidades expresivas e creativas.

B2.1. Exploracin e desenvolvemento harmnico dos

instrumentos do intrprete: expresin corporal, xestual, oral e rtmico-musical.
B2.2. Exploracin dos elementos na expresin: personaxe, situacin, accin e conflito.
B2.3. Exploracin e desenvolvemento de procesos:
anlise, caracterizacin e construcin do personaxe.
B2.4. Exploracin e desenvolvemento de tcnicas:
xogo dramtico, improvisacin, dramatizacin e creacin colectiva.

B2.2Interpretar pezas nas que se valoren as destrezas AEB2.2.1 Aplica as habilidades tcnicas necesarias
e habilidades adquiridas.
nas actividades de interpretacin.

B2.6. Anlise do rol e do personaxe: da conduta

dramtica conduta teatral.
B2.7. Estudo da escena como espazo significante.
B2.8. Exploracin e desenvolvemento de recursos
plsticos: deseo da escena, indumentaria, maquillaxe, iluminacin e recursos sonoros.

B2.3. . Coecer e utilizar as diferentes tcnicas para a AEB2.3.1 Constre personaxes e sitaos en todo tipo
recreacin da accin dramtica, o deseo de personade situacins, desenvolvendo as accins propias dos
xes e a configuracin de situacins e escenas.
mesmos.

Competencias clave
CCEC
CSC

AEB.2.1.2 Demostra implicacin en mellraa das sas CAA

capacidades a travs do traballo individual e colectivo. CCL

AEB2.2.1 Colabora co grupo e respecta as regras

fixadas para lograr un resultado acorde coas sas
propias posibilidades.

CAA
CD
CMCCT

CSC

CCEC
CAA

AEB2.3.2 Manexa con propiedade todos os conceptos CAA

referidos aos elementos que interveen na expresin CD
e a comunicacin escnica.
Bloque 3. A interpretacin nas artes escnicas

J
g

B3.1. Presentacin e estudo das teoras da interpretacin.

B3.1. Investigar sobre as diferentes teoras de interpretacin.

Pxina 55 de 913

AEB3.1.1 Coece e explica razoadamente as diferen- CAA

tes teoras da interpretacin.
CD
CCL

Artes Escnicas. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

k
l
d

B3.2. Anlise do personaxe a partir da situacin, a

accin, o conflito, os seus obxectivos e funcins.
B3.3. A partitura interpretativa e a sa execucin

B3.2. Mostrar motivacin, interese e capacidade para AEB3.2.1 Manexa fontes de documentacin en proceo traballo en grupo e para a asuncin de tarefas e ressos bsicos de indagacin e investigacin.Valora a
implicacin no traballo diario do aula e a participacin
ponsabilidades en proxectos colectivos.
activa nas diferentes actividades e tarefas implcitas
nos procesos de aprendizaxe.

CCL
CSC

h
b

B3.2. Anlise do personaxe a partir da situacin, a

accin, o conflito, os seus obxectivos e funcins.
B3.3. A B3.3. A partitura interpretativa e a sa execucin

B3.3. Desenvolver destrezas, capacidades e habilida- AEB3.3.1 Mostra interese polo desenvolvemento das CSIEE
des expresivas e creativas coa finalidade de abordar a
sas propias capacidades interpretativas e expresivas.
recreacin e representacin da accin dramtica.

Bloque 4. A representacin e a escenificacin

D
E
F
G
i

I
H
j

B4.1. O espectculo escnico: concepto e caracters- B4.1. Participar no deseo e realizacin de proxectos
ticas de cada unha das artes escnicas(teatro, danza,
de creacin e difusin escnica, asumindo diferentes
pera...)
roles.
B4.2. Tipoloxas bsicas do espectculo escnico:
clsico, de vangarda, corporal, occidental, oriental, de
obxectos, musical, de interior, de ra.
B4.3. Outras formas de presentacin escnica:
happening, performance, vdeo-teatro ou teatro-danza.
B4.4. O deseo dun espectculo: equipos, fases e
reas de traballo.
B4.5. A dramaturxia no deseo dun proxecto escnico.
B4.6. A producin e realizacin dun proxecto de
creacin escnica.
B4.7. A direccin de escena de proxectos escnicos.
B4.8. Os ensaios: tipoloxa, finalidades e organizacin.
B4.9. Exhibicin e distribucin de produtos escnicos.
B4.10. A coreografa na creacin dun proxecto escnico.

AEB4.1.1 Valora a implicacin na creacin e a exhibi- CAA

cin de espectculos escnicos, asumindo e realizan- CSIEE
do as tarefas do rol que en cada caso deba desempe CSC
ar.

B4.1. O espectculo escnico: concepto e caracters- B4.2. Coecer e comprender os procesos e fases
AEB4.2.1 Participa activamente no deseo e realizaticas de cada unha das artes escnicas(teatro, danza,
presentes nun proxecto de escenificacin, identificancin dun proxecto escnico.
do e valorando as tarefas e responsabilidades de cada
pera...)
creador individual.
B4.2: Tipoloxas bsicas do espectculo escnico:
clsico, de vangarda, corporal, occidental, oriental, de
obxectos, musical, de interior, de ra.
B4.3. Outras formas de presentacin escnica:
happening, performance, vdeo-teatro ou teatro-danza.
B4.4. O deseo dun espectculo: equipos, fases e

Pxina 56 de 913

CSIEE

Artes Escnicas. 2 Bacharelato

Obxectivos

g
j
l
c

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

reas de traballo.
B4.5. A dramaturxia no deseo dun proxecto escnico.
B4.6. A producin e realizacin dun proxecto de
creacin escnica.
B4.7. A direccin de escena de proxectos escnicos.
B4.8. Os ensaios: tipoloxa, finalidades e organizacin.
B4.9. Exhibicin e distribucin de produtos escnicos.
B4.10. A coreografa na creacin dun proxecto escnico.

AEB4.2.2 Identifica con precisin os diferentes roles e

as actividades e tarefas propias de cada rol.

CAA
CCEC

B4.1. O espectculo escnico: concepto e caracters- B4.3. Organizar e planificar os ensaios e a distributicas de cada unha das artes escnicas (teatro, danza,
cin de tarefas aos equipos de traballo.
pera...).
B4.2. Tipoloxas bsicas do espectculo escnico:
clsico, de vangarda, corporal, occidental, oriental, de
obxectos, musical, de interior, de ra.
B4.3. Outras formas de presentacin escnica:
happening, performance, vdeo-teatro ou teatro-danza.
B4.4. O deseo dun espectculo: equipos, fases e
reas de traballo.
B4.5. A dramaturxia no deseo dun proxecto escnico.
B4.6. A producin e realizacin dun proxecto de
creacin escnica.
B4.7. A direccin de escena de proxectos escnicos.
B4.8. Os ensaios: tipoloxa, finalidades e organizacin., finalidades e organizacin.
B4.9. Exhibicin e distribucin de produtos escnicos.
B4.10. A coreografa na creacin dun proxecto escnico.

AEB4.3.1 Asume o papel que debe cumprir como

integrante da nmina teatral desempeando de xeito
responsable as sas funcins.

CAA
CSIEE
CCEC

Bloque 5. A recepcin de espectculos escnicos

J
d
h

B5.1. O pblico: concepto e tipoloxas.

B5.2. Aspectos bsicos do proceso de recepcin.
B5.3. Anlise dos espectculos escnicos.
B5.4. A crtica escnica nos seus aspectos bsicos.

B5.1. Analizar e comentar, con actitude reflexiva e

AEB5.1.1 Identifica e reflexiona sobre as caracterstiesprito crtico, todo tipo de textos dramticos e especcas e presupostos de textos dramticos y e especttculos teatrais, identificando e valorando as sas caculos teatrais con esprito crtico.
ractersticas singulares e os seus orzamentos artsticos.
AEB5.1.2 Realiza crticas escnicas, con rigor y
solidez, utilizando a terminoloxa adecuada.

Pxina 57 de 913

CAA
CSIEE
CCEC
CSC

Artes Escnicas. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
AEB5.1.3 Consulta as fontes de informacin adecuadas para a elaboracin dos traballos encomendados.

B
A
k

B
j

2.1.2

B5.1. O pblico: concepto e tipoloxas.

B5.2. Aspectos bsicos do proceso de recepcin.
B5.3. Anlise dos espectculos escnicos.
B5.4. A crtica escnica nos seus aspectos bsicos.

B5.2. Coecer o concepto de pblico, e realizar unha AEB5.2.1 Coece e describe o concepto de pblico e
lectura reflexiva e crtica do acontecer artstico e cultuafonda no proceso de recepcin.
ral, con rigor e coherencia.

B5.1. O pblico: concepto e tipoloxas.

B5.2. Aspectos bsicos do proceso de recepcin.
B5.3. Anlise dos espectculos escnicos.
B5.4. A crtica escnica nos seus aspectos bsicos.

B5.3. Analizar os procesos de creacin e difusin

escnica en Galicia.

Competencias clave
CCL
CMCCT
CAA

AEB5.2.2 Comprende a complexidade do fenmeno

CCEC
artstico extraendo conclusins propias e reelaborando
os coecementos adquiridos na materia
ADB5.3.1. Coece, identifica e valora a oferta cultural
en materia de artes escnicas nunha cidade ou comarca.

CCEC
CAA

Bioloxa e Xeoloxa
Introducin
A materia de Bioloxa e Xeoloxa tanto na etapa da Educacin Secundaria Obrigatoria (ESO) como en Bacharelato, debe contribur a que o alumnado desenvolva as competencias clave de cada etapa educativa, poendo especial atencin na adquisicin da competencia cientfica en todas as sas dimensins. Non se trata pois unicamente de adquirir coecementos relacionados coa Bioloxa e Xeoloxa, senn de que o alumnado aprenda a observar e reflexionar sobre situacins reais, recoller
datos, tomar decisins, ter curiosidade, iniciativa, motivacin e moitos outros aspectos que o leven a un mellor desenvolvemento da sa contorna e un mellor benestar social. A Bioloxa e a Xeoloxa debern tamn contribur a que as persoas melloren a sa autoestima e a superar prexuzos, respectar diferenzas, e participar na toma de decisins democrticas a tdolos niveis mediante o uso do dilogo e respectando a diversidade cultural.
Durante estas etapas persguese asentar as competencias xa adquiridas, para ir mellorando un nivel competencial que lles conduza a non perder o interese que teen dende o comezo da sa temper actividade escolar por non deixar de aprender.
Durante o primeiro ciclo da ESO, o eixe vertebrador da materia xirar en torno aos seres vivos e a sa interaccin coa Terra, incidindo especialmente na importancia que a conservacin do medio ambiente ten para todos os seres vivos. Tamn
durante este ciclo, a materia ten como ncleo central a sade e a sa promocin. O principal obxectivo que o alumnado adquira as capacidades e competencias que lle permitan coidar o seu corpo tanto a nivel fsico como mental, as como valorar
e ter unha actuacin crtica ante a informacin e ante actitudes sociais que poidan repercutir negativamente no seu desenvolvemento fsico, social e psicolxico; pretndese tamn que entendan e valoren a importancia de preservar o medio
ambiente polas repercusins que ten sobre a sa sade; as mesmo, deben aprender a ser responsables das sas decisins diarias e as consecuencias que as mesmas teen na sa sade e na contorna que lles rodea, e a comprender o valor que
a investigacin ten nos avances mdicos e no impacto da calidade de vida das persoas.
Neste primeiro ciclo, o bloque 1 do currculo: Habilidades, destrezas e estratexias. Metodoloxa cientfica e o bloque 7: Proxecto de investigacin, son comns a primeiro da ESO e terceiro da ESO. Dado que a Bioloxa e Xeoloxa son disciplinas
de carcter cientfico, debemos ter sempre eses bloques como marco de referencia no desenvolvemento do currculo. Non se trata, polo tanto, de bloques illados e independentes dos demais, senn que estn implcitos en cada un deles e son a base para a sa concrecin.
Na Bioloxa e Xeoloxa de primeiro da ESO, o currculo parte do mundo macroscpico, mis concreto, observable e identificable polo alumnado, como: a Terra no Universo, a biodiversidade no planeta Terra e os ecosistemas; para achegarse en
terceiro da ESO a un nivel mis abstracto como o estudio microscpico da clula, o ser humano e a sade, o relevo terrestre e a sa evolucin.
Finalmente, no cuarto curso da ESO, inciase ao alumnado nas grandes teoras que permitiron o desenvolvemento mis actual desta ciencia: a tectnica de placas, a teora celular e a teora da evolucin, para finalizar co estudo dos ecosistemas, as
relacins trficas entre os distintos niveis e a interaccin dos organismos entre eles e co medio, as como a sa repercusin na dinmica e evolucin de devanditos ecosistemas.
No Bacharelato, a materia de Bioloxa e Xeoloxa afonda nas competencias adquiridas na ESO, analizando con maior detalle a organizacin dos seres vivos, a sa biodiversidade, a sa distribucin e os factores que nela inflen, asi como o
comportamento da Terra como un planeta en continua actividade.
A Xeoloxa toma como fo condutor a teora da tectnica de placas. A partires dela farase nfase na composicin, estrutura e dinmica do interior terrestre, para continuar coa anlise dos movementos das placas e as sas consecuencias: expansin

Pxina 58 de 913

ocenica, relevo terrestre, magmatismo, riscos xeolxicos, entre outros e finalizar co estudo da xeoloxa externa.
A Bioloxa presntase co estudo dos niveis de organizacin dos seres vivos: composicin qumica, organizacin celular e estudo dos tecidos animais e vexetais. Tamn se desenvolve e completa nesta etapa o estudo da clasificacin e organizacin
dos seres vivos, e moi en especial dende o punto de vista do seu funcionamento e adaptacin ao medio no que habitan.
Ao longo das das etapas: ESO e Bacharelato, a materia de Bioloxa e Xeoloxa permitir ao alumnado desenvolver as competencias esenciais que se inclen no currculo as como as estratexias do mtodo cientfico. Entre estas competencias haber que considerar a lingstico e a dixital, a travs da realizacin de tarefas en grupo que supoan recompilar e organizar informacin, expoela de xeito oral e escrito, elaborar presentacins, defender as opinins propias en debates na aula. Os
alumnos e as alumnas debern desenvolver tamn nesta estapa a comprensin lectora, a expresin oral e escrita, a argumentacin en pblico e a comunicacin audiovisual ; igualmente debern potenciar actitudes conducentes reflexin e a anlise sobre os grandes avances cientficos da actualidade, as sas vantaxes e as implicacins ticas que en ocasiones se suscitan, e coecer e utilizar as normas bsicas de seguridade e uso do material de laboratorio.
En adicin ao anterior, e debido aos grandes retos biotecnolxicos actuais, a materia de Bioloxa e Xeoloxa deber ter, no seu tratamento metodolxico, un carcter eminentemente prctico, baseado na realizacin de variadas e axeitadas tarefas
experimentais, adaptadas a cada nivel, que permitan ao alumnado acadar as destrezas necesarias no manexo de material de laboratorio, microscopios, material de campo, recollida de mostras, resolucin de problemas e todos aqueles aspectos
que lle permitan ao alumnado afrontar no futuro estudos cientficos coa formacin necesaria para o seu correcto desenvolvemento. Para acadar estes obxectivos ao longo do currculo presntanse actividades de laboratorio e manexo de modelos baseados nas novas tecnoloxas que se engaden formacin terica que se recolle nos contidos.
Polo tanto, a materia de Bioloxa e Xeoloxa na ESO e no Bacharelato permitir que alumnos e alumnas adquiran un nivel competencial que lles axude a ser cidadns e cidads respectuosos consigo mesmos, cos demais e co medio, co material que
utilizan ou que est a sa disposicin, responsables, capaces de ter criterios propios e de manter o interese por aprender e descubrir.

1 de ESO
Bioloxa e Xeoloxa. 1 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Habilidades, destrezas e estratexias. Metodoloxa cientfica.

h

b
e
f
g
h
k

B1.1. O vocabulario cientfico na expresin oral e escrita.

B1.1. Utilizar adecuadamente o vocabulario cientfico nun BXB1.1.1. Identifica os termos mis frecuentes do vocabulario cientfico, expresndose de forma correcta tanto
contexto preciso e adecuado ao seu nivel.
oralmente como por escrito.

B1.2. A metodoloxa cientfica. Caractersticas bsicas.

B1.2. Buscar, seleccionar e interpretar a informacin de
BXB1.2.1. Busca, selecciona e interpreta a informacin de
carcter cientfico e utilizar dita informacin para formarse
carcter cientfico a partir da utilizacin de diversas fon B1.3. A experimentacin en bioloxa e xeoloxa: obtenunha opinin propia, expresarse con precisin e argumentes.
cin, seleccin e interpretacin de informacin de carcter
tar sobre problemas relacionados co medio natural e a
cientfico a partir da seleccin e recollida de mostras do
sade.
BXB1.2.2. Transmite a informacin seleccionada de xeito
medio natural ou outras fontes.
preciso utilizando diversos soportes.

CCL
CMCCT
CD
CAA
CD
CCL

BXB1.2.3. Utiliza a informacin de carcter cientfico para CAA

formarse unha opinin propia e argumentar sobre pro CCL
blemas relacionados.
b
f
g

B1.4. Planificacin e realizacin do traballo experimental B1.3. Realizar un traballo experimental coa axuda dun
guin de prcticas de laboratorio ou de campo describine interpretacin dos seus resultados.
do a sa execucin e interpretando os seus resultados.
B1.5. Normas de seguridade no laboratorio e coidado dos
instrumentos e material.

Pxina 59 de 913

BXB1.3.1. Coece e respecta as normas de seguridade

no laboratorio, respectando e coidando os instrumentos e
o material empregado.

CMCCT
CSC

BXB1.3.2. Desenvolve con autonoma a planificacin do

CSIEE
traballo experimental, utilizando tanto instrumentos pti CMCCT
cos de recoecemento, como material bsico de laborato CAA
rio, argumentando o proceso experimental seguido, describindo as sas observacins e interpretando os seus
resultados.

Bioloxa e Xeoloxa. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 2. A Terra no universo

f

B2.1. Os principais modelos sobre a orixe do Universo.

B2.1. Recoecer as ideas principais sobre a orixe do

Universo e a formacin e evolucin das galaxias.

BXB2.1.1. Identifica as ideas principais sobre a orixe do

universo.

CMCCT

f
j

B2.2. Compoentes do Universo.

B2.3. Caractersticas do Sistema Solar e dos seus compoentes.
B2.4. Concepcins sobre o Sistema Solar ao longo da
historia.

B2.2. Expoer a organizacin do Universo e do Sistema

BXB2.2.1. Recoece os compoentes do Universo e do
Solar as como algunhas das concepcins que sobre o
Sistema Solar describindo as sas caractersticas xerais.
devandito sistema planetario se tiveron ao longo da Historia.

CMCCT

B2.5. Os planetas no Sistema Solar.

B2.3. Relacionar comparativamente a posicin dun

planeta no sistema solar coas sas caractersticas.

BXB2.3.1. Precisa que caractersticas se dan no planeta

Terra, e non se dan nos outros planetas, que permiten o
desenvolvemento da vida nel.

CMCCT

B2.6. O planeta Terra. Caractersticas.

B2.4. Localizar a posicin da Terra no Sistema Solar.

BXB2.4.1. Identifica a posicin da Terra no Sistema Solar. CMCCT

B2.7. Os movementos da Terra, a La e o Sol e as

consecuencias dos mesmos.

B2.5. Establecer os movementos da Terra, a La e o Sol

e relacionalos coa existencia do da e a noite, as estacins, as mareas e as eclipses.

BXB2.5.1. Categoriza os fenmenos principais relacionados co movemento e a posicin dos astros, deducindo a
sa importancia para a vida.

CMCCT

BXB2.5.2. Interpreta correctamente en grficos e esque- CMCCT

mas, fenmenos como as fases lunares e as eclipses,
establecendo a relacin existente coa posicin relativa da
Terra, a La e o Sol.
f

f
g
l

B2.8. A xeosfera. Estrutura e composicin da codia,

manto e ncleo.

B2.9. Os minerais e as rochas: as sas propiedades,

caractersticas e utilidades.
B2.10. Xestin sostible dos recursos minerais. Recursos
minerais en Galicia.

B2.6. Identificar os materiais terrestres segundo a sa

abundancia e distribucin nas grandes capas da Terra.

B2.7. Recoecer as propiedades e caractersticas dos

minerais e das rochas, distinguindo as sas aplicacins
mis frecuentes e destacando a sa importancia econmica e a xestin sostible.

BXB2.6.1. Describe as caractersticas xerais dos materiais mis frecuentes nas zonas externas do planeta e
xustifica a sa distribucin en capas en funcin da sa
densidade.

CMCCT

BXB2.6.2. Describe as caractersticas xerais da codia, o

manto e o ncleo terrestre e os materiais que os compoen, relacionando ditas caractersticas coa sa situacin.

CMCCT

BXB2.7.1. Identifica minerais e rochas utilizando criterios

que permitan diferencialos.

CMCCT
CAA

BXB2.7.2. Describe algunhas das aplicacins mis

CCEC
frecuentes dos minerais e rochas no mbito da vida coti.
BXB2.7.3. Recoece a importancia do uso responsable e
a xestin sostible dos recursos minerais.

B2.11. A atmosfera. Composicin e estrutura. O aire e os

B2.8. Analizar as caractersticas e composicin da atmos- BXB2.8.1. Recoece a estrutura e composicin da

Pxina 60 de 913

CSC
CMCCT

Bioloxa e Xeoloxa. 1 ESO

Obxectivos

Contidos
seus compoentes. Efecto invernadoiro. Importancia da
atmosfera para os seres vivos.

Criterios de avaliacin
fera e as propiedades do aire.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

atmosfera.
BXB2.8.2. Recoece a composicin do aire, e identifica
os contaminantes principais relacionndoos coa sa orixe.

CMCCT

BXB2.8.3. Identifica e xustifica con argumentacins

sinxelas, as causas que sustentan o papel protector da
atmosfera para os seres vivos.

CMCCT

b
e
f
g
k

B2.12. Contaminacin atmosfrica. Repercusins e

posibles solucins.

B2.9. Investigar e recoller informacin sobre os problemas BXB2.9.1. Relaciona a contaminacin ambiental co
CSC
de contaminacin ambiental actuais e as sas repercudeterioro do medio ambiente, propoendo accins e hbi- CSIEE
sins, e desenvolver actitudes que contriban a sa solutos que contriban a sa solucin.
cin.

f
k

B2.12. Contaminacin atmosfrica. Repercusins e

posibles solucins.

B2.10. Recoecer a importancia do papel protector da

atmosfera para os seres vivos e considerar as repercusins da actividade humana na mesma.

BXB2.10.1. Relaciona situacins nas que a actividade

humana interfire coa accin protectora da atmosfera.

CSC

B2.13. A hidrosfera. Propiedades da auga. Importancia

da auga para os seres vivos.

B2.11. Describir as propiedades da auga e a sa importancia para a existencia da vida.

BXB2.11.1. Recoece as propiedades anmalas da auga

relacionndoas coas consecuencias que teen para o
mantemento da vida na Terra.

CMCCT

f
k

B2.14. A auga na Terra. Auga doce e salgada.

B2.15. Ciclo da auga.
B2.16. A auga como recurso.

B2.12. Interpretar a distribucin da auga na Terra, as

coma o ciclo da auga e o uso que fai dela o ser humano.

BXB2.12.1. Describe o ciclo da auga, relacionndoo cos

cambios de estado de agregacin desta.

CMCCT

B2.17. Xestin sostible da auga.

B2.13. Valorar e identificar a necesidade dunha xestin

sostible da auga e de actuacins persoais, as como colectivas, que potencien a reducin no consumo e a sa
reutilizacin.

BXB2.13.1. Comprende e identifica o significado de

CSC
xestin sostible da auga doce, enumerando medidas con- CSIEE
cretas que colaboren nesa xestin.

f
k

B2.18. Contaminacin das augas doces e salgadas.

B2.14. Xustificar e argumentar a importancia de preservar BXB2.14.1. Recoece os problemas de contaminacin de CSC
augas doces e salgadas e relacinaos coas actividades
e non contaminar as augas doces e salgadas.
humanas

B2.19. A biosfera. Caractersticas que fixeron da Terra un B2.15. Seleccionar as caractersticas que fan da Terra un
planeta habitable.
planeta especial para o desenvolvemento da vida.

a
f
g
k

BXB2.15.1. Describe as caractersticas que posibilitaron o CMCCT

desenvolvemento da vida na Terra.

Bloque 3. A biodiversidade no planeta Terra

f

B3.1. Concepto de biodiversidade. Importancia da biodiversidade.

B3.1. Recoecer a importancia da biodiversidade e as

caractersticas morfolxicas principais dos distintos gru-

Pxina 61 de 913

BXB3.1.1. Estima a importancia da biodiversidade e

aplica criterios de clasificacin dos seres vivos, relacio-

CCEC

Bioloxa e Xeoloxa. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

j
k

B3.2. Sistemas de clasificacin dos seres vivos. Concepto

de especie. Nomenclatura binomial.
B3.3. Reinos dos Seres Vivos. Moneras, Protoctistas,
Fungi, Metafitas e Metazoos.

B3.1. Concepto de biodiversidade. Importancia da biodi B3.2. Categorizar os criterios que serven para clasificar
aos seres vivos e identificar os principais modelos taxoversidade.
nmicos aos que pertencen os animais e plantas mis
B3.2. Sistemas de clasificacin dos seres vivos. Concepto
comns.
de especie. Nomenclatura binomial.
B3.3. Reinos dos Seres Vivos. Moneras, Protoctistas,
Fungi, Metafitas e Metazoos.

BXB3.2.1. Identifica e recoece exemplares caractersticos de cada un destes grupos, destacando a sa importancia biolxica.

CMCCT

f
k

B3.1. Concepto de biodiversidade. Importancia da biodi B3.3. Describir as caractersticas xerais dos grandes
BXB3.3.1. Discrimina as caractersticas xerais e singulagrupos taxonmicos e explicar a sa importancia no conversidade.
res de cada grupo taxonmico.
xunto dos seres vivos.
B3.2. Sistemas de clasificacin dos seres vivos. Concepto
de especie. Nomenclatura binomial.
B3.3. Reinos dos Seres Vivos. Moneras, Protoctistas,
Fungi, Metafitas e Metazoos.

CMCCT

B3.4. Invertebrados: porferos, celentreos, anlidos,

moluscos, equinodermos e artrpodos. Caractersticas
anatmicas e fisiolxicas.
B3.5. Vertebrados: peixes, anfibios, rptiles, aves e
mamferos. Caractersticas anatmicas e fisiolxicas.

B3.4. Caracterizar aos principais grupos de invertebrados

e vertebrados.

BXB3.4.1. Asocia invertebrados comns co grupo taxonmico ao que pertencen.

CMCCT

BXB3.4.2. Recoece diferentes exemplares de vertebrados, asignndoos clase que pertencen.

CMCCT

B3.6. Plantas: brins, fieitos, ximnospermas e anxiospermas. Caractersticas principais, nutricin, relacin e reproducin.

B3.5. Coecer e definir as funcins vitais das plantas e a

sa importancia para a vida e caracterizar aos principais
grupos de plantas.

BXB3.5.1. Detalla o proceso da nutricin auttrofa relacionndoo coa sa importancia para o conxunto de todos
os seres vivos.

CMCCT

BXB3.5.2. Describe as caractersticas xerais e singulares

dos principais grupos de plantas.

CMCCT

f
k

pos taxonmicos.

nando os animais e plantas mis comns co seu grupo

taxonmico.

Competencias clave
CMCCT

b
e
g

B3.7. Clasificacin de animais e plantas a partir de claves B3.6. Utilizar claves dicotmicas ou outros medios para a
dicotmicas e outros medios.
identificacin e clasificacin de animais e plantas.

BXB3.6.1. Clasifica e identifica animais e plantas a partir

de claves de identificacin.

CAA

g
j

B3.8. Identificacin de plantas e animais propios dalgns

ecosistemas, especies en extincin e especies endmicas. Adaptacins dos animais e as plantas ao medio. A
biodiversidade en Galicia.

BXB3.7.1. Identifica exemplares de plantas e animais

propios dalgns ecosistemas ou de interese especial por
seren especies en perigo de extincin ou endmicas.

CMCCT

B3.7. Determinar a partir da observacin as adaptacins

que permiten aos animais e s plantas sobrevivir en determinados ecosistemas con especial atencin aos ecosistemas galegos.

BXB3.7.2. Relaciona a presenza de determinadas estrutu- CAA

ras nos animais e plantas mis comns coa sa adapta- CMCCT
cin ao medio.

Pxina 62 de 913

Bioloxa e Xeoloxa. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
BXB3.7.3. Identifica exemplares de plantas e animais
propios dos ecosistemas galegos.

Competencias clave
CCEC

B4.1. Ecosistema: identificacin dos seus compoentes.

B4.2. Factores abiticos e biticos nos ecosistemas.
B4.3. Ecosistemas acuticos.
B4.4. Ecosistemas terrestres.

B4.1. Diferenciar os distintos compoentes dun ecosistema.

BXB4.1.1. Identifica os distintos compoentes dun ecosis- CMCCT

tema.

f
g
k

B4.5. Factores desencadeantes de desequilibrios nos

ecosistemas.
B4.6. Estratexias para restablecer o equilibrio nos ecosistemas.

B4.2. Identificar nun ecosistema os factores desencadeantes de desequilibrios e establecer estratexias para restablecer o equilibrio do mesmo.

BXB4.2.1. Recoece e enumera os factores desencadeantes de desequilibrios nun ecosistema.

CMCCT

a
g
k

B4.7. Accins que favorecen a conservacin do medio

ambiente.

B4.3. Recoecer e difundir accins que favorecen a

conservacin do medio ambiente.

BXB4.3.1. Selecciona accins que preveen a destrucin

do medioambiente.

CSC
CSIEE

Bloque 5. Proxecto de investigacin

b
c

B5.1. O mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses,

comprobacin e argumentacin das mesmas a partir da
experimentacin ou a observacin.

B5.1. Planear, aplicar, e integrar as destrezas e habilidades propias do traballo cientfico.

BXB5.1.1. Integra e aplica as destrezas propias do

mtodo cientfico.

CAA
CMCCT

b
f
g

B5.1. O mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses,

comprobacin e argumentacin das mesmas a partir da
experimentacin ou a observacin.

B5.2. Elaborar hipteses e contrastalas a travs da

experimentacin ou a observacin e a argumentacin.

BXB5.2.1. Utiliza argumentos xustificando as hipteses

que propn.

CCL

B5.2. O artigo cientfico. Fontes de divulgacin cientfica.

B5.3. Utilizar fontes de informacin variada, discriminar e

decidir sobre elas e os mtodos empregados para a sa
obtencin.

BXB5.3.1. Utiliza diferentes fontes de informacin, apoindose nas TIC, para a elaboracin e presentacin das
sas investigacins.

CMCCT
CD

a
b
c

B5.3. Proxecto de investigacin en equipo. Organizacin. B5.4. Participar, valorar e respectar o traballo individual e
Participacin e colaboracin respectuosa no traballo indien equipo.
vidual e en equipo. Presentacin de conclusins.

BX.B5.4.1. Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo.

CSC
CSIEE

B5.3. Proxecto de investigacin en equipo. Organizacin. B5.5. Expoer, e defender en pblico o proxecto de
Participacin e colaboracin respectuosa no traballo indiinvestigacin realizado.
vidual e en equipo. Presentacin de conclusins.

BXB5.5.1. Desea pequenos traballos de investigacin

sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas da sa contorna ou a alimentacin e nutricin humana para a sa
presentacin e defensa na aula.

CSIEE
CD

BXB5.5.2. Expresa con precisin e coherencia tanto

verbalmente como por escrito as conclusins das sas
investigacins.

CCL
CCEC

a
b
d
h

Pxina 63 de 913

3 de ESO
Bioloxa e Xeoloxa. 3 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Habilidades, destrezas e estratexias. Metodoloxa cientfica.

h

b
e
f
g
h
k

B1.1. O vocabulario cientfico na expresin oral e escrita.

B1.1. Utilizar adecuadamente o vocabulario cientfico nun BXB1.1.1. Identifica os termos mis frecuentes do vocabulario cientfico, expresndose de forma correcta tanto
contexto preciso e adecuado ao seu nivel.
oralmente como por escrito.

B1.2. A metodoloxa cientfica. Caractersticas bsicas.

B1.2. Buscar, seleccionar e interpretar a informacin de
BXB1.2.1. Busca, selecciona e interpreta a informacin de
carcter cientfico e utilizar dita informacin para formarse
carcter cientfico a partir da utilizacin de diversas fon B1.3. A experimentacin en bioloxa e xeoloxa: obtenunha opinin propia, expresarse con precisin e argumentes.
cin, seleccin e interpretacin de informacin de carcter
tar sobre problemas relacionados co medio natural e a
cientfico a partir da seleccin e recollida de mostras do
sade.
BXB1.2.2. Transmite a informacin seleccionada de xeito
medio natural ou outras fontes.
preciso utilizando diversos soportes.

CCL
CMCCT
CD
CAA
CD
CCL

BXB1.2.3. Utiliza a informacin de carcter cientfico para CAA

formarse unha opinin propia e argumentar sobre pro CCL
blemas relacionados.
b
f
g

B1.4. Planificacin e realizacin do traballo experimental B1.3. Realizar un traballo experimental con axuda dun
guin de prcticas de laboratorio ou de campo describine interpretacin dos seus resultados.
do a sa execucin e interpretando os seus resultados.
B1.5. Normas de seguridade no laboratorio e coidado dos
instrumentos e material.

BXB1.3.1. Coece e respecta as normas de seguridade

no laboratorio, respectando e coidando os instrumentos e
o material empregado.

CMCCT
CSC

BXB1.3.2. Desenvolve con autonoma a planificacin do

CSIEE
traballo experimental, utilizando tanto instrumentos pti CMCCT
cos de recoecemento, coma material bsico de laborato CAA
rio, argumentando o proceso experimental seguido, describindo as sas observacins e interpretando os seus
resultados.

Bloque 2. A clula, unidade estrutural e funcional dos seres vivos.

f

B2.1. Caractersticas da materia viva e diferenzas coa

B2.1. Recoecer que os seres vivos estn constitudos
por clulas e determinar as caractersticas que os difemateria inerte.
rencian da materia inerte.
B2.2. A clula. Caractersticas bsicas da clula procariota e eucariota, animal e vexetal.

BXB2.1.1. Diferenza a materia viva da inerte partindo das

caractersticas particulares de ambas.

CMCCT

BXB2.1.2. Establece comparativamente as analoxas e

diferenzas entre clula procariota e eucariota, e entre
clula animal e vexetal.

CMCCT

B2.3. Funcins vitais: nutricin, relacin e reproducin.

BXB2.2.1. Recoece e diferenza a importancia de cada

funcin para o mantemento da vida.

CMCCT

BXB2.2.2. Contrasta o proceso de nutricin auttrofa e

nutricin hetertrofa, deducindo a relacin que hai entre

CMCCT

B2.2. Describir as funcins comns a todos os seres

vivos, diferenciando entre nutricin auttrofa e hetertrofa.

Pxina 64 de 913

Bioloxa e Xeoloxa. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

elas.
Bloque 3. As persoas e a sade. Promocin da sade
f

B3.1. Niveis de organizacin da materia viva.

B3.2. Organizacin xeral do corpo humano: clulas,
tecidos, rganos, aparatos e sistemas
B3.3. A clula animal, estruturas celulares. rgnulos
celulares e a sa funcin.

B3.1. Catalogar os distintos niveis de organizacin da

materia viva: clulas, tecidos, rganos e aparatos ou sistemas e diferenciar as principais estruturas celulares e as
sas funcins.

BXB3.1.1. Interpreta os diferentes niveis de organizacin

no ser humano, buscando a relacin entre eles.

CAA

BXB3.1.2. Diferenza os distintos tipos celulares, describindo a funcin dos orgnulos mis importantes.

CMCCT

B3.4. Os tecidos do corpo humano: estrutura e funcins.

B3.2. Diferenciar os tecidos mis importantes do ser

humano e a sa funcin.

BXB3.2.1. Recoece os principais tecidos que conforman

o corpo humano, e asocia aos mesmos a sa funcin.

CMCCT

f
k

B3.5. A sade e a enfermidade. Factores que as determinan.

B3.3. Descubrir a partir do coecemento do concepto de

sade e enfermidade, os factores que os determinan.

BXB3.3.1. Argumenta as implicacins que teen os

hbitos para a sade, e xustifica con exemplos as eleccins que realiza ou pode realizar para promovela individual e colectivamente.

CSC

f
k

B3.6. Enfermidades infecciosas e non infecciosas.

B3.4. Clasificar as enfermidades e determinar as enfermi- BXB3.4.1. Recoece as enfermidades e infeccins mis
dades infecciosas e non infecciosas mis comns que
comns relacionndoas coas sas causas.
afectan poboacin, causas, prevencin e tratamentos.
BXB3.4.2. Distingue e explica os diferentes mecanismos
de transmisin das enfermidades infecciosas.

a
c
d
e
k

B3.7. Hixiene e prevencin. Hbitos e estilos de vida

saudables.

B3.7. Hixiene e prevencin. Hbitos e estilos de vida

saudables.

CMCCT
CMCCT

B3.5. Valorar e Identificar hbitos e estilos de vida sauda- BXB3.5.1. Coece e describe hbitos de vida saudable
CSC
identificndoos como medio de promocin da sa sade e
bles como mtodo de prevencin das enfermidades.
a dos demais.

B3.6. Seleccionar informacin, establecer diferenzas dos

tipos de enfermidades dun mundo globalizado e desear
propostas de actuacin.

BXB3.5.2. Propn mtodos para evitar o contaxio e

propagacin das enfermidades infecciosas mis comns.

CSIEE
CSC

BXB3.6.1. Establece diferenzas entre as enfermidades

que afectan as rexins dun mundo globalizado e desea
propostas de actuacin.

CSC
CSIEE

f
k

B3.8. O sistema inmunitario. Vacinas, soros e antibiticos. B3.7. Determinar o funcionamento bsico do sistema
BXB3.7.1. Explica en que consiste o proceso de inmuniinmune, as como as continuas contribucins das ciencias
dade, valorando o papel das vacinas como mtodo de
B3.9. Uso responsable de medicamentos.
biomdicas e describir a importancia do uso responsable
prevencin das enfermidades.
dos medicamentos.

a
b

B3.10. Os transplantes e a doazn de clulas, sangue e

rganos.

B3.8. Recoecer e transmitir a importancia que ten a

prevencin como prctica habitual e integrada nas sas

Pxina 65 de 913

CMCCT
CSC

BXB3.8.1. Detalla a importancia que ten para a sociedade CSC

e para o ser humano a doazn de clulas, sangue e r-

Bioloxa e Xeoloxa. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
vidas e as consecuencias positivas da doazn de clulas,
sangue e rganos.

c
k

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ganos.

f
g
k

B3.11. As substancias aditivas: o tabaco, o alcohol e

outras drogas. Problemas asociados.

B3.9. Investigar as alteracins producidas por distintos

BXB3.9.1. Detecta as situacins de risco para a sade
CSC
tipos de substancias aditivas e elaborar propostas de prerelacionadas co consumo de substancias txicas e esti CSIEE
mulantes como tabaco, alcohol, drogas, etc., contrasta os
vencin e control.
seus efectos nocivos e propn medidas de prevencin e
control.

a
d
g
k

B3.11. As substancias aditivas: o tabaco, o alcohol e

outras drogas. Problemas asociados.

B3.10. Recoecer as consecuencias no individuo e na

sociedade ao seguir condutas de risco.

BXB3.10.1. Identifica as consecuencias de seguir condutas de risco coas drogas, para o individuo e a sociedade.

CSC

B3.12. A alimentacin e a nutricin. Os alimentos e os

nutrientes, tipos e funcins bsicas.

B3.11. Recoecer a diferenza entre alimentacin e

nutricin e diferenciar os principais nutrientes e as sas
funcins bsicas.

BXB3.11.1. Discrimina o proceso de nutricin do da

alimentacin.

CMCCT

BXB3.11.2. Relaciona cada nutriente coa funcin que

desempea no organismo, recoecendo hbitos nutricionais saudables.

CMCCT

f
k

f
g
k

B3.13. A dieta e a sade. A dieta equilibrada. Deseo e

anlise de dietas. Hbitos nutricionais saudables.Trastornos da conduta alimentaria.

B3.12. Relacionar as dietas coa sade, a travs de

exemplos prcticos.

BXB3.12.1. Desea hbitos nutricionais saudables

mediante a elaboracin de dietas equilibradas, utilizando
tboas con diferentes grupos de alimentos cos nutrientes
principais presentes neles e o seu valor calrico.

CAA
CD

c
k

B3.13. A dieta e a sade. A dieta equilibrada. Deseo e

anlise de dietas. Hbitos nutricionais saudables.Trastornos da conduta alimentaria.

B3.13. Argumentar a importancia dunha boa alimentacin BXB3.13.1. Valora e determina unha dieta equilibrada
e do exercicio fsico na sade e identificar as principais
para unha vida saudable e identifica os principais trastorenfermidades e trastornos da conduta alimentaria.
nos da conduta alimentaria.

CAA
CSC

f
k

B3.14. A funcin de nutricin. Visin global e integradora

de aparatos e procesos que interveen na nutricin.

B3.14. Explicar os procesos fundamentais da nutricin,

utilizando esquemas grficos dos distintos aparatos que
interveen nela.

BXB3.14.1. Determina e identifica, a partir de grficos e

esquemas, os distintos rganos, aparatos e sistemas implicados na funcin de nutricin relacionndoo coa sa
contribucin no proceso.

CMCCT

f
k

B3.14. A funcin de nutricin. Visin global e integradora

de aparellos e procesos que interveen na nutricin.

B3.15. Asociar que fase do proceso de nutricin realiza

cada un dos aparatos implicados no mesmo.

BXB3.15.1. Recoece a funcin de cada un dos aparatos

e sistemas nas funcins de nutricin.

CMCCT

f
k

B3.15. Anatoma e fisioloxa dos aparatos dixestivo,

respiratorio, circulatorio e excretor.

B3.16. Identificar os compoentes dos aparatos dixestivo, BXB3.16.1. Coece e explica os compoentes dos
circulatorio, respiratorio e excretor e coecer o seu funaparatos dixestivo, circulatorio, respiratorio e excretor e o
cionamento.
seu funcionamento.

CMCCT

f
k

B3.16. Alteracins mis frecuentes e enfermidades

asociadas aos aparatos que interveen na nutricin, prevencin das mesmas e hbitos de vida saudables.

B3.17. Indagar acerca das enfermidades mis habituais

nos aparatos relacionados coa nutricin, de cales son as
sas causas e da maneira de previlas.

Pxina 66 de 913

BXB3.17.1. Diferenza as enfermidades mis frecuentes

CMCCT
dos rganos, aparatos e sistemas implicados na nutricin,
asocindoas coas sas causas.

Bioloxa e Xeoloxa. 3 ESO

Obxectivos
f
k

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.17. A funcin de relacin. Sistema nervioso e sistema B3.18. Describir os procesos implicados na funcin de
BXB3.18.1. Especifica a funcin de cada un dos aparatos CMCCT
relacin, sistemas e aparatos implicados na mesma, reendcrino.
e sistemas implicados nas funcins de relacin.
coecer e diferenciar os rganos dos sentidos e os coida B3.18. rganos dos sentidos: estrutura e funcin, coidado
dos do odo e a vista.
BXB3.18.2. Describe os procesos implicados na funcin
CMCCT
e hixiene.
de relacin, identificando o rgano ou estrutura responsable de cada proceso.
BXB3.18.3. Clasifica distintos tipos de receptores sensoriais e relacinaos cos rganos dos sentidos nos que se
encontran.

CMCCT

f
k

B3.19. A coordinacin e o sistema nervioso. Organizacin B3.19. Explicar a misin integradora do sistema nervioso
e funcin.
ante diferentes estmulos, describir o seu funcionamento.
B3.20. Enfermidades comns do sistema nervioso,
causas, factores de risco e prevencin.

BXB3.19.1. Identifica algunhas enfermidades comns do

sistema nervioso, relacionndoas coas sas causas, factores de risco e a sa prevencin.

CMCCT
CSC

f
k

B3.21. O sistema endcrino: glndulas endcrinas e o

seu funcionamento. As sas principais alteracins.

B3.20. Asociar as principais glndulas endcrinas, coas

hormonas que sintetizan e a funcin que desempean.

BXB3.20.1. Enumera as glndulas endcrinas e asocia

con elas as hormonas segregadas e a sa funcin.

CMCCT

f
k

B3.22. Visin integradora dos sistemas nervioso e endcrino.

B3.21. Relacionar funcionalmente ao sistema neuroendcrino.

BXB3.21.1. Recoece algn proceso que ten lugar na

vida coti no que se evidencia claramente a integracin
neuro-endcrina.

CMCCT

B3.23. O aparato locomotor. Organizacin e relacins

funcionais entre sos, msculos e sistema nervioso.

B3.22. Identificar os principais sos e msculos do

aparato locomotor.

BXB3.22.1. Localiza os principais sos e msculos do

corpo humano en esquemas do aparato locomotor.

CMCCT

f
k

B3.23. O aparato locomotor. Organizacin e relacins

funcionais entre sos, msculos e sistema nervioso.

B3.23. Analizar as relacins funcionais entre sos,

msculos e sistema nervioso.

BXB3.23.1. Diferenza os distintos tipos de msculos en

funcin do seu tipo de contraccin e relacinaos co sistema nervioso que os controla.

CMCCT

f
k

B3.24. Factores de risco e prevencin das lesins.

B3.24. Detallar cales son e como se preveen as lesins

mis frecuentes no aparato locomotor.

BXB3.24.1. Identifica os factores de risco mis frecuentes CSC

que poden afectar ao aparato locomotor e relacinaos
CAA
coas lesins que producen.

f
k

B3.25. A reproducin humana. Anatoma e fisioloxa do

aparato reprodutor. Cambios fsicos e psquicos na adolescencia.

B3.25. Referir os aspectos bsicos do aparato reprodutor, BXB3.25.1. Identifica en esquemas os distintos rganos
diferenciando entre sexualidade e reproducin. Interpretar
do aparato reprodutor masculino e feminino, especificandebuxos e esquemas do aparato reprodutor.
do a sa funcin.

f
k

B3.26. O ciclo menstrual. Fecundacin, embarazo e parto. B3.26. Recoecer os aspectos bsicos da reproducin
humana e describir os acontecementos fundamentais da
fecundacin, embarazo e parto.

Pxina 67 de 913

CMCCT

BXB3.26.1. Describe as principais etapas do ciclo menstrual indicando que glndulas e que hormonas participan
na sa regulacin.

CMCCT

BXB3.26.2. Identifica os acontecementos fundamentais

da fecundacin, embarazo e parto

CMCCT

Bioloxa e Xeoloxa. 3 ESO

Obxectivos
f
k

e
g
k

a
c
d
k

Contidos

Criterios de avaliacin

B3.27. Anlise dos diferentes mtodos anticonceptivos.

B3.28. As enfermidades de transmisin sexual. Prevencin.

B3.27. Comparar os distintos mtodos anticonceptivos,

clasificalos segundo a sa eficacia e recoecer a importancia dalgns deles na prevencin de enfermidades de
transmisin sexual.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

BXB3.27.1. Discrimina os distintos mtodos de anticoncepcin humana.

CMCCT

BXB3.27.2. Categoriza as principais enfermidades de

transmisin sexual e argumenta sobre a sa prevencin.

CMCCT
CSC
CCEC

B3.29. Tcnicas de reproducin asistida.

B3.28. Recompilar informacin sobre as tcnicas de

BXB3.28.1. Identifica as tcnicas de reproducin asistida
reproducin asistida e de fecundacin in vitro, para argumis frecuentes.
mentar o beneficio que supuxo este avance cientfico para
a sociedade.

CMCCT

B3.30. A reposta sexual humana. Sexo e sexualidade.

Sade e hixiene sexual.

B3.29. Valorar e considerar a sa propia sexualidade e a BXB3.29.1. Acta, decide e defende responsablemente a
das persoas que lle rodean, transmitindo a necesidade de
sa sexualidade e a das persoas que o rodean.
reflexionar, debater, considerar e compartir.

CSC
CCEC

Bloque 4. O relevo terrestre e a sa evolucin

f

B4.1. O modelado do relevo. Factores que condicionan o

relevo terrestre.

B4.1. Identificar algunhas das causas que fan que o

relevo difira duns sitios a outros.

BXB4.1.1. Identifica a influencia do clima e das caracters- CMCCT

ticas das rochas que condicionan e inflen nos distintos
tipos de relevo.

B4.2. Os procesos xeolxicos externos e diferenzas cos

procesos xeolxicos internos. Meteorizacin, erosin,
transporte e sedimentacin.

B4.2. Relacionar os procesos xeolxicos externos coa

enerxa que os activa e diferencialos dos procesos internos.

BXB4.2.1. Relaciona a enerxa solar cos procesos externos e xustifica o papel da gravidade na sa dinmica.

CMCCT

BXB4.2.2. Diferenza os procesos de meteorizacin,

erosin, transporte e sedimentacin e os seus efectos no
relevo.

CMCCT

B4.3. Analizar e predicir a accin das augas superficiais e BXB4.3.1. Analiza a actividade de erosin, transporte e
identificar as formas de erosin e depsitos mis caractesedimentacin producida polas augas superficiais e recorsticas.
ece algn dos seus efectos no relevo.

CMCCT

B4.3. As augas superficiais e o modelado do relevo.

Formas caractersticas.

f
k

B4.4. As augas subterrneas, a sa circulacin e explota- B4.4. Valorar e analizar a importancia das augas subterrneas, xustificar a sa dinmica e a sa relacin coas
cin.
augas superficiais.

BXB4.4.1. Valora e analiza a importancia das augas

subterrneas e os riscos da sa sobreexplotacin.

B4.5. Accin xeolxica do mar, dinmica maria e o

modelado litoral.

B4.5. Analizar a dinmica maria e a sa influencia no

modelado litoral.

BXB4.5.1. Relaciona os movementos da auga do mar coa CMCCT

erosin, o transporte e a sedimentacin no litoral, e identifica algunhas formas resultantes caractersticas.

B4.6. Accin xeolxica do vento. Modelado elico.

B4.6. Relacionar a accin elica coas condicins que a

fan posible e identificar algunhas formas resultantes.

BXB4.6.1. Asocia a actividade elica cos ambientes en

que esta actividade xeolxica pode ser relevante.

Pxina 68 de 913

CSC

CMCCT

Bioloxa e Xeoloxa. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B4.7. Accin xeolxica dos glaciares. Formas de erosin

e depsito que orixinan.

B4.7. Analizar a accin xeolxica dos glaciares e xustificar as caractersticas das formas de erosin e depsito
resultantes.

BXB4.7.1. Analiza a dinmica glaciar e identifica os seus

efectos sobre o relevo.

CMCCT

f
j

B4.8. Factores que condicionan o modelado da paisaxe

galega.

B4.8. Indagar e identificar os diversos factores que

condicionan a modelaxe da paisaxe nas zonas prximas
ao alumnado.

BXB4.8.1. Indaga a paisaxe da sa contorna mis prxima e identifica algns dos factores que condicionaron a
sa modelaxe.

CCEC
CAA

f
g
k

B4.9. Accin xeolxica dos seres vivos. A especie humana como axente xeolxico.

B4.9. Recoecer e identificar a actividade xeolxica dos

seres vivos e valorar a importancia da especie humana
como axente xeolxico externo.

BXB4.9.1. Identifica a intervencin de seres vivos en

procesos de meteorizacin, erosin, transporte e sedimentacin.

CMCCT

BXB4.9.2. Valora e describe a importancia de actividades

humanas na transformacin da superficie terrestre.

CSC
CCEC

B4.10. Manisfestacins da enerxa interna da Terra.

B4.10. Diferenciar os cambios na superficie terrestre

xerados pola enerxa do interior terrestre dos de orixe
externo.

BXB4.10.1. Diferenza un proceso xeolxico externo dun

interno e identifica os seus efectos no relevo.

CMCCT

B4.11. Actividade ssmica e volcnica. Orixe e tipos de

magmas.

B4.11. Analizar as actividades ssmica e volcnica, as

sas caractersticas e os efectos que xeran.

BXB4.11.1. Coece e describe como se orixinan os

sismos e os efectos que xeran.

CMCCT

BXB4.11.2. Relaciona os tipos de erupcin volcnica co

magma que as orixina e as asocia coa sa perigosidade.

CMCCT

f
g

B4.12. Distribucin de volcns e terremotos. Os riscos

ssmico e volcnico. Importancia da sa predicin e prevencin.

B4.12. Relacionar a actividade ssmica e volcnica coa

BXB4.12.1. Xustifica a existencia de zonas nas que os
dinmica do interior terrestre e xustificar a sa distribucin
terremotos son mis frecuentes e de maior magnitude.
planetaria.

f
g

B4.12. Distribucin de volcns e terremotos. Os riscos

ssmico e volcnico. Importancia da sa predicin e prevencin.
B4.13. A sismicidade en Galicia.

B4.13. Valorar e describir a importancia de coecer os

riscos ssmico e volcnico e as formas de previlo.

CAA

BXB5.13.1. Valora e describe o risco ssmico e, no seu

CAA
caso, volcnico existente na zona na que habita e coece CSC
as medidas de prevencin que debe adoptar.

Bloque 5. O solo como ecosistema.

f

B5.1. O solo como ecosistema.

B5.2. Compoentes do solo e as sas interaccins.

B5.1. Analizar os compoentes do solo e esquematizar as BXB5.1.1. Recoece que o solo o resultado da interac- CMCCT
cin entre os compoentes biticos e abiticos, sinalando
relacins que se establecen entre eles.
algunha das sas interaccins.

f
g
k

B5.3. Importancia do solo. Riscos da sa sobreexplotacin, degradacin ou perda.

B5.2. Valorar e determinar a importancia do solo e os

BXB5.2.1. Recoece a fraxilidade do solo e valora a
riscos que comporta a sa sobreexplotacin, degradacin
necesidade de protexelo.
ou perda.

Pxina 69 de 913

CMCCT
CSC

Bioloxa e Xeoloxa. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 6. Proxecto de investigacin

b
c

B6.1. O mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses,

comprobacin e argumentacin das mesmas a partir da
experimentacin ou a observacin.

B6.1. Planear, aplicar, e integrar as destrezas e habilidades propias do traballo cientfico.

BXB6.1.1. Integra e aplica as destrezas propias do

mtodo cientfico.

CAA
CMCCT

b
f
g

B6.1. O mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses,

comprobacin e argumentacin das mesmas a partir da
experimentacin ou a observacin.

B6.2. Elaborar hipteses e contrastalas a travs da

experimentacin ou a observacin e a argumentacin.

BXB6.2.1. Utiliza argumentos xustificando as hipteses

que propn.

CCL

B6.2. O artigo cientfico. Fontes de divulgacin cientfica.

B6.3. Utilizar fontes de informacin variada, discriminar e

decidir sobre elas e os mtodos empregados para a sa
obtencin.

BXB6.3.1. Utiliza diferentes fontes de informacin, apoindose nas TIC, para a elaboracin e presentacin das
sas investigacins.

CMCCT
CD

a
b
c

B6.3. Proxecto de investigacin en equipo. Organizacin. B6.4. Participar, valorar e respectar o traballo individual e
Participacin e colaboracin respectuosa no traballo indien equipo.
vidual e en equipo. Presentacin de conclusins.

BXB6.4.1. Participa, valora e respecta ol traballo individual e grupal.

CSC
CSIEE

B6.3. Proxecto de investigacin en equipo. Organizacin. B6.5. Expoer, e defender en pblico o proxecto de
Participacin e colaboracin respectuosa no traballo indiinvestigacin realizado.
vidual e en equipo. Presentacin de conclusins.

BXB6.5.1. Desea pequenos traballos de investigacin

sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas da sa contorna ou a alimentacin e nutricin humana para a sa
presentacin e defensa na aula.

CSIEE
CD

BXB6.5.2. Expresa con precisin e coherencia tanto

verbalmente como por escrito as conclusins das sas
investigacins.

CCL
CCEC

a
b
d
h

4 de ESO
Bioloxa e Xeoloxa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A evolucin da vida

f

B1.1. Clula procariota e clula eucariota, relacins

evolutivas. Clula animal e clula vexetal, morfoloxa e
funcin.

B1. 1. Determinar as analoxas e diferencias na estrutura

BXB1.1.1. Compara a clula procariota e a eucariota, a
das clulas procariotas e eucariotas, interpretando as relaanimal e a vexetal, recoecendo a funcin dos orgnulos
cins evolutivas entre elas.
celulares e a relacin entre morfoloxa e funcin.
BXB1.1.2. Identifica distintos tipos de clulas utilizando
microscopio ptico, micrografas e esquemas grficos.

Pxina 70 de 913

CAA
CMCCT

CD
CAA

Bioloxa e Xeoloxa. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

f
g

B1.2. O ncleo e o ciclo celular.

B1. 2. Identificar o ncleo celular e a sa organizacin

segundo as fases do ciclo celular a travs da observacin
directa ou indirecta.

BXB1.2.1. Distingue os diferentes compoentes do ncleo

e a sa funcin segundo as distintas etapas do ciclo celular.

g
f

B1.3. A cromatina e os cromosomas. Cariotipo.

B1. 3. Comparar a estrutura dos cromosomas e da cromatina.

BXB1.3.1. Recoece as partes dun cromosoma utilizndoo CMCCT

para construr un cariotipo.

g
f

B1.4. A mitose e a meiose, principais procesos, importancia e significado biolxico.

B1. 4. Formular e identificar os principais procesos que

teen lugar na mitose e na meiose e revisar o seu significado e importancia biolxica.

BXB1.4.1. Recoece as fases da mitose e meiose, dife CMCCT

renciando ambos procesos e distinguindo o seu significado CAA
biolxico.

g
f

B1.5. Os cidos nucleicos: ADN e ARN.

B1. 5. Comparar os tipos e a composicin dos cidos

nucleicos, relacionndoos coa sa funcin.

BXB1.5.1. Distingue os distintos cidos nucleicos e enumera os seus compoentes.

CAA
CSIEE

B1.6. ADN e Xentica molecular. Proceso de replicacin

do ADN. Concepto de xene.

B1. 6. Relacionar a replicacin do ADN coa conservacin

da informacin xentica.

BXB1.6.1. Recoece a funcin do ADN como portador da

informacin xentica, relacionndoo co concepto de xene.

CAA

g
b

B1.7. Expresin da informacin xentica. Cdigo xentico.

B1. 7. Comprender e ilustrar como se expresa a informacin xentica, utilizando o cdigo xentico e resolvendo
problemas sinxelos.

BXB1.7.1. Ilustra os mecanismos da expresin xentica

por medio do cdigo xentico.

CAA
CSIEE

b
a

B1.8. Mutacins. Relacins coa evolucin.

B1. 8. Valorar e recoecer o papel das mutacins na

diversidade xentica, comprendendo a relacin entre mutacin e evolucin.

BXB1.8.1. Recoece e explica en que consisten as

mutacins e os seus tipos.

CMCCT
CAA

f
g

B1.9. A herdanza e transmisin de caracteres. Introducin

e desenvolvemento das Leis de Mendel.
B1.10. Base cromosmica da herdanza mendelianal.
B1.11. Aplicacins das leis de Mendel.

B1. 9. Formular os principios bsicos de Xentica Mendeliana, aplicando as leis da herdanza na resolucin de problemas sinxelos e recoecer a base cromosmica das leis
de Mendel.

BXB1.9.1. Recoece os principios bsicos da Xentica

CMCCT
Mendeliana, resolvendo problemas prcticos de cruzamen- CAA
tos con un ou dous carcteres.
CCEC

B1.12. A herdanza do sexo e a herdanza ligada ao sexo.

B1. 10. Diferenciar a herdanza do sexo e a ligada ao sexo, BXB1.10.1. Resolve problemas prcticos sobre a herdanza CAA
establecendo a relacin que se d entre elas.
do sexo e a herdanza ligada ao sexo.
CSIEE

a
c
g

B1.13. As enfermidades hereditarias mis frecuentes e o

seu alcance social.

B1. 11. Coecer e identificar algunhas enfermidades

hereditarias, a sa prevencin e alcance social.

B1.14. As tcnicas da enxeara xentica.

B1. 12. Identificar as tcnicas da Enxeara Xentica: ADN BXB1.12.1. Diferenza tcnicas de traballo en enxeara
recombinante e PCR.
xentica.

CMCCT
CSIEE

g
h

B1.15. Aplicacins da enxeara xentica. Biotecnoloxa.

Biotica.

B1. 13. Comprender e describir o proceso da clonacin.

CSC
CAA

Pxina 71 de 913

BXB1.11.1. Identifica as enfermidades hereditarias mis

frecuentes e o seu alcance social e resolve problemas
prcticos sobre enfermidades hereditarias utilizando rbores xenealxicas.

BXB1.13.1. Describe as tcnicas de clonacin animal,

distinguindo clonacin teraputica e reprodutiva.

CCL
CAA

CMCCT
CSC

Bioloxa e Xeoloxa. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
c
g

B1.15. Aplicacins da enxeara xentica. Biotecnoloxa.

Biotica.

B1. 14. Recoecer as aplicacins da Enxeara Xentica:

OMX (organismos modificados xeneticamente).

BXB1.14.1. Analiza as implicacins ticas, sociais e

medioambientais da Enxeara Xentica.

CSC
CSIEE

a
c
d

B1.15. Aplicacins da enxeara xentica. Biotecnoloxa.

Biotica.

B1. 15. Valorar e interpretar as aplicacins da tecnoloxa

do ADN recombinante na agricultura, na gandera, no medio ambiente e na sade.

BXB1.15.1. Interpreta criticamente as consecuencias dos

avances actuais no campo da biotecnoloxa.

CSC

a
c
g

B1.16. Orixe e evolucin dos seres vivos. Hipteses sobre

a orixe da vida na Terra.
B1.17. Teoras da evolucin. O feito e os mecanismos da
evolucin.

B1. 16. Coecer e describir as hipteses sobre a orixe da

vida e as probas da evolucin. Comparar lamarckismo,
darwinismo e neodarwinismo.

BXB1.16.1. Distingue as caractersticas diferenciadoras

entre lamarckismo, darwinismo e neodarwinismo.

CMCCT
CAA

B1.16. Orixe e evolucin dos seres vivos. Hipteses sobre

a orixe da vida na Terra.
B1.17. Teoras da evolucin. O feito e os mecanismos da
evolucin.

B1. 17. Comprender e establecer os mecanismos da

evolucin destacando a importancia da mutacin e a seleccin. Analizar o debate entre gradualismo, saltacionismo e neutralismo.

BXB1.17.1. Establece a relacin entre variabilidade xenti- CAA

ca, adaptacin e seleccin natural.

B1.18. As rbores filoxenticas no proceso de evolucin.

B1. 18. Interpretar rbores filoxenticas, inclundo a

humana.

BXB1.18.1. Interpreta rbores filoxenticas.

CAA

g
h
b

B1.19. A evolucin humana: proceso de hominizacin.

B1. 19. Describir a hominizacin.

BXB1.19.1. Recoece e describe as fases da hominizacin.

CMCCT
CCL

Bloque 2. A dinmica da Terra

f
g

B2.1. A historia da Terra. A orixe da Terra. O tempo

B2.1. Recoecer, recompilar e contrastar feitos que
xeolxico: ideas histricas sobre a idade da Terra. Princiamosen Terra como un planeta cambiante.
pios e procedementos que permiten reconstrur a sa historia. Utilizacin do actualismo como mtodo de interpretacin.

BXB2.1.1. Identifica e describe feitos que amosen Terra

como un planeta cambiante, relacionndoos cos fenmenos que suceden na actualidade.

CAA

B2.1. A historia da Terra. A orixe da Terra. O tempo

B2.2. Rexistrar e reconstrur algns dos cambios mis
xeolxico: ideas histricas sobre a idade da Terra. Princinotables da historia da Terra, asocindoos coa sa situapios e procedementos que permiten reconstrur a sa hiscin actual.
toria. Utilizacin do actualismo como mtodo de interpretacin.

BXB2.2.1. Reconstre algns cambios notables na Terra,

mediante a utilizacin de modelos temporais a escala e
recoecendo as unidades temporais na historia xeolxica.

CAA
CSIEE

g
h

B2.2. Os ens, eras xeolxicas e perodos xeolxicos:

ubicacin dos acontecementos xeolxicos e biolxicos
importantes.

BXB2.3.1. Discrimina os principais acontecementos

xeolxicos, climticos e biolxicos que tiveron lugar ao
longo da historia da Terra, recoecendo algns animais e
plantas caractersticas de cada era.

CMCCT

B2.3. Categorizar e integrar os procesos xeolxicos mis

importantes da historia da Terra.

Pxina 72 de 913

Bioloxa e Xeoloxa. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B2.3. Os fsiles gua e o seu emprego para a datacin e

estudo de procesos xeolxicos.

B2.4. Recoecer e datar os ens, eras e perodos xeolxicos, utilizando o coecemento dos fsiles gua.

BXB2.4.1. Relaciona algn dos fsiles gua mis caracterstico coa sa era xeolxica.

e
f

B2.4. Interpretacin de mapas topogrficos e realizacin

de perfs topogrficos. Interpretacin e datacin de procesos representados en cortes xeolxicos.

B2.5. Interpretar cortes xeolxicos sinxelos e perfs topo BXB2.5.1. Interpreta un mapa topogrfico e fai perfs
grficos como procedemento para o estudo dunha zona ou
topogrficos..
terreo.

Competencias clave
CAA
CMCCT
CCL

BXB2.5.2. Resolve problemas sinxelos de datacin relativa, aplicando os principios de superposicin de estratos,
superposicin de procesos e correlacin.

CMCCT

CAA

B2.5. Estrutura e composicin da Terra. Modelos xeodinmico e xeoqumico.

B2.6. Comprender e comparar os diferentes modelos que

explican a estrutura e composicin da Terra.

BXB2.6.1. Analiza e compara os diferentes modelos que

explican a estrutura e composicin da Terra.

g
f

B2.5. Estrutura e composicin da Terra. Modelos xeodinmico e xeoqumico.

B2.6. A tectnica de placas e as sas manifestacins.
Evolucin histrica da Deriva Continental Tectnica de
Placas.

B2.7. Combinar o modelo dinmico da estrutura interna da

Terra coa teora da tectnica de placas.

BXB2.7.1. Relaciona as caractersticas da estrutura interna CAA

da Terra asocindoas cos fenmenos superficiais.
CSIEE

B2.6. A tectnica de placas e as sas manifestacins.

Evolucin histrica da Deriva Continental Tectnica de
Placas.

B2.8. Recoecer as evidencias da deriva continental e da

expansin do fondo ocenico.

BXB2.8.1. Expresa algunhas evidencias actuais da deriva

continental e a expansin do fondo ocenico.

B2.6. A tectnica de placas e as sas manifestacins.

Evolucin histrica da Deriva Continental Tectnica de
Placas.

B2.9. Interpretar algns fenmenos xeolxicos asociados BXB2.9.1. Coece e explica razoadamente os movemenao movemento da litosfera e relacionalos coa sa situacin
tos relativos das placas litosfricas.
en mapas terrestres. Comprender os fenmenos naturais
producidos nos contactos das placas.
BXB2.9.2. Interpreta as consecuencias que teen no
relevo os movementos das placas.

CAA
CMCCT

CMCCT

BXB2.10.1. Identifica as causas que orixinan os principais

relevos terrestres.

CAA

CAA

B2.6. A tectnica de placas e as sas manifestacins.

Evolucin histrica da Deriva Continental Tectnica de
Placas.

B2.10. Explicar a orixe das cordilleiras, os arcos de illas e

os orxenos trmicos.

B2.6. A tectnica de placas e as sas manifestacins.

Evolucin histrica da Deriva Continental Tectnica de
Placas.

B2.11. Contrastar os tipos de placas litosfricas asociando BXB2.11.1. Relaciona os movementos das placas con
aos mesmos movementos e consecuencias.
distintos procesos tectnicos.

CAA
CCL

g
b

B2.7. Evolucin do relevo como resultado da interaccin

da dinmica externa e interna.

B2.12. Analizar que o relevo, na sa orixe e evolucin,

resultado da interaccin entre os procesos xeolxicos internos e externos.

BXB2.12.1. Interpreta a evolucin do relevo baixo a

influencia da dinmica externa e interna.

CAA

BXB3.1.1. Identifica o concepto de ecosistema e distingue

CMCCT

Bloque 3. Ecoloxa e medio ambiente

f

B3.1. Compoentes e estrutura do ecosistema: comunida-

B3.1. Explicar os conceptos de: ecosistema, bitopo,

Pxina 73 de 913

Bioloxa e Xeoloxa. 4 ESO

Obxectivos

Contidos
de e bitopo. Hbitat e nicho ecolxico.

Criterios de avaliacin
poboacin, comunidade, ecotono, hbitat e nicho ecolxico.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

os seus compoentes.
BXB3.1.2. Analiza as relacins entre bitopo e biocenose,
avaliando a sa importancia para manter o equilibrio do
ecosistema.

CAA
CSIEE
CCL
CSC
CAA

g
b
f

B3.2. Os factores ambientais e os seres vivos. Factores

limitantes e adaptacins. Lmite de tolerancia.

B3.2. Comparar adaptacins dos seres vivos a diferentes

medios, mediante a utilizacin de exemplos.

BXB3.2.1. Interpreta as adaptacins dos seres vivos a un

ambiente determinado, relacionando a adaptacin co factor ou factores ambientais desencadeantes do mesmo.

a
b

B3.2. Os factores ambientais e os seres vivos. Factores

limitantes e adaptacins. Lmite de tolerancia.

B3.3. Categorizar os factores ambientais e a sa influencia sobre os seres vivos e recoecer o concepto de factor
limitante e lmite de tolerancia.

BXB3.3.1. Recoece os factores ambientais que condicio- CMCCT

nan o desenvolvemento dos seres vivos nun ambiente
CAA
determinado, valorando a sa importancia na conservacin
do mesmo.

g
f

B3.3. Relacins intra e interespecficas. Influencia na

regulacin dos ecosistemas.
B3.4. Autorregulacin do ecosistema, da poboacin e da
comunidade.

B3.4. Identificar as relacins intra e interespecficas como

factores de regulacin dos ecosistemas.

BXB3.4.1. Recoece e describe distintas relacins e a sa

influencia na regulacin dos ecosistemas interpretando
casos prcticos en contextos reais.

B3.5. Relacins trficas: cadeas e redes.

B3.5. Explicar os conceptos de cadenas e redes trficas.

BXB3.5.1. Recoece os diferentes niveis trficos e as sas CAA

relacins nos ecosistemas, valorando a importancia que
CSC
teen para a vida en xeral o mantemento das mesmas.
CCL

a
c
g

a
c
k

B3.10. Eficiencia ecolxica e aproveitamento dos recursos

alimentarios. Regra do 10%.

a
c

B3.11. A actividade humana e o medio ambiente. Impactos B3.8. Contrastar algunhas actuacins humanas sobre
e valoracin das actividades humanas nos ecosistemas.
diferentes ecosistemas, valorar a sa influencia e arguConsecuencias ambientais do consumo humano de enermentar as razns de certas actuacins individuais e colecxa.
tivas para evitar o seu deterioro.
B3.12. Os recursos naturais e os seus tipos. A superpoboacin e as sas consecuencias: deforestacin, sobreexplotacin, incendios, etc.

B3.6. Dinmica do ecosistema.

B3.7. Ciclo da materia e fluxo da enerxa.
B3.8. Pirmides ecolxicas.
B3.9. Ciclos bioxeoqumicos e sucesins ecolxicas.

CMCCT

B3.6. Expresar como se produce a transferencia de

BXB3.6.1. Compara as consecuencias prcticas na xestin CSC
materia e enerxa ao longo dunha cadena ou rede trfica e
sostible de algns recursos por parte do ser humano, valo- CCEC
deducir as consecuencias prcticas na xestin sostible de
rando criticamente a sa importancia.
algns recursos por parte do ser humano.
B3.7. Relacionar as perdas enerxticas producidas en
cada nivel trfico co aproveitamento dos recursos alimentarios do planeta dende un punto de vista sostible.

Pxina 74 de 913

BXB3.7.1. Establece a relacin entre as transferencias de

enerxa dos niveis trficos e a sa eficiencia enerxtica.

CAA

BXB3.8.1. Argumenta sobre as actuacins humanas que

CSC
teen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: con- CCL
taminacin, desertizacin, esgotamento de recursos,...
CCEC
BXB3.8.2. Defende e concle sobre posibles actuacins
para a mellora do medio ambiente e analiza dende distintos puntos de vista un problema medioambiental do entorno prximo, elaborando informes, e presentndoos utilizando distintos medios.

CMCCT
CAA
CCL

Bioloxa e Xeoloxa. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
BXB3.9.1. Describe os procesos de tratamento de residuos, valorando criticamente a recollida selectiva dos
mesmos.

Competencias clave

b
f

B3.13. Os residuos e a sa xestin. Coecemento de

tcnicas sinxelas para coecer o grao de contaminacin e
depuracin do medio ambiente.

B3.9. Concretar distintos procesos de tratamento de

residuos e describir a xestin que dos residuos se fai no
seu entorno prximo.

CSC
CSIEE

k
c
a

B3.13. Os residuos e a sa xestin. Coecemento de

tcnicas sinxelas para coecer o grao de contaminacin e
depuracin do medio ambiente.

B3.10. Contrastar argumentos a favor da recollida selecti- BXB3.10.1. Argumenta os pros e os contras da reciclaxe e
va de residuos e a sa repercusin a nivel familiar e social.
da reutilizacin de recursos materiais.

CSC
CAA

a
g

B3.14. O uso de enerxas renovables factor fundamental

para un desenvolvemento sostible. Consecuencias ambientais do consumo humano de enerxa.

B3.11. Asociar a importancia que teen para o desenvolvemento sostible, a utilizacin de enerxas renovables.

BXB3.11.1. Destaca a importancia das enerxas renovables para o desenvolvemento sostible do planeta.

CSC
CCL

Bloque 4. Proxecto de investigacin

b
c

B4.1. O mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses,

comprobacin e argumentacin das mesmas a partir da
experimentacin ou a observacin.

B4.1. Planear, aplicar, e integrar as destrezas e habilidades propias do traballo cientfico.

BXB4.1.1. Integra e aplica as destrezas propias dos

mtodos da ciencia.

CAA
CMCCT

b
f
g

B4.1. O mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses,

comprobacin e argumentacin das mesmas a partir da
experimentacin ou a observacin.

B4.2. Elaborar hipteses, e contrastalas a travs da

experimentacin ou a observacin e argumentacin.

BXB4.2.1. Utiliza argumentos xustificando as hipteses

que propn.

CCL

B4.2. O artigo cientfico. Fontes de divulgacin cientfica.

B4.3. Discriminar e decidir sobre as fontes de informacin

e os mtodos empregados para a sa obtencin.

BXB4.3.1. Utiliza diferentes fontes de informacin, apoindose nas TIC, para a elaboracin e presentacin das sas
investigacins.

CMCCT
CD

a
b
c

B4.3. Proxecto de investigacin. Organizacin. Participa- B4.4. Participar, valorar e respectar o traballo individual e
cin e colaboracin respectuosa no traballo individual e en
en grupo.
equipo. Presentacin de conclusins.

BXB4.4.1. Participa, valora e respecta o traballo individual

e en grupo.

CSC
CSIEE

B4.3. Proxecto de investigacin. Organizacin. Participa- B4.5. Presentar e defender en pblico o proxecto de
cin e colaboracin respectuosa no traballo individual e en
investigacin realizado.
equipo. Presentacin de conclusins.

BXB4.5.1. Desea pequenos traballos de investigacin

CSIEE
sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas da sa contor- CD
na ou a alimentacin e nutricin humana para a sa presentacin e defensa na aula.

a
b
d
h

BXB4.5.2. Expresa con precisin e coherencia tanto

verbalmente como por escrito as conclusins das tas investigacins.

Pxina 75 de 913

CCL
CCEC

1 de bacharelato
Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Os seres vivos: composicin e funcin.

e
i

B1.1. Niveis de organizacin dos seres vivos.

B1.2. Caractersticas que definen os seres vivos:
funcins de nutricin, relacin e reproducin.

B1.1. Especificar as caractersticas que definen aos

seres vivos.

BXB1.1.1. Describe as caractersticas que definen aos

seres vivos: funcins de nutricin, relacin e reproducin.

CCL

B1.3. Concepto de bioelemento e biomolcula.

B1.4. Clasificin dos bioelementos e das biomolculas.

B1.2. Distinguir bioelemento, oligoelemento e biomolcula.

BXB1.2.1. Identifica e clasifica os distintos bioelementos e

biomolculas presentes nos seres vivos.

CAA

j
d

B1.5. Estrutura, composicin qumica e propiedadesdas biomolculas.

B1.3. Diferenciar e clasificar os diferentes tipos de

BXB1.3.1. Distingue as caractersticas fisicoqumicas e
CAA
biomolculas que constiten a materia viva relacionnpropiedades das molculas bsicas que configuran a estrudoas coas sas respectivas funcins biolxicas na clutura celular, destacando a uniformidade molecular dos seres
la.
vivos.

d
i

B1.5. Estrutura, composicin qumica e propiedades das biomolculas.

B1.4. Diferenciar cada un dos monmeros constituntes

das macromolculas orgnicas.

B1.6. Relacin entre estrutura e funcins biolxicas das biomolculas.

BXB1.4.1. Identifica cada un dos monmeros constituntes

das macromolculas orgnicas.

CAA

B1.5. Recoecer e identificar algunhas macromolculas BXB1.5.1. Asocia biomolculas coa sa funcin biolxica de CAA
cuxa conformacin est directamente relacionada coa
acordo coa sa estrutura tridimensional.
funcin que desempean.
Bloque 2. A organizacin celular.

e
i
g

B2.1. A clula como unidade estrutural, funcional e B2.1. Describir a clula como unidade estrutural,
funcional e xentica dos seres vivos e distinguir unha
xentica.
clula procariota dunha eucariota e unha clula animal
B2.2. Modelos de organizacin celular: Clula
dunha vexetal, analizando as sas semellanzas e difeprocariota e eucariota. Clula animal e clula verenzas.
xetal. dos seres vivos.

BXB2.1.1. Interpreta a clula como unha unidade estrutural, CMCCT

funcional e xentica dos seres vivos.

k
g

B2.3. Estrutura e funcin dos orgnulos celulares.

B2.4. Planificacin e realizacin de prcticas de
laboratorio. Observacin microscpica de clulas
eucariotas animais e vexetais.

B2.2. Identificar os orgnulos celulares, describindo a

sa estrutura e funcin.

BXB2.2.1. Representa esquematicamente os orgnulos

celulares, asociando cada orgnulo coa sa funcin ou funcins.

CMCCT

BXB2.2.2. Recoece e nomea mediante microfotografas

ou preparacins microscpicas clulas animais e vexetais.

CAA

B2.5. O ciclo celular. A divisin celular: A mitose e

a meiose. Importancia na evolucin dos seres vivos.

B2.3. Recoecer e identificar as fases da mitose e

meiose argumentando a sa importancia biolxica.

BXB2.3.1. Describe os acontecementos fundamentais en

cada unha das fases da mitose e meiose.

CCL

e
i

Pxina 76 de 913

BXB2.1.2. Perfila clulas procariotas e eucariticas e nomea CMCCT

as sas estruturas.

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos
d
j

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.5. O ciclo celular. A divisin celular: A mitose e B2.4. Establecer as analoxas e diferenzas principais
a meiose. Importancia na evolucin dos seres vientre os procesos de divisin celular mittica e meitivos.
ca.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

BXB2.4.1. Selecciona as principais analoxas e diferenzas

entre a mitose e a meiose.

CMCCT
CD

CAA

Bloque 3. Histoloxa.
i
g

B3.1. Concepto de tecido, rgano, aparato e

sistema.

B3.1. Diferenciar os distintos niveis de organizacin

celular interpretando como se chega ao nivel tisular.

BXB3.1.1. Identifica os distintos niveis de organizacin

celular e determina as sas vantaxes para os seres pluricelulares.

i
j

B3.2. Principais tecidos animais: estrutura e

funcin.
B3.3 . Principais tecidos vexetais: estrutura e
funcin.

B3.2. Recoecer e indicar a estrutura e composicin

dos tecidos animais e vexetais relacionndoos coas
funcins que realizan.

BXB3.2.1. Relaciona tecidos animais e/ou vexetais coas

CMCCT
sas clulas caractersticas, asociando a cada unha delas a
funcin que realiza.

g
k

B3.4. Observacins microscpicas de tecidos

animais e vexetais.

B3.3. Asociar imaxes microscpicas co tecido ao que

pertencen.

BXB3.3.1. Relaciona imaxes microscpicas co tecido ao

que pertencen.

CAA
CD

BXB4.1.1. Identifica os grandes grupos taxonmicos dos

seres vivos.

CMCCT

Bloque 4. A biodiversidade.
d
j

B4.1. Clasificacin e nomenclatura dos seres

vivos. Grandes grupos taxonmicos.

B4.1. Coecer e indicar os grandes grupos taxonmicos de seres vivos.

b
d

B4.1. Clasificacin e nomenclatura dos seres

vivos. Grandes grupos taxonmicos.

B4.2. Interpretar os sistemas de clasificacin e nomen- BXB4.2.1. Coece e utiliza claves dicotmicas ou outros
medios para a identificacin e clasificacin de diferentes
clatura dos seres vivos.
especies de animais e plantas.

CSIEE

BXB4.2.2. Manexa e traballa cos sistemas de clasificacin e CSIEE

a nomenclatura dos seres vivos.
e
a

j
h

B4.2. Concepto de biodiversidade. ndices de

biodiversidade.

B4.3. Definir o concepto de biodiversidade e coecer e

identificar os principais ndices de clculo de diversidade biolxica.

B4.3. Caractersticas dos dominios e os reinos dos B4.4. Coecer e indicar as caractersticas dos tres
dominios e os cinco reinos nos que se clasifican os seseres vivos.
res vivos.

Pxina 77 de 913

BXB4. 3.1. Coece o concepto de biodiversidade e relacio- CCEC

na este concepto coa variedade e abundancia de especies.
BXB4.3.2. Resolve problemas de clculo de ndices de
diversidade.

CMCCT

BXB4.3.3. Aprecia o reino vexetal como desencadeante da

biodiversidade.

CSC

BXB4.4.1. Recoece os tres dominios e os cinco reinos nos

que agrupan os seres vivos.

CMCCT

BXB4.4.2. Enumera as caractersticas de cada un dos

dominios e dos reinos nos que se clasifican os seres vivos.

CCL

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos
h
i

h
i

Contidos
B4.4. As grandes zonas bioxeogrficas.
B4.5. Patrns de distribucin. Os principais
biomas.

Criterios de avaliacin
B4.5. Situar as grandes zonas bioxeogrficas e os
principais biomas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

BXB4.5.1. Identifica os grandes biomas e sita sobre o

mapa as principais zonas bioxeogrfcas.

CMCCT
CCEC

BXB4.5.2. Diferencia os principais biomas e ecosistemas

terrestres e marios.

CAA
CD

BXB4.6.1. Recoece e explica a influencia do clima na

distribucin de biomas, ecosistemas e especies.

CCL

BXB4.6.2. Identifica as principais variables climticas que

inflen na distribucin dos grandes biomas.

CMCCT

B4.4. As grandes zonas bioxeogrficas.

B4.5. Patrns de distribucin. Os principais
biomas.

B4.6. Relaciona as zonas bioxeogrficas coas principais variables climticas.

B4.4. As grandes zonas bioxeogrficas.

B4.5. Patrns de distribucin. Os principais
biomas.

B4.7. Interpretar mapas bioxeograficos e determinar as BXB4.7.1. Interpreta mapas bioxeogrficos e de vexetacin. CMCCT
formacins vexetais correspondentes.
BXB4.7.2. Asocia e relaciona as principais formacins
CAA
vexetais cos biomas correspondentes.

B4.6. Factores que inflen na distribucin dos

seres vivos: xeolxicos e biolxicos.

B4.8. Valorar a importancia da latitude, a altitude e

outros factores xeogrficos na distribucin das especies.

B4.7. A evolucin como fonte de biodiversidade.

Proceso de especiacin.

B4.9. Relacionar a biodiversidade co proceso evolutivo. BXB4.9.1. Relaciona a biodiversidade co proceso de formacin de especies mediante cambios evolutivos.

h
j

B4.7.A evolucin como fonte de biodiversidade.

Proceso de especiacin.

B4.8. Ecosistemas da Pennsula Ibrica. Ecosistemas de Galicia.

B4.10. Describir o proceso de especiacin e enumerar

os factores que o condicionan.

B4.11. Recoecer e indicar a importancia bioxeogrfica da Pennsula Ibrica no mantemento

da biodiversidade e a aportacin de Galicia biodiversidade.

BXB4.8.1. Relaciona a latitude, a altitude, a continentalidade, a insularidade e as barreiras oroxnicas e marias coa
distribucin das especies.

CMCCT
CD
CSC

BXB4.9.2. Identifica o proceso de seleccin natural e a

variabilidade individual como factores clave no aumento de
biodiversidade.

CMCCT

BXB4.10.1. Enumera as fases da especiacin.

CCL

BXB4.10.2. Identifica os factores que favorecen a especiacin.

CMCCT

BXB4.11.1. Sita a Pennsula Ibrica e recoece a sa

situacin entre das reas bioxeogrficas diferentes.

CSIEE
CD

BXB4.11.2. Recoece a importancia da Pennsula Ibrica

como mosaico de ecosistemas.

CSC
CCEC

BXB4.11.3. Enumera os principais ecosistemas da Pennsu- CCEC

la Ibrica e de Galicia, e as sas especies
mis representativas.
i

B4.9. Importancia ecolxica das illas e a sa

B4.12. Coecer e indicar a importancia das illas como

Pxina 78 de 913

BXB4.12.1. Enumera os factores que favorecen a especia-

CMCCT

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos
j

Contidos
relacin coa biodiversidade.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

lugares que contriben biodiversidade e evolucin

das especies.

Competencias clave

cin nas illas.

BXB4.12.2. Recoece a importancia das illas no mantemen- CCEC
to da biodiversidade.

e
g

B4.10. Concepto de endemismo. Principais

endemismos da Pennsula Ibrica e de Gallicia.

B4.13. Definir o concepto de endemismo e coecer e

identificar os principais endemismos da flora e a fauna
espaolas e galegas.

BXB4.13.1. Define o concepto de endemismo ou especie

endmica.

CMCCT

BXB4.13.2. Identifica os principais endemismos de plantas e CCEC

animais en Espaa e en Galicia.
j
b
h

B4.11. Importancia biolxica da biodiversidade.

B4.14. Coecer e relacionar as aplicacins da biodiver- BXB4.14.1. Enumera as vantaxes que se derivan do mansidade en campos como a sade, a medicina, a alimentemento da biodiversidade para o ser humano.
tacin e a industria.

CSC

a
b
h

B4.12. Causas da perda de biodiversidade.

B4.15. Coecer e indicar as principais causas de perda

de biodiversidade, as como as ameazas mis importantes para a extincin de especies.

BXB4.15.1. Enumera as principais causas de perda de

biodiversidade.

CMCCT
CSC

BXB4.15.2. Coece e explica as principais ameazas que

penden sobre as especies e que fomentan a sa extincin.

CSC

a
h

B4.13. O factor antrpico na conservacin da

biodiversidade.

BXB4.16.1. Enumera as principais causas de perda de

biodiversidade derivadas das actividades humanas.

CSC

BXB4.16.2. Indica as principais medidas que reducen a

perda de biodiversidade.

CSIEE

B4.16. Enumerar as principais causas de orixe antrpica que alteran a biodiversidade.

a
c

B4.13. O factor antrpico na conservacin da

biodiversidade.

B4.17. Comprender e diferenciar os inconvenientes

BXB4.17.1. Coece e explica os principais efectos derivaproducidos polo trfico de especies exticas e pola libedos da introducin de especies alctonas nos ecosistemas.
racin ao medio de especies alctonas ou invasoras.

CMCCT

B4.14. Estudo dun ecosistema. Cmputo da

biodiversidade.

B4.18. Describir as principais especies e valorar a

biodiversidade dun ecosistema prximo.

CCEC
CSIEE
CD

BXB4.18.1. Desea experiencias para o estudo de ecosistemas e a valoracin da sa biodiversidade.

Bloque 5. As plantas: Funcins e adaptacins ao medio.

e
j

B5.1. Absorcin da auga e sales minerais nos

vexetais.

B5.1. Describir como se realiza a absorcin da auga e

sales minerais.

BXB5.1.1. Describe a absorcin da auga e os sales minerais.

i
j

B5.2. Funcins de nutricin nas plantas. Proceso

de obtencin e transporte dos nutrientes.

B5.2. Coecer e identificar a composicin do zume

bruto e os seus mecanismos de transporte.

BXB5.2.1. Coece e explica a composicin do zume bruto e CMCCT

os seus mecanismos de transporte.
CCL

B5.3. Procesos de transpiracin, intercambio de

B5.3. Explicar os procesos de transpira-

BXB5.3.1. Describe os procesos de transpiracin, intercam-

Pxina 79 de 913

CMCCT

CMCCT

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos
gases e gutacin.

Criterios de avaliacin
cin, intercambio de gases e gutacin.

Estndares de aprendizaxe
bio de gases e gutacin.

Competencias clave
CCL

B5.4. Transporte do zume elaborado.

B5.4. Coecer e identificar a composicin do zume

elaborado e os seus mecanismos de transporte.

BXB5.4.1. Explicita a composicin do zume elaborado e os

seus mecanismos de transporte.

CMCCT

B5.5. A fotosntese.

B5.5. Comprender e diferenciar as fases da fotosntese

e os factores que afectan ao proceso.

BXB5.5.1. Detalla os principais feitos que acontecen duran- CMCCT

te cada unha das fases da fotosntese asociando, a nivel de
orgnulo, onde se producen.

i
j

B5.6 .Importancia biolxica da fotosntese.

B5.6.Destacar a importancia biolxica da fotosntese.

BXB5.6.1. Argumenta e precisa a importancia da fotosntese CCL

como proceso de biosntese, imprescindible para o mante- CSC
mento da vida na Terra.

B5.7. A excrecin en vexetais. Tecidos secretores. B5.7. Explicar a funcin de excrecin en vexetais e as
substancias producidas polos tecidos secretores.

BXB5.7.1. Recoece algn exemplo de excrecin en

vexetais.

CMCCT

BXB5.7..2. Relaciona os tecidos secretores e as substancias que producen.

CAA

e
g

B5.8. Funcins de relacin nas plantas. Os tropismos e as nastias.

B5.8. Describir tropismos e nastias ilustrndoos con

exemplos.

BXB5.8.1. Describe e coece exemplos

de tropismos e nastias.

CMCCT

e
j

B5.9. As hormonas vexetais. Tipos e funcins.

B5.9. Definir o proceso de regulacin nas plantas

mediante hormonas vexetais.

BXB5.9.1. Valora o proceso de regulacin das hormonas

vexetais.

CAA

i
j

B5.9. As hormonas vexetais. Tipos e funcins.

B5.10. Coecer e relacionar os diferentes tipos de

fitohormonas e as sas funcins.

BXB5.10.1. Relaciona as fitohormonas e as funcins que

desempean.

CAA

j
i

B5.10. Efectos da luz e a temperatura sobre o

desenvolvemento das plantas.

B5.11. Comprender e diferenciar os efectos da temperatura e da luz no desenvolvemento das plantas.

BXB5.11.1. Argumenta os efectos da temperatura e a luz no CCL

desenvolvemento das plantas.

d
j

B5.11. Funcins de reproducin en vexetais. Tipos B.5.12. Entender os mecanismos de reproducin

de reproducin.
asexual e a reproducin sexual nas plantas.

BXB5.12.1. Distingue os mecanismos de reproducin

asexual e a reproducin sexual nas plantas.

CMCCT

j
i

B5.12. Ciclos biolxicos dos principais grupos de

plantas.

BXB5.13.1. Diferenza os ciclos biolxicos

e briofitas, pteridofitas eespermafitas e as sas fases e estruturas caractersticas.

CMCCT

BXB5.13.2. Interpreta esquemas, debuxos, grficas e ciclos

biolxicos dos diferentes grupos de plantas.

CMCCT

B5.14. Entender os procesos de polinizacin e de dobre BXB5.14.1. Explica os procesos de polinizacin e de fecunfecundacin nas espermafitas. A formacin da semente
dacin nas espermafitas e diferenza a orixe e as partes da
e o froito.
semente e do froito.

CMCCT
CCL

j
i

B5.13. A semente e o froito.

B5.14. A polinizacin e fecundacin nas espermafitas.

B5.13. Diferenciar os ciclos biolxicos

de briofitas, pteridofitas e espermafitas e as sas fases
e estruturas caractersticas.

Pxina 80 de 913

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

d
j

B5.15. Propagacin dos froitos e diseminacin das B5.15. Coecer e indicar os mecanismos de diseminasementes. O proceso da xerminacin.
cin das sementes e os tipos de xerminacin.

BXB5.15.1. Distingue os mecanismos de diseminacin das

sementes e os tipos de xerminacin.

CMCCT

i
j

B5.15. Propagacin dos froitos e diseminacin das B5.16. Coecer e relacionar as formas de propagacin
sementes. O proceso da xerminacin.
dos froitos.

BXB5.16.1. Identifica os mecanismos de propagacin dos

froitos.

CMCCT
CAA

i
j

B5.16. As adaptacins dos vexetais ao medio.

B5.17. Recoecer e relacionar as adaptacins

BXB5.17.1. Relaciona as adaptacins dos vexetais co
mis caractersticas dos vexetais aos diferentes medios
medio no que se desenvolven.
nos que habitan.

CAA

k
g

B5.17. Aplicacins e experiencias prcticas de

anatoma e fisioloxa vexetal .

B5.18. Desear e realizar experiencias nas que se

probe a influencia de determinados factores no funcionamento dos vexetais.

CSIEE
CMCCT

BXB5.18.1. Realiza experiencias que demostren a intervencin de determinados factores no funcionamento das plantas.

Bloque 6. Os animais: Funcins e adaptacins ao medio.

j

B6.1. Funcins de nutricin nos animais.

B6.1. Comprender e discriminar os conceptos de

nutricin hetertrofa e de alimentacin.

BXB6.1.1. Argumenta as diferenzas mis significativas entre CCL

os conceptos de nutricin e alimentacin.
BXB6.1.2. Coece as caractersticas da nutricin hetertrofa, distinguindo os tipos principais.

CMCCT

B6.2. Estrutura e funcin dos aparatos dixestivos e B6.2. Distinguir os modelos de aparatos dixestivos dos
as sas glndulas.
invertebrados.

BXB6.2.1. Recoece e diferenza os aparatos dixestivos dos CMCCT

invertebrados.

B6.2. Estrutura e funcin dos aparatos dixestivos e B6.3. Distinguir os modelos de aparatos dixestivos dos
as sas glndulas.
vertebrados.

BXB6.3.1. Recoece e diferenza os aparatos dixestivos dos CMCCT

vertebrados.

B6.2. Estrutura e funcin dos aparatos dixestivos e B6.4. Diferenciar a estrutura e funcin dos rganos do
as sas glndulas.
aparato dixestivo e as sas glndulas.

BXB6.4.1. Relaciona cada rgano do aparato dixestivo coa

funcin que realizan.

CAA

BXB6.4.2. Describe a absorcin no intestino.

CCL

B6.3. Aparatos circulatorios. Pigmentos respiratorios nos animais. A linfa.

B6. 5. Coecer e relacionar a importancia de pigmentos respiratorios no transporte de osxeno.

BXB6.5.1. Recoece e explica a existencia de pigmentos

respiratorios nos animais.

CCL
CMCCT

j
e

B6.3. Aparatos circulatorios. Pigmentos respiratorios nos animais. A linfa.

B6.6. Comprender e describir os conceptos de circulacin aberta e pechada, circulacin simple e dobre incompleta ou completa.

BXB6.6.1. Relaciona circulacin aberta e pechada cos

animais que a presentan e explica as sas vantaxes e inconvenientes.

CAA

BXB6.6.2. Asocia representacins sinxelas do aparato

circulatorio co tipo de circulacin (simple, dobre, incompleta
ou completa.

CD
CMCCT

Pxina 81 de 913

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B6.3. Aparatos circulatorios. Pigmentos respiratorios nos animais. A linfa.

B6.7. Coecer e relacionar a composicin e funcin da

linfa.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

BXB6.7.1. Indica a composicin da linfa, identificando as

sas principais funcins.

CMCCT

B6.4. O transporte de gases e a respiracin. Tipos B6.8. Distinguir respiracin celular de respiracin
de aparatos respiratorios. Respiracin celular.
(ventilacin, intercambio gasoso).

BXB6.8.1. Diferenza respiracin celular e respiracin,

explicando o significado biolxico de respiracin celular.

CAA
CMCCT

j
e

B6.5. O transporte de gases e a respiracin.

Tipos de aparatos respiratorios. Respiracin celular.

BXB6.9.1. Asocia os diferentes aparatos respiratorios cos

grupos aos que pertencen, recoecndoos en representacins esquemticas.

CD

B6.5. A excrecin: tipos de aparatos excretores en B6.10. Definir o concepto de excrecin e relacionalo
invertebrados e vertebrados. Produtos da excrecos obxectivos que persegue.
cin.

BXB6.10.1. Define e explica o proceso da excrecin.

CCL

e
j

B6.5. A excrecin: tipos de aparatos excretores en B6.11. Enumerar os principais produtos de excrecin e
invertebrados e vertebrados. Produtos da excresinalar as diferenzas apreciables nos distintos grupos
cin.
de animais en relacin con estes produtos.

BXB6.11.1. Enumera os principais produtos de excrecin,

clasificando os grupos de animais segundo os produtos de
excrecin.

CMCCT

B6.5. A excrecin: tipos de aparatos excretores en B6.12. Describir os principais tipos rganos e aparatos
invertebrados e vertebrados. Produtos da excreexcretores nos distintos grupos de animais.
cin.

BXB6.12.1. Describe os principais aparatos excretores dos

animais, recoecendo as principais estruturas deles a partir
de representacin esquemticas.

CMCCT

B6.5. A excrecin: tipos de aparatos excretores en B6.13. Estudar a estrutura das nefronas e o proceso de BXB6.13.1. Localiza e identifica as distintas rexins duinvertebrados e vertebrados. Produtos da excreformacin dos ourios.
nha nefrona.
cin.
BXB6.13.2. Explica o proceso de formacin dos ourios.

CMCCT

B6.5. A excrecin: tipos de aparatos excretores en B6.14. Coecer e relacionar mecanismos especficos
invertebrados e vertebrados. Produtos da excreou singulares de excrecin en vertebrados.
cin.

BXB6.14.1. Identifica os mecanismos especficos ou singulares de excrecin dos vertebrados.

CMCCT

j
e

B6.6. Funcins de relacin nos animais. Os

receptores e os efectores. O sistema nervioso e o
endcrino. A homeostase.

B6.15. Comprender e describir o funcionamento integrado dos sistemas nervioso e hormonal en animais.

BXB6.15.1. Integra a coordinacin nerviosa e hormonal,

relacionando ambas as das funcins.

CAA

B6.6. Funcins de relacin nos animais. Os

receptores e os efectores. O sistema nervioso e o
endcrino. A homeostase.

B6.16. Coecer e identificar os principais compoentes

do sistema nervioso e o seu funcionamento.

BXB6.16.1. Define estmulo, receptor, transmisor, efector.

CCL

B6.6. Funcins de relacin nos animais. Os

receptores e os efectores. O sistema nervioso e o
endcrino. A homeostase.

B6.17. Explicar o mecanismo de transmisin do impulso BXB6.17.1. Explica a transmisin do impulso nervioso na
nervioso.
neurona e entre neuronas.

B6.9. Coecer e indicar os distintos tipos de aparatos

respiratorios en invertebrados e vertebrados.

CMCCT

BXB6.16.2. Identifica distintos tipos de receptores sensoriais CMCCT

e nervios.

Pxina 82 de 913

CCL

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B6.6. Funcins de relacin nos animais. Os

receptores e os efectores. O sistema nervioso e o
endcrino. A homeostase.

B6.18. Identificar os principais tipos de sistemas nervio- BXB6.18.1. Distingue os principais tipos de sistemas nervio- CMCCT
sos en invertebrados.
sos en invertebrados.

B6.6. Funcins de relacin nos animais. Os

receptores e os efectores. O sistema nervioso e o
endcrino. A homeostase.

B6.19. Diferenciar o desenvolvemento do sistema

nervioso en vertebrados.

e
j

B6.6. Funcins de relacin nos animais. Os

receptores e os efectores. O sistema nervioso e o
endcrino. A homeostase.

B6.20. Describir os compoentes e funcins do sistema BXB6.20.1. Describe o sistema nervioso central e perifrico
nervioso tanto dende o punto de
dos vertebrados, diferenciando as funcins do sistema nerco (SNC e SNP) como funcional (somtico e autnovioso somtico e o autnomo.
mo).

CMCCT

e
j

B6.6. Funcins de relacin nos animais. Os

receptores e os efectores. O sistema nervioso e o
endcrino. A homeostase.

B6.21. Describir os compoentes do sistema endcrino

e a sa relacin co sistema nervioso.

BXB6.21.1. Establece a relacin entre o sistema endcrino

e o sistema nervioso.

CAA
CSIEE

B6.6. Funcins de relacin nos animais. Os

receptores e os efectores. O sistema nervioso e o
endcrino. A homeostase.

B6.22. Enumerar as glndulas endcrinas en vertebrados, as hormonas que producen e as funcins destas.

BXB6.22.1. Describe as diferenzas entre glndulas endcrinas e excrinas.

CCL
CMCCT

BXB6.22.2. Discrimina que funcin reguladora e en que lugar se evidencia, a actuacin dalgunhas das hormonas que
actan no corpo humano.

CMCCT

BXB6.22.3. Relaciona cada glndula endcrina coa hormona ou hormonas mis importantes que segrega, explicando
a sa funcin de control.

CMCCT

BXB6.23.1. Relaciona as principais hormonas dos invertebrados coa sa funcin de control.

CAA

BXB6.23.2. Identifica o concepto de homeostase e a sa

relacin co sistema nervioso e endcrino.

CMCCT

i
j

B6.6. Funcins de relacin nos animais. Os

receptores e os efectores. O sistema nervioso e o
endcrino. A homeostase.

B6.7. A reproducin nos animais. Tipos de reproducin. Vantaxes e inconvenientes.

B6.8. A gametoxnese.

B6.23. Coecer e identificar as hormonas e as estruturas que as producen nos principais grupos de invertebrados.

B6.24. Definir o concepto de reproducin e diferenciar

entre reproducin sexual e reproducin asexual. Tipos.
Vantaxes e inconvenientes.

B6.25. Describir os procesos da gametoxnese.

Pxina 83 de 913

BXB6.19.1. Identifica os principais sistemas nerviosos de

vertebrados.

CMCCT

BXB6.24.1. Describe as diferenzas entre reproducin

CCL
asexual e sexual, argumentando as vantaxes e inconvenien- CMCCT
tes de cada unha delas.
BXB6.24.2. Identifica tipos de reproducin asexual en
organismos unicelulares e pluricelulares.

CMCCT

BXB6.24.3. Distingue os tipos de reproducin sexual.

CAA

BXB6.25.1. Distingue e compara o proceso de espermatoxnese e ovoxnese.

CAA

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B6.9. A fecundacin e o desenvolvemento embrionario.

B6.26. Coecer e relacionar os tipos de fecundacin en BXB6.26.1. Diferenza os tipos de fecundacin en animais e
animais e as sas etapas.
as sas etapas.

CMCCT

B6.9. A fecundacin e o desenvolvemento embrionario.

B6.27. Describir as distintas fases do desenvolvemento

embrionario.

BXB6.27.1. Identifica as fases do desenvolvemento embrionario e os acontecementos caractersticos de cada unha

delas

CAA
CMCCT

BXB6.27.2. Relaciona os tipos de ovo, cos procesos de

segmentacin e gastrulacin durante o desenvolvemento
embrionario.

CMCCT

B6.10. Os ciclos biolxicos mis caractersticos

dos animais.

B6. 28. Analizar os ciclos biolxicos dos animais.

BXB6.28.1. Identifica as fases dos ciclos biolxicos dos

animais.

CAA

j
i

B6.11. As adaptacins dos animais ao medio.

B6.29. Recoecer e relacionar as adaptacins mis

caractersticas dos animais aos diferentes medios nos
que habitan.

BXB6.29.1. Identifica as adaptacins animais aos medios

areos.

CAA

BXB6.29.2. Identifica as adaptacins animais aos medios

acuticos.

CAA

BXB6.29.3. Identifica as adaptacins animais aos medios

terrestres.

CAA

BXB6.30.1. Describe e realiza experiencias de fisioloxa e

anatoma animal.

CSIEE

k
g

B6.12. Aplicacins e experiencias prcticas de

anatoma e fisioloxa animal.

B6.30. Realizar experiencias de fisioloxa e anatoma

animal.
Bloque 7. Estrutura e composicin da Terra.

i
j

B7.1. Anlise e interpretacin dos mtodos de

estudo da Terra.

B7.1. Interpretar os diferentes mtodos de estudo da

Terra, identificando as sas achegas e limitacins.

BXB7.1.1. Caracteriza os mtodos de estudo da Terra sobre CMCCT

a base dos procedementos que utiliza e s sas achegas e CD
limitacins.

d
j

B7.2. Estrutura do interior terrestre: Capas que se

diferencian en funcin da sa composicin e en
funcin do sa mecnica.

B7.2. Identificar as capas que conforman o interior do

planeta de acordo coa sa composicin, diferencialas
das que se establecen en funcin da sa mecnica, e
marcar as descontinuidades e zonas de transicin.

BXB7.2.1. Resume a estrutura e composicin do interior

terrestre, distinguindo as sas capas composicionais e mecnicas, as como as descontinuidades e zonas de transicin entre elas.

CCL

BXB7.2.2. Sita en mapas e esquemas as diferentes capas

da Terra, identificando as descontinuidades que permiten
diferencialas.

CMCCT
CD

BXB7.2.3. Analiza o modelo xeoqumico e xeodinmico da

Terra, contrastando o que achega cada un deles ao coecemento da estrutura da Terra.

CCEC

Pxina 84 de 913

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B7.3. Dinmica litosfrica.

B7.3. Precisar os distintos procesos que condicionan a

estrutura actual terrestre.

BXB7.3.1. Detalla e enumera procesos que deron lugar

estrutura actual do planeta.

CCL

B7.4. Evolucin das teoras dende a Deriva

continental ata a Tectnica de placas.

B7.4. Comprender e diferenciar a teora da deriva

continental de Wegener e a sa relevancia para o desenvolvemento da teora da Tectnica de placas.

BXB7.4.1. Indica as achegas mis relevantes da deriva

CCEC
continental, para o desenvolvemento da teora da Tectnica
de placas.

B7.4. Evolucin das teoras dende a Deriva

continental ata a Tectnica de placas.

B7.5. Clasificar os bordos de placas litosfricas, sinalando os procesos que acontecen entre eles.

BXB7.5.1. Identifica os tipos de bordos de placas explicando CD

os fenmenos asociados a eles.
CMCCT

B7.5. Achegas das novas tecnoloxas na investigacin do noso planeta.

B7.6. Aplicar os avances das novas tecnoloxas na

investigacin xeolxica.

BXB7.6.1. Distingue mtodos desenvolvidos grazas s

novas tecnoloxas, asocindoos coa investigacin dun fenmeno natural.

CD
CMCCT

B7.6. Minerais e rochas. Conceptos. Clasificacin xentica das rochas.

B7.7. Obervacin de coleccins de minerais e
rochas.
B7.8. Recoecemento e identificacin de minerais
e rochas frecuentes en Galicia.

B7.7. Seleccionar e identificar os minerais e os tipos de

rochas mis frecuentes, especialmente aqueles utilizados en edificios, monumentos e outras aplicacins de
interese social ou industria.

BXB7.7.1. Identifica as aplicacins de interese social ou

industrial de determinados tipos de minerais e rochas.

CSC

Bloque 8. Os procesos xeolxicos e petroxenticos.

i
j

B8.1. Magmatismo: Clasificacin das rochas

magmticas. Rochas magmticas de interese. O
magmatismo na Tectnica de placas.

B8.1. Relacionar o magmatismo e a tectnica de

placas.

BXB8.1.1. Explica a relacin entre o magmatismo e a

CMCCT
tectnica de placas, coecendo as estruturas resultantes da
localizacin dos magmas en profundidade e en superficie.

B8.1. Magmatismo: Clasificacin das rochas

magmticas. Rochas magmticas de interese. O
magmatismo na Tectnica de placas.

B8.2. Categorizar os distintos tipos de magmas sobre a

base da sa composicin e distinguir os factores que
inflen no magmatismo.

BXB8.2.1. Discrimina os factores que determinan os diferen- CAA

tes tipos de magmas, clasificndoos atendendo sa composicin.

i
j

B8.1. Magmatismo: Clasificacin das rochas

magmticas. Rochas magmticas de interese. O
magmatismo na Tectnica de placas.

B8.3. Recoecer e relacionar a utilidade das rochas

magmticas analizando as sas caractersticas, tipos e
utilidades.

BXB8.3.1. Diferenza os distintos tipos de rochas magmti CAA

cas, identificando con axuda de claves as mis frecuentes e
relacionando a sa textura co seu proceso de formacin.

B8.1. Magmatismo: Clasificacin das rochas

magmticas. Rochas magmticas de interese. O
magmatismo na Tectnica de placas.

B8.4. Establecer as diferenzas de actividade volcnica,

asocindoas ao tipo de magma.

BXB8.4.1. Relaciona os tipos de actividade volcnica, coas

caractersticas do magma diferenciando os distintos produtos emitidos nunha erupcin volcnica.

CAA
CMCCT

i
j

B8.2. Riscos xeolxicos: vulcanismo e sismicidade.

B8.5. Diferenciar os riscos xeolxicos derivados dos

procesos internos. Vulcanismo e sismicidade.

BXB8.5.1. Analiza os riscos xeolxicos derivados dos

procesos internos. Vulcanismo e sismicidade.

CSC

Pxina 85 de 913

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B8.3. Metamorfismo: Procesos metamrficos.

Fsico-qumica do metamorfismo, tipos de metamorfismo. Clasificacin das rochas metamrficas.
O metamorfismo na Tectnica de placas.

B8.6. Detallar o proceso de metamorfismo, relacionando os factores que lle afectan e os seus tipos.

BXB8.6.1. Clasifica o metamorfismo en funcin dos diferentes factores que o condicionan.

CMCCT
CAA

B8.3. Metamorfismo: Procesos metamrficos.

Fsico-qumica do metamorfismo, tipos de metamorfismo. Clasificacin das rochas metamrficas.
O metamorfismo na Tectnica de placas.

B8.7. Identificar rochas metamrficas a partir das sas

caractersticas e utilidades.

BXB8.7.1. Ordena e clasifica as rochas metamrficas mis

frecuentes da codia terrestre, relacionando a sa textura co
tipo de metamorfismo experimentado.

CAA

B8.4. Procesos sedimentarios. As facies sedimen- B8.8. Relacionar estruturas sedimentarias e ambientes
tarias: identificacin e interpretacin. Clasificacin
sedimentarios.
e xnese das principais rochas sedimentarias.

BXB8.8.1. Detalla e discrimina as diferentes fases do

proceso de formacin dunha rocha sedimentaria

CMCCT

B8.4. Procesos sedimentarios. As facies sedimen- B8.9. Explicar a diaxnese e as sas fases.
tarias: identificacin e interpretacin. Clasificacin
e xnese das principais rochas sedimentarias.

BXB8.9.1. Describe as fases da diaxnese.

CCL

i
j

B8.4. Procesos sedimentarios. As facies sedimen- B8.10. Clasificar as rochas sedimentarias aplicando as
tarias: identificacin e interpretacin. Clasificacin
sas distintas orixes como criterio.
e xnese das principais rochas sedimentarias.

BXB8.10.1. Ordena e clasifica as rochas sedimentarias mis CAA

frecuentes da codia terrestre segundo a sa orixe.
CSIEE

B8.5. A deformacin en relacin Tectnica de

placas. Comportamento mecnico das rochas.

BXB8.11.1. Asocia os tipos de deformacin tectnica cos

CAA
esforzos aos que se someten as rochas e coas propiedades
destas.

B8.11. Analizar os tipos de deformacin

que experimentan as rochas, establecendo a sa relacin cos esforzos a que se ven sometidas.

BXB8.11.2. Relaciona os tipos de estruturas xeolxicas coa

tectnica de placas.
k
g

B8.6. Tipos de deformacin: dobras e fallas.

B8.7. Tcnicas para a identificacin de distintos
tipos de rochas.
B8.8. Construcin de modelos onde se representen os principais tipos de pregues e fallas.

Competencias clave

CD

B8.12. Representar os elementos dunha dobra e dunha BXB8.12.1. Distingue os elementos dunha dobra, clasificn- CMCCT
falla.
doos atendendo a diferentes criterios.

BXB8.12.2. Recoece e clasifica os distintos tipos de falla,

identificando os elementos que a constite.

CAA
CMCCT

Bloque 9. Historia da Terra.

k
j

B9.1. Estratigrafa: concepto e obxectivos. Principios fundamentais. Definicin de estrato.

B9.2. Interpretacin e realizacin de mapas
topogrficos e cortes xeolxicos.

B9.1. Deducir a partir de mapas topogrficos e cortes

xeolxicos dunha zona determinada, a existencia de
estruturas xeolxicas e a sa relacin co relevo.

BXB9.1.1. Interpreta e realiza mapas topogrficos e cortes

xeolxicos sinxelos.

CMCCT
CAA

B9.3. Datacins relativas e absolutas: estudo de

B9.2. Aplicar criterios cronolxicos para a datacin

BXB9.2.1. Interpreta cortes xeolxicos e determina a

CMCCT

Pxina 86 de 913

Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato.

Obxectivos
e

d
j

2.1.3

Contidos
cortes xeolxicos sinxelos. Grandes divisins xeolxicas: A tboa do tempo xeolxico. Principais
acontecementos na historia xeolxica da Terra.
Oroxenias.
B9.4. Extincins masivas e as sas causas
naturais.
B9.5. Estudo e recoecemento de fsiles.

Criterios de avaliacin
relativa de formacins xeolxicas e deformacins localizadas nun corte xeolxico. Describir as grandes divisions do tempo en xeoloxa. Oroxenias e grandes acontecementos xeolxicos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

antigidade dos seu estratos, as discordancias e a historia CAA

xeolxica da rexin, identificando os grandes acontecementos xeoloxicos ocorridos e as oroxenias.

B9.3. Interpretar o proceso de fosilizacin e os cambios BXB9.3.1. Categoriza os principais fsiles gua, valorando a CAA
que se producen. Analizar as causas da extincin das
sa importancia para o establecemento da historia xeolxica CMCCT
da Terra.
especies.

Bioloxa
Introducin
A Bioloxa de segundo curso de Bacharelato ten como obxectivo fundamental favorecer e fomentar a formacin cientfica do alumnado, partindo da sa vocacin polo estudo das ciencias. Deste xeito, a Bioloxa representa a porta de entrada ao puxente mundo das ciencias biosanitarias e biotecnolxicas e contribe a consolidar o mtodo cientfico como ferramenta habitual de traballo, fomentando no alumnado o estmulo da sa curiosidade, capacidade de razoar, formulacin de hipteses e
deseos experimentais, interpretacin de datos e resolucin de problemas, facendo que o alumnado acade satisfactoriamente . as competencias clave, afondando en aspectos xa contemplados en cursos anteriores. Deste xeito, competencias como
a matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, competencia dixital e a competencia sentido da iniciativa e esprito emprendedor, trabllanse en profundidade neste curso grazas ao desenvolvemento cognitivo e madurez que o alumnado chega a acadar ao final do ciclo de bacharelato que favorecen unha mellor consecucin delas. Pero as contribucins doutras competencias como aprender a aprender, as competencias sociais e cvicas ou a competencia comunicacin lingstica, presentes tamn noutras etapas anteriores, van tamn permitir que o alumnado poda seguir, sen atrancos, con estudos posteriores.
Os grandes avances e descubrimentos da Bioloxa, que se suceden de xeito constante nas ltimas dcadas, non s posibilitaron a mellora das condicins de vida dos cidadns e o avance da sociedade, senn que ao mesmo tempo, xeraron algunhas controversias que, polas sas implicacins sociais, ticas, econmicas, etc. non se poden obviar e tamn son obxecto de anlise durante o desenvolvemento da materia.
Os retos das ciencias en xeral e da Bioloxa en particular son continuos, e precisamente eles son o motor que mantn investigacin biolxica, desenvolvendo novas tcnicas de investigacin no campo da biotecnoloxa ou da enxeara xentica,
as como novas ramas do coecemento como a xenmica, a protemica, ou a biotecnoloxa, de maneira que producen continuas transformacins na sociedade, abrindo ademais novos horizontes froito da colaboracin con outras disciplinas, algo
que permite o desenvolvemento tecnolxico actual. Precisamente debido a estes grandes retos biotecnolxicos, a materia de Bioloxa ten que ter, no seu tratamento metodolxico, un carcter eminentemente prctico, baseado na realizacin de variadas e axeitadas tarefas experimentais que permitan ao alumnado acadar as destrezas necesarias no manexo de material de laboratorio, microscopios, tcnicas de preparacin e tinguidura de mostras, resolucin de problemas e todos aqueles aspectos que lle permitan afrontar no futuro estudos cientficos coa formacin necesaria para o seu correcto desenvolvemento. Para acadar estes obxectivos ao longo do currculo se formulan actividades de laboratorio e manexo de modelos baseados
nas novas tecnoloxas que se engaden formacin terica que se recolle nos contidos.
Os contidos distribense en cinco grandes bloques nos cales pretendese afondar, a partir dos coecementos previos xa adquiridos en cursos anteriores , tomando como eixe vertebrador a clula, a sa composicin qumica, estrutura e ultraestructura e funcins. Deste xeito o primeiro bloque cntrase no estudo da base molecular e fisicoqumica da vida, con especial atencin ao estudo dos bioelementos, e enlaces qumicos que posibilitan a formacin das biomolculas inorgnicas e orgnicas. O segundo bloque fixa a sa atencin na clula como un sistema complexo integrado, analizando a influencia do progreso tcnico no estudo da estrutura, ultraestructura e fisioloxa celular. O terceiro cntrase no estudo da xentica molecular e
os novos desenvolvementos desta no campo da enxeara xentica, coas repercusins ticas e sociais derivadas de devandita manipulacin xentica, e relacinase o estudo da xentica co feito evolutivo. No cuarto abrdase o estudo dos microorganismos, a biotecnoloxia, as como as aplicacins desta e da microbioloxa en campos variados como a industria alimentaria, farmacutica, a biorremediacin, etc. O quinto, cntrase na inmunoloxa e as sas aplicacins, centrndose no estudo
do sistema inmune humano, as sas disfuncins e deficiencias.
Grazas a estes contidos, a Bioloxa aporta aos alumnos e s alumnas todas as competencias clave, imprescindibles para a formacin cientfica, as como as destrezas necesarias para a persoal, que lle van permitir madurar como persoas e acadar
un pleno desenvolvemento cvico como cidadns libres e responsables na nosa sociedade.

2 de bacharelato
Bioloxa. 2 Bacharelato

Pxina 87 de 913

Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A base molecular e fisicoqumica da vida

i

B1.1. Compoentes qumicos da vida. Concepto de

bioelemento. Tipos, propiedades e funcins dos bioelementos.
B1.2. Os enlaces qumicos e a sa importancia en
bioloxa.
B1.3. Biomolculas: concepto, clasificacin e tcnicas
de separacin.

B1.1. Determinar as propiedades fisicoqumicas dos

bioelementos que os fan indispensables para a vida.
Relacionar os enlaces qumicos coas sa importancia
biolxica.

BB1.1. Describe tcnicas instrumentais e mtodos

CMCCT
fsicos e qumicos que permiten o illamento das diferentes molculas e a sa contribucin ao grande avance
da experimentacin biolxica.

BB1.1.2. Clasifica os tipos de bioelementos relacionan- CAA

do cada un deles coa sa proporcin e funcin biolxica.

i
j

B1.4. Biomolculas inorgnicas. Estrutura e propiedades fisico-qumicas da auga que a fan unha molcula
imprescindible para a vida. Funcins dos sales minerais.
B1.5. Fisicoqumica das dispersins acuosas. Difusin,
osmose e dilise.

B1.6. Biomolculas orgnicas: Concepto, clasificacin,

estrutura, propiedades e funcins biolxicas de glcidos, lpidos, prtidos e cidos nuclecos.

B.1.2. Argumentar as razns polas cales a auga e os

sales minerais son fundamentais nos procesos biolxicos.

B1.3. Recoecer e identificar os diferentes tipos de

molculas que constiten a materia viva e relacionalas
coas sas respectivas funcins biolxicas na clula.

BB1.1.3. Discrimina os enlaces qumicos que permiten

a formacin de molculas inorgnicas e orgnicas presentes nos seres vivos.

CMCCT
CD

BB1.2 1. Relaciona a estrutura qumica da auga coas

sas funcins biolxicas.

CAA

BB1.2.2. Distingue os tipos de sales minerais, relacionando composicin con funcin.

CMCCT

BB1.2.3 . Contrasta e realiza experiencias dos procesos de difusin, osmose e dilise, interpretando a sa
relacin coa concentracin salina das clulas.

CMCCT
CAA
CD

BB1.3.1 . Recoece e clasifica os diferentes tipos de

biomolculas orgnicas, relacionando a sa composicin qumica coa sa estrutura e a sa funcin.

CSIEE

BB1.3.2 . Desea e realiza experiencias identificando

en mostras biolxicas a presenza de distintas molculas orgnicas.

CSIEE
CMCCT

BB1.3.3 . Contrasta e relaciona os procesos de dilise,

centrifugacin e electroforese interpretando a sa relacin coas biomolculas orgnicas.

CAA
CMCCT
CD

B1.6. Biomolculas orgnicas: Concepto, clasificacin,

estrutura, propiedades e funcins biolxicas de glcidos, lpidos, prtidos e cidos nuclecos.

B1.4. Identificar os tipos de monmeros que forman as

macromolculas biolxicas e os enlaces que os unen.

BB1.4.1 . Identifica os monmeros e distingue os

enlaces qumicos que permiten a sntese das macromolculas: enlaces O-glicosdico, enlace ster, enlace
peptdico, O-nucleosdico.

CMCCT
CD

B1.6. Biomolculas orgnicas: Concepto, clasificacin,

B1.5. Determinar a composicin qumica e describir a

BB1.5.1. Describe a composicin e funcin das princi-

CCL

Pxina 88 de 913

Bioloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

estrutura, propiedades e funcins biolxicas de glcidos, lpidos, prtidos e cidos nuclecos.

funcin, localizacin e exemplos das principais biomolculas orgnicas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

pais biomolculas orgnicas.

B1.7. Os enzimas . Concepto, clasificacin, propieda B1.6. Comprender e diferenciar a funcin biocatalizado- BB1.6.1. Contrasta o papel fundamental dos encimas CMCCT
des e funcins. Catlise enzimtica. Activacin e inhibicomo biocatalizadores, relacionando as sas propiedara dos encimas valorando a sa importancia biolxica.
cn enzimtica. Alosterismo.
des coa sa funcin cataltica.

B1.8. As vitaminas: concepto, clasificacin e funcins.

B1.7. Sinalar a importancia das vitaminas para o

mantemento da vida.

BB1.7.1. Identifica os tipos de vitaminas asociando a

CAA
sa imprescindible funcin coas enfermidades que pre- CCEC
veen.

Bloque 2. A clula viva. Morfoloxa, estrutura e fisioloxa celular

i

B2.1. A clula como unidade estrutural e funcional dos B2.1. Establecer as diferenzas estruturais e de composeres vivos. A teora celular.
sicin entre clulas procariotas e eucariticas.
B2.2. Evolucin dos mtodos de estudio das clulas.
Preparacin e procesado das mostras para a observacin ao microscopioo ptico e electrnico.
B2.3. Morfoloxa celular. Composicin, estrutura,
funcins e propiedades das envolturas e dos orgnulos
celulares.
B2.4. Modelos de organizacin celular en procariotas e
eucariticas. Clulas animais e vexetais.

BB2.1.1. Compara unha clula procariota cunha

eucaritica, identificando os orgnulos citoplasmtico
presentes nelas.

d
j

B2.3. Morfoloxa celular. Composicin, estrutura,

B2.2. Interpretar e identificar a estrutura dunha clula
BB2.2.1. Esquematiza os diferentes orgnulos citofuncins e propiedades das envolturas e dos orgnulos
eucaritica animal e unha vexetal, podendo identificar e
plasmticos, recoecendo as sas estructuras.
representar os seus orgnulos e describir a funcin que
celulares.
desempean.
B2.4. Modelos de organizacin celular en procariotas e
eucariticas. Clulas animais e vexetais.
BB2.2.2. Analiza a relacin existente entre a composicin qumica, a estrutura e a ultraestructura dos org B2.5. Observacin microscpica de clulas procariotas
nulos celulares e a sa funcin.
e eucariotas tanto animais como vexetais.

CSIEE

B2.6. O ciclo celular.

B2.3. Analizar o ciclo celular e diferenciar as sas

fases.

BB2.3.1. Identifica as fases do ciclo celular explicando

os principais procesos que acontecen en cada unha
delas.

CCL
CD

e
j

B2.7. A divisin celular. A mitose en clulas animais e

vexetais.
B2.8. A meiose. Necesidade biolxica da meiose para
a reproducin sexual. Importancia da reproducin sexual na evolucin dos seres vivos.
B2.9. Observacin de clulas en mitose. Estudo das
distintas fases da divisin celular.

B2.4. Distinguir e identificar os tipos de divisin celular

e desenvolver os acontecementos que teen lugar en
cada fase.

BB2.4.1. Recoece en distintas microfotografas e

CMCCT
esquemas as diversas fases da mitose e da meiose
CD
indicando os acontecementos bsicos que se producen
en cada unha delas.

BB2.4.2. Establece as analoxas e diferenzas mis

significativas entre mitose e meiose.

Pxina 89 de 913

CMCCT
CD

CSIEE
CAA

CSIEE

Bioloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B2.8. A meiose. Necesidade biolxica da meiose para

a reproducin sexual. Importancia da reproducin sexual na evolucin dos seres vivos.

B2.5. Argumentar a relacin da meiose coa variabilidade xentica das especies.

BB2.5.1. Resume a relacin da meiose coa reproducin CCL

sexual, o aumento da variabilidade xentica e a posibi- CMCCT
lidade de evolucin das especies.

i
k

B2.10. Importancia da membrana nos fenmenos de

transporte. Tipos de transporte. Endocitose e exocitose.

B2.6. Examinar e comprender a importancia das

membranas na regulacin dos intercambios celulares
para o mantemento da vida e realizar experiencias sobre a plasmolise e a turxencia.

BB2.6.1. Compara e distingue os tipos e subtipos de

transporte a travs das membranas explicando detalladamente as caractersticas de cada un deles.

CCL
CSIEE

B2.11. Introducin ao metabolismo: catabolismo e

anabolismo.
B2.12. Reaccins metablicas: aspectos enerxticos e
de regulacin.

B2.7. Comprender e diferenciar os procesos de catabo- BB2.7.1. Define e interpreta os procesos catablicos e
lismo e anabolismo establecendo a relacin entre amos anablicos, as como os intercambios enerxticos
bos os dous.
asociados a eles.

CSIEE
CCL

i
f

B2.13. A respiracin celular, o seu significado biolxico. B2.8. Describir as fases da respiracin celular, identifiOrgnulos celulares implicados no proceso respiratorio.
cando rutas, as como produtos iniciais e finais.

BB2.8.1. Sita, a nivel celular e a nivel de orgnulo, o

CAA
lugar onde se producen cada un destes procesos, dife- CMCCT
renciando en cada caso as rutas principais de degradacin e de sntese e os encimas e molculas mis importantes responsables dos devanditos procesos.

B2.14. Diferenzas entre as vas aerbicas e anaerbicas.

B2.15. As fermentacins e as sas aplicacins. Observacin do proceso de fermentacin mediante lvedos.

B2.9. Diferenciar a va aerbica da anaerbica.

BB2.9.1. Contrasta as vas aerbicas e anaerbicas

establecendo a sa relacin co seu diferente rendemento enerxtico.

CMCCT

BB2.9.2. Valora a importancia das fermentacins en

numerosos procesos industriais recoecendo as sas
aplicacins.

CCEC
CSC

B2.16. A fotosntese: Localizacin celular en procariotas e eucariticas. Etapas do proceso fotosinttico. Balance global.

B2.10. Pormenorizar os diferentes procesos que teen

lugar en cada fase da fotosntese.

BB2.10.1 .Identifica e clasifica os distintos tipos de

organismos fotosintticos.

CSIEE

BB2.10.2. Localiza a nivel subcelular onde se levan a

CAA
cabo cada unha das fases destacando os procesos que
teen lugar.
a
j

B2.17. Importancia biolxica da fotosntese.

B2.11. Xustificar a importancia biolxica da fotosnte- BB2.11.1. Contrasta a importancia biolxica da fotosnse como proceso de biosntese, individual para os ortese para o mantemento da vida na Terra.
ganismos pero tamn global no mantemento da vida na
Terra.

CSC
CCEC

e
i

B2.18. A quimiosntese.

B2.12. Argumentar a importancia da quimiosntese.

CCEC

Pxina 90 de 913

BB2.12.1. Valora o papel biolxico dos organismos

quimiosintticos.

Bioloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 3. Xentica e evolucin

i
d

B3.1. Xentica molecular. Importancia biolxica do

B3.1. Analizar o papel do ADN como portador da
ADN como portador da informacin xentica. Concepto
informacin xentica.
de xene.

BB3.1.1 Describe a estrutura e composicin qumica do CCL

ADN, recoecendo a sa importancia biolxica como
CSC
molcula responsable do almacenamento, conserva CCEC
cin e transmisin da informacin xentica.

B3.2. Replicacin do ADN. Etapas da replicacin.

Diferenzas entre o proceso replicativo entre eucariticas e procariotas.

BB3.2.1. Diferenza as etapas da replicacin e identifica CAA

os encimas implicados nela.
CMCCT

i
j

B3.3. O ARN. Tipos e funcins.

B3.3. Establecer a relacin do ADN coa sntese de
protenas.
B3.4. Fluxo da informacin xentica nos seres vivos.
B3.5. A expresin dos xenes. Transcricin e traducin
xenticas en procariotas e eucariticas. O cdigo xentico na informacin xentica.

BB3.3.1. Establece a relacin do ADN co proceso da

sntese de protenas.

CAA
CMCCT

B3.3. O ARN. Tipos e funcins.

B3.4. Determinar as caractersticas e funcins dos
ARN.
B3.5. A expresin dos xenes. Transcricin e traducin
xenticas en procariotas e eucariticas. O cdigo xentico na informacin xentica.
B3.6. Resolucin de problemas de xentica molecular.

BB3.4.1. Diferenza os tipos de ARN, as como a

funcin de cada un deles nos procesos de transcricin
e traducin.

CAA

BB3.4.2. Recoece e indica as caractersticas fundamentais do cdigo xentico aplicando dito coecemento resolucin de problemas de xentica molecular.

CMCCT

g
k

B3.2. Distinguir as etapas da replicacin diferenciando

os encimas implicados nela.

B3.5. A expresin dos xenes. Transcricin e traducin B3.5. Elaborar e interpretar esquemas dos procesos de BB3.5.1. Interpreta e explica esquemas dos procesos
xenticas en procariotas e eucariticas. O cdigo xenreplicacin, transcricin e traducin e a regulacin da
de replicacin, transcricin e traducin.
tico na informacin xentica.
expresin xnica.
B3.6. Resolucin de problemas de xentica molecular.
BB3.5.2. Resolve exercicios prcticos de replicacin,
transcricin e traducin, e de aplicacin do cdigo xe B3.7. Regulacin da expresin xnica.
ntico.

B3.8. As mutacins. Tipos. Os axentes mutaxnicos.

B3.6. Definir o concepto de mutacin distinguindo os

principais tipos e axentes mutaxnicos.

Pxina 91 de 913

CD
CMCCT
CMCCT

BB3.5.3. Identifica, distingue e diferencia os encimas

principais relacionados cos procesos de transcricin e
traducin.

CAA
CD

BB3.6.1. Describe o concepto de mutacin establecendo a sa relacin cos fallos na transmisin da informacin xentica.

CCL

BB3.6.2. Clasifica as mutacins identificando os axentes mutaxnicos mis frecuentes.

CAA
CSC

Bioloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos
h
j

Contidos
B3.9. Mutacins e cancro.
B3.10. Implicacins das mutacins na evolucin e
aparicin de novas especies.

Criterios avaliacin
B3.7. Relacionar mutacin e cancro. Destacar a importancia das mutacins na evolucin das especies.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

BB3.7.1. Asocia a relacin entre a mutacin e o cancro, CSC

determinando os riscos que implican algns axentes
CCEC
mutaxnicos.
BB3.7.2. Destaca a importancia das mutacins na
evolucin e na aparicin de novas especies.

CSC
CCEC

a
g

B3.11. A enxeara xentica. Principais lias actuais de B3.8. Desenvolver os avances mis recentes no mbito BB3.8.1. Resume e realiza investigacins sobre as
CSIEE
tcnicas desenvolvidas nos procesos de manipulacin CSC
investigacin. Organismos modificados xenticamente.
da enxeara xentica, as como as sas aplicacins.
xentica para a obtencin de organismos transxnicos.
CCEC

a
c
d

B3.12. Proxecto xenoma: Repercusins sociais e

valoracins ticas da manipulacin xentica e das novas terapias xnicas.

B3.9. Analizar os progresos no coecemento do

xenoma humano e a sa influencia nos novos tratamentos.

BB3.9.1. Recoece e indica os descubrimentos mis

CSC
recentes sobre o xenoma humano e as sas aplica CCEC
cins en enxeara xentica valorando as sas implicacins ticas e sociais.

k
b

B3.13. Xentica mendeliana. Teora cromosmica da

herdanza. Determinismo do sexo e herdanza ligada ao
sexo e influda polo sexo.

B3.10. Formular os principios da Xentica Mendeliana,

aplicando as leis da herdanza na resolucin de problemas e establecer a relacin entre as proporcins da
descendencia e a informacin xentica.

BB3.10.1. Analiza e pred aplicando os principios da

xentica Mendeliana, os resultados de exercicios de
transmisin de carcteres autosmicos, carcteres ligados ao sexo e infludos polo sexo.

CMCCT

b
i

B3.14. Evidencias do proceso evolutivo.

B3.11. Diferenciar distintas evidencias do proceso

evolutivo.

BB3.11.1. Argumenta distintas evidencias que demostran o feito evolutivo.

CSIEE
CCL

B3.15. Darwinismo e neodarwinismo: a teora sinttica

da evolucin.

B3.12. Recoecer, diferenciar e distinguir os principios

da teora darwinista e neodarwinista.

BB3.12.1. Identifica os principios da teora darwinista e

neodarwinista, comparando as sas diferenzas.

CAA

B3.16. Xentica de poboacins. Frecuencias xnicas e

a sa relacin coa evolucin.

B3.13. Relacionar xenotipo e frecuencias xnicas coa

BB3.13.1. Distingue os factores que inflen nas frexentica de poboacins e a sa influencia na evolucin.
cuencias xnicas.

CMCCT

BB3.13.2. Comprende e aplica modelos de estudo das

frecuencias xnicas na investigacin privada e en modelos tericos.

CMCCT
CSIEE

d
j

B3.17. A mutacin e a recombiancin xenica como

procesos que xeneran cambios e adaptacins. Principios da seleccin natural.

B3.14. Recoecer e indicar a importancia da mutacin

e a recombinacin como motores da evolucin.

BB3.14.1. Ilustra a relacin entre mutacin e recombinacin, o aumento da diversidade e a sa influencia na

evolucin dos seres vivos.

CSC
CCEC

j
a

B3.18. Evolucin e biodiversidade.

B3.19. Proceso de especiacin. Modelos de especiacin.

B3.15. Analizar os factores que incrementan a biodiversidade e a sa influencia no proceso de especiacin.

BB3.15.1. Distingue tipos de especiacin, identificando

os factores que posibilitan a segregacin dunha especie orixinal en das especies diferentes.

CCEC
CAA

Pxina 92 de 913

Bioloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 4. O mundo dos microorganismos e sas aplicacins. Biotecnoloxa

j
k

B4.1. Microbioloxa. Concepto de microorganismo.

B4.1. Diferenciar e distinguir os tipos de microorganisMicroorganismos con organizacin celular e sin organimos en funcin da sa organizacin celular.
zacin celular.

BB4.1.1 Clasifica os microorganismos no grupo taxonmico ao que pertencen.

CSIEE

B4.2. Virus, outras formas acelulares e partculas

infectivas subvirais. Bacterias. Fungos microscpicos.
Protozoos. Algas microscpicas.
B4.3. Observacin microscpica de protozoos, algas e
fungos.

B4.2. Describir as caractersticas estruturais e funcionais dos distintos grupos de microorganismos.

BB4.2.1 Analiza a estrutura e composicin dos distintos CSIEE

microorganismos, relacionndoas coa sa funcin.

j
k

B4.4. Mtodos de estudo dos microorganismos. Esterilizacin e Pasteurizacin.

B4.5. Realizacin de experiencias de cultivo de microorganismos.

B4.3. Identificar os mtodos de illamento, cultivo e

esterilizacin dos microorganismos.

BB4.3.1 Describe tcnicas instrumentais que permiten

o illamento, cultivo e estudo dos microorganismos para
a experimentacin biolxica.

CMCCT

a
j

B4.6. Os microorganismos nos ciclos xeoqumicos.

B4.4. Valorar a importancia dos microorganismos nos

ciclos xeoqumicos.

BB4.4.1. Recoece e explica o papel fundamental dos

microorganismos nos ciclos xeoqumicos.

CCL
CMCCT

b
c
d

B4.7. Os microorganismos como axentes produtores de B4.5. Recoecer e numerar as enfermidades mis
frecuentes transmitidas polos microorganismos e utilienfermidades.
zar o vocabulario axeitado relacionado con elas.

BB4.5.1. Relaciona os microorganismos patxenos

mis frecuentes coas enfermidades que orixinan.

CSC
CD

g
c
a

B4.8. A Biotecnoloxa. Utilizacin dos microorganismos

nos procesos industriais: Produtos elaborados por biotecnoloxa.
B4.9. Realizacin de experiencias con micoorganismos
fermentadores.

B4.6. Avaliar as aplicacins da biotecnoloxa e a micro- BB4.6.1. Analiza a intervencin dos microorganismos
CCEC
bioloxa na industria alimentaria e farmacutica e na
en numerosos procesos naturais e industriais e as sas CSC
mellora do medio.
numerosas aplicacins
CMCCT
BB4.6.2. Recoece e identifica os diferentes tipos de
CCEC
microorganismos implicados en procesos fermentativos CSC
de interese industrial.
CMCCT
BB4.6.3. Valora as aplicacins da biotecnoloxa e a
CD
enxeara xentica na obtencin de produtos farmacu- CMCCT
ticos, en medicina e en biorremediacin para o mantemento e mellora do medio.

Bloque 5. O sistema inmunitario. A inmunoloxa e as sas aplicacins

d
e
b

B5.1. Concepto actual de inmunidade. O sistema

inmunitario. As defensas internas inespecficas.

B5.1. Desenvolver o concepto actual de inmunidade.

Pxina 93 de 913

BB5.1.1. Analiza os mecanismos de autodefensa dos

CAA
seres vivos identificando os tipos de resposta inmunita- CSIEE
ria.

Bioloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

j
i

B5.2. A inmunidade especfica. Caractersticas. Tipos:

celular e humoral. Clulas responsables.
B5.3. Identificacin de distintas clulas inmunitarias
mediante a sa observacin.

B5.2. Distinguir entre inmunidade inespecfica e espec- BB5.2.1. Describe as caractersticas e os mtodos de
accin das distintas clulas implicadas na resposta infica diferenciando as sas clulas respectivas.
mune.

CCL

i
j

B5.4. Mecanismo de accin da resposta inmunitaria. A

memoria inmunolxica.

B5.3. Discriminar entre resposta inmune primaria e

secundaria.

CAA

g
i

B5.5. Antxenos e anticorpos. Estrutura dos anticorpos. B5.4. Definir os conceptos de antxeno e anticorpo e
Formas de accin. A sa funcin na resposta inmune.
identificar a estrutura dos anticorpos.

BB5.4.1. Define os conceptos de antxeno e de anticor- CCL

po, e recoece a estrutura e composicin qumica dos CAA
anticorpos.

i
j

B5.6. A reaccin antxeno-anticorpo. Tipos e caracters- B5.5. Diferenciar os tipos de reaccin antxenoticas.
anticorpo.

BB5.5.1. Clasifica os tipos de reaccin antxenoanticorpo resumindo as caractersticas de cada unha

delas.

CAA

i
j

B5.7. Inmunidade natural e artificial ou adquirida. Soros B5.6. Distinguir as diferenzas entre inmunidade natural
e vacinas. A sa importancia na loita contra as enfere artificial, e entre soro e vacina.
midades infecciosas.

BB5.6.1. Destaca a importancia da memoria inmunolxica no mecanismo de accin da resposta inmunitaria

asocindoa coa sntese de vacinas e soros.

CAA

k
h

B5.8. Disfuncins e deficiencias do sistema inmunitario. B5.7. Investigar a relacin existente entre as disfuncins do sistema inmune e algunhas patoloxas freAlerxias e inmunodeficiencias.
cuentes.
B5.9. Sistema inmunitario e cancro.

BB5.7.1. Resume as principais alteracins e disfuncins do sistema inmunitario, analizando as diferenzas

entre alerxias e inmunodeficiencias.

CCL
CSIEE

h
g
a

B5.10. A sida e os seus efectos no sistema inmunitario. B5.8 Analizar e describir o ciclo do virus do VIH.

BB5.8.1. Describe o ciclo de desenvolvemento do VIH.

CD
CCL

e
i

e
a
c

B5.11. Enfermidades autoinmunes.

B5.12. Anticorpos monoclonais e enxeara xentica.

B5.13. O transplante de rganos e os problemas de
rexeitamento. Reflexin tica sobre a doazn de rganos, mdula e sangue.

BB5.3.1. Compara as diferentes caractersticas da

resposta inmune primaria e secundaria.

B5.9 Describir o proceso de autoinmunidade.

BB5.9.1. Clasifica e cita exemplos das enfermidades

CSIEE
autoinmunes mis frecuentes as como os seus efectos CSC
sobre a sade.
CCEC

B5.10. Argumentar e valorar os avances da Inmunoloxa e a enxeara xentica nos tratamentos con anticorpos monoclonais e os transplantes de rganos e a
problemtica do rexeitamento.

BB5.10.1. Recoece e valora as aplicacins da Inmunoloxa e enxeara xentica para a producin de anticorpos monoclonais.

CSC
CCEC

BB5.10.2. Describe os problemas asociados ao transplante de rganos identificando as clulas que actan.

CSC
CCEC

BB5.10.3. Clasifica e entende os tipos de transplantes,

relacionando os avances neste mbito co impacto futuro na doazn de rganos, mdula e sangue.

CSC
CCEC

Pxina 94 de 913

2.1.4

Ciencias Aplicadas Actividade Profesional

Introducin
O coecemento cientfico permite s persoas comprender e valorar a sa realidade e a da sa contorna. Para chegar a este nivel de comprensin necesario coecer e aplicar os mtodos da ciencia para identificar os problemas nos diversos
campos do coecemento e da experiencia, e valorar criticamente os hbitos sociais en distintos mbitos.
Como un saber integrado que , o coecemento cientfico estrutrase en distintas disciplinas e, neste contexto, a materia de Ciencias Aplicadas Actividade Profesional, ten como obxectivo ofrecer ao alumando a oportunidade de aplicar, en cuestins prcticas, cotis e prximas, os coecementos adquiridos ao longo dos cursos anteriores en disciplinas como a Qumica, a Bioloxa ou a Xeoloxa.,
importante que, ao finalizar a ESO, o alumnado tea adquirido coecementos procedementais na rea cientfica, sobre todo en tcnicas experimentais. Esta materia aportaralles unha formacin experimental bsica e contribuir adquisicin dunha disciplina de traballo no laboratorio, respectando as normas de seguridade e hixiene as como valorando a importancia de utilizar os equipos de proteccin persoal necesarios en cada caso. Asemade, esta materia proporciona unha orientacin
xeral aos estudantes sobre os mtodos prcticos da ciencia, as sas aplicacins actividade profesional, os impactos medioambientais que conleva, as como operacins bsicas de laboratorio relacionadas. Esta formacin achegaralles unha base
moi importante para abordar en mellores condicins os estudos de formacin profesional nas familias agraria, industrias alimentarias, qumica, sanidade, vidro e cermica, etc..
Os contidos presntanse en 4 bloques. O bloque 1 est adicado ao traballo no laboratorio, sendo importante que os estudantes coezan a organizacin dun laboratorio, os materiais e substancias que van a usar durante as prcticas, facendo moito
fincap no coecemento e cumprimento das normas de seguridade e hixiene as como na correcta utilizacin de materiais e substancias, importante que manipulen e utilicen os materiais e reactivos con total seguridade. O obxectivo que o alumnado realice ensaios de laboratorio que lle permitan coecer as tcnicas instrumentais bsicas.
: Procurarase que os estudantes podan obter no laboratorio substancias con interese industrial, de forma que establezan unha relacin entre a necesidade de investigar no laboratorio e aplicar os resultados despois industria. Unha vez finalizado o
proceso anterior interesante que coezan o impacto medioambiental que provoca a industria durante a obtencin de ditos produtos, valorando as achegas que sa vez tamn fai a ciencia para mitigar dito impacto e incorporando ferramentas de
prevencin e correccin que fundamenten un uso e xestin sostible dos recursos.
O bloque 2 est adicado ciencia e a sa relacin co medioambiente. A sa finalidade que os estudantes coezan os diferentes tipos de contaminantes , as sas orixes e efectos , as como o tratamento para reducir os seus impactos e eliminar
os residuos xerados. A parte terica debe ir combinada coa realizacin de prcticas de laboratorio que permitan ao alumando tanto coecer cmo se poden tratar estes contaminantes, como utilizar as tcnicas aprendidas. O uso das Tecnoloxas da
Informacin e as Comunicacins neste bloque est especialmente recomendado para realizar actividades de indagacin e de busca de solucins ao problema medioambiental, do mesmo xeito que o traballo en grupo e a exposicin e defensa das
conclusins das investigacins por parte dos estudantes.
O bloque 3 o mis novidoso para os estudantes e debera traballarse combinando os aspectos tericos cos de indagacin, utilizando as Tecnoloxas da Informacin e as Comunicacins, que constituirn unha ferramenta moi til para que o alumando poda coecer os ltimos avances neste campo a nivel mundial, estatal e local.
O bloque 4 ten como obxectivo a realizacin de proxectos de investigacin en grupo seguindo os mtodos da ciencia aplicados a coecementos adquiridos en cursos anteriores. Os estudantes debern apoiarse nas Tecnoloxas da Informacin e da
Comunicacin para a elaboracin e presentacin das sas investigacins, ao mesmo tempo que coidarn a expresin oral e escrita nas conclusins finais dos seus proxectos.
Os nosos estudantes deben estar perfectamente informados sobre as posibilidades que se lles poden abrir nun futuro prximo, e do mesmo xeito deben posur unhas ferramentas procedementais, actitudinais e cognitivas que lles permitan emprender con xito as rutas profesionais que se lles ofrezan.

4 de ESO
Ciencias Aplicadas Actividade Profesional. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

Bloque 1. Tcnicas instrumentais bsicas

a
b
f

B1.1. A organizacin do laboratorio, materiais e normas de

seguridade e hixiene.

B1.1. Utilizar correctamente os materiais e produtos do

laboratorio.

CAAB1.1. Determina o tipo de instrumental de laboratorio

necesario segundo o tipo de traballo que vai a realizar.

CMCCT

a
b
f

B1.1. A organizacin do laboratorio, materiais e normas de

seguridade e hixiene.

B1.2. Cumprir e respectar as normas de seguridade e

hixiene do laboratorio.

CAAB1.2.1. Recoece e cumpre as normas de seguridade

e hixiene que rexen nos traballos de laboratorio.

CSC
CMCCT

Pxina 95 de 913

Ciencias Aplicadas Actividade Profesional. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

k
B1.2. Aplicacin do mtodo cientfico aos traballos de
laboratorio.
B1.3. Utilizacin de ferramentas TIC para o traballo experimental do laboratorio.

B1.3. Contrastar algunhas hipteses basendose na

experimentacin, recompilacin de datos e anlise de resultados.

CAAB1.3.1. Recolle e relaciona datos obtidos por distintos

medios, includas as TIC, para transferir informacin de
carcter cientfico.

CSIEE
CD

e
f

B1.4. Tcnicas de experimentacin en fsica, qumica,

bioloxa e xeoloxa.

B1.4. Aplicar as tcnicas e o instrumental axeitado para

identificar magnitudes.

CAAB1.4.1. Determina e identifica medidas de volume,

masa ou temperatura utilizando ensaios de tipo fsico ou
qumico.

CMCCT

e
f
g

B1.4. Tcnicas de experimentacin en fsica, qumica,

bioloxa e xeoloxa.

B1.5. Preparar disolucins de diversa ndole, utilizando

estratexias prcticas.

CAAB1.5.1. Decide que tipo de estratexia prctica necesario aplicar para o preparado dunha disolucin concreta.

CMCCT
CAA

e
f
g

B1.4. Tcnicas de experimentacin en fsica, qumica,

bioloxa e xeoloxa.

B1.6. Separar os compoentes dunha mestura utilizando as CAAB1.6.1. Establece que tipo de tcnicas de separacin e CMCCT
purificacin de substancias se deben utilizar en algn caso CAA
tcnicas instrumentais axeitadas.
concreto.

e
f
g

B1.4. Tcnicas de experimentacin en fsica, qumica,

bioloxa e xeoloxa.

B1.7. Predicir qu tipo de biomolculas estn presentes en

distintos tipos de alimentos.

e
f
g

B1.1. A organizacin do laboratorio, materiais e normas de

seguridade e hixiene.

B1.8. Determinar qu tcnicas habituais de desinfeccin hai CAAB1.8.1. Describe tcnicas e determina o instrumental
que utilizar segundo o uso que se faga do material instruaxeitado para os procesos cotis de desinfeccin.
mental.

CMCCT
CAA

e
f
g

B1.1. A organizacin do laboratorio, materiais e normas de

seguridade e hixiene.
B1.5.Tcnicas e procedementos de desinfeccin de materiais en distintos sectores.

B1.9. Precisar as fases e procedementos habituais de

desinfeccin de materiais de uso coti nos establecementos sanitarios, de imaxe persoal, de tratamentos de benestar e nas industrias e locais relacionados co sector alimentario e as sas aplicacins

CMCCT
CAA
CSIEE

e
f
g

Bi.5. Tcnicas e procedementos de desinfeccin de materiais en distintos sectores.

B1.10. Analizar os procedementos instrumentais que se

CAAB1.10.1. Relaciona distintos procedementos instruutilizan en diversas industrias como a alimentaria, agraria,
mentais coa sa aplicacin no campo industrial ou no de
farmacutica, sanitaria, imaxe persoal, e outros sectores da
servizos.
industria.

CMCTT
CAA

e
f
j

B1.6. Anlise da aplicacin da ciencia en campos profesionais directamente relacionadas con Galicia.

B1.11. Contrastar as posibles aplicacins cientficas nos

campos profesionais directamente relacionados coa sa
contorna.

CMCTT
CCEC

e
f
g
h

CAAB1.7.1. Discrimina que tipos de alimentos conteen

diferentes biomolculas.

CAAB1.9.1. Resolve sobre medidas de desinfeccin de

materiais de uso coti en distintos tipos de industrias ou de
medios profesionais.

CAAB1.11.1. Sinala diferentes aplicacins cientficas con

campos da actividade profesional da sa contorna.

Bloque 2. Aplicacins da ciencia na conservacin do medio ambiente

Pxina 96 de 913

CMCCT
CAA

Ciencias Aplicadas Actividade Profesional. 4 ESO

Obxectivos
f
g

f
g
h
k

f
g
k

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

B2.1. A contaminacin, concepto e tipos.

B2.1. Precisar en que consiste a contaminacin e categorizar e identificar os tipos mis representativos.

CAAB2.1.1. Utiliza o concepto de contaminacin aplicado a CMCCT

casos concretos.
CSC

B2.2. A contaminacin atmosfrica, orixe, tipos e efectos.

B2.2. Contrastar en que consisten os distintos efectos

medioambientais da contaminacin atmosfrica tales como
a chuvia cida, o efecto invernadoiro, a destrucin da capa
de ozono e o cambio climtico.

CAAB2.2.1. Discrimina os distintos tipos de contaminacin

da atmosfera, as como a sa orixe e efectos.

CMCCT
CSC

CAAB2.2.2. Categoriza, recoece e distingue os efectos

CMCCT
medioambientais da contaminacin atmosfrica mis coe- CSC
cidos, como a chuvia cida, o efecto invernadoiro, a destrucin da capa de ozono ou o cambio global a nivel climtico
e valora os seus efectos negativos para o equilibrio do planeta.
B2.3. A contaminacin do solo.

B2.3. Precisar os efectos contaminantes que se derivan da CAAB2.3.1. Relaciona os efectos contaminantes da activiactividade industrial e agrcola, principalmente sobre o solo.
dade industrial e agrcola sobre o solo.

CMCCT
CSC

e
f
g
h
k

B2.4. A contaminacin da auga.

B2.4. Identificar os axentes contaminantes da auga, infor CAAB2.4.1 Discrimina e identifica os axentes contaminanmar sobre o tratamento de depuracin da mesma e recomtes da auga, coece o seu tratamento e desea algn en B2.5. A calidade da auga, tcnicas de tratamento e depurapilar datos de observacin e experimentacin para detectar
saio sinxelo de laboratorio para a sa deteccin.
cin.
contaminantes na auga.

e
f
g
h
k

B2.6. A contaminacin nuclear.

B2.7. Anlise sobre o uso da enerxa nuclear.
B2.7. A xestin dos residuos.

B2.5. Precisar en que consiste a contaminacin nuclear,

CAAB2.5.1. Establece en que consiste a contaminacin
reflexionar sobre a xestin dos residuos nucleares e valorar
nuclear, analiza a xestin dos residuos nucleares e argumenta sobre os factores a favor e en contra do uso da
criticamente a utilizacin da enerxa nuclear.
enerxa nuclear.

CMCCT
CSC

e
f
g
h
k

B2.6. A contaminacin nuclear.

B2.7. Anlise sobre o uso da enerxa nuclear.
B2.8. A xestin dos residuos.

B2.6. Identificar os efectos da radioactividade sobre o

medio ambiente e a sa repercusin sobre o futuro da humanidade.

CAAB2.6.1. Recoece e distingue os efectos da contaminacin radioactiva sobre o medio ambiente e a vida en xeral.

CMCCT
CSC

e
f
h
k

B2.8. A xestin dos residuos.

B2.7. Precisar e identificar as fases procedementais que

interveen no tratamento de residuos e investiga sobre a
recollida selectiva dos mesmos.

CAAB2.7.1. Determina os procesos de tratamento de

residuos e valora criticamente a recollida selectiva dos
mesmos.

CMCCT
CSC

B2.8. A xestin dos residuos.

B2.8. Contrastar argumentos a favor da recollida selectiva

CAAB2.8.1. Argumenta os pros e os contras da recollida,

CMCCT

Pxina 97 de 913

CMCCT
CSIEE
CAA
CSC

Ciencias Aplicadas Actividade Profesional. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

e
h
k
e
f

Criterios de avaliacin
de residuos e a sa repercusin a nivel familiar e social.

Estndares de aprendizaxe
da reciclaxe e da reutilizacin de residuos.

Competencias Clave
CSC

B2.9. Normas bsicas e experimentais sobre qumica

ambiental.

B2.9. Utilizar ensaios de laboratorio relacionados coa

qumica ambiental, coecer que unha medida de pH e o
seu manexo para controlar o medio ambiente.

CAAB2.9.1. Formula ensaios de laboratorio para coecer

aspectos relacionados coa conservacin do medioambiente.

CMCCT
CSIEE

b
e
f
h
k

B2.10. A xestin do planeta e o desenvolvemento sostible.

B2.10. 10. Analizar e contrastar opinins sobre o concepto CAAB2.10.1. Identifica e describe o concepto de desenvolde desenvolvemento sostible e as sas repercusins para o
vemento sostible, enumera posibles solucins ao problema
equilibrio medioambiental.
da degradacin medioambiental.

CMCCT
CSC
CAA

a
b
d
e
g
k

B2.11. Importancia das campaas de sensibilizacin sobre

o medio ambiente. Aplicacin na contorna mis prxima.

B2.11. Participar en campaas de sensibilizacin, a nivel

do centro educativo, sobre a necesidade de controlar a
utilizacin dos recursos enerxticos ou de outro tipo.

CSC
CCL
CD
CAA

a
b
e
g
h
k

B2.11. Importancia das campaas de sensibilizacin sobre

o medio ambiente. Aplicacin na contorna mis prxima.

B2.12. Desear estratexias para dar a coecer aos seus

CAAB2.12.1. Formula estratexias de sostibilidade na
compaeiros e persoas prximas a necesidade de manter o
contorna do centro.
medioambiente.

CSC
CCL
CD
CAA

CAAB2.11.1. Aplica xunto aos seus compaeiros medidas

de control da utilizacin dos recursos e implica no mesmo
ao propio centro educativo.

Bloque 3. Investigacin, Desenvolvemento e Innovacin (I+D+i)

a
e
f
g

B3.1. Concepto de Investigacin, desenvolvemento e

innovacin e etapas do ciclo I+D+i.

B3.1. Analizar a incidencia da I+D+i na mellora da produtividade e no aumento da competitividade no marco globalizador actual.

CAAB3.1.1. Relaciona os conceptos de Investigacin,

Desenvolvemento e innovacin. Contrasta as tres etapas
do ciclo I+D+i.

b
e
g
g

B3.2. Tipos de innovacin. Importancia para a sociedade.

B3.3. O papel dos organismos e administracins estatais e
autonmicos no fomento da I+D+i.

B3.2. Investigar, argumentar e valorar sobre tipos de

CAAB3.2.1. Recoece tipos de innovacin de produtos
innovacin xa sexa en produtos ou en procesos, valorando
baseada na utilizacin de novos materiais, novas tecnolocriticamente todas as achegas aos mesmos xa sexa de
xas, etc., que xorden para dar resposta a novas necesidaorganismos estatais ou autonmicos e de organizacins de
des da sociedade.
diversa ndole.
CAAB3.2.2. Enumera que organismos e administracins

Pxina 98 de 913

CSIEE
CSC

CSIEE
CSC

CSIEE

Ciencias Aplicadas Actividade Profesional. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
fomentan a I+D+i no noso pas a nivel estatal e autonmico.

b
e
f
g

B3.2. Tipos de innovacin. Importancia para a sociedade.

B3.4. Principias lias de I+D+i que hai na actualidade para
o sector industrial.

b
e
f
g

B3.5. Utilizacin de ferramentas TIC no ciclo de investigacin e desenvolvemento.

Competencias Clave
CSC

B3.3 Recompilar, analizar e discriminar informacin sobre

CAAB3.3.1. Precisa, analiza e argumenta como a innovadistintos tipos de innovacin en produtos e procesos, a parcin ou pode ser un factor de recuperacin econmica
tir de exemplos de empresas punteiras en innovacin.
dun pas.

CSIEE
CSC
CCL

CAAB3.3.2. Enumera algunhas lias de I+D+i que hai na

actualidade para as industrias qumicas, farmacuticas,
alimentarias e enerxticas.

CSIEE

B3.4. Utilizar axeitadamente as TIC na busca, seleccin e

proceso da informacin encamiadas investigacin ou
estudo que relacione o coecemento cientfico aplicado
actividade profesional.

CAAB3.4.1. Recoece a importancia que teen as Tecno- CSIEE

loxas da Informacin e a Comunicacin no ciclo de investi- CSC
gacin e desenvolvemento.
CD

Bloque 4. Proxecto de investigacin

b
e
f
g

B4.1. O mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses,

comprobacin e argumentacin das mesmas a partir da
experimentacin ou a observacin.

B4.1. Planear, aplicar, e integrar as destrezas e habilidades CAAB4.1.1. Integra e aplica as destrezas propias dos
propias do traballo cientfico.
mtodos da ciencia.

CMCCT
CSIEE
CAA

b
e
f
h

B4.1. O mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses,

comprobacin e argumentacin das mesmas a partir da
experimentacin ou a observacin.

B4.2. Elaborar hipteses e contrastalas a travs da experimentacin ou a observacin e argumentacin.

CMCCT

b
e
f
h

B4.2. O artigo cientfico. Fontes de divulgacin cientfica.

B4.3. Discriminar e decidir sobre as fontes de informacin e CAAB4.3.1. Utiliza diferentes fontes de informacin, apoindose nas TIC, para a elaboracin e presentacin das
os mtodos empregados para a sa obtencin.
sas investigacins.

b
d
g

B4.3. Proxecto de investigacin. Organizacin. Participacin e colaboracin respectuosa no traballo individual e en

equipo. Presentacin de conclusins.

B4.4. Participar, valorar e respectar o traballo individual e

en grupo.

CAAB4.4.1. Participa, valora e respecta o traballo individual CSC

e en grupo.
CSIEE

b
e
g
h

B4.3. Proxecto de investigacin. Organizacin. Participacin e colaboracin respectuosa no traballo individual e en

equipo. Presentacin de conclusins.

B4.5. Presentar e defender en pblico o proxecto de

investigacin realizado.

CAAB4.5.1. Desea pequenos traballos de investigacin

sobre un tema de interese cientfico-tecnolxico, animais
e/ou plantas, os ecosistemas da sa contorna ou a alimentacin e nutricin humanas para a sa presentacin e defensa na aula.

Pxina 99 de 913

CAAB4.2.1. Utiliza argumentos xustificando as hipteses

que propn.

CCL
CD

CSIEE
CCL
CD

Ciencias Aplicadas Actividade Profesional. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
CAAB4.5.2. Expresa con precisin e coherencia tanto
verbalmente como por escrito as conclusins das sas investigacins.

2.1.5

Competencias Clave
CCL

Cultura Audiovisual
Introducin
Esta materia pretende iniciar os estudantes na fabricacin das sas propias imaxes e produtos audiovisuais, xa sexan de natureza esttica como a fotografa ou dinmicas como o vdeo. Para isto necesario que o alumnado estea en situacin de
analizar, relacionar e comprender os elementos que forman parte da cultura audiovisual do noso tempo.
A cantidade de informacin que circula na actualidade, construda a partir de elementos tcnicos audiovisuais (fotografa, cine, vdeo, televisin, e mesmo radio) dunha importancia tal e unha magnitude de tal dimensin como nunca se deu na historia da humanidade en pocas precedentes. A sociedade moderna ten como un dos seus sinais de identidade a presenza de imaxes dixitais en practicamente calquera actividade que desenvolva.
Dende as orixes da humanidade, no paleoltico, a evolucin social dos pobos tivo a sa plasmacin grfica, en representacins icnicas ao longo do tempo, reflectindo nelas o mbito no que viven, utilizando para iso variadas ferramentas ao longo de
discorrer do tempo (principalmente debuxo, escultura ou pintura). A aparicin da fotografa e o cine no sculo XIX trouxo un novo xeito de reflectir a realidade, baseada na impresin da imaxe nunha pelcula. Unha das novidades do novo produto foi
que a imaxe obtida gozou dende a sa orixe de percepcin por parte da sociedade de imaxe verosmil e sen manipular, dicir, de reflexo certo do real reflectido al. Xunto a isto, a posibilidade de reproducin, practicamente ilimitada, destes elementos permitiu o acceso a esta informacin maiora da sociedade, preferentemente occidental, afectando, probablemente por primeira vez na historia, a todas as capas sociais. Dende entn, a sociedade viviu unha nova relacin de comunicacin entre os seus elementos, comunicacin baseada dun modo crecente en medios audiovisuais. A historia do sculo XX non se pode concibir sen o uso da imaxe e o son como ferramentas de datacin e avaliacin dos feitos acontecidos; analizar calquera fito histrico e non recorrer a algn tipo de imaxe fotogrfica ou cinematogrfica asociada unha tarefa difcil de concibir na mentalidade actual.
O sculo XXI presenta na sa cabeceira unha nova revolucin social nas comunicacins: a era dixital e internet. Estes dous elementos estn a supoer un cambio tal nos comportamentos sociais que custa aventurar cara a onde camian as novas
xeracins nacidas dentro deste sistema de informacin e intercambio de datos. Por primeira vez na historia practicamente todo o mundo, en todos os pases, ten ferramentas de recepcin e envo de informacin no instante, informacin que se constre coas ferramentas, que esta materia trata de analizar para facilitar a aprendizaxe.
Unha circunstancia novidosa xurdida das novas plataformas dixitais a posibilidade que se ten de publicar na rede produtos construdos con moi poucos medios tcnicos e marxe da industria dedicada producin dixital. Estas producins individuais poden ser vistas e/ou escoitadas por millns de persoas. Por primeira vez na historia, os creativos poden alcanzar o recoecemento da sa obra sen pasar polo filtro da industria audiovisual. Este apoio inicial serve como indicativo de calidade
para unha posterior integracin dos novos creadores dentro da industria audiovisual. Por outro lado, a facilidade de exposicin do material ("subir rede") non supn un aumento da calidade do creado; moi ao contrario, a realidade indcanos que a
posibilidade ilimitada de xerar fotos, vdeos, blogs e pxinas web sen a axuda do criterio razoado da industria est a inundar o mercado audiovisual de produtos de calidade moi deficiente. Resulta pertinente, polo tanto, que os alumnos e alumnas
entendan a importancia do proceso creativo e a sa relacin inescusable coa industria que se encarga de xestionalo.
Outra das novidades que presenta o mundo dixital actual, que o diferencia das sas orixes (sistemas analxicos), a posibilidade de xeracin de imaxes artificiais ou alteradas dun modo dificilmente distinguible da imaxe obtida por pura impresin da
realidade. Os modernos sistemas dixitais de edicin permiten crear ou modificar a realidade da imaxe cunha calidade dificilmente distinguible da simple plasmacin da realidade nun fotograma de celuloide.
Polo tanto, faise necesario e pertinente, facilitar aos alumnos e alumnas ferramentas tcnicas e educativas que lles axuden a xestionar a marea de datos, informacin, imaxes, sons, e posibilidades creativas que diariamente reciben en case todos os
mbitos nos que se desenvolve a sa vida. A intensidade e efectividade que conseguen as creacins plsticas realizadas en soporte dixital son, indubidablemente, dunha forza impresionante, posto que combinan sabia ou atinadamente, imaxes,
msica e mensaxes sonoras.
Se trata polo tanto de que o alumnado comprenda e analice a cultura audiovisual da sociedade na que vive e os medios de producin utilizados para xerala; deste xeito, poder ser capaz de desenvolver un sentido crtico e persoal, para ordenar a informacin recibida e temperar a intensidade da potencia icnica que o mundo audiovisual xera.
A adquisicin de competencias para a anlise dos elementos expresivos e tcnicos, e a dotacin de conciencia crtica, debe servir para crear unha cidadana mis responsable, crtica e participativa.
Esta materia ten un carcter propedutico necesario e bsico para o seu desenvolvemento en etapas posteriores, xa sexa en estudos universitarios de comunicacin audiovisual e publicidade, belas artes (entre outros); como para os de formacin
profesional de imaxe e son e ensinanzas artsticas.
Neste sentido, o ensino desta materia estrutrase en dous camios paralelos e complementarios. O primeiro deles a anlise dos produtos que se presentan por medios dixitais. Aprender a ver, a escoitar, a discernir o que se di, como se di e por
que se presenta ao espectador dun xeito determinado.
O segundo deles a creacin por parte do alumnado de produtos audiovisuais. Aprender o proceso creativo dos produtos audiovisuais , probablemente, unha das mellores ferramentas para o desenvolvemento persoal e humano, que podemos facilitar aos alumnos e alumnas para a comprensin dos contidos que reciben por medios dixitais.
Estas das vas son, polo tanto, imprescindibles e complementarias na formacin. Cada unha delas axuda outra para camiar xuntas no obxectivo de formar os alumnos e alumnas en materia tan apaixonante como a creacin audiovisual.

Pxina 100 de 913

O alumnado necesitar saber ler os produtos audiovisuais para comprender a sa mensaxe e, de forma complementaria, empezar a xerar produtos dixitais, co fin de comunicarse e coecer mellor a realidade da cultura audiovisual.
Cultura Audiovisual desenvlvese durante dous cursos acadmicos, co criterio organizador de afianzar no primeiro curso de Bacharelato as habilidades e coecementos necesarios para o seu desenvolvemento e aplicacin tcnica no segundo curso.
No primeiro curso o alumnado analizar a evolucin dos medios e linguaxes audiovisuais e as funcins e caractersticas da imaxe fixa e en movemento, co fin de crear narracins audiovisuais sinxelas.
No segundo curso o alumnado analizar a importancia da funcin expresiva da imaxe, o son e a msica no proceso de creacin de audiovisuais; as mesmo, comprender a organizacin da producin de audiovisuais, e as caractersticas dos novos
media e das mensaxes publicitarias, co fin de valorar e realizar produtos audiovisuais sinxelos.

1 de bacharelato
Cultura Audiovisual I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Imaxe e significado

b
d
g
h
l

B1.1. A imaxe representada: funcins e forma.

B1.1. Explicar as diferentes funcins da imaxe representada: simblica, relixiosa, ldica, decorativa, xerrquica, educativa, etc.

CA1B1.1.1 Analiza diferentes imaxes da historia da

arte e explica a funcin s que estaban destinadas.

b
d
g
h
l

B1.2. Evolucin da construcin de imaxes fixas ao

longo da historia da arte

B1.2 .Recoecer e diferenciar as principais formas de

representacin icnica: simbolismo, realismo, expresionismo, naturalismo, idealismo, abstraccin.

CA1B1.2.1 Compara imaxes da historia da arte, por

CCEC
exemplo: hieratismo exipcio, helenismo grego, simbolismo romnico, dramatismo barroco, realismo decimonnico, etc. E establece as sas diferenzas formais.

b
d
g
h
l

B1.3. Os medios audiovisuais e as sas caractersticas principais.

B1.3. Analizar as caractersticas principais da fotografa, o son, o cine, a televisin e os produtos dixitais en
internet.

CA1B1.3.1 Analiza as similitudes nos tratamentos

formais entre a arte tradicional e a fotografa.

CCEC

CA1B1.3.2 Compara o tratamento formal da pintura e

a fotografa do sculo XIX: retrato, paisaxe, eventos
histricos, etc.

CCEC

b
d
g
h
i
l

B1.4 Evolucin dos medios e linguaxes audiovisuais. A B1.4. Valorar a importancia da evolucin dos medios e CA1B1.4.1 Explica as principais caractersticas dos
linguaxe dos "new media". Comparativa histrica dos
linguaxes audiovisuais nos diversos medios de comusistemas audiovisuais, as sas relacins e diferenzas.
fitos da fotografa, o cine, a televisin, a radio, o mulnicacin nas sociedades actuais e a interrelacin creatimedia e os novos medios. O mundo audiovisual cotiva que brindan as Tecnoloxas da Informacin e a
mo representacin do mundo real. Funcins da imaxe.
Comunicacin.
CA1B1.4.2 Establece as diferenzas entre imaxe e
B1.5 Transcendencia da valoracin expresiva e
realidade e as sas diversas formas de representaesttica das imaxes e da observacin critica das mencin.
saxes.

Pxina 101 de 913

CCL

CCL

CCEC

Cultura Audiovisual I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

CA1B1.4.3 Analiza os avances que se produciron ao

longo da historia no campo das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin e na evolucin esttica das
mensaxes audiovisuais.

CMCCT

CA1B1.4.4 Valora os diferentes contidos multimedia e

new media na representacin da realidade.

CD

CA1B2.1.1 Establece as diferenzas entre imaxe

pousada, instantnea, e captura do movemento.

CD

Bloque 2. A imaxe fixa e a sa capacidade expresiva

b
d
g
l

B2.1. Caractersticas propias da imaxe fotogrfica, en

relacin a outras imaxes fixas.

B2.1. Recoecer as propiedades diferenciadoras da

imaxe fotogrfica.

b
d
g
k
l

B2.2. O encadre na imaxe fixa.

B2.2. Analizar as composicins fotogrficas, valorando CA1B2.2.1 Realiza fotografas de: primeiros planos,
a disposicin dos elementos dentro do espazo fsico
plano detalle, panormicas, picados e contrapicado;
analizando os resultados obtidos e valorando a sa
da imaxe.
correspondencia grfica con traballos similares de artistas coecidos.

CD

b
d
g
h
i
k
l

B2.3. A fotografa en branco e negro. Caractersticas

principais.

B2.3. Analizar a capacidade expresiva da imaxe en

branco e negro e a sa utilizacin como alternativa
fotografa en cor.

CA1B2.3.1 Analiza a obra grfica de fotgrafos que

traballen en branco e negro: Martn Chambi, Irvin
Penn, Cecil Beaton, Ansel Adams, etc.

CCEC

CA1B2.3.2 Realiza dous tratamentos de elaboracin

dixital a unha mesma composicin: en B/N e cor. Analiza o diferente resultado esttico e semntico.

CD

b
d
g
h
i
l

B2.4. A fotografa en cor. Caractersticas principais.

CA1B2.4.1 Analiza o sistema RGB de construcin da

cor.

CMCCT

CA1B2.4.2 Compara a obra dos principais fotgrafos

e artistas no tratamento da cor.: Ernst Haas, Andy
Warhol, Howard Schatz, Ouka Lele, e outros posibles.

CCEC

b
d
g

B2.4. A fotografa en cor. Caractersticas principais.

CA1B2.5.1 Realiza composicins en cor, e mediante

tratamento dixital, altera o cromatismo, analizando os
diferentes resultados obtidos.

CD

B2.4. Analizar a composicin da cor a travs do

sistema RGB.

B2.5. Analizar o uso da cor na imaxe fixa: saturacin,

matiz, investimento, etc.

Pxina 102 de 913

Cultura Audiovisual I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

i
k
l

b
d
g
h
l

B2.5. A fotografa como instrumento de denuncia

social e o seu uso como imaxe do poder poltico.

B2.6. Identificar os patrns icnicos da fotografa como CA1B2.6.1 Analiza a obra e a transcendencia social
dos traballos de: Dorothea Lange, Sabastiao Salgado,
instrumento de difusin da inxustiza social.
Kevin Carter, Manuel Prez Barriope-dro, Cristina
Garca Rodero, Gervasio Snchez, etc.

CSC

b
d
g
h
k
l

B2.5. A fotografa como instrumento de denuncia

social e o seu uso como imaxe do poder poltico.

B2.7. Analizar as diferentes formas de expresar o

poder poltico a travs dos tempos, a imaxe oficial a
travs de escultura ou pintura. Valorando as similitudes entre a imaxe clsica e a fotogrfica.

b
d
g
h
l

B2.6. A fotografa de moda. Condicionantes plsticos e B2.8. Expoer e comentar as claves plsticas da obra
econmicos. A obra grfica de: Mario Testino, Jaume
dos fotgrafos de moda.
de Laiguana, Eugenio Recuenco.

CA1B2.8.1 Explica as claves plsticas e compositivas CCL

da obra fotogrfica e/ou videogrfica de Mario Testino,
Jaume de Laiguana e Eugenio Recuenco, entre outros
posibles.

b
d
g
h
l

B2.7 A realidade paradoxal. A obra grfica de Chema

Madoz.

B2.9. Reflexionar acerca da relacin imaxe-realidade

xurdida na obra grfica de Chema Madoz.

CA1B2.9.1 Comenta a creacin plstica de Chema

Madoz, analizando o xogo entre a realidade e a percepcin paradoxal desta na sa obra.

b
d
g
h
i
l

B2.8 Elementos expresivos e usos da imaxe fixa. Os

cdigos que configuran as diferentes linguaxes.
B2.9 A funcin ilustradora da imaxe (imaxe e texto).
B2.10 A composicin de imaxes fixas. Ritmo Visual.
B2.11 A narracin mediante imaxes fixas (carteis,
historieta grfica, presentacins). O guin da historieta. Elaboracin de historias grficas mediante imaxes
de uso pblico. A fotografa na publicidade.
B2.12. As tcnicas dixitais no deseo, manipulacin e
creacin de imaxes.
B2.13. Tratamento de imaxes dixitais.

B2.10. Analizar as distintas funcins da imaxe fixa

empregadas para satisfacer as necesidades expresivas da sociedade actual, aplicndoas na elaboracin
de imaxes dixitais.

CA1B2.10.1 Analiza os elementos espaciais, caracte- CCEC

rsticas bsicas, significado e sentido empregados na
lectura de imaxes fixas.

CA1B2.7.1 Realiza unha composicin analizando as

CSC
diferentes formas de expresar o poder poltico a travs
dos tempos: farans, emperadores, reis, presidentes,
etc. Analizando as similitudes entre a imaxe clsica e a
fotogrfica.

CA1B2.10.2 Analiza as funcins do ritmo na composicin de imaxes fixas.

CAA

CCEC

CA1B2.10.3 Valora os distintos usos da imaxe fotogr- CSC

fica nos medios de comunicacin e nos novos medios.
CA1B2.10.4 Recoece e valora que se respecte a
CSC
autora na elaboracin e distribucin de fotografas por
internet.

Pxina 103 de 913

Cultura Audiovisual I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
CA1B2.10.5 Analiza os sistemas actuais dixitais de
captacin e tratamento fotogrfico.

Competencias clave
CD

Bloque 3. A imaxe en movemento e a sa capacidade expresiva

b
d
g
i
l

B3.1. Fundamentos perceptivos da imaxe en movemento. A ilusin de movemento.

B3.1. Analizar a tcnica de exposicin de imaxes fixas

para simular movemento. Dende o principio do cine,
pasando pola televisin, ata a imaxe dixital actual.

CA1B3.1.1 Diferenza as principais caractersticas

tcnicas dos sistemas cine, PAL e NTSC na reproducin de imaxes.

CMCCT

b
d
g
h
l

B3.2. A composicin expresiva do cadro de imaxe no

cine e en televisin. A funcin da iluminacin.

B3.2. Analizar as distintas funcins as caractersticas

comunicativas da imaxe en movemento empregadas
para satisfacer as necesidades expresivas da sociedade actual, aplicndoas na elaboracin de producins dixitais sinxelas.

CA1B3.2.1. Analiza os elementos espaciais e temporais, as caractersticas bsicas, o significado e o sentido na lectura de imaxes en movemento.

CCEC

b
d
g
i
l

B3.3. Caractersticas tcnicas da imaxe cinematogrfica e videogrfica, a imaxe televisiva e dos audiovisuais. O 3D.

CA1B3.2.2. Identifica e analiza os elementos expresi- CSIEE

vos e estticos utilizados nas producins audiovisuais:
pelcula cinematogrfica, programa de televisin, entre
outros.

B3.3. Diferenciar a calidade da imaxe en canto a

CA1B3.3.1. Valora a funcin da iluminacin como
resolucin, brillo, luminosidade, etc, obtida por diferencompoente expresivo na construcin do plano de
tes medios dixitais.
imaxe.

CCEC

CA1B3.3.2. Identifica os distintos sistemas tcnicos

de captacin e edicin dixital en producins audiovisuais.

CD

CA1B3.3.3. Analiza as caractersticas dos sistemas

de captacin e proxeccin de imaxes en 3D

CSIEE
CMCCT

b
d
g
h
i
l

B3.4. Sistemas de captacin de imaxes en movemento. Sistemas tradicionais analxicos e modernos sistemas dixitais.

B3.4. Analizar as caractersticas tcnicas necesarias

para a creacin dos efectos: cmara rpida, lenta e
bullet time.

CA1B3.4.1 Analiza pezas videogrficas ou cinematogrficas nas que se apliquen efectos de movemento
(intencionados ou tcnicos).

b
d
g
h
i

B3.5. As caractersticas expresivas da velocidade de

reproducin de imaxes: O cine mudo. A cmara lenta.
O bullet time.

B3.5. Valorar os resultados expresivos obtidos ao

alterar a velocidade de reproducin das imaxes en
movemento.

CA1B3.5.1 Realiza diferentes modificacins en pezas CD

videogrficas: alterando a velocidade de reproducin e
os parmetros relacionados co tamao de imaxe e
analiza o resultado obtido.

Pxina 104 de 913

Cultura Audiovisual I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

l
Bloque 4. Narrativa audiovisual

b
d
g
l

B4.1. A narracin da imaxe en movemento. O plano e

a secuencia.

B4.1. Relacionar a construcin do plano de imaxe e a

sa capacidade narrativa.

CA1B4.1.1 Relaciona os elementos formais do plano e CAA

a sa consecuencia narrativa.

b
d
g
h
l

B4.2. Os planos de imaxe. Os movementos de cmara.

B4.3. O dilogo no cine: plano e contraplano.
B4.4. O plano secuencia.

B4.2. Diferenciar os principais tipos de plano de imaxe. CA1B4.2.1. Analiza nunha obra cinematogrfica a
construcin narrativa dos planos e a secuencia.

CAA

CA1B4.2.2. Comenta a partir dunha obra cinematogr- CMCCT

fica, a construcin do plano-contraplano nun dilogo.
CA1B4.2.3. Explica a complexidade tcnica da cons CD
trucin dun plano secuencia, utilizando, entre outras
pezas posibles: "A soga" de Alfred Hitchcock; "Sede
de Malo" de Orson Welles; "Son Cuba" de MikhailKalatofov.

b
d
g
h
l

B4.5. As relacins espazo temporais na narracin

audiovisual. O flash forward e o flash back

B4.3. Analizar a importancia narrativa do flashback na

construcin narrativa cinematogrfica.

b
d
g
h
l

B4.6. Literatura e guin cinematogrfico. A sinopse. A B4.4. Identificar en obras cinematogrficas de relevan- CA1B4.4.1 Analiza a estrutura narrativa de obras
escaleta. O guin literario. A secuencia. O guin tcnicia a sa estrutura narrativa.
significativas da historia do cine.
co. O storyboard.

b
d
g
h
l

B4.7. A montaxe audiovisual.

B4.5. Recoecer as diferenzas existentes entre a

realidade e a representacin que nos ofrecen as imaxes en movemento, analizando os aspectos narrativos
dos produtos audiovisuais e aplicando criterios expresivos.

CA1B4.3.1. Comenta a transcendencia narrativa do

flashback en obras cinematogrficas de relevancia.

CSIEE

CA1B4.3.2. Analiza o significado narrativo do flashback en series para televisin.

CAA

CCL

CA1B4.5.1. Identifica e analiza os elementos tcnicos, CAA

expresivos e estticos utilizados nas producins audiovisuais e aplicalos na valoracin de diversos produtos: pelcula cinematogrfica, programa de televisin,
entre outros.
CA1B4.5.2. Especifica a tipoloxa de xnero, a inten CSC
cionalidade comunicativa e os cdigos expresivos empregados na realizacin de pelculas e programas de

Pxina 105 de 913

Cultura Audiovisual I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

televisin, a partir do seu visionado e anlise.

b
d
g
h
l

B4.8. Xneros cinematogrficos. Xneros televisivos.

Cine de ficcin e documental. Cine de animacin.

B4.6. Identificar e analizar os elementos tcnicos,

expresivos e estticos utilizados nas producins audiovisuais.

CA1B4.6.1 Analiza producins multimedia interactivas

e "new media", identificando as caractersticas dos
distintos produtos e as sas posibilidades.

CCEC

b
d
g
h
l

B4.9. Narrativa dos produtos interactivos.

B4.7. Identificar as posibilidades das Tecnoloxas da

Informacin e a Comunicacin, con especial atencin
aos medios de comunicacin de libre acceso como
Internet

CA1B.4.7.1 Identifica e explica as posibilidades das

CCEC
Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin, con
especial atencin aos medios de comunicacin de libre
acceso como Internet.

2 de bacharelato
Cultura Audiovisual II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Integracin de son e imaxe na creacin de audiovisuais e new media

d
g
i

B1.1. A funcin expresiva do son. Caractersticas

tcnicas.

B1.1. Analizar as caractersticas tcnicas do son.

Lonxitude e frecuencia de onda. Timbre.

CA2B1.1.1 Explica as caractersticas fsicas do son,

proceso de creacin e difusin.

B1.2. Diferenciar os sistemas de captacin microfnica CA2B1.2.1 Realiza gravacins de son con aparatos
a partir das necesidades de obtencin do son
sinxelos e valora os resultados obtidos.

CMCCT

d
g
i
k

B1.2. A gravacin do son: Tipos esenciais de microfona.

b
d
g
i
k

B1.3. A gravacin e difusin musical. Os sistemas

B1.3. Diferenciar as caractersticas tcnicas principais CA2B1.3.1 Realiza edicin dixital, convertendo pezas
monofnicos, estereofnicos, dolby surround, 5.1, mp3
de gravacin e difusin de sons a travs dos diferentes
musicais dun sistema de son a outro (mono-estreo,
sistemas: monofnicos, estereofnicos, dolby suPCM wav, aiff- mp3 e avala os resultados. Tamao,
e outros posibles.
rround, 5.1, mp3, etc.
calidade, destino final, etc.

CD

B1.4. A relacin perceptiva entre imaxe e son: dilogos, voz en off, efectos especiais, msica.

CD

b
d

B1.4. Explicar a relacin entre a imaxe e o son.

Pxina 106 de 913

CA2B1.4.1 Constre pezas audiovisuais combinando

imaxe e son. Integrando: voz en off, pezas musicais e
efectos na narracin visual.

CD
CAA

Cultura Audiovisual II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

g
i
k
l

b
d
g
h
l

B1.5. A adecuacin da msica e dos sons s intencins expresivas e comunicativas. Integracin do son
nas producins audiovisuais

b
d
g
h
l

B1.6. Elementos expresivos do son en relacin coa

imaxe. Funcins da banda sonora.
B1.7. A banda sonora na historia do cine. Os grandes
creadores.

b
d
g
h
l

B1.8. A banda sonora no cine espaol. Os principais

B1.7. Explicar a evolucin do cine espaol a travs
compositores: Augusto Alguer, Roque Baos, Berdas bandas sonoras de pelculas emblemticas e
nardo Bonezzi, Carmelo Bernaola, Antn Garca Abril,
compositores relevantes.
Alberto Iglesias, Jos Nieto, Alfonso Santisteban, Adolfo Waitzman, etc.

b
d
g
h
i
l

B1.9. Os fitos histricos do proceso de transformacin

nas linguaxes e nos medios tcnicos no paso do cine
mudo ao cine sonoro.

b
d
g
h
l

B1.10. O "Slapstick" na obra de Max Sennet, Max

Linder e Charlie Chaplin.

B1.9. Analizar a tcnica narrativa do cine mudo e as

sas caractersticas tcnicas.

B1.11. A comedia visual en Buster Keaton e Harold

B1.10. Comentar as diferenzas entre os "gags" visuais CA2B1.10.1 Comenta as diferenzas narrativas entre a

B1.5. Analizar o diferente resultado perceptivo obtido

ao modificar os elementos sonoros nunha producin
audiovisual.

Competencias clave

CA2B1.5.1. Analiza o valor funcional, expresivo e

comunicativo dos recursos sonoros (voz, efectos e
msica) empregados nunha producin radiofnica ou
na banda sonora dunha producin audiovisual.

CSIEE

CA2B1.5.2. Observa produtos audiovisuais valorando

as funcins comunicativas e estticas da integracin
de imaxe e son.

CD

B1.6. Analizar a calidade da composicin musical nas CA2B1.6.1 Relaciona a banda sonora de pelculas
CAA
bandas sonoras para o cine e a importancia que teen
emblemticas e a sa importancia na calidade do conno conxunto total da pelcula.
xunto total da obra flmica realizada.

CA2B1.7.1 Analiza a composicin musical de bandas

sonoras en Espaa, valorando a calidade da construcin musical realizada.

CCEC

B1.8. Valorar a importancia da funcin expresiva da

CA2B1.8.1. Recoece as diferenzas existentes entre a CMCTT
imaxe, o son e a msica no proceso de creacin de
realidade e a representacin que nos ofrecen os meaudiovisuais e de "new media", analizando as funcins
dios sonoros.
comunicativas e estticas dos produtos audiovisuais.

Pxina 107 de 913

CA2B1.8.2. Identifica as funcins e necesidades dos

sistemas tcnicos empregados na integracin de imaxe e son nun audiovisual ou en new media.

CSIEE

CA2B1.9.1 Explica as caractersticas principais da

narrativa visual do cine mudo, referenciando sketches
emblemticos da historia deste cine.

CD

CCL

Cultura Audiovisual II. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
g
h
l

b
d
g
h
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Lloyd.

e sonoros no cine.

B1.12. A comedia dialogada. A obra cinematogrfica

de Woody Allen.
B1.13. A comedia coral. A obra cinematogrfica de
Luis Garca Berlanga.

B1.11. Expoer a complexidade tcnica da comedia

coral.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

comedia de chiste visual e sonoro

CA2B1.11.1 Analiza a composicin visual nas come CMCCT

dias corais, explicando a complexidade tcnica da sa
resolucin narrativa.

Bloque 2. Caractersticas d producin audiovisual e multimedia nos diferentes medios

b
d
g
h
l

B2.1. A industria cinematogrfica, videogrfica e

televisiva segundo a evolucin histrica das actividades de producin audiovisual.
B2.2. Organigramas e funcins profesionais na producin de produtos audiovisuais.

B2.1. Comentar o resultado artstico e tcnico que

utilizan os creadores na industria do cine e o teatro
acerca do mundo do espectculo.

CA2B2.1.1 Analiza a visin do mundo do cine en

pelculas representativas.

b
d
g
h
l

B2.3. Proceso de producin audiovisual e multimedia.

B2.4. Creacin de imaxes en movemento e efectos
dixitais.

B2.2. Analizar as caractersticas tcnicas e expresivas

dos diferentes medios de comunicacin, e as sas
posibilidades informativas e comunicativas identificando os tipos de destinatarios das mensaxes.

CA2B2.2.1. Relaciona a evolucin histrica da produ- CSC

cin audiovisual e da radiodifusin coas necesidades e
caractersticas dos produtos demandados pola sociedade.
CA2B2.2.2. Recoece as diferentes funcins dos
equipos tcnicos humanos que interveen nas producins audiovisuais e nos multimedia.

CCEC

CD

CA2B2.2.3. Compara as caractersticas fundamentais CAA

dos destinatarios da programacin de emisins de raio
e televisin.

b
d
g
h
l

b
c

B2.5. Edicin e postproducin de documentos multimedia.

B2.3. Analizar os procesos tcnicos que se realizan na CA2B.2.3.1. Describe a postproducin, finalidade e
postproducin de pezas audiovisuais.
tcnicas aplicadas creacin audiovisual.

CD

B2.6. Os efectos na historia do cine e a TV: A noite

americana, a dobre exposicin, o croma, a edicin

B2.4. Valorar a complexidade tcnica e os resultados

prcticos obtidos na fabricacin de efectos para cine e

CCEC

Pxina 108 de 913

CA2.B2.4.1. Analiza a evolucin dos efectos no cine.

Cultura Audiovisual II. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
g
h
l

Contidos
dixital.
B2.7. Condicionantes do deseo para todos.

Criterios de avaliacin
televisin.

Estndares de aprendizaxe
CA2B2.4.2. Valora a necesidade da audiodescricin e
a subtitulacin de produtos audiovisuais e multimedia.

Competencias clave
CSC

Bloque 3. Os medios de comunicacin audiovisual

b
d
g
h
l

B3.1. A linguaxe da televisin. Caractersticas tcnicas B3.1. Valorar o uso e acceso aos novos media en
e expresivas. Os xneros e formatos de programas de
relacin coas necesidades comunicativas actuais e as
necesidades dos servizos pblicos de comunicacin
televisin. A televisin do futuro. TV interactiva.
audiovisual tradicional.
B3.2. Os fitos da televisin na linguaxe audiovisual.

CA2B3.1.1 Analiza producins radiofnicas e televisi- CCL

vas identificando as caractersticas dos distintos xneros e distinguindo os estereotipos mis comns presentes nos produtos audiovisuais.

b
d
g
h
l

B3.3. A televisin en Espaa. Tipoloxas de programas B3.2. Analizar a importancia creativa, tcnica e histripara televisin e a sa realizacin. Informativos, entreca dos principais realizadores da Televisin en Espatemento, drama, comedia, terror, musicais, concursos,
a.
etc.
B3.4. Os grandes realizadores

CA2B.3.2.1 Analiza pezas emblemticas dos principais CCEC

realizadores de Televisin en Espaa e comenta a
calidade do produto realizado.

b
d
g
h
l

B3.5. A radio. Caractersticas tcnicas e expresivas.

B3.3. Explicar as caractersticas principais da retransOs xneros e formatos de programas de raio: informamisin radiofnica.
tivos, magacn, retransmisins deportivas, etc. Caractersticas propias de cada xnero.

CA2B3.3.1 Comenta as principais caractersticas da

retransmisin radiofnica e a evolucin dende o seu
inicio ata os sistemas dixitais actuais.

b
d
g
h
l

B3.6. Radio interactiva.

b
d
g
h

B3.7. Estudo de audiencias e programacin. Caracte- B3.5. Analizar e valorar a importancia econmica dos
rsticas da obtencin dos datos de audiencia. Sistemas
ndices de audiencia nos ingresos publicitarios das
de elaboracin estatstica de resultados e transcenempresas de comunicacin.
dencia na producin audiovisual.

CA2B3.5.1 Valora a participacin dos estudos de

CMCCT
audiencias na programacin dos programas de radio e
televisin.

B3.8. A radio e a televisin como servizo pblico.

B3.9. Medios de comunicacin audiovisual de libre
acceso. Internet e a socializacin da informacin, a

CA2B3.6.1. Comenta a importancia dos programas

informativos de raio e televisin e a sa transcendencia social.

b
d

B3.4. Comentar as diferenzas de formulacin narrativa CA2B3.4.1. Identifica as caractersticas principais dos
dos diferentes xneros radiofnicos, establecendo as
xneros radiofnicos.
sas caractersticas principais.
CA2B3.4.2. Analiza a estrutura dos principais xneros
radiofnicos, establecendo as sas diferenzas principais: presentacin, ritmo narrativo, locucin, recursos
musicais e sonoros, etc.

B3.6. Identificar e discernir, as comunicacins que

emiten os medios de difusin, diferenciando informacin de propaganda comercial.

Pxina 109 de 913

CAA

CCEC
CCEC

CCL

Cultura Audiovisual II. 2 Bacharelato

Obxectivos
g
h
l

Contidos

Criterios de avaliacin

comunicacin e a creacin.
B3.10. O uso responsable da rede.
B3.11. Liberdade de expresin e dereitos individuais
do espectador.

Estndares de aprendizaxe
CA2B3.6.2. Compara a mesma noticia relatada segundo diferentes medios de comunicacin e establece
conclusins.

Competencias clave
CSIEE

CA2B3.6.3. Valora a influencia dos medios de comuni- CSC

cacin a travs da rede
Bloque 4. A publicidade

b
d
g
h
l

b
d
g
h

b
d
g
h
l

b
d
g
h

B4.1. A anlise da imaxe publicitaria.

B4.2. A publicidade: informacin, propaganda e
seducin.
B4.3. Funcins comunicativas. Funcins estticas.

B4.4. As novas formas de publicidade: localizacin do

produto, publicidade encuberta e subliminal, definicins correctas de ambas as das situacins.

B4.5. A publicidade no deporte, claves sociais e

econmicas.
B4.6. Publicidade de dimensin social. Campaas
humanitarias.

B4.1. Valorar a dimensin social e de creacin de

CA2B4.1.1. Recoece as distintas funcins da publicinecesidades das mensaxes publicitarias analizando as
dade, diferenciando os elementos informativos daquefuncins comunicativas e estticas da mensaxe publiles outros relacionados coa emotividade, a seducin e
citaria.
a fascinacin.

CCL

CA2B4.1.2. Analiza diferentes imaxes publicitarias

relacionando a sa composicin e estrutura coa consecucin dos seus obxectivos.

CSIEE

CA2B4.1.3. Xustifica a composicin comunicativa e a

estrutura anuncios e mensaxes publicitarias en relacin da consecucin dos seus obxectivos.

CCL

B4.2. Analizar os sistemas de insercin de publicidade CA2B4.2.1. Analiza diferentes recursos utilizados para CSC
inserir publicidade nos programas: o anuncio, o patronos programas de raio e televisin:
cinio, a publicidade encuberta, etc.
CA2B4.2.2. Difire as vantaxes e inconvenientes de
cada un deles.

CSIEE

B4.3. Expoer as consecuencias sociais do papel dos

actores cinematogrficos como xeradores de tendencias e a sa relacin cos patrocinadores comerciais.

CA2B4.3.1 Recoece e explica razoadamente a

presenza da publicidade e do patrocinio na imaxe social dos actores e a sa transcendencia social.

CCEC

B4.4. Comentar a relacin entre os triunfos deportivos

e a sa asociacin a produtos comerciais.

CA2B4.4.1 Analiza a relacin entre o deporte e o

patrocinio comercial ou a publicidade

CAA

Pxina 110 de 913

Cultura Audiovisual II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 5. Anlise de imaxes e mensaxes multimedia

b
d
g
h
l

B5.1. Lectura denotativa e connotativa de imaxes.

Anlise de imaxes fixas e en movemento.
B5.2. Anlise de produtos multimedia.

B5.1. Desenvolver actitudes selectivas, crticas e

creativas fronte s mensaxes que recibimos a travs
das distintas canles de difusin aplicando solucins
expresivas para elaborar pequenas producins audiovisuais.

CA2B5.1.1. Analiza producins multimedia e new

media xustificando as solucins comunicativas empregadas

CCEC

b
d
g
h
k
l

B5.3. Valores formais, estticos, expresivos e de

significado das imaxes.
B5.4. A incidencia das mensaxes segundo o emisor e
o medio utilizado.

B5.2. Seleccionar e discernir recursos audiovisuais

adaptados a unha necesidade concreta.

CA2B5.2.1. Compara os contidos comunicativos

audiovisuais que se encontran en internet valorando a
adecuacin dos emisores e as repercusins destes.

CSC

CA2B5.2.2. Recoece expresiva e narrativamente un CCL

filme valorando as sas solucins tcnicas na creacin
da mensaxe.
CA2B5.2.3. Analiza expresiva e narrativamente un
programa de televisin valorando as sas solucins
comunicativas e o pblico ao que vai dirixido.

CAA

CA2B5.2.4. Elabora unha pequena producin audiovi- CD

sual aplicando solucins expresivas segundo o xnero
e formato seleccionado.

2.1.6

Debuxo Tcnico
Introducin
Entre as finalidades do Debuxo Tcnico figura de xeito especfico o dotar o alumnado das competencias necesarias para poder comunicarse graficamente con obxectividade, nun mundo cada vez mis complexo que require do deseo e fabricacin
de produtos que resolvan as necesidades presentes e futuras. Esta funcin comunicativa, grazas acordo dunha serie de convencins a escala nacional, comunitaria e internacional, permtenos transmitir, interpretar e comprender ideas ou proxectos de maneira fiable, obxectiva e inequvoca.
O Debuxo Tcnico, polo tanto, emprgase como medio de comunicacin en calquera proceso de investigacin ou proxecto que se valla dos aspectos visuais das ideas e das formas para visualizar o que se est a desear e, no seu caso, definir dun
xeito claro e exacto o que se desexa producir, dicir, como linguaxe universal nos seus dous niveis de comunicacin: comprender ou interpretar a informacin codificada, e expresarse ou elaborar informacin comprensible polos destinatarios.
O alumnado, adquirir competencias especficas na interpretacin de documentacin grfica elaborada de acordo norma nos sistemas de representacin convencionais, pode coecer mellor o mundo. Isto require, ademais do coecemento das
principais normas de debuxo, un desenvolvemento avanzado da sa visin espacial, entendida como a capacidade de abstraccin para, por exemplo, visualizar ou imaxinar obxectos tridimensionais representados mediante imaxes planas.
Ademais de comprender a complexa informacin grfica que nos rodea, preciso que o estudante aborde a representacin de espazos ou obxectos de todo tipo e elaborar documentos tcnicos normalizados que plasmen as sas ideas e proxectos,
xa estean relacionados co deseo grfico, coa ideacin de espazos arquitectnicos ou coa fabricacin artesanal ou industrial de pezas e conxuntos.
Durante o primeiro curso trabllanse as competencias relacionadas co Debuxo Tcnico coma linguaxe de comunicacin e instrumento bsico para a comprensin, anlise e representacin da realidade. Para isto, introdcense gradualmente e de
xeito interrelacionado tres grandes bloques: Xeometra, Sistemas de representacin e Normalizacin. Trtase de que o estudante tea unha visin global dos fundamentos do Debuxo Tcnico que lle permita no seguinte curso profundar distintos aspectos desta materia.

Pxina 111 de 913

Ao longo do segundo curso introdcese un bloque novo, denominado Proxecto, para a integracin das destrezas adquiridas na etapa.
Os elementos do currculo bsico da materia agrupronse en catro bloques interrelacionados: Xeometra, Sistemas de representacin, Normalizacin e Proxectos.
No primeiro bloque, denominado Xeometra, desenvolvronse durante os dous cursos que compoen esta etapa os elementos necesarios para resolver problemas de configuracin de formas, tempo que analiza a sa presenza na natureza e no
arte longo da historia, e as sas aplicacins mundo cientfico e tcnico.
De maneira anloga, o bloque dedicado aos Sistemas de representacin desenvolve os fundamentos, caractersticas e aplicacins das axonometras, perspectivas cnicas, e dos sistemas didrico e de planos acoutados. Este bloque debe abordarse de xeito integrado para permitir descubrir as relacins entre sistemas e as vantaxes e inconvenientes de cada un. Ademais, conveniente potenciar a utilizacin do debuxo a man alzada como ferramenta de comunicacin de ideas e anlise de
problemas de representacin.
O terceiro bloque, a Normalizacin, pretende dotar o estudante dos procedementos para simplificar, unificar e obxectivar as representacins grficas. Este bloque est especialmente relacionado co proceso de elaboracin de proxectos, obxecto do
ltimo bloque, polo que, anda que a secuencia establecida sita este bloque de maneira especfica no primeiro curso, a sa condicin de linguaxe universal fai que a sa utilizacin sexa unha constante longo da etapa.
O cuarto bloque, denominado Proxectos, ten como obxectivo principal que o estudante mobilice e interrelacione os elementos adquiridos longo de toda a etapa, e os empregue para elaborar e presentar de xeito individual e colectivo os bosquexos,
esbozos e planos necesarios para a definicin dun proxecto sinxelo relacionado co deseo grfico, industrial ou arquitectnico.

1 de bacharelato
Debuxo Tcnico I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Xeometra e Debuxo tcnico

i
j
k
l
i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k
i

B1.1. Trazados xeomtricos.

B1.1. Resolver problemas de configuracin de formas
poligonais sinxelas no plano coa axuda de tiles conB1.2. Instrumentos e materiais do Debuxo Tcnico.
vencionais de debuxo sobre taboleiro, aplicando os
B1.3. Recoecemento da xeometra na Natureza.
fundamentos da xeometra mtrica de acordo cun
B1.4. Identificacin de estruturas xeomtricas na Arte.
esquema paso a paso e/ou figura de anlise elaboB1.5. Valoracin da xeometra como instrumento para
rada previamente.
o deseo grfico, industrial e arquitectnico.
B1.6. Trazados fundamentais no plano.
B1.7. Operacins con segmentos.
B1.8. Mediatriz.
B1.9. Paralelismo e perpendicularidade.
B1.10. Determinacin de lugares xeomtricos. Aplicacins.
B1.11. Elaboracin de formas baseadas en redes
modulares.
B1.12. Circunferencia e crculo.
B1.13. ngulos.
B1.14.Trazado de polgonos regulares.
B1.15. Resolucin grfica de cuadrilteros e polgonos.
B1.16. Representacin de formas planas.
B1.17. Trazado de formas proporcionais.
B1.18. Resolucin grfica de tringulos.
B1.19. Determinacin, propiedades e aplicacins dos
seus puntos notables.

Pxina 112 de 913

DT1.B1.1.1. Desea, modifica ou reproduce formas

CSIEE
baseadas en redes modulares cadradas coa axuda do
escuadro e o cartabn, utilizando recursos grficos
para destacar claramente o trazado principal elaborado das lias auxiliares utilizadas.
DT1.B1.1. 2. Determina coa axuda de regra e comps CMCCT
os principais lugares xeomtricos de aplicacin s
trazados fundamentais no plano comprobando graficamente o cumprimento das condicins establecidas.
DT1.B1.1.3. Relaciona as lias e puntos notables de
tringulos, cuadrilteros e polgonos coas sas propiedades, identificando as sas aplicacins.

CAA

DT1.B1.1.4. Comprende as relacins mtricas dos

ngulos da circunferencia e o crculo, describindo as
sas propiedades e identificando as sas posibles
aplicacins.

CAA

DT1.B1.1.5. Resolve tringulos coa axuda de regra e

comps aplicando as propiedades das sas lias e
puntos notables e os principios xeomtricos elementais, xustificando o procedemento utilizado.

CMCCT

DT1.B1.1.6. Desea, modifica ou reproduce cuadrilteros e polgonos analizando as relacins mtricas

esenciais e resolvendo o seu trazado por triangula-

CSIEE

Debuxo Tcnico I. 1 Bacharelato

Obxectivos
j
k

Contidos

Criterios

B1.20. Proporcionalidade e semellanza.

B1.21. Anlise de trazado de formas poligonais por
triangulacin, radiacin e itinerario.
B1.22. Construcin e utilizacin de escalas grficas.
B1.23. Transformacins xeomtricas elementais. Xiro,
traslacin, simetra homotecia e afinidade. Identificacin de invariantes. Aplicacins.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cin, radiacin, itinerario ou relacins de semellanza.

DT1.B1.1.7. Reproduce figuras proporcionais determinando a razn idnea para o espazo de debuxo
dispoible, construndo a escala grfica correspondente en funcin da apreciacin establecida e utilizndoa coa precisin requirida.

CSIEE

DT1.B1.1.8. Comprende as caractersticas das

CAA
transformacins xeomtricas elementais (xiro, translacin, simetra, homotecia e afinidade), identificando as
sas invariantes e aplicndoas para a resolucin de
problemas xeomtricos e para a representacin de
formas planas.

i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k

B1.24. Tanxencias e enlaces.

B1.2. Debuxar curvas tcnicas e figuras planas
compostas por circunferencias e lias rectas, aplican B1.25. Resolucin de problemas bsicos de tanxendo os conceptos fundamentais de tanxencias, resalcias e enlaces. Aplicacins.
tando a forma final determinada e indicando grafica B1.26. Construcin de curvas tcnicas, valos,
mente a construcin auxiliar utilizada, os puntos de
ovoides e espirais.
enlace e a relacin entre os seus elementos.
B1.27. Aplicacins da xeometra deseo arquitectnico e industrial.
B1.28. Xeometra e novas tecnoloxas.
B1.29. Aplicacins de debuxo vectorial en 2D.
B1.30. Exercicios de aplicacin de trazado de tanxencias e enlaces.

DT1.B1.2.1. Identifica as relacins existentes entre

puntos de tanxencia, centros e raios de circunferencias, analizando figuras compostas por enlaces entre
lias rectas e arcos de circunferencia.

CMCCT

DT1.B1.2.2. Resolve problemas bsicos de tanxen CAA

cias coa axuda de regra e comps aplicando con rigor
e exactitude as sas propiedades intrnsecas, utilizando recursos grficos para destacar claramente o
trazado principal elaborado das lias auxiliares utilizadas.
DT1.B1.2.3. Aplica os coecementos de tanxencias
construcin de valos, ovoides e espirais, relacionando a sa forma coas principais aplicacins no deseo
arquitectnico e industrial.

CSIEE

DT.B1.2.4. Desea a partir dun bosquexo previo ou

CSIEE
reproduce escala conveniente, figuras planas que
contean enlaces entre lias rectas e arcos de circunferencia, indicando graficamente a construcin auxiliar
utilizada, os puntos de enlace e a relacin entre os
seus elementos.
Bloque 2. Sistemas de representacin

i
j
k
i

B2.1. Fundamentos dos sistemas de representacin:

B2.2. Os sistemas de representacin na Arte.
B2.3. Evolucin histrica dos sistemas de representacin.

B2.1. Relacionar os fundamentos e caractersticas

dos sistemas de representacin coas sas posibles
aplicacins debuxo tcnico, seleccionando o sistema axeitado obxectivo previsto, identificando as
vantaxes inconvenientes en funcin da informacin

Pxina 113 de 913

DT1.B2.1.1. Identifica o sistema de representacin

empregado a partir da anlise de debuxos tcnicos,
ilustracins ou fotografas de obxectos ou espazos,
determinando as caractersticas diferenciais e os elementos principais do sistema.

CCL

Debuxo Tcnico I. 1 Bacharelato

Obxectivos

j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k

Contidos

Criterios

B2.4. Os sistemas de representacin e o Debuxo

tcnico. mbitos de aplicacin.
B2.5. Vantaxes e inconvenientes. Criterios de seleccin.
B2.6. Clases de proxeccin.
B2.7. Sistemas de representacin e novas tecnoloxas.
B2.8. Aplicacins de debuxo vectorial en 3D.
B2.9. Sistema didrico.
B2. 10. Procedementos para a obtencin das proxeccins didricas.
B2.11. Disposicin normalizada.
B2.12. Reversibilidade do sistema. Nmero de proxeccins suficientes.
B2.13. Representacin e identificacin de puntos,
rectas e planos. Posicins no espazo. Paralelismo e
perpendicularidade. Pertenza e interseccin.
B2.14. Proxeccins didricas de slidos e espazos
sinxelos.
B2.15. Seccins planas. Determinacin da sa
verdadeira magnitude.
B2.16. Procedementos para a obtencin e disposicin
das proxeccins didricas.
B2.17. Visualiza e debuxa a man alzada axonometras
a partir das vistas principais de pezas sinxelas.
B2.18. Seccins planas. Determinacin da sa
verdadeira magnitude.

que se desexe mostrar e dos recursos dispoibles.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

DT1.B2. 1. 2. Establece o mbito de aplicacin de

CCL
cada un dos principais sistemas de representacin,
ilustrando as sas vantaxes e inconvenientes mediante o debuxo a man alzada dun mesmo corpo xeomtrico sinxelo.
DT1.B2.1.3. Selecciona o sistema de representacin
idneo para a definicin dun obxecto o espazo, analizando a complexidade da sa forma, a finalidade da
representacin, a exactitude requirida e os recursos
informticos dispoibles.

CD

DT1B2.1.4. Comprende os fundamentos do sistema

didrico, describindo os procedementos de obtencin
das proxeccins e a sa disposicin normalizada.

CMCCT

DT1.B2.1.5. Comprende o funcionamento do sistema CAA

didrico, relacionando os seus elementos, convencionalismos e notacins coas proxeccins necesarias
para representar inequivocamente a posicin de puntos, rectas e planos, resolvendo problemas de pertenza, interseccin e verdadeira magnitude.
DT1.B2.1.6. Desea ou reproduce formas tridimensionais sinxelas, debuxando a man alzada as sas
vistas principais no sistema de proxeccin ortogonal
establecido pola norma de aplicacin, dispoendo as
proxeccins suficientes para a sa definicin e identificando os seus elementos de xeito inequvoco.

CSIEE

DT1.B2.1.7. Visualiza no espazo perspectivo formas

CMCCT
tridimensionais sinxelas definidas suficientemente
polas sas vistas principais, debuxando a man alzada
axonometras convencionais (isometras e cabaleiras).
DT1.B2.1.8. Determina seccins planas de obxectos CCEC
tridimensionais sinxelos, visualizando intuitivamente a
sa posicin mediante perspectivas a man alzada,
debuxando as sas proxeccins didricas e obtendo a
sa verdadeira magnitude.
i
j
k

B2.19. Sistema de planos acotados. Aplicacins.

B2.2. Representar formas tridimensionais sinxelas a

partir de perspectivas, fotografas, pezas reais ou espazos da contorna prxima, utilizando o sistema didrico ou, no seu caso, o sistema de planos acotados,
dispoendo de acordo norma as proxeccins sufi-

Pxina 114 de 913

DT1.B2.2.1. Comprende o funcionamento do sistema

de planos acotados como unha variante do sistema
didrico que permite rentabilizar os coecementos
adquiridos, ilustrando as sas principais aplicacins
mediante a resolucin de problemas sinxelos de per-

CAA

Debuxo Tcnico I. 1 Bacharelato

Obxectivos

i
j
k
I
j
k

i
j
k
i
j
k
i
j
k

Contidos

Criterios

Estndares de aprendizaxe

cientes para a sa definicin e identificando os seus

elementos de xeito inequvoco.

tenza e interseccin e obtendo perfiles dun terreo a

partir das sas curvas de nivel.

B2.20. Sistema axonomtrico.

B2.3. Debuxar perspectivas de formas tridimensionais DT1.B2.3.1. Realiza perspectivas isomtricas de
a partir de pezas reais ou definidas polas sas procorpos definidos polas sas vistas principais, coa
B2.21. Fundamentos do sistema. Disposicin dos
xeccins ortogonais, seleccionando a axonometra
axuda de tiles de debuxo sobre taboleiro, represeneixos e utilizacin dos coeficientes de reducin.
axeitada propsito da representacin, dispoendo a
tando as circunferencias situadas en caras paralelas
B2.22. Sistema axonomtrico ortogonal, perspectivas
posicin dos eixos en funcin da importancia relativa
s planos coordenados como valos en lugar de elipisomtricas, dimtricas e trimtricas.
das caras que se desexen amosar e utilizando, no seu
ses, simplificando o seu trazado.
B2.23. Sistema axonomtrico oblicuo: perspectivas
caso, os coeficientes de reducin determinados.
cabaleiras e militares.
DT1.B2.3.2. Realiza perspectivas cabaleiras ou
B2.24. Aplicacin do valo isomtrico como represenplanimtricas (militares) de corpos ou espazos con
tacin simplificada de formas circulares.
circunferencias situadas en caras paralelas a un s
dos planos coordenados, dispoendo a sa orientacin para simplificar o seu trazado.

CCEC

B2.25. Sistema cnico central.

B2.26. Elementos do sistema. Plano do cadro e cono
visual.
B2.27. Determinacin do punto de vista e orientacin
das caras principais.
B2.28. Paralelismo. Puntos de fuga. Puntos mtricos.
B2.29. Representacin simplificada da circunferencia.
B2.30. Sistema cnico oblicuo.
B2.31. Representacin simplificada da circunferencia.
B2.32. Representacin de slidos nos diferentes
sistemas.

CCL

B2.4. Debuxar perspectivas cnicas de formas tridi DT1.B2.4.1. Comprende os fundamentos da perspecmensionais a partir de espazos da contorna ou definitiva cnica, clasificando a sa tipoloxa en funcin da
das polas sas proxeccins ortogonais, valorando o
orientacin das caras principais respecto plano do
mtodo seleccionado, considerando a orientacin das
cadro e a repercusin da posicin do punto de vista
caras principais respecto do plano do cadro e a repersobre o resultado final, determinando o punto princicusin da posicin do punto de vista sobre o resultado
pal, a la do horizonte, os puntos de fuga e os seus
final.
puntos de medida.

Bloque 3. Normalizacin
i
j
k

Competencias clave

B3.1. Elementos da normalizacin segundo a normativa vixente.

CCEC

DT1.B2.4.2. Debuxa coa axuda de tiles de debuxo

perspectivas cnicas centrais de corpos ou espazos
con circunferencias situadas en caras paralelas a un
s dos planos coordenados, dispoendo a sa orientacin para simplificar o seu trazado.

CSIEE

DT1.B2.4.3. Representa formas slidas ou espaciais

con arcos de circunferencia en caras horizontais ou
verticais, debuxando perspectivas cnicas oblicuas
coa axuda de tiles de debuxo, simplificando a construcin das elipses perspectivas mediante o trazado
de polgonos circunscritos, trazndoas a man alzada
ou coa axuda de plantillas de curvas.

CMCCT

B3.1. Valorar a normalizacin como convencionalismo DT1.B3.1.1. Describe os obxectivos e mbitos de

CCL
para a comunicacin universal que permite simplificar
utilizacin das normas UNE, EN e ISO, relacionando
os mtodos de producin, asegurar a calidade dos
as especficas do debuxo tcnico coa sa aplicacin
produtos, posibilitar a sa distribucin e garantir a sa
para a eleccin e dobrado de formatos, para o emprego de escalas, para establecer o valor representativo
utilizacin polo destinatario final.
das lias, para dispoer as vistas e para a acotacin.

Pxina 115 de 913

Debuxo Tcnico I. 1 Bacharelato

Obxectivos

i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k

Contidos

Criterios

B3.2. O proxecto: necesidade e mbito de aplicacin

das normas.
B3.3. Formatos. Dobrado de planos.
B3.4. Vistas. Lias normalizadas.
B3.5. Aplicacins da normalizacin.
B3.6. Escalas. Acotacin.
B3.7. Debuxo industrial.
B3.6. Escalas. Acotacin.
B3.8. Debuxo arquitectnico.
B3.9. Cortes e seccins.

B3.2. Aplicar as normas nacionais, europeas e internacionais relacionadas cos principios xerais de representacin, formatos, escalas, acotacin e mtodos de
proxeccin ortogrficos e axonomtricos, considerando o Debuxo Tcnico coma linguaxe universal, valorando a necesidade de coecer a sa sintaxe e utilizndoo de forma obxectiva para a interpretacin de
planos tcnicos e a elaboracin de bosquexos, esquemas, esbozos e planos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

DT1.B3.2.1. Obtn as dimensins relevantes de

corpos ou espazos representados utilizando escalas
normalizadas.

CSIEE

DT1.B3.2.2. Representa pezas e elementos industriais ou de construcin, aplicando as normas referidas s principais mtodos de proxeccin ortogrficos,
seleccionando as vistas imprescindibles para a sa
definicin, dispondoas axeitadamente e diferenciando o trazado de eixos, lias vistas e ocultas.

CAA

DT1.B3.2.3. Acota pezas industriais sinxelas identificando as cotas necesarias para a sa correcta definicin dimensional, dispondoas de acordo norma.

CMCCT

DT1.B3.2.4. Acota espazos arquitectnicos sinxelos

identificando as cotas necesarias para a sa correcta
definicin dimensional, dispondoas de acordo
norma.

CMCCT

DT1.B3.2.5. Representa obxectos con ocos mediante

cortes e seccins, aplicando as normas bsicas correspondentes.

CSIEE

2 de bacharelato
Debuxo Tcnico II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Xeometra e Debuxo tcnico

i
j
k
i
j
k
i
j
k

B1.1. Resolucin de problemas xeomtricos.

B1.1. Resolver problemas de tanxencias mediante a
DT2.B1.1.1. Identifica a estrutura xeomtrica de
CCL
aplicacin das propiedades do arco capaz, dos eixos
obxectos industriais ou arquitectnicos a partir da
B1.2. Proporcionalidade. O rectngulo ureo. Aplicae centros radicais e/ou da transformacin de circunfeanlise de plantas, alzados, perspectivas ou fotografcins.
rencias e rectas por inversin, indicando graficamente
as, sinalando os seus elementos bsicos e determi B1.3. Construcin de figuras planas equivalentes.
a construcin auxiliar utilizada, os puntos de enlace e
nando as principais relacins de proporcionalidade.
B1.4. Relacin entre os ngulos e a circunferencia.
a relacin entre os seus elementos.
Arco capaz.
DT2.B1.1.2. Determina lugares xeomtricos de
CMCCT
B1.5. Aplicacins.
aplicacin debuxo aplicando os conceptos de po B1.6. Potencia dun punto respecto a unha circunfetencia ou inversin.
rencia. Determinacin e propiedades do eixo radical e
do centro radical. Aplicacin resolucin de tanxen DT2.B1.1.3. Transforma por inversin figuras planas
CAA

Pxina 116 de 913

Debuxo Tcnico II. 2 Bacharelato

Obxectivos

i
j
k
i
j
k

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

compostas por puntos, rectas e circunferencias describindo as sas posibles aplicacins resolucin de
problemas xeomtricos.

cias.
B1.7. Inversin. Determinacin de figuras inversas.
Aplicacin resolucin de tanxencias.
B1.7. Inversin. Determinacin de figuras inversas.
Aplicacin resolucin de tanxencias.
B1.8. Transformacins xeomtricas. Aplicacins
B1.6. Potencia dun punto respecto a unha circunferencia. Determinacin e propiedades do eixo radical e
do centro radical. Aplicacin resolucin de tanxencias.
B1.7. Inversin. Determinacin de figuras inversas.
Aplicacin resolucin de tanxencias.

DT2.B1.1.4. Selecciona estratexias para a resolucin

de problemas xeomtricos complexos, analizando as
posibles solucins e transformndoos por analoxa
noutros problemas mis sinxelos.

CSIEE

DT2.B1.1.5. Resolve problemas de tanxencias aplicando as propiedades dos eixos e centros radicais,
indicando graficamente a construcin auxiliar utilizada, os puntos de enlace e a relacin entre os seus
elementos.

CMCCT

i
j
k
i
j
k
i
j
k

B1.9. Trazado de curvas cnicas e tcnicas.

B1.2. Debuxar curvas cclicas e cnicas, identificando DT2.B.1.2.1. Comprende a orixe das curvas cnicas e CCL
os seus principais elementos e utilizando as sas proas relacins mtricas entre elementos, describindo as
B1.10. Curvas cnicas. Orixe, determinacin e trazapiedades fundamentais para resolver problemas de
sas propiedades e identificando as sas aplicacins.
do da elipse, a parbola e a hiprbole.
pertenza, tanxencia ou incidencia.
B1.11. Curvas tcnicas. Orixe, determinacin e
DT2.B1.2.2. Resolve problemas de pertenza, inter CAA
trazado das curvas cclicas e envolventes.
seccin e tanxencias entre lias rectas e curvas cni B1.12. Resolucin de problemas de pertenza, tanxencas, aplicando as sas propiedades e xustificando o
cia e incidencia. Aplicacins.
procedemento utilizado.
B1.13. Homoloxa. Determinacin dos seus elementos. Trazado de figuras homlogas. Aplicacins.
DT2.B1.2.3. Traza curvas cnicas determinando
CSIEE
previamente os elementos que as definen, tales como
eixos, focos, directrices, tanxentes ou asntotas, resolvendo o seu trazado por puntos ou por homoloxa
respecto circunferencia.

i
j
k
i
j
k
i
j
k

B1.8. Transformacins xeomtricas. Aplicacins.

B1.3. Relacionar as transformacins homolxicas
coas sas aplicacins xeometra plana e s siste B1.13. Homoloxa. Determinacin dos seus elemenmas de representacin, valorando a rapidez e exactitos. Trazado de figuras homlogas. Aplicacins.
tude nos trazados que proporciona a sa utilizacin.
B1.8. Transformacins xeomtricas. Aplicacins.
B1.13. Homoloxa. Determinacin dos seus elementos. Trazado de figuras homlogas. Aplicacins.
B1.14. Afinidade. Determinacin dos seus elementos.
Trazado de figuras afns. Construcin da elipse afn a
unha circunferencia.
B1.15. Trazado de figuras planas complexas utilizando escalas e construcins auxiliares axeitadas.

Bloque 2. Sistemas de representacin

Pxina 117 de 913

DT2.B1. 3.1. Comprende as caractersticas das

transformacins homolxicas, identificando os seus
invariantes xeomtricos e describindo as sas aplicacins.

CCL

DT2.B1.3.2. Aplica a homoloxa e a afinidade

resolucin de problemas xeomtricos e representacin de formas planas.

CSIEE

DT2.B1.3.3. Desea a partir dun bosquexo previo ou

reproduce escala conveniente figuras planas complexas, indicando graficamente a construcin auxiliar
utilizada.

CMCCT

Debuxo Tcnico II. 2 Bacharelato

Obxectivos

i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k

i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B2.1. Punto, recta e plano no sistema didrico:

B2.1 Valorar a importancia da elaboracin de debuxos
a man alzada para desenvolver a visin espacial,
B2.2. Resolucin de problemas de pertenza, incidenanalizando a posicin relativa entre rectas, planos e
cia, paralelismo e perpendicularidade.
superficies, identificando as sas relacins mtricas
B2.3. Determinacin da verdadeira magnitude de
para determinar o sistema de representacin axeitado
segmentos e formas planas.
e a estratexia idnea que solucione os problemas de
B2.4. Construcin de figuras planas no sistema
representacin de corpos ou espazos tridimensionais.
didrico.
B2.5. Abatemento de planos. Determinacin dos seus
elementos. Aplicacins.
B2.6. Xiro dun corpo xeomtrico. Aplicacins.
B2.7. Cambios de plano. Determinacin das novas
proxeccins. Aplicacins.
B2.8. Afinidade entre proxeccins.
B2.9. Problema inverso abatemento.
B2.10. Corpos xeomtricos no sistema didrico.
B2.11. Representacin de poliedros regulares. Posicins singulares.
B2.12. Determinacin das sas seccins principais.
B2.13. Representacin de prismas e pirmides.

DT2.B2.1.1. Comprende os fundamentos ou principios CAA

xeomtricos que condicionan o paralelismo e perpendicularidade entre rectas e planos, utilizando o sistema didrico ou, no seu caso, o sistema de planos acotados como ferramenta base para resolver problemas
de pertenza, posicin, mnimas distancias e verdadeira magnitude.

B2.14. Representacin de cilindros, conos e esferas.

Seccins planas.
B2.15. Determinacin de seccins planas e elaboracin de desenvolvementos.
B2.16. Interseccins.
B2.17. Xiros, abatementos ou cambios de plano para
determinar a verdadeira magnitude de elementos de
pezas tridimensionais.

DT2.B2. 2. 1 Representa cilindros e conos de revolucin aplicando xiros ou cambios de plano para dispoer as sas proxeccins didricas en posicin favorable para resolver problemas de medida.

CMCCT
CAA

DT2.B2.2.2 Determina a seccin plana de corpos ou

espazos tridimensionais formados por superficies polidricas, cilndricas, cnicas e/ou esfricas, debuxando as sas proxeccins didricas e obtendo a sa
verdadeira magnitude.

CMCCT

DT2.B2.2.3 Achar a interseccin entre lias rectas e

corpos xeomtricos coa axuda da sas proxeccins
didricas ou a sa perspectiva, indicando o trazado
auxiliar utilizado para a determinacin dos puntos de
entrada e sada.

CMCCT

B2.2. Representar poliedros regulares, pirmides,

prismas, cilindros e conos mediante as sa proxeccins ortogrficas, analizando as posicins singulares
respecto s planos de proxeccin, determinando as
relacins mtricas entre os seus elementos, as seccins planas principais e a verdadeira magnitude ou
desenvolvemento das superficies que os conforman.

DT2.B2.1.2. Representa figuras planas contidas en

planos paralelos, perpendiculares u oblicuos aos planos de proxeccin, trazando as sas proxeccins didricas.

CSIEE

DT2.B2.1.3 Determina a verdadeira magnitude de

CAA
segmentos, ngulos e figuras planas utilizando xiros,
abatementos ou cambios de plano en sistema didrico
e, no seu caso, no sistema de planos acotados.
DT2.B2.1.4 Representa o hexaedro ou cubo en
CSIE
calquera posicin respecto s planos coordenados, o
resto dos poliedros regulares, prismas e pirmides en
posicins favorables, coa axuda das sas proxeccins
didricas, determinando partes vistas e ocultas.

DT2.B2.2.4 Desenvolve superficies polidricas,

CAA
cilndricas e cnicas, coa axuda das sas proxeccins
didricas, utilizando xiros, abatementos ou cambios
de plano para obter a verdadeira magnitude das arestas e caras que as conforman.

Pxina 118 de 913

Debuxo Tcnico II. 2 Bacharelato

Obxectivos

i
j
k
i
j
k
i
j
k

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.18. Sistemas axonomtricos ortogonais.

B2.3 Debuxar axonometras de poliedros regulares,
pirmides, prismas, cilindros e conos, dispoendo a
B2.19. Posicin do triedro fundamental.
sa posicin en funcin da importancia relativa das
B2.20. Relacin entre o tringulo de trazas e os eixos
caras que se desexen mostrar e/ou da conveniencia
do sistema.
dos trazados necesarios, utilizando a axuda do aba B2.21. Determinacin de coeficientes de reducin.
temento de figuras planas situadas nos planos coor B2.22. Tipoloxa das axonometras ortogonais. Vantadenados, calculando os coeficientes de reducin e
xes e inconvenientes.
determinando as seccins planas principais.
B2.23. Representacin de figuras planas.
B2.24. Representacin simplificada da circunferencia.
B2.25. Representacin de corpos xeomtricos e
espazos arquitectnicos. Seccins planas. Interseccins.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

DT2.B2.3.1 Comprende os fundamentos da axonome- CMCCT

tra ortogonal, clasificando a sa tipoloxa en funcin
da orientacin do triedro fundamental, determinando o
tringulo de trazas e calculando os coeficientes de
reducin.
DT2.B2.3.2 Debuxa axonometras de corpos ou
CCEC
espazos definidos polas sas vistas principais, dispoendo a sa posicin en funcin da importancia relativa das caras que se desexen mostrar e/ou da conveniencia dos trazados necesarios.
DT2.B2.3.3 Determina a seccin plana de corpos ou
CMCCT
espazos tridimensionais formados por superficies polidricas, debuxando isometras ou perspectivas cabaleiras.

Bloque 3. Documentacin grfica de proxectos

g
i
j
k
i
j
k
i
j
k
i
j
k

B3.1. Elaboracin de bosquexos, esbozos e planos.

B3.1. Elaborar bosquexos, esbozos e planos necesarios para a definicin dun proxecto sinxelo relacionado
B3.2 O proceso de deseo/fabricacin: perspectiva
co deseo industrial ou arquitectnico, valorando a
histrica e situacin actual.
exactitude, rapidez e limpeza que proporciona a utili B3.3 O proxecto: tipos e elementos.
zacin de aplicacins informticas, planificando de
B3.4 Planificacin de proxectos.
maneira conxunta o seu desenvolvemento, revisando
B3.5. Identificacin das fases dun proxecto. Prograo avance dos traballos e asumindo as tarefas encomacin de tarefas.
mendadas con responsabilidade.
B3.6. Elaboracin das primeiras ideas.
B3.7. Tipos de planos. Planos de situacin, de conxunto, de montaxe, de instalacin, de detalle, de fabricacin ou de construcin.
B3.8. Presentacin de proxectos.
B3.9. Elaboracin da documentacin grfica dun
proxecto grfico, industrial ou arquitectnico sinxelo.
B3.10. Debuxo de bosquexos a man alzada e esquemas.
B3.11. Elaboracin de debuxos acotados.
B3.12. Elaboracin de esbozos de pezas e conxuntos.
B3.10. Debuxo de bosquexos a man alzada e esqueas.
B3.11. Elaboracin de debuxos acotados.
B3.12. Elaboracin de esbozos de pezas e conxuntos.
B3.10. Debuxo de bosquexos a man alzada e esquemas.

Pxina 119 de 913

DT2.B3.1.1 Elabora e participa activamente en proxectos cooperativos de construcin xeomtrica, aplicando estratexias propias axeitadas linguaxe do
Debuxo tcnico.

CSC

DT2.B3.1.2 Identifica formas e medidas de obxectos

industriais ou arquitectnicos, a partir dos planos tcnicos que os definen.

CMCCT

DT2.B3.1.3 Debuxa bosquexos a man alzada e

esbozos acotados para posibilitar a comunicacin
tcnica con outras persoas.

CCEC

DT2.B3.1.4 Elabora esbozos de conxuntos e/ou pezas CCEC

industriais ou obxectos arquitectnicos, dispoendo
as vistas, cortes e/ou seccins necesarias, tomando
medidas directamente da realidade ou de perspectivas a escala, elaborando bosquexos a man alzada
para a elaboracin de debuxos acotados e planos de
montaxe, instalacin, detalle ou fabricacin, de acordo
normativa de aplicacin.

Debuxo Tcnico II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.11. Elaboracin de debuxos acotados.

B3.12. Elaboracin de esbozos de pezas e conxuntos.

g
i
j
k
g
i
j
k
g
i
j
k
g
i
j
k

B3.13. Posibilidades das Tecnoloxas da Informacin B3.2. Presentar de xeito individual e colectivo os
DT2.B3.2.1 Comprende as posibilidades das aplica CD
e a Comunicacin aplicadas deseo, edicin, arquibosquexos, esbozos e planos necesarios para a deficins informticas relacionadas co Debuxo tcnico,
nicin dun proxecto sinxelo relacionado co deseo
valorando a exactitude, rapidez e limpeza que proporvo e presentacin de proxectos.
industrial ou arquitectnico, valorando a exactitude,
ciona a sa utilizacin.
B3.14. Debuxo vectorial 2D. Debuxo e edicin de
rapidez e limpeza que proporciona a utilizacin de
entidades. Creacin de bloques. Visibilidade de caaplicacins informticas, planificando de maneira con- DT2.B3.2.2 Representa obxectos industriais ou
CD
pas.
xunta o seu desenvolvemento, revisando o avance
arquitectnicos coa axuda de programas de debuxo
B3.15. Debuxo vectorial 3D. Insercin e edicin de
dos traballos e asumindo as tarefas encomendadas
vectorial 2D, creando entidades, importando bloques
slidos. Galeras e bibliotecas de modelos. Incorporacon responsabilidade.
de bibliotecas, editando obxectos e dispoendo a incin de texturas.
formacin relacionada en capas diferenciadas pola
B3.16. Seleccin do encadre, a iluminacin e o punto
sa utilidade.
de vista.
B3.17. Resolucin de exercicios de debuxo tcnico
DT2.B3.2.3 Representa obxectos industriais ou
CD
utilizando recursos informticos.
arquitectnicos utilizando programas de creacin de
modelos en 3D, inserindo slidos elementais, manipulndoos ata obter a forma buscada, importando modelos ou obxectos de galeras ou bibliotecas, incorporando texturas, seleccionando o encadre, a iluminacin e o punto de vista axeitado propsito buscado.
DT2.B3.2.4 Presenta os traballos de Debuxo tcnico
utilizando recursos grficos e informticos, de xeito
que estes sexan claros, limpos e respondan obxectivo para os que foron realizados.

2.1.7

CD

Deseo
Introducin
O deseo converteuse nun elemento de capital importancia en todo tipo de producins humanas, e constite hoxe un dos principais motores da economa cultural. O deseo aplcase en todos os mbitos e atpase por todas partes, penetrando no
cotin de tal xeito que a sa omnipresencia trnao imperceptible. A funcin do deseo na sociedade contempornea non debe entenderse unicamente como o proceso de ideacin e proxeccin, para a producin de obxectos xa sexan estes bidimensionais ou tridimensionais. Un problema de deseo non un problema circunscrito superficie xeomtrica de das ou tres dimensins. Todo obxecto conctase sempre, directa ou indirectamente, cunha contorna, e xa que logo o conxunto de conexins que un obxecto establece con moi distintas esferas extenssimo. Por iso o deseador ha de contribur a que se estableza unha relacin recoecible e inmediata do home coa sa contorna, onde este faise accesible, amable, til e adaptado. O
deseo ha de atender tanto aos aspectos materiais, tecnolxicos e funcionais dos obxectos, como aos simblicos e de comunicacins. Un bo deseo contribe a que podamos utilizar eficazmente os obxectos dun xeito intuitivo e cmodo, ou a que
comprendamos con rapidez as mensaxes da nosa contorna.
O estudo dos fundamentos bsicos do deseo de gran importancia para capacitar ao alumnado, para a comprensin e goce da sa contorna, e para desenvolver a creatividade e o pensamento diverxente, ao potenciar a capacidade para producir
respostas mltiples ante un mesmo estmulo. O estudo e a iniciacin prctica do deseo promoven, polo tanto, posturas activas ante a sociedade e a natureza e fomentan, unha actitude analtica respecto da informacin que lle chega da contorna,
dicir, contribundo a desenvolver a sensibilidade e o sentido crtico.

Pxina 120 de 913

A materia de Deseo ten por finalidade proporcionar unha base slida a preto dos principios e fundamentos que constiten esta actividade. unha materia de carcter terico-prctico que, sen pretender formar especialistas na materia, si debe proporcionar ao alumnado os coecementos fundamentais do mbito do deseo e as ferramentas necesarias para iniciarse no estudo, anlise e realizacin de proxectos elementais de deseo.
Por outra banda, o desenvolvemento e a adquisicin de competencias constiten elementos fundamentais hora de abordar e orientar o proceso de ensino-aprendizaxe. Os contidos da materia estrutranse en cinco bloques que agrupan contidos e
procedementos, non obstante o seu desenvolvemento non debe entenderse de forma secuencial.
O primeiro bloque estuda o devir histrico nos principais mbitos do deseo, e debe contribur a que o alumnado comprenda que a actividade de desear sempre est condicionada pola contorna natural, social e cultural no que se desenvolva.
O segundo bloque est dedicado anlise e estudo dos elementos de configuracin especficos para o deseo de mensaxes, obxectos ou espazos en funcin das sas dimensins, formais, estticas, comunicativas e simblicas.
O terceiro bloque incide na importancia da metodoloxa proxectual como unha valiosa e necesaria ferramenta que canalice a creatividade, a fantasa e a inventiva eficaz resolucin de problemas de deseo.
Tanto o cuarto como o quinto bloques pretenden ser unha aproximacin ao coecemento e prctica do deseo nos mbitos da comunicacin grfica, do deseo de obxectos e do deseo de espazos.
Para rematar indicar que a materia Deseo facilita o desenvolvemento da competencia conciencia e expresins culturais, da competencia dixital, tan necesaria para realizar todo tipo de deseos, as como as competencias aprender a aprender e
sentido da iniciativa e esprito emprendedor cando se toman decisins e se panifica o proceso de elaboracin dun produto, non podemos esquecer a finalidade comunicativa que poden ter moitas obras, finalmente, de forma mis puntual, trabllase
a competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa.

2 de bacharelato
Deseo. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Evolucin histrica e mbitos do deseo

b
d
g
h
l

b
d
g
h
j
l

B1.1. Concepto de deseo: Definicin, orixes e tenden- B1.1. Coecer e describir as caractersticas fundamentais dos movementos histricos, correntes e escolas
cias.
mis relevantes na historia do deseo recoecendo as
B.1.2. Historia do deseo. Da artesana industria: A
achegas do deseo nos diferentes mbitos, e valorar a
revolucin industrial. Principais perodos e escolas de
repercusin que tivo nas actitudes ticas, estticas e
deseo nos diferentes mbitos. Figuras mis relevansociais na cultura contempornea.
tes.
B1.3. Funcins do deseo. Deseo e comunicacin
social. Influencia do deseo na tica e esttica contemporneas.

B1.4. Deseo publicitario e hbitos de consumo.

B1.5. Deseo sostible: ecoloxa e o medio.
B.1.6. Principais campos de aplicacin do deseo:
grfico, interiores, moda e produtos.
B.1.7. Deseo e arte. Diferenzas e similitudes entre o
obxecto artstico e o obxecto de deseo.
B.1.8. O proceso no deseo: deseo e creatividade.
Dende a preparacin ata a elaboracin do produto deseado.

DEB1.1.1. Coece e describe as caractersticas fundamentais das principais correntes e escolas da historia
do deseo.

CCL

DEB1.1.2. Analiza imaxes relacionadas co deseo,

identificando o mbito ao que pertencen e relacinaas
coa corrente, escola ou perodo ao que pertencen.

CCEC
CSC

DEB1.1.3. Analiza imaxes de produtos de deseo e de

obras de arte, explicando razoadamente as principais
semellanzas e diferenzas entre estes dous mbitos
utilizando con propiedade a terminoloxa especfica da
materia.

CAA

B1.2. Comprender que a actividade de desear sempre DEB1.2.1. Comprende, valora e explica de forma
est condicionada pola contorna natural, social e cultuargumentada a incidencia que ten o deseo na formaral e polos aspectos funcionais, simblicos, estticos e
cin de actitudes ticas, estticas e sociais e nos hbicomunicativos aos que se queira dar resposta.
tos de consumo.

CCL

Pxina 121 de 913

Deseo. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 2. Elementos de configuracin formal

b
d
g
h
l

B2.1.Teora da percepcin visual. O Proceso da percepcin visual .As leis da Gestalt.

B2.1. Identificar os distintos elementos que forman a

estrutura da linguaxe visual.

b
d
g
h
k
l

B2.2. Elementos bsicos da linguaxe visual: punto, lia, B2.2. Utilizar os elementos bsicos da linguaxe visual
na realizacin de composicins creativas que evidenplano, cor, forma e textura. Aplicacin ao deseo.
cien a comprensin e aplicacin dos fundamentos
B2.3.Linguaxe visual: A creacin de mensaxes visuais.
compositivos.

b
d
g
h
k
l

B.2.4. A sintaxe visual. Os sistemas de ordenacin:

Estrutura e composicin. Recursos na organizacin da
forma e o espazo e a sa aplicacin ao deseo: repeticin, ordenacin e composicin modular, simetra, dinamismo, deconstruccin
B.2.5. A cor: Modelos, gamas, interaccin e harmona.
Espazos de cor.

B2.3. Aplicar as teoras perceptivas e os recursos da

linguaxe visual realizacin de produtos concretos de
deseo.

b
d
g
k
l

B2.6.Deseo e funcin. Relacin entre forma e funcin.Anlise da dimensin pragmtica, simblica e esttica do deseo.

B2.4. Diferenciar os aspectos formais, funcionais,

estticos e comunicativos de obxectos de referencia
dos distintos mbitos do deseo.

DEB2.1. Identifica os principais elementos da linguaxe CMCCT

visual presentes en obxectos de deseo ou de contorna
coti.

DEB2.2.1. Realiza composicins grficas, seleccionando e utilizando equilibradamente os principais elementos da linguaxe visual.

CD

DEB2.2.2. Analiza imaxes ou produtos de deseo

recoecendo e diferenciando os aspectos funcionais
estticos e simblicos dos mesmos.

CD

DEB2.3.1. Aplica as teoras perceptivas e os recursos

CCEC
da linguaxe visual realizacin de propostas de deseo
nos diferentes mbitos.
DEB2.3.2. Utiliza a cor atendendo s sas calidades
CCEC
funcionais, estticas e simblicas e sa adecuacin a
propostas especficas de deseo.
DEB2.4.1. Modifica os aspectos comunicativos dunha
peza de deseo, ideando alternativas compositivas e
reelaborndoa con diferentes tcnicas, materiais, formatos e acabados.

CD

DEB2.4.2. Descompn en unidades elementais unha

CAA
obra de deseo grfico complexa e reorganzaas elaborando novas composicins plasticamente expresivas,
equilibradas e orixinais.
Bloque 3. Teora e metodoloxa do deseo

b
d
g
l

B3.1. Introducin teora do deseo: Definicin de

teora, metodoloxa, investigacin e proxecto.

B3.1. Valorar a importancia da metodoloxa como

DEB3.1. Coece e aplica a metodoloxa proxectual
ferramenta para a formulacin, desenvolvemento, realibsica.
zacin e comunicacin acertados do proxecto de deseo.

Pxina 122 de 913

CCL

Deseo. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
d
g
h
k
l

B3.2. Fases do proceso do deseo: Formulacin e

estruturacin: suxeito, obxecto, mtodo e finalidade;
elaboracin e seleccin de propostas; presentacin do
proxecto.

B3.2. Resolver problemas de deseo de xeito creativo, DEB3.2. Desenvolve proxectos sinxelos que dean
lxico, e racional, adecuando os materiais e os proceresposta propostas especficas de deseo previamente
dementos sa funcin esttica, prctica e comunicatiestablecidas.
va.

CSIEE

b
d
g
h
k
l

B.3.3. Fundamentos de investigacin no proceso do

deseo: compilacin de informacin e anlise de datos

B3.3. Compilar e analizar informacin relacionada cos DEB3.3.1. Determina as caractersticas tcnicas e as
distintos aspectos do proxecto a desenvolver, para reaintencins expresivas e comunicativas de diferentes
lizar propostas creativas e realizables ante un problema
obxectos de deseo.
de deseo.
DEB3.3.2. Recolle informacin, analiza os datos obtidos e realiza propostas creativas.

CSC

b
d
g
h
k
l

B3.4. Planificacin do proceso de execucin: propsito, B3.4. Aportar solucins diversas e creativas ante un
problema de deseo, potenciando o desenvolvemento
necesidades, estilo, presuposto, tempo de execucin
do pensamento diverxente.

b
d
g
h
k
l

B3.5. Materiais tcnicos e procedementos para a

realizacin de esquemas e bosquexos grficos.

DEB3.4.1. Planifica o proceso de realizacin desde a

fase de ideacin ata a elaboracin final da obra.

CAA

CMCCT

DEB3.4.2. Debuxa ou interpreta a informacin grfica, CMCCT

tendo en conta as caractersticas e parmetros tcnicos
e estticos do produto para o seu posterior desenvolvemento.
B3.5. Coecer e aplicar tcnicas bsicas de realizacin DEB3.5.1. Realiza esquemas e bosquexos para visuali- CAA
de esquemas e bosquexos presentando con correccin
zar a peza e valorar a sa adecuacin aos obxectivos
os proxectos e argumentndoos en base aos seus aspropostos.
pectos formais, funcionais, estticos e comunicativos.
DEB3.5.2. Materializa a proposta de deseo e presenta CSIEE
e defende o proxecto realizado, desenvolvendo a capacidade de argumentacin, e a autocrtica.
DEB3.5.3. Planifica o traballo, coordnase, participa
activamente e respecta e valora as realizacins do resto dos integrantes do grupo nun traballo de equipo.

CSC

Bloque 4. Deseo Grfico

b
d
g

B4.1. As funcins comunicativas do deseo grfico:

identidade, informacin e persuasin.
B4.2. mbitos de aplicacin do deseo grfico.
B4.3. Deseo grfico e sinalizacin. A sinaltica.

B4.1. Explorar, con iniciativa as posibilidades plsticas DEB4.1.1. Realiza proxectos sinxelos nalgn dos
CCEC
e expresivas da linguaxe grfica utilizndoas de xeito
campos propios do deseo grfico como a sinalizacin,
creativo na ideacin e realizacin de obra orixinal de
a edicin, a identidade, o embalaxe ou a publicidade.
deseo grfico, e analizar desde o punto de vista formal

Pxina 123 de 913

Deseo. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

h
k
l

Principais factores condicionantes, pautas e elementos

na elaboracin de sinais.
B4.4. Aplicacins.

e comunicativo produtos de deseo grfico, identificando os recursos grficos, comunicativos e estticos empregados.

b
d
g
h
k
l

B4.5. A tipografa: o carcter tipogrfico. Elementos

tipogrficos. Lexibilidade. Clasificacin dos tipos. Principais familias tipogrficas.

b
d
g
h
k
l

B4.7. Deseo publicitario. Fundamentos e funcins da

publicidade. Elementos da linguaxe publicitaria.

b
d
g
h
l

B.4.8. A funcin comunicativa da imaxe e a sa relacin B4.4. Desenvolver unha actitude reflexiva e creativa en DEB4.4.1. Relaciona o grado de iconicidade de diferen- CAA
relacin coas cuestins formais e conceptuais da cultucos mbitos do deseo.
tes imaxes grficas coas sas funcins comunicativas.
ra visual da sociedade da que forma parte.

b
d
g
h
k
l

B4.9. Programas informticos de Ilustracin e deseo: B.4.5. Iniciarse na utilizacin de programas informticos DEB4.5. Utiliza con solvencia os recursos informticos
Programas de deseo vectorial e programas de maquede ilustracin e deseo aplicndoos a diferentes proidneos e aplcaos resolucin de propostas especfitacin.
postas de deseo.
cas de deseo grfico.

B4.2. Identificar as principais familias tipogrficas

DEB4.1.2. Examina diferentes obxectos de deseo e CAA
recoecendo as pautas bsicas de lexibilidade, estrutudetermina a sa idoneidade, en funcin das sas caracra, espaciado e composicin.
tersticas tcnicas, comunicativas e estticas.
DEB4.2.2. Utiliza de xeito adecuado a tipografa seguindo criterios acertados na sa eleccin e composicin.

CSIEE

B4.3. Realizar proxectos elementais de deseo grfico DEB4.3. Resolve problemas sinxelos de deseo grfico CMCCT
identificando o problema, aportando solucins creativas
utilizando os mtodos, as ferramentas e as tcnicas de
e seleccionando a metodoloxa e materiais adecuados
representacin adecuadas.
para a sa materializacin.

DEB4.4.2. Emite xuzos de valor argumentados respec- CSIEE

to producin grfica propia e allea en base aos seus
coecementos sobre a materia, o seu gusto persoal e
sensibilidade.
CD

Bloque 5. Deseo de produto e do espazo

b
d
g

B5.1. Nocins bsicas de deseo de obxectos.

B5.1. Analizar os aspectos formais, estruturais, semnticos e funcionais de diferentes obxectos de deseo,
podendo ser obxectos naturais, artificiais, de uso cotin, ou obxectos propios do deseo.

Pxina 124 de 913

DEB5.1.1. Analiza diferentes obxectos de deseo e

determina a sa *idoneidade, realizando en cada caso
un estudo da sa dimensin pragmtica, simblica e
esttica.

CAA

Deseo. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

h
l

b
d
g
h
k
l

Estndares de aprendizaxe
DEB5.1.2. Determina as caractersticas formais e
tcnicas de obxectos de deseo atendendo ao tipo de
produto e as sas intencins funcionais e comunicativas.

B5.2. O proceso creativo no deseo de obxectos e

espazos: Estudo previo, planificacin, bosquexos, representacin grfica, modelo ou maqueta.
B5.3. Tcnicas e materiais de representacin grfica.

B5.2. Desenvolver un proxecto sinxelo de deseo

industrial, seguindo unha metodoloxa idnea e seleccionando as tcnicas de realizacin apropiadas.

b
d
g
h
k
l

b
d
g
h
l

CCEC

DEB5.2.1. Desenvolve proxectos sinxelos de deseo

CSIEE
de produtos en funcin de condicionantes e requirimentos especficos previamente determinados.
2.2. Interpreta a informacin grfica aportada en supos- CCEC
tos prcticos de deseo de obxectos e do espazo.

DEB5.2.2. Utiliza adecuadamente os materiais e as

tcnicas de representacin grfica.

Competencias clave

B5.4. O deseo do espazo habitable. Organizacin do

espazo: condicionantes fsicos, tcnicos, funcionais e
psico-sociais.
B5.5. Distribucin e circulacin.
B5.6. Principais materiais, instalacins e elementos
construtivos empregados no deseo de interiores: caractersticas tcnicas, estticas e construtivas.
B5.7. Iluminacin.

B5.8. Funcins, morfoloxa, e tipoloxa dos obxectos.

Relacin entre obxecto e usuario.
B5.9. Conceptos bsicos de ergonoma, antropometra
e binica e a sa aplicacin ao deseo de produtos e
interiores.

CD

B5.3. Realizar un proxecto elemental de espazo habita- DEB5.3.1. Realiza esquemas e esbozos para visualizar CAA
ble, seguindo unha metodoloxa idnea e seleccionane valorar a adecuacin do traballo aos obxectivos pro- CCEC
do as tcnicas de realizacin apropiadas.
postos.
DEB5.3.2. En propostas de traballo en equipo participa
activamente na planificacin e coordinacin do traballo
e respecta e valora as realizacins e achegas do resto
dos integrantes do grupo.

CSC

DEB5.3.3. Propn solucins viables de habitabilidade,

distribucin e circulacin no espazo en supostos sinxelos de deseo de interiores.

CSC

DEB5.3.4. Valora a metodoloxa proxectual, recoece

os distintos factores que nela interveen e aplcaa
resolucin de supostos prcticos.

CSIEE

B5.4. Valorar a importancia que ten o coecemento e a DEB5.4. Coece as nocins bsicas de ergonoma e
aplicacin dos fundamentos ergonmicos e antropomantropometra e aplcaas en supostos prcticos sinxetricos, nos procesos de deseo, entendendo que son
los de deseo de obxectos e do espazo.
ferramentas imprescindibles para optimizar o uso dun
obxecto ou un espazo e adecualos s medidas, morfoloxa e benestar humanos.

Pxina 125 de 913

CMCCT

2.1.8

Economa da Empresa
Introducin
A Economa da Empresa trata de explicar a realidade empresarial, sendo neste sentido unha rama da economa especializada nun determinado suxeito econmico: a empresa. Trtase dunha ciencia que, por un lado, busca a explicacin do fenmeno econmico empresa e, por outro, a actuacin sobre ela para alcanzar certos fins, a tendencia actual est dirixida a tratar de converter esta disciplina nun corpo de coecementos interdisciplinarios que traten calquera problema que se formule na
empresa.
A empresa un axente esencial da actividade econmica. As empresas constiten as clulas elementais de producin que integran o organismo econmico. A travs delas consguense os obxectivos macroeconmicos, e por iso ocupan a atencin
dos economistas. na economa contempornea onde encontra a sa plenitude, xa que a divisin do traballo, a especializacin, o desenvolvemento do sistema monetario e a amplitude do mercado, crearon o clima necesario para que se dea con
precisin e caractersticas peculiares a unidade autnoma de producin, que constite o obxecto real da Economa da Empresa. Nesta materia traballaranse cuestins como a razn da existencia das empresas, as sas caractersticas, tipos de organizacin e funcionamento e factores que inflen na toma de decisins.
A materia que emprega un enfoque de presentacin baseado na anlise das distintas reas e funcins da empresa, estrutrase nos bloques seguintes: A empresa no que se describen os seus elementos, funcins e obxectivos. Desenvolvemento da
empresa faise unha anlise das decisin de dimensin e localizacin e das estratexias de crecemento. No bloque organizacin e direccin da empresa explcase a planificacin, organizacin e xestin dos recursos da empresa. A funcin produtiva
para analizar os procesos produtivos e a estrutura de ingresos e custos derivada deles. A funcin comercial da empresa fai un repaso das principais decisins da empresa na comercializacin dos seus produtos e/ou servizos. Para comprender a importancia de contar con datos e informacin relevante e precisa na toma de decisins e no cumprimento das obrigas fiscais recllese o bloque titulado a informacin na empresa. Finalmente o bloque a funcin financeira trata de analizar os aspectos
relevantes das decisin de inversin e financiamento na empresa.
A empresa ten un significado social, crea emprego, canaliza a renda e conseguintemente constite un elemento de redistribucin da renda nacional O desenvolvemento da actividade empresarial e a accin do empresario deben estar guiados pola
responsabilidade social e comportamento tico, mis al da procura duns resultados.
A materia permitir o fomento dunha cultura e forma de pensar empresarial, onde se exercite e creza a creatividade e o esprito de innovacin, se incentve a elaboracin de reflexins persoais e a toma de decisins fundamentadas, as como a visualizacin do erro como fonte de progreso e aprendizaxe, e contribuir ao desenvolvemento da competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, de comunicacin lingstica, dixital, da capacidade de aprender a aprender e
do sentido da iniciativa e esprito emprendedor.

2 de bacharelato
Economa de la Empresa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A empresa

a.
d.
i.
j.
k.

B1.1 A empresa e o empresario.

B1.2 Elementos, funcins e obxectivos da empresa.
B1.3 Clases de empresas.
B1.4 Marco xurdico da actividade empresarial.

B1.1 Describir e interpretar os diferentes elementos da

empresa, as clases de empresas e as sas funcins
na Economa, as como as distintas formas xurdicas
que adoptan relacionando con cada unha delas as
responsabilidades legais dos seus propietarios e xestores e as esixencias de capital.

EEB1.1.1 Distingue as diferentes formas xurdicas das

empresas e relacinaas coas esixencias de capital e
responsabilidades para cada tipo.

IEE

EEB1.1.2 Identifica e valora as formas xurdicas de

CAA
empresa mis apropiadas en cada caso en funcin das
caractersticas concretas aplicando o razoamento sobre clasificacin das empresas.
EEB1.1.3 Analiza, para un determinado caso prctico, CAA
os distintos criterios de clasificacin de empresas: segundo a natureza da actividade que desenvolven, a
sa dimensin, o nivel tecnolxico que alcanzan, o tipo
de mercado no que operan, a frmula xurdica que
adoptan, o seu carcter pblico ou privado.

Pxina 126 de 913

Economa de la Empresa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
EEB1.1.4 Describe os elementos da empresa relacionndoos coas funcins que desenvolven e os obxectivos que procuran dentro do sistema.

a.
d.
h.
i.
j.
k.

Competencias clave
CLL

B1.5 Contorno da empresa.

B1.2 Identificar e analizar os trazos principais do
EEB1.2.1 Identifica os diferentes tipos de empresas e IEE
contorno no que a empresa desenvolve a sa actividaempresarios que actan no seu contorno as como a
B1.6 Responsabilidade social e ambiental da empresa.
de e explicar, a partir deles, as distintas estratexias e
forma de interrelacionar co seu entorno mis prximo.
B1.7 Funcionamento e creacin de valor.
decisins adoptadas e as posibles implicacins sociais
.
e ambientais da sa actividade.
EEB1.2.2 Analiza a relacin empresa, sociedade e
CSC
medio ambiente. Valora os efectos, positivos e negativos, das actuacins das empresas nas esferas social e
ambiental.
EEB1.2.3 Analiza a actividade das empresas como
elemento dinamizador e de progreso estimando a sa
creacin de valor para a sociedade e para os seus
cidadns.

CSC

Bloque 2. Desenvolvemento da empresa

d.
i.
j.
k.

B2.1 Localizacin e dimensin empresarial.

B2.2 Estratexias de crecemento interno e externo.
B2.3 As pequenas e medianas empresas: estratexias
de mercado.
B2.4 Importancia das pemes na Economa.
B2.5 Internacionalizacin, competencia global e
tecnoloxa.
B2.6 A empresa multinacional: aspectos positivos e
negativos do seu funcionamento.

B2.1 Identificar e analizar as diferentes estratexias de

crecemento e as decisins tomadas polas empresas,
tomando en consideracin as caractersticas do marco
global no que actan.

EEB2.1.1 Describe e analiza os diferentes factores que CLL

determinan a localizacin e a dimensin dunha empresa, as como valora a transcendencia futura para a
empresa das devanditas decisins.
EEB2.1.2 Valora o crecemento da empresa como
estratexia competitiva e relaciona as economas de
escala coa dimensin ptima da empresa.

IEE

EEB2.1.3 Identifica e explica as estratexias de especializacin e diversificacin.

IEE

EEB2.1.4 Analiza as estratexias de crecemento interno CAA

e externo a partir de supostos concretos.

Pxina 127 de 913

EEB2.1.5 Examina o papel das pequenas e medianas

empresas no noso pas e valora as sas estratexias e
formas de actuar, as como as sas vantaxes e inconvenientes.

CSC

EEB2.1.6 Describe as caractersticas e as estratexias

de desenvolvemento da empresa multinacional e valora a importancia da responsabilidade social e ambiental.

CSC

Economa de la Empresa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
EEB2.1.7 Estuda o impacto da incorporacin da
innovacin e das novas tecnoloxas na estratexia da
empresa e relacinao coa capacidade para competir
de forma global.

Competencias clave
CDI

Bloque 3. Organizacin e direccin da empresa

d.
i.
j.
k.

B3.1 A divisin tcnica do traballo e a necesidade de

organizacin no mercado actual.
B3.2 Funcins bsicas da direccin.
B3.3 Planificacin e toma de decisins estratxicas.
B3.4 Organizacin formal e informal da empresa:
deseo e anlise da sa estrutura.
B3.5 A xestin dos recursos humanos e a sa incidencia na motivacin.
B3.6 Os conflitos de intereses e as sas vas de
negociacin.

B3.1 Explicar a planificacin, organizacin e xestin

EEB3.1.1 Reflexiona sobre a divisin tcnica do
dos recursos dunha empresa, valorando as posibles
traballo nun contexto global de interdependencia ecomodificacins a realizar en funcin do mbito no que
nmica para valorar a sas consecuencias sociais.
desenvolve a sa actividade e dos obxectivos formulados.
EEB3.1.2 Describe a estrutura organizativa, estilo de
direccin, canles de informacin e comunicacin, grao
de participacin na toma de decisins e organizacin
informal da empresa.
EEB3.1.3 Identifica a funcin de cada unha das reas
de actividade da empresa: aprovisionamento, producin e comercializacin, investimento e financiamento,
recursos humanos, e administrativa, as como as sas
interrelacins.

CMT

CLL

IEE

EEB3.1.4 Investiga sobre a organizacin existente nas CAA

empresas do seu mbito mis prximo, identificando
vantaxes e inconvenientes, detectando problemas a
solucionar e describindo propostas de mellora.
EEB3.1.5 Aplica os seus coecementos a unha organizacin concreta, detectando problemas e propoendo melloras.

CAA

EEB3.1.6 Valora a importancia dos recursos humanos IEE

nunha empresa e analiza diferentes maneiras de abordar a sa xestin e a sa relacin coa motivacin e a
produtividade.
Bloque 4. A funcin produtiva

a.
i.
j.
k.

B4.1 Producin e proceso produtivo.

B4.2 Funcin de producin. Produtividade e eficiencia
B4.3 A investigacin, o desenvolvemento e a innovacin (I+D+i) como elementos clave para o cambio tecnolxico e mellora da competitividade empresarial.

B4.1 Analizar diferentes procesos produtivos dende a

perspectiva da eficiencia e a produtividade, recoecendo a importancia da I+D+i.

EEB4.1.1 Realiza clculos da produtividade de distin- CMT

tos factores, interpretando os resultados obtidos e coece medios e alternativas de mellora da produtividade
nunha empresa.
EEB4.1.2 Analiza e valora a relacin existente entre a
produtividade e os salarios dos traballadores.

Pxina 128 de 913

CSC

Economa de la Empresa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

EEB4.1.3 Reflexiona sobre a importancia, para a

CMT
sociedade e para a empresa, da investigacin e a innovacin tecnolxica en relacin coa competitividade e
o crecemento.
i.
j.
k.

i.
j.
k.

B4.4 Custos: clasificacin e clculo dos custos na

empresa.
B4.5 Clculo e interpretacin do albor de rendibilidade
da empresa.

B4.6 Os inventarios da empresa e os seus custos.

Modelos de xestin de inventarios.

B4.2 Determinar a estrutura de ingresos e custos

dunha empresa, calculando o seu beneficio e o seu
albor de rendibilidade, a partir dun suposto formulado.

B4.3 Describir os conceptos fundamentais do ciclo de

inventario e manexar os modelos de xestin.

EEB4.2.1. Distingue os ingresos e custos dunha

empresa e calcula, aplicando razoamentos matemticos, o seu beneficio ou perda xerado ao longo do
exercicio econmico, interpretando os resultados.

CMT

EEB4.2.2 Identifica e calcula os distintos tipos de

custos, ingresos e beneficios dunha empresa e represntaos graficamente.

CAA

EEB4.2.3 Calcula o albor de vendas (de rendibilidade)

necesario para a supervivencia da empresa.

CMT

EEB4.2.4 Analiza os mtodos custo beneficio e custo

eficacia como instrumentos de medida e avaliacin,
que axudan a toma de decisins.

IEE

EEB4.3.1 Identifica os custos que xera o almacn e

resolve casos prcticos sobre o ciclo de inventario.

CMT

EEB4.3.2 Valora as existencias en almacn mediante

diferentes mtodos.

CDI

EEB4.3.3 Valora a relacin entre o control de inventarios e a produtividade e eficiencia nunha empresa.

IEE

Bloque 5. A funcin comercial da empresa

d.
h.
i.
j.
k.

B5.1 Departamento comercial da empresa

B5.2 Concepto e clases de mercado.
B5.3 Tcnicas de investigacin de mercados.
B5.4 Comportamento do consumidor e segmentacin
de mercados.
B5.5 Variables do mrketing-mix e elaboracin de
estratexias.
B5.6 Estratexias de mrketing e tica empresarial.
B5.7 Tecnoloxas da informacin e das comunicacins
e marketing.

B5.1 Analizar as caractersticas do mercado e explicar, EEB5.1.1 Caracteriza un mercado en funcin de

IEE
de acordo con elas, as polticas de mrketing aplicadiferentes variables, como por exemplo, o nmero de
das por unha empresa ante diferentes situacins e
competidores e o produto vendido.
obxectivos.
EEB5.1.2 Identifica, e adapta a cada caso concreto, as CAA
diferentes estratexias e enfoques de mrketing.
EEB5.1.3 Interpreta e valora estratexias de mrketing, CSC
incorporando nesa valoracin consideracins de carcter tico, social e ambiental.
EEB5.1.4 Comprende e explica as diferentes fases e
etapas da investigacin de mercados.

Pxina 129 de 913

CLL

Economa de la Empresa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

EEB5.1.5 Aplica criterios e estratexias de segmentacin de mercados en distintos casos prcticos.

CAA

EEB5.1.6 Analiza e valora as oportunidades de innovacin e transformacin do mrketing que xorden co

desenvolvemento das tecnoloxas da informacin e
das comunicacins.

CDI

EEB5.1.7 Describe a organizacin e funcionamento do CLL

departamento comercial da empresa.
EEB5.1.8 Determina as necesidades dos clientes en
relacin coas caractersticas dos produtos ou servizos
ofrecidos pola empresa.

CSC

EEB6.1.1 Recoece os diferentes elementos patrimoniais e a funcin que teen asignada.

IEE

EEB6.1.2 Identifica, valora e clasifica os bens, dereitos e obrigas da empresa en masas patrimoniais.

CMT

EEB6.1.3 Interpreta a correspondencia entre investimentos e o seu financiamento.

CAA

EEB6.1.4 Detecta, mediante a utilizacin de rateos,

posibles desaxustes no equilibrio patrimonial, solvencia e apancamento da empresa.

CMT

EEB6.1.5 Propn medidas correctoras axeitadas en

caso de detectarse desaxustes patrimoniais ou financeiros.

IEE

Bloque 6. A informacin na empresa

d.
g.
h.
i.
j.
k.

B6.1 Obrigas contables da empresa.

B6.2 A composicin do patrimonio e a sa valoracin.
B6.3 Os resultados da empresa.
B6.4 As contas anuais e a imaxe fiel.
B6.5 Elaboracin do balance e da conta de perdas e
ganancias.
B6.6 Anlise e interpretacin da informacin contable.

B6.1 Identificar os datos mis relevantes do balance e

da conta de perdas e ganancias, explicando o seu significado, diagnosticando a situacin a partir da informacin obtida e propoendo medidas para a sa mellora.

EEB6.1.6 Recoece a importancia do dominio das

CMT
operacins matemticas e procedementos propios das CDI
ciencias sociais como ferramentas que facilitan a solucin de problemas empresariais.
EEB6.1.7 Recoece a conveniencia do equilibrio
econmico, patrimonial e financeiro da empresa.

IEE

EEB6.1.8 Valora a importancia da informacin na toma IEE

de decisins.

Pxina 130 de 913

Economa de la Empresa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
EEB6.1.9 Calcula o resultado do exercicio econmico
da empresa, empregando os criterios de imputacin
aplicables.

Competencias clave
CMT

EEB61.10 Identifica, interpreta e clasifica os elementos CAA

do resultado da empresa.

a.
c.
d.
h.
i.
j.
k.

B6.7 A fiscalidade empresarial: principais figuras

impositivas e elementos clave do sa estrutura e funcionamento.

B6.2 Recoecer a importancia do cumprimento das

obrigas fiscais e explicar os diferentes impostos que
afectan s empresas.

EEB6.2.1 Identifica as obrigas fiscais das empresas

segundo a sa organizacin e actividade que desenvolven.

IEE

EEB6.2.2 Describe o funcionamento bsico dos

impostos que recaen sobre as empresas, destacando
as principais diferenzas entre eles.

CLL

EEB6.2.3 Valora a achega que para a riqueza nacional CSC

supn a carga impositiva que soportan as empresas.
Bloque 7. A funcin financeira

d.
g.
i.
j.
k.

B7.1 Estrutura econmica e financeira da empresa.

B7.2 Concepto e clases de investimento.
B7.3 Valoracin e seleccin de proxectos de investimento.
B7.4 Fontes de financiamento interno e externo da
empresa. Novas formas de financiamento.
B7.5 Os ciclos da empresa.
B7.6 Perodo medio de maduracin.

B7.1 Valorar distintos proxectos de investimento,

xustificando razoadamente a seleccin da alternativa
mis vantaxosa, e diferenciar as posibles fontes de
financiamento nun determinado suposto, razoando a
eleccin mis axeitada.

EEB7.1.1 Coece e enumera os mtodos estticos

(prazo de recuperacin) e dinmicos (criterio do valor
actual neto) para seleccionar e valorar investimentos.

IEE
CMT

EEB7.1.2 Aplica mtodos estticos(prazo de recupera- CAA

cin) e dinmicos (valor actual neto) nun suposto concreto de seleccin de alternativas de inversin para
unha empresa.
EEB7.1.3 Explica as posibilidades de financiamento
CLL
das empresas diferenciando o financiamento externo e
interna, a curto e a longo prazo, as como o custo de
cada unha e as implicacins na marcha da empresa.

Pxina 131 de 913

EEB7.1.4 Analiza nun suposto concreto de financiamento externo as distintas opcins posibles, os seus
custes e variantes de amortizacin.

CAA

EEB7.1.5 Analiza e avala, a partir dunha necesidade

concreta, as distintas posibilidades que teen as empresas de recorrer ao mercado financeiro.

CAA

EEB7.1.6 Valora as fontes de financiamento da empresa, tanto externas coma internas.

IEE

Economa de la Empresa. 2 Bacharelato

Obxectivos

2.1.9

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

EEB7.1.7 Analiza e expresa as opcins financeiras

que mellor se adaptan a un caso concreto de necesidade financeira.

CAA

EEB7.1.8 Aplica os coecementos tecnolxicos

anlise e resolucin de supostos.

CDI

EEB7.1.9 Identifica e describe os ciclos da actividade

da empresa e a sas fases.

CLL

EEB7.1.10 Calcula, para un determinado suposto

prctico o perodos de maduracin da empresa, distinguindo as sas fases integrantes.

CMT
CAA

Economa
Introducin
A formacin en economa faise necesaria nun contexto globalizado, no que as relacins entre os axentes econmicos e sociais son cada da mis complexas.
A consideracin do comportamento econmico das persoas na procura da satisfaccin das sas necesidades , asi como da producin e organizacin dos bens e servizos necesarios e da distribucin dos recursos escasos facilitan a compresin da
realidade social.
Calquera persoa necesita coecer as regras bsicas que explican os acontecementos econmicos e a linguaxe especfica utilizada por economistas e medios de comunicacin para analizar eses feitos. O estudo da economa axuda a percibir e coecer o mundo que nos rodea, e posibilita analizar e afondar nas relacins humanas, facilita a comprensin dos conceptos utilizados habitualmente na anlise econmico e empresarial, serve para potenciar destrezas de razoamento, abstraccin e
interrelacin, e proporciona ferramentas para examinar de forma crtica a sociedade, contribe a desenvolver a curiosidade intelectual, a capacidade analtica, o rigor e a amplitude de perspectivas hora de indagar no coecemento de variables como o crecemento, a pobreza, a educacin, a sade, a riqueza, o medioambiente, etc. Proporciona importantes coecementos matemticos e estatsticos, habilidades de comunicacin oral e escrita para explicar e transmitir ideas e conclusins con
argumentos e evidencias empricas, sentido da tica e respecto ao ser humano, as como unha intensa capacidade de traballo, tanto individual como en equipo.
O enfoque empregado pola economa na resolucin dos problemas sociais a distingue das restantes ciencias sociais. A materia de 4 de ESO distribese en seis bloques que permiten o estudo da economa como ciencia e do papel dos diferentes
axentes econmicos. No bloque 1, Ideas econmicas bsicas, recllense aspectos relativos aos principios econmicos, terminoloxa propia e metodoloxa da ciencia econmica. No dous, Economa e empresa, analzase o papel e funcionamento
do axente empresas na economa. O seguinte bloque, Economa persoal, est dedicado ao estudo da transcendencia das decisins econmicas na vida das persoas. O cuarto bloque, Economa e ingresos e gastos do estado, repasa o papel estatal
no funcionamento econmico a travs da anlise dos seus ingresos e gastos. No quinto bloque, Economa e tipos de xuro, inflacin e desemprego, repsanse os aspectos mis destacados da economa financeira e a sa repercusin na actividade
econmica e o nivel de emprego. Para rematar, Economa internacional fai un breve repaso do funcionamento do sector exterior da economa con especial fincap nas repercusins da integracin econmica e a globalizacin.
A materia de 1 de Bacharelato emprega un esquema mixto de presentacin, herdado de deseos curriculares anteriores e baseado principalmente na anlise da economa como ciencia, do papel dos distintos axentes econmicos e do funcionamento das principais institucins econmicas e os seus elementos. Estrutrase en sete bloques: No primeiro abrdase a o principal problema orixe da ciencia ecconmica , a economa e a escaseza, continuando coa organizacin da actividade
econmica para estudar a estrutura dos sistemas econmicos. Nun segundo bloque, A actividade produtiva, descrbese a producin como principal actividade econmica. No terceiro, O mercado e o sistema de prezos, repsase a principal institucin na fixacin de prezos e asignacin de recursos. A macroeconoma, seguinte bloque, cntrase na medicin da actividade econmica e no estudo do mercado de traballo. O quinto bloque, Aspectos financeiros da economa, fai un repaso da vertente financeira da actividade econmica. O sexto, O contexto internacional da economa, aborda a anlise do sector exterior e dos fenmenos de integracin econmica e globalizacin. E finalmente o bloque desequilibrios econmicos e o papel
do estado na econmica no que se reflexiona sobre o carcter cclico da actividade econmica e o papel do estado para mitigar e corrixir os desequilibrios xurdidos do funcionamento econmico.
A gran transcendencia social da economa queda reflectida na sa contribucin ao fomento da mellora na calidade de vida, ao progreso e ao benestar social, os coecemento econmicos teen cada da mas valor pola importancia de contar con cidadns informados e pola relevancia dunha boa administracin dos recursos pblicos.
O estudo da economa proporciona, xunto coa formacin tcnica, competencias lingsticas e de comunicacin, matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, sociais e cvicas, as como sentido da iniciativa e esprito emprendedor.

Pxina 132 de 913

4 de ESO
Economa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Ideas econmicas bsicas

a,d,f

f,h

B1.1 Economa como ciencia: actividade econmica e

sociedade.
B1.2 Principios na toma de decisins econmicas.
B1.3 A escaseza, a eleccin e a asignacin de recursos. O custo de oportunidade.

B1.4 O mtodo na Economa: modelos econmicos.

B1.5 Fronteira de posibilidades de producin.

B1.1 Explicar a Economa como ciencia social valorando o impacto permanente das decisins econmicas na vida dos cidadns.

B1.2 Identificar e familiarizarse coa terminoloxa

econmica bsica e co uso dos modelos econmicos.

ECB1.1.1 Recoece a escaseza de recursos e a necesi- CSC

dade de elixir e tomar decisins como as claves dos problemas bsicos de toda Economa e comprende que toda
eleccin supn renunciar a outras alternativas e que toda
decisin ten consecuencias.
ECB1.1.2 Distingue diversas formas de analizar e
resolver problemas econmicos, identificando a sas
vantaxes, inconvenientes, e limitacins.

CAA

ECB1.2.1 Comprende e utiliza correctamente diferentes

termos da rea da Economa.

CLL

ECB1.2.2 Diferenza entre Economa positiva e Economa CSC

normativa.

a,f

B1.6 As relacins econmicas bsicas e a sa representacin.

B1.3 Tomar conciencia dos principios bsicos da

Economa a aplicar nas relacins econmicas bsicas
cos condicionantes de recursos e necesidades.

ECB1.2.3 Representa e analiza graficamente o custo de

oportunidade mediante a Fronteira de Posibilidades de
Producin.

CMT

ECB1.3.1 Representa as relacins que se establecen

entre as economas domsticas e as empresas.

CSC

ECB1.3..2 Aplica razoamentos bsicos para interpretar

problemas econmicos provenientes das relacins econmicas do seu mbito.

CSC

Bloque 2. Economa e empresa

a,b,e,k

B2.1 A empresa e o empresario.

B2.2 Elementos, funcins e obxectivos da empresa.
B2.3 Clases de empresas.
B2.4 Formas xurdicas da empresa.

B2.1 Describir os diferentes tipos de empresas e

ECB2.1.1 Distingue as diferentes formas xurdicas das
IEE
formas xurdicas das empresas relacionando con cada
empresas e relacinaas coas esixencias requiridas de
unha delas as sas esixencias de capital e as responcapital para a sa constitucin e responsabilidades legais
sabilidades legais dos seus propietarios e xestores as
para cada tipo.
como as interrelacins das empresas o seu mbito
inmediato.
ECB2.1.2 Identifica e valora as formas xurdicas de
CAA
empresas mis apropiadas en cada caso en funcin
das caractersticas concretas aplicando o razoamento
sobre clasificacin das empresas.
ECB2.1.3 Distingue os diferentes tipos de empresas e
empresarios que actan no seu mbito as como a

Pxina 133 de 913

IEE

Economa. 4 ESO
Obxectivos

a,f,e

Contidos

B2.5 Proceso produtivo e factores produtivos.

B2.6 Sectores da actividade econmica.

Criterios de avaliacin

B2.2 Analizar as caractersticas principais do proceso

produtivo.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

forma de interrelacionar co seu mbito mis prximo e

os efectos sociais e ambientais, positivos e negativos,
que se observan.

CSC

ECB2.2.1 Analiza os distintos tipos de factores produtivos e as relacins entre produtividade, eficiencia e
tecnoloxa.

CMT

ECB2.2.2 Identifica os diferentes sectores econmicos,

as como os seus retos e oportunidades.

CSC

e,f,

B2.7 Fontes de financiamento das empresas. Novas

formas de financiamento.

B2.3 Identificar as fontes de financiamento das empre- ECB2.3.1 Explica as posibilidades de financiamento
CAA
das empresas diferenciando o financiamento externo e
sas.
interno, a curto e a longo prazo, as como o custo de
cada unha e as implicacins na marcha da empresa.

e,f

B2.8 Ingresos e custos da empresa: clasificacin.

B2.9 Resultados da empresa.

B2.4 Determinar para un caso sinxelo a estrutura de

ingresos e custos dunha empresa, calculando o seu
beneficio.

a,e,f

B2.10 Obrigas fiscais das empresas.

B2.5 Diferenciar os impostos que afectan s empresas ECB2.5.1 Identifica as obrigas fiscais das empresas
segundo a sa forma xurdica e actividade sinalando o
e a importancia do cumprimento das obrigas fiscais.
funcionamento bsico dos impostos e as principais
diferenzas entre eles.

ECB2.4.2 Distingue os ingresos e custos dunha

empresa e calcula, aplicando razoamentos matemticos, o seu beneficio ou perda, interpretando os resultados.

CMT

CAA

ECB2.5.2 Valora a achega que para a riqueza nacional CSC

supn a carga impositiva que soportan as empresas.
Bloque 3. Economa persoal
d,e,f

B3.1 Orzamento persoal. Control dos ingresos e

gastos.
B3.2 Xestin do orzamento. Obxectivos e prioridades.

B3.1 Realizar un orzamento persoal distinguindo entre

os diferentes tipos de ingresos e gastos, controlar o
seu grao de cumprimento e as posibles necesidades
de adaptacin.

ECB3.1.1 Elabora un orzamento ou plan financeiro

persoal, identificando cada un dos ingresos e gastos
integrantes, e realiza o seu seguimento.

CMT

a,d,k

B3.3 Planificacin econmico-financeira: necesidades

econmicas nas etapas da vida.

B3.2 Decidir con racionalidade ante as alternativas

econmicas da vida persoal relacionando estas co
benestar propio e social.

ECB3.2.1 Comprende as necesidades de planificacin

e do manexo de asuntos financeiros ao longo da vida.
Dita planificacin vinclase previsin realizada en
cada unha das etapas, de acordo coas decisins tomadas e a marcha da actividade econmica nacional.

CSIEE

a,f

B3.4 Aforro e endebedamento.

B3.5 Risco e diversificacin.

B3.3 Expresar unha actitude positiva cara ao aforro e

empregar o aforro como medio para alcanzar diferentes obxectivos.

ECB3.3.1 Recoece e explica a relevancia do aforro e do CSC

control do gasto.

Pxina 134 de 913

Economa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

a,b,e,f,g

B3.6 O dieiro.
B3.4 Recoecer o funcionamento bsico do dieiro e
diferenciar os tipos de contas bancarias e de tarxetas
B3.7 Contratos financeiros: contas e tarxetas de dbito
emitidas como medios de pagamento valorando a
e crdito.
oportunidade do seu uso con garantas e responsabili B3.8 Relacins no mercado financeiro: informacin e
dade.
negociacin.
B3.9 Implicacins dos contratos financeiros. Dereitos e
responsabilidades dos consumidores no mercado financeiro.

e,f,g

B3.10 O seguro como medio para a cobertura de

riscos. Tipoloxa de seguros

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ECB3.4.1 Comprende os termos fundamentais e

describe o funcionamento das contas na operativa
bancaria.

CLL

ECB3.4.2 Valora e comproba a necesidade de inter CLL

pretar as clusulas dos contratos bancarios para coe- CAA
cer os dereitos e obrigas que se derivan delas, as como a importancia de operar en condiciones de seguridade cando se empregan procedementos telemticos.
ECB3.4.3 Recoece a capacidade de negociacin
coas entidades financeiras e analiza os procedementos de reclamacin ante estas.

CAA

ECB3.4.4 Identifica e explica as distintas modalidades

de tarxetas bancarias, que existen, as como os elementos e procedementos que garanten a seguridade
na sa operativa.

CAA

B3.5 Coecer o concepto de seguro e a sa finalidade. ECB3.5.1 Identifica, describe e clasifica os tipos de
CAA
seguros segundo os riscos ou situacins adversas nas
etapas da vida.
Bloque 4. Economa e ingresos e gastos do Estado

a,b,e,f,g

B4.1 Orzamentos pblicos: ingresos e gastos do

Estado.

B4.1 Recoecer e analizar a procedencia das principais fontes de ingresos e gastos do Estado, as como
interpretar grficos onde se mostre a devandita distribucin.

ECB4.1.1 Identifica as vas de onde proceden os

ingresos do Estado, as como as principais reas dos
gastos do Estado e comenta as sas relacins.

CSC

ECB4.1.2 Analiza e interpreta datos e grficos de

CMT
contido econmico relacionados cos ingresos e gastos
do Estado.
ECB4.1.3 Distingue nos diferentes ciclos econmicos o CAA
comportamento dos ingresos e gastos pblicos, as
como os efectos que se poden producir ao longo do
tempo.

a,e,f,

B4.2 A dbeda pblica e o dficit pblico.

B4.2 Diferenciar e explicar os conceptos de dbeda

Pxina 135 de 913

ECB4.1.4 Describe o contido dos orzamentos pblicos

e argumenta a necesidade de prever os ingresos e
gastos e controlar a sa execucin.

CSC

ECB4.2.1 Comprende e expresa as diferenzas entre

os conceptos de dbeda pblica e dficit pblico, as

CLL

Economa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
pblica e dficit pblico.

a,c,d,e,f

B4.3 Desigualdades econmicas e distribucin da

renda.

B4.3 Determinar o impacto para a sociedade da

desigualdade da renda e estudar as ferramentas de
redistribucin da renda.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

como a relacin que se produce entre eles.

ECB4.3.1 Coece e describe os efectos da desigual CSC
dade da renda e os instrumentos de redistribucin desta.
ECB4.3.2 Interpreta grficos representativos da
distribucin da renda

CAA

ECB5.1.1 Describe as causas da inflacin e valora as

sas principais repercusins econmicas e sociais.

CSC

ECB5.1.2 Explica o funcionamento dos tipos de

interese e as consecuencias da sa variacin para a
marcha da Economa.

CAA

ECB5.1.3 Valora e interpreta datos e grficos de

contido econmico relacionados cos tipos de interese,
inflacin e desemprego.

CMT

Bloque 5. Economa e tipos de xuro, inflacin e desemprego

a,c,e,f

a,c,e,f

B5.1 Tipos de xuro.

B5.2 A inflacin.
B5.3 Consecuencias dos cambios nos tipos de interese e inflacin.
B5.4 Desemprego: clasificacin e consecuencias.

B5.5 Causas e polticas contra o desemprego.

B5.6 Perspectivas da ocupacin.

B5.1 Diferenciar as magnitudes de tipos de interese,

inflacin e desemprego, analizar as relacins existentes entre elas e interpretar datos e grficos vinculados
con esas magnitudes.

B5.2 Valorar diferentes opcins de polticas macroeco- ECB5.2.1 Describe as causas do desemprego e valora CAA
nmicas para facer fronte ao desemprego.
as sas principais repercusins econmicas e sociais.
ECB5.2.2 Analiza os datos de desemprego en Espaa
e as polticas contra o desemprego.

CSC

ECB5.2.3 Investiga e recoece vieiros e tendencias de CAA

emprego.
Bloque 6. Economa internacional
a,e,f,k

B6.1 A globalizacin econmica.

B6.2 O comercio internacional.
B6.3 A integracin econmica e monetaria europea.
B6.4 Economa e medioambiente: sustentabilidade.

B6.1 Valorar o impacto da globalizacin econmica, do ECB6.1.1 Valora o grao de interconexin das diferencomercio internacional e dos procesos de integracin
tes Economas de todos os pases do mundo e aplica
econmica na calidade de vida das persoas e o medio.
a perspectiva global para emitir xuzos crticos.

Pxina 136 de 913

CAA

ECB6.1.2 Explica as razns que xustifican e inflen no

intercambio econmico entre pases.

CSC

ECB6.1.3 Analiza e presenta acontecementos econmicos contemporneos no contexto da globalizacin e

o comercio internacional.

CAA

ECB6.1.4 Recoece e enumera vantaxes e inconve-

CSC

Economa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

nientes do proceso de integracin econmica e monetaria da Unin Europea.

ECB6.1.5 Reflexiona sobre os problemas ambientais e CSC
a sa relacin co impacto econmico internacional
analizando as posibilidades dun desenvolvemento sostible.

1 de bacharelato
Economa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Economa e escaseza. A organizacin da actividade econmica

i,j

B1.1 A escaseza, a eleccin e a asignacin de recursos. O custo de oportunidade.

B1.1 Explicar o problema da escaseza: recursos

escasos e necesidades ilimitadas.

ECB1.1.1 Recoece a escaseza, a correspondente

CAA
necesidade de elixir entre decisins alternativas, como
problema mis determinante a afrontar en todo sistema econmico.

a,h,i,j

B1.2 Os diferentes mecanismos de asignacin de

recursos.
B1.3 Anlise e comparacin dos diferentes sistemas
econmicos.

B1.2 Observar os problemas econmicos dunha

ECB1.2.1 Analiza as distintas respostas as preguntas CSC
sociedade, as como analizar e expresar unha valoraclave sobre a organizacin dos principais sistemas
cin crtica das formas de resolucin desde o punto de
econmicos.
vista dos diferentes sistemas econmicos.
ECB1.2.2.Relaciona para a sa interpretacin, os
CSC
cambios mis recentes no escenario econmico mundial coas circunstancias tcnicas, econmicas, sociais
e polticas que os explican, a partir de casos concretos
de anlise.
ECB1.2.3 Compara diferentes sistemas econmicos,
utilizando exemplos actuais do mbito internacional.

i,j

B1.4 Economa como ciencia: actividade econmica e B1. 3 Comprender o mtodo cientfico que se utiliza na ECB1.3.1 Distingue as proposicins econmicas
rea da Economa, as como identificar as fases da
sociedade.
positivas das proposicins econmicas normativas.
investigacin cientfica en Economa e os modelos
B1.5 Principios na toma de decisins econmicas.
econmicos.
ECB1.3.2 Interpreta os modelos de representacin da
B1. 6 Os modelos econmicos. Economa positiva e
realidade econmica e emprega os termos e a metoEconoma normativa.
doloxa apropiados para analizar problemas econmi B1.7 Informacin econmica: interpretacin de datos e
cos concretos.
grficos.
Bloque 2.A actividade produtiva

Pxina 137 de 913

CAA
CAA
CLL

Economa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

i,j,k

B2.1 Proceso produtivo e factores de producin.

B2.1 Analizar as caractersticas principais do proceso

produtivo.

ECB2.1.1 Expresa unha visin integral do funciona CAA

mento do sistema produtivo partindo do estudo da empresa e a sa participacin en sectores econmicos,
as como a sa conexin e interdependencia.

i,j

B2.2 Divisin tcnica do traballo, produtividade e

interdependencia.

B2.2 Explicar as razns do proceso de divisin tcnica do ECB2.2.1 Relaciona o proceso de divisin tcnica do
CSC
traballo coa interdependencia econmica nun contexto
traballo.
global.
ECB2.2.2Clasifica e define os factores produtivos e
describe as relacins entre produtividade, eficiencia e
tecnoloxa.

CMT

a,h,i,j,k

B2.3 Globalizacin: cambios no sistema produtivo ou

na organizacin da producin.

B2.3 Identificar os efectos da actividade empresarial para

a sociedade e a vida das persoas.

ECB2.3.1 Analiza para explicar as repercusins da

actividade das empresas, tanto nun mbito prximo
coma nun mbito internacional.

IEE

a,h,i,j,k

B2.4 A empresa, os seus obxectivos e funcins.

B2.4 Expresar os principais obxectivos e funcins das

empresas, utilizando referencias reais do mbito prximo
e transmitindo a utilidade que se xera coa sa actividade.

ECB2.4.1 Distingue e interpreta os obxectivos e

funcins das empresas.

IEE
CAA

ECB2.4.2 Explica a funcin creadora de utilidade dos

bens das empresas.

CAA
CAA

i,j,k

B2.5 Eficacia, eficiencia e efectividade.

B2.6 Eficiencia na producin: eficiencia tcnica e
econmica.

B2.5 Relacionar e distinguir a eficiencia tcnica e a

eficiencia econmica.

ECB2.5.1 Determina e interpreta a eficiencia tcnica e

econmica a partir dos casos formulados.

i,j,k

B2.7 Custos de producin. Clculo e anlise dos

custos de producin e dos beneficios.

B2.6 Calcular e controlar os custos e beneficios das

empresas, as como representar e interpretar grficos
relativos aos devanditos conceptos.

ECB2.6.1 Calcula, clasifica e utiliza diferentes tipos de CMT

custos, tanto fixos coma variables, totais, medios e
marxinais, as como representa e interpreta grficos de
custos.
ECB2.6.2 Calcula, analiza e interpreta os beneficios
CAA
dunha empresa a partir de supostos de ingresos e custos dun perodo.

i,j,k

B2.8 A funcin de producin.

B2.7 Analizar, representar e interpretar a funcin de

producin dunha empresa a partir dun caso dado.

ECB2.7.1 Representa e interpreta grficos de produ CMT

cin total, media e marxinal a partir de supostos dados.

Bloque 3. O mercado e o sistema de prezos

i,j,k

B3.1 A curva de demanda. Movementos ao longo da

curva de demanda e desprazamentos na curva de demanda. Elasticidade da demanda.

B3.1 Interpretar, a partir do funcionamento do mercado, as variacins en cantidades demandadas e ofertadas de bens e servizos en funcin de distintas varia-

Pxina 138 de 913

ECB3.1.1 Representa graficamente os efectos das

variacins das distintas variables no funcionamento
dos mercados.

CMT

Economa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos
B3.2 A curva de oferta. Movementos ao longo da curva
de oferta e desprazamentos na curva da oferta. Elasticidade da oferta.
B3.3 O equilibrio do mercado.

a,h,i,j,k

Criterios de avaliacin
bles.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ECB3.1.2 Define e expresa matematicamente as

variables que determinan a oferta e a demanda.

CMT

ECB3.1.3 Analiza as elasticidades de demanda e de

oferta, interpretando os cambios en prezos e cantidades, as como os seus efectos sobre os ingresos totais.

CAA

B3.4 Diferentes estruturas de mercado e modelos de

B3.2 Analizar o funcionamento de mercados reais e
ECB3.2.1 Analiza e compara o funcionamento dos
CMT
observar as sas diferenzas cos modelos, as como as
diferentes tipos de mercados, explicando as sas difecompetencia.
sas consecuencias para os consumidores, empresas
renzas.
B3.5 A competencia perfecta. A competencia imperfecou Estados.
ta. O monopolio. O oligopolio. A competencia monopo ECB3.2.2 Aplica a anlise dos distintos tipos de
CAA
lstica.
mercados a casos reais identificados a partir da observacin do mbito mis inmediato.
ECB3.2.3 Valora, de forma crtica, os efectos que se
derivan sobre os axentes interveniente nos diversos
mercados.

CSC

ECB4.1.1 Mide, interpreta e expresa as principais

magnitudes macroeconmicas como indicadores da
situacin econmica dun pas.

CMT

ECB4.1.2 Relaciona as principais macromagnitudes e

utilzaas para establecer comparacins con carcter
global.

CAA

ECB4.1.3 Analiza de forma crtica os indicadores

estudados valorando o seu impacto, os seus efectos e
as sas limitacins para medir a calidade de vida.

CSC

ECB4.2.1 Utiliza e interpreta a informacin contida en

tboas e grficos de diferentes variables macroeconmicas e a sa evolucin no tempo.

CMT

Bloque 4. A macroeconoma
g,h,i,j

g,i,j,

B4.1 Macromagnitudes: A producin. A renda. O

B4.1 Distinguir e operar coas principais magnitudes
macroeconmicas e analizar as relacins existentes
gasto.
entre elas, valorando os inconvenientes e as limita B4.2 Equilibrio macroeconmico: demanda e oferta
cins que presentan como indicadores da calidade de
agregadas.
vida.
B4.3 Inflacin e tipos de xuro.
B4.4 Os vnculos dos problemas macroeconmicos e a
sa interrelacin.

B4.5 Indicadores do desenvolvemento da sociedade:

as macromagnitudes e sas limitacins.

B4.2 Interpretar datos e indicadores econmicos

bsicos e a sa evolucin.

ECB4.2.2 Considera investigacins e publicacins

CAA
econmicas de referencia como fonte de datos especficos e recoece os mtodos de estudo utilizados polos
economistas.
ECB4.2.3 Opera con variables econmicas mediante
aplicacins informticas, analzaas e interprtaas, pre-

Pxina 139 de 913

CDI

Economa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sentando as sas valoracins de carcter persoal.

a,h,i,j,k

a,g,h,i,j

B4.6 O mercado de traballo. O desemprego: tipos de

desemprego e as sas causas.

B4.7 Polticas contra o desemprego.

B4.3 Valorar a estrutura do mercado de traballo e a

ECB4.3.1 Examina e interpreta datos e grficos de
sa relacin coa educacin e formacin, analizando de
contido econmico relacionados co mercado de trabaforma especial o desemprego.
llo.

CMT

ECB4.3.2 Valora a relacin entre a educacin e

formacin e as probabilidades de obter un emprego e
mellores salarios.

CSC

ECB4.3.3 Investiga e recoece vieiros de ocupacin e

tendencias de emprego.

CAA

B4.4 Estudar as diferentes opcins de polticas macro- ECB4.4.1 Analiza os datos de inflacin e desemprego
econmicas para facer fronte inflacin e o desemen Espaa e as diferentes alternativas para loitar conprego.
tra o desemprego e a inflacin.

CAA
IEE

Bloque 5. Aspectos financeiros da Economa

i,j

B5.1 O dieiro na Economa: tipoloxa e funcionamento.

B5.2 Proceso de creacin do dieiro.

B5.1 Recoecer o proceso de creacin do dieiro, os

cambios no seu valor e a forma en que estes se miden.

ECB5.1.1 Analiza e explica o funcionamento do dieiro e

do sistema financeiro nunha Economa.

CSC

a,d,h,i,j

B5.3 Teoras explicativas da inflacin.

B5. 2 Describir as distintas teoras explicativas sobre

ECB5.2.1 Recoece as causas da inflacin e valora as
as causas da inflacin e os seus efectos sobre os consas repercusins econmicas e sociais.
sumidores, as empresas e o conxunto da Economa.

CSC

i,j

B5.4 Sistema financeiro. Novas formas de financiamento

B5.3 Explicar o funcionamento do sistema financeiro e

coecer as caractersticas dos seus principais produtos e mercados.

ECB5.3.1 Valora o papel do sistema financeiro como

elemento canalizador do aforro ao investimento e identifica os produtos e mercados que o compoen.

CAA

a,d,h,i,j

B5.5 Poltica monetaria: instrumentos

B5.4 Analizar os diferentes tipos de poltica monetaria.

ECB5.4.1 Razoa, de forma crtica, en contextos reais,

sobre as accins de poltica monetaria e o seu impacto
econmico e social.

CAA

i,j
a,h,i,j

B5.6 Banco Central Europeo.

B5.7 Mecanismos da oferta e demanda monetaria:
efectos sobre os tipos de xuro.

B5.5 Identificar o papel do Banco Central Europeo, as

como a estrutura da sa poltica monetaria.

ECB5.5.1 Identifica os obxectivos e a finalidade do Banco CSC

Central Europeo e razoa sobre o seu papel e funcionamento.
ECB5.5.2 Describe os efectos das variacins dos tipos de CMT
interese na Economa.

Bloque 6. O contexto internacional da Economa

g,i,j

B6.1 Comercio internacional: causas e teoras.

B6.1 Analizar os fluxos comerciais entre das econo-

Pxina 140 de 913

ECB6.1.1 Identifica e describe os fluxos comerciais

CSC

Economa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B6.2 Balanza de pagos, especial referencia espaola.

mas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

internacionais.

a,i,j

B6.3 Cooperacin e integracin econmica.

B6.4 A Unin Europea (UE).

B6.2 Examinar os procesos de integracin econmica

e describir os pasos que se produciron no caso da
Unin Europea.

ECB6.2.1 Explica o proceso de cooperacin e integracin econmica producido na Unin Europea, e reflexiona para valorar as repercusins e implicacins para
Espaa nun contexto global.

a,b,h,i,j

B6.5 Globalizacin econmica e financeira: causas e

consecuencias.
B6.6 Organismos econmicos internacionais: mecanismos de regulacin.

B6.3 Analizar e valorar as causas e consecuencias da

globalizacin econmica as como o papel dos organismos econmicos internacionais na sa regulacin.

ECB6.3.1 Expresa as razns que xustifican o intercambio CSC

econmico entre pases.
ECB6.3.2 Describe as implicacins e efectos da globalizacin econmica nos pases e reflexiona sobre a necesidade da sa regulacin e coordinacin.

CSC

CAA

Bloque 7. Desequilibrios econmicos e o papel do estado na Economa

a,b,c,i,j

B7.1 Ciclos econmicos: as crises na Economa.

B7.2 Polticas macroeconmicas de crecemento,
estabilidade e desenvolvemento.
B7.3 O medioambiente: recurso sensible e escaso.
B7.4 Pobreza e subdesenvolvemento: causas e
posibles vas de solucin.

B7.1 Reflexionar sobre o impacto do crecemento e as

crises cclicas na Economa e os seus efectos na calidade de vida das persoas, o medioambiente e a distribucin da riqueza a nivel local e mundial.

ECB7.1.1 Identifica e analiza os factores e variables

que inflen no crecemento econmico, o desenvolvemento e a redistribucin da renda.

CSC

ECB7.1.2 Diferenza o concepto de crecemento e de

desenvolvemento.

CLL

ECB7.1.3 Recoece e explica as consecuencias do

crecemento sobre a reparticin da riqueza, sobre o
medioambiente e a calidade de vida.

CSC

ECB7.1.4 Analiza de forma prctica os modelos de

desenvolvemento dos pases emerxentes e as oportunidades que teen os pases en vas de desenvolvemento para crecer e progresar.

CAA

ECB7.1.5 Reflexiona sobre os problemas ambientais e CSC

a sa relacin co impacto econmico internacional
analizando as posibilidades dun desenvolvemento sustentable.
ECB7.1.6 Desenvolve actitudes positivas en relacin
co medioambiente e valora a consideracin da proteccin do medioambiente na toma de decisins econmicas.

CSC

ECB7.1.7 Identifica os bens ambientais como factor de CSC

producin escaso, que proporciona inputs e recolle
refugallos e residuos, o que supn valorar os custos

Pxina 141 de 913

Economa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

asociados.
ECB7.1.8 Recoece a evolucin cclica da actividade
econmica, describe as fases, as representa graficamente e considera as sas consecuencias sociais.
a,c,i,j

CMT

B7.5 Poltica fiscal e orzamentos pblicos.

B7.2 Explicar e ilustrar con exemplos significativos as ECB7.2.1 Distingue e explica as distintas funcins do
finalidades e funcins do Estado nos sistemas de EcoEstado: fiscais, estabilizadoras, redistributivas, regula B7.6 O Estado na Economa: funcins.
noma de mercado e identificar os principais instrudoras e provedoras de bens e servizos pblicos.
B7.7 Os fallos do mercado e a intervencin do sector
mentos que utiliza, valorando as vantaxes e inconvepblico.
nientes do seu papel na actividade econmica.
ECB7.2.2 Identifica os principais fallos do mercado, as
B7.8 Redistribucin de renda e riqueza: a igualdade de
sas causas e efectos para os axentes que interveen
oportunidades.
na Economa e as diferentes opcins de actuacin por
parte do Estado.

CLL

ECB7.2.3 Clasifica e describe os elementos integrantes dos orzamentos pblicos e argumenta a necesidade de prever os ingresos e gastos e controlar a sa
execucin.

CAA
CMT

CSC

2.1.10 Filosofa
Introducin
A travs da UNESCO, a ONU alenta aos seus estados membros a traballar na promocin, fortalecemento e extensin da Filosofa en todos os niveis do ensino porque a sociedade democrtica, formada por unha pluralidade diversa de persoas e
comunidades, proxectos e intereses, demanda un pensamento racional que axude a comprender o mundo complexo que nos rodea e forneza de instrumentos para edificar unha sociedade libre, igual e xusta. A UNESCO considera que a materia de
Filosofa, o saber mis antigo de Europa, a ferramenta adecuada que debe servir a este fin. A filosofa forma unha cidadana reflexiva, lcida, participativa, amante das institucins democrticas e con habilidades prcticas na resolucin dos problemas especficos das sociedades democrticas avanzadas.
A materia de Filosofa capacita ao alumnado para o exercicio do pensamento crtico e independente co que acadar unha mellor comprensin do mundo globalizado e de si mesmo. Grazas Filosofa adquire a aptitude de entretecer unha defensa racional e razoable da sa autonoma, dignidade e dereitos, nun contexto (mundial, nacional) en transo de globalizacin. O pensamento filosfico aporta os coecementos tericos e destrezas prcticas para entender, analizar e propoer solucins aos
desafos intelectuais e morais do sculo XXI. Asemade, a materia da Filosofa ofrece os fundamentos conceptuais dos principios e valores da paz e seguridade mundiais: democracia, imperio da lei, dereitos humanos, tolerancia, xustiza, igualdade,
liberdade (a UNESCO nomea a Filosofa como Escola de liberdade na sa estratexia internacional e no informe de 2007). Os mtodos filosficos proporcionan enfoques plurais e contrastados que permiten albiscar sadas aos problemas que afectan convivencia humana. A aprendizaxe do tratamento racional e dialogado destes asuntos disipa o recurso violencia, guerra, fomenta a paz, a seguridade global e local. En terceiro lugar, a materia de Filosofa impulsa no alumnado o valor da
indagacin e a reflexin argumentada para descubrir prexuzos, xerar claridade a respecto dos obxectivos e sentido da vida, valorar a calidade dos argumentos, detectar sofismas e falacias, resistir a presin arbitraria dos superiores e dos pares,
atopar puntos de encontro entre posicins diferentes, humanizar a aqueles cos que estamos obrigados a convivir. A materia de Filosofa axuda a desmontar os argumentos das condutas baseadas nos valores da dominacin e a vontade de poder
que provocan crises ecolxicas, econmicas, humanas. A meditacin filosfica esperta no alumnado o interese polos demais, estimula a empata para imaxinar os problemas que lles afectan, crea a capacidade para emocionalos moralmente. Merc
ao autocoecemento que promove a filosofa, o alumnado pode chegar a recoecer que a fraxilidade, debilidade e mortalidade non son aspectos negativos e odiosos da existencia humana, senn ocasins para a axuda mutua, cooperacin e reciprocidade. En cuarto lugar, grazas aos varios modelos de pensamento filosfico, a materia de Filosofa estimula a deliberacin sosegada sobre as decisins que rexen a vida coti individual e colectiva, e impulsa a tomar iniciativas razoables. Nunha
sociedade democrtica avanzada o alumnado debe formarse para aplicar o pensamento crtico anlise de principios econmicos e polticos, sopesar distintas teoras sobre a liberdade e a xustiza social, recoecer a interaccin dos fenmenos naturais e sociais, avaliar o impacto tico e social da tecnociencia, gozar con autonoma dos produtos artsticos. A materia de Filosofa proporciona a visin e comprensin holstica necesaria para realizar estas tarefas. O alumnado educado filosoficamente as activo, curioso, argumentativo, creativo, comprometido, innovador.
Como vemos, a Filosofa como materia potencia o desenvolvemento das competencias sociais e cvicas, por estar estreitamente vinculadas coa finalidade ltima de todo o seu proxecto. Pero nesa consecucin precisa de acudir Competencia en
Comunicacin Lingstica, que permite ao alumno tanto a exposicin dun pensamento rigoroso e claro coma o dilogo frutfero cos outros. A Competencia de Aprender a Aprender manifstase na obriga intrnseca do facer filosfico de xerar marcos

Pxina 142 de 913

de sentido cada vez mis complexos, globais e enriquecedores que nos permitan tratar cunha realidade plstica, multifactica e omniabarcante, realidade que provoca en ns a moi humana sensacin de admiracin. E nesa sensacin a Filosofa non
est soa, a Matemtica e a Ciencia ntrense da mesma fonte, e a competencia neses saberes cobra mis luz cando os examinamos dende o saber que na orixe foi un con eles. Pero non chega a admiracin. Con ela aparece a curiosidade que s se
satisfai cando polo Sentido de Iniciativa e o Esprito Emprendedor animmonos accin, creacin, innovacin. O mesmo saber require de atrevemento, de ousada, de iniciativa, como nos recorda Kant. A Competencia Dixital capacita aos alumnos para o uso das novas tecnoloxas que serven para traballar coa materia mesma da razn: o sentido, que se presenta baixo as das facetas da informacin e a comunicacin. O percorrido da Filosofa, polos seus temas e pola sa historia, brinda
acceso, ao cabo, a un panorama de teoras, pensadores, correntes, ideas, argumentos, crticas e preguntas que conforman a trama onde se vieron tecendo as Expresins Culturais que nos fan ser o que somos.
Tamn son abordados no currculo de Filosofa varios dos elementos transversais de etapa, os que atinxen basicamente ao esprito emprendedor e ao estudo dos proxectos empresariais e influenza que poden ter neles as achegas das distintas
ramas da Filosofa.
Na materia de Filosofa todas estas esixencias aglutnanse en varios bloques temticos: a especificidade do saber filosfico, o coecemento humano, a pregunta pola realidade, a condicin humana, a racionalidade prctica. A travs deles o alumnado coecer os interrogantes, conceptos, formulacins e respostas da Filosofa aos grandes problemas do saber, o coecemento, a ciencia, a realidade, a natureza, o ser humano, a accin, a arte, o discurso, a innovacin. Os contidos relacionados
coa epistemoloxa, filosofa da ciencia e da natureza, metafsica, permiten afondar no coecemento que o alumnado ten do seu entorno e da sa relacin con el. O alumnado desenvolve a competencia para interpretar sucesos, avaliar o seu impacto,
localizar as sas causas, anticipar e prever as consecuencias, analizar os factores capaces de transformar a realidade. As mesmo, invitan ao alumnado a exercer o pensamento metdico (na ciencia, ontoloxa e metafsica) con rigor e precisin. Os
contidos de antropoloxa, tica e filosofa poltica deitan luz sobre a realidade individual, social, cultural. Estimulan a autocomprensin e autocoecemento, espertan a capacidade de argumentacin moral e poltica, desenvolven a conciencia normativa e a empata moral, fomentan o respecto polos dereitos humanos, invitan participacin activa na vida democrtica. Os contidos de filosofa da linguaxe, lxica, retrica e argumentacin serven para educar a interpretacin, expresin, formulacin
e exposicin do propio pensamento e do alleo en contextos comunicativos variados (deliberacin, negociacin, investigacin, dilogo, controversia, discusin crtica, conversa informal), empregando con eficacia o razoamento lxico e respectando as
mximas que rexen a conduta racional comunicativa. Os contidos de esttica proxectan ao alumnado a comprender, apreciar e valorar con esprito crtico reflexivo, actitude aberta e respectuosa, as diferentes manifestacins culturais e artsticas. A
finalidade apropiarse criticamente dun conxunto de criterios estticos para estimar o valor da producin cultural e artstica e, chegado o caso, producir obras artsticas innovadoras con contido filosfico.
Tanto estes contidos curriculares coma o tratamento das competencias clave e dos elementos transversais invitan ao profesorado da materia a emprender unha renovacin metodolxica na que os alumnos sexan quen de ocupar o papel activo fundamental que lles corresponde nos procesos de ensino-aprendizaxe. O de persoas autnomas e crticas, sociais e racionais, creativas e prudentes, donas de si e respectuosas cos outros, sabias e felices. O tipo de persoa que a mellor Filosofa nos
presenta, dende sempre, como ideal humano.

1 de bacharelato
Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Contidos transversais

B1.1. Textos filosficos e textos pertencentes a outras B1.1. Ler comprensivamente e analizar, de forma
ramas do saber relacionados coas temticas filosficrtica, textos significativos e breves, pertencentes a
cas estudadas.
pensadores destacados.

FIB1.1.1. Analiza, de forma crtica, textos pertencentes a pensadores destacados, identifica as problemticas e as solucins expostas, distinguindo as teses
principais, a orde da argumentacin, e relaciona os
problemas propostos nos textos co estudado na unidade, e/ou co aportado por outros filsofos ou correntes e/ou con saberes distintos da filosofa.

b
d
e

B1.2. Composicin escrita de argumentos de reflexin B1.2. Argumentar e razoar os propios puntos de vista
filosfica e de discursos orais, manexando as regras
sobre as temticas estudadas na unidade, de forma
bsicas da retrica e a argumentacin.
oral e escrita, con claridade e coherencia.

FIB1.2.1. Argumenta e razoa as sas opinins, de

CCL
forma oral e escrita, con claridade e coherencia, e
demostrando un esforzo creativo e acadmico na valoracin persoal dos problemas filosficos analizados.

B1.3. Uso dos procedementos de traballo intelectual

(inclundo os das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin) adecuados Filosofa, en especial a
asimilacin e uso rigoroso do lxico relacionado coas
temticas filosficas estudadas.

b
d
e
h
k

B1.3. Seleccionar e sistematizar informacin obtida de FIB1.3.1. Selecciona e sistematiza informacin obtida
tanto en libros especficos como en internet, usando
distintas fontes.
as posibilidades das novas tecnoloxas para consolidar e ampliar a informacin.
FIB1.3.2. Elabora listas de vocabulario de conceptos,
comprendendo o seu significado e aplicndoos con

Pxina 143 de 913

CAA

CD

CAA

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

rigor, organizndoos en esquemas ou mapas conceptuais, tboas cronolxicas e outros procedementos

tiles para a comprensin da filosofa.
d
e
g

B1.3. Uso dos procedementos de traballo intelectual

(inclundo os das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin) adecuados Filosofa, en especial a
asimilacin e uso rigoroso do lxico relacionado coas
temticas filosficas estudadas.

B1.4. Analizar e argumentar sobre formulacins

filosficas, elaborando de forma colaborativa esquemas, mapas conceptuais, tboas cronolxicas e outros procedementos tiles, mediante o uso de medios
e plataformas dixitais.

FIB1.4.1. Elabora con rigor esquemas, mapas conceptuais e tboas cronolxicas, etc., amosando a
comprensin dos eixos conceptuais estudados.

CAA

FIB2.1.1. Recoece as preguntas e problemas que

veen caracterizando a filosofa dende a sa orixe,
comparando coa formulacin doutros saberes, coma
como o cientfico ou o teolxico.

CAA

FIB2.1.2. Explica a orixe do saber filosfico, diferencindoo dos saberes pre-racionais, como o mito ou a
maxia.

CCEC

Bloque 2. O saber filosfico

b
d
e
h

d
e

b
d
e
h

B2.1. A Filosofa. O seu sentido, a sa necesidade e a B2.1. Coecer e comprender a especificidade e

importancia do saber racional en xeral, e do filosfico
sa historia.
en particular, en tanto que saber de comprensin e
B2.2. O saber racional. A explicacin pre-racional:
interpretacin da realidade, valorando que a filosofa
mito e maxia. A explicacin racional: a razn e os sen, vez, un saber e unha actitude que estimula a crtidos.
tica, a autonoma, a creatividade e a innovacin.
B2.3. Funcins e vixencia da Filosofa.

B2.4. As disciplinas terico-prcticas do saber filosfi- B2.2. Identificar as dimensins terica e prctica da
FIB2.2.1. Identifica, relaciona e distingue as vertentes
filosofa, os seus obxectivos, caractersticas, discipliprctica e terica do quefacer filosfico, identificando
co.
nas, mtodos e funcins, relacionndoa, paralelamenas distintas disciplinas que conforman a filosofa.
B2.5. Racionalidade terica e prctica.
te, con outros saberes de comprensin da realidade.

CAA

B2.6.O saber filosfico a travs da sa historia.

Caractersticas da Filosofa.

B2.3. Contextualizar histrica e culturalmente as

FIB2.3.1. Recoece as principais problemticas
problemticas analizadas e expresar por escrito as
filosficas caractersticas de cada etapa cultural euroachegas mis importantes do pensamento filosfico
pea.
dende a sa orixe, identificando os principais problemas formulados e as solucins aportadas, e argumen- FIB2.3.2. Expresa por escrito as teses fundamentais
tando as propias opinins ao respecto.
dalgunhas das correntes filosficas mis importantes
do pensamento occidental.

CCEC

B2.4. Comprender e utilizar con precisin o vocabulario filosfico fundamental, realizando un glosario de
termos de forma colaborativa mediante as posibilidades que ofrecen as novas tecnoloxas.

CCL

B1.3. Uso dos procedementos de traballo intelectual

(inclundo os das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin) adecuados Filosofa, en especial a
asimilacin e uso rigoroso do lxico relacionado coas
temticas filosficas estudadas.

B1.1. Textos filosficos e textos pertencentes a outras B2.5. Analizar de forma crtica fragmentos de textos
FIB2.5.1. Le e analiza, de forma crtica, fragmentos de CCL
ramas do saber relacionados coas temticas filosfisignificativos e breves sobre a orixe, caracterizacin e
textos breves e significativos sobre a orixe da explicavixencia da filosofa, identificando as problemticas e
cin racional e acerca das funcins e caractersticas
cas estudadas.
solucins expostas, distinguindo as teses principais, a
do pensamento filosfico, pertencentes a pensadores,
orde de argumentacin, relacionando os problemas
identificando as problemticas filosficas formuladas.
formulados nos textos co estudado na unidade e coa

Pxina 144 de 913

FIB2.4.1. Comprende e usa con rigor conceptos

filosficos como razn, sentidos, mito, logos, arch,
necesidade, continxencia, causa, existencia, metafsica, lxica, gnoseoloxa, obxectividade, dogmatismo,
criticismo, entre outros.

CCL

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

presentacin doutros intentos de comprensin da realidade, como o cientfico e o teolxico, ou outros tipos
de filosofa, como a oriental.
Bloque 3. O coecemento
d
e
h

d
e
h
g

B3.1. A teora do coecemento.

B3.2. Graos e ferramentas do coecer: razn, entendemento, sensibilidade.
B3.3. A abstraccin.
B3.4. Os problemas implicados no coecer: as sas
posibilidades, os seus lmites, os intereses, o irracional.

B3.1. Coecer de modo claro e ordenado as proble FIB3.1.1. Identifica e expresa, de xeito claro e razoamticas implicadas no proceso do coecemento hudo, os elementos e as problemticas que implica o
mano, analizadas dende o campo filosfico, os seus
proceso do coecemento da realidade, como o dos
graos, ferramentas e fontes, expoendo por escrito os
seus graos, as sas posibilidades e os seus lmites.
modelos explicativos do coecemento mis significativos.

CCL

B3.5. O problema filosfico do coecemento.

B3.6. A verdade como propiedade das cousas. A
verdade como propiedade do entendemento: coherencia e adecuacin.
B3.7. Algns modelos filosficos de explicacin do
coecemento e o acceso verdade.

B3.2. Explicar e reflexionar sobre o problema do

FIB3.2.1. Coece e explica diferentes teoras acerca
acceso verdade, identificando as problemticas e as
do coecemento e a verdade, como son o idealismo,
distintas posturas filosficas que xurdiron en torno ao
o realismo, o racionalismo, o empirismo, o perspectivismo, o consenso ou o escepticismo, contrastando
seu estudo.
semellanzas e diferenzas entre os conceptos clave
que manexan.

CCEC

FIB3.2.2. Explica e contrasta diferentes criterios e

CD
teoras sobre a verdade, tanto no plano metafsico
como no gnoseolxico, usando con rigor termos como
gnoseoloxa, razn, sentidos, abstraccin, obxectividade, certeza, dbida, evidencia, escepticismo, autoridade, probabilidade, prexuzo, coherencia, adecuacin, consenso, incerteza, interese e irracional, entre
outros, construndo un glosario de conceptos de forma
colaborativa, usando internet.

d
e
h
i

B1.1. Textos filosficos e textos pertencentes a outras B3.3. Analizar de forma crtica fragmentos de textos
FIB3.3.1. Analizar fragmentos de textos breves de
ramas do saber relacionados coas temticas filosfisignificativos sobre a anlise filosfica do coecemenDescartes, Hume, Kant, Nietzsche, Ortega y Gasset,
to humano, os seus elementos, posibilidades e lmiHabermas, Popper, Kuhn ou Michel Serres, entre oucas estudadas.
tes, valorando os esforzos por acadar unha aproximatros.
cin verdade afastndose do dogmatismo, a arbitrariedade e os prexuzos.

CCL

B.3.8. Filosofa, ciencia e tecnoloxa. A filosofa da

ciencia.
B3.9. Obxectivos e instrumentos da ciencia.
B3.10. O mtodo hipottico-dedutivo.
B3.11. A investigacin cientfica na modernidade e na
poca contempornea: das matemticas e a tcnica

CMCCT

B3.4. Coecer e explicar a funcin da ciencia, os seus FIB3.4.1. Explica os obxectivos, funcins e principais
modelos de explicacin, as sas caractersticas, os
elementos da ciencia, manexando termos como feito,
seus mtodos e a tipoloxa do saber cientfico, exponhiptese, lei, teora ou modelo.
do as diferenzas e coincidencias do ideal e a investigacin cientfica co saber filosfico, como pode ser a FIB3.4.2. Constre unha hiptese cientfica, identifica
problemtica da obxectividade ou a adecuacin teoos seus elementos e razoa a orde lxica do proceso
ra-realidade, argumentando as propias opinins de
de coecemento.

Pxina 145 de 913

CMCCT

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos
como ferramentas de coecemento e interpretacin
fundamentais. reformulacin dos conceptos clsicos.

d
e
h
i

d
e
h
i
g

Criterios de avaliacin
forma razoada e coherente.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FIB3.4.3. Usa con rigor termos epistemolxicos como CMCCT

inducin, hipottico-dedutivo, mtodo, verificacin,
predicin, realismo, causalidade, obxectividade, relatividade, caos e indeterminismo, entre outros.

B3.12. Tcnica e Tecnoloxa: saber e praxe.

B3.5. Relacionar e identificar as implicacins da

FIB3.5.1. Extrae conclusins razoadas sobre a inquie- CMCCT
tecnoloxa, en tanto que saber prctico transformador
tude humana por transformar e dominar a natureza,
da natureza e da realidade humana, reflexionando,
pondoa ao servizo do ser humano, as como das
dende a filosofa da tecnoloxa, sobre as relacins coa
consecuencias desta actuacin, e participa de debates acerca das implicacins da tecnoloxa na realidaciencia e cos seres humanos.
de social.

B3.13. Reflexins filosficas sobre o desenvolvemento cientfico e tecnolxico: o problema da inducin

B3.14. A visin aristotlica do quefacer cientfico.

B3.6. Analizar de forma crtica fragmentos de textos

FIB3.6.1. Analiza fragmentos de textos breves e
filosficos sobre a reflexin filosfica acerca da ciensignificativos de pensadores como Aristteles, Popcia, a tcnica e a filosofa, identificando as problemtiper, Kuhn, B. Russell, A. F. Chalmers ou J.C. Borrn,
cas e solucins propostas, distinguindo as teses prinentre outros.
cipais, a orde da argumentacin, relacionando os problemas formulados nos textos co estudado na unidade e razoando a postura propia.

B3.15. A interrelacin entre a filosofa e a ciencia.

B3.7. Entender e valorar a interrelacin entre a

filosofa e a ciencia.

CMCCT

FIB3.7.1. Identifica e reflexiona de forma argumentada CMCCT

acerca de problemas comns aos campos filosfico e
cientfico, como son o problema dos lmites e as posibilidades do coecemento, a cuestin da obxectividade e a verdade, a racionalidade tecnolxica, etc.
FIB3.7.2. Investiga e selecciona informacin en
internet, procedente de fontes solventes, sobre as
problemticas citadas, e realiza un proxecto de grupo
sobre algunha temtica que afonde na interrelacin
entre a filosofa e a ciencia.

CD

Bloque 4. A realidade
d
e
h

B4.1. A metafsica como explicacin terica da realidade.

B4.1. Recoecer e valorar a metafsica, disciplina que FIB4.1.1. Coece que a metafsica e usa a abstracestuda a realidade en tanto que totalidade, distinguncin para comprender os seus contidos e actividade,
doa das ciencias que versan sobre aspectos particularazoando sobre os mesmos.
res da mesma.

d
e
h

B4.2. A pregunta polo ser como punto de partida da

Filosofa. Platn vs. Aristteles.
B4.3. A interrogacin metafsica sobre a verdadeira
realidade: o problema da aparencia e a realidade.
B4.4 A pregunta pola orixe e estrutura do real.
B4.5. A caracterizacin da realidade: o cambio ou a

B4.2. Coecer e explicar, dende un enfoque metafsico, os principais problemas que presenta a realidade.

CAA

FIB4.2.1. Describe as principais interpretacins

CCEC
metafsicas e os problemas que suscita o coecemento metafsico da realidade.
FIB4.2.2. Comprende e utiliza con rigor conceptos
CCL
metafsicos como ser, sistema metafsico, realidade,
aparencia, materia e esprito, unidade, dualidade, mul-

Pxina 146 de 913

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

permanencia, o substancialismo esttico fronte o devir. Esencialismo e existencialismo.

B4.6 A necesidade de categorizar racionalmente o
real.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

tiplicidade, devir, necesidade, continxencia, transcendencia, categora e abstraccin, materialismo, espiritualismo, existencialismo ou esencialismo, entre outros.
FIB4.2.3. Realiza unha anlise crtica ante teoras
metafsicas diverxentes de interpretacin da realidade.

CAA

FIB4.2.4. Analiza e comprende fragmentos de textos CAA

breves e significativos sobre as problemticas metafsicas que presenta a realidade, de pensadores como
Platn, Aristteles, Tom de Aquino, Descartes, Marx,
Nietzsche, entre outros, comparando e establecendo
semellanzas e diferenzas entre os distintos enfoques
e disertando de forma coherente sobre as distintas
posturas histricas.

d
e
h
i
g

d
e
g
h
i

d
e
h

B4.7. As cosmovisins cientficas sobre o universo. A

filosofa da Natureza como admiracin filosfica pola
Natureza.
B4.8. O paradigma cualitativo organicista: O universo
aristotlico.
B4.9. O Universo mquina: a visin mecanicista na
Modernidade. Supostos epistemolxicos do modelo
heliocntrico: A busca das leis universais dun Universo infinito. Determinismo, regularidade, conservacin,
economa e continuidade.
B4.10. A visin contempornea do Universo.
B4.11. O reencontro da Filosofa e a Fsica na Teora
do Caos.

B4.3. Coecer e comparar as explicacins dadas

dende as grandes cosmovisins sobre o universo.

B1.3. Uso dos procedementos de traballo intelectual

(inclundo os das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin) adecuados Filosofa, en especial a
asimilacin e uso rigoroso do lxico relacionado coas
temticas filosficas estudadas.

B4.4. Elaborar tboas e/ou mapas conceptuais

comparando os diferentes caracteres adxudicados
historicamente ao Universo, entendido como totalidade do real, contextualizando histrica e culturalmente
cada cosmovisin e ampliando informacin mediante
internet e/ou fontes bibliogrficas.

B1.1. Textos filosficos e textos pertencentes a outras B4.5. Ler e analizar de forma crtica textos filosficos,
ramas do saber relacionados coas temticas filosfiepistemolxicos e cientficos sobre a comprensin da
realidade tanto dende o plano metafsico como fsico,
cas estudadas.
usando con precisin os termos tcnicos estudados,

Pxina 147 de 913

FIB4.3.1. Explica e compara das das grandes

cosmovisins do Universo: o paradigma organicista
aristotlico e o modelo mecanicista newtoniano.

CMCCT

FIB4.3.2. Describe os caracteres esenciais das

interpretacins relativista e cuntica contemporneas
da realidade, explicando as implicacins filosficas
asociadas a eses caracteres.

CMCCT

FIB4.3.3. Usa con rigor termos epistemolxicos e

cientficos como cosmovisin, paradigma, Universo,
natureza, finalismo, organicismo, determinismo, orde,
causalidade, conservacin, principio, mecanicismo,
materia, relatividade, cuntica, espazo, tempo, azar,
determinismo, indeterminismo, probabilidade, gaia,
caos, entre outros.

CMCCT

FIB4.4.1. Elabora esquemas, tboas e/ou mapas

CD
conceptuais comparando os diferentes caracteres
adxudicados historicamente ao Universo, entendido
como totalidade do real, contextualizando histrica e
culturalmente cada cosmovisin e ampliando informacin mediante internet e/ou fontes bibliogrficas.
FIB4.5.1. Analiza textos filosficos e cientficos,
clsicos e contemporneos, que aborden as mesmas
problemticas, investigando a vixencia das ideas expostas.

CMCCT

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

relacionando os problemas presentados nos textos co FIB4.5.2. Reflexiona, argumentando as sas propias
estudado nas unidades e razoando a postura propia.
ideas de forma razoada e creativa, sobre as implicacins filosficas que afectan visin do ser humano
en cada unha das cosmovisins filosfico-cientficas
estudadas.

i
k

Competencias clave
CAA

Bloque 5. O ser humano desde a Filosofa

b
c
d
e

B5.1. A reflexin filosfica sobre o ser humano e o

sentido da existencia: A antropoloxa filosfica.

B5.1. Recoecer en que consiste a antropoloxa

filosfica.

FIB5.1.1. Utilizar con rigor vocabulario especfico da

CCL
temtica, como evolucin, dialctica, proceso, progreso, emerxencia, azar, seleccin natural, apto, reducionismo, creacionismo, evolucin cultural, vitalismo,
determinismo xentico, natureza, cultura.

d
e
h
i

B5.2. As implicacins filosficas da evolucin. Filosofa e Bioloxa.

B5.2. Coecer e explicar as implicacins filosficas da FIB5.2.1. Coece e explica as consideracins filosfievolucin, relacionndoas cos contidos metafsicos e
cas implicadas na teora da evolucin, como a consideracin dinmica e dialctica da vida, ou o indeterpensadores xa estudados.
minismo, entre outras.
FIB5.2.2. Analiza fragmentos breves e significativos
de E. Morin, K. Popper, R. Dawkins, J. Mostern, A.
Gehlen, M. Harris, M. Ponty, entre outros.

d
e
g
h
i
j

B5.3. A dialctica natureza-cultura no proceso de

antropoxnese e de construcin da identidade propia
humana.

CMCCT

CCEC

B5.3. Recoecer e reflexionar, de forma argumentada, FIB5.3.1. Identifica e expn en que consiste o compo- CCEC
sobre a interaccin dialctica entre o compoente
ente natural innato do ser humano, e a sa relacin
natural e o cultural que caracterizan ao ser humano
cos elementos culturais que xorden nos procesos de
como tal, sendo o culturalmente adquirido condicin
antropoxnese e humanizacin, dando lugar identipara a innovacin e a creatividade que caracterizan
dade propia do ser humano.
especie.
FIB5.3.2. Diserta sobre o ser humano en tanto que
CSIEE
resultado da dialctica evolutiva entre o xeneticamente innato e o culturalmente adquirido, condicin para a
innovacin e a capacidade creativa que caracterizan a
nosa especie.
FIB5.3.3. Localiza informacin en internet acerca das CD
investigacins actuais sobre a evolucin humana, e
reflicte a informacin seleccionada e sistematizada de
forma colaborativa.

a
b
c
e
h

B1.2. Composicin escrita de argumentos de reflexin B5.4. Valorar os coecementos adquiridos nesta
filosfica e de discursos orais, manexando as regras
unidade, rexeitando os prexuzos tanto etnocntricos
como por motivos fsicos, e rexeitando as mesmo
bsicas da retrica e a argumentacin.
actitudes de intolerancia, inxustiza e exclusin.

Pxina 148 de 913

FIB5.4.1. Argumenta con coherencia, basendose nos CSC

datos obxectivos aprendidos, sobre as implicacins de
adoptar prexuzos etnocntricos para xulgar os seres
humanos e as culturas.

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

b
c
d
e
h

b
e
h

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B5.4. A visin grega: o heroe homrico: concepto

B5.5. Coecer e reflexionar sobre as concepcins
FIB5.5.1. Contrasta e relaciona as principais concepsocrtico; dualismo platnico, o animal racional e polfilosficas sobre o ser humano como tal que se viecins filosficas que, sobre o ser humano, se vieron
tico aristotlico, materialismo e individualismo helenisron dando ao longo da filosofa occidental, comparandando historicamente.
do semellanzas e diferenzas entre as sucesivas forta.
mulacins, analizando criticamente a influencia do
FIB5.5.2. Analiza de forma crtica textos significativos
B5.5. O pensamento medieval: creacin imaxe
contexto sociocultural na concepcin filosfica, e valoe breves dos grandes pensadores.
divina, nova concepcin do corpo e a alma, da morte,
rando algunhas formulacins diverxentes que abriron
da liberdade.
camio cara consideracin actual da persoa.
FIB5.5.3. Usa con rigor termos como dualismo e
B5.6. O Renacemento: antropocentrismo e humanismonismo antropolxico, aret, mente, corpo, esprito,
mo.
creacionismo, antropocentrismo, teocentrismo, alma,
B5.7. A Modernidade e o sculo XIX: razn, emocins
humanismo, persoa, dignidade, sentido, estado de
e liberdade.
natureza, estado de civilizacin, existencia, liberdade,
B5.8. O ser humano na filosofa contempornea.
emocin, paixn, determinismo, alienacin, nihilismo,
existencia, inconsciente, morte, historia, ou transcendencia, entre outros.

CCEC

B5.9. As visins filosficas orientais: budismo, taosmo e hindusmo.

B5.6 Comparar a visin filosfica occidental do ser

humano coa visin filosfica oriental, budismo, taosmo e hindusmo, argumentando as opinins propias
sobre semellanzas e diferenzas.

FIB5.6.1. Contrasta e relaciona as principais concepcins filosficas que, sobre o ser humano, se vieron
dando historicamente, no contexto da filosofa occidental coa visin filosfica oriental, budismo, taosmo
e hindusmo.

CCEC

FIB5.7.1. Diserta, de forma oral e escrita, sobre as

CCL
grandes cuestins metafsicas que dan sentido existencia humana.

b
d
e
h

B5.10. Algunhas claves sobre o sentido da existencia

humana.
B5.11. A cuestin do sentido, a esencia e a existencia, o eu, a liberdade, a morte, o destino, o azar, a
Historia, a necesidade de transcendencia.

B5.7. Disertar, de forma oral e escrita, sobre as

temticas intrinsecamente filosficas no mbito do
sentido da existencia, como poidan ser a cuestin do
sentido, a esencia e a existencia, o eu, a liberdade, a
morte, o destino, o azar, a Historia ou a necesidade
de transcendencia, entre outras.

b
c
d
e
h

B5.12. A reflexin filosfica sobre o corpo.

B5.13. As distintas teoras filosficas sobre a relacin
mente-corpo

B5.8. Coecer algunhas teoras filosficas occidentais FIB5.8.1. Coece as teoras filosficas da relacin
sobre o corpo humano, reflexionando de xeito colabomente-corpo: monismo, dualismo, emerxentismo; e
argumenta sobre ditas teoras comparando semellanrativo e argumentando os puntos de vista propios.
zas e diferenzas de forma colaborativa.

CCL
CCL

FIB5.7.2. Argumenta e razoa, de forma oral e escrita, CCL

os puntos de vista propios sobre o ser humano, dende
a filosofa e sobre diferentes temticas filosficas relacionadas co sentido da existencia humana.
CMCCT

Bloque 6. A racionalidade prctica

a
b
c
d
e

B2.5. Racionalidade terica e prctica.

B6.1. A orixe da tica occidental: Scrates vs. Sofistas.

B6.1. Identificar a especificidade da razn na sa

dimensin prctica, en tanto que orientadora da accin humana.

Pxina 149 de 913

FIB6.1.1. Recoece a funcin da racionalidade

prctica para dirixir a accin humana, malia que recoecendo os seus vnculos ineludibles coa razn terica e a intelixencia emocional.

CSC

FIB6.1.2. Explica a orixe da tica occidental no

CCEC

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

a
b
c
d
e

B6.2. A tica como reflexin sobre a accin moral:

carcter, conciencia e madureza moral.

a
b
c
d
e
h

a
b
c
d
e
h

Competencias clave

pensamento grego, contrastando, de forma razoada, a

concepcin socrtica coa dos sofistas.

Estndares de aprendizaxe

B6.3. Principais teoras sobre a moral humana.

B6.4. A busca da felicidade.
B6.5. A boa vontade: Kant.
B6.6. A xustiza como virtude tico-poltica.
B6.7. Relativismo e universalismo moral.

B6.2. Recoecer o obxecto e funcin da tica.

FIB6.2.1. Explica e razoa o obxecto e a funcin da

tica.

CSC

B6.3. Coecer e explicar as principais teoras ticas

sobre a xustiza e a felicidade, e sobre o desenvolvemento moral.

FIB6.3.1. Expresa de forma crtica as argumentacins CSIEE

das principais teoras ticas sobre a felicidade e a
virtude, razoando as sas propias ideas, e aportando
exemplos do seu cumprimento e do seu incumprimento.
FIB6.3.2. Expresa de forma crtica as argumentacins CSIEE
das principais teoras ticas sobre a Xustiza, razoando as sas propias ideas, e aportando exemplos do
seu cumprimento e do seu incumprimento.
FIB6.3.3. Analiza textos breves dalgns dos filsofos
representantes das principais teorizacins ticas e
sobre o desenvolvemento psicolxico moral do individuo.

CSC

FIB6.3.4. Usa con rigor termos como tica, moral,

accin moral, autonoma, responsabilidade, convencin moral, madureza moral, virtude moral, subxectivismo, relativismo e universalismo moral, utilitarismo,
deber moral, tica de mximos, tica de mnimos,
consenso, xustiza, eudemonismo, hedonismo, emotivismo e utilitarismo.

CCL

B6.8. Os fundamentos filosficos do Estado.

B6.9. Principais interrogantes da Filosofa Poltica.

B6.4. Explicar a funcin, caractersticas e principais

FIB6.4.1. Identifica a funcin, caractersticas e princi- CSC
interrogantes da Filosofa Poltica, como a orixe e lexipais interrogantes da Filosofa Poltica.
timidade do Estado, as relacins individuo-Estado, ou
a natureza das leis.
FIB6.4.2. Utiliza con rigor conceptos como democra- CCL
cia, Estado, xustiza, Dereito, dereitos naturais, Estado
democrtico e de dereito, legalidade, lexitimidade,
convencin, contractualismo, alienacin, ideoloxa,
utopa, entre outros conceptos clave da filosofa poltica.

B6.10. A Xustiza segundo Platn.

B6.5. Coecer as principais teoras e conceptos

filosficos que estiveron base da construcin da

Pxina 150 de 913

FIB6.5.1. Explica de forma coherente as formulacins

filosfico-polticas de Platn, os sofistas, Maquiavelo,

CCEC

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

b
c
d
e
h

Contidos
B6.11. O convencionalismo nos Sofistas.
B6.12. O realismo poltico: Maquiavelo.
B6.13. O contractualismo: Hobbes, Locke, Rousseau
e Montesquieu.
B6.14. A paz perpetua de Kant
B6.15. Os fundamentos filosficos do capitalismo no
s.XIX. John Stuart Mill. Alienacin e ideoloxa segundo Marx.
B6.16. A disputa poltica entre Popper e a Escola de
Frankfurt.

Criterios de avaliacin
idea de Estado e das sas funcins, apreciando o
papel da filosofa como reflexin crtica.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Locke, Montesquieu, Rousseau, Hobbes, Kant, John

Stuart Mill, Popper ou Habermas, entre outros.
FIB6.5.2. Analiza e reflexiona sobre a relacin individuo-Estado, sobre a base do pensamento dos sofistas, Marx e a escola de Frankfurt.

CSC

FIB6.5.3. Analiza, de forma crtica, textos significati CSC

vos e breves dalgns dos autores estudados, nos que
se argumente sobre o concepto de Estado, os seus
elementos e as sas caractersticas.
FIB6.5.4. Valora e utiliza a capacidade argumentativa, CSC
de forma oral e escrita, contra a arbitrariedade, o autoritarismo e a violencia.

a
b
c
d
e
h

B6.17. A funcin do pensamento utpico

B6.6. Disertar de forma oral e escrita sobre a utilidade FIB6.6.1. Reflexiona por escrito, argumentando as
do pensamento utpico, analizando e valorando a sa
sas propias ideas, sobre as posibilidades do pensafuncin para propoer posibilidades alternativas, promento utpico.
xectar ideas innovadoras e avaliar o xa experimentado.

CSC

a
b
c
d
e
h

B6.18. Legalidade e lexitimidade.

B6.7. Distinguir os conceptos de legalidade e lexitimidade.

FIB6.7.1. Describe e compara os conceptos de

legalidade e lexitimidade.

CCL

b
d
e
h
l

B6.19. A capacidade simblica, E. Cassirer.

B6.20. A creatividade, H. Poincar.

B6.8. Recoecer a capacidade simblica como

elemento distintivo da especie humana.

FIB6.8.1. Explica as teses fundamentais de E. Cassirer sobre a capacidade simblica humana e as de H.

Poincar sobre o proceso creativo.

CCEC

b
d
e
h
l

B6.21. A Esttica filosfica, funcin e caractersticas.

B6.22. A arte como instrumento de comprensin e
expresin simblica da realidade.
B6.23. A Esttica filosfica e a capacidade simblica
do ser humano. A realidade dende a arte, a literatura
e a msica.

B6.9. Coecer o campo da Esttica, reflexionando

sobre as contribucins filosficas realizadas por tres
das construcins simblicas culturais fundamentais.

FIB6.9.1. Comprende e usa conceptos como Esttica, CCL

creatividade, creacin, smbolo, signo, arte, experiencia esttica, mmese, beleza, gusto, subxectividade,
xuzo esttico, vangarda.
FIB6.9.2. Contrasta e relaciona algunhas construcins CAA
simblicas fundamentais no contexto da cultura occi-

Pxina 151 de 913

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dental, e analiza, de forma colaborativa, textos literarios, audicins musicais, e visualizacins de obras de
arte para explicar os contidos da unidade.

a
b
d
e
h
l

B6.24. As relacin da arte coa tica, o coecemento e B6.10. Relacionar a creacin artstica con outros
a tcnica.
campos como o da tica, o coecemento e a tcnica.

FIB6.10.1. Diserta sobre a relacin e a posibilidade

transformadora da realidade humana, da creacin
artstica, a ciencia e a tica.

CSC

b
d
e
h
l

B6.25. O sentimento, a experiencia e o xuzo esttico. B6.11. Analizar textos nos que se comprenda o valor
A beleza. Creacin artstica e sociedade. Abstraccin
da arte, a literatura e a msica como vehculos de
artstica e pensamento metafsico. A arte como xustitransmisin do pensamento filosfico, utilizando con
precisin o vocabulario especfico propio da Esttica
ficacin ou como crtica da realidade.
filosfica.
B6.26. A Filosofa e a arte. Filosofa e literatura. A
Filosofa e a msica.

FIB6.11.1. Coece e describe algns dos elementos

fundamentais da reflexin esttica sobre a arte, analizando textos significativos de filsofos como Platn,
Schelling, Hume, Kant, Nietzsche, Walter Benjamin,
Gadamer, Marcuse ou Adorno, entre outros, e aplica
ditas ideas ao estudo de diversas obras de arte.

CCEC

FIB6.11.2. Entende o valor filosfico da Literatura,

CCEC
analizando textos breves de pensadores e literatos
como Platn, San Agostio, Caldern de la Barca, Po
Baroja, A. Machado, Voltaire, Goethe, Sartre, Unamuno, Borges ou Camus, entre outros.
FIB6.11.3. Coece a visin filosfica da Msica a
CCEC
travs da anlise de textos filosficos sobre as visins
dos pitagricos, de Platn, Schopenhauer, Nietzsche
ou Adorno, entre outros, as como mediante audicins
significativas.

d
g
h
l

B1.2. Composicin escrita de argumentos de reflexin B6.12. Reflexionar por escrito sobre algunha das
FIB6.12.1. Diserta de forma clara e coherente sobre o CD
filosfica e de discursos orais, manexando as regras
temticas significativas estudadas, argumentando as
valor das artes para transmitir ideas filosficas, buspropias posicins, ampliando en internet a informacin
cando e seleccionando informacin en internet que
bsicas da retrica e a argumentacin.
aprendida.
ample o xa aprendido.

b
d
e

B6.27. Retrica, argumentacin e lxica: a comunicacin dende a filosofa.

B6.28. A importancia da comunicacin e a sa relacin coa linguaxe, a verdade e a realidade.

B6.13. Entender a importancia da comunicacin para

o desenvolvemento do ser humano e as sociedades.

FIB6.13.1. Coece e manexa con rigor conceptos

CCL
como smbolo, comunicacin, linguaxe formal, lxica,
xuzo lxico, razoamento, demostracin, discurso,
elocuencia, orador, retrica, exordio, inventio, dispositio, argumentacin, elocutio, compositio, actio, falacia,
debate, negociacin, persuasin e concepto universal,
entre outros.

B6.29. A lxica proposicional.

B6.14. Coecer en que consiste a lxica proposicional, apreciando o seu valor para mostrar o razoamen-

FIB6.14.1. Utiliza os elementos e as regras do razoa-

Pxina 152 de 913

CAA

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
to correcto e a expresin do pensamento como condicin fundamental para as relacins humanas.

d
e
b
d
e

B6.30. A Retrica e a composicin do discurso

B6.15. Coecer as dimensins que forman parte da

composicin do discurso retrico, aplicndoas na
composicin de discursos.

b
d
e

B6.31. A argumentacin: regras e ferramentas do

B6.16. Coecer e utilizar as regras e ferramentas
bsicas do discurso baseado na argumentacin dedilogo e a demostracin de argumentos.
mostrativa.
B6.32. Filosofa da linguaxe: o problema filosfico dos
conceptos universais e o erro argumentativo da xeneralizacin apresurada.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

mento da lxica de enunciados.

FIB6.15.1. Comprende e explica a estrutura e o estilo

da retrica e da argumentacin.

CCL

FIB6.15.2. Coece a estrutura e a orde do discurso, e CCL

escribe breves discursos retricos establecendo coherentemente a exposicin e a argumentacin.
FIB6.16.1. Constre un dilogo argumentativo no que
demostra as sas propias teses mediante as regras e
ferramentas da argumentacin.

CSIEE

FIB6.16.2. Distingue un argumento veraz dunha

falacia.

CAA

FIB6.16.3. Analiza e comenta textos breves e significativos sobre a arte da retrica e a argumentacin de
Platn, Aristteles, Cicern, Quintiliano, Tcito, as
como de autores contemporneos.

CCEC

B6.33. A filosofa e a empresa como proxecto racional.

B6.17. Coecer as posibilidades da filosofa na

FIB6.17.1. Utiliza conceptos con sentido filosfico
creacin dun proxecto, en xeral, e no mbito empreaplicndoos ao contexto empresarial: principios, sasarial en particular, valorando o seu papel potenciador
ber, orde lxica, finalidade, demostracin, razoamento, inducin, deducin, argumentacin, sentido, signida anlise, a reflexin e o dilogo.
ficado, creatividade, dilogo, obxectivo/subxectivo,
emocins, globalidade, valor, entre outros.

CSIEE

b
e
k

B6.34. O modo metafsico de preguntar para desear

un proxecto, vital e de empresa.
B6.35. Os procesos de cuestionamento e a importancia da definicin de obxectivos.

B6.18. Comprender a importancia do modo de pre FIB6.18.1. Formula correctamente os interrogantes

guntar radical da metafsica para proxectar unha idea
filosficos radicais que deben estar na base da creaou proxecto, vital ou empresarial, facilitando os procecin dun proxecto, tanto vital como laboral, como que
sos de cuestionamento e definicin das preguntas
son?, que fago?, por que?, para que?, cal o meu
obxectivo?, cal o seu sentido, a sa razn de ser?,
radicais e as respostas s mesmas.
, e saber argumentar a defensa das respostas.

CSIEE

b
k

B6.36. O proceso de anlise racional do conxunto dun B6.19. Comprender o valor da teora do coecemento, FIB6.19.1. Desea un proxecto vital ou empresarial,
CSIEE
sistema, dos elementos que o integran, e da orde raa razn crtica e a lxica para introducir racionalidade
sobre a base da filosofa, valorando a ntima relacin
cional que subxace estrutura lxica dun proxecto,
entre os pensamentos e as accins, entre a razn e
na orixe e desenvolvemento dun proxecto.
as emocins, a travs do dilogo, da argumentacin e
vital e empresarial.
a linguaxe filosfica.

b
e
k

B6.37. A importancia do dilogo e da defensa argumentativa de proxectos, fins e medios.

b
d
e
k

B6.20. Valorar as tcnicas do dilogo filosfico, a

FIB6.20.1. Coece e utiliza as ferramentas da argu CSC
argumentacin e a retrica para organizar a comunimentacin e o dilogo na resolucin de dilemas e concacin entre as partes, a resolucin de negociacins e
flitos dentro dun grupo humano.
de conflitos, para xerar dilogo baseado na capacida-

Pxina 153 de 913

Filosofa. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

de de argumentar correctamente, para definir e comunicar correctamente o obxectivo dun proxecto.

a
k
l

a
b
c
f
k

b
k

B6.38. O deseo dun proxecto, vital e laboral. O papel B6.21. Valorar a capacidade da Esttica filosfica
FIB6.21.1. Valora a posibilidade de crear tarefas
da Esttica no desenvolvemento do pensamento creapara favorecer o pensamento creativo e innovador
innovadoras, valorando a funcin e importancia das
que permite adaptarse e anticiparse aos cambios,
persoas emprendedoras e innovadoras para a constivo e innovador.
xerando innovacin e evitando o estancamento, valotrucin e avance dunha cultura e a transformacin da
rando as a funcin e importancia das persoas emrealidade.
prendedoras e innovadoras para a construcin e
avance dunha cultura e a transformacin da realidade.

CSIEE

B6.39. A importancia da tica para establecer o

sistema de valores no traballo.

B6.22. Comprender e apreciar a funcin axiolxica da FIB6.22.1. Realiza un declogo de valores ticos que CSC
tica para establecer un sistema de valores que perdeben rexer no mundo laboral e de cara sociedade
mita mellorar o clima laboral, comprendendo que os
e natureza.
valores ticos son claves para lograr o equilibrio entre
innovacin, sostibilidade e competitividade.
FIB6.22.2 Valora e diserta sobre a importancia do
CSC
traballo para desenvolvernos como seres humanos,
para o avance dunha cultura e para transformar a realidade.

B6.40. A razn crtica en tanto que reguladora da

accin humana.

B6.23. Coecer e valorar a importancia da razn

FIB6.23.1. Comprende e valora a importancia da
razn crtica para o avance dun proxecto persoal e
crtica para o avance dun proxecto persoal e colectivo.
colectivo.

CSC

2.1.11 Fsica e Qumica

Introducin
A aprendizaxe da Fsica e a Qumica resulta imprescindible, xunto coas demais ciencias experimentais e a tecnoloxa, para permitir aos alumnos e s alumnas analizar con coecemento de causa os problemas de orixe cientfico e tecnolxico que
se formulan na nosa sociedade as como participar no debate que suscitan e dar a resposta que corresponda como cidadana responsable. Asemade comparte co resto das disciplinas a responsabilidade de promover neles a adquisicin das competencias necesarias para que poidan integrarse na sociedade de forma activa. Como disciplina cientfica, ten o compromiso engadido de dotar o alumno de ferramentas especficas que lle permitan afrontar o futuro con garantas, participando no
desenvolvemento econmico e social ao que est ligada a capacidade cientfica, tecnolxica e innovadora da propia sociedade. Para que estas expectativas se concreten, o ensino desta materia debe incentivar unha aprendizaxe contextualizada
que relacione os principios en vigor coa evolucin histrica do coecemento cientfico; que estableza a relacin entre ciencia, tecnoloxa e sociedade; que potencie a argumentacin verbal, a capacidade de establecer relacins cuantitativas e espaciais, as como a de resolver problemas con precisin e rigor.
A materia de Fsica e Qumica debe capacitar os alumnos e as alumnas para extraer e comunicar conclusins a partir de probas cientficas, formular preguntas que a ciencia poida responder e explicar cientificamente fenmenos fsicos e naturais.
achega competencia propiamente cientfica, CMCCT, haber que engadir as correspondentes ao resto das competencias clave.
preciso o afondamento nunha verdadeira cultura cientfica, baseada na concepcin da ciencia como cultura e non tan s como un conxunto de coecementos que, estruturados en teoras, poidan ter algunha aplicacin mis ou menos til . Neste
senso, resulta relevante a achega da Fsica e da Qumica competencia en conciencia e expresins culturais, CCEC, por ser moitos os logros da ciencia que modificaron o noso modo de entender a mundo e moitos os cientficos e as cientficas
que influron na nosa forma de comprender a realidade; consecuentemente, personaxes como Newton, Lavoisier, Boyle, Marie Curie, Lise Meitner, no plano internacional, ou Antonio Casares Rodrguez, Ramn Mara Aller Ulloa e tantos outros, na
nosa comunidade, deben ser recoecidos e valorados como actores principais da construcin da nosa cultura.
A Fsica e a Qumica non son alleas ao desenvolvemento das competencias sociais e cvicas, CSC, xa que promoven actitudes e valores relacionados coa asuncin de criterios ticos fronte a problemas relacionados co impacto das ciencias e da
tecnoloxa na noso entorno; conservacin de recursos, cuestins medioambientaisA mesma competencia tamn est relacionada co traballo en equipo que caracteriza a actividade cientfica.

Pxina 154 de 913

Non debemos esquecer que o emprego das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin, e,consecuentemente, a competencia dixital (CD), merece un tratamento especfico no estudo desta materia. O alumnado de ESO e Bacharelato para o que
se desenvolveu o presente currculo bsico nativo dixital e, en consecuencia, est familiarizado coa presentacin e transferencia dixital de informacin. O uso de aplicacins virtuais interactivas permite realizar experiencias prcticas que por razns
de infraestrutura non seran viables noutras circunstancias. Doutra banda, a posibilidade de acceder a unha gran cantidade de informacin implica a necesidade de clasificala segundo criterios de relevancia, o que permite desenvolver o esprito crtico do alumnado.
A elaboracin e defensa de traballos de investigacin sobre temas propostos ou de libre eleccin, que permite profundar e ampliar contidos relacionados co currculo e mellorar as destrezas tecnolxicas e comunicativas nos alumnos e nas alumnas,
ten como obxectivo desenvolver a aprendizaxe autnoma dos mesmos.Tanto o traballo en equipo como a creatividade na resolucin de problemas ou o deseo de experiencias e pequenas investigacins, tarefas todas elas propias da actividade cientfica, propician, nos contextos adecuados, o desenvolvemento da competencia sentido da iniciativa e esprito emprendedor (CSIEE), sen a que non se entendera o progreso da ciencia.
En relacin competencia aprender a aprender, CAA, indicar que se algo caracteriza actividade cientfica a curiosidade, o interese por aprender propio da ciencia. En unin a procesos tales como a reflexin sobre un mesmo como estudante,
sobre a tarefa a desenvolver ou sobre as estratexias para aprender, que propician todas as disciplinas, a Fsica e a Qumica aportan unha estratexia, o mtodo cientfico, especialmente relevante no proceso de adquisicin de coecementos.
Para finalizar a anlise xeral da participacin da materia que nos ocupa no desenvolvemento das competencias clave, haber que referirse competencia en comunicacin lingstica (CCL). Das mltiples achegas a esta competencia clave (defensa
de traballos de investigacin, seleccin e interpretacin da informacin, comunicacin dos traballos realizados) podemos resaltar das; a relacionada coa linguaxe propia das ciencias: interpretacin de grficas, tboas, etiquetados, smbolos,
formulacin e , moi importante, a relacionada co proceso de argumentacin, entendido como o proceso de avaliacin dos enunciados de coecemento, luz das probas dispoibles.
A materia de Fsica e Qumica imprtese nos dous ciclos na etapa de ESO e no primeiro curso de Bacharelato.
No primeiro ciclo de ESO dbense afianzar e ampliar os coecementos que sobre as Ciencias da Natureza foron adquiridos polo alumnado na etapa de educacin primaria. O enfoque co que se busca introducir os distintos conceptos ha ser fundamentalmente fenomenolxico; deste xeito, a materia presntase como a explicacin lxica de todo aquilo ao que o alumnado est afeito e coece. importante sinalar que neste ciclo a materia de Fsica e Qumica pode ter carcter terminal, polo
que o seu obxectivo prioritario ha ser o de contribur cimentacin dunha cultura cientfica bsica.
No segundo ciclo de ESO e en 1 de Bacharelato esta materia ten, pola contra, un carcter esencialmente formal, e est enfocada a dotar o alumnado de capacidades especficas asociadas a esta disciplina. Cun esquema de bloques similar, en 4
de ESO asntanse as bases dos contidos que en 1 de Bacharelato recibirn un enfoque mis acadmico.
Os contidos que se recollen no currculo estn ao servizo do logro dos distintos criterios. Estes elementos, en unin s competencias clave e aos obxectivos, estrutranse en bloques. O primeiro bloque , comn a todos os niveis, est dedicado a desenvolver as capacidades inherentes ao traballo cientfico, partindo da observacin e a experimentacin como base do coecemento. Os elementos propios deste bloque deben desenvolverse de forma transversal ao longo de todo o curso, utilizando a elaboracin de hipteses e a toma de datos como pasos imprescindibles para a resolucin de calquera tipo de problema. Hanse desenvolver destrezas no manexo do aparello cientfico, pois o traballo experimental unha das pedras angulares
da Fsica e a Qumica. Traballarase, as mesmo, a presentacin dos resultados obtidos mediante grficos e tboas, a extraccin de conclusins e a sa confrontacin con fontes bibliogrficas. Os estndares deste bloque, de carcter transversal
como xa se indicou, cobran sentido ao combinalos cos doutros bloques. como resultado desta combinacin e das caractersticas das actividades de aprendizaxe deseadas polo profesorado que se poder avaliar o grado de desenvolvemento
dunhas competencias ou doutras.
Na ESO, a materia e os seus cambios trtanse nos bloques segundo e terceiro, respectivamente, abordando os distintos aspectos de forma secuencial. No primeiro ciclo realzase unha progresin do macroscpico ao microscpico. O enfoque macroscpico permite introducir o concepto de materia a partir da experimentacin directa, mediante exemplos e situacins cotis, mentres que se busca un enfoque descritivo para o estudo microscpico. No segundo ciclo introdcese secuencialmente
o concepto moderno do tomo, a ligazn qumica e a nomenclatura dos compostos qumicos, as como o concepto de mol e o clculo estequiomtrico; as mesmo, inciase unha aproximacin qumica orgnica inclundo unha descricin dos grupos
funcionais presentes nas biomolculas.
A distincin entre os enfoques fenomenolxico e formal vlvese presentar claramente no estudo da Fsica, que abarca tanto o movemento e as forzas como a enerxa, bloques cuarto e quinto respectivamente. No primeiro ciclo, o concepto de forza
introdcese, empiricamente, a travs da observacin, e o movemento dedcese pola sa relacin coa presenza ou ausencia de forzas. No segundo ciclo, o estudo da Fsica, organizado atendendo aos mesmos bloques anteriores, introduce de forma
progresiva a estrutura formal desta materia.
En 1 de Bacharelato, o estudo da Qumica secuenciouse en catro bloques: aspectos cuantitativos de qumica, reaccins qumicas, transformacins enerxticas e espontaneidade das reaccins, e qumica do carbono. Este ltimo adquire especial
importancia pola sa relacin con outras disciplinas, que tamn son obxecto de estudo no Bacharelato. O estudo da Fsica consolida o enfoque secuencial (cinemtica, dinmica, enerxa) esbozado no segundo ciclo de ESO. O aparello matemtico
da Fsica cobra, sa vez, unha maior relevancia neste nivel, polo que convn comezar o estudo polos bloques de Qumica, co fin de que o alumnado poida adquirir as ferramentas necesarias proporcionadas pola materia de Matemticas.

2 de ESO
Fsica e Qumica. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A actividade cientfica

f
h

B1.1. O mtodo cientfico: as sas etapas.

B1.2. Utilizacin das Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin.

B1.1. Recoecer e identificar as caractersticas do

mtodo cientfico.

Pxina 155 de 913

FQB1.1.1. Formula, de forma guiada, hipteses para

CAA
explicar fenmenos cotins utilizando teoras e modelos CCL
cientficos sinxelos.
CMCCT

Fsica e Qumica. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
FQB1.1.2. Rexistra observacins e datos de maneira
organizada e rigorosa, e comuncaos de forma oral e
escrita utilizando esquemas, grcos e tboas.

Competencias clave
CCL
CMCCT

f
k

B1.3. Aplicacins da ciencia vida coti e sociedade. B1.2. Valorar a investigacin cientfica e o seu impacto FQB1.2.1. Relaciona a investigacin cientfica con
na industria e no desenvolvemento da sociedade.
algunha aplicacin tecnolxica sinxela na vida coti.

CCEC
CMCCT

B1.4. Medida de magnitudes. Sistema Internacional de

Unidades.

FQB1.3.1. Establece relacins entre magnitudes e

unidades utilizando, preferentemente, o Sistema Internacional de Unidades para expresar os resultados.

CMCCT

FQB1.3.2. Realiza medicins prcticas de magnitudes

fsicas da vida coti empregando o material e instrumentos apropiados e expresa os resultados correctamente no Sistema Internacional de Unidades.

CAA
CMCCT

e
f
h
i

B1.5. O traballo no laboratorio.

B1.6. Busca e tratamento de informacin.

B1.2. Utilizacin das Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin.

B1.3. Aplicar os procedementos cientficos para determinar magnitudes.

B1.4. Recoecer os materiais e instrumentos bsicos

FQB1.4.1. Recoece e identifica os smbolos mis
presentes no laboratorio de Fsica e de Qumica; cofrecuentes utilizados na etiquetaxe de produtos qumiecer e respectar as normas de seguridade e de elimicos e instalacins, interpretando o seu significado.
nacin de residuos para a proteccin do medio ambiente.
FQB1.4.2. Identifica material e instrumentos bsicos de
laboratorio e coece a sa forma de utilizacin para a
realizacin de experiencias, respectando as normas de
seguridade e identificando actitudes e medidas de actuacin preventivas.
B1.5. Extraer de forma guiada a informacin sobre
temas cientficos de carcter divulgativo que aparece
en publicacins e medios de comunicacin.

CMCCT

CMCCT

FQB1.5.1. Selecciona e comprende de forma guiada

CAA
informacin relevante nun texto de divulgacin cientfica CCL
e transmite as conclusins obtidas utilizando a linguaxe
CMCCT
oral e escrita con propiedade.
FQB1.5.2. Identifica as principais caractersticas ligadas CAA
fiabilidade e obxectividade do fluxo de informacin
CD
existente en internet e outros medios dixitais.
CSC

b
e
f
g
h
i

B1.1. O mtodo cientfico: as sas etapas.

B1.6. Desenvolver pequenos traballos de investigacin
nos que se poa en prctica a aplicacin do mtodo
B1.2. Utilizacin das Tecnoloxas da Informacin e a
cientfico e a utilizacin das TIC.
Comunicacin.
B.1.4. Medida de magnitudes. Sistema Internacional de
Unidades.
B1.5. O traballo no laboratorio.
B1.6. Proxecto de investigacin.

FQB1.6.1. Realiza pequenos traballos de investigacin CAA

sobre algn tema obxecto de estudo aplicando o mto- CCEC
do cientfico, e utilizando as TIC para a procura e selec CCL
cin de informacin e presentacin de conclusins.
CD
CMCCT
CSIEE
FQB1.6.2. Participa, valora, xestiona e respecta o
traballo individual e en equipo.

Pxina 156 de 913

CAA
CSC

Fsica e Qumica. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CSIEE

Bloque 2. A materia
f

B2.1. Propiedades da materia.

B2.2. Aplicacins dos materiais.

B2.3. Estados de agregacin. Cambios de estado.

Modelo cintico-molecular.

B2.1. Recoecer as propiedades xerais e caractersti FQB2.1.1. Distingue entre propiedades xerais e propiecas especficas da materia e relacionalas coa sa natudades caractersticas da materia, utilizando estas ltireza e as sas aplicacins.
mas para a caracterizacin de substancias.

CMCCT

FQB2.1.2. Relaciona propiedades dos materiais da

nosa contorna co uso que se fai deles.

CMCCT

FQB2.1.3. Describe a determinacin experimental do

volume e da masa dun slido, realiza as medidas correspondentes e calcula a sa densidade.

CMCCT

B2.2. Xustificar as propiedades dos diferentes estados FQB2.2.1. Xustifica que unha substancia pode presende agregacin da materia e os seus cambios de estado,
tarse en distintos estados de agregacin dependendo
das condicins de presin e temperatura nas que se
a travs do modelo cintico-molecular.
atope.

CMCCT

FQB2.2.2. Explica as propiedades dos gases, lquidos e CMCCT

slidos.

B2.4. Leis dos gases.

B2.5. Substancias puras e mesturas.

B2.6. Mesturas de especial interese: disolucins acuosas, aliaxes e coloides.

FQB2.2.3. Describe os cambios de estado da materia e

aplcaos interpretacin de fenmenos cotins.

CMCCT

FQB2.2.4. Deduce a partir das grficas de quecemento

dunha substancia os seus puntos de fusin e ebulicin,
e identifcaa utilizando as tboas de datos necesarias.

CMCCT

B2.3. Establecer as relacins entre as variables das

FQB2.3.1. Xustifica o comportamento dos gases en
que depende o estado dun gas a partir de representasituacins cotis relacionndoo co modelo cinticocins grficas ou tboas de resultados obtidas en expemolecular.
riencias de laboratorio ou simulacins dixitais.
FQB2.3.2. Interpreta grficas, tboas de resultados e
experiencias que relacionan a presin, o volume e a
temperatura dun gas utilizando o modelo cinticomolecular e as leis dos gases.

CMCCT

B2.4. Identificar sistemas materiais como substancias

puras ou mesturas e valorar a importancia e as aplicacins de mesturas de especial interese.

FQB2.4.1. Distingue e clasifica sistemas materiais de

uso cotin en substancias puras e mesturas, especificando neste ltimo caso se se trata de mesturas homoxneas, heteroxneas ou coloides.

CMCCT

FQB2.4.2. Identifica o disolvente e o soluto ao analizar

a composicin de mesturas homoxneas de especial

CMCCT

Pxina 157 de 913

CAA
CMCCT

Fsica e Qumica. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

interese.
FQB2.4.3. Realiza experiencias sinxelas de preparacin CMCCT
de disolucins, describe o procedemento seguido e o
material utilizado, determina a concentracin e exprsaa en gramos/litro.
f

B2.7. Mtodos de separacin de mesturas.

B2.5. Propor mtodos de separacin dos compoentes

dunha mestura e aplicalos no laboratorio.

FQB2.5.1. Desea mtodos de separacin de mesturas CMCCT

segundo as propiedades caractersticas das substan CSIEE
cias que as compoen, describe o material de laboratorio adecuado e leva a cabo o proceso.

Bloque 3. Os cambios
f
h

B3.1. Cambios fsicos e cambios qumicos.

B3.2. A reaccin qumica.

B3.1. Distinguir entre cambios fsicos e qumicos

mediante a realizacin de experiencias sinxelas que
poan de manifesto se se forman ou non novas substancias.

FQB3.1.1. Distingue entre cambios fsicos e qumicos

en accins da vida coti en funcin de que haxa ou non
formacin de novas substancias.

CMCCT

FQB3.1.2. Describe o procedemento de realizacin de

experimentos sinxelos nos que se poa de manifiesto a
formacin de novas substancias e recoece que se trata de cambios qumicos.

CCL
CMCCT

FQB3.1.3 Leva a cabo no laboratorio reaccins qumicas sinxelas.

CMCCT

B3.2. A reaccin qumica.

B3.2. Caracterizar as reaccins qumicas como cambios dunhas substancias noutras.

FQB3.2.1. Identifica cales son os reactivos e os produtos de reaccins qumicas sinxelas interpretando a representacin esquemtica dunha reaccin qumica.

CMCCT

f
k

B3.3. A qumica na sociedade e o medio ambiente.

B3.3. Recoecer a importancia da qumica na obtencin de novas substancias e a sa importancia na mellora da calidade de vida das persoas.

FQB3.3.1. Clasifica algns produtos de uso cotin en

funcin da sa procedencia natural ou sinttica.

CMCCT

FQB3.3.2. Identifica e asocia produtos procedentes da

industria qumica coa sa contribucin mellora da calidade de vida das persoas.

CMCCT
CSC

f
k

B3.3. A qumica na sociedade e o medio ambiente.

B3.4. Valorar a importancia da industria qumica na

sociedade e a sa influencia no medio ambiente.

FQB3.4.1. Propn medidas e actitudes, a nivel individual e colectivo, para mitigar os problemas medioambientais de importancia global.

CMCCT
CSC

Bloque 4. O movemento e as forzas

Pxina 158 de 913

Fsica e Qumica. 2 ESO

Obxectivos
f

Contidos
B4.1. As forzas. Efectos.
B4.2. A medida das forzas.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B4.1. Recoecer o papel das forzas como causa dos

FQB4.1.1. En situacins da vida coti, identifica as
forzas que interveen e relacinaas cos seus correscambios no estado de movemento e das deformacins.
pondentes efectos na deformacin ou na alteracin do
estado de movemento dun corpo.
FQB4.1.2. Establece a relacin entre o alongamento
producido nun resorte e as forzas que produciron eses
alongamentos, describindo o material a empregar e o
procedemento a seguir para a sa comprobacin experimental.

Competencias clave
CMCCT

CMCCT

FQB4.1.3. Establece a relacin entre unha forza e o seu CMCCT

correspondente efecto na deformacin ou a alteracin
do estado de movemento dun corpo.
FQB4.1.4. Describe a utilidade do dinammetro para
CMCCT
medir a forza elstica e rexistra os resultados en tboas
e representacins grficas expresando o resultado experimental en unidades do Sistema Internacional.
b
f

B4.3. Velocidade media.

B4.4. Velocidade media.

B4.5. Velocidade instantnea e aceleracin.

B4.2. Establecer a velocidade dun corpo como a

relacin entre o espazo percorrido e o tempo investido
en percorrelo.

B4.3. Diferenciar entre velocidade media e instantnea

a partir de grficas espazo/tempo e velocidade/tempo,
e deducir o valor da aceleracin utilizando estas ltimas.

FQB4.2.1. Determina, experimentalmente ou a travs

de aplicacins informticas, a velocidade media dun
corpo interpretando o resultado.

CAA
CD
CMCCT

FQB4.2.2. Realiza clculos para resolver problemas

cotins utilizando o concepto de velocidade media.

CMCCT

FQB4.3.1. Deduce a velocidade media e instantnea a

partir das representacins grficas do espazo e da velocidade en funcin do tempo.

CMCCT

FQB4.3.2. Xustifica se un movemento acelerado ou

non a partir das representacins grficas do espazo e
da velocidade en funcin do tempo.

CMCCT

B4.6. Mquinas simples.

B4.4. Valorar a utilidade das mquinas simples na

transformacin dun movemento noutro diferente, e a
reducin da forza aplicada necesaria.

FQB4.4.1. Interpreta o funcionamento de mquinas

CMCCT
mecnicas simples considerando a forza e a distancia
ao eixo de xiro e realiza clculos sinxelos sobre o efecto
multiplicador da forza producido por estas mquinas.

B4.7. O rozamento e os seus efectos.

B4.5. Comprender o papel que xoga o rozamento na

vida coti.

FQB4.5.1. Analiza os efectos das forzas de rozamento

e a sa influencia no movemento dos seres vivos e os
vehculos.

Pxina 159 de 913

CMCCT

Fsica e Qumica. 2 ESO

Obxectivos
f

Contidos
B4.8. Forza gravitatoria.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B4.6. Considerar a forza gravitatoria como a responsa- FQB4.6.1. Relaciona cualitativamente a forza de gravible do peso dos corpos, dos movementos orbitais e dos
dade que existe entre dous corpos coas masas dos
distintos niveis de agrupacin no Universo, e analizar
mesmos e a distancia que os separa.
os factores dos que depende.
FQB4.6.2. Distingue entre masa e peso calculando o
valor da aceleracin da gravidade a partir da relacin
entre esas das magnitudes.

Competencias clave
CMCCT

CMCCT

FQB4.6.3. Recoece que a forza de gravidade mantn CCEC

aos planetas xirando arredor do Sol, e La arredor do CMCCT
noso planeta, xustificando o motivo polo que esta atraccin non leva colisin dos dous corpos.
f

b
e
f
g
h

B4.9. Estrutura do Universo.

B4.10. A velocidade da luz.

B4.7. Identificar os diferentes niveis de agrupacin

FQB4.7.1. Relaciona cuantitativamente a velocidade da CMCCT
entre corpos celestes, desde os cmulos de galaxias
luz co tempo que tarda en chegar Terra desde obxecaos sistemas planetarios, e analizar a orde de magnitutos celestes afastados e coa distancia que se atopan
de das distancias implicadas.
eses obxectos, interpretando os valores obtidos.

B4.1. As forzas. Efectos.

B4.8. Forza gravitatoria.

B4.8. Recoecer os distintos fenmenos da natureza

asociados forza gravitatoria.

FQB4.8.1. Realiza un informe empregando as TIC a

partir de observacins ou busca guiada de informacin
sobre a forza gravitatoria e os distintos fenmenos asociados a ela.

CCEC
CCL
CD
CMCCT
CSIEE

FQB5.1.1. Argumenta que a enerxa pode transferirse,

almacenarse ou disiparse, pero non crearse ou destrurse, utilizando exemplos.

CMCCT

FQB5.1.2. Recoece e define a enerxa como unha

magnitude expresndoa na unidade correspondente do
Sistema Internacional.

CMCCT

CMCCT

Bloque 5. Enerxa
f

B5.1. Enerxa. Unidades.

B5.1. Recoecer que a enerxa a capacidade de

producir transformacins ou cambios.

B5.2. Tipos de enerxa.

B5.3. Transformacins da enerxa.
B5.4. Conservacin da enerxa.

B5.2. Identificar os diferentes tipos de enerxa postos

de manifesto en fenmenos cotins e en experiencias
sinxelas realizadas no laboratorio.

FQB5.2.1. Relaciona o concepto de enerxa coa capacidade de producir cambios e identifica os diferentes
tipos de enerxa que se poen de manifesto en situacins cotis explicando as transformacins dunhas formas noutras.

B5.5. Enerxa trmica. A calor e a temperatura.

B5.6. Escalas de temperatura.
B5.7. Uso racional da enerxa.

B5.3. Relacionar os conceptos de enerxa, calor e

temperatura en termos da teora cintico-molecular e
describir os mecanismos polos que se transfire a enerxa trmica en diferentes situacins cotis.

FQB5.3.1. Explica o concepto de temperatura en termos CCEC

do modelo cintico-molecular diferenciando entre tem- CMCCT
peratura, enerxa e calor.
FQB5.3.2. Recoece a existencia dunha escala absolu- CMCCT

Pxina 160 de 913

Fsica e Qumica. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ta de temperatura e relaciona as escalas de Celsius e

Kelvin.
FQB5.3.3. Identifica os mecanismos de transferencia de CAA
enerxa recoecndoos en diferentes situacins cotis e CMCCT
fenmenos atmosfricos, xustificando a seleccin de
CSC
materiais para edificios e no deseo de sistemas de
quecemento.
f

B5.8. Efectos da enerxa trmica.

f
h
k

B5.9. Fontes de enerxa.

B5.10. Aspectos industriais da enerxa.

B5.4. Interpretar os efectos da enerxa trmica sobre os FQB5.4.1. Explica o fenmeno da dilatacin a partir
CMCCT
corpos en situacin cotis e en experiencias de laboradalgunha das sas aplicacins como os termmetros de
torio.
lquido, xuntas de dilatacin en estruturas, etc.
FQB5.4.2. Explica a escala Celsius establecendo os
puntos fixos dun termmetro baseado na dilatacin dun
lquido voltil.

CMCCT

FQB5.4.3. Interpreta cualitativamente fenmenos

cotins e experiencias nos que se poa de manifesto o
equilibrio trmico asocindoo coa igualacin de temperaturas.

CMCCT

B5.5. Valorar o papel da enerxa nas nosas vidas,

FQB5.5.1. Recoece, describe e compara as fontes
identificar as diferentes fontes, comparar o impacto
renovables e non renovables de enerxa, analizando
medioambiental das mesmas e recoecer a importancia
con sentido crtico o seu impacto medioambiental.
do aforro enerxtico para un desenvolvemento sostible.

CCL
CMCCT
CSC

3 de ESO
Fsica e Qumica. 3 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A actividade cientfica

f
h

B1.1. O mtodo cientfico: as sas etapas.

B1.2. Utilizacin das Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin.

B1.1. Recoecer e identificar as caractersticas do

mtodo cientfico.

FQB1.1.1. Formula hipteses para explicar fenmenos

cotins utilizando teoras e modelos cientficos.

CAA
CMCCT

FQB1.1.2. Rexistra observacins, datos e resultados de CCL

maneira organizada e rigorosa, e comuncaos de forma CMCCT
oral e escrita utilizando esquemas, grcos, tboas e
expresins matemticas.

Pxina 161 de 913

Fsica e Qumica. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

f
k

B1.3. Aplicacins da ciencia vida coti e a sociedade. B1.2. Valorar a investigacin cientfica e o seu impacto FQB1.2.1. Relaciona a investigacin cientfica coas
na industria e no desenvolvemento da sociedade.
aplicacins tecnolxicas na vida coti.

CAA
CCEC
CMCCT

B1.4. Medida de magnitudes. Sistema Internacional de

Unidades. Notacin cientfica.
B1.5. Erros.
B1.6. O traballo no laboratorio.

FQB1.3.1. Establece relacins entre magnitudes e

unidades utilizando, preferentemente, o Sistema Internacional de Unidades e a notacin cientfica para expresar os resultados correctamente.

CMCCT

FQB1.3.2. Realiza medicins prcticas de magnitudes

fsicas da vida coti empregando o material e instrumentos apropiados e expresa os resultados correctamente no Sistema Internacional de Unidades.

CAA
CMCCT

e
f
h
i

B1.3. Aplicar os procedementos cientficos para determinar magnitudes e expresar os resultados co erro correspondente.

B1.6. O traballo no laboratorio.

B1.4. Recoecer os materiais e instrumentos bsicos

FQB1.4.1. Identifica material e instrumentos bsicos de
presentes no laboratorio de Fsica e de Qumica; deslaboratorio e coece a sa forma de utilizacin para a
cribir e respectar as normas de seguridade e de elimirealizacin de experiencias respectando as normas de
nacin de residuos para a proteccin do medio ambienseguridade e identificando actitudes e medidas de acte.
tuacin preventivas.

CMCCT

B1.7. Busca e tratamento de informacin.

B1.2. Utilizacin das Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin.

B1.5. Interpretar a informacin sobre temas cientficos

de carcter divulgativo que aparece en publicacins e
medios de comunicacin.

CAA
CCL
CMCCT

FQB1.5.1. Selecciona, comprende e interpreta informacin relevante nun texto de divulgacin cientfica e
transmite as conclusins obtidas utilizando a linguaxe
oral e escrita con propiedade.

FQB1.5.2. Identifica as principais caractersticas ligadas CD

fiabilidade e obxectividade do fluxo de informacin
CSC
existente en internet e outros medios dixitais.

b
e
f
g
h
i

B1.1. O mtodo cientfico: as sas etapas.

B1.2. Utilizacin das Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin.
B1.4. Medida de magnitudes. Sistema Internacional de
Unidades. Notacin cientfica.
B1.5. Erros.
B1.6. O traballo no laboratorio.
B1.8. Proxecto de investigacin.

B1.6. Desenvolver pequenos traballos de investigacin

nos que se poa en prctica a aplicacin do mtodo
cientfico e a utilizacin das TIC.

FQB1.6.1. Realiza pequenos traballos de investigacin CAA

sobre algn tema obxecto de estudo aplicando o mto- CCL
do cientfico, e utilizando as TIC para a procura e selec CD
cin de informacin e presentacin de conclusins.
CMCCT
CSIEE
FQB1.6.2. Participa, valora, xestiona e respecta o
traballo individual e en equipo.

CSIEE
CSC

FQB2.1.1. Representa o tomo, a partir do nmero

atmico e o nmero msico, utilizando o modelo planetario.

CCEC
CMCCT

Bloque 2. A materia
f

B2.1. Estrutura atmica. Modelos atmicos.

B2.1. Recoecer que os modelos atmicos son instrumentos interpretativos das distintas teoras e a necesidade da sa utilizacin para a interpretacin e com-

Pxina 162 de 913

Fsica e Qumica. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
prensin da estrutura interna da materia.

Estndares de aprendizaxe
FQB2.1.2. Describe as caractersticas das partculas
subatmicas bsicas e a sa localizacin no tomo.
A

FQB2.1.3. Relaciona a notacin Z

co nmero
atmico e o nmero msico, determinando o nmero de
cada un dos tipos de partculas subatmicas bsicas.

Competencias clave
CMCCT
CMCCT

f
k

B2.2. Istopos.
B2.3. Aplicacins dos istopos.

B2.2. Analizar a utilidade cientfica e tecnolxica dos

istopos radioactivos.

B2.4. O Sistema Peridico dos elementos.

B2.3. Interpretar a ordenacin dos elementos na Tboa FQB2.3.1. Xustifica a actual ordenacin dos elementos
Peridica e recoecer os mis relevantes a partir dos
en grupos e perodos na Tboa Peridica.
seus smbolos.
FQB2.3.2. Relaciona as principais propiedades de
metais, non metais e gases nobres coa sa posicin na
Tboa Peridica e coa sa tendencia a formar ins,
tomando como referencia o gas nobre mis prximo.

CMCCT

B2.4. Describir como se unen os tomos para formar

estruturas mis complexas e explicar as propiedades
das agrupacins resultantes.

FQB2.4.1. Explica o proceso de formacin dun in a

partir do tomo correspondente, utilizando a notacin
adecuada para a sa representacin.

CMCCT

FQB2.4.2. Explica como algns tomos tenden a

agruparse para formar molculas interpretando este
feito en substancias de uso frecuente e calcula as sas
masas moleculares.

CMCCT

B2.5. Diferenciar entre tomos e molculas, e entre

FQB2.5.1. Recoece os tomos e as molculas que
elementos e compostos en substancias de uso frecuencompoen substancias de uso frecuente e clasifcaas
en elementos ou compostos basendose na sa frmute e coecido.
la qumica.

CMCCT

e
f
k

B2.5. Unins entre tomos: molculas e cristais.

B2.6. Masas atmicas e moleculares.

B2.7. Elementos e compostos de especial interese con

aplicacins industriais, tecnolxicas e biomdicas.

B2.8. Formulacin e nomenclatura de compostos

binarios seguindo as normas IUPAC.

B2.6. Formular e nomear compostos binarios seguindo

as normas IUPAC.

Pxina 163 de 913

FQB2.2.1. Explica en que consiste un istopo e comen- CMCCT

ta aplicacins dos istopos radioactivos, a problemtica CSC
dos residuos orixinados e as solucins para a xestin
dos mesmos.

CMCCT

FQB2.5.2. Presenta, utilizando as TIC, as propiedades

e aplicacins dalgn elemento ou composto qumico de
especial interese a partir dunha busca guiada de informacin bibliogrfica e dixital.

CAA
CCL
CD
CMCCT
CSIEE

FQB2.6.1. Utiliza a linguaxe qumica para nomear e

formular compostos binarios seguindo as normas
IUPAC.

CCL
CMCCT

Fsica e Qumica. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 3. Os cambios
f

B3.1. A reaccin qumica.

B3.1. Describir a nivel molecular o proceso polo cal os FQB3.1.1. Representa e interpreta unha reaccin
reactivos se transforman en produtos en termos da teoqumica a partir da teora atmico-molecular e a teora
ra de colisins.
de colisins.

CCEC
CMCCT

b
f

B3.2. Clculos estequiomtricos sinxelos.

B3.3. Lei de conservacin da masa.

B3.2. Deducir a lei de conservacin da masa e recoe- FQB3.2.1. Recoece cales son os reactivos e os
cer reactivos e produtos a travs de experiencias sinxeprodutos a partir da representacin de reaccins qumicas sinxelas, e comproba experimentalmente que se
las no laboratorio ou de simulacins dixitais.
cumpre a lei de conservacin da masa.

CMCCT

FQB3.2.2. Realiza os clculos estequiomtricos nece CMCCT

sarios para a verificacin da lei de conservacin da masa en reaccins qumicas sinxelas.
f

B3.4. Velocidade de reaccin.

B3.3. Comprobar mediante experiencias sinxelas de

laboratorio a influencia de determinados factores na
velocidade das reaccins qumicas.

FQB3.3.1. Propn o desenvolvemento dun experimento CMCCT

sinxelo que permita comprobar o efecto da concentracin dos reactivos na velocidade de formacin dos produtos dunha reaccin qumica, xustificando este efecto
en termos da teora de colisins.
FQB3.3.2. Interpreta situacins cotis nas que a tempe- CMCCT
ratura infle significativamente na velocidade da reaccin.

e
f
h
k

B3.5. A qumica na sociedade e o medio ambiente.

B3.4. Valorar a importancia da industria qumica na

sociedade e a sa influencia no medio ambiente.

FQB3.4.1. Describe o impacto ambiental do dixido de CMCCT

carbono, os xidos de xofre, os xidos de nitrxeno e os CSC
CFC e outros gases de efecto invernadoiro relacionndoo cos problemas medioambientais de mbito global.
FQB3.4.2. Defende razoadamente a influencia que o
desenvolvemento da industria qumica tivo no progreso
da sociedade, a partir de fontes cientficas de distinta
procedencia.

CMCCT
CSC

FQB4.1.1. Explica a relacin existente entre as cargas

elctricas e a constitucin da materia e asocia a carga
elctrica dos corpos cun exceso ou defecto de electrns.

CMCCT

FQB4.1.2. Relaciona cualitativamente a forza elctrica

que existe entre dous corpos coa sa carga e a distancia que os separa, e establece analoxas e diferenzas

CCEC
CMCCT

Bloque 4. O movemento e as forzas

f

B4.1. Carga elctrica.

B4.2. Forza elctrica.

B4.1. Coecer os tipos de cargas elctricas, o seu

papel na constitucin da materia e as caractersticas
das forzas que se manifestan entre elas.

Pxina 164 de 913

Fsica e Qumica. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

entre as forzas gravitatoria e elctrica.

f

B4.1. Carga elctrica.

B4.2. Interpretar fenmenos elctricos mediante o

modelo de carga elctrica e valorar a importancia da
electricidade na vida coti.

FQB4.2.1. Xustifica razodamente situacins cotis nas

que se poan de manifesto fenmenos relacionados
coa electricidade esttica.

CMCCT

b
f
g

B4.3. Imns. Forza magntica.

B4.3. Xustificar cualitativamente fenmenos magnticos FQB4.3.1. Recoece fenmenos magnticos identifi CMCCT
e valorar a contribucin do magnetismo no desenvolcando o imn como fonte natural do magnetismo e describe a sa accin sobre distintos tipos de substancias
vemento tecnolxico.
magnticas.
FQB4.3.2. Constre, e describe o procedemento
CMCCT
seguido para facelo, un comps elemental para localizar CSIEE
o norte empregando o campo magntico terrestre.

b
e
f
g
h

B4.4. O electroimn.
B4.5. Experimentos de Oersted e Faraday.

B4.4. Comparar os distintos tipos de imns, analizar o

FQB4.4.1. Comproba e establece a relacin entre o
CMCT
seu comportamento e deducir mediante experiencias as
paso de corrente elctrica e o magnetismo, construndo
caractersticas das forzas magnticas postas de maniun electroimn.
festo, as como a sa relacin coa corrente elctrica.
FQB4.4.2. Reproduce os experimentos de Oersted e de CD
Faraday no laboratorio ou mediante simuladores vir CMCCT
tuais, deducindo que a electricidade e o magnetismo
son das manifestacins dun mesmo fenmeno.

B4.6. Forzas da natureza.

B4.5. Recoecer as distintas forzas que aparecen na

natureza e os distintos fenmenos asociados a elas.

FQB4.5.1. Realiza un informe empregando as TIC a

partir de observacins ou busca guiada de informacin
que relacione as distintas forzas que aparecen na natureza e os distintos fenmenos asociados a elas.

CCL
CD
CMCCT
CSIEE

Bloque 5. Enerxa

e
f
g
h
k

f
k

B5.1. Fontes de enerxa.

B5.1. Identificar e comparar as diferentes fontes de

enerxa empregadas na vida diaria nun contexto global
que implique aspectos econmicos e medioambientais.

FQB5.1.1. Compara as principais fontes de enerxa de CMCCT

consumo humano a partir da distribucin xeogrfica dos CSC
seus recursos e os efectos medioambientais.
FQB5.1.2. Analiza o predominio das fontes de enerxa
CCL
convencionais frontes s alternativas, argumentando os CMCCT
motivos polo que estas ltimas anda non estn suficientemente explotadas.

B5.2. Uso racional da enerxa.

B5.2. Valorar a importancia de realizar un consumo

responsable das fontes enerxticas.

Pxina 165 de 913

FQB5.2.1. Interpreta datos comparativos sobre a

evolucin do consumo de enerxa mundial propoendo
medidas que poden contribur ao aforro individual e colectivo.

CMCCT
CSIEE

Fsica e Qumica. 3 ESO

Obxectivos
f

Contidos
B5.3. Electricidade e circutos elctricos. Lei de Ohm.

Criterios de avaliacin
B5.3. Explicar o fenmeno fsico da corrente elctrica e
interpretar o significado das magnitudes intensidade de
corrente, diferenza de potencial e resistencia, as como
as relacins entre elas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FQB5.3.1. Explica a corrente elctrica como cargas en

movemento a travs dun condutor.

CMCCT

FQB5.3.2. Comprende o significado das magnitudes

elctricas intensidade de corrente, diferenza de potencial e resistencia, e relacinaas entre si empregando a
lei de Ohm.

CMCCT

FQB5.3.3. Distingue entre condutores e illantes recoe- CMCCT

cendo os principais materiais usados como tales.
b
f
g

B5.4. Transformacins da enerxa.

B5.3. Electricidade e circutos elctricos. Lei de Ohm.

B5.3. Electricidade e circutos elctricos. Lei de Ohm.

B5.5. Dispositivos electrnicos de uso frecuente.

B5.4. Comprobar os efectos da electricidade e as

FQB5.4.1. Describe o fundamento dunha mquina
relacins entre as magnitudes elctricas mediante o
elctrica, na que a electricidade se transforma en modeseo e construcin de circutos elctricos e electrnivemento, luz, son, calor, etc., mediante exemplos da
cos sinxelos, no laboratorio ou mediante aplicacins
vida coti, identificando os seus elementos principais.
virtuais interactivas.
FQB5.4.2. Constre circutos elctricos con diferentes
tipos de conexins entre os seus elementos, deducindo
de forma experimental as consecuencias da conexin
de xeradores e receptores en serie ou en paralelo.

CMCCT

FQB5.4.3. Aplica a lei de Ohm a circutos sinxelos para

calcular unha das magnitudes involucradas a partir das
outras das, expresando o resultado en unidades do
Sistema Internacional.

CMCCT

FQB5.4.4. Utiliza aplicacins virtuais interactivas para

simular circutos e medir as magnitudes elctricas.

CD
CMCCT

B5.5. Valorar a importancia dos circutos elctricos e

electrnicos nas instalacins elctricas e instrumentos
de uso cotin, describir a sa funcin bsica e identificar os seus distintos compoentes.

CAA
CMCCT

FQB5.5.1. Asocia os elementos principais que forman a CMCCT

instalacin elctrica tpica dunha vivenda cos compoentes bsicos dun circuto elctrico.
FQB5.5.2. Comprende o significado dos smbolos e
CMCCT
abreviaturas que aparecen nas etiquetas de dispositivos
elctricos.
FQB5.5.3. Identifica e representa os compoentes mis CMCCT
habituais nun circuto elctrico: condutores, xeradores,
receptores e elementos de control describindo a sa
correspondente funcin.
FQB5.5.4. Recoece os compoentes electrnicos
bsicos describindo as sas aplicacins prcticas e a
repercusin da miniaturizacin do microchip no tamao

Pxina 166 de 913

CMCCT

Fsica e Qumica. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

e prezo dos dispositivos.

f
h

B5.6. Tipos de enerxa.

B5.4. Transformacins da enerxa.
B5.7. Aspectos industriais da enerxa.

B5.6. Describir a forma na que se xera a electricidade

nos distintos tipos de centrais elctricas, as como o
seu transporte aos lugares de consumo.

FQB5.6.1. Describe o proceso polo que distintas fontes CMCCT

de enerxa se transforman en enerxa elctrica nas centrais elctricas, as como os mtodos de transporte e
almacenaxe da mesma.

4 de ESO
Fsica e Qumica. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A actividade cientfica

a
f
h
j

B1.1. A investigacin cientfica.

B1.1. Recoecer que a investigacin en ciencia un

labor colectivo e interdisciplinario en constante evolucin e infludo polo contexto econmico e poltico.

FQB1.1.1. Describe feitos histricos relevantes nos

CMCCT
que foi definitiva a colaboracin de cientficos e cient- CCL
ficas de diferentes reas de coecemento.
CCEC
CSC
FQB1.1.2. Argumenta con esprito crtico o grao de
rigor cientfico dun artigo ou noticia, analizando o mtodo de traballo e identificando as caractersticas do
traballo cientfico.

CMCCT
CCL
CAA
CSIEE

B1.1. A investigacin cientfica.

B1.2. Analizar o proceso que debe seguir unha

hiptese desde que se formula ata que aprobada
pola comunidade cientfica.

FQB1.2.1. Distingue entre hipteses, leis e teoras e

CMCCT
explica os procesos que corroboran unha hiptese e a CAA
dotan de valor cientfico.

B1.2. Magnitudes escalares e vectoriais.

B1.3. Comprobar a necesidade de usar vectores para

a definicin de determinadas magnitudes.

FQB1.3.1. Identifica unha determinada magnitude

como escalar ou vectorial e describe os elementos
que definen a esta ltima.

B1.3. Magnitudes fundamentais e derivadas. Ecuacin B1.4. Relacionar as magnitudes fundamentais coas
de dimensins.
derivadas a travs de ecuacins de magnitudes.

FQB1.4.1. Comproba a homoxeneidade dunha

CMCCT
frmula aplicando a ecuacin de dimensins aos dous
membros.

B1.4. Erros na medida.

FQB1.5.1. Calcula e interpreta o erro absoluto e o

erro relativo dunha medida coecido o valor real.

B1.5. Xustificar que non posible realizar medidas

sen cometer erros e distinguir entre erro absoluto e
relativo.

Pxina 167 de 913

CMCCT

CMCCT

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B1.4. Erros na medida.

B1.5. Expresin de resultados.

B1.6. Expresar o valor dunha medida usando o

redondeo e o nmero de cifras significativas correctas.

FQB1.6.1. Calcula e expresa correctamente, partindo CMCCT

dun conxunto de valores resultantes da medida dunha
mesma magnitude, o valor da medida, utilizando as
cifras significativas adecuadas.

B1.5. Expresin de resultados.

B1.6. Anlise dos datos experimentais.

B1.7. Realizar e interpretar representacins grficas

de procesos fsicos ou qumicos a partir de tboas de
datos e das leis ou principios involucrados.

FQB1.7.1. Representa graficamente os resultados

CMCCT
obtidos da medida de das magnitudes relacionadas
inferindo, no seu caso, se se trata dunha relacin lineal, cuadrtica ou de proporcionalidade inversa, e deducindo a frmula.

b
e
f
g
h

B1.7. Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin

no traballo cientfico.
B1.8. Proxecto de investigacin.

B1.8. Elaborar e defender un proxecto de investigacin, aplicando as TIC.

FQB1.8.1. Elabora e defende un proxecto de investigacin sobre un tema de interese cientfico, empregando as TIC.

a
b
c
d
e
f
g

B1.1. A investigacin cientfica.

B1.9. Realizar en equipo tarefas propias da investigacin cientfica.

FQB1.9.1. Realiza de forma cooperativa ou colabora- CMCCT

tiva algunhas tarefas propias da investigacin cientfi- CCL
ca: busca de informacin, prcticas de laboratorio ou
CD
pequenos proxectos de investigacin.
CAA
CSIEE
CSC
CCEC
FQB1.9.2 Realiza de forma cooperativa ou colaborativa algunhas tarefas propias da investigacin cientfica utilizando as TIC.

CMCCT
CAA
CCL
CD
CSIEE
CCEC

CMCCT
CCL
CD
CAA
CSIEE
CSC
CCEC

Bloque 2. A materia
f
j

B.2.1. Modelos atmicos.

B2.1. Recoecer a necesidade de usar modelos para

interpretar a estrutura da materia utilizando aplicacins virtuais interactivas.

Pxina 168 de 913

FQB2.1.1. Compara os diferentes modelos atmicos

CMCCT
propostos ao longo da historia para interpretar a natu- CCEC
reza ntima da materia, interpretando as evidencias
que fixeron necesaria a evolucin dos mesmos.

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FQB2.1.2. Utiliza as TIC ou aplicacins interactivas

CCMT
para visualizar a representacin da estrutura da mate- CD
ria nos diferentes modelos atmicos.
f

B.2.2. Sistema Peridico e configuracin electrnica.

B2.2. Relacionar as propiedades dun elemento coa

sa posicin na Tboa Peridica e a sa configuracin electrnica.

FQB2.2.1. Establece a configuracin electrnica dos

elementos representativos a partir do seu nmero
atmico para deducir a sa posicin na Tboa Peridica, os seus electrns de valencia e o seu comportamento qumico.

CMCCT

FQB2.2.2. Distingue entre metais, non metais, semimetais e gases nobres xustificando esta clasificacin
en funcin da sa configuracin electrnica.

CMCCT

B.2.2. Sistema Peridico e configuracin electrnica.

B2.3. Agrupar por familias os elementos representativos e os elementos de transicin segundo as recomendacins da IUPAC.

B.2.2. Sistema Peridico e configuracin electrnica.

B.2.3. Enlace qumico: inico, covalente e metlico.

B2.4. Interpretar os distintos tipos de enlace qumico a FQB2.4.1. Utiliza a regra do octeto e diagramas de
CMCCT
partir da configuracin electrnica dos elementos imLewis para predicir a estrutura e frmula dos composplicados e a sa posicin na Tboa Peridica.
tos inicos e covalentes.

B.2.3. Enlace qumico: inico, covalente e metlico.

B.2.4. Forzas intermoleculares.

B2.5. Xustificar as propiedades dunha substancia a

partir da natureza do seu enlace qumico.

FQB2.3.1. Escribe o nome e o smbolo dos elementos CMCCT

qumicos e sitaos na Tboa Peridica.

FQB2.4.2. Interpreta a diferente informacin que

ofrecen os subndices da frmula dun composto segundo se trate de molculas ou redes cristalinas.

CMCCT

FQB2.5.1. Explica as propiedades de substancias

covalentes, inicas e metlicas en funcin das interaccins entre os seus tomos ou molculas.

CMCCT

FQB2.5.2. Explica a natureza do enlace metlico

utilizando a teora dos electrns libres e relacinaa
coas propiedades caractersticas dos metais.

CMCCT

FQB2.5.3. Desea e realiza ensaios de laboratorio

CMCCT
que permitan deducir o tipo de enlace presente nunha CSIEE
substancia descoecida.
f

B.2.4. Formulacin e nomenclatura de compostos

inorgnicos segundo as normas IUPAC.

B2.6. Nomear e formular compostos inorgnicos

ternarios segundo as normas IUPAC.

B.2.5. Forzas intermoleculares.

B2.7. Recoecer a influencia das forzas intermolecu- FQB2.7.1. Xustifica a importancia das forzas intermolares no estado de agregacin e propiedades de subsleculares en substancias de interese biolxico.

Pxina 169 de 913

FQB2.6.1. Nomea e formula compostos inorgnicos

ternarios, seguindo as normas da IUPAC.

CMCCT

CMCCT

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
tancias de interese.

B.2.6. Introducin qumica orgnica.

B.2.6. Introducin qumica orgnica.

B.2.6. Introducin qumica orgnica.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FQB2.7.2. Relaciona a intensidade e o tipo das forzas CMCCT

intermoleculares co estado fsico e os puntos de fusin e ebulicin das substancias covalentes moleculares, interpretando grficos ou tboas que contean os
datos necesarios.

B2.8. Establecer as razns da singularidade do

carbono e valorar a sa importancia na constitucin
dun elevado nmero de compostos naturais e sintticos.

FQB2.8.1. Explica os motivos polos que o carbono o CMCCT

elemento que forma maior nmero de compostos.
FQB2.8.2. Analiza as distintas formas alotrpicas do
carbono, relacionando a estrutura coas propiedades.

CMCCT

B2.9. Identificar e representar hidrocarburos sinxelos

mediante as distintas frmulas, relacionalas con modelos moleculares fsicos ou xerados por computadora e coecer algunhas aplicacins de especial interese.

FQB2.9.1. Identifica e representa hidrocarburos

sinxelos mediante a sa frmula molecular, semidesenvolvida e desenvolvida.

CMCCT

FQB2.9.2. Deduce, a partir de modelos moleculares,

as distintas frmulas usadas na representacin de
hidrocarburos.

CMCCT

FQB2.9.3. Describe as aplicacins de hidrocarburos

sinxelos de especial interese.

CMCCT

FQB2.10.1. Recoece o grupo funcional e a familia

orgnica a partir da frmula de alcohois, aldehdos,
cetonas, cidos carboxlicos, steres e aminas.

CMCCT

B2.10. Recoecer os grupos funcionais presentes en

molculas de especial interese.

Bloque 3. Os cambios
f

B.3.1. Reaccins e ecuacins qumicas.

B.3.2. Mecanismo,velocidade e enerxa das reaccins.

B3.1. Explicar o mecanismo dunha reaccin qumica e FQB3.1.1. Interpreta reaccins qumicas sinxelas
deducir a lei de conservacin da masa a partir do
utilizando a teora de colisins e deduce a lei de conconcepto da reorganizacin atmica que ten lugar.
servacin da masa.

CMCCT

B.3.2. Mecanismo,velocidade e enerxa das reaccins.

B3.2. Razoar como se altera a velocidade dunha

reaccin ao modificar algn dos factores que inflen
sobre a mesma, utilizando o modelo cinticomolecular e a teora de colisins para xustificar esta
predicin.

FQB3.2.1. Pred o efecto que sobre a velocidade de

reaccin teen: a concentracin dos reactivos, a temperatura, o grao de divisin dos reactivos slidos e os
catalizadores.

CMCCT

FQB3.2.2. Analiza o efecto dos distintos factores que

afectan velocidade dunha reaccin qumica xa sexa
a travs de experiencias de laboratorio ou mediante
aplicacins virtuais interactivas nas que a manipulacin das distintas variables permita extraer conclusins.

CMCCT
CD

Pxina 170 de 913

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B.3.2. Mecanismo,velocidade e enerxa das reaccins.

B3.3. Interpretar ecuacins termoqumicas e distinguir FQB3.3.1. Determina o carcter endotrmico ou

exotrmico dunha reaccin qumica analizando o sigentre reaccins endotrmicas e exotrmicas.
no da calor de reaccin asociada.

CMCCT

B.3.3.Cantidade de substancia: o mol.

B3.4. Recoecer a cantidade de substancia como

magnitude fundamental e o mol como a sa unidade
no Sistema Internacional de Unidades.

CMCCT

B.3.4.Concentracin molar.
B.3.5.Clculos estequiomtricos.

B3.5. Realizar clculos estequiomtricos con reactivos FQB3.5.1. Interpreta os coeficientes dunha ecuacin CMCCT
puros supoendo un rendemento completo da reacqumica en termos de partculas, moles e, no caso de
cin, partindo do axuste da ecuacin qumica corresreaccins entre gases, en termos de volumes.
pondente.
FQB3.5.2. Resolve problemas, realizando clculos
CMCCT
estequiomtricos, con reactivos puros e supoendo un
rendemento completo da reaccin, tanto se os reactivos estn en estado slido como en disolucin.

B.3.6.Reaccins de especial interese.

B3.6. Identificar cidos e bases, coecer o seu comportamento qumico e medir a sa fortaleza utilizando
indicadores e o pH-metro dixital.

b
f
h
g

B.3.6.Reaccins de especial interese.

B3.7. Realizar experiencias de laboratorio nas que

tean lugar reaccins de sntese, combustin e neutralizacin, interpretando os fenmenos observados.

FQB3.4.1. Realiza clculos que relacionen a cantidade de substancia, a masa atmica ou molecular e a
constante do nmero de Avogadro.

FQB3.6.1. Utiliza a teora de Arrhenius para describir

o comportamento qumico de cidos e bases.

CMCCT

FQB3.6.2. Establece o carcter cido, bsico ou

neutro dunha disolucin utilizando a escala de pH.

CMCCT

FQB3.7.1. Desea e describe o procedemento de

realizacin dunha volumetra de neutralizacin entre
un cido forte e unha base forte,interpretando os resultados.

CMCCTCSIEE

FQB3.7.2. Planifica unha experiencia, e describe o

procedemento a seguir no laboratorio, que demostre
que nas reaccins de combustin se produce dixido
de carbono mediante a deteccin deste gas.

CMCCT
CSIEE

FQB3.7.3. Realiza algunha experiencia de laboratorio CMCCT

nas que tean lugar reaccins de sntese, combustin CAA
ou neutralizacin.
f

B.3.6.Reaccins de especial interese.

B3.8. Valorar a importancia das reaccins de sntese,

combustin e neutralizacin en procesos biolxicos,
aplicacins cotis e na industria, as como a sa repercusin medioambiental.

Pxina 171 de 913

FQB3.8.1. Describe as reaccins de sntese industrial

do amonaco e do cido sulfrico, as como os usos
destas substancias na industria qumica.

CMCCT

FQB3.8.2. Valora a importancia das reaccins de

combustin na xeracin de electricidade en centrais
trmicas, na automocin e na respiracin celular.

CMCCT
CSC

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
FQB3.8.3. Describe casos concretos de reaccins de
neutralizacin de importancia biolxica e industrial.

Competencias clave
CMCCT

Bloque 4. O movemento e as forzas

f

B.4.1.O movemento.Movementos rectilneo uniforme,

rectilneo uniformemente acelerado e circular uniforme.

B4.1. Xustificar o carcter relativo do movemento e a FQB4.1.1. Representa a traxectoria e os vectores de CMCCT
necesidade dun sistema de referencia e de vectores
posicin, desprazamento e velocidade en distintos
para describilo adecuadamente, aplicando o anterior
tipos de movemento, utilizando un sistema de referenrepresentacin de distintos tipos de desprazamento.
cia.

B.4.1.O movemento.Movementos rectilneo uniforme,

rectilneo uniformemente acelerado e circular uniforme.

B4.2. Distinguir os conceptos de velocidade media e

FQB4.2.1. Clasifica distintos tipos de movementos en
velocidade instantnea xustificando a sa necesidade
funcin da sa traxectoria e a sa velocidade.
segundo o tipo de movemento.

CMCCT

FQB4.2.2. Xustifica a insuficiencia do valor medio da CMCCT

velocidade nun estudo cualitativo do movemento rectilneo uniformemente acelerado (M.R.U.A), razoando o
concepto de velocidade instantnea.
f

B.4.1.O movemento.Movementos rectilneo uniforme,

rectilneo uniformemente acelerado e circular uniforme.

B4.3. Expresar correctamente as relacins matemticas que existen entre as magnitudes que definen os
movementos rectilneos e circulares.

B.4.1.O movemento.Movementos rectilneo uniforme,

rectilneo uniformemente acelerado e circular uniforme.

B4.4. Resolver problemas de movementos rectilneos FQB4.4.1. Resolve problemas de movemento rectil CMCCT
e circulares, utilizando unha representacin esquemneo uniforme (M.R.U.), rectilneo uniformemente acetica coas magnitudes vectoriais implicadas, expresanlerado (M.R.U.A.), e circular uniforme (M.C.U.), inclundo movemento de graves, tendo en conta valores
do o resultado nas unidades do Sistema Internacional.
positivos e negativos das magnitudes, e expresando o
resultado en unidades do Sistema Internacional.

Pxina 172 de 913

FQB4.3.1. Deduce as expresins matemticas que

CMCCT
relacionan as distintas variables nos movementos
rectilneo uniforme (M.R.U.), rectilneo uniformemente
acelerado (M.R.U.A.), e circular uniforme (M.C.U.), as
como as relacins entre as magnitudes lineais e angulares.

FQB4.4.2. Determina tempos e distancias de freado

de vehculos e xustifica, a partir dos resultados, a importancia de manter a distancia de seguridade na estrada.

CMCCT
CSC

FQB4.4.3. Argumenta a existencia do vector aceleracin en todo movemento curvilneo e calcula o seu
valor no caso do movemento circular uniforme.

CMCCT

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos
f

Contidos
B.4.1.O movemento.Movementos rectilneo uniforme,
rectilneo uniformemente acelerado e circular uniforme.

B.4.2.Natureza vectorial das forzas.

B.4.3.Leis de Newton.
B.4.4.Forzas de especial interese: peso, normal,
rozamento, centrpeta.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B4.5. Elaborar e interpretar grficas que relacionen as FQB4.5.1. Determina o valor da velocidade e a
variables do movemento partindo de experiencias de
aceleracin a partir de grficas posicin-tempo e velolaboratorio ou de aplicacins virtuais interactivas e
cidade-tempo en movementos rectilneos.
relacionar os resultados obtidos coas ecuacins matemticas que vinculan estas variables.
FQB4.5.2. Desea, describe e realiza individualmente
ou en equipo experiencias ben no laboratorio ou empregando aplicacins virtuais interactivas, para determinar a variacin da posicin e a velocidade dun corpo en funcin do tempo e representa e interpreta os
resultados obtidos.

CMCCT

B4.6. Recoecer o papel das forzas como causa dos

cambios na velocidade dos corpos e representalas
vectorialmente.

FQB4.6.1. Identifica as forzas implicadas en fenmenos cotins nos que hai cambios na velocidade dun
corpo.

CMCCT

FQB4.6.2. Representa vectorialmente o peso, a forza

normal, a forza de rozamento e a forza centrpeta en
distintos casos de movementos rectilneos e circulares.

CMCCT

CMCCT
CSIEE
CD
CCL
CAA
CSC

B.4.3.Leis de Newton.
B.4.4.Forzas de especial interese: peso, normal,
rozamento, centrpeta.

B4.7. Utilizar o principio fundamental da Dinmica na

resolucin de problemas nos que interveen varias
forzas.

FQB4.7.1. Identifica e representa as forzas que

CMCCT
actan sobre un corpo en movemento tanto nun plano
horizontal como inclinado, calculando a forza resultante e a aceleracin.

B.4.3.Leis de Newton.
B.4.4.Forzas de especial interese: peso, normal,
rozamento, centrpeta.

B4.8. Aplicar as leis de Newton para a interpretacin

de fenmenos cotins.

FQB4.8.1. Interpreta fenmenos cotins en termos

das leis de Newton.

CMCCT

FQB4.8.2. Deduce a primeira lei de Newton como

consecuencia do enunciado da segunda lei.

CMCCT

FQB4.8.3. Representa e interpreta as forzas de accin CMCCT

e reaccin en distintas situacins de interaccin entre
obxectos.
f

B.4.4.Forzas de especial interese: peso, normal,

rozamento, centrpeta.
B.4.5.Lei da gravitacin universal.

B4.9. Valorar a relevancia histrica e cientfica que a

lei da gravitacin universal supuxo para a unificacin
das mecnicas terrestre e celeste, e interpretar a sa
expresin matemtica.

Pxina 173 de 913

FQB4.9.1. Xustifica o motivo polo que as forzas de

atraccin gravitatoria s se poen de manifesto para
obxectos moi masivos, comparando os resultados
obtidos de aplicar a lei da gravitacin universal ao
clculo de forzas entre distintos pares de obxectos.

CMCCT

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
FQB4.9.2. Obtn a expresin da aceleracin da
gravidade a partir da lei da gravitacin universal relacionando as expresins matemticas do peso dun
corpo e a forza de atraccin gravitatoria.

Competencias clave
CMCCT

B.4.5.Lei da gravitacin universal.

B4.10. Comprender que a cada libre dos corpos e o

movemento orbital son das manifestacins da lei da
gravitacin universal.

FQB4.10.1. Razoa o motivo polo que as forzas

CMCCT
gravitatorias producen nalgns casos movementos de
cada libre e noutros casos movementos orbitais.

B.4.5.Lei da gravitacin universal.

B4.11. Identificar as aplicacins prcticas dos satlites FQB4.11.1. Describe as aplicacins dos satlites
CMCCT
artificiais e a problemtica xurdida polo lixo espacial
artificiais en telecomunicacins, predicin meteorol- CSC
xica, posicionamento global, astronoma e cartografa,
que xeran.
as como os riscos derivados do lixo espacial que xeran.

B.4.6.Presin.

B4.12. Recoecer que o efecto dunha forza non s

FQB4.12.1. Interpreta fenmenos e aplicacins
depende da sa intensidade, senn tamn da superfiprcticas nas que se pon de manifesto a relacin entre a superficie de aplicacin dunha forza e o efecto
cie sobre a que acta.
resultante.

CMCCT

FQB4.12.2. Calcula a presin exercida polo peso dun CMCCT

obxecto regular en distintas situacins nas que vara a
superficie na que se apoia, comparando os resultados
e extraendo conclusins.
f

B.4.7.Principios da hidrosttica.
B.4.8.Fsica da atmosfera.

B4.13. Interpretar fenmenos naturais e aplicacins

FQB4.13.1. Xustifica razoadamente fenmenos nos
tecnolxicas en relacin cos principios da hidrosttica,
que se poa de manifesto a relacin entre a presin e
e resolver problemas aplicando as expresins matea profundidade no seo da hidrosfera e a atmosfera.
mticas dos mesmos.
FQB4.13.2. Explica o abastecemento de auga potable, o deseo dunha presa e as aplicacins do sifn
utilizando o principio fundamental da hidrosttica.
FQB4.13.3. Resolve problemas relacionados coa
presin no interior dun fludo aplicando o principio
fundamental da hidrosttica.

CMCCT

CMCCT

CMCCT

FQB4.13.4. Analiza aplicacins prcticas baseadas no CMCCT

principio de Pascal, como a prensa hidrulica, elevador, direccin e freos hidrulicos, aplicando a expresin matemtica deste principio resolucin de problemas en contextos prcticos.

Pxina 174 de 913

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
FQB4.13.5. Pred a maior ou menor flotabilidade de
obxectos utilizando a expresin matemtica do principio de Arqumedes e verifcaa experimentalmente
nalgn caso.

b
f
g

B.4.7.Principios da hidrosttica.
B.4.8.Fsica da atmosfera.

B4.14. Desear e presentar experiencias ou dispositivos que ilustren o comportamento dos fludos e que
poan de manifesto os coecementos adquiridos, as
como a iniciativa e a imaxinacin.

Competencias clave
CMCCT

FQB4.14.1. Comproba experimentalmente ou utilizan- CMCCT

do aplicacins virtuais interactivas a relacin entre
CD
presin hidrosttica e profundidade en fenmenos
como o paradoxo hidrosttico, o tonel de Arqumedes
e o principio dos vasos comunicantes.
FQB4.14.2. Interpreta o papel da presin atmosfrica
en experiencias como o experimento de Torricelli, os
hemisferios de Magdeburgo, recipientes invertidos
onde non se derrama o contido, etc., inferindo o seu
elevado valor.

CMCCT

FQB4.14.3. Describe o funcionamento bsico de

CMCCT
barmetros e manmetros xustificando a sa utilidade
en diversas aplicacins prcticas.
f

B.4.8.Fsica da atmosfera.

B4.15. Aplicar os coecementos sobre a presin

FQB4.15.1. Relaciona os fenmenos atmosfricos do
atmosfrica descricin de fenmenos meteorolxivento e a formacin de frontes coa diferenza de precos e interpretacin de mapas do tempo, recoesins atmosfricas entre distintas zonas.
cendo termos e smbolos especficos da meteoroloxa.

CMCCT

FQB4.15.2. Interpreta os mapas de isbaras que se

mostran no prognstico do tempo indicando o significado da simboloxa e os datos que aparecen nos
mesmos.

CMCCT

Bloque 5. A enerxa
f

B.5.1.Enerxas cintica e potencial. Enerxa mecnica. B5.1. Analizar as transformacins entre enerxa
FQB5.1.1. Resolve problemas de transformacins
CMCCT
cintica e enerxa potencial, aplicando o principio de
entre enerxa cintica e potencial gravitatoria, aplicanPrincipio de conservacin.
conservacin da enerxa mecnica cando se despreza
do o principio de conservacin da enerxa mecnica.
B.5.2.Formas de intercambio de enerxa: o traballo e a
a forza de rozamento, e o principio xeral de conservacalor.
cin da enerxa cando existe disipacin da mesma
FQB5.1.2. Determina a enerxa disipada en forma de CMCCT
debida ao rozamento.
calor en situacins onde dimine a enerxa mecnica.

B.5.2. Formas de intercambio de enerxa: o traballo e

a calor.

B5.2. Recoecer que a calor e o traballo son das

formas de transferencia de enerxa, identificando as
situacins nas que se producen.

Pxina 175 de 913

FQB5.2.1. Identifica a calor e o traballo como formas

de intercambio de enerxa, distinguindo as acepcins
coloquiais destes termos do significado cientfico dos
mesmos.

CMCCT

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
FQB5.2.2. Recoece en que condicins un sistema
intercambia enerxa en forma de calor ou en forma de
traballo.

B.5.3.Traballo e potencia.

B5.3. Relacionar os conceptos de traballo e potencia

na resolucin de problemas, expresando os resultados en unidades do Sistema Internacional as como
outras de uso comn.

B.5.2.Formas de intercambio de enerxa: o traballo e a B5.4. Relacionar cualitativa e cuantitativamente a

calor cos efectos que produce nos corpos: variacin
calor.
de temperatura, cambios de estado e dilatacin.
B.5.4.Efectos da calor sobre os corpos.

Competencias clave
CMCCT

FQB5.3.1. Acha o traballo e a potencia asociados a

CMCCT
unha forza, inclundo situacins nas que a forza forma
un ngulo distinto de cero co desprazamento, expresando o resultado nas unidades do Sistema Internacional ou outras de uso comn como a calora, o kWh
e o CV.
FQB5.4.1. Describe as transformacins que experimenta un corpo ao gaar ou perder enerxa, determinando a calor necesaria para que se produza unha
variacin de temperatura dada e para un cambio de
estado, representando graficamente ditas transformacins.

CMCCT

FQB5.4.2. Calcula a enerxa transferida entre corpos

a distinta temperatura e o valor da temperatura final
aplicando o concepto de equilibrio trmico.

CMCCT

FQB5.4.3. Relaciona a variacin da lonxitude dun

CMCCT
obxecto coa variacin da sa temperatura utilizando o
coeficiente de dilatacin lineal correspondente.
FQB5.4.4. Determina experimentalmente calores
CMCCT
especficas e calores latentes de substancias median- CAA
te un calormetro, realizando os clculos necesarios a
partir dos datos empricos obtidos.
f

B.5.3.Traballo e potencia.
B.5.5.Mquinas trmicas.

B.5.5.Mquinas trmicas.

B5.5. Valorar a relevancia histrica das mquinas

trmicas como desencadeantes da revolucin industrial, as como a sa importancia actual na industria e
o transporte.

B5.6. Comprender a limitacin que o fenmeno da

degradacin da enerxa supn para a optimizacin
dos procesos de obtencin de enerxa til nas mqui-

Pxina 176 de 913

FQB5.5.1. Explica ou interpreta, mediante ou a partir

de ilustracins, o fundamento do funcionamento do
motor de explosin.

CMCCT

FQB5.5.2. Realiza un traballo sobre a importancia

histrica do motor de explosin e presntao empregando as TIC.

CMCCT
CD
CCL
CSC
CCEC

FQB5.6.1. Utiliza o concepto da degradacin da

CMCCT
enerxa para relacionar a enerxa absorbida e o traballo realizado por unha mquina trmica.

Fsica e Qumica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

nas trmicas, e o reto tecnolxico que supn a mello- FQB5.6.2. Emprega simulacins virtuais interactivas
ra do rendemento destas para a investigacin, a innopara determinar a degradacin da enerxa en diferenvacin e a empresa.
tes mquinas e expn os resultados empregando as
TIC.

Competencias clave
CMCCT
CD
CCL

1 de bacharelato
Fsica e Qumica. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A actividade cientfica

d
e
g
i
j
k

B1.1. Estratexias necesarias na actividade cientfica.

B1.1. Recoecer e utilizar as estratexias bsicas da

actividade cientfica como: formular problemas, emitir
hipteses, propor modelos, elaborar estratexias de
resolucin de problemas e deseos experimentais,
analizar os resultados e realizar experiencias

FQB1.1.1. Aplica habilidades necesarias para a

investigacin cientfica:fai preguntas, identifica problemas, recolle datos, realiza experiencias, desea e
argumenta estratexias de resolucin de problemas,
utiliza modelos e leis, revisa o proceso e obtn conclusins.

CAA
CCL
CMCCT
CSIEE

FQB1.1.2.Resolve exercicios numricos expresando o CAA

valor das magnitudes empregando a notacin cientfi- CMCCT
ca, estima os erros absoluto e relativo asociados e
CSIEE
contextualiza os resultados.

Pxina 177 de 913

FQB1.1.3. Efecta a anlise dimensional das ecuacins que relacionan as diferentes magnitudes nun
proceso fsico ou qumico.

CMCCT

FQB1.1.4. Distingue entre magnitudes escalares e

vectoriais e opera adecuadamente con elas.

CMCCT

FQB1.1.5. Elabora e interpreta representacins

grficas de diferentes procesos fsicos e qumicos a
partir dos datos obtidos en experiencias de laboratorio
ou virtuais e relaciona os resultados obtidos coas
ecuacins que representan as leis e principios subxacentes.

FQB1.1.6. A partir dun texto cientfico, extrae e

interpreta a informacin, argumenta con rigor e precisin utilizando a terminoloxa adecuada.

CAA
CCL
CMCCT

CAA
CCL
CD
CMCCT

Fsica e Qumica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

d
e
g
i
j
k

B1.2. Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin

no traballo cientfico.
B1.3. Proxecto de investigacin.

b
d
e
g
i
j
k

B1.1. Estratexias necesarias na actividade cientfica.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B1.2. Utilizar e aplicar as Tecnoloxas da Informacin

e a Comunicacin no estudo dos fenmenos fsicos e
qumicos.

FQB1.2.1. Emprega aplicacins virtuais interactivas

para simular experimentos fsicos de difcil realizacin
no laboratorio.

CD
CMCCT

FQB1.2.2. Establece os elementos esenciais para o

deseo, a elaboracin e defensa dun proxecto de investigacin, sobre un tema de actualidade cientfica,
vinculado coa Fsica ou a Qumica, utilizando preferentemente as TIC.

B1.3. Realizar en equipo tarefas propias da investigacin cientfica.

Competencias clave

CAA
CCL
CD
CMCCT
CSIEE

FQB1.3.1. Realiza de forma cooperativa ou colabora- CAA

tiva algunhas tarefas propias da investigacin cientfi- CCL
ca: busca de informacin, prcticas de laboratorio ou
CD
pequenos proxectos de investigacin.
CMCCT
CSC
CSIEE

Bloque 2. Aspectos cuantitativos da qumica

i

B2.1. Revisin da teora atmica de Dalton.

B2.1. Explicar a teora atmica de Dalton as como as

leis bsicas asociadas ao seu establecemento.

FQB2.1.1. Xustifica a teora atmica de Dalton e a

CMCCT
discontinuidade da materia a partir das leis fundamentais da Qumica exemplificndoo con reaccins.

B2.2. Leis dos gases. Ecuacin de estado dos gases

ideais.

B2.2. Utilizar a ecuacin de estado dos gases ideais

para establecer relacins entre a presin, volume e a
temperatura.

FQB2.2.1. Determina as magnitudes que definen o

estado dun gas aplicando a ecuacin de estado dos
gases ideais.

CMCCT

FQB2.2.2. Explica razoadamente a utilidade e as

limitacins da hiptese do gas ideal.

CMCCT

B2.3. Determinacin de frmulas empricas e moleculares.

B2.3. Aplicar a ecuacin dos gases ideais para

calcular masas moleculares e determinar frmulas
moleculares.

FQB2.3.1. Determina presins totais e parciais dos

CMCCT
gases dunha mestura relacionando a presin total dun
sistema coa fraccin molar e a ecuacin de estado
dos gases ideais.
FQB2.3.2. Relaciona a frmula emprica e molecular
dun composto coa sa composicin centesimal aplicando a ecuacin de estado dos gases ideais.

B2.4. Disolucins: formas de expresar a concentracin, preparacin e propiedades coligativas.

CMCCT

B2.4. Realizar os clculos necesarios para a prepara- FQB2.4.1.Expresa a concentracin dunha disolucin CMCCT
cin de disolucins dunha concentracin dada e exen g/L, mol/L, % en peso e % en volume. Leva a cabo
presala en calquera das formas establecidas e levar a
e describe o procedemento de preparacin no labora-

Pxina 178 de 913

Fsica e Qumica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
cabo a preparacin da mesma.

B2.4. Disolucins: formas de expresar a concentracin, preparacin e propiedades coligativas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

torio de disolucins dunha concentracin determinada

e realiza os clculos necesarios, tanto para o caso de
solutos en estado slido como a partires doutra de
concentracin coecida.

B2.5. Explicar a variacin das propiedades coligativas FQB2.5.1. Experimenta e interpreta a variacin das
entre unha disolucin e o disolvente puro e comprobatemperaturas de fusin e ebulicin dun lquido ao que
se lle engade un soluto relacionndoo con algn prolo experimentalmente.
ceso de interese na nosa contorna.

CMCCT

FQB2.5.2. Utiliza o concepto de presin osmtica para CMCCT

describir o paso de ins a travs dunha membrana
semipermeable.
i

B2.6. Mtodos actuais para a anlise de substancias:

Espectroscopa e Espectrometra.

B2.6. Utilizar os datos obtidos mediante tcnicas

espectromtricas para calcular masas atmicas.

FQB2.6.1. Calcula a masa atmica dun elemento a

CMCCT
partir dos datos espectromtricos obtidos para os diferentes istopos do mesmo.

B2.6. Mtodos actuais para a anlise de substancias:

Espectroscopa e Espectrometra.

B2.7. Recoecer a importancia das tcnicas espectroscpicas que permiten a anlise de substancias e
as sas aplicacins para a deteccin das mesmas en
cantidades moi pequenas de mostras.

FQB2.7.1. Describe as aplicacins da espectroscopa

na identificacin de elementos e compostos.

CMCCT

Bloque 3. Reaccins qumicas

B3.1. Estequiometra das reaccins. Reactivo limitante e rendemento dunha reaccin.

B3.1. Formular e nomear correctamente as substan FQB3.1.1. Escribe e axusta e realiza ecuacins
CMCCT
cias que interveen nunha reaccin qumica dada.
qumicas sinxelas de distinto tipo (neutralizacin, oxi- CSIEE
Levar a cabo no laboratorio reaccins qumicas sinxedacin, sntese) e de interese bioqumico ou industrial.
las.

B3.1. Estequiometra das reaccins. Reactivo limitante e rendemento dunha reaccin.

B3.2. Interpretar as reaccins qumicas e resolver

problemas nos que intervean reactivos limitantes,
reactivos impuros e cuxo rendemento non sexa completo.

Pxina 179 de 913

FQB3.2.1. Interpreta unha ecuacin qumica en

termos de cantidade de materia, masa, nmero de
partculas ou volume para realizar clculos estequiomtricos na mesma.

CMCCT

FQB3.2.2. Realiza os clculos estequiomtricos

aplicando a lei de conservacin da masa a distintas
reaccins.

CMCCT

FQB3.2.3. Efecta clculos estequiomtricos nos que

intervean compostos en estado slido, lquido ou
gasoso, ou en disolucin en presenza dun reactivo
limitante ou un reactivo impuro.

CMCCT

FQB3.2.4. Aplica o rendemento dunha reaccin na

realizacin de clculos estequiomtricos.

CMCCT

Fsica e Qumica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.3. Qumica e industria.

B3.3. Identificar as reaccins qumicas implicadas na

obtencin de diferentes compostos inorgnicos relacionados con procesos industriais.

FQB3.3.1. Describe o proceso de obtencin de

CMCCT
produtos inorgnicos de alto valor engadido, analizando o seu interese industrial.

B3.3. Qumica e industria.

B3.4. Identificar os procesos bsicos da siderurxia as

como as aplicacins dos produtos resultantes.

FQB3.4.1. Explica os procesos que teen lugar nun

alto forno escribindo e xustificando as reaccins qumicas que nel se producen.

CMCCT

FQB3.4.2. Argumenta a necesidade de transformar o

ferro de fundicin en aceiro, distinguindo entre ambos
os produtos segundo a porcentaxe de carbono que
conteen.

CMCCT

FQB3.4.3. Relaciona a composicin dos distintos tipos CMCCT

de aceiro coas sas aplicacins.
i
e

B3.3. Qumica e industria.

B3.5. Valorar a importancia da investigacin cientfica

no desenvolvemento de novos materiais con aplicacins que melloren a calidade de vida.

FQB3.5.1. Analiza a importancia e a necesidade da

CCEC
investigacin cientfica aplicada ao desenvolvemento CMCCT
de novos materiais e a sa repercusin na calidade de
CSC
vida a partir de fontes de informacin cientfica.

Bloque 4. Transformacins enerxticas e espontaneidade das reaccins qumicas

i

B4.1. Sistemas termodinmicos.

B4.1. Interpretar o primeiro principio da termodinmica FQB4.1.1. Relaciona a variacin da enerxa interna
como o principio de conservacin da enerxa en sisnun proceso termodinmico coa calor absorbida ou
temas nos que se producen intercambios de calor e
desprendida e o traballo realizado no proceso.
traballo.

B4.2. Primeiro principio da termodinmica. Enerxa

interna.

B4.2. Recoecer a unidade da calor no Sistema

Internacional e o seu equivalente mecnico.

B4.3. Entalpa. Ecuacins termoqumicas.

B4.3. Interpretar ecuacins termoqumicas e distinguir FQB4.3.1. Expresa as reaccins mediante ecuacins
termoqumicas debuxando e interpretando os diagraentre reaccins endotrmicas e exotrmicas.
mas entlpicos asociados.

B4.4. Lei de Hess.

B4.4. Describir as posibles formas de calcular a

entalpa dunha reaccin qumica.

FQB4.4.1. Calcula a variacin de entalpa dunha

CMCCT
reaccin aplicando a lei de Hess, coecendo as entalpas de formacin ou as enerxas de ligazn asociadas a unha transformacin qumica dada e interpreta
o seu signo.

B4.5. Segundo principio da termodinmica. Entropa.

B4.5. Dar resposta a cuestins conceptuais sinxelas

sobre o segundo principio da termodinmica en rela-

FQB4.5.1. Pred a variacin de entropa nunha reac- CMCCT

cin qumica dependendo da molecularidade e estado

Pxina 180 de 913

CMCCT

FQB4.2.1. Explica razoadamente o procedemento

CMCCT
para determinar o equivalente mecnico da calor tomando como referente aplicacins virtuais interactivas
asociadas ao experimento de Joule.
CMCCT

Fsica e Qumica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
cin aos procesos espontneos.

B4.6. Factores que interveen na espontaneidade

dunha reaccin qumica. Enerxa de Gibbs.

B4.6. Predicir, de forma cualitativa e cuantitativa, a

espontaneidade dun proceso qumico en determinadas condicins a partir da enerxa de Gibbs.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dos compostos que interveen.

FQB4.6.1. Identifica a enerxa de Gibbs coa magnitude que informa sobre a espontaneidade dunha reaccin qumica.

CMCCT

FQB4.6.2. Xustifica a espontaneidade dunha reaccin CMCCT

qumica en funcin dos factores entlpicos, entrpicos
e da temperatura.
i

e
g
h
i
j

B4.6. Factores que interveen na espontaneidade

dunha reaccin qumica. Enerxa de Gibbs.

B4.7. Consecuencias sociais e medioambientais das

reaccins qumicas de combustin.

B4.7. Distinguir os procesos reversibles e irreversibles FQB4.7.1. Expn situacins reais ou figuradas en que CMCCT
e a sa relacin coa entropa e o segundo principio da
se pon de manifesto o segundo principio da termodinmica, asociando o concepto de entropa coa irretermodinmica.
versibilidade dun proceso.

B4.8. Analizar a influenza das reaccins de combustin a nivel social, industrial e medioambiental e as
sas aplicacins.

FQB4.7.2. Relaciona o concepto de entropa coa

espontaneidade dos procesos irreversibles.

CMCCT

FQB4.8.1. Analiza as consecuencias do uso de

combustibles fsiles, relacionando as emisins de
CO2 co seu efecto na calidade de vida, o efecto invernadoiro,o quecemento global, a reducin dos recursos naturais e outros a partires de distintas fontes
de informacin.Propn actitudes sustentables para
minorar estes efectos.

CCL
CMCCT
CSC
CSIEE

Bloque 5. Qumica do carbono

i

B5.1. Enlaces do tomo de carbono.

B5.2. Compostos de carbono: hidrocarburos.
B5.3. Formulacin e nomenclatura IUPAC dos compostos do carbono.

B5.1. Recoecer hidrocarburos saturados e insaturados e aromticos relacionndoos con compostos de

interese biolxico e industrial.

FQB5.1.1. Formula e nomea segundo as normas da

IUPAC: hidrocarburos de cadea aberta e cerrada e
derivados aromticos.

CMCCT

B5.3. Formulacin e nomenclatura IUPAC dos compostos do carbono.

B5.4. Compostos de carbono nitroxenados e osixenados.

B5.2. Identificar compostos orgnicos que contean

funcins osixenadas e nitroxenadas.

FQB5.2.1. Formula e nomea segundo as normas da

IUPAC: compostos orgnicos sinxelos cunha funcin
osixenada ou nitroxenada.

CMCCT

B5.5. Isomera estrutural.

B5.3. Representar os diferentes tipos de isomera.

FQB5.3.1. Representa os diferentes ismeros dun

composto orgnico.

CMCCT

B5.6. O petrleo e os novos materiais.

B5.4. Explicar os fundamentos qumicos relacionados

coa industria do petrleo e do gas natural.

FQB5.4.1. Describe o proceso de obtencin do gas

natural e dos diferentes derivados do petrleo a nivel
industrial e a sa repercusin ambiental.

CMCCT
CSC

Pxina 181 de 913

Fsica e Qumica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
FQB5.4.2. Explica a utilidade das diferentes fraccins
do petrleo.

Competencias clave
CMCCT

i
e

B5.7. Aplicacins e propiedades dos compostos do

carbono.

B5.5. Diferenciar as diferentes estruturas que presenta o carbono no grafito, diamante, grafeno, fullereno e
nanotubos relacionndoo coas sas aplicacins.

FQB5.5.1. Identifica as formas alotrpicas do carbono CMCCT

relacionndoas coas propiedades fsico-qumicas e as
sas posibles aplicacins.

d
e
h
i
j

B5.7. Aplicacins e propiedades dos compostos do

carbono.

B5.6. Valorar o papel da qumica do carbono nas

nosas vidas e recoecer a necesidade de adoptar
actitudes e medidas medioambientalmente sustentables.

FQB5.6.1. A partires dunha fonte de informacin,

CCL
elabora un informe no que se analice e xustifique a
CMCCT
importancia da qumica do carbono e a sa incidencia
CSC
na calidade de vida

FQB5.6.2.Relaciona as reaccins de condensacin e

combustin con procesos que ocorren a nivel biolxico.

CMCCT

Bloque 6. Cinemtica
i
h

B6.1. Sistemas de referencia inerciais. Principio de

relatividade de Galileo.

B6.1. Distinguir entre sistemas de referencia inerciais

e non inerciais.

FQB6.1.1. Analiza o movemento dun corpo en situa- CMCCT

cins cotis razoando se o sistema de referencia elixido inercial ou non inercial.
FQB6.1.2. Xustifica a viabilidade dun experimento que CMCCT
distinga se un sistema de referencia se atopa en repouso ou se move con velocidade constante.

B6.1. Sistemas de referencia inerciais. Principio de

relatividade de Galileo.

B6.2. Representar graficamente as magnitudes

vectoriais que describen o movementos nun sistema
de referencia adecuado.

FQB6.2.1. Describe o movemento dun corpo a partir

dos seus vectores de posicin, velocidade e aceleracin nun sistema de referencia dado.

CMCCT

B6.2. Movementos rectilneo e circular.

B6.3. Recoecer as ecuacins dos movementos

rectilneo e circular e aplicalas a situacins concretas.

FQB6.3.1. Obtn as ecuacins que describen a

velocidade e a aceleracin dun corpo a partir da expresin do vector de posicin en funcin do tempo.

CMCCT

FQB6.3.2. Resolve exercicios prcticos de cinemtica CMCCT

en das dimensins (movemento dun corpo nun plano) aplicando as ecuacins dos movementos rectilneo uniforme (M.R.U) e movemento rectilneo uniformemente acelerado (M.R.U.A.).
FQB6.3.3. Realiza e describe experiencias que
CMCCT
permitan analizar os movementos rectilneo ou circular
e determina as magnitudes involucradas.
i

B6.2. Movementos rectilneo e circular.

B6.4. Interpretar representacins grficas dos move-

Pxina 182 de 913

FQB6.4.1. Interpreta as grficas que relacionan as

CMCCT

Fsica e Qumica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
mentos rectilneo e circular.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

variables implicadas nos movementos M.R.U.,

M.R.U.A. e circular uniforme (M.C.U.) aplicando as
ecuacins adecuadas para obter os valores do espazo
percorrido, a velocidade e a aceleracin.

B6.2. Movementos rectilneo e circular.

B6.5. Determinar velocidades e aceleracins instant- FQB6.5.1. Formulado un suposto, identifica o tipo ou CMCCT
neas a partir da expresin do vector de posicin en
tipos de movementos implicados, e aplica as ecuacins da cinemtica para realizar predicins acerca da
funcin do tempo.
posicin e velocidade do mbil.

B6.3. Movemento circular uniformemente acelerado.

B6.6. Describir o movemento circular uniformemente

acelerado e expresar a aceleracin en funcin das
sas compoentes intrnsecas.

FQB6.6.1. Identifica as compoentes intrnsecas da

aceleracin en distintos casos prcticos e aplica as
ecuacins que permiten determinar o seu valor.

B6.3. Movemento circular uniformemente acelerado.

B6.7. Relacionar nun movemento circular as magnitudes angulares coas lineais.

FQB6.7.1. Relaciona as magnitudes lineais e angula- CMCCT

res para un mbil que describe unha traxectoria circular, establecendo as ecuacins correspondentes.

g
i

B6.4. Composicin dos movementos rectilneo uniforme e rectilneo uniformemente acelerado.

B6.8. Identificar o movemento non circular dun mbil

nun plano como a composicin de dous movementos
unidimensionais rectilneo uniforme (MRU) e/ou rectilneo uniformemente acelerado (M.R.U.A.).

FQB6.8.1. Recoece movementos compostos, esta CMCCT

blece as ecuacins que os describen, calcula o valor
de magnitudes tales como alcance e altura mxima,
as como valores instantneos de posicin, velocidade
e aceleracin.

CMCCT

FQB6.8.2. Resolve problemas relativos composicin CMCCT

de movementos descompondoos en dous movementos rectilneos.

B6.5. Descricin do movemento harmnico simple

(MAS).

FQB6.8.3. Emprega simulacins virtuais interactivas

para resolver supostos prcticos reais, determinando
condicins iniciais, traxectorias e puntos de encontro
dos corpos implicados.

CD
CMCCT

B6.9. Interpretar o significado fsico dos parmetros

FQB6.9.1. Desea, realiza e describe experiencias
que describen o movemento harmnico simple
que poan de manifesto o movemento harmnico
(M.A.S) e asocialo ao movemento dun corpo que oscisimple (M.A.S) e determina as magnitudes involucrale.
das.

CCL
CMCCT
CSIEE

FQB6.9.2. Interpreta o significado fsico dos parmetros que aparecen na ecuacin do movemento harmnico simple.

CMCCT

FQB6.9.3. Pred a posicin dun oscilador harmnico

simple coecendo a amplitude, a frecuencia, o pero-

CMCCT

Pxina 183 de 913

Fsica e Qumica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

do e a fase inicial.
FQB6.9.4. Obtn a posicin, velocidade e aceleracin CMCCT
nun movemento harmnico simple aplicando as ecuacins que o describen.
FQB6.9.5. Analiza o comportamento da velocidade e
da aceleracin dun movemento harmnico simple en
funcin da elongacin.

CMCCT

FQB6.9.6. Representa graficamente a posicin, a

velocidade e a aceleracin do movemento harmnico
simple (M.A.S.) en funcin do tempo comprobando a
sa periodicidade.

CMCCT

FQB7.1.1. Representa todas as forzas que actan

sobre un corpo, obtendo a resultante e extraendo
consecuencias sobre o seu estado de movemento.

CMCCT

FQB7.1.2. Debuxa o diagrama de forzas dun corpo

situado no interior dun ascensor en diferentes situacins de movemento, calculando a sa aceleracin a
partir das leis da dinmica.

CMCCT

Bloque 7. Dinmica
i

B7.1. A forza como interaccin.

B7.2 Leis de Newton.

B7.2 Leis de Newton.

B7.3. Forzas de contacto. Dinmica de corpos ligados.

B7.1. Identificar todas as forzas que actan sobre un

corpo.

B7.2. Resolver situacins desde un punto de vista

dinmico que involucran planos inclinados e /ou poleas.

FQB7.2.1. Calcula o mdulo do momento dunha forza CMCCT

en casos prcticos sinxelos.
FQB7.2.2. Resolve supostos nos que aparezan forzas CMCCT
de rozamento en planos horizontais ou inclinados,
aplicando as leis de Newton.
FQB7.2.3. Relaciona o movemento de varios corpos
unidos mediante cordas tensas e poleas coas forzas
que actan sobre cada un dos corpos.

B7.4. Forzas elsticas. Dinmica do M.A.S.

B7.3. Recoecer as forzas elsticas en situacins

cotis e describir os seus efectos.

FQB7.3.1. Determina experimentalmente a constante CMCCT

elstica dun resorte aplicando a lei de Hooke e calcula
a frecuencia coa que oscila unha masa coecida unida a un extremo do citado resorte.
FQB7.3.2. Demostra que a aceleracin dun movemento harmnico simple (M.A.S.) proporcional ao
desprazamento empregando a ecuacin fundamental
da Dinmica.

Pxina 184 de 913

CMCCT

CMCCT

Fsica e Qumica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
FQB7.3.3. Estima o valor da gravidade facendo un
estudo do movemento do pndulo simple.

B7.5. Sistema de das partculas.

B7.6. Conservacin do momento lineal e impulso
mecnico.

B7.4. Aplicar o principio de conservacin do momento

lineal a sistemas de dous corpos e predicir o movemento dos mesmos a partir das condiciones iniciais.

Competencias clave
CMCCT

FQB7.4.1. Establece a relacin entre impulso mecni- CMCCT

co e momento lineal aplicando a segunda lei de Newton.
FQB7.4.2. Explica o movemento de dous corpos en
CMCCT
casos prcticos como colisins e sistemas de propulsin mediante o principio de conservacin do momento lineal.

B7.7. Dinmica do movemento circular uniforme.

B7.5. Xustificar a necesidade de que existan forzas

para que se produza un movemento circular.

FQB7.5.1. Aplica o concepto de forza centrpeta para CMCCT

resolver e interpretar casos de mbiles en curvas e en
traxectorias circulares.

B7.8. Leis de Kepler.

B7.6. Contextualizar as leis de Kepler no estudo do

movemento planetario.

FQB7.6.1. Comproba as leis de Kepler a partir de

tboas de datos astronmicos correspondentes ao
movemento dalgns planetas.

CMCCT

FQB7.6.2. Describe o movemento orbital dos planetas CCEC

do Sistema Solar aplicando as leis de Kepler e extrae CMCCT
conclusins acerca do perodo orbital dos mesmos.
i

B7.9. Forzas centrais. Momento dunha forza e momento angular. Conservacin do momento angular.

B7.7. Asociar o movemento orbital coa actuacin de

FQB7.7.1. Aplica a lei de conservacin do momento
CMCCT
angular ao movemento elptico dos planetas, relacioforzas centrais e a conservacin do momento angular.
nando valores do radio orbital e da velocidade en diferentes puntos da rbita.
FQB7.7.2. Utiliza a lei fundamental da dinmica para
explicar o movemento orbital de diferentes corpos
como satlites, planetas e galaxias, relacionando o
radio e a velocidade orbital coa masa do corpo central.

B7.10. Lei de Gravitacin Universal.

B7.11. Interaccin electrosttica: lei de Coulomb.

B7.8. Determinar e aplicar a lei de Gravitacin Univer- FQB7.8.1. Expresa a forza da atraccin gravitatoria
sal estimacin do peso dos corpos e interaccin
entre dous corpos calquera, coecidas as variables
entre corpos celestes tendo en conta o seu carcter
das que depende, establecendo como inciden os
vectorial.
cambios nestas sobre aquela.

B7.9. Enunciar a lei de Coulomb e caracterizar a

Pxina 185 de 913

CMCCT

CMCCT

FQB7.8.2. Compara o valor da atraccin gravitatoria

da Terra sobre un corpo na sa superficie coa accin
de corpos afastados sobre o mesmo corpo.

CMCCT

FQB7.9.1. Compara a lei de Newton da Gravitacin

Universal e a de Coulomb, establecendo diferenzas e

CCEC

Fsica e Qumica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
interaccin entre das cargas elctricas puntuais.

Estndares de aprendizaxe
semellanzas entre elas.

Competencias clave
CMCCT

FQB7.9.2. Acha a forza neta que un conxunto de

CMCCT
cargas exerce sobre unha carga problema utilizando a
lei de Coulomb.
i

B7.10. Lei de Gravitacin Universal.

B7.11. Interaccin electrosttica: lei de Coulomb.

B7.10. Valorar as diferenzas e semellanzas entre a

interaccin elctrica e gravitatoria.

FQB7.10.1. Determina as forzas electrosttica e

CMCCT
gravitatoria entre das partculas de carga e masa
coecidas e compara os valores obtidos, extrapolando
conclusins ao caso dos electrns e o ncleo dun
tomo.

Bloque 8. Enerxa
i

B8.1. Enerxa mecnica e traballo.

B8.2. Teorema das forzas vivas.

B8.1. Establecer a lei de conservacin da enerxa

mecnica e aplicala resolucin de casos prcticos.

FQB8.1.1. Aplica o principio de conservacin da

enerxa para resolver problemas mecnicos, determinando valores de velocidade e posicin, as como de
enerxa cintica e potencial.

CMCCT

FQB8.1.2. Relaciona o traballo que realiza unha forza CMCCT

sobre un corpo coa variacin da sa enerxa cintica e
determina algunha das magnitudes implicadas.
i

B8.3. Sistemas conservativos.

B8.2. Recoecer sistemas conservativos como

aqueles para os que posible asociar unha enerxa
potencial e representar a relacin entre traballo e
enerxa.

FQB8.2.1. Clasifica en conservativas e non conservativas, as forzas que interveen nun suposto terico
xustificando as transformacins enerxticas que se
producen e a sa relacin co traballo.

CMCCT

B8.4. Enerxa cintica e potencial do movemento

harmnico simple.

B8.3. Describir as transformacins enerxticas que

teen lugar nun oscilador harmnico.

FQB8.3.1. Estima a enerxa almacenada nun resorte

en funcin da elongacin, coecida a sa constante
elstica.

CMCCT

FQB8.3.2. Calcula as enerxas cintica, potencial e

mecnica dun oscilador harmnico aplicando o principio de conservacin da enerxa e realiza a representacin grfica correspondente.

CMCCT

FQB8.4.1. Asocia o traballo necesario para trasladar

unha carga entre dous puntos dun campo elctrico
coa diferenza de potencial existente entre eles permitindo a determinacin da enerxa implicada no proceso.

CMCCT

B8.5. Diferenza de potencial elctrico.

B8.4. Vincular a diferenza de potencial elctrico co

traballo necesario para transportar unha carga entre
dous puntos dun campo elctrico e coecer a sa
unidade no Sistema Internacional.

Pxina 186 de 913

2.1.12 Fsica
Introducin
A Fsica est presente en todas as nosas actividades diarias; parte de todos os sucesos naturais e de aqueles inventos que axudaron ao home a conseguir progreso tecnolxico e mellorar as sas condicins de vida. Aproveitando os coecementos fsicos modernos facilitouse a elaboracin dos produtos necesarios para a humanidade: chegouse la, colocronse satlites de comunicacins en rbita, mellorouse o desenvolvemento dos autombiles, cocese con anticipacin a formacin
de furacns e, en xeral, o estado do tempo, fabrcanse mellores electrodomsticos, barcos, avins, maquinarias pesadas e todos aqueles artefactos que o home puxo ao seu servizo na industria.
Polo seu carcter altamente formal, a materia de Fsica proporciona ao alumnado unha eficaz ferramenta de anlise e recoecemento, cuxo mbito de aplicacin transcende os obxectivos da mesma. A Fsica no segundo curso de Bacharelato
esencialmente acadmica e debe abarcar todo o espectro de coecemento da fsica con rigor, de forma que se asenten as bases metodolxicas introducidas nos cursos anteriores. sa vez, debe dotar ao alumno de novas aptitudes que o capaciten para a sa seguinte etapa de formacin, con independencia da relacin que esta poida ter coa Fsica.
A materia estrutrase en 6 bloques de contidos nos que aparecen interrelacionados todos os elementos do currculo. O primeiro bloque est dedicado actividade cientfica e constite o eixe metodolxico da rea, sendo necesario que se traballe de
forma simultnea con cada un dos bloques restantes. O ensino-aprendizaxe da Fsica implica a identificacin e anlise de problemas, emitindo hipteses fundamentadas, recollendo datos (FSB1.1.1.) que inclan a elaboracin e interpretacin de representacins grficas a partir de datos experimentais e relacionndoas coas ecuacins matemticas que representan as leis e os principios fsicos subxacentes (FSB1.1.4), as como a busca, anlise e elaboracin de informacin, sendo de interese
o emprego das TIC tanto como ferramenta para a obtencin de datos, o tratamento da informacin, a anlise dos resultados e a presentacin de conclusins, como para o emprego de aplicacins informticas de simulacin de experimentos fsicos
que sera dificultoso desenvolver no laboratorio real (FSB1.2.1.)
O segundo bloque trata a interaccin gravitatoria, facendo especial nfase no concepto de campo, a fin de poder desenvolver no bloque 3 os campos elctrico e magntico.
O bloque 4 cntrase no estudo dos fenmenos ondulatorios. O concepto de onda non se estuda en cursos anteriores e necesita, polo tanto, un enfoque secuencial. En primeiro lugar, trtase desde un punto de vista descritivo e, a continuacin, desde un punto de vista funcional. Como casos prcticos concretos estdanse o son e, de forma mis ampla, a luz como onda electromagntica.
No bloque 5 trtase a ptica xeomtrica, restrinxida ao marco da aproximacin paraxial. As ecuacins dos sistemas pticos presntanse desde un punto de vista operativo, con obxecto de proporcionar ao alumno unha ferramenta de anlise de sistemas pticos complexos.
A secuencia de bloques anterior permite introducir a gran unificacin da Fsica do sculo XIX e xustificar a denominacin de ondas electromagnticas.
O ltimo bloque dedcase Fsica do sculo XX. Os principais conceptos introdcense empiricamente, propoendo situacins que requiren unicamente as ferramentas matemticas bsicas, sen perder por iso rigorosidade. A Teora Especial da Relatividade e a Fsica Cuntica presntanse como alternativas necesarias insuficiencia da denominada fsica clsica para resolver determinados feitos experimentais. Neste apartado, introdcense, tamn, os rudimentos do lser, unha ferramenta
coti na actualidade.
En todos os bloques, a complexidade matemtica de determinados aspectos non debe ser obstculo para a comprensin conceptual de postulados e leis que xa pertencen ao sculo pasado. Por outro lado, o uso de aplicacins virtuais interactivas
suple satisfactoriamente a posibilidade de comprobar experimentalmente os fenmenos fsicos estudados.
Os estndares de aprendizaxe avaliables desta materia deseronse de xeito que a resolucin dos supostos propostos require o coecemento dos contidos avaliados, as como un emprego consciente, controlado e eficaz das capacidades adquiridas nos cursos anteriores.
A pesares de que a competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa est presente en todos os estndares, esta materia tamn contribe, de xeito importante, ao desenvolvemento do resto das competencias clave. As, traballo en equipo para a realizacin das experiencias axudar ao alumnado a acadar as competencias sociais e cvicas; a anlise dos textos cientficos, a argumentacin e defensa de proxectos ou a interpretacin da informacin afianzarn os hbitos
de lectura; o deseo de experiencias e pequenas investigacins fomentarn a autonoma na aprendizaxe, aprender a aprender, e o esprito crtico; a herdanza histrica (a ciencia na cultura europea) ou a esttica nas presentacins contribuirn
competencia conciencia e expresins culturais; o emprego de aplicacins interactivas axudar ao desenvolvemento da competencia dixital; a aplicacin mtodo cientfico e a avaliacin de resultados axudarn organizacin da propia aprendizaxe;
e, por suposto, a argumentacin, a interpretacin da informacin e a exposicin de resultados desenvolven a competencia comunicacin lingstica.

2 de bacharelato
Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A actividade cientfica

b
d

B1.1. Estratexias propias da actividade cientfica.

B1.1. Recoecer e utilizar as estratexias bsicas da

actividade cientfica.

Pxina 187 de 913

FSB1.1.1. Aplica habilidades necesarias para a investi- CCL

gacin cientfica, propoendo preguntas, identificando e CMCCT
analizando problemas, emitindo hipteses fundamenta-

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

das, recollendo datos, analizando tendencias a partir de CSC

modelos, deseando e propoendo estratexias de ac CSIEE
tuacin.

g
i
j

FSB1.1.2. Efecta a anlise dimensional das ecuacins CAA

que relacionan as diferentes magnitudes nun proceso CMCCT
fsico.
FSB1.1.3. Resolve exercicios nos que a informacin
CAA
debe deducirse a partir dos datos proporcionados e das CMCCT
ecuacins que rexen o fenmeno e contextualiza os
resultados.
FSB1.1.4. Elabora e interpreta representacins grficas CAA
de das e tres variables a partir de datos experimentais CMCCT
e relacinaas coas ecuacins matemticas que representan as leis e os principios fsicos subxacentes.
g
i
j

B1.2. Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin.

B1.2. Coecer, utilizar e aplicar as Tecnoloxas da

Informacin e a Comunicacin no estudo dos fenmenos fsicos.

FSB1.2.1. Utiliza aplicacins virtuais interactivas para

simular experimentos fsicos de difcil implantacin no
laboratorio.

CD
CMCCT

FSB1.2.2. Analiza a validez dos resultados obtidos e

elabora un informe final facendo uso das TIC comunicando tanto o proceso como as conclusins obtidas.

CD
CCL
CMCCT
CSIEE

FSB1.2.3. Identifica as principais caractersticas ligadas CD

fiabilidade e obxectividade do fluxo de informacin
CMCCT
cientfica existente en internet e outros medios dixitais.

B1.1. Estratexias necesarias na actividade cientfica.

B1.3. Realizar de forma cooperativa tarefas propias da

investigacin cientfica.

Pxina 188 de 913

FSB1.2.4. Selecciona, comprende e interpreta informacin relevante nun texto de divulgacin cientfica e
transmite as conclusins obtidas utilizando a linguaxe
oral e escrita con propiedade.

CAA
CCL
CD
CMCCT

FQB1.3.1. Realiza de forma cooperativa algunhas

tarefas propias da investigacin cientfica: busca de
informacin, prcticas de laboratorio ou pequenos proxectos de investigacin.

CAA
CCL
CD
CMCCT
CSC
CSIEE

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 2. Interaccin gravitatoria

i
j

B2.1. Campo gravitatorio.

B2.2. Campos de forza conservativos.
B2.3. Intensidade do campo gravitatorio.
B2.4. Potencial gravitatorio.

B2.1. Asociar o campo gravitatorio existencia de

masa e caracterizalo pola intensidade do campo e o
potencial.

FSB2.1.1. Diferenza entre os conceptos de forza e

campo, establecendo unha relacin entre intensidade
do campo gravitatorio e a aceleracin da gravidade.

CMCCT

FSB2.1.2. Representa o campo gravitatorio mediante

as lias de campo e as superficies de enerxa equipotencial.

CCEC
CMCCT

i
j

B2.4. Potencial gravitatorio.

B2.2. Recoecer o carcter conservativo do campo

FSB2.2.1. Xustifica o carcter conservativo do campo
CMCCT
gravitatorio pola sa relacin cunha forza central e asogravitatorio e determina o traballo realizado polo campo
ciarlle, en consecuencia, un potencial gravitatorio.
a partir das variacins de enerxa potencial.

i
j

B2.5. Enerxa potencial gravitatoria.

B2.6. Lei de conservacin da enerxa.

B2.3. Interpretar as variacins de enerxa potencial e o

signo da mesma en funcin da orixe de coordenadas
enerxticas elixida.

FSB2.3.1. Calcula a velocidade de escape dun corpo

aplicando o principio de conservacin da enerxa mecnica.

CMCCT

i
j

B2.6. Lei de conservacin da enerxa.

B2.4. Xustificar as variacins enerxticas dun corpo en

movemento no seo de campos gravitatorios.

FSB2.4.1. Aplica a lei de conservacin da enerxa ao

movemento orbital de diferentes corpos como satlites,
planetas e galaxias.

CMCCT

i
j

B2.7. Relacin entre enerxa e movemento orbital.

B2.5. Relacionar o movemento orbital dun corpo co

radio da rbita e a masa xeradora do campo.

FSB2.5.1. Deduce, a partir da lei fundamental da

CMCCT
dinmica, a velocidade orbital de un corpo, e relacinaa
co radio da rbita e a masa do corpo.
FSB2.5.2. Identifica a hiptese da existencia de materia CMCCT
escura a partir dos datos de rotacin de galaxias e a
masa do buraco negro central.

i
j

B2.8. Satlite. Tipos de satlites.

B2.6. Coecer a importancia dos satlites artificiais de

comunicacins, GPS e meteorolxicos e as caractersticas das sas rbitas.

FSB2.6.1. Utiliza aplicacins virtuais interactivas para o

estudo de satlites de rbita media (MEO), rbita baixa
(LEO) e de rbita xeoestacionaria (GEO) extraendo
conclusins.

CD
CMCCT

i
j

B2.9. Caos determinista.

B2.7. Interpretar o caos determinista no contexto da

interaccin gravitatoria.

FSB2.7.1. Describe a dificultade de resolver o move CMCCT

mento de tres corpos sometidos interaccin gravitatoria mutua utilizando o concepto de caos.

Bloque 3. Interaccin electromagntica

i
j

B3.1. Campo elctrico.

B3.2. Intensidade do campo.

B3.1.Asociar o campo elctrico existencia de carga e

caracterizalo pola intensidade de campo e o potencial.

Pxina 189 de 913

FSB3.1.1. Relaciona os conceptos de forza e campo,

establecendo a relacin entre intensidade do campo
elctrico e carga elctrica.

CMCCT

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

i
j

Contidos

B3.3. Potencial elctrico.

Criterios de avaliacin

B3.2. Recoecer o carcter conservativo do campo

elctrico pola sa relacin cunha forza central e asociarlle, en consecuencia, un potencial elctrico.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FSB3.1.2. Utiliza o principio de superposicin para o

clculo de campos e potenciais elctricos creados por
unha distribucin de cargas puntuais.

CMCCT

FSB3.2.1. Representa graficamente o campo creado

por unha carga puntual, inclundo as lias de campo e
as superficies de enerxa equipotencial.

CCEC
CMCCT

FSB3.2.2. Compara os campos elctrico e gravitatorio

establecendo analoxas e diferenzas entre eles.

CMCCT

i
j

B3.4. Diferenza de potencial.

B3.3. Caracterizar o potencial elctrico en diferentes

puntos dun campo xerado por unha distribucin de cargas puntuais e describir o movemento dunha carga
cando se deixa libre no campo.

FSB3.3.1. Analiza cualitativamente a traxectoria dunha CMCCT

carga situada no seo dun campo xerado por unha distribucin de cargas, a partir da forza neta que se exerce
sobre ela.

i
j
k

B3.5. Enerxa potencial elctrica.

B3.4. Interpretar as variacins de enerxa potencial

dunha carga en movemento no seo de campos electrostticos en funcin da orixe de coordenadas enerxticas elixida.

FSB3.4.1. Calcula o traballo necesario para transportar

unha carga entre dous puntos dun campo elctrico creado por unha ou mis cargas puntuais a partir da diferenza de potencial.

CMCCT

FSB3.4.2. Pred o traballo que se realizar sobre unha CMCCT

carga que se move nunha superficie de enerxa equipotencial e discteo no contexto de campos conservativos.
i
j

B3.6. Fluxo elctrico e Lei de Gauss.

B3.5. Asociar as lias de campo elctrico co fluxo a

FSB3.5.1 Calcula o fluxo do campo elctrico a partir da
travs dunha superficie pechada e establecer o teorecarga que o crea e a superficie que atravesan as lias
ma de Gauss para determinar o campo elctrico creado
do campo.
por unha esfera cargada.

CMCCT

i
j

B3.7. Aplicacins do teorema de Gauss.

B3.6. Valorar o teorema de Gauss como mtodo de

clculo de campos electrostticos.

CMCCT

i
j

B3.8. Equilibrio electrosttico.

B3.9. Gaiola de Faraday.

B3.7. Aplicar o principio de equilibrio electrosttico para FSB3.7.1. Explica o efecto da Gaiola de Faraday
explicar a ausencia de campo elctrico no interior dos
utilizando o principio de equilibrio electrosttico e recoceo en situacins cotis como o mal funcionamento
condutores e asciao a casos concretos da vida coti.
dos mbiles en certos edificios ou o efecto dos raios
elctricos nos avins.

i
j

B3.10. Campo magntico.

B3.11. Efecto dos campos magnticos sobre cargas en
movemento.

B3.8. Predicir o movemento dunha partcula cargada no FSB3.8.1. Describe o movemento que realiza unha
CMCCT
carga cando penetra nunha rexin onde existe un camseo dun campo magntico.
po magntico e analiza casos prcticos concretos como
os espectrmetros de masas e os aceleradores de partculas.

Pxina 190 de 913

FSB3.6.1. Determina o campo elctrico creado por

unha esfera cargada aplicando o teorema de Gauss.

CMCCT

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

i
j

B3.12. Campo creado por distintos elementos de

corrente.

B3.9. Comprender e comprobar que as correntes

elctricas xeran campos magnticos.

FSB3.9.1. Relaciona as cargas en movemento coa

creacin de campos magnticos e describe as lias do
campo magntico que crea unha corrente elctrica rectilnea.

CMCCT

g
i
j

B3.10. Campo magntico.

B3.11. Efecto dos campos magnticos sobre cargas en
movemento.

B3.10. Recoecer a forza de Lorentz como a forza que

se exerce sobre unha partcula cargada que se move
nunha rexin do espazo onde actan un campo elctrico e un campo magntico.

FSB3.10.1. Calcula o radio da rbita que describe unha CMCCT

partcula cargada cando penetra cunha velocidade determinada nun campo magntico coecido aplicando a
forza de Lorentz.
FSB3.10.2. Utiliza aplicacins virtuais interactivas para
comprender o funcionamento dun ciclotrn e calcula a
frecuencia propia da carga cando se move no seu interior.

CD
CMCCT

FSB3.10.3. Establece a relacin que debe existir entre

o campo magntico e o campo elctrico para que unha
partcula cargada se mova con movemento rectilneo
uniforme aplicando a lei fundamental da dinmica e a
lei de Lorentz.

CMCCT

i
j

B3.13. O campo magntico como campo non conserva- B3.11. Interpretar o campo magntico como campo non FSB3.11.1. Analiza o campo elctrico e o campo
conservativo e a imposibilidade de asociarlle unha
magntico desde o punto de vista enerxtico tendo en
tivo.
conta os conceptos de forza central e campo conservaenerxa potencial.
tivo.

CMCCT

i
j

B3.14. Inducin electromagntica.

CMCCT

B3.12. Describir o campo magntico orixinado por unha FSB3.12.1. Establece, nun punto dado do espazo, o
corrente rectilnea, por unha espira de corrente ou por
campo magntico resultante debido a dous ou mis
condutores rectilneos polos que circulan correntes
un solenoide nun punto determinado.
elctricas.
FSB3.12.2. Caracteriza o campo magntico creado por
unha espira e por un conxunto de espiras.

CMCCT

i
j

B3.15. Forza magntica entre condutores paralelos.

B3.13. Identificar e xustificar a forza de interaccin

entre dous condutores rectilneos e paralelos.

FSB3.13.1. Analiza e calcula a forza que se establece

entre dous condutores paralelos, segundo o sentido da
corrente que os percorra, realizando o diagrama correspondente.

CMCCT

i
j

B3.16. Lei de Ampre.

B3.14. Coecer que o amperio unha unidade fundamental do Sistema Internacional.

FSB3.14.1. Xustifica a definicin de amperio a partir da

forza que se establece entre dous condutores rectilneos e paralelos.

CMCCT

i
j

B3.16. Lei de Ampre.

B3.15. Valorar a lei de Ampre como mtodo de clculo FSB3.15.1. Determina o campo que crea unha corrente CMCCT
rectilnea de carga aplicando a lei de Ampre e exprde campos magnticos.
sao en unidades do Sistema Internacional.

Pxina 191 de 913

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

i
j

B3.17. Fluxo magntico.

B3.16. Relacionar as variacins do fluxo magntico coa FSB3.16.1. Establece o fluxo magntico que atravesa
CMCCT
creacin de correntes elctricas e determinar o sentido
unha espira que se atopa no seo dun campo magntico
das mesmas.
e exprsao en unidades do Sistema Internacional.

g
i
j

B3.18. Leis de Faraday-Henry e Lenz.

B3.19. Forza electromotriz.

B3.17. Explicar as experiencias de Faraday e de Henry

que levaron a establecer as leis de Faraday e Lenz.

i
j

B3.20. Xerador de corrente alterna. Elementos.

B3.21. Corrente alterna. Magnitudes que a caracterizan.

B3.18. Identificar os elementos fundamentais de que

consta un xerador de corrente alterna e a sa funcin.

FSB3.17.1. Calcula a forza electromotriz inducida nun

circuto e estima a direccin da corrente elctrica aplicando as leis de Faraday e Lenz.

CMCCT

FSB3.17.2. Emprega aplicacins virtuais interactivas

para reproducir as experiencias de Faraday e Henry e
deduce experimentalmente as leis de Faraday e Lenz.

CD
CMCCT

FSB3.18.1. Demostra o carcter peridico da corrente CMCCT

alterna nun alternador a partir da representacin grfica
da forza electromotriz inducida en funcin do tempo.
FSB3.18.2. Infire a producin de corrente alterna nun
alternador tendo en conta as leis da inducin.

CMCCT

Bloque 4. Ondas
d
i
j

B4.1. Ecuacin das ondas harmnicas.

B4.1. Asociar o movemento ondulatorio co movemento

harmnico simple.

FSB4.1.1. Determina a velocidade de propagacin

dunha onda e a de vibracin das partculas que a forman, interpretando ambos resultados.

CMCCT
CSIEE

h
I
j

B4.2. Clasificacin das ondas.

B4.2. Identificar en experiencias cotis ou coecidas os FSB4.2.1. Explica as diferenzas entre ondas lonxitudinais e transversais a partir da orientacin relativa da
principais tipos de ondas e as sas caractersticas.
oscilacin e da propagacin.

CMCCT

FSB4.2.2. Recoece exemplos de ondas mecnicas na CMCCT

vida coti.
i
j

B4.3. Magnitudes que caracterizan as ondas.

B4.3. Expresar a ecuacin dunha onda nunha corda

indicando o significado fsico dos seus parmetros caractersticos.

FSB4.3.1. Obtn as magnitudes caractersticas dunha

onda a partir da sa expresin matemtica.

CMCCT

FSB4.3.2. Escribe e interpreta a expresin matemtica CMCCT

dunha onda harmnica transversal dadas as sas magnitudes caractersticas.
i
j

B4.4. Ondas transversais nunha corda.

B4.4. Interpretar a dobre periodicidade dunha onda a

partir da sa frecuencia e o seu nmero de onda.

B4.5. Enerxa e intensidade.

B4.5. Valorar as ondas como un medio de transporte de FSB4.5.1. Relaciona a enerxa mecnica dunha onda
enerxa pero non de masa.
coa sa amplitude.

Pxina 192 de 913

FSB4.4.1. Dada a expresin matemtica dunha onda,

xustifica a dobre periodicidade con respecto posicin
e ao tempo.

CAA
CMCCT
CMCCT

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
FSB4.5.2. Calcula a intensidade dunha onda a certa
distancia do foco emisor, empregando a ecuacin que
relaciona ambas magnitudes.

Competencias clave
CMCCT

i
j

B4.6. Principio de Huygens.

B4.6. Utilizar o Principio de Huygens para comprender

e interpretar a propagacin das ondas e os fenmenos
ondulatorios.

FSB4.6.1. Explica a propagacin das ondas utilizando o CMCCT

Principio Huygens.

i
j

B4.7. Fenmenos ondulatorios: interferencia e difraccin, reflexin e refraccin.

B4.7. Recoecer a difraccin e as interferencias como

fenmenos propios do movemento ondulatorio.

FSB4.7.1. Interpreta os fenmenos de interferencia e a

difraccin a partir do Principio de Huygens.

CMCCT

i
j

B4.6. Principio de Huygens.

B4.8. Leis de Snell.
B4.9. ndice de refraccin.

B4.8. Empregar as leis de Snell para explicar os fenmenos de reflexin e refraccin.

FSB4.8.1. Experimenta e xustifica, aplicando a lei de

Snell, o comportamento da luz ao cambiar de medio,
coecidos os ndices de refraccin.

CAA
CMCCT

h
i
j

B4.6. Principio de Huygens.

B4.9. ndice de refraccin.

B4.9. Relacionar os ndices de refraccin de dous

materiais co caso concreto de reflexin total.

FSB4.9.1. Obtn o coeficiente de refraccin dun medio CMCCT

a partir do ngulo formado pola onda reflectida e refractada.
FSB4.9.2. Considera o fenmeno de reflexin total
CMCCT
como o principio fsico subxacente propagacin da luz
nas fibras pticas e a sa relevancia nas telecomunicacins.

h
i
j

B4.10. Ondas lonxitudinais. O son.

B4.11. Efecto Doppler.

B4.10. Explicar e recoecer o efecto Doppler en sons.

FSB4.10.1. Recoece situacins cotis nas que se

CMCCT
produce o efecto Doppler xustificndoas de forma cualitativa.

h
i
j

B4.12. Enerxa e intensidade das ondas sonoras.

B4.11. Coecer a escala de medicin da intensidade

sonora e a sa unidade.

FSB4.11.1. Identifica a relacin logartmica entre o nivel CMCCT

de intensidade sonora en decibelios e a intensidade do
son, aplicndoa a casos sinxelos.

h
i
j

B4.12. Enerxa e intensidade das ondas sonoras.

B4.13. Contaminacin acstica.

B4.12. Identificar os efectos da resonancia na vida

coti: ruido, vibracins, etc.

FSB4.12.1. Relaciona a velocidade de propagacin do

son coas caractersticas do medio no que se propaga.

CMCCT

FSB4.12.2. Analiza a intensidade das fontes de son da

vida coti e clasifcaas como contaminantes e non contaminantes.

CMCCT

h
i
j

B4.14. Aplicacins tecnolxicas do son.

FSB4.13.1. Coece e explica algunhas aplicacins

tecnolxicas das ondas sonoras, como as ecografas,
radares, sonar, etc.

CMCCT

B4.13. Recoecer determinadas aplicacins tecnolxicas do son como as ecografas, radares, sonar, etc.

Pxina 193 de 913

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos
i
j

h
i
j

Contidos
B4.15. Ondas electromagnticas.

B4.16. Natureza e propiedades das ondas electromagnticas.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B4.14. Establecer as propiedades da radiacin electromagntica como consecuencia da unificacin da electricidade, o magnetismo e a ptica nunha nica teora.

FSB4.14.1. Representa esquematicamente a propagacin dunha onda electromagntica inclundo os vectores do campo elctrico e magntico.

CMCCT

FSB4.14.2. Interpreta unha representacin grfica da

propagacin dunha onda electromagntica en termos
dos campos elctrico e magntico e da sa polarizacin.

CMCT

FSB4.15.1. Determina experimentalmente a polarizacin das ondas electromagnticas a partir de experiencias sinxelas utilizando obxectos empregados na vida
coti.

CMCCT

FSB4.15.2. Clasifica casos concretos de ondas electromagnticas presentes na vida coti en funcin da
sa lonxitude de onda e a sa enerxa.

CMCCT

B4.15. Comprender as caractersticas e propiedades

das ondas electromagnticas, como a sa lonxitude de
onda, polarizacin ou enerxa, en fenmenos da vida
coti.

Competencias clave

h
i
j

B4.16. Natureza e propiedades das ondas electromagnticas.

B4.17. Dispersin. A cor.

B4.16. Identificar a cor dos corpos como a interaccin

da luz cos mesmos.

FSB4.16.1. Xustifica a cor dun obxecto en funcin da

luz absorbida e reflectida.

CMCCT

h
i
j

B4.16. Natureza e propiedades das ondas electromagnticas.

B4.17. Recoecer os fenmenos ondulatorios estudados en fenmenos relacionados coa luz.

FSB4.17.1. Analiza os efectos de refraccin, difraccin

e interferencia en casos prcticos sinxelos.

CMCCT

i
j

B4.16. Natureza e propiedades das ondas electromagnticas.

B4.18. O espectro electromagntico.

B4.18. Determinar as principais caractersticas da

radiacin a partir da sa situacin no espectro electromagntico.

FSB4.18.1. Establece a natureza e caractersticas

dunha onda electromagntica dada a sa situacin no
espectro.

CMCCT

FSB4.18.2. Relaciona a enerxa dunha onda electromagntica coa sa frecuencia, lonxitude de onda e a
velocidade da luz no vaco.

CMCCT

FSB4.19.1. Recoece aplicacins tecnolxicas de

diferentes tipos de radiacins, principalmente infravermella, ultravioleta e microondas.

CD
CCEC
CMCCT

FSB4.19.2. Analiza o efecto dos diferentes tipos de

radiacin sobre a biosfera en xeral, e sobre a vida humana en particular.

CMCCT
CSC

FSB4.19.3. Desea un circuto elctrico sinxelo capaz

de xerar ondas electromagnticas, formado por un xe-

CMCCT
CSIEE

h
i
j
k

B4.19. Aplicacins das ondas electromagnticas no

espectro non visible.

B4.19. Coecer as aplicacins das ondas electromagnticas do espectro non visible.

Pxina 194 de 913

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

rador, unha bobina e un condensador, describindo o

seu funcionamento.

g
h
i
j

B4.20. Transmisin da comunicacin.

B4.20. Recoecer que a informacin se transmite

mediante ondas, a travs de diferentes soportes.

FSB4.20.1. Explica esquematicamente o funcionamento CD

de dispositivos de almacenamento e transmisin da
CMCCT
informacin.

Bloque 5 ptica Xeomtrica

i
j

B5.1. Leis da ptica xeomtrica.

B5.1. Formular e interpretar as leis da ptica xeomtrica.

FSB5.1.1. Explica procesos cotins a travs das leis da CMCCT

ptica xeomtrica.

h
I
j

B5.2. Sistemas pticos: lentes e espellos.

B5.2. Valorar os diagramas de raios luminosos e as

ecuacins asociadas como medio que permite predicir
as caractersticas das imaxes formadas en sistemas
pticos.

FSB5.2.1. Demostra experimental e graficamente a

propagacin rectilnea da luz mediante un xogo de
prismas que conduzan un feixe de luz desde o emisor
ata unha pantalla.

CMCCT

FSB5.2.2. Obtn o tamao, posicin e natureza da

imaxe dun obxecto, producida por un espello plano e
unha lente delgada, realizando o trazado de raios e
aplicando as ecuacins correspondentes.

CMCCT

h
I
j

h
I
j
k

B5.3. O ollo humano. Defectos visuais.

B5.3. Coecer o funcionamento ptico do ollo humano FSB5.3.1. Xustifica os principais defectos pticos do
e os seus defectos e comprender o efecto das lentes na
ollo humano: miopa, hipermetropa, presbicia e astigcorreccin de ditos efectos.
matismo, empregando para iso un diagrama de raios.

B5.4. Aplicacins tecnolxicas: instrumentos pticos e a B5.4. Aplicar as leis das lentes delgadas e espellos
fibra ptica.
planos ao estudo dos instrumentos pticos.

CMCCT

FSB5.4.1. Establece o tipo e disposicin dos elementos CMCCT

empregados nos principais instrumentos pticos, tales
como lupa, microscopio, telescopio e cmara fotogrfica, realizando o correspondente trazado de raios.
FSB5.4.2. Analiza as aplicacins da lupa, microscopio,
telescopio e cmara fotogrfica considerando as variacins que experimenta a imaxe respecto ao obxecto.

CMCCT
CSC

FSB6.1.1. Explica o papel do ter no desenvolvemento

da Teora Especial da Relatividade.

CMCCT

Bloque 6. Fsica do sculo XX

i
j

B6.1. Introducin Teora Especial da Relatividade.

B6.1. Valorar a motivacin que levou a Michelson e

Morley a realizar o seu experimento e discutir as implicacins que del se derivaron.

Pxina 195 de 913

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FSB6.1.2. Reproduce esquematicamente o experimen- CAA

to de Michelson-Morley as como os clculos asociados CMCCT
sobre a velocidade da luz, analizando as consecuencias que se derivaron.
i
j

B6.2. Orixes da Fsica Cuntica. Problemas precursores.

B6.2. Aplicar as transformacins de Lorentz ao clculo

da dilatacin temporal e contraccin espacial que
sufre un sistema cando se despraza a velocidades prximas s da luz respecto a outro dado.

FSB6.2.1. Calcula a dilatacin do tempo que experimenta un observador cando se despraza a velocidades
prximas s da luz con respecto a un sistema de referencia dado aplicando as transformacins de Lorentz.

CMCCT

FSB6.2.2. Determina a contraccin que experimenta un CMCCT

obxecto cando se atopa nun sistema que se despraza a
velocidades prximas s da luz con respecto a un sistema de referencia dado aplicando as transformacins
de Lorentz.
i
j

B6.3 Fsica Cuntica.

B6.3. Coecer e explicar os postulados e os aparentes

paradoxos da fsica relativista.

FSB6.3.1. Discute os postulados e os aparentes paradoxos asociados Teora Especial da Relatividade e a

sa evidencia experimental.

CCL
CMCCT

i
j

B6.4. Enerxa relativista. Enerxa total e enerxa en

repouso.

B6.4. Establecer a equivalencia entre masa e enerxa, e FSB6.4.1. Expresa a relacin entre a masa en repouso
dun corpo e a sa velocidade coa enerxa do mesmo a
as sas consecuencias na enerxa nuclear.
partir da masa relativista.

CMCCT

h
i
j

B6.5. Insuficiencia da Fsica Clsica.

B6.5. Analizar as fronteiras da fsica a finais do s. XIX e FSB6.5.1.Explica as limitacins da fsica clsica ao
CMCCT
principios do s. XX e poer de manifesto a incapacidaenfrontarse a determinados feitos fsicos, como a radiade da fsica clsica para explicar determinados procecin do corpo negro, o efecto fotoelctrico ou os especsos.
tros atmicos.

i
j

B6.6. Hiptese de Planck.

B6.6. Coecer a hiptese de Planck e relacionar a

enerxa dun fotn coa sa frecuencia e a sa lonxitude
de onda.

FSB6.6.1. Relaciona a lonxitude de onda e a frecuencia CMCCT

da radiacin absorbida ou emitida por un tomo coa
enerxa dos niveis atmicos involucrados.

h
i
j

B6.7. Efecto fotoelctrico.

B6.7. Valorar a hiptese de Planck no marco do efecto

fotoelctrico.

FSB6.7.1. Compara a predicin clsica do efecto

fotoelctrico coa explicacin cuntica postulada por
Einstein e realiza clculos relacionados co traballo de
extraccin e a enerxa cintica dos fotoelectrns.

i
j

B6.8. Espectros atmicos. Modelo cuntico do tomo

de Bohr.

B6.8. Aplicar a cuantizacin da enerxa ao estudo dos

espectros atmicos e inferir a necesidade do modelo
atmico de Bohr.

FSB6.8.1. Interpreta espectros sinxelos, relacionndoos CMCCT

coa composicin da materia.

Pxina 196 de 913

CMCCT

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

i
j
k

B6.9. Principio de indeterminacin de Heisenberg.

B6.9. Presentar a dualidade onda-corpsculo como un

dos grandes paradoxos da fsica cuntica.

FSB6.9.1. Determina as lonxitudes de onda asociadas CMCCT

a partculas en movemento a diferentes escalas, extraendo conclusins a cerca dos efectos cunticos a escalas macroscpicas.

i
j

B6.10. Interpretacin probabilstica da Fsica Cuntica.

B6.10. Recoecer o carcter probabilstico da mecnica FSB6.10.1. Formula de xeito sinxelo o principio de
CMCCT
cuntica en contraposicin co carcter determinista da
incertidumbre de Heisenberg e o aplica a casos concremecnica clsica.
tos como os orbitais atmicos.

i
j

B6.11. Aplicacins da Fsica Cuntica. O Lser.

B6.11. Describir as caractersticas fundamentais da

radiacin lser, os principais tipos de lseres existentes, o seu funcionamento bsico e as sas principais
aplicacins.

FSB6.11.1. Describe as principais caractersticas da

radiacin lser comparndoa coa radiacin trmica.

CMCCT

FSB6.11.2. Asocia o lser coa natureza cuntica da

materia e da luz, xustificando o seu funcionamento de
xeito sinxelo e recoecendo o seu papel na sociedade
actual.

CMCCT

i
j

B6.12. A radiactividade. Tipos.

B6.12. Distinguir os distintos tipos de radiacins e o seu FSB6.12.1. Describe os principais tipos de radiactividade incidindo nos seus efectos sobre o ser humano, as
efecto sobre os seres vivos.
como as sas aplicacins mdicas.

i
j

B6.13. Fsica Nuclear.

B6.13. Establecer a relacin entre a composicin

nuclear e a masa nuclear cos procesos nucleares de
desintegracin.

CMCCT
CSC

FSB6.13.1. Obtn a actividade dunha mostra radiactiva CAA

aplicando a lei de desintegracin e valora a utilidade
CMCCT
dos datos obtidos para a datacin de restos arqueolxicos.
FSB6.13.2. Realiza clculos sinxelos relacionados coas CMCCT
magnitudes que interveen nas desintegracins radiactivas.

h
i
j

h
i
j

B6.14. O ncleo atmico. Leis da desintegracin

radiactiva.

B6.15. Fusin e Fisin nucleares.

B6.14. Valorar as aplicacins da enerxa nuclear na

producin de enerxa elctrica, radioterapia, datacin
en arqueoloxa e a fabricacin de armas nucleares.

FSB6.14.1. Explica a secuencia de procesos dunha

reaccin en cadea, extraendo conclusins acerca da
enerxa liberada.

CCL
CMCCT

FSB6.14.2. Describe as aplicacins mis frecuentes da

enerxa nuclear: producin de enerxa elctrica, datacin en arqueoloxa, radiacins ionizantes en medicia
e fabricacin de armas.

CMCCT

B6.15. Xustificar as vantaxes, desvantaxes e limitacins FSB6.15.1. Analiza as vantaxes e inconvenientes da

fisin e a fusin nuclear xustificando a conveniencia do
da fisin e a fusin nuclear.
seu uso.

CMCCT

Pxina 197 de 913

Fsica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

h
i
j

B6.16. As catro interaccins fundamentais da natureza: B6.16. Distinguir as catro interaccins fundamentais da B6.16.1. Compara as principais teoras de unificacin
gravitatoria, electromagntica, nuclear forte e nuclear
establecendo as sas limitacins e o estado en que se
natureza e os principais procesos nos que interveen.
dbil.
atopan actualmente.

h
i
j

B6.16. As catro interaccins fundamentais da natureza: B6.17. Recoecer a necesidade de encontrar un

gravitatoria, electromagntica, nuclear forte e nuclear
formalismo nico que permita describir todos os procedbil.
sos da natureza.

B6.17.1. Establece unha comparacin cuantitativa entre CMCCT

as catro interaccins fundamentais da natureza en funcin das enerxas involucradas.

h
i
j

B6.17. Interaccins fundamentais da natureza e partculas fundamentais.

FSB6.18.1. Compara as principais caractersticas das

catro interaccins fundamentais da natureza a partir
dos procesos nos que estas se manifestan.

CMCCT

FSB6.18.2. Xustifica a necesidade da existencia de

novas partculas elementais no marco da unificacin
das interaccins.

CMCCT

i
j

h
i
j

B6.18. Partculas fundamentais constitutivas do tomo:

electrns e quarks.

B6.19. Historia e composicin do Universo.

B6.18. Coecer as teoras mis relevantes sobre a

unificacin das interaccins fundamentais da natureza.

CMCCT

B6.19. Utilizar o vocabulario bsico da fsica de partcu- FSB6.19.1. Describe a estrutura atmica e nuclear a
las e coecer as partculas elementais que constiten a
partir da sa composicin en quarks e electrns, emmateria.
pregando o vocabulario especfico da fsica de quarks.

CMCCT

FSB6.19.2. Caracteriza algunhas partculas fundamentais de especial interese, como os neutrinos e o bosn
de Higgs, a partir dos procesos nos que se presentan.

CMCCT

B6.20. Describir a composicin do universo ao longo da FSB6.20.1. Relaciona as propiedades da materia e

sa historia en termos das partculas que o constiten e
antimateria coa teora do Big Bang.
establecer unha cronoloxa do mesmo a partir do Big
Bang.

CMCCT

FSB6.20.2. Explica a teora do Big Bang e discute as

CCL
evidencias experimentais nas que se apoia, como son a CMCCT
radiacin de fondo e o efecto Doppler relativista.
FSB6.20.3. Presenta unha cronoloxa do universo en
CCL
funcin da temperatura e das partculas que o formaban CMCCT
en cada perodo, discutindo a asimetra entre materia e
antimateria.

h
i
j
k

B6.20. Fronteiras da Fsica.

B6.21. Analizar os interrogantes aos que se enfrontan

os fsicos hoxe en da.

Pxina 198 de 913

FSB6.21.1. Realiza e defende un estudo sobre as

fronteiras da fsica do sculo XXI.

CCEC
CMCCT
CSC
CSIEE

2.1.13 Fundamentos da Arte

Introducin
A materia de Fundamentos da Arte pretende proporcionar ao estudante unha visin de conxunto dalgns dos fitos mis sobresalientes das disciplinas relacionadas coas artes plsticas, audiovisuais, musicais e a danza, as como as artes decorativas, a vestimenta, etc. Recolle as principais manifestacins artsticas e culturais desenvolvidas dende a Antigidade ata os nosos das, as como as ideas que as promoveron, a sa linguaxe artstica e os artistas mis sobresalientes de cada poca.
Con ela trtase de transcender o estudo da Historia da Arte como mera sucesin de fases ou historicismos, para chegar comprensin profunda da atmosfera cultural, esttica e social imperante en cada poca, que determina a producin artstica
resultante e a intencionalidade dos creadores fronte s sas obras.
A travs do estudo das manifestacins artsticas do ser humano pretndese que o alumnado afonde nun modo de coecemento do mundo non discursivo e, polo tanto, non baseado en mbitos de investigacin que procedan unicamente de mtodos
sistemticos, racionais e proposicionais.
O devandito suposto pode resultar contraditorio coa forte sistematizacin da materia coa que estamos a tratar, se embargo cremos que resulta til para simplificar a complexa tarefa de abordar que a arte e cales son os seus elementos fundamentais, sobre todo en alumnos que empezan a sa formacin neste campo dentro do sistema educativo. Tratarase de que o estudante consiga comprender as creacins artsticas e culturais que lle rodean estudando a sa orixe, a idea de partida, e relacionndoas co tempo en que foron creadas, as como a sa plasmacin como obra creativa a travs das formas e tcnicas da disciplina da que se trate.
Polo tanto, na docencia desta materia combinaranse, polo menos tres parmetros fundamentais: as explicacins sobre a arte a partir da sa orixe como idea conceptual, o tratamento formal co que o artista traballou a idea, e os condicionantes histricos, sociais e empresariais que a rodean. O desenvolvemento cronolxico da creacin artstica deber ser parte fundamental da organizacin dos contidos ao longo dos dous anos de imparticin, tendo presente que a base esencial desta materia
de contido plstico, mis que de contido histrico. Ser tarefa do docente combinar ambos os dous, de maneira que o alumno obtea unha visin global e interrelacionada das obras de arte.
O obxectivo final da materia Fundamentos da Arte haber de consistir en fomentar a capacidade de anlise, xuzo e crtica persoal do alumnado as como en contribur sa formacin como futuro artista e creador plstico.

1 de bacharelato
Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. As orixes das imaxes artsticas

b
d
e
l

B1.1. Arte rupestre: as imaxes e a sa representacin

simblica.

B1.1. Analizar a temtica da escultura e pintura rupestres.

FA1B1.1.1. Identifica as imaxes rupestres e relacinaas CCL

coas imaxes tribais ou tnicas existentes no mundo.
CAA
CCEC

b
d
e
l

B1.1. Arte rupestre: as imaxes e a sa representacin

simblica.

B1.2. Debater acerca das posibles explicacins simblicas das imaxes rupestres.

FA1B1.2.1. Relaciona as imaxes cun posible significado iconolxico.

b
d
e
h
l

B1.2. Arte rupestre: caractersticas da pintura.

B1.3. Recoecer as caractersticas principais da pintura FA1B1.3.1. Compara as imaxes prehistricas coas
CCL
imaxes de grupos tnicos da actualidade, establecendo CAA
rupestre.
posibles paralelismos.
CCEC

FA1B1.3.2. Relaciona a iconografa rupestre con

composicins de artistas actuais.
B1.3. Arte rupestre: tcnicas de pintura e escultura.

B1.4. Explicar as caractersticas tcnicas da pintura

Pxina 199 de 913

CCL
CAA
CCEC

FA1B1.4.1. Analiza, a partir de fontes historiogrficas, a CCL

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

d
e
h
i
l

b
d
e
l

B1.2. As construcins megalticas. Stonehenge, mito e

realidade.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

rupestre a partir de exemplos relevantes existentes na

pennsula ibrica.

tcnica da arte rupestre e a sa posible aplicacin na

actualidade.

B1.5. Analizar Stonehenge e os labores de recreacin

efectuados no sculo XX no monumento.

FA1B1.5.1. Analiza Stonehenge, debatendo acerca da

sa autenticidade simblica e histrica.

Competencias clave
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

Bloque 2. As grandes culturas da Antigidade: Exipto. Mesopotamia e Persia. China

b
d
e
l

B2.1. Feitos artsticos relevantes: restos arqueolxicos. B2.1. Identificar a arte exipcia en relacin a outras
culturas diferentes.
B2.2. Exipto.
B2.3. China.
B2.4. Mesopotamia e Persia.

b
d
e
l

B2.2. Exipto.
B2.5. Cultura sedentaria e agrcola, arquitectura e obra
civil.

B2.2. Analizar a posible relacin entre o modo de vida

e a arte exipcia.

FA1B2.1.1. Recoece as imaxes dos restos arqueolxicos relevantes e sitaas coa cultura correspondente.

CCL
CAA
CCEC

FA1B2.2.1. Relaciona o tipo de vida sedentario co auxe CCL

da arquitectura e das obras pblicas.
CAA
CCEC
FA1B2.2.2. Infire a relacin entre a escultura oficial e o
seu patrocinador e asciaa co tipo de imaxe a representar.

CCL
CAA
CCEC

FA1B2.2.3. Establece unha relacin causa-forma entre

a estrutura poltica e a plasmacin plstica que dela se
fai.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.6. Rixidez narrativa e rixidez poltica.

B2.3. Explicar a iconoloxa exipcia relacionando a
imaxe co poder poltico.
B2.7. O idealismo como forma de representacin na
arte exipcia. Faran-Deus.
B2.8. Culto aos mortos, inmortalidade e resurreccin en
Exipto. O mito de Isis.

FA1B2.3.1. Analiza a relacin existente entre o culto

a Isis e o seu posible enlace coa relixin xudeocristiana.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.9. Esquematizacin narrativa: a pintura.

FA1B2.4.1. Explica a organizacin narrativa das

pinturas exipcias.

CCL
CAA
CCEC

B2.4. Identificar a tcnica narrativa das pinturas exipcias.

Pxina 200 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
d
e
l

B2.10. A escultura exipcia.

B2.11. Mobiliario e obxectos suntuarios.

B2.5. Comparar as diferentes pezas escultricas

segundo o seu material e finalidade: pedra, madeira,
obxectos suntuarios, sarcfagos, etc.

FA1B2.5.1. Analiza as pezas escultricas exipcias.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B2.12. Pintura encustica.

B2.6. Experimentar a tcnica da encustica.

FA1B2.6.1. Aplica a tcnica da encustica a un traballo CCL

concreto.
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.2. Exipto.
B2.3. China.
B2.4. Mesopotamia e Persia.

B2.7. Recoecer a tipoloxa das culturas encravadas

no Oriente Medio, exipcia e China.

FA1B2.7.1. Compara a cronoloxa e a iconografa das

culturas persa, exipcia e chinesa.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.13. A escultura en terracota china.

B2.8. Recoecer a escultura en terracota dos guerreiros de Xian -Mausoleo do primeiro emperador Qin.

FA1B2.8.1. Identifica a concepcin formal das esculturas do mausoleo fronte a outras obras arqueolxicas.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.3. China.
B2.13. A escultura en terracota china.

B2.9. Relacionar as claves polticas e artsticas dos

guerreiros de Xian.

FA1B2.9.1. Relaciona a creacin do mausoleo do

primeiro emperador Qin coa historia de China e a sa
transcendencia poltica e social.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B2.14. Escultura en terracota.

B2.10. Relacionar a tcnica da escultura en terracota

con usos actuais similares.

FA1B2.10.1. Recoece e explica a tcnica da terracota. CCL

CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.15. Idealismo e naturalismo: escultura.

B2.11. Analizar nas culturas antigas a diferenza entre

imaxes idealistas e naturalistas, e a sa posible relacin coa finalidade da peza.

FA1B2.11.1. Describe as diferenzas entre a escultura

idealista e a escultura naturalista.

CCL
CAA
CCEC

Bloque 3. A orixe de Europa. Grecia

b

B3.1. Grecia entre Exipto e Persia.

B3.1. Analizar comparativamente a arte arcaica grega e FA1B3.1.1. Relaciona o nacemento da cultura grega
a arte exipcia fronteiriza.
coa influencia das culturas de Exipto e Persia.

Pxina 201 de 913

CCL

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

d
e
l

Competencias clave
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.2. Poltica e arte: o Partenn.

B3.2. Identificar a arquitectura grega. Orixes formais e

sociais.

FA1B3.2.1. Identifica os elementos esenciais da

arquitectura grega.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.3. Arquitectura grega. Elementos constitutivos.

B3.3. Explicar convenientemente as partes esenciais

da arquitectura grega.

FA1B3.3.1. Comenta as diferenzas entre as tres

pocas esenciais da arquitectura grega.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.4. Evolucin da forma dende o hieratismo exipcio:

arte arcaica, clsica e helenstica.
B3.5. Arte helenstica: naturalismo e expresividade,
emocin e tensin dramtica.

B3.4. Diferenciar as etapas na arte grega a partir das

peculiaridades de cada etapa reflectidas nunha creacin determinada.

FA1B3.4.1. Describe as diferenzas entre as tres ordes

clsicas: drica, xnica e corintia.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B3.6. A escultura grega. Apoloxa do corpo humano.

Forza e sensualidade
B3.7. Relixin e arte. Fidias.
B3.8. A influencia da arte grega na historia.

B3.5. 5. Diferenciar as caractersticas da escultura

grega. Relacionar a arte grega con outras culturas ou
aplicacins posteriores

FA1B3.5.1. Analiza a simboloxa das deidades gregas.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B3.9. Cermica grega: iconoloxa, recursos ornamentais. Tcnicas: negro sobre vermello. Andcides. Vermello sobre negro.

b
d
e
l

B3.10. Obxectos da cultura grega: figuras, ferramentas, B3.7. Identificar a tipoloxa da xoiara grega en relacin FA1B3.7.1. Compara restos arqueolxicos de xoias e
obxectos nas diferentes culturas coetneas cultura
xoias.
a outras culturas.
grega.

CCL
CAA
CCEC

B3.11. O teatro grego: arquitectura, temas, recursos

iconogrficos.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e

FA1B3.5.2. Describe a relacin entre a escultura grega, CCL

romana, renacentista e neoclsica.
CAA
CCEC
B3.6. Describir a tcnica da cermica grega.

FA1B3.6.1. Compara a evolucin cronolxica da

cermica grega.

B3.8. Valorar o teatro grego e a sa influencia no teatro FA1B3.8.1. Describe as caractersticas do teatro grego
posterior.
e a sa influencia no teatro actual.

Pxina 202 de 913

CCL
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

h
l
Bloque 4. O Imperio occidental: Roma

b
d
e
h
l

B4.1. Roma. A gran cultura mediterrnea.

B4.2. A arte etrusca. Elementos identificatorios.

b
d
e
h
l

FA1B4.1.1. Relaciona o nacemento da cultura romana

e a influencia grega.

CCL
CAA
CCEC

FA1B4.1.2. Sita no mapa do Mediterrneo as culturas

grega, romana e fenicia.

CCL
CAA
CCEC

B4.3. A estrutura poltica romana e a sa relacin coa B4.2. Explicar a importancia do latn como lingua
arte.
comn europea e a sa transcendencia na arte.
B4.4. Clasicismo e idealizacin nas esculturas e bustos
de emperadores

FA1B4.2.1. Relaciona a expansin poltica e artstica

romana co emprego do latn e o dereito romano.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B4.5. A arquitectura romana.

B4.3. Identificar as obras arquitectnicas da cultura

romana a partir da identificacin visual dos seus elementos principais.

FA1B4.3.1. Identifica os elementos arquitectnicos

esenciais da cultura romana.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B4.6. A baslica.
B4.7. A obra civil e as obras pblicas romanas.

B4.4. Relacionar a baslica romana coas igrexas

cristis posteriores, analizando os planos das plantas
de diferentes edificios.

FA1B4.4.1. Compara as baslicas do imperio romano e

as igrexas construdas posteriormente.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B4.5. A arquitectura romana.

B4.5. Valorar a importancia tcnica dos edificios

romanos.

FA1B4.5.1. Relaciona o Panten de Agripa coa Catedral do Vaticano.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B4.8. A pintura romana. Tcnica do fresco.

B4.6. Analizar a tcnica da pintura ao fresco, e do

mosaico.

FA1B4.6.1. Describe as tcnicas do mosaico e da

pintura ao fresco.

CCL
CAA
CCEC

B4.9. Literatura e o teatro romano.

B4.7. Relacionar o teatro romano e o teatro grego

FA1B4.7.1. Relaciona o teatro actual cos teatros grego

CCL

B4.1. Valorar a importancia da cultura romana no

mediterrneo e a sa transcendencia histrica posterior.

Pxina 203 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

d
e
h
l

b
d
e
h
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
e romano.

B4.10. Artes aplicadas: mobiliario, obxectos e vestimentas.

B4.8. Comparar as artes aplicadas da cultura romana

coas efectuadas noutros momentos e culturas diferentes.

Competencias clave
CAA
CCEC

FA1B4.8.1. Establece a relacin entre a historia de

Pompeia e Herculano e a sa influencia na arte europea posterior.

CCL
CAA
CCEC

FA1B4.8.2. Comenta a vestimenta romana e o seu

aplicacin na historia da arte posterior.

CCL
CAA
CCEC

FA1B5.1.1. Identifica os principais monumentos do

prerromnico espaol.

CCL
CAA
CCEC

FA1B5.1.2. Compara a escultura romana e visigoda.

CCL
CAA
CCEC

FA1B5.2.1. Recoece as claves polticas que levan

decadencia do imperio romano.

CCL
CAA
CCEC

FA1B5.2.2 Relaciona o fin do imperio romano e a

disgregacin artstica europea.

CCL
CAA
CCEC

FA1B5.2.3 Compara a pintura visigoda e romana

anterior.

CCL
CAA
CCEC

FA1B5.3.1. Identifica as principais caractersticas dos

templos visigodos a partir de fontes historiogrficas de
exemplos representativos.

CCL
CAA
CCEC

FA1B5.4.1. Relaciona o arco de ferradura e o seu

CCL

Bloque 5. A Arte prerromnica

b
d
e
l

B5.1. Fin do imperio romano de occidente. O arianismo.

B5.2. Arquitectura: perda da tcnica arquitectnica
romana.
B5.3. A arte prerromnica asturiana.
B5.4. A escultura: relevos nos capiteis.

B5.1. Identificar as claves expresivas da arte visigoda.

b
d
e
l

B5.1. Fin do imperio romano de occidente. O arianismo.

B5.2. Arquitectura: perda da tcnica arquitectnica
romana.

B5.2. Relacionar a situacin social e a arte aplicada.

b
d
e
l

B5.3. A arte prerromnica asturiana.

B5.3. Analizar os templos visigodos e as sas caractersticas principais.

B5.4 A arte rabe na pennsula ibrica. O islamismo. O B5.4. Diferenciar a arte cristi e rabe na pennsula

Pxina 204 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos
d
e
l

Contidos
arco de ferradura. Arte mozrabe.

Criterios de avaliacin
ibrica.

Estndares de aprendizaxe
emprego na arte rabe da pennsula ibrica.

Competencias clave
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B5.5 Tcnicas construtivas e motivos iconogrficos.

B5.5. Analizar a tcnica do artesoado das cubertas de

madeira nas igrexas espaolas.

FA1B5.5.1. Recoece as principais caractersticas dos

artesoados de madeira en exemplos representativos.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B5.6 Os cdices miniados. A ilustracin en pergameo.

Tcnicas. Iconografa medieval. Pergameos e cdices.

B5.6. Describir a tcnica da pintura e escritura sobre

pergameo. Motivos iconogrficos.

FA1B5.6.1. Analiza o libro da Apocalipse e a sa

aplicacin arte de todos os tempos.

CCL
CAA
CCEC

FA1B5.6.2. Recoece a tcnica da pintura e escritura

sobre pergameo.

CCL
CAA
CCEC

FA1B5.6.3. Identifica e explica as caractersticas da

iconografa medieval a partir de cdices e pergameos
representativos.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B5.7 Xoiara visigoda.

B5.7. Explicar a tcnica construtiva da xoiara visigoda. FA1B5.7.1. Explica a tcnica da xoiara visigoda a
partir de fontes historiogrficas que reflictan pezas reA tcnica cloisonn, e a sa aplicacin posterior.
presentativas.

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

b
d
e
l

B5.8 Arte dos pobos do norte de Europa. Normandos.

B5.8. Identificar as claves expresivas da arte do norte

de Europa. xa sexa en Espaa como no resto do continente.

FA1B5.8.1. Identifica a arte dos pobos do norte de

Europa e os elementos similares localizados en Espaa.

CCL
CAA
CCEC

B6.1. Explicar a relacin da orde Beneditina e a expan- FA1.B6.1.1. Relaciona a obra dos frades beneditinos e
sin da arte romnica.
a internacionalizacin da arte romnica.

CCL
CAA
CCEC

Bloque 6. O Romnico, arte europea

b
d
e
h
l

B6.1. Creacin e difusin do romnico. A orde Beneditina.

FA1.B6.1.2. Relaciona o Camio de Santiago e a sa

importancia relixiosa coa aplicacin da arte romnica.

Pxina 205 de 913

CCL
CAA

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CCEC

b
d
e
l

B6.2. Arquitectura. Caractersticas. Edificios representativos.

B6.2. Identificar os elementos romnicos na arquitectu- FA1.B6.2.1. Comenta a evolucin da arte naturalista
ra, especialmente nos edificios relixiosos.
romana arte simblica romnica.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B6.2.2. Recoece as principais caractersticas da

arquitectura romnica, identificando visualmente os
elementos que a diferencian.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B6.2.3. Describe os elementos romnicos das

igrexas espaolas mis representativas, indicando posibles engadidos posteriores.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B6.3. O milenarismo e a sa influencia na arte.

B6.3. Comentar o mito ou realidade da teora milenaris- FA1.B6.3.1. Comenta a identificacin entre poca
romnica e as teoras milenaristas do fin do mundo
ta do fin do mundo.
xurdidas no romanticismo.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B6.4. Pintura romnica. Caractersticas iconolxicas.

B6.5. O simbolismo romnico. A luz. Mandorla. Pantocrtor. Xerarquizacin.

B6.4. Relacionar a iconoloxa medieval e a sa plasmacin grfica.

FA1.B6.4.1. Recoece a importancia da luz na iconografa da arquitectura romnica.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B6.6. Escultura. Imaxes relixiosas. Capiteis. Prticos.

B6.5 Explicar a finalidade iconogrfica da escultura

relixiosa e a forma consecuente con este obxectivo.

FA1.B6.5.1. Explica os elementos formais da escultura

romnica.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B6.7. A esquematizacin na representacin figurativa.

Pintura e escultura.

B6.6. Comparar a escultura e pintura romnicas coas

creacins anteriores e posteriores.

FA1.B6.6.1. Identifica a iconografa romnica.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B6.8. Roupa, mobiliario, costumes. Vida coti.

B6.7. Identificar os obxectos e elementos caractersticos da vida coti no Medievo, especialmente a vestimenta.

FA1.B6.7.1. Compara a vida coti das cidades en

poca romnica coa vida coti do imperio romano, valorando a calidade de vida e costumes dunhas e outras.

CCL
CAA
CCEC

B6.9. Pintura romnica. A narrativa.

B6.8. Comparar a estrutura narrativa romnica e

bizantina.

FA1.B6.8.1. Comenta a organizacin narrativa a partir

de obras representativas.

CCL
CAA

b
d

Pxina 206 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

e
l

b
d
e
l

Competencias clave
CCEC

B6.10. Pintura romnica. Caractersticas formais.

B6.9. Relacionar a pintura romnica con tcnicas

similares posteriores.

FA1.B6.9.1. Relaciona elementos formais da plstica

romnica con creacins posteriores.

CCL
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

Bloque 7. O Gtico

b
d
e
l

B7.1. Desenvolvemento econmico europeo. Auxe das

cidades.
B7.2. O Gtico, arte europea. Extensin xeogrfica.

B7.1. Analizar as claves sociais e tcnicas da orixe do

gtico.

FA1.B7.1.1. Analiza a situacin econmica europea no

sculo XIII e a sa relacin co nacemento do Gtico.

b
d
e
l

B7.3. Arquitectura: edificios pblicos e relixiosos.

B7.4. A catedral gtica. Caractersticas.

B7.2. Diferenciar as catedrais gticas doutras anteriores e posteriores.

FA1.B7.2.1. Comenta os elementos gticos e a sa

CCL
aplicacin s catedrais espaolas mis representativas. CAA
CCEC

b
d
e
l

B7.4. A catedral gtica. Caractersticas.

B7.5. A bveda oxival. Rosetn. Pinculos.
B7.6. A escultura gtica. Caractersticas.

B7.3. Identificar e nomear correctamente as claves

principais da arte gtica: escultura, vitrais e arcadas.

FA1.B7.3.1. Identifica e nomea correctamente os

elementos principais da arte gtica a partir de fontes
historiogrficas de mostras representativas.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B7.7. Etapas do Gtico: inicial, pleno e florido.

B7.4. Relacionar a arte gtica e a sa revisin no

sculo XIX.

FA1.B7.4.1. Identifica a tipoloxa gtica en edificios

cronoloxicamente posteriores, especialmente no neogtico do sculo XIX.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B7.8. Os vitrais gticos.

B7.5. Explicar o proceso tcnico da creacin de vitrais.

FA1.B7.5.1. Analiza o proceso de fabricacin e instalacin dos vitrais en catedrais mis representativas.

b
d
e
l

B7.9. Escultura, evolucin dende a arte romnica.

B7.6. Comparar e identificar correctamente a escultura

gtica da romnica.

FA1.B7.6.1. Explica o cambio formal da escultura

romnica gtica.

CCL
CAA
CCEC

Pxina 207 de 913

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

b
d
e
i
l

B7.10. Pintura gtica. Pintura sobre tboa. Tcnica.

Estucado. Dourado.

b
d
e
i
l

B7.11. A tcnica da pintura ao tempero

b
d
e
l

B7.12. Vestimentas e costumes.

Criterios de avaliacin
B7.7. Identificar o proceso tcnico da pintura sobre
tboa, preparacin e resultados.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FA1.B7.7.1. Identifica os elementos da pintura gtica a

partir de fontes historiogrficas.

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

FA1.B7.7.2. Explica o proceso tcnico da pintura sobre

tboa.

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

B7.8. Describir a tcnica de pintura ao tempero.

FA1.B7.8.1. Comenta o proceso de fabricacin e

aplicacin da pintura ao tempero.

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

B7.9. Analizar a vestimenta gtica nas imaxes relixiosas e civs da poca.

FA1.B7.9.1. Identifica os elementos caractersticos da

vestimenta gtica a partir de fontes historiogrficas.

CCL
CAA
CCEC

Bloque 8. O Renacemento

b
d
e
h
l

B8.1. O Renacemento. Estilo identificatorio da cultura

B8.1. Valorar a importancia histrica do estilo renaceeuropea.
mento e a sa transcendencia posterior.
B8.2. Etapas: Trecento, Quattrocento, Cinquecento.
B8.3. Expansin do Renacemento dende Italia ao resto
de Europa.
B8.4. Florencia (os Medici) e Roma (o papado).

FA1.B8.1.1. Analiza a orixe do Renacemento en Italia.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B8.1.2. Relaciona as etapas da implantacin do

Renacemento e a cronoloxa gtica en Europa.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B8.5. Arquitectura do renacemento. Tipoloxa e edificios principais.

B8.2. Identificar as claves tcnicas da arquitectura

renacentista e a sa relacin coa cultura romana.

FA1.B8.2.1. Comenta a importancia da cultura romana

na arte do Renacemento.

b
d
e
i

B8.6. A proporcin urea.

B8.3. Recoecer a proporcin urea nalgn elemento

de estilo renacemento: arquitectura, mobiliario, etc.

FA1.B8.3.1. Analiza a relacin dos elementos arquitectnicos aplicando a proporcin urea.

Pxina 208 de 913

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
d
e
l

B8.7. Pintura: da representacin xerrquica medieval

visin realista: de Giotto dei Bondone a Piero della
Francesca e Masaccio.
B8.8. Canon renacentista: Sandro Boticelli.
B8.9. Leonardo da Vinci: vida e obras.
B8.10. A pintura de Raffaello Sanzio.

B8.4. Identificar as principais obras dos artistas do

Renacemento italiano.

FA1.B8.4.1. Identifica os cambios na pintura dende o

Gtico ata o Renacemento.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B8.4.2. Recoece as principais pinturas do Renacemento e o seu autor.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B8.4.3. Analiza a vida e obra de Leonardo da

Vinci.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B8.4.4. Explica a obra de Raffaello Sanzio, espe- CCL

cialmente "A escola de Atenas" e os retratos de "A For- CAA
narina" e de "Baltasar de Castiglione".
CCEC

b
d
e
l

B8.11. O colorido veneciano: Tiziano, Tintoretto.

Verons.

B8.5. Comparar a pintura veneciana e do resto de

Europa.

FA1.B8.5.1. Compara a evolucin da pintura do primei- CCL

ro Renacemento ata o colorido veneciano.
CAA
CCEC

b
d
e
l

B8.12. Escultura do Renacemento. Donatello e outros

autores emblemticos.

B8.6. Identificar as esculturas, e traballos en volume,

mis emblemticas do Renacemento.

FA1.B8.6.1. Identifica as esculturas e traballos en

volume mis emblemticas do renacemento.

b
d
e
l

B8.13. As vestimentas do Renacemento a travs da

pintura.

B8.7. Analizar as vestimentas da poca, principalmente FA1.B8.7.1. Analiza as vestimentas reflectidas nos
na pintura.
cadros do Verons.

b
d
e
i
l

B8.14. A perspectiva cnica.

B8.8. Recoecer as claves tcnicas da perspectiva

cnica.

FA1.B8.8.1. Describe con detalle o cadro "o lavatorio"

CCL
de Jacopo Robusti "Tintoretto" e a aplicacin tcnica da CMCCT
perspectiva cnica.
CAA
CCEC

B8.15. Pintura ao leo. Tcnica.

B8.9. Explicar as claves tcnicas da pintura ao leo,

referenciando o seu uso en aplicacin sobre lenzo.

FA1.B8.9.1. Describe a tcnica da pintura ao leo

sobre lenzo e relacinaa coa pintura anterior sobre t-

b
d

Pxina 209 de 913

CCL
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

CCL
CMCCT

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

e
h
i
l

b
d
e
i
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
boa.

B8.15. Pintura ao leo. Tcnica.

B8.10. Valorar a diferenza tcnica da pintura ao tempe- FA1.B8.10.1. Debate acerca das caractersticas da
ro e a pintura ao leo.
pintura ao tempero e ao leo.

Competencias clave
CAA
CCEC

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

Bloque 9. Michelangelo Buonarroti

b
d
e
l

B9.1. Biografa e a relacin co seu mbito. Relacin

cos Medici, e con Xulio II.

B9.1. Explicar a relacin de mecenado entre Michelangelo, os Medici e o Papa Xulio II.

FA1.B9.1.1. Comenta a relacin dos mecenas e a arte. CCL

Especialmente entre os Medici, Xulio II e Michelangelo. CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B9.2. O artista total e a sa relevancia social.

B9.3. A obra de Michelangelo como pintor, escultor e
arquitecto.
B9.4. Arquitectura. San Pedro del Vaticano.

B9.2. Analizar a importancia do concepto de artista

total.

FA1.B9.2.1. Recoece a importancia histrica da obra

en conxunto de Michelangelo.

b
d
e
h
i
l

B9.5. Pintura. A Capela Sixtina. Concepcin iconolxica e iconogrfica.

B9.6. A pintura ao fresco.

B9.3. Describir as claves iconolxicas e iconogrficas

nos frescos da Capela Sixtina.

FA1.B9.3.1. Comenta o proceso da creacin da pintura CCL

ao fresco da Capela Sixtina.
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B9.7. Escultura. Evolucin persoal. Obras representativas.

B9.4. Identificar as claves evolutivas na escultura de

Michelangelo.

FA1.B9.4.1. Analiza a evolucin iconogrfica da escultura de Michelangelo, remarcando dun modo especial
as esculturas do final da sa vida.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B9.2.2. Analiza a obra arquitectnica, escultrica e CCL

pictrica de Michelangelo.
CAA
CCEC

Bloque 10. O Renacemento en Espaa

Pxina 210 de 913

CCL
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

b
d
e
l

B10.1. O Renacemento en Espaa: implantacin e

cronoloxa.
B10.2. Fitos histricos espaois: Os Reis Catlicos.
Carlos V. Felipe II e a sa relacin coa arte.
B10.3. Caractersticas peculiares da arte espaola de
finais do sculo XV e sculo XVI. Do plateresco a Juan
de Herrera.

B10.1. Relacionar a cronoloxa do Renacemento

espaol co Renacemento italiano.

FA1.B10.1.1. Resume os principais feitos histricos

relacionados coa arte espaola.

b
d
e
l

B10.4. Pintores renacentistas e a sa presenza na

corte espaola: Pedro de Berruguete,Tiziano, Hieronymus Bosch, O Greco.

B10.2. Identificar a relacin entre a sociedade da poca FA1.B10.2.1. Explica a relacin entre o emperador
e as artes plsticas.
Carlos V e Tiziano.

b
d
e
l

B10.5. Arquitectura: Pazo de Carlos V. O Escorial.

Fachada da Universidade de Salamanca.

b
d
e
l

B10.6. Escultura: retablos. Alonso Gonzlez Berruguete.

b
d
e
l

B10.4. Pintores renacentistas e a sa presenza na

corte espaola: Pedro de Berruguete,Tiziano, Hieronymus Bosch, O Greco.

b
c
d
e

B10.7. Sofonisba Anguissola, pintora.

Competencias clave
CCL
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

FA1.B10.2.2. Explica a relacin errada entre Felipe II e

o Greco.

CCL
CAA
CCEC

B10.3. Recoecer as principais obras arquitectnicas

do Renacemento espaol.

FA1.B10.3.1. Identifica a tipoloxa do edificio renacentista, referenciada a edificios emblemticos espaois.

CCL
CAA
CCEC

B10.4. Comparar a tcnica escultrica da pennsula

ibrica e do resto de Europa.

FA1.B10.4.1. Compara a escultura relixiosa espaola,

coa escultura italiana coetnea.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B10.4.2. Analiza a expresividade na obra de

Berruguete.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B10.5.1. Comenta a obra de Hieronymus Bosch e

a sa relacin coa monarqua espaola.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B10.5.2. Analiza a obra pictrica do Greco e a sa

relacin coa iconoloxa bizantina.

CCL
CAA
CCEC

B10.5. Distinguir as obras pictricas mis importantes

do renacemento espaol.

B10.6. Comparar a obra pictrica de Sofonisba Anguis- FA1.B10.6.1. Analiza a obra da pintora Sofonisba
sola coa pintura coetnea.
Anguissola.

Pxina 211 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
d
e
l

B10.8. A msica renacentista. Instrumentos. Compositores.

b
d
e
l

B10.9. O moble e o vestiario.

B10.7. Identificar as claves musicais da msica renacentista.

B10.8. Recoecer os obxectos cotins e vestiarios do

renacemento.

FA1.B10.7.1. Recoece os instrumentos musicais do

Renacemento.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B10.7.2. Analiza a obra musical de Toms Luis de

Victoria.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B10.8.1. Identifica a tipoloxa do moble do Renacemento. Arcas, arquillas, bargueos, cadeiras de brazos fraderos.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B10.8.2. Analiza os traxes dos personaxes dos

cadros do Renacemento, especialmente na obra de
Snchez Coello.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.1.1. Relaciona a situacin poltica europea

coa evolucin do Renacemento cara ao Barroco.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.1.2. Analiza as instrucins emanadas do

Concilio de Trento acerca do xeito de representar nas
igrexas.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.1.3. Analiza o plpito da Baslica de San

Pedro e os seus elementos identificativos.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.1.4. Analiza as peculiaridades da imaxinara

espaola. Temtica e tcnica.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.2.1. Identifica as principais caractersticas da

arquitectura barroca.

CCL
CAA
CCEC

Bloque 11. O Barroco

b
d
e
l

b
d
e
l

B11.1. Orixe. A crise poltica europea. A guerra dos

trinta anos. A poltica espaola.
B11.2. O concilio de Trento e a sa importancia no
cambio iconogrfico nas imaxes relixiosas.
B11.3. Plpito da Catedral de San Pedro. A columna
salomnica.
B11.4. A imaxinara espaola. Tcnica e temtica.

B11.5. Caractersticas da arquitectura barroca.

B11.6. Borromini. Bernini. A catedral de Murcia.

B11.1. Recoecer as claves da arte barroca.

B11.2. Utilizar correctamente o vocabulario tcnico

aplicado aos elementos arquitectnicos.

Pxina 212 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Competencias clave

b
d
e
l

B11.7. O exceso, o desequilibrio manierista, a asimetra na arte barroca.

b
d
e
l

B11.8. As fachadas das igrexas barrocas.

B11.4. Comparar as fachadas renacentistas e barrocas FA1.B11.4.1. Describe e compara fachadas das igreen Espaa.
xas mis representativas da arte barroca.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B11.9. A Escultura barroca. Bernini.

B11.5. Identificar as obras mis representativas da

escultura barroca, relacionndoa cos autores correspondentes.

FA1.B11.5.1. Comenta os principais traballos de Gian

Lorenzo Bernini escultor e a sa evolucin dende a
escultura de Michelangelo Buonarroti.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.5.2. Analiza a obra "A xtase de Santa

Teresa" e a sa relacin con artistas posteriores, por
exemplo Dal.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B11.10. A imaxinara espaola: Gregorio Fernndez,

Alonso Cano, Pedro de Mena.

B11.6. Distinguir a escultura hispnica da do resto de

Europa.

FA1.B11.6.1. Identifica as principais obras da imaxinara relixiosa espaola.

CCL
CAA
CCEC

B11.7. Comparar a escultura monocromtica e a

escultura policromada.

FA1.B11.7.1. Compara a escultura de Bernini e de

Gregorio Fernndez.

CCL
CAA
CCEC

B11.8. Identificar a pintura barroca, comparando os

diferentes estilos, por pases.

FA1.B11.8.1. Identifica aos principais pintores barrocos.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.8.2. Analiza o tratamento da perspectiva en

"As Meninas" de Velzquez.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.8.3. Compara a tcnica pictrica de Velzquez coa pintura impresionista posterior.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B11.3. Identificar a asimetra en elementos da arte

barroca e doutras culturas diferentes.

Estndares de aprendizaxe

FA1.B11.3.1. Relaciona a arte barroca europea e a arte CCL

colonial hispanoamericana.
CAA
CCEC
FA1.B11.3.2. Compara o barroco con creacins formais CCL
recargadas ou barroquistas posteriores.
CAA
CCEC

B11.11. A pintura barroca.

B11.12. O tenebrismo: Caravaggio, Ribera.
B11.13. O naturalismo: Valds Leal, Murillo.
B11.14. O realismo: Diego de Silva Velzquez.
B11.15. A pintura flamenca: Rubens, Rembrandt.
B11.16. O costumismo holands: Vermeer. Carel
Fabritius

Pxina 213 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FA1.B11.8.4. Analiza a obra pictrica de Peter Paul

Rubens e Rembrandt Harmenszoon van Rijn.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.8.5. Explica a pintura costumista holandesa:

tratamento pictrico, tamao do lenzo, tcnica.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B11.9.1. Relaciona a Michelangelo Merisi d

Caravaggio con Jos de Ribera, Juan de Valds Leal e
Diego de Silva Velzquez.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B11.12. O tenebrismo: Caravaggio.

B11.9. Comparar a iluminacin tenebrista no barroco e

en culturas posteriores.

b
d
e
l

B11.17. Msicos importantes: Antonio Vivaldi, Claudio

Monteverdi, George Friedrich Hendel, J. S. Bach, Georg P. Telemann, Jean-Philippe Rameau, Domenico
Scarlatti.

B11.10. Recoecer a msica barroca e a sa evolucin FA1.B11.10.1. Recoece a tipoloxa musical da msica CCL
dende a msica renacentista.
barroca.
CAA
CCEC

b
d
e
l

B11.18. Msica. O nacemento da pera.

B11.19. Elementos compositivos da pera: msica,
libreto, escenografa, atrezzo, vestiario.

FA1.B11.10.2. Identifica as pezas mis recoecibles

dos compositores desta poca: Vivaldi, Monteverdi,
Hendel, J. S. Bach, Telemann, Rameau, Scarlatti.

CCL
CAA
CCEC

B11.11. Valorar o nacemento da pera e a sa transcendencia posterior.

FA1.B11.11.1. Describe os principais compoentes

dunha pera.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B11.20. Mobiliario, indumentaria e artes decorativas do B11.12. Identificar o mobiliario e as artes decorativas
barroco.
do barroco.

FA1.B11.12.1. Compara o mobiliario e os traxes do

Renacemento cos da poca barroca.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B11.21. A caixa escura.

FA1.B11.13.1. Relaciona a caixa escura pictrica coa

caixa fotogrfica.

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

FA1.B11.13.2. Comenta o uso da caixa escura, relacionado coa obra de Carel Fabritius e outros posibles.

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

B11.13. Analizar o proceso tcnico da caixa escura.

Pxina 214 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 12. O Rococ. Francia. Resto de Europa

b
d
e
l

B12.1. Orixe. Absolutismo poltico da monarqua

francesa. O "Rei Sol" Luis XIV, Luis XV.
B12.2. Refinamento sensual. Elegancia.
B12.3. Arquitectura. O pazo de Versalles.

B12.1. Comparar a arte barroca e rococ establecendo FA1.B12.1.1. Identifica a orixe do rococ.
similitudes e diferenzas.

FA1.B12.1.2. Relaciona a situacin poltica francesa e

o rococ.

CCL
CAA
CCEC
CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.1.3. Analiza a evolucin do barroco ao rococ. CCL

CAA
CCEC

b
d
e
l

B12.4. A pintura rococ, relixiosa e profana.

B12.5. Pintores rococ: Watteau, Fragonard, Boucher.

B12.2. Diferenciar a temtica relixiosa e a temtica

profana.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.2.2. Analiza a diferente temtica do barroco

relixioso pintura galante francesa.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.2.3 Analiza o cadro "O bambn" de JeanHonor Fragonard.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.3.1. Compara as obras pictricas de MarieLouise-lisabeth Vige-Lebrun e os pintores masculinos da sa poca.

b
c
d
e
l

B12.6. Marie-Louise-lisabeth Vige-Lebrun. Pintora.

b
d
e
l

B12.7. Pintura rococ en Espaa. Anton Rafael Mengs, B12.4. Valorar as similitudes e diferenzas entre a obra FA1.B12.4.1. Relaciona a obra de Anton Rafael Mengs
pictrica de Anton Rafael Mengs e pintores posteriores,
Francisco de Goya.
e os pintores europeos do seu tempo.
por exemplo Francisco de Goya.

B12.8. Imaxinera espaola.

B12.3. Comparar as obras pictricas de Marie-Louiselisabeth Vige-Lebrun e os pintores masculinos da

sa poca.

FA1.B12.2.1. Compara a pintura barroca e a pintura

rococ.

B12.5. Comparar o diferente tratamento iconolxico

Pxina 215 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.4.2. Compara as obras de Mengs coas de

Goya e establece posibles influencias.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.5.1. Analiza a obra de Francisco Salzillo.

CCL

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

b
d
e
l

Estndares de aprendizaxe

dos motivos relixiosos entre Gregorio Fernndez e Salzillo.

d
e
l

Criterios de avaliacin

Competencias clave
CAA
CCEC

FA1.B12.5.2. Compara o diferente tratamento iconol- CCL

xico dos motivos relixiosos entre Gregorio Fernndez e CAA
Salzillo.
CCEC
B12.9. Msica: Mozart. Obras principais. peras.

B12.6. Analizar a obra musical de Mozart: anlise,

FA1.B12.6.1. Analiza a obra musical de Wolfgang
identificacin de fragmentos de obras mis populares e
Amadeus Mozart.
comparacin con obras doutros autores e doutras pocas.
FA1.B12.6.2. Recoece partes importantes dos traballos mis coecidos de Mozart.

CCL
CAA
CCEC
CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.6.3. Compara as peras de Mozart con outras CCL

de diferentes pocas.
CAA
CCEC
FA1.B12.6.4. Compara o "Rquiem" de Mozart con
obras doutros autores.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B12.10. As composicins musicais mis representativas e as partes que as compoen.

B12.7. Describir as diferentes partes que compoen as

composicins musicais.

FA1.B12.7.1. Describe as diferentes partes que compoen as composicins musicais mis representativas:
oratorios, misas, concertos, sonatas e sinfonas.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B12.11. Mobiliario e decoracin de interiores. O estilo

Luis XV.
B12.12. Indumentaria e artes decorativas.
B12.13. As manufacturas reais europeas. A porcelana
de Svres, Meissen e Bo Retiro. A Real Fbrica de
vidro de La Granja de San Ildefonso (Segovia).
B12.14. A xoiara do sculo XVIII.

B12.8. Analizar as claves estilsticas do estilo rococ,

especialmente en vestiarios e mobiliario en Espaa e
en Europa.

FA1.B12.8.1. Analiza o mobiliario rococ.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.8.2. Identifica o estilo Luis XV en mobiliario.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.8.3. Compara os vestidos da corte francesa

co resto de traxes europeos.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B12.8.4. Describe o vestiario das clases altas,

CCL

Pxina 216 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
medias e baixas no sculo XVIII.

b
d
e
i
l

B12.15. A tcnica da cermica: porcelana e louza.

B12.16. Caractersticas da cermica europea e a
oriental.

B12.9. Recoecer a importancia artstica da cermica,

e especialmente da porcelana, valorando a evolucin
dende a louza ata as figuras desta poca.

Competencias clave
CAA
CCEC

FA1.B12.9.1. Analiza a tipoloxa da cermica europea.

CCL
CCMCT
CAA
CCEC

FA1.B12.9.2. Describe a evolucin da louza ata a

porcelana.

CCL
CCMCT
CAA
CCEC

FA1.B12.9.3. Identifica a tipoloxa da cermica europea CCL

en relacin cermica oriental.
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B12.17. A tcnica do vidro soprado.

B12.10. Explicar o modo de fabricacin do vidro soprado.

FA1.B12.10.1. Identifica as caractersticas da fabricacin do vidro.

CCL
CCMCT
CAA
CCEC

FA1.B12.10.2. Describe o proceso de fabricacin do

vidro soprado.

CCL
CCMCT
CAA
CCEC

FA1.B13.1.1. Compara a situacin poltica francesa de

Luis XVI e o estilo artstico que o relaciona.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B13.1.2. Relaciona a vida de Napolen e o estilo

Imperio.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B13.1.3. Compara os edificios neoclsicos en

Europa, diferenzas e semellanzas.

CCL
CAA
CCEC

Bloque 13. O Neoclasicismo

b
d
e
l

B13.1. Orixe poltica do neoclasicismo: Luis XVI.

B13.1. Identificar as claves do neoclasicismo arquitectnico.
B13.2. Arquitectura. Recursos formais gregos, romanos
e renacentistas.
B13.3. A influencia de Palladio.
B13.4. O estilo Imperio en Francia.
B13.5. Edificios notables: pera de Pars, Capitolio en
Washington, Congreso dos deputados en Madrid.

Pxina 217 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FA1.B13.1.4. Identifica os principais edificios neoclsicos europeos e americanos.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B13.6. A volta ao clasicismo renacentista.

B13.2. Valorar a transcendencia do neoclasicismo

dentro da cultura europea.

FA1.B13.2.1. Analiza as causas da volta ao clasicismo

arquitectnico.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B13.7. Auxe do orientalismo. Comercio con Oriente.

Chineras.

B13.3. Recoecer os elementos da cultura oriental que

se van incorporando progresivamente cultura europea.

FA1.B13.3.1. Infire a partir do auxe do comercio con

Oriente o crecente gusto orientalizante da moda europea.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B13.8. Caractersticas formais da escultura: sensualidade, dinamismo. Relacin coa danza.

B13.9. Obras escultricas e autores relevantes. Canova e Carpeaux.

B13.4. Comparar as diferentes obras escultricas dos

artistas mis relevantes europeos.

FA1.B13.4.1. Compara a obra de Antonio Canova coa

escultura anterior.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B13.4.2. Recoece os principais traballos de

Canova e Carpeaux.

CCL
CAA
CCEC

FA1.B13.4.3. Compara a escultura de Canova e

Carpeaux.

CCL
CAA
CCEC
CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B13.10. A pintura neoclsica en Francia: Jean Louis

David, Jean Auguste Dominique Ingres.
B13.11. O auxe da pintura inglesa: Thomas Lawrence,
Joshua Reynolds, George Romney.

B13.5. Comparar o tratamento pictrico de diferentes

pintores coetneos, por exemplo Jean Louis David,
Jean Auguste Dominique Ingres.

FA1.B13.5.1. Compara a obra pictrica dos pintores

europeos mis relevantes, por exemplo: Jean Louis
David, Jean Auguste Dominique Ingres e outros posibles.

b
c
d
e
l

B13.11. O auxe da pintura inglesa: Thomas Lawrence,

Joshua Reynolds, George Romney.
B13.12. Emma Hamilton e a moda da poca.

B13.6. Identificar as obras pictricas mis importantes

dos pintores ingleses.

FA1.B13.6.1. Explica a obra pictrica dos principais

CCL
pintores ingleses. Thomas Lawrence. Joshua Reynolds CAA
e outros.
CSC
CCEC
FA1.B13.6.2. Analiza a relacin artstica e persoal entre CCL
Emma Hamilton, George Romney e o almirante Nelson. CAA
CSC
CCEC

Pxina 218 de 913

Fundamentos da Arte I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
FA1.B13.6.3. Relaciona a influencia entre Emma
Hamilton e a moda da poca.

b
d
e
l

B13.13. O mobiliario en Francia: estilos Luis XV, Luis

XVI e estilo imperio
B13.14. Xoiara. Reloxos. Vestiario. Porcelana.

B13.7. Discernir entre o mobiliario Luis XV e o Luis XVI. FA1.B13.7.1. Compara a tipoloxa entre o mobiliario
Luis XV, Luis XVI e imperio.

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CCEC

2 de bacharelato
Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. O Romanticismo

b
d
e
l

B1.1. As claves do Romanticismo: expresin desafora- B1.1. Recoecer as claves tericas da obra artstica
da do sentimento, oposicin ao intelectualismo racionaromntica.
lista do sculo XVIII.
B1.2. Orientalismo idlico. A actitude vital de Lord
Byron.

FA2.B1.1.1. Analiza o sentimento romntico e a sa

relacin coa arte.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B1.1. As claves do Romanticismo: expresin desafora- B1.2. Diferenciar o significado do termo "romntico"
da do sentimento, oposicin ao intelectualismo racionaaplicado ao movemento artstico do sculo XIX e o uso
lista do sculo XVIII.
actual.

FA2.B1.2.1. Diferenza o termo romntico aplicado ao

movemento artstico do sculo XIX e o uso actual.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B1.3. Nacionalismo italiano e xermnico.

B1.3. Relacionar o romanticismo artstico co auxe do

nacionalismo e a creacin do estado alemn e italiano.

FA2.B1.3.1. Relaciona o romanticismo e o auxe do

nacionalismo.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B1.4. Arquitectura. Continuacin e evolucin do neoclasicismo.

B1.5. Arquitectura espaola. Edificios notables.

B1.4. Analizar os principais edificios espaois da

poca.

FA2.B1.4.1. Identifica os principais edificios espaois

CCL
da poca: Murcia: Teatro Romea. Cdiz: teatro Falla.
CAA
Oviedo: teatro Campoamor. Barcelona: Arco do triunfo,
CCEC
Pazo de xustiza entre outros.

Pxina 219 de 913

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
d
e
l

B1.6. A pintura romntica.

B1.5. Identificar os pintores romnticos europeos.

FA2.B1.5.1. Sopesa a importancia da obra pictrica de

Karl Friedrich Schinkel, Caspar David Friedrich, Thomas Cole, John Constable, William Turner e outros
posibles.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B1.7. A pintura romntica en Francia.

B1.6. Comparar a pintura romntica francesa e a obra

de Goya, semellanzas e posibles influencias.

FA2.B1.6.1. Analiza a pintura romntica francesa:

Thodore Gricault, Eugne Delacroix, Antoine-Jean
Gros.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B1.8. Pintura en Espaa: Goya.

B1.7. Identificar a obra pictrica de Goya.

FA2.B1.7.1. Recoece a obra pictrica de Goya.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B1.9. Goya e o expresionismo das pinturas negras.

B1.8. Comparar as pinturas negras con expresins

artsticas parecidas de artistas doutras pocas. Especialmente coa pintura expresionista do sculo XX.

FA2.B1.8.1. Comenta as pinturas negras de Goya.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B1.8.2. Compara a obra de Goya de caractersticas expresionistas con obras de contido formal similar
noutras pocas e culturas.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B1.10. A narracin na pintura romntica.

b
d
e
l

B1.11. As diferentes etapas na pintura de Goya.

B1.12. Goya: clasificacin temtica das sas obras
principais.

b
d

B1.8. Pintura en Espaa: Goya.

B1.9. Comentar a composicin de elementos pictricos FA2.B1.9.1. Comenta o cadro "A balsa da Augamar" de CCL
e narrativos de cadros emblemticos da pintura romnGricault. Valorando a base histrica e o resultado
CAA
tica.
plstico.
CCEC

B1.10. Analizar las etapas pictricas de Goya.

B1.11. Comparar a obra pictrica de Goya e de Velzquez.

Pxina 220 de 913

FA2.B1.9.2. Analiza a pintura "A morte de Sardanpalo".

CCL
CAA
CCEC

FA2.B1.10.1. Identifica os principais cadros do pintor

aragons.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B1.10.2. Clasifica a temtica dos cadros de Goya.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B1.11.1. Relaciona o cadro "A familia de Carlos

IV" con "As Meninas".

CCL
CAA

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

e
l

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CCEC

FA2.B1.11.2 Relaciona o cadro "A leiteira de Burdeos"

coa pintura impresionista posterior.

b
d
e
i
l

B1.13. Os inicios da fotografa.

B1.14. Os temas fotogrficos: retrato, paisaxe, historia.
O pictorialismo.

B1.12. Explicar as orixes da impresin fotogrfica.

b
d
e
l
b
d
e
l

B1.15. A msica romntica.

B1.13. Comparar a msica romntica coas anteriores
ou posteriores.
B1.16. Ludwig Van Beethoven. Obras principais: obra
sinfnica, concertos e sonatas.
B1.17. Ludwig Van Beethoven e a superacin do
clasicismo musical.
B1.18. peras. Verdi. Wagner e a mitoloxa xermnica.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B1.12.1. Identifica as primeiras impresins fotogr- CCL

ficas.
CMCCT
CAA
CCEC

FA2.B1.13.1. Comenta a msica romntica: Beethoven. CCL

Obras principais.
CAA
CCEC
FA2.B1.13.2. Coece e explica os principais cambios
CCL
introducidos por Beethoven na forma sonata e sinfona. CAA
CCEC
FA2.B1.13.3. Identifica pezas representativas da obra
de Verdi, Wagner e outros posibles.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B1.13.4. Relaciona a obra musical de Wagner e a

mitoloxa xermnica.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B1.19. Indumentaria, mobiliario e decoracin de interio- B1.14. Describir as claves estilsticas do mobiliario e
obxectos suntuarios: Estilos Regency. Napolen III.
res: Os estilos Regency e Napolen III.
Xoiara. Reloxos. Vestiario.

FA2.B1.14.1 Identifica as claves estilsticas na indumentaria, mobiliario e decoracin dos estilos Regency
e Napolen III.

CCL
CAA
CCEC

a
b
d
e
i
l

B1.20. Xoiera e reloxera: o dourado.

B1.15. Analizar a tcnica do dourado ao mercurio,

incidindo na toxicidade do proceso, relacionndoo coa
explotacin do ouro na actualidade.

FA2.B1.15.1. Comenta a relacin entre a reloxara da

poca e o bronce dourado ao mercurio.

B1.20. Xoiera e reloxera: o dourado.

B1.16. Debater acerca da simboloxa do ouro en

FA2.B1.16.1. Compara diferentes pezas fabricadas en

CCL

Pxina 221 de 913

CCL
CMCCT
CAA
CSC
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
e
h
l

b
d
e
l

Contidos

Criterios de avaliacin
diferentes culturas.

B1.21. Nacemento da danza clsica.

B1.17. Comentar o nacemento en Francia da danza

clsica e os elementos clave que a compoen, por
exemplo o uso do tut e o baile de puntas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ouro ao longo das diferentes culturas da humanidade.

CAA
CCEC

FA2.B1.17.1. Explica o nacemento en Francia da

danza clsica e os elementos clave que a compoen.

CCL
CAA
CCEC

Bloque 2. O Romanticismo tardo. 1850-1900

b
d
e
l

B2.1. A revolucin industrial. A colonizacin de frica. B2.1. Identificar os principais feitos polticos da segunGuerra con China. A guerra de secesin Norteamericada metade do sculo XIX e a sa relacin coa arte do
na. Independencia latinoamericana.
seu tempo.
B2.2. Nacionalismo italiano e xermnico. Historicismo
nostlxico.

FA2.B2.1.1. Relaciona o internacionalismo poltico

europeo e a chegada a Europa da arte de Oriente.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B2.1.2. Comenta a guerra de Secesin Norteamericana e a sa influencia na arte.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.3. Arquitectura. Neoestilos: neomudxar, neogtico. B2.2. Recoecer os elementos de estilos anteriores
aplicados a edificios da poca. Arcadas, columnas,
decoracin, etc.

FA2.B2.2.1. Identifica os edificios relacionados cos

movementos neogtico e neomudxar.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B2.4. Exposicins universais de Pars, Londres e

Barcelona. A torre Eiffel.

FA2.B2.3.1. Relaciona as exposicins universais de

Pars e Londres coa arquitectura.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B2.3.2. Identifica os elementos principais da

ereccin da Torre Eiffel.

CCL
CAA
CCEC

b
c
d
e
l

B2.5. Escultura: Auguste Rodin.

B2.6. Camille Claudel, escultora.

B2.3. Relacionar as exposicins universais de Pars,

Londres, Barcelona e outras coa expansin das novas
correntes arquitectnicas.

B2.4. Comparar a evolucin escultrica dende o

FA2.B2.4.1. Explica a evolucin do clasicismo de
clasicismo, por exemplo Canova, coa nova plasticidade
Canova ao expresionismo de Rodin.
de Rodin e Camille Claudel.

FA2.B2.4.2. Analiza a obra de Camille Claudel.

Pxina 222 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CCEC

b
c
d
e
l

B2.5. Escultura: Auguste Rodin.

B2.6. Camille Claudel, escultora.

B2.5. Analizar a obra de Camille Claudel e a sa

relacin con Auguste Rodin.

FA2.B2.5.1. Compara a obra de Rodin e Camille

Claudel e establece as conclusins pertinentes.

b
d
e
l

B2.7. Mariano Benlliure.

B2.6. Identificar os principais escultores espaois da

poca, sinalando a obra de Mariano Benlliure.

FA2.B2.6.1. Identifica a escultura espaola, especialmente a obra de Mariano Benlliure.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.8. A pintura orientalista europea e espaola.

B2.7. Identificar o xnero pictrico denominado "Pintura FA2.B2.7.1. Identifica a pintura orientalista europea, xa
orientalista", a partir da obra pictrica de artistas eurosexa francesa, inglesa, etc. cos orientalistas espaois
peos e espaois. Por exemplo Mariano Fortuny.
por exemplo Mariano Fortuny.

b
d
e
l

B2.9. O historicismo: Eduardo Rosales. Francisco

Pradilla. Alejandro Ferrant.

B2.8. Analizar a visin romntica da historia e o auxe

do historicismo pictrico.

FA2.B2.8.1. Relaciona a obra pictrica historicista dos CCL

pintores: Eduardo Rosales, Francisco Pradilla e Alejan- CAA
dro Ferrant.
CCEC

b
d
e
l

B2.10. Pintura. Francia: os Pompier: Bouguereau,

Cormon, Alexandre Cabanel, Jean-Lon Grme.

B2.9. Confeccionar un catlogo de obras fin de sculo

relacionadas coa pintura "Pompier", por exemplo dos
pintores: Bouguereau, Cormon, Alexandre Cabanel,
Jean-Lon Grme.

FA2.B2.9.1. Recoece a obra dos pintores "Pompier"

franceses: Bouguereau, Cormon, Alexandre Cabanel,
Jean-Lon Grme, entre outros.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.11. O retrato galante: Os Madrazo. Franz Xaver

Wintelhalter.

B2.10. Comparar os retratos de Los Madrazo coas

obras de pintores coetneos, por exemplo Franz Xaver
Wintelhalter.

FA2.B2.10.1. Relaciona o retrato pictrico de Los

Madrazo e Franz Xaver Wintelhalter.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.12. Mariano Fortuny e Madrazo, artista total: pintor,

escengrafo, deseador de moda, inventor.
B2.13. Decoracin e moda: Mariano Fortuny e Madrazo.

B2.11. Recoecer a evolucin na moda feminina.

FA2.B2.11.1. Recoece os traballos de deseo e

vestiario de Mariano Fortuny e Madrazo.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e

B2.14. O movemento "Arts and Crafts", William Morris.

B2.12. Debater acerca do movemento romntico de

volta fabricacin artesanal "Arts and Crafts" ingls.

FA2.B2.12.1. Explica o movemento "Arts and Crafts"

ingls.

CCL
CAA
CCEC

Pxina 223 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
d
e
l

B2.14. O movemento "Arts and Crafts", William Morris.

B2.13. Comentar as formulacins estticas de William

Morris.

FA2.B2.13.1. Comenta as formulacins estticas de

William Morris.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.15. Reino Unido: O movemento prerrafaelita: John

Everett Millais, Dante Gabriel Rossetti, William Holman
Hunt, etc.

B2.14. Analizar as principais obras pictricas dos

pintores prerrafaelitas ingleses.

FA2.B2.14.1 Analiza a obra pictrica do movemento

prerrafaelita.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B2.16. O desenvolvemento da tcnica fotogrfica.

B2.15. Comentar as primeiras fotografas en branco e

negro.

FA2.B2.15.1. Identifica a tcnica do retrato utilizada por CCL

Nadar.
CMCCT
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.17. O retrato fotogrfico.

B2.16. Relacionar o retrato fotogrfico e o retrato

pictrico.

FA2.B2.16.1. Compara o retrato en pintura co retrato

coetneo en fotografa.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.18. As orixes do cine e o nacemento do cine americano.

B2.17. Describir o contexto no que se enmarca o

nacemento do cine (os irmns Lummier, Meles, Segundo Chomn) as como o nacemento do cine americano.

FA2.B2.17.1 Describe o contexto xeral no que xorde a

cinematografa e aos seus pioneiros.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.19. Msica: rexionalismo eslavo.

B2.18. Analizar a obra musical de compositores do

FA2.B2.18.1. Recoece a obra musical dos pases
leste de Europa: Alexander Borodn, Modesto Meslavos: Alexander Borodn, Modesto Msorgski, Piotr
sorgski, Piotr llich Tchaikovski, Antonn Dvok, Bedich
Ilich Tchaikovski, Bedich Smetana.
Smetana.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B2.20. Danza: Tchaikovsky (O lago dos cisnes).

B2.19. Analizar as claves artsticas no ballet "O lago

dos cisnes" de Tchaikovski.

FA2.B2.19.1. Analiza o ballet "O lago dos cisnes" de

Tchaikovski.

CCL
CAA
CCEC

B2.21. A Zarzuela.

B2.20. Comentar a msica popular espaola: a Zarzue- FA2.B2.20.1. Comenta a msica popular espaola: a
la.
Zarzuela.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e

Pxina 224 de 913

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
d
e
l

B2.21. A Zarzuela.

B2.21. Identificar adecuadamente as composicins

mis populares da Zarzuela espaola.

FA2.B2.21.1. Identifica os fragmentos mis populares

da Zarzuela espaola.

CCL
CAA
CCEC

Bloque3. As Vangardas

b
d
e
i
l

B3.1. A fotografa e a descomposicin da imaxe.

Influencia na pintura impresionista.

B3.1. Relacionar os descubrimentos na composicin da FA2.B3.1.1. Relaciona o descubrimento da descompo- CCL

sicin da imaxe en cores primarias e a sa relacin coa CMCCT
cor coa sa aplicacin na tcnica pictrica.
tcnica impresionista.
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B3.2. A cor como descomposicin da luz. Teora aditiva B3.2. Diferenciar as teoras de cor aditiva e subtractiva. FA2.B3.2.1. Diferenza a construcin de cores coa luz
e susbtractiva da cor. As cores primarias e secundada creacin cos pigmentos.
rias. As cores complementarias

b
d
e
l

B3.3. A temtica simbolista: erotismo, drogas, satanismo

B3.4. A pintura de Odilon Redon.

FA2.B3.3.1. Relaciona os temas artsticos e a sa

aplicacin arte: simbolismo, erotismo, drogas, satanismo.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B3.3.2. Analiza a obra pictrica de Odilon Redon.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.5. Paul Czanne.

B3.4. Coecer a biografa de Czanne, a sa relacin

coa parte comercial da creacin artstica e a influencia
na tcnica pictrica posterior.

FA2.B3.4.1. Describe as principais creacins de Czanne.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.6. Decadencia do historicismo, auxe da vida coti.

B3.7. Impresionismo: Monet, Manet, Pisarro, Sisley.

B3.5. Describir as claves da pintura impresionista.

FA2.B3.5.1. Identifica os cadros mis representativos

de: Manet, Monet, Pisarro, Sisley.

CCL
CAA
CCEC

b
d

B3.6. Decadencia do historicismo, auxe da vida coti.

B3.7. Impresionismo: Monet, Manet, Pisarro, Sisley.

B3.6. Comparar a diferente temtica entre os motivos

historicistas e o reflexo da vida coti nas pinturas da

FA2.B3.6.1. Compara os cadros historicistas coas

obras de Pisarro ou Sisley.

CCL
CAA

B3.3. Identificar os cadros con temtica simbolista,

diferencindoos dos doutras temticas.

Pxina 225 de 913

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

e
l

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

poca.

Competencias clave
CCEC

b
d
e
l

B3.8. Reino Unido: John Singer Sargent.

B3.7. Relacionar o retrato social en Reino Unido. A

obra pictrica de John Singer Sargent.

FA2.B3.7.1. Relaciona a obra pictrica de Sorolla con

John Singer Sargent.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.9. Pintura en Espaa: Santiago Rusiol, Ramn

Casas, Anglada Camarasa, Carlos de Haes, Isidro Nonell, Joaqun Sorolla, Jos Luis Sert.

B3.8. Analizar a pintura espaola e o seu valor en

relacin pintura europea.

FA2.B3.8.1. Identifica as principais obras dos pintores

espaois, por exemplo: Santiago Rusiol, Ramn Casas, Anglada Camarasa, Carlos de Haes, Isidro Nonell
e Joaqun Sorolla.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.10. Os Navis (Pierre Bonnard), os Fauves

(Matisse).

B3.9. Distinguir a tcnica pictrica impresionista, da

utilizada polos "Navis" e polos "Fauves".

FA2.B3.9.1. Identifica a tcnica pictrica dos "Navis" e

os "Fauves".

CCL
CAA
CCEC

FA2.B3.9.2. Analiza algunha obra de Pierre Bonnard e

Matisse.

CCL
CAA
CCEC

b
c
d
e
l

B3.11. Berthe Morisot. Mary Cassatt.

B3.10. Comparar a calidade pictrica das pintoras

FA2.B3.10.1. Compara a obra pictrica das pintoras
impresionistas coas obras dos pintores masculinos. Por
Berthe Morisot e Mary Cassatt cos pintores coetneos.
exemplo as pintoras Berthe Morisot e Mary Cassatt.

b
d
e
l

B3.12. A arte Naif: Rousseau o alfandegueiro.

B3.11. Analizar a tcnica pictrica dos pintores "Naif".

FA2.B3.11.1. Explica a concepcin pictrica de Rousseau o alfandegueiro".

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.13. Van Gogh.

B3.12. Analizar a obra pictrica de Van Gogh.

FA2.B3.12.1. Analiza a arte de Van Gogh.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.13. Van Gogh.

B3.13. Debater acerca da biografa de Van Gogh e a

influencia que tivo na sa pintura.

FA2.B3.13.1. Debate acerca da posible relacin entre

vida e obra en Van Gogh.

CCL
CAA
CCEC

Pxina 226 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

b
d
e
l

Contidos
B3.14. O cubismo, ruptura dunha nica visin. Juan
Gris, George Braque, Pablo Ruiz Picasso.

Criterios de avaliacin
B3.14. Analizar a orixe terica e a plasmacin na arte
das formulacins cubistas.

Estndares de aprendizaxe
FA2.B3.14.1. Analiza a concepcin visual da arte
cubista.

Competencias clave
CCL
CAA
CCEC

FA2.B3.14.2. Compara algunha obra cubista con outras CCL

anteriores.
CAA
CCEC
FA2.B3.14.3. Identifica as obras cubistas de Juan Gris,
Pablo Picasso e Georges Braque.

CCL
CAA
CCEC
CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.15. A obra escultrica de Picasso e a sa relacin

con Julio Gonzlez.

B3.15. Comentar a escultura espaola da poca. A

tcnica da soldadura en ferro e a sa relacin con Picasso e Julio Gonzlez.

FA2.B3.15.1. Relaciona a escultura de Julio Gonzlez

e a de Picasso.

b
d
e
l

B3.16. As etapas pictricas de Picasso.

B3.16. Clasificar a obra pictrica de Picasso nas sas

etapas mis representativas.

FA2.B3.16.1. Compara as etapas creativas de Picasso: CCL

pocas rosa, azul, cubista, surrealista.
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.17. O cine como vangarda.

B3.17. Coecer o cine e as sas relacins coas primei- FA2.B3.17.1. Analiza os intercambios recprocos entre CCL
a cinematografa e as vangardas noutras disciplinas da CAA
ras vangardas artsticas.
arte.
CCEC

b
d
e
l

B3.18. O cartel publicitario: elementos formais e narrativos.

B3.18. Identificar a tipoloxa do cartel publicitario da

poca.

FA2.B3.18.1. Analiza os elementos formais e narrativos CCL

que se dan no cartel publicitario.
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.19. O cartel e a arte.

B3.19. Debater acerca da calidade artstica do cartel

publicitario.

FA2.B3.19.1. Explica a importancia do cartel publicitario.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B3.20.1. Explica a obra grfica dos cartelistas:

Jules Chret, Alfons Mucha, Leonetto Cappiello.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e

B3.20. O cartel e a arte.

B3.20. Identificar pola sa tipoloxa as obras en cartel
dos mis renomeados artistas da sa poca. Por
B3.21. Carteis de Jules Chret, Alfons Mucha, Leonetto
exemplo: Jules Chret, Alfons Mucha, Leonetto CapCappiello.
piello.

Pxina 227 de 913

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B3.21. Analizar a tcnica xaponesa do Ukiyo-e e as

principais obras dos estampadores xaponeses: Kitagawa Utamaro. Utagawa Hiroshige. Katsushika Hokusai.

FA2.B3.21.1. Analiza a tcnica xaponesa do Ukiyo-e e

as principais obras dos estampadores xaponeses: Kitagawa Utamaro, Utagawa Hiroshige, Katsushika Hokusai.

Competencias clave

b
d
e
i
l

B3.22. A estampacin xaponesa. Tcnica do Ukiyo-e.

Os grandes gravadores nipns: Kitagawa Utamaro,
Utagawa Hiroshige, Katsushika Hokusai.

b
d
e
l

B3.23. Influencia da estampacin xaponesa en Europa. B3.22. Debater acerca da influencia do gravado xapons coas creacins europeas, sobre todo na obra de
Vincent Van Gogh. Nacemento do comic.
Van Gogh e dos debuxantes da denominada "lia clara", por exemplo Herg.

FA2.B3.22.1. Relaciona o gravado xapons coas

CCL
creacins europeas, sobre todo na obra de Van Gogh e CAA
de Herg.
CCEC

b
d
e
l

B3.19. O cartel e a arte.

B3.23. O cartel publicitario e a obra pictrica e grfica
de Henri de Toulouse-Lautrec.

B3.23. Explicar o cartel e a obra grfica de Henri de

Toulouse-Lautrec.

FA2.B3.23.1. Explica o cartel e a obra grfica de Henri

de Toulouse-Lautrec.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.24. Msica: impresionismo: Debussy, Ravel.

B3.24. Analizar as claves da msica impresionista, xa

sexa francesa como do resto de Europa. Por exemplo
Debussy e Ravel.

FA2.B3.24.1. Comenta a msica impresionista, utiliza

para iso algunha obra de Claude Debussy ou Maurice
Ravel.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B3.25. Msica espaola: Falla, Albniz, Granados,

Salvador Bacarisse.

B3.25. Coecer os compositores espaois e as sas

obras mis representativas: Manuel de Falla, Isaac
Albniz, Enrique Granados, Salvador Bacarisse e outros.

FA2.B3.25.1. Analiza a obra musical dos compositores CCL

espaois: Manuel de Falla, Isaac Albniz, Enrique Gra- CAA
nados, Salvador Bacarisse.
CCEC

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

Bloque 4. O Modernismo-Art Nouveau

b
d
e
l

B4.1. O Modernismo.

B4.1. Analizar as claves estilsticas do modernismo,

que o diferencian claramente dos estilos anteriores e
posteriores.

b
d
e
l

B4.1. O Modernismo.
B4.2. Debater acerca da obra modernista en Europa,
extensin e duracin cronolxica.
B4.2. A fantasa arquitectnica da fin de sculo: O Art
Nouveau.
B4.3. Caractersticas principais do Art Nouveau francs.
B4.4. O movemento en Europa: Modernismo, Jugends-

Pxina 228 de 913

FA2.B4.1.1. Identifica os elementos diferenciadores da CCL

arte modernista fronte ao geometrismo do art dec e os CAA
neoestilos anteriores.
CCEC

FA2.B4.2.1. Comenta a duracin cronolxica e extensin xeogrfica do modernismo.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B4.2.2. Explica o modernismo en Europa: Art

Nouveau, Liberty, Sezession, Jugendstil.

CCL
CAA

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

til, Sezession, Liberty.

Competencias clave
CCEC

b
d
e
l

B4.5. A arquitectura modernista europea. Vctor Horta e B4.3. Recoecer o modernismo espaol, especialmenAdolf Loos.
te a obra de Antonio Gaud.
B4.6. O modernismo cataln. A obra de Gaud.

FA2.B4.3.1. Compara a obra arquitectnica de Antonio

Gaud, Vctor Horta e Adolf Loos.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B4.7. Escultura. A obra de Josep Llimona.

B4.4. Analizar a escultura modernista espaola, por

exemplo a obra do escultor Josep Llimona.

FA2.B4.4.1. Analiza a obra escultrica de Josep

Llimona.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B4.8. As esculturas crisoelefantinas.

B4.5. Recoecer as claves estilsticas na escultura

crisoelefantina.

FA2.B4.5.1. Identifica pezas escultricas que poidan

clasificarse como crisoelefantinas.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B4.9. O cartel publicitario en Catalua: Alexandre de

Riquer, Ramn Casas e outros.

B4.6. Comentar a importancia da cartelstica espaola,

especialmente relevante na obra de Alexandre de Riquer e Ramn Casas.

FA2.B4.6.1. Comenta a obra en cartel de Alexandre de

Riquer, Ramn Casas e outros cartelistas espaois.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B4.10. O mobiliario modernista.

B4.7. Identificar a tipoloxa do mobiliario modernista.

FA2.B4.7.1. Analiza o mobiliario modernista.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B4.11. A revolucin no vidro. Os floreiros de mile

Gall. As lmpadas de cores de Louis Comfort Tiffany.

B4.8. Describir a evolucin na tcnica do vidro que

supn a obra de mile Gall e Louis Confort Tiffany.

FA2.B4.8.1. Explica a importancia artstica das creacins en vidro de mile Gall e Louis Comfort Tiffany.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
i
l

B4.12. A xoiera modernista.O esmalte. A obra de Llus B4.9. Analizar os elementos claves da xoiara moder FA2.B4.9.1. Comenta a tipoloxa da xoiara modernista, CCL
nista, utilizando, entre outros, as obras de Ren Lalique
por exemplo os deseos de Ren Lalique, Llus Masrie- CAA
Masriera.
e Lluis Masriera.
ra e outros.
CCEC

Bloque 5. O Surrealismo e outras Vanguardas

Pxina 229 de 913

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

b
d
e
l

B5.1. As teoras de Sigmund Freud. A psicoloxa.

B5.2. O irracionalismo onrico. O movemento surrealista. Orixe.

b
d
e
l

B5.3. Principais artistas: Salvador Dal, Jean Arp, Joan

Mir.
B5.4. A pintura metafsica de Giorgio de Chirico.

b
d
e
l

Criterios de avaliacin

Competencias clave

FA2.B5.1.1. Relaciona as ideas sobre a psicanlise de

Sigmund Freud e as creacins surrealistas, especialmente co mtodo paranoico-crtico de Salvador Dal.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B5.1.2. Explica as principais caractersticas do

movemento surrealista.

CCL
CAA
CCEC

B5.2. Identificar as principais obras e os principais

autores surrealistas.

FA2.B5.2.1. Comenta as obras surrealistas de Jean

Arp, Joan Mir e a pintura metafsica de Giorgio de
Chirico.

CCL
CAA
CCEC

B5.5. O surrealismo no cine: "Un can andaluz", Luis

Buuel e Salvador Dal. "A idade de ouro", Buuel.

B5.3. Analizar a importancia histrica de Salvador Dal

e Luis Buuel.

FA2.B5.3.1. Describe o surrealismo no cine, utiliza a

obra de Dal e Buuel: "Un can andaluz" e o resto de
filmografa de Luis Buuel: "A idade de ouro os marxinados" "Viridiana" e outras posibles.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B5.6. O cine alemn: O expresionismo alemn: "O

gabinete do doutor Caligari" (1920), Robert Wiene.
B5.7. O xnero da "Ciencia ficcin". Fritz Lang e a sa
pelcula "Metropolis" (1927).
B5.8. "O anxo azul" (1930), Josef von Sternberg,
Marlene Dietrich.

B5.4. Explicar a importancia do cine europeo, sinalando FA2.B5.4.1. Comenta as claves do expresionismo
exemplos de gran transcendencia posterior como son:
alemn, especialmente relevante en "O gabinete do
"O gabinete do doutor Caligari", "Metropolis", "O anxo
doutor Caligari" de Robert Wiene.
azul", e outros.

b
d
e
l

B5.9. O movemento Neoplasticista holands "De Stijl":

arquitectura, pintura e mobiliario. Piet Mondrian. Theo
Van Doesburg, Gerrit Thomas Rietveld.

B5.5. Explicar as claves estilsticas en arquitectura,

pintura e mobiliario do movemento "De Stijl".

b
d
e
l

B5.10. O movemento Dada. A obra escultrica de Jean B5.6. Debater acerca do movemento "Dada" e as obras FA2.B5.6.1. Describe o movemento "Dada" e a obra
Tinguely.
mis importantes deste movemento artstico.
escultrica de Jean Tinguely.

CCL
CAA
CCEC

B5.11. Os ballets de Sergui Dighilev e Nijinsky.

Escenografas e decorados. Relacin con artistas da

CCL
CAA

b
d

B5.1. Relacionar o descubrimento da psicoloxa coas

claves plsticas do surrealismo.

Estndares de aprendizaxe

FA2.B5.4.2. Analiza a importancia da pelcula "O anxo

azul" de Josef von Sternberg, e a presenza nela de
Marlene Dietrich.

Pxina 230 de 913

CCL
CAA
CCEC

FA2.B5.5.1. Explica a concepcin artstica dos neoplas- CCL

ticistas holandeses, o grupo "De Stijl".
CAA
CCEC
FA2.B5.5.2. Analiza as obras en arquitectura, pintura e
mobiliario dos artistas neoplasticistas: Piet Mondrian,
Theo van Doesburg, Gerrit Thomas Rietveld.

B5.7. Recoecer a importancia dos ballets rusos en

Pars e na historia da danza contempornea.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B5.7.1. Analiza a importancia do ballet ruso,

utilizando a obra de Sergui Dighilev e Nijinsky.

CCL
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos
e
l

Contidos

Criterios de avaliacin

poca: Picasso, Matisse, Natalia Goncharova.

B5.12. Msica e danza: Igor Stravinsky: "O paxaro de
lume", "Petrushka", "A consagracin da primavera".

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CCEC

FA2.B5.7.2. Comenta a obra musical de Igor Stravinsky CCL

e a sa relacin coa danza: "O paxaro de lume", "Pe CAA
trushka", "A consagracin da primavera".
CCEC
FA2.B5.7.3. Describe presentacins coreogrficas
relacionadas con "A consagracin da primavera", por
exemplo o traballo de Pina Bausch.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B6.1.1. Comenta a relacin entre o desenvolvemento econmico mundial e o auxe do art dec.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B6.1.2. Explica a evolucin dende a arte baseada

na natureza (modernismo), arte xeomtrica (art dec).

CCL
CAA
CCEC

FA2.B6.2.1. Relaciona o art dec cos edificios anteriores da escola de Chicago, e os edificios de New York,
especialmente o Chrysler Building e o Empire State
Building.

CCL
CAA
CCEC

Bloque 6. Os Felices Anos Vinte. O Art Dec

b
d
e
l
b
d
e
l

B6.1. As claves do art dec.

B6.1. Identificar as claves sociais e polticas que se
relacionan co art dec.
B6.2. O desenvolvemento econmico do perodo de
entre guerras.
B6.3. O auxe do luxo. A arte como produto para a elite.
B6.4 Notas distintivas da arquitectura dec.
B6.5. Estados Unidos: os grandes edificios. A escola
de Chicago. New York: Chrysler building. Empire State
building.

b
d
e
l

B6.6. Escultura: Pablo Gargallo e Constantin Brancusi.

B6.3. Analizar as principais obras e escultores da

poca, por exemplo Pablo Gargallo e Constantin Brancusi.

FA2.B6.3.1. Compara a escultura de Pablo Gargallo e

de Constantin Brancusi.

CCL
CAA
CCEC

b
c
d
e
l

B6.7. Tamara de Lempickca. Pintora.

B6.4. Debater acerca da obra pictrica de Tamara de

Lempicka.

FA2.B6.4.1. Comenta a obra pictrica da pintora

Tamara de Lempicka.

b
d
e
l

B6.8. Msica: a revista musical. O Folies Bergre. O

Moulin Rouge.

B6.5. Recoecer a importancia e transcendencia

musical do xnero artstico denominado "A revista musical".

FA2.B6.5.1. Explica as claves artsticas do musical,

relacionndoo co "Folies Bergre, o "Moulin Rouge",
"Cotton Club" e a traxectoria artstica e persoal de Josphine Baker.

CCL
CAA
CCEC

B6.9. Mobiliario art dec.

B6.6. Describir os elementos esenciais en mobiliario e

FA2.B6.6.1. Identifica s claves esenciais do mobiliario

CCL

Pxina 231 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

d
e
l

b
d
e
l

Criterios de avaliacin
artes aplicadas do estilo art dec.

Estndares de aprendizaxe
dec.

B6.10. A xoiara dec e os reloxos de pulseira. As

B6.7. Analizar a importancia do luxo e a sa relacin
FA2.B6.7.1. Compara a tipoloxa das xoias dec, por
cos deseos dec. As empresas Cartier e Patek Philipempresas Cartier e Patek Philippe.
exemplo Cartier, coas doutras pocas.
pe.
B6.2. O auxe do luxo. A arte como produto para a elite.

Competencias clave
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

FA2.B6.7.2. Analiza o concepto do luxo en relacin

arte, por exemplo na xoiara.

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B6.7.3. Debate acerca da relacin entre luxo e

artesana, utilizando entre outros exemplos posibles a
empresa Patek Philippe.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B6.11. Msica dodecafnica, serialista e atonal. Arnold

Schnberg.

B6.8. Distinguir as claves da msica dodecafnica, por

exemplo a obra musical de Arnold Schnberg.

FA2.B6.8.1. Analiza a msica dodecafnica, utilizando

composicins, entre outras posibles, da obra musical
de Arnold Schnberg, Anton Webern ou Alban Berg.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B6.12. A msica norteamericana. Irving Berlin, George

Gershwin.

B6.9. Avaliar as composicins musicais dos Estados

Unidos, principalmente a obra musical de George
Gershwin e Irving Berlin.

FA2.B6.9.1. Comenta a obra musical de George

Gershwin e Irving Berlin.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B6.13. A msica espiritual negra. O blues. Nacemento

do Jazz.

B6.10. Identificar a msica popular norteamericana,

especialmente a msica espiritual negra, o Blues e o
Jazz.

FA2.B6.10.1. Identifica os ritmos da msica negra

americana: espiritual, blues, jazz. Diferencia en pezas
musicais entre msica espiritual, Blues e Jazz.

CCL
CAA
CCEC

b
c
d
e
l

B6.14. Moda: a revolucin no mundo da moda e no

vestido da muller. Coco Chanel.

B6.11. Explicar a evolucin no traxe feminino e a sa

relacin co posible cambio do papel da muller na sociedade da poca.

FA2.B6.11.1. Analiza a revolucin no traxe feminino

que supuxo a obra de Coco Chanel.

FA2.B7.1.1. Analiza a representacin plstica do crack

CCL

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 7. A Gran Depresin e a Arte da sa poca

b

B7.1. O fin da festa. A crise econmica. O crack

B7.1. Comentar a relacin entre a situacin poltica

Pxina 232 de 913

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos
d
e
l

Contidos
bolsista de 1929. Crise econmica mundial. Auxe dos
totalitarismos.

Criterios de avaliacin
europea e o seu reflexo na arte.

B7.2. Analizar a arte social ou comprometida.

Estndares de aprendizaxe
bolsista de 1929 en Estados Unidos.

Competencias clave
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B7.2. A fotografa comprometida cos pobres: Dorothea

Langue, Walker Evans.

b
d
e
h
l

B7.3. O cine e a sa funcin social.

B7.3. Debater acerca da funcin social da arte.

FA2.B7.3.1. Expn razoadamente a importancia da arte CCL

como denuncia social. Utiliza, por exemplo o documen- CAA
tal "As Hurdes, terra sen pan" de Luis Buuel.
CSC
CCEC

b
d
e
l

B7.4. A primeira pelcula de animacin: Brancaneves e

os sete ananos" de Walt Disney.

B7.4. Analizar a importancia para o mundo da arte de

Walt Disney como empresa.

FA2.B7.4.1. Analiza a importancia para o cine da obra

creativa de Walt Disney.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B7.5. O cmic europeo: "Tintn", Herg.

B7.5. Describir o nacemento do cmic, xa sexa europeo con "Tintn", como o nacemento dos superheroes
B7.6. O cmic norteamericano.
de Estados Unidos.
B7.7. O primeiro super heroe: "Superman" Jerry Siegel,
Joe Shuster.
B7.8. O heroe triste e solitario: "Batman" Bob Kane, Bill
Finger.
B7.9. O orgullo americano: "Captain America" Joe
Simon, Jack Kirby.
B7.10. As aventuras espaciais: "Flash Gordon", Alex
Raymond.
B7.11. O exotismo selvtico: "Tarzn", Burne Hogarth.

FA2.B7.5.1. Analiza a importancia do cmic europeo,

especialmente a obra de Herg.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B7.5.2. Explica o nacemento dos superheroes

norteamericanos do cmic.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B7.5.3. Analiza as claves sociolxicas e persoais

dos superheroes do cmic: "Superman" "Batman",
"Captain America".

CCL
CAA
CCEC

FA2.B7.5.4. Relaciona o cmic espacial co cine posterior. Utiliza, entre outras posibles as aventuras espaciais de "Flash Gordon".

CCL
CAA
CCEC

Pxina 233 de 913

FA2.B7.2.1. Comenta a obra fotogrfica de Dorothea

Lange e Walker Evans.

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B7.2.2. Compara a obra fotogrfica dos artistas

comprometidos socialmente, coa fotografa esteticista,
de, por exemplo, Cecil Beaton.

CCL
CAA
CSC
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FA2.B7.5.5. Comenta a relacin entre cine e cmic no

caso de: "Tarzn".

CCL
CAA
CCEC
CCL
CAA
CCEC

b
d
e
l

B7.12. O cmic como linguaxe artstica.

B7.6. Explicar a transcendencia posterior na arte, do

cmic desta poca.

FA2.B7.6.1. Debate acerca do valor do cmic como

obra de arte.

b
d
e
l

B7.13. O cine espaol. Producins Cifesa.

B7.7. Analizar as claves sociolxicas do cine espaol.

Cultura e situacin econmica de Espaa. A guerra
civil.

FA2.B7.7.1. Recoece as principais pelculas espao- CCL

las da poca, relacionando a sa creacin coa produto- CAA
ra "Cifesa".
CCEC

b
d
e
l

B7.14. Ballet: A traxectoria do Ballet da pera de Pars. B7.8. Comentar a situacin do ballet europeo, a influencia dos coregrafos soviticos no Ballet da pera
Serge Lifar.
de Pars.

b
d
e
l

B7.15. As "Big Band" americanas: Benny Goodman,

Glenn Miller, Duke Ellington, Tommy Dorsey, etc.

FA2.B7.8.1. Analiza a importancia para a danza dos

ballets soviticos de principio de sculo.

CCL
CAA
CCEC

B7.9. Recoecer as composicins musicais das deno- FA2.B7.9.1. Identifica a msica "Swing" e a sa relaminadas "Big Band" americanas por exemplo a orquescin coas Big Band americanas.
tra de Benny Goodman.

CCL
CAA
CCEC

Bloque 8. A Segunda Guerra Mundial

b
d
e
h
l

B8.1. Fascismo e comunismo. Iconoloxas asociadas.

B8.1. Debater acerca da importancia da iconoloxa na

promocin das correntes polticas da poca.

FA2.B8.1.1. Analiza a arte fascista e comunista, establecendo diferenzas e semellanzas.

b
d
e
h
l

B8.2. Arquitectura fascista e comunista: Berln e

Mosc.

B8.2. Identificar as claves da arquitectura, especialmente relacionada coas ideoloxas totalitarias.

FA2.B8.2.1. Compara a arquitectura de ambas as das CCL

ideoloxas, principalmente en Berln e Mosc.
CAA
CSC
CCEC

B8.3. Abstraccin escultrica: Henry Moore, Antoine

Pevsner, Naum Gabo.

B8.3. Comentar a evolucin na forma escultrica, a

ruptura da forma.

FA2.B8.3.1. Comenta a evolucin escultrica europea,

especialmente relevante nas obras de Henry Moore,
Antoine Pevsner e Naum Gabo.

b
d

Pxina 234 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

e
l

Competencias clave
CCEC

b
d
e
h
l

B8.4. Fascismo. A obra cinematogrfica de Leni Riefensthal: "Olympia", "O triunfo da vontade".
B8.5. Comunismo. O cine de Sergui Eisenstein: "O
acoirazado Potemkin" (1925), "Ivn o terrible" (1943).

B8.4. Analizar a obra cinematogrfica europea da

FA2.B8.4.1. Identifica as pelculas de Leni Riefensthal:
poca, destacando principalmente a transcendencia
"Olympia", "O triunfo da vontade".
das creacins de Leni Riefensthal e Sergui Eisenstein.

b
d
e
h
l

B8.6. A obra musical de Wagner e o fascismo alemn.

B8.7. A relacin vital e musical de Dimitri Shostakvich
co comunismo sovitico.

B8.5. Describir a relacin entre a obra musical de

Wagner co fascismo e as composicins de Dimitri
Shostakvich co comunismo sovitico.

b
d
e
h
l

B8.8. O fotoxornalismo independente: a axencia

Magnum.
B8.9. A fotografa de guerra: Robert Capa.
B8.10. A captacin do instante: Henri de CartierBresson.

B8.6. Comentar a tipoloxa fotogrfica relacionada cos FA2.B8.6.1. Analiza as claves da fotografa de guerra,
conflitos blicos, utilizando, por exemplo, a obra grfica
especialmente na obra de Robert Capa, Agust Centede Robert Capa, ou os espaois: Agust Centelles, Jolles ou "Alfonso".
s Mara Daz-Casariego, "Campa", Venancio Gombau ou "Alfonso".

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B8.4.2. Analiza a construcin narrativa visual de

"O acorazado Potemkin".

CCL
CAA
CCEC

FA2.B8.5.1. Explica a relacin entre a msica de

Wagner e o fascismo alemn.

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B8.6.2. Analiza a formulacin|presentacin terica

da fotografa e o instante de Henri de Cartier-Bresson.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B8.6.3. Relaciona a actitude vital e artstica dos

fotgrafos da axencia Magnum.

CCL
CAA
CSC
CCEC

b
d
e
l

B8.11. O Pars nocturno: Brassai.

B8.7. Explicar a tcnica da fotografa nocturna, valorando os condicionantes tcnicos. Utilizando como
exemplo a obra grfica de Brassai entre outros.

FA2.B8.7.1. Comenta a tcnica da fotografa nocturna,

e as creacins de Gyula Halsz "Brassai".

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

b
d
e
h

B8.12. O cartel como propaganda poltica.

B8.13. A colaxe.
B8.14. A obra de Josep Renau.

B8.8. Comparar a tcnica da colaxe aplicada a diferentes motivos, por exemplo entre a obra de Josep Renau
e Matisse.

FA2.B8.8.1. Explica a tcnica da colaxe e a sa utilizacin no cartel de propaganda poltica, sobre todo na
obra de Josep Renau.

CCL
CAA
CSC
CCEC

Pxina 235 de 913

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

i
l

B8.9. Analizar as claves narrativas e plsticas da

comedia musical norteamericana, utilizando entre outras, a filmografa de Fres Astaire e de Gene Kelly.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FA2.B8.8.2. Realiza unha composicin plstica mediante a tcnica da colaxe.

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

FA2.B8.9.1. Comenta as claves da comedia musical

norteamericana, utilizando, entre outros, as pelculas
de Fred Astaire e de Gene Kelly.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B8.10.1. Explica a importancia dos estudos de

cine de Hollywood.

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B8.10.2. Analiza as claves do nacemento das

grandes compaas norteamericanas de cine: Warner
Brothers, United Artist, Columbia, Metro-GoldwynMayer.

CCL
CAA
CSC
CCEC

b
d
e
l

B8.15. A comedia musical: Fred Astaire, Gene Kelly.

b
d
e
h
l

B8.16. A industria do cine: Hollywood. As grandes

B8.10. Razoar a importancia dos grandes estudos
compaas americanas: Warner Brothers. United Artist.
cinematogrficos na historia e desenvolvemento do
Columbia. Metro Goldwyn Mayer.
cine.
B8.17. O cine clsico americano e os seus estilos

b
d
e
l

B8.18. O cine de suspense: Alfred Hitchcock.

B8.11. Analizar o "tempo" narrativo do xnero do

suspense.

b
d
e
l

B8.19. A comedia amarga: "To be or not to be", Ernst

Lubitsch. "O gran ditador" Charlie Chaplin.

B8.12. Explicar as claves da comedia con formulacins FA2.B8.12.1. Describe as claves da comedia cida ou CCL
amarga, comentando, entre outras posibles, as pelcu- CAA
sociais.
las: "To be or not to be Ernst Lubitsch. "O gran ditador"
CCEC
Charlie Chaplin.

b
d
e
l

B8.20. Amor e guerra: "Casablanca". Michael Curtiz.

B8.13. Expoer a relacin entre amor e guerra no cine.

FA2.B8.13.1. Identifica as claves cinematogrficas de

"Casablanca" de Michael Curtiz.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B8.21. O cine neorrealista italiano: "Roma, citt aperta

Roberto Rossellini. "Ladrn de bicicletas" Vittorio de
Sica.

B8.14. Describir as caractersticas formais e argumentais da comedia, o suspense e o cine neorrealista.

FA2.B8.14.1. Comenta as caractersticas do cine

neorrealista italiano, sobre todo nas pelculas: "Roma,
citt aperta", "Alemaa ano cero", Roberto Rossellini,
"Ladrn de bicicletas" Vittorio de Sica.

CCL
CAA
CCEC

Pxina 236 de 913

FA2.B8.11.1. Analiza as claves narrativas do xnero do CCL

"suspense", especialmente referenciado filmografa
CAA
de Alfred Hitchcock.
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 9. El Funcionalismo y las Dcadas 40-50

b
d
e
h
l

B9.1. Forma e funcin nas artes utilitarias: a funcin fai

a forma.
B9.2. Arquitectura: a simplificacin ornamental. A
xeometra e a matemtica como mensaxe primordial.

b
d
e
h
l

B9.2. Arquitectura: a simplificacin ornamental. A

xeometra e a matemtica como mensaxe primordial.
B9.3. O funcionalismo orgnico escandinavo: Alvar
Aalto, Eero Aarnio, Arne Jacobsen.
B9.4. O mobiliario funcionalista.

B9.1. Debater achega dos valores plsticos da arquitectura funcional.

B9.2. Identificar a tipoloxa do edificio funcional.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B9.1.2. Comenta a frase do arquitecto Mies van

der Rohe "Menos mis".

CCL
CAA
CCEC

FA2.B9.2.1. Comenta as claves da arquitectura funcional.

FA2.B9.2.2. Explica as claves do funcionalismo orgnico escandinavo, comentando a obra de Alvar Aalto,
Eero Aarnio, Arne Jacobsen, e o norteamericano Eero
Saarinen.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B9.2.3. Sinala as claves do mobiliario escandinavo.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B9.2.4. Compara o moble funcionalista con outros

estilos anteriores e posteriores.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B9.3.1. Identifica as principais creacins arquitectnicas de Mies van de Rohe, Frank Lloyd Wright e Lle
Corbusier.

CCL
CAA
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

b
d
e
l

B9.5. A obra de Ludwig Mies van der Rohe. Frank

Lloyd Wright. Le Corbusier.

b
d
e
h
l

B9.6. O deseo industrial. A Bauhaus e a sa influencia B9.4. Relacionar a orixe do deseo industrial e a
posterior.
producin en serie.

FA2.B9.4.1. Relaciona a escola alem "Bauhaus", co

deseo industrial.

B9.7. O cmic espaol.

B9.8. Francisco Ibez. A editorial Bruguera.

FA2.B9.5.1. Recoece as claves do xito do cmic

espaol, incidindo na obra de Francisco Ibez, e a
sa relacin coa editorial Bruguera.

CCL
CAA

b
d

B9.3. Comparar as creacins dos mis relevantes

arquitectos desta corrente creativa.

FA2.B9.1.1. Explica a idea de que: "A funcin fai a

forma".

B9.5. Comentar a importancia do cmic espaol.

Pxina 237 de 913

CCL
CMCCT
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

e
h
l

Competencias clave
CCEC

b
d
e
h
l

B9.9. Cine: dominio do cine norteamericano. Grandes

directores: John Ford, John Houston.

B9.6. Debater acerca da supremaca comercial das

producins cinematogrficas norteamericanas. E analizar as sas posibles causas.

FA2.B9.6.1. Analiza o dominio europeo da cinematografa americana e a obra dos grandes directores norteamericanos, especialmente John Ford e John Houston.

b
d
e
h
l

B9.10. A gran comedia. O alemn Billy Wilder.

B9.7. Analizar a gran comedia cinematogrfica, remarcando a obra do director alemn Billy Wilder.

FA2.B9.7.1. Analiza a gran comedia cinematogrfica,

remarcando a obra plstica do director alemn Billy
Wilder.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B9.11. O cine espaol. Os estudos Bronston.

B9.8. Analizar as claves da creacin dos estudos

Bronston en Espaa.

FA2.B9.8.1. Comenta a cinematografa espaola e a

importancia dos estudos Bronston.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B9.12. A comedia espaola: Lus Garca Berlanga.

B9.9. Relacionar a obra cinematogrfica de Lus Garca FA2.B9.9.1. Analiza as claves da comedia na obra
Berlanga coa sociedade espaola do seu tempo.
cinematogrfica de Lus Garca Berlanga.

b
d
e
h
l

B9.13. Moda: alta costura. A obra de Cristbal Balenciaga. O new look de Christian Dior.

B9.10. Explicar as claves da moda de alta costura, as

sas condicionantes artsticos e econmicos.

b
d
e
h
l

B9.14. A msica neorromntica de Joaqun Rodrigo,

"Concerto de Aranjuez".

B9.11. Recoecer a msica do mestre Rodrigo, espe- FA2.B9.11.1. Relaciona a obra musical de Joaqun
cialmente "O concerto de Aranjuez. Analizando diferenRodrigo co romanticismo musical anterior, sinalando a
tes versins da sa obra.
importancia mundial de "O concerto de Aranjuez".

Pxina 238 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CCEC

FA2.B9.10.1. Analiza a industria da moda de alta

CCL
costura, aplicando entre outras, a obra creativa de Cris- CAA
tbal Balenciaga.
CCEC

CCL
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

b
d
e
h
l

Contidos
B9.15 A danza contempornea: as coreografas de
Maurice Bjart e Roland Petit.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B9.12. Analizar a evolucin das coreografas no ballet,

desde os ballets rusos ata as novas creacins, por
exemplo de Maurice Bejart e Roland Petit.

FA2.B9.12.1. Comenta as claves da danza moderna e

as coreografas de Maurice Bjart e Roland Petit.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B10.1.1. Comenta a uniformidade estilstica

mundial do estilo arquitectnico denominado "Estilo
Internacional".

CCL
CAA
CCEC

FA2.B10.1.2. Analiza a arquitectura espaola, especialmente os traballos de Francisco Javier Senz de

Oiza e Miguel Fisac.

CCL
CAA
CCEC

Bloque 10. Os Anos 60-70

b
d
e
h
l

B10.1. Arquitectura. O estilo internacional.

B10.2. Arquitectura espaola: Francisco Javier Senz
de Oiza, Miguel Fisac.

B10.1. Analizar a evolucin na arquitectura, intentando

dilucidar posibles estilos, ou evolucin desde os edificios anteriores.

b
d
e
h
l

B10.3. Expresionismo figurativo e expresionismo

B10.2. Explicar as claves conceptuais e plsticas do
expresionismo figurativo, expresionismo abstracto, pop
abstracto. A pintura hiperrealista.
art, hiperrealismo e arte cintico.
B10.4. Expresionismo abstracto: Jackson Pollock, Mark
Rothko.
B10.5. Expresionismo figurativo: Francis Bacon, Lucian
Freud.
B10.6. Hiperrealismo. David Hockney. Antonio Lpez.
Eduardo Naranjo.
B10.7. A importancia histrica dos grupos espaois de
artistas plsticos "El Paso" (1957) e o seu antecesor
"Dau al Set " (1948).

FA2.B10.2.1. Comenta as claves do expresionismo

CCL
figurativo, desde o expresionismo alemn ata a obra de CAA
Francis Bacon e de Lucian Freud.
CCEC
FA2.B10.2.2. Explica a obra pictrica de Jackson
Pollock e de Mark Rothko.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B10.2.3. Identifica as claves da pintura hiperrealis- CCL

ta e/ou pop art. Comparando as obras de David Hock- CAA
ney e dos espaois Antonio Lpez e Eduardo Naranjo,
CCEC
entre outros posibles.
FA2.B10.2.4. Analiza as claves artsticas das correntes CCL
expresionistas.
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B10.8. O expresionismo na escultura espaola.

B10.9. Escultores vascos: Jorge Oteiza. Eduardo
Chillida, Agustn Ibarrola.
B10.10. A abstraccin geomtrica: Pablo Palazuelo,
Martn Chirino, Amadeo Gabino.
B10.11. O movemento cintico: Eusebio Sempere.

B10.3. Recoecer os principais estilos escultricos

espaois, a escultura vasca, a abstraccin xeomtrica
e outras posibles.

Pxina 239 de 913

FA2.B10.3.1. Analiza a importancia da escultura

expresionista espaola.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B10.3.2. Describe a importancia da escultura

vasca, indica as obras de Jorge Oteiza, Eduardo Chillida e Agustn Ibarrola.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B10.3.3. Comenta a abstraccin geomtrica

CCL

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
escultrica na obra, entre outros posibles, de Martn
Chirino, Amadeo Gabino, Pablo Palazuelo, Pablo Serrano e Gustavo Torner.

Competencias clave
CAA
CCEC

FA2.B10.3.4. Analiza a arte cintico e a relacin coa

obra creativa de Eusebio Sempere.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B10.12. Fotografa: o sensualismo de David Hamilton.

A elegancia de Juan Gyenes.

B10.4. Analizar as diferentes visins da realidade a

travs da fotografa.

FA2.B10.4.1. Compara a diferente concepcin plstica

na obra fotogrfica de David Hamilton, Juan Gyenes,
Irving Penn e outros.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
i
l

B10.13. Msica. O son estreo.

B10.5. Explicar os avances tcnicos na reproducin do

son, expoendo as claves tcnicas da msica estereofnica e a sa evolucin ata a actualidade.

FA2.B10.5.1. Comenta as claves do son musical:

monofnico, estereofnico, dolby, 5.1; 7.1.

b
d
e
h
l

B10.14. A msica Pop. The Beatles .

B10.15. Os grandes concertos de masas. A cultura
fans.
B10.16. O jazz alcanza un pblico de masas: Chet
Baker, Miles Davis, Chick Corea.

B10.6. Comparar os diferentes movementos musicais

occidentais: pop, rock, jazz, blues, etc.

FA2.B10.6.1. Analiza as claves da msica Pop.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B10.6.2. Identifica as principais cancins dos

"Beatles".

CCL
CAA
CCEC

FA2.B10.6.3. Explica as claves do movemento "Fans".

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B10.6.4. Comenta a aceptacin maioritaria do

Jazz.

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B10.6.5. Analiza a obra jazzstica e vital de Miles

Davis e Chet Baker.

CCL
CAA

Pxina 240 de 913

CCL
CMCCT
CD
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CCEC

b
d
e
h
l

B10.17. O novo cine espaol. O cine da transicin.

Saura, Camus, Picazo, Patino, Erice, Borau, a Escola
de Barcelona.

B10.7. Analizar os cambios que se producen na cinematografa espaola durante a transicin.

b
d
e
h
l

B10.18. Cine: O novo impulso norteamericano Francis

Ford Coppola.

B10.8. Valorar a importancia para a industria do cine da FA2.B10.8.1. Comenta o rexurdimento do gran cine
obra creativa de Francis Ford Coppola, George Lucas e
norteamericano coa obra cinematogrfica de Francis
outros.
Ford Coppola.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B10.19. O gran cine xapons: Akira Kurosawa.

B10.9. Comparar o cine europeo, norteamericano e

oriental.

FA2.B10.9.1. Analiza a filmografa do director xapons

Akira Kurosawa.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
g
h
l

B10.20. Nace a Televisin como fenmeno de comunicacin de masas.

B10.10. Analizar a importancia crecente da televisin

como fenmeno de comunicacin e a sa importancia
na arte.

FA2.B10.10.1. Recoece o paso da Televisin a

fenmeno de comunicacin de masas.

CCL
CAA
CSC
CCEC

b
d
e
h
l

B10.21. Cmic: xito internacional da editorial Marvel.

B10.11. Comentar a nova xeracin de superheroes do

cmic. A editorial "Marvel" e a obra de Stan Le.

FA2.B10.11.1. Explica as claves do xito mundial da

editorial de cmics "Marvel".

CCL
CAA
CSC
CCEC

b
d
e
h
l

B10.22. O auxe do flamenco. Paco de Luca e Camarn de la Isla.

B10.23. O baile flamenco: Antonio. Carmen Amaya. A
compaa de Antonio Gades.

B10.12. Expoer a importancia da msica flamenca en

todo o mundo.

FA2.B10.12.1. Identifica a obra musical de Paco de

Luca e de Camarn de la Isla.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B10.12.2. Explica as claves do xito internacional

do flamenco.

CCL
CAA
CSC

Pxina 241 de 913

FA2.B10.7.1. Describe a evolucin do cine espaol no

perodo da transicin.

CCL
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CCEC

FA2.B10.12.3. Recoece a importancia do baile fla CCL

menco no mundo, referencia a danza e coreografas de CAA
Carmen Amaya e Antonio Gades.
CSC
CCEC
FA2.B10.12.4. Analiza a ubicacin do flamenco en
CCL
Espaa e establece conclusins a partir dos datos obti- CAA
dos.
CSC
CCEC

b
d
e
h
l

B10.24. A moda europea.

B10.25. A moda francesa: Yves Saint Laurent.

B10.13. Comentar a evolucin na moda europea deste

tempo.

FA2.B10.13.1. Analiza a importancia da moda francesa, referenciando as creacins de Yves Saint Laurent.

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 11.Os Anos 80-90

b
d
e
h
l

B11.1. Arquitectura. O estilo postmoderno. O edificio

como espectculo.

B11.1. Analizar a evolucin da arquitectura desde a

uniformidade racionalista ao barroquismo personalista
do creador.

FA2.B11.1.1. Explica a evolucin da arquitectura,

desde o edificio como funcin ao edificio como espectculo.

b
d
e
h
l

B11.2. Escultura: o exceso figurativo. A obra de Fernando Botero e Alberto Giacometti.

B11.2. Comentar a evolucin escultrica en occidente

FA2.B11.2.1. Compara as obras escultricas de Fernando Botero e Alberto Giacometti.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
g
h
l

B11.3. A msica como accin poltica de masas. Live

Aid.

B11.3. Analizar o fenmeno social que supn a msica

en vivo retransmitida a travs da televisin.

FA2.B11.3.1. Analiza a forza da msica pop e a sa

capacidade de crear accin poltica, explicando o fenmeno musical "Live Aid".

b
d

B11.4. Eclosin da moda como fenmeno de masas.

B11.5. O novo ideal de beleza colectivo: as supermo-

B11.4. Debater achega do ideal de beleza relacionndoo co xito meditico e social das "supermodelos".

FA2.B11.4.1. Comenta a eclosin da moda como

fenmeno de masas.

CCL
CAA

Pxina 242 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

e
g
h
l

b
d
e
g
h
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

delos substiten s actrices.

B11.6. O desfile de modas como espectculo multimedia.

B11.7. O deseador como estrela meditica.
B11.8. A industria do prt porter. O mundo dos
complementos.
B11.9. Os grandes deseadores: Alexander McQueen,
Valentino, Chanel (Lagerfeld), Dior (John Galliano),
Armani, Versace, Calvin Klein, Tom Ford, Carolina Herrera.

Competencias clave
CSC
CCEC

B11.5. Comparar as creacins no mundo da moda dos

deseadores mis relevantes.

B11.6. Analizar o cambio filosfico que supn asumir o

novo rol do artista como fenmeno mutante, a actividade metamrfica de Michael Jackson e Madonna.

FA2.B11.4.2. Explica a idea de beleza referenciada ao

xito das supermodelos.

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B11.4.3. Analiza o cambio de patrn esttico

desde as actrices cara s modelos.

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B11.5.1. Comenta a evolucin dos pases de

modelos a espectculos audiovisuais.

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B11.5.2. Explica o auxe dos deseadores nos "

mass media".

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B11.5.3. Identifica as claves estilsticas dos

principais deseadores de moda: Alexander McQueen,
Valentino, Chanel (Lagerfeld), Dior (John Galliano),
Armani, Versace, Calvin Klein, Tom Ford, Carolina Herrera.

CCL
CAA
CCEC

FA2.B11.6.1. Analiza a obra musical e artstica de

Michael Jackson e Madonna.

b
d
e
g
h
l

B11.10. O pop dos 80 e 90: Madonna e Michael Jackson.

B11.11. O novo rol do artista na industria musical.

b
d
e
h
l

B11.12. Danza espaola: As compaas de Sara Baras B11.7. Expoer a importancia das compaas musicais FA2.B11.7.1. Explica a importancia das compaas de
espaolas en todo o mundo. Destacando especialmendanza e das coreografas de Sara Baras e de Joaqun
e Joaqun Corts.
te a difusin das compaas flamencas.
Corts.

Pxina 243 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CCEC

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
d
e
h
l

B11.13. Cine espaol. O despegue internacional: Jos

Lus Garci. Fernando Trueba. Fernando Fernn Gmez. Pedro Almodvar. Alejandro Amenbar.

B11.8. Recoecer as principais obras cinematogrficas FA2.B11.8.1. Recoece a obra cinematogrfica dos
dos creadores espaois, valorando o xito internacional
principais directores espaois: Jos Lus Garci, Fernando Trueba. Fernando Fernn Gmez, Pedro Almode todos eles.
dvar, Alejandro Amenbar, lex de la Iglesia, entre
outros posibles.

CCL
CAA
CCEC

b
c
d
e
h
l

B11.14. Directoras espaolas, novas miradas da

realidade: Pilar Mir, Icar Bollan.

B11.9. Valorar a irrupcin das directoras espaolas no

panorama cinematogrfico espaol e internacional,
analizando a sa obra artstica: Pilar Mir, Iciar Bollan,
Josefina Molina, etc.

b
d
e
g
h
i
l

B11.15. Televisin: aparicin da cor.

B11.16. Retransmisins en directo: olimpiadas, ftbol,
concertos, guerras.

b
d
e
h
l

b
d
e
h
i
l

FA2.B11.9.1. Analiza o labor creativo de Pilar Mir,

Icar Bollan e outras directoras espaolas.

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B11.9.2. Analiza en termos de diversidade e

CCL
complementariedade o cine espaol feminino e mascu- CAA
lino.
CSC
CCEC
B11.10. Explicar a evolucin tcnica e escenogrfica
FA2.B11.10.1. Explica a evolucin da tcnica televisiva CCL
do paso da televisin en branco e negro televisin en
desde o branco e negro cor.
CMCCT
cor.
CAA
CCEC
FA2.B11.10.2. Relaciona a televisin e os grandes
eventos seguidos en directo a travs dela: olimpiadas,
ftbol, concertos, guerras.

CCL
CAA
CSC
CCEC

B11.17. Fotografa en Espaa: Cristina Garca-Rodero, B11.11. Analizar a realidade social espaola a travs
da mirada fotogrfica de Cristina Garca Rodero e AlAlberto Garca Alix.
berto Garca-Alix.

FA2.B11.11.1 Comenta a visin de Espaa e a sa

xente reflectida na obra fotogrfica de Cristina Garca
Rodero e Alberto Garca-Alix.

CCL
CAA
CSC
CCEC

B11.18. O cine de animacin, os estudos Pixar, estreo

de "Toy Story".

FA2.B11.12.1. Comenta o xito das pelculas de

CCL
animacin das produtoras "Pixar" e "DreamWorks" e a CD
sa relacin coas novas tcnicas de animacin dixitais. CAA
CCEC

B11.12. Comentar a evolucin do cine de animacin.

Bloque 12. Os Anos 2000-2013

Pxina 244 de 913

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
b
e
g
h
l

B12.1. O ecoloxismo e a arte.

B12.1. Analizar a importancia do ecoloxismo e da

creacin artstica relacionada con esta filosofa.

FA2.B12.1.1. Analiza as manifestacins artsticas

relacionadas co ecoloxismo. Utiliza entre outras posibles, as fotografas de Ansel Adams, a pelcula "Dersu
Uzala", ou os documentais de Flix Rodrguez de la
Fuente, ou do National Geographic.

a
b
d
e
h
l

B12.2. O islamismo radical. A destrucin das imaxes

relixiosas.

B12.2. Debater achega do islamismo radical e da

iconoclastia a travs da historia da arte.

FA2.B12.2.1. Comenta o concepto iconoclasta do

CCL
islamismo radical. Referenciado, por exemplo destru- CAA
cin das imaxes de Buda, entre outras posibles.
CSC
CCEC

b
d
e
h
l

B12.3. A arquitectura mis relevante da dcada:

Norman Foster e o concepto "High Tech", lvaro Siza,
Peter Zumthor, Jean Nouvel, Reem Koolhaas, Rafael
Moneo, Shigeru Ban, Souto de Moura, etc.
B12.4. A construcin como espectculo e a sa polmica: Frank Gehry, Santiago Calatrava.

B12.3. Identificar os edificios mis relevantes da

dcada, xa sexa en Espaa ou no resto do mundo.

FA2.B12.3.1. Analiza os edificios estrelas e a sa

repercusin mundial.

FA2.B12.3.2. Compara as creacins emblemticas de

Frank Gehry, Santiago Calatrava e Norman Foster entre outros posibles.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B12.5. A obra de Zara Hadid.

B12.4. Comparar a obra arquitectnica de Zara Hadid

coa do resto de arquitectos contemporneos.

FA2.B12.4.1. Comenta a obra arquitectnica de Zara

Hadid.

CCL
CAA
CCEC

b
d
e
g
h
l

B12.6. A tecnoloxa dixital: cine, televisin, fotografa e

msica.
B12.7. O internacionalismo universal. Internet.
B12.8. Novas canles de promocin artstica: o mundo
dos blogs, as redes sociais e outras plataformas como
YouTube, Vimeo, Instagram, Pinterest, etc.

B12.5. Explicar a importancia de internet na creacin

artstica.

FA2.B12.5.1. Describe a importancia de internet na arte CCL

actual.
CD
CAA
CCEC

Pxina 245 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B12.5.2. Analiza a tecnoloxa dixital e a sa

relacin coa creacin artstica.

CCL
CD
CAA
CCEC

FA2.B12.5.3. Explica o potencial difusor da creacin

artstica que supn "YouTube" e outras plataformas

CCL

Fundamentos da Arte II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
similares.

Competencias clave
CD
CAA
CCEC

b
d
e
h
l

B12.9. Msica e baile: novas tendencias: Hip hop,

Dance.

B12.6. Identificar novas formas de danza, tales como o

"Hip Hop" e o "Dance".

FA2.B12.6.1. Comenta as novas coreografas relacionadas co "Hip Hop" e o "Dance".

b
d
e
h
l

B12.10. Cine en espaol: o xito internacional de

Guillermo del Toro con "O labirinto do fauno".
B12.11. A internacionalizacin do cine espaol: Juan
Antonio Bayona, Rodrigo Corts.

B12.7. Analizar a obra cinematogrfica espaola

recente, referenciando, por exemplo, os traballos de
Juan Antonio Bayona, Jaume Balaguer e outros posibles.

FA2.B12.7.1. Comenta a obra cinematogrfica espao- CCL

la recente, referenciando, por exemplo, os traballos de CAA
Juan Antonio Bayona, Daniel Monzn, Jaume Balague CCEC
r, etc.

b
d
e
h
l

B12.12. O xnero documental no cine.

B12.8. Coecer as caractersticas propias do xnero

documental no cine.

FA2.B12.8.1. Describe as caractersticas mis importantes do xnero documental no cine.

b
d
e
g
h
l

B12.13. Tcnicas da producin audiovisual. Integracin B12.9. Explicar a estrutura narrativa das series de
FA2.B12.9.1. Analiza as claves da producin de series
ficcin para televisin en oposicin ao sistema narrativo
multimedia.
para televisin.
do cine.
B12.14. Televisin: as series de TV, equiparables en
popularidade e audiencia ao cine.

Pxina 246 de 913

CCL
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

FA2.B12.9.2. Expn os factores do xito de audiencia

nas series para Televisin, referenciando exemplos.

CCL
CAA
CSC
CCEC

FA2.B12.9.3. Compara a tcnica narrativa das series

televisivas coa ficcin cinematogrfica.

CCL
CAA
CCEC

2.1.14 Grego
Introducin
A materia de Grego na etapa de Bacharelato ten como primeira finalidade introducir ao alumnado no coecemento bsico da lingua grega antiga nos seus aspectos morfolxicos, sintcticos e lxicos, con obxecto de permitirlle acceder directamente
a algns dos textos orixinais mis importantes da tradicin literaria helnica, a travs dos cales chegou ata ns unha boa parte do denominado legado clsico. O estudo da lingua e a literatura grega serve, ademais, como instrumento idneo para iniciarse nun coecemento directo do pensamento e a cultura grega antiga, que constiten a base da civilizacin occidental.
Por outra banda, a travs do estudo das peculiaridades morfosintcticas do grego antigo posible chegar a comprender mis profundamente conceptos lingsticos que resultan esenciais para avanzar no coecemento e o uso correcto, tanto da lingua propia como doutras estudadas polo alumnado.
Partindo desta perspectiva, o estudo da materia organizouse en bloques que, con lixeiros matices, aparecen nos dous cursos. Estes bloques refrense tanto a cuestins lingsticas como a temas culturais, tendo en conta que ambos aspectos constiten das facetas inseparables e complementarias para o estudo da civilizacin grega, sen as cales non posible apreciar na sa verdadeira dimensin a importancia do seu legado.
O primeiro destes bloques parte da relacin existente entre o grego antigo e outras linguas da familia indoeuropea, para analizar o papel que estas ltimas tiveron na orixe e a formacin de moitas das linguas que se falan na actualidade. Para a explicacin deste feito, que tradicionalmente foi presentado como un dos principais argumentos para xustificar a importancia do estudo das linguas clsicas, necesario partir do marco xeogrfico no que se desenvolve a civilizacin grega, marco que
resulta determinante na configuracin do carcter dialectal da sa lingua. Ademais, estudarase a influencia que teen os acontecementos histricos na evolucin e desenvolvemento das linguas literarias e na posterior converxencia dos dialectos ata
chegar a constiturse a koin e o actual idioma grego. O alumnado que estuda grego clsico aprende grego moderno con notable facilidade, especialmente aqueles que estudaron mediante un mtodo natural de aprendizaxe, dicir, a metodoloxa
das linguas modernas aplicada ao estudo das linguas clsicas, que cada vez mis profesorado utiliza nas sas aulas.
Ao estudo dos aspectos netamente lingsticos dedcanse tres bloques: o primeiro deles, previsto s para o primeiro curso, cntrase nalgns elementos bsicos da lingua, e moi especialmente no procedemento de escritura, comezando por percorrer
os diferentes sistemas coecidos para analizar despois a orixe e evolucin do alfabeto grego e a sa pronunciacin e transcricin ao abecedario latino. Os outros dous niveis de descricin e explicacin do sistema son a morfoloxa e a sintaxe, das
realidades inseparables que conforman e integran xuntas o aspecto gramatical. Pretndese iniciar ao alumnado no concepto de flexin, facendo especial fincap na distincin entre o procedemento temtico e o atemtico, estudando a estrutura interna das palabras e os elementos formais destas que serven para definir a relacin que manteen con outras dentro da oracin. A sintaxe, sa vez, ocpase de estudar as estruturas oracionais gregas e os elementos que definen as sas construcins mis caractersticas, introducindo progresivamente niveis de maior complexidade. O fin ltimo vai ser o de analizar e comprender os propios textos, aos que se dedica outro dos bloques de contidos previstos nos dous cursos, sempre de dificultade progresiva e adaptados aos contidos que o alumnado manexa en cada momento.
Pero como os textos non estn carentes de contido, ou iso o desexable, pretndese deste xeito facer fincap na necesidade de estudar desde o primeiro momento a lingua no seu contexto real, como mecanismo de expresin intelectual e esttica
no que se exemplifican os contidos lingsticos estudados. A lingua e a cultura constiten das realidades inseparables e complementarias para afondar no coecemento da civilizacin grega que, ao fin e ao cabo constite a cerna da nosa.
Nos dous cursos dedicouse un bloque ao estudo desta civilizacin, con obxecto de identificar non s os fitos mis importantes da sa historia, senn tamn os aspectos propios da sa organizacin poltica e social e da sa identidade cultural, visibles nos roles familiares, nos traballos, nos avances cientficos e tcnicos, nas festas e espectculos e, sobre todo, nas manifestacins relixiosas. Dentro destas merece especial atencin o estudo da mitoloxa, pois a sa influencia resulta decisiva
para a configuracin do imaxinario occidental. Pretndese tamn iniciar ao alumnado no coecemento dalgunhas das manifestacins artsticas mis significativas do mundo antigo, entre as que destacan, por unha banda as relativas s artes plsticas, e mis concretamente a escultura e a arquitectura, e pola outra, s literarias. Buscouse neste bloque establecer sempre unha valoracin dende o punto de vista do mundo contemporneo, unha comparacin coa situacin actual que enriqueza a
nosa identidade.
No ltimo curso o estudo da cultura grega orintase principalmente ao coecemento das distintas manifestacins literarias, aproveitando os coecementos da lingua xa adquiridos para introducir ao alumnado no estudo da orixe e evolucin dos distintos xneros, mediante a lectura de fragmentos das obras orixinais, utilizando estas como instrumento para comprender as claves esenciais da sociedade na que viron a luz.
Para rematar dedcase un bloque ao estudo do lxico, entendendo que este resulta imprescindible para avanzar no coecemento de calquera lingua. Dentro deste mbito prstase especial atencin etimoloxa, non s porque esta serve para poer
de manifesto o mantemento das races grecolatinas nas linguas modernas, senn ademais porque axuda ao alumnado a adquirir unha mellor comprensin da sa propia lingua, axudndolle a precisar o significado de termos coecidos ou a descubrir outros que non utilizara anteriormente, incorporndoos as, pouco a pouco, ao seu vocabulario.
A comunicacin lingstica a competencia clave que mis presenza ter na materia de grego, xa que o estudo da lingua, da sa orixe e evolucin, do seu funcionamento interno, do seu lxico e dos seus textos redundar sen dbida nun maior coecemento e dominio das linguas propias. Non obstante, deberase ter en conta tamn o tratamento das outras competencias.
O labor de anlise morfosintctica e traducin non s constite por si mesmo un importante exercicio intelectual, senn que ao mesmo tempo estimula a memoria, a lxica de pensamento e os hbitos de disciplina no estudo, mellorando o razoamento e impulsando a competencia clave de aprender a aprender.
A competencia matemtica e as competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa poden ser traballadas nos temas de cultura e civilizacin, e nos apartados referidos localizacin xeografica e temporal.
A competencia dixital deber estar presente en todo momento. A busca de informacin na rede, a sa seleccin crtica e a sa utilizacin, entendidas como un proceso guiado polo profesorado, deber servirnos para programar traballos colaborativos e producir novos materiais para poer a disposicin da comunidade educativa.
As competencias sociais e cvicas poden ser traballadas particularmente nos bloques referidos civilizacin. A vida no mundo grego, na sa dimensin poltico-social ou relixiosa, prstase sempre valoracin e comparacin co mundo actual, salientando semellanzas e diferenzas, e fomentando un xuzo crtico da realidade. As, cobran nova forza conceptos como democracia, xustiza, igualdade, cidadana e diversidade.
A competencia en conciencia e expresin cultural, ademais de no estudo da literatura grega, est moi presente nos contidos referidos s artes plsticas, s festas e espectculos e nas manifestacins relixiosas entre as que tamn se contan os xogos deportivos. Coecer e valorar todas estas manifestacins culturais artsticas, diferenciando xneros e estilos, recoecendo canons estticos e estilos artsticos, lvanos a consideralas como parte do patrimonio dos pobos e a apreciar dun xeito
especial aquelas que estn dentro do noso entorno, ben sexa nas pxinas dun libro, nun museo ou nun xacemento arqueolxico.
A competencia que traballa o sentido da iniciativa e o esprito emprendedor estar presente sobre todo no bloques de contidos non lingsticos para aproveitar a metodoloxa do traballo en grupo de xeito responsable e proactivo.

Pxina 247 de 913

O estudo das linguas clsicas, e do grego en particular, constite un instrumento fundamental para favorecer o discurso e polo tanto a estruturacin do pensamento do alumnado, o desenvolvemento da lxica lingstica e a disciplina mental que se
manteen no tempo anda que se esquezan os contidos concretos.
Por ltimo, cmpre lembrar que nesta nosa sociedade que vive por e para o utilitarismo e o inmediato ser imprescindible facer unha reflexin sobre o valor do que realmente importante para o que o noso alumnado adopte unha visin crtica da
sociedade que o rodea. Os coecementos adquiridos nas aulas que nun principio poden parecer carentes de utilidade prctica resultan verdadeiramente importantes cando capacitan persoa para adoptar criterios que lle permitan discernir entre o
xusto e o inxusto, o relevante e o accesorio, entre o e o .

1 de bacharelato
Grego I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Lingua grega

d
g
h

B1.1 Marco xeogrfico da lingua grega.

B1.1. Coecer e localizar en mapas o marco xeogrfico GR1B1.1.1. Localiza nun mapa o marco xeogrfico no
que ten lugar o nacemento da lingua grega e a sa exda lingua grega.
pansin.

CD
CSC

a
g
h

B1.2 As familias lingsticas. O indoeuropeo.

B1.2. Explicar a orixe da lingua grega a partir do indoeuropeo e coecer os principais grupos lingsticos
que compoen a familia das linguas indoeuropeas.

GR1B1.2.1. Explica a orixe da lingua grega e a relacin

coas outras linguas da familia indoeuropea.

CAA
CCEC

GR1B1.2.2. Enumera e localiza nun mapa as principais

ramas da familia das linguas indoeuropeas.

CD
CCL

B1.2 As familias lingsticas. O indoeuropeo.

GR1B1.3.1. Explica o concepto de familia lingstica.

CCL

GR1B1.3.2. Define o concepto de indoeuropeo e

explica o proceso de creacin do termo.

CCL

GR1B1.4.1. Establece a filiacin das linguas de Europa

delimitando nun mapa a zona de orixe e zonas de expansin.

CD
CCL

B1.3. Entender o concepto de familia lingstica e de

indoeuropeo.

B1.2 As familias lingsticas. O indoeuropeo.

B1.4. Identificar o indoeuropeo como a lingua nai da

maiora das linguas faladas en Europa hoxe en da.

d
h
l

B1.3 Historia da lingua grega. Dende o micnico ata o

grego moderno.

B1.5.Coecer as diferentes etapas da historia da lingua GR1B1.5.1. Coece as etapas da evolucin da lingua
grega.
grega, dende o micnico ata o grego moderno.

CCL

B1.3 Historia da lingua grega. Dende o micnico ata o

grego moderno.

B1.6. Identificar exemplos de escritura micnica e

alfabtica.

GR1B1.6.1. Identifica a escritura Lineal B como un

silabario, e a evolucin dos caracteres do alfabeto.

CCL

B1.3 Historia da lingua grega. Dende o micnico ata o

grego moderno.

B1.7. Recoecer a evolucin da lingua grega ata

chegar ao momento actual.

GR1B1.7.1. Coece a pronuncia da lingua grega

moderna e utiliza algunhas palabras e expresins bsicas.

CCL

a
h

B1.4 As variedades dialectais.

B1.8. Recoecer a divisin dialectal da lingua grega e

identificar a sa expansin xeogrfica.

GR1B1.8.1. Sita nun mapa as diversas variedades

dialectais da lingua grega.

CCL
CSC

Pxina 248 de 913

Grego I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 2. Sistema de lingua grega: elementos bsicos

a
d
g
h

B2.1 As orixes da escritura. Diferentes sistemas de

escritura.

B2.1. Coecer diferentes sistemas de escritura e

distinguilos do alfabeto.

GR1B2.1.1. Recoece diferentes tipos de escritura

segundo a sa orixe e tipoloxa e describindo os trazos
que distinguen a uns doutros.

CCL

a
d
g
h

B2.2 Orixes e evolucin do alfabeto grego.

B2.2. Coecer a orixe do alfabeto grego, a sa influencia e relacin con outros sistemas de escritura usados
na actualidade.

GR1B2.2.1. Explica a orixe do alfabeto grego describin- CCL

do a evolucin dos seus signos a partir da adaptacin
dos signos do alfabeto fenicio.
GR1B2.2.2. Explica a orixe dos sistemas de escritura
de diferentes linguas, partindo do alfabeto grego, explicando a sa evolucin e sinalando as adaptacins que
se producen en cada unha delas.

CCL

a
d
e

B2.3 Carcteres do alfabeto grego.

B2.3. Coecer os carcteres do alfabeto grego, na sa

forma minscula e maiscula, escribilos e lelos coa
pronuncia correcta.

GR1B2.3.1. Identifica e nomea correctamente os

carcteres que forman o alfabeto grego, na sa forma
minscula e maiscula, escribndoos e lndoos correctamente.

CCL

d
e
f

B2.4 Clasificacin dos fonemas. A pronuncia.

B2.4. Recoecer o cadro clasificatorio dos fonemas da

lingua grega xunto coa sa pronuncia.

GR1B2.4.1. Sita todos os fonemas da lingua grega no

cadro clasificatorio dos fonemas e sabe describilos
dende o punto e o modo de articulacin.

CCL

d
e
f

B2.5 Transcricin de termos dos carcteres gregos.

B2.5. Coecer e aplicar as normas de transcricin para GR1B2.5.1. Coece as normas de transcricin e
transcribir termos gregos ao abecedario galego e casteaplcaas con correccin na transcricin de termos greln.
gos lingua propia ao galego e casteln.

CCL

d
e
f

B2.6 Os signos diacrticos e de puntuacin.

B2.6.Coecer os acentos, espritos e demais signos

diacrticos e de puntuacin, o seu valor e colocacin.

GR1B2.6.1. Coece o valor e colocacin dos acentos,

espritos e demais signos diacrticos e de puntuacin.

CCL

Bloque 3. Morfoloxa

d
e
f
i

B3.1 O grego, lingua flexiva. Tipos de palabras: variables e invariables.

B3.1.Coecer o concepto de flexin lingstica.

GR1B3.1.1. Distingue unha lingua flexiva doutra non

flexiva.

CCL

B3.1 O grego, lingua flexiva. Tipos de palabras: variables e invariables.

B3.2. Distinguir e clasificar as distintas categoras de

palabras a partir do seu enunciado.

GR1B3.2.1. Distingue palabras variables e invariables

explicando as caractersticas que permiten identificalas
e definindo criterios para clasificalas.

CCL

Pxina 249 de 913

Grego I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

d
e
f

B3.2 Formantes das palabras.

B3.3. Coecer, identificar e distinguir os distintos

formantes das palabras.

GR1B3.3.1. Identifica e distingue en palabras propostas CCL

os seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e CAA
afixos e buscando exemplos doutros termos nos que
estean presentes.

d
e
f

B3.3 Concepto de declinacin: as declinacins gregas.

Enunciado e paradigmas.

B3.4. Comprender o concepto de declinacin/flexin.

GR1B3.4.1. Enuncia correctamente distintos tipos de

palabras en grego, distingundoos a partir do seu enunciado e clasificndoos segundo a sa categora e declinacin.

CCL

d
e
f

B3.4 Flexin nominal e pronominal.

B3.5. Coecer as declinacins, encadrar as palabras

dentro da sa declinacin, declinalas correctamente,
analizar e traducir formas nominais e pronominais.

GR1B3.5.1. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o
paradigma de flexin correspondente.

CCL

GR1B3.5.2. Analiza dende o punto de vista morfolxico CCL

substantivos, adxectivos, determinantes e sintagmas de
concordancia e os traduce correctamente ao galego
e/ou casteln.
d
e
f

B3.5 O sistema verbal grego. Verbos temticos e

atemticos.

B3.6. Conxugar correctamente as formas verbais

estudadas, analizalas morfoloxicamente e traducilas.

GR1B3.6.1. Declina e/ou conxuga de forma correcta

CCL
palabras propostas segundo a sa categora, explicando e ilustrando con exemplos as caractersticas que
diferencian os conceptos de conxugacin e declinacin.
GR1B3.6.2. Clasifica verbos segundo o seu tema
CCL
describindo os trazos polos que se recoecen os distintos modelos de flexin verbal.
GR1B3.6.3. Explica o uso dos temas verbais gregos
identificando correctamente as formas derivadas de
cada un deles.

CCL

GR1B3.6.4. Conxuga os tempos verbais en voz activa e CCL

medio-pasiva aplicando correctamente os paradigmas
correspondentes.

B3.6 Formas verbais persoais e non persoais.

GR1B3.6.5. Analiza morfoloxicamente e traduce ao

galego e/ou casteln diferentes formas verbais gregas
comparando o seu uso en ambas as linguas.

CCL

GR1B3.6.6. Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os formantes que
expresan este accidente verbal.

CCL

B3.7. Diferenciar entre formas persoais e non persoais GR1B3.7.1. Distingue formas persoais e non persoais
CCL
do verbo e recoecer as categoras gramaticais presendos verbos explicando os trazos que permiten identifica-

Pxina 250 de 913

Grego I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

e
f

Criterios de avaliacin
tes en cada unha delas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

las e definindo criterios para clasificalas.

Bloque 4. Sintaxe
B4.1 Os casos gregos.

B4.1. Coecer e analizar as funcins das palabras na

oracin.

GR1B4.1.1. Analiza morfolxica e sintacticamente

frases e textos sinxelos identificando correctamente as
categoras gramaticais s que pertencen as diferentes
palabras e explicando as funcins que realizan no contexto.

CCL

B4.1 Os casos gregos.

B4.2. Coecer e identificar os nomes dos casos gregos, GR1B4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos
as funcins que realizan na oracin, saber traducir os
casos que existen na flexin nominal grega, explicando
as funcins que realizan dentro da oracin e ilustrando
casos lingua materna de forma adecuada.
con exemplos a forma adecuada de traducilos.

CCL

B4.2 A concordancia.

B4.3. Coecer o concepto de concordancia tanto

nominal (caso, xnero e nmero) como verbal (nmero
e persoa).

GR1B4.3.1. Coece e aplica a concordancia entre

CCL
nomes e determinantes nominais as como entre verbos
e suxeitos.

B4.3 Os elementos da oracin.

B4.4. Recoecer os elementos da oracin: suxeito,

predicado, atributo, complementos, etc.

GR1B4.4.1. Analiza correctamente casos e funcins

para poder recoecer cada un dos elementos da oracin.

e
f

B4.4 A oracin simple: oracins atributivas e predicativas.

B4.5. Recoecer e clasificar os tipos de oracin simple. GR1B4.5.1. Compara e clasifica diferentes tipos de
oracins simples identificando e explicando en cada
caso as sas caractersticas.

CCL

e
f

B4.5 As oracins compostas.

B4.6. Distinguir as oracins simples das compostas.

GR1B4.6.1. Compara e clasifica diferentes tipos de

oracins compostas, diferencindoas con precisin das
oracins simples e explicando en cada caso as sas
caractersticas.

CCL

e
f

B4.6 Construcins de infinitivo.

B4.7. Coecer as funcins das formas de infinitivo nas

oracins.

GR1B4.7.1. Identifica as funcins que realizan as

formas de infinitivo dentro da oracin comparando distintos exemplos do seu uso.

CCL

B4.6 Construcins de infinitivo.

B4.8. Identificar as construcins de infinitivo concertado GR1B4.8.1. Recoece, analiza e traduce de forma
correcta as construcins de infinitivo concertado e non
e non concertado.
concertado relacionndoas con construcins anlogas
existentes noutras linguas que coece.

CCL

d
e
f
h
i

e
f
e
f

Pxina 251 de 913

CCL

Grego I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

e
f

B4.7 Construcins de participio.

B4.9. Coecer as funcins das formas de participio nas

oracins.

GR1B4.9.1. Identifica as funcins que realizan as

formas de participio dentro da oracin comparando distintos exemplos do seu uso.

CCL

B4.7 Construcins de participio.

B4.10. Identificar as construcins de participio concertado e non concertado.

GR1B4.10.1. Recoece, analiza e traduce de forma

correcta as construcins de participio concertado e non
concertado relacionndoas con construcins anlogas
existentes noutras linguas que coece.

CCL

B4.8 Anlise e traducin de frases e textos.

B4.11. Coecer, comprender e utilizar os elementos

morfolxicos da lingua grega e iniciarse na interpretacin e traducin de textos de dificultade progresiva.

GR1B4.11.1. Identifica e relaciona elementos morfolxi- CCL

cos da lingua grega para realizar a anlise e traducin
de textos sinxelos.

B4.8 Anlise e traducin de frases e textos.

B4.12. Identificar e relacionar elementos sintcticos da

lingua grega que permitan a anlise e traducin de textos sinxelos.

GR1B4.12.1. Identifica na anlise de frases e textos de

dificultade graduada elementos sintcticos propios da
lingua grega relacionndoos para traducilos cos seus
equivalentes en galego e/ou casteln.

d
e
f
g
i

CCL

Bloque 5. Grecia: historia, cultura, arte e civilizacin

g
h

B5.1 Perodos da historia de Grecia.

B5.1. Coecer os feitos histricos dos perodos da

historia de Grecia, encadralos no seu perodo correspondente e realizar eixes cronolxicos.

GR1B5.1.1. Describe o marco histrico no que xorde e CD

se desenvolve a civilizacin grega sinalando distintos
CSC
perodos dentro do mesmo e identificando en cada un
CCEC
deles as conexins mis importantes que presentan con
outras civilizacins.
GR1B5.1.2. Pode elaborar eixes cronolxicos nos que
se representan fitos histricos relevantes consultando
ou non diferentes fontes de informacin.

CD
CMCCT

GR1B5.1.3. Distingue as diferentes etapas da historia

CCEC
de Grecia, explicando os seus trazos esenciais e as
circunstancias que interveen no paso dunhas a outras.

a
b

B5.2 Organizacin poltica e social de Grecia.

B5.2. Coecer e comparar as principais formas de

organizacin poltica e social da antiga Grecia.

Pxina 252 de 913

GR1B5.1.4. Sabe enmarcar determinados feitos histricos na civilizacin e perodo histrico correspondente
pondoos en contexto e relacionndoos con outras
circunstancias contemporneas.

CCEC

GR1B5.2.1. Describe e compara os principais sistemas

polticos da antiga Grecia establecendo semellanzas e
diferenzas entre eles e comparndoos cos actuais.

CSC

Grego I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

h
k

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

GR1B5.2.2. Describe a organizacin da sociedade

CSC
grega, explicando as caractersticas das distintas clases
sociais e os papeis asignados a cada unha delas, relacionando estes aspectos cos valores cvicos existentes
na poca e comparndoos cos actuais.

c
h

B5.3 A familia.

B5.3. Coecer a composicin da familia e os roles

asignados aos seus membros.

GR1B5.3.1. Identifica e explica os diferentes papeis que CSC

desempean dentro da familia cada un dos seus membros analizando a travs deles estereotipos culturais da
poca e comparndoos cos actuais.

c
h
j

B5.4 O traballo e o lecer: os oficios, a ciencia e a

tcnica. Festas e espectculos.

B5.4. Identificar as principais formas de traballo e de

lecer existentes na antigidade.

GR1B5.4.1. Identifica e describe formas de traballo e

CMCCT
relacinaas cos coecementos cientficos e tcnicos da CSC
poca explicando a sa influencia no progreso da cultu CSIEE
ra occidental.
GR1B5.4.2. Describe as principais formas de lecer da
CSC
sociedade grega analizando a sa finalidade, os grupos
aos que van dirixidas e a sa funcin no desenvolvemento da identidade social.

c
h
m

B5.5 Mitoloxa e relixin.

B5.5. Coecer os principais deuses da mitoloxa.

GR1B5.5.1. Pode nomear coa sa denominacin grega

e latina os principais deuses e heroes da mitoloxa grecolatina, sinalando os trazos que os caracterizan, os
seus atributos e o seu mbito de influencia.

CCL
CCEC

B5.5 Mitoloxa e relixin.

B5.6. Coecer os deuses, mitos e heroes gregos e

establecer semellanzas e diferenzas entre os mitos e
heroes antigos e os actuais.

GR1B5.6.1. Identifica dentro do imaxinario mtico a

deuses, semideuses e heroes, explicando os principais
aspectos que diferencian a uns dos outros.

CCEC

GR1B5.6.2. Recoece e ilustra con exemplos o mantemento do mtico e da figura do heroe na nosa cultura,
analizando a influencia da tradicin clsica neste fenmeno e sinalando as semellanzas e as principais diferenzas que se observan entre ambos os tratamentos
asocindoas a outras caractersticas culturais propias
de cada poca.

CCEC

GR1B5.6.3. Recoece referencias mitolxicas directas CCEC

ou indirectas nas diferentes manifestacins artsticas,
describindo, a travs do uso que se fai das mesmas, os
aspectos bsicos que en cada caso se asocian tradicin grecolatina.

B5.5 Mitoloxa e relixin.

B5.7. Coecer e comparar as caractersticas da relixiosidade e relixin grega coas actuais.

Pxina 253 de 913

GR1B5.7.1. Enumera e explica as principais caracters- CCEC

ticas da relixin grega, pondoas en relacin con ou-

Grego I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

tros aspectos bsicos da cultura helnica e establecendo comparacins con manifestacins relixiosas propias
doutras culturas.
B5.5 Mitoloxa e relixin.

B5.8. Relacionar e establecer semellanzas e diferenzas GR1B5.8.1. Describe e analiza os aspectos relixiosos e
entre as manifestacins deportivas da Grecia Clsica e
culturais que sustentan os certames deportivos da antiga Grecia e a presenza ou ausencia destes nos seus
as actuais.
correlatos actuais.

CCEC

Bloque 6. Textos

e
f
g
i

B6.1 Iniciacin s tcnicas de traducin.

B6.1. Coecer e aplicar os coecementos fonolxicos, GR1B6.1.1. Utiliza adecuadamente a anlise morfolxi- CCL
morfolxicos, sintcticos e lxicos da lingua grega para
ca e sintctica de textos de dificultade graduada para
a interpretacin e traducin coherente de frases ou texefectuar correctamente a sa traducin.
tos de dificultade progresiva.

B6.1 Iniciacin s tcnicas de traducin.

B6.2. Utilizar de forma correcta manuais e dicionario,

recoecendo e analizando toda a informacin que proporcionan.

GR1B6.2.1. Utiliza correctamente o dicionario para

localizar o significado de palabras que desempeen
dificultade, identificando entre varias acepcins o sentido mis axeitado para a traducin do texto.

CCL

GR1B6.2.2. Utiliza mecanismos de inferencia para

comprender textos de forma global.

CAA
CCL

B6.2 Iniciacin s tcnicas de retroversin e comentario B6.3. Coecer e aplicar os coecementos adquiridos
para a retroversin de frases ou textos de dificultade
de textos.
progresiva.

GR1B6.3.1. Traduce do grego ao galego e/ou casteln

frases e textos sinxelos.

CCL

B6.2 Iniciacin s tcnicas de retroversin e comentario B6.4. Comentar dende o punto de vista lingstico e
de textos.
literario os textos propostos.

GR1B6.4.1. Utiliza os coecementos adquiridos para

facer comentarios dos textos.

CAA
CCL

e
f

B6.3 Anlise morfolxica e sintctica. Comparacin de

estruturas gregas coas da lingua propia.

B6.5. Comparar as estruturas gregas coas da propia

lingua, establecendo semellanzas e diferenzas.

GR1B6.5.1. Compara estruturas gregas coas da propia

lingua, establecendo semellanzas e diferenzas.

CCL

d
e
g

B6.4 Lectura comprensiva de textos traducidos.

B6.6. Realizar a travs dunha lectura comprensiva,

anlise e comentario do contido e estrutura de textos
gregos orixinais, adaptados ou traducidos.

GR1B6.6.1. Elabora mapas conceptuais e estruturais

dos textos propostos, localizando o tema principal e
distinguindo as sas partes.

CCL
CCEC

d
e
g

B6.5 Lectura comparada e comentario de textos en

lingua grega e lingua propia.

B6.7. Realizar pequenos coloquios en grego con frases

sinxelas e de dificultade progresiva.

GR1B6.7.1. Mantn un sinxelo dilogo en grego sobre a CCL

base dun tema previamente acordado.

e
f
g
i

Pxina 254 de 913

Grego I. 1 Bacharelato
Obxectivos
d
g

Contidos
B6.6 Producin de textos propios breves en lingua
grega.

Criterios de avaliacin
B6.8. Redactar pequenos textos en lingua grega de
producin propia.

Estndares de aprendizaxe
GR1B6.8.1. Redacta frases sinxelas ou pequenos
textos en grego sobre un tema proposto.

Competencias clave
CCL

Bloque 7. Lxico
e
f

B7.1 Vocabulario bsico grego: lxico de uso frecuente

e principais prefixos e sufixos.

B7.1. Coecer, identificar e traducir o lxico grego: as

palabras de maior frecuencia e os principais prefixos e
sufixos.

GR1B7.1.1. Deduce o significado de palabras gregas

CCL
non estudadas a partir de palabras da sa propia lingua
ou do contexto.
GR1B7.1.2. Identifica e explica as palabras de maior
frecuencia e os principais prefixos e sufixos, traducndoos propia lingua.

CCL

GR1B7.1.3 Identifica e distingue en palabras propostas CCL

os seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e
afixos e buscando exemplos doutros termos nos que
estean presentes.
e
f

B7.2 Descomposicin de palabras nos seus formantes.

B7.2. Descompoer unha palabra nos seus distintos

formantes, coecer o seu significado en grego para
aumentar o caudal lxico e o coecemento da propia
lingua.

GR1B7.2.1. Descompn os formantes das palabras e

recoece o significado dos elementos de orixe grega.

CCL

e
f

B7.3 Helenismos mis frecuentes do vocabulario

comn e do lxico especializado e o seu mantemento:
termos patrimoniais, cultismos e neoloxismos.

B7.3. Recoecer os helenismos mis frecuentes do

vocabulario comn e remontalos aos timos gregos
orixinais.

GR1B7.3.1. Identifica os helenismos mis frecuentes do CCL

vocabulario comn e explica o seu significado remitndose aos timos gregos orixinais.

e
f

B7.4 Identificacin de lexemas, sufixos e prefixos

helnicos usados na propia lingua.

B7.4. Identificar e coecer os elementos lxicos e os

procedementos de formacin do lxico grego: derivacin e composicin para entender mellor os procedementos de formacin de palabras nas linguas actuais.

GR1B7.3.2. Identifica a etimoloxa e coece o significado das palabras de lxico comn da lingua propia.

CCL

e
f

B7.5 Familias etimolxicas e semnticas.

B7.5. Relacionar distintas palabras da mesma familia

etimolxica ou semntica.

GR1B7.5.1. Relaciona distintas palabras da mesma

familia etimolxica ou semntica.

CCL

2 de bacharelato
Grego II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
Bloque 1. Lingua grega

Pxina 255 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Grego II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

e
f
h

B1.1 Os dialectos antigos, os dialectos literarios e a

koin.

B1.1. Coecer as orixes dos dialectos antigos e

literarios, clasificalos e localizalos nun mapa.

GR2B1.1.1. Delimita mbitos de influencia dos distintos dialectos, situando con precisin puntos xeogrficos, cidades ou restos arqueolxicos coecidos pola
sa relevancia histrica.

CCL
CD
CCEC

d
f

B1.2 Do grego clsico ao grego moderno.

B1.2. Comprender a relacin directa que existe entre

o grego clsico e o moderno e sinalar algns trazos
bsicos que permiten percibir este proceso de evolucin.

GR2B1.2.1. Compara termos do grego clsico e os

seus equivalentes en grego moderno, constatando as
semellanzas e as diferenzas que existen entre uns e
outros e analizando a travs das mesmas as caractersticas xerais que definen o proceso de evolucin.

CCL
CAA

B1.2 Do grego clsico ao grego moderno.

B1.3. Recoecer a evolucin da lingua grega ata

chegar ao momento actual nos aspectos fonticos,
morfosintctico e lxico.

GR2B1.3.1. Coece a pronuncia da lingua grega

moderna e utiliza algunhas palabras e expresins bsicas.

CCL

Bloque 2. Morfoloxa
d
e
f

B2.1 Revisin da flexin nominal e pronominal:

Formas menos usuais e irregulares.

B2.1. Identificar, analizar, traducir e efectuar a retroversin de todo tipo de formas nominais e pronominais.

GR2B2.1.1. Recoece con seguridade e axudndose

do dicionario todo tipo de formas nominais e pronominais, declinndoas e sinalando o seu equivalente en
galego e/ou casteln.

CCL

d
e
f

B2.2 Revisin da flexin verbal: A conxugacin

atemtica. Modos verbais.

B2.2. Identificar, conxugar, traducir e efectuar a

retroversin de todo tipo de formas verbais.

GR2B2.2.1. Recoece con seguridade e axudndose

do dicionario todo tipo de formas verbais, conxugndoas e sinalando o seu equivalente en galego e/ou
casteln.

CCL

d
e
f

B2.3 Anlise morfolxica.

B2.3. Coecer as categoras gramaticais.

GR2B2.2.1. Nomea e describe as categoras gramaticais, sinalando as caractersticas que as distinguen.

CCL

B2.3 Anlise morfolxica.

B2.4. Coecer, identificar e distinguir os formantes

das palabras.

GR2B2.4.1. Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e afixos e buscando exemplos doutros termos
nos que estean presentes.

CCL

B2.3 Anlise morfolxica.

B2.5. Realizar a anlise morfolxica das palabras dun GR2B2.5.1. Sabe determinar a forma, clase e catego- CCL
ra gramatical das palabras dun texto, detectando cortexto grego.
rectamente coa axuda do dicionario os morfemas que
conteen informacin gramatical.
Bloque 3. Sintaxe

d
e

B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal e

pronominal.

B3.1. Recoecer os valores dos casos e os usos

sintcticos do sistema pronominal.

Pxina 256 de 913

GR2B3.1.1. Recoece os valores dos casos gregos e

os usos dos pronomes en frases e textos propostos.

CCL

Grego II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal e

pronominal.

B3.2. Recoecer os usos das preposicins e dos

complementos circunstanciais.

d
e
f

B3.2 Usos modais.

B3.3. Coecer e identificar os usos modais propios da GR2B3.3.1. Coece, identifica e traduce correctamen- CCL
lingua grega.
te os usos modais propios da lingua grega.

d
e
f

B3.3 Tipos de oracins e construcins sintcticas.

B3.4. Recoecer e clasificar as oracins e as constru- GR2B3.4.1. Recoece e clasifica oracins e construcins sintcticas.
cins sintcticas.

CCL

d
e
f

B3.4 A oracin composta. Formas de subordinacin.

B3.5. Recoecer os nexos subordinantes e os tipos

de oracins subordinadas.

GR2B3.5.1. Recoece, clasifica, analiza e traduce

correctamente os nexos subordinantes.

CCL

B3.4 A oracin composta. Formas de subordinacin.

B3.6. Coecer as funcins das formas non persoais

do verbo.

GR2B3.6.1. Identifica formas non persoais do verbo

en frases e textos, traducndoas correctamente e explicando as funcins que desempean.

GR2B3.6.2. Coece, analiza e traduce de forma

correcta as construcins de participio relacionndoas
con construcins anlogas existentes noutras linguas
que coece.

CCL

B3.7. Relacionar e aplicar coecementos sobre

GR2B3.7.1. Recoece, distingue e clasifica os tipos
elementos e construcins sintcticas da lingua grega
de oracins e as construcins sintcticas gregas relaen interpretacin e traducin de textos de textos clsicionndoas con construcins anlogas existentes
cos.
noutras linguas que coece.

CCL

GR2B3.7.2. Identifica na anlise de frases e textos de

dificultade graduada elementos sintcticos propios da
lingua grega relacionndoos para traducilos cos seus
equivalentes en galego e casteln.

CCL

d
e
f
i

B3.5 Anlise, traducin e interpretacin de textos.

GR2B3.2.1. Recoece os valores das preposicins e

identifica os complementos circunstanciais.

CCL

Bloque 4. Literatura

d
e
h
i

B4.1 Xneros literarios:

A pica.
A historiografa.
O drama: Traxedia e comedia.

B4.1. Coecer as caractersticas dos xneros literari- GR2B4.1.1. Describe as caractersticas esenciais dos
os gregos, os seus autores e obras mis representatixneros literarios gregos e identifica e sinala a sa
vas e as sas influencias na literatura posterior.
presenza nos textos propostos.

Pxina 257 de 913

CCL
CCEC

Grego II. 2 Bacharelato

Obxectivos
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

A lrica.
A oratoria.
A fbula.
B4.1 Xneros literarios:
A pica.
A historiografa.
O drama: Traxedia e comedia.
A lrica.
A oratoria.
A fbula.

B4.2. Analizar, interpretar e situar no tempo textos

mediante lectura comprensiva, distinguindo o xnero
literario ao que pertencen, as sas caractersticas
esenciais e a sa estrutura se a extensin da pasaxe
elixida o permite.

GR2B4.2.1. Realiza eixes cronolxicos situando neles CMCCT

autores, obras e outros aspectos relacionados coa
CCEC
literatura grega.

B4.1 Xneros literarios:

A pica.
A historiografa.
O drama: Traxedia e comedia.
A lrica.
A oratoria.
Afbula.

B4.3. Coecer os fitos esenciais da literatura grega

como base da literatura e cultura europea e occidental.

GR2B4.3.1. Explora a conservacin dos xneros e os CCL

temas literarios da tradicin grega mediante exemplos CCEC
da literatura contempornea, analizando o distinto uso
que se fixo dos mesmos.

B4.1 Xneros literarios:

A pica.
A historiografa.
O drama: Traxedia e comedia.
A lrica.
A oratoria.
A fbula.

B4.4. Establecer relacins e paralelismos entre a

literatura clsica e a posterior.

GR2B4.4.1. Pode establecer relacins e paralelismos

entre a literatura grega e a posterior.

CCEC

B4.1 Xneros literarios:

A pica.
A historiografa.
O drama: Traxedia e comedia.
A lrica.
A oratoria.
A fbula.

B4.5. Coecer os autores fundamentais da literatura

coas sas obras principais.

GR2B4.5.1. Nomea autores representativos da

literatura grega, encadrndoos no seu contexto cultural e citando e explicando as sas obras mis coecidas.

CD
CCEC

GR2B5.1.1. Utiliza adecuadamente a anlise morfolxica e sintctica de textos gregos para efectuar co-

CCL

GR2B4.2.2. Distingue o xnero literario ao que pertence un texto, as sas caractersticas e estrutura.

CCL

Bloque 5. Textos
d
e

B5.1 Traducin e interpretacin de textos gregos.

B5.1. Coecer, identificar e relacionar os elementos

morfolxicos da lingua grega en interpretacin e tra-

Pxina 258 de 913

Grego II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

f
l

Criterios de avaliacin
ducin de textos gregos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

rrectamente a sa traducin.

d
e
g

B5.2 Uso do dicionario.

B5.2. Utilizar o dicionario e buscar o termo mis

apropiado na lingua propia para a traducin do texto.

GR2B5.2.1. Utiliza con seguridade e autonoma o

CCL
dicionario para a traducin de textos, identificando en CD
cada caso o termo mis apropiado na lingua propia en
funcin do contexto e do estilo empregado polo autor.

d
e
f

B5.3 Comentario e anlise filolxica de textos de

grego clsico orixinais, preferiblemente en prosa.

B5.3. Realizar a traducin, interpretacin e comentario lingstico, literario e histrico de textos de grego
clsico.

GR2B5.3.1. Aplica os coecementos adquiridos para

realizar comentario lingstico, literario e histrico de
textos.

CCL
CCEC

a
d
e
h
l

B5.4 Coecemento do contexto social, cultural e

histrico dos textos traducidos.

B5.4. Coecer o contexto social, cultural e histrico

dos textos traducidos.

GR2B5.4.1. Identifica o contexto social, cultural e

histrico dos textos propostos partindo de referencias
tomadas dos propios textos e asocindoas con coecementos adquiridos previamente.

CSC
CCEC

B5.5 Identificacin das caractersticas formais dos

textos.

B5.5. Identificar as caractersticas formais dos textos.

GR2B5.5.1. Recoece e explica a partir de elementos

formais o xnero e o propsito do texto.

CCL

CCL

d
l

Bloque 6. Lxico
d
e
f

B6.1 Helenismos mis frecuentes do lxico especializado e comn.

B6.1. Recoecer os helenismos mis frecuentes do

GR2B6.1.1. Identifica os helenismos mis frecuentes
vocabulario comn e do lxico especializado e remondo vocabulario comn e do lxico especializado e explica o seu significado a partir dos timos gregos oritalos aos timos gregos orixinais.
xinais.

B6.1 Helenismos mis frecuentes do lxico especializado e comn.

B6.2. Identificar a etimoloxa e coecer o significado

das palabras de orixe grega da lingua propia ou doutras, obxecto de estudo tanto de lxico comn como
especializado.

B6.2 Ampliacin de vocabulario bsico grego: A

linguaxe literaria e filosfica.

B6.3. Coecer, identificar e traducir o lxico grego.

d
e
f
l

B6.2 Ampliacin de vocabulario bsico grego: A

linguaxe literaria e filosfica.

B6.4. Relacionar distintas palabras da mesma familia

etimolxica ou semntica.

Pxina 259 de 913

GR2B6.2.1. Deduce e explica o significado de pala CCL

bras da propia lingua ou doutras, obxecto de estudo, a
partir dos timos gregos dos que proceden.

GR2B6.3.1. Explica o significado de termos greg s

mediante termos equivalentes en galego e casteln.

CCL

GR2B6.3.2. Deduce o significado de palabras gregas

non estudadas a partir do contexto ou de palabras da
sa lingua ou doutras que coece.

CCL

GR2B6.4.1. Comprende e explica a relacin que

existe entre diferentes termos pertencentes mesma
familia etimolxica ou semntica.

CCL

Grego II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

d
e
f

Etimoloxa e orixe das palabras da propia lingua.

B6.5. Recoecer a etimoloxa e evolucin das palabras da propia lingua.

GR2B6.5.1. Recoece e distingue a partir do timo

grego cultismos, termos patrimoniais e neoloxismos
explicando as diferentes evolucins que se producen
nun e noutro caso.

CCL

d
e
f

Descomposicin de palabras nos seus formantes.

B6.6. Recoecer e identificar os elementos lxicos e

os procedementos de formacin do lxico grego, a
derivacin e a composicin, para entender mellor os
procedementos de formacin de palabras nas linguas
actuais.

GR2B6.6.1. Descompn palabras tomadas tanto do

grego antigo como da propia lingua nos seus distintos
formantes explicando o significado dos mesmos.

CCL

GR2B6.6.2. Sabe descompoer unha palabra nos

CCL
seus distintos formantes, coecer o seu significado en
grego para aumentar o caudal lxico e o coecemento
da propia lingua.

2.1.15 Historia da Arte

Introducin
A Historia da Arte ten por obxecto de estudo a obra de arte como produto resultante da intelixencia, a creatividade a actuacin humanas, que se manifestaron de forma diferente nas diversas sociedades e culturas ao longo do tempo.
O estudo da Historia da Arte debe aportar ao estudante os coecementos necesarios para a anlise, interpretacin e valoracin da arte a travs da linguaxe das formas e do pensamento visual. A obra de arte, xunto a outras fontes de coecemento
histrico, constite un valioso testemuo para coecer a mentalidade, cultura e evolucin das diferentes sociedades: , polo tanto, imprescindible estudala no seu contexto histrico, social e cultural, incidindo vez no feito de que as obras artsticas
poden perdurar a travs do tempo con usos e funcins sociais diferentes en cada poca. Tampouco hai que esquecer que na sociedade actual, altamente tecnificada, o mbito das artes plsticas tradicionais viuse agrandado coa achega doutras
manifestacins procedentes das novas tecnoloxas e os medios de comunicacin visual, de maneira que o universo da imaxe forma parte da nosa realidade coti.
Proponse unha seleccin que permita unha aproximacin xeral ao desenvolvemento da arte occidental, dende o nacemento do clasicismo na antigidade grecorromana ata a arte contempornea. Neste senso, resulta preferible centrar o estudo nas
caractersticas esenciais dos perodos, estilos ou correntes mis significativos da arte occidental, as como na sa evolucin, a travs da anlise dun nmero limitado de obras representativas ou especialmente relevantes, anda que iso obrigue a renunciar de antemn a certos artistas e obras de interese indiscutible.
A complexidade dos factores que interveen na creacin da obra de arte e a especificidade de cada unha das linguaxes artsticas esixen utilizar un mtodo de anlise que integre distintas perspectivas, entre as que poden sinalarse, polo menos, a
formal, a sociolxica e a iconolxica. A perspectiva formal orintase a ver, recoecer e valorar a materialidade das formas artsticas coma unha linguaxe especfica, a descubrir os seus procesos e tcnicas de creacin, a funcin ou funcins para as
que foron creadas, as como as concepcins estticas que manifestan. A perspectiva sociolxica aborda a relacin entre os artistas e os clientes, os destinatarios da obra, as formas de patrocinio, a consideracin social do artista, ou a demanda e
consumo de arte. En canto perspectiva iconolxica, parte da anlise iconogrfica para indagar no significado ltimo que o autor da obra pretende transmitir.
O coecemento da Historia da Arte consolida nos alumnos e nas alumnas certos valores e actitudes fundamentais, como a tolerancia e o respecto polos valores e as crenzas dos outros,a capacidade de desfrute ante a contemplacin da arte, o
respecto pola creacin artstica, anda que non exento de esprito crtico, e de forma moi especial a valoracin do patrimonio artstico e a responsabilidade da sa conservacin, pois trtase dun legado que ha de transmitirse s xeracins futuras. A
materia , pois, rica en achegas ao coecemento competencial. A competencia clave conciencia e expresins culturais recibe un tratamento moi especfico relacionado cos contidos que son propios da Historia da Arte. A competencia social e cidad desenvlvese tamn en tanto que a arte reflicte as ideoloxas, as estruturas econmicas e polticas e as formas de organizacin social que conforman as sociedades. Ademais as competencias lingstica, dixital e aprender a aprender estn presentes de maneira constante na sa vertente mis instrumental e deben impregnar todo o que sexa posible o desenvolvemento curricular da materia. A competencia clave sentido de iniciativa e esprito emprendedor debe estar moi presente nas vertentes mis actitudinais e procedementais da materia..
O tratamento metodolxico da materia debe axustarse ao nivel competencial inicial do alumnado, respectando os distintos ritmos e estilos de aprendizaxe e tendo en conta a atencin diversidade. A Historia da Arte permite desenvolver metodoloxas activas, nas que o traballo individual e cooperativo estean permanentemente presentes, con elaboracin de diferentes tipos de materiais, e integrando de forma especial as TIC.

Pxina 260 de 913

2 de bacharelato
Historia da Arte. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Races da arte europea: o legado da arte clsica

l

B1.1 Grecia, creadora da linguaxe clsica. Principais

manifestacins.

B1.1 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB1.1.1Explica as caractersticas esenciais da arte

as caractersticas esenciais da arte grega, relaciogrega e a sa evolucin no tempo a partir de fontes
nndoa co seu contexto histrico e cultural.
histricas ou historiogrficas.

CCEC
CCL
CAA

HAB1.1.2 Define o concepto de orde arquitectnica e

compara as tres ordes da arquitectura grega.

CCEC
CCL
CAA

HAB1.1.3 Describe os distintos tipos de templo grego, CCEC

con referencia s caractersticas arquitectnicas e a
CCL
decoracin escultrica.

d
e
k
l

HAB1.1.4 Describe as caractersticas do teatro grego

e a funcin de cada unha das sas partes.

CCEC
CCL

HAB1.1.5 Explica a evolucin da figura humana

masculina na escultura grega a partir do Kouros de
Anavysos,o Dorforo (Policleto) e o Apoxiomenos (Lisipo).

CCEC
CCL
CAA

HAB1.2.1 Especifica quen eran os principais clientes

da arte grega, e a consideracin social da arte e dos
artistas.

CCEC
CCL
CSC

B1.2 A funcin social da arte en Grecia.

B1.2 Explicar a funcin social da arte grega, especificando o papel desempeado por clientes e artistas e
as relacins entre eles.

B1.3 O comentario de obras de arte: Grecia

B1.3 Clasificar, analizar e comentar obras significati- HAB1.3.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes
CCEC
vas da arte grega, aplicando un mtodo que incla
obras arquitectnicas gregas: Partenn, tribuna das
CCL
diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultucaritides do Erecteion, templo de Atenea Nik, teatro
CAA
ral, sociolxico e histrico).
de Epidauro.
HAB1.3.2 Identifica, analiza e comenta as seguintes
esculturas gregas: Kouros de Anavysos, Auriga de
Delfos, Discbolo (Mirn), Dorforo (Policleto), unha
metopa do Partenn (Fidias), Hermes con Dioniso
neno (Praxteles), Apoxiomenos.(Lisipo), Victoria de
Samotracia, Venus de Milo, friso do altar de Zeus en
Prgamo (detalle de Atenea e Gea).

B1.4 A visin do clasicismo en Roma.

A arte na Hispania romana.

B1.4 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB1.4.1 Explica as caractersticas esenciais da arte
as caractersticas esenciais da arte romana, relacioromana e a sa evolucin no tempo a partir de fontes

Pxina 261 de 913

CCEC
CCL
CAA

CCEC
CCL

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos
A arte na Gallaecia.

d
e
k
l

Criterios de avaliacin
nndoa co seu contexto histrico e cultural.

Estndares de aprendizaxe
histricas ou historiogrficas.

Competencias clave
CAA

HAB1.4.2 Especifica as achegas da arquitectura

romana en relacin coa grega.

CCEC
CCL
CAA

HAB1.4.3 Describe as caractersticas e funcins dos

principais tipos de edificio romanos.

CCEC
CCL

HAB1.4.4 Compara o templo e o teatro romanos cos

respectivos gregos.

CCEC
CCL
CAA

HAB1.4.5 Explica os trazos principais da cidade

romana a partir de fontes histricas ou historiogrficas.

CCEC
CCL
CAA

HAB1.4.6Especifica as innovacins da escultura

romana en relacin coa grega.

CCEC
CCL
CAA

HAB1.4.7Describe as caractersticas xerais dos

mosaicos e a pintura en Roma a partir dunha fonte
histrica ou historiogrfica.

CCEC
CCL
CAA

B1.5 A funcin social da arte en Roma

B1.5 Explicar a funcin social da arte romana, especi- HAB1.5.1Especifica quen eran os principais clientes
CCEC
ficando o papel desempeado por clientes e artistas e
da arte romana, e a consideracin social da arte e dos CCL
as relacins entre eles.
artistas.
CSC

B1.6 O comentario de obras de arte: Roma

B1.6 Clasificar, analizar e comentar obras significati- HAB1.6.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes
vas da arte romana, aplicando un mtodo que incla
obras arquitectnicas romanas: Maison Carre de
diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultuNimes, Panten de Roma, teatro de Mrida, Coliseo
de Roma, Baslica de Maxencio e Constantino en
ral, sociolxico e histrico).
Roma, ponte de Alcntara, Acueducto de Segovia,
Arco de Tito en Roma, Columna de Traxano en Roma.
HAB1.6.2 Identifica, analiza e comenta as seguintes
esculturas romanas: Augusto de Prima Porta, estatua
ecuestre de Marco Aurelio, relevo do Arco de Tito
(detalle dos soldados co candelabro e outros obxectos do Templo de Xerusaln), relevo da columna de
Traxano.

Pxina 262 de 913

CCEC
CCL
CAA

CCEC
CCL
CAA

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
e
g
k
l

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.7 O traballo de investigacin en Historia da Arte

Estndares de aprendizaxe

B1.7 Realizar e expoer, individualmente ou en grupo, HAB1.7.1 Realiza un traballo de investigacin sobre
traballos de investigacin, utilizando tanto medios
Fidias.
tradicionais como as novas tecnoloxas.

Competencias clave

CCEC
CCL
CAA
CD
CSIEE

HAB1.7.2 Realiza un traballo de investigacin sobre o CCEC

debate acerca da autora grega ou romana do grupo CCL
escultrico de Laocoonte e os seus fillos.
CAA
CD
CSIEE
h
l

B1.8 A conservacin do patrimonio: a arte grecorromana

B1.8 Respectar as creacins artsticas da Antigidade HAB1.8.1 Confecciona un catlogo, con breves
CCEC
grecorromana, valorando a sa calidade en relacin
comentarios, das obras mis relevantes da arte antiga CCL
coa sa poca ea sa importancia como patrimonio
que se conservan en Galicia.
CAA
escaso e insubstituble que hai que conservar.
CSIEE

Bloque 2. Nacemento da tradicin artstica occidental: a arte medieval

l

B2.1 A aportacin cristi na arquitectura e a iconogra- B2.1. 1 Recoecer e explicar as concepcins estti HAB2.1.1 Explica as caractersticas esenciais da arte
cas e as caractersticas esenciais da arte paleocristi,
paleocristi e a sa evolucin no tempo a partir de
fa.
relacionndoa co seu contexto histrico e cultural.
fontes histricas ou historiogrficas.

B2.2 A arte bizantina

CCEC
CCL
CAA

HAB2.1.2 Describe a orixe, caractersticas e funcin

da baslica paleocristi.

CCEC
CCL
CSC

HAB2.1.3 Describe as caractersticas e funcin dos

baptisterios, mausoleos e martiria paleocristis e de
cada unha das sas partes.

CCEC
CCL

HAB2.1.4 Explica a evolucin da pintura e o mosaico

na arte paleocristi, con especial referencia iconografa.

CCEC
CCL
CAA

B2.2 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB2.2.1 Explica as caractersticas esenciais da arte
as caractersticas esenciais da arte bizantina, relaciobizantina a partir de fontes histricas ou historiogrfinndoa co seu contexto histrico e cultural.
cas.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.2.2 Explica a arquitectura bizantina a travs da

igrexa de Santa Sofa de Constantinopla.

CCEC
CCL

Pxina 263 de 913

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CAA

HAB2.2.3 Describe as caractersticas do mosaico

CCEC
bizantino e dos temas iconogrficos do Pantocrtor, a CCL
Virxe e a Desis, as como a sa influencia na arte
CAA
occidental.

d
e
k
l

B2.3 O comentario de obras de arte bizantina

B2.3 Clasificar, analizar e comentar obras significati- HAB2.3.1 Identifica, analiza e comenta o mosaico do CCEC
vas da arte bizantina, aplicando un mtodo que incla
Cortexo da emperatriz Teodora en San Vital de Rve- CCL
diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultuna.
CAA
ral, sociolxico e histrico).

B2.4 A arte prerromnica

B2.4 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB2.4.1 Define o concepto de arte prerromnica e
as caractersticas esenciais da arte prerromnica,
especifica as sas manifestacins en Espaa e en
relacionando cada un dos seus estilos cos seus resGalicia.
pectivos contextos histricos e culturais.
HAB2.4.2 Identifica e clasifica razoadamente no seu
estilo as seguintes obras: San Pedro da Nave (Zamora), Santa Mara do Naranco (Oviedo), San Miguel da
Escalada (Len), Santa Comba de Bande e San Miguel de Celanova (Ourense).

CCEC
CCL

B2.5 Recoecer e explicar as concepcins estticas

e as caractersticas esenciais da arte romnica, relacionndoa co seu contexto histrico e cultural.

HAB2.5.1 Describe as caractersticas xerais da arte

romnica a partir de fontes histricas ou historiogrficas.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.5.2 Describe as caractersticas e funcin das

igrexas e mosteiros na arte romnica.

CCEC
CCL
CSC

B2.5 Configuracin e desenvolvemento da arte

romnica. Igrexas e mosteiros. A iconografa romnica.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.5.3 Explica as caractersticas da escultura e a CCEC

pintura romnicas, con especial referencia iconogra- CCL
fa.
l

d
e
k
l

B2.6 A funcin social da arte romnica

B2.6 Explicar a funcin social da arte romnica,

especificando o papel desempeado por clientes e
artistas e as relacins entre eles.

B2.7 O comentario de obras de arte romnica

B2.7 Clasificar, analizar e comentar obras significati- HAB2.7.1 Identifica, analiza e comenta das esculturas CCEC
vas da arte romnica, aplicando un mtodo que incla
romnicas do Xuzo Final no tmpano de Santa Fe de CCL
diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultuConques (Francia).
CAA
ral, sociolxico e histrico).

Pxina 264 de 913

HAB2.6.1 Especifica as relacins entre os artistas e

os clientes da arte romnica.

CCEC
CCL
CSC

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos
l

d
e
k
l

Contidos
B2.8 A aportacin do gtico, expresin dunha cultura
urbana. A catedral e a arquitectura civil. Modalidades
escultricas. A pintura italiana e flamenca, orixe da
pintura moderna.

Criterios de avaliacin
B2.8 Recoecer e explicar as concepcins estticas
e as caractersticas esenciais da arte gtica, relacionndoa co seu contexto histrico e cultural.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HAB2.8.1 Describe as caractersticas xerais da arte

gtica a partir de fontes histricas ou historiogrficas.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.8.2 Describe as caractersticas e evolucin da

arquitectura gtica e especifica os cambios introducidos respecto romnica.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.8.3 Describe as caractersticas e evolucin da

escultura gtica e especifica as sas diferenzas tipolxicas, formais e iconogrficas respecto escultura
romnica.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.8.4 Recoece e explica as innovacins da

pintura de Giotto e doTrecento italiano respecto
pintura romnica e bizantina.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.8.5 Explica as innovacins da pintura flamenga

do sculo XV e cita algunhas obras dos seus principais representantes.

CCEC
CCL
CAA

B2.9 A funcin social da arte gtica

B2.9 Explicar a funcin social da arte gtica, especifi- HAB2.9.1 Especifica as relacins entre os artistas e
cando o papel desempeado por clientes e artistas e
os clientes da arte gtica, ea sa variacin respecto
as relacins entre eles.
ao romnico.

B2.10 O comentario de obras de arte gtica

B2.10Clasificar, analizar e comentar obras significati- HAB2.10.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes CCEC
vas da arte gtica, aplicando un mtodo que incla
obras arquitectnicas gticas: fachada occidental da CCL
diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultucatedral de Reims, interior da planta superior da Sain CAA
ral, sociolxico e histrico).
te Chapelle de Pars.
HAB2.10.2 Identifica, analiza e comenta o Grupo da
Anunciacin e a Visitacin da catedral de Reims.

CCEC
CCL
CSC
CAA

CCEC
CCL
CAA

HAB2.10.3 Identifica, analiza e comenta as seguintes CCEC

pinturas gticas: escena de A fuxida a Exipto, de Giot- CCL
to, na Capela Scrovegni de Padua; o Matrimonio Ar CAA
nolfini, de Jan Van Eyck; O descendemento da cruz,
de Roger van der Weyden; O Xardn das Delicias, de
O Bosco.
l

B2.11 O peculiar desenvolvemento artstico da

B2.11 Recoecer e explicar as concepcins estticas HAB2.11.1 Explica as caractersticas e evolucin da

Pxina 265 de 913

CCEC

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos
Pennsula Ibrica. Arte hispano-musulm. O romnico
no Camio de Santiago. O gtico e a sa longa duracin.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

e as caractersticas esenciais da arte romnica e gtiarte romnica e gtica en Espaa.

ca espaola e hispano-musulm, relacionando cada
un dos seus estilos cos seus respectivos contextos
histricos e culturais.
HAB2.11.2 Explica as caractersticas xerais da arte
islmica a partir de fontes histricas ou historiogrficas.

Competencias clave
CCL
CAA
CCEC
CCL
CAA

HAB2.11.3 Describe os trazos esenciais da mesquita

e o pazo islmico.

CCEC
CCL
CSC

HAB2.11.4 Explica a evolucin da arte hispanomusulm.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.11.5 Explica as caractersticas da arte mudxar CCEC

e especfica, con exemplos de obras concretas, as
CCL
diferencias entre o mudxar popular eo cortesn.
CAA

d
e
k
l

B2.12 O comentario de obras de arte medieval

espaola

B2.12 Clasificar, analizar e comentar obras significa- HAB2.12.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes
tivas da arte medieval espaola, aplicando un mtodo
obras arquitectnicas romnicas: San Vicente de
que incla diferentes enfoques (tcnico, formal, seCardona (Barcelona), San Martn de Frmista, Catemntico, cultural, sociolxico e histrico).
dral de Santiago de Compostela.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.12.2 Identifica, analiza e comenta as seguintes

esculturas romnicas: A dbida de Santo Toms no
ngulo do claustro de Santo Domingo de Silos (Burgos), ltima cena do capitel historiado do claustro de
San Xon da Pea (Huesca), Fachada de Prateras e
Prtico da Gloria da catedral de Santiago.

CCEC
CCL
CAA

HAB2.12.3 Identifica, analiza e comenta as seguintes

pinturas murais romnicas: bveda da Anunciacin
aos pastores no Panten Real de San Isidoro de Len; bsida de San Clemente de Tahull (Lleida).

CCEC
CCL
CAA

HAB2.12.4 Identifica, analiza e comenta as seguintes CCEC

obras arquitectnicas gticas: fachada occidental e
CCL
interior da catedral de Len, interior da catedral de
CAA
Barcelona, interior da igrexa de San Xon dos Reis de
Toledo.
HAB2.12.5 Identifica, analiza e comenta as seguintes
esculturas gticas: tmpano da Portada do Sarmental

Pxina 266 de 913

CCEC
CCL

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
da catedral de Burgos, Retablo de Gil de Silo na
Cartuxa de Miraflores (Burgos).

Competencias clave
CAA

HAB2.12.6 Identifica, analiza e comenta as seguintes CCEC

obras hispanomusulms: Mesquita de Crdoba, Alxa- CCL
fera de Zaragoza, Xiralda de Sevilla, Alhambra de
CAA
Granada.

d
e
g
k
l

h
l

B2.13 O traballo de investigacin en Historia da Arte

B2.13 Realizar e expoer, individualmente ou en

grupo, traballos de investigacin, utilizando tanto medios tradicionais como as novas tecnoloxas.

HAB2.13.1 Realiza un traballo de investigacin sobre

o tratamento iconogrfico e o significado da Visin
apocalptica de Cristo e o Xuzo Final na arte medieval.

B2.14 A conservacin do patrimonio: arte medieval

B2.14 Respectar as creacins da arte medieval,

HAB2.14.1 Explica a importancia da arte romnica no
valorando a sa calidade en relacin coa sa poca
Camio de Santiago.
ea sa importancia como patrimonio que hai que conservar.
HAB2.14.2 Confecciona un catlogo, con breves
comentarios, das obras mis relevantes de arte medieval que se conservan en Galicia.

CCEC
CCL
CAA
CD
CSIEE

CCEC
CCL
CSC

CCEC
CCL
CAA
CSIEE

Bloque 3. Desenvolvemento e evolucin da arte europea no mundo moderno

l

B3.1 O Renacemento. Patrns e artistas. Orixe e

desenvolvemento da nova linguaxe en arquitectura,
escultura e pintura. Achegas dos grandes artistas do
Renacemento italiano.

B3.1 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB3.1.1 Explica as caractersticas esenciais do

CCEC
as caractersticas esenciais da arte do Renacemento,
Renacemento italiano ea sa periodizacin a partir de CCL
relacionndoa co seu contexto histrico e cultural.
fontes histricas ou historiogrficas.
CAA
HAB3.1.2 Especifica as caractersticas da arquitectura CCEC
renacentista italiana e explica a sa evolucin, desde CCL
o Quattrocento ao manierismo.
CAA

Pxina 267 de 913

HAB3.1.3 Especifica as caractersticas da escultura

renacentista italiana e explica a sa evolucin, desde
el Quattrocento ao manierismo.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.1.4 Especifica as caractersticas da pintura

renacentista italiana e explica a sa evolucin, desde
o Quattrocento ao manierismo.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.1.5 Compara a pintura italiana do Quattrocento

CCEC

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
coa dos pintores gticos flamencos contemporneos.

Competencias clave
CCL
CAA

HAB3.1.6 Explica a peculiaridade da pintura venecia- CCEC

na do Cinquecentoe cita aos seus artistas mis repre- CCL
sentativos.
CAA
l

d
e
k
l

B3.2 A funcin social da arte no Renacemento

B3.2 Explicar a funcin social da arte especificando o HAB3.2.1 Describe a prctica do patrocinio no Rena- CCEC
papel desempeado por patrns, Academias, clientes
cemento italiano, e as novas reivindicacins dos artis- CCL
tas en relacin co seu recoecemento social e a natue artistas, e as relacins entre eles.
CSC
reza do seu labor.

B3.3 O comentario de obras de arte: arte do Renacemento

B3.3 Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte do Renacemento, aplicando un mtodo
que incla diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultural, sociolxico e histrico).

HAB3.3.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes

CCEC
obras arquitectnicas do Renacemento italiano: cpu- CCL
la de Santa Mara das Flores e interior da igrexa de
CAA
San Lorenzo, mbalas en Florencia e de Brunelleschi;
Pazo Mdici-Riccardi en Florencia, de Michelozzo;
fachada de Santa Mara Novella e do Pazo Rucellai,
mbolos en Florencia y de Alberti; templete de San
Pietro in Montorio en Roma, de Bramante; cpula e
proxecto de planta de San Pedro do Vaticano, de Miguel ngel; Il Ges en Roma, de Giacomo della Porta
e Vignola; Villa Capra (Villa Rotonda) en Vicenza, de
Palladio.
HAB3.3.2 Identifica, analiza e comenta as seguintes
CCEC
esculturas do Renacemento italiano: primeiro panel
CCL
da Porta do Paraso (da creacin do mundo expul CAA
sin do Paraso), de Ghiberti; DavideGattamelata, de
Donatello Piedad do Vaticano, David, Moiss eTumbas mediceas, de Miguel ngel; O rapto das sabinas,
de Giambologna.
HAB3.3.3 Identifica, analiza e comenta as seguintes
CCEC
pinturas do Renacemento italiano: O tributo da moeda CCL
e A Trinidade, de Masaccio; Anunciacin do Convento
CAA
de San Marcos en Florencia, de Fra Angelico; Madonna do Duque de Urbino, de Piero della Francesca;
A Virxe das rochas, A ltima cea e A Gioconda, de
Leonardo da Vinci; A Escola de Atenas de Rafael; a
bveda e o Xuzo Final da Capela Sixtina, de Miguel
ngel; A tempestade, de Giorgione; Venus de Urbino
e Carlos V en Mhlberg, de Tiziano; O lavatorio, de
Tintoretto; As bodas de Can, de Verons.

B3.4 A recepcin da esttica renacentista na Penn-

B3.4 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB3.4.1 Especifica as caractersticas peculiares do

Pxina 268 de 913

CCEC

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos
sula Ibrica.

d
e
k
l

B3.5 O comentario de obras de arte: arte espaola

do Renacemento

Criterios de avaliacin
as caractersticas esenciais da arte espaola do Renacemento, relacionndoa co seu contexto histrico e
cultural.

B3.5 Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte espaola do Renacemento, aplicando un
mtodo que incla diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultural, sociolxico e histrico).

Estndares de aprendizaxe
Renacemento espaol e o compara co italiano.

Competencias clave
CCL
CAA

HAB3.4.2 Describe a evolucin da arquitectura

renacentista espaola.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.4.3 Explica a peculiaridade da escultura renacentista espaola.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.4.4 Explica as caractersticas da pintura de El

Greco a travs de algunhas das sas obras mis representativas.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.5.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes

obras arquitectnicas do Renacemento espaol: fachada da Universidade de Salamanca; Pazo de Carlos V na Alhambra de Granada, de Pedro Machuca;
Mosteiro de San Lorenzo de El Escorial, de Xon de
Herrera.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.5.2 Identifica, analiza e comenta as seguintes

CCEC
obras escultricas do Renacemento espaol: Sacrifi- CCL
cio de Isaac do retablo de San Bieito de Valladolid, de
CAA
Alonso Berruguete; Santo enterro, de Juan de Juni.
HAB3.5.3 Identifica, analiza e comenta as seguintes
CCEC
pinturas de El Greco: O expolio, A Santa Liga ou Ado- CCL
racin do nome de Xess, O martirio de San Mauricio,
CAA
O enterro do Seor de Orgaz, A adoracin dos pastores, O cabaleiro da man no peito.
l

B3.6 Unidade e diversidade do Barroco. A linguaxe

artstica ao servizo do poder civil e eclesistico. O
Urbanismo barroco. Igrexas e pazos. Principais tendencias.

B3.6 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB3.6.1 Explica as caractersticas esenciais do

as caractersticas esenciais da arte do Barroco, relaBarroco.
cionndoa co seu contexto histrico e cultural.

CCEC
CCL

HAB3.6.2 Especifica as diferenzas entre a concepcin CCEC

barroca da arte e a renacentista.
CCL
CAA
HAB3.6.3 Compara a arquitectura barroca coa renacentista.

Pxina 269 de 913

CCEC
CCL
CAA

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
e
k
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HAB3.6.4 Explica as caractersticas xerais do urbanismo barroco.

CCEC
CCL

HAB3.6.5 Compara a escultura barroca coa renacentista a travs da representacin de David por Miguel
ngel e por Bernini.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.6.6 Describe as caractersticas xerais da

pintura barroca e especifica as diferenzas entre a Europa catlica e a protestante.

HAB3.6.7 Distingue e caracteriza as grandes tendencias da pintura barroca en Italia e os seus principais
representantes.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.6.8 Especifica as peculiaridades da pintura

barroca flamenca e holandesa.

CCEC
CCL
CAA

CCEC
CCL
CAA
CSC

B3.7 A funcin social da arte no Barroco

B3.7 Explicar a funcin social da arte especificando o HAB3.7.1 Describe o papel desempeado no sculo
papel desempeado por patrns, Academias, clientes
XVIII polas Academias en toda Europa e, en particue artistas, e as relacins entre eles.
lar, polo Saln de Pars.

CCEC
CCL
CSC

B3.8 O comentario de obras de arte: arte do Barroco

B3.8 Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte do Barroco, aplicando un mtodo que incla diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico,
cultural, sociolxico e histrico).

CCEC
CCL
CAA

HAB3.8.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes

obras arquitectnicas do Barroco europeo do sculo
XVII: fachada de San Pedro do Vaticano, de Carlo
Maderno; columnata da praza de San Pedro do Vaticano, de Bernini; San Carlos das Catro Fontes en
Roma, de Borromini; Pazo de Versalles, de Le Vau,
J.H. Mansart e Le Ntre.

HAB3.8.2 Identifica, analiza e comenta as seguintes

CCEC
esculturas de Bernini: David, Apolo e Dafne, O xtase CCL
de Santa Teresa, Ctedra de San Pedro.
CAA
HAB3.8.3 Identifica, analiza e comenta as seguintes
CCEC
pinturas do Barroco europeo do sculo XVII: Vocacin CCL
de San Mateo e Morte da Virxe, de Caravaggio; Triun CAA
fo de Baco e Ariadna, na bveda do Pazo Farnese de
Roma, de Annibale Carracci; Adoracin do nome de
Xess, bveda de IlGes en Roma, de Gaulli (IlBaciccia); Adoracin dos Magos, As tres Gracias e O xar-

Pxina 270 de 913

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dn do Amor, de Rubens; A leccin de anatoma do

doutor Tulpy, A rolda nocturna, de Rembrandt.
l

d
e
k
l

B3.9 O Barroco hispnico. Urbanismo e arquitectura. B3.9 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB3.9.1 Explica as caractersticas do urbanismo
Imaxinera barroca. A aportacin da pintura espaola:
as caractersticas esenciais da arte espaola do Babarroco en Espaa e a evolucin da arquitectura esrroco, relacionndoa co seu contexto histrico e cultuas grandes figuras do sculo de Ouro.
paola durante o sculo XVII.
ral.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.9.2 Explica as caractersticas da imaxinera

barroca espaola do sculo XVII e compara a escola
castel coa andaluza.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.9.3 Explica as caractersticas xerais da pintura

espaola do sculo XVII.

CCEC
CCL

HAB3.9.4 Describe as caractersticas e evolucin da

pintura de Velzquez a travs dalgunhas das sas
obras mis significativas.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.10.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes

obras arquitectnicas do Barroco espaol do sculo
XVII: Praza Maior de Madrid, de Xon Gmez de Mora; Retablo de San Estebo de Salamanca, de Churriguera.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.10.2 Identifica, analiza e comenta as seguintes

esculturas do Barroco espaol do sculo XVII: Piedad, de Gregorio Fernndez, Inmaculada do facistol,
de Alonso Cano; Magdalena penitente, de Pedro de
Mena.

CCEC
CCL
CAA

B3.10 O comentario de obras de arte: arte espaola

do Barroco

B3.10 Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte espaola do Barroco, aplicando un mtodo que incla diferentes enfoques (tcnico, formal,
semntico, cultural, sociolxico e histrico).

HAB3.10.3 Identifica, analiza e comenta as seguintes CCEC

pinturas espaolas do Barroco espaol do sculo
CCL
XVII: Martirio de San Felipe, O soo de Xacob e O
CAA
patizambo, de Ribera; Bodegn do Museo do Prado,
de Zurbarn; O aguador de Sevilla, Os borrachos, A
fragua de Vulcano, A rendicin de Breda, O Prncipe
Baltasar Carlos a cabalo, A Venus do espello, As meninas, As fiandeiras, de Velzquez; A Sagrada Familia
do paxario, A Inmaculada de El Escorial, Os nenos
da concha, Nenos xogando aos dados, de Murillo.
l

B3.11 O sculo XVIII. A pervivencia do Barroco. O

refinamento Rococ. Neoclasicismo e Romanticismo.

B3.11 Recoecer e explicar as concepcins estticas

e as caractersticas esenciais da arte do sculo XVIII,
relacionando cada un dos seus estilos cos seus res-

Pxina 271 de 913

HAB3.11.1 Explica o sculo XVIII como poca de

coexistencia de vellos e novos estilos artsticos nun
contexto histrico de cambios profundos.

CCEC
CCL
CAA

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

pectivos contextos histricos e culturais.

d
e
k
l

B3.12 O comentario de obras de arte: arte do sculo

XVIII

B3.12 Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte do sculo XVIII, aplicando un mtodo
que incla diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultural, sociolxico e histrico).

Competencias clave
CSC

HAB3.11.2 Compara o Barroco tardo e o Rococ e

especifica a diferente concepcin da vida ea arte que
encerran una e outro.

CCEC
CCL
CAA
CSC

HAB3.11.3 Explica as razns do xurdimento do

Neoclasicismo e as sas caractersticas xerais en
arquitectura, escultura e pintura.

CCEC
CCL
CSC

HAB3.11.4 Comenta a escultura neoclsica a travs

da obra de Canova.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.11.5 Especifica as posibles coincidencias entre

o Neoclasicismo e o Romanticismo na pintura de David.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.11.6 Distingue entre a corrente tradicional e a

clasicista da arquitectura barroca espaola do sculo
XVIII.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.11.7 Explica a figura de Salzillo como ltimo

representante da imaxinera relixiosa espaola en
madeira policromada.

CCEC
CCL
CAA

HAB3.12.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes CCEC

obras arquitectnicas do sculo XVIII: fachada do
CCL
Hospicio de San Fernando de Madrid, de Pedro de
CAA
Ribera; fachada do Obradoiro da catedral de Santiago
de Compostela, de Casas e Novoa; Pazo Real de
Madrid, de Juvara e Sacchetti; Panten de Pars, de
Soufflot; Museo do Prado en Madrid, de Juan de Villanueva.
HAB3.12.2 Identifica, analiza e comenta as seguintes CCEC
obras escultricas do sculo XVIII: A oracin no horto, CCL
de Salzillo; Eros e Psique e Paulina Bonaparte, de
CAA
Canova.
HAB3.12.3 Identifica, analiza e comenta as seguintes
obras de David: O xuramento dos Horacios e A morte

Pxina 272 de 913

CCEC
CCL

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
de Marat.

d
e
g
k
l

h
l

Competencias clave
CAA

B3.13 O traballo de investigacin en Historia da Arte

B3.13 Realizar e expoer, individualmente ou en

grupo, traballos de investigacin, utilizando tanto medios tradicionais como as novas tecnoloxas.

HAB3.13.1 Realiza un traballo de investigacin sobre

o proceso de construcin da nova baslica de San
Pedro do Vaticano ao longo dos sculos XVI e XVII.

CCEC
CCL
CAA
CD
CSIEE

B3.14 A conservacin do patrimonio: arte moderna

B3.14 Respectar as creacins da arte da Idade

Moderna, valorando a sa calidade en relacin coa
sa poca ea sa importancia como patrimonio que
hai que conservar.

HAB3.14.1 Confecciona un catlogo, con breves

comentarios, das obras mis relevantes da arte dos
sculos XVI ao XVIII que se conservan en Galicia.

CCEC
CCL
CAA
CSIEE

Bloque 4. O sculo XIX: a arte dun mundo en transformacin

l

B4.1. A figura de Goya.

B4.1 Analizar a obra de Goya, identificando nela os

trazos propios das correntes da sa poca e os que
anticipan diversas vangardas posteriores.

HAB4.1.1 Analiza a evolucin da obra de Goya como

pintor e gravador, dende a sa chegada Corte ata o
seu exilio final en Burdeos.

CCEC
CCL
CAA

HAB4.1.2 Compara a visin de Goya nas series de

CCEC
gravados Os caprichos e Os disparates ou proverbios. CCL
CAA

d
e
k
l

B4.2 O comentario de obras de arte: Goya

B4.2 Clasificar, analizar e comentar obras significati- HAB4.2.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes
CCEC
vas de Goya, aplicando un mtodo que incla diferenobras de Goya: O quitasol, A familia de Carlos IV, O 2 CCL
tes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultural,
de maio de 1808 en Madrid (A loita cos mamelucos),
CAA
Os fusilamentos do 3 de maio de 1808; Desastre n
sociolxico e histrico).
15 (E non hai remedio) da serie Os desastres da
guerra; Saturno devorando a un fillo e A leiteira de
Burdeos.

B4.3 A Revolucin industrial e o impacto dos novos

materiais na arquitectura. Do Historicismo ao Modernismo. A Escola de Chicago.
O nacemento do urbanismo moderno.

B4.3 Recoecer e explicar as concepcins estticas HAB4.3.1 Describe as caractersticas e evolucin da

e as caractersticas esenciais da arquitectura do scuarquitectura do ferro no sculo XIX, en relacin cos
lo XIX, relacionando cada un dos seus estilos cos
avances e necesidades da revolucin industrial.
seus respectivos contextos histricos e culturais.

HAB4.3.2 Explica as diferenzas entre enxeeiros e

arquitectos na primeira metade do sculo XIX.

Pxina 273 de 913

CCEC
CCL
CAA
CSC
CMCCT

CCEC
CCL
CAA

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
e
k
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HAB4.3.3 Explica as caractersticas do neoclasicismo

arquitectnico durante o Imperio de Napolen.

CCEC
CCL

HAB4.3.4 Explica as caractersticas do historicismo

en arquitectura ea sa evolucin cara o eclecticismo.

CCEC
CCL
CAA

HAB4.3.5 Explica as caractersticas e principais

tendencias da arquitectura modernista.

CCEC
CCL

HAB4.3.6 Especifica as achegas da Escola de Chicago arquitectura.

CCEC
CCL

HAB4.3.7 Describe as caractersticas e obxectivos

das remodelacins urbanas de Pars, Barcelona e
Madrid na segunda metade do sculo XIX.

CCEC
CCL
CCEC
CCL
CAA

B4.4. O comentario de obras de arte: a arquitectura

do sculo XIX

B4.4 Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arquitectura do sculo XIX, aplicando un mtodo que incla diferentes enfoques (tcnico, formal,
semntico, cultural, sociolxico e histrico).

HAB4.4.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes

obras arquitectnicas: Templo da Magdalena en Pars, de Vignon; Parlamento de Londres, de Barry e
Pugin; Auditorium de Chicago, de Sullivan e Adler;
Torre Eiffel de Pars; Templo da Sagrada Familia en
Barcelona, de Gaud.

B4.5 A evolucin da pintura: Romanticismo, Realismo, Impresionismo, Simbolismo. Os postimpresionistas, o xerme das vangardas pictricas do sculo XX.

B4.5. Recoecer e explicar as concepcins estticas

e as caractersticas esenciais da pintura do sculo
XIX, relacionando cada un dos seus estilos cos seus
respectivos contextos histricos e culturais.

HAB4.5.1 Describe as caractersticas do Romanticis- CCEC

mo na pintura e distingue entre o romanticismo da lia CCL
de Ingres e o romanticismo da cor de Gericault e De CAA
lacroix.
HAB4.5.2 Compara as visins romnticas da paisaxe
en Constable e Turner.

CCEC
CCL
CAA

HAB4.5.3 Explica o Realismo ea sa aparicin no

CCEC
contexto dos cambios sociais e culturais de mediados CCL
do sculo XIX.
CSC
HAB4.5.4 Compara o Realismo co Romanticismo.

Pxina 274 de 913

CCEC
CCL
CAA

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
HAB4.5.5 Describe as caractersticas xerais do
Impresionismo e o Neoimpresionismo.

Competencias clave
CCEC
CCL

HAB4.5.6 Define o concepto de postimpresionismo e CCEC

especifica as achegas de Czanne e Van Gogh coma CCL
precursores das grandes correntes artsticas do scu CAA
lo XX.
HAB4.5.7 Explica o Simbolismo de finais do sculo
XIX como reaccin fronte ao Realismo eo Impresionismo.
l

d
e
k
l

d
e
k
l

CCEC
CCL
CAA

B4.6 A funcin social da arte no sculo XIX

B4.6 Explicar a evolucin cara a independencia dos HAB4.6.1 Explica os cambios que se producen no
CCEC
artistas respecto aos clientes, especificando o papel
sculo XIX nas relacins entre artistas e clientes, refe- CCL
desempeado polas Academias, os Salns, as galerridos pintura.
CSC
as privadas e os marchantes.

B4.7 O comentario de obras de arte: o sculo XIX

B4.7. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da pintura do sculo XIX, aplicando un mtodo
que incla diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultural, sociolxico e histrico).

B4.8 A escultura: a pervivencia do clasicismo. Rodin.

B4.8 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB4.8.1 Relaciona a producin eo academicismo

as caractersticas esenciais da escultura do sculo
dominante na escultura do sculo XIX coas transforXIX, relacionando cada un dos seus estilos cos seus
macins levadas a cabo nas cidades (monumentos
conmemorativos en prazas, parques e avenidas, e
respectivos contextos histricos e culturais.
esculturas funerarias nos novos cemiterios).

B4.9 O comentario de obras de arte: o sculo XIX

B4.9. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da escultura do sculo XIX, aplicando un mtodo
que incla diferentes enfoques (tcnico, formal, semntico, cultural, sociolxico e histrico).

Pxina 275 de 913

HAB4.7.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes

CCEC
pinturas do sculo XIX: O bao turco, de Ingres; A
CCL
balsa da Medusa, de Gericault; A liberdade guiando
CAA
ao pobo, de Delacroix; O carro de feno, de Constable;
Chuvia, vapor e velocidade, de Turner; O enterro de
Ornans, de Courbet;O nxelus, de Millet; Almorzo
sobre a herba, de Manet; Impresin, sol nacente ea
serie sobre a Catedral de Run, de Monet; Le Moulin
de la Galette, de Renoir; Unha tarde de domingo na
Grande Jatte, de Seurat; Xogadores de cartas e Mazs e laranxas, de Czanne; A noite estrelada e O
segador, de Van Gogh; Visin despois do sermn e O
mercado (Ta matete), de Gauguin.

CCEC
CCL
CAA
CSC

HAB4.8.2 Explica as caractersticas da renovacin

escultrica emprendida por Rodin.

CCEC
CCL

HAB4.9.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes

obras de Rodin: O pensador e Os burgueses de Calais.

CCEC
CCL
CAA

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
e
g
k
l

h
l

Contidos
B4.10 O traballo de investigacin en Historia da Arte

B4.11. A conservacin do patrimonio: arte do sculo

XIX

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B4.10. Realizar e expoer, individualmente ou en

grupo, traballos de investigacin, utilizando tanto medios tradicionais coma as novas tecnoloxas.

HAB4.10.1 Realiza un traballo de investigacin sobre

as Exposicins Universais do sculo XIX ea sa importancia dende o punto de vista arquitectnico.

CCEC
CCL
CAA
CD
CSIEE

HAB4.10.2 Realiza un traballo de investigacin sobre

a influencia da fotografa e o gravado xapons no
desenvolvemento do Impresionismo, con referencias
a obras concretas.

CCEC
CCL
CAA
CD
CSIEE

CCEC
CCL
CAA
CSIEE

B4.11. Respectar as creacins da arte do sculo XIX, HAB4.11.1 Confecciona un catlogo, con breves
valorando a sa calidade en relacin coa sa poca
comentarios, das obras mis relevantes da arte do
ea sa importancia como patrimonio que hai que consculo XIX que se conservan en Galicia.
servar.

Competencias clave

Bloque 5. A ruptura da tradicin: a arte na primeira metade do sculo XX

l

B5.1 O fenmeno das vangardas nas artes plsticas: B5.1 Recoecer e explicar as concepcins estticas
Fauvismo, Cubismo, Futurismo, Expresionismo, pintue as caractersticas esenciais das vangardas artsticas das artes plsticas na primeira metade do sculo
ra abstracta, Dadasmo e Surrealismo.
XX, relacionando cada unha delas cos seus respectivos contextos histricos e culturais.

Pxina 276 de 913

HAB5.1.1 Define o concepto de vangarda artstica en

relacin co acelerado ritmo de cambios na sociedade
da poca e a liberdade creativa dos artistas iniciada
na centuria anterior.

CCEC
CCL
CSC

HAB5.1.2 Describe a orixe e caractersticas do

Fauvismo.

CCEC
CCL

HAB5.1.3 Describe o proceso de xestacin e as

caractersticas do Cubismo, distinguindo entre o Cubismo analtico eo sinttico.

HAB5.1.4 Describe o ideario e principios bsicos do

futurismo.

CCEC
CCL

HAB5.1.5 Identifica os antecedentes do expresionismo no sculo XIX, explica as sas caractersticas

xerais e especifica as diferenzas entre os grupos alemns A Ponte e O xinete azul.

CCEC
CCL
CAA

HAB5.1.6 Describe o proceso de xestacin e as

caractersticas da pintura abstracta, distingue a ver-

CCEC
CCL

CCEC
CCL
CAA
CSC

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

tente cromtica e a xeomtrica, e especifica algunhas CAA

das sas correntes mis significativas, como o Suprematismo ruso ou o Neoplasticismo.
HAB5.1.7 Describe as caractersticas do Dadasmo
como actitude provocadora nun contexto de crise.

CCEC
CCL
CSC

HAB5.1.8 Explica a orixe, caractersticas e obxectivos CCEC

do Surrealismo.
CCL
HAB5.1.9 Explica a importancia dos pintores espaois CCEC
Picasso, Mir e Dal no desenvolvemento das van CCL
gardas artsticas.
HAB5.1.10 Explica a renovacin temtica, tcnica e
CCEC
formal da escultura na primeira metade do sculo XX, CCL
distinguindo as obras que estn relacionadas coas
CAA
vangardas pictricas e as que utilizan recursos ou
linguaxes independentes.
l
e

B5.2 O comentario de obras de arte: a plstica na

primeira metade do sculo XX

B5.2. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da plstica da primeira metade do sculo XX,
aplicando un mtodo que incla diferentes enfoques
(tcnico, formal, semntico, cultural, sociolxico e
histrico).

HAB5.2.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes

CCEC
obras: A alegra de vivir, de Matisse; As seoritas de CCL
Aviny, Retrato de Ambroise Vollard, Natureza morta
CAA
con cadeira de reixa de cana e Guernica, de Picasso;
A cidade que emerxe, de Boccioni; O berro, de
Munch; A ra, de Kirchner; LricaeSobre branco II, de
Kandinsky; Cadrado negro, de Malevich; Composicin
II, de Mondrian; L.H.O.O.Q., de Duchamp; O elefante
das Celebes, de Ernst; A chave dos campos, de Magritte; O entroido de Arlequne Mulleres e paxaros
luz da la, de Mir; O xogo lgubre e A persistencia
da memoria, de Dal.
HAB5.2.2 Identifica, analiza e comenta as seguintes
obras escultricas: O profeta, de Gargallo; Formas
nicas de continuidade no espazo, de Boccioni; Fonte, de Duchamp; Muller peitendose ante un espello,
de Xulio Gonzlez; Mademoiselle Pogany I, de Brancusi; Lagosta, nasa e cola de pez, de Calder; Figura
reclinada, de Henry Moore.

CCEC
CCL
CAA

B5.3 Renovacin da linguaxe arquitectnica: o

B5.3 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB5.3.1 Explica o proceso de configuracin e os
CCEC
funcionalismo do Movemento Moderno e a arquitectuas caractersticas esenciais da arquitectura da primeitrazos esenciais do Movemento Moderno en arquitec- CCL
ra metade do sculo XX, relacionando cada unha dera orgnica.
tura.
CAA

Pxina 277 de 913

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
las cos seus respectivos contextos histricos e culturais.

e
l

Estndares de aprendizaxe
HAB5.3.2 Especifica as achegas da arquitectura
orgnica ao Movemento Moderno.

Competencias clave
CCEC
CCL
CAA

B5.4 O comentario de obras de arte: a arquitectura da B5.4 Clasificar, analizar e comentar obras significati- HAB5.4.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes
CCEC
vas da arquitectura da primeira metade do sculo XX,
obras arquitectnicas: Edificio da Bauhaus en Dessau CCL
primeira metade do sculo XX
aplicando un mtodo que incla diferentes enfoques
(Alemania), de Gropius; Pavilln de Alemaa en Bar CAA
(tcnico, formal, semntico, cultural, sociolxico e
celona, de Mies van der Rohe; Vila Saboia en Poissy
(Francia), de Le Corbusier; Casa Kaufman (Casa da
histrico).
Cascada), de Frank Lloyd Wright.

d
e
g
k
l

B5.5 O traballo de investigacin en Historia da Arte

B5.5. Realizar e expoer, individualmente ou en

grupo, traballos de investigacin, utilizando tanto medios tradicionais coma as novas tecnoloxas.

HAB5.5.1 Realiza un traballo de investigacin sobre o CCEC

GATEPAC (Grupo de Artistas e Tcnicos Espaois
CCL
Para o Progreso da Arquitectura Contempornea).
CAA
CD
CSIEE

d
h
k
l

B5.6 A conservacin do patrimonio: arte do sculo

XX

B5.6 Respectar as manifestacins da arte da primeira HAB5.6.1 Selecciona unha obra arquitectnica, unha
metade do sculo XX, valorando a sa importancia
escultura ou unha pintura da primeira metade do scomo expresin da profunda renovacin da linguaxe
culo XX, das existentes en Galicia, e xustifica a sa
artstica na que se substenta a liberdade creativa aceleccin.
tual.

CCEC
CCL
CAA
CSIEE

Bloque 6. A universalizacin da arte dende a segunda metade do sculo XX

l

B6.1 O predominio do Movemento Moderno ou Estilo B6.1 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB6.1.1 Explica o papel desempeado no proceso
Internacional en arquitectura. A arquitectura marxe
as caractersticas esenciais da arquitectura dende a
de universalizacin da arte polos medios de comunido estilo internacional: High Tech, arquitectura Possegunda metade do sculo XX, enmarcndoa nas
cacin de masas e as exposicins e feiras internacionovas relacins entre clientes, artistas e pblico que
moderna, Deconstrucin.
nais de arte.
caracterizan ao mundo actual.
HAB6.1.2. Explica as razns da pervivencia e difusin
internacional do Movemento Moderno en arquitectura.
HAB6.1.3 Distingue e describe as caractersticas
doutras tendencias arquitectnicas marxe do Movemento Moderno ou Estilo Internacional, en particular a High Tech, a postmoderna e a deconstrucin.

d
e
k
l

B6.2 O comentario de obras de arte: a arquitectura

dende a segunda metade do sculo XX

B6.2. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arquitectura dende a segunda metade do sculo XX, aplicando un mtodo que incla diferentes
enfoques (tcnico, formal, semntico, cultural, sociolxico e histrico).

Pxina 278 de 913

CCEC
CCL
CSC
CCEC
CCL
CCEC
CCL
CAA

HAB6.2.1 Identifica, analiza e comenta as seguintes

CCEC
obras: a Unitdhabitation en Marsella, de Le Corbu CCL
sier; o SeagramBuilding en Nova York, de M. van der
CAA
Rohe e Philip Johnson; o Museo Guggenheim de Nova York, de F. Lloyd Wright; a Sydney Opera House,
de J. Utzon; o Centro Pompidou de Pars, de R. Piano

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

e R. Rogers; o AT & T Building de Nova York, de Philip Johnson; o Museo Guggenheim de Bilbao, de F. O.
Gehry.
l

d
e
k
l

B6.3 As artes plsticas: das segundas vangardas

postmodernidade.

B6.4 O comentario de obras de arte: a arte dende a

segunda metade do sculo XX

B6.3 Recoecer e explicar as concepcins estticas e HAB6.3.1 Explica e compara o Informalismo europeo
as caractersticas esenciais das artes plsticas dende
e o Expresionismo abstracto norteamericano.
a segunda metade do sculo XX, enmarcndoa nas
novas relacins entre clientes, artistas e pblico que
caracterizan ao mundo actual.
HAB6.3.2 Explica a Abstraccin postpictrica.

B6.4 Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte dende a segunda metade do sculo XX,
aplicando un mtodo que incla diferentes enfoques
(tcnico, formal, semntico, cultural, sociolxico e
histrico).

Pxina 279 de 913

CCEC
CCL
CAA
CCEC
CCL

HAB6.3.3 Explica O minimalismo.

CCEC
CCL

HAB6.3.4 Explica a arte cintica e a Op-Art.

CCEC
CCL

HAB6.3.5 Explica a arte conceptual.

CCEC
CCL

HAB6.3.6 Explica a Arte Povera.

CCEC
CCL

HAB6.3.7 Distingue e explica algunhas das principais

correntes figurativas: Pop-Art, Nova Figuracin, Hiperrealismo.

CCEC
CCL
CAA

HAB6.3.8 Explica en qu consisten as seguintes

manifestacins de arte non duradeira: Happening,
Body Art y Land Art.

CCEC
CCL

HAB6.3.9 Describe os formulacins xerais da posmodernidade, referida s artes plsticas.

CCEC
CCL

HAB6.4.1 Identifica (ao autor e a corrente artstica,

non necesariamente o ttulo), analiza e comenta as
seguintes obras: Pintura (Museo Nacional Centro de
Arte Reina Sofa de Madrid), de Tapies; Grito n 7, de
Antonio Saura; One: number 31, 1950, de J. Pollock;
Ctesiphon III, de F. Stella; Equivalente VIII, de Carl
Andr; Vega 200, de Vasarely; Unha e tres cadeiras,
de J. Kosuth; Igl con rbore, de Mario Merz; Marilyn
Monroe (serigrafa de 1967), de A. Warhol; O Papa
que berra (estudo a partir do retrato do Papa Inocen-

CCEC
CCL
CAA

Historia da Arte. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cio X), de Francis Bacon; A Gran Va madrilea en

1974, de Antonio Lpez.
l

B6.5 Novos sistemas visuais: fotografa, cine e

televisin, cartelismo, cmic.
A combinacin de linguaxes expresivas.

B6.5 Explicar o desenvolvemento e a extensin dos

novos sistemas visuais, como a fotografa, o cine, a
televisin,o cartelismo ou o cmic, especificando o
modo en que combinan diversas linguaxes expresivas.

i
l

B6.6 O impacto das novas tecnoloxas na difusin e a B6.6 Describir as posibilidades que abriron as novas
tecnoloxas, explicando os seus efectos tanto para a
creacin artstica.
creacin artstica como para a difusin da arte.

B6.7 Arte e cultura visual de masas.

HAB6.5.1 Explica brevemente o desenvolvemento

dos novos sistemas visuais e as caractersticas da
sa linguaxe expresiva: fotografa, cartel, cine, cmic,
producins televisivas, videoarte, arte por ordenador.

CCEC
CCL

HAB6.6.1 Especifica as posibilidades que ofrecen as

novas tecnoloxas para a creacin artstica e para a
difusin da arte.

B6.7 Identificar a presenza da arte na vida coti,

HAB6.7.1 Define o concepto de cultura visual de
distinguindo os moi diversos mbitos en que se manimasas e describe os seus trazos esenciais.
festa.
HAB6.7.2 Identifica a arte nos diferentes mbitos da
vida coti.

h
l

B6.8 O patrimonio artstico como riqueza cultural. A

preocupacin pola sa conservacin.A UNESCO.

B6.8 Respectar as manifestacins da arte de todos os HAB6.8.1 Explica a orixe do Patrimonio Mundial da
tempos, valorndoas como patrimonio cultural herdaUNESCO e os obxectivos que persegue.
do que se debe conservar e transmitir s xeracins
futuras.Explicar qu o Patrimonio Mundial da
HAB6.8.2 Realiza un traballo de investigacin relacioUNESCO, describindo a sa orixe e finalidade.
nado cos bens artsticos de Espaa e Galicia inscritos
no catlogo do Patrimonio Mundial da UNESCO.

CCEC
CCL
CMCCT
CD

CCEC
CCL
CSC
CCEC
CCL
CSC
CCEC
CCL

CCEC
CCL
CAA
CD
CSIEE

Bloque 7. O vocabulario artstico

e
l

B7.1 O vocabulario artstico.

B7.1 Utilizar a terminoloxa especfica da arte nas

exposicins orais e escritas, denominando con precisin os principais elementos e tcnicas.

Pxina 280 de 913

HAB7.1.1 Utiliza con correccin a terminoloxa especfica das artes en exposicins orais e escritas.

CCEC
CCL

2.1.16 Historia da Filosofa

Introducin
A Historia da Filosofa ademais de ser unha materia que d sentido e continuidade dende unha perspectiva histrica s ideas que se presentaron nas materias de Filosofa de 4 ESO e Filosofa de 1 de Bacharelato, contribe ao desenvolvemento
integral do alumno de bacharelato posto que permite tomar conciencia do seu ser como ser pensante e autnomo, e reflexionar sobre as sas propias crenzas, ideas e conviccins e as do mundo que o rodea, de xeito crtico e razoado, rexeitndoas
e/ou modificndoas ou asumndoas como parte de si.
A Historia da Filosofa non se presenta como un percorrido cronolxico polas ideas do pensamento occidental sen mis, tampouco debera ser un mero compendio de autores, senn un intento de achegamento ao esforzo do ser humano por comprender a realidade e ao propio ser humano en todas as sas dimensins. Trtase dunha investigacin que nos far mis libres, permitiranos comprender o pasado, o presente e proxectar solucins sobre os problemas que se nos formulen no futuro. no pensar de "outros" (e con "outros") que se foi configurando ao longo da Historia das ideas, como lograremos estimular o noso propio pensamento, ese "sapere aude" kantiano, que nos leve a xerar as nosas propias ideas tendo en conta de
onde proceden e respectando aos que non pensan como ns. Ese pensar a travs do dilogo de distintos autores e pocas que foron creando aproximacins ou tendencias cara verdade respecto aos problemas e grandes preguntas que se formulou o ser humano ao longo da sa existencia constite a Historia da Filosofa.
Esta materia contribe ao desenvolvemento das competencias clave do bacharelato pola sa propia natureza e pola forma que est articulada, permitindo o desenvolvemento persoal e social como cidadn, as como o seu desenvolvemento profesional no futuro, xa que, como materia terminal do Bacharelato adquire tamn a dimensin de propedutica para un amplo abano de estudos e profesins posteriores. A Historia da Filosofa permite aos alumnos e alumnas de bacharelato contribur
consecucin das seguintes competencias:a) a Competencia en Comunicacin Lingstica a travs de disertacins, argumentacins, anlises de textos relevantes, definicins de termos, dilogos, exposicins orais e escritas, ensaios filosficos, etc.;
b) as Competencias Sociais e Cvicas presntanse estn asociadas a numerosos estndares de aprendizaxe da materia que poen ao alumnado en relacin co proceso de formacin e transformacin da sociedade humana dende as sas orixes, as
como permiten coecer os seus problemas e as respostas que se deron ao longo da Historia...; c) a Competencia de Aprender a Aprender contribe a que o alumnado sexa capaz de aprender por si mesmo ao consolidar esta faceta noutros mbitos,
as como de cara ao futuro; as se pide reflexionar, aprender en equipo, comprender e explicar, etc. d) desenvlvese a Competencia Dixital realizando traballos colectivos a travs da TIC, utilizando ferramentas informticas para realizar presentacins, buscas en internet, ... e) fomenta tamn a consecucin entre outras competencias a da Conciencia e Expresins Culturais, xa que se recorre constantemente ao dilogo entre pocas e autores anteriores facendo unha revisin das achegas
destes ao mbito das expresins culturais a nivel histrico.
A consecucin destas competencias clave por parte do alumnado non se levar a cabo sen un cambio a nivel metodolxico no proceso de ensino-aprendizaxe que vai supoer un reto para os profesionais da educacin nesta etapa. Este cambio ha
de concretarse na prctica de traballo na aula e na metodoloxa que ha de permitir o desempeo ao noso alumnado dun alto grao de dominio das competencias apoindose na aprendizaxe cooperativa, a resolucin conxunta de casos ou problemas..., que lles permitan xeneralizar estratexias e aplicalas en situacins similares e reais aprendendo dos demais. Pdense utilizar procedementos de avaliacin variados como por exemplo rbricas, escalas, probas orais e escritas, portfolios, traballos de clase entre outros e posibilitando a participacin do alumnado no seu proceso de avaliacin.
Outro aspecto que destacamos da materia de Historia da Filosofa o tratamento dos elementos transversais que corresponden ao bacharelato especialmente destacando a Comprensin oral e escrita e a Expresin oral e escrita en todos os bloques da materia, ou o uso das TIC como elemento transversal no propio currculo da materia, entre outros.
A materia de HF est organizada en cinco bloques, o primeiro deles transversal e polo tanto reaparecer ao longo de todo o currculo, trtase da anlise de textos, a argumentacin, as ferramentas de investigacin propias da Filosofa e as aplicacins das TIC na materia. Os outros catro bloques corresponden coas catro pocas mis relevantes da Historia a nivel do pensamento: Grecia Antiga, a Idade Media, a Modernidade e a Ilustracin, e a filosofa Contempornea que chega a ocuparse
de autores e problemas actuais. Estes catro bloques estn estruturados a travs de autores relevantes sinalando a sa terminoloxa, os textos mis representativos, as sas teoras caractersticas e contextualizndoos con outros autores ou pocas
resaltando sa vez as contribucins destes sociedade e sa poca

2 de bacharelato
Historia da Filosofa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Contidos transversais

b
d
e
h

B1.1. O comentario de texto.

B1.2. O dilogo filosfico e a argumentacin.

B1.1. Realizar a anlise de fragmentos dos textos

mis relevantes da Historia da Filosofa, e ser capaz
de transferir os coecementos a outros autores ou
problemas.

Pxina 281 de 913

HFB1.1.1. Comprende o sentido global dos textos

mis relevantes dos autores estudados, recoecendo
a orde lxica da argumentacin, e sendo capaz de
transferir os coecementos a outros autores ou problemas, recoecendo as formulacins que se defenden.

CCL

Historia da Filosofa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HFB1.1.2. Analiza as ideas do texto, identificando a

CAA
conclusin e os conceptos e ideas relevantes, recoecendo a estrutura do texto e a orde lxica da sas
ideas.
HFB1.1.3. Argumenta a explicacin das ideas presen- CAA
tes no texto, relacionndoas coa filosofa do autor e os
contidos estudados.

a
b
c
d
e

B1.2. O dilogo filosfico e a argumentacin.

b
d
e
g
k

B1.3. As ferramentas de aprendizaxe e investigacin

da Filosofa.

B1.2. Argumentar con claridade e capacidade crtica,

oralmente e por escrito, as sas propias opinins sobre os problemas fundamentais da Filosofa, dialogando de xeito razoado con outras posicins diferentes.

HFB1.2.1. Argumenta as sas propias opinins con

claridade e coherencia, tanto oralmente como por escrito.

CSIEE

HF1.2.2. Utiliza o dilogo racional na defensa das

sas opinins, valorando positivamente a diversidade
de ideas e, vez, apoindose nos aspectos comns.

CSC

B1.3. Aplicar adecuadamente as ferramentas e

procedementos do traballo intelectual aprendizaxe
da Filosofa, realizando traballos de organizacin e
investigacin dos contidos.

HF1.3.1. Sintetiza correctamente a filosofa de cada

autor, mediante resumos dos seus contidos fundamentais, clasificndoos nos ncleos temticos que
atravesan a historia da filosofa: realidade, coecemento, ser humano, tica e poltica.

CAA

HF1.3.2. Elabora listas de vocabulario de conceptos, CAA

comprendendo o seu significado e aplicndoos con
rigor, organizndoos en esquemas ou mapas conceptuais, tboas cronolxicas e outros procedementos
tiles para a comprensin da filosofa do autor.
HF1.3.3. Selecciona informacin de distintas fontes,
bibliogrficas e de Internet, recoecendo as fontes
fiables.

CD

HF1.3.4. Realiza redaccins ou disertacins, traballos CSIEE

de investigacin e proxectos que impliquen un esforzo
creativo e unha valoracin persoal dos problemas
filosficos formulados na Historia da Filosofa.
d
g
k

B1.4. A aplicacin das competencias TIC Historia da B1.4. Utilizar as Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin na realizacin e exposicin dos trabaFilosofa.
llos de investigacin filosfica.

Pxina 282 de 913

HF1.4.1. Utiliza as ferramentas informticas e da web

2.0., como wikis, blogues, redes sociais, procesador
de textos, presentacin de diapositivas ou recursos
multimedia, para o desenvolvemento dos traballos.

CD

HF1.4.2. Realiza buscas avanzadas en internet sobre

os contidos da investigacin, decidindo os conceptos
adecuados.

CD

Historia da Filosofa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HF1.4.3. Colabora en traballos colectivos de investi CD

gacin sobre os contidos estudados utilizando as TIC.
Bloque 2. A Filosofa na Grecia antiga

b
c
d
e
h

B2.1. A orixe da Filosofa grega: Os presocrticos:

Resposta orixe do cosmos.
B2.2.A dialctica socrtica.
B2.3.O convencionalismo democrtico e o relativismo
dos sofistas
B2.4. Platn: Ontoloxa e coecemento, a concepcin
dualista do ser humano, a dimensin antropolxica e
poltica da virtude; o autor e o seu contexto.

B2.1. Coecer a orixe da Filosofa en Grecia, e

HF2.1.1. Utiliza conceptos de Platn como idea,
CCL
comprender o primeiro gran sistema filosfico, o de
mundo sensible, mundo intelixible, ben, razn, doxa,
Platn, analizando a relacin entre realidade e coeepisteme, universal, absoluto, dualismo, reminiscencemento, a concepcin dualista do ser humano e a
cia, transmigracin, mmese, methexe, virtude e xustidimensin antropolxica e poltica da virtude, relacioza, entre outros, aplicndoos con rigor.
nndoo coa filosofa presocrtica e o xiro antropolxico de Scrates e os Sofistas, valorando a sa influen- HF2.1.2. Entende e explica con claridade, tanto na
CCL
cia no desenvolvemento das ideas e os cambios solinguaxe oral na escrita, as teoras fundamentais da
cioculturais da Grecia Antiga, e apreciando criticafilosofa de Platn, analizando a relacin entre realimente o seu discurso.
dade e coecemento, a concepcin dualista do ser
humano, e a dimensin antropolxica e poltica da
virtude.
HFB2.1.3. Distingue as respostas da corrente presocrtica en relacin orixe do Cosmos, os conceptos
fundamentais da dialctica de Scrates e o convencionalismo democrtico e o relativismo moral dos sofistas, identificando os problemas da Filosofa Antiga,
e relacionando esas respostas coas solucins aportadas por Platn.

CCEC

HF2.1.4. Respecta o esforzo da filosofa de Platn por CSC

contribur ao desenvolvemento das ideas e os cambios sociais da Grecia Antiga, valorando positivamente o dilogo como mtodo filosfico, o nacemento das
utopas sociais, o sentido do gobernante-filsofo, ou a
sa defensa da inclusin das mulleres na educacin.

b
d
e
h

B2.5. A fsica de Demcrito.

B2.2. Entender o sistema teleolxico de Aristteles,
relacionndoo co pensamento de Platn, a fsica de
B2.6. Problemas da filosofa antiga e solucin de
Demcrito, e valorando a sa influencia no desenvolAristteles.
vemento das ideas e cos cambios socioculturais da
B2.7. Aristteles: Metafsica, Fsica, Coecemento,
Grecia Antiga.
tica eudemonista e Poltica. Comparacin coa filosofa platnica. O autor e o seu contexto.

HF2.2.1. Utiliza con rigor conceptos do marco do

CCEC
pensamento de Aristteles, como substancia, ciencia,
metafsica, materia, forma, potencia, acto, causa,
efecto, teleoloxa, lugar natural, inducin, deducin,
abstraccin, alma, monismo, felicidade e virtude, entre
outros,
HFB2.2.2. Comprende e explica con claridade, tanto
CCL
na linguaxe oral coma na escrita, as teoras fundamentais de Aristteles, examinando a sa concepcin
da metafsica e da fsica, o coecemento, a tica eudemonstica e a poltica, comparndoas coas teoras
de Platn.

Pxina 283 de 913

Historia da Filosofa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
HFB2.2.3. Describe as respostas da fsica de Demcrito, identificando os problemas da Filosofa Antiga,
relacionando esas respostas coas solucins aportadas por Aristteles.

Competencias clave
CAA

HFB2.2.4. Estima e razoa o esforzo da filosofa de

CMCCT
Aristteles por contribur ao desenvolvemento do pensamento occidental, valorando positivamente a formulacin cientfica das cuestins.

d
e
h
j

B2.8. As doutrinas ticas helensticas: Epicuresmo,

Estoicismo e Escepticismo.
B2.9. Os cientficos helensticos.
B2.10. A Biblioteca de Alexandra.

B2.3. Coecer as distintas escolas ticas xurdidas no HFB2.3.1. Describe as respostas das doutrinas ticas CMCCT
helenismo, como o Epicuresmo, o Estoicismo e o
helensticas, e identifica algns dos grandes logros da
Escepticismo, valorando o seu papel no contexto sociencia alexandrina.
cio-histrico e cultural da poca, e recoecer a repercusin dos grandes cientficos helensticos, apreciando a gran importancia para occidente da Biblioteca de
Alexandra.
Bloque 3. A Filosofa medieval

b,
c,
d,
e,
h

B3.1. Cristianismo e filosofa. Agostio de Hipona: a

Teora da iluminacin, Filosofa da Historia, o problema da certeza, a defensa da liberdade.

B3.1. Explicar a orixe do pensamento cristin e o seu HFB3.1.1. Explica o encontro da Filosofa e a relixin
encontro coa Filosofa a travs das ideas fundamencristi nas sas orixes, a travs das teses centrais do
tais de Agostio de Hipona, apreciando a sa defensa
pensamento de Agostio de Hipona.
da liberdade, da verdade e o coecemento interior ou
a Historia.

CCEC

d
e
h

B3.2. A Escolstica medieval. Tom de Aquino: as

relacins de razn e fe. As vas para a demostracin
da existencia de Deus. A lei moral. Relacin coa Filosofa Antiga e coa Filosofa agostiana, xuda e o nominalismo. O autor e o seu contexto.
.

B3.2. Coecer a sntese de Tom de Aquino, relacionndoo co agostiismo, a Filosofa rabe e xuda, e o
nominalismo, valorando a sa influencia no desenvolvemento das ideas e os cambios socioculturais da
Idade Media.

CCEC

HFB3.2.1. Define conceptos de Tom de Aquino,

como razn, fe, verdade, Deus, esencia, existencia,
creacin, inmortalidade, Lei Natural, Lei positiva, e
precepto, entre outros, aplicndoos con rigor.

HFB3.2.2. Entende e explica con claridade, tanto na

CCL
linguaxe oral coma na escrita, as teoras fundamentais
da filosofa de Tom de Aquino, distinguindo a relacin entre fe e razn, as vas de demostracin da
existencia de Deus, e a Lei Moral, comparndoas coas teoras da Filosofa Antiga.
HFB3.2.3. Discrimina as respostas do agostiismo, a CAA
Filosofa rabe e xuda, e o nominalismo, identificando
os problemas da Filosofa Medieval, e relacionndoas
coas solucins aportadas por Tom de Aquino.
HFB3.2.4. Valora o esforzo da filosofa de Tom de
CSC
Aquino por contribur ao desenvolvemento das ideas e

Pxina 284 de 913

Historia da Filosofa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

os cambios sociais da Idade Media, xulgando positivamente a universalidade da Lei Moral.

d
e
h

B3.4. A crise da Escolstica no s. XIV: o nominalismo

de Guillerme de Ockham. As relacins razn-fe. O
novo pulo para a ciencia.

B3.3. Coecer algunha das teoras centrais do pensamento de Guillerme de Ockham, cuxa reflexin crtica supuxo a separacin razn-fe, a independencia
da Filosofa e o novo pulo para a ciencia.

HFB3.3.1. Coece as teses centrais do nominalismo

de Guillerme de Ockham e a sa importancia para a
entrada na modernidade.

CCEC

Bloque 4. A Filosofa na Modernidade e a Ilustracin.

b,
c,
d,
e,
h
j

B4.1. A Filosofa no Renacemento. O Humanismo:

novo concepto sobre a natureza humana.
B4.2. F. Bacon. Os prexuzos na investigacin do
coecemento.
B4.3. Implicacins da revolucin cientfica.
B4.4. O realismo poltico de Maquiavelo.

B4.1. Comprender a importancia do xiro do pensa HFB4.1.1. Comprende a importancia intelectual do

CMCCT
mento occidental que se deu no Renacemento e que
xiro do pensamento cientfico que se deu no Renaceanticipa a modernidade, valorando o novo humanismo
mento e describe as respostas da Filosofa Humanista
que enxalza a dignitas hominis, a investigacin dos
sobre a natureza humana.
prexuzos do coecemento de F. Bacon, as implicacins da Revolucin cientfica e coecer as teses fun- HFB4.1.2. Explica as ideas tico-polticas fundamen- CSC
damentais do realismo poltico de N. Maquiavelo.
tais de N. Maquiavelo, e as compara cos sistemas
tico-polticos anteriores.

b
c
d
e
h

B4.5. Descartes: O mtodo, o cogito (coecemento e

realidade), o dualismo antropolxico.
B4.6. Comparacin do autor coa Filosofa Antiga e
Medieval e relacin coa Filosofa Moderna. O autor e
o seu contexto.

B4.2. Entender o racionalismo de Descartes, distingu- HFB4.2.1. Identifica conceptos de Descartes como
CCEC
ndoo e relacionndoo coa Filosofa Humanista e o
razn, certeza, mtodo, dbida, hiptese, cogito, idea,
monismo pantesta de Spinoza, e valorando a sa
substancia e subxectivismo, entre outros, aplicndoos
influencia no desenvolvemento das ideas e os camcon rigor.
bios socioculturais da Idade Moderna.
HFB4.2.2. Comprende e explica con claridade, tanto
CCL
na linguaxe oral coma na escrita, as teoras fundamentais da filosofa de Descartes, analizando o mtodo e a relacin entre coecemento e realidade a partir
do cogito e o dualismo no ser humano, comparndoas
coas teoras da Filosofa Antiga e Medieval.
HFB4.2.3. Identifica os problemas da Filosofa Moder- CCEC
na relacionndoos coas solucins aportadas por Descartes.
HFB4.2.4. Estima e razoa o esforzo da filosofa de
CSC
Descartes por contribur ao desenvolvemento das
ideas e aos cambios socioculturais da Idade Moderna,
valorando positivamente a universalidade da razn
cartesiana.

b
c
d
e

B4.7. Hume: O coecemento, crtica causalidade e

substancia. O emotivismo moral. Comparacin coa
filosofa anterior. O autor e o seu contexto
B4.8. Locke: o liberalismo poltico.

B4.3. Coecer o empirismo de Hume, relacionndoo

co liberalismo poltico de Locke, e valorando a sa
influencia no desenvolvemento das ideas e os cambios socioculturais da Idade Moderna.

Pxina 285 de 913

HFB4.3.1. Utiliza conceptos de Hume como escepticismo, crtica, experiencia, percepcin, inmanencia,
asociacin, impresins, ideas, hbito, contradicin,
causa, crenza, sentimento, mrito, utilidade, felicidade, contrato social, liberdade e deber, entre outros,

CCEC

Historia da Filosofa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

h
j

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

usndoos con rigor.

HFB4.3.2. Entende e explica con claridade, tanto na
CMCCT
linguaxe oral coma na escrita, as teoras fundamentais
de Hume, distinguindo os principios e elementos do
coecemento respecto verdade, a crtica causalidade e substancia, e o emotivismo moral, comparndoas coas teoras da Filosofa Antiga e Medieval e
co racionalismo moderno.
HFB4.3.3. Coece e explica as ideas centrais do
liberalismo poltico de Locke, identificando os problemas da Filosofa Moderna e relacionndoas coas solucins aportadas por Hume.

CSC

HFB4.3.4. Valora o esforzo da filosofa de Hume por

contribur ao desenvolvemento das ideas e aos cambios socioculturais da Idade Moderna, xulgando positivamente a busca da felicidade colectiva.

CSC

b
c
d
e
h

B4.9. A Ilustracin francesa. Rousseau: a crtica

social, a crtica civilizacin, o estado de natureza, a
defensa do contrato social e a vontade xeral.

B4.4. Coecer os principais ideais dos Ilustrados

HFB4.4.1. Comprende os ideais que impulsaron aos
franceses, afondando no pensamento de J.J. Rousilustrados franceses, e explica o sentido e transcenseau, valorando a importancia do seu pensamento
dencia do pensamento de Rousseau, a sa crtica
para o xurdimento da democracia mediante unha orde
social, a crtica civilizacin, o estado de natureza, a
social acorde coa natureza humana.
defensa do contrato social e a vontade xeral.

CSC

b
c
d
e
h

B4.10. O idealismo transcendental. Kant: as facultades e lmites do coecemento.

B4.11. A Lei Moral e a paz perpetua.
B4.12. Relacin do proxecto ilustrado de Rousseau
coa filosofa Moderna e Kant.
B4.13. Comparacin coas teoras da Filosofa Antiga,
Medieval e Moderna.

B4.5. Comprender o idealismo crtico de Kant, rela HFB4.5.1. Aplica conceptos de Kant como sensibilicionndoo co racionalismo de Descartes, o empirismo
dade, entendemento, razn, crtica, transcendental,
de Hume, e a filosofa ilustrada de Rousseau, e valociencia, innato, xuzo, a priori, a posteriori, facultade,
rando a sa influencia no desenvolvemento das ideas
intuicin, categora, ilusin transcendental, idea, lei,
fenmeno, numeno, vontade, deber, imperativo cae os cambios socioculturais da Idade Moderna.
tegrico, autonoma, postulado, liberdade, dignidade,
persoa, paz e pacto, entre outros, utilizndoos con
rigor.

CAA

HFB4.5.2. Entende e explica con claridade, tanto na

CCL
linguaxe oral coma na escrita, as teoras fundamentais
da filosofa de Kant, analizando as facultades e lmites
do coecemento, a Lei Moral e a paz perpetua, comparndoas coas teoras da Filosofa Antiga, Medieval
e Moderna.
HFB4.5.3. Describe a teora poltica de Rousseau,
identificando os problemas da Filosofa Moderna e
relacionndoa coas solucins aportadas por Kant.

Pxina 286 de 913

CCL

Historia da Filosofa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
HFB4.5.4. Respecta e razoa o esforzo da filosofa de
Kant por contribur ao desenvolvemento das ideas e
aos cambios socioculturais da Idade Moderna, valorando positivamente a dignidade e a busca da paz
entre as nacins

Competencias clave
CSC

Bloque 5. A Filosofa contempornea

b,
c,
d,
e,
h

B5.1. Marx: o materialismo histrico, a crtica ao

idealismo, alienacin, ideoloxa, e a sa visin
humanista do individuo.
B5.2. Relacin de Marx cos problemas da Filosofa
Contempornea. O autor e o seu contexto.

B5.1. Entender o materialismo histrico de Marx,

relacionndoo co idealismo de Hegel e con Feuerbach, valorando a sa influencia no desenvolvemento
das ideas e os cambios socioculturais da Idade Contempornea.

HFB5.1.1. Identifica conceptos de Marx como dialcti- CCEC

ca, materialismo histrico, praxe, alienacin, infraestrutura, superestrutura, forzas produtivas, medios de
producin, loita de clases, traballo, plusvalor e humanismo, entre outros, utilizndoos con rigor.
HFB5.1.2. Coece e explica con claridade, tanto na
CCL
linguaxe oral coma na escrita, as teoras fundamentais
da filosofa de Marx, examinando o materialismo histrico, a crtica ao idealismo, alienacin, ideoloxa, e
expondo a sa visin humanista do individuo.
HFB5.1.3. Identifica os problemas da Filosofa Con CCEC
tempornea, relacionndoos coas solucins aportadas
por Marx.
HFB5.1.4. Valora o esforzo da filosofa de Marx por
contribur ao desenvolvemento das ideas e aos cambios sociais da Idade Contempornea, xulgando positivamente a defensa da igualdade social.

b,
c,
d,
e,
h

B5.3. Nietzsche: a crtica metafsica, moral,

B5.2. Comprender o vitalismo de Nietzsche, relacionndoo co vitalismo de Schopenhauer e valorando a
ciencia, a verdade como metfora.
sa influencia no desenvolvemento das ideas e os
B5.4. O superhome, como resultado da inversin de
cambios socioculturais da Idade Contempornea.
valores e a vontade de poder, e comparacin coas
teoras da Filosofa Antiga, Medieval, Moderna e Contempornea. O autor e o seu contexto.
B5.5. A vontade en Schopenhauer.

HFB5.2.1. Define conceptos de Nietzsche como

CAA
crtica, traxedia, intuicin, metfora, convencin, perspectiva, xenealoxa, transvaloracin, nihilismo, superhome, vontade de poder, e eterno retorno, entre outros, aplicndoos con rigor.
HFB5.2.2. Entende e explica con claridade, tanto na
CCL
linguaxe oral coma na escrita, as teoras fundamentais
da filosofa de Nietzsche, considerando a crtica
metafsica, moral, ciencia, a verdade como metfora, e a afirmacin do superhome, como resultado da
inversin de valores e a vontade de poder, comparndoas coas teoras da Filosofa Antiga, Medieval, Moderna e Contempornea.
HFB5.2.3. Distingue as respostas de Schopenhauer
na sa afirmacin da vontade, identificando os pro-

Pxina 287 de 913

CSC

CCEC

Historia da Filosofa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

blemas da Filosofa Contempornea e relacionndoas

coas solucins aportadas por Nietzsche.

b,
c,
d,
e,
h

B5.6. A filosofa espaola: Ortega y Gasset: a sa

relacin con posturas filosficas como o realismo, o
racionalismo, o vitalismo ou o existencialismo, e outras posturas filosficas. O autor e o seu contexto.

HFB5.2.4. Estima o esforzo da filosofa de Nietzsche

por contribur ao desenvolvemento das ideas e aos
cambios sociais da Idade Contempornea, valorando
positivamente a defensa da verdade e da liberdade.

CSIEE

B5.3. Entender o raciovitalismo de Ortega y Gasset,

HFB5.3.1. Utiliza conceptos de Ortega y Gasset
relacionndoo con figuras tanto da filosofa espaola aplicndoos con rigor, como obxectivismo, ciencia,
vxase Unamuno-, como do pensamento europeo,
europeizacin, Filosofa, mundo, circunstancia, persvalorando as influencias que recibe e a repercusin
pectiva, razn vital, Raciovitalismo, vida, categora,
do seu pensamento no desenvolvemento das ideas e
liberdade, idea, crenza, historia, razn histrica, xeraa rexeneracin social, cultural e poltica de Espaa.
cin, home-masa e home selecto, entre outros.

CCEC

HFB5.3.2. Comprende e explica con claridade, tanto

CCL
na linguaxe oral coma na escrita, as teoras fundamentais da filosofa e da anlise social de Ortega y
Gasset, relacionndoas con posturas filosficas como
o realismo, o racionalismo, o vitalismo ou o existencialismo, entre outras.
HFB5.3.3. Respecta o esforzo da filosofa de Ortega y CSC
Gasset por contribur ao desenvolvemento das ideas e
aos cambios sociais e culturais da Idade Contempornea espaola, valorando positivamente o seu compromiso coa defensa da cultura e a democracia.

b,
c,
d,
e,
h

B5.7. A Filosofa crtica da Escola de Frankfurt. A

B5.4. Coecer as teses fundamentais da crtica da
HFB5.4.1. Identifica conceptos de Habermas, como
Escola de Frankfurt, analizando a racionalidade dialcoecemento, interese, consenso, verdade, enunciacrtica a razn ilustrada e idea de progreso.
xica de Habermas, relacionndoo coa filosofa crtica
do, comunicacin, desigualdade, ou mundo da vida, e
B5.8. A racionalidade dialxica de Habermas: os
da Escola de Frankfurt, e valorando a sa influencia
conceptos da filosofa postmoderna, como deconstruintereses do coecemento e a accin comunicativa.
no
desenvolvemento
das
ideas
e
os
cambios
socioculcin, diferenza, cultura, texto, arte, e comunicacin,
B5.9. Contribucin de Habermas ao desenvolvemento
turais da Idade Contempornea. Coecer as teses
entre outros, aplicndoos con rigor.
das ideas e aos cambios sociais da Idade Contempomis definitorias do pensamento postmoderno, identirnea.
ficando as teses fundamentais de Vattimo, Lyotard e HFB5.4.2. Entende e explica con claridade, tanto na
B5.10. O Pensamento postmoderno: principais teses
Baudrillard, e valorando criticamente a sa reperculinguaxe oral coma na escrita, as teoras da filosofa
dos filsofos postmodernos, como Vattimo, Lyotard e
sin no pensamento filosfico a partir de finais do s.
de Habermas, distinguindo os intereses do coeceBaudrillard, reflexionando sobre a sa vixencia actual.
XX.
mento e a accin comunicativa, e as teoras fundamentais da postmodernidade, analizando a deconstrucin da modernidade dende a multiplicidade da
sociedade da comunicacin.
HFB5.4.3. Identifica e reflexiona sobre as respostas
da filosofa crtica da Escola de Frankfurt, identificando os problemas da Filosofa Contempornea.

Pxina 288 de 913

CCEC

CCL

CAA

Historia da Filosofa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HFB5.4.4. Estima o esforzo da filosofa de Habermas CSC

e do pensamento postmoderno por contribur ao desenvolvemento das ideas e aos cambios sociais da
Idade Contempornea, valorando positivamente o seu
esforzo na defensa do dilogo racional e o respecto
diferenza.
HFB5.4.5. Coece as teses caractersticas do pensamento postmoderno, como a crtica razn ilustrada,
idea de progreso, ao pensamento totalizador, trivializacin da existencia, o crepsculo do deber, ou a
perda do suxeito fronte cultura de masas, entre outras.

CCEC

HFB5.4.6. Explica e argumenta sobre as principais

CAA
teses dos filsofos postmodernos, como Vattimo, Lyotard e Baudrillard, reflexionando sobre a sa vixencia
actual.

2.1.17 Historia de Espaa

Introducin
O estudo da Historia de Espaa esencial para o coecemento e comprensin non s do noso pasado senn tamn do mundo actual. Non menos importante o seu carcter formativo, xa que desenvolve capacidades e tcnicas intelectuais propias
do pensamento abstracto e formal, tales como a observacin, a anlise, a interpretacin, a capacidade de comprensin e o sentido crtico. Por outra parte, a Historia contribe decisivamente formacin de cidadns responsables, conscientes dos
seus dereitos e obrigas, as como da herdanza recibida e do seu compromiso coas xeracins futuras.
A Historia de Espaa de segundo curso de Bacharelato pretende ofrecer unha visin de conxunto dos procesos histricos fundamentais dos territorios que configuran o actual Estado espaol, prestando cando preciso unha especial atencin a Galiza, pero sen esquecer por iso a sa pluralidade interna ea sa pertenza a outros mbitos mis amplos, coma o europeo e o iberoamericano. Neste senso, a materia contempla, na anlise dos procesos histricos, tanto os aspectos compartidos coma os diferenciais.
Concibida como materia comn para todas as modalidades de Bacharelato, ofrece ao estudante que chega vida adulta a posibilidade de coecer a historia de Espaa de maneira continua e sistemtica. Na distribucin cronolxica dos contidos outrgase unha maior importancia ao coecemento da historia contempornea, sen renunciar por iso aos referidos s etapas anteriores, pois en gran medida a pluralidade da Espaa actual s comprensible se nos remontamos a procesos e feitos
que teen a sa orixe nun pasado remoto. Deste xeito, dedcase un primeiro bloque aos comezos da nosa historia, dende os primeiros humanos monarqua visigoda; o segundo refrese Idade Media, dende a conquista musulm da pennsula; os
dous seguintes estudan a Idade Moderna, ata as vsperas da Revolucin Francesa; e os oito restantes, a Idade Contempornea.
A travs do estudo da Historia de Espaa, os estudantes debern adquirir determinados valores e hbitos de comportamento, como a actitude crtica cara as fontes, o recoecemento da diversidade de Espaa, ou a valoracin do patrimonio cultural
e histrico recibido; as mesmo, tal estudo deber contribur a fomentar unha especial sensibilidade cara a sociedade do presente ea sa problemtica, que anime a adoptar unha actitude responsable e solidaria coa defensa da liberdade, a iguladade de xnero, os dereitos humanos, a non discriminacin e os valores democrticos.
A materia rica en achegas ao coecemento competencial. As competencias clave sociais e cvicas e conciencia e expresins culturais reciben un tratamento moi especfico relacionado cos contidos que son propios Historia de Espaa. Ademais
as competencias lingstica, dixital e aprender a aprender estn presentes de maneira constante na sa vertente mis instrumental e deben impregnar todo o que sexa posible o desenvolvemento curricular da materia. O traballo competencial matemtico e en ciencias e tecnoloxa trtase de maneira puntual. A competencia clave sentido de iniciativa e esprito emprendedor debe estar moi presente nas vertentes mis actitudinais e competenciais da materia.
O tratamento metodolxico da materia debe axustarse ao nivel competencial inicial do alumnado, respectando os distintos ritmos e estilos de aprendizaxe e tendo en conta a atencin diversidade. A Historia de Espaa permite desenvolver metodoloxas activas, nas que o traballo individual e cooperativo estean permanentemente presentes, con elaboracin de diferentes tipos de materiais, integrando de forma especial as TIC.

Pxina 289 de 913

2 de bacharelato
Historia de Espaa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 0: Cmo se escribe la Historia criterios comns

d
e
g
h
i
j
k

B01. O mtodo histrico. Fontes e perspectivas.

B0.1Localizar fontes primarias (histricas) e secundarias (historiogrficas) en bibliotecas, Internet, etc. e

extraer informacin relevante ao tratado, valorando
criticamente a sa fiabilidade.

d
e
h
i
j

B0.2. A anlise e comentario de fontes.

B0.2 Elaborar mapas e lias de tempo, localizando as HEB0.2.1 Representa unha lia do tempo situando
fontes adecuadas, utilizando os datos proporcionados
nunha ringleira os principais acontecementos relativos
ou servndose dos coecementos xa adquiridos.
a determinados feitos ou procesos histricos.

CCL
CAA
CSC

B0.3. A utilidade das fontes.

B0.3 Comentar e interpretar fontes primarias (histricas) e secundarias (historiogrficas), relacionando a

sa informacin cos coecementos previos.

HEB0.3.1 Responde a cuestins propostas a partir de

fontes histricas e historiogrficas.

CMCCT
CAA
CSC

B0.4. Os mapas e as lias do tempo.

B0.4 Recoecer a utilidade das fontes para o historiador, parte da sa fiabilidade.

HEB0.4.1 Distingue o carcter das fontes histricas

CMCCT
non s como informacin, senn como proba para
CAA
responder as preguntas que se formulan os historiado CSC
res.

h
i
j

d
e
h
i
j

HEB0.1.1 Busca informacin de interese (en libros ou

Internet) sobre a importancia cultural e artstica dun
personaxe historicamente relevante, feito ou proceso
histrico e elabora unha breve exposicin.

CCL
CD
CAA
CSC
CSIEE
CCEC

Bloque 1. A Pennsula Ibrica dende os primeiros humanos ata a desaparicin da monarqua Visigoda (711)

d
e
h
i
j
l

B1.1. Da prehistoria monarqua visigoda:

B1.1 Explicar as caractersticas dos principais feitos e
procesos histricos da pennsula Ibrica dende a pre A prehistoria: a evolucin do Paleoltico ao Neoltico; a
historia ata a desaparicin da monarqua visigoda,
pintura cantbrica e a levantina. A importancia da meidentificando as sas causas e consecuencias.
talurxia.
A configuracin das reas celta e ibrica: Tartesos,
indoeuropeos e colonizadores orientais.A cultura castrexa.
Hispania romana: conquista e romanizacin da pennsula; o legado cultural romano. .O exemplo galego.
A monarqua visigoda: ruralizacin da economa; o

Pxina 290 de 913

HEB1.1.1 Explica as diferenzas entre a economa e a

organizacin social do Paleoltico e
O Neoltico, e as causas do cambio.

CCL
CCS

HEB1.1.2 Identifica as diferenzas entre unha imaxe de CCEC

pintura cantbrica e outra de pintura levantina.
HEB1.1.3 Describe os avances no coecemento das
tcnicas metalrxicas e explica as sas repercusins.

CCL
CMCCT
CSC

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

poder da Igrexa e a nobreza.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HEB1.1.4 Resume as caractersticas principais do

CCL
reino de Tartesos e cita as fontes histricas para o seu CAA
coecemento.
CSC
HEB1.1.5 Explica o diferente nivel de desenvolvemen- CCL
to das reas celta e ibrica en vsperas da conquista CSC
romana en relacin coa influencia recibida dos indoeu CCEC
ropeos, o reino de Tartesos e dos colonizadores fenicios e gregos.
HEB1.1.6 Debuxa un mapa esquemtico da pennsula CAA
Ibrica e delimita nel as reas ibrica e celta.
CSC
HEB1.1.7 Define o concepto de romanizacin e
describe os medios empregados para levala a cabo.

CCL
CSC
CCEC

HEB1.1.8 Compara o ritmo e grao de romanizacin

dos diferentes territorios peninsulares.

CCL
CSC
CCEC

HEB1.1.9 Resume as caractersticas da monarqua

visigoda e explica por qu alcanzou tanto poder a
Igrexa e a nobreza.

CCL
CSC

HEB1.1.10 Busca informacin de interese (en libros ou CCL

Internet) sobre pervivencias culturais e artsticas do
CD
legado romano na Espaa actual, e elabora unha bre CAA
ve exposicin.
CSIEE
CCEC
HEB1.1.11 Representa unha lia do tempo dende 250
a.C. ata 711 d.C, situando nela os principais acontecementos histricos.

CMCCT
CAA
CSC

HEB1.1.12 Partindo de fontes historiogrficas, respon- CCL

de a cuestins ou situacins.
CSC
Bloque 2. A Idade Media: Tres culturas e un mapa poltico en constante cambio (711-1474)
d
e

B2.1. Al ndalus: a conquista musulm da pennsula;

evolucin poltica de Al ndalus; revitalizacin econ-

B2.1 Explicar a evolucin dos territorios musulmns na HEB2.1.1 Explica as causas da invasin musulm e
pennsula, describindo as sas etapas polticas, as
da sa rpida ocupacin da pennsula.

Pxina 291 de 913

CCL
CSC

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos
h
i
l

Contidos
mica e urbana; estrutura social; relixin, cultura e arte.

Criterios de avaliacin
como os cambios econmicos, sociais e culturais que
introduciron.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HEB2.1.2 Representa unha lia do tempo dende 711 CMCCT

ata 1474, situando nunha ringleira os principais acon- CAA
tecementos relativos a Al ndalus e noutra os relativos
CSC
aos reinos cristins.
HEB2.1.3 Describe a evolucin poltica de Al ndalus.

CCL
CSC

HEB2.1.4 Resume os cambios econmicos, sociais e CCL

culturais introducidos polos musulmns en Al ndalus. CSC
CCEC

d
e
h
i

B2.2. Os reinos cristins do sculo XIII ao XV:

Evolucin poltica. O nacemento das Cortes.
Os reinos cristins na Baixa Idade Media (sculos
XIV e XV); a diferente evolucin e organizacin poltica das Coroas de Castela, Aragn e Navarra
O proceso de reconquista e repoboacin.

B2.2 Explicar a evolucin e configuracin poltica dos

reinos cristins, relacionndoa co proceso de reconquista e o concepto patrimonial da monarqua.

HEB2.2.1 Describe as grandes etapas e as causas

xerais que conducen ao mapa poltico da pennsula
Ibrica ao remate da Idade Media.

CCL
CSC

HEB2.2.2 Explica a orixe das Cortes nos reinos

cristins e as sas principais funcins.

CCL
CSC

HEB2.2.3 Compara a organizacin poltica da Coroa

de Castela, a Coroa de Aragn e o Reino de Navarra
ao remate da Idade Media.

CCL
CAA
CSC

HEB2.2.4 Comenta o mbito territorial e caractersticas de cada sistema de repoboacin, as como as

sas causas e consecuencias.

CCL
CAA
CSC

d
e
h
i

B2.3. Os reinos cristins na Idade Media: o rxime

seorial e a sociedade estamental. Tensins sociais.

B2.3 Diferenciar as tres grandes fases da evolucin

econmica dos reinos cristins durante toda a Idade
Media (estancamento, expansin e crise), sinalando
os seus factores e caractersticas.

HEB2.3.1 Describe as grandes fases da evolucin

econmica dos territorios cristins durante a Idade
Media.

CCL
CSC

d
e
h
i

B2.4. Os reinos cristins na Idade Media: do estancamento expansin econmica. Crises agraria e demogrfica.

B2.4 Analizar a estrutura social dos reinos cristins,

describindo o rxime seorial e as caractersticas da
sociedade estamental.

HEB2.4.1 Explica a orixe e caractersticas do rxime

seorial e a sociedade estamental no mbito cristi.

CCL
CMCCT
CSC

B2.5. O Camio de Santiago. Unha cultura plural:

cristins, musulmns e xudeus. As manifestacins
artsticas.

B2.5 Describir as relacins culturais de cristins,

musulmns e xudeus, especificando as sas colaboracins e influencias mutuas.

HEB2.5.1 Describe o labor dos centros de traducin.

CCL
CSC
CCEC

d
e
g

Pxina 292 de 913

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

h
k
l

Estndares de aprendizaxe
HEB2.5.2 Busca informacin de interese (en libros ou
Internet) sobre a importancia cultural e artstica do
Camio de Santiago e elabora unha breve exposicin.

Competencias clave

CCL
CD
CAA
CSIEE
CCEC

Bloque 3. A formacin da Monarqua Hispnica e a sa expansin mundial (1474-1700)

d
e
h
i

d
e
h
i

B3.1. Os Reis Catlicos: a unin dinstica de Castela B3.1 Analizar o reinado dos Reis Catlicos como unha HEB3.1.1 Define o concepto de unin dinstica
CCL
e Aragn; a reorganizacin do Estado; a poltica relietapa de transicin entre a Idade Media e a Idade Moaplicado a Castela e Aragn en tempos dos Reis Cat- CSC
xiosa; a conquista de Granada; o descubrimento de
derna, identificando as pervivencias medievais e os
licos e describe as caractersticas do novo Estado.
Amrica; a incorporacin de Navarra; as relacins con
feitos relevantes que abren o camio modernidade.
Portugal.

B3.2. O auxe do Imperio no sculo XVI: os dominios

B3.2 Explicar a evolucin e expansin da monarqua
de Carlos I e os de Filipe II, o modelo poltico dos Aushispnica durante o sculo XVI, diferenciando os reitrias; os conflitos internos; os conflitos relixiosos no
nados de Carlos I e Filipe II.
seo do Imperio; os conflitos exteriores; a exploracin e
colonizacin de Amrica e o Pacfico; a poltica econmica respecto a Amrica, a revolucin dos prezos e
o custe do Imperio.

HEB3.1.2 Explica as causas e consecuencias dos

feitos mis relevantes de 1492.

CCL
CSC

HEB3.1.3 Analiza as relacins dos Reis Catlicos con

Portugal e os obxectivos que perseguan.

CCL
CAA
CSC

HEB3.2.1 Compara os imperios territoriais de Carlos I

e o de Filipe II, e explica os diferentes problemas que
provocaron.

CCL
CAA
CSC

HEB3.2.2 Explica a expansin colonial en Amrica e o CCL

Pacfico durante o sculo XVI.
CSC
HEB3.2.3 Analiza a poltica respecto a Amrica no
sculo XVI e as sas consecuencias para Espaa,
Europa e a poboacin americana.

d
e
h
i

B3.3. Crise e decadencia do Imperio no sculo XVII:

os validos; a expulsin dos mouriscos; os proxectos
de reforma de Olivares; a guerra dos Trinta Anos e a
perda da hexemona en Europa en favor de Francia;
as rebelins de Catalua e Portugal en 1640; Carlos II
e o problema sucesorio; a crise demogrfica e econmica.

B3.3 Explicar as causas e consecuencias da decaden- HEB3.3.1 Describe a prctica do valimento e os seus
cia da monarqua hispnica no sculo XVII, relacioefectos na crise da monarqua.
nando os problemas internos, a poltica exterior e a
crise econmica e demogrfica.
HEB3.3.2 Explica os principais proxectos de reforma
do Conde Duque de Olivares.

CCL
CAA
CSC
CCL
CSC
CCL
CSC

HEB3.3.3 Analiza as causas da guerra dos Trinta

CCL
Anos, e as sas consecuencias para a monarqua his- CSC

Pxina 293 de 913

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
pnica e para Europa.

Competencias clave
CAA

HEB3.3.4 Compara e comenta as rebelins de Catalu- CCL

a e Portugal de 1640.
CSC
CAA

d
e
g
h
i
k
l

B3.4. O Sculo de Ouro espaol: do Humanismo

Contrarreforma; Renacemento e Barroco na literatura
ea arte.

B3.4 Recoecer as grandes achegas culturais e

artsticas do Sculo de Ouro espaol, extraendo informacin de interese en fontes primarias e secundarias (en bibliotecas, Internet, etc.).

HEB3.3.5 Explica os principais factores da crise

demogrfica e econmica do sculo XVII, e as sas
consecuencias.

CCL
CSC

HEB3.3.6 Representa unha lia do tempo dende 1474

ata 1700, situando nela os principais acontecementos
histricos.

CMCCT
CAA
CSC

HEB3.4.1 Busca informacin de interese (en libros ou CCL

Internet) e elabora unha breve exposicin sobre os
CD
seguintes pintores do Sculo de Ouro espaol: O Gre CAA
co, Ribera, Zurbarn, Velzquez e Murillo.
CSC
CCEC

Bloque 4. Espaa na rbita francesa: o reformismo dos primeiros Borbns (1700-1788)

d
e
h
i

B4.1. Cambio dinstico e Guerra de Sucesin: unha

contenda civil e europea; a Paz de Utrecht eo novo
equilibrio europeo; os Pactos de Familia con Francia.

B4.1 Analizar a Guerra de Sucesin espaola como

contenda civil e europea, explicando as sas consecuencias para a poltica exterior espaola ea nova
orde internacional.

HEB4.1.1 Explica as causas da Guerra de Sucesin

Espaola e a composicin dos bandos en conflito.

HEB4.1.2 Representa unha lia do tempo dende 1700 CMCCT

ata 1788, situando nela os principais acontecementos CAA
histricos.
CSC
HEB4.1.3 Detalla as caractersticas da nova orde
europea xurdida da Paz de Utrecht eo papel de Espaa nela.

d
e
h
i

CCL
CSC

CCL
CSC

B4.2. As reformas institucionais: o novo modelo de

B4.2 Describir as caractersticas do novo modelo de
HEB4.2.1 Define qu foron os Decretos de Nova
CCL
Estado; a administracin en Amrica; a Facenda Real;
Estado, especificando o alcance das reformas promoPlanta e explica a sa importancia na configuracin do CSC
as relacins Igrexa-Estado.
vidas polos primeiros monarcas da dinasta borbnica.
novo Estado borbnico.
HEB4.2.2 Elabora un esquema comparativo do modelo poltico dos Austrias e dos Borbns.

Pxina 294 de 913

CCL
CSC
CAA

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
e
h
i
k

Contidos

Criterios de avaliacin

B4.3. A economa e a poltica econmica: a recuperacin demogrfica; os problemas da agricultura, a industria e o comercio; a liberalizacin do comercio con
Amrica.

B4.3 Comentar a situacin inicial dos diferentes

sectores econmicos, detallando os cambios introducidos e os obxectivos da nova poltica econmica.

d
e
h
i
k

B4.4. O despegue econmico de Catalua.O estancamento econmico de Galicia.

B4.4 Explicar o despegue econmico de Catalua,

comparndoo coa evolucin econmica do resto de
Espaa.

d
e
h
i

B4.5. A Ilustracin en Espaa e Galicia: proxectistas, B4.5 Expoer os conceptos fundamentais do pensanovadores e ilustrados; o despotismo ilustrado; o novo
mento ilustrado, identificando os seus cauces de difuconcepto de educacin; as Sociedades Econmicas
sin.
de Amigos do Pas; a prensa peridica.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HEB4.2.3 Explica as medidas que adoptaron ou

proxectaron os primeiros Borbns para sanear a Facenda Real.

CCL
CSC

HEB4.2.4 Describe as relacins Igrexa-Estado e as

causas da expulsin dos xesutas.

CCL
CSC

HEB4.3.1 Compara a evolucin demogrfica do sculo CCL

XVIII coa da centuria anterior.
CSC
CAA
HEB4.3.2 Desenvolve os principais problemas da
agricultura e as medidas impulsadas por Carlos III
neste sector.

CCL
CSC

HEB4.3.3 Explica a poltica industrial da monarqua e

as medidas adoptadas respecto ao comercio con
Amrica.

CCL
CSC

HEB4.4.1 Especifica as causas do despegue econmico de Catalua no sculo XVIII.

CCL
CSC

HEB4.5.1 Comenta as ideas fundamentais da Ilustracin e define o concepto de despotismo ilustrado.

HEB4.5.2 Razoa a importancia das Sociedades

Econmicas de Amigos do Pas e da prensa peridica
na difusin dos valores da Ilustracin.

CCL
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 5. A crise do Antigo Rxime (1788-1833): Liberalismo fronte a Absolutismo

d
e
h
i

B5.1. O impacto da Revolucin Francesa: as relacins B5.1 Analizar as relacins entre Espaa e Francia
HEB5.1.1 Resume os cambios que experimentan as
dende a Revolucin Francesa ata a Guerra da Inderelacins entre Espaa e Francia dende a revolucin
entre Espaa e Francia; a Guerra da Independencia.
pendencia, especificando en cada fase os principais
Francesa ata o comezo da Guerra de Independencia.
acontecementos e as sas repercusins para Espaa.
HEB5.1.2 Describe a Guerra da Independencia: as
sas causas, a composicin dos bandos en conflito e
o desenvolvemento dos acontecementos.

Pxina 295 de 913

CCL
CSC
CCL
CSC

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

a
d
e
h
i

B5.2. O primeiro intento de revolucin liberal, as

Cortes de Cdiz e a Constitucin de 1812.

d
e
h
i

B5.3. O reinado de Fernando VII: a restauracin do

absolutismo; o Trienio liberal; a reaccin absolutista.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B5.2 Comentar o labor lexislador das Cortes de Cdiz, HEB5.2.1 Compara as Cortes de Cdiz coas cortes
relacionndoa co ideario do liberalismo.
estamentais do Antigo Rxime.

CCL
CSC
CAA

HEB5.2.2 Comenta as caractersticas esenciais da

Constitucin de 1812.

CCL
CSC
CAA

HEB5.3.1 Detalla as fases do conflito entre liberais e

absolutistas durante o reinado de Fernando VII.

CCL
CSC

HEB5.3.2 Define o carlismo e resume a sa orixe e os

apoios con que contaba inicialmente.

CCL
CSC

HEB5.3.3 Representa unha lia do tempo dende 1788

ata 1833, situando nela os principais acontecementos
histricos.

CMCCT
CAA
CSC

HEB5.3.4 Representa nun esquema as diferenzas, en

canto a sistema poltico e estrutura social, entre o Antigo Rxime e o rxime liberal burgus.

CCL
CAA
CSC
CCL
CSC

B5.3 Describir as fases do reinado de Fernando VII,

explicando os principais feitos de cada unha delas.

d
e
h
i

B5.4. A emancipacin da Amrica espaola: o prota B5.4 Explicar o proceso de independencia das cologonismo crioulo; as fases do proceso; as repercusins
nias americanas, diferenciando as sas causas e fases, as como as repercusins econmicas para Espara Espaa.
paa.

HEB5.4.1 Explica as causas e o desenvolvemento do

proceso de independencia das colonias americanas.

d
e
g
h
i
j
k
l

B5.5. A obra de Goya como testemuo da poca.

HEB5.5.1 Busca informacin de interese (en libros ou

Internet) sobre Goya e elabora unha breve exposicin
sobre a sa visin da guerra.

B5.5 Relacionar as pinturas e gravados de Goya cos

acontecementos deste perodo, identificando nelas o
reflexo da situacin e os feitos contemporneos.

HEB5.4.2 Especifica as repercusins econmicas para CCL

Espaa da independencia das colonias americanas.
CSC

CCL
CD
CSC
CCEC

Bloque 6. A conflitiva construcin do Estado Liberal (1833-1874)

d
e

B6.1. O carlismo como ltimo bastin absolutista:

ideario e apoios sociais; as das primeiras guerras

B6.1 Describir o fenmeno do carlismo como resisten- HEB6.1.1 Identifica o mbito xeogrfico do carlismo e
cia absolutista fronte revolucin liberal, analizando
explica o seu ideario e apoios sociais.

Pxina 296 de 913

CAA
CSC

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos
h
i

d
e
h
i

Contidos
carlistas.

B6.2. O triunfo e consolidacin do liberalismo no

reinado de Isabel II: os primeiros partidos polticos; o
protagonismo poltico dos militares; a lexislacin econmica de signo liberal; a nova sociedade de clases.

Criterios de avaliacin
os seus compoentes ideolxicos, as sas bases sociais, a sa evolucin no tempo e as sas consecuencias.

B6.2 Analizar a transicin definitiva do Antigo Rxime

ao rxime liberal burgus durante o reinado de Isabel
II, explicando o protagonismo dos militares e especificando os cambios polticos, econmicos e sociais.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HEB6.1.2 Especifica as causas e consecuencias das

das primeiras guerras carlistas.

CCL
CSC

HEB6.1.3 Representa unha lia do tempo dende 1833

ata 1874, situando nela os principais acontecementos
histricos.

CMCCT
CAA
CSC

HEB6.2.1 Describe as caractersticas dos partidos

polticos que xurdiron durante o reinado de Isabel II.

CCL
CSC

HEB6.2.2 Resume as etapas da evolucin poltica do

reinado de Isabel II dende a sa minora de idade, e
explica o papel dos militares.

CCL
CSC

HEB6.2.3 Explica as medidas de liberalizacin do

CCL
mercado da terra levadas a cabo durante o reinado de CAA
Isabel II.
CSC
HEB6.2.4 Compara as desamortizacins de Mendiz- CCL
bal e Madoz, e especifica os obxectivos dunha e outra. CAA
CSC
CCL
CSC
CCEC

HEB6.3.1 Compara o Estatuto Real de 1834 e as

Constitucins de 1837 e 1845.

CCL
CAA
CSC

d
e
h
i

B6.3. O proceso constitucional.

d
e
h
i

B6.4. O Sexenio Democrtico: a revolucin de 1868 e B6.4 Explicar o Sexenio Democrtico como perodo de HEB6.4.1 Explica as etapas polticas do Sexenio
a cada da monarqua isabelina; a busca de alternatibuscaa de alternativas democrticas monarqua isaDemocrtico.
vas polticas e a monarqua de Amadeo I, a Primeira
belina, especificando os grandes conflitos internos e
Repblica; a guerra de Cuba, a terceira guerra carlista,
esternos que desestabilizaron o pas.
HEB6.4.2 Describe as caractersticas esenciais da
a insurreccin cantonal.
Constitucin democrtica de 1869.

c
d

B6.5. Os inicios do movemento obreiro espaol: as

condicins de vida de obreiros e campesios; a Aso-

B6.3 Explicar o proceso constitucional durante o

reinado de Isabel II, relacionndoo coas diferentes
correntes ideolxicas dentro do liberalismo e a sa
loita polo poder.

HEB6.2.5 Especifica as caractersticas da nova

sociedade de clases e compraa coa sociedade estamental do Antigo Rxime.

B6.5 Describir as condicins de vida das clases

traballadoras e os inicios do movemento obreiro en

Pxina 297 de 913

CCL
CSC
CCL
CSC

HEB6.4.3 Identifica os grandes conflitos do Sexenio e

explica as sas consecuencias polticas.

CAA
CSC

HEB6.5.1 Relaciona a evolucin do movemento

obreiro espaol durante o Sexenio Democrtico coa

CCL
CAA

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos
e
h
i

Contidos

Criterios de avaliacin

ciacin Internacional de Traballadores e o xurdimento

das correntes anarquista e socialista.

Espaa, relacionndoo co desenvolvemento do movemento obreiro internacional.

Estndares de aprendizaxe
do movemento obreiro internacional.

Competencias clave
CSC

Bloque 7. A Restauracin Borbnica: implantacin e afianzamento dun novo Sistema Poltico (1874-1902)

d
e
h
i

B7.1. Teora e realidade do sistema canovista: a

B7.1Explicar o sistema poltico da Restauracin,
inspiracin no modelo ingls, a Constitucin de 1876 e
distinguindo a sa teora e o seu funcionamento real.
o bipartidismo; a quenda de partidos, o caciquismo e o
fraude electoral.

d
e
h
i

B7.2. A oposicin ao sistema: catalanismo, nacionalismo vasco, rexionalismo galego e movemento obreiro.

d
e
h
i

B7.3. Os xitos polticos: estabilidade e consolidacin

do poder civil; a liquidacin do problema carlista; a
solucin temporal do problema de Cuba.

d
e
h
i

B7.4. A perda das ltimas colonias e a crise do 98: a

guerra de Cuba e con Estados Unidos; o Tratado de
Pars; o rexeneracionismo.

B7.2 Analizar os movementos polticos e sociais

excludos do sistema, especificando a sa evolucin
durante o perodo estudado.

HEB7.1.1 Explica os elementos fundamentais do

sistema poltico ideado por Cnovas.

CCL
CAA
CSC

HEB7.1.2 Especifica as caractersticas esenciais da

Constitucin de 1876.

CCL
CSC

HEB7.1.3 Describe o funcionamento real do sistema

poltico da Restauracin.

CCL
CSC

HEB7.1.4 Representa unha lia do tempo dende 1874

ata 1902, situando nela os principais acontecementos
histricos.

CMCCT
CAA
CSC

HEB7.2.1 Resume a orixe e evolucin do catalanismo, CCL

o nacionalismo vasco e o rexionalismo galego.
CSC
CCEC
HEB7.2.2 Analiza as diferentes correntes ideolxicas CCL
do movemento obreiro e campesio espaol, as como CAA
a sa evolucin durante o derradeiro cuarto do sculo
CSC
XIX.
CCEC

B7.3 Describir os principais logros do reinado de

Afonso XII e a rexencia de Mara Cristina, inferindo as
sas repercusins na consolidacin do novo sistema
poltico.

B7.4 Explicar o desastre colonial e a crise do 98,

identificando as sas causas e consecuencias.

Pxina 298 de 913

HEB7.3.1 Compara o papel poltico dos militares no

reinado de Afonso XII co das etapas precedentes do
sculo XIX.

CCL
CAA
CSC

HEB7.3.2 Describe a orixe, desenvolvemento e

repercusins da terceira guerra carlista.

CCL
CSC

HEB7.4.1 Explica a poltica espaola respecto ao

problema de Cuba.

CCL
CSC

HEB7.4.2 Sinala os principais feitos do desastre

colonial de 1898 e as consecuencias territoriais do
Tratado de Pars.

CCL
CSC

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HEB7.4.3 Especifica as consecuencias para Espaa

CCL
da crise do 98 nos mbitos econmico, poltico e ideo- CSC
lxico.
CCEC
Bloque 8. Pervivencias e transformacins econmicas no sculo XIX: un desenvolvemento insuficiente

d
e
h
i
j

B8.1. Un lento crecemento da poboacin: pervivencia

dun rxime demogrfico antigo; a excepcin de Catalua.

B8.1 Explicar a evolucin demogrfica de Espaa ao

HEB8.1.1 Identifica os factores do lento crecemento
longo do sculo XIX, comparando o crecemento da
demogrfico espaol no sculo XIX.
poboacin espaola no seu conxunto co de Catalua e
o dos pases mis avanzados de Europa.
HEB8.1.2 Compara a evolucin demogrfica de
Catalua coa do resto de Espaa no sculo XIX.

d
e
h
i
j

B8.2. A economa espaola no XIX:

B8.2 Analizar os diferentes sectores econmicos,
especificando a situacin herdada, as transformacins
Unha agricultura protexida e estancada: os efectos
de signo liberal, e as consecuencias que se derivan
das desamortizacins; os baixos rendementos.
delas.
Unha deficiente industrializacin: a industria txtil
catal, a siderurxia e a minera.
As dificultades dos transportes: os condicionamentos xeogrficos; a rede de ferrocarrs.
O comercio: proteccionismo fronte a librecambismo.
As finanzas: a peseta como unidade monetaria; o
desenvolvemento da banca moderna; os problemas
da Facenda; os investimentos estranxeiros.
O caso galego.

HEB8.2.1 Explica os efectos econmicos das desamortizacins de Mendizbal e Madoz.

CCL
CSC
CCL
CAA
CSC
CCL
CSC

HEB8.2.2 Especifica as causas dos baixos rendemen- CCL

tos da agricultura espaola do sculo XIX.
CSC
HEB8.2.3 Describe a evolucin da industria txtil
catal, a siderurxia e a minera ao longo do sculo
XIX.

CCL
CSC

HEB8.2.4 Compara a revolucin industrial espaola

coa dos pases mis avanzados de Europa.

CCL
CAA
CSC

HEB8.2.5 Relaciona as dificultades do transporte e o

comercio interior cos condicionamentos xeogrficos.

CCL
CAA
CSC

HEB8.2.6 Explica os obxectivos da rede ferroviaria e

CCL
as consecuencias da Lei Xeral de Ferrocarrs de 1855. CSC
HEB8.2.7 Compara os apoios, argumentos e actuacins de proteccionistas e librecambistas ao longo do
sculo XIX.

CCL
CAA
CSC

HEB8.2.8 Explica o proceso que conduciu unidade

monetaria e banca moderna.

CCL
CSC

HEB8.2.9 Explica a reforma Mon-Santilln da Facenda CCL

Pxina 299 de 913

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
pblica e os seus efectos.
HEB8.2.10 Especifica cmo os investimentos en
Espaa de Francia e Inglaterra afectaron ao modelo
de desenvolvemento econmico espaol durante o
sculo XIX.

Competencias clave
CSC
CCL
CSC

Bloque 9. A crise do Sistema da Restauracin e a cada da Monarqua (1902-1931)

d
e
h
i

B9.1. Os intentos de modernizacin do sistema: o

revisionismo poltico dos primeiros gobernos de Afonso XIII; a oposicin de republicanos e nacionalistas
catalns, vascos, galegos e andaluces.

B9.1 Relacionar o rexeneracionismo xurdido da crise

HEB9.1.1 Define en qu consistiu o revisionismo
do 98 co revisionismo poltico dos primeiros gobernos,
poltico inicial do reinado de Afonso XIII, e as princiespecificando as sas actuacins mis importantes.
pais medidas adoptadas.
HEB9.1.2 Representa unha lia do tempo dende 1902
ata 1931, situando nela os principais acontecementos
histricos.

CCL
CSC
CMCCT
CAA
CSC

HEB9.1.3 Elabora un esquema cos factores internos e CCL

esternos da quebra do sistema poltico da Restaura CAA
cin.
CSC

d
e
h
i

B9.2. A quebra do sistema:

B9.2 Analizar as causas que provocaron a quebra do
sistema poltico da Restauracin, identificando os fac O impacto dos acontecementos exteriores: a intertores internos e os esternos.
vencin en Marrocos; a Primeira Guerra Mundial; a
Revolucin Rusa.
A crecente axitacin social: a Semana Trxica de
Barcelona; a crisexeral de 1917; o trienio bolchevique en Andaluca.

HEB9.2.1 Especifica a evolucin das forzas polticas

CCL
de oposicin ao sistema: republicanos e nacionalistas. CSC
HEB9.2.2 Explica as repercusins da Primeira Guerra
Mundial e a Revolucin Rusa en Espaa.

HEB9.2.3 Analiza as causas, principais feitos e conse- CCL

cuencias da intervencin de Espaa en Marrocos en- CSC
tre 1904 e 1927.
HEB9.2.4 Analiza a crise xeral de 1917: as sas
causas, manifestacins e consecuencias.

d
e
h
i

B9.3. A ditadura de Primo de Rivera: Directorio militar

e Directorio civil; o remate da guerra de Marrocos; a
cada da ditadura; o afundimento da monarqua.

B9.3 Explicar a ditadura de Primo de Rivera como

solucin autoritaria crise do sistema, describindo as
sas caractersticas, etapas e actuacins.

Pxina 300 de 913

CCL
CSC

CCL
CSC

HEB9.3.1 Especifica as causas do golpe de Estado de CCL

Primo de Rivera e os apoios con que contou inicial CSC
mente.
HEB9.3.2 Describe a evolucin da ditadura de Primo
de Rivera, dende o Directorio militar ao Directorio civil
e o seu remate.

CCL
CSC

HEB9.3.3 Explica as causas da cada da monarqua.

CCL
CSC

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
e
h
i

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B9.4. Crecemento econmico e cambios demogrficos B9.4 Explicar a evolucin econmica e demogrfica no HEB9.4.1 Analiza os efectos da Primeira Guerra
no primeiro terzo do sculo: os efectos da Guerra
primeiro terzo do sculo XX, relacionndoa coa situaMundial sobre a economa espaola.
Mundial na economa espaola; o intervencionismo
cin herdada do sculo XIX.
estatal da Ditadura; a transicin ao rxime demogrfi HEB9.4.2 Describe a poltica econmica da Ditadura
co moderno; os movementos migratorios; o transvase
de Primo de Rivera.
de poboacin da agricultura industria.
HEB9.4.3 Explica os factores da evolucin demogrfica de Espaa no primeiro terzo do sculo XX.

Competencias clave
CCL
CSC
CCL
CSC
CCL
CSC

Bloque 10. A Segunda Repblica. A Guerra Civil nun contexto de Crise Internacional (1931-1939)

d
e
h
i

B10.1. A Segunda Repblica como solucin democrtica ao afundimento do sistema da Restauracin.

a
b
d
e
h
i

B10.2. A evolucin poltica durante a II Repblica:

O bienio reformista: a Constitucin de 1931; a poltica de reformas; o Estatuto de Catalua; as forzas
de oposicin Repblica.
O bienio radical-cedista: a poltica restauradora e a
radicalizacin popular; a revolucin de Asturias.
A Fronte Popular: as primeiras actuacins do goberno; a preparacin do golpe militar.

b
d

B10.1 Explicar a Segunda Repblica como solucin

democrtica ao afundimento do sistema poltico da
Restauracin, enmarcndoa no contexto internacional
de crise econmica e conflitividade social.

HEB10.1.1 Explica as causas que levaron proclama- CCL

cin da Segunda Repblica e relaciona as sas dificul- CAA
tades coa crise econmica mundial dos anos 30.
CSC
HEB10.1.2 Diferenza as forzas de apoio e oposicin
Repblica nos seus comezos, e describe as sas razns e principais actuacins.

B10.2 Diferenciar as diferentes etapas da Repblica

ata o comezo da Guerra Civil, especificando os principais feitos e actuacins en cada unha delas.

B10.3. A Guerra Civil: a sublevacin e o desenvolve B10.3 Analizar a Guerra Civil, identificando as sas
mento da guerra; a dimensin internacional do conflito;
causas e consecuencias, a intervencin internacional

Pxina 301 de 913

CCL
CAA
CSC

HEB10.2.1 Resume as reformas impulsadas durante o CCL

bienio reformista da Repblica.
CSC
HEB10.2.2 Especifica as caractersticas esenciais da
Constitucin de 1931.

CCL
CSC

HEB10.2.3 Analiza o proxecto de reforma agraria: as

sas razns, o seu desenvolvemento e os seus efectos.

CCL
CSC

HEB10.2.4 Compara as actuacins do bienio radicalcedista coas do bienio anterior.

CCL
CSC
CAA

HEB10.2.5 Describe as causas, desenvolvemento e

consecuencias da Revolucin de Asturias de 1934.

CCL
CSC

HEB10.2.6 Explica as causas da formacin da Fronte

Popular e as actuacins tralo seu triunfo electoral, ata
o comezo da guerra.

CCL
CSC

HEB10.3.1 Especifica os antecedentes da Guerra

Civil.

CCL
CSC

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos
e
h
i

d
e
g
h
i
k
l

Contidos
a evolucin das das zonas; as consecuencias da
guerra.

B10.4. A Idade de Prata da cultura espaola: da

xeracin do 98 do 36.

Criterios de avaliacin
eo curso dos acontecementos nas das zonas.

B10.4 Valorar a importancia da Idade de Prata da

cultura espaola, expoendo as achegas das xeracins e figuras mis representativas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HEB10.3.2 Relaciona a Guerra Civil espaola co

contexto internacional.

CCL
CAA
CSC

HEB10.3.3 Compara a evolucin poltica e a situacin

econmica dos dous bandos durante a guerra.

CCL
CAA
CSC

HEB10.3.4 Especifica os custes humanos e as consecuencias econmicas e sociais da guerra.

CCL
CSC

HEB10.3.5 Sintetiza nun esquema as grandes fases

da guerra, dende o punto de vista militar.

CCL
CSC

HEB10.3.6 Representa unha lia do tempo dende

1931 ata 1939, situando nela os principais acontecementos histricos.

CMCCT
CAA
CSC

HEB10.4.1 Busca informacin de interese (en libros ou CCL

Internet) e elabora unha breve exposicin sobre a Ida- CD
de de Prata da cultura espaola.
CAA
CSC
CSIEE
CCEC

Bloque 11. A Ditadura Franquista (1939-1975)

b
c
d
e
h
i

B11.1. Caractersticas e evolucin do franquismo:

B11.1 Analizar as caractersticas do franquismo ea
sa evolucin no tempo, especificando as transforma A postguerra: grupos ideolxicos e apoios sociais
cins polticas, econmicas e sociais que se producido franquismo; as oscilantes relacins co exterior; a
ron, e relacionndoas coa cambiante situacin interconfiguracin poltica do novo Estado; a represin
nacional.
poltica; a autarqua econmica.
Os anos do desenvolvemento: os Plans de Desenvolvemento e o crecemento econmico; as
transformacins sociais; a reafirmacin poltica do
rxime; a poltica exterior; a crecente oposicin ao
franquismo.
A fin do franquismo: a inestabilidade poltica; as
dificultades exteriores; os efectos da crise econmica internacional de 1973.

Pxina 302 de 913

HEB11.1.1 Elabora un esquema cos grupos ideolxicos e os apoios sociais do franquismo na sa etapa
inicial.

CCL
CAA
CSC

HEB11.1.2 Diferenza etapas na evolucin de Espaa CCL

durante o franquismo, e resume os trazos esenciais de CAA
cada unha delas.
CSC
HEB11.1.3 Explica a organizacin poltica do Estado
franquista.

CCL
CSC

HEB11.1.4 Explica as relacins exteriores, a evolucin CCL

poltica e a situacin econmica de Espaa dende o

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
remate da Guerra Civil ata 1959.

Competencias clave
CSC

HEB11.1.5 Explica as relacins exteriores, a evolucin CCL

poltica e as transformacins econmicas e sociais de CSC
Espaa dende 1959 ata 1973.
HEB11.1.6 Especifica as causas da crise final do
franquismo dende 1973.

CCL
CSC

HEB11.1.7 Relaciona a evolucin poltica do rxime

cos cambios que se producen no contexto internacional.

CCL
CSC
CAA

HEB11.1.8 Explica a poltica econmica do franquismo CCL

nas sas diferentes etapas e a evolucin econmica
CSC
do pas.

b
d
e
g
h
i
k

B11.2. A cultura espaola durante o franquismo:a

cultura oficial, a cultura do exilio, a cultura interior
marxe do sistema.

B11.2 Describir a diversidade cultural do perodo,

distinguindo as sas diferentes manifestacins.

HEB11.1.9 Describe as transformacins que experimenta a sociedade espaola durante os anos do franquismo, as como as sas causas.

CCL
CSC

HEB11.1.10 Especifica os diferentes grupos de

oposicin poltica ao rxime franquista e comenta a
sa evolucin no tempo.

CCL
CSC

HEB11.1.11 Representa unha lia do tempo dende

1939 ata 1975, situando nela os principais acontecementos histricos.

CMCCT
CAA
CSC

HEB11.2.1 Busca informacin de interese (en libros ou CCL

Internet) e elabora unha breve exposicin sobre a culCD
tura do exilio durante o franquismo.
CSIEE
CCEC

Bloque 12. Normalizacin Democrtica de Espaa e Integracin en Europa (dende 1975)

a
b

B12.1. A transicin democracia: a crise econmica

B12.1 Describir as dificultades da transicin demomundial; as alternativas polticas ao franquismo, conticracia dende o franquismo nun contexto de crise econuismo, reforma ou ruptura; o papel do rei; a Lei para
nmica, explicando as medidas que permitiron a cele-

Pxina 303 de 913

HEB12.1.1 Explica as alternativas polticas que se

propuan trala morte de Franco, e quen defendan
cada unha delas.

CCL
CSC

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
e
h
i

Contidos
a Reforma Poltica; as primeiras eleccins democrticas.

Criterios de avaliacin
bracin das primeiras eleccins democrticas.

B12.2 Caracterizar o novo modelo de Estado democrtico establecido na Constitucin de 1978, especificando as actuacins previas encamiadas a alcanzar
o mis amplo acordo social e poltico.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HEB12.1.2 Describe o papel desempeado polo rei

durante a transicin.

CCL
CSC

HEB12.1.3 Describe as actuacins impulsadas polo

presidente de Goberno Adolfo Surez para a reforma
poltica do rxime franquista: Lei para a Reforma poltica de 1976, Lei de amnista de 1977, etc.

CCL
CSC

HEB12.1.4 Explica as causas e os obxectivos dos

Pactos da Moncloa.

CCL
CSC

HEB12.2.1 Explica o proceso de elaboracin e aprobacin da Constitucin de 1978, e as sas caractersticas esenciais.

CCL
CSC

HEB12.2.2 Describe cmo se estableceron as preautonomas de Catalua e o Pas Vasco.

CCL
CSC

a
b
c
d
e
h
i

B12.2. O perodo constitunte: os Pactos da Moncloa;

as preautonomas de Catalua e o Pas Vasco; a
Constitucin de 1978 e o Estado das autonomas.O
caso de Galicia.

a
b
c
d
e
h
i

B12.3. Os gobernos constitucionais: o problema do

B12.3 Analizar a evolucin econmica, social e poltica HEB12.3.1 Elabora un esquema coas etapas polticas
terrorismo; o falido golpe de Estado de 1981; o ingreso
de Espaa dende o primeiro goberno constitucional de
dende 1979 ata a actualidade, segundo o partido no
1979 ata a aguda crise econmica iniciada en 2008,
poder, e sinala os principais acontecementos de cada
na OTAN; a plena integracin en Europa.
sinalando as ameazas mis relevantes s que se enunha delas.
fronta e os efectos da plena integracin en Europa.
HEB12.3.2 Comenta os feitos mis relevantes do
proceso de integracin en Europa e as consecuencias
para Espaa desta integracin.

CCL
CAA
CSC

HEB12.3.3 Analiza a evolucin econmica e social de

Espaa dende a segunda crise do petrleo en 1979
ata o comezo da crise financeira mundial de 2008.

CCL
CSC

CCL
CAA
CSC

HEB12.3.4 Analiza o impacto da ameaza terrorista

CCL
sobre a normalizacin democrtica de Espaa, descri- CSC
be a xnese e evolucin das diferentes organizacins
terroristas que actuaron dende a transicin democrtica ata os nosos das (ETA, GRAPO, etc.) e reflexiona
sobre outros temas relacionados: a cidadana ameazada, os movementos asociativos de vtimas, a mediacin en conflitos, etc.
HEB12.3.5 Representa unha lia do tempo dende
1975 ata os nosos das, situando nela os principais
acontecementos histricos.

Pxina 304 de 913

CMCCT
CAA

Historia de Espaa. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CSC

a
b
d
e
h

B12.4. O papel de Espaa no mundo actual.

B12.4 Resumir o papel de Espaa no mundo actual,

especificando a sa posicin na Unin Europea e as
sas relacins con outros mbitos xeopolticos.

HEB12.4.1 Explica a posicin e o papel da Espaa

actual na Unin Europea e no mundo.

CCL
CSC

2.1.18 Historia do Mundo Contemporneo

Introducin
O estudo da Historia do Mundo Contemporneo esencial para o coecemento e comprensin do mundo actual. Non menos importante o seu carcter formativo, xa que desenvolve capacidades e tcnicas intelectuais propias do pensamento abstracto e formal, tales como a observacin, a anlise, a interpretacin, a capacidade de comprensin e o sentido crtico. Por outra parte, a Historia contribe decisivamente formacin de cidadns responsables, conscientes dos seus dereitos e obrigas, as como da herdanza recibida e do seu compromiso coas xeracins futuras.
A Historia do Mundo Contemporneo pretende ofrecer unha visin de conxunto dos procesos histricos fundamentais do mundo pero prestando cando preciso unha especial atencin o Estado Espaol e a Galicia.
A cronoloxa debe ser o eixe do coecemento histrico, porque non hai historia sen acontecementos, e no histrico est presente a idea de cambio, e precisamente para explicar tal cambio debemos recorrer a multiplicidade de sectores que compoen a vida coti.
A partir dos contidos, criterios de avaliacin e estndares de aprendizaxe avaliables pretndese o desenvolvemento persoal, intelectual e social do alumnado. Todas as actividades propostas queren favorecer a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo, traballar en equipo e individualmente e para actuar con esprito crtico. O seu estudo deber contribur a fomentar unha especial sensibilidade cara a sociedade do presente e a sa problemtica, que anime a adoptar unha actitude
responsable e solidaria coa defensa da liberdade, a igualdade de xnero, os dereitos humanos e a non discriminacin e os valores democrticos.
Os contidos de Historia do Mundo Contemporneo arrancan dun estudo do Antigo Rxime e a sa crise , a partir da Revolucin Industrial e as sas consecuencias, chegan ao sculo XX, facendo especial fincap na Europa de Entreguerras e na
Segunda Guerra Mundial, establecendo unha caracterizacin especfica do mundo dende os anos cincuenta do sculo XX ata o mundo actual, definido polas reas xeopolticas e culturais, dentro da globalizacin, cos conflitos que o caracterizan, sen
pasar por alto o final do bloque comunista e as novas relacins internacionais xurdidas despois dos atentados de Nova York ou o xurdimento do radicalismo islmico. Ao tratar de analizar tales feitos, a Historia enriqucese coas achegas doutras disciplinas e incluso coas conclusins da investigacin xornalstica dos acontecementos; podemos inclur tamn a anlise noutros idiomas, o uso das Tecnoloxas da Informacin e as Comunicacins, a crtica dos medios de comunicacin, a reflexin
sobre a diversidade cultural, a historia oral ou a comparacin con novelas histricas de eses feitos histricos.
Dbense desenvolver conceptos, pero tamn procedementos do traballo do historiador, cun vocabulario cientfico da disciplina que requirir rigor e esprito de traballo, exposicins, correcta ortografa e expresin que permitan ao estudante establecer os seus razoamentos e argumentacins.
A travs do estudo da Historia do Mundo Contemporneo, os estudantes debern adquirir determinados valores e hbitos de comportamento, como a actitude crtica cara as fontes, o recoecemento da diversidade, ou a valoracin do patrimonio cultural e histrico recibido.
A materia rica en achegas ao coecemento competencial. As competencias clave sociais e cvicas e conciencia e expresins culturais reciben un tratamento moi especfico relacionado cos contidos que son propios Historia do Mundo Contemporneo. Ademais as competencias lingstica, dixital e aprender a aprender estn presentes de maneira constante na sa vertente mis instrumental e deben impregnar todo o que sexa posible o desenvolvemento curricular da materia. O traballo
competencial matemtico e en ciencias e tecnoloxa trtase de maneira puntual. A competencia clave sentido de iniciativa e esprito emprendedor debe estar moi presente nas vertentes mis actitudinais e competenciais da materia.
O tratamento metodolxico da materia debe axustarse ao nivel competencial inicial do alumnado, respectando distintos ritmos e estilos de aprendizaxe que tean en conta a atencin diversidade. A Historia do Mundo contemporneo permite desenvolver metodoloxas activas, nas que, como xa se citou, o traballo individual e cooperativo estean permanentemente presentes, con elaboracin de diferentes tipos de materiais, integrando de forma especial as TIC.

Pxina 305 de 913

1 de bacharelato
Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. O Antigo Rxime

a
b
c
d
e
h

B1.1 Trazos do Antigo Rxime.

B1.1 Definir e esquematizar os trazos do AntigoRxime describindo os seus aspectos demogrficos, econmicos, polticos, sociais e culturais, utilizando diferentes tipos de diagramas.

HMCB1.1.1 Extrae os trazos do Antigo Rxime dun

texto proposto que os contea.

CSC
CAA
CCL

HMCB1.1.2 Obtn e selecciona informacin escrita e

grfica relevante, utilizando fontes primarias ou secundarias, relativa ao Antigo Rxime.

CSC
CAA
CCL
CD

HMCB1.1.3 Clasifica os trazos do Antigo Rxime en

CSC
aspectos demogrficos, econmicos, polticos, sociais CAA
e culturais.
CCL
CCEC

a
b
c
d
e
h

B1.2 Transformacins no Antigo Rxime: economa,

poboacin e sociedade.

A
b
c
d
e
h

B1.3 Revolucins e parlamentarismo en Inglaterra.

A
b
c

B1.4 O pensamento da Ilustracin.

B1.2 Distinguir as transformacins no Antigo Rxime

enumerando as que afectan economa, poboacin e
sociedade.

HMCB1.1.4 Elabora mapas conceptuais que explican

os trazos caractersticos do Antigo Rxime.

CSC
CAA
CCL

HMCB2.2.1 Explica as transformacins do Antigo

Rxime que afectan economa, poboacin e sociedade.

CSC
CAA
CCL

HMCB2.2.2 Analiza a evolucin dos trazos do AntigoRxime do sculo XVII e o sculo XVIII.

CSC
CAA
CCL

B1.3 Explicar o parlamentarismo ingls do sculo XVII HMCB1.3.1 Describe as caractersticas do parlamenresumindo as caractersticas esenciais do sistema e
tarismo ingls a partir de fontes histricas.
valorando o papel das revolucins para alcanzar as
transformacins necesarias para logralo.

CSC
CCEC
CCL

HMCB1.3.2 Distingue as revolucins inglesas do

sculo XVII como formas que promoven o cambio poltico do Antigo Rxime.

CSC
CCEC
CCL

B1.4 Relacionar as ideas da Ilustracin co Liberalismo HMCB1.4.1 Enumera e describe as ideas da Ilustrade comezo do sculo XIX establecendo elementos de
cin e as ideas do Liberalismo de comezos do sculo
coincidencia entre mbalas ideoloxas.
XIX.

CSC
CCEC
CCL

Pxina 306 de 913

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

d
e
h

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HMCB1.4.2 Establece as semellanzas e diferenzas

CSC
entre as ideas da Ilustracin e o Liberalismo de come- CCEC
zos do sculo XIX.
CCL

A
b
c
d
e
g
h

B1.5 Relacins Internacionais: o equilibrio europeo.

B1.5 Describir as relacins internacionais do AntigoRxime demostrando a idea de equilibrio europeo.

HMCB1.5.1 Sita en mapas de Europa os diversos

pases ou reinos en funcin dos conflitos nos que interveen.

CSC
CAA
CD

A
b
c
d
e
h
k
l

B1.6 Manifestacins artsticas do momento.

B1.6 Diferenciar manifestacins artsticas do AntigoRxime seleccionando as obras mis destacadas.

HMCB1.6.1 Distingue e caracteriza obras de arte do

Rococ.

CSC
CCEC
CCL
CAA

Bloque 2. As revolucins industriais e as sas consecuencias sociais

a
b
c
d
e
h
j

B2.1 A Revolucin industrial: concepto, factores que a B2.1 Obter informacin, que permita explicar as
HMCB2.1.1 Identifica as causas da Primeira RevoluRevolucins Industriais do sculo XIX, seleccionndoa
fan posible (econmicos, sociais, ideolxicos).
cin Industrial.
das fontes bibliogrficas ou online nas que se encontre dispoible.

a
b
c
d
e
h
j

B2.2 Revolucin ou revolucins industriais: caracters- B2.2 Describir as Revolucins Industriais do sculo
XIX, establecendo os seus trazos caractersticos e as
ticas.
sas consecuencias sociais
Transformacins tcnicas e novas fontes de enerxa.

CSC
CAA
CCL

HMCB2.1.2 Explica razoadamente a evolucin cara a

II Revolucin Industrial.

HMCB2.2.1 Explica razoadamente a evolucin cara a

II Revolucin Industrial.

CSC
CAA
CCL

HMCB2.2.2 Analiza comparativa e esquematicamente CSC

as das Revolucins Industriais.
CAA
CCL
B2.3 O protagonismo de Gran Bretaa e a extensin

B2.3 Enumerar os pases que iniciaron a industrializa-

Pxina 307 de 913

HMCB2.3.1. Localiza nun mapa os pases industriali-

CSC

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

b
c
d
e
g
h
k

Contidos
do proceso de industrializacin a outras zonas de Europa. A industrializacin extraeuropea.
A industrializacin espaola e galega.

Criterios de avaliacin
cin, localizndoos adecuadamente e establecendo as
rexins onde se produce ese avance.

Estndares de aprendizaxe
zados e as sas rexins industriais.

a
b
c
d
e
g
h
j

CAA
CD

HMCB2.3.2 Analiza aspectos que expliquen o desen- CSC

volvemento econmico do sector industrial dos primei- CAA
ros pases industrializados, a partir de fontes historio CCL
grficas.
CMCCT
HMCB2.3.3 Debate en torno o xito ou fracaso da
industrializacin en Espaa e Galicia.

Competencias clave

B2.4 Cambios debidos Revolucin Industrial: transportes, agricultura, poboacin (migracins e o novo
concepto de cidade).

CSC
CAA

B2.4 Identificar os cambios nos transportes, agricultu- HMCB2.4.1 Sinala os cambios sociais mis relevantes CSC
ra e poboacin que influron ou foron consecuencia da
do sculo XIX asocindoos ao proceso da Revolucin CAA
Revolucin Industrial do sculo XIX.
Industrial.
CSIEE
HMCB2.4.. Describe a partir dun plano a cidade
industrial britnica.

CSC
CAA
CCL

HMCB2.4.3 Identifica en imaxes os elementos propios CSC

da vida nunha cidade industrial do sculo XIX.
CAA
CCL
CD
HMCB2.4.4 Comenta mapas que expliquen a evolucin da extensin das redes de transporte: ferrocarril,
estradas e canais.

A
b
c
d
e
h
k

B2.5 A Economa industrial: pensamento e primeiras

crises.

A
b
c
d
e

B2.6 O nacemento do proletariado e a organizacin da B2.6 Coecer as correntes de pensamento que

clase obreira: orixes do sindicalismo e correntes de
pretenden mellorar a situacin dos obreiros do sculo
pensamento, os partidos polticos obreiros.
XIX.

CSC
CCL
CD

B2.5 Analizar seleccionando ideas que identifiquen as HMCB2.5.1Explica as causas e consecuencias das
CSC
caractersticas da economa industrial e do liberalismo
crises econmicas e as sas posibles solucins a par- CAA
econmico.
tir de fontes histricas.
CCL

Pxina 308 de 913

HMCB2.6.1 Compara as correntes de pensamento

social da poca da Revolucin Industrial: socialismo
utpico, socialismo cientfico e anarquismo.

CSC
CAA
CCL

HMCB2.6.2 Distingue e explica as caractersticas dos

CSC

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

h
k

Estndares de aprendizaxe
tipos de asociacionismo obreiro.

Competencias clave
CCL

Bloque 3. A crise do Antigo Rxime

a
b
c
d
e
h
i

B3.1 A crise do Antigo Rxime: Unha visin global.

B3.1 Analizar a evolucin poltica, econmica, social,

cultural e de pensamento que caracteriza a primeira
metade do sculo XIX distinguindo os feitos, personaxes e smbolos e encadrndoos en cada unha das
variables analizadas.

HMCB3.1.1 Realiza eixes cronolxicos que inclan

CSC
diacrona e sincrona dos acontecementos da primeira CAA
metade do sculo XIX.
CMCCT

a
b
c
d
e
h

B3.2 O Nacemento de EEUU.

B3.2. Describir as causas e o desenvolvemento da

Independencia de Estados Unidos establecendo as
causas mis inmediatas e as etapas de independencia.

HMCB3.2.1 Identifica xerarquas causais na guerra de CSC

independencia de Estados Unidos a partir de fontes
CCL
historiogrficas.
CAA

a
b
c
d
e
h

B3.3 A Revolucin Francesa de 1789: aspectos

polticos e sociais.

B3.3 Explicar a partir de informacin obtida en Internet, a Revolucin Francesa de 1789 inclundo cada
idea obtida nas causas, o desenvolvemento e as consecuencias.

HMCB3.3.1 Explica as causas da Revolucin Francesa de 1789.

CSC
CCL

HMCB3.3.2 Explica esquematicamente o desenvolvemento da Revolucin Francesa.

CSC
CCL
CAA

a
b
c
d
e
g
h

B3.4 O Imperio Napolenico.

B3.4 Identificar o Imperio Napolenico localizando a

sa expansin europea e establecendo as sas consecuencias.

HMCB3.4.1 Identifica nun mapa histrico a extensin

do Imperio Napolenico.

CSC
CAA
CD

a
b
c
d
e

B3.5 O Congreso de Viena e o Absolutismo.

B3.5 Analizar a transcendencia que tivo para Europa o HMCB3.5.1 Analiza as ideas defendidas e as concluCongreso de Viena e a restauracin do absolutismo
sins do Congreso de Viena relacionndoas coas sidentificando as sas consecuencias para os diversos
as consecuencias.
pases implicados.

CSC
CCL
CAA

Pxina 309 de 913

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
b
c
d
e
h

B3.6 As revolucins liberais ou burguesas de 1820,

1830 e 1848. O caso espaol.

B3.6 Identificar as revolucins burguesas de 1820,

1830 e 1848, relacionando as sas causas e desenvolvemento.

HMCB3.6.1 Compara as causas e o desenvolvemento CSC

das revolucins de 1820, 1830 e 1848.
CCL

a
b
c
d
e
g
h

B3.7 O Nacionalismo: Unificacins de Italia e Alemaa.

B3.7 Coecer o proceso de Unificacin de Italia e

Alemaa, obtendo o seu desenvolvemento a partir da
anlise de fontes grficas.

HMCB3.7.1 Describe e explica a Unificacin de Italia e CSC

a unificacin de Alemaa a partir de fontes grficas.
CCL
CD

a
b
c
d
e
h
k
l

B3.8 Cultura e Arte:Europa entre o neoclasicismo e o

romanticismo.

B3.8 Descubrir as manifestacins artsticas de comezos do sculo XIX, obtendo informacin de medios
bibliogrficos ou de Internet e presentndoa adecuadamente.

HMCB3.8.1 Establece as caractersticas propias da

pintura, a escultura e a arquitectura do Neoclasicismo
e o Romanticismo a partir de fontes grficas.

a
b
c
d
e
h

B3.9 A independencia das colonias hispanoamericanas.

B3.9 Analizar utilizando fontes grficas a independencia de Hispanoamrica.

HMCB3.9.1 Realiza un friso cronolxico explicativo da CSC

Independencia das colonias hispanoamericanas ao
CMCCT
comezo do sculo XIX.
CAA

CSC
CCEC
CCL
CAA

Bloque 4. A dominacin europea do mundo e a I Guerra Mundial

a
b
c
d
e

B4.1 O trnsito do sculo XIX ao XX: Unha visin

global.

B4.1 Describir as transformacins e conflitos xurdidos

a finais do sculo XIX e comezos do sculo XX distinguindo o desenvolvemento dos mesmos e os factores
desencadeantes.

Pxina 310 de 913

HMCB4.1.1 Realiza un diagrama explicando cadeas

CSC
causais e procesos dentro do perodo finais do sculo CAA
XIX e comezos do XX.

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
b
c
d
e
h

B4.2 Evolucin dos principais estados en Europa,

Amrica e Asia:
Inglaterra Victoriana.
Francia: a III Repblica e o II Imperio.
Alemaa Bismarckiana, Imperio Austrohngaro e
Rusia.
Estados Unidos: da Guerra Civil ata comezos do
sculo XX.
Xapn: transformacins de finais do sculo XIX.

B4.2 Analizar a evolucin poltica, social e econmica

dos principais pases europeos, ademais de Xapn e
Estados Unidos a finais do sculo XIX presentando
informacin que explique tales feitos.

HMCB4.2.1 Elabora un eixe cronolxico con feitos que CSC

explican a evolucin durante a Segunda Metade do
CMCCT
sculo XIX de Inglaterra, Francia, Alemaa, Imperio
CAA
Austrohngaro, Rusia. Estados Unidos e Xapn.
HMCB4.2.2 Explica a partir de imaxes as caractersticas que permiten identificar a Inglaterra Victoriana.

CSC
CAA
CCL
CD

HMCB4.2.3 Analiza textos relativos poca de

Napolen III en Francia.

CSC
CAA
CCL

HMCB4.2.4 Identifica e explica razoadamente os

CSC
feitos que converten a Alemaa durante o mandato de CAA
Bismarck nunha potencia europea.
CCL

a
b
c
d
e
h

a
b
c
d
e
h

A
b

B4.3 A expansin colonial dos pases industriais:

B4.3 Describir a expansin imperialista de europeos,
causas, colonizacin e reparto de Asia, frica e outros
xaponeses e estadounidenses a finais do sculo XIX,
enclaves coloniais, consecuencias.
establecendo as sas consecuencias.

HMCB4.3.1 Identifica e explica razoadamente as

causas e as consecuencias da expansin colonial da
Segunda Metade do sculo XIX.

CSC
CAA
CCL

HMCB4.3.2 Localiza nun mapamundi as colonias das

distintas potencias imperialistas.

CSC
CD
CAA

HMCB4.3.3 Sabe recoecer cadeas e interconexins

causais entre colonialismo, imperialismo e a Gran
Guerra de 1914.

CSC
CAA
CCL

B4.4 As relacins internacionais. A Paz Armada: Tripla B4.4 Comparar sinteticamente os distintos sistemas
Alianza e Tripla Entente.
de alianzas do perodo da Paz Armada.

HMCB4.4.1 Describe as alianzas dos pases mis

destacados durante a Paz Armada.

CSC
CCL

B4.5 A I Guerra Mundial: causas, desenvolvemento e

consecuencias.

HMCB4.5.1 Identifica a partir de fontes histricas ou

historiogrficas as causas da I Guerra Mundial.

CSC
CAA

B4.5 Distinguir os acontecementos que conducen

declaracin das hostilidades da Primeira Guerra Mun-

Pxina 311 de 913

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

dial, desenvolvendo as sas etapas e as sas consecuencias.

c
d
e
g
h

Competencias clave
CCL

HMCB4.5.2 Comenta smbolos conmemorativos

vinculados I Guerra Mundial.

CSC
CCL

HMCB4.5.3 Analiza e explica as distintas etapas da

Gran Guerra a partir de mapas histricos.

HMCB4.5.4 Extrae conclusins de grficos e imaxes

sobre as consecuencias da I Guerra Mundial.

CSC
CAA
CCL

CSC
CAA
CCL
CD

Bloque 5. O Perodo de Entreguerras, a II Guerra Mundial e as sas consecuencias

a
b
c
d
e
h

B5.1 Economa, sociedade e cultura da poca: os

anos vinte.

B5.1 Recoecer as caractersticas do perodo de

HMCB5.1.1 Explica as caractersticas do perodo de
Entreguerras inserndoas nos correspondentes aspecEntreguerras a partir de manifestacins artsticas e
tos polticos, econmicos, sociais ou culturais.
culturais de comezos do sculo XX.

CSC
CCL

a
b
c
d
e
h

B5.2 A revolucin rusa, a formacin e desenvolvemen- B5.2 Esquematizar o desenvolvemento da Revolucin HMCB5.2.1 Identifica e explica algunhas das causas
Rusa de 1917 recoecendo as sas etapas eos seus
to da URSS.
da Revolucin Rusa de 1917.
protagonistas mis significativos e establecendo as
sas consecuencias.
HMCB5.2.2 Compara a Revolucin Rusa de Febreiro
de 1917 coa de Outubro de 1917.

CSC
CCL

a
b
c
d
e
h

B5.3 Tratados de Paz e reaxuste internacional: a

Sociedade de Nacins.

CSC
CCL
CAA

a
b
c

B5.3 Identificar os Tratados de Paz da I Guerra

Mundial establecendo como unha consecuencia o
xurdimento da Sociedade de Nacins.

HMCB5.3.1 Explica os acordos dos Tratados de Paz

da I Guerra Mundial e analiza as sas consecuencias
a curto prazo.

CSC
CAA
CCL

HMCB5.3.2 Analiza o papel que xoga a Sociedade de CSC

Nacins nas relacins internacionais, a partir de fontes CCL
histricas.
B5.4 Estados Unidos e a crise de 1929: a Gran
Depresin e o New Deal.

B5.4 Explicar a Gran Depresin describindo os factores desencadeantes e as sas influencias na vida coti.

Pxina 312 de 913

HMCB5.4.1 Interpreta imaxes da Gran Depresin.

CSC
CCL
CAA

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

d
e
h

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CD

HMCB5.4.2 Comenta grficas que explican a crise

econmica de 1929.

CSC
CCL
CMCCT

B5.5. Recoecer a transcendencia dos fascismos

europeos como ideoloxas que conduciron ao desencadeamento de conflitos no panorama europeo do
momento.

HMCB5.5.1 Compara o fascismo italiano eo nazismo

alemn.

CSC
CCL

HMCB5.5.2 Distingue smbolos dos fascismos europeos da Primeira Metade do sculo XX.

CSC

a
b
c
d
e
h
k

B5.5 Os fascismos europeos eo nazismo alemn.

a
b
c
d
e
h

B5.6 As relacins internacionais do perodo de Entreguerras, viraxes cara a guerra.

B5.6 Comprender as relacins internacionais no

perodo de entreguerras como elementos importantes
das causas da Segunda Guerra Mundial.

HMCB5.5.3 Analiza a partir de diferentes fontes

contrapostas as relacins internacionais anteriores ao
estoupido da II Guerra Mundial.

CSC
CAA
CCL

a
b
c
d
e
h

B5.7 A Segunda Guerra Mundial: Orixes do conflito e

caractersticas xerais.

B5.7 Identificar e explicar as desencadeantes da II

Guerra Mundial, as como os feitos mis caractersticos.

HMCB5.7.1 Identifica e explica as causas desencadeantes da II Guerra Mundial a partir de fontes histricas.

CSC
CAA
CCL

a
b
c
d
e
h

B5.8 Desenvolvemento da Segunda Guerra Mundial.

B5.8 Establecer as etapas do desenvolvemento da II HMCB5.8.1 Explica as etapas da II Guerra Mundial

Guerra Mundial, distinguindo as que afectaron a Eurotanto na fronte europea coma na guerra do Pacfico.
pa e as que afectaron a Estados Unidos e Xapn.

CSC
CAA
CCL

HMCB5.8.2 Analiza o desenvolvemento da II Guerra

Mundial a partir de mapas histricos.

CSC
CAA
CCL

a
b
c
d

B5.9 Consecuencias da Segunda Guerra Mundial.

HMCB5.9.1 Describe as consecuencias da II Guerra

Mundial.

CSC
CAA
CCL

B5.9. Analizar o papel da guerra mundial como elemento de transformacin da vida coti.

Pxina 313 de 913

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

e
h

a
b
c
d
e
h
k

B5.10 O Antisemitismo: o Holocausto.

a
b
c
d
e
h

B5.11 Preparacin da Paz e a ONU.

B5.10 Entender o contexto no que se desenvolveu o

Holocausto na guerra europea e as sas consecuencias.

HMCB5.10.1 Analiza imaxes que explican o Holocaus- CSC

to levado a cabo pola Alemaa Nazi.
CAA
CD
HMCB5.10.2 Recoece a significacin do Holocausto CSC
na historia mundial.
CAA
CCL

B5.11 Obter e seleccionar informacin escrita e

grfica relevante, utilizando fontes primarias ou secundarias, relativa a postguerra.

HMCB5.11.1 Sintetiza textos que explican a intervencin da ONU nas relacins internacionais e asuntos
de descolonizacin.

CSC
CCL
CAA

Bloque 6. Evolucin de dous mundos diferentes e os seus enfrontamentos

a
b
c
d
e
h

B6.1 A formacin do bloque comunista fronte ao

bloque capitalista: a Guerra Fra.

B6.1 Describir os feitos polticos, econmicos, sociais

e culturais que explican o xurdimento dos dous bloques antagnicos, clasificndoos e presentndoos
adecuadamente.

HMCB6.1.1 Localiza nun mapa os pases que formaban os bloques comunista e capitalista.

a
b
c
d
e
h

B6.2 A evolucin das relacins entre as das super- B6.2 Interpretar a Guerra Fra, a Coexistencia Pacfica HMCB6.2.1 Identifica e explica os conflitos da Guerra
potencias. Os conflitos: da Guerra Fra Coexistencia
e a Distensin e as sas consecuencias establecendo
Fra a partir dun mapa histrico.
acontecementos que exemplifiquen cada unha destas
Pacfica e a Distensin.
etapas das relacins internacionais.

a
b
c
d
e
h

B6.3 Evolucin da economa mundial de postguerra.

CSC

B6.3 Distinguir feitos que explican o enfrontamento

HMCB6.3.1 Selecciona smbolos e imaxes que se
entre os bloques comunista e capitalista, revisando as
identifican co mundo capitalista eo mundo comunista
novas dos medios de comunicacin da poca.
HMCB6.3.2 Extrae conclusins dos textos, imaxes,
mapas, grficas que explican a evolucin de mbolos
bloques enfrontados na Guerra Fra sinalando a qu
bloque pertence e algns motivos que explican esa

Pxina 314 de 913

CSC
CD

CSC
CAA
CCL
CD

CSC
CAA
CCL
CD

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
pertenza.

a
b
c
d
e
h

B6.4 Caractersticas sociais e culturais de dous

modelos polticos diferentes: comunismo e capitalismo.

B6.4 Comparar analizando o modelo capitalista co

comunista dende os puntos de vista poltico, social,
econmico e cultural, exempllificando coa seleccin
de feitos que durante este perodo afecten as das
grandes superpotencias: URSS e Estados Unidos.

Competencias clave
CMCCT

HMCB6.4.1 Explica algunhas caractersticas da

economa capitalista a partir de grficas.

CSC
CCL
CMCCT

HMCB6.4.2 Explica algunhas caractersticas da

economa comunista a partir de grficos.

CSC
CCL
CMCCT

HMCB6.4.3 Establece razoada e comparativamente

as diferenzas entre o mundo capitalista e o mundo
comunista.

CSC
CAA
CCL

HMCB6.4.4 Identifica formas polticas do mundo

occidental e do mundo comunista.

CSC
CCL

Bloque 7. A Descolonizacin e o Terceiro Mundo

a
b
c
d
e
h

B7.1 Orixes, causas e factores da descolonizacin.

B7.1 Explicar os motivos e feitos que conducen

descolonizacin establecendo as causas e factores
que explican o proceso.

HMCB7.1.1 Localiza nun mapa as zonas afectadas

pola descolonizacin e os seus conflitos.

CSC
CCL
CD

a
b
c
d
e
h

B7.2 Etapas e modelos de descolonizacin.

B7.2 Describir as etapas e consecuencias do proceso

descolonizador identificando as que afectan a unhas
colonias e a outras, establecendo feitos e personaxes
significativos de cada proceso.

HMCB7.2.1 Establece de forma razoada as distintas

causas, feitos e factores que desencadean e explican
o proceso descolonizacin.

CSC
CCL
CAA

HMCB7.2.2 Identifica e compara as caractersticas da

descolonizacin de Asia e de frica.

CSC
CCL

a
b
c
d
e
h

B7.3 Desenvolvemento do proceso descolonizador: o

papel da ONU.

B7.3 Definir o papel da ONU na descolonizacin

analizando informacin que demostre as sas actuacins.

Pxina 315 de 913

HMCB7.3.1 Explica as actuacins da ONU no proceso CSC

descolonizador a partir de fontes histricas.
CCL

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
B7.4 Analizar o subdesenvolvemento do Terceiro
Mundo establecendo as causas que o explican.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
b
c
d
e
h
k

B7.4 O Terceiro Mundo e o Movemento de Pases

Non Aliados: problemas dos pases do Terceiro
Mundo.

HMCB7.4.1 Analiza as caractersticas dos pases do

Terceiro Mundo a partir de grficas.

CSC
CCL
CMCTT

HMCB7.4.2 Localiza nun mapa os Pases do Terceiro

Mundo.

CSC
CD

a
b
c
d
e
h

B7.5 As relacins entre os pases desenvolvidos e non B7.5 Apreciar o nacemento da axuda internacional e o HMCB7.5.1 Explica a evolucin das relacins entre os CSC
xurdimento das relacins entre os pases desenvolvipases desenvolvidos e os pases en vas de desendesenvolvidos, o nacemento da axuda internacional.
CCL
dos e subdesenvolvidos, reproducindo as formas de
volvemento, comparando a axuda internacional coa
CAA
axuda ao desenvolvemento e describindo as formas
intervencin neocolonialista.
de neocolonialismo dentro da poltica de bloques.

HMCB7.4.3 Analiza textos e imaxes do Movemento de CSC

Pases Non Aliados e dos pases subdesenvolvidos. CCL

Bloque 8. A crise do bloque comunista

a
b
c
d
e
h
i

a
b
c
d
e
h

a
b

B8.1 A URSS e as democracias populares.

B8.1 Describir a situacin da URSS a finais do sculo

XX, establecendo os seus trazos mis significativos
dende unha perspectiva poltica, social e econmica.

HMCB8.1.1 Localiza nun mapa as repblicas exsovi- CSC

ticas e os diferentes pases formados trala cada do
CD
muro de Berln.
HMCB8.1.2 Elabora un eixe cronolxico que ordena
os acontecementos que explican a desintegracin da
URSS, formacin da CEI e o xurdimento das repblicas exsoviticas.

CSC
CMCCT

HMCB8.1.3 Compara utilizando mapas de situacin

dos pases dos Balcns dende os anos 80 ata a actualidade.

CSC
CAA
CD
CCL

B8.2 A irrupcin de M. Gorbachov: Perestroika e

Glasnost.

B8.2 Resumir as polticas de M. Gorbachov nomeando HMCB8.2.1 Describe os trazos polticos e socioeco CSC
as disposicins concernintes Perestroika e
nmicos da URSS dende a poca de Breznev ata a de CCL
Glasnost e resaltando as sas influencias.
Gorbachov.

B8.3 A desintegracin da URSS: CEI-Federacin

Rusa e as novas repblicas exsoviticas.

B8.3 Analizar a situacin creada co xurdimento da CEI HMCB8.3.1 Elabora un cadro sinptico sobre a
CSC
e as repblicas exsoviticas recollendo informacins
situacin poltica e econmica das repblicas exsovi- CAA

Pxina 316 de 913

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

que resuman as novas circunstancias polticas e econmicas.

c
d
e
h
i

a
b
c
d
e
h

B8.4 A cada do muro de Berln e a evolucin dos

pases de Europa Central e Oriental.

a
b
c
d
e
h

ticas e a CEI- Federacin Rusa.

B8.4 Explicar a cada do muro de Berln nomeando as HMCB8.4.1 Analiza imaxes que reflicten a cada do
sas repercusins nos pases de Europa Central e
muro de Berln.
Oriental.

Competencias clave
CMCCT

CSC
CCL

HMCB8.4.2 Explica as novas relacins das repblicas

exsoviticas con Europa occidental.

CSC
CCL

HMCB8.4.3 Realiza unha busca guiada en Internet

para explicar de maneira razoada a disolucin do bloque comunista.

CSC
CAA
CCL

B8.5 O problema dos Balcns. A guerra de Iugoslavia. B8.5 Identificar o problema dos Balcns enumerando HMCB8.5.1 Describe comparativamente a evolucin
as causas que explican o xurdimento de tal situacin e
poltica dos pases de Europa Central e Oriental trala
resumindo os feitos que configuran o desenvolvemencada do muro de Berln.
to de conflitos nesta zona.
HMCB8.5.2 Describe e analiza as causas, desenvolvemento e consecuencias da guerra dos Balcns especialmente en Iugoslavia

CSC
CCL
CSC
CCL

Bloque 9. O mundo capitalista na segunda metade do sculo XX

a
b
c
d
e
h
k

B9.1 Pensamento e cultura da sociedade capitalista

na segunda metade do sculo XX.

a
b
c
d
e
h
k

B9.2 O Estado do Benestar.

B9.1 Distinguir os postulados que defende a cultura

capitalista da segunda metade do sculo XX establecendo as lias de pensamento e os logros obtidos.

B9.2 Describir o Estado do Benestar, aludindo s

caractersticas significativas que inflen na vida coti.

Pxina 317 de 913

HMCB9.1.1 Enumera as lias de pensamento econmico do mundo capitalista na segunda metade do sculo XX.

CSC
CCL

HMCB9.1.2 Explica o modelo capitalista dun pas

elaborando informacin a partir dunha bsca guiada
en internet

CSC
CAA
CCL

HMCB9.2.1 Identifica razoadamente as caractersticas CSC

e smbolos do Estado do Benestar.
CCL

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
HMCB9.3.1 Elabora eixes cronolxicos sobre o
proceso de construcin da Unin Europea.

Competencias clave

a
b
c
d
e
h

B9.3 O proceso de construccin da Unin Europea:

das Comunidades Europeas Unin.

B9.3 Explicar o proceso de construcin da Unin

Europea enumerando os fitos mis destacados que
configuran a sa evolucin.

CSC
CMCCT

a
b
c
d
e
h

B9.4 Obxectivos e Institucins da Unin Europea.

B9.4 Coecer os obxectivos que persegue a Unin

HMCB9.4.1 Relaciona razoadamente as Institucins
Europea relacionndoos coas Institucins que compoda Unin Europea cos obxectivos que esta persegue.
en a sa estrutura.

CSC
CCL

a
b
c
d
e
h

B9.5 Evolucin de Estados Unidos: dos anos 60 aos

90.

B9.5 Describir a evolucin poltica, social e econmica HMCB9.5.1 Realiza un eixe cronolxico dos feitos
de Estados Unidos dende os anos 60 aos 90 do scumis significativos de tipo poltico, social e econmico
lo XX sintetizando os aspectos que explican a transde Estados Unidos dende os anos 60 aos 90.
formacin da sociedade norteamericana e que constiten elementos orixinarios do Estado do Benestar.
HMCB9.5.2 Selecciona e presenta mediante mapas
ou redes conceptuais informacin referida a Estados
Unidos entre 1960 e 2000.

CSC
CMCCT

a
b
c
d
e
h

B9.6 Xapn e os novos pases asiticos industrializados.

B9.6 Identificar as singularidades do capitalismo de

HMCB9.6.1 Establece razoadamente as caracterstiXapn e os Novos Pases Industriais Asiticos, estacas e smbolos que explican aspectos singulares do
blecendo trazos de carcter poltico, econmico, social
capitalismo de Xapn ea rea do Pacfico.
e cultural.

CSC
CAA
CCL

CSC
CD
CAA

Bloque 10. O mundo actual dende unha perspectiva histrica

a
b
c
d
e
g
h
k

B10.1 A globalizacin e os medios de comunicacin.

O impacto cientfico e tecnolxico.
A cada do muro de Berln.
Os atentados de Nova York.
A inmigracin como fenmeno globalizado.

B10.1 Analizar as caractersticas da globalizacin

describindo a influencia que sobre este fenmeno teen os medios de comunicacin e o impacto que os
medios cientficos e tecnolxicos teen na sociedade
actual.

Pxina 318 de 913

HMCB10.1.1 Identifica as principais caractersticas

ligadas fiabilidade e obxectividade do fluxo de informacin existente en internet e outros medios dixitais.

CSC
CD
CCL
CAA

HMCB10.1.2 Elabora un breve informe sobre as

relacins entre inmigracin e globalizacin a partir de
fontes histricas.

CSC
CD
CCL
CSIEE

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

HMCB10.1.3 Extrae conclusins de imaxes e material

videogrfico relacionados co mundo actual.

CSC
CD
CCL

a
b
c
d
e
h
k

B10.2 A ameaza terrorista nun mundo globalizado.

B10.2 Describir os efectos da ameaza terrorista

(yihadismo, etc.) sobre a vida coti, explicando as sas caractersticas.

HMCB10.2.1 Realiza unha busca guiada en Internet

sobre a ameaza terrorista, organizacins que a sustentan, actos mis relevantes (Nova York 11-S, Madrid
11-M, Londres 7-J, etc.), os seus smbolos e repercusins na sociedade (a cidadana ameazada, as asociacins de vtimas, a mediacin en conflitos, etc.) e
analiza e comunica a informacin mis relevante.

a
b
c
d
e
h

B10.3 Europa: reto e unin.

B10.3Resumir os retos que ten a Unin Europea no

mundo actual distinguindo os problemas que pose
para amosarse como zona xeopoltica unida fronte a
outras reas.

HMCB10.3.1 Identifica os retos actuais da Unin

CSC
Europea a partir de novas xornalsticas seleccionadas. CCL
CAA

a
b
c
d
e
h
k
l

B10.4 Trazos relevantes da sociedade norteamericana B10.4 Enumerar os trazos relevantes da sociedade
HMCB10.4.1 Elabora mapas conceptuais sobre os
a comezos do sculo XXI, tralos atentados do 11-S de
norteamericana a comezos do sculo XXI distinguindo
trazos da sociedade norteamericana agrupndoos en
a transcendencia dos atentados do 11-S e explicando
2001.
poltica, sociedade, economa e cultura.
as transformacins e o impacto ocasionado a este
pas.

a
b
c
d
e
h
l

B10.5 Hispanoamrica: situacin actual.

B10.5 Analizar a evolucin poltica, econmica, social

e cultural de Hispanoamrica.

HMCB10.5.1 Describe os principais movementos

polticos, econmicos, sociais e culturais da Hispanoamrica actual.

CSC
CCL
CAA

a
b
c

B10.6 O mundo islmico na actualidade.

B10.6 Describir a evolucin do mundo islmico na

actualidade resumindo os seus trazos econmicos,
polticos, relixiosos e sociais.

HMCB10.6.1 Enumera e explica os trazos econmicos, polticos, relixiosos e sociais do mundo islmico
e localiza nun mapa os pases que forman na actuali-

CSC
CD
CCL

HMCB10.3.2 Explica comparativamente os desaxustes que ten a Unin Europea na relacin con outros
pases ou reas xeopolticas.

Pxina 319 de 913

CSC
CD
CCL
CAA

CSC
CCL
CAA
CSC
CD
CCL
CAA

Historia do Mundo Contemporneo. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
dade o mundo islmico.

Competencias clave

d
e
h
k

CAA

A
b
c
d
e
h

B10.7 frica Islmica, Subsahariana e Sudfrica.

B10.7 Distinguir a evolucin dos pases de frica

HMCB10.7.1 Compara aspectos econmicos, poltidistinguindo e relacionando as sas zonas xeoestratcos, relixiosos e sociais entre os principais pases do
xicas.
continente africano.

CSC
CCL
CAA

a
b
c
d
e
h

B10.8 India e China do sculo XX ao XXI: evolucin

poltica, econmica, social e de mentalidades.

B10.8 Resumir a evolucin de China e India dende

finais do sculo XX ao sculo XXI, seleccionando trazos polticos, econmicos, sociais e de mentalidades

HMCB10.8.1 Compara aspectos econmicos, polticos, relixiosos e sociais de China e India.

CSC
CCL
CAA

HMCB10.8.2 Compara aspectos econmicos, polticos, relixiosos e sociais entre pases emerxentes de
Asia e frica.

CSC
CCL
CAA

Bloque 11. A historia contempornea: O tempo histrico. Mtodos e ferramentas propias da disciplina.
h
j
k

B11.1 O tempo histrico.

B11.1 Recoecer que os acontecementos e procesos

ocorren ao longo do tempo e vez no tempo (diacrona e sincrona).

HMCB11.1.1 Recoecer que os acontecementos e

procesos ocorren ao longo do tempo e vez no tempo (diacrona e sincrona).

CSC
CMCCT
CAA

e
g
h
j
k
i

B11.2 As fontes histricas.

B11.2 Localizar e seleccionar informacin escrita e

grfica relevante utilizando fontes primarias e secundarias ( en Bliblioteca, Internet,..), analizando a sa
credibilidade.

HMCB11.2.1 Localiza e selecciona informacin escrita CSC

e grfica relevante utilizando fontes primarias e se CD
cundarias analizando a sa credibilidade.
CAA
CCL

e
h
i
l

B11.3 Vocabulario histrico e artstico da idade

contempornea.

B11.3 Utilizar o vocabulario histrico e artstico con

precisin, inserndoo no contexto adecuado.

HMCB11.3.1 Utiliza con fluidez e precisin o vocabulario histrico e artstico necesario.

Pxina 320 de 913

CSC
CCL

2.1.19 Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial

Introducin
O esprito emprendedor un concepto que incle valores persoais, tales como a creatividade, a disposicin positiva para a innovacin e o cambio, a confianza nun mesmo, a motivacin de logro, o liderado, a aceptacin do fracaso como fonte de
experiencia, e as actitudes de cooperacin e de traballo en equipo. Todas as persoas tern que emprender na sa vida persoal e laboral, tern que innovar e buscar novas respostas, no mundo globalizado e cambiante ao que se enfrontan anda que
non todos logran levar a cabo un proxecto empresarial propio.
Formar cidadns capaces de asumir riscos, ser innovadores, con capacidade de negociacin e pensamento estratxico constite o reto desta materia que trata de contribur a formar cidadns dotados de capacidade para o emprendemento. Incle
aspectos tericos e prcticos orientados a preparar aos alumnos e s alumnas para unha cidadana responsable e para a vida profesional; axuda ao coecemento das actividades e necesidades dos emprendedores, persegue que as persoas poidan responsabilizarse da sa propia carreira e do seu camio persoal de formacin e da toma das decisins clave na sa vida, ademais da posibilidade de crear un negocio propio ou actuar como innovadores no traballo dentro dunha organizacin.
A estrutura desta materia consta de tres grandes bloques, o primeiro titulado Autonoma persoal, liderado e innovacin est centrado na descricin das calidades e destrezas persoais asociadas a iniciativa emprendedora, no repaso das decisins
sobre o itinerario vital e a actuacin como futuro traballador. No segundo bloque, Proxecto de empresa, repsanse as principais reas e funcins da empresa co obxecto de por en marcha o proxecto empresarial xurdido da idea de negocio xerado
previamente. Finaliza cun bloque que baixo o ttulo Finanzas analiza as alternativas con que conta a empresa para elixir a sa forma xurdica, as fontes de financiamento do seu proxecto empresarial,a necesidade de planificar as necesidades financeiras e as obrigas fiscais e prever a evolucin do negocio garantindo a sa viabilidade.
Esta materia contribe ao desenvolvemento ademais da competencia sentido de iniciativa emprendedora e esprito emprendedor, que incide na consecucin do benestar econmico e social da comunidade, das competencias comunicacin lingstica, matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, dixital, sociais e cvicas e a competencia aprender a aprender.

4 de ESO
Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Autonoma persoal, liderado e innovacin

e,g

B1.1 Autonoma e autocoecemento. A iniciativa

emprendedora e o empresario na sociedade.
B1.2 Intereses, aptitudes e motivacins persoais para
a carreira profesional.

B1.1 Describir as calidades persoais e destrezas

asociadas iniciativa emprendedora analizando os
requirimentos dos distintos postos de traballo e actividades empresariais.

IAEEB1.1.1 Identifica as calidades persoais, actitudes, IEE

aspiracins e formacin propias das persoas con iniciativa emprendedora, describindo a actividade dos
empresarios e o seu rol na xeracin de traballo e benestar social.
IAEEB1.1.2 Investiga con medios telemticos as
CDI
diferentes reas de actividade profesional do seu en- CAA
torno, os tipos de empresa que as desenvolven e os
diferentes postos de traballo en cada unha delas razoando os requirimentos para o desempeo profesional
en cada un deles.

b,g

B1.3 Itinerarios formativos e carreiras profesionais.

B1.2 Tomar decisins sobre o itinerario vital propio
Proceso de busca de emprego en empresas do sector.
comprendendo as posibilidades de emprego, autoemO autoemprego. O proceso de toma de decisins soprego e carreira profesional en relacin coas habilidades persoais e as alternativas de formacin e aprendibre o itinerario persoal.
zaxe ao longo da vida.

IAEEB1.2.1 Desea un proxecto de carreira profesional propia relacionando as posibilidades do mbito

coas calidades e aspiracins persoais valorando a
opcin do autoemprego e a necesidade de formacin
ao longo da vida.

CAA

a,,c,g,k

B1.4 O dereito do traballo.

IAEEB1.3.1 Identifica as normas e institucins que

CSC

B1.3 Actuar como un futuro traballador responsable

Pxina 321 de 913

Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial. 4 ESO

Obxectivos

Contidos
B1.5 Dereitos e deberes derivados da relacin laboral.
B1.6 O contrato de traballo e a negociacin colectiva.
B1.7 Seguridade Social. Sistema de proteccin.
Emprego e Desemprego.
B1.8 Proteccin do traballador e beneficios sociais.
B1.9 Os riscos laborais. Normas. Planificacin da
proteccin na empresa.

Criterios de avaliacin
coecendo os seus dereitos e deberes como tal, valorando a accin do Estado e da Seguridade Social na
proteccin da persoa empregada, as como comprendendo a necesidade de proteccin dos riscos laborais.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

interveen nas relacins entre persoas traballadoras e

empresas relacionndoas co funcionamento do mercado de traballo.
IAEEB1.3.2 Distingue os dereitos e obrigas que se
CSC
derivan das relacins laborais comprobndoos en contratos de traballo e documentos de negociacin colectiva.
IAEEB1.3.3 Describe as bases do sistema da Seguri- CLL
dade Social, as como as obrigas de persoas traballadoras e persoas empresarias dentro deste, valorando
a sa accin protectora ante as distintas continxencias
cubertas e describindo as prestacins mediante buscas nas webs institucionais.
IAEEB1.3.4 Identifica as situacins de risco laboral
mis habituais nos sectores de actividade econmica
mis relevantes no mbito indicando os mtodos de
prevencin legalmente establecidos, as como as tcnicas de primeiros auxilios aplicables en caso de accidente ou dano.

IEE

Bloque 2. Proxecto de empresa

d,g

B2.1 A idea de proxecto de empresa. Avaliacin da

idea. O entorno, o rol social da empresa.
B2.2 Elementos e estrutura da empresa.
B2.3 O plan de empresa.
B2.4 A planificacin na empresa.

B2.1 Crear un proxecto de empresa na aula describindo as caractersticas internas e a sa relacin co entorno as como a sa funcin social, identificando os
elementos que constiten a sa rede loxstica como
provedores, clientes, sistemas de producin e comercializacin e redes de almacenaxe entre outros.

IAEEB2.1.1 Determina a oportunidade dun proxecto de

IEE
empresa identificando as caractersticas e tomando parte
na actividade que

a empresa desenvolve.

IAEEB2.1.2 Identifica as caractersticas internas e

externas da empresa en proxecto as como os elementos que constiten o entono especfico desta:
mercado, provedores, clientes, sistemas de producin
e/ou comercializacin, almacenaxe, e outros.

CAA

IAEEB2.1.3 Describe a relacin da empresa proxectada co seu sector, a sa estrutura organizativa e as

funcins de cada departamento identificando os procedementos de traballo no desenvolvemento do proceso produtivo ou comercial.

IEE

IAEEB2.1.4 Elabora documentos para a planificacin CLL

tanto a longo como a corto plazo das distintas funcins CAA
da empresa en proxecto.

Pxina 322 de 913

Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial. 4 ESO

Obxectivos
b,g,h

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.5 Informacin na empresa. A informacin contable. B2.2 Identificar e organizar a informacin das distintas
A informacin de recursos humanos. Os documentos
reas da empresa en proxecto aplicando os mtodos
correspondentes tramitacin documental empresacomerciais de cobramento e pagamento. O Arquivo.
rial.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

IAEEB2..2.1 Manexa como usuario de nivel bsico

CDI
aplicacins informticas de control e seguimento de
clientes, provedores e outros, aplicando as tcnicas bsicas de contabilidade, xestin financeira e comercial e
administracin de persoal para a organizacin da informacin da empresa proxectada.
IAEEB2.2.2 Transmite informacin entre as distintas
CLL
reas e clientes da empresa en proxecto recoecendo
e aplicando tcnicas de comunicacin e negociacin e
aplicando o tratamento protocolario axeitado mediante
medios telemticos e presenciais.

g,h

B2.6 As actividades na empresa. A funcin de producin. A funcin comercial e dao mercadotecnia.

B2.7 Axudas e apoio creacin de empresas.

B2.3 Realizar actividades de producin e comercializacin propias da empresa proxectada aplicando tcnicas de comunicacin e traballo en equipo.

IAEEB2.3.1 Crea materiais publicitarios e para a

difusin dos produtos e/ou servizos obxecto do proxecto e elabora un plan de comunicacin en internet e
en redes sociais aplicando os principios da mercadotecnia.

CLL

IAEEB2.3.2 Desenvolve tarefas de producin e/ou

IEE
comercializacin na empresa en proxecto segundo os
plans de control prefixados: simulando a toma de decisins para cumprir os prazos e obxectivos establecidos e propoendo melloras, mediante o traballo en
equipo.
IAEEB2.3.3 Recompila datos sobre os diferentes apoios
creacin de empresas tanto do entorno prximo coma
do territorial, nacional ou europeo seleccionando as posibilidades que se axusten ao proxecto de empresa formulado.

CAA

Bloque 3. Finanzas
a,d,g,h

B3.1 Tipos de empresa segundo a sa forma xurdica.

B3.2 A eleccin da forma xurdica.
B3.3 Trmites de posta en marcha dunha empresa.

B3.1 Describir as diferentes formas xurdicas das

IAEEB3.1.1 Distingue as diferentes formas xurdicas
empresas relacionando con cada unha delas as resdas empresas indicando as esixencias de capital e
ponsabilidades legais dos seus propietarios e xestores
responsabilidades propias de cada tipo.
as como coas esixencias de capital.
IAEEB3.1.2 Identifica e enumera as administracins
pblicas implicadas na posta en marcha de empresas
recompilando por va telemtica os principais documentos necesarios para a posta en funcionamento.
IAEEB3.1.3 Valora as tarefas de apoio, rexistro,
control e fiscalizacin que realizan as autoridades no
proceso de creacin de empresas, describindo os tr-

Pxina 323 de 913

IEE

CDI

CSC

Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

mites que se deben realizar.

IAEEB3.1.4 Selecciona a forma xurdica mis axeitada CAA
en cada caso segundo: a actividade a desenvolver,
nmero de emprendedores, alcance da responsabilidade a asumir, complexidade organizativa, dispoibilidade financeira, fiscalidade.
b,f,g

b,f,g

B3.4 Fontes de financiamento das empresas. Externas B3.2 Identificar as fontes de financiamento das empre- IAEEB3.2.1 Determina os investimentos necesarios
(bancos, axudas e subvencins, crowdfunding) e insas propias de cada forma xurdica, inclundo as expara a posta en marcha dunha empresa distinguindo
ternas (accionistas, investidores, aplicacin de benefiternas e internas valorando as mis axeitadas para
as principais partidas relacionadas nun balance de
cios).
cada tipo e momento no ciclo de vida da empresa.
situacin.
B3.5 Produtos financeiros e bancarios para pemes.
IAEEB3.2.2 Caracteriza de forma bsica as posibilidaComparacin.
des de financiamento das empresas diferenciando o
financiamento externo e interna, a curto e a longo prazo as como o custo de cada unha e as implicacins
na marcha da empresa.
B3.6 A planificacin financeira das empresas. Estudo
de viabilidade econmico-financeiro. Proxeccin da
actividade. Instrumentos de anlise. Ratios bsicos.
B3.7 Os impostos que afectan s empresas. O calendario fiscal.

B3.3 Recoecer a necesidade de planificar o negocio

das empresas ligndoa previsin da evolucin do
sector e da economa nacional, as como da planificacin financeira e fiscal.

IEE

CAA

IAEEB3.3.1 Presenta un estudo de viabilidade econ- CDI

mico financeiro a medio prazo do proxecto de empresa IEE
aplicando condicins reais de produtos financeiros
analizados e previsins de vendas segundo un estudo
do mbito mediante unha aplicacin informtica tipo
folla de clculo manexando ratios-financeiros bsicos.
IAEEB3.3.2 Analiza os produtos financeiros mis
CAA
axeitados de entre as entidades financeiras do mbito
para cada tipo de empresa valorando o custo e o risco
de cada un deles e seleccionando os mis axeitado
para o proxecto de empresa.

Pxina 324 de 913

IAEEB3.3.3 Identifica as obrigas fiscais das empresas

segundo a sa actividade e forma xurdica, sinalando
o funcionamento bsico de IAE, IVE, IRPF e IS, indicando as principais diferenzas entre eles.

CAA

IAEEB3.3.4 Valora a achega que supn a carga

impositiva das empresas riqueza nacional e ao sostemento das cargas do Estado.

CSC

2.1.20 Latn
Introducin
A materia de latn na etapa da ESO ten como principal finalidade introducir ao alumnado no coecemento dos aspectos esenciais da lingua e a cultura latinas, facendo fincap ao mesmo tempo no papel que estas desempean en tanto que orixe e
fundamento das linguas romances e da cultura occidental, o que coecemos como herdanza clsica.
Esta mesma perspectiva est tamn presente no currculo bsico para bacharelato, se ben nesta etapa persguese un estudo mis en profundidade da lingua, xa que, ben pola sa estrutura interna de funcionamento, ben polo seu caudal lxico, est moi presente nas linguas utilizadas e estudadas polos alumnos.
O estudo do latn como lingua flexiva proporciona mediante a comparacin unha slida base cientfica para o estudo e perfeccionamento progresivo no manexo doutras linguas.
O idioma latino, unha vez adquiridos uns mnimos coecementos sobre os seus mecanismos morfosintcticos e o seu lxico, permite entender as linguas romances como resultado dunha evolucin e encontrar paralelismos entre elas que axuden no
seu estudo.
O estudo da orixe e evolucin do latn s linguas romances proporciona ao alumnado os instrumentos necesarios para comprender e analizar os procesos de cambios fonticos, morfosintcticos e semnticos que deron lugar aos procedementos que
rexen hoxe as sas linguas, e axuda a incrementar de xeito notable o seu lxico. A reflexin sobre o lxico coecido, a adquisicin de novas palabras e a comprensin das estruturas da lingua latina interveen de xeito notable no uso mis eficaz da
lingua propia como instrumento de aprendizaxe, comunicacin e interpretacin da realidade.
recomendable comezar o estudo do latn de 4 de ESO cun mtodo natural, no que as regras morfosintcticas se deduzan da prctica da lectura e da traducin, deixando para os cursos de 1 e 2 de bacharelato un estudo mis pormenorizado das
mesmas.
O estudo da herdanza clsica, obxecto desta materia, non s est presente na lingua latina, pois abordar tamn os diferentes aspectos que se inclen no que coecemos como civilizacin latina, berce da Europa actual. Ademais da descricin do
seu marco xeogrfico e do estudo dos principais fitos histricos, haber lugar tamn para unha anlise das sas estruturas sociopolticas, da sa vida coti e manifestacins culturais, como os espectculos pblicos ou as sas creacins literarias e
artsticas, a enxeera e o urbanismo, a mitoloxa e a relixin.
Partindo desta perspectiva, o estudo da materia organzase en bloques que, con lixeiros matices, reptense en todos os cursos.
Os devanditos bloques refrense tanto a cuestins lingsticas como a temas culturais, tendo en conta que ambos os dous aspectos constiten das facetas inseparables e complementarias para o estudo da civilizacin romana, sen as que non posible apreciar a importancia do legado latino na sa verdadeira dimensin.
O primeiro destes bloques estuda o latn como orixe das linguas romances e ten un trato lixeiramente diferente para os cursos de 4 de ESO e 1 de bacharelato e o curso de 2 de bacharelato. Os contidos dos dous primeiros cursos comezan coa
anlise das linguas do mundo, para seguir co estudo do indoeuropeo e as sas familias lingsticas, a orixe, evolucin e etapas do latn e as linguas romances. A continuacin, e xa para os tres cursos, pretndese analizar o papel que desempeou a
lingua latina na formacin do galego, do casteln e das demais linguas romances que se falan na actualidade en Europa e noutros pases do mundo, mediante o estudo da pervivencia de elementos lingsticos latinos nesas linguas e a anlise dos
procesos de evolucin fontica, morfosintctica e semntica.
O seguinte bloque, deseado s para latn de 4 ESO e 1 de BAC, aborda os elementos bsicos da lingua latina, comezando por percorrer os diferentes sistemas de escritura coecidos, para analizar despois a orixe e evolucin do abecedario latino
e a sa pronunciacin.
Os dous bloques seguintes, comns aos tres cursos, tratan aspectos netamente lingsticos, centrndose desta vez na morfoloxa e na sintaxe, os outros dous niveis de descricin e explicacin do sistema ademais da fontica e semntica, das realidades inseparables que conforman e integran xuntas o aspecto gramatical. Pretndese iniciar ao alumnado no concepto de flexin, estudando a estrutura interna das palabras e os elementos formais destas que serven para definir a relacin que
manteen con outras dentro da oracin. A sintaxe tamn se ocupa de estudar as estruturas oracionais latinas e os elementos que definen as sas construcins mis caractersticas, introducindo progresivamente niveis de maior complexidade, co
propsito fundamental da comprensin e interpretacin dos textos.
Nos cursos de 4 de ESO e 1 de BAC dedicouse un bloque ao estudo da civilizacin latina, co fin de identificar non s os feitos mis importantes da sa historia, senn tamn os aspectos propios da sa organizacin poltica, social e militar e da sa
identidade cultural, sen esquecer o estudo da vida coti, relixin e mitoloxa, cuxa influenza resulta decisiva para a configuracin do imaxinario occidental. Pretndese tamn iniciar ao alumnado no coecemento dalgunhas das manifestacins artsticas mis significativas da antigidade romana, entre as que destacan, por unha banda as relativas s artes plsticas, e mis concretamente a escultura e a arquitectura, e pola outra, s literarias.
O estudo mis en profundidade destas ltimas resrvase para o curso de 2 de Bacharelato, que conta cun bloque especfico para a literatura latina, no que un mellor coecemento da lingua permitir ao alumnado entrar en contacto directo con algns fragmentos das obras orixinais, afondando deste xeito na comprensin dos textos literarios clsicos latinos para comprender as claves da sociedade na que viron a luz e valorar a influenza que os autores latinos tiveron ao longo dos sculos.
Se, como dixemos, a lingua e a cultura constiten das realidades inseparables e complementarias para profundar no coecemento da civilizacin latina, non existe mellor instrumento para o estudo de ambas as das que os propios textos, aos que
est dedicado outro dos bloques de contidos previstos en todos os cursos. Pretndese deste xeito facer fincap na necesidade de estudar dende o primeiro momento a lingua no seu contexto real, como mecanismo de expresin intelectual e esttica
no que se exemplifican os contidos lingsticos estudados. Para lograr este obxectivo, ademais da labor de traducin, deberase tratar o latn como unha lingua viva coa que traballar tamn a comunicacin oral e escrita.
Por ltimo, nos tres cursos dedcase un bloque ao estudo do lxico, entendendo que este resulta imprescindible para avanzar no coecemento de calquera lingua. Dentro deste mbito prstase especial atencin etimoloxa, no s porque esta serve
para poer de manifesto a pervivencia das races latinas nas linguas modernas, senn ademais porque axuda ao alumnado a adquirir unha mellor comprensin da sa propia lingua, axudndoo a precisar o significado de termos coecidos ou a descubrir o doutros que non utilizara anteriormente, incorporndoos ao seu vocabulario habitual. As dedcase un especial interese composicin e derivacin culta, onde se analizan prefixos, lexemas e sufixos de orixe grega e latina.
Abondando nesta ltima idea, abrdase o estudo das locucins e expresins latinas de uso actual, non s para coecer o seu significado, senn tamn para saber empregalas nun contexto axeitado.
A comunicacin lingstica a competencia clave que mis presenza ter na materia de latn, xa que o estudo da lingua latina, da sa orixe e evolucin, do seu funcionamento interno, do seu lxico e dos seus textos, redundar sen dbida nun maior
coecemento e dominio das linguas propias. Non obstante, deberase ter en conta tamn o tratamento das outras competencias.

Pxina 325 de 913

O labor de traducin non s constite por si mesmo un importante exercicio intelectual, senn que ao mesmo tempo estimula a memoria, a lxica de pensamento e os hbitos de disciplina no estudo, mellorando o razoamento e impulsando a competencia clave de aprender a aprender.
A competencia matemtica e as competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa poden ser traballadas nos temas de cultura e civilizacin latinas, particularmente na educacin en Roma, no urbanismo e na enxeera romana e as vas de comunicacin, en tanto que manifestacins da actividade humana.
A competencia dixital deber estar presente en todo momento. A busca de informacin na rede, a sa seleccin crtica e a sa utilizacin, entendidas como un proceso guiado polo profesor, deber servirnos para programar traballos colaborativos e
producir novos materiais para poer a disposicin da comunidade educativa.
As competencias sociais e cvicas poden ser traballadas particularmente nos bloques referidos civilizacin. A vida no mundo romano, na sa dimensin poltico-social ou relixiosa, prstase sempre valoracin e comparacin co mundo actual, salientando semellanzas e diferenzas, e fomentando un xuzo crtico da realidade. As, cobran nova forza conceptos como democracia, xustiza, igualdade, cidadana e diversidade.
A competencia en conciencia e expresin cultural, ademais de no estudo da literatura latina, est moi presente nos contidos referidos s artes plsticas en Roma, o urbanismo e a romanizacin de Hispania e a Gallaecia. Coecer e valorar todas estas manifestacins culturais artsticas, diferenciando xneros e estilos, recoecendo canons estticos ou tpicos literarios, lvanos a consideralas como parte do patrimonio dos pobos e a apreciar dun xeito especial aquelas que estn dentro do noso
entorno, ben sexa nas pxinas dun libro, nun museo ou nun xacemento arqueolxico.
A competencia que traballa o sentido da iniciativa e o esprito emprendedor estar presente sobre todo no bloques de contidos non lingsticos para aproveitar a metodoloxa do traballo en grupo de xeito responsable e proactivo.

4 de ESO
Latn. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. O latn, orixe das linguas romances

f

B1.1 Marco Xeogrfico da lingua.

B1.1. Coecer e localizar en mapas o marco xeogrfico

da lingua latina.

LAB1.1.1. Sinala sobre un mapa o marco xeogrfico no

que se sita en distintos perodos a civilizacin romana,
delimitando o seu mbito de influencia e situando con
precisin puntos xeogrficos, cidades ou restos arqueolxicos coecidos pola sa relevancia histrica.

CMCCT

B1.2 O indoeuropeo. Linguas indoeuropeas e familias

lingsticas.

B1.2. Identificar ao indoeuropeo como a lingua nai da

maiora das linguas faladas en Europa hoxe en da.

LA.1.2.1. Define indoeuropeo e recoece as linguas

indoeuropeas e as sas familias, delimitando nun mapa
a zona de orixe e as zonas de expansin.

CD

B1.3. Agrupar as linguas indoeuropeas en familias

lingsticas e localizalas nun mapa.

LA.1.3.1. Identifica as linguas que se falan actualmente

en Europa, diferenciando pola sa orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasificando as primeiras en
familias lingsticas, e delimitando nun mapa as zonas
nas que se utilizan.

CSC

B1.3 As linguas de Espaa: linguas romances e non

romances.

B1.4. Coecer as orixes das linguas faladas en Espaa,

clasificalas e localizalas nun mapa.

LAB1.4.1. Identifica as linguas que se falan en Espaa,

diferenciando pola sa orixe romances e non romances
e delimitando nun mapa as zonas nas que se utilizan.

CSC

B1.4 Orixe, evolucin e etapas do latn. As linguas

romances.

B1.5. Distinguir as principais etapas na evolucin do

latn, dende a sa orixe ata os nosos das.

LA.1.5.1. Realiza un eixe cronolxico onde delimita as

etapas do latn dende a sa orixe ata os nosos das e
describe as principais caractersticas de cada unha.

CMCCT

B1.6. Enumerar as linguas romances faladas hoxe en

da no mundo e situalas no seu marco xeogrfico.

LA.1.6.1. Identifica as linguas romances faladas hoxe en CD

da no mundo, delimitando nun mapa as zonas nas que
se utilizan.

Pxina 326 de 913

Latn. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B1.5 Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

B1.7. Distinguir e identificar palabras patrimoniais,

cultismos e semicultismos.

LA.1.7.1. Identifica e diferenza entre palabras patrimoniais , cultismos e semicultismos, relacionndoos co

termo de orixe.

CCL

B1.6 Nocins bsicas de evolucin fontica, morfolxica

e semntica do latn ao galego e casteln.

B1.8. Coecer a aplicar as regras fundamentais da

evolucin fontica do latn ao galego e casteln partindo
dos timos latinos.

LA.1.8.1. Realiza evolucins de termos latinos ao galego CCL

e ao casteln aplicando as regras fonticas de evolucin.

B1.7 As linguas do mundo. Clasificacin morfolxica e

xenealxica.

B1.9. Clasificar as linguas do mundo dende criterios

morfolxicos ou xenealxicos.

LAB1.9.1. Recoece os distintos criterios para clasificar

as linguas e sabe poer exemplos.

CD

LAB2.1.1. Recoece diferentes tipos de escritura,

clasificndoos conforme sa natureza e sa funcin.

CD

Bloque 2. Sistema da lingua latina: elementos bsicos

e

B2.1 As orixes da escritura. Diferentes sistemas de

escritura.

B2.1. Coecer diferentes sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto.

B2.2 Orixes do alfabeto latino.

B2.2. Coecer a orixe do alfabeto nas linguas modernas. LAB2.2.1. Explica a orixe do alfabeto de diferentes
CAA
linguas partindo do abecedario latino, sinalando as principais adaptacins que se producen en cada unha delas.

B2.3. Identificar os distintos tipos de alfabetos empregados hoxe en da en Europa.

LAB2.3.1. Recoece os diferentes tipos de alfabetos

CSC
usados actualmente en Europa e relaciona cada un coas
linguas que os empregan.

B2.3 A pronuncia.

B2.4. Coecer e aplicar con correccin as normas

bsicas de pronuncia en latn.

LAB2.4.1. Le en voz alta textos latinos de certa extensin coa pronuncia correcta.

CCL

Bloque 3. Morfoloxa
b

B3.1 Formantes das palabras.

B3.1. Identificar e distinguir os distintos formantes das

palabras.

LAB3.1.1. Descompn palabras nos seus distintos

formantes, sinalando e diferenciando lexemas e morfemas e servndose destes para identificar desinencias e
explicar o concepto de flexin e paradigma.

CMCCT

B3.2 Tipos de palabras: variables e invariables.

B3.2. Distinguir e clasificar distintos tipos de palabras.

LAB3.2.1. Distingue palabras variables e invariables

explicando os trazos que permiten identificalas e definindo criterios para clasificalas.

CAA

B3.3 Concepto de declinacin e conxugacin.

B3.3. Comprender o concepto de declinacin e conxugacin.

LAB3.3.1. Define o concepto de declinacin e conxugacin.

CAA

e
b

B3.4 Flexin nominal e pronominal: substantivos, adxec- B3.4. Coecer as declinacins, encadrar as palabras
dentro da sa categora e declinacin, enuncialas e detivos e pronomes.
clinalas correctamente.

LAB3.4.1. Enuncia correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latn, distingundoos a partir do seu
enunciado e clasificndoos segundo a sa categora e
declinacin.

CD

Pxina 327 de 913

Latn. 4 ESO
Obxectivos

b
e

e
b
e
h

Contidos

B3.5 Flexin verbal.

Criterios de avaliacin

B3.5. Coecer as conxugacins, encadrar os verbos

dentro da sa conxugacin, enuncialos e conxugalos
correctamente.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LAB3.4.2. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexin correspondente.

CCL

LAB3.5.1. Identifica as distintas conxugacins verbais

latinas e clasifica os verbos segundo a sa conxugacin
a partir do seu enunciado.

CAA

LAB3.5.2. Coece e identifica as formas que compoen

o enunciado dos verbos de paradigmas regulares e recoece a partir destas os diferentes modelos de conxugacin.

CCL

B3.6. Recoecer as formas dos tempos verbais forma LAB3.6.1. Identifica correctamente as principais formas CAA
dos a partir do tema de presente e perfecto, tanto en voz
derivadas de cada un dos temas verbais latinos: en voz
activa como en voz pasiva, as como as formas non
activa o modo indicativo tanto do tema de presente copersoais do verbo: infinitivo de presente activo e particima do tema de perfecto; en pasiva, o presente, o pretrito imperfecto, o futuro imperfecto e o pretrito perfecto
pio de perfecto.
de indicativo.

LAB3.6.2. Cambia de voz as formas dos temp s

verbais do presente, pretrito imperfecto, futuro imperfecto e pretrito perfecto de indicativo.

CD

LAB3.6.3. Identifica formas non persoais do verbo como

o infinitivo de presente activo e o participio de perfecto.

CAA

LAB3.6.4. Traduce correctamente ao galego e casteln

diferentes formas verbais latinas.

CCL

Bloque 4. Sintaxe
f

B4.1 Os elementos da oracin.

B4.1. Coecer e analizar as funcins das palabras na

oracin.

LAB4.1.1. Analiza morfolxica e sintacticamente frases e CMCCT

textos adaptados identificando correctamente as categoras gramaticais presentes nas palabras con flexin e
explicando as funcins que realizan na oracin.

h
h

B4.2 Os casos latinos .

B4.2. Coecer os nomes dos casos latinos e identificar

as principais funcins que realizan na oracin e saber
traducir os casos lingua materna de forma axeitada.

LAB4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos casos CAA

que existen na flexin nominal e pronominal latina, explicando as principais funcins que realizan dentro da oracin.
LAB4.2.2. Traduce correctamente sa lingua os casos
latinos presentes nos textos e redacta en lingua latina

Pxina 328 de 913

CCL

Latn. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

pequenas frases onde practica o seu uso.

e

B4.3 A concordancia.

B4.3. Recoecer as regras de concordancia na lingua

latina e a sa correspondencia no galego e no casteln.

LAB4.3.1. Recoece nos textos as regras e a concordancia latina e redacta en lingua latina pequenas frases
onde practica o seu uso.

CCL

B4.4 A oracin simple: oracins atributivas e predicativas.

B4.4. Recoecer e clasificar os tipos de oracin simple.

LAB4.4.1. Compara e clasifica diferentes tipos de

oracins simples identificando as sas caractersticas.

CMCCT

B4.5 A oracin composta: as oracins coordinadas.

B4.5. Distinguir as oracins simples das compostas.

LAB4.5.1. Compara e clasifica diferentes tipos de

oracins compostas, diferencindoas das oracins simples.

CAA

B4.6 Construcins de infinitivo e de participio mis

transparentes.

B4.6. Identificar, distinguir e traducir de forma correcta

LAB4.6.1. Recoece, dentro de frases e textos sinxelos, CCL
as construcins de infinitivo e participio mis transparenas construcins de infinitivo e participio mis transparentes.
tes, analizndoas e traducndoas de forma correcta.
Bloque 5. Roma: historia, cultura e civilizacin

a
f
e
a

B5.1 Perodos da historia de Roma.

B5.1. Coecer os feitos histricos das etapas da historia

de Roma, encadralos no seu perodo correspondente e
realizar eixes cronolxicos.

LAB5.1.1. Distingue as diferentes etapas da historia de CSC

Roma, explicando os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveen no paso dunhas a outras.
LAB5.1.2. Sabe enmarcar determinados feitos histricos CAA
no perodo histrico correspondente.
LAB5.1.3. Pode elaborar eixes cronolxicos nos que se CD
representan fitos histricos relevantes, consultando diferentes fontes de informacin.
LAB5.1.4. Describe algns dos principais fitos histricos
da civilizacin latina explicando a grandes lias as circunstancias nas que teen lugar e as sas principais
consecuencias.

B5.2 Organizacin poltica e social de Roma.

B5.3 A familia romana.

B5.2. Coecer os trazos fundamentais da organizacin

poltica e social de Roma.

B5.3. Coecer a composicin da familia e os roles

Pxina 329 de 913

CSC

LAB5.2.1. Describe os trazos esenciais que caracterizan CSIEE

as sucesivas formas de organizacin do sistema poltico
romano.
LAB5.2.2. Describe a organizacin da sociedade romana, explicando as caractersticas das distintas clases
sociais e os papeis asignados a cada unha delas, comparndoos cos actuais.

CSIEE

LAB5.3.1. Identifica e explica os diferentes papeis que

desempean dentro da familia cada un dos seus mem-

CSC

Latn. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
asignados aos seus membros.

j
l

k
k
k
k

B5.4 Mitoloxa e relixin.

B5.4. Coecer os principais deuses, semideuses e

heroes da mitoloxa grecolatina.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

bros, analizando a travs deles, estereotipos culturais

da poca e comparndoos cos actuais.
LAB5.4.1. Identifica os principais deuses, semideuses e CCEC
heroes da mitoloxa grecolatina, sinalando os trazos que
os caracterizan, e establecendo relacins entre os deuses mis importantes.
LAB5.4.2. Identifica dentro do imaxinario mtico a
deuses, semideuses e heroes, explicando os principais
aspectos que diferencian a uns dos outros.

CCEC

B5.5. Coecer os deuses, mitos e heroes latinos e

establecer semellanzas e diferenzas entre os mitos e
heroes antigos e os actuais.

LAB5.5.1. Recoece e ilustra con exemplos a pervivencia do mtico e da figura do heroe na nosa cultura, sinalando as semellanzas e as principais diferenzas que se
observan entre ambos tratamentos.

CAA

B5.5 Vida coti: vivenda, alimentacin e indumentaria.

B5.6. Recoecer os tipos de vivenda empregados en

Roma, as caractersticas principais da alimentacin romana, os elementos da indumentaria, as como as normas de hixiene persoal, peiteados e cosmticos.

LAB5.6.1. Distingue os tipos de vivenda empregados en

Roma.

CD

LAB5.6.2. Describe os elementos que integraban a

alimentacin romana e compara coa alimentacin e modos de vida actuais, salientando semellanzas e diferenzas.

CSC

LAB5.6.3. Describe o modo de vestir en Roma e compa- CSC

ra co de hoxe en da, salientando semellanzas e diferenzas.

d
e

B5.6 Os espectculos pblicos: teatro, circo e anfiteatro. B5.7. Coecer os espectculos pblicos realizados no
teatro, circo e anfiteatro e a sa relacin co mundo actual.

LAB5.6.4. Analiza as normas de hixiene persoal, os

peiteados e a cosmtica no mundo antigo e contrasta
coas da actualidade.

CAA

LAB5.7.1. Describe as caractersticas dos diferentes

tipos de espectculos pblicos celebrados no teatro,
circo e anfiteatro e valora a sa pervivencia no mundo
actual.

CSC

LAB5.7.2. Sita nun mapa os teatros, circos e anfiteatros CMCCT

mis importantes conservados.
Bloque 6. Textos
h

B6.1 Anlise morfolxica e sintctica.

B6.1. Aplicar coecementos bsicos de morfoloxa e

sintaxe para iniciarse na interpretacin, traducin e retroversin de frases de dificultade progresiva e textos

Pxina 330 de 913

LAB6.1.1. Utiliza adecuadamente a anlise morfolxica

e sintctica de frases de dificultade graduada e textos
adaptados para efectuar correctamente a sa traducin

CCL

Latn. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
adaptados.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ou retroversin.

B.6.2 Comparacin das estruturas latinas coas das

linguas propias.

B6.2. Comparar as estruturas latinas coas das linguas

propias.

LAB6.2.1. Utiliza mecanismos de inferencia para comprender textos de forma global, relacionando estruturas
latinas con outras equivalentes nas linguas que coece.

CCL

B6.3 Iniciacin s tcnicas de traducin.

B6.3. Utilizar de forma correcta os manuais de gramtica LAB6.3.1. Utiliza de forma correcta os manuais e o
e o dicionario, recoecendo e analizando toda a infordicionario, analizando a informacin que proporcionan
macin que proporcionan.
para traducir pequenos textos.

CCL

j
f

B6.4 Lectura comprensiva de textos latinos orixinais,

adaptados ou traducidos.

B6.4. Realizar a travs dunha lectura comprensiva

anlise e comentario do contido e a estrutura de textos
latinos traducidos.

LAB6.4.1. Realiza comentarios sobre determinados

aspectos culturais presentes nos textos seleccionados
aplicando para iso os coecementos adquiridos previamente nesta ou noutras materias.

CCEC

LAB6.4.2. Elabora mapas conceptuais e estruturais dos

textos propostos, localizando o tema principal e distinguindo as sas partes.

CMCCT

B6.5 Producin de pequenos textos propios en lingua

latina.

B6.5. Redactar en lingua latina pequenos textos de

producin propia.

LAB6.5.1. Redacta frases sinxelas ou pequenos textos

en latn sobre un tema proposto.

CCL

B6.6. Realizar pequenos coloquios en latn con frases

sinxelas e de dificultade progresiva.

LAB6.6.1. Mantn un sinxelo dilogo en latn sobre a

base de un tema previamente acordado.

CCL

Bloque 7. Lxico
h
h

B7.1 Vocabulario bsico latino: lxico transparente,

palabras de maior frecuencia.

B7.1. Coecer, identificar e traducir o lxico latino

transparente e as palabras de maior frecuencia.

LAB7.1.1. Deduce o significado de termos latinos non

CAA
estudados partindo do contexto ou de palabras da lingua
propia.
LAB7.1.2. Identifica e explica as palabras transparentes CD
e de maior frecuencia.

B7.2 Composicin e derivacin culta. Lexemas, prefixos

e sufixos.

B7.2. Distinguir e coecer o significado dos principais

LAB7.2.1. Identifica e explica os principais prefixos e
prefixos e sufixos que interveen na composicin e derisufixos, analizando a sa pervivencia na propia lingua.
vacin culta.

CMCCT

B7.3. Recoecer os elementos lxicos latinos que

permanecen nas linguas dos alumnos.

LAB7.3.1. Identifica a etimoloxa de palabras de lxico

comn da lingua propia e explica a partir desta o seu
significado.

CCL

B7.3 Locucins latinas de uso actual.

B7.4. Coecer o significado das principais locucins

latinas de uso actual e saber empregalas nun contexto

LAB7.4.1. Coece o significado das principais locucins

latinas de uso actual.

CD

Pxina 331 de 913

Latn. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
axeitado.

Estndares de aprendizaxe
LAB7.4.2. Sabe empregar locucins latinas no seu
contexto axeitado cando se expresa na sa propia lingua.

Competencias clave
CCL

1 de bacharelato
Latn I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. O latn, orixe das linguas romances

i

B1.1 Marco xeogrfico da lingua.

B1.1. Coecer e localizar en mapas o marco xeogrfico

da lingua latina .

LA1B1.1.1 Localiza nun mapa o marco xeogrfico

da lingua latina e a sa expansin delimitando os
seus mbitos de influencia e colocando con precisin puntos xeogrficos, cidades ou restos arqueolxicos coecidos pola sa relevancia histrica.

B1.2 O indoeuropeo. Linguas indoeuropeas e familias

lingsticas.

B1.2. Identificar ao indoeuropeo como a lingua nai da

maiora das linguas faladas en Europa hoxe en da.

LA1B1.2.1. Define indoeuropeo e recoece as

CD
linguas indoeuropeas e as sas familias, delimitando
nun mapa a zona de orixe e as zonas de expansin.

B1.3. Agrupar as linguas indoeuropeas en familias

lingsticas e localizalas nun mapa.

LA1B1.3.1. Identifica as linguas que se falan actualmente en Europa, diferenciando pola sa orixe
entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasificando as primeiras en familias lingsticas, e delimitando nun mapa as zonas nas que se utilizan.

B1.3 As linguas de Espaa: linguas romances e non roman- B1.4. Coecer as orixes das linguas faladas en Espaa, LA1B1.4.1. Identifica as linguas que se falan en
Espaa, diferenciando pola sa orixe romances e
ces.
clasificalas e localizalas nun mapa.
non romances e delimitando nun mapa as zonas
nas que se utilizan.

CSC

d
g

B1.4 Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

CCL

B1.5. Distinguir e identificar palabras patrimoniais,

cultismos e semicultismos

LA1B1.5.1. Recoece e distingue a partir do timo

latino cultismos, semicultismos e termos patrimoniais explicando as diferentes evolucins que se
producen nun e noutro caso.

CMCCT

CSC

LA1B1.5.2. Coece exemplos de termos latinos que CCL

deron orixe tanto a unha palabra patrimonial como a
un cultismo e sinala as diferenzas de uso e significado que existen entre ambos.

Pxina 332 de 913

Latn I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B1.5 Nocins bsicas de evolucin fontica, morfolxica e

semntica do latn ao galego e casteln.

B1.6. Coecer a aplicar as regras fundamentais da

LA1B1.6.1. Realiza evolucins de termos latinos ao
evolucin fontica do latn ao galego e casteln partindo
galego e ao casteln aplicando as regras fonticas
dos timos latinos.
de evolucin.

CCL

B1.7. Recoecer os procesos de evolucin semntica:

restricin, ampliacin e innovacin.

LA1B1.7.1. Recoece palabras da sa lingua que

CAA
sufriron procesos de restricin, ampliacin e innovacin semnticas e valora a relacin co significado
orixinal do timo latino.

h
h

B1.6 Orixe, evolucin e etapas do latn . As linguas romances.

B1.8. Distinguir as principais etapas na evolucin do

latn, dende a sa orixe ata os nosos das.

LA1B1.8.1. Realiza un eixe cronolxico onde delimi- CMCCT

ta as etapas do latn dende a sa orixe ata os nosos
das, describe as sas caractersticas e cita os autores principais ou aspectos mis relevantes de cada
perodo.
LA1B1.8.2. Demostra a presenza do latn no sculo
XXI en campos como a ciencia, a cultura, a publicidade, medios de comunicacin, internet e redes
sociais.

CMCCT

B1.9. Describir as caractersticas principais e delimitar

o marco xeogrfico das linguas romances no mundo.

LA1B1.9.1. Describe as caractersticas fundamentais das linguas romances faladas hoxe en da no

mundo e delimita nun mapa os territorios onde se
utilizan.

CMCCT

B1.7 As linguas do mundo. Clasificacin morfolxica e

xenealxica.

B1.10. Clasificar as linguas do mundo dende criterios

morfolxicos ou xenealxicos.

LA1B1.10.1. Recoece os distintos criterios para

clasificar as linguas e sabe poer exemplos.

CD

Bloque 2. Sistema de lingua latina: elementos bsicos.

g

B2.1 As orixes da escritura. Diferentes sistemas de escritura.

B2.1. Recoecer diferentes sistemas de escritura e

distinguilos do alfabeto.

LAT1B2.1.1. Recoece diferentes tipos de escritura, CD

clasificndoos conforme sa natureza e sa funcin, e describindo os trazos que distinguen a uns
dos outros.

B2.2 Orixe e evolucin do alfabeto latino.

B2.2. Distinguir as distintas fases da evolucin do

LAT1B2.2.1. Explica a orixe do alfabeto latino
alfabeto latino, dende a sa orixe ata o alfabeto da poexplicando a evolucin e adaptacin dos signos do
ca clsica.
alfabeto grego.

CAA

g
g

B2.3. Coecer a orixe do alfabeto nas linguas modernas.

CSC

LAT1B2.3.1. Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do alfabeto latino, explicando a
sa evolucin e sinalando as adaptacins que se
producen en cada unha delas.

LAT1B2.3.2. Recoece os diferentes tipos de

CSC
alfabetos usados actualmente en Europa e relaciona

Pxina 333 de 913

Latn I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cada un coas linguas que os empregan.

e

B2.3 A pronuncia do latn. Tipos.

B2.4. Coecer e aplicar con correccin as normas

bsicas da pronuncia en latn e distinguir os distintos
tipos da mesma.

LAT1B2.4.1. Le con pronuncia e acentuacin

correcta textos latinos identificando e reproducindo
exemplos de diferentes tipos de pronuncia.

CCL

Bloque 3. Morfoloxa
d

B3.1 Formantes das palabras.

B3.1. Coecer, identificar e distinguir os distintos

formantes das palabras.

LA1B3.1.1. Descompn palabras nos seus distintos

formantes, sinalando e diferenciando lexemas e
morfemas e servndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto de flexin e paradigma.

CMCCT

B3.2 Tipos de palabras: variables e invariables.

B3.2. Distinguir os diferentes tipos de palabras a partir

do seu enunciado.

LA1B3.2.1. Distingue palabras variables e invariables explicando os trazos que permiten identificalas
e definindo criterios para clasificalas.

CAA

B3.3. Comprender o concepto de declinacin e conxugacin.

LA1B3.3.1. Define o concepto de declinacin e

conxugacin.

CAA

LA1B3.3.2. Declina e/ou conxuga de forma correcta

palabras propostas segundo a sa categora, explicando e ilustrando con exemplos as caractersticas
que diferencian os conceptos de declinacin e conxugacin.

CD

LA1B3.4.1. Enuncia e declina correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latn, distingundoos a partir do seu enunciado e clasificndoos segundo a sa categora e declinacin.

CCL

i
j

g
d

B3.3 Concepto de declinac n e conxugacin.

B3.4 Flexin nominal e pronominal: substantivos, adxectivos B3.4. Coecer as declinacins, encadrar as palabras
dentro da sa categora e declinacin, enuncialas e
e pronomes.
declinalas correctamente.

LA1B3.4.2. Declina palabras e sintagmas en con CCL

cordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexin correspondente.
d
g
d

B3.5 Flexin verbal.

B3.5. Coecer as conxugacins, encadrar os verbos

dentro da sa conxugacin, enuncialos e conxugalos
correctamente.

Pxina 334 de 913

LA1B3.5.1. Clasifica verbos segundo a sa conxugacin partindo do seu enunciado e describindo os

trazos polos que se recoecen os distintos modelos
de flexin verbal.

CAA

LA1B3.5.2. Coece e identifica as formas que

compoen o enunciado dos verbos de paradigmas
regulares e recoece a partir destas os diferentes
modelos de conxugacin.

CCL

Latn I. 1 Bacharelato
Obxectivos

j
d

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LA1B3.5.3. Conxuga os tempos verbais mis

frecuentes en voz activa e pasiva, aplicando correctamente os paradigmas correspondentes.

CCL

B3.6. Analizar o funcionamento dos temas verbais

LA1B3.6.1. Explica o uso dos temas verbais latinos,
latinos de presente e de perfecto e recoecer as formas
identificando correctamente as formas derivadas de
dos tempos verbais formados a partir deles, tanto en
cada un deles.
voz activa como en voz pasiva.
LA1B3.6.2. Cambia de voz as formas verbais
identificando e manexando con seguridade os formantes que expresan este accidente verbal.

CAA

CD

B3.7. Diferenciar entre formas persoais e non persoais LA1B3.7.1. Distingue formas persoais e non persodo verbo e recoecer as categoras gramaticais presenais dos verbos explicando os trazos que permiten
tes en cada unha delas.
identificalas e definindo criterios para clasificalas.

CAA

e
d

B.3.8. Traducir ao galego e casteln as formas verbais

latinas e comparar os distintos sistemas verbais.

LA1B3.8.1. Traduce correctamente ao galego e

casteln diferentes formas verbais latinas.

CCL

LA1B3.8.2. Compara os diferentes tempos e modos

verbais presentes no latn cos presentes no galego
e casteln.

CAA

Bloque 4. Sintaxe
i

B4.1 Os elementos da oracin.

B4.1. Coecer e analizar as funcins das palabras na

oracin.

LA1B4.1.1. Analiza morfolxica e sintacticamente

CMCCT
frases e textos de dificultade graduada, identificando
correctamente as categoras gramaticais presentes
nas palabras con flexin e explicando as funcins
que realizan na oracin.

B4.2 Os casos latinos.

B4.2. Coecer os nomes dos casos latinos e identificar

as principais funcins que realizan na oracin e saber
traducir os casos lingua materna de forma axeitada.

LA1B4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos

CAA
casos que existen na flexin nominal e pronominal
latina, explicando as funcins que realizan dentro da
oracin e ilustrando con exemplos a forma axeitada
de traducilos.

B4.3 A concordancia.

B4.3. Recoecer as regras de concordancia na lingua

LA1B4.3.1. Recoece nos textos as regras e a
concordancia latina e redacta en lingua latina pelatina e a sa correspondencia no galego e no casteln.
quenas frases onde practica o seu uso.

CCL

B4.4 A oracin simple: oracins atributivas e predicativas.

B4.4. Recoecer e clasificar os tipos de oracin simple.

CMCCT

Pxina 335 de 913

LA1B4.4.1. Compara e clasifica diferentes tipos de

oracins simples identificando e explicando en cada
caso as sas caractersticas.

Latn I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B4.5 A oracin composta: coordinacin e subordinacin.

B4.5. Distinguir as oracins simples das compostas.

LA1B4.5.1. Distingue as oracins simples das

CAA
compostas, sinalando exemplos explicando en cada
caso as sas caractersticas.

B4.6. Distinguir as oracins coordinadas das subordinadas.

LA1B4.6.1. Distingue perfectamente oracins

coordinadas e subordinadas, os seus tipos e os nexos que as caracterizan.

CAA

B4.6 Construcins de infinitivo e de participio.

B4.7. Coecer as funcins das formas non persoais,

infinitivo e participio, nas oracins.

LA1B4.7.1. Identifica as distintas funcins que

realizan as formas non persoais, infinitivo e participio, dentro da oracin, comparando distintos exemplos do seu uso.

CAA

B4.8. Identificar, distinguir e traducir de forma correcta LA1B4.8.1. Recoece, analiza e traduce de forma
correcta as construcins de infinitivo e participio
as construcins de infinitivo e participio mis frecuentes.
mis frecuentes relacionndoas con construcins
anlogas existentes noutras linguas que coece.

CCL

Bloque 5. Roma: historia, cultura, arte e civilizacin

a
i
j
g
a

B5.1 Perodos da historia de Roma.

B5.1. Coecer os feitos histricos das etapas da historia LA1B5.1.1. Describe o marco histrico no que
de Roma, encadralos no seu perodo correspondente e
xorde e se desenvolve a civilizacin romana sinalando distintos perodos dentro do mesmo e identifirealizar eixes cronolxicos.
cando en cada un deles as conexins mis importantes que presentan con outras civilizacins

CCEC

LA1B5.1.2. Distingue as diferentes etapas da

historia de Roma, explicando os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveen no paso
dunhas a outras.

CSC

LA1B5.1.3. Sabe enmarcar determinados feitos

histricos na civilizacin e perodo histrico correspondente pondoos en contexto e relacionndoos
con outras circunstancias contemporneas.

CAA

LA1B5.1.4. Pode elaborar eixes cronolxicos nos

que se representan fitos histricos relevantes, consultando diferentes fontes de informacin

CD

LA1B5.1.5. Describe os principais fitos histricos e

CSC
os aspectos mis significativos da civilizacin latina
e analiza a sa influenza no devir histrico posterior.
h

B5.2 A romanizacin de Hispania e da Gallaecia.

B5.2. Coecer os feitos histricos principais da romani- LA1B5.2.1. Explica a romanizacin de Hispania e da CMCCT
zacin de Hispania e a Gallaecia e realizar eixes cronoGallaecia, describindo as sas causas e delimitando

Pxina 336 de 913

Latn I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
lxicos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

as sas distintas fases.

LA1B5.2.2. Enumera, explica e ilustra con exemplos CSC
os aspectos fundamentais que caracterizan o proceso da romanizacin de Hispania e da Gallaecia, sinalando a sa influencia na historia posterior.

l
l

a
c

B5.3 Organizacin poltica e social de Roma.

B5.3. Recoecer as pegadas da romanizacin nos

principais xacementos arqueolxicos e museos.

B5.4. Coecer a organizacin poltica e social de Roma

e recoecer a sa pervivencia actual.

LA1B5.3.1. Identifica e sinala nun mapa os restos

CAA
arqueolxicos mis salientables da romanizacin de
Hispania e da Gallaecia.
LA1B5.3.2. Descubre e relaciona as pezas arqueolxicas romanas dos museos cos coecementos
adquiridos.

CD

LA1B5.4.1. Describe os elementos que caracterizan

as sucesivas formas de organizacin do sistema
poltico romano.

CSIEE

LA1B5.4.2. Describe a organizacin e evolucin da CSIEE

sociedade romana, explicando as caractersticas
das distintas clases sociais e os papeis asignados a
cada unha delas, relacionando estes aspectos cos
valores cvicos existentes na poca e comparndoos cos actuais.
l
l

l
l
h

B5.4 Mitoloxa e relixin. Os ritos funerarios.

B5.5. Coecer os principais deuses, semideuses e

heroes da mitoloxa grecolatina.

B5.6. Coecer os principais deuses, mitos, heroes e

lendas latinas e establecer semellanzas e diferenzas
entre os mitos e heroes antigos e os actuais.

Pxina 337 de 913

LA1B5.5.1. Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxa grecolatina, sinalando

os trazos que os caracterizan, os seus atributos e
mbito de influenza, explicando a sa xenealoxa e
establecendo relacins entre os diferentes deuses.

CCEC

LA1B5.5.2. Identifica dentro do imaxinario mtico a

deuses, semideuses e heroes, explicando os principais aspectos que diferencian a uns doutros.

CCEC

LA1B5.6.1. Recoece e ilustra con exemplos a

pervivencia do mtico e da figura do heroe na nosa
cultura, analizando a influenza da tradicin clsica
neste fenmeno sinalando as semellanzas e as
principais diferenzas que se observan entre ambos
tratamentos, asocindoas a outros trazos culturais
propios de cada poca.

CCEC

LA1B5.6.2. Sinala semellanzas e diferenzas entre

os mitos da antigidade clsica e os pertencentes a

CAA

Latn I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

outras culturas, comparando o seu tratamento na

literatura ou na tradicin relixiosa.
LA1B5.6.3. Resume as principais lendas da Antiga
Roma, recoece aos seus protagonistas e valora a
sa influenza na arte e literatura posterior a travs
de exemplos.

CCEC

B5.7. Coecer e comparar as caractersticas da relixiosidade e relixin latinas coas actuais.

LA1B5.7.1. Distingue a relixin oficial de Roma dos

cultos privados, explicando os trazos que lles son
propios.

CSC

B5.8. Coecer as caractersticas mis importantes dos

ritos funerarios latinos e relacionalas coas do mundo
actual.

LA1B5.8.1. Describe as principais caractersticas

dos ritos funerarios romanos e distingue as semellanzas e diferenzas que presentan cos de hoxe en
da.

CS

B5.9. Recoecer a informacin proporcionada pola

epigrafa funeraria latina.

LA1B5.9.1. Analiza e interpreta a informacin que

nos presenta a epigrafa funeraria latina.

CD

B5.5 Arte romana.

B5.10. Coecer as caractersticas fundamentais da arte

romana e describir algunhas das sas manifestacins
mis importantes.

LA1B5.10.1. Describe as principais manifestacins

escultricas e pictricas da arte romana identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e
cronoloxa aproximada.

CCEC

i
d

B5.6 Obras pblicas y urbanismo.

B5.11. Identificar os trazos mis destacados das edifi LA1B5.11.1. Describe as caractersticas, os princi CD
cacins pblicas e do urbanismo romano e sinalar a sa
pais elementos e a funcin das grandes obras pblipresenza dentro do patrimonio histrico de Espaa e
cas romanas, explicando e ilustrando con exemplos
a sa importancia para o desenvolvemento do ImpeEuropa.
rio e a sa influencia en modelos urbansticos posteriores.
LA1B5.11.2. Localiza nun mapa os principais
CMCCT
exemplos de edificacins pblicas romanas que
forman parte do patrimonio espaol e europeo, identificando a partir de elementos concretos o seu estilo
e cronoloxa aproximada.

B5.7. O exrcito

B5.12. Describir a estrutura e funcionamento do exrcito romano e distinguir as diferentes etapas na sa evolucin.

LA1B5.12.1. Enumera os diversos elementos que

compoen a estrutura do exrcito romano e explica
o seu funcionamento atendendo sa evolucin ao
longo dos diferentes perodos histricos

CSC

LA1B6.1.1. Utiliza adecuadamente a anlise fonti-

CCL

Bloque 6. Textos
e

B6.1 Anlise fontica, morfolxica, sintctica e semntica.

B6.1. Coecer e aplicar os coecementos fonolxicos,

Pxina 338 de 913

Latn I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

morfolxicos, sintcticos e lxicos da lingua latina para

a interpretacin, traducin e retroversin de textos de
dificultade progresiva.

ca, morfolxica, sintctica e semntica de textos de

dificultade graduada para efectuar correctamente a
sa traducin ou retroversin.

Competencias clave

B6.2 Comparacin das estruturas latinas coas das linguas

propias.

B6.2. Comparar as estruturas latinas coas das linguas

propias.

LA1B6.2.1. Utiliza mecanismos de inferencia para

comprender textos de forma global, relacionando
estruturas latinas con outras equivalentes nas linguas que coece.

CAA

d
i

B6.3 Iniciacin s tcnicas de traducin.

B6.3. Utilizar de forma correcta manuais e dicionario,

recoecendo e analizando toda a informacin que proporcionan.

LA1B6.3.1. Utiliza correctamente o dicionario para

localizar o significado de palabras que entraen dificultade, identificando entre varias acepcins o sentido mis axeitado para a traducin do texto.

CAA

LA1B6.3.2. Analiza e valora correctamente a informacin gramatical includa nos manuais e nas entradas do dicionario para traducir correctamente un
texto.

CCL

d
e

B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos

orixinais, adaptados ou traducidos.
B6.5 Lectura comparada e comentario de textos en lingua
latina e lingua propia.

B6.4. Realizar a travs dunha lectura comprensiva

anlise e comentario do contido e estrutura de textos
latinos orixinais, adaptados ou traducidos.

LA1B6.4.1. Realiza comentarios sobre os principais CSC

trazos dos textos seleccionados e sobre os aspectos
culturais presentes nos mesmos, aplicando para iso
os coecementos adquiridos previamente nesta ou
noutras materias.
LA1B6.4.2. Elabora mapas conceptuais e estruturais CMCCT
dos textos propostos, localizando o tema principal e
distinguindo as sas partes.

B6.6 Producin de pequenos textos en lingua latina.

B6.5. Redactar en lingua latina pequenos textos de

producin propia.

LA1B6.5.1. Redacta frases sinxelas ou pequenos

textos en latn sobre un tema proposto.

CCL

B6.6. Realizar pequenos coloquios en latn con frases

sinxelas e de dificultade progresiva.

LA1B6.6.1. Mantn un sinxelo dilogo en latn sobre CCL

a base dun tema previamente acordado.

Bloque 7. Lxico
e
e

B7.1 Vocabulario bsico latino: lxico transparente, palabras de maior frecuencia.

B7.1. Coecer, identificar e traducir o lxico latino

transparente e as palabras de maior frecuencia.

LA1B7.1.1. Deduce o significado de termos latinos

non estudados partindo do contexto ou de palabras
da lingua propia ou doutras que coece.

CAA

LA1B7.1.2. Identifica e explica as palabras transpa- CD

rentes e de maior frecuencia.
d

B7.2 Composicin e derivacin culta. Lexemas, prefixos e

sufixos.

B7.2. Distinguir e coecer o significado dos principais

prefixos e sufixos que interveen na composicin e de-

Pxina 339 de 913

LA1B7.2.1. Identifica e explica os principais prefixos

e sufixos, analizando a sa pervivencia na propia

CMCCT

Latn I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
rivacin culta.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

lingua.

B.7.3 Pervivencia de elementos lingsticos latinos.

B.7.3. Establecer mediante mecanismos de inferencia

as relacins existentes entre determinados timos latinos e os derivados en linguas romances.

LAT1B7.3.1 Deduce o significado das palabras das

linguas de Espaa a partir dos timos latinos.

e
e

B7.4 Identificar e explicar os elementos lxicos latinos

que permanecen nas linguas dos estudantes.

LA1B7.4.1. Identifica a etimoloxa de palabras de

CCL
lxico comn da lingua propia e explica a partir desta o seu significado.

g
e

B7.4 Locucins latinas de uso actual.

B7.5. Coecer o significado das principais locucins

latinas de uso actual e saber empregalas nun contexto
axeitado.

CAA

LA1B7.4.2. Relaciona distintas palabras da mesma

familia etimolxica ou semntica.

CAA

LA1B7.5.1. Coece o significado das principais

locucins latinas de uso actual.

CCL

LA1B7.5.2. Sabe empregar locucins latinas no seu

contexto axeitado cando se expresa na sa propia
lingua.

CCL

2 de bacharelato
Latn II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. O latn, orixe das linguas romances

d

B1.1 Pervivencia de elementos lingsticos latinos nas

linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

d
g

B1.2 Evolucin fontica, morfolxica e semntica do latn ao B1.2. Coecer a aplicar as regras da evolucin fontica
do latn ao galego e casteln partindo dos timos latigalego e casteln.
nos.

B1.1. Distinguir e identificar palabras patrimoniais,

cultismos e semicultismos.

B1.3. Recoecer os procesos de evolucin semntica:

Pxina 340 de 913

LA2B1.1.1. Recoece e distingue a partir do timo

latino termos patrimoniais, semicultismos e cultismos, explicando as diferentes evolucins que se
producen nun e noutro caso.

CCL

LA2B1.2.1. Realiza evolucins de termos latinos ao

galego e ao casteln aplicando as regras fonticas
de evolucin.

CCL

LA2B1.2.2. Explica o proceso de evolucin de

termos latinos s linguas romances, sinalando cambios fonticos comns a distintas linguas dunha
mesma familia e ilustrndoo con exemplos.

CD

LA2B1.3.1 Recoece palabras da sa lingua que

CAA

Latn II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
restricin, ampliacin e innovacin.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sufriron procesos de restricin, ampliacin e innovacin semnticas e valora a relacin co significado

orixinal do timo latino.

Bloque 2. Morfoloxa.
i

B2.1 Morfoloxa nominal e pronominal: Formas menos

usuais e irregulares.

B2.1. Coecer as categoras gramaticais.

LA2B2.1.1. Nomea e describe as categoras, sinalando os trazos que as distinguen.

CAA

B2.2. Coecer, identificar e distinguir os formantes das

palabras.

LA2B2.2.1. Identifica e distingue en palabras pro CMCCT

postas os seus formantes, sinalando e diferenciando
lexemas e morfemas e buscando exemplos noutros
termos nos que estean presentes.

B2.3. Realizar a anlise morfolxica das palabras dun

texto latino e enuncialas.

LA2B2.3.1. Analiza morfoloxicamente palabras

presentes nun texto latino, identificando correctamente os seus formantes e sinalando o seu enunciado.

CMCCT

B2.4. Identificar, declinar e traducir todas as formas

nominais e pronominais.

LA2B2.4.1. Identifica con seguridade e axudndose

do dicionario todo tipo de formas nominais e pronominais, declinndoas e sinalando o seu equivalente
en galego e casteln.

CD

LA2B2.4.2. Aplica os seus coecementos da morfoloxa nominal e pronominal latina para realizar traducins e retroversins, axudndose do dicionario.

CCL

j
d

B2.2 Morfoloxa verbal: verbos irregulares e defectivos.

Formas nominais do verbo: xerundio, xerundivo e supino. A
conxugacin perifrstica.

B2.5. Identificar, conxugar, traducir e efectuar a retroversin de todas as formas verbais.

LA2B2.5.1. Identifica con seguridade e axudndose

do dicionario todo tipo de formas verbais, conxugndoas e sinalando o seu equivalente en galego e
casteln

CD

LA2B2.5.2. Aplica os seus coecementos da

morfoloxa verbal latina para realizar traducins e
retroversins, axudndose do dicionario.

CCL

Bloque 3. Sintaxe
e

B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal e pronominal.

B3.1. Coecer e aplicar os coecementos da sintaxe

LA2B3.1.1. Utiliza axeitadamente a anlise da
sintaxe nominal e pronominal dun texto para efecnominal e pronominal para a traducin de textos latinos.
tuar correctamente a sa traducin.

CCL

B3.2 Tipos de oracins e construcins sintcticas.

B3.2. Recoecer e clasificar as oracins e as construcins sintcticas latinas.

CCL

Pxina 341 de 913

LA2B3.2.1. Recoece, distingue e clasifica os tipos

de oracins e as construcins sintcticas latinas,
relacionndoas con construcins anlogas existen-

Latn II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

tes noutras linguas que coece.

e

B3.3. Relacionar e aplicar coecementos sobre elemen- LA2B3.3.1. Identifica na anlise de frases e textos
tos e construcins sintcticas en interpretacin e tradude dificultade graduada elementos sintcticos propios da lingua latina relacionndoos para traducilos
cin de textos latinos.
cos seus equivalentes en galego e casteln.

CCL

B3.3 A oracin composta: coordinacin e subordinacin.

B3.4. Definir e comprender os conceptos de oracin

composta, coordinacin e subordinacin.

LA2B3.4.1. Define e comprende os conceptos de

oracin composta, coordinacin e subordinacin,
sinalando exemplos nos textos.

CAA

B3.5. Recoecer os diferentes tipos de oracins coordinadas e subordinadas.

LA2B3.5.1. Recoece nos textos propostos diferentes tipos de oracins compostas, tanto coordinadas
como subordinadas, as como os nexos que as caracterizan.

CAA

B3.4 Construcins de infinitivo, participio, xerundio, xerundi- B3.6. Coecer as funcins das formas non persoais do LA2B3.6.1. Identifica formas non persoais do verbo
en frases e textos, traducndoas correctamente e
vo e supino.
verbo: infinitivo, participio, xerundio, xerundivo e supino.
explicando as funcins que desempean.

CCL

Bloque 4. Literatura Latina

h

B4.1 A transmisin literaria e os xneros literarios latinos:

pica, historiografa, lrica, oratoria, comedia e fbula.

B4.1. Enumerar os principais factores da transmisin da LA2B4.1.1. Nomea os aspectos mis salientables
literatura latina ao longo dos distintos perodos histrireferentes transmisin dos textos clsicos ao loncos, describindo os soportes da escritura na Antigidago do tempo.
de e a sa evolucin.

CCEC

B4.2. Coecer as caractersticas dos xneros literarios

latinos, os seus autores e obras mis representativas e
as sas influencias na literatura posterior.

LA2B4.2.1. Describe as caractersticas esenciais

dos xneros literarios latinos e identifica e sinala a
sa presenza en textos propostos.

CAA

i
g

B4.3. Coecer os fitos esenciais da literatura latina

como base literaria da literatura e cultura europea e
occidental.

LA2B4.3.1. Realiza eixes cronolxicos situando

CMCCT
neles autores, obras e outros aspectos relacionados
coa literatura latina.
LA2B4.3.2. Nomea autores representativos da
literatura latina, encadrndoos no seu contexto cultural e citando e explicando as sas obras mis coecidas.

B4.4. Analizar, interpretar e situar no tempo textos

mediante lectura comprensiva, distinguindo xnero,
poca, caractersticas e estrutura, se a extensin da
pasaxe o permite.

Pxina 342 de 913

CD

LA2B4.4.1. Realiza comentarios de textos latinos

CCL
situndoos no tempo, explicando a sa estrutura, se
a extensin da pasaxe o permite, e as sas caractersticas esenciais, identificando o xnero ao que
pertencen.

Latn II. 2 Bacharelato

Obxectivos
l
h

Contidos

Criterios de avaliacin
B4.5. Establecer relacins e paralelismos entre a
literatura clsica e a posterior.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LA2.4.5.1. Analiza o distinto uso que se fixo dos

CSC
textos latinos, explorando a pervivencia dos xneros
e os temas da literatura latina mediante exemplos
da literatura contempornea.
LA2B4.5.2. Recoece a travs de motivos, temas ou CSC
personaxes a influencia da tradicin grecolatina en
textos de autores contemporneos e srvese deles
para comprender e explicar a pervivencia dos xneros e dos temas procedentes da cultura grecolatina,
describindo os seus aspectos esenciais e os distintos tratamentos que reciben.

Bloque 5. Textos
e

B5.1 Traducin e interpretacin de textos latinos.

B5.1. Realizar a traducin e interpretacin de textos

latinos orixinais.

LA2B5.1.1. Utiliza adecuadamente a anlise morfolxica e sintctica de textos latinos para efectuar
correctamente a sa traducin.

CCL

B5.2. Utilizar o dicionario e buscar o termo mis apropiado na lingua propia para a traducin do texto.

LA2B5.2.1. Utiliza con seguridade e autonoma o

CD
dicionario para a traducin de textos, identificando
en cada caso o termo mis apropiado na lingua propia en funcin do contexto e do estilo empregado
polo autor.

B5.3. Analizar e valorar correctamente a informacin

gramatical includa nos manuais e no dicionario.

LA2B5.3.1. Analiza e valora correctamente a informacin gramatical includa nos manuais e nas entradas do dicionario para traducir correctamente un
texto.

B5.2 Comentario e anlise histrica, lingstica e literaria de B5.4. Realizar comentarios lingsticos, histricos e
textos latinos orixinais.
literarios de textos de autores latinos.

LA2B5.4.1. Aplica os coecementos adquiridos para CAA

realizar comentarios lingsticos, histricos e literarios de textos.

B5.3 Coecemento do contexto social, cultural e histrico

dos textos traducidos.

B5.5. Coecer o contexto social, cultural e histrico dos

textos traducidos.

LA2B5.5.1. Identifica o contexto social, cultural e

histrico dos textos propostos partindo de referencias tomadas dos propios textos e asocindoas con
coecementos adquiridos previamente.

CSC

B5.4 Identificacin das caractersticas formais dos textos.

B5.6. Identificar as caractersticas formais dos textos.

LA2B5.6.1. Recoece e explica a partir de elementos formais o xnero e o propsito do texto.

CCL

B6.1 Ampliacin de vocabulario bsico latino: lxico literario, B6.1. Coecer, identificar e traducir termos latinos
LA2.6.1.1. Identifica e explica termos do lxico
pertencentes ao vocabulario especializado: lxico literaliterario, cientfico e filosfico, traducndoos correccientfico e filosfico.

CCL

CD

Bloque 6. Lxico
e

Pxina 343 de 913

Latn II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
rio, cientfico e filosfico.

d
g

B6.2 Etimoloxa e orixe das palabras da propia lingua.

B6.2. Recoecer os elementos lxicos latinos que

permanecen nas linguas dos estudantes.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

tamente ao galego e ao casteln.

LA2B6.2.1. Deduce o significado de palabras e
CAA
expresins latinas non estudadas a partir do contexto ou de palabras ou expresins da sa lingua ou
doutras que coece.
LA2B6.2.2. Identifica a etimoloxa e coece o
CD
significado de palabras de lxico comn e especializado do galego e do casteln.

B6.3 Locucins e expresins latinas incorporadas lingua

coloquial e literaria.

B6.3. Coecer o significado das principais locucins

latinas de uso actual e saber empregalas nun contexto
axeitado.

LA2B6.3.1. Comprende e explica de xeito correcto CMCCT

o significado de locucins e expresins latinas que
se incorporaron a diferentes campos semnticos da
lingua falada ou perviviron na linguaxe literaria, xurdica, filosfica, tcnica, relixiosa, mdica e cientfica.
LA2B6.3.2. Sabe empregar locucins latinas no seu
contexto axeitado cando se expresa na sa propia
lingua.

B6.4 Composicin e derivacin culta. Lexemas, prefixos e

sufixos de orixe latina e grega.

CMCCT

B6.4. Recoecer a presenza de latinismos e helenismos LA2.6.4.1. Recoece e explica o significado dos
CCL
na linguaxe cientfica e na fala culta, e deducir o seu
helenismos e latinismos mis frecuentes utilizados
significado a partir dos correspondentes termos latinos
no lxico das linguas faladas en Espaa, explicando
e gregos.
o seu significado a partir do termo de orixe.

2.1.21 Literatura Universal

Introducin
A lectura de textos procedentes da Literatura Universal intervn no proceso de maduracin afectiva, intelectual e esttica do alumnado, pois o coecemento desta parte fundamental do patrimonio cultural da humanidade, na que se levan depositado
a imaxinacin, sentimentos e pensamentos das distintas culturas ao longo da historia, conduce aos estudantes a profundar na comprensin da propia identidade, tanto individual como colectiva, as como a valorar de forma crtica a realidade do
mundo contemporneo. A lectura de fragmentos ou obras completas representativas do patrimonio literario universal permite ao alumnado coecer outras realidades sociais e culturais, enriquecer a sa personalidade, ampliando a sa visin do
mundo, e afianzar os seus hbitos lectores, desenvolvendo o seu sentido esttico.
A aproximacin Literatura Universal como coecemento e aprendizaxe contribe a desenvolver a competencia lingstica, as sociais e cvicas e a de conciencia e expresin cultural dos alumnos e alumnas, adquiridas durante a ESO e na materia
comn de Lingua Castel e Literatura.
O desenvolvemento destes coecementos literarios en Bacharelato implica o descubrimento da lectura como unha experiencia enriquecedora, que produce no estudante unha resposta afectiva e intelectual, fundada tanto na construcin do sentido
do texto coma no recoecemento das sas particularidades expresivas e discursivas.
Os contidos organzanse en dous bloques: o primeiro bloque, Procesos e estratexias, incle contidos comns, centrados no comentario de textos (obras completas ou fragmentos seleccionados); este concbese como a construcin compartida do
sentido das obras e a explicacin das sas convencins literarias. A lectura, interpretacin, anlise e valoracin dos textos literarios constite a actividade fundamental da materia. Este bloque incle, asemade, o estudo das diversas relacins significativas entre as obras literarias e o resto das artes (obras musicais, cinematogrficas, pictricas, etc.). O segundo bloque, Os grandes perodos e movementos da Literatura Universal, dedcase ao estudo cronolxico das obras mis significativas de
cada momento, a travs dunha seleccin de obras e autores. Esta presentacin cronolxica pon de relevo a recorrencia de certos temas e motivos, as como a evolucin das formas literarias ao longo da historia.

Pxina 344 de 913

En definitiva, esta materia facilita o desenvolvemento do individuo como lector competente, capaz de comparar textos literarios de distintas pocas e autores, e capaz de descubrir neles recorrencias temticas, as como semellanzas ou diverxencias
expresivas. Deste xeito, o alumnado aprender a transferir os seus coecementos, relacionando o contido e as formas de expresin dunha obra literaria co contexto histrico e cultural no que se inscribe, o que favorecer a aprendizaxe autnoma.

1 de bacharelato
Literatura Universal. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos e estratexias

h
i
j
l

B1.1. Lectura e comentario de fragmentos, antoloxas B1.1. Ler, comprender, analizar e comentar obras
e obras completas significativas da literatura univerbreves, fragmentos ou obras completas significativas
de distintas pocas, interpretando o seu contido de
sal.
acordo cos coecementos adquiridos sobre temas e
formas literarias, as como sobre perodos e autores
significativos.

LUB1.1.1. Le fragmentos significativos ou textos

completos de distintas obras da literatura universal,
identificando algns elementos, mitos ou arquetipos
creados pola literatura e que chegaron a converterse
en puntos de referencia da cultura universal.

CSC
CCEC

LUB1.1.2. Interpreta obras ou fragmentos representa- CCEC

tivos de distintas pocas, situndoas no seu contexto CSC
histrico, social e cultural, identificando a presenza de
CAA
determinados temas e motivos, recoecendo as caractersticas do xnero e do movemento no que se
inscriben as como os trazos mis destacados do estilo literario.

c
h
i
j
l

B1.2. Relacins entre obras literarias e o resto das

artes.

B1.2. Interpretar obras narrativas, lricas e dramticas LUB1.2.1. Interpreta determinadas obras narrativas,
CCL
da literatura universal especialmente significativas
lricas e dramticas da literatura universal especial CSC
relacionando a sa forma e o seu contido coas ideas
mente significativas e relacinaas coas ideas esttiestticas dominantes do momento en que se escribicas dominantes do momento en que se escribiron,
ron e as transformacins artsticas e histricas produanalizando as vinculacins entre elas e comparando a
cidas no resto das artes.
sa forma de expresin.

c
h
i
j
l

B1.3. Observacin, recoecemento e valoracin da

evolucin de temas e formas creados pola literatura
nas diversas formas artsticas da cultura universal.
Seleccin e anlise de exemplos representativos.
Superacin de estereotipos (de xnero, clase, crenza...).

B1.3. Observar, recoecer e valorar a evolucin

dalgns temas e formas creados pola literatura e o
seu valor permanente en diversas manifestacins
artsticas da cultura universal.

B1.4. Observacin, recoecemento e valoracin da

evolucin de temas e formas creados pola literatura

B1.4. Analizar e comparar textos da literatura universal e da literatura galega e espaola da mesma po-

Pxina 345 de 913

LUB1.2.2. Establece relacins significativas entre a

literatura e o resto das artes, interpretando de xeito
crtico algunhas obras ou fragmentos significativos
adaptados a outras manifestacins artsticas, analizando as relacins, similitudes e diferenzas entre as
diferentes linguaxes expresivas.

CCL
CCEC

LUB1.3.1. Comenta textos literarios de diferentes

pocas describindo a evolucin de determinados temas e formas creados pola literatura.

CCL
CSC

LUB1.3.2. Recoece o valor permanente destes

temas e formas da literatura noutras manifestacins
artsticas da cultura universal.

CSC
CCEC

LUB1.4.1. Compara textos literarios da literatura

universal e textos da literatura galega e espaola da

CSC

Literatura Universal. 1 Bacharelato

Obxectivos
i
j
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

nas diversas formas artsticas da cultura universal.

Seleccin e anlise de exemplos representativos.

ca, poendo de manifesto as influencias, coincidencias e diferenzas que existen entre eles.

mesma poca, recoecendo as influencias mutuas e

a pervivencia de determinados temas e formas.

Competencias clave
CCL

Bloque 2. Os grandes perodos e movementos da literatura universal

h
j
l

LUB2.1.1. Le e analiza textos literarios universais de CCL

B2.1. Lectura, comprensin e anlise de obras
B2.1. Ler, comprender e analizar obras breves,
distintas pocas, interpretando o seu contido de acorbreves, fragmentos ou obras completas, significativas
fragmentos ou obras completas, significativas de dis CSC
do cos coecementos adquiridos sobre temas e forde distintas pocas, interpretando o seu contido de
tintas pocas, interpretando o seu contido de acordo
mas literarias, as como sobre perodos e autores
acordo cos coecementos adquiridos sobre temas e
cos coecementos adquiridos sobre temas e formas
significativos.
formas literarias, as como sobre perodos e autores
literarias, as como sobre perodos e autores significasignificativos.
tivos.

b
g
h
l

B2.2. Realizacin de traballos crticos sobre a lectura

dunha obra significativa dunha poca, interpretndoa
en relacin co seu contexto histrico e literario, obtendo a informacin bibliogrfica necesaria e efectuando unha valoracin persoal.

B2.2. Realizar traballos crticos sobre a lectura dunha LUB2.2.1. Realiza traballos crticos sobre unha obra
CD
obra significativa dunha poca, interpretndoa en relida na sa integridade, relacionndoa co seu contex- CCEC
lacin co seu contexto histrico e literario, obtendo a
to histrico, social e literario e, no seu caso, co signifiinformacin bibliogrfica necesaria e efectuando unha
cado e a relevancia do seu autor na poca ou na historia da literatura e consultando fontes de informacin
valoracin persoal.
diversas.

b
g
h
l

B2.3. Realizacin de exposicins orais ou escritas

acerca dunha obra, un autor ou unha poca con axuda de medios audiovisuais e das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin, expresando as propias
opinins, seguindo un esquema preparado previamente, valorando as obras literarias como punto de
encontro de ideas e sentimentos colectivos e como
instrumentos para acrecentar o caudal da propia experiencia.

B2.3. Realizar exposicins orais ou escritas acerca

dunha obra, un autor ou unha poca con axuda de
medios audiovisuais e das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin, expresando as propias opinins, seguindo un esquema preparado previamente,
valorando as obras literarias como punto de encontro
de ideas e sentimentos colectivos e como instrumentos para acrecentar o caudal da propia experiencia.

LUB2.3.1. Realiza presentacins orais ou escritas

planificadas integrando coecementos literarios e
lectura, cunha correcta estruturacin do contido, argumentacin coherente e clara das propias opinins,
consulta de fontes e cita das mesmas, seleccin de
informacin relevante e utilizacin do rexistro apropiado e da terminoloxa literaria necesaria.

CCL
CD

LUB2.3.2. Explica oralmente ou por escrito os cambios significativos na concepcin da literatura e dos
xneros literarios, relacionndoos co conxunto de
circunstancias histricas, sociais e culturais e establecendo relacins entre a literatura e o resto das
artes.

CCL
CCEC

LUB2.3.3. Valora oralmente ou por escrito unha obra CCL

literaria, recoecendo a lectura como unha fonte de
CAA
enriquecemento da propia personalidade e como un
medio para profundar na comprensin do mundo interior e da sociedade.

Pxina 346 de 913

2.1.22 Lingua Castel e Literatura

Introducin
O papel heurstico das linguas constite un reto para o sistema educativo, pois son instrumento de comunicacin e de interaccin social, de conservacin e transmisin de coecemento, de participacin cidad na vida social, de investigacin, creacin, experimentacin e descubrimento. E as linguas achgannos ao xeito de vida e as formas de pensamento doutros pobos e dos seus patrimonios culturais.
A lingua aprndese, non para falar, ler ou escribir sobre a lingua, senn para falar, ler e escribir sobre emocins, afectos, aventuras, sobre o mundo; como medio das relacins interpersoais e recoecemento da alteridade, motor do noso pensamento
e reflexins, e porta de acceso ao coecemento. Neste marco, a formacin lingstica no contexto escolar un instrumento para a equidade, pois debe facilitar os medios necesarios para comunicar no mbito educativo e na vida profesional e social, especialmente en contextos formais e acadmicos; sensibilizar cara a usos creativos e ldicos das linguas, e achegar ao patrimonio literario e cultural que estas vehiculan.
O Consello de Europa, a travs de sucesivos proxectos, est comprometido nunha poltica lingstica dirixida a protexer e desenvolver a herdanza lingstica e a diversidade cultural de Europa como fonte de enriquecemento mutuo, as como a facilitar a mobilidade persoal dos seus cidadns e cidads, e o intercambio de ideas. O Marco comn europeo de referencia para as linguas: aprendizaxe, ensino, avaliacin (MCER), publicado en 2001, un documento de particular transcendencia, non
s como ferramenta prctica para propiciar a reflexin sobre o ensino das linguas e a transparencia de cursos, programas e titulacins entre os Estados e dentro deles, senn tamn polo recoecemento da competencia plurilinge e intercultural, que transcende o concepto de multilingismo no seu da piar dos enfoques das polticas lingsticas mis abertas ao recoecemento da diversidade. Hoxe, o Marco comn europeo constite unha referencia para proxectos e documentos clave do Consello de Europa, como a Gua para a elaboracin e posta en marcha de currculos para unha educacin plurilinge e intercultural (2010) na que se desenvolve a nocin de plurilingismo como eixe dun enfoque centrado na rede de relacins entre distintas linguas e culturas. Nesta mesma lia, enmrcanse o informe do Foro intergobernamental europeo O dereito dos estudantes calidade e equidade en educacin. O papel das competencias lingsticas e interculturais mantido en Xenebra, en novembro 2010, e a Conferencia intergobernamental Calidade e inclusin en educacin: o papel nico das linguas mantida en Strasbourgo, en setembro de 2013. En ambos os foros europeos, recocese a importancia da
competencia lingstica e da circulacin de competencias entre as linguas para lograr un maior dominio da linguaxe, clave para a inclusin social e o xito escolar.
A educacin plurilinge e intercultural considera, con carcter xeral, a aprendizaxe de todas as linguas e culturas e, de maneira especfica, os enfoques plurais transversais e integradores no seu ensino e aprendizaxe. A sa finalidade retirar barreiras artificiais entre as linguas, encerradas tradicionalmente nos sistemas escolares en compartimentos estancos, e promover o uso integral do repertorio lingstico, discursivo, estratxico e intercultural que pose o alumnado e que vai adquirindo
ao longo das sas diversas experiencias lingsticas dentro e fra do mbito educativo. As, o aprendiz plurilinge realizar transferencias dos coecementos e experiencias lingsticas adquiridos nunha lingua para abordar tarefas de comunicacin,
creacin e aprendizaxe noutra lingua diferente. Esta capacidade de transferencia non s permite descubrir as regularidades dunha lingua total ou parcialmente descoecida e relacionalas, desde o punto de vista terico, coas regularidades observadas noutras linguas que coece, ou identificar termos emparentados en todas as linguas, senn que, ademais, promove a tolerancia perante palabras descoecidas, especialmente importante nos contextos de comprensin que necesitan da fluidez,
como son a lectura extensiva e a comprensin de textos orais sen posibilidade de verificacin do entendido. A competencia plurilinge facilitar, as, a inferencia de significados e o desenvolvemento de competencias heursticas eficaces para identificar os elementos esenciais e secundarios nun texto descoecido.
Pola sa parte, mediante o dilogo intercultural pnense en xogo dispositivos de relacin social esenciais, como son o recoecemento do outro como lextimo; o reforzamento da identidade propia no recoecemento da identidade dos outros; a aceptacin da diversidade persoal, social e cultural, e o respecto dos dereitos fundamentais.
No contexto escolar, a aprendizaxe das linguas est dirixida ao logro de obxectivos similares, anda que con diferentes niveis de dominio. Por iso, un estudo integrado de todas as linguas posibilita, por unha banda, que os contidos, procesos e estratexias traballados nunha lingua sexan igualmente utilizados nas actividades lingsticas de comprensin e producin nas demais e, por outra, que se poida focalizar, no proceso de ensino-aprendizaxe, nos elementos diferenciadores e en todos aqueles aspectos que teen incidencia directa na capacidade de comunicarse adecuadamente. As, o coecemento morfolxico ou lxico dunha lingua pode axudar comprensin noutra lingua; as estratexias de comprensin lectora desenvolvidas nunha lingua poden ser transferidas para a lectura noutros idiomas; o coecemento da estrutura dos textos descritivos permitir producilos en calquera lingua; e o coecemento das normas que ordenan as relacins entre xeracins, sexos, clases e
grupos sociais nunha lingua, informa e sensibiliza sobre a necesidade de coecer e respectar as normas que rexen a dimensin social do uso da lingua noutra comunidade lingstica.
Por outra parte, o tratamento integrado das linguas debe considerar o punto de partida diferente de cada unha delas. As, non se pode esquecer a situacin de minorizacin da lingua galega, que cmpre atender e dinamizar adecuadamente. Con
esa finalidade, preciso favorecer o uso e a aprendizaxe desta lingua de xeito que se impulse a sa normalizacin e se venzan as dificultades da sa menor presenza e repercusin social, motivadas en moitos casos por prexuzos que necesario
desmontar e superar. O alumnado galego debe rematar a sa escolarizacin co nivel de usuario competente nas das linguas oficiais, galego e casteln, o que implica a utilizacin adecuada e eficaz das das linguas nun amplo repertorio de situacins comunicativas, propias de diferentes mbitos, cun grao crecente de formalidade e complexidade.
Finalmente, a situacin de sociedade multilinge e plural na que vivimos solicita un enfoque metodolxico de carcter plurilinge que potencie o desenvolvemento comunicativo do alumnado nas linguas que adquira ao longo da sa vida, con independencia da diferenza de fins e niveis de dominio con que as utilice. E que os faga conscientes da riqueza que supn ser unha persoa plurilinge para o desenvolvemento cognitivo e social, e o xito escolar. Isto implica un tratamento integrado das
linguas que o alumnado est a aprender nas aulas. No caso das reas de Lingua castel e literatura e de Lingua galega e literatura, os currculos presentan contidos similares en gran medida, e unha distribucin igualmente similar en cada un dos
cursos que conforman a Educacin Secundaria Obrigatoria e o Bacharelato. Evidentemente, cada lingua ten as sas caractersticas propias, que requiren dun tratamento e traballo especfico, pero hai determinados aspectos do currculo que, pola
afinidade ou similitude que presentan en ambas as reas, precisan ben seren abordados de maneira parella, ben seren presentados s nunha lingua pero traballados e practicados en cada unha delas, e utilizar a mesma terminoloxa nas das linguas para non dificultar innecesariamente o proceso de aprendizaxe do alumnado. As pois, o profesorado implicado no proceso de ensino-aprendizaxe da Lingua castel e literatura e da Lingua galega e literatura, en cada curso de ambas etapas,
deber organizar o seu labor nun currculo integrado, que transcenda as diferentes linguas nas que un aprendiz sexa capaz de comunicarse. Isto supn recoecer a existencia dunha competencia global para a comunicacin lingstica e implica non
s evitar a repeticin de contidos naqueles aspectos comns aprendizaxe de calquera lingua, como son as estratexias de lectura, ou o proceso de escritura, a tipoloxa textual ou a definicin de termos lingsticos; senn tamn, e especialmente,
priorizar a realizacin de actividades comunicativas de producin e comprensin de textos orais e escritos, pois destas depende o desenvolvemento da competencia xeral en comunicacin lingstica.
Ademais, nos centros teen presenza linguas estranxeiras que tamn son abordadas na aula desde un enfoque comunicativo e intercultural, pois o coecemento dos valores e as crenzas compartidas por grupos sociais doutros pases resulta esencial para a comunicacin nesta sociedade globalizada. As, para o tratamento integrado de linguas preciso que, igual que acontece non caso das das linguas cooficiais, haxa unha coordinacin entre o profesorado destas e o de linguas estranxeiras, para evitar a repeticin de contidos na lia das que se mencionaron para as linguas ambientais, e para unificar a terminoloxa. Pois, non se pode esquecer que o achegamento do alumnado lingua estranxeira prodcese, na maior parte dos casos, partindo das linguas prximas, materna e ambientais.

Pxina 347 de 913

Igualmente presentes nas aulas estn as linguas clsicas, o latn e o grego, cuxo estudo a nivel fontico, morfosintctico e lxico proporciona unha slida base para o perfeccionamento no manexo doutras linguas, Desempean, pois, un papel relevante como soporte lingstico da maiora das linguas e para a comprensin do lxico culto que forma gran parte da terminoloxa cientfica e tcnica actual nas linguas que o alumnado coece ou estuda. sen esquecer o enriquecemento cultural que
lle proporciona o coecemento dos diferentes aspectos que se inclen na Civilizacin Clsica, berce da Europa actual, como son, entre outros, a mitoloxa, a relixin ou as sas creacins literarias e artsticas, que tanta influenza tiveron en pocas
posteriores e seguen a ter hoxe en da. Polo tanto, esencial a incorporacin das linguas clsicas ao currculo integrado das linguas, para reforzar a reflexin lingstica do noso alumnado e fortalecer o seu acceso cultura literaria.
Resulta obvio que para a implementacin destes currculos integrados e o logro dos obxectivos plurilinges e interculturais que se perseguen, o profesorado un elemento determinante, xa que deber potenciar unha metodoloxa adecuada para
levar a cabo enfoques comunicativos e proxectos plurais e transversais; promover a reflexin metacomunicativa e metalingstica e o contraste entre linguas; ou asegurar accins coordinadas entre os distintos departamentos lingsticos para decidir, entre outros, desde que lingua abordar o estudo dos xneros discursivos ou as estratexias e procesos cognitivos que estn na base das diferentes actividades lingsticas. Todo isto coa finalidade de construr en cada centro educativo a coherencia pedagxica no ensino das distintas linguas.
As materias cuxos currculos se desenvolven ao abeiro desta introducin, as Linguas, teen como obxectivo o desenvolvemento da competencia comunicativa do alumnado, entendida en todas as sas vertentes: pragmtica, lingstica, sociolingstica e literaria. As, achegan as ferramentas e os coecementos necesarios para desenvolverse satisfactoria e eficazmente en calquera situacin de comunicacin da vida privada, social e profesional. Eses coecementos, que articulan os procesos
de comprensin e expresin oral por unha banda, e de comprensin e expresin escrita por outra, constiten instrumentos esenciais para a aprendizaxe no mbito educativo e, posteriormente, ao longo da vida.
A reflexin literaria, presente nun bloque de contidos nas linguas ambientais, o Galego e o Casteln, e nas linguas clsicas, a travs da lectura, mediante a comprensin e interpretacin de textos significativos favorece o coecemento das posibilidades expresivas da lingua, desenvolve a capacidade crtica e creativa dos e das estudantes, dlles acceso memoria, creatividade, imaxinacin, ao descubrimento dos outros, ao coecemento doutras pocas e culturas, e enfrntaos a situacins,
sentimentos e emocins nunca experimentados, que enriquecen a sa visin do mundo e favorecen o coecemento deles mesmos.
En definitiva, estas materias lingsticas perseguen o obxectivo ltimo de contribur formacin de cidads e cidadns cunha competencia comunicativa que lles permita interactuar satisfactoriamente en todos os mbitos que forman e van formar
parte da sa vida. Isto esixe unha reflexin sobre os mecanismos de usos orais e escritos da sa propia lingua, e das outras linguas que estudan e coecen, e a capacidade de interpretar e valorar o mundo, de formar as sas opinins, propias, claras e fundamentadas, e de gozar, a travs da lectura crtica de obras literarias.
A materia Lingua Castel e Literatura ten como obxectivo o desenvolvemento da competencia comunicativa do alumnado, entendida en todas as sas vertentes: pragmtica, lingstica, sociolingstica e literaria. A estruturacin do pensamento do
ser humano faise a travs da linguaxe, de a que esta capacidade de comprender e de expresarse sexa o mellor e o mis eficaz instrumento de aprendizaxe.
Co bloque de Comunicacin oral: escoitar e falar bscase que os alumnos e alumnas vaian adquirindo as habilidades necesarias para comunicar con precisin as sas propias ideas, realizar discursos cada vez mis elaborados de acordo a unha situacin comunicativa, e escoitar activamente interpretando de xeito correcto as ideas dos demais.
O bloque de Comunicacin escrita: ler e escribir persegue que o alumnado sexa capaz de entender e producir textos de distinto grao de complexidade e de xneros diversos, en distintos soportes e formatos. Comprender un texto implica activar
unha serie de estratexias de lectura. As mesmo, a escritura implica un procedemento estruturado en tres partes: planificacin, redaccin a partir de borradores de escritura e revisin destes antes de redactar o texto definitivo.
O bloque de Coecemento da lingua responde necesidade de reflexin sobre os mecanismos lingsticos que regulan a comunicacin, e afstase da pretensin de utilizar os coecementos lingsticos como un fin en si mesmos para devolverlles a
sa funcionalidade orixinal: servir de base para o uso correcto da lingua.
O bloque de Educacin literaria asume o obxectivo de facer dos escolares lectores cultos e competentes, implicados nun proceso de formacin lectora que contine ao longo de toda a vida. un marco conceptual que alterna a lectura, comprensin
e interpretacin de obras literarias prximas aos seus gustos persoais e sa madurez cognitiva, coa de textos literarios e obras completas representativas da literatura en espaol.

1 de ESO
Lingua Castel e Literatura. 1 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral: escoitar e falar

h
k

B1.1. Escoita activa e observacin das normas

bsicas que favorecen a comunicacin.

B1.1. Escoitar de forma activa, comprender o sentido

global de textos orais.

a
d
g

B1.2. Participacin en debates, coloquios e conversa- B1.2. Valorar a importancia da conversacin na vida
LCLB1.2.1. Intervn e valora a sa participacin en
cins espontneas observando e respectando as
social practicando actos de fala: contando, describinactos comunicativos orais.
normas bsicas de interaccin, intervencin e cortesa
do, opinando, dialogando, en situacins comunicatique regulan estas prcticas orais.
vas propias da actividade escolar.

CCL
CSIEE

B1.3. Coecemento e uso progresivamente autnomo B1.3. Recoecer, interpretar e avaliar progresivamendas estratexias necesarias para a producin e avaliate a claridade expositiva, a adecuacin, coherencia e
cohesin do contido das producins orais propias e

CCL
CAA

Pxina 348 de 913

LCLB1.1.1. Recoece e asume as regras de interac- CCL

cin, intervencin e cortesa que regulan os debates e CSC
calquera intercambio comunicativo oral.

LCLB1.3.1. Coece o proceso de producin de

discursos orais valorando a claridade expositiva, a
adecuacin, a coherencia do discurso, as como a

Lingua Castel e Literatura. 1 ESO

Obxectivos

Contidos
cin de textos orais. Aspectos verbais e non verbais.

Criterios de avaliacin
alleas, as como os aspectos prosdicos e os elementos non verbais (acenos, movementos, mirada).

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

cohesin dos contidos.

LCLB1.3.2. Recoece a importancia dos aspectos
CD
prosdicos, da linguaxe non verbal e da xestin de
tempos e emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.
LCLB1.3.3. Recoece os erros da producin oral
CAA
propia e allea a partir da prctica habitual da avaliacin e autoavaliacin, propoendo solucins para melloralas.

g
h

B1.4. Coecemento, uso e aplicacin das estratexias

necesarias para falar en pblico: planificacin do discurso, prcticas orais formais e informais e avaliacin
progresiva.

B1.4. Aprender a falar en pblico, en situacins

formais e informais, de forma individual ou en grupo.

LCLB1.4.1. Realiza presentacins orais.

CCL

a
d
h
k

B1.5. Creacin de textos orais e audiovisuais que

reproduzan situacins reais ou imaxinarias de comunicacin.

B1.5. Reproducir situacins reais ou imaxinarias de

comunicacin potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresin verbal e
non verbal e a representacin de realidades, sentimentos e emocins.

LCLB1.5.1. Dramatiza e improvisa situacins reais ou

imaxinarias de comunicacin.

CSC

LCLB2.1.1. Retn informacin e recoece a idea

principal e as ideas secundarias comprendendo as
relacins entre elas.

CCL

Bloque 2. Comunicacin escrita: ler e escribir

h
l

B2.1. Lectura, comprensin, interpretacin e valoracin de textos escritos de mbito persoal, acadmico/escolar e mbito social.

B2.1. Ler, comprender, interpretar e valorar textos en

diferentes formatos e soportes.

LCLB2.1.2. Entende instrucins escritas de certa

CCL
complexidade que lle permiten desenvolverse en situacins da vida coti e nos procesos de aprendizaxe.

b
e
h

B2.2. Utilizacin progresivamente autnoma da

biblioteca escolar e das Tecnoloxas da Informacin e
a Comunicacin como fonte de obtencin de informacin. Educacin para o uso, tratamento e producin
de informacin.

B2.2. Buscar e manexar informacin, na biblioteca e

noutras fontes, en papel ou dixital, para integrala nun
proceso de aprendizaxe continua.

LCLB2.1.3. Interpreta, explica e deduce a informacin

dada en diagramas, grficas, fotografas, mapas conceptuais, esquemas

CMCCT

LCLB2.2.1. Utiliza, de forma autnoma, diversas

fontes de informacin integrando os coecementos
adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.

CD

LCLB2.2.2. Coece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versin dixital.

CD

LCLB2.2.3. Coece o funcionamento de bibliotecas

CD
(escolares, locais), as como de bibliotecas dixitais e

Pxina 349 de 913

Lingua Castel e Literatura. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

capaz de solicitar libros, vdeos autonomamente.

g
h

B2.3 Coecemento e uso das tcnicas e estratexias

para a producin de textos escritos: planificacin, obtencin de datos, organizacin da informacin, redaccin e revisin do texto. A escritura como proceso.

B2.3. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e
cohesionados.

LCLB2.3.1. Aplica tcnicas diversas para planificar os CSIE

seus escritos: esquemas, rbores, mapas conceptuais
etc. e redacta borradores de escritura.

h
j

B2.4. Producin de textos escritos e audiovisuais

relacionados co mbito persoal, acadmico/escolar,
mbito social.
B2.5. Producin de textos escritos e audiovisuais
narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos e escritura de textos dialogados.

B2.4. Escribir textos en diferentes soportes e formatos, en relacin co mbito de uso.

LCLB2.4.1. Escribe textos propios do mbito persoal e CCL

familiar, escolar/acadmico e social imitando textos
modelo.
LCLB2.4.2. Escribe textos narrativos, descritivos e
instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados
imitando textos modelo.

CCL

LCLB2.4.3. Realiza esquemas e mapas e explica por

escrito o significado dos elementos visuais que poden
aparecer nos textos.

CMCCT
CD

Bloque 3. Coecemento da lingua

b
h

B3.1. Recoecemento, uso e explicacin das catego- B3.1. Aplicar os coecementos sobre a lingua e as
LCLB3.1.1. Recoece e explica o uso das categoras CAA
ras gramaticais: substantivo, adxectivo, determinante,
sas normas de uso para resolver problemas de comgramaticais nos textos utilizando este coecemento
pronome, verbo, adverbio, preposicin, conxuncin e
prensin de textos orais e escritos e para a composipara corrixir erros de concordancia en textos propios e
cin e revisin progresivamente autnoma dos textos
interxeccin.
alleos.
propios e alleos.
B3.2. Coecemento, uso e valoracin das normas
LCLB3.1.2. Recoece e corrixe erros ortogrficos e
CAA
ortogrficas e gramaticais recoecendo o seu valor
gramaticais en textos propios e alleos aplicando os
social e a necesidade de cinguirse a elas para consecoecementos adquiridos para mellorar a producin
guir unha comunicacin eficaz.
de textos nas sas producins orais, escritas e audiovisuais.

e
h

B3.3. Manexo de dicionarios e outras fontes de

consulta en papel e formato dixital sobre o uso da
lingua.

B3.2. Usar de forma efectiva os dicionarios e outras

fontes de consulta, tanto en papel como en formato
dixital para resolver dbidas en relacin ao manexo
da lingua e para enriquecer o propio vocabulario.

B3.4. Recoecemento, uso e explicacin dos conecto- B3.3. Identificar os conectores textuais e os principais
res textuais e dos principais mecanismos de referenmecanismos de referencia interna presentes nos textos recoecendo a funcin que realizan na organizacia interna, tanto gramaticais como lxicos.
cin do contido do discurso.

Pxina 350 de 913

LCLB3.1.3. Coece e utiliza adecuadamente as

formas verbais nas sas producins orais e escritas.

CCL

LCLB3.2.1. Utiliza fontes variadas de consulta en

formatos diversos para resolver as sas dbidas sobre o uso da lingua e para ampliar o seu vocabulario.

CD

LCLB3.3.1. Recoece, usa e explica os conectores

CCL
textuais (de adicin, contraste e explicacin) e os
principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucins pronominais) e lxicos (elipse e
substitucins mediante sinnimos e hipernimos),
valorando a sa funcin na organizacin do contido do

Lingua Castel e Literatura. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

texto.
a
h

B3.5. Recoecemento, uso e explicacin dos diferen- B3.4. Identificar a intencin comunicativa da persoa
tes recursos de modalizacin en funcin da persoa
que fala ou escribe.
que fala ou escribe. A expresin da obxectividade e a
subxectividade a travs das modalidades oracionais e
as referencias internas ao emisor e ao receptor nos
textos.

LCLB3.4.1. Recoece a expresin da obxectividade

CSC
ou subxectividade identificando as modalidades aser- CCL
tivas, interrogativas, exclamativas, desiderativas, dubitativas e imperativas en relacin coa intencin comunicativa do emisor.

i
j

B3.6. Participacin en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensins
sobre libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes
no centro, e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

B3.5. Participar en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis... recensins sobre
libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no
centro, e relacionados cos Elementos Transversais,
evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

LCLB3.5.1. Participa en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensins
sobre libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se
utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos
Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como persoa plurilinge.

CCL
CAA

a
h
i

B3.7. Recoecemento da diversidade lingstica

propia do contorno persoal, social e meditico.

B3.6. Recoecer e valorar a diversidade lingstica,

con especial atencin realidade do centro educativo
e do contorno social do alumnado.

LCLB3.6.1. Coece e valora a diversidade lingstica

do seu grupo, do centro educativo e da sa contorna
social prxima.

CSC

g
h

B3.8. Identificacin e progresiva utilizacin dos

coecementos sobre as linguas para desenvolver
unha competencia comunicativa integrada.

B3.7. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LCLB3.7.1. Utiliza os coecementos lingsticos de
CAA
das linguas, mediante a comparacin e transformambito contextual, textual, oracional e da palabra, decin de textos, enunciados e palabras, e utilizar estes
senvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
coecementos para solucionar problemas de coma comprensin e producin dos textos traballados en
prensin e para a producin de textos.
calquera das outras.
Bloque 4. Educacin literaria

h
j
l

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

B4.1. Ler fragmentos ou obras da literatura espaola

e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil,
LCLB4.1.1. Le e comprende cun grao crecente de
prximas aos propios gustos e afeccins, mostrando
interese e autonoma obras literarias prximas aos
interese pola lectura.
seus gustos, afeccins e intereses.

CCL
CCEC

h
j
l

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

B4.2. Fomentar o gusto e o hbito pola lectura en

LCLB4.2.1. Fala na clase dos libros e comparte as
todas as sas vertentes: como fonte de acceso ao
sas impresins cos compaeiros.
coecemento e como instrumento de lecer e diversin
que permite explorar mundos diferentes aos nosos,
LCLB4.2.2. Dramatiza fragmentos literarios breves
reais ou imaxinarios.
desenvolvendo progresivamente a expresin corporal
como manifestacin de sentimentos e emocins, respectando as producins dos demais.

CCEC

B4.2. Redaccin de textos de intencin literaria a

partir da lectura de textos utilizando as convencins

B4.3. Redactar textos persoais de intencin literaria

seguindo as convencins do xnero, con intencin

CCL

Pxina 351 de 913

LCLB4.3.1. Redacta textos persoais de intencin

literaria a partir de modelos dados seguindo as con-

CCEC
CSC

Lingua Castel e Literatura. 1 ESO

Obxectivos
j
l

Contidos
formais do xnero e con intencin ldica e creativa.

Criterios de avaliacin
ldica e creativa.

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

vencins do xnero con intencin ldica e creativa.

CCEC

LCLB4.3.2. Desenvolve o gusto pola escritura como

instrumento de comunicacin capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.

CCEC
CSIE

2 de ESO
Lingua Castel e Literatura. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral: escoitar e falar

h
k

h
k

B1.1. Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais en relacin co mbito de uso: mbito persoal, acadmico/escolar e mbito social.

B1.1. Escoitar de forma activa, comprender, interpretar e valorar textos orais propios do mbito persoal,
acadmico/escolar e social.

B1.2. Comprensin, interpretacin e valoracin de

B1.2. Escoitar de forma activa, comprender, interpretextos orais en relacin coa finalidade que perseguen:
tar e valorar textos orais de diferente tipo.
textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e
textos argumentativos. O dilogo.

Pxina 352 de 913

LCLB1.1.1. Comprende o sentido global de textos

CCL
orais propios do mbito persoal, escolar/acadmico e
social, identificando a estrutura, a informacin relevante e a intencin comunicativa do falante.
LCLB1.1.2. Retn informacin relevante e extrae
informacins concretas.

CCL

LCLB1.1.3. Segue e interpreta instrucins orais

respectando a xerarqua dada.

CCL

LCLB1.2.1. Comprende o sentido global de textos

CCL
orais de intencin narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa, identificando a informacin
relevante, determinando o tema e recoecendo a intencin comunicativa do falante, as como a sa estrutura e as estratexias de cohesin textual oral.
LCLB1.2.2. Retn informacin relevante e extrae
informacins concretas.

CCL

LCLB1.2.3. Utiliza progresivamente os instrumentos

adecuados para localizar o significado de palabras ou
enunciados descoecidos (demanda axuda, busca en
dicionarios, recorda o contexto no que aparece).

CAA

LCLB1.2.4. Resume textos narrativos, descritivos,

instrutivos e expositivos e argumentativos de forma
clara, recollendo as ideas principais e integrando a

CCL
CAA

Lingua Castel e Literatura. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

informacin en oracins que se relacionen lxica e

semanticamente.
h
k

B1.3. Escoita activa e observacin das normas

bsicas que favorecen a comunicacin.

B1.3. Escoitar de forma activa, comprender o sentido

global de textos orais.

B1.4. Coecemento e uso progresivamente autnomo B1.4. Comprender el sentido global de textos orales.
das estratexias necesarias para a producin e avaliacin de textos orais. Aspectos verbais e non verbais.

LCLB1.3.1. Observa e analiza as intervencins

particulares de cada participante nun debate tendo en
conta o ton empregado, a linguaxe que se utiliza, o
contido e o grao de respecto cara s opinins dos
demais.

CCL
CSC

LCLB1.4.1. Recoece o proceso de producin de

discursos orais valorando a claridade expositiva, a
adecuacin, a coherencia do discurso, as como a
cohesin dos contidos.

CSIE

LCLB1.4.2. Recoece a importancia dos aspectos

CD
prosdicos, da linguaxe non verbal e da xestin de
tempos e emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.
LCLB1.4.3. Recoece os erros da producin oral
CAA
propia e allea a partir da prctica habitual da avaliacin e autoavaliacin, propoendo solucins para melloralas.
g
h

a
d
g

B1.5. Coecemento, uso e aplicacin das estratexias

necesarias para falar en pblico: planificacin do discurso, prcticas orais formais e informais e avaliacin
progresiva.

B1.5. Aprender a falar en pblico, en situacins

formais e informais, de forma individual ou en grupo.

B1.6. Participacin en debates, coloquios e conversa- B1.6. Participar e valorar a intervencin en debates,
cins espontneas observando e respectando as
coloquios e conversacins espontneas.
normas bsicas de interaccin, intervencin e cortesa
que regulan estas prcticas orais.
B1.7. Creacin de textos orais e audiovisuais que
reproduzan situacins reais ou imaxinarias de comunicacin.

Pxina 353 de 913

LCLB1.5.1. Realiza presentacins orais.

CCL

LCLB1.5.2. Realiza intervencins non planificadas,

dentro do aula, analizando e comparando as similitudes e diferenzas entre discursos formais e discursos
espontneos.

CSC

LCLB1.5.3. Incorpora progresivamente palabras

propias do nivel formal da lingua nas sas prcticas
orais.

CCL

LCLB1.5.4. Pronuncia con correccin e claridade,

modulando e adaptando a sa mensaxe finalidade
da prctica oral.

CCL

LCLB1.6.1. Cnguese ao tema, non divaga e atende

s instrucins do moderador en debates e coloquios.

CSC

LCLB1.6.2. Respecta as normas de cortesa que

deben dirixir as conversacins orais axustndose
quenda de palabra, respectando o espazo, xesticulando de forma adecuada, escoitando activamente

CCL
CSC

Lingua Castel e Literatura. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

aos demais e usando frmulas de sado e despedida.

Bloque 2. Comunicacin escrita: ler e escribir
b
h

B2.1. Coecemento e uso das tcnicas e estratexias

necesarias para a comprensin de textos escritos.

B2.1. Aplicar estratexias de lectura comprensiva e

crtica de textos.

LCLB2.1.1. Pon en prctica diferentes estratexias de

lectura en funcin do obxectivo e o tipo de texto.

CCL

LCLB2.1.2. Comprende o significado das palabras

propias de nivel formal da lingua incorporndoas ao
seu repertorio lxico.

CCL

LCLB2.1.3. Relaciona a informacin explcita e

implcita dun texto pondoa en relacin co contexto.

CCEC

LCLB2.1.4. Deduce a idea principal dun texto e

recoece as ideas secundarias comprendendo as
relacins que se establecen entre elas.

CCL

LCLB2.1.5. Fai inferencias e hipteses sobre o

CMCCT
sentido dunha frase ou dun texto que contea diferentes matices semnticos e que favorezan a construcin
do significado global e a avaliacin crtica.
b
h
j

b
e
h

g
h

B2.2. Lectura, comprensin e interpretacin de textos B2.2. Ler, comprender, interpretar e valorar textos en
narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e textos
diferentes formatos e soportes.
argumentativos.

B2.3. Utilizacin progresivamente autnoma da

biblioteca escolar e das Tecnoloxas da Informacin e
a Comunicacin como fonte de obtencin de informacin. Educacin para o uso, tratamento e producin
de informacin.

B2.3. Buscar e manexar informacin, na biblioteca e

noutras fontes, en papel ou dixital, para integrala nun
proceso de aprendizaxe continua.

B2.4. Coecemento e uso das tcnicas e estratexias

para a producin de textos escritos: planificacin, obtencin de datos, organizacin da informacin, redaccin e revisin do texto. A escritura como proceso.

B2.4. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e
cohesionados.

LCLB2.2.1. Localiza informacins explcitas e implci- CCL

tas nun texto relacionndoas entre si e secuencindoas e deduce informacins ou valoracins implcitas.
LCLB2.2.2. Interpreta, explica e deduce a informacin
dada en diagramas, grficas, fotografas, mapas conceptuais, esquemas

CMCCT

LCLB2.3.1. Utiliza, de forma autnoma, diversas

fontes de informacin integrando os coecementos
adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.

CD

LCLB2.3.2. Coece o funcionamento de bibliotecas

CD
(escolares, locais), as como de bibliotecas dixitais e
capaz de solicitar libros, vdeos autonomamente.
LCLB2.4.1. Aplica tcnicas diversas para planificar os CSIE
seus escritos: esquemas, rbores, mapas conceptuais
etc. e redacta borradores de escritura.
LCLB2.4.2. Escribe textos usando o rexistro adecuado, organizando as ideas con claridade, enlazando
enunciados en secuencias lineais cohesionadas e

Pxina 354 de 913

CCL

Lingua Castel e Literatura. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

respectando as normas gramaticais e ortogrficas.

e
h
i
j

B2.5. Producin de textos escritos e audiovisuais

relacionados co mbito persoal, acadmico/escolar,
mbito social.
B2.6. Producin de textos escritos e audiovisuais
narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos e escritura de textos dialogados.

B2.5. Escribir textos en diferentes soportes e formatos, en relacin co mbito de uso.

LCLB2.5.1. Escribe textos propios do mbito persoal e CCL

familiar, escolar/acadmico e social imitando textos
modelo.
LCLB2.5.2. Escribe textos narrativos, descritivos e
instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados
imitando textos modelo.

CCEC

LCLB2.5.3. Realiza esquemas e mapas e explica por

escrito o significado dos elementos visuais que poden
aparecer nos textos.

CMCCT
CD

Bloque 3. Coecemento da lingua

b
h

B3.1. Recoecemento, uso e explicacin das catego- B3.1. Aplicar os coecementos sobre a lingua e as
LCLB3.1.1. Recoece e explica o uso das categoras CAA
ras gramaticais: substantivo, adxectivo, determinante,
sas normas de uso para resolver problemas de comgramaticais nos textos utilizando este coecemento
pronome, verbo, adverbio, preposicin, conxuncin e
prensin de textos orais e escritos e para a composipara corrixir erros de concordancia en textos propios e
cin e revisin progresivamente autnoma dos textos
interxeccin.
alleos.
propios e alleos.
B3.2. Coecemento, uso e valoracin das normas
LCLB3.1.2. Recoece e corrixe erros ortogrficos e
CCL
ortogrficas e gramaticais recoecendo o seu valor
gramaticais en textos propios e alleos aplicando os
social e a necesidade de cinguirse a elas para consecoecementos adquiridos para mellorar a producin
guir unha comunicacin eficaz.
de textos nas sas producins orais, escritas e audiovisuais.
LCLB3.1.3. Coece e utiliza adecuadamente as
formas verbais nas sas producins orais e escritas.

CCL

b
h

B3.3. Comprensin e interpretacin dos compoentes B3.2. Comprender o significado das palabras en toda
do significado das palabras: denotacin e connotaa sa extensin para recoecer e diferenciar os usos
cin.
obxectivos dos usos subxectivos.

LCLB3.2.1. Diferenza os compoentes denotativos e CCL

connotativos no significado das palabras dentro dunha
frase ou un texto oral ou escrito.

B3.4. Coecemento reflexivo das relacins semnticas que se establecen entre as palabras.

B3.3. Comprender e valorar as relacins de igualdade LCLB3.3.1. Recoece e usa sinnimos e antnimos
e de contrariedade que se establecen entre as paladunha palabra explicando o seu uso concreto nunha
bras e o seu uso no discurso oral e escrito.
frase ou nun texto oral ou escrito.

CCL

h
l

B3.5. Observacin, reflexin e explicacin dos cambios que afectan ao significado das palabras: causas
e mecanismos. Metfora, metonimia, palabras tab e
eufemismos.

B3.4. Recoecer os diferentes cambios de significado

que afectan palabra no texto: metfora, metonimia,
palabras tab e eufemismos.

CCEC

LCLB3.4.1. Recoece e explica o uso metafrico e

metonmico das palabras nunha frase ou nun texto
oral ou escrito.

LCLB3.4.2. Recoece e explica os fenmenos contex- CCEC

tuais que afectan ao significado global das palabras:
tab e eufemismo.

Pxina 355 de 913

Lingua Castel e Literatura. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

B3.6. Recoecemento, uso e explicacin dos conecto- B3.5. Identificar os conectores textuais e os principais
res textuais e dos principais mecanismos de referenmecanismos de referencia interna presentes nos textos recoecendo a funcin que realizan na organizacia interna, tanto gramaticais como lxicos.
cin do contido do discurso.

LCLB3.5.1. Recoece, usa e explica os conectores

CCL
textuais (de adicin, contraste e explicacin) e os
principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucins pronominais) e lxicos (elipse e
substitucins mediante sinnimos e hipernimos),
valorando a sa funcin na organizacin do contido do
texto.

a
h

B3.7. Recoecemento, uso e explicacin dos diferen- B3.6. Identificar a intencin comunicativa da persoa
tes recursos de modalizacin en funcin da persoa
que fala ou escribe.
que fala ou escribe. A expresin da obxectividade e a
subxectividade a travs das modalidades oracionais e
as referencias internas ao emisor e ao receptor nos
textos.

LCLB3.6.1. Explica a diferenza significativa que

implica o uso dos tempos e modos verbais.

CCL

i
j

B3.8. Participacin en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensins
sobre libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes
no centro, e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

B3.7. Participar en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis... recensins sobre
libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no
centro, e relacionados cos Elementos Transversais,
evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

LCLB3.7.1. Participa en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensins
sobre libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se
utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos
Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como persoa plurilinge.

CCL
CAA

a
h
i

B3.9. Recoecemento da diversidade lingstica

propia do contorno persoal, social e meditico.

B3.8. Recoecer e valorar a diversidade lingstica,

con especial atencin realidade galega.

LCLB3.8.1. Coece e valora a diversidade lingstica

de Galicia.

CSC

g
h

B3.10. Identificacin e progresiva utilizacin dos

coecementos sobre as linguas para desenvolver
unha competencia comunicativa integrada.

B3.9. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LCLB3.9.1. Utiliza os coecementos lingsticos de
das linguas, mediante a comparacin e transformambito contextual, textual, oracional e da palabra,
cin de textos, enunciados e palabras, e utilizar estes
desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mecoecementos para solucionar problemas de comllorar a comprensin e producin dos textos traballaprensin e para a producin de textos.
dos en calquera das outras.

CAA

Bloque 4. Educacin literaria

h
j
l
c

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

B4.1. Ler fragmentos ou obras da literatura espaola

LCLB4.1.1. Le e comprende cun grao crecente de
e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil,
interese e autonoma obras literarias prximas aos
prximas aos propios gustos e afeccins, mostrando
seus gustos, afeccins e intereses.
interese pola lectura.

CCL

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do

B4.2. Promover a reflexin sobre a conexin entre a

literatura e o resto das artes: msica, pintura, cine,
etc., como expresin do sentimento humano, anali-

Pxina 356 de 913

LCLB4.2.1. Desenvolve progresivamente a capacida- CCEC

de de reflexin observando, analizando e explicando a
relacin existente entre diversas manifestacins arts-

Lingua Castel e Literatura. 2 ESO

Obxectivos

h
j
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

zando e interrelacionando obras (literarias, musicais,

arquitectnicas), personaxes, temas, etc. de todas
as pocas.

ticas de todas as pocas (msica, pintura, cine).

Competencias clave

LCLB4.2.2. Recoece e comenta a pervivencia ou

CAA
evolucin de persoaxes-tipo, temas e formas ao longo
de diversos perodos histrico/literarios ata a actualidade.

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

B4.3. Fomentar o gusto e o hbito pola lectura en

LCLB4.3.1. Fala na clase dos libros e comparte as
todas as sas vertentes: como fonte de acceso ao
sas impresins cos compaeiros.
coecemento e como instrumento de lecer e diversin
que permite explorar mundos diferentes aos nosos,
LCLB4.3.2. Le en voz alta, modulando, adecuando a
reais ou imaxinarios.
voz, apoindose en elementos da comunicacin non
verbal e potenciando a expresividade verbal.

CCL
CSC

B4.2. Redaccin de textos de intencin literaria a

partir da lectura de textos utilizando as convencins
formais do xnero e con intencin ldica e creativa.

B4.4. Redactar textos persoais de intencin literaria

seguindo as convencins do xnero, con intencin
ldica e creativa.

LCLB4.4.1. Redacta textos persoais de intencin

literaria a partir de modelos dados seguindo as convencins do xnero con intencin ldica e creativa.

CCL
CCEC

LCLB4.4.2. Desenvolve o gusto pola escritura como

instrumento de comunicacin capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.

CAA

CCL

3 de ESO
Lingua Castel e Literatura. 3 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral: escoitar e falar

h
k

B1.1. Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais en relacin co mbito de uso: mbito persoal, acadmico/escolar e mbito social.

B1.1. Escoitar de forma activa, comprender, interpretar e valorar textos orais propios do mbito persoal,
acadmico/escolar e social.

Pxina 357 de 913

LCLB1.1.1. Anticipa ideas e infire datos do emisor e

do contido do texto analizando fontes de procedencia
non verbal.

CCL

LCLB1.1.2. Comprende o sentido global de textos

publicitarios, informativos e de opinin procedentes
dos medios de comunicacin, distinguindo a informacin da persuasin na publicidade e a informacin da
opinin en noticias, reportaxes, etc. identificando as
estratexias de enfatizacin e de expansin.

CSC

LCLB1.1.3. Resume textos, de forma oral, recollendo

as ideas principais e integrndoas, de forma clara, en

CAA

Lingua Castel e Literatura. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

oracins que se relacionen lxica e semanticamente.

h
k

B1.2. Comprensin, interpretacin e valoracin de

B1.2. Escoitar de forma activa, comprender, interpretextos orais en relacin coa finalidade que perseguen:
tar e valorar textos orais de diferente tipo.
textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e
textos argumentativos.

LCLB1.2.1. Anticipa ideas e infire datos do emisor e

do contido do texto analizando fontes de procedencia
non verbal.

CCL

LCLB1.2.2. Interpreta e valora aspectos concretos do CCL

contido e da estrutura de textos narrativos, descritivos,
expositivos, argumentativos e instrutivos emitindo xuzos razoados e relacionndoos con conceptos persoais para xustificar un punto de vista particular.
h
k

B1.3. Observacin, reflexin, comprensin e valoracin do sentido global dos debates, coloquios e conversacins espontneas, da intencin comunicativa
de cada interlocutor e aplicacin das normas bsicas
que os regulan.

B1.3. Escoitar de forma activa, comprender o sentido

global de textos orais.

B1.4. Coecemento e uso progresivamente autnomo B1.4. Recoecer, interpretar e avaliar progresivamen- LCLB1.4.1. Coece o proceso de producin de
CCL
das estratexias necesarias para a producin e avaliate a claridade expositiva, a adecuacin, coherencia e
discursos orais valorando a claridade expositiva, a
cohesin do contido das producins orais propias e
adecuacin, a coherencia do discurso, as como a
cin de textos orais. Aspectos verbais e non verbais.
alleas, as como os aspectos prosdicos e os elemencohesin dos contidos.
tos non verbais (acenos, movementos, mirada).
LCLB1.4.2. Recoece a importancia dos aspectos
CD
prosdicos, da linguaxe non verbal e da xestin de
tempos e emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.

g
h

B1.5. Coecemento, uso e aplicacin das estratexias

necesarias para falar en pblico: planificacin do discurso, prcticas orais formais e informais e avaliacin
progresiva.

B1.5. Aprender a falar en pblico, en situacins

formais e informais, de forma individual ou en grupo.

Pxina 358 de 913

LCLB1.3.1. Escoita, observa e explica o sentido global CSC

de debates, coloquios e conversacins espontneas
identificando a informacin relevante, determinando o
tema e recoecendo a intencin comunicativa e a postura de cada participante, as como as diferenzas formais e de contido que regulan os intercambios comunicativos formais e os intercambios comunicativos
espontneos.

LCLB1.5.1. Realiza presentacins orais.

CCL

LCLB1.5.2. Organiza o contido e elabora guins

previos intervencin oral formal seleccionando a
idea central e o momento no que vai ser presentada
ao seu auditorio, as como as ideas secundarias e
exemplos que van apoiar o seu desenvolvemento.

CSC

LCLB1.5.3. Incorpora progresivamente palabras

propias do nivel formal da lingua nas sas prcticas
orais.

CCL

LCLB1.5.4. Pronuncia con correccin e claridade,

modulando e adaptando a sa mensaxe finalidade
da prctica oral.

CCL

Lingua Castel e Literatura. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

LCLB1.5.5. Avala, por medio de guas, as producins CAA

propias e alleas mellorando progresivamente as sas
prcticas discursivas.
a
d
g

B1.6. Participacin en debates, coloquios e conversa- B1.6. Participar e valorar a intervencin en debates,
cins espontneas observando e respectando as
coloquios e conversacins espontneas.
normas bsicas de interaccin, intervencin e cortesa
que regulan estas prcticas orais.

LCLB1.6.1. Participa activamente en debates, colo CSC

quios escolares respectando as regras de interaccin, intervencin e cortesa que os regulan, manifestando as sas opinins e respectando as opinins dos
demais.
LCLB1.6.2. Avala as intervencins propias e alleas.

CSC

LCLB2.1.1. Pon en prctica diferentes estratexias de

lectura en funcin do obxectivo e o tipo de texto.

CCL

Bloque 2. Comunicacin escrita: ler e escribir

b
h

B2.1. Coecemento e uso das tcnicas e estratexias

necesarias para a comprensin de textos escritos.

B2.1. Aplicar estratexias de lectura comprensiva e

crtica de textos.

LCLB2.1.2. Fai inferencias e hipteses sobre o

CCL
sentido dunha frase ou dun texto que contea diferentes matices semnticos e que favorezan a construcin
do significado global e a avaliacin crtica.

h
j

B2.2. Lectura, comprensin e interpretacin de textos B2.2. Ler, comprender, interpretar e valorar textos en
narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e textos
diferentes formatos e soportes.
argumentativos.

LCLB2.1.3. Avala o seu proceso de comprensin

lectora usando fichas sinxelas de autoavaliacin.

CAA

LCLB2.2.1. Recoece e expresa o tema e a intencin

comunicativa de textos escritos propios do mbito
persoal e familiar acadmico/escolar e mbito social
(medios de comunicacin), identificando a tipoloxa
textual seleccionada, a organizacin do contido, as
marcas lingsticas e o formato utilizado.

CCL

LCLB2.2.2. Recoece e expresa o tema e a intencin CCEC

comunicativa de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados identificando a tipoloxa textual seleccionada, as marcas
lingsticas e a organizacin do contido.
a
c
h

B2.3. Actitude progresivamente crtica e reflexiva ante B2.3. Manifestar unha actitude crtica ante a lectura
a lectura organizando razoadamente as ideas e expode calquera tipo de textos a travs dunha lectura reflexiva que permita identificar posturas de acordo ou
ndoas e respectando as ideas dos demais.
desacordo respectando en todo momento as opinins
dos demais.

Pxina 359 de 913

LCLB2.3.1 Identifica e expresa as posturas de acordo

e desacordo sobre aspectos parciais, ou globais, dun
texto.

CSC

LCLB2.3.2. Elabora a sa propia interpretacin sobre

o significado dun texto.

CAA

Lingua Castel e Literatura. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

LCLB2.3.3. Respecta as opinins dos demais.

CSC
CD

b
e
h

B2.4. Utilizacin progresivamente autnoma da

biblioteca escolar e das Tecnoloxas da Informacin e
a Comunicacin como fonte de obtencin de informacin. Educacin para o uso, tratamento e producin
de informacin.

B2.4. Buscar e manexar informacin, na biblioteca e

noutras fontes, en papel ou dixital, para integrala nun
proceso de aprendizaxe continua.

LCLB2.4.1. Utiliza, de forma autnoma, diversas

fontes de informacin integrando os coecementos
adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.

e
g
h

B2.5. Coecemento e uso das tcnicas e estratexias

para a producin de textos escritos: planificacin, obtencin de datos, organizacin da informacin, redaccin e revisin do texto. A escritura como proceso.

B2.5. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e
cohesionados.

LCLB2.5.1. Revisa o texto en varias fases para aclarar CAA

problemas co contido (ideas e estrutura) ou a forma
(puntuacin, ortografa, gramtica e presentacin)
avaliando a sa propia producin escrita ou a dos
seus compaeiros.
LCLB2.5.2. Reescribe textos propios e alleos aplican- CCL
do as propostas de mellora que se deducen da avaliacin da producin escrita e axustndose s normas
ortogrficas e gramaticais que permiten unha comunicacin fluda.

g
h
j

B2.6. Producin de textos escritos e audiovisuais

relacionados co mbito persoal, acadmico/escolar,
mbito social.
B2.7. Producin de textos escritos e audiovisuais
narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos e escritura de textos dialogados.

B2.6. Escribir textos en diferentes soportes e formatos, en relacin co mbito de uso.

LCLB2.6.1. Escribe textos argumentativos con diferen- CCL

te organizacin secuencial, incorporando diferentes
tipos de argumento, imitando textos modelo.
LCLB2.6.2. Utiliza diferentes e variados organizadores CCL
textuais nas exposicins e argumentacins.
LCLB2.6.3. Resume textos xeneralizando termos que CAA
teen trazos en comn, globalizando a informacin e
integrndoa en oracins que se relacionen lxica e
semanticamente, evitando parafrasear o texto resumido.

g
h
j

B2.8. Interese crecente pola composicin escrita

como fonte de informacin e aprendizaxe e como forma de comunicar sentimentos, experiencias, coecementos e emocins.

B2.7. Valorar a importancia da escritura como ferramenta de adquisicin das aprendizaxes e como estmulo do desenvolvemento persoal.

LCLB2.7.1. Produce textos diversos recoecendo na

escritura o instrumento que capaz de organizar o
seu pensamento.

CMCCT

LCLB2.7.2. Utiliza nos seus escritos palabras propias CCL

do nivel formal da lingua incorporndoas ao seu repertorio lxico e recoecendo a importancia de enriquecer o seu vocabulario para expresarse oralmente e
por escrito con exactitude e precisin.
LCLB2.7.3. Valora e incorpora progresivamente unha
actitude creativa ante a escritura.

Pxina 360 de 913

CCEC

Lingua Castel e Literatura. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

LCLB2.7.4. Coece e utiliza ferramentas das Tecnolo- CD

xas da Informacin e a Comunicacin, participando,
CSC
intercambiando opinins, comentando e valorando
escritos alleos ou escribindo e dando a coecer os
seus propios.
Bloque 3. Coecemento da lingua
b
h

B3.1. Recoecemento, uso e explicacin das catego- B3.1. Aplicar os coecementos sobre a lingua e as
LCLB3.1.1. Recoece e explica o uso das categoras CAA
ras gramaticais: substantivo, adxectivo, determinante,
sas normas de uso para resolver problemas de comgramaticais nos textos utilizando este coecemento
pronome, verbo, adverbio, preposicin, conxuncin e
prensin de textos orais e escritos e para a composipara corrixir erros de concordancia en textos propios e
cin e revisin progresivamente autnoma dos textos
interxeccin.
alleos.
propios e alleos, utilizando a terminoloxa gramatical
B3.2. Coecemento, uso e valoracin das normas
necesaria para a explicacin dos diversos usos da
LCLB3.1.2. Recoece e corrixe erros ortogrficos e
CAA
ortogrficas e gramaticais recoecendo o seu valor
lingua.
gramaticais en textos propios e alleos aplicando os
social e a necesidade de cinguirse a elas para consecoecementos adquiridos para mellorar a producin
guir unha comunicacin eficaz.
de textos nas sas producins orais, escritas e audiovisuais.

B3.3. Recoecemento, uso e explicacin dos elemen- B3.2. Recoecer e analizar a estrutura das palabras
tos constitutivos da palabra. Procedementos para
pertencentes s distintas categoras gramaticais, disformar palabras.
tinguindo as flexivas das non flexivas.

B3.4. Recoecemento, identificacin e explicacin do

uso dos distintos grupos de palabras: grupo nominal,
adxectival, preposicional, verbal e adverbial e das
relacins que se establecen entre os elementos que
os conforman no marco da oracin simple.

B3.3. Observar, recoecer e explicar os usos dos

grupos nominais, adxectivais, verbais, preposicionais
e adverbiais dentro do marco da oracin simple.

LCLB3.2.1. Recoece e explica os elementos constitutivos da palabra: raz e afixos, aplicando este coecemento mellora da comprensin de textos escritos
e ao enriquecemento do seu vocabulario activo.

CAA

LCLB3.2.2. Explica os distintos procedementos de

formacin de palabras, distinguindo as compostas, as
derivadas, as siglas e os acrnimos.

CCL

LCLB3.3.1. Identifica os diferentes grupos de palabras CMCCT

en frases e textos diferenciando a palabra nuclear do
resto de palabras que o forman e explicando o seu
funcionamento no marco da oracin simple.
LCLB3.3.2. Recoece e explica nos textos o funcio CMCCT
namento sintctico do verbo a partir do seu significado
distinguindo os grupos de palabras que poden funcionar como complementos verbais argumentais e adxuntos.

B3.5. Recoecemento, uso e explicacin dos elemen- B3.4. Recoecer, usar e explicar os elementos consti- LCLB3.4.1. Recoece e explica nos textos os elemen- CCL
tos constitutivos da oracin simple: suxeito e predicatos constitutivos da oracin simple diferenciando sututivos da oracin simple.

xeito e predicado e interpretando a presenza ou audo. Oracins impersonais, activas e oracins pasivas.
sencia do suxeito como unha marca da actitude, obxectiva ou subxectiva, do emisor.
LCLB3.4.2. Transforma oracins activas en pasivas e

Pxina 361 de 913

CAA

Lingua Castel e Literatura. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

viceversa, explicando os diferentes papeis semnticos

do suxeito: axente, paciente, causa.
LCLB3.4.3. Ampla oracins nun texto usando diferen- CCL
tes grupos de palabras, utilizando os nexos adecuados e creando oracins novas con sentido completo.
a

B3.6. Recoecemento, uso e explicacin dos conecto- B3.5. Identificar os conectores textuais e os principais
res textuais e dos principais mecanismos de referenmecanismos de referencia interna presentes nos textos recoecendo a funcin que realizan na organizacia interna, tanto gramaticais como lxicos.
cin do contido do discurso.

LCLB3.5.1. Recoece, usa e explica os conectores

CCL
textuais (de adicin, contraste e explicacin) e os
principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucins pronominais) e lxicos (elipse e
substitucins mediante sinnimos e hipernimos),
valorando a sa funcin na organizacin do contido do
texto.

a
h

B3.7. Recoecemento, uso e explicacin dos diferen- B3.6. Identificar a intencin comunicativa da persoa
tes recursos de modalizacin en funcin da persoa
que fala ou escribe.
que fala ou escribe. A expresin da obxectividade e a
subxectividade a travs das modalidades oracionais e
as referencias internas ao emisor e ao receptor nos
textos.

LCLB3.6.1. Identifica e usa en textos orais ou escritos

as formas lingsticas que fan referencia ao emisor e
ao receptor, ou audiencia: a persoa gramatical, o uso
de pronomes, o suxeito axente ou paciente, as oracins impersoais, etc.

a
h

B3.8. Explicacin progresiva da coherencia do discur- B3.7. Interpretar de forma adecuada os discursos
so tendo en conta as relacins gramaticais e lxicas
orais e escritos tendo en conta os elementos lingstique se establecen no interior do texto e a sa relacin
cos, as relacins gramaticais e lxicas, a estrutura e
disposicin dos contidos en funcin da intencin coco contexto.
municativa.

LCLB3.7.1. Recoece a coherencia dun discurso

CSC
atendendo intencin comunicativa do emisor, identificando a estrutura e disposicin de contidos.

B3.9. Coecemento das orixes histricas da realidade B3.8. Coecer a realidade plurilinge de Espaa, a
plurilinge de Espaa e valoracin como fonte de endistribucin xeogrfica das sas diferentes linguas e
riquecemento persoal e como mostra da riqueza do
dialectos, as sas orixes histricas e algns dos seus
noso patrimonio histrico e cultural.
trazos diferenciais.

LCLB3.8.1. Localiza nun mapa as distintas linguas de

Espaa e explica algunha das sas caractersticas
diferenciais comparando varios textos, recoecendo
as sas orixes histricas e describindo algns dos
seus trazos diferenciais.

CSC

LCLB3.8.2. Recoece as variedades xeogrficas do

casteln dentro e fra de Espaa.

CSC

LCLB3.9.1. Participa en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensins
sobre libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se
utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos
Transversais, evita estereotipos lingsticos ou cultu-

CCL
CAA

a
h
j

i
j

B3.10. Participacin en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensins
sobre libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes
no centro, e relacionados cos Elementos Transver-

B3.9. Participar en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis... recensins sobre
libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no
centro, e relacionados cos Elementos Transversais,

Pxina 362 de 913

CCL

LCLB3.7.2. Identifica diferentes estruturas textuais:

CCEC
narracin, descricin, explicacin e dilogo explicando
os mecanismos lingsticos que as diferencian e aplicando os coecementos adquiridos na producin e
mellora de textos propios e alleos.

Lingua Castel e Literatura. 3 ESO

Obxectivos

Contidos
sais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

g
h

B3.11. Identificacin e progresiva utilizacin dos

coecementos sobre as linguas para desenvolver
unha competencia comunicativa integrada.

Criterios de avaliacin
evitando estereotipos lingsticos ou culturais.
B3.10. Reflexionar sobre o sistema e as normas de
uso das linguas, mediante a comparacin e transformacin de textos, enunciados e palabras, e utilizar
estes coecementos para solucionar problemas de
comprensin e para a producin de textos.

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

rais, e valora positivamente as competencias que pose como persoa plurilinge.

LCLB3.10.1. Utiliza os coecementos lingsticos de
mbito contextual, textual, oracional e da palabra,
desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensin e producin dos textos traballados en calquera das outras.

CAA

Bloque 4. Educacin literaria

h
j
l
c

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

B4.1. Ler fragmentos ou obras da literatura espaola LCLB4.1.1. Valora algunha das obras de lectura libre,
e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil,
resumindo o contido, explicando os aspectos que
prximas aos propios gustos e afeccins, mostrando
mis chamaron a sa atencin e o que a lectura lle
interese pola lectura.
achegou como experiencia persoal.

CCL

h
j
l
c

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

B4.2. Favorecer a lectura e comprensin de obras

literarias da literatura espaola e universal de todos
os tempos e da literatura xuvenil, prximas aos propios gustos e afeccins, contribundo formacin da
personalidade literaria.

LCLB4.2.1. Desenvolve progresivamente o seu propio

criterio esttico perseguindo como nica finalidade o
pracer pola lectura.

h
j
l
c

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

B4.3. Promover a reflexin sobre a conexin entre a

literatura e o resto das artes: msica, pintura, cine,
etc., como expresin do sentimento humano, analizando e interrelacionando obras (literarias, musicais,
arquitectnicas), personaxes, temas, etc. de todas
as pocas.

LCLB4.3.1. Compara textos literarios e pezas dos

medios de comunicacin que respondan a un mesmo
tpico, observando, analizando e explicando os diferentes puntos de vista segundo o medio, a poca ou a
cultura e valorando e criticando o que le ou ve.

h
j
l
c

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

LCLB4.4.1. Fala na clase dos libros e comparte as

sas impresins cos compaeiros.
B4.4. Fomentar o gusto e o hbito pola lectura en
todas as sas vertentes: como fonte de acceso ao
coecemento e como instrumento de lecer e diversin LCLB4.4.2 Traballa en equipo determinados aspectos
que permite explorar mundos diferentes aos nosos,
das lecturas propostas, ou seleccionadas polo alumreais ou imaxinarios.
nado, investigando e experimentando de forma progresivamente autnoma.

h
j
l
c

B4.2. Aproximacin aos xneros literarios e s obras

mis representativas da literatura espaola da Idade
Media ao Sculo de Ouro a travs da lectura e explicacin de fragmentos significativos e, no seu caso,
textos completos. Reflexin e superacin de estereo-

B4.5. Comprender textos literarios representativos da

literatura da Idade Media ao Sculo de Ouro recoecendo a intencin do autor, relacionando o seu contido e a sa forma cos contextos socioculturais e literarios da poca, identificando o tema, recoecendo a

Pxina 363 de 913

CCEC

CSC

CSC
CSC
CSIEE

LCLB4.5.1. Le e comprende unha seleccin de textos CCEC

literarios, en versin orixinal ou adaptados, e representativos da literatura da Idade Media ao Sculo de
Ouro, identificando o tema, resumindo o seu contido e
interpretando a linguaxe literaria.

Lingua Castel e Literatura. 3 ESO

Obxectivos

Contidos
tipos (de xnero, clase, crenza).

h
j
l

B4.3. Redaccin de textos de intencin literaria a

partir da lectura de textos utilizando as convencins
formais do xnero e con intencin ldica e creativa.

B4.4. Consulta e utilizacin de fontes e recursos

variados de informacin para a realizacin de traballos.

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

evolucin dalgns tpicos e formas literarias e expresando esa relacin con xuzos persoais razoados.

LCLB4.5.2. Expresa a relacin que existe entre o

contido da obra, a intencin do autor e o contexto e a
pervivencia de temas e formas, emitindo xuzos persoais razoados.

CCEC

LCLB4.6.1. Redacta textos persoais de intencin

literaria a partir de modelos dados seguindo as convencins do xnero con intencin ldica e creativa.

CCEC
CCL

LCLB4.6.2. Desenvolve o gusto pola escritura como

instrumento de comunicacin capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.

CAA

LCLB4.7.1. Achega nos seus traballos escritos ou

orais conclusins e puntos de vista persoais e crticos
sobre as obras literarias estudadas, expresndose
con rigor, claridade e coherencia.

CSIEE
CCL

LCLB4.7.2. Utiliza recursos variados das Tecnoloxas

da Informacin e a Comunicacin para a realizacin
dos seus traballos acadmicos.

CD

B4.6. Redactar textos persoais de intencin literaria

seguindo as convencins do xnero, con intencin
ldica e creativa.

B4.7. Consultar e citar adecuadamente fontes de

informacin variadas, para realizar un traballo acadmico en soporte papel ou dixital sobre un tema do
currculo de literatura, adoptando un punto de vista
crtico e persoal e utilizando as tecnoloxas da informacin.

Competencias clave

4 de ESO
Lingua Castel e Literatura. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral: escoitar e falar

h
k

B1.1. Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais en relacin co mbito de uso: mbito persoal, acadmico, social e mbito laboral.

B1.1. Comprender, interpretar e valorar textos orais

propios do mbito persoal, acadmico/escolar e social.

Pxina 364 de 913

LCLB1.1.1. Comprende o sentido global de textos orais CCL

propios do mbito persoal, acadmico e laboral, identificando a informacin relevante, determinando o tema e
recoecendo a intencin comunicativa do falante.
LCLB1.1.2. Anticipa ideas e infire datos do emisor e do
contido do texto analizando fontes de procedencia non
verbal.

CSC

LCLB1.1.3. Retn informacin relevante e extrae

informacins concretas.

CCL

LCLB1.1.4. Distingue as partes nas que se estruturan

CCL

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

as mensaxes orais e a interrelacin entre discurso e

contexto.
LCLB1.1.5. Distingue entre informacin e opinin en
CSC
mensaxes procedentes dos medios de comunicacin e
entre informacin e persuasin en mensaxes publicitarias orais, identificando as estratexias de enfatizacin e
expansin.
LCLB1.1.6. Segue e interpreta instrucins orais.
h
k

B1.2. Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais en relacin coa finalidade que perseguen:
textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e
textos argumentativos. O dilogo.

B1.2. Comprender, interpretar e valorar textos orais de

diferente tipo.

CCL

LCLB1.2.1. Comprende o sentido global de textos orais CCL

de intencin narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e
argumentativa, identificando a estrutura, a informacin
relevante, determinando o tema e recoecendo a intencin comunicativa do falante.
LCLB1.2.2. Anticipa ideas e infire datos do emisor e do
contido do texto analizando fontes de procedencia non
verbal.

CSC

LCLB1.2.3. Retn informacin relevante e extrae

informacins concretas.

CAA

LCLB1.2.4. Interpreta e valora aspectos concretos do

CSC
contido de textos narrativos, descritivos, instrutivos,
expositivos e argumentativos emitindo xuzos razoados
e relacionndoos con conceptos persoais para xustificar un punto de vista particular.
LCLB1.2.5 Utiliza progresivamente os instrumentos
adecuados para localizar o significado de palabras ou
enunciados descoecidos (demanda axuda, busca en
dicionarios, recorda o contexto no que aparece).

CD

LCLB1.2.6. Resume textos narrativos, descritivos,

CAA
expositivos e argumentativos de forma clara, recollendo
as ideas principais e integrando a informacin en oracins que se relacionen lxica e semanticamente.
h

B1.3. Observacin e comprensin do sentido global de B1.3. Comprender o sentido global e a intencin de
debates, coloquios, entrevistas e conversacins espontextos orais.
tneas, da intencin comunicativa de cada interlocutor
e aplicacin das normas bsicas que regulan a comunicacin.

Pxina 365 de 913

LCLB1.3.1. Escoita, observa e interpreta o sentido

global de debates, coloquios e conversacins espontneas identificando a informacin relevante, determinando o tema e recoecendo a intencin comunicativa
e a postura de cada participante, as como as diferenzas formais e de contido que regulan os intercambios

CSC

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

comunicativos formais e os intercambios comunicativos

espontneos.
LCLB1.3.2. Recoece e explica as caractersticas da
CCL
linguaxe conversacional (cooperacin, espontaneidade,
economa e subxectividade) nas conversacins espontneas.
LCLB1.3.3. Observa e analiza as intervencins particu- CSC
lares de cada participante nun debate, coloquio ou
conversacin espontnea tendo en conta o ton empregado, a linguaxe que utiliza, o contido e o grao de respecto cara s opinins dos demais.
LCLB1.3.4 Identifica o propsito, a tese e os argumen- CSC
tos dos participantes, en debates, faladoiros e entrevistas procedentes dos medios de comunicacin audiovisual valorando de forma crtica aspectos concretos da
sa forma e o seu contido.

a
d
h

B1.4. Coecemento e uso progresivamente autnomo

das estratexias necesarias para a producin de textos
orais.

B1.4. Recoecer, interpretar e avaliar progresivamente

as producins orais propias e alleas, as como os aspectos prosdicos e os elementos non verbais (xestos,
movementos, mirada).

LCLB1.3.5. Recoece e asume as regras de interaccin, intervencin e cortesa que regulan os debates e
calquera intercambio comunicativo oral.

CSC

LCLB1.4.1. Coece o proceso de producin de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuacin, a coherencia do discurso, as como a cohesin
dos contidos.

CCL

LCLB1.4.2. Recoece a importancia dos aspectos

CCL
prosdicos (entoacin, pausas, ton, timbre, volume)
mirada, posicionamento, linguaxe corporal, etc., xestin
de tempos e emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.
LCLB1.4.3. Recoece os erros da producin oral propia CAA
e allea a partir da prctica habitual da avaliacin e autoavaliacin, propoendo solucins para melloralas.
a
d
h

B1.5. Valoracin da lingua oral como instrumento de

aprendizaxe, como medio para transmitir coecementos, ideas e sentimentos e como ferramenta para regular a conduta.

B1.5. Valorar a lingua oral como instrumento de aprendizaxe, como medio para transmitir coecementos,
ideas e sentimentos e como ferramenta para regular a
conduta.

B1.6. Coecemento, uso e aplicacin das estratexias

necesarias para falar en pblico e dos instrumentos de

B1.6. Aprender a falar en pblico, en situacins formais LCLB1.6.1. Realiza presentacins orais de forma
individual ou en grupo, planificando o proceso de orali-

Pxina 366 de 913

LCLB1.5.1. Utiliza e valora a lingua como un medio

CCL
para adquirir, procesar e transmitir novos coecementos; para expresar ideas e sentimentos e para regular a
conduta.
CD

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos
h

Contidos
autoavaliacin en prcticas orais formais ou informais.

Criterios de avaliacin
ou informais, de forma individual ou en grupo.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dade, organizando o contido, consultando fontes de

informacin diversas, xestionando o tempo e transmitindo a informacin de forma coherente aproveitando
vdeos, gravacins ou outros soportes dixitais.
LCLB1.6.2. Realiza intervencins non planificadas,
CAA
dentro da aula, analizando e comparando as similitudes
e diferenzas entre discursos formais e discursos espontneos.
LCLB1.6.3. Incorpora progresivamente palabras
propias do nivel formal da lingua nas sas prcticas
orais.

CCL

LCLB1.6.4. Pronuncia con correccin e claridade,

CCL
modulando e adaptando a sa mensaxe finalidade da
prctica oral.
LCLB1.6.5. Resume oralmente exposicins, argumentacins, intervencins pblicas recollendo as ideas
principais e integrando a informacin en oracins que
se relacionen lxica e semanticamente.

CAA

LCLB1.6.6. Aplica os coecementos gramaticais

CCL
avaliacin e mellora da expresin oral, recoecendo en
exposicins orais propias ou alleas as dificultades expresivas: incoherencias, repeticins, ambigidades,
impropiedades lxicas, pobreza e repeticin de conectores etc.

a
c
d
h

B1.7. Coecemento, comparacin, uso e valoracin

B1.7. Coecer, comparar, usar e valorar as normas de LCLB1.7.1. Coece, valora e aplica as normas que
CCL
das normas de cortesa da comunicacin oral que regucortesa nas intervencins orais propias da actividade
rexen a cortesa na comunicacin oral.
lan as conversacins espontneas e outras prcticas
acadmica, tanto espontneas como planificadas e nas
discursivas orais propias dos medios de comunicacin.
prcticas discursivas orais propias dos medios de co LCLB1.7.2. Analiza criticamente debates e faladoiros
CSC
O debate.
municacin.
procedentes dos medios de comunicacin recoecendo
neles a validez dos argumentos e valorando criticamente a sa forma e o seu contido.
LCLB1.7.3. Participa activamente nos debates escola- CSC
res, respectando as regras de intervencin, interaccin
e cortesa que os regulan, utilizando unha linguaxe non
discriminatoria.

a
d

B1.8. Creacin de textos orais e audiovisuais que

reproduzan situacin reais ou imaxinarias de comunicacin.

B1.8. Reproducir situacins reais ou imaxinarias de

comunicacin potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresin verbal e non

Pxina 367 de 913

LCLB1.8.1 Dramatiza e improvisa situacins reais ou

imaxinarias de comunicacin.

CCEC

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos
h
k

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

verbal e a representacin de realidades, sentimentos e

emocins.
Bloque 2. Comunicacin escrita: ler e escribir

g
h
j

B2.1. Coecemento e uso progresivo de tcnicas e

B2.1. Aplicar diferentes estratexias de lectura comestratexias de comprensin escrita.
prensiva e crtica de textos
B2.2. Lectura comprensiva, interpretacin e valoracin
de textos escritos en relacin co mbito persoal, acadmico, social e laboral.
B2.3. Lectura, comprensin, interpretacin e valoracin
de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e textos dialogados.

LCLB2.1.1. Comprende textos de diversa ndole

poendo en prctica diferentes estratexias de lectura e
autoavaliacin da sa propia comprensin en funcin
do obxectivo e o tipo de texto, actualizando coecementos previos, traballando os erros de comprensin e
construndo o significado global do texto.

CCL

LCLB2.1.2. Localiza, relaciona e secuencia as informa- CAA

cins explcitas dos textos.
LCLB2.1.3. Infire a informacin relevante dos textos,
identificando a idea principal e as ideas secundarias e
establecendo relacins entre elas.

CMCCT

LCLB2.1.4. Constre o significado global dun texto ou CCL

de frases do texto demostrando unha comprensin plena e detallada deste.
LCLB2.1.5. Fai conexins entre un texto e o seu
CAA
contexto, integrndoo e avalindoo criticamente e realizando hipteses sobre el.

b
e
h
j

B2.1. Coecemento e uso progresivo de tcnicas e

B2.2. Ler, comprender, interpretar e valorar textos
estratexias de comprensin escrita.
escritos en diferentes soportes e formatos.
B2.2. Lectura comprensiva, interpretacin e valoracin
de textos escritos en relacin co mbito persoal, acadmico, social e laboral.
B2.3. Lectura, comprensin, interpretacin e valoracin
de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e textos dialogados.

Pxina 368 de 913

LCLB2.1.6. Comprende o significado de palabras

propias do nivel culto da lingua incorporndoas ao seu
repertorio lxico e recoecendo a importancia de enriquecer o seu vocabulario para expresarse con exactitude e precisin.

CCL

LCLB2.2.1. Recoece e expresa o tema, as ideas

principais, a estrutura e a intencin comunicativa de
textos escritos propios do mbito persoal, acadmico,
mbito social e mbito laboral e de relacins con organizacins, identificando a tipoloxa textual (narracin,
exposicin) seleccionada, a organizacin do contido
e o formato utilizado.

CCL

LCLB2.2.2. Identifica os trazos diferenciais dos distin CSC

tos xneros xornalsticos informativos e de opinin:
noticias, reportaxes, editoriais, artigos e columnas, cartas direccin, comentarios e crtica.

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LCLB2.2.3. Comprende e explica os elementos verbais CSC

e os elementos non verbais e a intencin comunicativa
dun texto publicitario procedente dos medios de comunicacin.

g
h
j

B2.4. Actitude progresivamente crtica e reflexiva ante

a lectura.

LCLB2.2.4. Localiza informacins explcitas nun texto

relacionndoas entre si e co contexto, secuencindoas
e deducindo informacins ou valoracins implcitas.

CMCCT

LCLB2.2.5. Interpreta o sentido de palabras, expresins, frases ou pequenos fragmentos extrados dun
texto en funcin do seu sentido global.

CCL

LCLB2.2.6. Interpreta, explica e deduce a informacin

dada en esquemas, mapas conceptuais, diagramas,
grficas, fotografas,

CMCCT

B2.3. Manifestar unha actitude crtica ante a lectura de LCLB2.3.1. Identifica e expresa as posturas de acordo CSC
calquera tipo de textos ou obras literarias a travs due desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun
nha lectura reflexiva que permita identificar posturas de
texto.
acordo ou desacordo respectando en todo momento as
opinins dos demais.
LCLB2.3.2. Elabora a sa propia interpretacin sobre o CAA
significado dun texto.
LCLB2.3.3. Respecta as opinins dos demais.

b
e
h

g
e
h
j

B2.5. Utilizacin progresivamente autnoma das

bibliotecas e das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin como fontes de obtencin de informacin.

B2.6. Coecemento e uso das tcnicas e estratexias

para a producin de textos escritos: planificacin, obtencin de datos, organizacin da informacin, redaccin e revisin.
B2.7. Producin de textos escritos e audiovisuais
narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e textos dialogados.

B2.4. Seleccionar os coecementos que se obtean

das bibliotecas ou de calquera outra fonte de informacin impresa en papel ou dixital integrndoos nun proceso de aprendizaxe continua.

B2.5. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados.

Pxina 369 de 913

CSC

LCLB2.4.1. Utiliza, de forma autnoma, diversas fontes CD

de informacin integrando os coecementos adquiridos
nos seus discursos orais ou escritos.
LCLB2.4.2. Coece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versin dixital, dicionarios de dbida e irregularidades da lingua, etc.

CD

LCLB2.4.3. Coece o funcionamento de bibliotecas

(escolares, locais), as como de bibliotecas dixitais e
capaz de solicitar libros, vdeos autonomamente.

CAA

LCLB2.5.1. Aplica tcnicas diversas para planificar os

seus escritos: esquemas, rbores, mapas conceptuais
etc.

CMCCT

LCLB2.5.2. Redacta borradores de escritura.

CAA

LCLB2.5.3. Escribe textos en diferentes soportes

CCL

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

usando o rexistro adecuado, organizando as ideas con

claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais
cohesionadas e respectando as normas gramaticais e
ortogrficas.
LCLB2.5.4. Revisa o texto en varias fases para aclarar
problemas co contido (ideas, estrutura) ou a forma
(puntuacin, ortografa, gramtica e presentacin).

CAA

LCLB2.5.5. Avala, utilizando guas, a sa propia

producin escrita, as como a producin escrita dos
seus compaeiros.

CAA

LCLB2.5.6. Reescribe textos propios e alleos aplicando CCL

as propostas de mellora que se deducen da avaliacin
da producin escrita.
h
j

b
c
g
h

B2.8. Producin de textos escritos e audiovisuais

propios do mbito persoal, acadmico, social e laboral.

B2.9. Interese pola composicin escrita como fonte de

informacin e aprendizaxe, como forma de comunicar
as experiencias e os coecementos propios, e como
instrumento de enriquecemento persoal e profesional.

B2.6. Escribir textos en relacin co mbito de uso.

B2.7. Valorar a importancia da lectura e a escritura

como ferramentas de adquisicin das aprendizaxes e
como estmulo do desenvolvemento persoal.

LCLB2.6.1. Redacta con claridade e correccin textos

propios do mbito persoal, acadmico, social e laboral.

CCL

LCLB2.6.2. Redacta con claridade e correccin textos

narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos adecundose aos trazos propios da tipoloxa seleccionada.

CCL

LCLB2.6.3. Utiliza diferentes e variados organizadores

textuais nos seus escritos.

CCL

LCLB2.6.4. Resume o contido de todo tipo de textos,

recollendo as ideas principais con coherencia e cohesin e expresndoas cun estilo propio, evitando reproducir literalmente as palabras do texto.

CAA

LCLB2.6.5. Realiza esquemas e mapas conceptuais

que estruturen o contido dos textos traballados.

CMCCT

LCLB2.6.6. Explica por escrito o significado dos elementos visuais que poidan aparecer nos textos: grficas, imaxes, etc.

CCL

LCLB2.7.1. Produce textos diversos recoecendo na

CCL
escritura o instrumento que capaz de organizar o seu
pensamento.
LCLB2.7.2. Utiliza nos seus escritos palabras propias
do nivel formal da lingua incorporndoas ao seu reper-

Pxina 370 de 913

CCL

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

torio lxico e recoecendo a importancia de enriquecer

o seu vocabulario para expresarse oralmente e por
escrito con exactitude e precisin.
LCLB2.7.3. Valora e incorpora progresivamente unha
actitude creativa ante a lectura e a escritura.

CCEC

LCLB2.7.4. Coece e utiliza ferramentas da Tecnoloxa CD

da Informacin e a Comunicacin, participando, intercambiando opinins, comentando e valorando escritos
alleos ou escribindo e dando a coecer os seus propios.
Bloque 3. Coecemento da lingua
a
h

B3.1. Observacin, reflexin e explicacin dos valores

expresivos e do uso das distintas categoras gramaticais, con especial atencin ao adxectivo, aos distintos
tipos de determinantes e aos pronomes.

B3.1. Recoecer e explicar os valores expresivos que LCLB3.1.1. Explica os valores expresivos que adquiren CCL
adquiren determinadas categoras gramaticais en relaalgns adxectivos, determinantes e pronomes en relacin coa intencin comunicativa do texto onde aparecin coa intencin comunicativa do texto onde aparecen, con especial atencin a adxectivos, determinantes
cen.
e pronomes.

a
h

B3.2. Observacin, reflexin e explicacin dos valores

expresivos e do uso das formas verbais en textos con
diferente intencin comunicativa.

B3.2. Recoecer e explicar os valores expresivos que

adquiren as formas verbais en relacin coa intencin
comunicativa do texto onde aparecen.

LCLB3.2.1. Recoece e explica os valores expresivos

que adquiren as formas verbais en relacin coa intencin comunicativa do texto onde aparecen.

a
b
h

B3.3. Observacin, reflexin e explicacin do uso

expresivo dos prefixos e sufixos, recoecendo aqueles
que teen orixe grega e latina, explicando o significado
que achegan raz lxica e a sa capacidade para a
formacin e creacin de novas palabras.

B3.3. Recoecer e explicar o significado dos principais

prefixos e sufixos e as sas posibilidades de combinacin para crear novas palabras, identificando aqueles
que proceden do latn e grego.

LCLB3.3.1. Recoece os distintos procedementos para CCL

a formacin de palabras novas explicando o valor significativo dos prefixos e sufixos.
LCLB3.3.2. Forma substantivos, adxectivos, verbos e
adverbios a partir doutras categoras gramaticais utilizando distintos procedementos lingsticos.

CCL

CCL

LCLB3.3.3. Coece o significado dos principais prefixos CAA

e sufixos de orixe grecolatina utilizndoos para deducir
o significado de palabras descoecidas.
a
h

B3.4. Observacin, reflexin e explicacin dos distintos B3.4. Identificar os distintos niveis de significado de
niveis de significado de palabras e expresins no dispalabras ou expresins en funcin da intencin comucurso oral ou escrito.
nicativa do discurso oral ou escrito onde aparecen.

B3.5. Manexo de dicionarios e outras fontes de consul- B3.5. Usar correcta e eficazmente os dicionarios e

Pxina 371 de 913

LCLB3.4.1. Explica todos os valores expresivos das

CCL
palabras que gardan relacin coa intencin comunicativa do texto onde aparecen.
LCLB3.4.2. Explica con precisin o significado de
palabras usando a acepcin adecuada en relacin ao
contexto no que aparecen.

CCL

LCLB3.5.1. Utiliza os dicionarios e outras fontes de

CD

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos
e
h

Contidos
ta en papel e formato dixital sobre a normativa e o uso
non normativo das palabras e interpretacin das informacins lingsticas que proporcionan os dicionarios
da Lingua: gramaticais, semnticas, rexistro e uso.

Criterios de avaliacin
outras fontes de consulta, tanto en papel como en formato dixital para resolver dbidas sobre o uso correcto
da lingua e para progresar na aprendizaxe autnoma.

B3.6. Observacin, reflexin e explicacin dos lmites

B3.6. Explicar e describir os trazos que determinan os
sintcticos e semnticos da oracin simple e a composlmites oracionais para recoecer a estrutura das orata, das palabras que relacionan os diferentes grupos
cins compostas.
que forman parte desta e dos seus elementos constitutivos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

consulta en papel e formato dixital resolvendo eficazmente as sas dbidas sobre o uso correcto da lingua
e progresando na aprendizaxe autnoma.
LCLB3.6.1. Transforma e ampla oracins simples en
oracins compostas usando conectores e outros procedementos de substitucin para evitar repeticins.

CCL

LCLB3.6.2. Recoece a palabra nuclear que organiza

sintctica e semanticamente un enunciado, as como
os elementos que se agrupan arredor dela.

CMCCT

LCLB3.6.3. Recoece a equivalencia semntica e

CAA
funcional entre o adxectivo, o substantivo e algns adverbios con oracins de relativo, substantivas e adverbiais respectivamente, transformando e ampliando adxectivos, substantivos e adverbios en oracins subordinadas e inserndoas como constituntes doutra oracin.
LCLB3.6.4. Utiliza de forma autnoma textos da vida
CAA
coti para a observacin, reflexin e explicacin sintctica.
b
h

B3.7. Coecemento, uso e valoracin das normas

ortogrficas e gramaticais recoecendo o seu valor
social e a necesidade de cinguirse a elas na escritura
para obter unha comunicacin eficiente.

B3.7. Aplicar os coecementos sobre a lingua para

LCLB3.7.1. Revisa os seus discursos orais e escritos
resolver problemas de comprensin e expresin de
aplicando correctamente as normas ortogrficas e
textos orais e escritos e para a revisin progresivamengramaticais, recoecendo o seu valor social para obter
te autnoma dos textos propios e alleos.
unha comunicacin eficiente.

b
g
h

B3.8. Observacin, reflexin, explicacin e uso dos

B3.8. Identificar e explicar as estruturas dos diferentes
trazos caractersticos que permiten diferenciar e clasifixneros textuais con especial atencin s estruturas
car os diferentes xneros textuais, con especial atenexpositivas e argumentativas para utilizalas nas sas
cin aos discursos expositivos e argumentativos.
producins orais e escritas.

LCLB3.8.1. Identifica e explica as estruturas dos

diferentes xneros textuais, con especial atencin s
expositivas e argumentativas, utilizndoas nas propias
producins orais e escritas.

CCL

CCL

LCLB3.8.2. Coece os elementos da situacin comuni- CSC

cativa que determinan os diversos usos lingsticos:
CCL
tema, propsito, destinatario, xnero textual, etc.

Pxina 372 de 913

LCLB3.8.3. Describe os trazos lingsticos mis sobresantes de textos expositivos e argumentativos relacionndoos coa intencin comunicativa e o contexto no
que se producen.

CSC

LCLB3.8.4. Recoece nun texto, e utiliza nas producins propias, os distintos procedementos lingsticos
para a expresin da subxectividade.

CCL

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.9. Observacin, reflexin e explicacin do uso de

B3.9. Recoecer en textos de diversa ndole e usar nas LCLB3.9.1. Recoece e utiliza a substitucin lxica
CCL
conectores textuais e dos principais mecanismos de
producins propias orais e escritas os diferentes coneccomo un procedemento de cohesin textual.
referencia interna, tanto gramaticais (substitucins protores textuais e os principais mecanismos de referencia
nominais) como lxicos (elipses e substitucins meinterna, tanto gramaticais como lxicos.
LCLB3.9.2. Identifica, explica e usa distintos tipos de
CCL
diante sinnimos e hipernimos).
conectores de causa, consecuencia, condicin e hiptese, as como os mecanismos gramaticais e lxicos de
referencia interna que proporcionan cohesin a un texto.

a
b
h

B3.10. Coecemento dos diferentes rexistros e dos

B3.10. Recoecer e utilizar os diferentes rexistros
factores que inciden no uso da lingua en distintos mbilingsticos en funcin dos mbitos sociais valorando a
tos sociais e valoracin da importancia de utilizar o
importancia de utilizar o rexistro adecuado a cada morexistro adecuado segundo as condicins da situacin
mento.
comunicativa.

LCLB3.10.1. Recoece os rexistros lingsticos en

textos orais ou escritos en funcin da intencin comunicativa e do seu uso social.

CSC

LCLB3.10.2. Valora a importancia de utilizar o rexistro CSC

adecuado a cada situacin comunicativa e o aplica nos
seus discursos orais e escritos.

i
j

B3.11. Participacin en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensins sobre libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias
linguas, tanto curriculares como outras presentes no
centro, e relacionados cos Elementos Transversais,
evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

B3.11. Participar en proxectos (elaboracin de mate LCLB3.11.1. Participa en proxectos (elaboracin de

riais multimedia, folletos, carteis... recensins sobre
materiais multimedia, folletos, carteis... recensins solibros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linbre libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se
guas, tanto curriculares como outras presentes no cenutilizan varias linguas e relacionados cos Elementos
tro, e relacionados cos Elementos Transversais, eviTransversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que potando estereotipos lingsticos ou culturais.
se como persoa plurilinge.

CCL
CAA

g
h

B3.12. Identificacin e progresiva utilizacin dos

B3.12. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LCLB3.12.1. Utiliza os coecementos lingsticos de
coecementos sobre as linguas para desenvolver unha
das linguas, mediante a comparacin e transformacin
mbito contextual, textual, oracional e da palabra, dede textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coesenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
competencia comunicativa integrada.
cementos para solucionar problemas de comprensin e
a comprensin e producin dos textos traballados en
para a producin de textos.
calquera das outras.

CAA

Bloque 4. Educacin literaria

h
j
l
c

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

B4.1. Favorecer a lectura e comprensin de obras

literarias da literatura espaola e universal de todos os
tempos e da literatura xuvenil.

Pxina 373 de 913

LCLB4.1.1. Le e comprende cun grao crecente de

interese e autonoma obras literarias prximas aos
seus gustos e afeccins.

CCEC

LCLB4.1.2. Valora algunha das obras de lectura libre,

resumindo o contido, explicando os aspectos que mis
chamaron a sa atencin e o que a lectura lle achegou
como experiencia persoal.

CCEC

LCLB4.1.3. Desenvolve progresivamente o seu propio

criterio esttico perseguindo como nica finalidade o
pracer pola lectura.

CSIEE

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos

h
j
l
c

Contidos
B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e
universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

Criterios de avaliacin
B4.2. Promover a reflexin sobre a conexin entre a
literatura e o resto das artes.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LCLB4.2.1. Desenvolve progresivamente a capacidade CCEC

de reflexin observando, analizando e explicando a
relacin existente entre diversas manifestacins artsticas de todas as pocas (msica, pintura, cine).
LCLB4.2.2 Recoece e comenta a pervivencia ou
evolucin de persoaxes-tipo, temas e formas ao longo
dos diversos perodos histrico/literarios ata a actualidade.

CCEC

LCLB4.2.3 Compara textos literarios e pezas dos

CSC
medios de comunicacin que respondan a un mesmo
tpico, observando, analizando e explicando os diferentes puntos de vista segundo o medio, a poca ou a
cultura e valorando e criticando o que le ou ve.

h
j
l
c

h
j
l
c

h
j

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e

universal e da literatura xuvenil como fonte de pracer,
de enriquecemento persoal e de coecemento do
mundo para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios e a sa autonoma
lectora.

B4.2. Aproximacin s obras mis representativas da

literatura espaola do sculo XVlll aos nosos das a
travs da lectura e explicacin de fragmentos significativos e, no seu caso, obras completas. Reflexin e superacin de estereotipos (de xnero, clase, crenza).

B4.3. Redaccin de textos de intencin literaria a partir

da lectura de textos do sculo XX, utilizando as convencins formais do xnero seleccionado e con inten-

B4.3. Fomentar o gusto e o hbito pola lectura en todas LCLB4.3.1. Fala na clase dos libros e comparte as
CCL
as sas vertentes: como fonte de acceso ao coecesas impresins cos compaeiros.
mento e como instrumento de lecer e diversin que
permite explorar mundos diferentes aos nosos, reais ou LCLB4.3.2. Traballa en equipo determinados aspectos CSC
imaxinarios.
das lecturas propostas, ou seleccionadas polos alum CSIEE
nos, investigando e experimentando de forma progresivamente autnoma.
LCLB4.3.3. Le en voz alta, modulando, adecuando a
voz, apoindose en elementos da comunicacin non
verbal e potenciando a expresividade verbal.

CCL

LCLB4.3.4. Dramatiza fragmentos literarios breves

desenvolvendo progresivamente a expresin corporal
como manifestacin de sentimentos e emocins, respectando as producins dos demais.

CCEC

B4.4. Comprender textos literarios representativos do

LCLB4.4.1. Le e comprende unha seleccin de textos
sculo XVlll aos nosos das recoecendo a intencin do
literarios representativos da literatura do sculo XVlll
autor, o tema, os trazos propios do xnero ao que peraos nosos das, identificando o tema, resumindo o seu
tence e relacionando o seu contido co contexto sociocontido e interpretando a linguaxe literaria.
cultural e literario da poca, ou doutras pocas, e expresando a relacin existente con xuzos persoais ra LCLB4.4.2 Expresa a relacin que existe entre o
zoados.
contido da obra, a intencin do autor e o contexto e a
pervivencia de temas e formas emitindo xuzos persoais razoados.

CCEC

B4.5. Redactar textos persoais de intencin literaria

LCLB4.5.1. Redacta textos persoais de intencin
seguindo as convencins do xnero, con intencin ldiliteraria a partir de modelos dados, seguindo as conca e creativa.
vencins do xnero e con intencin ldica e creativa.

CCEC

Pxina 374 de 913

CAA

Lingua Castel e Literatura. 4 ESO

Obxectivos
l

Contidos

Criterios de avaliacin

cin ldica e creativa.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LCLB4.5.2 Desenvolve o gusto pola escritura como

CAA
instrumento de comunicacin capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.

B4.4. Consulta de fontes de informacin variadas para

a realizacin de traballos e cita adecuada destas.

B4.6. Consultar e citar adecuadamente fontes de

LCLB4.6.1 Consulta e cita adecuadamente varias
informacin variadas para realizar un traballo acadmifontes de informacin para desenvolver por escrito, con
co en soporte papel ou dixital sobre un tema do currcurigor, claridade e coherencia, un tema relacionado co
lo de literatura, adoptando un punto de vista crtico e
currculo de Literatura.
persoal e utilizando as tecnoloxas da informacin.
LCLB4.6.2. Achega nos seus traballos escritos ou orais
conclusins e puntos de vista persoais e crticos sobre
as obras literarias expresndose con rigor, claridade e
coherencia.
LCLB4.6.3. Utiliza recursos variados das Tecnoloxas
da Informacin e a Comunicacin para a realizacin
dos seus traballos acadmicos.

CCL
CD

CCL
CSIEE

CD

1 de bacharelato
Lingua Castel e Literatura I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral: escoitar e falar

a
e
g
k

B1.1. A comunicacin oral non espontnea no mbito

acadmico. O seu proceso e a situacin comunicativa.

B1.1. Expoer oralmente un tema especializado con

LCL1B1.1.1. Realiza exposicins orais sobre temas
rigor e claridade, documentndose en fontes diversas,
especializados, consultando fontes de informacin diorganizando a informacin mediante esquemas, seversa, utilizando as tecnoloxas da informacin e seguindo unha orde preestablecida e utilizando as tcniguindo unha orde previamente establecida.
cas de exposicin oral e as Tecnoloxas da Informacin
e a Comunicacin.
LCL1B1.1.2. Exprsase oralmente con fluidez, coa
entoacin, o ton, timbre e velocidade adecuados s
condicins da situacin comunicativa.
LCL1B1.1.3. Axusta a sa expresin verbal s condicins da situacin comunicativa: tema, mbito discursivo, tipo de destinatario, etc. empregando un lxico preciso e especializado e evitando o uso de coloquialismos, retrousos e palabras comodn.

CD

CCL

CSC

LCL1B1.1.4. Avala as sas propias presentacins

CAA
orais e as dos seus compaeiros, detectando as dificul-

Pxina 375 de 913

Lingua Castel e Literatura I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

tades estruturais e expresivas e deseando estratexias

para mellorar as sas prcticas orais e progresar na
aprendizaxe autnoma.
d
e
g

d
e
g

B1.2. Textos expositivos e argumentativos orais.

B1.3. Os xneros textuais orais propios do mbito
acadmico.

B1.4. Comprensin e producin de textos orais procedentes dos medios de comunicacin social. Recursos.

B1.2. Sintetizar por escrito o contido de textos orais de

carcter expositivo e argumentativo sobre temas especializados, conferencias, clases, charlas, videoconferencias discriminando a informacin relevante e accesoria e utilizando a escoita activa como un medio de
adquisicin de coecementos.

LCL1B1.2.1. Sintetiza por escrito textos orais de

carcter expositivo, de temas especializados e propios
do mbito acadmico, discriminando a informacin relevante.

CCL

LCL1B1.2.2. Recoece as distintas formas de organizacin do contido nunha exposicin oral sobre un tema
especializado propio do mbito acadmico ou de divulgacin cientfica e cultural, analiza os recursos verbais
e non verbais empregados polo emisor e valraos en
funcin dos elementos da situacin comunicativa.

CCL

LCL1B1.2.3. Escoita de xeito activo, toma notas, e

suscita preguntas coa intencin de aclarar ideas que
non comprendeu nunha exposicin oral.

CAA

B1.3. Extraer informacin de textos orais e audiovisuais LCL1B1.3.1. Recoece os trazos propios dos principais CSC
dos medios de comunicacin, recoecendo a intencin
xneros informativos e de opinin procedentes dos
comunicativa, o tema, a estrutura do contido, identifimedios de comunicacin social.
cando os trazos propios do xnero xornalstico, os recursos verbais e non verbais utilizados e valorando de LCL1B1.3.2. Analiza os recursos verbais e non verbais CSC
forma crtica a sa forma e o seu contido.
utilizados polo emisor dun texto xornalstico oral ou
audiovisual valorando de forma crtica a sa forma e o
seu contido.
Bloque 2. Comunicacin escrita: ler e escribir

b
h

B2.1. A comunicacin escrita no mbito acadmico.

B2.1. Desenvolver por escrito un tema do currculo con
rigor, claridade e correccin ortogrfica e gramatical,
B2.2. Comprensin, producin e organizacin de textos
empregando distintas estruturas expositivas (comparaexpositivos escritos do mbito acadmico.
cin, problema-solucin, enumeracin, causaconsecuencia, ordenacin cronolxica), e utilizando
os recursos expresivos adecuados s condicins da
situacin comunicativa.

LCL1B2.1.1. Desenvolve por escrito un tema do currculo con rigor, claridade e correccin ortogrfica e gramatical.

CCL

LCL1B2.1.2. Axusta a sa expresin verbal s condicins da situacin comunicativa: tema, mbito discursivo, tipo de destinatario, etc. empregando un lxico preciso e especializado e evitando o uso de coloquialismos, retrousos e palabras comodn.

CSC

LCL1B2.1.3. Avala as sas propias producins escritas CAA

e as dos seus compaeiros, recoecendo as dificultades estruturais e expresivas e deseando estratexias
para mellorar a sa redaccin e avanzar na aprendizaxe autnoma.

Pxina 376 de 913

Lingua Castel e Literatura I. 1 Bacharelato

Obxectivos
e
g
h

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.2. Comprensin, producin e organizacin de textos B2.2. Sintetizar o contido de textos expositivos e
argumentativos de tema especializado discriminando a
expositivos escritos do mbito acadmico.
informacin relevante e accesoria e utilizando a lectura
como un medio de adquisicin de coecementos..

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LCL1B2.2.1. Comprende textos escritos de carcter

CCL
expositivo de tema especializado, propios do mbito
acadmico ou de divulgacin cientfica e cultural, identificando o tema e a estrutura.
LCL1B2.2.2. Sintetiza textos de carcter expositivo, de
tema especializado, propios do mbito acadmico, distinguindo as ideas principais e secundarias.

CMCCT

LCL1B2.2.3. Analiza os recursos verbais e non verbais CSC

presentes nun texto expositivo de tema especializado e
valraos en funcin dos elementos da situacin comunicativa: intencin comunicativa do autor, tema e xnero textual.

e
g
h
j

b
e
g
h

B2.3. Comprensin, producin e organizacin de textos B2.3. Ler, comprender e interpretar textos xornalsticos
escritos procedentes dos medios de comunicacin soe publicitarios de carcter informativo e de opinin, recoecendo a intencin comunicativa, identificando os
cial: xneros informativos e de opinin e publicidade.
trazos propios do xnero, os recursos verbais e non
verbais utilizados e valorando de forma crtica a sa
forma e o seu contido.

B2.4. Procedementos para a obtencin, tratamento e

avaliacin da informacin procedente de fontes impresas e dixitais. A educacin para o uso, tratamento e
producin de informacin.

B2.4. Realizar traballos de investigacin sobre temas

do currculo ou da actualidade social, cientfica ou cultural planificando a sa realizacin, obtendo a informacin de fontes diversas e utilizando as Tecnoloxas da
Informacin e a Comunicacin para a sa realizacin,
avaliacin e mellora.

Pxina 377 de 913

LCL1B2.3.1. Resume o contido de textos xornalsticos

escritos informativos e de opinin, discriminando a informacin relevante, recoecendo o tema e a estrutura
do texto e valorando de forma crtica a sa forma e o
seu contido.

CCL

LCL1B2.3.2. Interpreta diversos anuncios impresos

identificando a informacin e a persuasin, recoecendo os elementos que utiliza o emisor para seducir ao
receptor, valorando criticamente a sa forma e o seu
contido e rexeitando as ideas discriminatorias.

CSC

LCL1B2.4.1. Realiza traballos de investigacin planifi- CAA

cando a sa realizacin, fixando os seus propios obxectivos, organizando a informacin en funcin dunha
orde predefinida, revisando o proceso de escritura para
mellorar o produto final e chegando a conclusins persoais.
LCL1B2.4.2. Utiliza as Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin para documentarse, consultando fontes
diversas, avaliando, contrastando, seleccionando e
organizando a informacin relevante mediante fichasresumo.

CD

LCL1B2.4.3. Respecta as normas de presentacin de

traballos escritos: organizacin en epgrafes, procedementos de cita, notas a p de pxina, bibliografa.

CCL

LCL1B2.4.4. Utiliza as Tecnoloxas da Informacin e a

Comunicacin para a realizacin, avaliacin e mellora

CD

Lingua Castel e Literatura I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

de textos escritos propios e alleos.

Bloque 3. Coecemento da lingua
d
e

B3.1. O substantivo. Caracterizacin morfolxica,

sintctica e semntica.
B3.2. O adxectivo. Caracterizacin morfolxica, sintctica e semntica.
B3.3. O verbo. A flexin verbal. A perfrase verbal.
B3.4. O pronome. Tipoloxa e valores gramaticais.
B3.5. Os determinantes. Tipoloxa e usos.
B3.6. Recoecemento das diferenzas entre pronomes
e determinantes. As relacins gramaticais.
B3.7. O adverbio. Tipoloxa e valores gramaticais.
B3.8. As preposicins, conxuncins e interxeccins.
Tipoloxa e valores gramaticais.

B3.1. Aplicar sistematicamente os coecementos sobre LCL1B3.1.1. Revisa e mellora textos orais e escritos
CCL
as distintas categoras gramaticais na realizacin, aupropios e alleos, recoecendo e explicando incorrectoavaliacin e mellora dos textos orais e escritos, tocins de concordancia, rxime verbal, ambigidades
mando conciencia da importancia do coecemento
semnticas, etc.
gramatical para o uso correcto da lingua.
LCL1B3.1.2. Utiliza a terminoloxa gramatical adecuada CCL
para a explicacin lingstica dos textos.

B3.1. O substantivo. Caracterizacin morfolxica,

sintctica e semntica.
B3.2. O adxectivo. Caracterizacin morfolxica, sintctica e semntica.
B3.3. O verbo. A flexin verbal. A perfrase verbal.
B3.4. O pronome. Tipoloxa e valores gramaticais.
B3.5. Os determinantes. Tipoloxa e usos.
B3.6. Recoecemento das diferenzas entre pronomes
e determinantes. As relacins gramaticais.
B3.7. O adverbio. Tipoloxa e valores gramaticais.
B3.8. As preposicins, conxuncins e interxeccins.
Tipoloxa e valores gramaticais.

B3.2. Recoecer e identificar os trazos caractersticos

das categoras gramaticais: substantivo, adxectivo,
verbo, pronomes, artigos e determinantes, explicando
os seus usos e valores nos textos.

LCL1B3.2.1. Identifica e explica os usos e valores do

substantivo nun texto, relacionndoo coa intencin comunicativa do emisor e tipoloxa textual seleccionada,
as como con outros compoentes da situacin comunicativa: audiencia e contexto.

CCL

LCL1B3.2.2. Identifica e explica os usos e valores do

adxectivo nun texto, relacionndoo coa intencin comunicativa do emisor e tipoloxa textual seleccionada,
as como con outros compoentes da situacin comunicativa: audiencia e contexto.

CCL

LCL1B3.2.3. Identifica e explica os usos e valores do

CCL
verbo nun texto, relacionndoo coa intencin comunicativa do emisor e tipoloxa textual seleccionada, as como con outros compoentes da situacin comunicativa:
audiencia e contexto.
LCL1B3.2.4. Identifica e explica os usos e valores dos CCL
pronomes nun texto, relacionndoo coa intencin comunicativa do emisor e a tipoloxa textual seleccionada,
as como con outros compoentes da situacin comunicativa: audiencia e contexto.
LCL1B3.2.5. Identifica e explica os usos e valores do
CCL
artigo determinado e indeterminado e de todo tipo de
determinantes, relacionando a sa presenza ou ausencia coa intencin comunicativa do emisor e a tipoloxa

Pxina 378 de 913

Lingua Castel e Literatura I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

textual seleccionada, as como con outros compoentes da situacin comunicativa: audiencia e contexto.
b
d
e

B3.9. Observacin, reflexin e explicacin das estrutu- B3.3. Aplicar progresivamente os coecementos sobre LCL1B3.3.1. Recoece a estrutura sintctica da oracin CCL
ras sintcticas simples e complexas. Conexins lxicas
estruturas sintcticas dos enunciados para a realizasimple, explicando a relacin entre os distintos grupos
cin, autoavaliacin e mellora de textos orais e escritos,
e semnticas nos textos.
de palabras.
tomando conciencia da importancia do coecemento
gramatical para o uso correcto da lingua.
LCL1B3.3.2. Recoece as oracins activas, pasivas,
CCL
impersoais e medias contrastando as diferenzas entre
elas en funcin da intencin comunicativa do texto no
que aparecen.

B3.10. Observacin, reflexin e explicacin das diferen- B3.4. Recoecer os trazos propios das diferentes
tipoloxas textuais identificando a sa estrutura e os
tes formas de organizacin textual.
trazos lingsticos mis importantes en relacin coa
intencin comunicativa.

LCL1B3.3.3. Recoece e explica o funcionamento das

oracins subordinadas substantivas en relacin co verbo da oracin principal.

CCL

LCL1B3.3.4 Recoece e explica o funcionamento das

oracins subordinadas de relativo identificando o antecedente ao que modifican.

CCL

LCL1B3.3.5. Enriquece os seus textos orais e escritos

incorporando progresivamente estruturas sintcticas
variadas e aplicando os coecementos adquiridos para
a revisin e mellora destes.

CCL

LCL1B3.4.1. Recoece e explica os trazos estruturais e CCEC

lingsticos dos textos narrativos, descritivos, expositivos e argumentativos.
LCL1B3.4.2. Analiza e explica os trazos formais dun
texto nos planos morfosintctico, lxico-semntico e
pragmtico-textual, relacionando o seu emprego coa
intencin comunicativa do emisor e o resto de condicins da situacin comunicativa.

d
e

B3.11. Recoecemento e explicacin das propiedades

textuais. Os seus procedementos. A modalidade.

B3.5. Aplicar os coecementos adquiridos para a

elaboracin de discursos orais ou escritos con adecuada coherencia e cohesin.

CCL

LCL1B3.5.1. Incorpora os distintos procedementos de CCL

cohesin textual na sa propia producin oral e escrita.
LCL1B3.5.2. Identifica, analiza e interpreta as formas
gramaticais que fan referencia ao contexto temporal e
espacial e aos participantes na comunicacin.

CCL

LCL1B3.5.3. Valora os recursos expresivos emprega CSC

dos polo emisor dun texto en funcin da sa intencin
comunicativa e do resto dos elementos da situacin
comunicativa, diferenciando e explicando as marcas de

Pxina 379 de 913

Lingua Castel e Literatura I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

obxectividade e de subxectividade e os distintos procedementos gramaticais de inclusin do emisor no texto.

b
e
g

B3.12. Procedementos para a obtencin, tratamento e

avaliacin da informacin procedente de fontes impresas e dixitais. A educacin para o uso, tratamento e
producin de informacin.

B3.6. Coecer e manexar fontes de informacin impre- LCL1B3.6.1. Coece e consulta fontes de informacin CD
sa ou dixital para resolver dbidas sobre o uso correcto
impresa ou dixital para resolver dbidas sobre o uso
correcto da lingua e para avanzar na aprendizaxe autda lingua e avanzar na aprendizaxe autnoma.
noma.

e
h
l

B3.13. Coecemento e explicacin da pluralidade

lingstica de Espaa. As sas orixes histricas.

B3.7. Coecer a orixe e evolucin das distintas linguas

de Espaa e as sas principais variedades dialectais,
recoecendo e explicando os seus trazos caractersticos en manifestacins orais e escritas e valorando a
diversidade lingstica como parte do patrimonio cultural do noso pas.

LCL1B3.7.1. Explica, a partir dun texto, a orixe e

evolucin das linguas de Espaa, as como as sas
principais variedades dialectais e valora a diversidade
lingstica como parte do noso patrimonio cultural.

B3.14. Recoecemento e explicacin das variedades

funcionais da lingua.

B3.8. Recoecer os diversos usos sociais e funcionais

da lingua, mostrando interese por ampliar o seu propio
repertorio verbal e evitar os prexuzos e estereotipos
lingsticos.

LCL1B3.8.1. Selecciona o lxico e as expresins

CCL
adecuadas en contextos comunicativos que esixen un
uso formal da lingua, evitando o uso de coloquialismos,
imprecisins ou expresins clixs.

a
c
d
e

CSC

LCL1B3.8.2. Explica, a partir dos textos, a influencia do CSC

medio social no uso da lingua e identifica e rexeita os
estereotipos lingsticos que supoen unha valoracin
pexorativa cara aos usuarios da lingua.
i
j

B3.15. Participacin en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensins sobre libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias
linguas, tanto curriculares como outras presentes no
centro, e relacionados cos Elementos Transversais,
evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

B3.9. Participar en proxectos (elaboracin de materiais LCL1B3.9.1. Participa en proxectos (elaboracin de

multimedia, folletos, carteis... recensins sobre libros e
materiais multimedia, folletos, carteis... recensins sopelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
bre libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se
curriculares como outras presentes no centro, e relautilizan varias linguas e relacionados cos Elementos
cionados cos Elementos Transversais, evitando estereTransversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pootipos lingsticos ou culturais.
se como persoa plurilinge.

CCL
CAA

g
h

B3.16. Identificacin e progresiva utilizacin dos

B3.10. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LCL1B3.10.1. Utiliza os coecementos lingsticos de
coecementos sobre as linguas para desenvolver unha
das linguas, mediante a comparacin e transformacin
mbito contextual, textual, oracional e da palabra, dede textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coesenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
competencia comunicativa integrada.
cementos para solucionar problemas de comprensin e
a comprensin e producin dos textos traballados en
para a producin de textos.
calquera das outras.

CAA

Bloque 4. Educacin literaria

d
i

B4.1. Estudo das obras mis representativas da litera- B4.1. Realizar o estudo das obras mis representativas LCL1B4.1.1. Le e analiza fragmentos e obras significatura espaola desde a Idade Media ata o sculo XlX, a
da literatura espaola desde a Idade Media ata o scutivas desde a Idade Media ao sculo XIX.
travs da lectura e anlise de fragmentos e obras signilo XlX a travs da lectura e anlise de fragmentos e
ficativas.
obras significativas.

Pxina 380 de 913

CCEC

Lingua Castel e Literatura I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

d
h
i
c

B4.2. Anlise de fragmentos ou obras completas

B4.2. Ler e analizar fragmentos ou obras completas
LCL1B4.2.1. Identifica as caractersticas temticas e
significativas desde a Idade Media ao sculo XlX, idensignificativas desde a Idade Media ao sculo XlX , idenformais relacionndoas co contexto, movemento e xtificando as sas caractersticas temticas e formais
tificando as sas caractersticas temticas e formais
nero ao que pertence e a obra do autor.
relacionndoas co contexto, o movemento, o xnero ao
relacionndoas co contexto, o movemento, o xnero ao
que pertence e a obra do autor e constatando a evoluque pertence e a obra do autor e constatando a evolu- LCL1B4.2.2. Compara textos de diferentes pocas e
cin histrica de temas e formas.
cin histrica de temas e formas.
constata a evolucin de temas e formas.
B4.3. Desenvolvemento da autonoma lectora e aprecio
pola literatura como fonte de pracer (SLC) e de coecemento doutros mundos, tempos e culturas.

d
h
i
k

B4.4. Interpretacin crtica de fragmentos ou obras

B4.3. Interpretar criticamente fragmentos ou obras
LCL1B4.3.1 Interpreta criticamente fragmentos ou
CCEC
significativas desde a Idade Media ao sculo XlX, designificativas desde a Idade Media ao sculo XlX, deobras significativas desde a Idade Media ao sculo XIX.
tectando as ideas que manifestan a relacin da obra co
tectando as ideas que manifestan a relacin da obra co
seu contexto histrico, artstico e cultural. Reflexin e
seu contexto histrico, artstico e cultural.
LCL1B4.3.2. Detecta as ideas que manifestan a rela CCEC
superacin de estereotipos (de xnero, clase, crencin da obra co seu contexto histrico, artstico e cultuza).
ral.
B4.3. Desenvolvemento da autonoma lectora e aprecio
pola literatura como fonte de pracer (SLC) e de coecemento doutros mundos, tempos e culturas.

d
g
h

B4.5. Planificacin e elaboracin de traballos acadmi- B4.4. Planificar e elaborar textos de intencin literaria, LCL1B4.4.1 Planifica a elaboracin de traballos de
cos escritos ou presentacins sobre a literatura desde
traballos de investigacin escritos ou presentacins
investigacin escritos ou presentacins sobre temas,
a Idade Media ata o sculo XlX, obtendo a informacin
sobre temas, obras ou autores da literatura desde a
obras ou autores da literatura desde a Idade Media ata
de fontes diversas e achegando un xuzo crtico persoal
Idade Media ata o sculo XlX, obtendo a informacin
o sculo XIX.
de fontes diversas e achegando un xuzo crtico persoal
e argumentado con rigor.
e argumentado con rigor.
LCL1B4.4.2 Obtn a informacin de fontes diversas.
B4.6. Composicin de textos escritos con intencin
literaria e conciencia de estilo.
LCL1B4.4.3 Argumenta con rigor o seu propio xuzo
crtico.

CAA

CCEC

CSIEE

CD
CCL

2 de bacharelato
Lingua Castel e Literatura II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral: escoitar e falar

h

B1.1. A comunicacin oral non espontnea no mbito

acadmico, xornalstico, profesional e empresarial. A
sa caracterizacin.

B1.1. Escoitar de forma activa e analizar textos orais

argumentativos e expositivos procedentes do mbito
acadmico, xornalstico, profesional e empresarial,
identificando os trazos propios do seu xnero, relacionando os aspectos formais do texto coa intencin co-

Pxina 381 de 913

LCL2B1.1.1. Recoece as distintas formas de organizacin do contido nunha argumentacin oral, analizando os recursos verbais e non verbais empregados polo
emisor e valorndoos en funcin dos elementos da situacin comunicativa.

CCL

Lingua Castel e Literatura II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

municativa do emisor e co resto dos factores da situacin comunicativa.

LCL2B1.1.2. Analiza os recursos verbais e non verbais

presentes en textos orais argumentativos e expositivos
procedentes do mbito acadmico, xornalstico, profesional e empresarial relacionando os aspectos formais
e expresivos coa intencin do emisor, o xnero textual
e o resto dos elementos da situacin comunicativa.

Competencias clave
CCL

d
e
g

B1.1. A comunicacin oral non espontnea no mbito

acadmico, xornalstico, profesional e empresarial. A
sa caracterizacin.

B1.2. Sintetizar o contido de textos expositivos e

LCL2B1.2.1. Sintetiza por escrito o contido de textos
CAA
argumentativos orais do mbito acadmico: conferenorais argumentativos e expositivos procedentes do mcias e mesas redondas; diferenciando a informacin
bito acadmico, xornalstico, profesional ou empresarial
relevante e accesoria e utilizando a escoita activa como
discriminando a informacin relevante.
un medio de adquisicin de coecementos.

d
e
g

B1.2. Comprensin e producin de textos orais procedentes dos medios de comunicacin social: xneros
informativos e de opinin. A publicidade.

B1.3. Extraer informacin de textos orais xornalsticos e LCL2B1.3.1. Interpreta diversos anuncios sonoros e
CSC
publicitarios procedentes dos medios de comunicacin
audiovisuais identificando a informacin e a persuasin,
social, recoecendo a intencin comunicativa, o tema,
recoecendo os elementos que utiliza o emisor para
a estrutura do contido, identificando os trazos propios
seducir ao receptor, valorando criticamente a sa forma
do xnero xornalstico, os recursos verbais e non vere o seu contido e rexeitando as ideas discriminatorias.
bais utilizados e valorando de forma crtica a sa forma
e o seu contido.

a
b
c
d
e
g
h
k

B1.3. Presentacin oral: planificacin, documentacin,

avaliacin e mellora.

B1.4. Realizar unha presentacin acadmica oral sobre LCL2B1.4.1. Planifica, realiza e avala presentacins
un tema controvertido, contrapoendo puntos de vista
acadmicas orais de forma individual ou en grupo soenfrontados, defendendo unha opinin persoal con arbre un tema polmico de carcter acadmico ou da
gumentos convincentes e utilizando as Tecnoloxas da
actualidade social, cientfica ou cultural, analizando
Informacin e a Comunicacin para a sa realizacin,
posturas enfrontadas e defendendo unha opinin proavaliacin e mellora.
pia mediante argumentos convincentes.

LCL2B1.4.2. Recompila informacin as como apoios

audiovisuais ou grficos consultando fontes de informacin diversa e utilizando correctamente os procedementos de cita.

CD

LCL2B1.4.3. Clasifica e estrutura a informacin obtida

elaborando un guin da presentacin.

CMCCT

LCL2B1.4.4. Exprsase oralmente con claridade,

CCL
precisin e correccin, axustando a sa actuacin verbal e non verbal s condicins da situacin comunicativa e utilizando os recursos expresivos propios do rexistro formal.

LCL2B1.4.5. Avala as sas presentacins orais e as

dos seus compaeiros, detectando as dificultades estruturais e expresivas e deseando estratexias para
mellorar as sas prcticas orais e progresar na apren-

Pxina 382 de 913

CCL
CSC

CAA

Lingua Castel e Literatura II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dizaxe autnoma.
Bloque 2. Comunicacin escrita: ler e escribir
h
j

B2.1. A comunicacin escrita no mbito acadmico,

B2.1. Comprender e producir textos expositivos e
LCL2B2.1.1. Comprende o sentido global de textos
CCL
xornalstico, profesional e empresarial. Os seus eleargumentativos propios do mbito acadmico, xornalsescritos de carcter expositivo e argumentativo propios
tico, profesional ou empresarial, identificando a intendo mbito acadmico, xornalstico, profesional ou emmentos. Xneros textuais.
cin do emisor, resumindo o seu contido, diferenciando
presarial identificando a intencin comunicativa do emi B2.2. Anlise e comentario de textos escritos do mbito
a idea principal e explicando o modo de organizacin.
sor e a sa idea principal.
acadmico.
LCL2B2.1.2. Sintetiza textos de carcter expositivo e
CAA
argumentativo propios do mbito acadmico, xornalstico, profesional ou empresarial, diferenciando as ideas
principais e as secundarias.
LCL2B2.1.3. Analiza a estrutura de textos expositivos e CCL
argumentativos procedentes do mbito acadmico,
xornalstico, profesional ou empresarial identificando os
distintos tipos de conectores e organizadores da informacin textual.

b
h
j

B2.3. Planificacin, realizacin, revisin e mellora de

textos escritos de diferentes mbitos sociais e acadmicos.

LCL2B2.1.4. Produce textos expositivos e argumentativos propios usando o rexistro adecuado intencin
comunicativa, organizando os enunciados en secuencias lineais cohesionadas e respectando as normas
ortogrficas e gramaticais. Revisa a sa producin escrita para mellorala.

CCL

B2.2. Escribir textos expositivos e argumentativos

LCL2B2.2.1. Desenvolve por escrito un tema do currpropios do mbito acadmico con rigor, claridade e
culo con rigor, claridade e correccin ortogrfica e gracorreccin, empregando argumentos adecuados e conmatical, aplicando os coecementos gramaticais e
vincentes e axustando a sa expresin intencin copragmticos para mellorar a expresin escrita.
municativa e ao resto das condicins da situacin comunicativa.
LCL2B2.2.2. Nas sas producins escritas axusta a
sa expresin s condicins da situacin comunicativa
(tema, mbito discursivo, tipo de destinatario, xnero
textual) empregando os recursos expresivos propios
do rexistro formal e evitando o uso de coloquialismos.

CCL

CCL

LCL2B2.2.3. Avala as sas propias producins escritas CAA

e as dos seus compaeiros, recoecendo as dificultades estruturais e expresivas, recorrendo a obras de
consulta tanto impresas como dixitais para a sa correccin e deseando estratexias para mellorar a sa
redaccin e avanzar na aprendizaxe autnoma.

Pxina 383 de 913

Lingua Castel e Literatura II. 2 Bacharelato

Obxectivos
b
e
h

b
e
g
h

Contidos
B2.3. Planificacin, realizacin, revisin e mellora de
textos escritos de diferentes mbitos sociais e acadmicos.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B2.3. Realizar traballos acadmicos individuais ou en

LCL2B2.3.1. Realiza traballos acadmicos individuais e CSIEE
grupo sobre temas polmicos do currculo ou da actuaen grupo sobre un tema controvertido do currculo ou
lidade social, cientfica ou cultural planificando a sa
da actualidade social, cultural ou cientfica planificando
realizacin, contrastando opinins enfrontadas, defena sa realizacin, fixando os seus propios obxectivos,
dendo unha opinin persoal e utilizando as Tecnoloxas
contrastando posturas enfrontadas organizando e deda Informacin e a Comunicacin para a sa realizafendendo unha opinin propia mediante distintos tipos
cin, avaliacin e mellora.
de argumentos.

B2.1. A comunicacin escrita no mbito acadmico,

B2.4. Analizar textos escritos argumentativos e exposixornalstico, profesional e empresarial. Os seus eletivos propios do mbito acadmico, xornalstico, profesional ou empresarial, identificando os seus trazos formentos. Xneros textuais.
mais caractersticos e relacionando as sas caracters B2.2. Anlise e comentario de textos escritos do mbito
ticas expresivas coa intencin comunicativa e co resto
acadmico.
dos elementos da situacin comunicativa.

LCL2B2.3.2. Utiliza as Tecnoloxas da Informacin e a

Comunicacin para documentarse, consultando fontes
diversas, avaliando, contrastando, seleccionando e
organizando a informacin relevante mediante fichasresumo.

CD

LCL2B2.3.3. Respecta as normas de presentacin de

traballos escritos: organizacin en epgrafes, procedementos de cita, notas a p de pxina, bibliografa

CCL

LCL2B2.4.1. Describe os trazos morfosintcticos,

CCL
lxico-semnticos e pragmtico-textuais presentes nun
texto expositivo ou argumentativo procedente do mbito acadmico, xornalstico, profesional ou empresarial,
utilizando a terminoloxa gramatical adecuada e poendo de manifesto a sa relacin coa intencin comunicativa do emisor e cos trazos propios do xnero textual.
LCL2B2.4.2. Recoece, describe e utiliza os recursos
CCL
gramaticais (substitucin pronominal, uso reiterado de
determinadas estruturas sintcticas, correlacin temporal,) e lxico-semnticos (substitucin por sinnimos,
hipnimos e hipernimos, reiteracins lxicas) que
proporcionan cohesin aos textos escritos.
LCL2B2.4.3. Recoece e explica os distintos procedementos de cita (estilo directo, estilo indirecto ou estilo
indirecto libre e cita encuberta) presentes en textos
expositivos e argumentativos, recoecendo a sa funcin no texto.

CCL

B3.1. Recoecer e explicar o proceso de formacin das LCL2B3.1.1. Explica os procedementos de formacin
palabras en espaol, aplicando os coecementos addas palabras diferenciando entre raz e afixos e expliquiridos para a mellora, comprensin e enriquecemento
cando o seu significado.
do vocabulario activo.
LCL2B3.1.2. Recoece e explica a procedencia greco-

CCL

Bloque 3. Coecemento da lingua.

d
e

B3.1. Anlise e explicacin do lxico casteln e dos

procedementos de formacin.

Pxina 384 de 913

CAA

Lingua Castel e Literatura II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

latina de gran parte do lxico espaol e valora o seu

coecemento para a deducin do significado de palabras descoecidas.
e

d
e

B3.2. O substantivo. Caracterizacin morfolxica,

sintctica e semntica.
B3.3. O adxectivo. Caracterizacin morfolxica, sintctica e semntica.
B3.4. O verbo. A flexin verbal. A perfrase verbal.
B3.5. O pronome. Tipoloxa e valores gramaticais.
B3.6. Os determinantes. Tipoloxa e usos.
B3.7. Recoecemento das diferenzas entre pronomes
e determinantes. As relacins gramaticais.
B3.8. O adverbio. Tipoloxa e valores gramaticais.
B3.9. As preposicins, conxuncins e interxeccins.
Tipoloxa e valores gramaticais.

B3.2. Recoecer e identificar os trazos caractersticos

das categoras gramaticais, explicando os seus usos e
valores nos textos.

B3.10. Observacin, reflexin e explicacin do significado das palabras. Denotacin e connotacin.

B3.3. Identificar e explicar os distintos niveis de significado das palabras ou expresins en funcin da intencin comunicativa do discurso oral ou escrito no que
aparecen.

LCL2B3.2.1. Identifica e explica os usos e valores das

distintas categoras gramaticais, relacionndoos coa
intencin comunicativa do emisor, coa tipoloxa textual
seleccionada, as como con outros compoentes da
situacin comunicativa: audiencia e contexto.

CCL

LCL2B3.2.2. Selecciona o lxico e a terminoloxa

CSC
adecuados en contextos comunicativos que esixen un
uso formal e especializado da lingua, evitando o uso de
coloquialismos, imprecisins ou expresins clixs.

LCL2B3.3.1. Explica con propiedade o significado de

palabras ou expresins, diferenciando o seu uso denotativo e connotativo e relacionndoo coa intencin comunicativa do emisor.

CCL

LCL2B3.3.2. Recoece, analiza e interpreta as relacins semnticas entre as palabras (sinonimia, antonimia, hiperonimia, polisemia e homonimia) como procedemento de cohesin textual.

CCL

LCL2B3.4.1. Recoece as diferentes estruturas sintcticas explicando a relacin funcional e de significado

que establecen co verbo da oracin principal, empregando a terminoloxa gramatical adecuada.

CCL

d
e

B3.11. Observacin, reflexin e explicacin das estrutu- B3.4. Observar, reflexionar e explicar as distintas
ras sintcticas simples e complexas. Conexins lxicas
estruturas sintcticas dun texto sinalando as conexins
e semnticas nos textos.
lxicas e semnticas que se establecen entre elas.

d
e

B3.11. Observacin, reflexin e explicacin das estrutu- B3.5. Aplicar os coecementos sobre estruturas sintc- LCL2B3.5.1. Enriquece os seus textos orais e escritos CCL
ras sintcticas simples e complexas. Conexins lxicas
ticas dos enunciados para a realizacin, autoavaliacin
incorporando estruturas sintcticas variadas e aplicane mellora de textos orais e escritos, tomando conciendo os coecementos adquiridos para a revisin e melloe semnticas nos textos.
cia da importancia do coecemento gramatical para o
ra destes.
B3.12. Observacin, reflexin e explicacin das diferenuso correcto da lingua.
tes formas de organizacin textual de textos proceden LCL2B3.5.2. Aplica os coecementos adquiridos sobre CSIEE
tes de diferentes mbitos. A intertextualidade.
as estruturas sintcticas dos enunciados para a realizacin, autoavaliacin e mellora dos propios textos
orais e escritos, tomando conciencia da importancia do
coecemento gramatical para o uso correcto da lingua.

B3.13. Identificacin e uso dos recursos expresivos que B3.6. Aplicar os coecementos sobre o funcionamento
da lingua comprensin, anlise e comentario de tex-

Pxina 385 de 913

LCL2B3.6.1. Recoece, analiza e explica as caracters- CCL

ticas lingsticas e os recursos expresivos de textos

Lingua Castel e Literatura II. 2 Bacharelato

Obxectivos
e
k

Contidos
marcan a obxectividade e a subxectividade.
B3.14. Observacin, reflexin e explicacin da dexe
temporal, espacial e persoal.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

tos de distinto tipo procedentes do mbito acadmico,

xornalstico, profesional e empresarial, relacionando os
usos lingsticos (marcas de obxectividade e subxectividade; referencias decticas temporais, espaciais e
persoais e procedementos de cita) coa intencin comunicativa do emisor e o resto dos elementos da situacin
comunicativa.

Competencias clave

procedentes do mbito acadmico, xornalstico, profesional e empresarial, relacionando os usos lingsticos

coa intencin comunicativa do emisor e o resto dos
elementos da situacin comunicativa e utilizando a anlise para profundar na comprensin do texto.
LCL2B3.6.2 Aplica os coecementos sobre o funcio CSIEE
namento da lingua comprensin, anlise e comentario de textos de distinto tipo procedentes do mbito
acadmico, xornalstico, profesional e empresarial, relacionando os usos lingsticos (marcas de obxectividade e subxectividade; referencias decticas temporais,
espaciais e persoais e procedementos de cita) coa intencin comunicativa do emisor e o resto dos elementos da situacin comunicativa.

LCL2B3.6.3. Recoece e explica os distintos procedementos de inclusin do emisor e receptor no texto.

CCL

LCL2B3.6.4. Recoece e explica nos textos as referen- CCL

cias decticas, temporais, espaciais e persoais nos textos.
LCL2B3.6.5. Recoece, explica e utiliza os distintos
procedementos de cita.

CCL

LCL2B3.6.6. Revisa textos escritos propios e alleos,

recoecendo e explicando as sas incorreccins (concordancias, rxime verbal, ambigidades sintcticas,
coloquialismos, etc.) con criterios gramaticais e terminoloxa apropiada co obxecto de mellorar a expresin
escrita e avanzar na aprendizaxe autnoma.

CAA

LCL2B3.7.1. Recoece, explica e utiliza en textos

propios e alleos as diferentes formas de estruturar os
textos expositivos e argumentativos.

CCL

B3.12. Observacin, reflexin e explicacin das diferen- B3.7. Explicar a forma de organizacin interna dos
tes formas de organizacin textual de textos procedentextos expositivos e argumentativos.
tes de diferentes mbitos. A intertextualidade.
B3.13. Identificacin e uso dos recursos expresivos que
marcan a obxectividade e a subxectividade.
B3.14. Observacin, reflexin e explicacin da deixe
temporal, espacial e persoal.

b
d
e

B3.12. Observacin, reflexin e explicacin das diferen- B3.8. Reflexionar sobre a relacin entre os procesos de LCL2B3.8.1. Expresa as sas experiencias lectoras de CCL
tes formas de organizacin textual de textos procedenproducin e recepcin dun texto, recoecendo a imporobras de diferente tipo, xnero, etc. e as sas expetancia que para a sa comprensin teen os coeceriencias persoais, relacionndoas co novo texto para
tes de diferentes mbitos. A intertextualidade.
mentos previos que se posen a partir de lecturas antechegar a unha mellor comprensin e interpretacin desriores que se relacionan con el.
te.

Pxina 386 de 913

Lingua Castel e Literatura II. 2 Bacharelato

Obxectivos
a
e
h

Contidos
B3.15. Coecemento e explicacin do espaol actual.
O espaol na rede. A situacin do espaol no mundo.
O espaol de Amrica.

Criterios de avaliacin
B3.9. Coecer a situacin do espaol no mundo, as
sas orixes histricas e os seus trazos caractersticos,
valorando positivamente as sas variantes.

Estndares de aprendizaxe
LCL2B3.9.1. Coece a situacin actual da lingua
espaola no mundo diferenciando os usos especficos
da lingua no mbito dixital.

Competencias clave
CSC

LCL2B3.9.2. Coece as orixes histricas do espaol en CSC

Amrica e as sas principais reas xeogrficas recoecendo nun texto oral ou escrito algns dos trazos caractersticos e valorando positivamente as sas variantes.
i
j

B3.16. Participacin en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensins sobre libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias
linguas, tanto curriculares como outras presentes no
centro, e relacionados cos Elementos Transversais,
evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

B3.10. Participar en proxectos (elaboracin de mate LCL2B3.10.1. Participa en proxectos (elaboracin de

riais multimedia, folletos, carteis... recensins sobre
materiais multimedia, folletos, carteis... recensins solibros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linbre libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se
guas, tanto curriculares como outras presentes no cenutilizan varias linguas e relacionados cos Elementos
tro, e relacionados cos Elementos Transversais, eviTransversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que potando estereotipos lingsticos ou culturais.
se como persoa plurilinge.

CCL
CAA

g
h

B3.17. Identificacin e progresiva utilizacin dos

B3.11. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LCL2B3.11.1. Utiliza os coecementos lingsticos de
coecementos sobre as linguas para desenvolver unha
das linguas, mediante a comparacin e transformacin
mbito contextual, textual, oracional e da palabra, dede textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coesenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
competencia comunicativa integrada.
cementos para solucionar problemas de comprensin e
a comprensin e producin dos textos traballados en
para a producin de textos.
calquera das outras.

CAA

Bloque 4. Educacin literaria

d
h
i

B4.1. Estudo cronolxico das obras mis representativas da literatura en espaol do sculo XX ata os nosos
das.

B4.1. Coecer os aspectos temticos e formais dos

LCL2B4.1.1. Desenvolve por escrito con coherencia e CCEC
principais movementos literarios do sculo XX ata os
correccin as caractersticas temticas e formais dos
nosos das, as como os autores e obras mis significaprincipais movementos do sculo XX ata os nosos das,
tivos.
mencionando os autores e obras mis representativas.

d
h
i
c

B4.2. Anlise de fragmentos ou obras significativas do

sculo XX ata os nosos das.

B4.2. Ler e analizar textos literarios representativos da LCL2B4.2.1. Analiza fragmentos literarios do sculo
historia da literatura do sculo XX ata os nosos das,
XX, ou no seu caso obras completas, ata os nosos didentificando as caractersticas temticas e formais e
as, relacionando o contido e as formas de expresin
relacionndoas co contexto, o movemento, o xnero ao
coa traxectoria e estilo do seu autor, o seu xnero e o
que pertence e a obra do autor e constatando a evolumovemento literario ao que pertence.
cin histrica de temas e formas.
LCL2B4.2.2. Compara distintos textos de diferentes
pocas describindo a evolucin de temas e formas.

d
h
i
k

CCEC

CCEC

B4.3. Interpretacin crtica de fragmentos ou obras

B4.3. Interpretar de xeito crtico fragmentos ou obras da LCL2B4.3.1. Interpreta de xeito crtico fragmentos ou
CSC
significativas do sculo XX ata os nosos das. Reflexin
literatura do sculo XX ata os nosos das, recoecendo
obras completas significativos da literatura do sculo
e superacin de estereotipos (de xnero, clase, crenas ideas que manifestan a relacin da obra co seu conXX ata os nosos das, recoecendo as ideas que manifestan a relacin da obra co seu contexto histrico, arza...).
texto histrico, artstico e cultural.
tstico e cultural.

Pxina 387 de 913

Lingua Castel e Literatura II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B4.4. Planificacin e elaboracin de traballos acadmicos escritos ou presentacins sobre temas, obras ou
autores da literatura do sculo XX ata os nosos das.

B4.4. Desenvolver por escrito un tema da historia da

LCL2B4.4.1. Desenvolve por escrito un tema da historia CCL
literatura do sculo XX ata os nosos das, expoendo
da literatura do sculo XX ata os nosos das, expoenas ideas con rigor, claridade e coherencia e achegando
do as ideas con rigor, claridade, coherencia e correcunha visin persoal.
cin e achegando unha visin persoal.

B4.4. Planificacin e elaboracin de traballos acadmicos escritos ou presentacins sobre temas, obras ou
autores da literatura do sculo XX ata os nosos das.

B4.5. Elaborar un traballo de carcter acadmico en

soporte papel ou dixital sobre un tema do currculo de
Literatura consultando fontes diversas, adoptando un
punto de vista crtico e persoal e utilizando as tecnoloxas da informacin.

LCL2B4.5.1. Le textos informativos en papel ou en

formato dixital sobre un tema do currculo de literatura
do sculo XX ata os nosos das, extraendo a informacin relevante para ampliar coecementos sobre o tema.

CAA

2.1.23 Matemticas
Introducin
As matemticas faciltannos interpretar o mundo que nos rodea, reflicten a capacidade creativa, expresan con precisin conceptos e argumentos, favorecen a competencia para aprender a aprender (CAA) e conteen elementos de gran beleza; sen
esquecer ademais o carcter instrumental que as matemticas teen como base fundamental para a adquisicin de novos coecementos noutras disciplinas, especialmente no proceso cientfico e tecnolxico e como forza condutora no desenvolvemento da cultura e as civilizacins.
As Matemticas contriben especialmente ao desenvolvemento da competencia matemtica, recoecida como clave pola Unin Europea co nome de competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa (CMCCT). Esta consiste
en formular, transformar e resolver problemas a partir de situacins da vida coti, doutras ciencias e das propias matemticas. Para lograr isto cmpre analizar a situacin; identificar o que verdadeiramente relevante; establecer relacins; facer a
modelizacin e ser quen de representala e comunicala utilizando diferentes linguaxes e rexistros; formular outros problemas, outras preguntas, e incluso atopar outras respostas que aparezan tras a anlise, traballo, argumentacin e resolucin da situacin de partida. necesario utilizar conceptos, propiedades, procedementos e as linguaxes axeitadas para expresar as ideas matemticas, e resolver os problemas asociados coa situacin en cuestin. Estas actividades esixen a argumentacin e
a anlise dos procedementos empregados e as solucins propostas. dicir, a competencia matemtica consiste en adquirir un hbito de pensamento matemtico que permita establecer hiptese e contrastalas, elaborar estratexias de resolucin de
problemas e axudar na toma de decisins axeitadas, tanto na vida persoal como na sa futura vida profesional.
O currculo de matemticas est organizado en cinco bloques, todos eles teen a mesma importancia na formacin integral do cidadn do sculo XXI, e as debe transmitirse ao alumnado, garantindo que ao remate de cada ciclo ningn deles se vexa minguado por razns de distribucin de contidos ou doutra ndole.
A este respecto sinalar que o currculo non debe verse coma un conxunto de bloques independentes. necesario que se desenvolva de xeito global, pensando nas conexins internas da materia, tanto dentro do curso, como nas distintas etapas. Esta globalidade relevante no que afecta ao bloque un, procesos, mtodos e actitudes en matemticas, que evoluciona dende a resolucin de problemas en 1 de ESO ata as demostracins formais do 2 curso do bacharelato. Trtase dun bloque
transversal a toda a materia. sa incorporacin dentro dos outros bloques ser a principal responsable da adquisicin das competencias clave, e garante da inclusin de temas interdisciplinares e transversais. Nel se establecen dous dos eixes
fundamentais no proceso de ensino e aprendizaxe das Matemticas: a resolucin de problemas e os proxectos de investigacin. A habilidade de formular, interpretar e resolver problemas e de modelizar a realidade poen en xogo distintas formas de
pensamento: o pensamento converxente, indispensable para estruturar coecementos de forma lxica; o pensamento diverxente que permite incorporar novas solucins ou asociacins non convencionais ao problema investigado; os pensamentos
abstracto, algortmico, e computacional, vinculados capacidade de abordar un problema automatizando o proceso e buscando solucins transferibles ou xeneralizables. Neste proceso estn involucradas tdalas competencias, a comunicacin lingstica (CCL), ao ler de forma comprensiva os enunciados e comunicar os resultados obtidos; o sentido de iniciativa e esprito emprendedor (CSIEE), ao establecer un plan de traballo en revisin e modificacin continua na medida que se vai resolvendo o problema; a competencia dixital (CD), ao tratar de forma axeitada a informacin e, no seu caso, servir de apoio resolucin do problema, comprobacin da solucin e a presentacin de resultados; a competencia social e cvica (CSC), ao
implicar unha actitude aberta ante diferentes enfoques e solucins, a competencia aprender a aprender (CAA), tomando conciencia do proceso desenvolvido, das respostas acadadas e das que anda quedan por resolver; e a conciencia e expresins culturais (CCEC) na medida en que o proxecto incorpore elementos culturais ou artsticos con base matemtica.
Seguindo as recomendacins da Orden ECD/65/2015, para potenciar a motivacin do aprendizaxe destas competencias desexable unha metodoloxa activa e contextualizada, baseada nun aprendizaxe cooperativo, onde cada persoa poda desenvolver distintos roles, aportando ou incorporando ideas, asumindo responsabilidades e aceptando erros; unha metodoloxa baseada en actividades ou proxectos matemticos que poan en contexto os contidos aprendidos o que permitir fortalecer a
autonoma persoal e o traballo en equipo, entre outras habilidades.
No desenvolvemento do currculo se pretende que os coecementos, competencias e valores estean integrados. Os novos coecementos que deben adquirirse teen que apoiarse nos xa conseguidos: os contextos deben ser elixidos para que o
alumnado se aproxime ao coecemento de forma intuitiva mediante situacins prximas a este, e vaia adquirindo cada vez maior complexidade, ampliando progresivamente a aplicacin a problemas relacionados con fenmenos naturais e sociais e
a outros contextos menos prximos sa realidade inmediata.

Pxina 388 de 913

Durante os primeiros cursos necesario que o alumnado acade soltura suficiente no clculo, sempre apoiado na adquisicin do sentido numrico, que incle clculo mental, estimacin, e dominio reflexivo das propiedades e operacins. Posteriormente ao longo das distintas etapas educativas, o alumnado debe progresar na adquisicin das habilidades de pensamento matemtico; debe pasar de conseguir dominar os clculos e as sas ferramentas, a centrarse, xa no bacharelato, en desenvolver os procedementos e a capacidade de analizar e investigar, interpretar e comunicar de forma matemtica diversos fenmenos e problemas en distintos contextos, as como de proporcionar solucins prcticas a estes. Os procedementos, os
razoamentos, a argumentacin, e a expresin matemtica das situacins e problemas, contribuirn de xeito especial a lograr a adquisicin das competencias clave.

1 de Eso
Matemticas. 1 de ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en matemticas

f
h

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

resolucin de problemas.

B1.1. Expresar verbalmente, de forma razoada o

proceso seguido na resolucin dun problema.

e
f
h

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica: B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias
uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbride resolucin de problemas, realizando os clculos
ca, etc.), reformulacin do problema, resolver subpronecesarios e comprobando as solucins obtidas.
blemas, reconto exhaustivo, empezar por casos particulares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.
B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das
operacins utilizadas, asignacin de unidades aos resultados, comprobacin e interpretacin das solucins
no contexto da situacin, busca doutras formas de resolucin, etc.

MAB1.1.1. Expresa verbalmente, de forma razoada, o

proceso seguido na resolucin dun problema, co rigor
e a precisin axeitada.

CCL
CMCCT

MAB1.2.1. Analiza e comprende o enunciado dos

problemas (datos, relacins entre os datos, contexto
do problema).

CMCCT

MAB1.2.2. Valora a informacin dun enunciado e

relacinaa co nmero de solucins do problema.

CMCCT

MAB1.2.3. Realiza estimacins e elabora conxecturas

sobre os resultados dos problemas a resolver, valorando a sa utilidade e eficacia.

CMCCT

MAB1.2.4. Utiliza estratexias heursticas e procesos de CMCCT

razoamento na resolucin de problemas, reflexionando CAA
sobre o proceso de resolucin de problemas.

b
e
f
g
h

b
e
f

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica: B1.3. Describir e analizar situacins de cambio, para
MAB1.3.1. Identifica patrns, regularidades e leis
uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbriencontrar patrns, regularidades e leis matemticas,
matemticas en situacins de cambio, en contextos
ca, etc.), reformulacin do problema, resolver subproen contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estanumricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e problemas, reconto exhaustivo, empezar por casos partitsticos e probabilsticos, valorando a sa utilidade pababilsticos.
culares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.
ra facer predicins.
MAB1.3.2. Utiliza as leis matemticas encontradas
B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins
para realizar simulacins e predicins sobre os resulmatemticas escolares, en contextos numricos, xeotados esperables, valorando a sa eficacia e idoneidamtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
de.
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.

CMCCT
CCEC

B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das

operacins utilizadas, asignacin de unidades aos resultados, comprobacin e interpretacin das solucins
no contexto da situacin, busca doutras formas de re-

CMCCT

B1.4. Afondar en problemas resoltos formulando

pequenas variacins nos datos, outras preguntas, outros contextos, etc.

Pxina 389 de 913

MAB1.4.1. Afonda nos problemas unha vez resoltos:

revisando o proceso de resolucin e os pasos e ideas
importantes, analizando a coherencia da solucin ou
buscando outras formas de resolucin.

CMCCT

Matemticas. 1 de ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

solucin, etc.

Estndares de aprendizaxe
MAB1.4.2. Formlase novos problemas, a partir dun
resolto: variando os datos, propoendo novas preguntas, resolvendo outros problemas parecidos, formulando casos particulares ou mis xerais de interese, establecendo conexins entre o problema e a realidade.

CMCCT
CAA

MAB1.5.1. Expn e argumenta defende o proceso

seguido ademais das conclusins obtidas, utilizando
distintas linguaxes: alxbrico, grfico, xeomtrico e
estatstico-probabilstico.

CCL
CMCCT

b
f
h

B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins

matemticas escolares, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.

B1.5. Elaborar e presentar informes sobre o proceso,

resultados e conclusins obtidas nos procesos de investigacin.

a
b
c
d
e
f
g

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.6. Desenvolver procesos de matematizacin en

MAB1.6.1. Identifica situacins problemticas da
contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
realidade, susceptibles de conter problemas de interefuncionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da
se.
identificacin de situacins problemticas da realidade.
MAB1.6.2. Establece conexins entre un problema do
mundo real e o mundo matemtico, identificando o
problema ou problemas matemticos que subxacen
nel e os coecementos matemticos necesarios.

Competencias clave

CMCCT
CSC
CMCCT
CSIEE

MAB1.6.3. Usa, elabora ou constre modelos matem- CMCCT

ticos sinxelos que permitan a resolucin dun problema
ou problemas dentro do campo das matemticas.
MAB1.6.4. Interpreta a solucin matemtica do problema no contexto da realidade.

CMCCT

MAB1.6.5. Realiza simulacins e predicins, no

contexto real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos modelos, propoendo melloras que aumenten a sa eficacia.

CMCCT

CMCCT
CAA
CSC

b
e
f
g

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.7. Valorar a modelizacin matemtica como un

recurso para resolver problemas da realidade coti,
avaliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou construdos.

MAB1.7.1. Reflexiona sobre o proceso, obtn conclusins sobre el e os seus resultados, valorando outras
opinins.

a
b
c
d
e
f

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.8. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais

inherentes ao quefacer matemtico.

MAB1.8.1. Desenvolve actitudes axeitadas para o

CMCCT
traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexibi- CSIEE
lidade e aceptacin da crtica razoada.
CSC
MAB1.8.2. Formlase a resolucin de retos e problemas coa precisin, esmero e interese axeitados ao
nivel educativo e dificultade da situacin.

Pxina 390 de 913

CMCCT

Matemticas. 1 de ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

g
j
k
l

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MAB1.8.3. Distingue entre problemas e exercicios e

adopta a actitude axeitada para cada caso.

CMCCT

MAB1.8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade e

indagacin, xunto con hbitos de formular/se preguntas e buscar respostas axeitadas, tanto no estudo dos
conceptos coma na resolucin de problemas.

CMCCT
CAA
CCEC

MAB1.8.5. Desenvolve habilidades sociais de cooperacin e traballo en equipo.

CMCCT
CSIEE
CSC

b
g

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

B1.9. Superar bloqueos e inseguridades ante a resolu- MAB1.9.1. Toma decisins nos procesos de resolucin CMCCT
de problemas, de investigacin e de matematizacin
cin de situacins descoecidas.
CSIEE
ou de modelizacin, valorando as consecuencias destas e a sa conveniencia pola sa sinxeleza e utilidade.

b
g

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

B1.10. Reflexionar sobre as decisins tomadas,

aprendendo diso para situacins similares futuras.

e
f
g

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.11. Empregar as ferramentas tecnolxicas axeitadas, de forma autnoma, realizando clculos numriaprendizaxe para:
cos, alxbricos ou estatsticos, facendo representa A recollida ordenada e a organizacin de datos;
cins grficas, recreando situacins matemticas me A elaboracin e creacin de representacins grfidiante simulacins ou analizando con sentido crtico
cas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
situacins diversas que axuden comprensin de
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
conceptos matemticos ou resolucin de problemas.
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Pxina 391 de 913

MAB1.10.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e

os procesos desenvolvidos, valorando a potencia e
sinxeleza das ideas claves, aprendendo para situacins futuras similares.

CMCCT
CAA

MAB1.11.1. Selecciona ferramentas tecnolxicas

axeitadas e utilzaas para a realizacin de clculos
numricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificultade destes impide ou non aconsella facelos manualmente.

CMCCT
CD

MAB1.11.2. Utiliza medios tecnolxicos para facer

representacins grficas de funcins con expresins
alxbricas complexas e extraer informacin cualitativa
e cuantitativa sobre elas.

CMCCT

MAB1.11.3. Desea representacins grficas para

explicar o proceso seguido na solucin de problemas,
mediante a utilizacin de medios tecnolxicos.

CMCCT

MAB1.11.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos

con ferramentas tecnolxicas interactivas para mostrar, analizar e comprender propiedades xeomtricas.

CMCCT

MAB1.11.5. Utiliza medios tecnolxicos para o tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer informacin e elaborar conclusins.

CMCCT

Matemticas. 1 de ESO
Obxectivos

a
b
e
f
g

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.12. Utilizar as tecnoloxas da informacin e a

comunicacin de modo habitual no proceso de aprenaprendizaxe para:
dizaxe, buscando, analizando e seleccionando infor A recollida ordenada e a organizacin de datos;
macin relevante en Internet ou noutras fontes, elabo A elaboracin e creacin de representacins grfirando documentos propios, facendo exposicins e arcas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
gumentacins destes e compartindo estes en mbitos
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
apropiados para facilitar a interaccin.
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MAB1.12.1. Elabora documentos dixitais propios

(texto, presentacin, imaxe, vdeo, son,), como resultado do proceso de busca, anlise e seleccin de
informacin relevante, coa ferramenta tecnolxica
axeitada e comprteos para a sa discusin ou difusin.

CD
CCL

MAB1.12.2. Utiliza os recursos creados para apoiar a

exposicin oral dos contidos traballados na aula.

CCL

MAB1.12.3. Usa axeitadamente os medios tecnolxi CD

cos para estruturar e mellorar o seu proceso de apren- CAA
dizaxe recollendo a informacin das actividades, analizando puntos fortes e dbiles do seu proceso acadmico e establecendo pautas de mellora.
MAB1.12.4. Emprega ferramentas tecnolxicas para
compartir ideas e tarefas.

CD
CSC
CSIEE

Bloque 2. Nmeros e lxebra

b
e
f
g
h

B2.1. Nmeros negativos. Significado e utilizacin en

B2.1. Utilizar nmeros naturais, enteiros, fraccionarios, MAB2.1.1. Identifica os distintos tipos de nmeros
CMCCT
decimais e porcentaxes sinxelas, as sas operacins e
(naturais, enteiros, fraccionarios e decimais) e utilzaos
contextos reais.
propiedades para recoller, transformar e intercambiar
para representar, ordenar e interpretar axeitadamente
B2.2. Nmeros enteiros. Representacin, ordenacin
informacin e resolver problemas relacionados coa
a informacin cuantitativa.
na recta numrica e operacins. Operacins con calcuvida diaria.
ladora.
MAB2.1.2. Calcula o valor de expresins numricas de CMCCT
B2.3. Fraccins en mbitos cotins. Fraccins equivadistintos tipos de nmeros mediante as operacins
lentes. Comparacin de fraccins. Representacin,
elementais e as potencias de expoente natural apliordenacin e operacins.
cando correctamente a xerarqua das operacins.
B2.4. Nmeros decimais. Representacin, ordenacin
e operacins.
MAB2.1.3. Emprega axeitadamente os distintos tipos
CMCCT
B2.5. Relacin entre fraccins e decimais. Conversin
de nmeros e as sas operacins, para resolver proe operacins.
blemas cotins contextualizados, representando e in B2.6. Potencias de nmeros enteiros e fraccionarios
terpretando mediante medios tecnolxicos, cando sexa
con expoente natural. Operacins.
necesario, os resultados obtidos.
B2.7. Cadrados perfectos. Races cadradas. Estimacin e obtencin de races aproximadas.
B2.8. Xerarqua das operacins.
B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o
clculo mental, para o clculo aproximado e para o
clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.
B2.10. Divisibilidade dos nmeros naturais. Criterios

B2.2. Coecer e utilizar propiedades e novos significa-

Pxina 392 de 913

MAB2.2.1 Recoece novos significados e propiedades CMCCT

Matemticas. 1 de ESO
Obxectivos
f
g
h

Contidos

Criterios de avaliacin

de divisibilidade.
B2.11. Nmeros primos e compostos. Descomposicin
dun nmero en factores. Descomposicin en factores
primos.
B2.12. Mltiplos e divisores comns a varios nmeros.
Mximo comn divisor e mnimo comn mltiplo de
dous ou mis nmeros naturais.
B2.13. Potencias de nmeros enteiros e fraccionarios
con expoente natural. Operacins.
B2.14. Potencias de base 10. Utilizacin da notacin
cientfica para representar nmeros grandes.
B2.8. Xerarqua das operacins.
B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o
clculo mental, para o clculo aproximado e para o
clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.

dos dos nmeros en contextos de paridade, divisibilidade e operacins elementais, mellorando as a comprensin do concepto e dos tipos de nmeros.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dos nmeros en contextos de resolucin de problemas

sobre paridade, divisibilidade e operacins elementais.
MAB2.2.2 Aplica os criterios de divisibilidade por 2, 3,
5, 9 e 11 para descompoer en factores primos nmeros naturais e emprgaos en exercicios, actividades e
problemas contextualizados.

CMCCT

MAB2.2.3 Identifica e calcula o mximo comn divisor

e o mnimo comn mltiplo de dous ou mis nmeros
naturais mediante o algoritmo axeitado e aplcao problemas contextualizados.

CMCCT

MAB2.2.4 Realiza clculos nos que interveen potencias de expoente natural e aplica as regras bsicas
das operacins con potencias.

CMCCT

MAB2.2.5 Calcula e interpreta axeitadamente o oposto CMCCT

e o valor absoluto dun nmero enteiro comprendendo
o seu significado e contextualizando o en problemas
da vida real.
MAB2.2.6 Realiza operacins de redondeo e truncamento de nmeros decimais coecendo o grao de
aproximacin e aplcao a casos concretos.

CMCCT

MAB2.2.7 Realiza operacins de conversin entre

nmeros decimais e fraccionarios, acha fraccins
equivalentes e simplifica fraccins, para aplicalo na
resolucin de problemas.

CMCCT

MAB2.2.8 Utiliza a notacin cientfica, valora o seu uso CMCCT

para simplificar clculos e representar nmeros moi
grandes.
e
f

B2.8. Xerarqua das operacins.

B2.3. Desenvolver, en casos sinxelos, a competencia MAB2.3.1. Realiza operacins combinadas entre
CMCCT
no uso de operacins combinadas como sntese da
nmeros enteiros, decimais e fraccionarios, con efica B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o
secuencia de operacins aritmticas, aplicando correccia, ben mediante o clculo mental, algoritmos de lapis
clculo mental, para o clculo aproximado e para o
tamente a xerarqua das operacins ou estratexias de
e papel, calculadora ou medios tecnolxicos utilizando
clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.
a notacin mis axeitada e respectando a xerarqua
clculo mental.
das operacins.

e
f

B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o

B2.4. Elixir a forma de clculo apropiada (mental,
clculo mental, para o clculo aproximado e para o
escrita ou con calculadora), usando diferentes estratexias que permitan simplificar as operacins con nmeclculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.
ros enteiros, fraccins, decimais e porcentaxes e esti-

Pxina 393 de 913

MAB2.4.1 Desenvolve estratexias de clculo mental

para realizar clculos exactos ou aproximados valorando a precisin esixida na operacin ou no problema.

CMCCT

Matemticas. 1 de ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

mando a coherencia e precisin dos resultados obtidos.

MAB2.4.2 Realiza clculos con nmeros naturais,
enteiros, fraccionarios e decimais decidindo a forma
mis axeitada (mental, escrita ou con calculadora),
coherente e precisa.

CMCCT

e
f
g
h

B2.15. Clculos con porcentaxes (mental, manual,

calculadora). Aumentos e diminucins porcentuais.
B2.16. Razn, proporcin e taxa. Taxa unitaria. Factores de conversin. Magnitudes directamente proporcionais. Constante de proporcionalidade.
B2.17. Resolucin de problemas nos que intervea a
proporcionalidade directa ou variacins porcentuais.
Reparticin directamente proporcional.

B2.5. Utilizar diferentes estratexias (emprego de

MAB2.5.1 Identifica e discrimina relacins de proportboas, obtencin e uso da constante de proporcionacionalidade numrica (como o factor de conversin ou
lidade, reducin unidade, etc.) para obter elementos
clculo de porcentaxes) e emprgaas para resolver
descoecidos nun problema a partir doutros coecidos
problemas en situacins cotis.
en situacins da vida real nas que existan variacins
porcentuais e magnitudes directamente proporcionais.

CMCCT

e
f
g
h

B2.18. Iniciacin linguaxe alxbrica.

B2.19. Traducin de expresins da linguaxe coti, que
representen situacins reais, ao alxbrico e viceversa.
B2.20. Significados e propiedades dos nmeros en
contextos diferentes ao do clculo: nmeros triangulares, cadrados, pentagonais, etc.
B2.21. A linguaxe alxbrica para xeneralizar propiedades e simbolizar relacins. Obtencin de frmulas e
termos xerais baseada na observacin de pautas e
regularidades. Valor numrico dunha expresin alxbrica.

B2.6. Analizar procesos numricos cambiantes,

identificando os patrns e leis xerais que os rexen,
utilizando a linguaxe alxbrica para expresalos, comunicalos, e realizar predicins sobre o seu comportamento ao modificar as variables, e operar con expresins alxbricas.

MAB2.6.1 Describe situacins ou enunciados que

dependen de cantidades variables ou descoecidas e
secuencias lxicas ou regularidades, mediante expresins alxbricas, e opera con elas.

CMCCT

B2.22. Ecuacins de primeiro grao cunha incgnita

(mtodos alxbrico e grfico). Resolucin. Interpretacin das solucins. Ecuacins sen solucin. Resolucin de problemas.

B2.7. Utilizar a linguaxe alxbrica para simbolizar e

resolver problemas mediante a formulacin de ecuacins de primeiro grao, aplicando para a sa resolucin mtodos alxbricos ou grficos e contrastando os
resultados obtidos.

MAB2.7.1 Comproba, dada unha ecuacin, se un

nmero solucin desta.

CMCCT

MAB2.7.2 Formula alxebricamente unha situacin da

vida real mediante ecuacins de primeiro grao, reslvea e interpreta o resultado obtido.

CMCCT

f
h

MAB2.6.2 Identifica propiedades e leis xerais a partir

CMCCT
do estudo de procesos numricos recorrentes ou cambiantes, exprsaas mediante a linguaxe alxbrica e
utilzaas para facer predicins.

Bloque 3. Xeometra
f
h

B3.1. Elementos bsicos da xeometra do plano.

Relacins e propiedades de figuras no plano: Paralelismo e perpendicularidade.
B3.2. ngulos e as sas relacins.
B3.3. Construcins xeomtricas sinxelas: mediatriz,
bisectriz. Propiedades.
B3.4. Figuras planas elementais: tringulo, cadrado,

B3.1. Recoecer e describir figuras planas, os seus

MAB3.1.1 Recoece e describe as propiedades
CMCCT
elementos e propiedades caractersticas para clasificacaractersticas dos polgonos regulares: ngulos intelas, identificar situacins, describir o contexto fsico, e
riores, ngulos centrais, diagonais, apotema, simetras,
abordar problemas da vida coti.
etc.
MAB3.1.2 Define os elementos caractersticos dos
tringulos, trazando estes e coecendo a propiedade
comn a cada un deles, e clasifcaos atendendo tanto

Pxina 394 de 913

CMCCT

Matemticas. 1 de ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

figuras poligonais.
B3.5. Clasificacin de tringulos e cuadrilteros.
Propiedades e relacins.

Estndares de aprendizaxe
aos seus lados coma aos seus ngulos.

MAB3.1.3 Clasifica os cuadrilteros e paralelogramos CMCCT

atendendo ao paralelismo entre os seus lados opostos
e coecendo as sas propiedades referentes a ngulos, lados e diagonais.
MAB3.1.4 Identifica as propiedades xeomtricas que
caracterizan os puntos da circunferencia e o crculo.

e
f

B3.6. Medida e clculo de ngulos de figuras planas.

B3.7. Clculo de reas e permetros de figuras planas.
Clculo de reas por descomposicin en figuras simples.
B3.8. Circunferencia, crculo, arcos e sectores circulares.

Competencias clave

CMCCT

B3.2. Utilizar estratexias, ferramentas tecnolxicas e

MAB3.2.1. Resolve problemas relacionados con
CMCCT
tcnicas simples da xeometra analtica plana para a
distancias, permetros, superficies e ngulos de figuras
resolucin de problemas de permetros, reas e nguplanas, en contextos da vida real, utilizando as ferralos de figuras planas, utilizando a linguaxe matemtica
mentas tecnolxicas e as tcnicas xeomtricas mis
axeitada expresar o procedemento seguido na resoluapropiadas.
cin.

MAB3.2.2. Calcula a lonxitude da circunferencia, a

CMCCT
rea do crculo, a lonxitude dun arco e a rea dun sector circular, e aplcaas para resolver problemas xeomtricos.

e
f

B3.9. Poliedros e corpos de revolucin. Elementos

caractersticos, clasificacin. reas e volumes.

B3.3. Analizar distintos corpos xeomtricos (cubos,

ortoedros, prismas, pirmides, cilindros, conos e esferas) e identificar os seus elementos caractersticos
(vrtices, arestas, caras, desenvolvementos planos,
seccins ao cortar con planos, corpos obtidos mediante seccins, simetras, etc.).

MAB3.3.1. Analiza e identifica as caractersticas de

distintos corpos xeomtricos, utilizando a linguaxe xeomtrica axeitada.

CMCCT

MAB3.3.2. Constre seccins sinxelas dos corpos

CMCCT
xeomtricos, a partir de cortes con planos, mentalmente e utilizando os medios tecnolxicos axeitados.
MAB3.3.3. Identifica os corpos xeomtricos a partir dos CMCCT
seus desenvolvementos planos e reciprocamente.

e
f
j
l

B3.10. Propiedades, regularidades e relacins dos

B3.4. Resolver problemas que leven consigo o clculo
poliedros. Clculo de lonxitudes, superficies e volumes
de lonxitudes, superficies e volumes do mundo fsico,
utilizando propiedades, regularidades e relacins dos
do mundo fsico.
poliedros.
B3.11. Uso de ferramentas informticas para estudar
formas, configuracins e relacins xeomtricas.

MAB3.4.1. Resolve problemas da realidade mediante o CMCCT

clculo de reas e volumes de corpos xeomtricos,
utilizando as linguaxes xeomtrica e alxbrica axeitadas.

Bloque 4. Funcins
f

B4.1. Coordenadas cartesianas: representacin e

identificacin de puntos nun sistema de eixes coorde-

B4.1. Coecer, manexar e interpretar o sistema de

coordenadas cartesianas.

Pxina 395 de 913

MAB4.1.1. Localiza puntos no plano a partir das sas

coordenadas e nomea puntos do plano escribindo as

CMCCT

Matemticas. 1 de ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

nados.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sas coordenadas.

B4.2. O concepto de funcin: Variable dependente e

B4.2. Manexar as distintas formas de presentar unha
MAB4.2.1. Pasa dunhas formas de representacin
independente. Formas de presentacin (linguaxe habifuncin : linguaxe habitual, tboa numrica, grfica e
dunha funcin a outras e elixe a mis adecuada en
ecuacin, pasando dunhas formas a outras e elixindo a
tual, tboa, grfica, frmula).
funcin do contexto.
mellor delas en funcin do contexto.

CMCCT

B4.2. O concepto de funcin: Variable dependente e

B4.3. Comprender o concepto de funcin.
independente. Formas de presentacin (linguaxe habitual, tboa, grfica, frmula).

MAB4.3.1. Recoece se unha grfica representa ou

non unha funcin.

CMCCT

B4.3. Funcins lineais. Clculo, interpretacin e

identificacin da pendente da recta. Representacins
da recta a partir da ecuacin e obtencin da ecuacin
a partir dunha recta.
B4.4. Utilizacin de calculadoras grficas e software
especfico para a construcin e interpretacin de grficas.

MAB4.4.1. Recoece e representa unha funcin lineal CMCCT

a partir da ecuacin ou dunha tboa de valores, e obtn a pendente da recta correspondente.

b
e
f
g
h

B4.4. Recoecer, representar e analizar as funcins

lineais, utilizndoas para resolver problemas.

MAB4.4.2. Obtn a ecuacin dunha recta a partir da

grfica ou tboa de valores.

CMCCT

MAB4.4.3. Escribe a ecuacin correspondente

relacin lineal existente entre das magnitudes e represntaa.

CMCCT

MAB4.4.4. Estuda situacins reais sinxelas e, apoin- CMCCT

dose en recursos tecnolxicos, identifica o modelo matemtico funcional (lineal ou afn) mis axeitado para
explicalas e realiza predicins e simulacins sobre o
seu comportamento.
Bloque 5. Estatstica e probabilidade

a
b
c
d
e
f
g
h
k

B5.1. Poboacin e individuo. Mostra. Variables estats- B5.1. Formular preguntas axeitadas para coecer as
MAB5.1.1 Comprende o significado de poboacin,
caractersticas de interese dunha poboacin e recoller,
mostra e individuo dende o punto de vista da estatstiticas.
organizar e presentar datos relevantes para respondeca, entende que as mostras se empregan para obter
B5.2. Variables cualitativas e cuantitativas.
las, utilizando os mtodos estatsticos apropiados e as
informacin da poboacin cando son representativas,
B5.3. Frecuencias absolutas, relativas e acumuladas.
ferramentas axeitadas, organizando os datos en tboe aplcaos a casos concretos.
B5.4. Organizacin en tboas de datos recollidos
as e construndo grficas, calculando os parmetros
nunha experiencia.
relevantes e obtendo conclusins razoables a partir
MAB5.1.2. Recoece e propn exemplos de distintos
B5.5. Diagramas de barras, e de sectores. Polgonos
dos resultados obtidos.
tipos de variables estatsticas, tanto cualitativas coma
de frecuencias.
cuantitativas.
B5.6. Medidas de tendencia central.
MAB5.1.3. Organiza datos, obtidos dunha poboacin
de variables cualitativas ou cuantitativas en tboas,
calcula e interpreta as sas frecuencias absolutas,
relativas, e acumuladas; e represntaos graficamente.
MAB5.1.4. Calcula a media aritmtica, a mediana

Pxina 396 de 913

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CMCCT

Matemticas. 1 de ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

(intervalo mediano), a moda (intervalo modal), emprgaos para interpretar un conxunto de datos elixindo o
mais axeitado, e para resolver problemas.

e
f
h

e
f
h

b
f
h

MAB5.1.5. Interpreta grficos estatsticos sinxelos

recollidos en medios de comunicacin e outros mbitos da vida coti.

CMCCT

MAB5.2.1. Emprega a calculadora e ferramentas

tecnolxicas para organizar datos, xerar grficos estatsticos e calcular as medidas de tendencia central.

CMCCT

MAB5.2.2. Utiliza as tecnoloxas da informacin e da

comunicacin para comunicar informacin resumida e
relevante sobre unha variable estatstica analizada.

CMCCT

B5.8. Fenmenos deterministas e aleatorios.

B5.9. Formulacin de conxecturas sobre o comportamento de fenmenos aleatorios sinxelos e deseo de
experiencias para a sa comprobacin.
B5.10. Frecuencia relativa dun suceso e a sa aproximacin probabilidade mediante a simulacin ou experimentacin.

B5.3. Diferenciar os fenmenos deterministas dos

MAB5.3.1. Identifica os experimentos aleatorios e
aleatorios, valorando a posibilidade que ofrecen as
distngueos dos deterministas.
matemticas para analizar e facer predicins razoables
acerca do comportamento dos aleatorios a partir das
MAB5.3.2. Calcula a frecuencia relativa dun suceso
regularidades obtidas ao repetir un nmero significatimediante a experimentacin.
vo de veces a experiencia aleatoria, ou o clculo da
sa probabilidade.
MAB5.3.3. Realiza predicins sobre un fenmeno
aleatorio a partir do clculo exacto da sa probabilidade ou a aproximacin desta mediante a experimentacin.

CMCCT

B5.11. Sucesos elementais equiprobables e non

equiprobables.
B5.12. Espazo mostral en experimentos sinxelos.
Tboas e diagramas de rbore sinxelos.
B5.13. Clculo de probabilidades mediante a regra de
Laplace en experimentos sinxelos.

B5.4. Inducir a nocin de probabilidade a partir do

concepto de frecuencia relativa e como medida de incerteza asociada aos fenmenos aleatorios, sexa ou
non posible a experimentacin.

B5.4. Organizacin en tboas de datos recollidos

B5.2. Utilizar ferramentas tecnolxicas para organizar
datos, xerar grficas estatsticas, calcular parmetros
nunha experiencia.
relevantes e comunicar os resultados obtidos que res B5.5. Diagramas de barras, e de sectores. Polgonos
pondan s preguntas formuladas previamente sobre a
de frecuencias.
situacin estudada.
B5.6. Medidas de tendencia central.
B5.7. Utilizacin de calculadoras e ferramentas tecnolxicas para o tratamento de datos, creacin e interpretacin de grficos e elaboracin de informes.

2 de ESO
Matemticas. 2 ESO

Pxina 397 de 913

CMCCT
CMCCT

MAB5.4.1 Describe experimentos aleatorios sinxelos e CMCCT

enumera todos os resultados posibles, apoindose en
tboas, recontos ou diagramas en rbore sinxelos.
MAB5.4.2 Distingue entre sucesos elementais equiprobables e non equiprobables.

CMCCT

MAB5.4.3 Calcula a probabilidade de sucesos asociados a experimentos sinxelos mediante a regra de Laplace, e a expresa en forma de fraccin e como porcentaxe.

CMCCT

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en matemticas

f
h

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

resolucin de problemas.

E
f
h

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica: B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias de
uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbrica,
resolucin de problemas, realizando os clculos necesaetc.), reformulacin do problema, resolver subproblerios e comprobando as solucins obtidas.
mas, reconto exhaustivo, empezar por casos particulares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.
B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das
operacins utilizadas, asignacin de unidades aos resultados, comprobacin e interpretacin das solucins
no contexto da situacin, busca doutras formas de resolucin, etc.

b
e
f
g
h

b
e
f

B1.1. Expresar verbalmente, de forma razoada o proceso seguido na resolucin dun problema.

MAB1.1.1. Expresa verbalmente, de forma razoada, o

CCL
proceso seguido na resolucin dun problema, co rigor e CMCCT
a precisin axeitada.
MAB1.2.1. Analiza e comprende o enunciado dos
problemas (datos, relacins entre os datos, contexto do
problema).

CMCCT

MAB1.2.2. Valora a informacin dun enunciado e

relacinaa co nmero de solucins do problema.

CMCCT

MAB1.2.3. Realiza estimacins e elabora conxecturas

sobre os resultados dos problemas a resolver, valorando a sa utilidade e eficacia.

CMCCT

MAB1.2.4. Utiliza estratexias heursticas e procesos de

razoamento na resolucin de problemas, reflexionando
sobre o proceso de resolucin de problemas.

CMCCT
CAA

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica: B1.3. Describir e analizar situacins de cambio, para
MAB1.3.1. Identifica patrns, regularidades e leis
CMCCT
uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbrica,
encontrar patrns, regularidades e leis matemticas, en
matemticas en situacins de cambio, en contextos
CCEC
etc.), reformulacin do problema, resolver subproblecontextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatstinumricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e promas, reconto exhaustivo, empezar por casos particulacos e probabilsticos, valorando a sa utilidade para facer
babilsticos.
res sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.
predicins.
MAB1.3.2. Utiliza as leis matemticas encontradas para CMCCT
B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins
realizar simulacins e predicins sobre os resultados
matemticas escolares, en contextos numricos, xeoesperables, valorando a sa eficacia e idoneidade.
mtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin
dos informes correspondentes.
B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das
B1.4. Afondar en problemas resoltos formulando pequeoperacins utilizadas, asignacin de unidades aos renas variacins nos datos, outras preguntas, outros consultados, comprobacin e interpretacin das solucins
textos, etc.
no contexto da situacin, busca doutras formas de resolucin, etc.

MAB1.4.1. Afonda nos problemas unha vez resoltos:

revisando o proceso de resolucin e os pasos e ideas
importantes, analizando a coherencia da solucin ou
buscando outras formas de resolucin.

CMCCT

MAB1.4.2. Formlase novos problemas, a partir dun

CMCCT
resolto: variando os datos, propoendo novas pregun CAA
tas, resolvendo outros problemas parecidos, formulando
casos particulares ou mis xerais de interese, establecendo conexins entre o problema e a realidade.
b
f
h

B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins

B1.5. Elaborar e presentar informes sobre o proceso,
matemticas escolares, en contextos numricos, xeoresultados e conclusins obtidas nos procesos de invesmtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
tigacin.
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin
dos informes correspondentes.

Pxina 398 de 913

MAB1.5.1. Expn e argumenta o proceso seguido

ademais das conclusins obtidas, utilizando distintas
linguaxes: alxbrico, grfico, xeomtrico e estatsticoprobabilstico.

CCL
CMCCT

Matemticas. 2 ESO
Obxectivos

a
b
c
d
e
f
g

Contidos
B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
matemticos, de xeito individual e en equipo.

Criterios de avaliacin
B1.6. Desenvolver procesos de matematizacin en
contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
funcionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da
identificacin de situacins problemticas da realidade.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MAB1.6.1. Identifica situacins problemticas da

realidade, susceptibles de conter problemas de interese.

CMCCT
CSC

MAB1.6.2. Establece conexins entre un problema do

mundo real e o mundo matemtico, identificando o problema ou problemas matemticos que subxacen nel e
os coecementos matemticos necesarios.

CMCCT
CSIEE

MAB1.6.3. Usa, elabora ou constre modelos matemticos sinxelos que permitan a resolucin dun problema
ou problemas dentro do campo das matemticas.

CMCCT

MAB1.6.4. Interpreta a solucin matemtica do problema no contexto da realidade.

CMCCT

MAB1.6.5. Realiza simulacins e predicins, no contex- CMCCT

to real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos
modelos, propoendo melloras que aumenten a sa
eficacia.
e
f
g

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.7. Valorar a modelizacin matemtica como un

recurso para resolver problemas da realidade coti, avaliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou
construdos.

MAB1.7.1. Reflexiona sobre o proceso, obtn conclusins sobre el e os seus resultados, valorando outras
opinins.

CMCCT
CAA
CSC

a
b
c
d
e
f
g
j
k
l

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.8. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais

inherentes ao quefacer matemtico.

MAB1.8.1. Desenvolve actitudes axeitadas para o

traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexibilidade e aceptacin da crtica razoada.

CMCCT
CSC
CSIEE

MAB1.8.2. Formlase a resolucin de retos e proble CMCCT

mas coa precisin, esmero e interese axeitados ao nivel
educativo e dificultade da situacin.
MAB1.8.3. Distingue entre problemas e exercicios e
adopta a actitude axeitada para cada caso.

CMCCT

MAB1.8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade e

indagacin, xunto con hbitos de formular/se preguntas
e buscar respostas axeitadas, tanto no estudo dos conceptos coma na resolucin de problemas.

CMCCT
CAA
CCEC

MAB1.8.5. Desenvolve habilidades sociais de coopera- CMCCT

cin e traballo en equipo.
CSIEE
CSC

Pxina 399 de 913

Matemticas. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
g

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desen- B1.9. Superar bloqueos e inseguridades ante a resoluvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades procin de situacins descoecidas.
pias do traballo cientfico.

MAB1.9.1. Toma decisins nos procesos de resolucin CMCCT

de problemas, de investigacin e de matematizacin ou CSIEE
de modelizacin, valorando as consecuencias destas e
a sa conveniencia pola sa sinxeleza e utilidade.

b
g

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desen- B1.10. Reflexionar sobre as decisins tomadas, aprenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades prodendo diso para situacins similares futuras.
pias do traballo cientfico.

MAB1.10.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e

os procesos desenvolvidos, valorando a potencia e sinxeleza das ideas claves, aprendendo para situacins
futuras similares.

CMCCT
CAA

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.11. Empregar as ferramentas tecnolxicas axeitadas,
de forma autnoma, realizando clculos numricos, alxaprendizaxe para:
bricos ou estatsticos, facendo representacins grficas,
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
recreando situacins matemticas mediante simulacins
A elaboracin e creacin de representacins grficas
ou analizando con sentido crtico situacins diversas que
de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
axuden comprensin de conceptos matemticos ou
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
resolucin de problemas.
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos
de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

MAB1.11.1. Selecciona ferramentas tecnolxicas

axeitadas e utilzaas para a realizacin de clculos numricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificultade
destes impide ou non aconsella facelos manualmente.

CMCCT
CD

b
e
f
g

a
b
e
f
g

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.12. Utilizar as tecnoloxas da informacin e a comunicacin de modo habitual no proceso de aprendizaxe,
aprendizaxe para:
buscando, analizando e seleccionando informacin rele A recollida ordenada e a organizacin de datos;
vante en Internet ou noutras fontes, elaborando docu A elaboracin e creacin de representacins grficas
mentos propios, facendo exposicins e argumentacins
de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
destes e compartindo estes en mbitos apropiados para
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
facilitar a interaccin.
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos
de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;

Pxina 400 de 913

MAB1.11.2. Utiliza medios tecnolxicos para facer

CMCCT
representacins grficas de funcins con expresins
alxbricas complexas e extraer informacin cualitativa e
cuantitativa sobre elas.
MAB1.11.3. Desea representacins grficas para
explicar o proceso seguido na solucin de problemas,
mediante a utilizacin de medios tecnolxicos.

CMCCT

MAB1.11.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos

con ferramentas tecnolxicas interactivas para mostrar,
analizar e comprender propiedades xeomtricas.

CMCCT

MAB1.11.5. Utiliza medios tecnolxicos para o tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer informacin e elaborar conclusins.

CMCCT

MAB1.12.1. Elabora documentos dixitais propios (texto, CD

presentacin, imaxe, vdeo, son,), como resultado do CCL
proceso de busca, anlise e seleccin de informacin
relevante, coa ferramenta tecnolxica axeitada e comprteos para a sa discusin ou difusin.
MAB1.12.2. Utiliza os recursos creados para apoiar a
exposicin oral dos contidos traballados na aula.

CCL

MAB1.12.3. Usa axeitadamente os medios tecnolxicos CD

para estruturar e mellorar o seu proceso de aprendizaxe CAA
recollendo a informacin das actividades, analizando
puntos fortes e dbiles do seu proceso acadmico e
establecendo pautas de mellora.

Matemticas. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Estndares de aprendizaxe
MAB1.12.4. Emprega ferramentas tecnolxicas para
compartir ideas e tarefas.

Competencias clave
CD
CSC
CSIEE

Bloque 2. Nmeros e lxebra

b
e
f
g
h

e
f
g
h

B2.1. Nmeros enteiros. Representacin, ordenacin na B2.1. Utilizar nmeros naturais, enteiros, fraccionarios,
recta numrica e operacins. Operacins con calculadecimais e porcentaxes sinxelas, as sas operacins e
propiedades para recoller, transformar e intercambiar
dora.
informacin e resolver problemas relacionados coa vida
ou outros medios tecnolxicos.
diaria.
B2.2. Fraccins en mbitos cotins. Fraccins equivalentes. Comparacin de fraccins. Representacin, ordenacin e operacins.
B2.3. Nmeros decimais. Representacin, ordenacin e
operacins.
B2.4. Relacin entre fraccins e decimais. Conversin e
operacins.
B2.5. Potencias de nmeros enteiros e fraccionarios
con expoente natural. Operacins.
B2.6. Potencias de base 10. Utilizacin da notacin
cientfica para representar nmeros grandes.
B2.7. Cadrados perfectos. Races cadradas. Estimacin
e obtencin de races aproximadas.
B2.8. Xerarqua das operacins.
B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o
clculo mental, para o clculo aproximado e para o clculo con calculadora.

MAB2.1.1. Identifica os distintos tipos de nmeros

CMCCT
(naturais, enteiros, fraccionarios e decimais) e utilzaos
para representar, ordenar e interpretar axeitadamente a
informacin cuantitativa.
MAB2.1.2. Calcula o valor de expresins numricas de
distintos tipos de nmeros mediante as operacins elementais e as potencias de expoente natural aplicando
correctamente a xerarqua das operacins.

MAB2.1.3. Emprega axeitadamente os distintos tipos de CMCCT

nmeros e as sas operacins, para resolver problemas
cotins contextualizados, representando e interpretando
mediante medios tecnolxicos, cando sexa necesario,
os resultados obtidos.

B2.1. Nmeros enteiros. Representacin, ordenacin na B2.2. Coecer e utilizar propiedades e novos significados MAB2.2.1 Realiza clculos nos que interveen potenrecta numrica e operacins. Operacins con calculados nmeros en contextos de paridade, divisibilidade e
cias de expoente natural e aplica as regras bsicas
operacins elementais, mellorando as a comprensin do
dora.
das operacins con potencias.
concepto e dos tipos de nmeros.
B2.2. Fraccins en mbitos cotins. Fraccins equiva MAB2.2.2 Realiza operacins de conversin entre
lentes. Comparacin de fraccins. Representacin, ornmeros decimais e fraccionarios, acha fraccins equidenacin e operacins.
valentes e simplifica fraccins, para aplicalo na resolu B2.3. Nmeros decimais. Representacin, ordenacin e
cin de problemas.
operacins.
B2.4. Relacin entre fraccins e decimais. Conversin e
MAB2.2.3 Utiliza a notacin cientfica, valora o seu uso
operacins.
para simplificar clculos e representar nmeros moi
B2.5. Potencias de nmeros enteiros e fraccionarios
grandes.
con expoente natural. Operacins.
B2.6. Potencias de base 10. Utilizacin da notacin
cientfica para representar nmeros grandes.
B2.7. Cadrados perfectos. Races cadradas. Estimacin

Pxina 401 de 913

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CMCCT

Matemticas. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

e obtencin de races aproximadas.

B2.8. Xerarqua das operacins
B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o
clculo mental, para o clculo aproximado e para o clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos
e
f

B2.8. Xerarqua das operacins.

B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o
clculo mental, para o clculo aproximado e para o clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.

B2.3. Desenvolver, en casos sinxelos, a competencia no MAB2.3.1. Realiza operacins combinadas entre
CMCCT
uso de operacins combinadas como sntese da secuennmeros enteiros, decimais e fraccionarios, con eficacia de operacins aritmticas, aplicando correctamente a
cia, ben mediante o clculo mental, algoritmos de lapis
xerarqua das operacins ou estratexias de clculo mene papel, calculadora ou medios tecnolxicos utilizando a
notacin mis axeitada e respectando a xerarqua das
tal.
operacins.

e
f

B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o

clculo mental, para o clculo aproximado e para o clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.

B2.4. Elixir a forma de clculo apropiada (mental, escrita

ou con calculadora), usando diferentes estratexias que
permitan simplificar as operacins con nmeros enteiros,
fraccins, decimais e porcentaxes e estimando a coherencia e precisin dos resultados obtidos.

e
f
g
h

e
f
g
h

MAB2.4.1 Desenvolve estratexias de clculo mental

para realizar clculos exactos ou aproximados valorando a precisin esixida na operacin ou no problema.

CMCCT

MAB2.4.2 Realiza clculos con nmeros naturais,

enteiros, fraccionarios e decimais decidindo a forma
mis axeitada (mental, escrita ou con calculadora), coherente e precisa.

CMCCT

B2.10. Clculos con porcentaxes (mental, manual,

B2.5. Utilizar diferentes estratexias (emprego de tboas,
obtencin e uso da constante de proporcionalidade, recalculadora). Aumentos e diminucins porcentuais.
ducin unidade, etc.) para obter elementos descoeci B2.11. Razn, proporcin e taxa.Taxa unitaria. Factores
dos nun problema a partir doutros coecidos en situade conversin. Magnitudes directa e inversamente procins da vida real nas que existan variacins porcentuais
porcionais. Constante de proporcionalidade.
e magnitudes directa ou inversamente proporcionais.
B2.12. Resolucin de problemas nos que intervea a
proporcionalidade directa ou inversa ou variacins porcentuais. Reparticins directa e inversamente proporcionais

MAB2.5.1 Identifica e discrimina relacins de proporcio- CMCCT

nalidade numrica (como o factor de conversin ou clculo de porcentaxes) e emprgaas para resolver problemas en situacins cotis.
MAB2.5.2 Analiza situacins sinxelas e recoece que
interveen magnitudes que non son directa nin inversamente proporcionais.

CMCCT

B2.13. Traducin de expresins da linguaxe coti, que

representen situacins reais, ao alxbrico e viceversa.
B2.14. Significados e propiedades dos nmeros en
contextos diferentes ao do clculo: nmeros triangulares, cadrados, pentagonais, etc.
B2.15. A linguaxe alxbrica para xeneralizar propiedades e simbolizar relacins. Obtencin de frmulas e
termos xerais baseada na observacin de pautas e
regularidades. Valor numrico dunha expresin alxbrica.
B2.16. Operacins con expresins alxbricas sinxelas.
Transformacin e equivalencias. Identidades. Operacins con polinomios en casos sinxelos.

MAB2.6.1 Describe situacins ou enunciados que

dependen de cantidades variables ou descoecidas e
secuencias lxicas ou regularidades, mediante expresins alxbricas, e opera con elas.

CMCCT

B2.6. Analizar procesos numricos cambiantes, identificando os patrns e leis xerais que os rexen, utilizando a
linguaxe alxbrica para expresalos, comunicalos, e realizar predicins sobre o seu comportamento ao modificar
as variables, e operar con expresins alxbricas.

MAB2.6.2 Identifica propiedades e leis xerais a partir do CMCCT

estudo de procesos numricos recorrentes ou cambiantes, exprsaas mediante a linguaxe alxbrica e utilzaas
para facer predicins.
MAB2.6.3 Utiliza as identidades alxbricas notables e
CMCCT
as propiedades das operacins para transformar expresins alxbricas.

Pxina 402 de 913

Matemticas. 2 ESO
Obxectivos
f
h

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B2.17. Ecuacins de primeiro grao cunha incgnita e de B2.7. Utilizar a linguaxe alxbrica para simbolizar e
MAB2.7.1 Comproba, dada unha ecuacin (ou un
CMCCT
segundo grao cunha incgnita. Resolucin por distintos
resolver problemas mediante a formulacin de ecuacins
sistema), se un nmero (ou nmeros) (son) solucin
mtodos. Interpretacin das solucins. Ecuacins sen
de primeiro, segundo grao e sistemas de ecuacins, aplidesta.
cando para a sa resolucin mtodos alxbricos ou grfisolucin. Resolucin de problemas.
cos e contrastando os resultados obtidos.
MAB2.7.2 Formula alxebricamente unha situacin da
CMCCT
B2.18. Sistemas de das ecuacins lineais con das
vida real mediante ecuacins de primeiro e segundo
incgnitas. Mtodos alxbricos de resolucin e mtodo
grao, e sistemas de ecuacins lineais con das incgnigrfico. Resolucin de problemas.
tas, reslveas e interpreta o resultado obtido.
Bloque 3. Xeometra

f
h

B3.1. Tringulos rectngulos. O teorema de Pitgoras.

Xustificacin xeomtrica e aplicacins.

B3.1. Recoecer o significado aritmtico do Teorema de

Pitgoras (cadrados de nmeros, ternas pitagricas) e o
significado xeomtrico (reas de cadrados construdos
sobre os lados) e empregalo para resolver problemas
xeomtricos.

MAB3.1.1 Comprende os significados aritmtico e

xeomtrico do Teorema de Pitgoras e utilzaos para a
busca de ternas pitagricas ou a comprobacin do teorema construndo outros polgonos sobre os lados do
tringulo rectngulo.

CMCCT

MAB3.1.2 Aplica o teorema de Pitgoras para calcular CMCCT

lonxitudes descoecidas na resolucin de tringulos e
reas de polgonos regulares, en contextos xeomtricos
ou en contextos reais
e
f

B3.2. Semellanza: figuras semellantes. Criterios de

semellanza. Razn de semellanza e escala. Razn entre lonxitudes, reas e volumes de corpos semellantes.

B3.2. Analizar e identificar figuras semellantes, calculando a escala ou razn de semellanza e a razn entre lonxitudes, reas e volumes de corpos semellantes.

MAB3.2.1 Recoece figuras semellantes e calcula a

CMCCT
razn de semellanza e a razn de superficies e volumes
de figuras semellantes.
MAB3.2.2 Utiliza a escala para resolver problemas da
vida coti sobre planos, mapas e outros contextos de
semellanza.

e
f

e
f
j
l

B3.3. Poliedros e corpos de revolucin. Elementos

caractersticos, clasificacin. reas e volumes.

B3.4. Propiedades, regularidades e relacins dos

poliedros. Clculo de lonxitudes, superficies e volumes
do mundo fsico.
B3.5. Uso de ferramentas informticas para estudar

CMCCT

B3.3. Analizar distintos corpos xeomtricos (cubos,

MAB3.3.1 Analiza e identifica as caractersticas de
CMCCT
ortoedros, prismas, pirmides, cilindros, conos e esferas)
distintos corpos xeomtricos, utilizando a linguaxe xeoe identificar os seus elementos caractersticos (vrtices,
mtrica axeitada.
arestas, caras, desenvolvementos planos, seccins ao
cortar con planos, corpos obtidos mediante seccins,
MAB3.3.2 Constre seccins sinxelas dos corpos
CMCCT
simetras, etc.).
xeomtricos, a partir de cortes con planos, mentalmente
e utilizando os medios tecnolxicos axeitados.
MAB3.3.3 Identifica os corpos xeomtricos a partir dos
seus desenvolvementos planos e reciprocamente.

CMCCT

B3.4. Resolver problemas que leven consigo o clculo de MAB3.4.1 Resolve problemas da realidade mediante o
lonxitudes, superficies e volumes do mundo fsico, utiliclculo de reas e volumes de corpos xeomtricos, utizando propiedades, regularidades e relacins dos polielizando as linguaxes xeomtrica e alxbrica axeitadas.
dros.

CMCCT

Pxina 403 de 913

Matemticas. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

formas, configuracins e relacins xeomtricas.

Bloque 4. Funcins
f

B4.1. O concepto de funcin: Variable dependente e

independente. Formas de presentacin (linguaxe habitual, tboa, grfica, frmula). Crecemento e decrecemento. Continuidade e descontinuidade. Cortes cos
eixes. Mximos e mnimos relativos. Anlise e comparacin de grficas.

B4.1. Manexar as distintas formas de presentar unha

funcin: linguaxe habitual, tboa numrica, grfica e
ecuacin, pasando dunhas formas a outras e elixindo a
mellor delas en funcin do contexto.

MAB4.1.1 Pasa dunhas formas de representacin

dunha funcin a outras e elixe a mis adecuada en funcin do contexto.

B4.1. O concepto de funcin: Variable dependente e

independente. Formas de presentacin (linguaxe habitual, tboa, grfica, frmula). Crecemento e decrecemento. Continuidade e descontinuidade. Cortes cos
eixes. Mximos e mnimos relativos. Anlise e comparacin de grficas.

B4.2. Comprender o concepto de funcin. Recoecer,

interpretar e analizar as grficas funcionais.

MAB4.2.1 Recoece se unha grfica representa ou non CMCCT

unha funcin.

B4.2. Funcins lineais. Clculo, interpretacin e identificacin da pendente da recta. Representacins da recta
a partir da ecuacin e obtencin da ecuacin a partir
dunha recta.
B4.4. Utilizacin de calculadoras grficas e software
especfico para a construcin e interpretacin de grficas.

B4.3. Recoecer, representar e analizar as funcins

lineais, utilizndoas para resolver problemas.

b
e
f
g
h

MAB4.2.2 Interpreta unha grfica e analzaa, recoecendo as sas propiedades mis caractersticas.

CMCCT

CMCCT

MAB4.3.1 Recoece e representa unha funcin lineal a CMCCT

partir da ecuacin ou dunha tboa de valores, e obtn a
pendente da recta correspondente.
MAB4.3.2 Obtn a ecuacin dunha recta a partir da
grfica ou tboa de valores.

CMCCT

MAB4.3.3 Escribe a ecuacin correspondente relacin CMCCT

lineal existente entre das magnitudes e represntaa.
MAB4.3.4 Estuda situacins reais sinxelas e, apoindo- CMCCT
se en recursos tecnolxicos, identifica o modelo matemtico funcional (lineal ou afn) mis axeitado para explicalas e realiza predicins e simulacins sobre o seu
comportamento.
Bloque 5. Estatstica e probabilidade

a
b
c
d
e
f
g
h

B5.1. Frecuencias absolutas, relativas e acumuladas.

B5.1. Formular preguntas axeitadas para coecer as
MAB5.1.1. Organiza datos, obtidos dunha poboacin de CMCCT
caractersticas de interese dunha poboacin e recoller,
variables cualitativas ou cuantitativas en tboas, calcula
B5.2. Organizacin en tboas de datos recollidos nunha
organizar e presentar datos relevantes para respondelas,
e interpreta as sas frecuencias absolutas, relativas, e
experiencia.
utilizando os mtodos estatsticos apropiados e as ferraacumuladas; e represntaos graficamente.
B5.3. Diagramas de barras, e de sectores. Polgonos de
mentas axeitadas, organizando os datos en tboas e
frecuencias, diagramas de caixa e bigotes
construndo grficas, calculando os parmetros relevan- MAB5.1.2. Calcula a media aritmtica, a mediana
CMCCT
B5.4. Medidas de tendencia central.
tes e obtendo conclusins razoables a partir dos resulta(intervalo mediano), a moda (intervalo modal), o rango e
B5.5. Medidas de dispersin.
dos obtidos.
os cuarts, elixindo o mais axeitado; emprgaos para
interpretar un conxunto de datos e para resolver problemas.

Pxina 404 de 913

Matemticas. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

e
f
h

B5.2. Organizacin en tboas de datos recollidos nunha B5.2. Utilizar ferramentas tecnolxicas para organizar
datos, xerar grficas estatsticas, calcular parmetros
experiencia.
relevantes e comunicar os resultados obtidos que res B5.3. Diagramas de barras, e de sectores. Polgonos de
pondan s preguntas formuladas previamente sobre a
frecuencias, diagramas de caixa e bigotes
situacin estudada.
B5.4. Medidas de tendencia central.
B5.5. Medidas de dispersin: Rango e cuarts, percorrido intercuarlico, varianza e desviacin tpica.
B5.6. Utilizacin de calculadoras e ferramentas tecnolxicas para o tratamento de datos, creacin e interpretacin de grficos e elaboracin de informes.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MAB5.1.3 Interpreta grficos estatsticos sinxelos

recollidos en medios de comunicacin e outros mbitos
da vida coti.

CMCCT

MAB5.2.1 Emprega a calculadora e ferramentas tecnolxicas para organizar datos, xerar grficos estatsticos
e calcular as medidas de tendencia central, o rango e
os cuarts.

CMCCT

MAB5.2.2 Utiliza as tecnoloxas da informacin e da

comunicacin para comunicar informacin resumida e
relevante sobre unha variable estatstica analizada.

CMCCT

e
f
h

B5.7. Fenmenos deterministas e aleatorios.

B5.3. Diferenciar os fenmenos deterministas dos aleato- MAB5.3.1 Identifica os experimentos aleatorios e
CMCCT
rios, valorando a posibilidade que ofrecen as matemtidistngueos dos deterministas.
B5.8. Formulacin de conxecturas sobre o comportacas para analizar e facer predicins razoables acerca do
mento de fenmenos aleatorios sinxelos e deseo de
comportamento dos aleatorios a partir das regularidades MAB5.3.2 Calcula a frecuencia relativa dun suceso
CMCCT
experiencias para a sa comprobacin.
obtidas ao repetir un nmero significativo de veces a exmediante a experimentacin.
B5.9. Frecuencia relativa dun suceso e a sa aproximaperiencia aleatoria, ou o clculo da sa probabilidade.
cin probabilidade mediante a simulacin ou experi MAB5.3.3 Realiza predicins sobre un fenmeno
CMCCT
mentacin.
aleatorio a partir do clculo exacto da sa probabilidade
ou a aproximacin desta mediante a experimentacin.

b
f
h

B5.10. Sucesos elementais equiprobables e non equiprobables.

B5.11. Espazo mostral en experimentos sinxelos.
Tboas e diagramas de rbore sinxelos.
B5.12. Clculo de probabilidades mediante a regra de
Laplace en experimentos sinxelos.

B5.4. Inducir a nocin de probabilidade a partir do concepto de frecuencia relativa e como medida de incerteza
asociada aos fenmenos aleatorios, sexa ou non posible
a experimentacin.

MAB5.4.1 Describe experimentos aleatorios sinxelos e

enumera todos os resultados posibles, apoindose en
tboas, recontos ou diagramas en rbore sinxelos.

CMCCT

MAB5.4.2 Distingue entre sucesos elementais equiprobables e non equiprobables.

CMCCT

MAB5.4.3 Calcula a probabilidade de sucesos asocia CMCCT

dos a experimentos sinxelos mediante a regra de Laplace, e a expresa en forma de fraccin e como porcentaxe.

1 de bacharelato
Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Pxina 405 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en matemticas

e
i

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

resolucin de problemas.

B1.1.Expresar verbalmente, de forma razoada o proceso MA1B1.1.1. Expresa verbalmente, de forma razoada, o
proceso seguido na resolucin dun problema, co rigor e
seguido na resolucin dun problema.
a precisin axeitados.

i
j

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias de
resolucin de problemas, realizando os clculos necesaresolucin de problemas.
rios e comprobando as solucins obtidas.
B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica:
Relacin con outros problemas coecidos.
Modificacin de variables.
Supoer o problema resolto.
B1.3. Solucins e/ou resultados obtidos: coherencia das
solucins coa situacin, revisin sistemtica do proceso,
outras formas de resolucin, problemas parecidos, xeneralizacins e particularizacins interesantes.
B1.4. Iniciacin demostracin en matemticas: mtodos, razoamentos, linguaxes, etc.

CCL
CMCCT

MA1B1.2.1 . Analiza e comprende o enunciado a resolver ou demostrar (datos, relacins entre os datos, condicins, hiptese, coecementos matemticos necesarios, etc.).

CMCCT

MA1B1.2.2 . Valora a informacin dun enunciado e

relacinaa co nmero de solucins do problema.

CMCCT

MA1B1.2.3 . Realiza estimacins e elabora conxecturas CMCCT

sobre os resultados dos problemas a resolver, valorando
a sa utilidade e eficacia.
MA1B1.2.4 . Utiliza estratexias heursticas e procesos
de razoamento na resolucin de problemas.

CMCCT
CAA

MA1B1.2.5 . Reflexiona sobre o proceso de resolucin

de problemas.

CMCCT
CAA

d
i
j

B1.4. Iniciacin demostracin en matemticas: mtodos, razoamentos, linguaxes, etc.

B1.5. Mtodos de demostracin: reducin ao absurdo,
mtodo de inducin, contraexemplos, razoamentos encadeados, etc.
B1.6. Razoamento dedutivo e indutivo.
B1.7. Linguaxe grfica, alxbrica, outras formas de
representacin de argumentos.

B1.3. Realizar demostracins sinxelas de propiedades

ou teoremas relativos a contidos alxbricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos.

MA1B1.3.1 . Utiliza diferentes mtodos de demostracin CMCCT

en funcin do contexto matemtico e reflexiona sobre o
proceso de demostracin (estrutura, mtodo, linguaxe e
smbolos, pasos clave, etc.).

g
i

B1.6. Razoamento dedutivo e indutivo.

B1.7. Linguaxe grfica, alxbrica, outras formas de
representacin de argumentos.
B1.8. Elaboracin e presentacin oral e/ou escrita,
utilizando as ferramentas tecnolxicas axeitadas, de
informes cientficos sobre o proceso seguido na resolucin dun problema ou na demostracin dun resultado
matemtico.
B1.9. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de
aprendizaxe para:
A recollida ordenada e a organizacin de datos;

B1.4. Elaborar un informe cientfico escrito que sirva

para comunicar as ideas matemticas xurdidas na resolucin dun problema ou nunha demostracin, co rigor e
a precisin axeitados.

MA1B1.4.1. Usa a linguaxe, a notacin e os smbolos

matemticos axeitados ao contexto e situacin.

CMCCT

MA1B1.4.2 . Utiliza argumentos, xustificacins, explicacins e razoamentos explcitos e coherentes.

CMCTT

MA1B1.4.3 . Emprega as ferramentas tecnolxicas

axeitadas ao tipo de problema, situacin a resolver ou
propiedade ou teorema a demostrar, tanto na busca de
resultados como para a mellora da eficacia na comunicacin das ideas matemticas.

CMCCT
CD

Pxina 406 de 913

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

A elaboracin e creacin de representacins grficas

de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos
de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.
i
j
k

b
d
h
i
j
k
l

e
g
i

B1.10. Planificacin e realizacin de proxectos e investi- B1.5. Planificar axeitadamente o proceso de investigagacins matemticas a partir de contextos da realidade
cin, tendo en conta o contexto en que se desenvolve e
ou contextos do mundo das matemticas, de xeito indio problema de investigacin formulado.
vidual e en equipo.

MA1B1.5.1. Coece a estrutura do proceso de elaboracin dunha investigacin matemtica: problema de investigacin, estado da cuestin, obxectivos, hiptese,
metodoloxa, resultados, conclusins, etc.

CMCCT

MA1B1.5.2. Planifica axeitadamente o proceso de

investigacin, tendo en conta o contexto en que se desenvolve e o problema de investigacin formulado.

CMCCT
CSIEE

MA1B1.5.3. Afonda na resolucin dalgns problemas,

formulando novas preguntas, xeneralizando a situacin
ou os resultados, etc.

CMCCT

B1.4. Iniciacin demostracin en matemticas: mto- B1.6. Practicar estratexias para a xeracin de investiga- MA1B1.6.1. Xeneraliza e demostra propiedades de
cins matemticas, a partir de: a) a resolucin dun procontextos matemticos numricos, alxbricos, xeomtridos, razoamentos, linguaxes, etc.
blema e o afondamento posterior; b) a xeneralizacin de
cos, funcionais, estatsticos ou probabilsticos.
B1.5. Mtodos de demostracin: reducin ao absurdo,
propiedades e leis matemticas; c) Afondamento nalgn
mtodo de inducin, contraexemplos, razoamentos enmomento da historia das matemticas; concretando todo MA1B1.6.2. Busca conexins entre contextos da realicadeados, etc.
iso en contextos numricos, alxbricos, xeomtricos,
dade e do mundo das matemticas (a historia da huma B1.6. Razoamento dedutivo e indutivo.
funcionais, estatsticos ou probabilsticos.
nidade e a historia das matemticas; arte e matemti B1.7. Linguaxe grfica, alxbrica, outras formas de
cas; tecnoloxas e matemticas, ciencias experimentais
representacin de argumentos.
e matemticas, economa e matemticas, etc.) e entre
B1.10. Planificacin e realizacin de proxectos e investicontextos matemticos (numricos e xeomtricos, xeogacins matemticas a partir de contextos da realidade
mtricos e funcionais, xeomtricos e probabilsticos,
ou contextos do mundo das matemticas, de xeito indidiscretos e continuos, finitos e infinitos, etc.).
vidual e en equipo.

CMCCT

CMCCT
CSC
CCEC

B1.7. Linguaxe grfica, alxbrica, outras formas de

B1.7. Elaborar un informe cientfico escrito que recolla o MA1B1.7.1. Consulta as fontes de informacin axeitadas CMCCT
proceso de investigacin realizado, co rigor e a precisin
representacin de argumentos.
ao problema de investigacin.
axeitados.
B1.10. Planificacin e realizacin de proxectos e investi MA1B1.7.2. Usa a linguaxe, a notacin e os smbolos
CMCCT
gacins matemticas a partir de contextos da realidade
matemticos axeitados ao contexto do problema de in-

Pxina 407 de 913

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

ou contextos do mundo das matemticas, de xeito individual e en equipo.

B1.11. Elaboracin e presentacin dun informe cientfico
sobre o proceso, resultados e conclusins do proceso
de investigacin desenvolvido utilizando as ferramentas
e os medios tecnolxicos axeitados.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

vestigacin.
MA1B1.7.3. Utiliza argumentos, xustificacins, explicacins e razoamentos explcitos e coherentes.

CCL
CMCCT

MA1B1.7.4. Emprega as ferramentas tecnolxicas

axeitadas ao tipo de problema de investigacin.

CMCCT
CD

MA1B1.7.5. Transmite certeza e seguridade na comunicacin das ideas, as como dominio do tema de investigacin.

CCL

MA1B1.7.6. Reflexiona sobre o proceso de investigacin CMCCT

e elabora conclusins sobre o nivel de: a) resolucin do
problema de investigacin; b) consecucin de obxectivos. As mesmo, formula posibles continuacins da investigacin; analiza os puntos fortes e dbiles do proceso e fai explcitas as sas impresins persoais sobre a
experiencia.
i
j

B1.12. Prctica de procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.8. Desenvolver procesos de matematizacin en

contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
funcionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da
identificacin de problemas en situacins da realidade.

MA1B1.8.1. Identifica situacins problemticas da

CMCCT
realidade, susceptibles de conter problemas de interese. CSC
MA1B1.8.2. Establece conexins entre o problema do
CMCCT
mundo real e o mundo matemtico: identificando o problema ou problemas matemticos que subxacen nel, as
como os coecementos matemticos necesarios.
MA1B1.8.3. Usa, elabora ou constre modelos matem- CMCCT
ticos axeitados que permitan a resolucin do problema
ou problemas dentro do campo das matemticas.
MA1B1.8.4. Interpreta a solucin matemtica do problema no contexto da realidade.

CMCCT

MA1B1.8.5. Realiza simulacins e predicins, no con CMCCT

texto real, para valorar a adecuacin e as limitacins
dos modelos, propoendo melloras que aumenten a sa
eficacia.
i

B1.12. Prctica de procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.9. Valorar a modelizacin matemtica como un

MA1B1.9.1. Reflexiona sobre o proceso e obtn conclurecurso para resolver problemas da realidade coti, avasins sobre os logros conseguidos, resultados melloraliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou
bles, impresins persoais do proceso, etc., valorando
construdos.
outras opinins

Pxina 408 de 913

CMCCT

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l
m
n

B1.10. Planificacin e realizacin de proxectos e investi- B1.10. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais
gacins matemticas a partir de contextos da realidade
inherentes ao quefacer matemtico.
ou contextos do mundo das matemticas, de xeito individual e en equipo.
B1.12. Prctica de procesos de matematizacin e
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
matemticos, de xeito individual e en equipo.

MA1B1.10.1. Desenvolve actitudes axeitadas para o

CMCCT
traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexibili- CSC
dade para a aceptacin da crtica razoada, convivencia
CSIEE
coa incerteza, tolerancia da frustracin, autoanlise continuo, autocrtica constante, etc.

b
i
j
k

B1.13. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades propias do traballo cientfico.

B1.11. Superar bloqueos e inseguridades ante a resolucin de situacins descoecidas.

b
i
j

B1.13. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades propias do traballo cientfico.

B1.12. Reflexionar sobre as decisins tomadas, valo MA1B1.12.1. Reflexiona sobre os procesos desenvolvi- CMCCT
rando a sa eficacia e aprendendo delas para situacins
dos, tomando conciencia das sas estruturas; valorando CAA
a potencia, sinxeleza e beleza dos mtodos e ideas utilisimilares futuras.
zados; aprendendo diso para situacins futuras; etc.

g
i

B1.9. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de

aprendizaxe para:
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
A elaboracin e creacin de representacins grficas
de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos
de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

B1.13. Empregar as ferramentas tecnolxicas axeitadas, MA1B1.13.1, Selecciona ferramentas tecnolxicas

de forma autnoma, realizando clculos numricos, alaxeitadas e utilzaas para a realizacin de clculos nuxbricos ou estatsticos, facendo representacins grfimricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificultade
cas, recreando situacins matemticas mediante simudestes impide ou non aconsella facelos manualmente.
lacins ou analizando con sentido crtico situacins diversas que axuden comprensin de conceptos mate- MA1B1.13.2 Utiliza medios tecnolxicos para facer
mticos ou resolucin de problemas.
representacins grficas de funcins con expresins
alxbricas complexas e extraer informacin cualitativa e
cuantitativa sobre elas.

MA1B1.10.2. Formlase a resolucin de retos e proble- CMCCT

mas coa precisin, esmero e interese axeitados ao nivel
educativo e dificultade da situacin.
MA1B1.10.3. Desenvolve actitudes de curiosidade e
CMCCT
indagacin, xunto con hbitos de formularse preguntas e CAA
buscar respostas axeitadas; revisar de forma crtica os
resultados encontrados; etc

Pxina 409 de 913

MA1B1.10.4. Desenvolve habilidades sociais de cooperacin e traballo en equipo.

CSC
CSIEE

MA1B1.11.1. Toma decisins nos procesos de resolucin de problemas, de investigacin e de matematizacin ou de modelizacin valorando as consecuencias
destas e a conveniencia pola sa sinxeleza e utilidade.

CMCCT
CSIEE

CMCCT
CD

CMCCT

MA1B1.13.3. Desea representacins grficas para

explicar o proceso seguido na solucin de problemas,
mediante a utilizacin de medios tecnolxicos.

CMCCT

MA1B1.13.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos

con ferramentas tecnolxicas interactivas para mostrar,
analizar e comprender propiedades xeomtricas.

CMCCT

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
MA1B1.13.5. Utiliza medios tecnolxicos para o tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer informacin e elaborar conclusins.

e
g
i

B1.9. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de

aprendizaxe para:
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
A elaboracin e creacin de representacins grficas
de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos
de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Competencias clave
CMCCT

B1.14. Utilizar as tecnoloxas da informacin e a comu- MA1B1.14.1. Elabora documentos dixitais propios (texto, CD
nicacin de modo habitual no proceso de aprendizaxe,
presentacin, imaxe, vdeo, son,), como resultado do
buscando, analizando e seleccionando informacin releproceso de busca, anlise e seleccin de informacin
vante en Internet ou noutras fontes, elaborando docurelevante, coa ferramenta tecnolxica axeitada e commentos propios, facendo exposicins e argumentacins
prteos para a sa discusin ou difusin.
destes e compartindo estes en mbitos apropiados para
facilitar a interaccin.
MA1B1.14.2. Utiliza os recursos creados para apoiar a
CCL
exposicin oral dos contidos traballados na aula.
MA1B1.14.3. Usa axeitadamente os medios tecnolxi CD
cos para estruturar e mellorar o seu proceso de aprendi- CAA
zaxe recollendo a informacin das actividades, analizando puntos fortes e dbiles do seu proceso acadmico e establecendo pautas de mellora.
MA1B1.14.4. Emprega ferramentas tecnolxicas para
compartir ideas e tarefas.

CD
CSC
CSIEE

MA1B2.1.1 Recoece distintos tipos nmeros (reais e

complexos) e utilzaos para representar e interpretar
axeitadamente informacin cuantitativa.

CMCCT

Bloque 2. Nmeros e lxebra

g
i

B2.1. Nmeros reais: necesidade do seu estudo e das

B2.1. Utilizar os nmeros reais, as sas operacins e
sas operacins para a comprensin da realidade. Valor
propiedades, para recoller, transformar e intercambiar
absoluto. Desigualdades. Distancias na recta real. Interinformacin, estimando, valorando e representando os
valos e mbitos. Aproximacin e erros. Notacin cientfiresultados en contextos de resolucin de problemas.
ca.

MA1B2.1.2 Realiza operacins numricas con eficacia, CMCCT

empregando clculo mental, algoritmos de lapis e papel,
calculadora ou ferramentas informticas.
MA1B2.1.3 Utiliza a notacin numrica mis axeitada a
cada contexto e xustifica a sa idoneidade.

CMCCT

MA1B2.1.4 Obtn cotas de erro e estimacins nos

clculos aproximados que realiza valorando e xustificando a necesidade de estratexias axeitadas para minimizalas.

CMCCT

MA1B2.1.5 Coece e aplica o concepto de valor absolu- CMCCT

to para calcular distancias e manexar desigualdades.

Pxina 410 de 913

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
MA1B2.1.6 Resolve problemas nos que interveen
nmeros reais, a sa representacin e interpretacin na
recta real, e as sas operacins.

B2.2. Nmeros complexos. Forma binmica e polar.

Representacins grficas. Operacins elementais. Frmula de Moivre.

B2.3. Sucesins numricas: termo xeral, monotona e

anotacin. O nmero e.
B2.4. Logaritmos decimais e neperianos. Propiedades.
Ecuacins logartmicas e exponenciais.
B2.5 Resolucin de ecuacins non alxbricas sinxelas

B2.2. Coecer os nmeros complexos como extensin

dos nmeros reais, utilizndoos para obter solucins
dalgunhas ecuacins alxbricas.

B2.3. Valorar as aplicacins do nmero " e " e dos

logaritmos utilizando as sas propiedades na resolucin
de problemas extrados de contextos reais.

B2.6 Formulacin e resolucin de problemas da vida

B2.4. Analizar, representar e resolver problemas formucoti mediante ecuacins e inecuacins. Interpretacin
lados en contextos reais, utilizando recursos alxbricos
(ecuacins, Inecuacins e sistemas) e interpretando
grfica.
criticamente os resultados.
B2.7 Mtodo de Gauss para a resolucin e interpretacin de sistemas de ecuacins lineais. Formulacin e
resolucin de problemas da vida coti utilizando o mtodo de Gauss.

Competencias clave
CMCCT

MA1B2.2.1 Valora os nmeros complexos como amplia- CMCCT

cin do concepto de nmeros reais e utilzaos para obter
a solucin de ecuacins de segundo grao con coeficientes reais sen solucin real.
MA1B2.2.2 Opera con nmeros complexos, e represntaos graficamente, e utiliza a frmula de Moivre no caso
das potencias, utilizando a notacin mis axeitada a
cada contexto xustificando a sa idoneidade.

CMCCT

MA1B2.3.1 Aplica correctamente as propiedades para

calcular logaritmos sinxelos en funcin doutros coecidos.

CMCCT

MA1B2.3.2 Resolve problemas asociados a fenmenos

fsicos, biolxicos ou econmicos mediante o uso de
logaritmos e as sas propiedades.

CMCCT

MA1B2.4.1 Formula alxebricamente as restricins

CMCCT
indicadas nunha situacin da vida real, estuda e clasifica
un sistema de ecuacins lineais formulado (como mximo de tres ecuacins e tres incgnitas), reslveo, mediante o mtodo de Gauss, nos casos que sexa posible,
e aplcao para resolver problemas.
MA1B2.4.2 Resolve problemas nos que se precise a
CMCCT
formulacin e resolucin de ecuacins (alxbricas e non
alxbricas) e Inecuacins (primeiro e segundo grao), e
interpreta os resultados no contexto do problema.

Bloque 3. Anlise
g
i

B3.1. Funcins reais de variable real. Caractersticas

B3.1. Identificar funcins elementais, dadas a travs de MA1B3.1.1 Recoece analtica e graficamente as
enunciados, tboas ou expresins alxbricas, que desfuncins reais de variable real elementais e realiza de
das funcins.
criban unha situacin real, e analizar, cualitativa e cuananaliticamente as operacins bsicas con funcins.
B3.2. Funcins bsicas: polinmicas, racionais sinxelas,
titativamente, as sas propiedades, para representalas
valor absoluto, raz, trigonomtricas e as sas inversas,
graficamente e extraer informacin prctica que axude a MA1B3.1.2 Selecciona de xeito axeitada e razoado
exponenciais, logartmicas e funcins definidas a anainterpretar o fenmeno do que se derivan.
eixes, unidades, dominio e escalas, e recoece e identicos.
fica os erros de interpretacin derivados dunha mala
B3.3. Operacins e composicin de funcins. Funcin
eleccin.
inversa. Funcins de oferta e demanda.
MA1B3.1.3 Interpreta as propiedades globais e locais

Pxina 411 de 913

CMCCT

CMCCT

CMCCT

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

das funcins, comprobando os resultados coa axuda de

medios tecnolxicos en actividades abstractas e problemas contextualizados.
MA1B3.1.4 Extrae e identifica informacins derivadas do CMCCT
estudo e anlise de funcins en contextos reais.
i

g
i

B3.4. Concepto de lmite dunha funcin nun punto e no

infinito. Clculo de lmites. Lmites laterais. Indeterminacins.
B3.5. Continuidade dunha funcin. Estudo de descontinuidades.

B3.4. Concepto de lmite dunha funcin nun punto e no

infinito. Clculo de lmites. Lmites laterais. Indeterminacins.
B3.5. Continuidade dunha funcin. Estudo de descontinuidades.
B3.6. Derivada dunha funcin nun punto. Interpretacin
xeomtrica da derivada da funcin nun punto. Medida
da variacin instantnea dunha magnitude con respecto
a outra. Recta tanxente e normal.
B3.7. Funcin derivada. Clculo de derivadas. Regra da
cadea.

B3.2. Utilizar os conceptos de lmite e continuidade

dunha funcin aplicndoos no clculo de lmites e o estudo da continuidade dunha funcin nun punto ou un
intervalo.

B3.3. Aplicar o concepto de derivada dunha funcin nun

punto, a sa interpretacin xeomtrica e o clculo de
derivadas ao estudo de fenmenos naturais, sociais ou
tecnolxicos e resolucin de problemas xeomtricos.

MA1B3.2.1 Comprende o concepto de lmite, realiza as

operacins elementais de clculo destes, e aplica os
procesos para resolver indeterminacins e determina a
tendencia dunha funcin a partir do clculo de lmites.

CMCCT

MA1B3.2.2 Determina a continuidade da funcin nun

punto a partir do estudo do seu lmite e do valor da funcin, para extraer conclusins en situacins reais.

CMCCT

MA1B3.2.3 Coece as propiedades das funcins continuas, e representa a funcin nun mbito dos puntos de
descontinuidade.

CMCCT

MA1B3.3.1 Calcula a derivada dunha funcin usando os CMCCT

mtodos axeitados e emprgaa para estudar situacins
reais e resolver problemas.
MA1B3.3.2 Deriva funcins que son composicin de
varias funcins elementais mediante a regra da cadea.

CMCCT

MA1B3.3.3 Determina o valor de parmetros para que

se verifiquen as condicins de continuidade e derivabilidade dunha funcin nun punto.

CMCCT

B3.1. Funcins reais de variable real. Caractersticas

B3.4. Estudar e representar graficamente funcins
MA1B3.4.1 Representa graficamente funcins, despois
obtendo informacin a partir das sas propiedades e
dun estudo completo das sas caractersticas mediante
das funcins.
extraendo informacin sobre o seu comportamento local
as ferramentas bsicas da anlise.
B3.4. Concepto de lmite dunha funcin nun punto e no
ou global.
infinito. Clculo de lmites. Lmites laterais. Indetermina MA1B3.4.2 Utiliza medios tecnolxicos axeitados para
cins.
representar e analizar o comportamento local e global
B3.7. Funcin derivada. Clculo de derivadas. Regra da
das funcins.
cadea.
B3.8. Utilizacin das ferramentas bsicas da anlise
para o estudo das caractersticas dunha funcin. Representacin grfica de funcins.

CMCCT

Bloque 4. Xeometra

Pxina 412 de 913

CMCCT

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B4.1. Medida dun ngulo en radins.

B4.2. Razns trigonomtricas dun ngulo calquera.
Circunferencia goniomtrica. Razns trigonomtricas
dos ngulos suma, diferenza doutros dous, dobre e metade. Frmulas de transformacins trigonomtricas.

B4.1. Recoecer e traballar cos ngulos en radins

manexando con soltura as razns trigonomtricas dun
ngulo, do seu dobre e metade, as como as transformacins trigonomtricas usuais.

MA1B4.1.1 Coece e utiliza as razns trigonomtricas

dun ngulo, o seu dobre e metade, as como as do ngulo suma e diferenza doutros dous.

CMCCT

B4.2. Razns trigonomtricas dun ngulo calquera.

Circunferencia goniomtrica. Razns trigonomtricas
dos ngulos suma, diferenza doutros dous, dobre e metade. Frmulas de transformacins trigonomtricas.
B4.3. Teoremas. Resolucin de ecuacins trigonomtricas sinxelas.
B4.4. Resolucin de tringulos. Resolucin de problemas xeomtricos diversos.

B4.2. Utilizar os teoremas do seno, coseno e tanxente e MA1B4.2.1 Resolve problemas xeomtricos do mundo
as frmulas trigonomtricas usuais para resolver ecuanatural, xeomtrico ou tecnolxico, utilizando os teorecins trigonomtricas as como aplicalas na resolucin
mas do seo, coseno e tanxente e as frmulas trigonode tringulos directamente ou como consecuencia da
mtricas usuais e aplica a trigonometra a outras reas
resolucin de problemas xeomtricos do mundo natural,
de coecemento, resolvendo problemas contextualizaxeomtrico ou tecnolxico.
dos.

CMCCT

B4.5. Vectores libres no plano. Operacins xeomtricas. B4.3. Manexar a operacin do produto escalar e as sas MA1B4.3.1 Define e manexa as operacins bsicas con CMCCT
consecuencias. Entender os conceptos de base ortogovectores no plano, utiliza a interpretacin xeomtrica
B4.6 Produto escalar. Mdulo dun vector. ngulo de
nal e ortonormal. Distinguir e manexarse con precisin
das operacins para resolver problemas xeomtricos e
dous vectores.
no plano eucldeo e no plano mtrico, utilizando en amemprega con asiduidade as consecuencias da definicin
B4.7. Bases ortogonais e ortonormal.
de produto escalar para normalizar vectores, calcular o
bos os dous casos as sas ferramentas e propiedades.
coseno dun ngulo, estudar a ortogonalidade de dous
vectores ou a proxeccin dun vector sobre outro.
MA1B4.3.2 Calcula a expresin analtica do produto
escalar, do mdulo e do coseno do ngulo.

B4.5. Vectores libres no plano. Operacins xeomtricas. B4.4. Interpretar analiticamente distintas situacins da
MA1B4.4.1 Calcula distancias, entre puntos e dun punto CMCCT
xeometra plana elemental, obtendo as ecuacins de
a unha recta, as como ngulos de das rectas.
B4.6 Produto escalar. Mdulo dun vector. ngulo de
rectas e utilizalas, para resolver problemas de incidencia
dous vectores.
e clculo de distancias.
MA1B4.4.2 Obtn a ecuacin dunha recta nas sas
CMCCT
B4.8. Xeometra mtrica plana. Ecuacins da recta.
diversas formas, identificando en cada caso os seus
Posicins relativas de rectas. Distancias e ngulos. Reelementos caractersticos.
solucin de problemas.
MA1B4.4.3 Recoece e diferenza analiticamente as
posicins relativas das rectas.

CMCCT

B4.9. Lugares xeomtricos do plano.

B4.10. Cnicas. Circunferencia, elipse, hiprbole e
parbola. Ecuacin e elementos.

CMCCT

B4.5. Manexar o concepto de lugar xeomtrico no plano. MA1B4.5.1 Coece o significado de lugar xeomtrico,
CMCCT
Identificar as formas correspondentes a algns lugares
identificando os lugares mis usuais en xeometra plana
xeomtricos usuais, estudando as sas ecuacins reduas como as sas caractersticas.
cidas e analizando as sas propiedades mtricas.
MA1B4.5.2 Realiza investigacins utilizando programas CMCCT
informticos especficos naquelas hai que seleccionar,
que estudar posicins relativas e realizar interseccins
entre rectas e as distintas cnicas estudadas.

Pxina 413 de 913

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 5. Estatstica e Probabilidade

d
g
i
j

B5.1. Estatstica descritiva bidimensional:

B5.2. Tboas de continxencia.
B5.3. Distribucin conxunta e distribucins marxinais.
B5.4. Medias e desviacins tpicas marxinais.
B5.5. Distribucins condicionadas.
B5.6. Independencia de variables estatsticas.

B5.1. Describir e comparar conxuntos de datos de

MA1B5.1.1 Elabora tboas bidimensionais de frecuendistribucins bidimensionais, con variables discretas ou
cias a partir dos datos dun estudo estatstico, con variacontinuas, procedentes de contextos relacionados co
bles numricas (discretas e continuas) e categricas.
mundo cientfico e obter os parmetros estatsticos mis
usuais, mediante os medios mis axeitados (lapis e pa- MA1B5.1.2 Calcula e interpreta os parmetros estatstipel, calculadora, folla de clculo) e valorando, a depencos mis usuais en variables bidimensionais.
dencia entre as variables.
MA1B5.1.3 Calcula as distribucins marxinais e diferentes distribucins condicionadas a partir dunha tboa de
continxencia, as como os seus parmetros (media, varianza e desviacin tpica).

CMCCT

CMCCT
CMCCT

MA1B5.1.4 Decide se das variables estatsticas son ou CMCCT

non dependentes a partir das sas distribucins condicionadas e marxinais.
MA1B5.1.5 Avala as diferentes representacins grficas CMCCT
para unha distribucin de datos sen agrupar e agrupa CD
dos, usando axeitadamente medios tecnolxicos para
organizar e analizar datos dende o punto de vista estatstico, calcular parmetros e xerar grficos estatsticos.
i
j

b
d
e
i
j

B5.6. Independencia de variables estatsticas.

B5.7. Estudo da dependencia de das variables estatsticas. Representacin grfica: Nube de puntos.
B5.8. Dependencia lineal de das variables estatsticas.
Covarianza e correlacin: Clculo e interpretacin do
coeficiente de correlacin lineal.
B5.9. Regresin lineal. Estimacin. Predicins estatsticas e fiabilidade destas.

B5.2. Interpretar a posible relacin entre das variables

e cuantificar a relacin lineal entre elas mediante o coeficiente de correlacin, valorando a pertinencia de axustar unha recta de regresin e, no seu caso, a conveniencia de realizar predicins, avaliando a fiabilidade
destas nun contexto de resolucin de problemas relacionados con fenmenos cientficos.

B5.10. Identificacin das fases e tarefas dun estudio

B5.3. Utilizar o vocabulario axeitado para a descricin
estatstico. Anlise e descricin de traballos relacionade situacins relacionadas coa estatstica, analizando
dos coa estatstica, interpretando a informacin e detecun conxunto de datos ou interpretando de forma crtica
informacins estatsticas presentes nos medios de cotando erros e manipulacins.
municacin, a publicidade e outros mbitos, detectando
posibles erros e manipulacins tanto na presentacin

Pxina 414 de 913

MA1B5.2.1 Distingue a dependencia funcional da

dependencia estatstica e estima se das variables son
ou non estatisticamente dependentes mediante a representacin da nube de puntos.

CMCCT

MA1B5.2.2 Cuantifica o grao e sentido da dependencia CMCCT

lineal entre das variables mediante o clculo e interpretacin do coeficiente de correlacin lineal.
MA1B5.2.3 Calcula e representa as rectas de regresin
de das variables e obtn predicins a partir delas.

CMCCT

MA1B5.2.4 Avala a fiabilidade das predicins obtidas a

partir da recta de regresin mediante o coeficiente de
determinacin lineal.

CMCCT

MA1B5.3.1 Describe situacins relacionadas coa esta CCL

tstica utilizando un vocabulario axeitado e elabora an- CMCCT
lises crticas sobre traballos relacionados coa estatstica
aparecidos en medios de comunicacin e noutros mbitos da vida coti.

Matemticas I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dos datos coma das conclusins.

2 de bacharelato
Matemticas II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en matemticas

e
i

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

resolucin de problemas.

i
j

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias de
resolucin de problemas, realizando os clculos neceresolucin de problemas.
sarios e comprobando as solucins obtidas.
B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica:
Relacin con outros problemas coecidos.
Modificacin de variables.
Supoer o problema resolto.
B1.3. Solucins e/ou resultados obtidos: coherencia
das solucins coa situacin, revisin sistemtica do
proceso, outras formas de resolucin, problemas parecidos, xeneralizacins e particularizacins interesantes.
B1.4. Iniciacin demostracin en matemticas:
mtodos, razoamentos, linguaxes, etc.

d
i
j

B1.4. Iniciacin demostracin en matemticas:

mtodos, razoamentos, linguaxes, etc.
B1.5. Mtodos de demostracin:
Reducin ao absurdo.
Mtodo de inducin.
Contraexemplos.
Razoamentos encadeados, etc.
B1.6. Razoamento dedutivo e indutivo.
B1.7. Linguaxe grfica, alxbrica, outras formas de

B1.1.Expresar verbalmente, de forma razoada o

proceso seguido na resolucin dun problema.

B1.3. Realizar demostracins sinxelas de propiedades

ou teoremas relativos a contidos alxbricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos.

Pxina 415 de 913

MA2B1.1.1. Expresa verbalmente, de forma razoada,

o proceso seguido na resolucin dun problema, co rigor e a precisin axeitados.

CCL
CMCCT

MA2B1.2.1 . Analiza e comprende o enunciado a

resolver ou demostrar (datos, relacins entre os datos,
condicins, hiptese, coecementos matemticos necesarios, etc.).

CMCCT

MA2B1.2.2 . Valora a informacin dun enunciado e

relacinaa co nmero de solucins do problema.

CMCCT

MA2B1.2.3 . Realiza estimacins e elabora conxecturas sobre os resultados dos problemas a resolver, valorando a sa utilidade e eficacia.

CMCCT

MA2B1.2.4 . Utiliza estratexias heursticas e procesos

de razoamento na resolucin de problemas.

CMCCT
CAA

MA2B1.2.5 . Reflexiona sobre o proceso de resolucin

de problemas.

CMCCT
CAA

MA2B1.3.1. Utiliza diferentes mtodos de demostracin en funcin do contexto matemtico.

CMCCT

MA2B1.3.2..Reflexiona sobre o proceso de demostracin (estrutura, mtodo, linguaxe e smbolos, pasos

clave, etc.).

CMCCT

Matemticas II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

representacin de argumentos.
g
i

i
j
k

B1.6. Razoamento dedutivo e indutivo.

B1.4. Elaborar un informe cientfico escrito que sirva
para comunicar as ideas matemticas xurdidas na re B1.7. Linguaxe grfica, alxbrica, outras formas de
solucin dun problema ou nunha demostracin, co
representacin de argumentos.
rigor e a precisin axeitados.
B1.8. Elaboracin e presentacin oral e/ou escrita,
utilizando as ferramentas tecnolxicas axeitadas, de
informes cientficos sobre o proceso seguido na resolucin dun problema ou na demostracin dun resultado
matemtico.
B1.9. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de
aprendizaxe para:
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
A elaboracin e creacin de representacins grficas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

MA2B1.4.1. Usa a linguaxe, a notacin e os smbolos

matemticos axeitados ao contexto e situacin.

CMCCT

MA2B1.4.2 . Utiliza argumentos, xustificacins, explicacins e razoamentos explcitos e coherentes.

CMCCT

B1.10. Planificacin e realizacin de proxectos e

B1.5. Planificar axeitadamente o proceso de investigainvestigacins matemticas a partir de contextos da
cin, tendo en conta o contexto en que se desenvolve
realidade ou contextos do mundo das matemticas, de
e o problema de investigacin formulado.
xeito individual e en equipo.

MA2B1.5.1. Coece a estrutura do proceso de elaboracin dunha investigacin matemtica: problema de

investigacin, estado da cuestin, obxectivos, hiptese, metodoloxa, resultados, conclusins, etc.

CMCCT

MA2B1.5.2. Planifica axeitadamente o proceso de

investigacin, tendo en conta o contexto en que se
desenvolve e o problema de investigacin formulado.

CMCCT
CSIEE

MA2B1.4.3 . Emprega as ferramentas tecnolxicas

CMCCT
axeitadas ao tipo de problema, situacin a resolver ou CD
propiedade ou teorema a demostrar, tanto na busca de
resultados como para a mellora da eficacia na comunicacin das ideas matemticas.

MA2B1.5.3. Afonda na resolucin dalgns problemas, CMCCT

formulando novas preguntas, xeneralizando a situacin
ou os resultados, etc.

b
d
h
i

B1.4. Iniciacin demostracin en matemticas:

mtodos, razoamentos, linguaxes, etc.
B1.5. Mtodos de demostracin:
Reducin ao absurdo.
Mtodo de inducin.

B1.6. Practicar estratexias para a xeracin de investigacins matemticas, a partir de: a) a resolucin dun
problema e o afondamento posterior; b) a xeneralizacin de propiedades e leis matemticas; c) Afondamento nalgn momento da historia das matemticas;
concretando todo iso en contextos numricos, alxbri-

Pxina 416 de 913

MA2B1.6.1. Xeneraliza e demostra propiedades de

contextos matemticos numricos, alxbricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos ou probabilsticos.

CMCCT

MA2B1.6.2. Busca conexins entre contextos da

CMCCT

Matemticas II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
cos, xeomtricos, funcionais, estatsticos ou probabilsticos.

j
k
l

Contraexemplos.
Razoamentos encadeados, etc.
B1.6. Razoamento dedutivo e indutivo.
B1.7. Linguaxe grfica, alxbrica, outras formas de
representacin de argumentos.
B1.10. Planificacin e realizacin de proxectos e
investigacins matemticas a partir de contextos da
realidade ou contextos do mundo das matemticas, de
xeito individual e en equipo.

e
g
i

B1.7. Linguaxe grfica, alxbrica, outras formas de

B1.7. Elaborar un informe cientfico escrito que recolla
o proceso de investigacin realizado, co rigor e a prerepresentacin de argumentos.
cisin axeitados.
B1.10. Planificacin e realizacin de proxectos e
investigacins matemticas a partir de contextos da
realidade ou contextos do mundo das matemticas, de
xeito individual e en equipo.
B1.11. Elaboracin e presentacin dun informe cientfico sobre o proceso, resultados e conclusins do proceso de investigacin desenvolvido utilizando as ferramentas e os medios tecnolxicos axeitados.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

realidade e do mundo das matemticas (a historia da

CSC
humanidade e a historia das matemticas; arte e ma CCEC
temticas; tecnoloxas e matemticas, ciencias experimentais e matemticas, economa e matemticas,
etc.) e entre contextos matemticos (numricos e xeomtricos, xeomtricos e funcionais, xeomtricos e
probabilsticos, discretos e continuos, finitos e infinitos,
etc.).

MA2B1.7.1. Consulta as fontes de informacin axeitadas ao problema de investigacin.

CMCCT

MA2B1.7.2. Usa a linguaxe, a notacin e os smbolos

matemticos axeitados ao contexto do problema de
investigacin.

CMCCT

MA2B1.7.3. Utiliza argumentos, xustificacins, explica- CCL

cins e razoamentos explcitos e coherentes.
CMCCT
MA2B1.7.4. Emprega as ferramentas tecnolxicas
axeitadas ao tipo de problema de investigacin..

CMCCT
CD

MA2B1.7.5. Transmite certeza e seguridade na comunicacin das ideas, as como dominio do tema de investigacin.

CCL

MA2B1.7.6. Reflexiona sobre o proceso de investiga CMCCT

cin e elabora conclusins sobre o nivel de: a) resolucin do problema de investigacin; b) consecucin de
obxectivos. As mesmo, formula posibles continuacins
da investigacin; analiza os puntos fortes e dbiles do
proceso e fai explcitas as sas impresins persoais
sobre a experiencia
i
j

B1.12. Prctica de procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.8. Desenvolver procesos de matematizacin en

MA2B1.8.1. Identifica situacins problemticas da
contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
realidade, susceptibles de conter problemas de interefuncionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da
se.
identificacin de problemas en situacins da realidade.
MA2B1.8.2. Establece conexins entre o problema do
mundo real e o mundo matemtico: identificando o
problema ou problemas matemticos que subxacen
nel, as como os coecementos matemticos necesarios.

Pxina 417 de 913

CMCCT
CSC
CMCCT

Matemticas II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

B1.12. Prctica de procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipo.

Criterios de avaliacin

B1.9. Valorar a modelizacin matemtica como un

recurso para resolver problemas da realidade coti,
avaliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou construdos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MA2B1.8.3. Usa, elabora ou constre modelos matemticos axeitados que permitan a resolucin do problema ou problemas dentro do campo das matemticas.

CMCCT

MA2B1.8.4. Interpreta a solucin matemtica do

problema no contexto da realidade.

CMCCT

MA2B1.8.5. Realiza simulacins e predicins, no

contexto real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos modelos, propoendo melloras que aumenten a sa eficacia.

CMCCT

MA2B1.9.1. Reflexiona sobre o proceso e obtn

conclusins sobre os logros conseguidos, resultados
mellorables, impresins persoais do proceso, etc., valorando outras opinins

CMCCT

a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l
m
n

B1.10. Planificacin e realizacin de proxectos e

B1.10. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais
investigacins matemticas a partir de contextos da
inherentes ao quefacer matemtico.
realidade ou contextos do mundo das matemticas, de
xeito individual e en equipo.
B1.12. Prctica de procesos de matematizacin e
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipo.

b
i
j
k

B1.13. Confianza nas propias capacidades para

desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades propias do traballo cientfico.

B1.11. Superar bloqueos e inseguridades ante a

resolucin de situacins descoecidas.

MA2B1.11.1. Toma decisins nos procesos de resolu- CMCCT

cin de problemas, de investigacin e de matematiza- CSIEE
cin ou de modelizacin valorando as consecuencias
destas e a conveniencia pola sa sinxeleza e utilidade.

b
i
j

B1.13. Confianza nas propias capacidades para

desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades propias do traballo cientfico.

B1.12. Reflexionar sobre as decisins tomadas,

valorando a sa eficacia e aprendendo delas para situacins similares futuras.

MA2B1.12.1. Reflexiona sobre os procesos desenvolvidos, tomando conciencia das sas estruturas; valorando a potencia, sinxeleza e beleza dos mtodos e
ideas utilizados; aprendendo diso para situacins futu-

Pxina 418 de 913

MA2B1.10.1. Desenvolve actitudes axeitadas para o

CMCCT
traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexibi- CSC
lidade para a aceptacin da crtica razoada, conviven CSIEE
cia coa incerteza, tolerancia da frustracin, autoanlise
continuo, autocrtica constante, etc.
MA2B1.10.2. Formlase a resolucin de retos e
problemas coa precisin, esmero e interese axeitados
ao nivel educativo e dificultade da situacin.

CMCCT

MA2B1.10.3. Desenvolve actitudes de curiosidade e

indagacin, xunto con hbitos de formular/se preguntas e buscar respostas axeitadas; revisar de forma crtica os resultados encontrados; etc.

CMCCT
CAA

MA2B1.10.4. Desenvolve habilidades sociais de

cooperacin e traballo en equipo.

CSC
CSIEE

CMCCT
CAA

Matemticas II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ras; etc.
g
i

B1.9. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.13. Empregar as ferramentas tecnolxicas axeitadas, de forma autnoma, realizando clculos numriaprendizaxe para:
cos, alxbricos ou estatsticos, facendo representa A recollida ordenada e a organizacin de datos;
cins grficas, recreando situacins matemticas me A elaboracin e creacin de representacins grfidiante simulacins ou analizando con sentido crtico
cas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
situacins diversas que axuden comprensin de con Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
ceptos matemticos ou resolucin de problemas.
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

MA2B1.13.1, Selecciona ferramentas tecnolxicas

axeitadas e utilzaas para a realizacin de clculos
numricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificultade destes impide ou non aconsella facelos manualmente.

CMCCT
CD

MA2B1.13.2 Utiliza medios tecnolxicos para facer

representacins grficas de funcins con expresins
alxbricas complexas e extraer informacin cualitativa
e cuantitativa sobre elas.

CMCCT

MA2B1.13.3. Desea representacins grficas para

explicar o proceso seguido na solucin de problemas,
mediante a utilizacin de medios tecnolxicos.

CMCCT

MA2B1.13.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos CMCCT

con ferramentas tecnolxicas interactivas para mostrar,
analizar e comprender propiedades xeomtricas.
MA2B1.13.5. Utiliza medios tecnolxicos para o
tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer
informacin e elaborar conclusins.

e
g
i

B1.9. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.14. Utilizar as tecnoloxas da informacin e a

comunicacin de modo habitual no proceso de aprenaprendizaxe para:
dizaxe, buscando, analizando e seleccionando infor A recollida ordenada e a organizacin de datos;
macin relevante en Internet ou noutras fontes, elabo A elaboracin e creacin de representacins grfirando documentos propios, facendo exposicins e arcas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
gumentacins destes e compartindo estes en mbitos
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
apropiados para facilitar a interaccin.
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Bloque 2. Nmeros e lxebra

Pxina 419 de 913

CMCCT

MA2B1.14.1. Elabora documentos dixitais propios

CD
(texto, presentacin, imaxe, vdeo, son,), como resultado do proceso de busca, anlise e seleccin de informacin relevante, coa ferramenta tecnolxica axeitada e comprteos para a sa discusin ou difusin.
MA2B1.14.2. Utiliza os recursos creados para apoiar a
exposicin oral dos contidos traballados na aula.

CCL

MA2B1.14.3. Usa axeitadamente os medios tecnolxicos para estruturar e mellorar o seu proceso de aprendizaxe recollendo a informacin das actividades, analizando puntos fortes e dbiles do seu proceso acadmico e establecendo pautas de mellora.

CD
CAA

MA2B1.14.4. Emprega ferramentas tecnolxicas para

compartir ideas e tarefas.

CD
CSC
CSIEE

Matemticas II. 2 Bacharelato

Obxectivos
g
i

e
i

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B2.1. Estudo das matrices como ferramenta para

manexar e operar con datos estruturados en tboas e
grafos. Clasificacin de matrices. Operacins.
B2.2. Aplicacin das operacins das matrices e das
sas propiedades na resolucin de problemas extrados de contextos reais.

B2.1. Utilizar a linguaxe matricial e as operacins con

matrices para describir e interpretar datos e relacins
na resolucin de problemas diversos.

MA2B2.1.1 Utiliza a linguaxe matricial para representar CMCCT

datos facilitados mediante tboas ou grafos e para representar sistemas de ecuacins lineais, tanto de forma manual coma co apoio de medios tecnolxicos
axeitados.
MA2B2.1.2 Realiza operacins con matrices e aplica
as propiedades destas operacins axeitadamente, de
forma manual ou co apoio de medios tecnolxicos.

CMCCT

B2.1. Estudo das matrices como ferramenta para

manexar e operar con datos estruturados en tboas e
grafos. Clasificacin de matrices. Operacins.
B2.2. Aplicacin das operacins das matrices e das
sas propiedades na resolucin de problemas extrados de contextos reais.
B2.3. Determinantes. Propiedades elementais.
B2.4. Rango dunha matriz.
B2.5. Matriz inversa.
B2.6. Representacin matricial dun sistema: discusin
e resolucin de sistemas de ecuacins lineais. Mtodo
de Gauss. Regra de Cremor. Aplicacin resolucin
de problemas.

B2.2. Transcribir problemas expresados en linguaxe

MA2B2.2.1 Determina o rango dunha matriz, ata orde
usual linguaxe alxbrica e resolvelos utilizando tcni4, aplicando o mtodo de Gauss ou determinantes.
cas alxbricas determinadas (matrices, determinantes
e sistemas de ecuacins), interpretando criticamente o MA2B2.2.2 Determina as condicins para que unha
significado das solucins.
matriz tea inversa e calclaa empregando o mtodo
mis axeitado.

CMCCT

MA2B2.2.3 Resolve problemas susceptibles de ser

representados matricialmente e interpreta os resultados obtidos

CMCCT

CMCCT

MA2B2.2.4 Formula alxebricamente as restricins

CMCCT
indicadas nunha situacin da vida real, estuda e clasifica o sistema de ecuacins lineais formulado, reslveo
nos casos que sexa posible (empregando o mtodo
mis axeitado), e aplcao para resolver problemas.
Bloque 3. Anlise

B3.1. Lmite dunha funcin nun punto e no infinito.

Continuidade dunha funcin. Tipos de descontinuidade. Teorema de Bolzano.
B3.2. Funcin derivada. Teoremas de Rolle e do valor
medio. A regra de L'Hpital. Aplicacin ao clculo de
lmites.
B3.3. Aplicacins da derivada: problemas de optimizacin.

B3.1. Estudar a continuidade dunha funcin nun punto

ou nun intervalo, aplicando os resultados que se derivan diso.

B3.2. Funcin derivada. Teoremas de Rolle e do valor

medio. A regra de L'Hpital. Aplicacin ao clculo de
lmites.
B3.3. Aplicacins da derivada: problemas de optimizacin.

B3.2. Aplicar o concepto de derivada dunha funcin

MA2B3.2.1 Aplica a regra de L'Hpital para resolver
nun punto, a sa interpretacin xeomtrica e o clculo
indeterminacins no clculo de lmites.
de derivadas ao estudo de fenmenos naturais, sociais
ou tecnolxicos e resolucin de problemas xeomtri- MA2B3.2.2 Formula problemas de optimizacin relacos, de clculo de lmites e de optimizacin.
cionados coa xeometra ou coas ciencias experimentais e sociais, reslveos e interpreta o resultado obtido
dentro do contexto.

Pxina 420 de 913

MA2B3.1.1 Coece as propiedades das funcins

continuas, e representa a funcin nun mbito dos puntos de descontinuidade.

CMCCT

MA2B3.1.2 Aplica os conceptos de lmite e de derivada, as como os teoremas relacionados, resolucin

de problemas.

CMCCT

CMCCT
CMCCT

Matemticas II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B3.4 Primitiva dunha funcin. A integral indefinida.

B3.3. Calcular integrais de funcins sinxelas aplicando
Propiedades. Tcnicas elementais para o clculo de
as tcnicas bsicas para o clculo de primitivas.
primitivas (integrais inmediatas e case inmediatas, racionais, por partes e por cambios de variable sinxelos).

g
i

B3.5. A integral definida. Teoremas do valor medio e

fundamental do clculo integral. Regra de Barrow.
Aplicacin ao clculo de reas de rexins planas.

Estndares de aprendizaxe
MA2B3.3.1 Aplica os mtodos bsicos para o clculo
de primitivas de funcins.

B3.4. Aplicar o clculo de integrais definidas na medida MA2B3.4.1 Calcula a rea de recintos limitados por
de reas de rexins planas limitadas por rectas e currectas e curvas sinxelas ou por das curvas.
vas sinxelas que sexan doadamente representables e,
en xeral, resolucin de problemas.
MA2B3.4.2 Utiliza os medios tecnolxicos axeitados
para representar e resolver problemas de reas de
recintos limitados por funcins coecidas.

Competencias clave
CMCCT

CMCCT
CMCCT

Bloque 4. Xeometra
i

B4.1. Vectores no espazo tridimensional. Operacins.

Base, dependencia e independencia lineal. Produto
escalar, vectorial e mixto. Significado xeomtrico.

B4.1. Resolver problemas xeomtricos espaciais,

utilizando vectores.

B4.2. Ecuacins da recta e o plano no espazo. Identifi- B4.2. Resolver problemas de incidencia, paralelismo e
perpendicularidade entre rectas e planos utilizando as
cacin dos elementos caractersticos.
distintas ecuacins da recta e do plano no espazo.
B4.3. Posicins relativas (incidencia, paralelismo e
perpendicularidade entre rectas e planos).

MA2B4.1.1 Realiza operacins elementais con vectores, manexando correctamente os conceptos de base
e de dependencia e independencia lineal e define e
manexa as operacins bsicas con vectores no espazo, utilizando a interpretacin xeomtrica das operacins con vectores para resolver problemas xeomtricos.

CMCCT

MA2B4.2.1 Expresa a ecuacin da recta das sas

distintas formas, pasando dunha a outra correctamente, identificando en cada caso os seus elementos caractersticos, e resolvendo os problemas afns entre
rectas.

CMCCT

MA2B4.2.2 Obtn a ecuacin do plano nas sas

distintas formas, pasando dunha a outra correctamente, identificando en cada caso os seus elementos caractersticos.

CMCCT

MA2B4.2.3 Analiza a posicin relativa de planos e

CMCCT
rectas no espazo, aplicando mtodos matriciais e alxbricos.
MA2B4.2.4 Obtn as ecuacins de rectas e planos en
diferentes situacins.
i

B4.1. Vectores no espazo tridimensional. Operacins.

Base, dependencia e independencia lineal. Produto
escalar, vectorial e mixto. Significado xeomtrico.

B4.3. Utilizar os distintos produtos entre vectores para

calcular ngulos, distancias, reas e volumes, calculando o seu valor e tendo en conta o seu significado

Pxina 421 de 913

CMCCT

MA2B4.3.1 Manexa o produto escalar e vectorial de

CMCCT
dous vectores, significado xeomtrico, expresin analtica e propiedades.

Matemticas II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos
B4.2. Ecuacins da recta e o plano no espazo. Identificacin dos elementos caractersticos.
B4.4. Propiedades mtricas (clculo de ngulos,
distancias, reas e volumes).

Criterios de avaliacin
xeomtrico.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MA2B4.3.2 Coece o produto mixto de tres vectores, o CMCCT

seu significado xeomtrico, a sa expresin analtica e
propiedades.
MA2B4.3.3 Determina ngulos, distancias, reas e
CMCCT
volumes utilizando os produtos escalar, vectorial e mixto, aplicndoos en cada caso resolucin de problemas xeomtricos.
MA2B4.3.4 Realiza investigacins utilizando progra CMCCT
mas informticos especficos para seleccionar e estudar situacins novas da xeometra relativas a obxectos
como a esfera.

Bloque 5. Estatstica e Probabilidade

i

g
i

B5.1. Sucesos. Operacins con sucesos. Asignacin

de probabilidades a sucesos mediante a regra de Laplace e a partir da sa frecuencia relativa. Axiomtica
de Kolmogorov.
B5.2. Aplicacin da combinatoria ao clculo de probabilidades.
B5.3 Experimentos simples e compostos. Probabilidade condicionada. Dependencia e independencia de
sucesos.
B5.4. Teoremas da probabilidade total e de Bayes.
Probabilidades iniciais e finais e verosimilitude dun
suceso.

B5.1. Asignar probabilidades a sucesos aleatorios en

experimentos simples e compostos (utilizando a regra
de Laplace en combinacin con diferentes tcnicas de
reconto e a axiomtica da probabilidade), as como a
sucesos aleatorios condicionados (Teorema de Bayes), en contextos relacionados co mundo real.

MA2B5.1.1 Calcula a probabilidade de sucesos en

CMCCT
experimentos simples e compostos, condicionada ou
non, mediante a regra de Laplace, as frmulas derivadas da axiomtica de Kolmogorov e diferentes tcnicas
de reconto.
MA2B5.1.2 Calcula probabilidades a partir dos sucesos CMCCT
que constiten unha particin do espazo mostral.
MA2B5.1.3 Calcula a probabilidade final dun suceso
aplicando a frmula de Bayes.

B5.5. Variables aleatorias:

B5.2. Identificar os fenmenos que poden modelizarse MA2B5.2.1 Identifica fenmenos que poden modelizarmediante as distribucins de probabilidade binomial e
se mediante a distribucin binomial, obtn os seus pa Discretas. distribucin de probabilidade, media,
normal calculando os seus parmetros e determinando
rmetros e calcula a sa media e desviacin tpica.
varianza e desviacin tpica.
a
probabilidade
de
diferentes
sucesos
asociados.
Continuas: funcin de densidade e funcin de distri MA2B5.2.2 Calcula probabilidades asociadas a unha
bucin.
distribucin binomial a partir da sa funcin de probabi B5.6. Distribucin binomial. Caracterizacin e identifilidade, da tboa da distribucin ou mediante calculadocacin do modelo. Clculo de probabilidades.
ra, folla de clculo ou outra ferramenta tecnolxica.
B5.7. Distribucin normal. Tipificacin da distribucin
normal. Asignacin de probabilidades nunha distribu MA2B5.2.3 Coece as caractersticas e os parmetros
cin normal.
da distribucin normal e valora a sa importancia no
B5.8. Clculo de probabilidades mediante a aproximamundo cientfico.
cin da distribucin binomial pola normal.
MA2B5.2.4 Calcula probabilidades de sucesos asociados a fenmenos que poden modelizarse mediante a
distribucin normal a partir da tboa da distribucin ou

Pxina 422 de 913

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CMCCT

Matemticas II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

mediante calculadora, folla de clculo ou outra ferramenta tecnolxica.

MA2B5.2.5 Calcula probabilidades de sucesos asociados a fenmenos que poden modelizarse mediante a
distribucin binomial a partir da sa aproximacin pola
normal valorando se se dan as condicins necesarias
para que sexa vlida.

b
e
i
j

B5.9. Identificacin das fases e tarefas dun estudio

estatstico. Anlise e descricin de traballos relacionados coa estatstica e o azar, interpretando a informacin e detectando erros e manipulacins.

CMCCT

B5.3. Utilizar o vocabulario axeitado para a descricin MA2B5.3.1 Utiliza un vocabulario axeitado para descri- CCL
de situacins relacionadas co azar e a estatstica, anabir situacins relacionadas co azar e elabora anlises CMCCT
lizando un conxunto de datos ou interpretando de forcrticas sobre traballos relacionados coa probabilidade
ma crtica informacins estatsticas presentes nos mee/ou a estatstica aparecidos en medios de comunicadios de comunicacin, en especial os relacionados
cin e noutros mbitos da vida coti.
coas ciencias e outros mbitos, detectando posibles
erros e manipulacins tanto na presentacin dos datos
coma das conclusins.

2.1.24 Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais

Introducin
As matemticas son un instrumento indispensable para interpretar o mundo que nos rodea e expresar os fenmenos sociais, cientficos e tcnicos dun mundo cada vez mis complexo; contriben de forma especial comprensin dos fenmenos da
realidade social, de natureza econmica, histrica, xeogrfica, artstica, poltica, sociolxica, etc., xa que desenvolven a capacidade de simplificar e abstraer favorecendo a adquisicin da competencia aprender a aprender (CAA).
As matemticas teen un carcter instrumental como base para o progreso na adquisicin de contidos doutras disciplinas. Por exemplo, en Economa, a Teora Econmica explica os fenmenos econmicos cunha base matemtica. A Teora de Xogos ou Teora da Decisin son outro exemplo das aplicacins neste campo. En Socioloxa e Ciencias Polticas emprganse cada vez con maior frecuencia a anlise de enquisas, entre outras aplicacins. Tampouco debe esquecerse a contribucin
das matemticas a outras reas como a Xeografa, a Historia ou a Arte onde as matemticas tiveron unha recoecida influencia, e en xeral serviron como forza condutora no desenvolvemento da cultura e das civilizacins.
As Matemticas contriben especialmente ao desenvolvemento da competencia matemtica, recoecida como clave pola Unin Europea co nome de competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa (CMCCT). Esta consiste en formular, transformar e resolver problemas a partir de situacins da vida coti, doutras ciencias e das propias matemticas. Para lograr isto cmpre analizar a situacin; identificar o que verdadeiramente relevante; establecer relacins; facer a
modelizacin e ser quen de representala e comunicala utilizando diferentes linguaxes e rexistros; formular outros problemas, outras preguntas e incluso atopar outras respostas que aparezan tras a anlise, traballo, argumentacin e resolucin da situacin de partida. necesario utilizar conceptos, propiedades, procedementos e as linguaxes axeitadas para expresar as ideas matemticas, e resolver os problemas asociados coa situacin en cuestin. Estas actividades esixen a argumentacin e
a anlise dos procedementos empregados e as solucins propostas. dicir, a competencia matemtica consiste en adquirir un hbito de pensamento matemtico que permita establecer hiptese e contrastalas, elaborar estratexias de resolucin de
problemas e axudar na toma de decisins axeitadas, tanto na vida persoal como na sa futura vida profesional.
Seguindo as recomendacins da Orden ECD/65/2015, para potenciar a motivacin do aprendizaxe destas competencias desexable unha metodoloxa activa e contextualizada, baseada nun aprendizaxe cooperativo, onde cada persoa poda desenvolver distintos roles, aportando ou incorporando ideas, asumindo responsabilidades e aceptando erros; unha metodoloxa baseada en actividades ou proxectos matemticos que poan en contexto os contidos aprendidos o que permitir fortalecer a
autonoma persoal e o traballo en equipo, entre outras habilidades.
A materia de Matemticas Aplicadas s Ciencias Sociais est dividida en dous cursos: o seu ensino debe comezarse tendo en conta o grao de adquisicin da competencia matemtica que o alumno logrou a longo da ESO; para lograr a devandita
continuidade, ao igual que acontece no currculo bsico das materias de matemticas da ESO, os coecementos, as competencias e os valores estn integrados, e formulronse os estndares de aprendizaxe avaliables tendo en conta a relacin
necesaria entre os devanditos elementos, tamn en Bacharelato.
A materia estrutrase en torno a catro bloques de contido: Procesos, mtodos e actitudes en matemticas, Nmeros e lxebra, Anlise, e Estatstica e Probabilidade.

Pxina 423 de 913

O bloque "Procesos, mtodos e actitudes en matemticas" un bloque comn aos dous cursos e transversal: debe desenvolverse simultaneamente ao resto de bloques de contido e o eixe fundamental da materia; articlase sobre procesos bsicos e imprescindibles no quefacer matemtico: a resolucin de problemas, proxectos de investigacin matemtica, a matematizacin e modelizacin, as actitudes adecuadas para desenvolver o traballo cientfico e a utilizacin de medios tecnolxicos.Incorporronse a este bloque a maiora das competencias clave e os temas transversais, o que permite a sa adquisicin e desenvolvemento, respectivamente, ao longo de toda a materia. Nel se establecen dous dos eixes fundamentais no
proceso de ensino e aprendizaxe das Matemticas: a resolucin de problemas e os proxectos de investigacin. A habilidade de formular, interpretar e resolver problemas e de modelizar a realidade poen en xogo distintas formas de pensamento: o
pensamento converxente, indispensable para estruturar coecementos de forma lxica; o pensamento diverxente que permite incorporar novas solucins ou asociacins non convencionais ao problema investigado; os pensamentos abstracto, algortmico, e computacional, vinculados capacidade de abordar un problema automatizando o proceso e buscando solucins transferibles ou xeneralizables. Neste proceso estn involucradas tdalas competencias, a comunicacin lingstica (CCL),
ao ler de forma comprensiva os enunciados e comunicar os resultados obtidos; o sentido de iniciativa e esprito emprendedor (CSIEE), ao establecer un plan de traballo en revisin e modificacin continua na medida que se vai resolvendo o problema; a competencia dixital (CD), ao tratar de forma axeitada a informacin e, no seu caso, servir de apoio resolucin do problema, comprobacin da solucin e a presentacin de resultados; a competencia social e cvica (CSC), ao implicar unha actitude aberta ante diferentes enfoques e solucins, e a conciencia e expresins culturais (CCEC) na medida en que o proxecto incorpore elementos culturais ou artsticos con base matemtica.
Os elementos que constiten o currculo bsico en primeiro curso fundamentan os principais conceptos dos diferentes bloques de contido, ademais de ofrecer unha base slida para a interpretacin de fenmenos sociais nos que interveen das variables. En segundo curso afndase nas achegas da materia ao currculo do Bacharelato, en particular mediante a inferencia estatstica, a optimizacin e a lxebra lineal.

1 de bacharelato
Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en matemticas

e
i

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

resolucin de problemas.

B1.1. Expresar verbalmente, de forma razoada, o

proceso seguido na resolucin dun problema.

MACS1B1.1.1. Expresa verbalmente, de forma razoada, o proceso seguido na resolucin dun problema, co
rigor e a precisin axeitados.

CCL
CMCCT

i
j

B1.3. Anlise dos resultados obtidos: revisin das

operacins utilizadas, coherencia das solucins coa
situacin, revisin sistemtica do proceso, busca doutras formas de resolucin, identificacin de problemas
parecidos.
B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica:
Relacin con outros problemas coecidos.
Modificacin de variables.
Supoer o problema resolto.

B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias de

resolucin de problemas, realizando os clculos necesarios e comprobando as solucins obtidas.

MACS1B1.2.1. Analiza e comprende o enunciado a

resolver (datos, relacins entre os datos, condicins,
coecementos matemticos necesarios, etc.).

CMCCT

MACS1B1.2.2. Realiza estimacins e elabora conxecturas sobre os resultados dos problemas a resolver,
contrastando a sa validez e valorando a sa utilidade
e eficacia.

CMCCT

MACS1B1.2.3. Utiliza estratexias heursticas e procesos de razoamento na resolucin de problemas, reflexionando sobre o proceso seguido.

CMCCT
CAA

B1.4. Elaboracin e presentacin oral e/ou escrita,

B1.3. Elaborar un informe cientfico escrito que sirva
MACS1B1.3.1. Usa a linguaxe, a notacin e os smboutilizando as ferramentas tecnolxicas axeitadas, de
para comunicar as ideas matemticas xurdidas na relos matemticos axeitados ao contexto e situacin.
informes cientficos sobre o proceso seguido na resolusolucin dun problema, co rigor e a precisin axeitados.
cin dun problema.
B1.5. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de
MACS1B1.3.2. Utiliza argumentos, xustificacins,
aprendizaxe para:
explicacins e razoamentos explcitos e coherentes.
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
A elaboracin e creacin de representacins grfi MACS1B1.3.3. Emprega as ferramentas tecnolxicas
cas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
axeitadas ao tipo de problema, situacin a resolver ou
propiedade ou teorema a demostrar.
Facilitar la comprensin de conceptos e propiedades
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clcu-

CMCCT

g
i

Pxina 424 de 913

CMCCT

CMCCT
CD

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

los de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;

O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.
i
j
k

h
i
j
l

e
g
i

B1.6. Planificacin e realizacin de proxectos e investi- B1.4. Planificar axeitadamente o proceso de investigagacins matemticas a partir de contextos da realidade
cin, tendo en conta o contexto en que se desenvolve
ou contextos do mundo das matemticas, de xeito indie o problema de investigacin formulado.
vidual e en equipo.

MACS1B1.4.1. Coece e describe a estrutura do

proceso de elaboracin dunha investigacin matemtica: problema de investigacin, estado da cuestin, obxectivos, hiptese, metodoloxa, resultados, conclusins, etc.

CMCCT

MACS1B1.4.2. Planifica axeitadamente o proceso de

investigacin, tendo en conta o contexto en que se desenvolve e o problema de investigacin formulado.

CMCCT
CSIEE

B1.6. Planificacin e realizacin de proxectos e investi- B1.5. Practicar estratexias para a xeracin de investi MACS1B1.5.1. Afonda na resolucin dalgns problegacins matemticas a partir de contextos da realidade
gacins matemticas, a partir de: a) a resolucin dun
mas formulando novas preguntas, xeneralizando a siou contextos do mundo das matemticas, de xeito indiproblema e o afondamento posterior; b) a xeneralizatuacin ou os resultados, etc.
cin de propiedades e leis matemticas; c) Afondamenvidual e en equipo.
to nalgn momento da historia das matemticas; con MACS1B1.5.2. Busca conexins entre contextos da
cretando todo iso en contextos numricos, alxbricos,
realidade e do mundo das matemticas (a historia da
xeomtricos, funcionais, estatsticos ou probabilsticos.
humanidade e a historia das matemticas; arte e matemticas; ciencias sociais e matemticas, etc.).

CMCCT

B1.6. Planificacin e realizacin de proxectos e investi- B1.6. Elaborar un informe cientfico escrito que recolla MACS1B1.6.1. Consulta as fontes de informacin
gacins matemticas a partir de contextos da realidade
o proceso de investigacin realizado, co rigor e a preciaxeitadas ao problema de investigacin.
ou contextos do mundo das matemticas, de xeito indisin axeitados.
vidual e en equipo.
B1.7. Prctica de procesos de matematizacin e
MACS1B1.6.2. Usa a linguaxe, a notacin e os smbomodelizacin, en contextos da realidade.
los matemticos axeitados ao contexto do problema de
investigacin.
B1.8. Elaboracin e presentacin dun informe cientfico
sobre o procedemento, resultados e conclusins do
proceso de investigacin desenvolvido.
MACS1B1.6.3. Utiliza argumentos, xustificacins,
explicacins e razoamentos explcitos e coherentes.

CMCCT

CMCCT
CSC
CCEC

CMCCT

CCL
CMCCT

MACS1B1.6.4. Emprega as ferramentas tecnolxicas

CMCCT
axeitadas ao tipo de problema de investigacin, tanto
CD
na busca de solucins coma para mellorar a eficacia na
comunicacin das ideas matemticas.

Pxina 425 de 913

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
MACS1B1.6.5. Transmite certeza e seguridade na
comunicacin das ideas, as como dominio do tema de
investigacin.

Competencias clave
CCL

MACS1B1.6.6. Reflexiona sobre o proceso de investi- CMCCT

gacin e elabora conclusins sobre o nivel de: a) resolucin do problema de investigacin; b) consecucin de
obxectivos. As mesmo, formula posibles continuacins
da investigacin; analiza os puntos fortes e dbiles do
proceso e fai explcitas as sas impresins persoais
sobre a experiencia.
i
j

B1.7. Prctica de procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade.

B1.7. Desenvolver procesos de matematizacin en

MACS1B1.7.1. Identifica situacins problemticas da
contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
realidade, susceptibles de conter problemas de interefuncionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da
se.
identificacin de problemas en situacins problemticas
da realidade.

CMCCT
CSC

MACS1B1.7.2. Establece conexins entre o problema

do mundo real e o mundo matemtico: identificando o
problema ou problemas matemticos que subxacen
nel, as como os coecementos matemticos necesarios.

CMCCT

MACS1B1.7.3. Usa, elabora ou constre modelos

matemticos axeitados que permitan a resolucin do
problema ou problemas dentro do campo das matemticas.

CMCCT

MACS1B1.7.4. Interpreta a solucin matemtica do

problema no contexto da realidade.

CMCCT

MACS1B1.7.5. Realiza simulacins e predicins, no

contexto real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos modelos, propoendo melloras que aumenten a sa eficacia.

CMCCT

CMCCT

B1.7. Prctica de procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade.

B1.8. Valorar a modelizacin matemtica como un

recurso para resolver problemas da realidade coti,
avaliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou construdos.

MACS1B1.8.1. Reflexiona sobre o proceso e obtn

conclusins sobre os logros conseguidos, resultados
mellorables, impresins persoais do proceso,
etc.valorando outras opinins.

a
b
c

B1.6. Planificacin e realizacin de proxectos e investigacins matemticas a partir de contextos da realidade ou contextos do mundo das matemticas, de xeito

B1.9. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais

inherentes ao quefacer matemtico.

MACS1B1.9.1. Desenvolve actitudes axeitadas para o CMCCT

traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexibi- CSC
lidade e aceptacin da crtica razoada, convivencia coa
CSIEE
incerteza, tolerancia da frustracin, autoanlise conti-

Pxina 426 de 913

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais I. 1 Bacharelato

Obxectivos

d
e
f
g
h
i
j
l
m
n

Contidos

Criterios de avaliacin

individual e en equipo.
B1.7. Prctica de procesos de matematizacin e
modelizacin, en contextos da realidade.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

nuo, etc.

MACS1B1.9.2. Formlase a resolucin de retos e

problemas coa precisin, esmero e interese axeitados
ao nivel educativo e dificultade da situacin.

CMCCT

MACS1B1.9.3. Desenvolve actitudes de curiosidade e CMCCT

indagacin, xunto con hbitos de formular/se preguntas CAA
e buscar respostas axeitadas; revisar de forma crtica
os resultados encontrados; etc.
MACS1B1.9.4. Desenvolve habilidades sociais de
cooperacin e traballo en equipo.

CSC
CSIEE

b
i
j
k

B1.9. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

B1.10. Superar bloqueos e inseguridades ante a

resolucin de situacins descoecidas.

b
i
j

B1.9. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

B1.11. Reflexionar sobre as decisins tomadas, valo MACS1B1.11.1. Reflexiona sobre os procesos desenrando a sa eficacia e aprendendo diso para situacins
volvidos, tomando conciencia das sas estruturas; valorando a potencia, sinxeleza e beleza dos mtodos e
similares futuras.
ideas utilizados; aprendendo diso para situacins futuras; etc.

CMCCT
CAA

g
i

B1.5. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.12. Empregar as ferramentas tecnolxicas adecua- MACS1B1.12.1. Selecciona ferramentas tecnolxicas
das, de forma autnoma, realizando clculos numriaxeitadas e utilzaas para a realizacin de clculos nuaprendizaxe para:
cos, alxbricos ou estatsticos, facendo representamricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificultade
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
cins grficas, recreando situacins matemticas medestes impide ou non aconsella facelos manualmente.
A elaboracin e creacin de representacins grfidiante simulacins ou analizando con sentido crtico
cas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
situacins diversas que axuden comprensin de con Facilitar la comprensin de conceptos e propiedades
ceptos matemticos ou resolucin de problemas.
MACS1B1.12.2. Utiliza medios tecnolxicos para facer
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clcurepresentacins grficas de funcins con expresins
los de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
alxbricas complexas e extraer informacin cualitativa
O deseo de simulacins e a elaboracin de predie cuantitativa sobre elas.
cins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclu MACS1B1.12.3. Desea representacins grficas para
sins obtidos;
explicar o proceso seguido na solucin de problemas,
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apromediante a utilizacin de medios tecnolxicos.
piados, a informacin e as ideas matemticas.

CD
CMCCT

MACS1B1.12.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtri-

CMCCT

Pxina 427 de 913

MACS1B1.10.1. Toma decisins nos procesos (de

CMCCT
resolucin de problemas, de investigacin, de matema- CSIEE
tizacin ou de modelizacin) valorando as consecuencias destas e a conveniencia pola sa sinxeleza e utilidade.

CMCCT

CMCCT

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cos con ferramentas tecnolxicas interactivas para

mostrar, analizar e comprender propiedades xeomtricas.
MACSB1.12.5. Utiliza medios tecnolxicos para o
tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer informacin e elaborar conclusins.
e
g
i

B1.5. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.13. Utilizar as tecnoloxas da informacin e a

comunicacin de modo habitual no proceso de aprenaprendizaxe para:
dizaxe, buscando, analizando e seleccionando infor A recollida ordenada e a organizacin de datos;
macin relevante en Internet ou noutras fontes, elabo A elaboracin e creacin de representacins grfirando documentos propios, facendo exposicins e arcas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
gumentacins destes e compartindo estes en mbitos
Facilitar la comprensin de conceptos e propiedades
apropiados para facilitar a interaccin.
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

CMCCT

MACS1B1.13.1. Elabora documentos dixitais propios

CD
(texto, presentacin, imaxe, vdeo, son,), como resultado do proceso de busca, anlise e seleccin de informacin relevante, coa ferramenta tecnolxica axeitada e comprteos para a sa discusin ou difusin.

MACS1B1.13.2. Utiliza os recursos creados para

apoiar a exposicin oral dos contidos traballados na
aula.

CCL

MACS1B1.13.3. Usa axeitadamente os medios tecno- CD

lxicos para estruturar e mellorar o seu proceso de
CAA
aprendizaxe recollendo a informacin das actividades,
analizando puntos fortes e dbiles do seu proceso acadmico e establecendo pautas de mellora.

Bloque 2. Nmeros e lxebra

i

B2.1. Nmeros racionais e irracionais. O nmero real.

Representacin na recta real. Intervalos.
B2.2. Aproximacin decimal dun nmero real. Estimacin, redondeo e erros.
B2.3. Operacins con nmeros reais. Potencias e
radicais. A notacin cientfica.

B2.1. Utilizar os nmeros reais e as sas operacins

MACS1B2.1.1. Recoece os distintos tipos nmeros
CMCCT
para presentar e intercambiar informacin, controlando
reais (racionais e irracionais) e utilzaos para represene axustando a marxe de erro esixible en cada situacin,
tar e interpretar axeitadamente informacin cuantitativa.
en situacins da vida real.
MACS1B2.1.2. Representa correctamente informacin
cuantitativa mediante intervalos de nmeros reais.

CMCCT

MACS1B2.1.3. Compara, ordena, clasifica e representa CMCCT

graficamente, calquera nmero real.
MACS1B2.1.4. Realiza operacins numricas con
eficacia, empregando clculo mental, algoritmos de
lapis e papel, calculadora ou programas informticos,
utilizando a notacin mis axeitada e controlando o
erro cando aproxima.
i

B2.4. Operacins con capitais financeiros. Aumentos e

diminucins porcentuais. Taxas e intereses bancarios.

B2.2. Resolver problemas de capitalizacin e amortiza- MACS1B2.2.1. Interpreta e contextualiza correctamencin simple e composta utilizando parmetros de aritte parmetros de aritmtica mercantil para resolver

Pxina 428 de 913

CMCCT

CMCCT

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos
Capitalizacin e amortizacin simple e composta.
B2.5. Utilizacin de recursos tecnolxicos para a
realizacin de clculos financeiros e mercants.

B2.6. Polinomios. Operacins. Descomposicin en

factores.
B2.7. Ecuacins lineais, cuadrticas e reducibles a
elas, exponenciais e logartmicas. Aplicacins.
B2.8. Sistemas de ecuacins de primeiro e segundo
grao con das incgnitas. Clasificacin. Aplicacins.
Interpretacin xeomtrica.
B2.9. Sistemas de ecuacins lineais con tres incgnitas: mtodo de Gauss.
B2.10. Formulacin e resolucin de problemas das
ciencias sociais mediante sistemas de ecuacins lineais.

Criterios de avaliacin
mtica mercantil empregando mtodos de clculo ou
os recursos tecnolxicos mis axeitados.

B2.3. Transcribir a linguaxe alxbrica ou grfica situacins relativas s ciencias sociais e utilizar tcnicas
matemticas e ferramentas tecnolxicas apropiadas
para resolver problemas reais, dando unha interpretacin das solucins obtidas en contextos particulares.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

problemas do mbito da matemtica financeira (capitalizacin e amortizacin simple e composta) mediante

os mtodos de clculo ou recursos tecnolxicos apropiados.
MACS1B2.3.1. Utiliza de xeito eficaz a linguaxe alx CMCCT
brica para representar situacins formuladas en contextos reais.

MACS1B2.3.2. Resolve problemas relativos s ciencias CMCCT

sociais mediante a utilizacin de ecuacins ou sistemas
de ecuacins.
MACS1B2.3.3. Realiza unha interpretacin contextuali- CMCCT
zada dos resultados obtidos e exponnos con claridade.

Bloque 3. Anlise
i

B3.1. Resolucin de problemas e interpretacin de

B3.1. Interpretar e representar grficas de funcins
reais tendo en conta as sas caractersticas e a sa
fenmenos sociais e econmicos mediante funcins.
relacin con fenmenos sociais.
B3.2. Funcins reais de variable real. Expresin dunha
funcin en forma alxbrica, por medio de tboas ou de
grficas. Caractersticas dunha funcin.
B3.3. Identificacin da expresin analtica e grfica das
funcins reais de variable real: polinmicas, exponencial e logartmica, valor absoluto, parte enteira, e racionais e irracionais sinxelas a partir das sas caractersticas. As funcins definidas a anacos.

B3.4. Interpolacin e extrapolacin lineal e cuadrtica.

Aplicacin a problemas reais.

B3.3. Identificacin da expresin analtica e grfica das B3.3. Calcular lmites finitos e infinitos dunha funcin
funcins reais de variable real: polinmicas, exponennun punto ou no infinito para estimar as tendencias.
cial e logartmica, valor absoluto, parte enteira, e racio-

MACS1B3.1.1. Analiza funcins expresadas en forma CMCCT

alxbrica, por medio de tboas ou graficamente, e relacinaas con fenmenos cotins, econmicos, sociais e
cientficos extraendo e replicando modelos.

MACS1B3.1.2. Selecciona de xeito axeitado e razoadamente eixes, unidades e escalas recoecendo e

identificando os erros de interpretacin derivados dunha mala eleccin, para realizar representacins grficas de funcins.

CMCCT

MACS1B3.1.3. Estuda e interpreta graficamente as

caractersticas dunha funcin comprobando os resultados coa axuda de medios tecnolxicos en actividades
abstractas e problemas contextualizados.

CMCCT

B3.2. Interpolar e extrapolar valores de funcins a partir MACS1B3.2.1. Obtn valores descoecidos mediante
interpolacin ou extrapolacin a partir de tboas ou
de tboas e coecer a utilidade en casos reais.
datos e interprtaos nun contexto.

Pxina 429 de 913

MACS1B3.3.1. Calcula lmites finitos e infinitos dunha

funcin nun punto ou no infinito para estimar as tendencias dunha funcin.

CMCCT

CMCCT

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

nais e irracionais sinxelas a partir das sas caractersticas. As funcins definidas a anacos.
B3.5. Idea intuitiva de lmite dunha funcin nun punto.
Clculo de lmites sinxelos. O lmite como ferramenta
para o estudo da continuidade dunha funcin. Aplicacin ao estudo das asntotas.
B3.4. Coecer o concepto de continuidade e estudar a
continuidade nun punto en funcins polinmicas, racionais, logartmicas e exponenciais.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MACS1B3.3.2. Calcula, representa e interpreta as

asntotas dunha funcin en problemas das ciencias
sociais.

CMCCT

MACS1B3.4.1. Examina, analiza e determina a continuidade da funcin nun punto para extraer conclusins
en situacins reais.

CMCCT

B3.5. Idea intuitiva de lmite dunha funcin nun punto.

Clculo de lmites sinxelos. O lmite como ferramenta
para o estudo da continuidade dunha funcin. Aplicacin ao estudo das asntotas.

B3.6. Taxa de variacin media e taxa de variacin

B3.5. Coecer e interpretar xeometricamente a taxa de MACS1B3.5.1. Calcula a taxa de variacin media nun CMCCT
instantnea. Aplicacin ao estudo de fenmenos ecovariacin media nun intervalo e nun punto como aprointervalo e a taxa de variacin instantnea, interprtaas
nmicos e sociais. Derivada dunha funcin nun punto.
ximacin ao concepto de derivada e utilizar as regra de
xeometricamente e emprgaas para resolver probleInterpretacin xeomtrica. Recta tanxente a unha funderivacin para obter a funcin derivada de funcins
mas e situacins extradas da vida real.
cin nun punto.
sinxelas e das sas operacins.
MACS1B3.5.2. Aplica as regras de derivacin para
CMCCT
B3.7. Funcin derivada. Regras de derivacin de
calcular a funcin derivada dunha funcin e obter a
funcins elementais sinxelas que sexan suma, produto,
recta tanxente a unha funcin nun punto dado.
cociente e composicin de funcins polinmicas, exponenciais e logartmicas.
Bloque 4. Estatstica e Probabilidade

i
j

B4.1. Estatstica descritiva bidimensional: Tboas de

continxencia.
B4.2. Distribucin conxunta e distribucins marxinais.
B4.3. Distribucins condicionadas.
B4.4. Medias e desviacins tpicas marxinais e condicionadas.
B4.5. Independencia de variables estatsticas.

B4.1. Describir e comparar conxuntos de datos de

MACS1B4.1.1. Elabora e interpreta tboas bidimensiodistribucins bidimensionais, con variables discretas ou
nais de frecuencias a partir dos datos dun estudo estacontinuas, procedentes de contextos relacionados coa
tstico, con variables numricas (discretas e continuas)
economa e outros fenmenos sociais e obter os pare categricas.
metros estatsticos mis usuais mediante os medios
mis axeitados (lapis e papel, calculadora, folla de cl- MACS1B4.1.2. Calcula e interpreta os parmetros
culo) e valorando a dependencia entre as variables.
estatsticos mis usuais en variables bidimensionais
para aplicalos en situacins da vida real.

Pxina 430 de 913

CMCCT

CMCCT

MACS1B4.1.3. Acha as distribucins marxinais e

diferentes distribucins condicionadas a partir dunha
tboa de continxencia, as como os seus parmetros
para aplicalos en situacins da vida real.

CMCCT

MACS1B4.1.4. Decide se das variables estatsticas

son ou non estatisticamente dependentes a partir das
sas distribucins condicionadas e marxinais para poder formular conxecturas.

CMCCT

MACS1B4.1.5. Avala as diferentes representacins

grficas apropiadas para unha distribucin de datos

CMCCT

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sen agrupar e agrupados e usa axeitadamente medios

tecnolxicos para organizar e analizar datos dende o
punto de vista estatstico, calcular parmetros e xerar
grficos estatsticos.
i
j

i
j

B4.6. Dependencia de das variables estatsticas.

Representacin grfica: Nube de puntos.
B4.7. Dependencia lineal de das variables estatsticas. Covarianza e correlacin: Clculo e interpretacin
do coeficiente de correlacin lineal.
B4.8. Regresin lineal. Predicins estatsticas e fiabilidade destas. Coeficiente de determinacin

B4.2. Interpretar a posible relacin entre das variables MACS1B4.2.1. Distingue a dependencia funcional da
CMCCT
e cuantificar a relacin lineal entre elas mediante o coedependencia estatstica e estima se das variables son
ficiente de correlacin, valorando a pertinencia de
ou non estatisticamente dependentes mediante a reaxustar unha recta de regresin e de realizar predicins
presentacin da nube de puntos en contextos cotins.
a partir dela, avaliando a fiabilidade destas nun contexto de resolucin de problemas relacionados con fenmenos econmicos e sociais.
MACS1B4.2.2. Cuantifica o grao e sentido da depen CMCCT
dencia lineal entre das variables mediante o clculo e
interpretacin do coeficiente de correlacin lineal para
poder obter conclusins.

B4.9. Sucesos. Asignacin de probabilidades a sucesos mediante a regra de Laplace e a partir da sa frecuencia relativa. Axiomtica de Kolmogorov.
B4.10. Aplicacin da combinatoria ao clculo de
probabilidades.
B4.11. Experimentos simples e compostos. Probabilidade condicionada. Dependencia e independencia de
sucesos.
B4.12. Variables aleatorias discretas. Distribucin de
probabilidade. Media, varianza e desviacin tpica.
B4.13. Distribucin binomial. Caracterizacin e identificacin do modelo. Clculo de probabilidades.
B4.14. Variables aleatorias continuas. Funcin de
densidade e de distribucin. Interpretacin da media,
varianza e desviacin tpica.
B4.15. Distribucin normal. Tipificacin da distribucin
normal. Asignacin de probabilidades nunha distribucin normal.

B4.3. Asignar probabilidades a sucesos aleatorios en

experimentos simples e compostos, utilizando a regra
de Laplace en combinacin con diferentes tcnicas de
reconto e a axiomtica da probabilidade, empregando
os resultados numricos obtidos na toma de decisins
en contextos relacionados coas ciencias sociais.

B4.12. Variables aleatorias discretas. Distribucin de

B4.4. Identificar os fenmenos que poden modelizarse

MACS1B4.2.3. Calcula e representa as rectas de

regresin de das variables e obtn predicins a partir
delas.

CMCCT

MACS1B4.2.4. Avala a fiabilidade das predicins

obtidas a partir da recta de regresin mediante o coeficiente de determinacin lineal en contextos relacionados con fenmenos econmicos e sociais.

CMCCT

MACS1B4.3.1. Calcula a probabilidade de sucesos en CMCCT

experimentos simples e compostos, condicionada ou
non, mediante a regra de Laplace, as frmulas derivadas da axiomtica de Kolmogorov e diferentes tcnicas
de reconto.

MACS1B4.3.2. Constre a funcin de probabilidade

CMCCT
dunha variable discreta asociada a un fenmeno sinxelo e calcula os seus parmetros e algunhas probabilidades asociadas.
MACS1B4.3.3. Constre a funcin de densidade dunha CMCCT
variable continua asociada a un fenmeno sinxelo e
calcula os seus parmetros e algunhas probabilidades
asociadas.

Pxina 431 de 913

MACS1B4.4.1. Identifica fenmenos que poden mode-

CMCCT

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais I. 1 Bacharelato

Obxectivos
j

Contidos
probabilidade. Media, varianza e desviacin tpica.
B4.13. Distribucin binomial. Caracterizacin e identificacin do modelo. Clculo de probabilidades.
B4.14. Variables aleatorias continuas. Funcin de
densidade e de distribucin. Interpretacin da media,
varianza e desviacin tpica.
B4.15. Distribucin normal. Tipificacin da distribucin
normal. Asignacin de probabilidades nunha distribucin normal.
B4.16. Clculo de probabilidades mediante aproximacin da distribucin binomial pola normal.

e
i

B4.17. Identificacin das fases e tarefas dun estudio

estatstico. Anlise e descricin de traballos relacionados coa estatstica, interpretando a informacin e detectando erros e manipulacins.

Criterios de avaliacin
mediante as distribucins de probabilidade binomial e
normal calculando os seus parmetros e determinando
a probabilidade de diferentes sucesos asociados.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

lizarse mediante a distribucin binomial, obtn os seus

parmetros e calcula a sa media e desviacin tpica.
MACS1B4.4.2. Calcula probabilidades asociadas a
unha distribucin binomial a partir da sa funcin de
probabilidade, da tboa da distribucin ou mediante
calculadora, folla de clculo ou outra ferramenta tecnolxica e aplcaas en diversas situacins.

CMCCT

MACS1B4.4.3. Distingue fenmenos que poden

CMCCT
modelizarse mediante unha distribucin normal, e valora a sa importancia nas ciencias sociais.

B4.5. Utilizar o vocabulario axeitado para a descricin

de situacins relacionadas co azar e a estatstica, analizando un conxunto de datos ou interpretando de forma crtica informacins estatsticas presentes nos medios de comunicacin, a publicidade e outros mbitos,
detectando posibles erros e manipulacins tanto na
presentacin dos datos coma das conclusins.

MACS1B4.4.4. Calcula probabilidades de sucesos

asociados a fenmenos que poden modelizarse mediante a distribucin normal a partir da tboa da distribucin ou mediante calculadora, folla de clculo ou
outra ferramenta tecnolxica, e aplcaas en diversas
situacins.

CMCCT

MACS1B4.4.5. Calcula probabilidades de sucesos

asociados a fenmenos que poden modelizarse mediante a distribucin binomial a partir da sa aproximacin pola normal valorando se se dan as condicins
necesarias para que sexa vlida.

CMCCT

MACS1B4.5.1. Utiliza un vocabulario adecuado para

CCL
describir situacins relacionadas co azar e a estatstica.
MACS1B4.5.2. Razoa e argumenta a interpretacin de
informacins estatsticas ou relacionadas co azar presentes na vida coti.

CMCCT

2 de bacharelato
Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en matemticas

e

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

B1.1. Expresar verbalmente, de forma razoada, o

Pxina 432 de 913

MACS2B1.1.1. Expresa verbalmente, de forma razoada, o proceso seguido na resolucin dun problema, co

CCL

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

i
i
j

g
i

i
j
k

resolucin de problemas.
B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica:
Relacin con otros problemas coecidos.
Modificacin de variables.
Supoer o problema resolto.
B1.3. Anlise dos resultados obtidos: revisin das
operacins utilizadas, coherencia das solucins coa
situacin, revisin sistemtica do proceso, busca doutras formas de resolucin, identificacin de problemas
parecidos.

Criterios de avaliacin
proceso seguido na resolucin dun problema.
B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias de
resolucin de problemas, realizando os clculos necesarios e comprobando as solucins obtidas.

Estndares de aprendizaxe
rigor e a precisin axeitados.

Competencias clave
CMCCT

MACS2B1.2.1. Analiza e comprende o enunciado a

resolver (datos, relacins entre os datos, condicins,
coecementos matemticos necesarios, etc.).

CMCCT

MACS2B1.2.2. Realiza estimacins e elabora conxecturas sobre os resultados dos problemas a resolver,
contrastando a sa validez e valorando a sa utilidade
e eficacia.

CMCCT

MACS2B1.2.3. Utiliza estratexias heursticas e procesos de razoamento na resolucin de problemas, reflexionando sobre o proceso seguido.

CMCCT
CAA

B1.4. Elaboracin e presentacin oral e/ou escrita,

B1.3. Elaborar un informe cientfico escrito que sirva
MACS2B1.3.1. Usa a linguaxe, a notacin e os smboutilizando as ferramentas tecnolxicas axeitadas, de
para comunicar as ideas matemticas xurdidas na relos matemticos axeitados ao contexto e situacin.
informes cientficos sobre o proceso seguido na resolusolucin dun problema, co rigor e a precisin axeitados.
cin dun problema.
B1.5. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de
MACS2B1.3.2. Utiliza argumentos, xustificacins,
aprendizaxe para:
explicacins e razoamentos explcitos e coherentes.
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
A elaboracin e creacin de representacins grfi MACS2B1.3.3. Emprega as ferramentas tecnolxicas
cas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
axeitadas ao tipo de problema, situacin a resolver ou
propiedade ou teorema a demostrar.
Facilitar la comprensin de conceptos e propiedades
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

CMCCT

B1.6. Planificacin e realizacin de proxectos e investi- B1.4. Planificar axeitadamente o proceso de investiga- MACS2B1.4.1. Coece e describe a estrutura do
gacins matemticas a partir de contextos da realidade
cin, tendo en conta o contexto en que se desenvolve e
proceso de elaboracin dunha investigacin matemtiou contextos do mundo das matemticas, de xeito indica: problema de investigacin, estado da cuestin, obo problema de investigacin formulado.
xectivos, hiptese, metodoloxa, resultados, concluvidual e en equipo.
sins, etc.

CMCCT

MACS2B1.4.2. Planifica axeitadamente o proceso de

investigacin, tendo en conta o contexto en que se de-

CMCCT
CSIEE

Pxina 433 de 913

CMCCT

CMCCT
CD

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

senvolve e o problema de investigacin formulado.

h
i
j
l

e
g
i

B1.6. Planificacin e realizacin de proxectos e investi- B1.5. Practicar estratexias para a xeracin de investi MACS2B1.5.1. Afonda na resolucin dalgns problegacins matemticas a partir de contextos da realidade
gacins matemticas, a partir de: a) a resolucin dun
mas formulando novas preguntas, xeneralizando a siou contextos do mundo das matemticas, de xeito indiproblema e o afondamento posterior; b) a xeneralizatuacin ou os resultados, etc.
cin de propiedades e leis matemticas; c) Afondamenvidual e en equipo.
to nalgn momento da historia das matemticas; con MACS2B1.5.2. Busca conexins entre contextos da
cretando todo iso en contextos numricos, alxbricos,
realidade e do mundo das matemticas (a historia da
xeomtricos, funcionais, estatsticos ou probabilsticos.
humanidade e a historia das matemticas; arte e matemticas; ciencias sociais e matemticas, etc.)

CMCCT

B1.6. Planificacin e realizacin de proxectos e investi- B1.6. Elaborar un informe cientfico escrito que recolla MACS2B1.6.1. Consulta as fontes de informacin
gacins matemticas a partir de contextos da realidade
o proceso de investigacin realizado, co rigor e a preciaxeitadas ao problema de investigacin.
ou contextos do mundo das matemticas, de xeito indisin axeitados.
vidual e en equipo.
B1.8. Elaboracin e presentacin dun informe cientfico
MACS2B1.6.2. Usa a linguaxe, a notacin e os smbosobre o procedemento, resultados e conclusins do
los matemticos axeitados ao contexto do problema de
proceso de investigacin desenvolvido.
investigacin.
B1.7. Prctica de procesos de matematizacin e
modelizacin, en contextos da realidade.
MACS2B1.6.3. Utiliza argumentos, xustificacins,
explicacins e razoamentos explcitos e coherentes.

CMCCT

CMCCT
CSC
CCEC

CMCCT

CCL
CMCCT

MACS2B1.6.4. Emprega as ferramentas tecnolxicas

CMCCT
axeitadas ao tipo de problema de investigacin, tanto
CD
na busca de solucins coma para mellorar a eficacia na
comunicacin das ideas matemticas.
MACS2B1.6.5. Transmite certeza e seguridade na
comunicacin das ideas, as como dominio do tema de
investigacin.

CCL

MACS2B1.6.6. Reflexiona sobre o proceso de investi- CMCCT

gacin e elabora conclusins sobre o nivel de: a) resolucin do problema de investigacin; b) consecucin de
obxectivos. As mesmo, formula posibles continuacins
da investigacin; analiza os puntos fortes e dbiles do
proceso e fai explcitas as sas impresins persoais
sobre a experiencia.
i
j

B1.7. Prctica de procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade.

B1.7. Desenvolver procesos de matematizacin en

MACS2B1.7.1. Identifica situacins problemticas da
contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
realidade, susceptibles de conter problemas de interefuncionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da
se.
identificacin de problemas en situacins problemticas

Pxina 434 de 913

CMCCT
CSC

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
da realidade.

a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l
m
n

B1.7. Prctica de procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade.

B1.8. Valorar a modelizacin matemtica como un

recurso para resolver problemas da realidade coti,
avaliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou construdos.

B1.6. Planificacin e realizacin de proxectos e investi- B1.9. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais
gacins matemticas a partir de contextos da realidade
inherentes ao quefacer matemtico.
ou contextos do mundo das matemticas, de xeito individual e en equipo.
B1.7. Prctica de procesos de matematizacin e
modelizacin, en contextos da realidade.
B1.9. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MACS2B1.7.2. Establece conexins entre o problema

do mundo real e o mundo matemtico: identificando o
problema ou problemas matemticos que subxacen
nel, as como os coecementos matemticos necesarios.

CMCCT

MACS2B1.7.3. Usa, elabora ou constre modelos

matemticos axeitados que permitan a resolucin do
problema ou problemas dentro do campo das matemticas.

CMCCT

MACS2B1.7.4. Interpreta a solucin matemtica do

problema no contexto da realidade.

CMCCT

MACS2B1.7.5. Realiza simulacins e predicins, no

contexto real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos modelos, propoendo melloras que aumenten a sa eficacia.

CMCCT

2B1.8.1. Reflexiona sobre o proceso e obtn conclusins sobre os logros conseguidos, resultados mellorables, impresins persoais do proceso, etc.valorando
outras opinins.

CMCCT

MACS2B1.9.1. Desenvolve actitudes axeitadas para o CMCCT

traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexibi- CSC
lidade e aceptacin da crtica razoada, convivencia coa
CSIEE
incerteza, tolerancia da frustracin, autoanlise continuo, etc.

MACS2B1.9.2. Formlase a resolucin de retos e

problemas coa precisin, esmero e interese axeitados
ao nivel educativo e dificultade da situacin.

CMCCT

MACS2B1.9.3. Desenvolve actitudes de curiosidade e CMCCT

indagacin, xunto con hbitos de formular/se preguntas CAA
e buscar respostas axeitadas; revisar de forma crtica
os resultados encontrados; etc.

B1.9. Confianza nas propias capacidades para desen-

B1.10. Superar bloqueos e inseguridades ante a

Pxina 435 de 913

MACS1B1.9.4. Desenvolve habilidades sociais de

cooperacin e traballo en equipo.

CSC
CSIEE

MACS2B1.10.1. Toma decisins nos procesos (de

CMCCT

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

i
j
k

volver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades

propias do traballo cientfico.

b
i
j

B1.9. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

g
i

B1.5. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.12. Empregar as ferramentas tecnolxicas adecuadas, de forma autnoma, realizando clculos numriaprendizaxe para:
cos, alxbricos ou estatsticos, facendo representa A recollida ordenada e a organizacin de datos;
cins grficas, recreando situacins matemticas me A elaboracin e creacin de representacins grfidiante simulacins ou analizando con sentido crtico
cas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
situacins diversas que axuden comprensin de con Facilitar la comprensin de conceptos e propiedades
ceptos matemticos ou resolucin de problemas.
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

e
g
i

resolucin de situacins descoecidas.

Estndares de aprendizaxe

resolucin de problemas, de investigacin, de matema- CSIEE

tizacin ou de modelizacin) valorando as consecuencias destas e a conveniencia pola sa sinxeleza e utilidade.

B1.11. Reflexionar sobre as decisins tomadas, valo MACS2B1.11.1. Reflexiona sobre os procesos desenrando a sa eficacia e aprendendo diso para situacins
volvidos, tomando conciencia das sas estruturas; valorando a potencia, sinxeleza e beleza dos mtodos e
similares futuras.
ideas utilizados; aprendendo diso para situacins futuras; etc.

B1.5. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.13. Utilizar as tecnoloxas da informacin e a

comunicacin de modo habitual no proceso de aprenaprendizaxe para:
dizaxe, buscando, analizando e seleccionando infor A recollida ordenada e a organizacin de datos;
macin relevante en Internet ou noutras fontes, elabo A elaboracin e creacin de representacins grfirando documentos propios, facendo exposicins e arcas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
gumentacins destes e compartindo estes en mbitos
Facilitar la comprensin de conceptos e propiedades
apropiados para facilitar a interaccin.
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predi-

Pxina 436 de 913

Competencias clave

CMCCT
CAA

MACS2B1.12.1. Selecciona ferramentas tecnolxicas

axeitadas e utilzaas para a realizacin de clculos numricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificultade
destes impide ou non aconsella facelos manualmente.

CD
CMCCT

MACS2B1.12.2. Utiliza medios tecnolxicos para facer

representacins grficas de funcins con expresins
alxbricas complexas e extraer informacin cualitativa
e cuantitativa sobre elas.

CMCCT

MACS2B1.12.3. Desea representacins grficas para

explicar o proceso seguido na solucin de problemas,
mediante a utilizacin de medios tecnolxicos

CMCCT

MACS2B1.12.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos con ferramentas tecnolxicas interactivas para
mostrar, analizar e comprender propiedades xeomtricas.

CMCCT

MACSB1.12.5. Utiliza medios tecnolxicos para o

tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer informacin e elaborar conclusins.

CMCCT

MACS2B1.13.1. Elabora documentos dixitais propios

CD
(texto, presentacin, imaxe, vdeo, son,), como resultado do proceso de busca, anlise e seleccin de informacin relevante, coa ferramenta tecnolxica axeitada e comprteos para a sa discusin ou difusin.

MACS2B1.13.2. Utiliza os recursos creados para

apoiar a exposicin oral dos contidos traballados na
aula.

CCL

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

cins sobre situacins matemticas diversas;

A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MACS2B1.13.3. Usa axeitadamente os medios tecno- CD

lxicos para estruturar e mellorar o seu proceso de
CAA
aprendizaxe recollendo a informacin das actividades,
analizando puntos fortes e dbiles do seu proceso acadmico e establecendo pautas de mellora.

Bloque 2. Nmeros e lxebra

i

h
i

B2.1. Estudo das matrices como ferramenta para

manexar e operar con datos estruturados en tboas.
Clasificacin de matrices.
B2.2. Operacins con matrices.
B2.3. Rango dunha matriz.
B2.4. Matriz inversa.
B2.5. Mtodo de Gauss.
B2.6. Determinantes ata orde 3.
B2.7. Aplicacin das operacins das matrices e das
sas propiedades na resolucin de problemas en contextos reais.

B2.1. Organizar informacin procedente de situacins MACS2B2.1.1. Dispn en forma de matriz informacin
do mbito social utilizando a linguaxe matricial e aplicar
procedente do mbito social para poder resolver proas operacins con matrices como instrumento para o
blemas con maior eficacia.
tratamento da devandita informacin.

CMCCT

MACS2B2.1.2. Utiliza a linguaxe matricial para representar datos facilitados mediante tboas e para representar sistemas de ecuacins lineais.

CMCCT

B2.8. Representacin matricial dun sistema de ecuacins lineais: discusin e resolucin de sistemas de
ecuacins lineais (ata tres ecuacins con tres incgnitas). Mtodo de Gauss.
B2.9. Resolucin de problemas das ciencias sociais e
da economa.
B2.10. Inecuacins lineais cunha ou das incgnitas.
Sistemas de inecuacins. Resolucin grfica e alxbrica.
B2.11. Programacin lineal bidimensional. Rexin
factible. Determinacin e interpretacin das solucins
ptimas.
B2.12. Aplicacin da programacin lineal resolucin
de problemas sociais, econmicos e demogrficos.

B2.2. Transcribir problemas expresados en linguaxe

usual linguaxe alxbrica e resolvelos utilizando tcnicas alxbricas determinadas: matrices, sistemas de
ecuacins, inecuacins e programacin lineal bidimensional, interpretando criticamente o significado das solucins obtidas.

MACS2B2.1.3. Realiza operacins con matrices e

CMCCT
aplica as propiedades destas operacins adecuadamente, de forma manual e co apoio de medios tecnolxicos.

MACS2B2.2.1. Formula alxebricamente as restricins

indicadas nunha situacin da vida real, o sistema de
ecuacins lineais formulado (como mximo de tres
ecuacins e tres incgnitas), reslveo nos casos que
sexa posible, e aplcao para resolver problemas en
contextos reais.

CMCCT

MACS2B2.2.2. Aplica as tcnicas grficas de progra CMCCT

macin lineal bidimensional para resolver problemas de
optimizacin de funcins lineais que estn suxeitas a
restricins e interpreta os resultados obtidos no contexto do problema.

Bloque 3. Anlise
i

B3.1. Continuidade. Tipos de descontinuidade. Estudo

da continuidade en funcins elementais e definidas a

B3.1. Analizar e interpretar fenmenos habituais das

MACS2B3.1.1. Modeliza con axuda de funcins prociencias sociais de xeito obxectivo traducindo a inforblemas formulados nas ciencias sociais e descrbeos
macin linguaxe das funcins e describndoo medianmediante o estudo da continuidade, tendencias, ramas

Pxina 437 de 913

CMCCT

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos
anacos.

Criterios de avaliacin
te o estudo cualitativo e cuantitativo das sas propiedades mis caractersticas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

infinitas, corte cos eixes, etc.

MACS2B3.1.2. Calcula as asntotas de funcins sinxelas racionais, exponenciais e logartmicas.

CMCCT

MACS2B3.1.3. Estuda a continuidade nun punto dunha CMCCT

funcin elemental ou definida a anacos utilizando o
concepto de lmite.
i

B3.2. Aplicacins das derivadas ao estudo de funcins B3.2. Utilizar o clculo de derivadas para obter conclupolinmicas, racionais e irracionais sinxelas, exponensins acerca do comportamento dunha funcin, para
resolver problemas de optimizacin extrados de situaciais e logartmicas.
cins reais de carcter econmico ou social e extraer
B3.3. Problemas de optimizacin relacionados coas
conclusins do fenmeno analizado.
ciencias sociais e a economa.
B3.4. Estudo e representacin grfica de funcins
polinmicas, racionais, irracionais, expenche e logartmicas sinxelas a partir das sas propiedades locais e
globais.
B3.5. Concepto de primitiva. A integral indefinida.
Clculo de primitivas: Propiedades bsicas. Integrais
inmediatas.
B3.6. Clculo de reas: A integral definida. Regra de
Barrow.

MACS2B3.2.1. Representa funcins e obtn a expresin alxbrica a partir de datos relativos s sas propiedades locais ou globais e extrae conclusins en
problemas derivados de situacins reais.

CMCCT

MACS2B3.2.2 Formula problemas de optimizacin

CMCCT
sobre fenmenos relacionados coas ciencias sociais,
reslveos e interpreta o resultado obtido dentro do contexto.

B3.3. Aplicar o clculo de integrais na medida de reas MACS2B3.3.1. Aplica a regra de Barrow ao clculo de
de rexins planas limitadas por rectas e curvas sinxelas
integrais definidas de funcins elementais inmediatas.
que sexan doadamente representables utilizando tcnicas de integracin inmediata.
MACS2B3.3.2. Aplica o concepto de integral definida
para calcular a rea de recintos planos delimitados por
unha ou das curvas.

CMCCT
CMCCT

Bloque 4. Estatstica e Probabilidade

i
j

B4.1. Afondamento na Teora da Probabilidade. Axiomtica de Kolmogorov. Asignacin de probabilidades a

sucesos mediante a regra de Laplace e a partir da sa
frecuencia relativa.
B4.2. Experimentos simples e compostos. Probabilidade condicionada. Dependencia e independencia de
sucesos.
B4.3. Teoremas da probabilidade total e de Bayes.
Probabilidades iniciais e finais e verosimilitude dun suceso.

B4.1. Asignar probabilidades a sucesos aleatorios en

MACS2B4.1.1. Calcula a probabilidade de sucesos en
experimentos simples e compostos, utilizando a regra
experimentos simples e compostos mediante a regra
de Laplace en combinacin con diferentes tcnicas de
de Laplace, as frmulas derivadas da axiomtica de
reconto persoais, diagramas de rbore ou tboas de
Kolmogorov e diferentes tcnicas de reconto.
continxencia, a axiomtica da probabilidade, o teorema
da probabilidade total e aplica o teorema de Bayes para modificar a probabilidade asignada a un suceso
MACS2B4.1.2. Calcula probabilidades de sucesos a
(probabilidade inicial) a partir da informacin obtida
partir dos sucesos que constiten unha particin do
mediante a experimentacin (probabilidade final), emespazo mostral.
pregando os resultados numricos obtidos na toma de
decisins en contextos relacionados coas ciencias so MACS2B4.1.3. Calcula a probabilidade final dun
ciais.
suceso aplicando a frmula de Bayes.

CMCCT

CMCCT

CMCCT

MACS2B4.1.4. Resolve unha situacin relacionada coa CMCCT

toma de decisins en condicins de incerteza en funcin da probabilidade das distintas opcins.

Pxina 438 de 913

Matemticas aplicadas s Ciencias Sociais II. 2 Bacharelato

Obxectivos
i
j

e
i
j
k

Contidos

Criterios de avaliacin

B4.4. Poboacin e mostra. Mtodos de seleccin

B4.2. Describir procedementos estatsticos que permidunha mostra. Tamao e representatividade dunha
ten estimar parmetros descoecidos dunha poboacin
cunha fiabilidade ou un erro prefixados, calculando o
mostra.
tamao mostral necesario e construndo o intervalo de
B4.5. Estatstica paramtrica. Parmetros dunha
confianza para a media dunha poboacin normal con
poboacin e estatsticos obtidos a partir dunha mostra.
desviacin tpica coecida e para a media e proporcin
Estimacin puntual.
poboacional cando o tamao mostral suficientemente
B4.6. Media e desviacin tpica da media mostral e da
grande.
proporcin mostral. Distribucin da media mostral nunha poboacin normal. Distribucin da media mostral e
da proporcin mostral no caso de mostras grandes.
B4.7. Estimacin por intervalos de confianza. Relacin
entre confianza, erro e tamao mostral.
B4.8. Intervalo de confianza para a media poboacional
dunha distribucin normal con desviacin tpica coecida.
B4.9. Intervalo de confianza para a media poboacional
dunha distribucin de modelo descoecido e para a
proporcin no caso de mostras grandes.

B.4.10.Identificacin das fases e tarefas dun estudio

estatstico. Elaboracin e presentacin da informacin
estatstica. Anlise e descricin de traballos relacionados coa estatstica e o azar, interpretando a informacin e detectando erros e manipulacins.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MACS2B4.2.1. Valora a representatividade dunha

mostra a partir do seu proceso de seleccin.

CMCCT

MACS2B4.2.2. Calcula estimadores puntuais para a

media, varianza, desviacin tpica e proporcin poboacionais, e aplcao a problemas reais.

CMCCT

MACS2B4.2.3. Calcula probabilidades asociadas

distribucin da media mostral e da proporcin mostral,
aproximndoas pola distribucin normal de parmetros
axeitados a cada situacin, e aplcao a problemas de
situacins reais.

CMCCT

MACS2B4.2.4. Constre, en contextos reais, un intervalo de confianza para a media poboacional dunha
distribucin normal con desviacin tpica coecida.

CMCCT

MACS2B4.2.5. Constre, en contextos reais, un intervalo de confianza para a media poboacional e para a
proporcin no caso de mostras grandes.

CMCCT

MACS2B4.2.6. Relaciona o erro e a confianza dun

intervalo de confianza co tamao mostral e calcula cada un destes tres elementos coecidos os outros dous
e aplcao en situacins reais.

CMCCT

B4.3. Presentar de forma ordenada informacin estats- MACS2B4.3.1. Utiliza as ferramentas necesarias para CCL
tica utilizando vocabulario e representacins axeitadas
estimar parmetros descoecidos dunha poboacin e
CMCCT
e analizar de forma crtica e argumentada informes
presentar as inferencias obtidas mediante un vocabulaestatsticos presentes nos medios de comunicacin,
rio e representacins axeitadas.
publicidade e outros mbitos, prestando especial atencin sa ficha tcnica, detectando posibles erros e
manipulacins na sa presentacin e conclusins.
MACS2B4.3.2. Identifica e analiza os elementos dunha CMCCT
ficha tcnica nun estudo estatstico sinxelo.
MACS2B4.3.3 Analiza de forma crtica e argumentada
informacin estatstica presente nos medios de comunicacin e outros mbitos da vida coti.

Pxina 439 de 913

CMCCT
CSC

2.1.25 Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas

Introducin
As Matemticas contriben especialmente ao desenvolvemento da competencia matemtica, e esta, recoecida como clave pola Unin Europea, co nome de competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa (CMCCT) desenvlvese especialmente grazas contribucin da materia de Matemticas. Esta competencia consiste en formular, transformar e resolver problemas a partir de situacins da vida coti, doutras ciencias e das propias matemticas; en concreto, engloba os seguintes aspectos e facetas: pensar, modelar e razoar de forma matemtica, formular e resolver problemas, representar entidades matemticas, utilizar os smbolos matemticos, comunicarse coas Matemticas e sobre as Matemticas, e
utilizar axudas e ferramentas tecnolxicas. Por outro lado, o pensamento matemtico axuda adquisicin do resto de competencias e contribe formacin intelectual do alumnado, o que permitir que se desenvolva mellor tanto no mbito persoal
como social.
A resolucin de problemas e os proxectos de investigacin, constiten os eixes fundamentais no proceso de ensino e aprendizaxe das Matemticas. Unha das capacidades esenciais que se desenvolven coa actividade matemtica a habilidade de
formular, propoer, interpretar e resolver problemas, xa que permite s persoas empregar os procesos cognitivos para abordar e resolver situacins interdisciplinares en contextos reais, o que resulta de mximo interese para o desenvolvemento da
creatividade e o pensamento lxico. Neste proceso de resolucin e investigacin estn involucradas moitas outras competencias, ademais da matemtica, entre outras a comunicacin lingstica(CCL), ao ler de forma comprensiva os enunciados e
comunicar os resultados obtidos; o sentido de iniciativa e esprito emprendedor (CSIEE) ao establecer un plan de traballo en revisin e modificacin continua na medida que se vai resolvendo o problema; a competencia dixital(CD), ao tratar de forma
axeitada a informacin e, no seu caso, servir de apoio resolucin do problema e comprobacin da solucin; a competencia aprender a aprender,(CAA) ao proporcionar estratexias de planificacin e anlise que axudan na resolucin de problemas,
as como actitudes de curiosidade e hbitos de formularse preguntas, a competencia social e cvica, (CSC) ao implicar unha actitude aberta ante diferentes solucins e a competencia en conciencia e expresins culturais (CCEC)debido necesidade
de coecer, comprender, apreciar e valorar diferentes manifestacins culturais relacionadas co coecemento matemtico e cientfico.
O alumnado que curse esta materia afondar no desenvolvemento das habilidades de pensamento matemtico; concretamente na capacidade de analizar e investigar, interpretar e comunicar matematicamente diversos fenmenos e problemas en
distintos contextos, as como de proporcionar solucins prcticas aos mesmos; tamn debe valorar as posibilidades de aplicacin prctica do coecemento matemtico tanto para o enriquecemento persoal como para a valoracin do seu papel no
progreso da humanidade.
No desenvolvemento do currculo dbese ter en conta o carcter propedetico da materia correspondente ao curso 4 de ESO, segundo figura no artigo 12 do RD 1105/2014 que establece o currculo da ESO, que a fai necesaria para ensinanzas
postobrigatorias.
importante que no desenvolvemento do currculo desta materia os coecementos, as competencias e os valores estean integrados, polo que os estndares de aprendizaxe formulronse tendo en conta a imprescindible relacin entre os devanditos elementos. Todo iso xustifica que se organizase en torno aos seguintes bloques para os cursos de 3 e 4 de ESO, fortalecendo tanto os aspectos tericos como as aplicacins prcticas en contextos reais dos mesmos: Procesos, mtodos e actitudes en Matemticas, Nmeros e lxebra, Xeometra, Funcins, e Estatstica e Probabilidade.
O bloque de Procesos, mtodos e actitudes en Matemticas comn para toda a ESO e debe desenvolverse de modo transversal e simultaneamente ao resto de bloques, constitundo o fo condutor da materia; articlase sobre procesos bsicos e
imprescindibles no quefacer matemtico: a resolucin de problemas, proxectos de investigacin matemtica a realizar de xeito individual ou en grupo, a matematizacin e modelizacin, as actitudes adecuadas para desenvolver o traballo cientfico e
a utilizacin de medios tecnolxicos.Incorporronse a este bloque a maiora das competencias clave e dos temas transversais o que permite a sa adquisicin e desenvolvemento ao longo de toda a materia.

3 de ESO
Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en matemticas

f
h

B1.1 Planificacin do proceso de resolucin de

problemas.

B1.1. Expresar verbalmente, de forma razoada, o

proceso seguido na resolucin dun problema.

e
f
h

B1.2 Estratexias e procedementos postos en prctica: B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias
uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbride resolucin de problemas, realizando os clculos
ca, etc.), reformulacin do problema, resolver subpronecesarios e comprobando as solucins obtidas.
blemas, reconto exhaustivo, empezar por casos particulares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.

Pxina 440 de 913

MACB1.1.1 Expresa verbalmente, de forma razoada,

o proceso seguido na resolucin dun problema, co
rigor e a precisin axeitados.

CCL
CMCCT

MACB1.2.1 Analiza e comprende o enunciado dos

problemas (datos, relacins entre os datos, contexto
do problema).

CMCCT

MACB1.2.2 Valora a informacin dun enunciado e a

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.3 Reflexin sobre os resultados: revisin das

operacins utilizadas, asignacin de unidades aos
resultados, comprobacin e interpretacin das solucins no contexto da situacin, busca doutras formas
de resolucin, etc.

b
e
f
g
h

b
e
f

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

relaciona co nmero de solucins do problema.

MACB1.2.3 Realiza estimacins e elabora conxecturas sobre os resultados dos problemas a resolver,
valorando a sa utilidade e eficacia.

CMCCT

MACB1.2.4 Utiliza estratexias heursticas e procesos

de razoamento na resolucin de problemas reflexionando sobre o proceso de resolucin de problemas.

CMCCT
CAA

B1.2 Estratexias e procedementos postos en prctica: B1.3. Describir e analizar situacins de cambio, para
uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbriencontrar patrns, regularidades e leis matemticas,
ca, etc.), reformulacin do problema, resolver subproen contextos numricos, xeomtricos, funcionais, esblemas, reconto exhaustivo, empezar por casos partitatsticos e probabilsticos, valorando a sa utilidade
culares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.
para facer predicins.
B1.4 Formulacin de proxectos e investigacins
matemticas escolares, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.

MACB1.3.1. Identifica patrns, regularidades e leis

matemticas en situacins de cambio, en contextos
numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e
probabilsticos.

CMCCT

MACB1.3.2. Utiliza as leis matemticas encontradas

para realizar simulacins e predicins sobre os resultados esperables, valorando a sa eficacia e idoneidade.

CMCCT

B1.3 Reflexin sobre os resultados: revisin das

operacins utilizadas, asignacin de unidades aos
resultados, comprobacin e interpretacin das solucins no contexto da situacin, busca doutras formas
de resolucin, etc.

MACB1.4.1. Afonda nos problemas unha vez resoltos: CMCCT

revisando o proceso de resolucin e os pasos e ideas
importantes, analizando a coherencia da solucin ou
buscando outras formas de resolucin.

B1.4. Afondar en problemas resoltos formulando

pequenas variacins nos datos, outras preguntas,
outros contextos, etc.

MACB1.4.2. Formlase novos problemas, a partir dun CMCCT

resolto: variando os datos, propoendo novas pregun- CAA
tas, resolvendo outros problemas parecidos, formulando casos particulares ou mis xerais de interese,
establecendo conexins entre o problema e a realidade.
f
h

a
b
c
d
e

B1.4 Formulacin de proxectos e investigacins

B1.5. Elaborar e presentar informes sobre o proceso,
matemticas escolares, en contextos numricos, xeresultados e conclusins obtidas nos procesos de
omtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
investigacin.
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.
B1.5 Prctica dos procesos de matematizacin e
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipos.

MACB1.5.1 Expn e defende o proceso seguido

ademais das conclusins obtidas, utilizando distintas
linguaxes: alxbrica, grfica, xeomtrica, estatsticoprobabilstica.

B1.6. Desenvolver procesos de matematizacin en

MACB1.6.1 Identifica situacins problemticas da
contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
realidade, susceptibles de conter problemas de intefuncionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da
rese.
identificacin de problemas en situacins problemticas da realidade.
MACB1.6.2 Establece conexins entre un problema
do mundo real e o mundo matemtico, identificando o
problema ou problemas matemticos que subxacen

Pxina 441 de 913

CCL
CMCCT

CMCCT
CSC
CMCCT
CSIEE

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

f
g

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

nel e os coecementos matemticos necesarios.

MACB1.6.3 Usa, elabora ou constre modelos matemticos sinxelos que permitan a resolucin dun problema ou problemas dentro do campo das matemticas.

CMCCT

MACB1.6.4 Interpreta a solucin matemtica do

problema no contexto da realidade.

CMCCT

MACB1.6.5 Realiza simulacins e predicins, no

CMCCT
contexto real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos modelos, propoendo melloras que aumenten a sa eficacia.
e
f
g

B1.5 Prctica dos procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipos.

B1.7. Valorar a modelizacin matemtica como un

recurso para resolver problemas da realidade coti,
avaliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou construdos.

MACB1.7.1 Reflexiona sobre o proceso, obtn conclusins sobre el e os seus resultados valorando outras opinins.

CMCCT
CAA
CSC

a
b
c
d
e
f
g
j
k
l

B1.5 Prctica dos procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipos.

B1.8. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais

inherentes ao quefacer matemtico.

MACB1.8.1 Desenvolve actitudes adecuadas para o

traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexibilidade e aceptacin da crtica razoada.

CMCCT
CSIEE
CSC

MACB1.8.2 Formlase a resolucin de retos e problemas coa precisin, esmero e interese adecuados
ao nivel educativo e dificultade da situacin.

CMCCT

MACB1.8.3 Distingue entre problemas e exercicios e

adopta a actitude axeitada para cada caso.

CMCCT

MACB1.8.4 Desenvolve actitudes de curiosidade e

indagacin, xunto con hbitos de formular/se preguntas e buscar respostas adecuadas, tanto no estudo
dos conceptos como na resolucin de problemas.

CMCCT
CAA
CCEC

MACB1.8.5 Desenvolve habilidades sociais de

cooperacin e traballo en equipo.

CSC
CSIEE

b
g

B1.6 Confianza nas propias capacidades para desen- B1.9. Superar bloqueos e inseguridades ante a
volver actitudes adecuadas e afrontar as dificultades
resolucin de situacins descoecidas.
propias do traballo cientfico.

Pxina 442 de 913

MACB1.9.1 Toma decisins nos procesos de resolu- CMCCT

cin de problemas, de investigacin e de matematiza- CSIEE
cin ou de modelizacin, valorando as consecuencias
destas e a sa conveniencia pola sa sinxeleza e
utilidade.

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO

Obxectivos
b
g

b
e
f
g

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.6 Confianza nas propias capacidades para desen- B1.10. Reflexionar sobre as decisins tomadas,
volver actitudes adecuadas e afrontar as dificultades
aprendendo diso para situacins similares futuras.
propias do traballo cientfico.

Estndares de aprendizaxe
MACB1.10.1 Reflexiona sobre os problemas resoltos
e os procesos desenvolvidos, valorando a potencia e
sinxeleza das ideas claves, aprendendo para situacins futuras similares.

B1.7 Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso

B1.11. Empregar as ferramentas tecnolxicas axeita- MACB1.11.1. Selecciona ferramentas tecnolxicas
das, de forma autnoma, realizando clculos numriaxeitadas e as utiliza para a realizacin de clculos
de aprendizaxe para:
cos, alxbricos ou estatsticos, facendo representanumricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificul A recollida ordenada e a organizacin de datos;
cins grficas, recreando situacins matemticas metade destes impide ou non aconsella facelos manual A elaboracin e creacin de representacins grfidiante simulacins ou analizando con sentido crtico
mente.
cas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
situacins diversas que axuden comprensin de
Facilitar la comprensin de conceptos e propiedaconceptos matemticos ou resolucin de probledes xeomtricas ou funcionais e a realizacin de
mas.
MACB1.11.2. Utiliza medios tecnolxicos para facer
clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
representacins grficas de funcins con expresins
O deseo de simulacins e a elaboracin de predialxbricas complexas e extraer informacin cualitativa
cins sobre situacins matemticas diversas;
e cuantitativa sobre elas.
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclu MACB1.11.3. Desea representacins grficas para
sins obtidos;
explicar o proceso seguido na solucin de problemas,
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos
mediante a utilizacin de medios tecnolxicos.
apropiados, a informacin e as ideas matemticas.
MACB1.11.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos
con ferramentas tecnolxicas interactivas para mostrar, analizar e comprender propiedades xeomtricas.
MACB1.11.5 Utiliza medios tecnolxicos para o
tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer
informacins e elaborar conclusins.

a
b
f
g
e

B1.7 Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso

B1.12. Utilizar as tecnoloxas da informacin e a
MACB1.12.1 Elabora documentos dixitais propios
comunicacin de modo habitual no proceso de apren(texto, presentacin, imaxe, vdeo, son,), como rede aprendizaxe para:
dizaxe, buscando, analizando e seleccionando inforsultado do proceso de busca, anlise e seleccin de
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
macin relevante en Internet ou noutras fontes, elaboinformacin relevante, coa ferramenta tecnolxica
A elaboracin e creacin de representacins grfirando documentos propios, facendo exposicins e
axeitada, e os comparte para a sa discusin ou difucas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
argumentacins dos mesmos e compartindo estes en
sin.
Facilitar la comprensin de conceptos e propiedambitos apropiados para facilitar a interaccin.
des xeomtricas ou funcionais e a realizacin de
MACB1.12.2 Utiliza os recursos creados para apoiar a
clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
exposicin oral dos contidos traballados na aula.
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
MACB1.12.3 Usa axeitadamente os medios tecnolxi A elaboracin de informes e documentos sobre os
cos para estruturar e mellorar o seu proceso de
procesos levados a cabo e os resultados e concluaprendizaxe recollendo a informacin das actividades,
sins obtidos;
analizando puntos fortes e dbiles de seu proceso
acadmico e establecendo pautas de mellora.
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos

Pxina 443 de 913

Competencias clave
CMCCT
CAA

CMCCT
CD

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CCL
CD

CCL
CD
CAA

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Estndares de aprendizaxe
MACB1.12.4 Emprega ferramentas tecnolxicas para
compartir arquivos e tarefas.

Competencias clave
CD
CSC
CSIEE

Bloque 2. Nmeros e lxebra

b
f

B2.1 Nmeros racionais. Transformacin de fraccins B2.1 Utilizar as propiedades dos nmeros racionais,
en decimais e viceversa. Nmeros decimais exactos e
as races e outros nmeros radicais para operalos,
utilizando a forma de clculo e notacin adecuada,
peridicos. Fraccin xeratriz.
para resolver problemas da vida coti, e presentando
B2.2 Operacins con fraccins e decimais. Clculo
os resultados coa precisin requirida.
aproximado e redondeo. Cifras significativas. Erro
absoluto e relativo.
B2.3 Potencias de nmeros racionais con expoente
enteiro. Significado e uso.
B2.4 Potencias de base 10. Aplicacin para a expresin de nmeros moi pequenos. Operacins con nmeros expresados en notacin cientfica.
B2.5 Races cadradas. Races non exactas. Expresin decimal. Expresins radicais: transformacin e
operacins.
B2.6 Xerarqua de operacins.

Pxina 444 de 913

MACB2.1.1 Recoece distintos tipos de nmeros

CMCCT
(naturais, enteiros, racionais), indica o criterio utilizado
para a sa distincin e utilzaos para representar e
interpretar adecuadamente informacin cuantitativa.
MACB2.1.2.Distingue, ao achar o decimal equivalente CMCCT
a unha fraccin, entre decimais finitos e decimais infinitos peridicos, indicando neste caso, o grupo de
decimais que se repiten ou forman perodo.
MACB2.1.3.Acha a fraccin xeratriz correspondente a CMCCT
un decimal exacto ou peridico.
MACB2.1.4.Expresa nmeros moi grandes e moi
pequenos en notacin cientfica, e opera con eles,
con e sen calculadora, e utilzaos en problemas contextualizados.

CMCCT

MACB2.1.5 Distingue e emprega tcnicas adecuadas

para realizar aproximacins por defecto e por exceso
dun nmero en problemas contextualizados, xustificando os seus procedementos.

CMCCT

MACB2.1.6 Aplica axeitadamente tcnicas de truncamento e redondeo en problemas contextualizados,

recoecendo os erros de aproximacin en cada caso
para determinar o procedemento mis adecuado.

CMCCT

MACB2.1.7 Expresa o resultado dun problema,

utilizando a unidade de medida adecuada, en forma
de nmero decimal, redondendoo se necesario
coa marxe de erro ou precisin requiridos, de acordo
coa natureza dos datos.

CMCCT

MACB2.1.8 Calcula o valor de expresins numricas

de nmeros enteiros, decimais e fraccionarios mediante as operacins elementais e as potencias de
expoente enteiro aplicando correctamente a xerar-

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

qua das operacins.

MACB2.1.9 Emprega nmeros racionais para resolver CMCCT
problemas da vida coti e analiza a coherencia da
solucin.
MACB2.1.10 Factoriza expresins numricas sinxelas CMCCT
que contean races, opera con elas simplificando os
resultados.
b
f

b
f

B2.7 Investigacin de regularidades, relacins e

B2.2 Obter e manipular expresins simblicas que
propiedades que aparecen en conxuntos de nmeros.
describan sucesins numricas, observando regularidades en casos sinxelos que inclan patrns recursiExpresin usando linguaxe alxbrica.
vos.
B2.8 Sucesins numricas. Sucesins recorrentes
Progresins aritmticas e xeomtricas.

B2.9 Transformacin de expresins alxbricas.

B2.3 Utilizar a linguaxe alxbrica para expresar unha
Igualdades notables. Operacins elementais con polipropiedade ou relacin dada mediante un enunciado,
nomios. Factorizacin de polinomios.
extraendo a informacin relevante e transformndoa.

MACB2.2.1 Calcula termos dunha sucesin numrica

recorrente usando a lei de formacin a partir de termos anteriores.

CMCCT

MACB2.2.2 Obtn unha lei de formacin ou frmula

para o termo xeral dunha sucesin sinxela de nmeros enteiros ou fraccionarios.

CMCCT

MACB2.2.3 Identifica progresins aritmticas e

xeomtricas, expresa o seu termo xeral, calcula a
suma dos n primeiros termos, e emprgaas para
resolver problemas.

CMCCT

MACB2.2.4 Valora e identifica a presenza recorrente

das sucesins na natureza e resolve problemas asociados a estas.

CMCCT

MACB2.3.1 Realiza operacins con polinomios e

utilzaos en exemplos da vida coti.

CMCCT

MACB2.3.2 Coece e utiliza as identidades notables

correspondentes ao cadrado dun binomio e unha suma por diferenza, e aplcaas nun contexto axeitado.

CMCCT

MACB2.3.3 Factoriza polinomios de grao 4 con races CMCCT

enteiras mediante o uso combinado da regra de Ruffini, identidades notables e extraccin do factor comn.
b
f

B2.9 Transformacin de expresins alxbricas.

B2.4 Resolver problemas da vida coti nos que se
MACB2.4.1 Formula alxebricamente unha situacin
CMCCT
Igualdades notables. Operacins elementais con poliprecise a formulacin e resolucin de ecuacins de
da vida coti mediante ecuacins e sistemas de
primeiro e segundo grao, ecuacins sinxelas de grado
ecuacins, reslveas e interpreta criticamente o resulnomios. Factorizacin de polinomios.
maior que dous e sistemas de das ecuacins lineais
tado obtido.
B2.10 Ecuacins de segundo grao cunha incgnita.
con das incgnitas, aplicando tcnicas de manipulaResolucin por distintos mtodos.
cin alxbricas, grficas ou recursos tecnolxicos,
B2.11 Resolucin de ecuacins sinxelas de grao
valorando e contrastando os resultados obtidos.
superior a dous.

Pxina 445 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B2.12 Resolucin de sistemas de das ecuacins

lineais con das incgnitas
B2.13 Resolucin de problemas mediante a utilizacin
de ecuacins e sistemas de ecuacins.
Bloque 3. Xeometra
B3.3 Xeometra do espazo: Poliedros e corpos de
revolucin.
B3.4 Uso de ferramentas pedagxicas adecuadas,
entre elas as tecnolxicas, para estudar formas, configuracins e relacins xeomtricas.

B3.1. Recoecer e describir os elementos e propieda- MACB3.1.1 Coece as propiedades dos puntos da
des caractersticas das figuras planas, os corpos xemediatriz dun segmento e da bisectriz dun ngulo,
omtricos elementais e as sas configuracins xeoutilizndoas para resolver problemas xeomtricos
mtricas.
sinxelos.
MACB3.1.2 Manexa as relacins entre ngulos
definidos por rectas que se cortan ou por paralelas
cortadas por unha secante e resolve problemas xeomtricos sinxelos

CMCCT

CMCCT

MACB3.1.3 Identifica, describe os elementos e

CMCCT
propiedades das principais figuras planas, poliedros e
corpos de revolucin.
B3.1 Xeometra do plano.
B3.5 Teorema de Tales. Divisin dun segmento en
partes proporcionais. Aplicacin resolucin de problemas.
B3.6 Xeometra do espazo: reas e volumes.

b
e
f
g
j
l

B3.5 Teorema de Tales. Divisin dun segmento en

partes proporcionais. Aplicacin resolucin de problemas.

B3.2. Utilizar o teorema de Tales e as frmulas usuais MACB3.2.1 Calcula o permetro e a rea de polgonos CMCCT
para realizar medidas indirectas de elementos inaccee de figuras circulares en problemas contextualizados
sibles e para obter as medidas de lonxitudes, reas e
aplicando frmulas e tcnicas axeitadas.
volumes dos corpos elementais, de exemplos tomados da vida real, representacins artsticas como pin- MACB3.2.2 Divide un segmento en partes proporcio- CMCCT
tura ou arquitectura, ou da resolucin de problemas
nais a outros dados e establece relacins de proporxeomtricos.
cionalidade entre os elementos homlogos de dous
polgonos semellantes.

B3.3. Calcular (ampliacin ou reducin) as dimensins reais de figuras dadas en mapas ou planos,
coecendo a escala.

Pxina 446 de 913

MACB3.2.3 Recoece tringulos semellantes e, en

situacins de semellanza, utiliza o teorema de Tales
para o clculo indirecto de lonxitudes en contextos
diversos.

CMCCT

MACB3.2.4 Calcula reas e volumes de poliedros,

cilindros, conos e esferas, e aplcaos para resolver
problemas contextualizados.

CMCCT

MACB3.3.1. Calcula dimensins reais de medidas de CMCCT

lonxitudes e de superficies en situacins de semellanza: planos, mapas, fotos areas, etc.

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO

Obxectivos

b
e
f
g
j
l

b
f

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.7 Translacins, xiros e simetras no plano.

B3.4 Uso de ferramentas pedagxicas adecuadas,
entre elas as tecnolxicas, para estudar formas, configuracins e relacins xeomtricas.

B3.4. Recoecer as transformacins que levan dunha MACB3.4.1 Identifica os elementos mis caracterstifigura a outra mediante movemento no plano, aplicar
cos dos movementos no plano presentes na natureza,
ditos movementos e analizar deseos cotins, obras
en deseos cotins ou obras de arte.
de arte e configuracins presentes na natureza
MACB3.4.2 Xera creacins propias mediante a
composicin de movementos, empregando ferramentas tecnolxicas cando sexa necesario.

CMCCT
CCEC

B3.8 Xeometra do espazo. Elementos de simetra

nos poliedros e corpos de revolucin.
B3.4 Uso de ferramentas pedagxicas adecuadas,
entre elas as tecnolxicas, para estudar formas, configuracins e relacins xeomtricas.

B3.5. Identificar centros, eixes e planos de simetra de MACB3.5.1 Identifica os principais poliedros e corpos
de revolucin, utilizando a linguaxe con propiedade
figuras planas, poliedros e corpos de revolucin.
para referirse aos elementos principais.

CMCCT

B3.4 Uso de ferramentas pedagxicas adecuadas,

entre elas as tecnolxicas, para estudar formas, configuracins e relacins xeomtricas.
B3.9 A esfera. Interseccins de planos e esferas.
B3.10 O globo terrqueo. Coordenadas xeogrficas e
fusos horarios. Latitude e lonxitude dun punto.

B3.6. Interpretar o sentido das coordenadas xeogrficas e a sa aplicacin na localizacin de puntos.

CMCCT
CCEC

MACB3.5.2 Identifica centros, eixes e planos de

CMCCT
simetra en figuras planas, poliedros e na natureza, na CCEC
arte e construcins humanas.
MACB3.6.1. Sita sobre o globo terrqueo ecuador,
polos, meridianos e paralelos, e capaz de situar un
punto sobre o globo terrqueo coecendo a sa latitude e lonxitude

CMCCT

Bloque 4. Funcins
f
g

B4.1 Anlise e descricin cualitativa de grficas que

B4.1 Coecer os elementos que interveen no estudo MACB4.1.1 Interpreta o comportamento dunha
representan fenmenos do mbito cotin e doutras
funcin dada graficamente e asocia enunciados de
das funcins e a sa representacin grfica.
materias.
problemas contextualizados a grficas.
B4.2 Anlise dunha situacin a partir do estudo das
MAB B4.1.2 Identifica as caractersticas mis relevancaractersticas locais e globais da grfica correspontes dunha grfica interpretndoas dentro do seu condente.
texto.
B4.3 Anlise e comparacin de situacins de dependencia funcional dadas mediante tboas e enuncia MACB41.3 Constre unha grfica a partir dun enundos.
ciado contextualizado describindo o fenmeno expos B4.4 Utilizacin de calculadoras grficas e programas
to.
de ordenador para a construcin e interpretacin de
grficas.
MACB4.1.4 Asocia razoadamente expresins analticas a funcins dadas graficamente.

B4.5 Utilizacin de modelos lineais para estudar

B4.2 Identificar relacins da vida coti e doutras

Pxina 447 de 913

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CMCCT

MACB4.1.5 Formula conxecturas sobre o comportamento do fenmeno que representa unha grfica e a
sa expresin alxbrica

CMCCT

MACB4.2.1 Determina as diferentes formas de

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO

Obxectivos
f

b
f

Contidos

Criterios de avaliacin

situacins provenientes dos diferentes mbitos de

coecemento e da vida coti, mediante a confeccin
da tboa, a representacin grfica e a obtencin da
expresin alxbrica.
B4.6 Expresins da ecuacin da recta.

materias que poden modelizarse mediante unha funcin lineal valorando a utilidade da descricin deste
modelo e dos seus parmetros para describir o fenmeno analizado.

B4.7 Funcins cuadrticas. Representacin grfica.

Utilizacin para representar situacins da vida coti.

B4.3 Recoecer situacins de relacin funcional que

necesitan ser descritas mediante funcins cuadrticas, calculando os seus parmetros e caractersticas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

expresin da ecuacin da recta a partir dunha dada

(Ecuacin punto pendente, xeral, explcita e por dous
puntos), identifica puntos de corte e pendente, e represntaa graficamente.
MACB4.2.2 Obtn a expresin analtica da funcin
lineal asociada a un enunciado e represntaa

CMCCT

MACB4.3.1 Calcula os elementos caractersticos

CMCCT
dunha funcin polinmica de grao dous e represntaa
graficamente.
MACB4.3.2 Identifica e describe situacins da vida
coti que poidan ser modelizadas mediante funcins
cuadrticas, estdaas e represntaas utilizando medios tecnolxicos cando sexa necesario.

CMCCT

Bloque 5. Estatstica e probabilidade

b
f

b
e
f

B5.1 Fases e tarefas dun estudo estatstico. Poboacin, mostra. Variables estatsticas: cualitativas, discretas e continuas.
B5.2 Mtodos de seleccin dunha mostra estatstica.
Representatividade dunha mostra.
B5.3 Frecuencias absolutas, relativas e acumuladas.
Agrupacin de datos en intervalos.
B5.4 Grficas estatsticas.

B5.5 Parmetros de posicin. Clculo, interpretacin

e propiedades.
B5.6 Parmetros de dispersin. Clculo, interpretacin e propiedades.
B5.7 Diagrama de caixa e bigotes.

B5.1. Elaborar informacins estatsticas para describir MACB5.1.1 Distingue poboacin e mostra xustifican- CMCCT
un conxunto de datos mediante tboas e grficas
do as diferenzas en problemas contextualizados.
adecuadas situacin analizada, xustificando se as
conclusins son representativas para a poboacin
MACB5.1.2 Valora a representatividade dunha mostra CMCCT
estudada.
a travs do procedemento de seleccin, en casos
sinxelos.
MACB5.1.3 Distingue entre variable cualitativa,
cuantitativa discreta e cuantitativa continua e pon
exemplos.

CMCCT

MACB5.1.4 Elabora tboas de frecuencias, relaciona

os distintos tipos de frecuencias e obtn informacin
da tboa elaborada.

CMCCT

MACB5.1.5 Constre, coa axuda de ferramentas

tecnolxicas se fose necesario, grficos estatsticos
axeitados a distintas situacins relacionadas con variables asociadas a problemas sociais, econmicos e
da vida coti.

CSC

B5.2. Calcular e interpretar os parmetros de posicin MACB5.2.1 Calcula e interpreta as medidas de

e de dispersin dunha variable estatstica para resuposicin (media, moda, mediana e cuarts) dunha variable estatstica para proporcionar un resumo dos
mir os datos e comparar distribucins estatsticas.
datos.
MACB5.2.2 Calcula e interpreta os parmetros de

Pxina 448 de 913

CMCCT

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B5.8 Interpretacin conxunta da media e a desviacin

tpica.

b
e
f

B5.11 Experiencias aleatorias. Sucesos e espazo

mostral.
B5.12 Clculo de probabilidades mediante a regra de
Laplace. Diagramas de rbore sinxelos. Permutacins, factorial dun nmero.
B5.13 Utilizacin da probabilidade para tomar decisins fundamentadas en diferentes contextos.

Competencias clave

dispersin (rango, percorrido intercuartlico e desviacin tpica) dunha variable estatstica (utilizando a
calculadora e a folla de clculo) para comparar a representatividade da media e describir os datos.

B5.9 Identificacin das fases e tarefas dun estudo

B5.3. Analizar e interpretar a informacin estatstica
estatstico. Anlise e descricin de traballos relacioque aparece nos medios de comunicacin, valorando
nados coa estatstica interpretando a informacin e
a sa representatividade e fiabilidade.
detectando erros e manipulacins.
B5.10 Utilizacin de calculadora e outros medios
tecnolxicos axeitados para o anlise, a elaboracin e
a presentacin de informes e documentos sobre informacins estatsticas nos medios de comunicacin.

b
f
g

Estndares de aprendizaxe

B5.4. Estimar a posibilidade de que aconteza un

suceso asociado a un experimento aleatorio sinxelo,
calculando a sa probabilidade a partir da sa frecuencia relativa, a regra de Laplace ou os diagramas
de rbore, identificando os elementos asociados ao
experimento.

MACB5.3.1 Utiliza un vocabulario axeitado para

CCL
describir, analizar e interpretar informacin estatstica
dos medios de comunicacin e outros mbitos da vida
coti.
MACB5.3.2 Emprega a calculadora e medios tecnol- CD
xicos para organizar os datos, xerar grficos estatsticos e calcular parmetros de tendencia central e dispersin.
MACB5.3.3 Emprega medios tecnolxicos para
comunicar informacin resumida e relevante sobre
unha variable estatstica analizada

CD

MACB5.4.1 Identifica os experimentos aleatorios e

distngueos dos deterministas.

CMCCT

MACB5.4.2 Utiliza o vocabulario axeitado para

CMCCT
describir e cuantificar situacins relacionadas co azar. CCL
MACB5.4.3 Asigna probabilidades a sucesos en
experimentos aleatorios sinxelos cuxos resultados
son equiprobables, mediante a regra de Laplace,
enumerando os sucesos elementais, tboas ou rbores ou outras estratexias persoais.

CMCCT

MACB5.4.4 Toma a decisin correcta tendo en conta

as probabilidades das distintas opcins en situacins
de incerteza.

CSIEE

4 de ESO
Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Pxina 449 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en matemticas

f
h

B1.1 Planificacin do proceso de resolucin de

problemas.

e
f
h

B1.2 Estratexias e procedementos postos en prctica: B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias
uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbide resolucin de problemas, realizando os clculos
ca, etc.), reformulacin do problema, resolver subpronecesarios e comprobando as solucins obtidas.
blemas, reconto exhaustivo, empezar por casos particulares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.
B1.3 Reflexin sobre os resultados: revisin das
operacins utilizadas, asignacin de unidades aos
resultados, comprobacin e interpretacin das solucins no contexto da situacin, busca doutras formas
de resolucin, etc.

b
e
f
g
h

b
e
f

B1.1. Expresar verbalmente, de forma razoada, o

proceso seguido na resolucin dun problema.

MACB1.1.1 Expresa verbalmente, de forma razoada,

o proceso seguido na resolucin dun problema, co
rigor e a precisin axeitados.

CCL
CMCCT

MACB1.2.1 Analiza e comprende o enunciado dos

problemas (datos, relacins entre os datos, contexto
do problema).

CMCCT

MACB1.2.2 Valora a informacin dun enunciado e a

relaciona co nmero de solucins do problema.

CMCCT

MACB1.2.3 Realiza estimacins e elabora conxecturas sobre os resultados dos problemas a resolver,
valorando a sa utilidade e eficacia.

CMCCT

MACB1.2.4 Utiliza estratexias heursticas e procesos

de razoamento na resolucin de problemas reflexionando sobre o proceso de resolucin de problemas.

CMCCT
CAA

B1.2 Estratexias e procedementos postos en prctica: B1.3. Describir e analizar situacins de cambio, para
uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxeencontrar patrns, regularidades e leis matemticas,
braica, etc.), reformulacin do problema, resolver
en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, essubproblemas, reconto exhaustivo, empezar por catatsticos e probabilsticos, valorando a sa utilidade
sos particulares sinxelos, buscar regularidades e leis,
para facer predicins.
etc.
B1.4 Formulacin de proxectos e investigacins
matemticas escolares, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos,
de xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.

MACB1.3.1. Identifica patrns, regularidades e leis

matemticas en situacins de cambio, en contextos
numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e
probabilsticos.

CMCCT

MACB1.3.2. Utiliza as leis matemticas encontradas

para realizar simulacins e predicins sobre os resultados esperables, valorando a sa eficacia e idoneidade.

CMCCT

B1.3 Reflexin sobre os resultados: revisin das

operacins utilizadas, asignacin de unidades aos
resultados, comprobacin e interpretacin das solucins no contexto da situacin, busca doutras formas
de resolucin, etc.

MACB1.4.1. Afonda nos problemas unha vez resoltos: CMCCT

revisando o proceso de resolucin e os pasos e ideas
importantes, analizando a coherencia da solucin ou
buscando outras formas de resolucin.

B1.4. Afondar en problemas resoltos formulando

pequenas variacins nos datos, outras preguntas,
outros contextos, etc.

MACB1.4.2. Formlase novos problemas, a partir dun CMCCT

resolto: variando os datos, propoendo novas pregun- CAA
tas, resolvendo outros problemas parecidos, formulando casos particulares ou mis xerais de interese,
establecendo conexins entre o problema e a realidade.

Pxina 450 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 4 ESO

Obxectivos
f
h

a
b
c
d
e
f
g

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.4 Formulacin de proxectos e investigacins

B1.5. Elaborar e presentar informes sobre o proceso,
matemticas escolares, en contextos numricos, xeresultados e conclusins obtidas nos procesos de
omtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos,
investigacin.
de xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.
B1.5 Prctica dos procesos de matematizacin e
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipos.

Estndares de aprendizaxe
MACB1.5.1 Expn e defende o proceso seguido
ademais das conclusins obtidas, utilizando distintas
linguaxes: alxbrica, grfica, xeomtrica, estatsticoprobabilstica.

B1.6. Desenvolver procesos de matematizacin en

MACB1.6.1 Identifica situacins problemticas da
contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
realidade, susceptibles de conter problemas de intefuncionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da
rese.
identificacin de problemas en situacins problemticas da realidade.
MACB1.6.2 Establece conexins entre un problema
do mundo real e o mundo matemtico, identificando o
problema ou problemas matemticos que subxacen
nel e os coecementos matemticos necesarios.

Competencias clave
CCL
CMCCT

CMCCT
CSC
CMCCT
CSIEE

MACB1.6.3 Usa, elabora ou constre modelos

matemticos sinxelos que permitan a resolucin dun
problema ou problemas dentro do campo das matemticas.

CMCCT

MACB1.6.4 Interpreta a solucin matemtica do

problema no contexto da realidade.

CMCCT

MACB1.6.5 Realiza simulacins e predicins, no

CMCCT
contexto real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos modelos, propoendo melloras que aumenten a sa eficacia.
e
f
g

B1.5 Prctica dos procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipos.

B1.7. Valorar a modelizacin matemtica como un

recurso para resolver problemas da realidade coti,
avaliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou construdos.

a
b
c
d
e
f
g
j
k
l

B1.5 Prctica dos procesos de matematizacin e

modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipos.

B1.8. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais

inherentes ao quefacer matemtico.

Pxina 451 de 913

MACB1.7.1 Reflexiona sobre o proceso, obtn

conclusins sobre el e os seus resultados valorando outras opinins.

CMCCT
CAA
CSC

MACB1.8.1 Desenvolve actitudes adecuadas para o CMCCT

traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexi- CSC
bilidade e aceptacin da crtica razoada.
CSIEE
MACB1.8.2 Formlase a resolucin de retos e problemas coa precisin, esmero e interese adecuados
ao nivel educativo e dificultade da situacin.

CMCCT

MACB1.8.3 Distingue entre problemas e exercicios e

adopta a actitude axeitada para cada caso.

CMCCT

MACB1.8.4 Desenvolve actitudes de curiosidade e

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
indagacin, xunto con hbitos de formular/se preguntas e buscar respostas adecuadas, tanto no estudo
dos conceptos como na resolucin de problemas.
MACB1.8.5 Desenvolve habilidades sociais de
cooperacin e traballo en equipo.

Competencias clave
CAA
CCEC
CSC
CSIEE

b
g

B1.6 Confianza nas propias capacidades para desen- B1.9. Superar bloqueos e inseguridades ante a
volver actitudes adecuadas e afrontar as dificultades
resolucin de situacins descoecidas.
propias do traballo cientfico.

MACB1.9.1 Toma decisins nos procesos de resolu- CMCCT

cin de problemas, de investigacin e de matematiza- CSIEE
cin ou de modelizacin, valorando as consecuencias
destas e a sa conveniencia pola sa sinxeleza e
utilidade.

b
g

B1.6 Confianza nas propias capacidades para desen- B1.10. Reflexionar sobre as decisins tomadas,
volver actitudes adecuadas e afrontar as dificultades
aprendendo diso para situacins similares futuras.
propias do traballo cientfico.

MACB1.10.1 Reflexiona sobre os problemas resoltos

e os procesos desenvolvidos, valorando a potencia e
sinxeleza das ideas claves, aprendendo para situacins futuras similares.

b
e
f
g

B1.7 Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso

B1.11. Empregar as ferramentas tecnolxicas axeita- MACB1.11.1. Selecciona ferramentas tecnolxicas
das, de forma autnoma, realizando clculos numriaxeitadas e as utiliza para a realizacin de clculos
de aprendizaxe para:
cos, alxbricos ou estatsticos, facendo representanumricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificul A recollida ordenada e a organizacin de datos;
cins grficas, recreando situacins matemticas metade destes impide ou non aconsella facelos manual A elaboracin e creacin de representacins grfidiante simulacins ou analizando con sentido crtico
mente.
cas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
situacins diversas que axuden comprensin de
Facilitar la comprensin de conceptos e propiedaconceptos matemticos ou resolucin de probledes xeomtricas ou funcionais e a realizacin de
mas.
MACB1.11.2. Utiliza medios tecnolxicos para facer
clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
representacins grficas de funcins con expresins
O deseo de simulacins e a elaboracin de predialxbricas complexas e extraer informacin cualitativa
cins sobre situacins matemticas diversas;
e cuantitativa sobre elas.
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclu MACB1.11.3. Desea representacins grficas para
sins obtidos;
explicar o proceso seguido na solucin de problemas,
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos
mediante a utilizacin de medios tecnolxicos.
apropiados, a informacin e as ideas matemticas.
MACB1.11.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos
con ferramentas tecnolxicas interactivas para mostrar, analizar e comprender propiedades xeomtricas.
MACB1.11.5 Utiliza medios tecnolxicos para o
tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer
informacins e elaborar conclusins.

a
b

B1.7 Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso

de aprendizaxe para:

B1.12. Utilizar as tecnoloxas da informacin e da

MACB1.12.1 Elabora documentos dixitais propios
comunicacin de modo habitual no proceso de apren(texto, presentacin, imaxe, vdeo, son,), como re-

Pxina 452 de 913

CMCCT
CAA

CMCCT
CD

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CCL
CD

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 4 ESO

Obxectivos
f
g
e

Contidos
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
A elaboracin e creacin de representacins grficas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
Facilitar la comprensin de conceptos e propiedades xeomtricas ou funcionais e a realizacin de
clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos
apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Criterios de avaliacin
dizaxe, buscando, analizando e seleccionando informacin relevante en Internet ou noutras fontes, elaborando documentos propios, facendo exposicins e
argumentacins dos mesmos e compartindo estes en
mbitos apropiados para facilitar a interaccin.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sultado do proceso de busca, anlise e seleccin de

informacin relevante, coa ferramenta tecnolxica
axeitada, e os comparte para a sa discusin ou difusin.
MACB1.12.2 Utiliza os recursos creados para apoiar
a exposicin oral dos contidos traballados na aula.

CCL

MACB1.12.3 Usa axeitadamente os medios tecnol- CD

xicos para estruturar e mellorar o seu proceso de
CAA
aprendizaxe recollendo a informacin das actividades,
analizando puntos fortes e dbiles de seu proceso
acadmico e establecendo pautas de mellora.
MACB1.12.4 Emprega ferramentas tecnolxicas para
compartir arquivos e tarefas.

CD
CSC
CSIEE

MACB2.1.1 Recoece os distintos tipos de nmeros

reais (naturais, enteiros, racionais e irracionais), indicando o criterio seguido, e utilzaos para representar
e interpretar axeitadamente informacin cuantitativa.

CMCCT

MACB2.1.2 Aplica propiedades caractersticas dos

nmeros ao utilizalos en contextos de resolucin de
problemas.

CMCCT

MACB2.2.1 Opera con eficacia empregando clculo

mental, algoritmos de lapis e papel, calculadora ou
programas informticos, e utilizando a notacin mis
axeitada.

CMCCT

MACB2.2.2 Realiza estimacins correctamente e

xulga se os resultados obtidos son razoables.

CMCCT

MACB2.2.3 Establece as relacins entre radicais e

potencias, opera aplicando as propiedades necesarias e resolve problemas contextualizados.

CMCCT

MACB2.2.4 Aplica porcentaxes resolucin de

problemas cotins e financeiros e valora o emprego
de medios tecnolxicos cando a complexidade dos
datos o requira.

CMCCT

Bloque 2. Nmeros e lxebra

f
j

b
f

B2.1 Recoecemento de nmeros que non poden

B2.1. Coecer os distintos tipos de nmeros e interpretar o significado dalgunhas das sas propiedades
expresarse en forma de fraccin. Nmeros irracionais.
mis caractersticas: divisibilidade, paridade, infinitu B2.2 Representacin de nmeros na recta real.
de, proximidade, etc.
Intervalos.

B2.2 Representacin de nmeros na recta real.

B2.2. Utilizar os distintos tipos de nmeros e operacins, xunto coas sas propiedades, para recoller,
Intervalos.
transformar e intercambiar informacin e resolver
B2.3 Interpretacin e utilizacin dos nmeros reais, as
problemas relacionados coa vida diaria e outras mateoperacins e propiedades caractersticas en diferenrias do mbito acadmico.
tes contextos, elixindo a notacin e precisin mis
axeitadas en cada caso.
B2.4 Potencias de expoente enteiro ou fraccionario e
radicais sinxelos. Relacin entre potencias e radicais.
B2.5 Operacins e propiedades das potencias e dos
radicais.
B2.6 Xerarqua de operacins.
B2.7 Clculo con porcentaxes. Interese simple e
composto.
B2.8 Logaritmos. Definicin e propiedades.
B2.9 Manipulacin de expresins alxbricas. Utiliza-

Pxina 453 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

cin de igualdades notables.

b
f

f
g

B2.10 Polinomios. Races e factorizacin.

B2.11 Ecuacins de grao superior a dous.
B2.12 Fraccins alxbricas. Simplificacin e operacins.

B2.13 Resolucin de problemas cotins y doutras

reas de coecemento mediante ecuacins e sistemas.
B2.14 Inecuacins de primeiro e segundo grao.
Interpretacin grfica. Resolucin de problemas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MACB2.2.5 Calcula logaritmos sinxelos a partir da

CMCCT
sa definicin ou mediante a aplicacin das sas propiedades e resolve problemas sinxelos.

B2.3. Construr e interpretar expresins alxbricas,

utilizando con destreza a linguaxe alxbrica, as sas
operacins e propiedades.

MACB2.2.6 Compara, ordena, clasifica e representa

distintos tipos de nmeros sobre a recta numrica
utilizando diferentes escalas.

CMCCT

MACB2.2.7 Resolve problemas que requiran conceptos e propiedades especficas dos nmeros.

CMCCT

MACB2.3.1 Exprsase de maneira eficaz facendo uso CMCCT

da linguaxe alxbrica.
MACB2.3.2 Obtn as races dun polinomio e factor- CMCCT
zao utilizando a regra de Ruffini ou outro mtodo mis
axeitado.

B2.4. Representar e analizar situacins e relacins

matemticas utilizando inecuacins, ecuacins e sistemas para resolver problemas matemticos e de
contextos reais.

MACB2.3.3 Realiza operacins con polinomios,

igualdades notables e fraccins alxbricas sinxelas.

CMCCT

MACB2.3.4 Fai uso da descomposicin factorial para

a resolucin de ecuacins de grao superior a dous.

CMCCT

MACB2.4.1 Formula alxebricamente as restricins

indicadas nunha situacin da vida real, estdao e resolve, mediante inecuacins, ecuacins ou sistemas,
e interpreta os resultados obtidos.

CMCCT

CMCCT

Bloque 3. Xeometra
f
j

B3.1. Medidas de ngulos no sistema sesaxesimal e

en radins.
B3.2. Razns trigonomtricas. Relacins entre elas.
Relacins mtricas nos tringulos.

B3.1. Utilizar as unidades angulares do sistema

mtrico sesaxesimal e internacional e as relacins e
razns da trigonometra elemental para resolver problemas trigonomtricos en contextos reais.

MACB3.1.1 Utiliza conceptos e relacins da trigonometra bsica para resolver problemas empregando
medios tecnolxicos, se fose preciso, para realizar os
clculos.

b
e
f

B3.3. Aplicacin dos coecementos xeomtricos

resolucin de problemas mtricos no mundo fsico:
medida de lonxitudes, reas e volumes.
B3.2. Razns trigonomtricas. Relacins entre elas.
Relacins mtricas nos tringulos.

B3.2. Calcular magnitudes efectuando medidas

directas e indirectas a partir de situacins reais, empregando os instrumentos, tcnicas ou frmulas mis
adecuadas e aplicando as unidades de medida.

MACB3.2.1 Utiliza as ferramentas tecnolxicas,

CMCCT
estratexias e frmulas apropiadas para calcular ngu- CD
los, lonxitudes, reas e volumes de corpos e figuras
xeomtricas.
MACB3.2.2 Resolve tringulos utilizando as razns
trigonomtricas e as sas relacins

Pxina 454 de 913

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 4 ESO

Obxectivos

e
f

Contidos

B3.4. Iniciacin xeometra analtica no plano:

Coordenadas. Vectores. Ecuacins da recta. Paralelismo, perpendicularidade.
B3..5 Aplicacins informticas de xeometra dinmica
que facilite a comprensin de conceptos e propiedades xeomtricas.

Criterios de avaliacin

B3.3. Coecer e utilizar os conceptos e procedementos bsicos da xeometra analtica plana para representar, describir e analizar formas e configuracins
xeomtricas sinxelas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MACB3.2.3 Utiliza as frmulas para calcular reas e

volumes de tringulos, cuadrilteros, crculos, paraleleppedos, pirmides, cilindros, conos e esferas e
aplcaas para resolver problemas xeomtricos, asignando as unidades apropiadas.

CMCCT

MACB3.3.1 Establece correspondencias analticas

entre as coordenadas de puntos e vectores.

CMCCT

MACB3.3.2 Calcula a distancia entre dous puntos e o

mdulo dun vector.

CMCCT

MACB3.3.3 Coece o significado de pendente dunha

recta e diferentes formas de calculala.

CMCCT

MACB3.3.4 Calcula a ecuacin dunha recta de varias

formas, en funcin dos datos coecidos

CMCCT

MACB3.3.5 Recoece distintas expresins da ecuacin dunha recta e utilzaas no estudo analtico das
condicins de incidencia, paralelismo e perpendicularidade.

CMCCT

MACB3.3.6 Utiliza recursos tecnolxicos interactivos

para crear figuras xeomtricas e observar as sas
propiedades e caractersticas.

CMCCT
CD

Bloque 4. Funcins
a
f
g

B4.1 Interpretacin dun fenmeno descrito mediante

un enunciado, tboa, grfica ou expresin analtica.
Anlise de resultados.
B4.2 Funcins elementais: lineal, cuadrtica, proporcionalidade inversa, exponencial e logartmica e definidas en anacos. Caractersticas e parmetros.
B4.3 A taxa de variacin media como medida da
variacin dunha funcin nun intervalo.
B4.4. Utilizacin de calculadoras grficas e software
especfico para a construcin e interpretacin de grficas.

B4.1. Identificar relacins cuantitativas nunha situa MACB4.1.1 Identifica e explica relacins entre magni- CMCCT
cin, determinar o tipo de funcin que pode representudes que poden ser descritas mediante unha relacin
talas, e aproximar e interpretar a taxa de variacin
funcional e asocia as grficas coas sas corresponmedia a partir dunha grfica, de datos numricos ou
dentes expresins alxbricas.
mediante o estudo dos coeficientes da expresin alxbrica.
MACB4.1.2 Explica e representa grficamente o
CMCCT
modelo de relacin entre das magnitudes para os
casos de relacin lineal, cuadrtica, proporcionalidade
inversa, exponencial e logartmica, empregando medios tecnolxicos, se preciso.
MACB4.1.3 Identifica, estima ou calcula parmetros
caractersticos de funcins elementais.

CMCCT

MACB4.1.4 Expresa razoadamente conclusins sobre CMCCT

un fenmeno a partir do comportamento dunha grfi-

Pxina 455 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ca ou dos valores dunha tboa.

MACB4.1.5 Analiza o crecemento ou decrecemento
dunha funcin mediante a taxa de variacin media
calculada a partir da expresin alxbrica, unha tboa
de valores ou da propia grfica.

CMCCT

MACB4.1.6 Interpreta situacins reais que responden CMCCT

a funcins sinxelas: lineais, cuadrticas, de proporcionalidade inversa, definidas a anacos e exponenciais e logartmicas.
a
f
g

B4.3 Recoecemento doutros modelos funcionais:

aplicacins a contextos e situacins reais.
B4.4. Utilizacin de calculadoras grficas e software
especfico para a construcin e interpretacin de grficas.

B4.2. Analizar informacin proporcionada a partir de

MACB4.2.1 Interpreta criticamente datos de tboas e
tboas e grficas que representen relacins funciogrficos sobre diversas situacins reais.
nais asociadas a situacins reais obtendo informacin
sobre o seu comportamento, evolucin e posibles
MACB4.2.2 Representa datos mediante tboas e
resultados finais.
grficos utilizando eixes e unidades axeitadas.

CMCCT

CMCCT

MACB4.2.3 Describe as caractersticas mis impor CMCCT

tantes que se extraen dunha grfica sinalando os valores puntuais ou intervalos da variable que as determinan utilizando tanto lapis e papel como medios tecnolxicos.
MACB4.2.4 Relaciona distintas tboas de valores e
as sas grficas correspondentes.

CMCCT

MACB5.1.1 Aplica en problemas contextualizados os

conceptos de variacin, permutacin e combinacin.

CMCCT

Bloque 5. Estatstica e probabilidade

b
f
g

B5.1 Introducin combinatoria: combinacins,

variacins e permutacins.
B5.2 Clculo de probabilidades mediante a regra de
Laplace e outras tcnicas de reconto.

B5.1. Resolver diferentes situacins e problemas da

vida coti aplicando os conceptos do clculo de probabilidades e tcnicas de reconto axeitadas.

MACB5.1.2 Identifica e describe situacins e fenme- CMCCT

nos de carcter aleatorio, utilizando a terminoloxa
axeitada para describir sucesos.
MACB5.1.3 Aplica tcnicas de clculo de probabilida- CMCCT
des na resolucin de diferentes situacins e problemas da vida coti.
MACB5.1.4 Formula e comproba conxecturas sobre
os resultados de experimentos aleatorios e simulacins.

CMCCT

MACB5.1.6 Interpreta un estudo estatstico a partir de CCEC

Pxina 456 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas acadmicas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

situacins concretas prximas ao alumno.

b
e
f

e
f
g
h

b
e
f

B5.2 Clculo de probabilidades mediante a regra de

Laplace e outras tcnicas de reconto.
B5.3 Probabilidade simple e composta. Sucesos
dependentes e independentes.
B5.4 Experiencias aleatorias compostas. Utilizacin
de tboas de continxencia e diagramas de rbore
para a asignacin de probabilidades.
B5.5 Probabilidade condicionada.

B5.6 Utilizacin do vocabulario adecuado para

describir e cuantificar situacins relacionadas co azar
e a estatstica.

B5.2. Calcular probabilidades simples ou compostas

aplicando a regra de Laplace, os diagramas de rbore, as tboas de continxencia ou outras tcnicas
combinatorias.

B5.3 Utilizar o vocabulario axeitado para a descricin

de situacins relacionadas co azar e a estatstica,
analizando e interpretando informacins que aparecen nos medios de comunicacin e fontes pblicas
oficiais (IGE, INE...)

B5.7 Identificacin das fases e tarefas dun estudo

B5.4. Elaborar e interpretar tboas e grficos estatsticos, as como os parmetros estatsticos mis
estatstico.
usuais, en distribucins unidimensionais e bidimen B5.8 . Grficas estatsticas: Distintos tipos de grfisionais, utilizando os medios mis axeitados (lapis e
cas. Anlise crtica de tboas e grficas estatsticas
papel, calculadora ou ordenador), e valorando cualitanos medios de comunicacin e fontes pblicas oficiais
tivamente a representatividade das mostras utiliza(IGE, INE...). Deteccin de falacias.
das.
B5.9 Medidas de centralizacin e dispersin: interpretacin, anlise e utilizacin.
B5.10 Comparacin de distribucins mediante o uso
conxunto de medidas de posicin e dispersin.
B5.11 Construcin e interpretacin de diagramas de
dispersin. Introducin correlacin.
B5.12. Aplicacins informticas que faciliten o tratamento de datos estatsticos.

Pxina 457 de 913

MACB5.2.1 Aplica a regra de Laplace e utiliza estratexias de reconto sinxelas e tcnicas combinatorias.

CMCCT

MACB5.2.2 Calcula a probabilidade de sucesos

CMCCT
compostos sinxelos utilizando, especialmente, os diagramas de rbore ou as tboas de continxencia.
MACB5.2.3 Resolve problemas sinxelos asociados
probabilidade condicionada.

CMCCT

MACB5.2.4 Analiza matemticamente algn xogo de

azar sinxelo, comprendendo as sas regras e calculando as probabilidades axeitadas.

CMCCT

MACB5.3.1 Utiliza un vocabulario axeitado para

describir, cuantificar e analizar situacins relacionadas co azar.

CCL

MACB5.4.1 Interpreta criticamente datos de tboas e

grficos estatsticos.

CSIEE

MACB5.4.2 Utiliza medios tecnolxicos para o

tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer
informacins e elaborar conclusins.

CMCCT

MACB5.4.3 Calcula e interpreta os parmetros

estatsticos dunha distribucin de datos utilizando os
medios mis axeitados (lapis e papel, calculadora ou
ordenador).

CMCCT

MACB5.4.4 Selecciona unha mostra aleatoria. Valora

a representatividade de mostras pequenas.

CMCCT

MACB5.4.5 Representa diagramas de dispersin e

interpreta a relacin existente entre as variables.

CMCCT

2.1.26 Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas

Introducin
As Matemticas contriben especialmente ao desenvolvemento da competencia matemtica, e esta, recoecida como clave pola Unin Europea, co nome de competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa (CMCCT) desenvlvese especialmente grazas contribucin da materia de Matemticas. Esta competencia consiste en formular, transformar e resolver problemas a partir de situacins da vida coti, doutras ciencias e das propias matemticas; en concreto, engloba os seguintes aspectos e facetas: pensar, modelar e razoar de forma matemtica, formular e resolver problemas, representar entidades matemticas, utilizar os smbolos matemticos, comunicarse coas Matemticas e sobre as Matemticas, e
utilizar axudas e ferramentas tecnolxicas. Por outro lado, o pensamento matemtico axuda adquisicin do resto de competencias e contribe formacin intelectual do alumnado, o que permitir que se desenvolva mellor tanto no mbito persoal
como social.
A resolucin de problemas e os proxectos de investigacin, constiten os eixes fundamentais no proceso de ensino e aprendizaxe das Matemticas. Unha das capacidades esenciais que se desenvolven coa actividade matemtica a habilidade de
formular, propoer, interpretar e resolver problemas, xa que permite s persoas empregar os procesos cognitivos para abordar e resolver situacins interdisciplinares en contextos reais, o que resulta de mximo interese para o desenvolvemento da
creatividade e o pensamento lxico. Neste proceso de resolucin e investigacin estn involucradas moitas outras competencias, ademais da matemtica, entre outras a comunicacin lingstica (CCL), ao ler de forma comprensiva os enunciados e
comunicar os resultados obtidos; o sentido de iniciativa e emprendemento (CSIEE) ao establecer un plan de traballo en revisin e modificacin continua na medida que se vai resolvendo o problema; a competencia dixital (CD), ao tratar de forma
axeitada a informacin e, no seu caso, servir de apoio resolucin do problema e comprobacin da solucin; a competencia aprender a aprender (CAA), ao proporcionar estratexias de planificacin e anlise que axudan na resolucin de problemas,
as como actutides de curiosidade e hbitos de formularse preguntas,a competencia social e cvica (CSC), ao implicar unha actitude aberta ante diferentes solucins e a competencia en conciencia e expresins culturais (CCEC)debido necesidade
de coecer, comprender, apreciar e valorar diferentes manifestacins culturais relacionadas co coecemento matemtico e cientfico.
O alumnado que curse esta materia afondar no desenvolvemento das habilidades de pensamento matemtico; concretamente na capacidade de analizar e investigar, interpretar e comunicar matematicamente diversos fenmenos e problemas en
distintos contextos, as como de proporcionar solucins prcticas aos mesmos; tamn debe valorar as posibilidades de aplicacin prctica do coecemento matemtico tanto para o enriquecemento persoal como para a valoracin do seu papel no
progreso da humanidade.
Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas parte do currculo de matemticas de 1 e 2 de ESO, dando materia un enfoque eminentemente prctico dirixido a proporcionar recursos e competencias que permitan ao alumnado continuar estudos de Formacin Profesional.
importante que no desenvolvemento do currculo desta materia os coecementos, as competencias e os valores estean integrados, polo que os estndares de aprendizaxe formulronse tendo en conta a imprescindible relacin entre os devanditos elementos. Todo iso xustifica que se organizase en torno aos seguintes bloques para os cursos de 3 e 4 de ESO, fortalecendo tanto os aspectos tericos como as aplicacins prcticas en contextos reais dos mesmos: Procesos, mtodos e actitudes en Matemticas, Nmeros e lxebra, Xeometra, Funcins, e Estatstica e Probabilidade.
O bloque de Procesos, mtodos e actitudes en Matemticas comn para toda a ESO e debe desenvolverse de modo transversal e simultaneamente ao resto de bloques, constitundo o fo condutor da materia; articlase sobre procesos bsicos
e imprescindibles no quefacer matemtico: a resolucin de problemas, proxectos de investigacin matemtica a realizar de xeito individual ou en grupo, a matematizacin e modelizacin, as actitudes adecuadas para desenvolver o traballo cientfico
e a utilizacin de medios tecnolxicos. Incorporronse a este bloque a maiora das competencias clave e dos temas transversais o que permite a sa adquisicin e desenvolvemento ao longo de toda a materia.

3 de ESO
Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en Matemticas

f
h

f
h

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

resolucin de problemas.

B1.1. Expresar verbalmente, de forma razoada o

proceso seguido na resolucin dun problema.

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica:

uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbrica, etc.), reformulacin do problema, resolver subpro-

B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias de MAPB1.2.1. Analiza e comprende o enunciado dos
CCL
resolucin de problemas, realizando os clculos neceproblemas (datos, relacins entre os datos, contexto do CMCCT
sarios e comprobando as solucins obtidas.
problema).

Pxina 458 de 913

MAPB1.1.1. Expresa verbalmente, de forma razoada, o CCL

proceso seguido na resolucin dun problema, co rigor e CMCCT
a precisin axeitada.

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

blemas, reconto exhaustivo, empezar por casos particulares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.

Estndares de aprendizaxe
MAPB1.2.2. Valora a informacin dun enunciado e
relacinaa co nmero de solucins do problema.

B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das

operacins utilizadas, asignacin de unidades aos resultados, comprobacin e interpretacin das solucins
no contexto da situacin, busca doutras formas de resolucin, etc.

e
f
g
h

b
e
f

f
h

a
b

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica:

uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbrica, etc.), reformulacin do problema, resolver subproblemas, reconto exhaustivo, empezar por casos particulares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.
B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins
matemticas escolares, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin
dos informes correspondentes.
B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das
operacins utilizadas, asignacin de unidades aos resultados, comprobacin e interpretacin das solucins
no contexto da situacin, busca doutras formas de resolucin, etc.

CMCCT

MAPB1.2.3. Realiza estimacins e elabora conxecturas CMCCT

sobre os resultados dos problemas a resolver, valorando a sa utilidade e eficacia.
MAPB1.2.4. Utiliza estratexias heursticas e procesos
de razoamento na resolucin de problemas, reflexionando sobre o proceso de resolucin de problemas.

Competencias clave

CMCCT
CAA

B1.3. Describir e analizar situacins de cambio, para

MAPB1.3.1. Identifica patrns, regularidades e leis
CMCCT
encontrar patrns, regularidades e leis matemticas, en
matemticas en situacins de cambio, en contextos
contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatstinumricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e procos e probabilsticos, valorando a sa utilidade para
babilsticos.
facer predicins.
MAPB1.3.2. Utiliza as leis matemticas encontradas
CMCCT
para realizar simulacins e predicins sobre os resultados esperables, valorando a sa eficacia e idoneidade.

B1.4. Afondar en problemas resoltos formulando

pequenas variacins nos datos, outras preguntas, outros contextos, etc.

MAPB1.4.1. Afonda nos problemas unha vez resoltos:

revisando o proceso de resolucin e os pasos e ideas
importantes, analizando a coherencia da solucin ou
buscando outras formas de resolucin.

CMCCT

MAPB1.4.2. Formlase novos problemas, a partir dun

resolto: variando os datos, propoendo novas preguntas, resolvendo outros problemas parecidos, formulando casos particulares ou mis xerais de interese, establecendo conexins entre o problema e a realidade.

CMCCT

B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins

B1.5. Elaborar e presentar informes sobre o proceso,
matemticas escolares, en contextos numricos, xeoresultados e conclusins obtidas nos procesos de inmtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
vestigacin.
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin
dos informes correspondentes.

MAPB1.5.1. Expn e argumenta o proceso seguido

ademais das conclusins obtidas, utilizando distintas
linguaxes: alxbrico, grfico, xeomtrico e estatsticoprobabilstico.

CCL

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

B1.6. Desenvolver procesos de matematizacin en
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
matemticos, de xeito individual e en equipo.
funcionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da

MAPB1.6.1. Identifica situacins problemticas da

realidade, susceptibles de conter problemas de interese.

CMCCT

Pxina 459 de 913

CAA

CMCCT

CSC

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO

Obxectivos
c
d
e
f

Contidos

Criterios de avaliacin

f
g
a
b
c

Competencias clave

identificacin de situacins problemticas da realidade. MAPB1.6.2. Establece conexins entre un problema do CMCCT
mundo real e o mundo matemtico, identificando o pro- CSIEE
blema ou problemas matemticos que subxacen nel e
os coecementos matemticos necesarios.

Estndares de aprendizaxe

MAPB1.6.3. Usa, elabora ou constre modelos matemticos sinxelos que permitan a resolucin dun problema ou problemas dentro do campo das matemticas.

CMCCT

MAPB1.6.4. Interpreta a solucin matemtica do

problema no contexto da realidade.

CMCCT

MAPB1.6.5. Realiza simulacins e predicins, no

contexto real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos modelos, propoendo melloras que aumenten a sa eficacia.

CMCCT

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

B1.7. Valorar a modelizacin matemtica como un
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
recurso para resolver problemas da realidade coti,
matemticos, de xeito individual e en equipo.
avaliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou construdos.

MAPB1.7.1. Reflexiona sobre o proceso, obtn conclusins sobre el e os seus resultados, valorando outras
opinins.

CMCCT

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

B1.8. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
inherentes ao quefacer matemtico.
matemticos, de xeito individual e en equipo.

MAPB1.8.1. Desenvolve actitudes axeitadas para o

CMCCT
traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexibi- CSIEE
lidade e aceptacin da crtica razoada.
CSC

d
e
f
g
j
k
l

CAA
CSC

MAPB1.8.2. Formlase a resolucin de retos e problemas coa precisin, esmero e interese axeitados ao nivel educativo e dificultade da situacin.

CMCCT

MAPB1.8.3. Distingue entre problemas e exercicios e

adopta a actitude axeitada para cada caso.

CMCCT

MAPB1.8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade e

CMCCT
indagacin, xunto con hbitos de formular/se preguntas CAA
e buscar respostas axeitadas, tanto no estudo dos con CCEC
ceptos coma na resolucin de problemas.
MAPB1.8.5. Desenvolve habilidades sociais de coope- CSIEE
racin e traballo en equipo.

Pxina 460 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CSC

b
g

b
g

b
e
f
g

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

B1.9. Superar bloqueos e inseguridades ante a resolucin de situacins descoecidas.

MAPB1.9.1. Toma decisins nos procesos de resolucin de problemas, de investigacin e de matematizacin ou de modelizacin, valorando as consecuencias
destas e a sa conveniencia pola sa sinxeleza e utilidade.

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

B1.10. Reflexionar sobre as decisins tomadas, aprendendo diso para situacins similares futuras.

MAPB1.10.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e CMCCT

os procesos desenvolvidos, valorando a potencia e
CAA
sinxeleza das ideas claves, aprendendo para situacins
futuras similares.

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.11. Empregar as ferramentas tecnolxicas axeitaaprendizaxe para:
das, de forma autnoma, realizando clculos numri A recollida ordenada e a organizacin de datos;
cos, alxbricos ou estatsticos, facendo representa A elaboracin e creacin de representacins grficins grficas, recreando situacins matemticas mecas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
diante simulacins ou analizando con sentido crtico
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
situacins diversas que axuden comprensin de conxeomtricas ou funcionais e a realizacin de clcuceptos matemticos ou resolucin de problemas.
los de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

MAPB1.11.1. Selecciona ferramentas tecnolxicas

axeitadas e utilzaas para a realizacin de clculos numricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificultade
destes impide ou non aconsella facelos manualmente.

b
e
f

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de

aprendizaxe para:
A recollida ordenada e a organizacin de datos;
A elaboracin e creacin de representacins grficas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;

B1.12. Utilizar as tecnoloxas da informacin e a

comunicacin de modo habitual no proceso de aprendizaxe, buscando, analizando e seleccionando informacin relevante en Internet ou noutras fontes, elaborando documentos propios, facendo exposicins e ar-

Pxina 461 de 913

CSIEE

CMCCT
CD

MAPB1.11.2. Utiliza medios tecnolxicos para facer

CMCCT
representacins grficas de funcins con expresins
alxbricas complexas e extraer informacin cualitativa e
cuantitativa sobre elas.
MAPB1.11.3. Desea representacins grficas para
explicar o proceso seguido na solucin de problemas,
mediante a utilizacin de medios tecnolxicos.

CMCCT

MAPB1.11.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos CMCCT

con ferramentas tecnolxicas interactivas para mostrar,
analizar e comprender propiedades xeomtricas.
MAPB1.11.5. Utiliza medios tecnolxicos para o tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer informacin e elaborar conclusins.

CMCCT

CMCCT

MAPB1.12.1. Elabora documentos dixitais propios

CCL
(texto, presentacin, imaxe, vdeo, son,), como resul- CD
tado do proceso de busca, anlise e seleccin de informacin relevante, coa ferramenta tecnolxica axeitada e comprteos para a sa discusin ou difusin.

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO

Obxectivos
g

Contidos
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

gumentacins destes e compartindo estes en mbitos

apropiados para facilitar a interaccin.

MAPB1.12.2. Utiliza os recursos creados para apoiar a

exposicin oral dos contidos traballados na aula.

Competencias clave
CCL

MAPB1.12.3. Usa axeitadamente os medios tecnolxi- CD

cos para estruturar e mellorar o seu proceso de apren- CAA
dizaxe recollendo a informacin das actividades, analizando puntos fortes e dbiles do seu proceso acadmico e establecendo pautas de mellora.
MAPB1.12.4. Emprega ferramentas tecnolxicas para
compartir ideas e tarefas.

CD
CSC
CSIEE

Bloque 2. Nmeros e lxebra

e
f
g

B2.1. Potencias de nmeros naturais con expoente

B2.1. Utilizar as propiedades dos nmeros racionais e MAPB2.1.1 Aplica as propiedades das potencias para CMCCT
enteiro. Significado e uso. Potencias de base 10. Aplidecimais para operalos utilizando a forma de clculo e
simplificar fraccins cuxos numeradores e denominadocacin para a expresin de nmeros moi pequenos.
notacin adecuada, para resolver problemas, e presenres son produtos de potencias.
Operacins con nmeros expresados en notacin cientando os resultados coa precisin requirida.
tfica. Aplicacin a problemas extrados do mbito so MAPB2.1.2 Distingue, ao achar o decimal equivalente a CMCCT
cial e fsico.
unha fraccin, entre decimais finitos e decimais infinitos
. B2.2. Xerarqua de operacins.
peridicos, indicando nese caso, o grupo de decimais
B2.3. Nmeros decimais e racionais. Transformacin
que se repiten ou forman perodo.
de fraccins en decimais e viceversa. Nmeros decimais exactos e peridicos.
MAPB2.1.3 Expresa certos nmeros moi grandes e moi CMCCT
B2.4. Operacins con fraccins e decimais. Clculo
pequenos en notacin cientfica, e opera con eles, con
aproximado e redondeo. Erro cometido.
e sen calculadora, e utilzaos en problemas contextualizados.
B2.5. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o
clculo mental, para o clculo aproximado e para o
clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.
MAPB2.1.4 Distingue e emprega tcnicas adecuadas
CMCCT
para realizar aproximacins por defecto e por exceso
dun nmero en problemas contextualizados e xustifica
os seus procedementos.

Pxina 462 de 913

MAPB2.1.5 Aplica axeitadamente tcnicas de truncamento e redondeo en problemas contextualizados, recoecendo os erros de aproximacin en cada caso
para determinar o procedemento mis axeitado.

CMCCT

MAPB2.1.6 Expresa o resultado dun problema, utilizando a unidade de medida adecuada, en forma de

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

nmero decimal, redondendoo se necesario coa

marxe de erro ou precisin requiridas, de acordo coa
natureza dos datos.
MAPB2.1.7 Calcula o valor de expresins numricas de CMCCT
nmeros enteiros, decimais e fraccionarios mediante as
operacins elementais e as potencias de nmeros naturais e expoente enteiro aplicando correctamente a
xerarqua das operacins.
MAPB2.1.8 Emprega nmeros racionais e decimais
CMCCT
para resolver problemas da vida coti e analiza a coherencia da solucin.
b
f

B2.6. Investigacin de regularidades, relacins e

propiedades que aparecen en conxuntos de nmeros.
Expresin usando linguaxe alxbrica.

B2.2. Obter e manipular expresins simblicas que

MAPB2.2.1 Calcula termos dunha sucesin numrica
describan sucesins numricas observando regularidarecorrente usando a lei de formacin a partir de termos
des en casos sinxelos que inclan patrns recursivos.
anteriores.

CMCCT

MAPB2.2.2 Obtn unha lei de formacin ou frmula

para o termo xeral dunha sucesin sinxela de nmeros
enteiros ou fraccionarios.

CMCCT

MAPB2.2.3 Valora e identifica a presenza recorrente

das sucesins na natureza e resolve problemas asociados a estas.

CMCCT

MAPB2.3.1 Suma, resta e multiplica polinomios,

expresando o resultado en forma de polinomio ordenado e aplicndoos a exemplos da vida coti.

CMCCT

B2.7. Sucesins numricas. Sucesins recorrentes.

Progresins aritmticas e xeomtricas.

b
f

f
g
h

B2.8 Transformacin de expresin alxbricas cunha

indeterminada. Igualdades notables. Operacins elementais con polinomios.

B2.3. Utilizar a linguaxe alxbrica para expresar unha

propiedade ou relacin dada mediante un enunciado
extraendo a informacin relevante e transformndoa.

B2.9. Ecuacins de segundo grao cunha incgnita.

Resolucin por distintos mtodos.
B2.10. Sistemas lineais de das ecuacins con das
incgnitas. Resolucin.
B2.11. Resolucin de problemas mediante a utilizacin
de ecuacins e sistemas.

B2.4. Resolver problemas da vida coti nos que se

MAPB2.4.1 Resolve ecuacins de segundo grao
precise a formulacin e resolucin de ecuacins de
completas e incompletas mediante procedementos alprimeiro e segundo grao, sistemas lineais de das
xbricos e grficos.
ecuacins con das incgnitas, aplicando tcnicas de
manipulacin alxbricas, grficas ou recursos tecnol- MAPB2.4.2 Resolve sistemas de das ecuacins
lineais con das incgnitas mediante procedementos
xicos e valorando e contrastando os resultados obtidos.
alxbricos ou grficos.

CMCCT

MAPB2.4.3 Formula alxebricamente unha situacin da

vida coti mediante ecuacins de primeiro e segundo

CMCCT

Pxina 463 de 913

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

grao e sistemas lineais de das ecuacins con das

incgnitas, reslveas e interpreta criticamente o resultado obtido.
Bloque 3. Xeometra
e
f
j
l

f
j
l

B3.1. Xeometra do plano: mediatriz dun segmento e

B3.1. Recoecer e describir os elementos e propieda- MAPB3.1.1 Coece as propiedades dos puntos da
CMCCT
bisectriz dun ngulo, ngulos e as sas relacins, pedes caractersticas das figuras planas, os corpos xeomediatriz dun segmento e da bisectriz dun ngulo.
rmetros e reas de polgonos, lonxitude e rea de figumtricos elementais e as sas configuracins xeomtriras circulares. Propiedades.
MAPB3.1.2 Utiliza as propiedades da mediatriz e a
CMCCT
cas.
B3.2. Xeometra do espazo: reas e volumes.
bisectriz para resolver problemas xeomtricos sinxelos.
B3.5 Uso de ferramentas pedagxicas adecuadas,
entre elas as tecnolxicas, para estudar formas, confi MAPB3.1.3 Manexa as relacins entre ngulos defini- CMCCT
guracins e relacins xeomtricas.
dos por rectas que se cortan ou por paralelas cortadas
por unha secante e resolve problemas xeomtricos
sinxelos nos que interveen ngulos.

B3.3. Teorema de Tales. Divisin dun segmento en

partes proporcionais. Aplicacin resolucin de problemas.

MAPB3.1.4 Calcula o permetro de polgonos, a lonxitude de circunferencias, a rea de polgonos e de figuras circulares, en problemas contextualizados aplicando frmulas e tcnicas axeitadas.

CMCCT

MAPB3.1.5 Calcula reas e volumes de poliedros

regulares e corpos de revolucin en problemas contextualizados aplicando frmulas e tcnicas axeitadas.

CMCCT

B3.2. Utilizar o teorema de Tales e as frmulas usuais MAPB3.2.1 Divide un segmento en partes proporciopara realizar medidas indirectas de elementos inaccenais a outros dados. Establece relacins de proporciosibles e para obter medidas de lonxitudes, de exemplos
nalidade entre os elementos homlogos de dous poltomados da vida real, representacins artsticas como
gonos semellantes.
pintura ou arquitectura, ou da resolucin de problemas
MAPB3.2.2 Recoece tringulos semellantes, e en
xeomtricos.
situacins de semellanza utiliza o teorema de Tales
para o clculo indirecto de lonxitudes.

CMCCT

CMCCT

f
j

B3.3. Teorema de Tales. Divisin dun segmento en

partes proporcionais. Aplicacin resolucin de problemas.

B3.3. Calcular (ampliacin ou reducin) as dimensins MAPB3.3.1. Calcula dimensins reais de medidas de
CMCCT
reais de figuras dadas en mapas ou planos, coecendo
lonxitudes en situacins de semellanza: planos, mapas,
a escala.
fotos areas, etc.

B3.4. Translacins, xiros e simetras no plano.

B3.5 Uso de ferramentas pedagxicas adecuadas,

entre elas as tecnolxicas, para estudar formas, confi-

B3.4. Recoecer as transformacins que levan dunha MAPB3.4.1 Identifica os elementos mis caractersticos CMCCT
figura a outra mediante movemento no plano, aplicar os
dos movementos no plano presentes na natureza, en
CCEC
devanditos movementos e analizar deseos cotis,
deseos cotis ou obras de arte.

Pxina 464 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO

Obxectivos
g
j
l
f

Contidos
guracins e relacins xeomtricas.
B3.6. O globo terrqueo. Coordenadas xeogrficas.
Latitude e lonxitude dun punto.

Criterios de avaliacin
obras de arte e configuracins presentes na natureza.

B3.5. Interpretar o sentido das coordenadas xeogrficas e a sa aplicacin na localizacin de puntos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MAPB3.4.2 Xera creacins propias mediante a compo- CMCCT

sicin de movementos, empregando ferramentas tecno- CCEC
lxicas cando sexa necesario.
MAPB3.5.1. Sita sobre o globo terrqueo ecuador,
polos, meridianos e paralelos, e capaz de situar un
punto sobre o globo terrqueo coecendo a sa latitude e lonxitude.

CMCCT

MAPB4.1.1 Interpreta o comportamento dunha funcin

dada graficamente e asocia enunciados de problemas
contextualizados a grficas.

CMCCT

Bloque 4. Funcins
e
f
g
h

B4.1. Anlise e descricin cualitativa de grficas que

representan fenmenos do mbito cotin e doutras
materias.

B4.1. Coecer os elementos que interveen no estudo

das funcins e a sa representacin grfica.

B4.2. Anlise dunha situacin a partir do estudo das

caractersticas locais e globais da grfica correspondente.

MAPB4.1.2 Identifica as caractersticas mis relevantes CMCCT

dunha grfica, interpretndoos dentro do seu contexto.

B4.3. Anlise e comparacin de situacins de dependencia funcional dadas mediante tboas e enunciados.

MAPB4.1.3 Constre unha grfica a partir dun enun CMCCT

ciado contextualizado describindo o fenmeno exposto.

B4.7. Utilizacin de calculadoras grficas e software

especfico para a construcin e interpretacin de grficas.
b
f
h

MAPB4.1.4 Asocia razoadamente expresins analticas CMCCT

sinxelas a funcins dadas graficamente.

B4.4. Utilizacin de modelos lineais para estudar

B4.2. Identificar relacins da vida coti e doutras
situacins provenientes dos diferentes mbitos de comaterias que poden modelizarse mediante unha funecemento e da vida coti, mediante a confeccin da
cin lineal valorando a utilidade da descricin deste
tboa, a representacin grfica e a obtencin da expremodelo e dos seus parmetros para describir o fensin alxbrica.
meno analizado.
B4.5. Expresins da ecuacin da recta

e
f
g
h

B4.6. Funcins cuadrticas. Representacin grfica.

Utilizacin para representar situacins da vida coti.
B4.7. Utilizacin de calculadoras grficas e software
especfico para a construcin e interpretacin de grficas.

MAPB4.2.1 Determina as diferentes formas de expre CMCCT

sin da ecuacin da recta a partir dunha dada (ecuacin punto-pendente, xeral, explcita e por dous puntos)
e identifica puntos de corte e pendente, e represntaas
graficamente.
MAPB4.2.2 Obtn a expresin analtica da funcin
lineal asociada a un enunciado e represntaa.

B4.3. Recoecer situacins de relacin funcional que

necesitan ser descritas mediante funcins cuadrticas,
calculando os seus parmetros e caractersticas.

CMCCT

MAPB4.3.1 Representa graficamente unha funcin

CMCCT
polinmica de grao dous e describe as sas caractersticas.
MAPB4.3.2 Identifica e describe situacins da vida
CMCCT
coti que poidan ser modelizadas mediante funcins
cuadrticas, estdaas e represntaas utilizando medios
tecnolxicos cando sexa necesario.

Pxina 465 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 5. Estatstica e probabilidade

a
b
c
e
f
g
h
k

B5.1. Fases e tarefas dun estudo estatstico. Poboa B5.1. Elaborar informacins estatsticas para describir
cin, mostra. Variables estatsticas: cualitativas, discreun conxunto de datos mediante tboas e grficas axeitadas situacin analizada, xustificando se as conclutas e continuas.
sins son representativas para a poboacin estudada.
B5.2. Mtodos de seleccin dunha mostra estatstica.
Representatividade dunha mostra.
B5.3. Frecuencias absolutas, relativas e acumuladas.
Agrupacin de datos en intervalos.
B5.4. Grficas estatsticas: construction e interpretacin.

MAPB5.1.1 Distingue poboacin e mostra xustificando

as diferenzas en problemas contextualizados.

CMCCT

MAPB5.1.2 Valora a representatividade dunha mostra

a travs do procedemento de seleccin, en casos sinxelos.

CMCCT

MAPB5.1.3 Distingue entre variable cualitativa, cuantitativa discreta e cuantitativa continua e pon exemplos.

CMCCT

MAPB5.1.4 Elabora tboas de frecuencias, relaciona

CMCCT
os distintos tipos de frecuencias e obtn informacin da
tboa elaborada.

e
f

MAPB5.1.5 Constre, coa axuda de ferramentas

tecnolxicas se fose necesario, grficos estatsticos
axeitados a distintas situacins relacionadas con variables asociadas a problemas sociais, econmicos e da
vida coti.

CMCCT

MAPB5.1.6 Planifica, de xeito individual ou en grupo, o

proceso para a elaboracin dun estudo estatstico.

CMCCT

B5.5. Parmetros de posicin: media, moda, mediana e B5.2. Calcular e interpretar os parmetros de posicin e MAPB5.2.1 Calcula e interpreta as medidas de posicin CMCCT
de dispersin dunha variable estatstica para resumir
dunha variable estatstica para proporcionar un resumo
cuarts. Clculo, interpretacin e propiedades.
os datos e comparar distribucins estatsticas.
dos datos.
B5.6. Parmetros de dispersin: rango, percorrido
intercuartlico e desviacin tpica. Clculo e interpretacin.

MAPB5.2.2 Calcula os parmetros de dispersin dunha CMCCT

variable estatstica (con calculadora e con folla de clculo) para comparar a representatividade da media e
describir os datos.

B5.7. Diagrama de caixa e bigotes.

B5.8. Interpretacin conxunta da media e a desviacin
tpica.
B5.9. Aplicacins informticas que faciliten o tratamento de datos estatsticos.
a
b
c

B5.1. Fases e tarefas dun estudo estatstico. Poboa B5.3. Analizar e interpretar a informacin estatstica
MAPB5.3.1 Utiliza un vocabulario axeitado para descri- CCL
bir, analizar e interpretar informacin estatstica nos
cin, mostra. Variables estatsticas: cualitativas, discreque aparece nos medios de comunicacin, valorando a
CMCCT
medios de comunicacin e outros mbitos da vida cotas e continuas.
sa representatividade e fiabilidade.
ti.

Pxina 466 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 3 ESO

Obxectivos
d
e
f
g
h
k

Contidos

Criterios de avaliacin

B5.2. Mtodos de seleccin dunha mostra estatstica.

Representatividade dunha mostra.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MAPB5.3.2 Emprega a calculadora e medios tecnolxi- CMCCT

cos para organizar os datos, xerar grficos estatsticos
e calcular parmetros de tendencia central e dispersin.

B5.3. Frecuencias absolutas, relativas e acumuladas.

Agrupacin de datos en intervalos.
B5.4. Grficas estatsticas: construcin e interpretacin.
B5.5. Parmetros de posicin: media, moda, mediana e
cuarts. Clculo, interpretacin e propiedades.

MAPB5.3.3 Emprega medios tecnolxicos para comunicar informacin resumida e relevante sobre unha variable estatstica que analizase.

B5.6. Parmetros de dispersin: rango, percorrido

intercuartlico e desviacin tpica. Clculo e interpretacin.

CMCCT

B5.7. Diagrama de caixa e bigotes.

B5.8. Interpretacin conxunta da media e a desviacin
tpica.
B5.9. Aplicacins informticas que faciliten o tratamento de datos estatsticos.

4 de ESO
Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en Matemticas

e
f

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de

resolucin de problemas.

B1.1. Expresar verbalmente, de forma razoada o

proceso seguido na resolucin dun problema.

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica:

uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbrica, etc.), reformulacin do problema, resolver subproblemas, reconto exhaustivo, empezar por casos particulares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.

B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias de MAPB1.2.1. Analiza e comprende o enunciado dos
CCL
resolucin de problemas, realizando os clculos neceproblemas (datos, relacins entre os datos, contexto do CMCCT
sarios e comprobando as solucins obtidas.
problema).

h
e
f
h

MAPB1.1.1. Expresa verbalmente, de forma razoada, o CCL

proceso seguido na resolucin dun problema, co rigor e CMCCT
a precisin axeitada.

MAPB1.2.2. Valora a informacin dun enunciado e

relacinaa co nmero de solucins do problema.

B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das

operacins utilizadas, asignacin de unidades aos resultados, comprobacin e interpretacin das solucins
no contexto da situacin, busca doutras formas de re-

CMCCT

MAPB1.2.3. Realiza estimacins e elabora conxecturas CMCCT

sobre os resultados dos problemas a resolver, valorando a sa utilidade e eficacia.

Pxina 467 de 913

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

solucin, etc.

b
e
f
g
h

b
e
f

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica:

uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbrica, etc.), reformulacin do problema, resolver subproblemas, reconto exhaustivo, empezar por casos particulares sinxelos, buscar regularidades e leis, etc.
B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins
matemticas escolares, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.
B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das
operacins utilizadas, asignacin de unidades aos resultados, comprobacin e interpretacin das solucins
no contexto da situacin, busca doutras formas de resolucin, etc.

Estndares de aprendizaxe
MAPB1.2.4. Utiliza estratexias heursticas e procesos
de razoamento na resolucin de problemas, reflexionando sobre o proceso de resolucin de problemas.

Competencias clave
CMCCT
CAA

B1.3. Describir e analizar situacins de cambio, para

MAPB1.3.1. Identifica patrns, regularidades e leis
CMCCT
encontrar patrns, regularidades e leis matemticas, en
matemticas en situacins de cambio, en contextos
contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatstinumricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e procos e probabilsticos, valorando a sa utilidade para
babilsticos.
facer predicins.
MAPB1.3.2. Utiliza as leis matemticas encontradas
CMCCT
para realizar simulacins e predicins sobre os resultados esperables, valorando a sa eficacia e idoneidade.

B1.4. Afondar en problemas resoltos formulando

pequenas variacins nos datos, outras preguntas, outros contextos, etc.

MAPB1.4.1. Afonda nos problemas unha vez resoltos:

revisando o proceso de resolucin e os pasos e ideas
importantes, analizando a coherencia da solucin ou
buscando outras formas de resolucin.

CMCCT

MAPB1.4.2. Formlanse novos problemas, a partir dun CMCCT

resolto: variando os datos, propoendo novas pregun- CAA
tas, resolvendo outros problemas parecidos, formulando casos particulares ou mis xerais de interese, establecendo conexins entre o problema e a realidade.
f
h

a
b
c
d
e
f
g

B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins

matemticas escolares, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de
xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.

B1.5. Elaborar e presentar informes sobre o proceso,

resultados e conclusins obtidas nos procesos de investigacin.

MAPB1.5.1. Expn e argumenta defende o proceso

seguido ademais das conclusins obtidas, utilizando
distintas linguaxes: alxbrico, grfico, xeomtrico e
estatstico-probabilstico.

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

B1.6. Desenvolver procesos de matematizacin en
MAPB1.6.1. Identifica situacins problemticas da
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos,
realidade, susceptibles de conter problemas de interematemticos, de xeito individual e en equipo.
funcionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da
se.
identificacin de situacins problemticas da realidade.
MAPB1.6.2. Establece conexins entre un problema do
mundo real e o mundo matemtico, identificando o problema ou problemas matemticos que subxacen nel e
os coecementos matemticos necesarios.
MAPB1.6.3. Usa, elabora ou constre modelos mate-

Pxina 468 de 913

CCL
CMCCT

CMCCT
CSC

CMCCT
CSIEE

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

mticos sinxelos que permitan a resolucin dun problema ou problemas dentro do campo das matemticas.

e
f
g
a
b
c

MAPB1.6.4. Interpreta a solucin matemtica do

problema no contexto da realidade.

CMCCT

MAPB1.6.5. Realiza simulacins e predicins, no

contexto real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos modelos, propoendo melloras que aumenten a sa eficacia.

CMCCT

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

B1.7. Valorar a modelizacin matemtica como un
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
recurso para resolver problemas da realidade coti,
matemticos, de xeito individual e en equipo.
avaliando a eficacia e limitacins dos modelos utilizados ou construdos.

MAPB1.7.1. Reflexiona sobre o proceso, obtn conclusins sobre el e os seus resultados, valorando outras
opinins.

CMCCT

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e

B1.8. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais
modelizacin, en contextos da realidade e en contextos
inherentes ao quefacer matemtico.
matemticos, de xeito individual e en equipo.

MAPB1.8.1. Desenvolve actitudes axeitadas para o

CMCCT
traballo en matemticas: esforzo, perseveranza, flexibi- CSIEE
lidade e aceptacin da crtica razoada.
CSC

d
e
f
g
j
k
l

CAA
CSC

MAPB1.8.2. Formlase a resolucin de retos e problemas coa precisin, esmero e interese axeitados ao
nivel educativo e dificultade da situacin.

CMCCT

MAPB1.8.3. Distingue entre problemas e exercicios e

adopta a actitude axeitada para cada caso.

CMCCT

MAPB1.8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade e

CMCCT
indagacin, xunto con hbitos de formular/se preguntas CAA
e buscar respostas axeitadas, tanto no estudo dos con CCEC
ceptos coma na resolucin de problemas.
MAPB1.8.5. Desenvolve habilidades sociais de coope- CSIEE
racin e traballo en equipo.
CSC

b
g

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

B1.9. Superar bloqueos e inseguridades ante a resolucin de situacins descoecidas.

Pxina 469 de 913

MAPB1.9.1. Toma decisins nos procesos de resolucin de problemas, de investigacin e de matematizacin ou de modelizacin, valorando as consecuencias
destas e a sa conveniencia pola sa sinxeleza e utili-

CMCCT
CSIEE

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dade.
b
g

b
e
f
g

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades
propias do traballo cientfico.

B1.10. Reflexionar sobre as decisins tomadas, aprendendo diso para situacins similares futuras.

MAPB1.10.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e CMCCT

os procesos desenvolvidos, valorando a potencia e
CAA
sinxeleza das ideas claves, aprendendo para situacins
futuras similares.

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.11. Empregar as ferramentas tecnolxicas axeita MAPB1.11.1. Selecciona ferramentas tecnolxicas
aprendizaxe para:
das, de forma autnoma, realizando clculos numriaxeitadas e utilzaas para a realizacin de clculos nu A recollida ordenada e a organizacin de datos;
cos, alxbricos ou estatsticos, facendo representamricos, alxbricos ou estatsticos cando a dificultade
A elaboracin e creacin de representacins grficins grficas, recreando situacins matemticas medestes impide ou non aconsella facelos manualmente.
cas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
diante simulacins ou analizando con sentido crtico
Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
situacins diversas que axuden comprensin de con- MAPB1.11.2. Utiliza medios tecnolxicos para facer
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clcurepresentacins grficas de funcins con expresins
ceptos matemticos ou resolucin de problemas.
los de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
alxbricas complexas e extraer informacin cualitativa
O deseo de simulacins e a elaboracin de predie cuantitativa sobre elas.
cins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
MAPB1.11.3. Desea representacins grficas para
procesos levados a cabo e os resultados e concluexplicar o proceso seguido na solucin de problemas,
sins obtidos;
mediante a utilizacin de medios tecnolxicos.
Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.
MAPB1.11.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos
con ferramentas tecnolxicas interactivas para mostrar,
analizar e comprender propiedades xeomtricas.
MAPB1.11.5. Utiliza medios tecnolxicos para o
tratamento de datos e grficas estatsticas, extraer informacin e elaborar conclusins.

a
b
e
f
g

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de B1.12. Utilizar as tecnoloxas da informacin e a

aprendizaxe para:
comunicacin de modo habitual no proceso de apren A recollida ordenada e a organizacin de datos;
dizaxe, buscando, analizando e seleccionando infor A elaboracin e creacin de representacins grfimacin relevante en Internet ou noutras fontes, elabocas de datos numricos, funcionais ou estatsticos;
rando documentos propios, facendo exposicins e ar Facilitar a comprensin de conceptos e propiedades
gumentacins destes e compartindo estes en mbitos
xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clcuapropiados para facilitar a interaccin.
los de tipo numrico, alxbrico ou estatstico;
O deseo de simulacins e a elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas;
A elaboracin de informes e documentos sobre os
procesos levados a cabo e os resultados e conclusins obtidos;

Pxina 470 de 913

CMCCT
CD

CMCCT

CMCCT

CMCCT

CMCCT

MAPB1.12.1. Elabora documentos dixitais propios

CCL
(texto, presentacin, imaxe, vdeo, son,), como resul- CD
tado do proceso de busca, anlise e seleccin de informacin relevante, coa ferramenta tecnolxica axeitada e comprteos para a sa discusin ou difusin.
MAPB1.12.2. Utiliza os recursos creados para apoiar a
exposicin oral dos contidos traballados na aula.

CCL

MAPB1.12.3. Usa axeitadamente os medios tecnolxi- CD

cos para estruturar e mellorar o seu proceso de apren- CAA
dizaxe recollendo a informacin das actividades, analizando puntos fortes e dbiles do seu proceso acadmi-

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Consultar, comunicar e compartir, en mbitos apropiados, a informacin e as ideas matemticas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

co e establecendo pautas de mellora.

MAPB1.12.4. Emprega ferramentas tecnolxicas para
compartir ideas e tarefas.

CD
CSC
CSIEE

Bloque 2. Nmeros e lxebra

b
f
e
g

B2.1. Recoecemento de nmeros que non poden

expresarse en forma de fraccin. Nmeros irracionais.

B2.1. Coecer e utilizar os distintos tipos de nmeros e MAPB2.1.1 Recoece os distintos tipos de nmeros
operacins, xunto coas sas propiedades e aproxima(naturais, enteiros, racionais e irracionais), indica o
cins, para resolver problemas relacionados coa vida
criterio seguido para a sa identificacin, e utilzaos
B2.2. Diferenciacin de nmeros racionais e irracionais.
diaria e outras materias do mbito acadmico recollenpara representar e interpretar axeitadamente a inforExpresin decimal e representacin na recta real.
do, transformando e intercambiando informacin.
macin cuantitativa.
B2.3. Xerarqua das operacins.

B2.4. Interpretacin e utilizacin dos nmeros reais e

as operacins en diferentes contextos, elixindo a nota MAPB2.1.2 Realiza os clculos con eficacia, ben
cin e precisin mis axeitadas en cada caso.
mediante clculo mental, algoritmos de lapis e papel,
B2.5. Utilizacin da calculadora e ferramentas informticas para realizar operacins con calquera tipo de expresin numrica. Clculos aproximados.

CMCCT

CMCCT

calculadora ou ferramentas informticas, e utiliza a

notacin mis axeitada para as operacins de suma,
resta, produto, divisin e potenciacin.

B2.6. Intervalos. Significado e diferentes formas de

expresin.
B2.7. Proporcionalidade directa e inversa. Aplicacin
resolucin de problemas da vida coti.
B2.8. As porcentaxes na economa. Aumentos e
diminucins porcentuais. Porcentaxes sucesivas. Interese simple e composto.

MAPB2.1.3 Realiza estimacins e xulga se os resultados obtidos son razoables.

CMCCT

MAPB2.1.4 Utiliza a notacin cientfica para representar e operar (produtos e divisins) con nmeros moi
grandes ou moi pequenos.

CMCCT

MAPB2.1.5 Compara, ordena, clasifica e representa os CMCCT

distintos tipos de nmeros reais, intervalos e semirrectas, sobre a recta numrica.

Pxina 471 de 913

MAPB2.1.6 Aplica porcentaxes resolucin de problemas cotins e financieros e valora o emprego de medios tecnolxicos cando a complexidade dos datos o
requira.

CMCCT

MAPB2.1.7 Resolve problemas da vida coti nos que

interveen magnitudes directa e inversamente proporcionais.

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 4 ESO

Obxectivos
f

Contidos
B2.9. Polinomios: races e factorizacin. Utilizacin de
identidades notables.

Criterios de avaliacin
B2.2. Utilizar con destreza a linguaxe alxbrica, as
sas operacins e propiedades.

Estndares de aprendizaxe
MAPB2.2.1 Exprsase de xeito eficaz facendo uso da
linguaxe alxbrica.

Competencias clave
CMCCT

MAPB2.2.2 Realiza operacins de suma, resta, produto CMCCT

e divisin de polinomios e utiliza identidades notables.

f
g
h

B2.10. Resolucin de ecuacins e sistemas de das

ecuacins lineais con das incgnitas.
B2.11. Resolucin de problemas cotins mediante
ecuacins e sistemas.

B2.3. Representar e analizar situacins e estruturas

matemticas utilizando ecuacins de distintos tipos
para resolver problemas.

2.3 Obtn as races dun polinomio e factorzao, mediante a aplicacin da regra de Ruffini.

CMCCT

MAPB2.3.1 Formula alxebricamente unha situacin da

vida real mediante ecuacins de primeiro e segundo
grao e sistemas de das ecuacins lineais con das
incgnitas, reslveas e interpreta o resultado obtido.

CMCCT

MAPB3.1.1 Utiliza os instrumentos apropiados, frmulas e tcnicas apropiadas para medir ngulos, lonxitudes, reas e volumes de corpos e figuras xeomtricas,
interpretando as escalas de medidas.

CMCCT

Bloque 3. Xeometra
e
f
g
h

e
f

B.3.1. Figuras semellantes.

B3.1. Calcular magnitudes efectuando medidas directas e indirectas a partir de situacins reais, empregan B.3.2. Teoremas de Tales e Pitgoras. Aplicacin da
semellanza para a obtencin indirecta de medidas.
do os instrumentos, tcnicas ou frmulas mis axeita B.3.3. Razn entre lonxitudes, reas e volumes de
das, e aplicando, as mesmo, a unidade de medida
figuras e corpos semellantes.
mis acorde coa situacin descrita.
B.3.4. Resolucin de problemas xeomtricos no mundo
fsico: medida e clculo de lonxitudes, reas e volumes
de diferentes corpos.

B.3.4. Resolucin de problemas xeomtricos no mundo B3.2. Utilizar aplicacins informticas de xeometra
fsico: medida e clculo de lonxitudes, reas e volumes
dinmica, representando corpos xeomtricos e comprobando, mediante interaccin con ela, propiedades
de diferentes corpos.
xeomtricas.
B.3.5. Uso de aplicacins informticas de xeometra

Pxina 472 de 913

MAPB3.1.2 Emprega as propiedades das figuras e

CMCCT
corpos (simetras, descomposicin en figuras mis coecidas, etc.) e aplica o teorema de Tales, para estimar
ou calcular medidas indirectas.
MAPB3.1.3 Utiliza as frmulas para calcular permetros, reas e volumes de tringulos, rectngulos, crculos, prismas, pirmides, cilindros, conos e esferas, e
aplcaas para resolver problemas xeomtricos, asignando as unidades correctas.

CMCCT

MAPB3.1.4 Calcula medidas indirectas de lonxitude,

rea e volume mediante a aplicacin do teorema de
Pitgoras e a semellanza de tringulos.

CMCCT

MAPB3.2.1 Representa e estuda os corpos xeomtricos mis relevantes (tringulos, rectngulos, crculos,
prismas, pirmides, cilindros, conos e esferas) cunha
aplicacin informtica de xeometra dinmica e com-

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

dinmica que facilite a comprensin de conceptos e

propiedades xeomtricas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

proba as sas propiedades xeomtricas.

Bloque 4. Funcins
b
e
f
g
h

B4.1. Interpretacin dun fenmeno descrito mediante

un enunciado, tboa, grfica ou expresin analtica.
B4.2. Estudo de modelos funcionais: lineal, cuadrtico,
proporcionalidade inversa e exponencial. Descricin
das sas caractersticas, usando a linguaxe matemtica apropiada. Aplicacin en contextos reais.
B4.3. A taxa de variacin media como medida da
variacin dunha funcin nun intervalo.
B4.4. Utilizacin de calculadoras grficas e software
especfico para a construcin e interpretacin de grficas.

B4.1. Identificar relacins cuantitativas nunha situacin, MAPB4.1.1 Identifica e explica relacins entre magnideterminar o tipo de funcin que pode representalas, e
tudes que poden ser descritas mediante unha relacin
aproximar e interpretar a tasa de variacin media a
funcional, asociando as grficas coas sas corresponpartir dunha grfica, de datos numricos ou mediante el
dentes expresins alxbricas.
estudo dos coeficientes da expresin alxbrica.
MAPB4.1.2 Explica e representa graficamente o
modelo de relacin entre das magnitudes para os casos de relacin lineal, cuadrtica, proporcional inversa
e exponencial.

CMCCT

MAPB4.1.3 Identifica, estima ou calcula elementos

caractersticos destas funcins (cortes cos eixes, intervalos de crecemento e decrecemento, mximos e mnimos, continuidade, simetras e periodicidade).

CMCCT

MAPB4.1.4 Expresa razoadamente conclusins sobre

un fenmeno, a partir da anlise da grfica que o describe ou dunha tboa de valores.

CMCCT

MAPB4.1.5 Analiza o crecemento ou decrecemento

dunha funcin mediante a taxa de variacin media,
calculada a partir da expresin alxbrica, unha tboa
de valores ou da propia grfica.

CMCCT

CMCCT

MAPB4.1.6 Interpreta situacins reais que responden a CMCCT

funcins sinxelas: lineais, cuadrticas, de proporcionalidade inversa e exponenciais.
e
f
g
h

B4.1. Interpretacin dun fenmeno descrito mediante

un enunciado, tboa, grfica ou expresin analtica.
B4.2. Estudo de modelos funcionais: lineal, cuadrtico,
proporcionalidade inversa e exponencial. Descricin
das sas caractersticas, usando a linguaxe matemtica apropiada. Aplicacin en contextos reais.
B4.3. A taxa de variacin media como medida da
variacin dunha funcin nun intervalo.

B4.2. Analizar informacin proporcionada a partir de

tboas e grficas que representen relacins funcionais
asociadas a situacins reais, obtendo informacin sobre o seu comportamento, evolucin e posibles resultados finais.

Pxina 473 de 913

MAPB4.2.1 Interpreta criticamente datos de tboas e

grficos sobre diversas situacins reais.

CMCCT

MAPB4.2.2 Representa datos mediante tboas e

grficos utilizando eixes e unidades axeitadas.

CMCCT

MAPB4.2.3 Describe as caractersticas mis importantes que se extraen dunha grfica, sinalando os valores

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B4.4. Utilizacin de calculadoras grficas e software

especfico para a construcin e interpretacin de grficas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

puntuais ou intervalos da variable que as determinan

utilizando tanto lapis e papel coma medios informticos.
MAPB4.2.4 Relaciona distintas tboas de valores e as CMCCT
sas grficas correspondentes en casos sinxelos, xustificando a decisin.
MAPB4.2.5 Utiliza con destreza elementos tecnolxicos CMCCT
especficos para debuxar grficas.
Bloque 5. Estatstica e Probabilidade

a
c
d
e
f
g
h
k

B5.1. Anlise crtica de tboas e grficas estatsticas

.B5.1. Utilizar o vocabulario axeitado para a descricin MAPB5.1.1 Utiliza un vocabulario adecuado para
nos medios de comunicacin e fontes pblicas oficiais
de situacins relacionadas co azar e a estatstica, anadescribir situacins relacionadas co azar e a estatstica.
lizando e interpretando informacins que aparecen nos
(IGE, INE...).
medios de comunicacin e fontes pblicas oficiais (IGE,
B5.2. Interpretacin, anlise e utilidade das medidas de
MAPB5.1.2 Formula e comproba conxecturas sobre os
INE...)
centralizacin e dispersin.
resultados de experimentos aleatorios e simulacins.
B5.3. Comparacin de distribucins mediante o uso
conxunto de medidas de posicin e dispersin.
MAPB5.1.3 Emprega o vocabulario axeitado para
interpretar e comentar tboas de datos, grficos esta B5.4. Construcin e interpretacin de diagramas de
dispersin. Introducin correlacin.
tsticos e parmetros estatsticos.
B5.5. Azar e probabilidade. Frecuencia dun suceso
MAPB5.1.4 Interpreta un estudo estatstico a partir de
aleatorio.
situacins concretas prximas ao alumno.
B5.6. Clculo de probabilidades mediante a Regra de

CCL
CMCCT
CMCCT

CMCCT

CMCCT

Laplace.
B5.7.Probabilidade simple e composta. Sucesos
dependentes e independentes. Diagrama en rbore.
B5.8. Aplicacins informticas que faciliten o tratamento de datos estatsticos.
b
e
g

B5.1. Anlise crtica de tboas e grficas estatsticas

B5.2. Elaborar e interpretar tboas e grficos estatstinos medios de comunicacin e fontes pblicas oficiais
cos, as como os parmetros estatsticos mis usuais,
(IGE, INE...).
en distribucins unidimensionais, utilizando os medios
B5.2. Interpretacin, anlise e utilidade das medidas de
mis axeitados (lapis e papel, calculadora, folla de clcentralizacin e dispersin.
culo), valorando cualitativamente a representatividade
B5.3. Comparacin de distribucins mediante o uso
das mostras utilizadas.
conxunto de medidas de posicin e dispersin.
B5.4. Construcin e interpretacin de diagramas de
dispersin. Introducin correlacin.

Pxina 474 de 913

MAPB5.2.1 Discrimina se os datos recollidos nun

CMCCT
estudo estatstico corresponden a unha variable discreta ou continua.
MAPB5.2.2 Elabora tboas de frecuencias a partir dos
datos dun estudo estatstico, con variables discretas e
continuas.

CMCCT

MAPB5.2.3 Calcula os parmetros estatsticos (media

aritmtica, percorrido, desviacin tpica, cuartiles,),

CMCCT

Matemticas orientadas s ensinanzas aplicadas. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B5.8. Aplicacins informticas que faciliten o tratamento de datos estatsticos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

en variables discretas e continuas, coa axuda da calculadora ou dunha folla de clculo.

MAPB5.2.4 Representa graficamente datos estatsticos CMCCT
recollidos en tboas de frecuencias, mediante diagramas de barras e histogramas.

b
f

B5.5. Azar e probabilidade. Frecuencia dun suceso

aleatorio.
B5.6. Clculo de probabilidades mediante a regra de
Laplace.
B5.7.Probabilidade simple e composta. Sucesos
dependentes e independentes. Diagrama en rbore.

B5.3. Calcular probabilidades simples e compostas

MAPB5.3.1 Calcula a probabilidade de sucesos coa
para resolver problemas da vida coti, utilizando a reregra de Laplace e utiliza, especialmente, diagramas
gra de Laplace en combinacin con tcnicas de reconto
de rbore ou tboas de continxencia para o reconto de
como os diagramas de rbore e as tboas de contincasos.
xencia.
MAPB5.3.2 Calcula a probabilidade de sucesos compostos sinxelos nos que intervean das experiencias
aleatorias simultneas ou consecutivas.

CMCCT

CMCCT

2.1.27 Primeira Lingua Estranxeira

Introducin
O papel heurstico das linguas constite un reto para o sistema educativo, pois son instrumento de comunicacin e de interaccin social, de conservacin e transmisin de coecemento, de participacin cidad na vida social, de investigacin, creacin, experimentacin e descubrimento. E as linguas achgannos ao xeito de vida e as formas de pensamento doutros pobos e dos seus patrimonios culturais.
A lingua aprndese, non para falar, ler ou escribir sobre a lingua, senn para falar, ler e escribir sobre emocins, afectos, aventuras, sobre o mundo; como medio das relacins interpersoais e recoecemento da alteridade, motor do noso pensamento
e reflexins, e porta de acceso ao coecemento. Neste marco, a formacin lingstica no contexto escolar un instrumento para a equidade, pois debe facilitar os medios necesarios para comunicar no mbito educativo e na vida profesional e social, especialmente en contextos formais e acadmicos; sensibilizar cara a usos creativos e ldicos das linguas, e achegar ao patrimonio literario e cultural que estas vehiculan.
O Consello de Europa, a travs de sucesivos proxectos, est comprometido nunha poltica lingstica dirixida a protexer e desenvolver a herdanza lingstica e a diversidade cultural de Europa como fonte de enriquecemento mutuo, as como a facilitar a mobilidade persoal dos seus cidadns e cidads, e o intercambio de ideas. O Marco comn europeo de referencia para as linguas: aprendizaxe, ensino, avaliacin (MCER), publicado en 2001, un documento de particular transcendencia, non
s como ferramenta prctica para propiciar a reflexin sobre o ensino das linguas e a transparencia de cursos, programas e titulacins entre os Estados e dentro deles, senn tamn polo recoecemento da competencia plurilinge e intercultural, que transcende o concepto de multilingismo no seu da piar dos enfoques das polticas lingsticas mis abertas ao recoecemento da diversidade. Hoxe, o Marco comn europeo constite unha referencia para proxectos e documentos clave do Consello de Europa, como a Gua para a elaboracin e posta en marcha de currculos para unha educacin plurilinge e intercultural (2010) na que se desenvolve a nocin de plurilingismo como eixe dun enfoque centrado na rede de relacins entre distintas linguas e culturas. Nesta mesma lia, enmrcanse o informe do Foro intergobernamental europeo O dereito dos estudantes calidade e equidade en educacin. O papel das competencias lingsticas e interculturais mantido en Xenebra, en novembro 2010, e a Conferencia intergobernamental Calidade e inclusin en educacin: o papel nico das linguas mantida en Strasbourgo, en setembro de 2013. En ambos os foros europeos, recocese a importancia da
competencia lingstica e da circulacin de competencias entre as linguas para lograr un maior dominio da linguaxe, clave para a inclusin social e o xito escolar.
A educacin plurilinge e intercultural considera, con carcter xeral, a aprendizaxe de todas as linguas e culturas e, de maneira especfica, os enfoques plurais transversais e integradores no seu ensino e aprendizaxe. A sa finalidade retirar barreiras artificiais entre as linguas, encerradas tradicionalmente nos sistemas escolares en compartimentos estancos, e promover o uso integral do repertorio lingstico, discursivo, estratxico e intercultural que pose o alumnado e que vai adquirindo
ao longo das sas diversas experiencias lingsticas dentro e fra do mbito educativo. As, o aprendiz plurilinge realizar transferencias dos coecementos e experiencias lingsticas adquiridos nunha lingua para abordar tarefas de comunicacin,
creacin e aprendizaxe noutra lingua diferente. Esta capacidade de transferencia non s permite descubrir as regularidades dunha lingua total ou parcialmente descoecida e relacionalas, desde o punto de vista terico, coas regularidades observadas noutras linguas que coece, ou identificar termos emparentados en todas as linguas, senn que, ademais, promove a tolerancia perante palabras descoecidas, especialmente importante nos contextos de comprensin que necesitan da fluidez,
como son a lectura extensiva e a comprensin de textos orais sen posibilidade de verificacin do entendido. A competencia plurilinge facilitar, as, a inferencia de significados e o desenvolvemento de competencias heursticas eficaces para identificar os elementos esenciais e secundarios nun texto descoecido.

Pxina 475 de 913

Pola sa parte, mediante o dilogo intercultural pense en xogo dispositivos de relacin social esenciais, como son o recoecemento do outro como lextimo; o reforzamento da identidade propia no recoecemento da identidade dos outros; a aceptacin da diversidade persoal, social e cultural, e o respecto dos dereitos fundamentais.
No contexto escolar, a aprendizaxe das linguas est dirixida ao logro de obxectivos similares, anda que con diferentes niveis de dominio. Por iso, un estudo integrado de todas as linguas posibilita, por unha banda, que os contidos, procesos e estratexias traballados nunha lingua sexan igualmente utilizados nas actividades lingsticas de comprensin e producin nas demais e, por outra, que se poida focalizar, no proceso de ensino-aprendizaxe, nos elementos diferenciadores e en todos aqueles aspectos que teen incidencia directa na capacidade de comunicarse adecuadamente. As, o coecemento morfolxico ou lxico dunha lingua pode axudar comprensin noutra lingua; as estratexias de comprensin lectora desenvolvidas nunha lingua poden ser transferidas para a lectura noutros idiomas; o coecemento da estrutura dos textos descritivos permitir producilos en calquera lingua; e o coecemento das normas que ordenan as relacins entre xeracins, sexos, clases e
grupos sociais nunha lingua, informa e sensibiliza sobre a necesidade de coecer e respectar as normas que rexen a dimensin social do uso da lingua noutra comunidade lingstica.
Por outra parte, o tratamento integrado das linguas debe considerar o punto de partida diferente de cada unha delas. As, non se pode esquecer a situacin de minorizacin da lingua galega, que cmpre atender e dinamizar adecuadamente. Con
esa finalidade, preciso favorecer o uso e a aprendizaxe desta lingua de xeito que se impulse a sa normalizacin e se venzan as dificultades da sa menor presenza e repercusin social, motivadas en moitos casos por prexuzos que necesario
desmontar e superar. O alumnado galego debe rematar a sa escolarizacin co nivel de usuario competente nas das linguas oficiais, galego e casteln, o que implica a utilizacin adecuada e eficaz das das linguas nun amplo repertorio de situacins comunicativas, propias de diferentes mbitos, cun grao crecente de formalidade e complexidade.
Finalmente, a situacin de sociedade multilinge e plural na que vivimos solicita un enfoque metodolxico de carcter plurilinge que potencie o desenvolvemento comunicativo do alumnado nas linguas que adquira ao longo da sa vida, con independencia da diferenza de fins e niveis de dominio con que as utilice. E que os faga conscientes da riqueza que supn ser unha persoa plurilinge para o desenvolvemento cognitivo e social, e o xito escolar. Isto implica un tratamento integrado das
linguas que o alumnado est a aprender nas aulas. No caso das reas de Lingua castel e literatura e de Lingua galega e literatura, os currculos presentan contidos similares en gran medida, e unha distribucin igualmente similar en cada un dos
cursos que conforman a Educacin Secundaria Obrigatoria e o Bacharelato. Evidentemente, cada lingua ten as sas caractersticas propias, que requiren dun tratamento e traballo especfico, pero hai determinados aspectos do currculo que, pola
afinidade ou similitude que presentan en ambas as reas, precisan ben seren abordados de maneira parella, ben seren presentados s nunha lingua pero traballados e practicados en cada unha delas, e utilizar a mesma terminoloxa nas das linguas para non dificultar innecesariamente o proceso de aprendizaxe do alumnado. As pois, o profesorado implicado no proceso de ensino-aprendizaxe da Lingua castel e literatura e da Lingua galega e literatura, en cada curso de ambas etapas,
deber organizar o seu labor nun currculo integrado, que transcenda as diferentes linguas nas que un aprendiz sexa capaz de comunicarse. Isto supn recoecer a existencia dunha competencia global para a comunicacin lingstica e implica non
s evitar a repeticin de contidos naqueles aspectos comns aprendizaxe de calquera lingua, como son as estratexias de lectura, ou o proceso de escritura, a tipoloxa textual ou a definicin de termos lingsticos; senn tamn, e especialmente,
priorizar a realizacin de actividades comunicativas de producin e comprensin de textos orais e escritos, pois destas depende o desenvolvemento da competencia xeral en comunicacin lingstica.
Ademais, nos centros teen presenza linguas estranxeiras que tamn son abordadas na aula desde un enfoque comunicativo e intercultural, pois o coecemento dos valores e as crenzas compartidas por grupos sociais doutros pases resulta esencial para a comunicacin nesta sociedade globalizada. As, para o tratamento integrado de linguas preciso que, igual que acontece non caso das das linguas cooficiais, haxa unha coordinacin entre o profesorado destas e o de linguas estranxeiras, para evitar a repeticin de contidos na lia das que se mencionaron para as linguas ambientais, e para unificar a terminoloxa. Pois, non se pode esquecer que o achegamento do alumnado lingua estranxeira prodcese, na maior parte dos casos, partindo das linguas prximas, materna e ambientais.
Igualmente presentes nas aulas estn as linguas clsicas, o latn e o grego, cuxo estudo a nivel fontico, morfosintctico e lxico proporciona unha slida base para o perfeccionamento no manexo doutras linguas, Desempean, pois, un papel relevante como soporte lingstico da maiora das linguas e para a comprensin do lxico culto que forma gran parte da terminoloxa cientfica e tcnica actual nas linguas que o alumnado coece ou estuda. sen esquecer o enriquecemento cultural que
lle proporciona o coecemento dos diferentes aspectos que se inclen na Civilizacin Clsica, berce da Europa actual, como son, entre outros, a mitoloxa, a relixin ou as sas creacins literarias e artsticas, que tanta influenza tiveron en pocas
posteriores e seguen a ter hoxe en da. Polo tanto, esencial a incorporacin das linguas clsicas ao currculo integrado das linguas, para reforzar a reflexin lingstica do noso alumnado e fortalecer o seu acceso cultura literaria.
Resulta obvio que para a implementacin destes currculos integrados e o logro dos obxectivos plurilinges e interculturais que se perseguen, o profesorado un elemento determinante, xa que deber potenciar unha metodoloxa adecuada para
levar a cabo enfoques comunicativos e proxectos plurais e transversais; promover a reflexin metacomunicativa e metalingstica e o contraste entre linguas; ou asegurar accins coordinadas entre os distintos departamentos lingsticos para decidir, entre outros, desde que lingua abordar o estudo dos xneros discursivos ou as estratexias e procesos cognitivos que estn na base das diferentes actividades lingsticas. Todo isto coa finalidade de construr en cada centro educativo a coherencia pedagxica no ensino das distintas linguas.
As materias cuxos currculos se desenvolven ao abeiro desta introducin, as Linguas, teen como obxectivo o desenvolvemento da competencia comunicativa do alumnado, entendida en todas as sas vertentes: pragmtica, lingstica, sociolingstica e literaria. As, achegan as ferramentas e os coecementos necesarios para desenvolverse satisfactoria e eficazmente en calquera situacin de comunicacin da vida privada, social e profesional. Eses coecementos, que articulan os procesos
de comprensin e expresin oral por unha banda, e de comprensin e expresin escrita por outra, constiten instrumentos esenciais para a aprendizaxe no mbito educativo e, posteriormente, ao longo da vida.
A reflexin literaria, presente nun bloque de contidos nas linguas ambientais, o Galego e o Casteln, e nas linguas clsicas, a travs da lectura, mediante a comprensin e interpretacin de textos significativos favorece o coecemento das posibilidades expresivas da lingua, desenvolve a capacidade crtica e creativa dos e das estudantes, dlles acceso memoria, creatividade, imaxinacin, ao descubrimento dos outros, ao coecemento doutras pocas e culturas, e enfrntaos a situacins,
sentimentos e emocins nunca experimentados, que enriquecen a sa visin do mundo e favorecen o coecemento deles mesmos.
En definitiva, estas materias lingsticas perseguen o obxectivo ltimo de contribur formacin de cidads e cidadns cunha competencia comunicativa que lles permita interactuar satisfactoriamente en todos os mbitos que forman e van formar
parte da sa vida. Isto esixe unha reflexin sobre os mecanismos de usos orais e escritos da sa propia lingua, e das outras linguas que estudan e coecen, e a capacidade de interpretar e valorar o mundo, de formar as sas opinins, propias, claras e fundamentadas, e de gozar, a travs da lectura crtica de obras literarias.
En contextos e situacins de comunicacin real, a lingua utilzase para realizar ou acompaar accins con diversos propsitos, polo que o currculo bsico incorpora o enfoque orientado accin recollido no Marco Comn Europeo de Referencia para as Linguas e describe, en termos de actuacin e tomando este Marco como base da devandita descricin, o que os estudantes debern ser capaces de facer no idioma estranxeiro en diversos contextos comunicativos reais nos que, dada a sa
idade e as sas caractersticas dependendo das distintas etapas educativas, tern oportunidade de actuar. As actividades de recepcin, producin e interaccin orais e escritas que conforman os estndares de aprendizaxe no currculo bsico integran tanto as diversas competencias comunicativas especficas, cuxa activacin conxunta permite a realizacin desas actividades, como as competencias bsicas xerais correspondentes a cada etapa.
A materia Primeira Lingua Estranxeira, nas sas distintas modalidades, contribe en primeiro lugar, e de maneira fundamental, ao desenvolvemento da competencia en comunicacin lingstica, non s en segundas linguas senn tamn con respecto s linguas maternas. Por unha banda, a aprendizaxe das segundas linguas debe aproximarse ao proceso de adquisicin das linguas maternas para producir uns resultados de carcter natural e directamente aplicables ao uso lingstico no mundo
real; por outro, a reflexin consciente e o desenvolvemento sistemtico de competencias variadas que leva a aprendizaxe de segundas linguas pode estenderse s linguas maternas co fin de mellorar as competencias nestas para comprender, expresarse, interactuar e articular pensamentos e sentimentos sobre un mesmo, o outro, e a contorna mental e fsico no que se acta e constrense as relacins como axente social.

Pxina 476 de 913

O uso efectivo de linguas estranxeiras supn necesariamente unha visin aberta e positiva destas relacins cos demais, visin que se materializa en actitudes de valoracin e respecto cara a todas as linguas e culturas, cara a outras persoas cuxos
usos, valores e crenzas difiren dos propios, as como na apreciacin do carcter relativo de costumes, prcticas e ideas, circunstancia que debe entenderse como unha oportunidade nica de enriquecemento mutuo e de evitacin ou resolucin de
conflitos de maneira satisfactoria para todas as partes. As competencias sociais e cvicas, e a conciencia e a expresin culturais, tanto as circunscritas s contornas mis inmediatas como as propias de mbitos cada vez mis amplos de actuacin,
forman as parte das habilidades que comprende unha competencia intercultural integrada na aprendizaxe de linguas estranxeiras.
No proceso mesmo de aprendizaxe desenvlvese outra competencia bsica, o aprender a aprender, polo que o currculo bsico incide no carcter procedimental de todos os seus elementos constituntes e das sas relacins. Os contidos necesarios
para alcanzar os estndares de aprendizaxe, cuxo grao de adquisicin valrase aplicando os criterios de avaliacin descritos as mesmo como accins, son considerados como contidos competenciais, isto , todo aquilo que o estudante debe de
forma simultnea saber, saber utilizar e saber incorporar ao seu perfil de competencias. O currculo bsico axuda ao alumnado a desenvolver a capacidade de aprender a aprender, comezando por establecer de maneira transparente e coherente os
obxectivos ou resultados pretendidos, que teen que facer os estudantes como falantes da lingua estranxeira mediante o uso da mesma; determinando o que necesitan aprender para alcanzar eses obxectivos, e indicando as estratexias que poden
aplicar para conseguilo. Marcarse obxectivos de diverso carcter segundo as necesidades de construcin do perfil persoal de competencias , as mesmo, o primeiro paso para unha eficaz aprendizaxe autnoma e ao longo da vida.
O enfoque orientado accin adoptado no currculo bsico concntrase no estudante, que quen aprende, constre as sas competencias e utilzaas, tanto para levar a cabo as tarefas de aprendizaxe na aula como as que demanda a comunicacin real. Por tanto, a materia Primeira Lingua Estranxeira contribe decisivamente ao desenvolvemento do sentido da iniciativa, en especial polo que respecta s actividades de expresin e interaccin oral e escrita, nas que, desde a sa mesma
planificacin, o alumnado ha de tomar decisins sobre que dicir e como facelo, a travs de que canle e con que medios, en que circunstancias e dependendo de que expectativas e reaccins dos interlocutores ou correspondentes, todo iso co fin de
cumprir o propsito comunicativo que persegue co maior grao posible de xito. A eleccin e aplicacin consciente das estratexias de comunicacin, de organizacin do discurso, de control sobre a sa execucin e de reparacin do mesmo, preparan
aos estudantes para asumir as sas responsabilidades, atopar seguridade nas sas propias capacidades, reforzar a sa identidade e regular o seu comportamento.
A articulacin clara e convincente de pensamentos e ideas e a capacidade de asumir riscos, xunto coa xestin adecuada da interaccin e o estmulo que supn comunicarse noutras linguas para enfrontar novos retos ou resolver problemas en escenarios complexos, son fundamentais no desenvolvemento do esprito emprendedor. As linguas estranxeiras son ademais a porta a un mundo de infinitas posibilidades no terreo laboral e profesional, e o currculo bsico pretende fomentar o emprendemento como actitude ante a vida incorporando actividades concretas nas que o estudante aprende a ser crtico, creativo e comprometido tamn nestes contextos.
Neste e en calquera outro mbito, a actividade lingstica realzase en gran parte hoxe en da a travs de medios tecnolxicos. Estes medios estn recollidos no currculo bsico como soportes naturais dos textos orais ou escritos que o estudante
haber de producir, comprender e procesar, polo que a competencia dixital entndese como parte substancial da competencia comunicativa.
Este carcter dinmico, en fin, ha de presentar as competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa e outras reas de coecemento, s que Primeira Lingua Estranxeira pode contribur facilitando e expandindo o acceso a datos, procedementos e tcnicas de investigacin, facendo posible un intercambio mis directo e frutfero entre comunidades cientficas, e propiciando a construcin conxunta do saber humano. Integrando todos estes aspectos, o currculo bsico estrutrase ao redor de actividades de lingua tal como estas descrbense no Marco: comprensin e producin (expresin e interaccin) de textos orais e escritos. Nas pxinas seguintes presntanse, en forma esquemtica, os contidos, os criterios de avaliacin e os estndares
de aprendizaxe que conforman, para cada etapa, o currculo bsico de Primeira Lingua Estranxeira. Os contidos, criterios e estndares estn organizados en catro grandes bloques que se corresponden coas actividades de lingua mencionadas, eixo
dos ensinos da materia. As relacins existentes entre este tres elementos do currculo bsico non son unvocas, debido especial natureza da actividade lingstica; isto supn que, para cada unha das tarefas comunicativas listadas e descritas nos
estndares, haber de incorporarse o conxunto dos contidos recolleitos para cada bloque de actividade respectivo; da mesma maneira, para avaliar o grao de adquisicin de cada un dos estndares de aprendizaxe dunha determinada actividade de
lingua, habern de aplicarse todos e cada un dos criterios de avaliacin recolleitos e descritos para a actividade correspondente.

1 de ESO
Primeira Lingua Estranxeira. 1 ESO
Obxetivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d
e
i
j

B1.1. Uso de estratexias de comprensin das mensa- B1.1.Coecer e saber aplicar as estratexias bsicas de PLEB1.1 Comprende frases e expresins habituais
comprensin do sentido xeral, a informacin esencial,
relacionadas con necesidades inmediatas e temas con
xes orais:
os puntos e ideas principais ou os detalles relevantes
que se estea moi familiarizado sempre que se fale de
Uso do contexto verbal e non verbal e dos coecedo texto: anticipacin do contido xeral do que se escoixeito pausado e ben articulado.
mentos previos sobre a situacin (quen fala a quen,
ta con axuda de elementos verbais e non verbais e
con que intencins, onde, cando) que dan lugar a
uso dos coecementos previos sobre a situacin (quen
inferencias do significado baseadas no contexto.
fala a quen, con que intencins, onde, cando) que dan PLEB1.2. Capta os puntos principais e detalles rele Uso dos coecementos referenciais sobre o tema.
vantes de instrucins, preguntas, explicacins, dilolugar a inferencias do significado baseadas no contex Identificacin de palabras chave.
gos e outras mensaxes orais sinxelas articuladas con
to.
claridade e pausadamente, relacionadas coas activi Adaptacin da escoita sa finalidade (global ou/e B1.2. Coecer e saber aplicar as estratexias bsicas
dades de aula e con reas de prioridade inmediata.
especfica).
de comprensin do sentido xeral, a informacin esen Identificacin dos recursos lingsticos ou temticos
cial, os puntos e ideas principais ou os detalles rele PLEB1.3. Distingue, co apoio da imaxe, as ideas

Pxina 477 de 913

CCL
CD
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

CCL

Primeira Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxetivos

Contidos
adquiridos.
Inferencia do significado probable das palabras ou
frases que descoece.
B1.2 Tolerancia da comprensin parcial ou vaga
nunha situacin comunicativa.
B1.3 Perseveranza no logro da comprensin oral,
reescoitando o texto gravado ou solicitando repeticin
ou reformulacins do dito.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

vantes do texto: anticipacin do contido xeral do que

principais e informacin relevante en presentacins
se escoita con axuda de elementos verbais e non vermoi bsicas sobre temas educativos, que estea a
bais e uso dos coecementos previos sobre a situaaprender ou do seu interese (p. e., sobre un tema cucin (quen fala a quen, con que intencins, onde, canrricular como os contaminantes, a clasificacin dos
do) que dan lugar a inferencias do significado baseaseres vivos, etc.) sempre que poida escoitalas mis
das no contexto.
dunha vez.
B1.3. Identificar a informacin esencial, os puntos
principais e os detalles mis relevantes en textos orais PLEB1.4. Identifica o sentido xeral e os puntos principais dunha conversacin informal entre dous interlocubreves e ben estruturados, transmitidos de viva voz ou
tores que ten lugar na sa presenza, ou procedente
por medios tcnicos e articulados a velocidade lenta,
dunha gravacin pedagxica cando o tema lle resulta
nun rexistro estndar formal, e que versen sobre asuncoecido e o discurso est articulado con claridade, a
tos cotins en situacins habituais escolares e da famivelocidade baixa.
lia ou do propio campo de interese, sempre que as
condicins acsticas non distorsionen a mensaxe e se
poida volver escoitar o dito.
PLEB1.5 Comprende, nunha conversa informal na que
participa, descricins, narracins, peticins de inforB1.4 Comprender os puntos esenciais e os detalles
macin, a expresin da vontade,a certeza, e os desemis relevantes en conversas sinxelas, reais ou simuxos sobre asuntos prcticos da vida diaria e sobre teladas, que se refiran a necesidades prcticas ou matemas do seu interese, cando se lle fala con claridade,
riais, gustos ou sensacins fsicas moi bsicas, expreamodo e directamente e si o interlocutor est disposto
sadas pausadamente e con boa articulacin, e que se
a repetir ou reformular o dito.
poden escoitar de novo ou solicitar que se repita ou
reformule o dito.
B1.5 Recoecer as frmulas mis habituais de contac- PLEB1.6.Identifica a informacin esencial do tema e
da situacin de comunicacin de gravacins autnticas
to social e as normas de cortesa mis sinxelas e coou pedagxicas sinxelas, sobre asuntos cotins ou do
mns para a sa idade, e aquelas utilizadas mis haseu interese, articuladas pausadamente e con claridabituais para iniciar e terminar o discurso.
de, e cando as imaxes axudan comprensin e se
B1.6 Comprender o sentido xeral e a informacin
pode escoitar mis dunha vez.
esencial predicible de textos audiovisuais sinxelos,
articulados pausadamente e con claridade, e con apoio de imaxes moi redundantes.

Competencias clave
CD
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

CCL
CD
CAA
CCEC

CCL
CD
CAA
CCEC

CCL
CD
CAA
CCEC

Bloque 2. Producin de textos orais: expresin e interaccin

a
b
c
d
e
f
i
j

B2.1.Estratexias de producin:
B2.1 Pronunciar e entoar de xeito claro e intelixible,
PLEB2.1 Na maiora das actividades de aula amosa
anda que se cometan erros de pronunciacin polos
unha actitude positiva polo uso da lingua estranxeira
Planificacin.
que os interlocutores tean que solicitar repeticins de
nas diferentes situacins comunicativas, esforzndose
Identificacin do contexto, do destinatario e da
por utilizala anda que, s veces, tea que recorrer
cando en vez.
finalidade da producin ou da interaccin.
outras linguas para pedir axuda ou aclaracins.
B2.2 Interactuar de xeito sinxelo en intercambios
Adecuacin do texto ao destinatario, contexto e
claramente estruturados, utilizando frmulas ou xescanle, escollendo os expoentes lingsticos netos simples para tomar ou ceder a quenda de palabra,
cesarios para lograr a intencin comunicativa
anda que se dependa en gran medida da actuacin
Percepcin da mensaxe con claridade, distindo interlocutor.
PLEB2. 2 Fai presentacins moi breves e ensaiadas
guindo a sa idea ou ideas principais e a sa escomprensibles e con apoio visual de distintos soportes
B2.3 Utilizar as estratexias mis adecuadas para
trutura bsica.
multimedia que lle permitan ilustralas con imaxes e
producir textos monolxicos que aborden descricins,
Execucin.
seguir un guin sobre aspectos concretos e sinxelos
narracins e explicacins breves e sinxelas sobre
de temas do seu interese ou relacionados cos seus

Pxina 478 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxetivos

Contidos
Activacin dos coecementos previos sobre modelos e secuencias de interaccin, e elementos
lingsticos previamente asimilados e memorizados.
Expresin da mensaxe con claridade, coherencia
bsica, estruturndoo adecuadamente e axustndose, no seu caso, aos modelos e frmulas
de cada tipo de texto traballados en clase previamente.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta da tarefa) ou da mensaxe (facer
concesins no que realmente lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e os recursos
lingsticos dispoibles.
Compensacin das carencias lingsticas mediante procedementos lingsticos e paralingsticos:
Lingsticos:
Modificacin de palabras de significado parecido.
Definicin ou parafrase dun termo ou expresin.
Paralingsticos:
Pedido de axuda ou clarificacin.
Sinalizacin de obxectos, uso decticos ou
realizacin de accins que aclaran o significado.
Uso da linguaxe corporal culturalmente
pertinente (xestos, expresins faciais, posturas, contacto visual ou corporal).
Uso de elementos cuasi-lxicos (humm,
puah) de valor comunicativo.
Uso dos elementos prosdicos sinxelos
(pausas, ritmo, entoacin) como substitutos dos marcadores discursivos para indicarlle ao destinatario-ouvinte as partes do
discurso que deben ser co-interpretadas.
B2.2 Actitude de respecto cara a si mesmo/a e aos
demais para comprender e facerse comprender.
B2.3 Rutinas ou modelos elementais de interaccin
segundo o tipo de situacin de comunicacin: chegada
e sada do centro, conversa telefnica, compra-venda
e outras, igualmente cotis bsicas.

Criterios de avaliacin

acontecementos, experiencias, condicins de vida e

coecementos diversos, con certa fluidez e pronunciacin intelixible, utilizando conectores textuais, e con
dominio do vocabulario elemental para lograr a finalidade da comunicacin.
B2.4 Producir textos breves e comprensibles, en
conversacins cara a cara, nun rexistro neutro ou informal, cunha linguaxe sinxela, nos que se d, se solicita e intercambia informacin bsica sobre temas de
importancia na vida coti e asuntos coecidos ou de
interese persoal ou educativo propios da sa idade e
nivel escolar, e se xustifican brevemente e de xeito
bsico os motivos de determinadas accins e plans
sinxelos, anda que s veces haxa interrupcins ou
vacilacins, resulten evidentes as pausas e a reformulacin para organizar o discurso e seleccionar expresins e estruturas, e o interlocutor tea que solicitar
s veces que se lle repita o dito, e mesmo solicite
axuda ao interlocutor para expresar adecuadamente o
seu texto.
B2.5 Empregar para comunicarse mecanismos sinxelos o bastante axustados ao contexto e intencin
comunicativa (repeticin lxica, elipse, deixe persoal,
espacial e temporal, xustaposicin, e conectores e
marcadores conversacionais bsicos mis frecuentes).
B2.6 Manexar con certa fluidez frases curtas, grupos
de palabras e frmulas bsicas para desenvolverse de
xeito suficiente en breves intercambios en situacins
habituais e cotis, anda que se interrompa o discurso
para buscar expresins, articular palabras menos frecuentes.
B2.7 Utilizar estratexias de cooperacin na interaccin
e no traballo con outras persoas: colaborando cos demais na interaccin, verificando a comprensin propia
e dos demais mediante estratexias de compensacin
lingsticas e non verbais, e cooperando activamente
na realizacin das tarefas de comunicacin.

Pxina 479 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

estudos, e responde a preguntas breves e moi sinxelas dos ontes dos e das ontes sobre o contido das
sas presentacins.
PLEB2. 3 Desenvlvese sen dificultade evidente en
xestins e transaccins cotis bsicas, e ofrece e obtn informacin bsica en situacins habituais e concretas propias das viaxes, aloxamento, transporte,
compras e lecer, seguindo normas de cortesa bsicas
(sado e tratamento).

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB2. 4 Establece contacto social en funcin da

situacin de comunicacin, real ou simulada, e reformula ou rectifica se non comprendido, e pide aclaracin se non entende algo.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB2. 5 Participa en conversacins informais cara a CCL

cara, cunha pronuncia comprensible empregando as
CAA
convencins propias do proceso comunicativo. Nelas
CCEC
establece contacto social, intercambia informacin
bsica e expresa opinins, fai invitacins e ofrecementos sinxelos, pide e ofrece cousas, pide e d indicacins ou instrucins sinxelas e bsicas, ou se manifesta sobre os pasos que hai que seguir para realizar
unha actividade conxunta.
PLEB2. 6 PLEB2.7 Colabora cos demais na interaccin, verificando a comprensin propia e dos demais
mediante estratexias de compensacin lingsticas e
non verbais, e cooperando activamente na realizacin
das tarefas de comunicacin, e manifesta interese e
respecto polas achegas do seus compaeiros/as.

CCL
CD
CAA
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxetivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 3: Comprensin de textos escritos

B
c
d
e
i
j

B.3.1.Estratexias de comprensin:
Mobilizacin de informacin previa sobre o tipo de
tarefa e o tema, a partir da informacin superficial:
imaxes, organizacin na pxina, ttulos de cabeceira, etc.
Identificacin do tipo de lectura demandado pola
tarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensiva ou extensiva).
Identificacin do tipo textual bsico (narrativo, descritivo, explicativo), adaptando a comprensin ao
mesmo.
Distincin de tipos de comprensin necesarios para
a realizacin da tarefa (sentido xeral, informacin
esencial, puntos principais).
Formulacin de hiptese sobre contido e contexto.
Inferencia e formulacin de hiptese sobre significados a partir da comprensin de elementos significativos, lingsticos e paratextuais.
Reformulacin de hiptese a partir da comprensin
de novos elementos.
B3.2 Uso de tcnicas como subliar ou tomar notas
para lograr unha mellor comprensin do contido e da
estrutura do texto.

B3.1 Utilizar as estratexias mis adecuadas (identificacin do tema dun texto coa axuda de elementos textuais e non textuais, uso dos coecementos previos
sobre o tema, inferencia de significados polo contexto,
por comparacin de palabras ou frases similares nas
linguas que xa coecen) para a comprensin do
sentido xeral, a informacin esencial, os puntos e ideas principais ou os detalles relevantes do texto.
B3.2 Comprender instrucins bsicas e avisos, obrigas
e prohibicins (por ex. indicacins para chegar a un
lugar, frecuencia da dose dun medicamento, manexo
elemental de aparellos coecidos, etc.).
B3.3 Identificar e interpretar palabras e enunciados
clave sinxelos e contextualizados, en situacins de
comunicacin significativas para a sa idade e nivel
escolar, coa axuda de elementos textuais e non textuais, sobre temas variados e outros relacionados con
outras materias do currculo.
B3.4 Identificar a informacin esencial, os puntos mis
relevantes e detalles importantes en textos, tanto en
formato impreso como en soporte dixital, breves, sinxelos e ben estruturados, escritos nun rexistro informal
ou estndar, que traten de asuntos cotins, de temas
coecidos e previsibles de interese ou relevantes para
os propios estudos , e que contean estruturas sinxelas e un lxico bsico de uso comn e habitual.
B3.5 Identificar informacin persoal bsica (descricin
fsica, data e lugar de nacemento, idade e sexo, estado civil, orixe e nacionalidade, profesin, gustos, etc.)
e no mbito pblico, presentada ou solicitada en cartas, formularios, fichas, cuestionarios, anuncios, etc.
B3.6 Ler con certa autonoma textos adaptados de
certa lonxitude axeitados idade, intereses e nivel
escolar.

PLEB3.1 Comprende, con axuda da imaxe, instrucins

sinxelas e bsicas de funcionamento e manexo de
aparellos electrnicos ou de mquinas de uso comn
e coecidos, e segue instrucins bsicas e predicibles
para a realizacin de actividades e normas de seguridade (por ex. nun centro escolar, un lugar pblico ou
unha zona de lecer).

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB3.2 Entende informacin especfica esencial en

pxinas Web e outros materiais de referencia ou consulta de carcter pedagxico claramente estruturados
e nun rexistro estndar e con imaxes ilustrativas redundantes sobre temas relativos a materias acadmicas, ou do seu interese (por ex.sobre un tema curricular, un programa informtico, unha cidade, un deporte
ou o medio ambiente), sempre que poida reler as seccins difciles.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB3.3 Entende os puntos principais de anuncios e

material publicitario de publicacins propias da sa
idade ou Internet formulados de xeito simple e claro, e
relacionados con asuntos do seu interese, nos mbitos persoal e acadmico.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB3.4 Atopa a informacin que necesita para a

realizacin dunha tarefa en narracins breves moi sinxelas en lingua estndar, e en guas de ocio, dicionarios, catlogos, etc.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB3.5 Entende informacin bsica (lugar, prezo,

horarios, datos ou preguntas relativas informacin
persoal) de correspondencia formal na que se lle
informa sobre asuntos do seu interese.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB3.6 Comprende con fluidez textos adaptados (por CCL

ex. en lecturas para a mocidade) de historias de fic CD
cin.
CAA
CCEC
Bloque 4. Producin de textos escritos: expresin e interaccin

Pxina 480 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxetivos

a
b
c
d
e
f
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B4.1. Estratexias de producin:

Planificacin.
Mobilizacin e coordinacin das propias competencias xerais e comunicativas co fin de realizar
eficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre
o tema, que se pode ou se quere dicir, etc.).
Localizacin e uso adecuado recursos lingsticos ou temticos (uso dun dicionario ou gramtica, obtencin de axuda, etc.).
Uso de elementos coecidos lidos nun texto escrito para elaborar os propios textos.
Execucin.
Elaboracin dun borrador seguindo textos modelo.
Estruturacin do contido do texto.
Organizacin doo texto en pargrafos abordando
en cada un unha idea principal do texto e entre
todos conformar o significado deste ou idea global.
Expresin da mensaxe con cla- ridade axustndose aos modelos e frmulas de cada tipo de
texto.
Reaxuste a tarefa (emprender unha versin mis
modesta da tarefa) ou a mensaxe (facer concesins no que realmente lle gustara expresar),
tras valorar as dificultades e os recursos dispoibles.
Recurso aos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada-frases feitas, locucins, do
tipo agora volvo nos vemosetc.).
Revisin:
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
Atencin s convencins ortogrficas e signos
de puntuacin.
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza,
tamao da letra).
Reescritura definitiva.

B4.1 Aplicar estratexias adecuadas para elaborar

textos escritos breves e de estrutura simple, por ex.
copiando formatos, frmulas e modelos convencionais
propios de cada tipo de texto, identificando as ideas
pertinentes e necesarias, poendo una idea principal
en cada pargrafo
B4. 2 Escribir, en papel ou en soporte electrnico,
textos breves, sinxelos e de estrutura clara sobre temas cotis ou de interese persoal, nun rexistro estndar ou informal, utilizando adecuadamente os recursos
mis bsicos de cohesin, e de coherencia, e as convencins ortogrficas bsicas, e os signos de puntuacin mis comns, cun control razoable de expresins
e estruturas bsicas e sinxelas, e un lxico de uso
frecuente para a sa idade e nivel escolar. Tomar notas e escribir mensaxes moi breves e sinxelas a partir
dunha informacin moi sinxela e predicible.
B. 4.3 Completar documentos bsicos nos que se
solicite informacin persoal.
B4.4 Escribir mensaxes sinxelas con informacin,
instrucins e indicacins moi bsicas relacionadas con
actividades cotis e de inmediata necesidade.
B4.5 Intercambiar correspondencia persoal breve e
moi sinxela, sobre temas da vida coti, empregando
palabras e expresins moi bsicas de uso habitual, de
encabezamento e despedida, e frases e oracins simples illadas e enlazadas con conectores elementais.
B4.6 Presentar os textos escritos de xeito coidado (con
atencin s marxes, riscados, lias dereitas, letra clara, letras maisculas e minsculas cando corresponda,
etc) en soporte papel e dixital.

PLEB4.1 Escribe notas e mensaxes (p.e., posts e

chats en redes sociais), en situacins reais ou simuladas nos que d e solicita breve informacin sobre citas, preferencias, sentimentos, relacionadas con actividades e situacins da vida coti e do seu interese.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB4.2 Elabora textos moi breves nos que expn,

por ex. unha enumeracin de actividades ou tarefas
moi habituais, listas de compras, traxecto habitual etc;
e textos que expresen sentimentos bsicos de gusto,
desgusto, aceptacin, negacin, etc.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB4.3. Completa un cuestionario sinxelo con

informacin persoal e relativa aos seus datos, intereses ou afeccins (p. e. para subscribirse a unha publicacin dixital).

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB4.4 Escribe notas, anuncios e mensaxes breves

en soporte papel e dixital, en situacins de comunicacin reais ou simuladas, relacionados con actividades
e situacins da vida coti, do seu interese persoal ou
sobre temas de actualidade de especial relevancia y
comprensibles para a sa idade, respectando as convencins e normas de cortesa e da etiqueta se utiliza
as redes sociais.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB4.5. Escribe correspondencia persoal na que se

establece e mantn contacto social real ou simulado
(por ex. con amigos noutros pases), se intercambia
informacin bsica sobre si mesmo, e a sa vila, por
ex., se describen en termos moi sinxelos sucesos importantes e experiencias persoais; se dan instrucins
sinxelas, se fan e aceptan ofrecementos e suxestins
(por ex. canclase, confrmase ou modifcase unha
invitacin ou uns plans), e se expresan opinins de
xeito sinxelo.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLEB4.6.Fai unha presentacin coidada dos textos

CCL
escritos, en soporte papel e dixital utilizando correcta- CD
mente as convencins ortogrficas e os signos de pun CAA
tuacin.
CCEC

Bloque 5. Coecemento da lingua e consciencia plurilinge e intercultural

Pxina 481 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxetivos

a
b
c
d
e
f
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

B5.1 Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoacin.

Sons e fonemas voclicos.
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupacins.
Procesos fonolxicos bsicos.
Acento dos elementos lxicos illados e no sintagma
e na oracin.
B5.2 Patrns grficos e convencins ortogrficas
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.
Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: coma, punto e coma, puntos suspensivos, parnteses
e comias.
B5.3 Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
Recoecemento e uso de convencins sociais bsicas e normas de cortesa propias da sa idade e
de rexistros informal e estndar; e da linguaxe non
verbal elemental na cultura estranxeira.
Achegamento a algns aspectos culturais visibles:
hbitos, horarios, actividades ou celebracins; condicins de vida (vivenda, contorna); relacins interpersoais (familiares, de amizade ou escolares), msica, comida, lecer, deportes, comportamentos proxmicos, lugares; e a costumes, valores e actitudes mis evidentes sobre aspectos propios da sa
idade a travs de producins multimedia e de manifestacins artsticas dos pases onde se fala a lingua estranxeira.
Identificacin dalgunhas similitudes e diferenzas
elementais e mis significativas nos costumes cotins e uso das formas bsicas de relacin social
entre os pases onde se fala a lingua estranxeira e
o noso.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura diferente propia.
B5.4 Plurilingsmo
Identificacin de similitudes e diferenzas entre as
linguas que coece para mellorar a sa aprendizaxe e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos Trans-

B5.1 Pronunciar e entoar de xeito claro e intelixible,

anda que se cometan erros de pronunciacin polos
que os interlocutores tean que solicitar repeticins.
B5.2 Coecer e utilizar para a comprensin e producin de textos orais e escritos os aspectos socioculturais e sociolingsticos relativos vida coti (hbitos
de estudo e de traballo, actividades de lecer), condicins de vida, relacins interpersoais (entre homes e
mulleres, no traballo, no centro educativo), comportamento (xestos, expresins faciais, uso da voz, contacto visual), e convencins sociais (costumes, tradicins).
B5.3 Interaccionar segundo as convencins sociais
mis bsicas da cultura estranxeira, e utilizar os coecementos socioculturais e sociolingsticos bsicos
para unha comprensin adecuada do texto oral e escrito.
B5.4 Na propia lingua, identificar diferenzas e semellanzas nos aspectos culturais mis visibles dos pases
onde se fala a lingua estranxeira e da propia cultura, a
coas diversas culturas, se o caso, do resto do alumnado amosando curiosidade e respecto perante as
diferenzas.
B5.5 Valorar as linguas como medio para comunicarse
e relacionarse con compaeiros e compaeiras doutros pases, como recurso de acceso informacin, e
como instrumento de enriquecemento persoal ao coecer culturas e maneiras de vivir diferentes.
B5.6 Utilizar os coecementos e experiencias lingsticas adquiridos en todas as linguas que coece para
establecer similitudes e diferenzas coa nova lingua e
desenvolver unha competencia comunicativa plurilinge; e apreciar a riqueza persoal e social que aporta
ser unha persoa plurilinge.
B5.7 Levar a cabo as funcins demandadas polo
propsito comunicativo, utilizando os expoentes mis
comns e bsicos de devanditas funcins e os patrns
discursivos igualmente bsicos de uso mis frecuente
e mostrar control sobre un conxunto de estruturas
gramaticais e modelos de oracins e frases dentro dun
repertorio bsico memorizado.
B5.8 Comprender e utilizar un repertorio lxico oral
bsico suficiente para comunicar informacin, contidos
elementais doutras materias do currculo e opinins
breves, simples e directas en situacins habituais e

Pxina 482 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

PLB5.1 Identifica sons e grafas de fonemas bsicos, e CCL

produce comprensiblemente trazos fonticos que dis- CAA
tinguen fonemas (nasalizacin, sonorizacin...). e pa CCEC
trns moi bsicos de ritmo, entoacin e acentuacin de
palabras e frases.
PLB5.2 Utiliza a lingua estranxeira na maiora das
CCL
sas intervencins nas actividades de aula, e na par- CAA
ticipacin en simulacins sobre temas cotis e de inte CCEC
rese persoal, con diversos fins comunicativos, establecendo contacto social en funcin da situacin de comunicacin, reformulando e rectificando se non
comprendido, e pedindo aclaracin se non entende
algo.
PLB5.3 Utiliza as convencins orais bsicas propias
da lingua estranxeira no desenvolvemento do proceso
comunicativo oral e escrito (sados, rutinas para iniciar
ou manter a quenda de palabra, frmulas orais breves
para manter a atencin...).

CCL
CD
CAA
CCEC

PLB5.4 Na propia lingua, identifica aspectos socioculturais bsicos dos pases nos que se fala a lingua estranxeira, analizndoos comparativamente coas diversas culturas, se o caso, do resto do alumnado evitando estereotipos e valoracins etnocntricas.

CCL
CD
CAA
CCEC

PLB5.5 Nas actividades de aula reflexiona sobre a

CCL
utilizacin para a comprensin e elaboracin de textos CAA
do coecemento adquirido noutras linguas sobre ele CCEC
mentos morfosintcticos e discursivos bsicos e habituais no uso da lingua .

PLB5.6 Comunica con eficacia, comprendendo e

CCL
utilizando adecuadamente as estruturas morfosintcti- CAA
cas bsicas para realizar as funcins comunicativas
CCEC
propias do seu nivel,e estratexias de comunicacin e
de redundancia do significado (imaxes, elementos paralingsticos, cuasi-lingsticos bsicos e paratextuais).
PLB5.7 Recoece e utiliza un vocabulario oral e
escrito bsico e suficiente para comprender e elaborar
textos sinxelos propios do seu nivel educativo.

CCL
CAA
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxetivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

versais Elementos Transversais, evitando estereocotis propias da sa idade e nivel escolar.

PLEB5.8 Participa en proxectos (elaboracin de
tipos lingsticos ou culturais, e valorando positiva- B5.9. Participar en proxectos (elaboracin de materiais
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
mente as competencias que pose como persoa
multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utiliplurilinge.
pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
zan varias linguas e relacionados cos Elementos
curriculares como outras presentes no centro, e relaTransversais, evita estereotipos lingsticos ou cultu B5.5 Funcins comunicativas:
cionados cos Elementos Transversais, evitando esterais, e valora positivamente as competencias que po Iniciacin e mantemento de relacins persoais e
reotipos lingsticos ou culturais.
se como persoa plurilinge.
sociais bsicas propias da sa idade.
Descricin de calidades fsicas e abstractas bsicas
de persoas, obxectos, lugares e actividades.
Narracin de acontecementos pasados puntuais e
habituais, descricin de estados e situacins presentes, e expresin bsica de sucesos futuros.
Peticin e ofrecemento de informacin, indicacins,
expresin sinxela de opinins e advertencias.
Expresin do coecemento, a certeza e a dbida.
Expresin da vontade, a intencin, a decisin, a
promesa, a orde, a autorizacin e a prohibicin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, a
simpata, a satisfaccin, a esperanza, a confianza,
a sorpresa, e os seus contrarios.
Formulacin de suxestins, desexos, e expresin
bsica de condicins e hipteses.
Establecemento e mantemento bsicos da comunicacin e organizacin elemental do discurso.
B5.6 Lxico oral e escrito bsico de uso comn relativo a:
Identificacin persoal elemental; vivenda, fogar e
contorna; actividades da vida diaria; familia e amigos; traballo, tempo libre, lecer e deporte; vacacins; sade e coidados fsicos; educacin e estudo; compras; alimentacin e restauracin; transporte; lingua e comunicacin; medio ambiente, clima e
contorna natural; e Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin.
Expresins fixas, enunciados fraseolxicos bsicos
e mis habituais -sados, despedidas, preguntas
por preferencias, expresin sinxelas de opinins- e
lxico sobre temas relacionados con contidos sinxelos doutras reas do currculo.
B5.7 Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma.
1

Contidos sintctico-discursivos por idiomas

Pxina 483 de 913

Competencias clave

CCL
CAA
CCEC
CD

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(und); disxuncin (oder); oposicin (aber);
causa (weil).
Afirmacin (affirmative Aussagestze;
affirmative Zeichen).
Exclamacin (Ausrufestze, z. B. Das ist
super!, Das ist bld!).
Negacin (negative Stze mit nicht, nicht +
Adjektiv; negative Zeichen).
Interrogacin (W-Fragen mit wer, wie, was,
wo, woher, z. B. Wer ist das?, Wie heit
du?, Wo wohnst du?; Ja/Nein-Fragen, z.
B. Heit du Uxa?, Ist das ein Buch?;
Zeichen).
Expresin do tempo presente (Prsens).
Expresin do aspecto durativo (Prsens).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (mgen); posibilidade/probabilidade (knnen; drfen);
permiso (drfen); intencin (Prsens).
Expresin da entidade (zusammengesetzte Nomen; Pronomen [Personal-, Demonstrativ- und Determinativpronomina]); da
calidade (z. B. gut, sehr gut).
Expresin da cantidade (Singular und
Plural; Kardinalzahlen; Quantitt, z. B. alle,
kein).
Expresin do espazo (Prpositionen;
Lokaladverbien).
Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
B. Es ist halb neun; Zeiteinheiten, z. B.
Wochentage; Ausdruck der Zeit, z. B.
spt).
Expresin do modo (Modaladverbien, z. B.
so, sehr).

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(et); disxuncin (ou); oposicin (mais);
causa (parce que); finalidade (pour); comparacin (plus, moins); consecuencia
(alors); explicativas (parce que).
Relacins temporais (avant, aprs).
Exclamacin (Oh l l! On y va!) ; interxeccin (oui!, non! Zut!)
Negacin (ne/npas).
Interrogacin (qui est-ce ?, quest-ce que
cest ?, quoi, quand, comment, pourquoi,
o; rponses (p. ex. oui, non); est-ce que?;
adjectif interrogatif (p. ex. quel est ton
sport prfr?).
Expresin do tempo: presente; futuro
(prsent, futur proche); pass rcent; impratif.
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples); habitual (prsent); terminativo
(venir de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(phrases dclaratives); capacidade (pouvoir); posibilliade/probabilidade (peut-tre);
necesidade (il faut+infinitif); obriga
/prohibicin (il faut, verbe devoir, imperativo); permiso (pouvoir : est-ce que je
peux ?); intencin/desexo (vouloir); cortesa (distinction tu/vous).
Expresin expresin da existencia (os
presentativos, par exemple, cest, ce sont);
da entidade (p. ex. articles dfinis, indfinis, noms, pronoms personnels sujet (on),
pronoms toniques); os presentativos (p.
ex. cest, voil, il est); a posesin (adxectivos posesivos dun s propietario); la existencia (p. ex. il y a, il ny a pas); a cualidade (xnero e nmero dos adxectivos regulares).
Expresin da cantidade: (plurais regulares;
nmeros cardinais ata 2 cifras; primeiros
nmeros ordinais; articles partitifs). Adverbios de cantidade e medidas (un peu,
trop,assez, beaucoup, un pot, un tube
Expresin do espazo (prpositions et
adverbes de lieu avec villes et pays (en/au
+ pays, + ville), position (ici), distance,
mouvement, direction, provenance (venir

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(and, too, also); disxuncin (or); oposicin
(but); causa (because (of); due to); finalidade (to + infinitive; for); comparacin
(as/not so +Adj.+ as; more comfortable/
quickly, faster (than); the fastest); resultado (so); condicin (first conditional).
Relacins temporais (as soon as; while).
Afirmacin (affirmative sentences; tags).
Exclamacin (What + Adj. + noun, e. g.
What a wonderful holiday!; How + Adj., e.
g. How interesting!; exclamatory sentences
and phrases, e. g. Well, that is a surprise!
Fine! Great!).
Negacin (negative sentences with not,
never, non (Noun, e. g. never mind, not to
worry, nobody, nothing; negative tags).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; What is this for?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; present perfect; presente
(present simple and continuous); futuro
(going to; will; present simple and continuous + Adv.).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple/perfect); habitual (simple tenses +
Adv., e. g. usually); used to); incoativo
(start + verb+ ing); terminativo (stop +
verb+ ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (can;
be able to); posibilidade/probabilidade
(may; might; perhaps); necesidade (must;
need; have (got) to); obriga (have (got) to;
must; imperative); permiso (could; allow);
intencin (present continuous).
Expresin da existencia (e. g. there will
be/has been); a entidade
(count/uncount/collective/compound
nouns; pronouns (relative, reflexive/emphatic); determiners); a calidade (e.
g. good at maths; rather tired).
Expresin da cantidade (singular/plural;
cardinal and ordinal numerals. Quantity: e.
g. all (the), most, both, none. Degree: e. g.
really; quite; so; a little).

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(e); disxuncin (o); oposicin (ma); causa
(perch).
Relacins temporais (quando, prima,
dopo).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative e
proforma (s, anche).
Exclamacin (forme ellittiche: aggettivi
(p.es. buono! ottimo!); interiezioni (p.e: oh,
che sonno!)).
Negacin (frasi dichiarative negative e
proforma (no/non, neanche).
Interrogacin (totali (p.es. partite?; vuoi un
panino?), parziali introdotte da avv., pronomi e aggettivi interrogativi (p.es. come ti
chiami?; di dove sei?); disgiuntiva (p.es.
sei arrivata a piedi o in macchina?)).
Expresin do tempo (presente (presente: are. ere, -ire, -sc- + ire; verbi irregolari pi
frequenti (p.es. avere, essere, andare, dovere, venire, volere)); pasado (perfetto
composto: participi regolari ato, -uto, -ito;
essere vs. avere introduzione-); futuro
(presente (p.es. domani vado in spiaggia)
e do aspecto (puntual (tempi semplici);
durativo (presente); habitual (tempi semplici) ; terminativo (verbi intrinsecamente
terminativi, p.es. arrivare).
Expresin da modalidade (factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
necesidade (dovere + Inf.); obriga (dovere
+ Inf.); intencin (presente)).
Expresin da existencia (p.es. c, ci
sono); a entidade (nomi comuni / propri /
contabili / massa ; pronomi (tonici e atoni);
determinanti (articoli e dimostrativi
questo-)); a calidade (p.es. molto, poco).
Genere: desinenze abituali di nomi e aggettivi , lessemi diversi (p.es. mamma/pap), forme invariabili (p.es. arrosto,
rosa, blu)).
Expresin da cantidade (singolare
/plurale: desinenze abituali di nomi e aggettivi, parole straniere (p.es hotel, film),
forme abbreviate (p.es. cinema, radio),
forme invariabili (p.es. arrosto, rosa, blu);
numerali cardinali, ordinali. Quantit: p.es.

Expresin de relacins lxicas: conjuno

(e, nem, e tambm, e tambm no); disjuno (ou, ouou); oposio/contraste
(mais mas, mesmo assim); causa (porque;
por isso; como); finalidade (para + Inf.);
comparao (mais/menos/ to +
Adj./Adv.+ (do) que/ como /quanto; maior /
mais pequeno...; superlativo absoluto (ssimo, -limo); resultado (assim, por isso);
condio (se, sem); discurso indireto (informaes, oferecimentos, sugestes e
ordens).
Relacins temporais (em seguida, logo,
enquanto).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; proforma (p.e eu tambm; certamente).
Exclamacin (formas elpticas: Que (+ S) +
Adj., p. e. Que dia lindo!; Que gentil!); sentenas e sintagmas exclamativos, p.e. Puxa, este Cd, PC est muito caro! Est
bom!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; nada, nemhum nenhum(a), ningum; proforma (p.e. eu tampouco)).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. Quem fez ou qu isso?);
interrogativas tags (p.e. Queres ir ao cinema, no queres?); interrogativas eco).
Expresin do tempo: pasado (pretrito
imperfeito, perfeito simple simples e perfeito composto); presente (presente); futuro
(presente do indicativo + Adv.; futuro semples simples; haver-de )..
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro simples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito
composto do indicativo; continuar + Ger.;
estar a + Inf.); habitual (tempos simples (+
Adv.), p.e. No vero est calor); incoativo
(comear a + Inf.); itera- tivas (pretrito
imperfeito do indicativo; prefixo re-, p.e.
reler); terminativo (pretrito perfeito simple
simples e composto; acabar de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade

Pxina 484 de 913

Alemn

Francs
de + ville), destination (aller +ville).
Expresin do tempo: puntual (lheure,
moments du jour (le matin, le soir) ) ; indicacins de tempo (aujourdhui); duracin
(de , maintenant); anterioridade (il y
a); secuenciacin ( partir de + heure);
frecuencia (dhabitude).
Expresin do modo ( / en + medios de
transporte).

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin do espazo (prepositions and

ognuno, altro, partitivo (della, dello, del),
(frases declarativas); capacidade ( capaz
adverbs of location, position, distance,
qualche + nome; grado: p.es. molto simpade + Inf.; saber); posibilidade/probabilidade (poder; dever; ser possmotion, direction, origin and arrangement).
tico, bello, poco intelligente.
vel / impossvel + Inf.; talvez); necesidade
Expresin do tempo (points (e. g. five to
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi
(ser preciso / necessrio + Inf.); obrigacin
(ten)); divisions (e. g. century; season),
ed espressioni che indicano luogo (p.es
(ter que /de, dever; imperativo); permiso
and indications (ago; early; late) of estate;
qui), distanza (p.es. vicino), movimento
(poder + Inf.; ser possvel/permitido + Inf.);
duration (fromto; during; until; since);
(p.es. in macchina), direzione (p.es. a Roprohibicin (imperativo negativo); intencin
anteriority (already; (not) yet); posteriority
ma, in Italia), origine (p.es. vengo da Fi(pretrito imperfeito gostar de + Inf.; pen(afterwards; later); sequence (first, next,
renze, sei di Napoli?).
sar + Inf.; querer de /ter de + Inf.).
last); simultaneousness (while, as); fre Expresin do tempo (lora (p.es. alle
quency (e. g. often, usually).
quattro, alle nove); durata (p.es da (... a)); Expresin da existencia (p.e. estar, haver/ter); a entidade (substantivos contveis
Expresin do modo (Adv. and phrases of
anteriorit ( p.es. prima); posteriorit (p.es.
/massivos /coletivos /compostos; pronopi tardi); sequenza (p.es. prima... dopo...);
manner, e. g. easily; by post).
mes (relativos, reflexivos tonos/tnicos
intermittenza (p.es. qualche volta); fretnicos); determinantes); a calidade (quenza (p.es. di solito).
ssimo, -limo; muito raro; melhor).
Expresin do modo (avverbi ed espressio Expresin da cantidade (Singular/Plural;
ni di modo: p.es piano).
Numerais cardinais e ordinais. Quantidade: p.e. todo (a), maioria, ambos, nenhum(a). Grau: p.e. muito; to; um pouco).
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, direo origem, e acomodao).
Expresin do tempo (expresses, preposies e locues de tempo (momento
pontual (p. e. so quinze para as trs; em
1999), divises (p. e. sculo; estao) e
indicaes (p. e. atrs, cedo, tarde) de
tempo; durao (p. e. de/desde...a; durante); anterioridade (ainda; ontem); posterioridade (depois, logo, prxima segundafeira); sequncia (primeiro, depois, finalmente); simultaneidade (ao mesmo tempo); frequncia (p. e. geralmente; usualmente).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo,
p.e. devagar, pior).

2 de ESO
Primeira Lingua Estranxeira. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Pxina 485 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Primeira Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d
e
i
j

B1.2. Uso de estratexias de comprensin das mensaxes orais:

Uso do contexto verbal e non verbal e dos coecementos previos sobre a situacin (quen fala a
quen, con que intencins, onde, cando) que dan
lugar a inferencias do significado baseadas no contexto;
Uso dos coecementos referenciais sobre o tema.
Adaptacin da escoita sa finalidade (global ou/e
especfica).
Identificacin de palabras clave.
Identificacin dos recursos lingsticos ou temticos adquiridos.
Inferencia do significado probable das palabras ou
frases que descoece.
B1.2 Tolerancia da comprensin parcial ou vaga
nunha situacin comunicativa.
B1.3 Perseveranza no logro da comprensin oral,
reescoitando o texto gravado ou solicitando repeticin
ou reformulacins do dito
Estratexias de comprensin:
Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de
tarefa e tema.
Identificacin do tipo textual, adaptando a comprensin ao mesmo.
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
informacin esencial, puntos principais, detalles
relevantes).
Formulacin de hiptese sobre contido e contexto.
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir da comprensin dos elementos significativos, lingsticos e paralingsticos.
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin de novos elementos.

B1.1 Coecer e saber aplicar as estratexias bsicas

PLEB1.1. Comprende frmulas bsicas de relacin
de comprensin do sentido xeral, a informacin esensocial para iniciar e terminar o discurso e expresar
cial, os puntos e ideas principais ou os detalles relebenvidas, desculpas e agradecementos; identifica a
vantes do texto: uso do contexto verbal e non verbal e
relacin de formalidade entre os interlocutores e o
dos coecementos previos sobre a situacin (quen
propsito comunicativo.
fala a quen, con que intencins, onde, cando) que
permiten inferencias do significado baseadas no contexto; uso dos coecementos referenciais sobre o
PLEB1.2.Comprende instrucins e textos breves e
tema, as como identificacin de palabras clave.
sinxelos producidos en contextos reais e simulados,
articulados con claridade, ritmo pausado e acentuacin estndar, que contean vocabulario relativo a
lugares, persoas, obxectos, acontecementos e accins ligados a temas sinxelos e habituais na sa ida B1.2 Comprender instrucins moi bsicas pronunciade e contexto escolar.
das lenta e claramente e seguir indicacins sinxelas e
breves que contean vocabulario propio do nivel.
PLEB1.3.1 Comprende o esencial en situacins de
B1.3 Identificar a informacin esencial, os puntos
comunicacin, cara a cara ou gravadas, nas que se
principais e os detalles mis relevantes en textos orais
utilicen frases moi sinxelas sobre temas habituais pabreves e ben estruturados, transmitidos de viva voz
ra a sa idade e nivel escolar, que se refiran aos mou por medios tcnicos e articulados a velocidade
bitos persoal pblico e educativo, sempre que se fale
lenta, nun rexistro estndar , e que versen sobre
pausadamente e con claridade, e se poda escoitar
asuntos cotins en situacins habituais ou sobre temis dunha vez.
mas xerais ou do propio campo de interese nos mbitos persoal, pblico e educativo, sempre que as condicins acsticas non distorsionen a mensaxe e se
PLEB1.3.2 Distingue, co apoio da imaxe, as ideas
poida volver a escoitar o dito.
principais e informacin relevante en presentacins
sobre temas educativos que estea a aprender, ocupa B1.4 Comprender os puntos esenciais e os detalles
cionais moi sinxelos ou do seu interese inmediato(por
mis relevantes en conversas cotis, reais ou simulaex. sobre un tema curricular ou unha profesin).
das, que se refiran a necesidades prcticas ou materiais, sentimentos ou sensacins fsicas bsicas, ex PLEB1.4. Identifica o sentido xeral e os puntos principresadas con certa naturalidade e boa articulacin,
pais dunha conversacin informal espontnea, relase pode escoitalas de novo ou solicitar que se repite
cionada coas actividades de aula, e de simulacins
ou reformule o dito.
sobre temas cotis e de interese persoal con diversos
B1.5 Recoecer os puntos esenciais e a informacin
fins comunicativos se a producin articulada con
principal de textos orais ou audiovisuais breves, articlaridade, e a velocidade media pero con pausas.
culados pausadamente e con claridade, que contean
narracins e/ou descricins moi sinxelas, que traten
sobre asuntos moi previsibles da vida coti ou moi
coecidos.
PLEB1.5 Comprende, nunha conversa informal na
B1.6 Comprender transaccins moi bsicas de bens e
que participa, descricins, narracins, peticins de
servizos (datos persoais, horarios, prezos), transmitiinformacin e expresin dos gustos sobre asuntos
das de viva voz ou por medios tcnicos, e articuladas
prcticos da vida diaria e sobre temas do seu intere-

Pxina 486 de 913

CLL
CD
CCEC
CSC

CLL
CD
CCEC
CSC

CLL
CD
CCEC
CSC

CLL
CD
CCEC
CSC

CLL
CD
CCEC
CSC

CLL
CD
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
con certa lentitude e claridade, sempre que as condiciones acsticas sexan boas e se poidan escoitar
mis dunha vez.

Estndares de aprendizaxe
se, cando se lle fala con claridade, amodo e directamente e si o interlocutor est disposto a repetir ou
reformular o dito.

Competencias clave
CSC

PLEB1.6 Identifica a informacin esencial de mensaxes sinxelas emitidas por medios audiovisuais sobre
temas concretos e coecidos (o tempo atmosfrico,
noticias presentadas con imaxes moi redundantes,
etc.) e sobre transaccins habituais de bens e servizos, pronunciadas con lentitude e claridade anda que
deba escoitalas mis dunha vez.

CLL
CD
CCEC
CSC

PLEB2.1.1 Interacciona nas actividades de aula a

maiora das veces ou intervn na lingua estranxeira,
cunha pronuncia comprensible, e persevera no seu
uso anda que cometa erros e tea que pedir axuda
ou aclaracins.

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 2. Producin de textos orais: expresin e interaccin

a
b
c
d
e
f
i
j

B2. 1 Estratexias de producin:

B2.1 Utilizar as estratexias mis adecuadas para
producir textos monolxicos que aborden descricins,
Planificacin:
narracins e explicacins breves e sinxelas sobre
Identificacin do contexto, o destinatario e a fiacontecementos, experiencias, condicins de vida e
nalidade da producin ou da interaccin.
coecementos diversos, con certa fluidez e pronun Adecuacin ao texto ao destinatario, contexto e
ciacin intelixible, utilizando conectores textuais, e con
canle escollendo os expoentes lingsticos
dominio do vocabulario elemental para lograr a finalinecesarios para lograr a intencin comunicativa.
dade da comunicacin.
Execucin:
Concepcin da mensaxe con claridade, distin B2. 2 Producir textos breves e comprensibles, tanto
guindo a sa idea ou ideas principais e a sa
en conversacin cara a cara como por telfono ou
estrutura bsica.
outros medios tcnicos, nun rexistro neutro ou infor Activacin dos coecementos previos sobre
mal, cunha linguaxe sinxela, nos que se d, se solicimodelos e secuencias de interaccin, e elementa e intercambia informacin bsica sobre temas de
tos lingsticos previamente asimilados e memoimportancia na vida coti e asuntos coecidos ou de
rizados.
interese persoal, educativo propios da sa idade e
nivel escolar, e se xustifican brevemente e de xeito
Expresin a mensaxe con claridade e coherenbsico os motivos de determinadas accins e plans
cia, estruturndoa adecuadamente e axustnsinxelos, anda que s veces haxa interrupcins ou
dose, no seu caso, aos modelos e frmulas de
vacilacins, resulten evidentes as pausas e a reformucada tipo de texto.
lacin para organizar o discurso e seleccionar expre Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
sins e estruturas, e o interlocutor tea que solicitar
mis modesta da tarefa) ou a mensaxe (facer
s veces que se lle repita o dito, e mesmo solicite
concesins no que realmente lle gustara expreaxuda ao interlocutor para expresar adecuadamente o
sar), tras valorar as dificultades e os recursos
seu texto.
lingsticos dispoibles.

B.2. 3 Participar en conversas espontneas, relacio Compensacin das carencias lingsticas menadas coas actividades de aula, e en simulacins sodiante procedementos lingsticos, e paralingbre temas cotis e de interese persoal con diversos
sticos
fins comunicativos, establecendo contacto social en
Lingsticos:
funcin de la situacin de comunicacin, reformulando
Modificacin de palabras de significado
e rectificando se non comprendido, e pedindo aclaparecido.
racin se non entende algo.

Pxina 487 de 913

PLEB2.1.2 Amosa unha actitude positiva polo uso da CCL

lingua estranxeira nas diferentes situacins comunica- CSC
tivas, e manifesta interese e respecto polas achegas
dos seus compaeiros/as.

PLEB2. 2..1 Fai presentacins breves e ensaiadas,

ben estruturadas e con apoio visual (por ex. transparencias de PowerPoint), que lle permitan ilustralas con
imaxes e seguir un guin sobre aspectos concretos e
sinxelos de temas do seu interese ou relacionados
cos seus estudos ou ocupacin, e responde a preguntas breves e sinxelas dos ontes sobre o contido das
mesmas.
PLEB2.2.2 Desenvlvese correctamente en xestins
e transaccins cotis, como son as viaxes, o aloxamento, o transporte, as compras e o lecer, seguindo
normas de cortesa bsicas (sado e tratamento),
sempre que o interlocutor coopere, falando amodo e
con claridade, repetindo ou reformulando.

CLL
CD
CCEC
CSC

PLEB2.3 Participa en conversacins informais cunha

pronuncia comprensible cara a cara ou por telfono
ou outros medios tcnicos, nas que establece contacto social, intercambia informacin e expresa opinins

CLL
CD
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos
Definicin ou parafraseo dun termo ou expresin.
Peticin de axuda ou clarificacin.
Paralingsticos:
Sinalizacin de obxectos, uso de decticos
ou realizacin de accins que aclaran o
significado.
Uso de linguaxe corporal culturalmente
pertinente
(xestos, expresins faciais, posturas, contacto visual ou corporal)
Uso de elementos cuasi-lxicos (humm,
puaj) de valor comunicativo.
Uso de elementos prosdicos (pausas,
ritmo, entoacin) como substitutos dos
marcadores discursivos para indicarlle ao
destinatario-onte as partes do discurso
que deben ser co-interpretadas.
B2.2 Actitude de respecto cara a si mesmo/a e cara
aos demais para comprender e facerse comprender.
B2.2 Rutinas ou modelos de interaccin bsicos
segundo o tipo de situacin de comunicacin propia
da sa idade e nivel escolar.
B2.3 Uso bsico da quenda de palabra: con indicadores sinxelos de se quere falar, e de recoecemento do
desexo de falar dos demais.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B2. 4 Utilizar estratexias de cooperacin na interace puntos de vista, fai invitacins e ofrecementos, pide
cin e no traballo con outras persoas: colaborando
e ofrece cousas, pide e d indicacins ou instrucins,
cos demais na interaccin, verificando a comprensin
ou discute os pasos que hai que seguir para realizar
propia e dos demais mediante estratexias de comunha actividade conxunta.
pensacin lingsticas e non verbais, e cooperando
activamente na realizacin das tarefas de comunica- PLEB2.4 Colabora cos demais na interaccin, verificin.
cando a comprensin propia e dos demais mediante
estratexias de compensacin lingsticas e non ver B2. 5 Manexar con certa fluidez frases feitas curtas,
bais, e cooperando activamente na realizacin das
grupos de palabras e frmulas bsicas para desentarefas de comunicacin, e manifesta interese e resvolverse de xeito suficiente en breves intercambios en
pecto polas apartacins do seus compaeiros/as.
situacins habituais e cotis, anda que se interrompa
o discurso para buscar expresins e articular palabras menos frecuentes.
B2.6 Intercambia informacin ou responde a preguntas directas simples e breves, relativas a informacin PLEB2.5 Toma parte nunha conversacin formal ou
entrevista moi sinxela de carcter acadmico ou ocupersoal, hbitos, gustos ou estudos etc. relacionados
pacional moi habitual e traballado previamencon mbitos e temas inmediatos cos que xa estea
te,intercambiando informacin suficiente e bsica perfamiliarizado.
soal, e sobre hbitos, gustos ou estudos, preguntando
B2.7 Interactuar de xeito sinxelo en intercambiosclasobre problemas prcticos, e reaccionando de forma
ramente estruturados, utilizando frmulas ou xestos
sinxela ante comentarios, sempre que poida pedir que
simples para tomar ou ceder a quenda de palabra,
se lle repitan os puntos clave se o necesita e o interanda que se dependa en gran medida da actuacin
locutor coopere, falando amodo e con claridade, redo interlocutor.
petindo ou reformulando.

Competencias clave
CSC

CLL
CD
CCEC
CSC

CLL
CD
CCEC
CSC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 3: Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
i
j

B3.1 Estratexias de comprensin:

B3.1. Utilizar as estratexias mis adecuadas (identifi- PLB3.1 Segue con axuda da imaxe,
cacin do tema dun texto coa axuda de elementos
Mobilizacin de informacin previa sobre o tipo de
instrucins sinxelas de funcionamento e manexo de
textuais e non textuais, uso dos coecementos preaparellos electrnicos ou de mquinas de uso comn
tarefa e tema.
vios sobre o tema, inferencia de significados polo cone coecidos, as como instrucins bsicas e predici Identificacin do tipo de lectura demandado pola
texto, por comparacin de palabras ou frases similables para a realizacin de actividades e normas de
tarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensires nas linguas que xa coecen) para a comprenseguridade (por ex. manexo dun mbil ou prevencin
va ou extensiva).
sin do sentido xeral, a informacin esencial, os punde riscos nunha excursin).
Identificacin do tipo textual bsico ( narrativo,
tos e ideas principais ou os detalles relevantes do
descritivo, explicativo), adaptando a comprensin
texto.
ao mesmo.
B3.2 Comprender mensaxes breves e sinxelas que
PLB3.2 Entende os puntos principais de anuncios e
Distincin de tipos de comprensin necesarios para
contean instrucins, indicacins e informacin bsica
material publicitario de revistas propias da sa idade
a realizacin da tarefa (sentido xeral informacin
referida a necesidades inmediatas ou de carcter
ou Internet formulados de xeito simple e claro, e relaesencial, puntos principais).
acadmico ou ocupacional moi bsico, de estrutura
cionados con asuntos do seu interese, nos mbitos
Formulacin de hiptese sobre contido e contexto.
moi sinxela, especialmente se contan con apoio vipersoal e acadmico e ocupacional moi bsico.

Pxina 488 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos
Inferencia e formulacin de hiptese sobre
significados a partir da comprensin de elementos
significativos, lingsticos e paratextuais .
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin de novos elementos.
B3.2 - Uso de tcnicas como subliar ou tomar notas
para lograr unha mellor comprensin do contido e da
estrutura do texto.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sual.
CD
B3.3 Identificar a informacin esencial, os puntos mis
CCL
relevantes e detalles importantes en textos, tanto en PLB3.3 Entende informacin especfica esencial en
pxinas Web e outros materiais de referencia ou con- CAA
formato impreso como en soporte dixital, breves, sinsulta claramente estruturados e nun rexistro estndar
xelos e ben estruturados, escritos nun rexistro infor CSC
e con imaxes ilustrativas redundantes sobre temas
mal ou estndar, que traten de asuntos cotins, de
CCEC
relativos a materias acadmicas, ou do seu interese
temas coecidos e previsibles de interese ou relevan CD
(p.
e.
sobre
un
tema
curricular,
un
programa
informtites para os propios estudos , e que contean estrutuco, unha cidade, un deporte ou o medio ambiente),
ras e un lxico bsicos de uso comn e habitual.
sempre que poida reler as seccins difciles.
B3.4 Identificar e interpretar palabras e enunciados
clave sinxelos e contextualizados, en situacins de
comunicacin significativas para a sa idade e nivel
escolar, coa axuda de elementos textuais e non tex PLB3.4 Comprende correspondencia persoal en
CCL
tuais, sobre temas variados e outros relacionados con
calquera formato e en rexistro estndar na que, de
CAA
outras materias do currculo.
xeito sinxelo e bsico, se fala dun mesmo; se descri CSC
ben persoas, obxectos e lugares;se narran acontece B3.5 Comprender a informacin esencial de corres CCEC
mentos pasados,presentes e futuros, reais ou imaxipondencia persoal moi breve e sinxela en calquera
CD
narios,
e
se
expresan
sentimentos,
desexos
e
opisoporte, identificando o rexistro formal ou informal, o
nins sobre temas xerais, coecidos ou do seu interepropsito, e as frmulas de relacin social e outras
se.
convencins bsicas propias deste tipo de texto.
B3.6 Ler con certa autonoma textos adaptados de
PLB3.5 Entende informacin bsica de correspon CCL
certa lonxitude axeitados idade, intereses e nivel
dencia formal na que se lle informa sobre asuntos do CAA
escolar.
seu interese no contexto persoal, educativo ou ocu CSC
pacional (p. e. sobre un curso de idiomas ou unha
CCEC
compra por Internet).
CD
PLB3. 6 Comprende con fluidez textos de historias de
ficcin adaptados para o seu nivel.

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 4. Producin de textos escritos: expresin e interaccin

a
b
c
d
e
f
i
j

B4.1 Estratexias de producin:

B4.1 Aplicar estratexias adecuadas para elaborar
PLB4.1 Utiliza estratexias que faciliten o proceso de
textos escritos breves y de estrutura simple, por ex. e.
escritura: segue modelos de textos de caractersticas
Planificacin:
copiando formatos, frmulas e modelos convencionais
similares; planifica o texto; elabora un borrador; corri Mobilizacin e coordinacin das propias compepropios de cada tipo de texto, identificando as ideas
xe tanto a ortografa como a orde das ideas e das
tencias xerais e comunicativas co fin de realizar
pertinentes e necesarias, poendo una idea principal
palabras, etc.
eficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre
en cada pargrafo.
o tema, que se pode ou se quere dicir, etc.)
Localizacin e uso adecuado de recursos lingsticos ou temticos (uso dun dicionario ou gra- B4.2 Escribir, en papel o en soporte electrnico,
textos breves, sinxelos e de estrutura clara sobre temtica, , informacin sobre o tema, etc.)
mas cotis o de interese persoal, nun rexistro estn PLB4.2 Escribe textos moi breves en formato conven-

Pxina 489 de 913

CCL

Primeira Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Execucin:
Elaboracin dun borrador.
Estruturacin do contido do texto.
Organizacin do texto en pargrafos abordando
en cada un unha idea principal do texto, conformando entre o significado deste ou idea global.
Expresin da mensaxe con claridade axustndose aos modelos e frmulas de cada tipo de
texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta) ou a mensaxe (facer concesins
no que realmente gustaralle expresar), tras valorar as dificultades e os recursos lingsticos e
temticos dispoibles.
Recurso aos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada, etc.).
Revisin:
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
Atencin s convencins ortogrficas e signos
de puntuacin.
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza, tamao da letra )
Reescritura definitiva.
B4.2 Caractersticas textuais:
Uso de recursos bsicos para elaborar textos con
coherencia e cohesin propios do seu nivel escolar.

Estndares de aprendizaxe

dar ou informal, utilizando adecuadamente os recurcional con informacin sinxela e relevante sobre feitos
sos bsicos de cohesin, e de coherencia, e as conmoi coecidos e habituais no mbito acadmico, desvencins ortogrficas bsicas, os signos de puntuacribindo de xeito sinxelo situacins, persoas, obxectos
cin mis comns, cun control razoable de expresins
e lugares.
e estruturas sinxelas e un lxico de uso frecuente para a sa idade e nivel escolar; as como as convencins ortogrficas mis habituais na redaccin de tex- PLB4.3 Completa un cuestionario sinxelo con infortos en soporte electrnico.
macin persoal e relativa aos seus datos, intereses ou
B4.3 Describir de forma moi sinxela lugares, obxectos
afeccins .
e persoas, e narrar de xeito lineal feitos e experiencias sinxelas, as como expoer informacin bsica e
previamente preparada relacionada con temas cotis
ou con materias do currculo.
PLB4.4 Escribe notas, anuncios e mensaxes breves
B4.4 Cubrir documentos bsicos nos que se solicite
en soporte papel e dixital , en situacins de comuniinformacin persoal relativa a actividades diarias,
cacin reais ou simuladas, relacionados con actividaintereses (deportes, msica...), gustos etc.
des e situacins da vida coti, do seu interese persoal
B4.5 Escribir mensaxes sinxelas en diferentes soporou sobre temas de actualidade de especial relevancia
tes con informacin, instrucins e indicacins moi be facilmente comprensibles para a sa idade, respecsicas relacionadas con actividades cotis e de inmetando as convencins e normas de cortesa e da netidiata necesidade.
queta se utiliza as redes sociais.
B4. 6 Escribir correspondencia breve e sinxela en
papel ou soporte dixital, na que se expresen dea in PLB4.5 Escribe correspondencia persoal na que se
formacin persoal bsica, se expresen gustos, sentiestablece e mantn o contacto social, se intercambia
mentos e opinins.
informacin sobre si mesmo, e a sa vila,por ex., se
B4.7 Presentar os textos escritos de xeito coidado
describen en termos sinxelos sucesos importantes e
(con atencin s marxes, riscados, lias dereitas, letra
experiencias persoais (por ex. unhas vacacins); se
clara, letras maisculas e minsculas cando corresdan instrucins sinxelas, se fan e aceptan ofrecemenponda, etc) en soporte papel e dixital, adecuados aos
tos e suxestins (por ex. canclase, confrmase ou
fins funcionais e valorando a importancia da presentamodifcase unha invitacin ou uns plans), e se exprecin nas comunicacins escritas.
san opinins de xeito sinxelo.
PLB4.6 Fai unha presentacin coidada dos textos
escritos, en soporte papel e dixital, utilizando correctamente as convencins ortogrficas e os signos de
puntuacin.

Competencias clave

CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 5. Coecemento da lingua e consciencia plurilinge e intercultural

a
b
c
d

B5.1 Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de

entoacin
Sons e fonemas voclicos.
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupa-

B5.1. Pronunciar e entoar de xeito claro e intelixible,

anda que se cometan erros de pronunciacin polos
que os interlocutores tean que solicitar repeticins.
B5.2 Aplicar comprensin e producin de textos

Pxina 490 de 913

PLEB5.1 Utiliza a lingua estranxeira na maiora das

sas intervencins nas actividades de aula, e na participacin en simulacins con diversos fins comunicativos, facndose comprender, producindo con suficiencia discriminativa trazos fonticos significativos

Primeira Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

e
f
i
j

cins.
Procesos fonolxicos bsicos.
Acento dos elementos lxicos illados e no sintagma
e na oracin.
B5.2 Patrns grficos e convencins ortogrficas
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.
Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: coma, punto e coma, puntos suspensivos, parnteses e comias.
B5.3 Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
Recoecemento e uso de convencins sociais bsicas, normas de cortesa e de rexistros informais
e estndar; e da linguaxe non verbal mis habitual.
Achegamento a algns aspectos culturais visibles
prximos ao seus intereses (msica, lecer, deportes, producin escrita, lugares, poboacin ), e a
costumes, valores, e actitudes mis evidentes relacionados con aspectos propios da sa idade a travs de producins multimedia e de manifestacins
artsticas dos pases onde se fala a lingua estranxeira.
Identificacin dalgunhas similitudes e diferenzas
bsicas nos costumes cotins e uso das formas
bsicas de relacin social entre os pases onde se
fala a lingua estranxeira e o noso.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura diferente propia.
B5.4 Plurilingsmo
Recoecemento da realidade plurilinge da propia
contorna.
Recurro aos coecementos sintctico-discursivos
da propia lingua para mellorar a aprendizaxe e da
lingua estranxeira e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais, e valorando positivamente as competencias
que pose como persoa plurilinge.
B5.5 Funcins comunicativas:
Iniciacin e mantemento de relacins persoais e
sociais bsicas.

Criterios de avaliacin

escritos as normas ortogrficas bsicas da palabra e

da oracin.
B5.3 Incorporar producin do texto oral e escrito os
coecementos socioculturais e sociolingsticos adquiridos relativos a estruturas sociais, relacins interpersoais, patrns de actuacin, comportamento e
convencins sociais, respectando as normas de cortesa mis importantes nos contextos respectivos.
B5.4 Na propia lingua, identificar diferenzas e semellanzas nos aspectos culturais visibles dos pases onde se fala a lingua estranxeira e da propia cultura, a
coas diversas culturas, se o caso, do resto do alumnado amosando curiosidade e respecto perante as
diferenzas.
B5.5 Utilizar os coecementos e experiencias lingsticas adquiridos en todas as linguas que coece para
establecer similitudes e diferenzas coa nova lingua e
desenvolver unha competencia comunicativa plurilinge; apreciar a riqueza persoal e social que aporta
ser unha persoa plurilinge, e valorar as linguas como
medio para comunicarse e relacionarse con compaeiros e compaeiras doutros pases, como recurso
de acceso informacin,e como instrumento de enriquecemento persoal ao coecer culturas e maneiras
de vivir diferentes.
B5.6 Levar a cabo as funcins demandadas polo
propsito comunicativo, utilizando, con suficiente dominio para o seu nivel escolar, os expoentes mis
comns e bsicos de devanditas funcins e os patrns discursivos igualmente bsicos de uso mis frecuente.
B5.7 Comprender e utilizar rutinas e o lxico propio do
nivel en situacins comunicativas sinxelas reais ou
simuladas.
B5.8. Participar en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de libros
e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas,
tanto curriculares como outras presentes no centro, e
relacionados cos Elementos Transversais, evitando
estereotipos lingsticos ou culturais.

Estndares de aprendizaxe
que distinguen fonemas (nasalizacin, sonorizacin...), e recoecendo e producindo comprensiblemente patrns bsicos de ritmo, entoacin e acentuacin de palabras e frases.

Competencias clave
CD

PLEB5. 2 Escribe cun dominio ortogrfico suficiente

para facer comprensible os textos, sen cometer erros
moi bsicos sobre as regularidades ortogrficas mis
relevantes.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB5.3 Utiliza as convencins bsicas propias da

lingua estranxeira no desenvolvemento do proceso
comunicativo (sados, rutinas para iniciar ou manter a
quenda de palabra, frmulas orais breves para manter
a atencin...)

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB5.4 Na propia lingua, identifica aspectos socioculturais bsicos e visibles dos pases nos que se
fala a lingua estranxeira, analizndoos comparativamente coas diversas culturas, se o caso, do resto do
alumnado evitando estereotipos e valoracins etnocntricas.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLB5 5 Nas actividades de aula utiliza, para a comprensin e elaboracin de textos, o coecemento adquirido noutras linguas sobre elementos morfolxicos,
sintcticos e discursivos; e os procesos de realizacin
das actividades lingsticas de comprensin e producin.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLB5.6 Comunica con eficacia, comprendendo e

utilizando adecuadamente as estruturas morfosintcticas bsicas para realizar as funcins comunicativas
propias do seu nivel, e estratexias de comunicacin e
de redundancia do significado (imaxes, elementos
paralingsticos, cuasi-lingsticos bsico e partextuais.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB5.7 Coece e utiliza un vocabulario oral e escrito CCL

bsico e suficiente para comprender e elaborar textos CAA
sinxelos propios do seu nivel educativo.
CSC
CCEC

Pxina 491 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Descricin de calidades fsicas e abstractas bsicas de persoas, obxectos, lugares e actividades.

Narracin de acontecementos pasados puntuais e
habituais, descricin de estados e situacins presentes, e expresin bsica de sucesos futuros. Peticin e ofrecemento de informacin, indicacins,
expresin sinxela de opinins e consellos, advertencias e avisos.
Expresin do coecemento, a certeza, e a dbida.
Expresin da vontade, a intencin, a decisin, a
promesa, a orde, a autorizacin e a prohibicin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, a
simpata, a satisfaccin, a esperanza, a confianza,
a sorpresa, e os seus contrarios.
Formulacin de suxestins, desexos, e expresin
bsica de condicins e hipteses.
Establecemento e mantemento bsicos da comunicacin e organizacin elemental do discurso.
B5.6 Lxico oral e escrito bsico de uso comn
relativo a identificacin persoal elemental; vivenda,
fogar e contorna; actividades da vida diaria; familia
e amigos;; tempo libre, lecer e deporte; vacacins;
sade e coidados fsicos; educacin e estudo;
compras e alimentacin e restauracin; transporte;
lingua e comunicacin; medio ambiente, clima e
contorna natural; e Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin.
Expresins fixas, enunciados fraseolxicos mis
habituais -sados, despedidas, preguntas por preferencias, expresin de opinins- e lxico sobre
temas relacionados con contidos sinxelos doutras
reas do currculo.
B5.7 Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma.
1

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CD

PLEB5.8 Participa en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos
Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como persoa plurilinge.

CCL
CD
CAA
CCEC
CD

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxun Expresin de relacins lxicas: conjuno
(und; auch); disxuncin (oder); oposicin
(et); disxuncin (ou); oposicin (mais);
(and, too, also); disxuncin (or); oposicin
cin((e) anche, (e) neanche); oposicin
(e, nem, e tambm, e tambm no); dis(aber); causa (denn/weil); finalidade (dacausa (comme); finalidade (pour); compa(but); causa (because (of); due to); finali(invece); causa (per+nome (p.es. per lavojuno (ou, ouou); oposio/contraste
mit); comparacin (so / nicht so + Adjektiv
racin (plus, moins que, aussi que); condade (to + infinitive; for); comparacin
ro, per amore)); finalidade (per + Inf.);
(mais mas, mesmo assim); causa (porque;
+ wie; schneller als; der schnellste); condi(as/not so +Adj.+ as; more comfortable/
por isso; como); finalidade (para + Inf.);
secuencia (donc); explicativas (car).
condicin (se).

Pxina 492 de 913

Alemn

cin (wenn); estilo indirecto (Redewiedergabe; Vorschlge).

Afirmacin (affirmative Aussagestze;
affirmative Zeichen).
Exclamacin (Ausrufestze, z. B. Wie
schade!).
Negacin (negative Stze mit nicht, nie,
nicht + Adjektiv, nichts; negative Zeichen).
Interrogacin (W-Fragen, z. B. Woher
kommen Sie?, Warum liest du gern Comics?; Ja/Nein-Fragen; Zeichen).
Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt); presente (Prsens).
Expresin do aspecto: puntual (Perfekt);
durativo (Prsens; Prteritum); habitual
(Prsens/Prteritum + Adverb [z. B. normalerweise]).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (mgen); posibilidade/probabilidade (knnen; drfen;
vielleicht); necesidade (mssen); obriga
(mssen; sollen; Imperativ); permiso (drfen); intencin (Prsens).
Expresin da existencia (z. B. es gibt); da
entidade (zusammengesetzte Nomen;
Pronomen [Demonstrativ-, Reflexiv- und
Determinativpronomina]); da calidade (z.
B. schlecht).
Expresin da cantidade (Singular und
Plural; Kardinal- und Ordinalzahlen; Quantitt, z. B. alle, beide, kein; Grad, z. B.
ganz, so, ein wenig).
Expresin do espazo (Prpositionen;
Lokaladverbien).
Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
B. Es ist fnf vor halb zwlf; Zeiteinheiten, z. B. Monate; Tageszeiten, z. B. der
Vormittag; Ausdruck der Zeit [vor; frh;
spt]; Vorzeitigkeit [schon (nicht)]; Nachzeitigkeit [spter]; Aufeinanderfolge
[zuerst; dann]; Hufigkeit, z. B. oft, normalerweise).
Expresin do modo (Modaladverbien, z. B.
gern).

Francs
Relacins temporais (dabord, ensuite,
puis, finalement, il y a).
Exclamacin (quel + nom !, dsol !) ;
interxeccin (si! Bravo !).
Negacin (pas de, rien, introduccin de la
negacin en tempos compostos).
Interrogacin (inversin (V + Suj.); rponses (si, pron. tonique + oui/non,) ; pronomes interrogativos (p. ex. lequel, laquelle,
etc.).
Expresin do tempo: presente; presente
progresivo (tre en train de); pasado (pass compos avec avoir et tre sans accords); futuro (futur proche). Introducin do
condicional (frmula de cortesa: je voudrais).
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples); habitual (frases simples + Adv.
(ex: dhabitude); incoativo (aller + Inf.) ;
terminativo (venir de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(phrases dclaratives); capacidade (savoir); posibilliade/probabilidade (probablement); necesidade (avoir besoin de + infinitif); obriga/prohibicin (il faut, verbe devoir, imperativo; cest qui de? cest
+pron. tonique/nom+ de + Inf.); permiso
(pouvoir, demander); intencin/desexo (je
voudrais); cortesa.
Expresin expresin da existencia (il y a, il
ny a pas); a entidade (p. ex. articles contracts, noms composs, pronoms rflchis, adjectifs dmonstratifs); proposicins
adxectivais (qui/que); a posesin (adxectivos posesivos dun e de varios propietarios);a cualidade (formacin regular e irregular dos adxectivos).
Expresin da cantidade: (plurais irregulares; nmeros cardinais ata 4 cifras; nmeros ordinais ata dos cifras; articles partitifs). Adverbios de cantidade e medidas
(un (tout petit) peu, trop, (beaucoup) trop,
pas assez, absolument + Adj., une bote,
un paquet, un kilo); o grao.
Expresin do espazo (prpositions et
adverbes de lieu (sur, sous,), position,
distance, mouvement, direction, provenan-

Ingls

quickly, faster (than); the fastest); resultado (so); condicin (if; unless).
Relacins temporais (as soon as; while).
Afirmacin (affirmative sentences; tags)
Exclamacin (What + Adj. +) noun, e. g.
What a wonderful trip!; How + Adj., e. g.
How amazing!; exclamatory sentences and
phrases, e. g. Well, that is a surprise! Fine!
Great! Terrific!).
Negacin (negative sentences with not,
never, non (Noun, e. g. never mind, not to
worry), nobody, nothing; negative tags).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; What is this for?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; present perfect); presente
(present simple and continuous); futuro
(going to; will; present simple and continuous + Adv.).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple/perfect; and future continuous); habitual (simple tenses (+ Adv., e. g. usually);
used to); incoativo (start ing); terminativo
(stop ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (can;
be able); posibilidade/probabilidade (may;
might; perhaps); necesidade (must; need;
have (got) to); obriga (have (got) to; must;
imperative); permiso (could; allow); intencin (present continuous).
Expresin da existencia (e. g. there will
be/has been); a entidade
(count/uncount/collective/compound
nouns; pronouns (relative, reflexive/emphatic); determiners); a calidade (e.
g. good at maths; rather tired).
Expresin da cantidade (singular/plural;
cardinal and ordinal numerals. Quantity: e.
g. all (the), most, both, none. Degree: e. g.
really; quite; so; a little).
Expresin do espazo (prepositions and
adverbs of location, position, distance, motion, direction, origin and arrangement).
Expresin do tempo (points (e. g. five to
(ten)); divisions (e. g. century; season),

Pxina 493 de 913

Italiano
Relacins temporais (dopo+sintagma
nominale (p.es. dopo la partita siamo ritornati a casa)), poi, mentre).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative e
proforma (p.es. anche io, anchio)).
Exclamacin (forme ellittiche: nome (p.es.
forza! coraggio!); aggettivi p.es. beato lui!);
avverbio (p.es. benissimo! certo!); interiezioni (p.es. boh, non lo so proprio!)).
Negacin (frasi dichiarative negative con
non (mai), nessuno/nessuna) e proforma
(p.es. no, neanchio).
Interrogacin (totali (p.es. Gina ha fatto
lesame?; c Andrea?; parziali introdotte
da avv., pronomi e aggettivi interrogativi
(p.es. cosa hai fatto di bello oggi?; che
vestito preferisci?).
Expresin do tempo (presente (presente:verbi irregolari pi frequenti (p.es. dire,
potere, sapere, uscire)); pasado (imperfetto; perfetto composto: essere vs. avere
rinforzo-, participi irregolari pi frequenti
(p.es. fatto, preso, visto)) e do aspecto
(puntual (tempi semplici); durativo (presente e imperfetto; perfetto composto (+Avv.);
perifrasi stare + gerundio); habitual (tempi
semplici e perfetto composto (+Avv.); terminativo (perfetto composto (+Avv.).
Expresin da modalidade (factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
capacidade ( sapere +Inf.)); posibilidade
(potere + Inf.; forse; dovere +Inf.); necesidade (avere bisogno di + N / Inf); obriga
(imperativo informale); permiso (imperativo
informale; potere+Inf. semplice); intencin
(imperfetto e condizionale semplice di verbi volitivi + N / infinito; avere voglia di + Inf;
andare di + Inf. (p.es. ti va di andare al
cinema?)).
Expresin da existencia (p.es.
cera/cerano); a entidade (nomi comuni /
propri / contabili / massa; pronomi (relativi,
riflessivi, tonici; c locativo; ne partitivi; accordo (p.es. gli occhiali da sole li hai presi?; quante pagine hai letto? Ne ho lette
nove); determinanti (dimostrativi quello-);
a calidade (p.es. tutto, troppo, tanto). Genere: desinenze di nomi e aggettivi (p.es

Portugus

comparao (mais/menos/ to +
Adj./Adv.+ (do) que/ como /quanto; maior /
mais pequeno...; superlativo absoluto (ssimo, -limo); resultado (assim, por isso);
condio (se, sem); discurso indireto (informaes, oferecimientos oferecimentos,
sugestes e ordens).
Relacins temporais (em seguida, logo,
enquanto).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; proforma (p.e eu tambm; certamente).
Exclamacin (formas elpticas: Que (+ S) +
Adj., p. e. Que dia lindo!; Que gentil!); sentenas e sintagmas exclama tivos, p.e.
Puxa, este Cd PC est muito caro! Est
bom!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; nada, nemhum nenhum (a), ningum; proforma (p.e. eu tampouco)).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. Quem fez ou qu isso?);
interrogativas tags (p.e. Queres ir ao cinema, no queres?); interrogativas eco).
Expresin do tempo: pasado (pretrito
imperfeito, perfeito simples e perfeito composto); presente (presente); futuro (presente do indicativo + Adv.; futuro simples;
haver-de )..
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro simples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito
composto do indicativo; continuar + Ger.;
estar a + Inf.); habitual (tempos simples (+
Adv.), p.e. Non No vero est calor); incoativo (comear a + Inf.); itera- tivas (pretrito imperfeito do indicativo; prefixo re-,
p.e. reler); terminativo (pretrito perfeito
simple simples e composto; acabar de +
Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade ( capaz
de + Inf.; saber); posibilidade/probabilidade (poder; dever; ser possvel / impossvel + Inf.; talvez); necesidade

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

ce (venir + contraction de), destination

(aller + contraction ).
Expresin do tempo: puntual (demain
matin, jeudi soir ; divisions ( en (anne));indicacins de tempo (demain, hier);
duracin (dejusqu, en ce moment);
anterioridade (il y aque, a faitque);
posterioridade (aprs); secuenciacin (
partir de, finalement);
simultaneidade (au moment o, en mme
temps); frecuencia (dhabitude,
une/deux/ fois par).
Expresin do modo (Adv. de manire en
ment).

and indications (ago; early; late) of estafe;

duration (fromto; during; until; since);
anteriority (already; (not) yet); posteriority
(afterwards; later); sequence (first, next,
last); simultaneousness (while, as); frequency (e. g. often, usually).
Expresin do modo (Adv. and phrases of
manner, e. g. easily; by post).

principe-principessa, egoista).
Expresin da cantidade (singolare
/plurale, nomi difettivi al plurale (p.es. le
bretelle, gli occhiali) e al singolare (p.es. la
pazienza, il coraggio), genere diverso a
seconda del numero (p.es. luovo-le uova,il
braccio-le braccia), misure (p.es etto), collettivi (p.es. doppio, coppia). Quantit:
p.es. ogni + nome (p.es ogni cittadino);
grado: p.es. tutto sorridente, troppo costoso.
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi
ed espressioni che indicano luogo (p.es da
Gianni), posizione (p.es davanti a), distanza (p.es. lontano da), movimento (p.es. ho
passeggiato per il centro storico), direzione
(p.es. il treno per Milano).
Expresin do tempo (lora (p.es. a mezzanotte, a mezzogiorno); divisione (p.es. la
sera, destate) e collocazione nel tempo
(p.es. due mesi fa, la settimana scorsa,
stamattina); durata (p.es fino a); anteriorit
( p.es. il giorno prima, ieri); posteriorit
(p.es.poi, il giorno dopo); contemporaneit
(p.es. mentre); sequenza (p.es. prima .. poi
... dopo...); intermittenza (p.es. ogni tanto);
frequenza (p.es. spesso, il sabato).
Expresin do modo (avverbi ed espressioni di modo: p.es insieme).

Portugus

(ser preciso / necessrio + Inf.); obrigacin

(ter que /de, dever; imperativo); permiso
(poder + Inf.; ser possvel/permitido + Inf.);
prohibicin (imperativou imperativo negativo); intencin (pretrito imperfeito gostar
de + Inf.; pensar + Inf.; querer de /ter de +
Inf.).
Expresin da existencia (p.e. estar, haver/ter); a entidade (substantivos contveis
/massivos /coletivos /compostos; pronomes (relativos, reflexivos tonos/tnicos
tnicos); determinantes); a calidade (ssimo, -limo; muito raro; melhor).
Expresin da cantidade (Singular/Plural;
Numerais cardinais e ordinais. Quantidade: p.e. todo (a), maioria, ambos, nenhum(a). Grau: p.e. muito; to; um pouco).
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, direco,direo , origem, e
acomodao).
Expresin do tempo (expresses, preposies e locues de tempo (moumento
momento pontual (p. e. so quinze para as
trs; em 1999), divises (p. e. sculo; estao) e indicaes (p. e. atrs, cedo, tarde) de tempo; durao (p. e. de/desde...a;
durante); anterioridade (ainda; ontem);
posterioridade (depois, logo, prxima segunda-feira); sequncia (primeiro, depois,
finalmente); simultaneidade (ao mesmo
tempo); frequncia (p. e. geralmente;
usualmente).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo,
p.e. devagar, pior).

3 de ESO
Primeira Lingua Estranxeira. 3 ESO.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
Bloque 1. Comprensin de textos orais

Pxina 494 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Primeira Lingua Estranxeira. 3 ESO.

Obxectivos

b
c
d
e
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B1.1. Estratexias de comprensin:

Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de
tarefa e tema.
Identificacin do tipo textual, adaptando a comprensin ao mesmo.
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
informacin esencial, puntos principais, detalles relevantes).
Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir da comprensin de elementos significativos, lingsticos e paralingsticos.
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
de novos elementos.
Adaptacin da escoita sa finalidade (global e/ou
especfica).
Inferencia do significado probable das palabras ou
frases que descoece.
B1.2. Tolerancia da comprensin parcial ou vaga
nunha situacin comunicativa.
B1.3. Perseveranza no logro da comprensin oral,
reescoitando o texto gravado ou solicitando repeticin
ou reformulacins do dito.

B1.1. Coecer e saber aplicar as estratexias mis

adecuadas para a comprensin do sentido xeral, a
informacin esencial, os puntos e ideas principais ou
os detalles relevantes do texto.
B1.2. Identificar informacin xeral e especfica relevante de textos sinxelos emitidos cara a cara ou por
medios audiovisuais sobre temas concretos e coecidos (informacin bsica sobre algunha materia do
currculo, temas do seu interese ou ocupacionais propios da sa idade e nivel escolar), pronunciadas con
lentitude e claridade.
B1.3. Comprender os puntos principais e informacin
especfica en mensaxes e anuncios pblicos breves,
claros e sinxelos, que contean instrucins, indicacins ou outra informacin, sempre que as condicins
acsticas sexan boas e o son non estea distorsionado.
B1.4. Identificar a informacin esencial, os puntos
principais e os detalles mis relevantes en textos orais
breves ou de lonxitude media, claramente estruturados, e transmitidos de viva voz ou por medios tcnicos
e articulados a unha velocidade media, nun rexistro
formal, informal ou neutro, e que versen sobre asuntos
cotins en situacins habituais ou sobre temas xerais
ou do propio campo de interese nos mbitos persoal,
pblico, educativo e ocupacional, sempre que as condicins acsticas non distorsionen a mensaxe e que
se poida volver escoitar o dito.
B1.5. . Comprender o sentido xeral e a informacin
especfica de conversacins claras e pausadas que
teen lugar na sa presenza, nas que se describan,
narren ou se dean opinins sobre temas habituais
para a sa idade e nivel escolar, sempre que poida
pedir informacin.
B1.6. Comprender preguntas e a solicitude de informacins e os cambios moi evidentes de tema en situacins comunicativas cara a cara en que se lle pregunta sobre asuntos bsicos e coecidos persoais,
educativos, ocupacionais ou do seu interese, sempre
que poida pedir que se lle repita, aclare ou elabore
algo do que se lle dixo.
B1.7. Comprender o sentido xeral e a informacin
especfica sinxela de programas de televisin, tales
como boletns meteorolxicos ou informativos, cando
os comentarios conten cun apoio de imaxes moi re-

PLEB1.1 Distingue, co apoio da imaxe, as ideas

principais e informacin relevante en presentacins
sobre temas educativos, ocupacionais ou do seu interese (p. ex. sobre un tema curricular, ou unha charla
para organizar o traballo en equipo).

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB1.2. Capta os puntos principais e detalles relevantes de indicacins, anuncios, mensaxes e comunicados breves e articulados de xeito lento e clara (p. ex.
cambio de porta de embarque nun aeroporto, informacin sobre actividades nun campamento de vern, ou
no contestador automtico dun cine), sempre que as
condicins acsticas sexan boas e o son non estea
distorsionado.

CCL
CAA
CSC
CCEC

Pxina 495 de 913

Competencias clave

PLEB1.3. Entende o esencial do que se lle di en

CCL
transaccins e xestins cotis e estruturadas (p. ex. en CAA
hoteis, tendas, albergues, restaurantes, centros de
CSC
lecer, de estudos ou traballo).
CCEC
PLEB1.4. . Identifica o sentido xeral e os puntos
principais dunha conversacin formal ou informal entre
das ou mis interlocutores que ten lugar na sa presenza, cando o tema lle resulta coecido e o discurso
est articulado con claridade, a velocidade media e
nunha variedade estndar da lingua.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB1.5. .Comprende, nunha conversa informal na

que participa, descricins, narracins, puntos de vista
e opinins sobre asuntos prcticos da vida diaria e
sobre temas do seu interese, cando se lle fala con claridade, amodo e directamente e si o interlocutor est
disposto a repetir ou reformular o dito.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB1.6. Comprende, nunha conversa formal, ou

entrevista (p. ex. en centros de estudos ou de traballo)
na que participa o que se lle pregunta sobre asuntos
persoais, educativos, ocupacionais ou do seu interese,
as como comentarios sinxelos e predicibles relacionados cos mesmos, sempre que poida pedir que se lle
repita, aclare ou elabore algo do que se lle dixo.

CCL
CAA
CSC
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira. 3 ESO.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
dundantes.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

PLEB1.7. Identifica a informacin esencial de programas de televisin sobre asuntos cotins ou do seu
interese articulados a modo e con claridade (p. ex.
noticias, documentais ou entrevistas), cando as imaxes
axudan comprensin.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB2.1. Nas actividades de aula, a maiora das

veces interacciona ou intervn na lingua estranxeira e
persevera no seu uso cunha actitude positiva, anda
que cometa erros e tea que pedir axuda ou aclaracins,manifestando interese e respecto polas achegas
dos seus compaeiros/as.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB2.2. Interacta para obter ou ofrecer bens e

servizos relativos a necesidades inmediatas e cotis,
sempre que se fale a modo e con estruturas moi sinxelas e habituais, e reacciona adecuadamente sempre
que poida solicitar, mediante preguntas sinxelas e directas, a colaboracin do interlocutor para entender e
facerse entender.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB2.3. Fai presentacins breves e ensaiadas, ben

estruturadas e con apoio visual (p. ex. transparencias
de PowerPoint), que lle permitan ilustralas con imaxes
e seguir un guin sobre aspectos concretos de temas
do seu interese ou relacionados cos seus estudos ou
ocupacin, e responde a preguntas breves e sinxelas
dos ontes sobre o contido das mesmas.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB2.4. Desenvlvese correctamente en xestins e

transaccins cotis, como son as viaxes, o aloxamento, o transporte, as compras e o lecer, seguindo normas de cortesa bsicas (sado e tratamento).

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB2.5. Participa en conversacins informais cara a

cara ou por telfono ou outros medios tcnicos, nas
que establece contacto social, intercambia informacin
e expresa opinins e puntos de vista, fai invitacins e
ofrecementos, pide e ofrece cousas, pide e d indicacins ou instrucins, ou discute os pasos que hai que
seguir para realizar unha actividade conxunta.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 2. Producin de textos orais

a
b
c
d
e
f
i
j

B2.1. Estratexias de producin:

Planificacin:
Identificacin do contexto, o destinatario e a finalidade da producin ou da interaccin.
Adecuacin do texto ao destinatario, contexto e
canle, aplicando o rexistro e a estrutura de discurso adecuados a cada caso e escollendo os
expoentes lingsticos necesarios para lograr a
intencin comunicativa.
Execucin:
Concepcin da mensaxe con claridade, distinguindo a sa idea ou ideas principais e a sa estrutura bsica.
Activacin dos coecementos previos sobre modelos e secuencias de interaccin, e elementos
lingsticos previamente asimilados e memorizados.
Expresin da mensaxe con claridade e coherencia, estruturndoa adecuadamente e axustndose, no seu caso, aos modelos e frmulas de cada
tipo de texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta da tarefa) ou a mensaxe (facer
concesins no que realmente lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Apoio e aproveitamento mximo dos coecementos previos.
Compensacin das carencias lingsticas mediante procedementos lingsticos e paralingsticos.
Lingsticos:
Modificacin de palabras de significado pa-

B2.1. Coecer e saber aplicar as estratexias mis

adecuadas para producir textos orais monolxicos ou
dialxicos breves e de estrutura simple e clara, utilizando, entre outros, procedementos como a adaptacin da mensaxe a patrns da primeira lingua ou outras, ou o uso de elementos lxicos aproximados se
non se dispn doutros mis precisos.
B2. 2. Manexar frases curtas, grupos de palabras e
frmulas para desenvolverse de xeito suficiente e
comprensible en breves intercambios en situacins
habituais e cotis, interrompendo en ocasins o discurso para buscar expresins, articular palabras menos frecuentes e reparar a comunicacin en situacins
menos comns.
B2.3. Interactuar de xeito sinxelo en intercambios
claramente estruturados, utilizando frmulas ou xestos
simples para tomar ou ceder a quenda de palabra,
anda que se dependa en grande medida da actuacin
do interlocutor.
B2.4. Participar en conversacins nas que se establece contacto social, intercmbiase informacin sobre
temas sinxelos e habituais; fanse ofrecementos ou
suxestins; danse instrucins; exprsanse sentimentos, opinins, acordo e desacordo; sempre que de
cando en vez lle repitan ou lle volvan a formular o que
din.
B2.5. Participar en conversas bsicas sobre temas
predicibles, e con propsitos comunicativos propios
da sa idade (invitar, ofrecer axuda, propoer, reaccionar perante invitacins e propostas) e expresar
sentimentos e opinins de forma bsica.
B2.6. Participar de forma sinxela nunha entrevista
persoal na que d informacin, reacciona ante comentarios ou expresa ideas sobre cuestins habituais,
sempre que poida pedir de cando en vez que lle acla-

Pxina 496 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 3 ESO.

Obxectivos

Contidos
recido.
Definicin ou parfrase dun termo ou expresin.
Peticin de axuda ou clarificacin.
Paralingsticos:
Sinalacin de obxectos, uso de decticos
ou realizacin de accins que aclaran o
significado.
Usar elementos cuasi-lxicos (humm,
puah) de valor comunicativo.
Usar os elementos prosdicos (pausas,
ritmo, entoacin) como substitutos dos
marcadores discursivos para indicarlle ao
destinatario-onte as partes do discurso
que deben ser co-interpretadas.
B2.2. Rutinas ou modelos de interaccin bsicos
segundo o tipo de situacin de comunicacin propia da
sa idade e nivel escolar.
B2.3. Uso da quenda de palabra: con indicadores
bsicos e mis habituais de se quere falar, e de recoecemento do desexo de falar dos demais
B2.4. Actitude de respecto cara a si mesmo/a e cara
aos demais para comprender e facerse comprender.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

ren ou repitan o dito.

Competencias clave

PLEB2.6. Toma parte nunha conversacin formal,

reunin ou entrevista de carcter acadmico ou ocupacional (p. ex. para realizar un curso de vern, ou
integrarse nun grupo de voluntariado),intercambiando
informacin suficiente, expresando as sas ideas sobre temas habituais, dando a sa opinin sobre problemas prcticos cando se lle pregunta directamente, e
reaccionando de forma sinxela ante comentarios,
sempre que poida pedir que se lle repitan os puntos
clave se o necesita.

CCL
CAA
CSC
CCEC

B3.1. Estratexias de comprensin:

B3.1. Coecer e saber aplicar as estratexias mis
PLEB3.1. Identifica, con axuda da imaxe, instrucins
adecuadas (identificacin do tema dun texto coa axude funcionamento e manexo de aparellos electrnicos
Mobilizacin de informacin previa sobre o tipo de
da de elementos textuais e non textuais, uso dos coou de mquinas, as como instrucins para a realizatarefa e tema.
ecementos
previos
sobre
o
tema,
inferencia
de
signicin de actividades e normas de seguridade (p. ex.
Identificacin do tipo de lectura demandado pola
ficados polo contexto, por comparacin de palabras ou
nun centro escolar, un lugar pblico ou unha zona de
tarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensifrases similaresnas linguas que xa coece) para a
lecer).
va ou extensiva)
comprensin do sentido xeral, a informacin esencial,
Identificacin do tipo textual (narrativo, descritivo,
os puntos e ideas principais ou os detalles relevantes
argumentativo, explicativo), adaptando a comprendo texto.
PLEB3.2. Entende os puntos principais de anuncios e
sin ao mesmo.
material publicitario de revistas ou Internet formulados
B3.2. Comprender, en notas persoais e anuncios
Distincin de tipos de comprensin necesarios para
de xeito simple e claro, e relacionados con asuntos do
pblicos, mensaxes breves que contean informacin,
a realizacin da tarefa (sentido xeral, informacin
seu interese, nos mbitos persoal, acadmico e ocuinstrucins e indicacins bsicas relacionadas con
esencial, puntos principais).
pacional.
actividades e situacins da vida coti.
Formulacin de hiptese sobre contido e contexto. B3.3. Identificar a informacin esencial, os puntos
Inferencia e formulacin de hiptese sobre signifimis relevantes e detalles importantes en textos, tanto
cados a partir da comprensin de elementos signien formato impreso como en soporte dixital, breves e PLEB3.3. Capta as ideas principais de textos xornalsticos breves en calquera soporte si os nmeros, os
ficativos, lingsticos e paratextuais.
ben estruturados, escritos nun rexistro formal, informal
nomes, as ilustracins e os ttulos vehiculan gran parte
ou neutro, que traten de asuntos cotins, de temas de
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 3. Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
i
j

Pxina 497 de 913

CCL
CAA
CSC

Primeira Lingua Estranxeira. 3 ESO.

Obxectivos

Contidos
de novos elementos.
B3.2. Uso de tcnicas como subliar ou tomar notas
para lograr unha mellor comprensin do contido e da
estrutura do texto.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

interese ou relevantes para os propios estudos e ocuda mensaxe.

pacins, e que contean estruturas sinxelas e un lxico bsico de uso comn e habitual.
B3.4. Comprender correspondencia persoal breve e
PLEB3.4. Entende informacin especfica esencial en
sinxela na que se describen persoas, obxectos e lugapxinas web e outros materiais de referencia ou conres; se narran acontecementos sinxelos e se expresan
sulta claramente estruturados sobre temas relativos a
sentimentos, desexos e opinins sobre temas xerais,
materias acadmicas, asuntos ocupacionais, ou do
coecidos ou do seu interese.
seu interese (p. ex. sobre un tema curricular, un programa informtico, unha cidade, un deporte ou o me B3.5. Comprender correspondencia formal breve
dio ambiente), sempre que poida reler as seccins
sobre cuestins prcticas relativas aos seus intereses
difciles.
nos mbitos propios da sa idade e nivel escolar.
B3.6. Ler con certa autonoma textos adaptados de
PLEB3.5. Comprende correspondencia persoal en
certa lonxitude axeitados idade, intereses e nivel
calquera formato na que se fala dun mesmo; se desescolar, seguindo a lia argumental, o carcter bsico
criben persoas, obxectos e lugares; se narran acontedos personaxes e as sas relacins.
cementos pasados, presentes e futuros, reais ou imaxinarios, e se expresan sentimentos, desexos e opinins sobre temas xerais, coecidos ou do seu interese.

Competencias clave
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB3.6. Entende o esencial de correspondencia

formal na que se lle informa sobre asuntos do seu interese no contexto persoal, educativo ou ocupacional (p.
ex. sobre un curso de idiomas ou unha compra por
Internet).

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB3.7. Comprende o esencial (p. ex. en lecturas

para a mocidade) de historias de ficcin breves e ben
estruturadas e faise unha idea do carcter dos distintos personaxes, as sas relacins e do argumento.

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 4. Producin de textos orais: expresin e interaccin

a
b
c
d
e
f
i
j

B4.1. Estratexias de producin:

rr
Planificacin
Mobilizacin e coordinacin das propias competencias xerais e comunicativas co fin de realizar eficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre o tema, que se pode ou se quere dicir, etc.).
Localizacin e uso adecuado de recursos lingsticos ou temticos (uso dun dicionario ou gramtica,
obtencin de axuda, etc.).

B4.1. Escribir, en papel ou en soporte electrnico,

PLEB4.1. Escribe correspondencia formal bsica e
textos breves, sinxelos e de estrutura clara sobre tebreve, dirixida a institucins pblicas ou privadas ou
mas cotis ou de interese persoal, nun rexistro formal,
entidades comerciais, solicitando ou dando a informaneutro ou informal, utilizando adecuadamente os recin requirida de xeito sinxelo e observando as concursos bsicos de cohesin, as convencins ortogrfivencins formais e normas de cortesa bsicas deste
cas bsicas e os signos de puntuacin mis comns,
tipo de textos.
cun control razoable de expresins e estruturas sinxelas e un lxico de uso frecuente.
PLEB4.2. Escribe informes moi breves en formato
convencional con informacin sinxela e relevante so B4.2. Coecer e aplicar estratexias adecuadas para
bre feitos habituais e os motivos de certas accins, nos
elaborar textos escritos breves e de estrutura simple,
mbitos acadmico e ocupacional, describindo de xeito
p. ex. copiando formatos, frmulas e modelos convensinxelo situacins, persoas, obxectos e lugares e sina-

Pxina 498 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 3 ESO.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Execucin
cionais propios de cada tipo de texto.
B4.3. Empregar para comunicarse mecanismos
Elaboracin dun borrador.
sinxelos de cohesin textual axustados ao contexto e
Estruturacin do contido do texto.
intencin comunicativa (repeticin lxica, elipse,
Organizacin do texto en pargrafos abordando en
dexe persoal, espacial e temporal, xustaposicin, e
cada un unha idea principal do texto e conformaconectores e marcadores discursivos frecuentes).
cin, en grupo, do significado ou idea global deste.
B4.4. Escribir, en soporte papel ou nas redes sociais,
Expresin da mensaxe con claridade axustndose
textos sinxelos e breves (notas, cartas persoais, posaos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
tais, felicitacins, etc) sinxelos e breves, que contean
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin mis
informacin persoal ou relativa a vida coti, de primeimodesta) ou da mensaxe (facer concesins no que
ra necesidade ou do seu interese, a partir de modelos
realmente gustaralle expresar), tras valorar as difiprevios, usando as frmulas bsicas de sado e descultades e os recursos dispoibles.
pedida propias do soporte utilizado, adaptando a pre Apoio e aproveitamento mximo dos coecementos
sentacin ao tipo de texto e usando frases e oracins
previos (utilizar linguaxe prefabricada, etc.).
ben estruturadas e cunha orde lxica.
Revisin
B4.5. Presentar os textos escritos de xeito coidado
(con atencin s marxes, riscados, lias dereitas, letra
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
clara, letras maisculas e minsculas cando corres Atencin s convencins ortogrficas e signos de
ponda, ou separacin de palabras ao final de lia,
puntuacin.
etc) en soporte papel e dixital, adecuados propsito
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza,
comunicativo e valorando a importancia da presentatamao da letra).
cin nas comunicacins escritas.
Reescritura definitiva.
B4.2. Caractersticas textuais
Uso de recursos bsicos para elaborar textos con
coherencia, cohesin e adecuacin propios do seu
nivel escolar.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

lando os principais acontecementos de forma esquemtica.

PLEB4.3. Completa un cuestionario sinxelo con

informacin persoal e relativa sa formacin, ocupacin, intereses ou afeccins (por ex. para subscribirse
a unha publicacin dixital, matricularse nun taller, ou
asociarse a un club deportivo).

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB4.4. Escribe notas e mensaxes (mensaxera

instantnea, chats, etc) nos que se fan breves comentarios ou se dan instrucins e indicacins relacionadas
con actividades e situacins da vida coti e do seu
interese.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB4.5. Escribe notas, anuncios e mensaxes breves

nas redes sociais relacionados con actividades e situacins da vida coti, do seu interese persoal ou
sobre temas de actualidade, respectando as convencins e normas de cortesa e da netiqueta.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB4.6. Escribe correspondencia persoal na que se

establece e mantn o contacto social (p. ex. con amigos noutros pases), se intercambia informacin, se
describen en termos sinxelos sucesos importantes e
experiencias persoais (p. ex. a participacin nunha
competicin); se dan instrucins, se fan e aceptan
ofrecementos e suxestins (p. ex. canclase, confirma
ou modifica unha invitacin ou uns plans), e se expresan opinins de xeito sinxelo.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB4.7. Fai unha presentacin coidada dos textos

escritos, en soporte papel e dixital, utilizando correctamente as convencins ortogrficas e os signos de
puntuacin.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 5. Coecemento da lingua e consciencia plurilinge e intercultural

a

B5. 1 Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoa-

B5.1 Pronunciar e entoar de xeito claro e intelixible,

PLEB5.1. Desenvlvese na maiora das actividades
anda que resulte evidente o acento estranxeiro, ou se
de aula facendo un esforzo por utilizar a lingua estrai-

Pxina 499 de 913

CCL

Primeira Lingua Estranxeira. 3 ESO.

Obxectivos

b
c
d
e
f
i
j

Contidos
cin
Sons e fonemas voclicos.
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupacins.
Procesos fonolxicos bsicos.
Acento dos elementos lxicos illados e no sintagma
e na oracin.
B5.2 Patrns grficos e convencins ortogrficas
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.
Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: coma, punto e coma, puntos suspensivos, parnteses
e comias.
B5.3. Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
Recoecemento e uso de convencins sociais,
normas de cortesa e de rexistros mis habituais; e
da linguaxe non verbal habitual propia da cultura estranxeira.
Achegamento a aspectos culturais visibles prximos
ao seus intereses (msica, traballo, lecer, deportes,
producin escrita, lugares, poboacin), e a costumes, valores, e actitudes mis evidentes relacionados con aspectos e contextos propios da sa idade a travs de producins multimedia e de manifestacins artsticas dos pases onde se fala a lingua
estranxeira.
Identificacin dalgunhas similitudes e diferenzas
significativas nos costumes cotins e uso das formas bsicas de relacin social entre os pases onde
se fala a lingua estranxeira e o noso.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura diferente propia.
B5.4 Plurilingsmo
Recoecemento da realidade multilinge da propia
contorna.
Recurso aos coecementos sintctico-discursivos
da propia lingua para mellorar a aprendizaxe da lingua estranxeira e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou cultu-

Criterios de avaliacin

cometan erros de pronunciacin, sempre que non interrompan a comunicacin, polos que os interlocutores
tean que solicitar repeticins de cando en vez.
B5.2. Valorar as linguas como medio para comunicarse e relacionarse con compaeiros e compaeiras
doutros pases, como recurso de acceso informacin,e como instrumento de enriquecemento persoal
ao coecer culturas e maneiras de vivir diferentes.
B5.3. Producir textos escritos sen faltas de ortografa
significativas en palabras e expresins habituais propias do nivel.
B5.4. Coecer e utilizar para a comprensin e a
producin do texto oral monolxico ou dialxico, e
escrito os aspectos socioculturais e sociolingsticos
relativos vida coti (hbitos de estudo e de traballo,
actividades de lecer), estruturas sociais, condicins de
vida (contorna, estrutura social), relacins interpersoais (entre homes e mulleres, no traballo, no centro
educativo, nas institucins), comportamento (xestos,
expresins faciais, uso da voz, contacto visual), e
convencins sociais (costumes, tradicins) actuando
coa debida propiedade e respectando as normas de
cortesa mis importantes nos contextos respectivos
B5.5. Na propia lingua, identificar diferenzas e semellanzas nos aspectos culturais visibles dos pases onde se fala a lingua estranxeira e da propia cultura,
coas diversas culturas, se o caso, do resto do alumnado amosando curiosidade e respecto perante as
diferenzas.
B5.6. Distinguir, e aplicar comprensin e producin
do texto, a funcin ou funcins comunicativas mis
relevantes do texto e un repertorio dos seus expoentes mis comns e de uso mis frecuente na comunicacin oral e escrita, as como os seus significados
asociados (p. ex. estrutura interrogativa para facer
unha suxestin), e patrns discursivos de uso frecuente relativos organizacin textual (introducin do tema, desenvolvemento e cambio temtico, e pechadura
textual).
B5.7. Utilizar os coecementos e experiencias lingsticas adquiridos en todas as linguas que coece para
establecer similitudes e diferenzas coa nova lingua e
desenvolver unha competencia comunicativa plurilinge, e apreciar a riqueza persoal e social que aporta

Pxina 500 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ra, cunha pronunciacin clara, aceptable e comprensi- CAA

ble dos esquemas fnicos e fonolxicos bsicos, anda CSC
que tea que repetir algunha vez por solicitude dos
CCEC
interlocutores e pide axuda aos compaeiros e aclaracins cando non progresa a comunicacin.
PLEB5.2. Na redaccin de traballos e outros textos
aplica, de maneira adecuada para facerse comprensible case sempre, os signos de puntuacin elementais
e as regras ortogrficas bsicas.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.3. Utiliza as convencins mis habituais propias da lingua estranxeira no desenvolvemento do proceso comunicativo (sados, rutinas para iniciar ou
manter a quenda de palabra, frmulas orais breves
para manter a atencin , facer preguntas por preferencias, expresar opinins...) en rexistro estndar.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.4. Na propia lingua, identifica aspectos socioculturais bsicos e visibles dos pases nos que se fala
a lingua estranxeira, analizndoos comparativamente
coas diversas culturas, se o caso, do resto do alumnado, evitando estereotipos e valoracins etnocntricas.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.5. Identifica e utiliza os expoentes mis

comns propios do seu nivel para realizar as funcins
comunicativas , as como os patrns discursivos de
uso mis frecuente para o propsito comunicativo.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.6. Domina as estruturas morfosintcticas e

discursivas mis habituais para comprender e expresar en rexistros estndar intencins e significados mediante as funcins comunicativas propias do seu nivel
e reflexiona sobre a utilidade do coecemento adquirido noutras linguas para comprender e elaborar textos
na lingua meta.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.7. Utiliza un vocabulario oral e escrito bsico e

suficiente para comprender e elaborar textos sinxelos
en rexistro estndar propios do seu nivel educativo, e
comprende e utiliza estratexias de comunicacin e de
redundancia do significado (imaxes, elementos paralingsticos, cuasi-lingsticos e paratextuais).

CCL
CAA
CSC
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira. 3 ESO.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

rais, e valorando positivamente as competencias

ser unha persoa plurilinge.
que pose como persoa plurilinge.
B5.8.Recoecer e utilizar lxico oral e escrito de uso
comn relativo a asuntos cotins e a temas xerais ou
B5.5. Funcins comunicativas:
relacionados cos propios intereses, estudos e ocupa Iniciacin e mantemento de relacins persoais e
cins.Inferir do contexto e do cotexto, con apoio visociais.
sual, os significados de palabras e expresins de uso
Descricin de calidades fsicas e abstractas de permenos frecuente ou mis especfico , e comunicar
soas, obxectos, lugares e actividades.
informacin, opinins e puntos de vista breves, sim Narracin de acontecementos pasados puntuais e
ples e directos en situacins habituais e cotis, anda
habituais, descricin de estados e situacins preque en situacins menos correntes haxa que adaptar
sentes, e expresin de sucesos futuros.
a mensaxe.
Peticin e ofrecemento de informacin, indicacins, B5.9. Reformular o sentido dun texto, resumndoo ou
opinins e puntos de vista, consellos, advertencias
reformulndoo, na propia lingua, explicandoo a un
e avisos.
interlocutor prximo, que descoece a lingua estran Expresin do coecemento, a certeza, a dbida e a
xeira, coa finalidade de facer o texto comprensible e
conxectura.
garantir a relacin fluda entre falantes e culturas.
Expresin da vontade, a intencin, a decisin, a
B5.10. Participar en proxectos (elaboracin de matepromesa, a orde, a autorizacin e a prohibicin.
riais multimedia, folletos, carteis... recensin de libros
e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas,
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, a
tanto curriculares como outras presentes no centro, e
simpata, a satisfaccin, a esperanza, a confianza, a
relacionados cos Elementos Transversais, evitando
sorpresa, e os seus contrarios.
estereotipos lingsticos ou culturais.
Formulacin de suxestins, desexos, condicins e
hipteses.
Establecemento e mantemento da comunicacin e
organizacin do discurso.
B5.6. Lxico oral e escrito de uso comn (recepcin)
relativo a identificacin persoal; vivenda, fogar e contorna; actividades da vida diaria; familia e amigos; traballo e ocupacins; tempo libre, lecer e deporte; viaxes
e vacacins; sade e coidados fsicos; educacin e
estudo; compras e actividades comerciais; alimentacin e restauracin; transporte; lingua e comunicacin;
medio ambiente, clima e contorna natural; e Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin.
Expresins fixas, enunciados fraseolxicos, sados,
despedidas, preguntas por preferencias, expresin
de opinins- e lxico sobre temas relacionados con
contidos sinxelos doutras reas do currculo.
B5.7. Rutinas ou modelos de interaccin bsicos e
habituais segundo o tipo de situacin de comunicacin,
propia da sa idade e nivel ou modelos de interaccin
bsicos e habituais segundo o tipo de situacin de comunicacin, propia da sa idade e nivel.
B5.8. Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma.

Pxina 501 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

PLEB5.8. Explica o sentido dun texto, resumndoo ou

reformulndoo, na propia lingua, para un interlocutor
prximo, real ou simulado, que descoece a lingua
estranxeira, coa finalidade de facer o texto comprensible e garantir a relacin fluda entre falantes e culturas,
amosando respecto perante as diferenzas.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.9 Participa en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos
Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como persoa plurilinge.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin (und; auch); disxuncin (oder); oposicin (aber); causa (denn/weil; wegen);
finalidade (um zu + Infinitiv; damit); comparacin (so / nicht so + Adjektiv + wie;
schneller als; der schnellste); resultado
(deshalb); condicin (wenn; sofern); estilo
indirecto (Redewiedergabe; Vorschlge;
Aufforderungen; Befehle).
Relacins temporais (als; whrend).
Afirmacin (affirmative Aussagestze;
affirmative Zeichen).
Exclamacin (Was fr ein + [Adjektiv +]
Nomen, z. B. Was fr ein schner Tag!;
Wie + Adjektiv, z. B. Wie schn!; Ausrufestze, z. B. Das ist ja hervorragend!
Schn! Prima!).
Negacin (negative Stze mit nicht, nie,
nicht + Adjektiv, niemand, nichts; negative Zeichen).
Interrogacin (W-Fragen, z. B. Wofr ist
das gut?; Ja/Nein-Fragen; Zeichen).
Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt; Plusquamperfekt); presente
(Prsens); futuro (werden + Infinitiv;
Prsens + Adverb).
Expresin do aspecto: puntual (Perfekt;
Plusquamperfekt; Futur II); durativo
(Prsens; Prteritum; Futur I); habitual
(Prsens/Prteritum + Adverb [z. B. normalerweise]; pflegen zu); incoativo (beginnen zu + Infinitiv); terminativo (aufhren zu + Infinitiv).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (mgen;
fhig sein); posibilidade/probabilidade
(knnen; drfen; vielleicht); necesidade
(mssen; haben zu); obriga (mssen;
sollen; Imperativ); permiso (drfen; lassen); intencin (Prsens).
Expresin da existencia (z. B. es wird
geben, es gab); da entidade (zhlbare
und nicht zhlbare Sammelbezeichnungen; zusammengesetzte Nomen; Pronomen [Relativ-, Reflexiv- und Determina-

Expresin de relacins lxicas: conxuncin (nini); disxuncin (ou bien); oposicin (or, par contre); causa (puisque,
car); finalidade (afin de, dans le but de +
Inf.); comparacin (plus/moins que); consecuencia (donc, alors); explicativas (ainsi, car).
Relacins temporais (de , de
jusqu, dans, il y a, en, puis, finalement,
tout de suite, enfin, pendant, pendant que
+ Indic.).
Exclamacin (Oh l l! On y va!
Quel+nom !); locutions adverbiales (Tout
fait ! Bien sr !)
Negacin (neaucun, nejamais, ne
rien, ne que, ne personne).
Interrogacin (que, quoi; inversin (V +
Suj.); rponses (si, pron. tonique +
oui/non, pron. tonique + aussi/non plus),
moi non, moi non plus).
Expresin do tempo: presente (verbos
irregulares); pasado (pass compos :
participes passs avec les accords); futuro (futur proche, futur simple). Introducin
do condicional (frmula de cortesa: je
voudrais).
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples); habitual (frases simples + Adv.
(ex: toujours, jamais, dhabitude); incoativo (commencer + Inf.);terminativo (terminer de, venir de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(phrases dclaratives); capacidade (tre
capable de); posibilliade/probabilidade (il
est probable que, probablement); necesidade (il faut); obriga/prohibicin (il faut,
verbe devoir, imperativo; cest qui
de? cest +pron. tonique/nom+ de +
Inf.); permiso (pouvoir, demander, donner
la permission qqun de faire qqch); intencin/desexo (penser/esprer + Inf.) ;
cortesa.
Expresin expresin da existencia (os
presentativos); a entidade (articles, noms
composs, pronoms rflchis, adjectifs

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(and, too, also); disxuncin (or); oposicin (but);
causa (because (of); due to); finalidade (to +
infinitive; for); comparacin (as/not so +Adj.+ as;
more comfortable/ quickly, faster (than); the fastest); resultado (so); condicin (if; unless).
Relacins temporais (as soon as; while).
Afirmacin (affirmative sentences; tags)
Exclamacin (What + (Adj. +) noun, e. g. What a
wonderful holiday!; How + Adj., e. g. How interesting!; exclamatory sentences and phrases, e.
g. Well, that is a surprise! Fine! Great!).
Negacin (negative sentences with not, never,
non (Noun, e. g. no problem), nobody, nothing;
negative tags).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions;
What is this for?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple and
continuous; present perfect; past perfect); presente (present simple and continuous); futuro
(going to; will; present simple and continuous +
Adv.).
Expresin do aspecto: puntual (simple tenses);
durativo (present and past simple/perfect; and
future continuous); habitual (simple tenses (+
Adv., e. g. usually); used to); incoativo (start
ing); terminativo (stop ing).
Expresin da modalidade: factualidade (declarative sentences); capacidade (can; be able); posibilidade/probabilidade (may; might; perhaps);
necesidade (must; need; have (got) to); obriga
(have (got) to; must; imperative); permiso
(could; allow); intencin (present continuous).
Expresin da existencia (e. g. there will be/has
been); a entidade
(count/uncount/collective/compound nouns;
pronouns (relative, reflexive/emphatic); determiners); a calidade (e. g. good at maths; rather
tired).
Expresin da cantidade (singular/plural; cardinal
and ordinal numerals. Quantity: e. g. all (the),
most, both, none. Degree: e. g. really; quite; so;
a little).
Expresin do espazo (prepositions and adverbs

Expresin de relacins lxicas: conxuncin((e) anche, (e) neanche, n); disxuncin (o); oposicin (ma, invece (di)); causa (perch); finalidade (per/a + Inf.);
condicin (se); comparacin (pi / meno
(di); come; il pi / il meno ...(di); resultado
(allora, cos); estilo indirecto (informazione riferita, consigli, ordini, offerte).
Relacins temporais (quando, prima,
dopo, poi, mentre).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative;
proforma (p.es. anche io; credo/penso di
s).
Exclamacin (forme ellittiche: nome (p.es.
(che) peccato!); avverbio (p.es. bene!);
interiezioni (p.es. ah! eri tu; oh, che bello!)).
Negacin (proforma (p.es. no, neanchio,
(per) niente, credo di no); frasi dichiarative negative con non (mai), (per) niente,
nessuno/nessuna).
Interrogacin (totali; parziali introdotte da
avv., pronomi e aggettivi interrogativi
(p.es quanti crodini?; come mai vieni alla
festa?); disgiuntiva (p.es. preferisci caff
o t?); eco (p.es. Gianni chi?); orientate
(p.es. vero?).
Expresin do tempo (presente (presente);
pasado (imperfetto e perfetto composto);
futuro (presente e futuro)) e do aspecto
(puntual (tempi semplici); durativo (presente e imperfetto; perfetto composto
(+Avv.); perifrasi stare + gerundio; continuare a +infinito); habitual (tempi semplici
e perfetto composto (+Avv.); avere
labitudine di + infinito); iterativo (prefisso
ri-V; di nuovo); incoativo (cominciare
a/iniziare a+Inf.; stare per + Inf.); terminativo (verbi intrinsecamente terminativi,
p.es. arrivare; perifrasi finire di+ Inf.; perfetto composto (+Avv.).
Expresin da modalidade (factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
capacidade ( (non) essere capace
di+Inf.)); posibilidade (potere + Inf.; forse;

Expresin de relacins lxicas: conjuno (e, nem, e tambm, e tambm no);

disjuno (ou, ouou); oposio/contraste (mas, mesmo assim); causa
(porque; por isso; como); finalidade (para
+ Inf.); comparao (mais/menos/ to +
Adj./Adv.+ (do) que/ como /quanto; maior
/ mais pequeno...; superlativo absoluto (ssimo, -limo); resultado (assim, por isso);
condio (se, sem); discurso indireto (informaes, oferecimientos oferecimentos,
sugestes e ordens).
Relacins temporais (em seguida, logo,
enquanto).
Afirmacin (sentenas declarativas
afirmativas; proforma (p.e eu tambm;
certamente).
Exclamacin (formas elpticas: Que (+ S)
+ Adj., p. e. Que dia lindo!; Que gentil!);
sentenas e sintagmas exclama tivos,
p.e. Puxa, este Cd PC est muito caro!
Est bom!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; nada, nemhum
nenhum (a), ningum; proforma (p.e. eu
tampouco)).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. Quem fez ou qu isso?); interrogativas tags (p.e. Queres ir
ao cinema, no queres?); interrogativas
eco).
Expresin do tempo: pasado (pretrito
imperfeito, perfeito simple simples e perfeito composto); presente (presente);
futuro (presente do indicativo + Adv.; futuro semples simples; haver-de )..
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro simples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito composto do indicativo; continuar +
Ger.; estar a + Inf.); habitual (tempos
simples (+ Adv.), p.e. Non No vero est
calor); incoativo (comear a + Inf.); iterativas (pretrito imperfeito do indicativo;

Pxina 502 de 913

Alemn

Francs

Ingls

tivpronomina]); da calidade (z. B. gut im

dmonstratifs; proposicins adxectivais
of location, position, distance, motion, direction,
(qui/que)); a cualidade (posicin dos adRechnen, ziemlich mde).
origin and arrangement).
xectivos, facile/ difficile ); a posesin Expresin do tempo (points (e. g. five to (ten));
Expresin da cantidade (Singular und
(adxectivos posesivos).
Plural; Kardinal- und Ordinalzahlen;
divisions (e. g. century; season), and indications
Quantitt, z. B. alle, die meisten, beide,
Expresin da cantidade: (plurais irregula(ago; early; late) of estafe; duration (fromto;
kein; Grad, z. B. eigentlich, ganz, so, ein
res; nmeros cardinais ata 4 cifras; nduring; until; since); anteriority (already; (not)
meros ordinais ata dos cifras; articles
yet); posteriority (afterwards; later); sequence
wenig).
partitifs). Adverbios de cantidade e medi(first, next, last); simultaneousness (while, as);
Expresin do espazo (Prpositionen;
das (un (tout petit) peu, trop, (beaucoup)
frequency (e. g. often, usually).
Lokaladverbien).
trop, pas assez, absolument + Adj., un
Expresin do modo (Adv. and phrases of
Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
pot, une bote, un paquet, un tube, ); o
manner, e. g. easily; by post).
B. Viertel vor acht; Zeiteinheiten, z. B.
grao.
Jahrhundert; Jahreszeit; Ausdruck der
Make and do.
Expresin do espazo (prpositions et
Zeit [vor; frh; spt]; Dauer [seit bis;
adverbes de lieu, position, distance,
whrend; ab]; Vorzeitigkeit [noch; schon
mouvement, direction, provenance, des(nicht)]; Nachzeitigkeit [danach; spter];
tination).
Aufeinanderfolge [zuerst; zunchst;
schlielich]; Gleichzeitigkeit [whrend;
Expresin do tempo: puntual (lheure,
moments du jour (le matin, le soir), deals]; Hufigkeit, z. B. oft, normalerweise).
main matin, jeudi soir; divisions (au
Expresin do modo (Modaladverbien und
sicle, en (anne)); indicacins de tempo
-stze, z. B. leicht, durch Zrtlichkeit).
(aprs-demain, avant-hier, la semaine
dernire, le mois dernier, tout de suite);
duracin (de , dejusqu, en ce
moment); anterioridade (il y aque, a
faitque); posterioridade (plus tard); secuenciacin ( partir de, finalement); simultaneidade (au moment o, en mme
temps); frecuencia (dhabitude,
une/deux/ fois par).
Expresin do modo (Adv. de manire en
ment; / en + medios de transporte).

Italiano

dovere +Inf.); necesidade (dovere + Inf.;

avere bisogno di + N / Inf.; essere necessario + Inf.); obriga (dovere + Inf.; imperativo); permiso (imperativo (+ pure); potere+Inf. semplice); intencin (presente,
imperfetto e condizionale semplice di
verbi volitivi + N / infinito; futuro (+Avv.);
pensare di + Inf.; avere voglia di + Inf.).
Expresin da existencia (p.es. c stato/ci
sar; eccolo); a entidade (nomi contabili /
massa / collettivi / composti; pronomi (relativi, riflessivi, tonici); determinanti); a
calidade (p.es. bravo in matematica; abbastanza stanco).
Expresin da cantidade (singolare
/plurale, numerali cardinali, ordinali, collettivi (p.es. doppio, coppia).Quantit:
p.es. ognuno, altro, partitivo (della, dello,
del), un sacco di;grado: p.es. troppo bello, abbastanza dolce.
Expresin do espazo (preposizioni,
avverbi ed espressioni che indicano luogo, posizione, distanza, movimento, direzione, origine e disposizione).
Expresin do tempo (lora (p.es. a mezzanotte, a mezzogiorno); divisione (p.es.
di mattino, in autunno) e collocazione nel
tempo (p.es. due anni fa, lanno scorso,
ieri mattina); durata (p.es. da (...a); fino a;
fra/tra...e...); anteriorit (p.es. prima, gi);
posteriorit (p.es. pi tardi, poi, il giorno
dopo); contemporaneit (p.es mentre);
sequenza (p.es. prima... poi... dopo...
allora); intermittenza (p.es ogni tanto);
frequenza (p.es. quasi mai, una volta alla
settimana)).
Expresin do modo (avverbi ed espressioni di modo: p.es. piano, cos, insieme).

Portugus

Pxina 503 de 913

prefixo re-, p.e. reler); terminativo (pretrito perfeito simple simples e composto;
acabar de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade ( capaz de + Inf.; saber); posibilidade/probabilidade (poder; dever; ser possvel / impossvel + Inf.; talvez); necesidade (ser preciso / necessrio + Inf.);
obrigacin (ter que /de, dever; imperativo); permiso (poder + Inf.; ser possvel/permitido + Inf.); prohibicin (imperativou negativo); intencin (pretrito imperfeito gostar de + Inf.; pensar + Inf.; querer
de /ter de + Inf.).
Expresin da existencia (p.e. estar,
haver/ter); a entidade (substantivos contveis /massivos /coletivos /compostos;
pronomes (relativos, reflexivos tonos/tnicos tnicos); determinantes); a
calidade (-ssimo, -limo; muito raro; melhor).
Expresin da cantidade (Singular/Plural;
Numerais cardinais e ordinais. Quantidade: p.e. todo (a), maioria, ambos, nenhum(a). Grau: p.e. muito; to; um pouco).
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, direco,direo, origem, e
acomodao).
Expresin do tempo (expresses, preposies e locues de tempo (moumento
momento pontual (p. e. so quinze para
as trs; em 1999), divises (p. e. sculo;
estao) e indicaes (p. e. atrs, cedo,
tarde) de tempo; durao (p. e.
de/desde...a; durante); anterioridade
(ainda; ontem); posterioridade (depois,
logo, prxima segunda-feira); sequncia
(primeiro, depois, finalmente); simultaneidade (ao mesmo tempo); frequncia (p.
e. geralmente; usualmente).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo,
p.e. devagar, pior).

4 de ESO
Primeira Lingua Estranxeira. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d
e
i
j

B1.1. Estratexias de comprensin:

B1.1. Coecer e saber aplicar as estratexias adecuadas para a comprensin do sentido xeral, a informa Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de
cin esencial, os puntos e ideas principais ou os detatarefa e tema.
lles relevantes do texto.
Identificacin do tipo de escoita necesario para rea
B1.2. Identificar o sentido xeral, a informacin esenlizar a tarefa (global, selectiva e detallada).
cial, os puntos principais e os detalles mis relevantes
Identificacin do tipo textual, adaptando a comprenen textos orais breves ou de lonxitude media, clarasin ao mesmo.
mente estruturados, e transmitidos de viva voz ou por
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
medios tcnicos e articulados a unha velocidade meinformacin esencial, puntos principais, detalles redia, nun rexistro formal, informal ou neutro, e que tralevantes).
ten de aspectos concretos ou abstractos de temas
Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
xerais, sobre asuntos cotins en situacins correntes
ou menos habituais, ou sobre os propios intereses nos
Inferencia e formulacin de hipteses sobre signifimbitos persoal, pblico, educativo e ocupaciocados a partir da comprensin de elementos signifinal/laboral, sempre que exista apoio visual e as condicativos, lingsticos e paralingsticos.
cins acsticas non distorsionen a mensaxe e que se
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
poida volver escoitar o devandito.
de novos elementos.
B1.3. Comprender os detalles de informacin relativa a
datos persoais, horarios, prezos e nmeros, e comprender preguntas e instruccins bsicas e seguir indicacins breves relativas a necesidades cotis ou ocupacionais relativas a situacins de comunicacin bsicas dos mbitos persoal e profesional.
B1.4. Comprender textos orais sinxelos nos que
soliciten ou dean informacin de carcter bsico e sinxelo, identificando funcins de comunicacin variadas
e captando tanto as lias xerais como os aspectos
secundarios de relevancia, sempre que se fale lentamente e nunha linguaxe estndar e poida pedir confirmacin do entendido.
B1.5. Comprender as ideas principais e outros aspectos relevantes para o propsito comunicativo de textos
orais de carcter informal que relaten experiencias
persoais (viaxes, estudos, experiencias laborais, relacins persoais, etc.), e expresen opinins ou puntos de
vista, cunha fala lenta e nunha linguaxe estndar,
identificando aspectos como a secuencia temporal das
experiencias (p. ex. dunha pelcula), e os sentimentos
que suscitan.

Pxina 504 de 913

PLEB1.1 As actividades de aula, reflexiona sobre o

seu proceso de comprensin, axustndoo s necesidades da tarefa (de comprensin global, selectiva ou
detallada), mellorndoo se o caso: sacando conclusins sobre a actitude do falante e sobre o contido
basendose na entoacin e na velocidade da fala; deducindo intencins a partir do volume da voz do falante; facendo anticipacins do que segue (palabra, frase,
resposta), e intundo o que non se comprende e o
que non se coece mediante os propios coecementos e experiencias.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB1.2. Distingue, con apoio visual ou escrito, as

ideas principais e informacin relevante en presentacins ou charlas ben estruturadas e de exposicin clara sobre temas coecidos ou do seu interese relacionados co mbito educativo ou ocupacional (p. ex., sobre un tema acadmico ou de divulgacin cientfica, ou
unha charla sobre a formacin profesional noutros pases).

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB1.3. Identifica a idea principal e aspectos signifi- CCL

cativos de noticias de televisin claramente articuladas CAA
cando hai apoio visual que complementa o discurso,
CSC
as como o esencial de anuncios publicitarios, series e
pelculas ben estruturados e articulados con claridade,
nunha variedade estndar da lingua, e cando as imaxes facilitan a comprensin.
PLEB1.4. Capta os puntos principais e detalles rele CCL
vantes de mensaxes gravadas ou de viva voz, clara CSC
mente articuladas, que contean instrucins, indica
cins ou outra informacin, mesmo de tipo tcnico (p.
ex. en contestadores automticos, ou sobre como realizar un experimento en clase ou como utilizar unha
mquina ou dispositivo no mbito ocupacional).

Primeira Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

PLEB1.5. Identifica as ideas principais e detalles

relevantes dunha conversacin formal ou informal de
certa duracin entre dous ou mis interlocutores que
ten lugar na sa presenza e na que se tratan temas
coecidos ou de carcter xeral ou cotin, cando o discurso est articulado con claridade e nunha variedade
estndar da lingua.

CCL
CSC
CCEC

PLEB1. 6. Entende o que se lle di en transaccins e

xestins cotis e estruturadas (p. ex. en bancos, tendas, hoteis, restaurantes, transportes, centros educativos, lugares de traballo), ou menos habituais (p. ex.
nunha farmacia, un hospital, nunha comisara ou un
organismo pblico), se pode pedir confirmacin dalgns detalles.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB1.7. Comprende, nunha conversacin formal, ou

entrevista na que participa (p. ex. en centros de estudos ou de traballo), informacin relevante e detalles
sobre asuntos prcticos relativos a actividades acadmicas ou ocupacionais de carcter habitual e predicible, sempre que poida pedir que se lle repita, ou que
se reformule, aclare ou elabore, algo do que se lle dixo.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB1.8. Comprende, nunha conversacin informal na

que participa, explicacins ou xustificacins de puntos
de vista e opinins sobre diversos asuntos de interese
persoal, cotins ou menos habituais, as como a formulacin de hipteses, a expresin de sentimentos e a
descricin de aspectos abstractos de temas como, p.
ex., a msica, o cinema, a literatura ou os temas de
actualidade.

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 2. Produccin de textos orais: expresin e interaccin

a
b
c
d
e
f
i
j

B2.1. Estratexias de producin:

B2.1. Coecer e saber aplicar as estratexias mis
PLEB2.1.Utiliza recursos lingsticos para entender e
adecuadas para producir textos orais monolxicos ou
facerse entender, como a utilizacin de expresins
Planificacin:
dialxicos breves ou de lonxitude media, e de estrutura
memorizadas, fixas, para pedir que lle falen mis a
Identificacin do contexto, o destinatario e a finasimple e clara, explotando os recursos dos que se dismodo, que lle repitan ou que lle aclaren; o uso de
lidade da producin ou da interaccin.
pn e limitando a expresin aos mesmos; recorrendo,
exemplos e definicins, ou de aspectos paralingsti Concepcin da mensaxe con claridade, distinentre outros, a procedementos como a definicin simcos como os acenos, a entoacin, etc.
guindo a sa idea ou ideas principais e a sa esple de elementos para os que non se teen as palatrutura bsica.
bras precisas, ou comezando de novo cunha nova
Adecuacin do texto ao destinatario, contexto e
estratexia cando falla a comunicacin.

Pxina 505 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos
canle, aplicando o rexistro e a estrutura de discurso adecuados a cada caso, escollendo os expoentes lingsticos necesarios para lograr a intencin comunicativa.
Activacin dos coecementos previos sobre modelos e secuencias de interaccin, e elementos
lingsticos previamente asimilados e mememorizados.
Execucin:
Expresin da mensaxe con claridade, coherencia, estruturndoa adecuadamente e axustndose, no seu caso, aos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta da tarefa) ou a mensaxe (facer
concesins no que realmente lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e os recursos
lingsticos dispoibles.
Apoio e aproveitamento ao mximo dos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada, etc.).
Cooperacin na interaccin con outras persoas:
verificando a comprensin propia e dos demais e
cooperando activamente na realizacin das tarefas de comunicacin.
Compensacin das carencias lingsticas mediante procedementos lingsticos e paralingsticos .
Lingsticos:
Modificacin de palabras de significado parecido.
Definicin ou reformulacin dun termo ou
expresin.
Peticin de axuda.
Paralingsticos:
Sinalacin de obxectos, uso de decticos
ou realizacin de accins que aclaran o
significado.
Uso da linguaxe corporal culturalmente
pertinente (xestos, expresins faciais, posturas, contacto visual ou corporal, proxmica).
Uso de sons cuasilingsticos e calidades

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B2.2. Pronunciar e entoar os enunciados de maneira

clara e comprensible, anda que os interlocutores poidan necesitar repeticins se se trata de palabras e
estruturas pouco frecuentes, en cuxa articulacin poden cometerse erros que non interrompan a comunicacin.
B2.3. Producir textos breves ou de lonxitude media,
tanto en conversacin cara a cara como por telfono
ou outros medios tcnicos, nun rexistro formal, neutro
ou informal, nos que se intercambian informacin, ideas e opinins, se xustifican de maneira simple pero
suficiente os motivos de accins e plans, e se formulan
hipteses, anda que s veces haxa titubeos para buscar expresins, pausas para reformular e organizar o
discurso e sexa necesario repetir o dito para axudar o
interlocutor a comprender algns detalles.
B2.4. Manter o ritmo do discurso coa fluidez suficiente
para facer comprensible a mensaxe cando as intervencins son breves ou de lonxitude media, anda que
poidan producirse pausas, vacilaciones ocasionais ou
reformulacins do que se quere expresar en situacins
menos habituais ou en intervencins mis longas.
B2.5. Interactuar de maneira sinxela pero efectiva en
intercambios claramente estruturados, utilizando estra- PLEB2.2. Nas actividades de aula, a maiora das
texias de cooperacin na interaccin e frmulas ou
veces interacciona ou intervn na lingua estranxeira de
indicacins habituais para tomar ou ceder a quenda de
xeito claro e comprensible, e persevera no seu uso
palabra, anda que se poida necesitar a axuda do incunha actitude positiva, anda que cometa erros e tea
terlocutor.
que pedir axuda ou aclaracins, manifestando interese
B2.6. Comprender preguntas e dar informacin bsica
e respecto polas achegas dos seus compaeiros/as.
sobre si mesmo e relativas aos mbitos acadmico e
persoal (datos persoais, formacin, opinins, plans,
PLEB2.3. Fai presentacins breves, ben estruturadas,
intereses), anda que tea que solicitar aclaracins ou
ensaiadas previamente e con apoio visual (p. ex. Porepetir as sas respostas para facerse comprender.
werPoint), sobre aspectos concretos de temas acad
micos ou ocupacionais do seu interese, organizando a
informacin bsica de maneira coherente, explicando
as ideas principais brevemente e con claridade e respondendo a preguntas sinxelas dos ontes articuladas
de maneira clara e a velocidade media.

PLEB2.4. Desenvlvese adecuadamente en situacins

cotis e menos habituais que poden xurdir durante
unha viaxe ou estancia noutros pases por motivos
persoais, educativos ou ocupacionais (transporte, aloxamento, comidas, compras, estudos, traballo, relacins coas autoridades, sade, lecer), e sabe solicitar

Pxina 506 de 913

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

atencin, informacin, axuda ou explicacins, e facer

unha reclamacin ou unha xestin formal de maneira
sinxela pero correcta e adecuada ao contexto.

prosdicas convencionais.

PLEB2.5. Participa adecuadamente en conversacins

informais cara a cara ou por telfono ou outros medios
tcnicos, sobre asuntos cotins ou menos habituais,
nas que intercambia informacin e expresa e xustifica
brevemente opinins e puntos de vista; narra e describe de forma coherente feitos ocorridos no pasado ou
plans de futuro reais ou inventados; formula hipteses;
fai suxestins; pide e d indicacins ou instrucins con
certo detalle; expresa e xustifica sentimentos, e describe aspectos concretos e abstractos de temas como,
por exemplo, a msica, o cinema, a literatura ou os
temas de actualidade.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB2. 6. Toma parte en conversacins formais,

entrevistas e reunins de carcter acadmico ou ocupacional, sobre temas habituais nestes contextos,
intercambiando informacin pertinente sobre feitos
concretos, pedindo e dando instrucins ou solucins a
problemas prcticos, expondo os seus puntos de vista
de maneira sinxela e con claridade, e razoando e explicando brevemente e de maneira coherente as sas
accins, opinins e plans.

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 3. Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
i
j

B3.1. Estratexias de comprensin:

B3.1. Coecer e saber aplicar as estratexias mis
PLEB3.1. Nas actividades de lectura das aulas, explica
adecuadas para a comprensin do sentido xeral, a
como sabe inferir significados a partir do seu coece Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de
informacin esencial, os puntos e ideas principais ou
mento do mundo, do coecemento doutros idiomas, do
tarefa e tema a partir da informacin superficial:
cotexto lingstico, dos apoios visuais: imaxes, tipograos detalles relevantes do texto.
imaxes, organizacin na pxina, ttulos de cabeceifa, deseo, etc., as como das caractersticas do me B3.2. Coecer e saber aplicar as estratexias mis
ra, etc.
dio en que aparece impresa a informacin (carteis,
adecuadas (identicar os conceptos principais e pala Identificacin do tipo de lectura demandado pola
folletos, revistas, xornais, pxinas web, etc.).
bras clave do tema, coecer sinnimos destas e bustarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensicar
termos
relacionados
en
Internet;
e
localizar
recurva ou extensiva)
sos da biblioteca do seu centro) para a procura de in- PLEB3.2. Busca e entende informacin especfica de
Identificacin do tipo textual, adaptando a comprencarcter concreto en pxinas web e outros materiais
formacin en diferentes fontes, e analizar a sa credisin ao mesmo.
de referencia ou consulta claramente estruturados (p.
bilidade seguindo criterios como a autora, a data de
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
ex. enciclopedias, dicionarios, monografas, presentapublicacin, enlaces relevantes, funcionalidade, tipo de
informacin esencial, puntos principais, detalles recins) sobre temas relativos a materias acadmicas ou
texto (divulgativo, acadmico, de opinin, etc.)
levantes).
asuntos ocupacionais relacionados coa sa especiali B3.3. Identificar a informacin esencial, os puntos mis
Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
dade ou cos seus intereses, e analiza a informacin
relevantes e detalles importantes en textos, tanto en
tendo en conta varios criterios (autor, fiabilidade da
Inferencia e formulacin de hipteses sobre signififormato impreso como en soporte dixital, breves ou de
pxina que o publica, datas, etc.) que axuden a avaliar

Pxina 507 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos
cados a partir da comprensin de elementos significativos, lingsticos e paratextuais.
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
de novos elementos.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

lonxitude media e ben estruturados, escritos nun rexisa credibilidade do material.

tro formal, informal ou neutro, que traten de asuntos
cotins ou menos habituais, de temas de interese ou
PLEB3.3. Entende o sentido xeral, os puntos principais CCL
relevantes para os propios estudos, ocupacin ou trae informacin relevante de anuncios e comunicacins CAA
ballo e que contean estruturas e un lxico de uso
de carcter pblico, institucional ou corporativo e cla CSC
comn, tanto de carcter xeral como mis especfico.
ramente estruturados, relacionados con asuntos do
seu interese persoal, acadmico ou ocupacional (p. ex. CCEC
B3.4. Comprender a intencin de comunicacin,
CD
sobre lecer, cursos, bolsas, ofertas de traballo).
frmulas de sado, despedida e outras convencins
bsicas de correspondencia de carcter persoal e formal, sempre que non contea expresins idiomticas,
e poder reaccionar de xeito adecuado a postais, felici- PLEB3.4. Localiza con facilidade informacin especfi- CCL
tacins, invitacins, citas mdicas, solicitude de inforca de carcter concreto en textos xornalsticos en cal- CAA
macin, etc.
quera soporte, ben estruturados e de extensin media,
CSC
tales como noticias glosadas; recoece ideas significa B3.5. Seguir instrucins bsicas que lle permitan p. ex.
CCEC
tivas de artigos divulgativos sinxelos, e identifica as
poer en marcha, manexar ou instalar aparellos ou
conclusins principais en textos de carcter claramen- CD
aplicacins informticas sinxelas, sempre que contete argumentativo, sempre que poida reler as seccins
an diagramas ou imaxes que faciliten a sa comprendifciles.
sin; entender unha prescricin mdica, matricularse
nun centro de estudos, etc.
PLEB3.5. Comprende correspondencia persoal, en
CCL
B3.6. Ler con fluidez textos de ficcin e literarios
calquera soporte inclundo foros en lia ou blogs, na
CAA
contemporneos breves ou adaptados, ben estruturaque se describen con certo detalle feitos e experiendos, en rexistro estndar da lingua, argumento lineal e
CSC
cias, impresins e sentimentos; nrranse feitos e expepersonaxes, situacins e relacins descritas de xeito
riencias, reais ou imaxinarios, e intercmbianse infor- CCEC
claro e sinxelo.
macin, ideas e opinins sobre aspectos tanto abstrac- CD
tos como concretos de temas xerais, coecidos ou do
seu interese.
PLEB3.6. Entende o suficiente de cartas, faxes ou
correos electrnicos de carcter formal, oficial ou institucional como para poder reaccionar en consecuencia
(p. ex. se se lle solicitan documentos para unha estancia de estudos no estranxeiro).

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB3.7. Identifica informacin relevante en instrucins detalladas sobre o uso de aparellos, dispositivos
ou programas informticos, e sobre a realizacin de
actividades e normas de seguridade ou de convivencia
(p. ex. nun evento cultural, nunha residencia de estudantes ou nun contexto ocupacional).

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB3.8. Comprende os aspectos xerais e os detalles CCL

mis relevantes de textos de ficcin e textos literarios CAA

Pxina 508 de 913

Primeira Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

contemporneos breves, ben estruturados e nunha

CSC
variante estndar da lingua, nos que o argumento
CCEC
lineal e pode seguirse sen dificultade, e os personaxes
e as sas relacins se describen de maneira clara e
sinxela.
Bloque 4. Produccin de textos escritos: expresin e interaccin

a
b
c
d
e
f
i
j

B4.1. Estratexias de producin:

Planificacin:
Mobilizacin e coordinacin das propias competencias xerais e comunicativas co fin de realizar
eficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre
o tema, que se pode ou se quere dicir, etc.)
Localizacin e uso adecuado dos recursos lingsticos ou temticos (uso dun dicionario ou gramtica, obtencin de axuda, etc.)
Execucin:
Elaboracin dun borrador.
Estruturacin do contido do texto.
Organizacin do texto en pargrafos abordando
en cada un unha idea principal do texto e entre
todos conformar o significado do texto ou a idea
global.
Expresin da mensaxe con claridade axustndose aos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta da tarefa) ou a mensaxe (facer
concesins no que realmente lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e os recursos
dispoibles.
Apoio e aproveitamento ao mximo dos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada, etc.).
Revisin:
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
Atencin s convencins ortogrficas e aos signos de puntuacin.
Reescritura definitiva.
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza,
tamao da letra adecuado, uso normativo de maisculas e minsculas, etc.).

B4.1. Coecer, seleccionar e aplicar as estratexias

mis adecuadas para elaborar textos escritos breves
ou de media lonxitude, p. ex. reformulando estruturas
a partir doutros textos de caractersticas e propsitos
comunicativos similares, ou redactando borradores
previos, e revisando contido, ortografa e presentacin
do texto antes da sa escritura definitiva.
B4.2. Escribir, en papel ou en soporte electrnico,
textos breves ou de lonxitude media, coherentes e de
estrutura clara, sobre temas de interese persoal, ou
asuntos cotins ou menos habituais, nun rexistro formal, neutro ou informal, utilizando adecuadamente os
recursos de cohesin, as convencins ortogrficas e
os signos de puntuacin mis comns, e mostrando un
control razoable de expresins, estruturas e un lxico
de uso frecuente, tanto de carcter xeral como mis
especfico dentro da propia rea de especializacin ou
de interese.
B4.3. Saber manexar os recursos bsicos de procesamento de textos para corrixir os erros ortogrficos
dos textos que se producen en formato electrnico, e
adaptarse s convencins comns de escritura de textos na internet (p. ex. abreviacins ou outros en chats)
B4.4. Seleccionar e achegar informacin necesaria e
pertinente, axustando de maneira adecuada a expresin ao destinatario, ao propsito comunicativo, ao
tema tratado e ao soporte textual, e expresando opinins e puntos de vista coa cortesa necesaria.
B.4.5. Tratar a informacin obtida de diversas fontes,
seguindo os patrns discursivos habituais para iniciar
e conclur o texto escrito adecuadamente, organizar a
informacin de xeito claro, ampliala con exemplos ou
resumila con claridade, exactitude, coherencia e fidelidade o texto orixinal.
B.4.6. Presentar os textos escritos de xeito coidado
(con atencin s marxes, riscados, lias dereitas, letra
clara, letras maisculas e minsculas cando corres-

Pxina 509 de 913

PLEB4.1. Escribe, nun formato convencional, informes CCL

breves e sinxelos nos que d informacin esencial
CAA
sobre un tema acadmico, ocupacional, ou menos
CSC
habitual (p. ex. un accidente), describindo brevemente
situacins, persoas, obxectos e lugares; narrando
acontecementos nunha clara secuencia lineal, e explicando de maneira sinxela os motivos de certas accins.

PLEB4.2. Escribe correspondencia formal bsica,

dirixida a institucins pblicas ou privadas ou entidades comerciais, fundamentalmente destinada a pedir
ou dar informacin, solicitar un servizo ou realizar
unha reclamacin ou outra xestin sinxela, observando
as convencins formais e normas de cortesa usuais
neste tipo de textos.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB4.3. Escribe notas, anuncios, mensaxes e

comentarios breves, en calquera soporte, nos que solicita e transmite informacin e opinins sinxelas e nos
que resalta os aspectos que lle resultan importantes
(p. ex. nunha pxina web ou unha revista xuvens, ou
dirixidos a un profesor ou profesora ou un compaeiro), respectando as convencins e normas de cortesa
e da netiqueta.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB4.4. Escribe correspondencia persoal e participa

en foros, blogs e chats nos que describe experiencias,
impresins e sentimentos; narra, de forma lineal e coherente, feitos relacionados co seu mbito de interese,
actividades e experiencias pasadas (p. ex. sobre unha
viaxe, as sas mellores vacacins, un acontecemento
importante, un libro, unha pelcula), ou feitos imaxinarios; e intercambia informacin e ideas sobre temas
concretos, sinalando os aspectos que lle parecen importantes e xustificando brevemente as sas opinins
sobre os mesmos.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Primeira Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
ponda, etc.) en soporte papel e dixital, adecuados aos
fins funcionais e valorando importancia da presentacin nas comunicacins escritas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

PLEB4.5. Completa un cuestionario detallado con

informacin persoal, acadmica ou laboral (p. ex. para
facerse membro dunha asociacin, ou para solicitar
unha bolsa).

CCL
CAA
CSC
CD

PLEB4.6. Escribe o seu curriculum vitae en formato

electrnico, seguindo, p. ex., o modelo Europass.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB4.7. Toma notas, mensaxes e apuntamentos con CCL

informacin sinxela e relevante sobre asuntos habi CAA
tuais e aspectos concretos nos mbitos persoal, aca CSC
dmico e ocupacional dentro da sa especialidade ou
rea de interese.
PLEB4.8. Fai unha presentacin coidada dos textos
escritos, en soporte papel e dixital, utilizando correctamente as convencins ortogrficas e os signos de
puntuacin.

CCL
CAA

Bloque 5. Coecemento da lingua e consciencia plurilinge e intercultural

a
b
c
d
e
f
i
j

B5.1. Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de

B5.1. Discriminar patrns sonoros, acentuais, rtmicos PLEB5.1. Exprsase cunha pronunciacin clara,
e de entoacin de uso comn, e recoecer os signifiaceptable e comprensible e utiliza adecuadamente os
entoacin
cados e intencins comunicativas xerais relacionados
esquemas fonolxicos bsicos, anda que tea que
Sons e fonemas voclicos.
cos mesmos.
repetir algunha vez por solicitude dos interlocutores.
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupa B5.2. Recoecer e utilizar as prin-cipais convencins
cins.
de formato, tipogrficas, ortogrficas e de pun-tuacin,
Procesos fonolxicos bsicos.
PLEB5.2. Produce textos escritos en diferentes sopore de uso de maisculas e minsculas as como abretes, sen erros ortogrficos e de puntuacin que impi Acento dos elementos lxicos illados e no sintagma
viaturas e smbolos de uso comn e mis especfico; e
dan a comprensin, e utiliza o corrector informtico
e na oracin.
saber manexar os recursos bsicos de procesamen-to
para detectar e corrixir erros tipogrficos e orto B5. 2. Patrns grficos e conven-cins ortogrfica
de textos para corrixir os erros ortogrficos dos textos
grficos
que se pro-ducen en formato electrnico, e adaptarse
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.
s
convencins
comns
de
escritura
de
textos
en
In Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: co PLEB5.3. Desenvlvese adecuadamente en situacins
ternet (por ex. abreviacins ou outros en chats).
ma, punto e coma, puntos suspensivos, parnteses
cotis e menos habituais que poden xurdir durante
B5.3. Coecer e utilizar para a comprensin e a
e comias.
unha viaxe ou estancia noutros pases por motivos
producin
do
texto
os
aspectos
socioculturais
e
socio B5. 3. Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
persoais, educativos ou ocupacionais (transporte, alolingsticos relativos vida coti (hbitos e actividades
xamento, comidas, compras, estudos, traballo, rela Recoecemento e uso de convencins sociais,
de estudo, traballo e lecer), condi-cins de vida (hbicins coas autoridades, sade, lecer), e sabe solicitar
normas de cortesa e rexistros; costumes, valores,
tat, estrutura socio-econmica), relacins interatencin, informacin, axuda ou explicacins, e facer
crenzas e actitudes; linguaxe non verbal.
persoais (xeracionais, entre homes e mulleres, no munha reclamacin ou unha xestin formal de xeito sin-

Pxina 510 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Primeira Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos
Achegamento a aspectos culturais visibles prximos
aos seus intereses (msica, traballo, lecer, deportes, producin escrita, lugares, organizacin poltica) e a costumes, valores, crenzas e actitudes
mis relevantes para facer comprensible con carcter xeral a cultura dos pases falantes da lingua estranxeira.
Identificacin das similitudes e diferenzas mis significativas nos costumes cotins e uso das formas
bsicas de relacin social entre os pases onde se
fala a lingua estranxeira e o noso.
Actitude receptiva e respec-tuosa cara s persoas,
pa-ses e comunidades lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura dife-rente propia.
B5.4. Plurilingismo
Recoecemento da reali-dade plurilinge da propia
contorna.
Recurso aos coecementos sintctico-discursivos
da propia lingua para mellorar a aprendizaxe e da
lingua estranxeira e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais, e valorando positivamente as competencias
que pose como persoa plurilinge.
B5.5. Funcins comunicativas:
Iniciacin e mantemento de relacins persoais e sociais.
Descricin de calidades fsicas e abstractas de persoas, obxectos, lugares e actividades.
Narracin de acontecementos pasados puntuais e
habituais, descricin de estados e situacins presentes, e expresin de sucesos futuros.
Peticin e ofrecemento de informacin, indicacins,
opinins e puntos de vista, consellos, advertencias
e avisos.
Expresin do coecemento, a certeza, a dbida e a
con-xectura.
Expresin da vontade, a intencin, a decisin, a
promesa, a orde, a autorizacin e a prohibicin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, a
simpata, a satisfaccin, a esperanza, a confianza,
a sorpresa, e os seus contrarios.

Criterios de avaliacin

bito edu-cativo, ocupacional e institucio-nal), comportamento (posturas, expresins faciais, uso da voz, contacto visual, proxmica), e convencins sociais (actitudes, valores), as como os aspectos culturais xerais
que permitan comprender informacin e ideas presentes no texto (p. ex. de carcter histrico ou literario).
B5.4. Valorar as linguas como medio para comunicarse e rela-cionarse con compaeiros e com-paeiras
doutros pases, como re-curso de acceso informacin,e como instrumento de enriquece-mento persoal
ao coecer culturas e maneiras de vivir diferentes.
B5.5. Recorrer aos coecementos sintcticodiscursivos da propia lingua para identificar marcadores discursivos e tipo de expoentes lingsticos necesarios segundo o tipo de texto e a intencin comunicativa; mellorar a aprendizaxe da lingua estranxeira e
lograr unha competencia comunicativa integrada
B5.6.Apreciar a riqueza persoal e social que aporta ser
unha persoa plurilinge.
B5.7 Aplicar comprensin do texto os coecementos
sobre os constituntes e a organizacin de patrns
sintcticos e discursivos de uso frecuente na comunicacin oral e escrita, as como os seus significados
asociados (p. ex. unha estrutura interrogativa para
expresar sorpresa); e distinguir a funcin ou funcins
comunicativas mis relevantes do texto e un repertorio dos seus expoentes mis comns, as como
patrns discursivos de uso frecuente relativos organizacin e amplia-cin ou restruturacin da informacin (p. ex. nova fronte a coeci-da; exemplificacin;
resumo).
B5.8.Recoecer, e aplicar com-prensin do texto,
lxico oral e es-crito, de uso comn relativo a asuntos
cotins e a temas xerais ou relacionados cos propios
intereses, estudos e ocupacins, e un repertorio limitado de expre-sins e modismos de uso frecuen-te
cando o contexto ou o apoio visual facilitan a comprensin.
B5.9. Participar en proxectos (elaboracin de materiais
multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e
pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
curriculares como outras presentes no centro, e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

Pxina 511 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

xelo, pero correcta e adecuada ao contexto.

PLEB5.4. Recoece os elementos culturais mis
relevantes dos pases onde se fala a lingua estranxeira, e establece relacin entre aspectos da cultura
propia e da cultura meta para cumprir, se o caso, o
papel de intermediario lingstico e cultural, abordando
con eficacia a resolucin de malentendidos interculturais, e valorando positivamente as competencias que
pose como persoa plurilinge.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.5. Comprende e utiliza con correccin suficiente e adecuacin sociolingstica, os recursos lingsticos propios do seu nivel, e frases feitas e locucins
idiomticas sinxelas e habituais da comunidade lingstica correspondente lingua meta.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.6. Comprende e utiliza un lxico relativamente

rico e variado, o que implica, entre outros, o emprego
de sinnimos de uso mis frecuente e de palabras de
significacin prxima para evitar a repeticin lxica.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.7 Participa en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos
Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como persoa plurilinge.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Primeira Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Formulacin de suxestins, desexos, condicins e

hip-teses.
Establecemento e mantemento da comunicacin e
organizacin do discurso.
B5.6. Lxico oral escrito de uso comn relativo a
identificacin persoal; vivenda, fogar e contorna; actividades da vida diaria; familia e amigos; traballo e
ocupacins; tempo libre, lecer e deporte; viaxes e vacacins; sade e coidados fsicos; educacin e estudo;
compras e actividades co-merciais; alimentacin e
restaura-cin; transporte; lingua e comunicacin; medio ambiente, clima e contorna natural; e Tecnoloxas
da Informacin e a Comunicacin.
Recoecemento e uso de expresins fixas, enunciados fraseolxicos (sados, despedidas, preguntas por preferencias, expresin de opinins) e lxico
sobre temas relacionados con contidos doutras
reas do currculo.
Recoecemento e uso de antnimos e sinnimos
mis comns, e de proce-dementos de formacin
de palabras mediante recursos de derivacin e de
compo-sicin, e recoecemento de falsos amigos.
B5.7. Recoecemento e uso de rutinas ou modelos de
interaccin bsicos msegundo o tipo de situacin de
comunicacin.
B5.8. Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma.
1

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxun Expresin de relacins lxicas: conjuno
(nicht nur sondern auch); disxuncin
(non seulementmais aussi); disxuncin;
(and, too, also); disxuncin (or); oposicin
cin((e) neanche, non solo ... ma anche,
(no s...como tambm; no s ... tam(oder); oposicin/concesin (nicht sonoposicin/concesin (alors que, en revan(but); causa (because (of); due to); finalin; disxuncin (oppure); oposicin (per,
bm); disjuno (ou, ou...ou); oposio
dern; trotzdem); causa (denn/weil; wegen;
che, cependant/tandis que, au lieu de +
dade (to + infinitive; for); comparacin
mentre); causa (siccome); concesiva (an/concesso (mas, mesmo assim;... emboda); finalidade (um zu + Infinitiv; damit);
Inf., avoir beau + Inf.); causa ( force de,
(as/not so +Adj.+ as; more comfortable/
che se); finalidade (da + Inf.); condicin
ra); causa (por causa disso; da que); finacomparacin (so / nicht so + Adjektiv +
sous prtexte de, faute de + Inf.); finalidaquickly, faster (than); the fastest); resulta(se); comparacin (pi / meno (che); (cos)
lidade (para + Inf.; para que); oposiwie; mehr/weniger + Adjektiv/Adverb + als;
de (de faon , de manire , de peur de,
do (so); condicin (if; unless); estilo indi... come; il pi / il meno ... (di/tra); meo/concesso comparao
immer besser; die intelligenteste Frau der
de crainte de + Inf.); comparacin (le meirecto (reported information, offers, suggesglio/peggio (di); resultado / correlacin
(mais/menos/to/tanto + Adj./Adv./S + (do)
Welt); resultado (deshalb; so dass); conlleur, le mieux, le pire, aussi + Adj. /Adv.
(dunque, quindi, cos/tanto che/da); estilo
que/como/quanto; superlativo relativo (p.
tions and commands).
dicin (wenn; sofern); estilo indirecto (Reque (ex: il a travaill aussi bien que je
indirecto (informazione riferita, consigli,
e. o rapaz mais distrado da turma); resul Relacins temporais (the moment (she
dewiedergabe; Vorschlge; Aufforderunlattendais); si + Adj. /Adv. que (ex: Il nest
tado (assim, portanto;); condio (se,
ordini, offerte).
left); while).
pas si intelligent que toi); consecuencia
sem); discurso indireto (informaes, ofegen; Befehle).
Relacins temporais ((da) quando, prima
Be used to/ get used to.
(cest pourquoi, par consquent, ainsi
recimientos oferecimentos, sugestes e
Relacins temporais (sobald [die Sonne

Pxina 512 de 913

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

untergegangen war]; whrend).

Afirmacin (affirmative Aussagestze;
affirmative Zeichen; ich auch; ich glaube
schon).
Exclamacin (Welch + [Adjektiv +] Nomen,
z. B. Welch schnes Geschenk!; Wie +
Adverb + Adjektiv, z. B. Wie wenig anspruchsvoll!; Ausrufestze, z. B. Das gibt
es doch nicht!).
Negacin (negative Stze mit nicht, nie,
nicht + Adjektiv, niemand, nichts; negative
Zeichen; ich auch nicht).
Interrogacin (W-Fragen, z. B. Worum
geht es in dem Buch?; Ja/Nein-Fragen;
Zeichen).
Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt; Plusquamperfekt; historisches
Prsens); presente (Prsens); futuro (werden + Infinitiv; Prsens + Adverb).
Expresin do aspecto: puntual (Perfekt;
Plusquamperfekt; Futur II); durativo
(Prsens; Prteritum; Futur I); habitual
(Prsens/Prteritum + Adverb [z. B. jedes
Jahr]; pflegen zu); incoativo (im Begriff
sein); terminativo (aufhren zu + Infinitiv).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (mgen; fhig
sein); posibilidade/probabilidade (knnen;
drfen; vielleicht); necesidade (mssen;
haben zu); obriga (mssen; sollen; Imperativ); permiso (drfen; knnen; lassen); intencin (wollen).
Expresin da existencia (z. B. es knnte
geben); da entidade (zhlbare und nicht
zhlbare Sammelbezeichnungen; zusammengesetzte Nomen; Pronomen [Relativ-,
Reflexiv- und Determinativpronomina]); da
calidade (z. B. schn praktisch, zu teuer).
Expresin da cantidade (Singular und
Plural; Kardinal- und Ordinalzahlen; Quantitt, z. B. viele; Grad, z. B. vllig, ein bisschen).
- Expresin do espazo (Prpositionen;
Lokaladverbien).
Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
B. um Mitternacht; Zeiteinheiten, z. B.

(donc)).
Relacins temporais (lorsque, avant/aprs
+ Inf., aussitt, au moment o, () chaque
fois que).
Exclamacin (Comment,
Quel/Quelle/Quels/Quelles, Cest parti!).
Negacin (Pas de, Personne ne Rien
ne).
Interrogacin (Et alors? quoi bon?
Quel, quelle? Ah bon?).
Expresin do tempo: presente, pasado
(imparfait), futuro, condicional (frmulas de
cortesa e consello).
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples), durativo (en + date), habitual
(souvent, parfois), incoativo (futur proche;
ex: je vais partir dans cinq minutes), terminativo.
Expresin da modalidade: factualidade;
capacidade (arriver faire, russir ); posibilliade/probabilidade (cest (presque)
certain, il y a de fortes chances pour que, il
ny a pas de chance pour que); necesidade; obriga/prohibicin (dfense de, dfendu de+ Inf., interdit de); permiso (permettre
qqch. A qqun, permettre de faire qqch.
qqun); intencin/desexo (avoir, lintention
de faire qqch, avoir envie de faire qqch.,
dcider de faire qqch., a me plairait de,
jaimerais beaucoup faire qqch.) ; cortesa.
Expresin expresin da existencia (os
presentativos); a entidade (artigos, morfoloxa (prefixos (anti, hyper) y sufixos (-ette,
-elle), pronomes personais, pronomes demostrativos; pronomes persoais OD y OI,
en, y, proposicins adxectivais (o,
dont); a cualidade, a posesin (adxectivos
posesivos).
Expresin da cantidade: (plurais irregulares; nmeros cardinais; nmeros ordinais;
artigos partitivos).
Adverbios de cantidade e medidas (beaucoup de monde, quelques, quelques-uns,
tout le monde, plein de, plusieur(s)); o
grao.
Expresin do espazo (prpositions et
adverbes de lieu, position, distance, mou-

Afirmacin (affirmative sentences; tags;

Me too; Think/Hope so).
Exclamacin (What + (Adj. +) noun, e. g.
What beautiful horses!; How + Adv. + Adj.,
e. g. How very nice!; exclamatory sentences and phrases, e. g. Hey, thats my bike!).
Negacin (negative sentences with not,
never, no (Noun, e. g. no chance), nobody,
nothing; negative tags; me neither).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; What is the book about?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; present perfect; past perfect); presente (present simple and continuous); futuro (going to; will; present simple and continuous + Adv.).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple/perfect; and future continuous); habitual (simple tenses (+ Adv., e. g. every
Sunday morning); used to); incoativo (be
about to); terminativo (stop ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (can;
be able); posibilidade/probabilidade (may;
might; perhaps); necesidad (must; need;
have (got) to); obriga(have (got) to; must;
imperative); permiso (may; could; allow);
intencin (present continuous).
Expresin da existencia (e. g. there could
be); la entidad
(count/uncount/collective/compound
nouns; pronouns (relative, reflexive/emphatic, one(s); determiners); a cualidade (e. g. pretty good; much too expensive).
Expresin da cantidade (singular/plural;
cardinal and ordinal numerals. Quantity: e.
g. lots/plenty (of). Degree: e. g. absolutely;
a (little) bit).
Expresin do espazo (prepositions and
adverbs of location, position, distance, motion, direction, origin and arrangement).
Expresin do tempo (points (e. g. at
midnight), divisions (e. g. term), and indications (ago; early; late) of time; duration

di, appena).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative;
proforma (spero di s); frasi impersonali.
Exclamacin (forme elliticche: sintagma
preposizionale. (p.es in bocca al lupo!);
frase semplice (p.es. crepi (il lupo)!); interiezioni (p.es. wow, che bello!, eh!, Carlo!)).
Negacin (frasi dichiarative negative con
avverbi e quantificatori negativi ((non /
n)... n, pi, nessuno); proforma (p.es.
spero di no)).
Interrogacin (totali; parziali introdotte da
avverbi e pronomi e aggettivi interrogativi
(p.es. da quando); eco (p.es. dove non sei
mai andato?); orientate (p.es. non credi?)).
Expresin do tempo (presente (presente);
pasado (imperfetto, perfetto composto e
piuccheperfetto); futuro (presente e futuro
semplice)) e do aspecto (puntual (tempi
semplici); durativo (presente e imperfetto;
perfetto composto e piuccheperfetto
(+Avv.); continuare a + Inf.); habitual (tempi semplici e perfetto composto e piuccheperfetto (+Avv.)); iterativo (ancora); incoativo (essere sul punto di/ mettersi a +Inf.);
terminativo (smettere di+ Inf.; tempi composti (+Avv.).
Expresin da modalidade (factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
capacidade ((non) essere in grado di
+Inf.); posibilidade ((condizionale semplice); possibilmente, probabilmente; credere, pensare che + indicativo)); necesidade
(bisognare + Inf.); obriga (imperativo; aver
da + Inf.); permiso (essere permesso +
Inf.); intencin (imperfetto e condizionale
semplice di verbi volitivi + Inf.; avere
lintenzione di + Inf.; decidere di + Inf.));
prohibicin: (non) essere permesso + Inf.).
Expresin da existencia (p.es. potrebbe
esserci); a entidade (nomi contabili / massa / collettivi/ composti; pronomi (relativi,
riflessivi, tonici); determinanti); a calidade
(p.es. davvero interessante; portato per le
lingue).
Expresin da cantidade (numero: singola-

ordens).
Relacins temporais (enquanto, antes que,
depois que, logo que, at que, sempre
que).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; frases impessoais).
Exclamacin (formas elpticas: Que + S +
(to) + Adj., p.e Que dia to lindo!); sentenas e sintagmas exclamativos, p.e. Ei,
esta a minha bicicleta!; Magnfica bolsa!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; (no) nada, nenhum
(a), ningum).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. de quem a culpa?);
interrogativas tag (p.e. isto fcil, no ?);
interrogativas eco).
Expresin do tempo: pasado (pretrito
imperfeito, perfeito simple simples e perfeito composto e pretrito mais-que-perfeito
composto); presente (presente); futuro
(futuro simples; (+Adv.); haver-de).
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro simples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito
composto do indicativo (+ Adv.); andar a +
Inf.; ir + Ger.); habitual (tempos simples (+
Adv.); costumar+ Inf.); incoativo (desatar a
+ Inf.); iterativas (pretrito imperfeito do
indicativo; voltar a + Inf.); terminativo (pretrito perfeito simple simples composto e
pretiro pretrito mais-que-perfeito composto; vir de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade ( capaz
/ incapaz de + Inf.; saber); posibilidade/
probabilidade (ser possvel / impossvel +
Inf.; tal vez); necessidade (ser preciso /
necessrio + Inf.); obrigacin (ser obrigatrio + Inf.; imperativo); permiso (poder +
Inf.; ser possvel/permitido + Inf.); prohibicin: (no) ser possvel /permitido + Inf.);
intencin (pretrito imperfeito gostar de +
Inf.; tratar de + Inf.; pensar + Inf.).
Expresin da existencia (p. e. existir, dar-

Pxina 513 de 913

Alemn

Francs

Ingls

Semester; Ausdruck der Zeit [vor; frh;

vement, direction, provenance, destination;
spt]; Dauer [seit bis; whrend; ab]; Vorpronome y ).
zeitigkeit [noch; schon (nicht)]; Nachzeitig- Expresin do tempo: puntual (tout
keit [danach; spter]; Aufeinanderfolge
lheure, ce moment-l, au bout de);
[zuerst; zunchst; schlielich]; Gleichzei Divisins (semestre, priode, au moment
tigkeit [gerade als]; Hufigkeit, z. B. zweio); indicacins de tempo; duracin (encomal die Woche, tglich).
re / neplus); anterioridade
Expresin do modo (Modaladverbien und (dj);posterioridade (ensuite, puis); sestze, z. B. sorfltig, fluchtartig).
cuenciacin (puis, enfin); simultaneidade
(pendant, alors que); frecuencia (toujours,
gnralement, souvent, pas souvent, parfois, quelquefois, rarement, jamais, presque jamais).
Expresin do modo: (Adv. de manire en emment, -amment).

Italiano

Portugus

(fromto; during; until; since); anteriority

re/plurale; numerali cardinali, ordinali, cose); a entidade (substantivos contveis
(already; (not) yet); posteriority (afterllettivi (p.es. dozzina, secolo), moltiplicativi
/massivos /coletivos /compostos; pronowards; later); sequence (first, second, after
(p.es. semplice, doppio). Quantit: p.es.
mes (relativos, reflexivos tonos/tnicos
that, finally); simultaneousness (just when);
ciascuno, la maggior parte, parecchio, uno
tnicos, determinantes); a cualidade (p.e.
frequency (e. g. twice/four times a week;
spicchio di; grado: p.es. davvero carino,
bastante bom; consideravelmente caro;
daily)).
proprio bello.
timo).
Expresin do modo (Adv. and phrases of
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi Expresin da cantidade (Singular/Plural;
ed espressioni che indicano luogo, posiNumerais cardinais e ordinais. Quantidamanner, e. g. carefully; in a hurry).
zione, distanza, movimento, direzione,
de: p. e. bastante, a maior parte de, mais o
Uso de conectores.
menos. Grau: p.e. consideravelmente;
origine e disposizione).
Have/get causative.
bastante bem).
Expresin do tempo (p.es. alle 17 (ore));
Phrasal verbs.
divisione (p.es. allalba, nel secolo scorso) Expresin do espazo (preposies e
Gerund and infinitive.
e collocazione nel tempo (p.es. dopodoadvrbios de lugar, localizao, distncia,
mani, laltro ieri); durata (p.es. tutto lanno;
movimento, direo).
da; anteriorit (p.es. prima di, (non) anco- Expresin do tempo (expresses, prepora, il mese precedente); posteriorit (p.es.
sies e locues de tempo (momento
appena, il giorno seguente); contemporapontual (p. e. meio-dia), divises (p. e.
neit (p.es. allo stesso tempo,
perodo, fim de semana) e indicaes de
allimprovviso); sequenza (p.es. prima ..
tempo (p. e. atrs, cedo); durao (p. e.
poi ... dopo... allora); intermittenza (p.es.
at; entre ... e); anterioridade (anteontem;
ogni tanto); frequenza (p.es. (200 ) al
j); posterioridade (mais tarde, na semana
mese).
que vem); sequncia (em primeiro lugar,
Expresin do modo (avverbi ed espressiodepois, em ltimo lugar); simultaneidade
ni di modo: p.es. volentieri, in genere, in
(naquele momento); frequncia (p. e. cada
fretta).
semana).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo, p.
e. pressa).

1 de bacharelato
Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia
Obxectivos

Contidos

Criterios de evaluacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d
e
i
j

B1.1. Estratexias de comprensin:

Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de
tarefa e tema.
Identificacin do tipo de escoita necesario para realizar a tarefa (global, selectiva, detallada).
Identificacin do tipo textual, adaptando a comprensin ao mesmo.

B.1.1. Coecer e saber aplicar as estratexias adecua- PLEB1.1. Nas actividades de aula, reflexiona sobre o
das para comprender o sentido xeral, a informacin
seu proceso de compresin, axustndoo e mellorndoo
esencial, os puntos principais, os detalles relevantes,
se o caso: sacando conclusins sobre a actitude do
ou informacin, ideas e opinins tanto implcitas como
falante e sobre o contido basendose na entoacin e
na velocidade da fala; deducindo intencins a partir do
explicitas do texto se estn claramente sinaladas..
volume da voz do falante; facendo anticipacins do que
B.1.2. Identificar as ideas principais, informacin
segue (palabra, frase, resposta,...), e intundo o que
relevante e implicacins xerais de textos de certa lonxinon se comprende e o que non se coece mediante os

Pxina 514 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia

Obxectivos

Contidos

Criterios de evaluacin

Estndares de aprendizaxe

Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,

tude, ben organizados e con estruturas lingsticas de
propios coecementos e experiencias.
informacin esencial, puntos principais, detalles recerta complexidade, nunha variedade de lingua estndar e articulados a velocidade media ou normal, que
levantes, implicacins).
traten de temas tanto concretos como abstractos den- PLEB1.2. Comprende instrucins tcnicas, dadas cara
Formulacin de hiptese sobre contido e contexto.
tro do propio campo de especializacin ou de interese
a cara ou por outros medios, relativas realizacin de
Inferencia e formulacin de hiptese sobre significanos mbitos persoal, pblico, acadmico e ocupacioactividades e normas de seguridade no mbito persoal
dos a partir da comprensin de elementos significanal/laboral, sempre que as condicins acsticas sexan
(p. e. nunha instalacin deportiva), pblico (p. e. nunha
tivos, lingsticos e paralingsticos.
boas e pidanse confirmar certos detalles.
situacin de emerxencia), acadmico ou ocupacional
Reformulacin de hiptese a partir da comprensin
B1. 3 Comprender o esencial de conversas ou debates
(p. e. unha visita guiada a unha pinacoteca, ou sobre o
de novos elementos.
reais entre varios interlocutores, e de descricins e nauso de mquinas, dispositivos electrnicos ou progra B1.2. Recoecemento dos marcadores conversaciorracins breves reproducidas por medio de dispositivos
mas informticos).
nais mis comns: verificadores, expresivos, apelativos
multimedia (radio, televisin, vdeo, internet, etc.), exe fticos.
presadas nunha linguaxe sen sentidos implcitos nin
PLEB 1.3 Comprende, nunha conversacin formal na

usos idiomticos.
que participa, no mbito acadmico ou ocupacional,
B1.4 Comprender o sentido xeral, a informacin eseninformacin detallada e puntos de vista e opinins social, os puntos principais e os detalles mis relevantes
bre temas da sa especialidade e relativos a actividade textos orais transmitidos por medios tcnicos
des e procedementos cotins e menos habituais, sem,claramente estruturados e en lingua estndar, articulapre que poida expor preguntas para comprobar que
dos a velocidade lenta e, sempre que as condicins
comprendeu o que o interlocutor quixo dicir e conseguir
acsticas sexan boas e se poida volver escoitar o que
aclaracins sobre algns detalles.
se dixo.
PLEB1.4. Comprende as ideas principais e detalles
B1.5 Recoecer as frmulas de contacto social e as
relevantes dunha presentacin, charla ou conferencia
normas de cortesa, e aquelas utilizadas para iniciar e
que verse sobre temas do seu interese ou da sa esterminar o discurso, as como a intencin comunicativa
pecialidade, sempre que o discurso estea articulado de
dos falantes que as utilizan en situacins comunicatimaneira clara e en lingua estndar (p. e. unha presenvas variadas, relativas a temas coecidos ou de interetacin sobre a organizacin da universidade noutros
se persoal, emitidos en lingua estndar, nun rexistro
pases).
neutro, formal ou informal, que contean variedade de
expresins, estruturas e locucins idiomticas frecuentes e termos habituais e cultos de uso comn non es PLEB1.5. Comprende os puntos principais e detalles
pecializados.
relevantes na maiora de programas de radio e televisin relativos a temas de interese persoal ou da sa
B1.6 Distinguir e aplicar comprensin do texto oral os
especialidade (p. e. entrevistas, documentais, series e
significados e funcins especficos xeralmente asociapelculas), cando se articulan de forma relativamente
dos a diversas estruturas sintcticas de uso comn
lenta e cunha pronuncia clara e estndar, e que traten
segundo o contexto de comunicacin (por ex. unha
temas coecidos ou do seu interese.
estrutura interrogativa para dar unha orde).
B1.7 Comprender a informacin esencial de conversas
PLEB1.6. Identifica os puntos principais e detalles
ou discusins en que se traten temas cotis xerais ou
relevantes dunha conversacin formal ou informal de
do seu interese (necesidades materiais, sensacins
certa duracin entre das ou mis interlocutores que se
fsicas e sentimentos, opinins e experiencias persoais)
produce ao seu ao redor, sempre que as condicins
relacionados co traballo, os estudos e o tempo de leacsticas sexan boas, o discurso estea estruturado e
cer, se os participantes articulan con claridade, pausanon se faga un uso moi idiomtico da lingua.
damente e en lingua estndar, e se non hai interferencias acsticas.
B1.7 Recoecer os significados e intencins comunica- PLEB1. 7. Identifica os puntos principais e detalles
relevantes dunha conversacin formal ou informal de
tivas expresas de patrns sonoros, acentuais, rtmicos

Pxina 515 de 913

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA

Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia

Obxectivos

Contidos

Criterios de evaluacin

Estndares de aprendizaxe

e de entoacin de uso comn e mis especficos, as

certa duracin entre das ou mis interlocutores que se
como algunhas de carcter implcito (inclundo o intereproduce ao seu ao redor, sempre que as condicins
acsticas sexan boas, o discurso estea estruturado e
se ou a indiferenza) cando a articulacin clara.
non se faga un uso moi idiomtico da lingua.
B1.8 Perseverar por acceder ao sentido do texto oral
cambiando o tipo de escoita, pedindo axuda, escoitando varias veces os textos gravados- anda que, en oca- PLEB1.8 Comprende, nunha conversacin informal ou
unha discusin na que participa, tanto de viva voz cosins e mesmo con frecuencia, as hipteses de signifimo por medios tcnicos, informacin especfica relecado do texto oral non poidan ser verificadas con clarivante sobre temas xerais ou do seu interese, e capta
dade.
sentimentos como a sorpresa, o interese ou a indiferenza, sempre que os interlocutores eviten un uso moi
idiomtico da lingua e se non hai interferencias acsticas.

PLEB 1.9 Entende, en transaccins e xestins cotis e

menos habituais, a exposicin dun problema ou a solicitude de informacin respecto da mesma (p. e. no caso dunha reclamacin), sempre que poida pedir confirmacin sobre algns detalles.

Competencias clave
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 2. Produccin de textos orais: expresin e interaccin

a
b
c
d
e
f
i
j

Estratexias de producin:
Planificacin:
Identificar o contexto, o destinatario e a finalidade
e da producin ou da interaccin.
Concibir a mensaxe con claridade, distinguindo a
sa idea ou ideas principais e a sa estrutura bsica.
Adecuar o texto ao destinatario, contexto e canle,
aplicando o rexistro e a estrutura de discurso
adecuados a cada caso e escollendo os expoentes lingsticos necesarios para lograr a intencin comunicativa.
Activar os coecementos previos sobre modelos
e secuencias de interaccin, e elementos lingsticos previamente asimilados e memorizados.
Execucin:
Expresar a mensaxe con claridade e coherencia,
estruturndoo adecuadamente e axustndose, no
seu caso, aos modelos e frmulas de cada tipo
de texto.

B2.1. Facer un uso consciente dos patrns sonoros

PLEB 2.1. Participa con eficacia en conversacins
acentuais, ritmicos e de entoacin de carcter xeral
informais cara a cara ou por telfono ou outros medios
para expresar distintos significados segundo as detcnicos, nas que describe con certo detalle feitos, experiencias, sentimentos e reaccins, soos, esperanmandas do contexto.
zas e ambicins, e responde adecuadamente a senti B2.2. Mostrar a fluidez necesaria para manter a comumentos como a sorpresa, o interese ou a indiferenza;
nicacin e garantir o obxectivo comunicativo principal
conta historias, as como o argumento de libros e peldo mensaxe, anda que pode haber algunhas pausas
culas, indicando as sas reaccins; ofrece e intersase
para buscar palabras e titubeos na expresin dalgupor opinins persoais sobre temas do seu interese; fai
nhas ideas mis complexas.
comprensibles as sas opinins ou reaccins respecto
B2.3. Adecuar a producin do texto oral s funcins
das solucins posibles de problemas ou cuestins
comunicativas requiridas, seleccionando, dentro dun
prcticas; expresa con amabilidade crenzas, acordos e
repertorio de expoentes habituais, os mis adecuados
desacordos, e explica e justifica as sas opinins e
ao propsito comunicativo, e os patrns discursivos
proxectos.
tpicos de presentacin e organizacin da informacin,
entre outros, o reforzo ou a recuperacin do tema.
B2.4. Producir textos atendendo a sa planificacin e
utlizando estratexas de comunicacin como o uso de
circunloquios, parafrases o sustitucins lxicas que
permiten sacar proveito dos medios lingsticos dispo- PLEB.2.2. Desenvlvese con eficacia en transaccins e
ibles.
xestins que xorden mentres viaxa, organiza a viaxe ou
trata coas autoridades, as como en situacins menos
B2.5. Construr textos coherentes e ben estruturados

Pxina 516 de 913

CCL
CAA
CSC

Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia

Obxectivos

Contidos

Criterios de evaluacin

Reaxustar a tarefa (emprender unha versin mis

sobre temas de interese persoal, ou asuntos cotins ou
modesta da tarefa) ou a mensaxe (facer concemenos habituais, nun rexistro formal, neutro ou inforsins no que realmente lle gustara expresar),
mal, utilizando adecuadamente os recursos de cohetras valorar as dificultades e os recursos linguistisin mis comns, e mostrando un control razoable de
expresins, estruturas e un lxico de uso frecuente,
cos dispoibles.
tanto de carcter xeral como mis especfico.
Apoiarse en e sacar o mximo partido dos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricado, B2.6. Coecer, seleccionar con atencin, e saber
aplicar con eficacia, as estratexias adecuadas para
etc.).
producir textos orais de diversos tipos e de certa lonxi Cooperar na interaccin con outras persoas: veritude, tentando novas formulacins e combinacins
ficando a comprensin propia e dos demais e codentro do propio repertorio, e corrixindo os erros (p. e.
operando activamente na realizacin das tarefas
en tempos verbais, ou en referencias temporais ou esde comunicacin.
paciais) que conducen a malentendidos se o interlocu Compensar as carencias lingsticas mediante
tor indica que hai un problema.
procedementos lingsticos e paralingsticos.
B2.7. Realizar una presentacin oral planficada de
Lingsticos:
certa lonxitude sobre temas xerais e acadmicos pro Subsituir palabras por outras de significado
pios da idade e do nivel de estudos, nunha secuencia
parecido.
lineal, apoiandose en notas e elementos grficos e res Definir ou parafrasear un termo ou expresin.
pondendo a preguntas complementarias de carcter
previsbel.
Pedir axuda ou clarificacin.
B2.8. Mostrar certa flexibilidade na interaccin polo que
Paralingsticos e paratextuais:
respecta aos mecanismos de toma e cesin do quenda
Sinalar obxectos, usar decticos ou realizar
de palabra, a colaboracin co interlocutor e o manteaccins que aclaran o significado.
mento da comunicacin, anda que poida que non
Usar linguaxe corporal culturalmente pertinensempre se faga de maneira acertada.
te (xestos, expresins faciais, posturas, contacto visual ou corporal, proxmica).
Usar sons cuasi-lingsticos.
Usar os elementos prosdicos (pausas, ritmo,
entoacin) como substitutos dos marcadores
discursivos para indicarlle ao destinatarioonte as partes do discurso que deben ser cointerpretadas.

Pxina 517 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

habituais en hoteis, tendas, axencias de viaxes, centros CCEC

de sade, estudo ou traballo (p. e. para facer reclamacins), expondo os seus razoamentos e puntos de vista
con claridade e seguindo as convencins socioculturais
que demanda o contexto especfico.
PLEB.2 3. Segue unha entrevista cun patrn estruturado de preguntas establecido con anterioridade realizando preguntas complementarias ou respondendo a
elas, sempre que se mantean dentro mbito predicible
da interaccin.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB.2.4. Compensa as carencias lingsticas con

CCL
certa naturalidade pedindo auxada seu interlocutor, e CAA
mediante procedementos lingsticos, como a parfra CSC
se ou a explicacin, e paralingsticos.
CCEC
PLEB.2.5. Fai presentacins ben estruturadas e de
certa duracin sobre un tema acadmico (p. e. o deseo dun aparello ou dispositivo, ou sobre unha obra artstica ou literaria), coa suficiente claridade como para
que se poida seguir sen dificultade a maior parte do
tempo e cuxas ideas principais estean explicadas cunha razoable precisin, e responde a preguntas complementarias da audiencia formuladas con claridade e
a velocidade normal.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB.2.6. Inicia, mantn e finaliza espontaneamente

con certa seguridade conversas e discusins cara
cara sobre temas cotis de interese persoal ou pertinentes para a vida diaria, comunicandose cun repertorio lingstico sinxelo anda que s veces precise facer
pausas para pensar o que se quere dicir.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB.2.7. Toma parte adecuadamente, anda que s

veces tea que pedir que lle repitan ou aclaren algunha
dbida, en conversacins formais, entrevistas e reunins de carcter acadmico ou ocupacional, intercambiando informacin relevante sobre aspectos tanto abstractos como concretos de temas cotis e menos habituais nestes contextos, pedindo e dando instrucins ou
solucins a problemas prcticos, expondo os seus puntos de vista con claridade, e justificando con certo detalle e de maneira coherente as sas opinins, plans e
suxestins sobre futuras actuacins.

CCL
CAA
CSC
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia

Obxectivos

Contidos

Criterios de evaluacin

Estndares de aprendizaxe
PLEB.2.8. Coopera na interaccicn verificando a
comprensin propia e dos demais e cooperando activamente na realizacin das tarefas de comunicacin.

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 3. Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
i
j

B3.1.Estratexias de comprensin:
Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de
tarefa e tema (coecementos previos sobre o contido de que se trate) a partir da informacin superficial
e paratextual: proveniencia do texto, imaxes, organizacin na pxina, ttulos de cabeceira, etc.
Identificacin do tipo de lectura demandado pola
tarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensiva
ou extensiva).
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
informacin esencial, puntos principais, detalles relevantes, implicacins).
Identificacin do tipo textual, adaptando a comprensin ao mesmo.
Formulacin de hiptese sobre contido e contexto.
Inferencia e formulacin de hiptese sobre significados a partir da comprensin de elementos significativos, lingsticos e paratextuais.
Identificacin das palabras clave.
Recoecemento da informacin esencial que o texto
proporciona e que necesaria para lograr o obxectivo de lectura.
Supresin de informacins pouco relevantes (redundantes, de detalle, pouco pertinentes) para o obxectivo de lectura
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
de novos elementos.
Revisin e recapitulacin continua e autointerrogacin sobre a comprensin.

B3.1 Coecer e saber aplicar as estratexias adecuadas

para comprender o sentido xeral, a informacin esencial, os puntos principais, os detalles relevantes do texto, a informacin, ideas e opinins tanto implcitas como explcitas claramente sinalizadas.
B3.2 Distinguir tanto a funcin ou funcins comunicativas principais do texto como implicacins facilmente
discernibles; apreciar as diferentes intencins comunicativas derivadas do uso de distintos expoentes das
devanditas funcins, e identificar os propsitos comunicativos xerais asociados a distintos formatos, patrns e
estilos discursivos tpicos.
B3.3 Identificar as ideas principais, informacin relevante e implicacins xerais de textos de certa lonxitude,
ben organizados e con estruturas lingsticas de certa
complexidade, nunha variedade de lingua estndar e
que traten de temas tanto abstractos como concretos
dentro do propio campo de especializacin ou interese,
nos mbitos persoal, pblico, acadmico ou ocupacional/laboral, sempre que se poidan reler as seccins
difciles.
B3.4 Distinguir e aplicar comprensin do texto escrito os significados e funcins especficos xeralmente
asociados a diversas estruturas sintcticas de uso
comn segundo o contexto de comunicacin (por ex.
unha estrutura interrogativa para dar unha orden).
B3.5 Ler con fluidez textos de ficcin e literarios contemporneos, autnticos ou adaptados, e relacionados
cos propios intereses e necesidades no mbito persoal,
pblico e acadmico, ben estruturados en rexistro estndar da lingua, e escritos de xeito claro e sinxelo.
B3.6 Comprender correspondencia persoal breve en
papel ou soporte dixital, redactada en lingua estndar e
clara, que narre e describa acontecementos, sentimentos bsicos ou desexos.

Pxina 518 de 913

PLB3.1 Nas actividades de aula, explica como utiliza

CCL
diferentes estratexias para comprender o texto, como a CAA
identificacin da intencin comunicativa, a anticipacin
CSC
da informacin a partir dos elementos textuais e non
textuais, o uso do contexto, a aplicacin de regras de
formacin de palabras para inferir significados ou o
apoio na organizacin da informacin e no tipo de texto.
PLEB3.2 Comprende o sentido xeral, os puntos principais e os detalles mis relevantes en noticias e artigos
periodsticos ben estruturados e de certa lonxitude nos
que se adoptan puntos de vista concretos sobre temas
de actualidade ou do seu interese e redactados nunha
variante estndar da lingua.

CCL
CAA
CCEC

PLEB3.3 Entende, en manuais, enciclopedias e libros

CCL
de texto, tanto en soporte papel como dixital, informa- CAA
cin concreta para a resolucin de tarefas de clase ou
CCEC
traballos de investigacin relacionados con temas da
sa especialidade, as como informacin concreta relacionada con cuestins prcticas ou con temas do seu
interese acadmico ou ocupacional en pxinas web e
outros textos informativos oficiais, institucionais, ou
corporativos.
PLEB3.4 Comprende instrucins dunha certa extensin CCL
e complexidade dentro da sa rea de interese ou da
CAA
sa especialidade, sempre que poida volver a ler as
seccins difciles (por ex. sobre cmo redactar un traballo acadmico seguindo as convencins internacionais).
PLEB3.5 Comprende informacin relevante en corres- CCL
pondencia formal de institucins pblicas ou entidades CSC
privadas como universidades, empresas ou compaas
CCEC
de servizos (por ex. carta de admisin a un curso).

Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia

Obxectivos

Contidos

Criterios de evaluacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

PLEB3.6 Entende detalles relevantes e implicacins de CCL

anuncios e material de carcter publicitario sobre asun- CSC
tos do seu interese persoal e acadmico (por ex. folle CCEC
tos, prospectos, programas de estudios universitarios).
PLEB3.7 Segue sen dificultade a lia argumental de
historias de ficcin e de novelas curtas claramente estruturadas, de linguaxe sinxela e directa, nunha variedade estndar da lingua, e comprende o carcter dos
distintos personaxes e as sas relacins, cando uns e
outras estn descritos claramente e co suficiente detalle.

CCL
CSC
CCEC

PLEB3.8 Comprende correspondencia persoal en

calquera soporte, e mensaxes en foros e blogs, nos
que se transmiten informacin e ideas, se pregunta
sobre problemas e se explican con razoable precisin,
e se describen de maneira clara e detallada, experiencias, sentimentos,reaccins, feitos, plans e aspectos
tanto abstractos como concretos de temas do se interese.

CCL
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 4. Produccin de textos escritos: expresin e interaccin

a
b
c
d
e
f
i
j

B4.1. Estratexias de producin:

B4. 1 Coecer, seleccionar e aplicar as estratexias
PLEB4.1 Escribe, en calquera soporte, informes breves
mis adecuadas para elaborar textos escritos de estrunos que d informacin pertinente sobre un tema aca Planificacin:
tura clara e de certa lonxitude, por ex. desenvolvendo
dmico, ocupacional, ou menos habitual
(por ex.
Mobilizar e coordinar as propias competencias
os puntos principais, e amplindoos coa informacin
un problema xurdido durante unha viaxe), describindo
xerais e comunicativas co fin de realizar eficazco detalle suficiente situacins, persoas, obxectos e
necesaria, a partir dun guin previo.
mente a tarefa (repasar que se sabe sobre o telugares; narrando acontecementos nunha secuencia
ma, que se pode ou se quere dicir, xera ideas pocoherente; explicando os motivos de certas acciones, e
B4.2 Escribir, en calquera soporte, textos de estrutura
sibles, etc.)
ofrecendo opinins e suxestins breves e xustificadas
clara sobre una serie de temas xerais e mis especfi Localizar e usar adecuadamente recursos lingssobre o asunto e sobre futuras lias de actuacin.
cos
relacionados
cos
propios
intereses
ou
especialidaticos ou temticos (uso dun dicionario ou gramde,
facendo
descricins
co
suficiente
detalle;
redactantica, obtencin de axuda, etc.)
do en palabras propias, e organizando de maneira co Execucin:
herente, informacin e ideas extradas de diversas fon- PLEB4.2 Nas tarefas de expresin escrita, produce
Elaborar un borrador.
habitualmente textos coherentes, cohesionados e adetes, e xustificando as propias opinins sobre temas
Estruturar o contido do texto.
cuados aos fins funcionais ,con razoable correccin
xerais, ou mis especficos, utilizando elementos de
tanto ortogrfica como de puntuacin, na orde das pacohesin e coherencia e un lxico de uso comn, ou
Organizar o texto en pargrafos abordando en
labras e na presentacin do escrito (marxes, espazos
mis especfico segundo o contexto de comunicacin.
cada un unha idea principal do texto e entre todos
de interliado, uso de maisculas e minsculas...)
conformar o significado ou idea global deste.
B4.3 Adecuar a producin do texto escrito s funcins
comunicativas requiridas, seleccionando, dentro dun
Considerar as propiedades textuais de coherenrepertorio de expoentes habituais, os mis adecuados
cia, cohesin e adecuacin.
ao propsito comunicativo, e os patrns discursivos
PLEB4.3 Completa un cuestionario detallado con
Expresar a mensaxe con claridade axustndose
tpicos de presentacin e organizacin da informacin,
informacin persoal, acadmica ou laboral ( por ex.
aos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
para tomar parte nun concurso internacional, ou para

Pxina 519 de 913

CCL
CAA

Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia

Obxectivos

Contidos

Reformular a tarefa (emprender unha versin

mis modesta) ou a mensaxe (facer concesins
no que realmente gustaralle expresar), tras valorar as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Apoiarse en sacar o mximo partido dos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada,
como frases feitas ou locucins).
Xestin de relacins sociais no mbito persoal, pblico, acadmico e profesional.
Descricin e apreciacin de calidades fsicas e abstractas de persoas, obxectos, lugares, actividades,
procedementos e procesos. Narracin de acontecementos pasados puntuais e habituais, descricin
de estados e situacins presentes, e expresin de
predicins e de sucesos futuros a curto, medio e
longo prazo.
Intercambio de informacin, indicacins, opinins,
crenzas e puntos de vista, consellos, advertencias e
avisos.
Expresin da curiosidade, o coecemento, a certeza, a confirmacin, a dbida, a conxectura, o escepticismo e a incredulidade.
Expresin da vontade, a intencin, a decisin, a
promesa, a orde, a autorizacin e a prohibicin, a
exencin e a obxeccin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, o
eloxio, a admiracin, a satisfaccin, a esperanza, a
confianza, a sorpresa, e os seus contrarios.
Formulacin de suxestins, desexos, condicins e
hipteses.
Establecemento e xestin da comunicacin e organizacin do discurso.
Narracin de acontecementos pasados puntuais e
habituais, descricin de estados e situacins presentes, e expresin de predicins e de sucesos futuros
a curto, medio e longo prazo.
Intercambio de informacin, indicacins, opinins,
crenzas e puntos de vista, consellos, advertencias e
avisos.
Expresin da curiosidade, o coecemento, a certeza, a confirmacin, a dbida, a conxectura, o escepticismo e a incredulidade.
Expresin da vontade, a intencin, a decisin, a

Criterios de evaluacin
entre outros, o reforzo ou a recuperacin do tema.
B4.4 Utilizar con razoable correccin as estruturas
morfosintcticas, os patrns discursivos e os elementos
de conexin e de cohesin de uso comn con fin de
que o discurso estea ben organizado e cumpra adecuadamente a funcin ou funcins comunicativas correspondentes.
B4.5 Presentar os textos propios, en soporte papel ou
dixital, de xeito coidado (con atencin s marxes, riscados, lias dereitas, letra clara, etc) atendendo non s
correccin ortogrfica da palabra, senn tamn ao
uso de maisculas e minsculas, e signos de puntuacin.
B4.6 Elaborar resumos e sintetizar informacin e
argumentos partindo de diferentes fontes. e escribir
notas recapitulativas, con claridade, exactitude, coherencia e fidelidade ao texto orixinal.
B4.7 Escribir cartas formais e informais a persoas
ligadas ao seu mbito persoal e profesional nas que
pide ou transmite informacin sinxela de carcter inmediato, salientando os aspectos que se consideran
importantes, empregando a estrutura e caractersticas
propias deste tipo de texto (cabeceira, despedida, sinatura, marxes...).

Pxina 520 de 913

Estndares de aprendizaxe
solicitar unhas prcticas en empresas).

Competencias clave
CSC
CCEC

PLEB4.4 Escribe, nun formato convencional e en

calquera soporte, un curriculum vitae, detallando e ampliando a informacin que considera relevante en relacin co propsito e destinatario especficos.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB4.5. Toma notas, facendo unha lista dos aspectos

importantes, durante unha conferencia sinxela, e redacta un breve resumen coa informacin esencial, sempre
que o tema sexa coecido e o discurso se formule de
un modo sinxelo e se articule con claridade.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB4.6. Escribe notas, anuncios, mensaxes que

transmite e solicita informacin relevante e opinins
sobre aspectos persoais, acadmicos u ocupacionais,
respectando as convencins e normas de cortesa e da
netiqueta.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB4.7 Escribe correspondencia persoal e participa

en foros e blogs nos que transmite informacin e ideas
sobre temas abstractos e concretos, comproba informacin e pregunta sobre problemas e explcaos con
razoable precisin, e describe, de maneira detallada,
experiencias, sentimentos, reaccins, feitos, plans e
unha serie de temas concretos relacionados cos seus
intereses ou a sa especialidade.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB4.8 Escribe, en calquera soporte, cartas formais

dirixidas a institucins pblicas ou privadas e a empresas, nas que d e solicita informacin relevante, e expresa puntos de vista pertinentes sobre a situacin obxecto da correspondencia, no mbito pblico, acadmico ou laboral, respectando as convencins formais e
de cortesa propias deste tipo de textos.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia

Obxectivos

Contidos

Criterios de evaluacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

promesa, a orde, a autorizacin e a prohibicin, a

exencin e a obxeccin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, o
eloxio, a admiracin, a satisfaccin, a esperanza, a
confianza, a sorpresa, e os seus contrarios.
Formulacin de suxestins, desexos, condicins e
hipteses.
Establecemento e xestin da comunicacin e organizacin do discurso.
B4.2 Estruturas sintctico-discursivas.
B4.3 Lxico escrito comn e mis especializado (producin), dentro das propias reas de interese nos mbitos persoal, pblico, acadmico e ocupacional, relativo descricin de persoas e obxectos, tempo e espazo, estados, eventos e acontecementos, actividades,
procedementos e procesos; relacins persoais, sociais,
acadmicas e profesionais; educacin e estudo; traballo e emprendimiento; bens e servizos; lingua e comunicacin intercultural; ciencia e tecnoloxa; historia e
cultura.
B 4.4 Revisin:
Identificar problemas, erros e repeticins.
Prestar atencin s convencins ortogrficas e signos de puntuacin.
Realizar a escritura definitiva.
Presentar o texto de forma coidada (marxes, limpeza, tamao da letra adecuado, uso normativo de maisculas e minsculas, etc.)
Bloque 5. Coecemento da lingua e consciencia plurilinge e intercultural

a
b
c
d
e
f
i
j

B5.1 Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoa- B5.1 Discriminar e producir con certa fluidez patrns
PLEB5.1 Desenvlvese na maiora das actividades de
sonoros, acentuais, rtmicos e de entoacin de uso coaula facendo un uso espontneo da lingua estranxeira,
cin:
mn e mis especficos, recoecendo e dndolles os
reflexiona sobre o propio proceso de adquisicin da
Discriminacin e uso dos trazos fonticos que dislingua e transfire lingua estranxeira coecementos e
significados e intencins comunicativas desexados.
tinguen fonemas (trazos distintivos como sonoridaestratexias de comunicacin adquiridas noutras lin B5.2 Utilizar eficazmente os compoentes fonticos,
de,nasalidade, apertura de vogais).
guas.
lxicos, estruturais e funcionais bsicos da lingua es Recoecemento e producin de unidades maiores
tranxeira en contextos reais ou simulados de comunido nivel fnico (secuencia acentual das palabras).
cacin.
Recoecemento e uso comprensible dos elementos

B5.3 Reproducir os patrns ortogrficos, de puntuacin

prosdicos (acento, ritmo e entoacin das oracins).
e de formato de uso comn, e algns de carcter mis
Recoecemento de palabras e frases de uso coloespecfico (por ex. indicacins para acoutar informa PLEB5.2 Utiliza as normas ortogrficas sen erros moi
quial comn emitidas con procedementos bsicos
cin, como parnteses o guins), con correccin na
significativos e para estruturar o texto, ordenar as ideas
de da reduccin fontica.
maiora das ocasins; saber manexar procesadores de
e xerarquizalas en principais e secundarias, e utiliza o
B5.3 Patrns grficos e convencins ortogrficas da

Pxina 521 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC

Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia

Obxectivos

Contidos

palabra, da oracin e do enunciado (punto, coma, punto e coma, comias, parntese, signos de interrogacin, signos de exclamacin, puntos suspensivos e
guin).
B5.4 Coecementos morfosintcticos e discursivos.
Recoecemento e uso de elementos morfosintcticos que permiten recoecer, formular e organizar
distintos tipos de texto.
Recoecemento e uso de elementos, categoras,
clases, estruturas, procesos e relacins gramaticais
habituais nos distintos tipos de discurso.
B5.5 Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
Convencins sociais, normas de cortesa e rexistros;
costumes, valores, crenzas e actitudes; linguaxe non
verbal.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,pases e comunidades lingsticas que falan outra lingua e teen unha cultura diferente propia.
B5.6 Plurilingsmo
Identificacin de similitudes e diferenzas entre as
linguas que coece para mellorar a sa aprendizaxe
e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais,
e valorando positivamente as competencias que pose como persoa plurilinge.
B5.7 Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma.
B5.7 Funcins comunicativas:
Xestin de relacins sociais no mbito persoal, pblico, acadmico e profesional.
Descricin e apreciacin de calidades fsicas e abstractas de persoas, obxectos, lugares, actividades,
procedementos e procesos.
Narracin de acontecementos pasados puntuais e
habituais, descricin de estados e situacins presentes, e expresin de predicins e de sucesos futuros
a curto, medio e longo prazo.
Intercambio de informacin, indicacins, opinins,
crenzas e puntos de vista, consellos, advertencias e
avisos.
Expresin da curiosidade, o coecemento, a certeza, a confirmacin, a dbida, a conxectura, o escep-

Criterios de evaluacin

textos para resolver dbidas ortogrficas nos textos

producidos en formato electrnico, e utilizar con eficacia as convencins de escritura que rexen na comunicacin por Internet.
B5.4 Coecer, ser consciente deles, e aplicar os trazos
socioculturais e sociolingsticos salientables das comunidades nas que se utiliza a lingua meta, e das sas
diferenzas con respecto s culturas propias, relativos a
situacins cotis e menos habituais no mbito persoal,
pblico, acadmico e ocupacional/laboral, sobre, entre
outros, a estrutura socio-econmica, as relacins interpersoais, de xerarqua e entre grupos, comportamento
(posturas e ademns, expresins faciais, uso da voz,
contacto visual, cdigos proxmicos), e convencins
sociais (actitudes, valores, tabs). os a costumes e
usos, e actuar en consecuencia, adaptndose adecuadamente s caractersticas dos interlocutores e da situacin comunicativa na producin do texto oral e escrito.
B5.5 Amosar interese por establecer relacins entre a
cultura propia e a cultura da lingua meta para cumprir o
papel de intermediario cultural, e abordar con eficacia a
resolucin de malentendidos interculturais, esforzndose por superar comparacins ou xuzos estereotipados.
B5.6 Utilizar con razoable correccin as estruturas
morfosintcticas, os patrns discursivos e os elementos
de conexin e de cohesin de uso comn con fin de
que o discurso estea ben organizado e cumpra adecuadamente a funcin ou funcins comunicativas.
B5.7 Coecer, e saber seleccionar e utilizar, lxico oral
e escrito comn e ms especializado cando se conta
con apoio visual ou contextual, relacionado cos propios
intereses e necesidades no mbito persoal, pblico,
acadmico e ocupacional/laboral, e expresins e modismos de uso habitual.
B5.8 Resumir ou parafrasear un texto para facelo
intelixible a aqueles que necesitan desta mediacin por
descoecemento ou coecemento insuficiente da lingua meta.
B5.9. Participar en proxectos (elaboracin de materiais
multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
curriculares como outras presentes no centro, e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

Pxina 522 de 913

Estndares de aprendizaxe
corrector informtico para detectar e corrixir erros tipogrficos e ortogrficos.

PLEB5.3 Utiliza a lingua estranxeira como instrumento

de acceso informacin procedentes de diversas fontes (biblioteca, Internet) e como ferramenta de aprendizaxe de contidos diversos, e, durante as actividades de
aula, en situacins de comunicacin reais ou simuladas, como medio de comunicacin e entendemento
entre persoas de procedencias, linguas e culturas distintas, evitando calquera tipo de discriminacin e de
estereotipos lingsticos e culturais.
PLEB5.4 Explica valores e comportamentos propios
dunha cultura a membros doutra diferente, consciente
da importancia desta actividade de mediacin intercultural.

Competencias clave
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB5.5 Coece algns aspectos significativos histri- CCL

cos xeogrficos e de producin cultural dos pases
CSC
onde se fala a lingua estranxeira obtendo a informacin
CCEC
por diferentes medios, entre eles a biblioteca, a Internet
e outras tecnoloxas da informacin e comunicacin.
PLEB5.6 Produce textos orais e escritos en diferentes
soportes suficientemente cohesivos, coherentes e adecuados ao propsito comunicativo.
PLEB5.7 Exprsase oralmente e por escrito, en diferentes soportes, con certa densidade lxica, evitando
repeticins innecesarias co uso de sinnimos e palabras de significado prximo, e recoece un lxico mis
especializado se conta con apoio visual ou contextual.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB5.8 Realiza actividades de mediacin lingstica

(reformula o sentido dun texto, oral ou escrito para facelo comprensible a interlocutores que descoecen a
lingua en que se produce, escribe o resumo dun debate
oral, un artigo lido noutra lingua, fai unha exposicin
oral a partir de notas, cambia de modalidade semitica,
como do texto ao esquema, por ex.).

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB5.9. Participa en proxectos (elaboracin de

materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de

CCL

Primeira Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato - Galicia

Obxectivos

Contidos

Criterios de evaluacin

Competencias clave

libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan

varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como
persoa plurilinge.

ticismo e a incredulidade.
Expresin da vontade, a intencin, a decisin, a
promesa, a orde, a autorizacin e a prohibicin, a
exencin e a obxeccin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, o
eloxio, a admiracin, a satisfaccin, a esperanza, a
confianza, a sorpresa, e os seus contrarios.
Formulacin de suxestins, desexos, condicins e
hipteses.
Establecemento e xestin da comunicacin e organizacin do discurso.
B5.8 Lxico:
Recoecemento e uso lxico comn e mis especializado relacionados con contidos acadmicos correspondentes e de interese nos mbitos persoal,
pblico, acadmico e ocupacional, relativo descricin de persoas e obxectos, tempo e espazo, estados, eventos e acontecementos, actividades, procedementos e procesos; relacins persoais, sociais,
acadmicas e profesionais; educacin e estudo; traballo e emprendemento; bens e servizos; lingua e
comunicacin intercultural; ciencia e tecnoloxa; historia e cultura.
Recoecemento e uso de expresins fixas frecuentes (locucins idiomticas, esquemas fraseolxicos
como Est libre esta cadeira? Podo...- colocacins,
frases feitas e lxico propio de temas relativos a feitos de actualidade.
Recoecemento e uso de antnimos, sinnimos e
de procedementos de formacin de palabras mediante recursos de derivacin e de composicin, e
recoecemento de falsos amigos.
1

Estndares de aprendizaxe

CAA
CSC
CCEC
CD

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxun(sowohl als auch); disxuncin (entwe(aussi bien que); disxuncin; oposicin
(not onlybut also; bothand); disxuncin
cin(inoltre, (e) pure, nemmeno); disxunder oder); oposicin/concesin (obwohl;
(seulement si, bien que, mme si, par con(or); oposicin/concesin ((not) but; ,
cin (altrimenti); oposicin (comunque,
dennoch); causa (denn/weil; wegen; da);
tre, malgr, pourtant, toutefois, tout de
though); causa (because (of); due to; as);
tuttavia, piuttosto di/che); causa (.p.es.
finalidade (dazu; darum); comparacin (so
mme, avoir beau, quand (bien) mme,
finalidade (to+ infinitive; for); comparacin
poich, visto che); concesin (bench,
/ nicht so + Adjektiv + wie; mehr/weniger +
alors mme que + conditionnel); causa
(as/not so Adj. as; less/more + Adj./Adv.
malgrado); finalidade (perch, affinch);
Adjektiv/Adverb + als; der Beste in der
(tant donn que, vu que, comme); finali(than); better and better; the highest in the
condicin (nel caso che, a patto che);

Pxina 523 de 913

Portugus
Expresin de relacins lxicas: conjuno
(no s...como tambm; no s ... tambm); disjuno (ou, ou...ou); oposio
/concesso (mas, mesmo assim;... embora); causa (por causa disso; da que); finalidade e (para + Inf.; para que); comparao (mais/menos/to/tanto + Adj./Adv./S +

Alemn

Klasse); resultado/correlacin (deshalb;

so dass; je mehr desto besser); condicin (wenn; sofern; falls); estilo indirecto
(Redewiedergabe; Vorschlge; Aufforderungen; Befehle; Wnsche).
Relacins temporais (solange; seitdem;
nachdem [wir fertig sind]).
Afirmacin (affirmative Aussagestze;
affirmative Zeichen; so scheint es).
Exclamacin (Was fr ein[e] + Nomen
[+Satz], z. B. Was fr eine berraschung!; Wie + Adverb + Adjektiv, z. B.
Wie wenig beeindruckend!; Ausrufestze,
z. B. Oh! Das ist ja toll!).
Negacin (z. B. nicht schlecht, durchaus
nicht, keineswegs!).
Interrogacin (W-Fragen, z. B. Wie kommt
es?; Ja/Nein-Fragen; So?; Zeichen).
Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt; Plusquamperfekt; historisches
Prsens; Konjunktiv I); presente (Prsens;
Konjunktiv I); futuro (werden + Infinitiv;
Prsens + Adverb; Perfekt + Adverb).
Expresin do aspecto: puntual (Perfekt;
Plusquamperfekt; Futur II); durativo
(Prsens; Prteritum; Futur I); habitual
(Prsens/Prteritum + Adverb [z. B. gewhnlich]; pflegen zu); incoativo (vornehmen zu); terminativo (Adverb [gerade;
schon] + Perfekt).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (schaffen);
posibilidade/probabilidade (mglicherweise; wahrscheinlich); necesidade (bentigen; brauchen); obriga (brauchen / nicht
brauchen); permiso (drfen; knnen; lassen); intencin (denken zu + Infinitiv).
Expresin da existencia (z. B. es sollte/msste geben); da entidade (zhlbare
und nicht zhlbare Sammelbezeichnungen; zusammengesetzte Nomen; Pronomen [Relativ-, Reflexiv- und Determinativpronomina]); da calidade (z. B. eher unbekannte, leicht zu finden).
Expresin da cantidade (Zahlen, z. B.
Brche und Dezimalzahlen; Quantitt, z. B.
mehrere; Grad, z. B. unmig, glcklich,

Francs

dade (pour que, dans le but que, de faon

ce que, de manire ce que, afin que +
Subj.); comparacin (le meilleur, le mieux,
le pire, de mme que, plusplus,
moinsmoins, plusmoins, moinsplus);
consecuencia (si bien que, de telle manire que, de faon ce que); distributivas
(tantttantt, bien.bien); condicin (si,
mme si + Indic., condition de + Inf.,
condition de, moins de + inf., au/dans le
cas o (+ conditionnel)); estilo indirecto
(rapporter des informations).
Relacins temporais (depuis, ds, au fur et
mesure, tandis que, jusquau moment
o).
Exclamacin (Que, Hlas!, Mince alors!)
Negacin (ne pas encore, ne.plus, pas
mal (du tout), pas question, pas du tout).
Interrogacin (lequel, laquelle, auquel,
duquel).
Expresin do tempo: presente; pasado
(plus-queparfait); futuro.
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples); durativo (il tait une fois, cette
poque l); habitual (de temps en
temps, chaque, tous les, n fois par
mois/an); incoativo (tre sur le point de);
terminativo (cesser de, arrter de, mettre
fin qqch.).
Expresin da modalidade: factualidade;
capacidade; posibilliade/probabilidade (il
est possible que, il se peut que); necesidade; obriga/prohibicin (se voir dans
lobligation de, se voir forc (faire)
qqch.); permiso; intencin/desexo (exprimer le souhait qui concerne un autre: j'aimerais que/ je voudrais que/ jaurais envie
que/ a me plairait que + Subj.); factitivo o
causal con el verbo faire (ex: Pierre a fait
tomber son livre/sest fait couper les cheveux); condicional (conditionnel prsent) ;
cortesa.
Expresin expresin da existencia (presentativo); a entidade (artigos, nomes,
pronomes persoais, adxectivos y pronomes demostrativos; pronomes persoais
OD y OI, en, y; proposicins adxectivais

Ingls

world); resultado (so; so that); condicin (if;

unless); estilo indirecto (reported information, offers, suggestions and commands).
Relacins temporais (the moment (she
left); while).
Afirmacin (affirmative sentences; tags;
Me too; Think/Hope so).
Exclamacin (What + (Adj. +) noun, e. g.
What beautiful horses!; How + Adv. + Adj.,
e. g. How very nice!; exclamatory sentences and phrases, e. g. Hey, thats my bike!).
Negacin (negative sentences with not,
never, no (Noun, e. g. no chance), nobody,
nothing; negative tags; me neither).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; What is the book about?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; present perfect; past perfect); presente (present simple and continuous); futuro (going to; will; present simple and continuous + Adv.).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple/perfect; and future continuous); habitual (simple tenses (+ Adv., e. g. every
Sunday morning); used to); incoativo (be
about to); terminativo (stop ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (can;
be able); posibilidade/probabilidade (may;
might; perhaps); necesidad (must; need;
have (got) to); obriga(have (got) to; must;
imperative); permiso (may; could; allow);
intencin (present continuous).
Expresin da existencia (e. g. there could
be); a entidade
(count/uncount/collective/compound
nouns; pronouns (relative, reflexive/emphatic, one(s); determiners); a cualidade (e. g. pretty good; much too expensive).
Expresin da cantidade (singular/plural;
cardinal and ordinal numerals. Quantity: e.
g. lots/plenty (of). Degree: e. g. absolutely;
a (little) bit).
Expresin do espazo (prepositions and

Pxina 524 de 913

Italiano

comparacin ((tanto) quanto, pi/ meno di

quanto); resultado /correlacin (perci,
cosicch, in modo (tale) da, sia...sia); estilo
indirecto estilo indirecto (informazione riferita, consigli, ordini, offerte, suggerimenti,
promesse, avvisi).
Relacins temporais (prima che; dopo
(+Inf. composto), intanto, finch).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative; si
passivante; frasi enfatiche.
Exclamacin (Come /Quanto + frase (p.es.
come sei dolce!); interiezioni (p.es. ops!,
magari!));
Negacin (frasi dichiarative negative con
affatto, niente e senza (p.es. senza uscita,
niente concerto)); proforma (p.es. nemmeno, affatto)).
Interrogacin (totali; parziali introdotte da
avverbi, aggettivi e pronomi interrogativi; ;
eco (p.es. lo ha detto chi?); orientate (p.es.
cos?); optative-dubitative ottativedubitative (p.es. che dire?).
Expresin do tempo (presente (presente);
pasado (presente, imperfetto, perfetto
composto, piuccheperfetto, perfetto semplice); futuro (futuro semplice e composto))
e do aspecto (puntual (tempi semplici);
durativo (presente, imperfetto, perfetto
composto e piuccheperfetto (+Avv.), perfetto semplice (+Avv.); futuro stare + gerundio); habitual (tempi semplici e perfetto
composto e piuccheperfetto (+Avv.)); iterativo (imperfetto (+Avv.); incoativo (attacare
a/scoppiare a + Inf.); terminativo ( presente
storico; terminare di + Inf.; tempi composti
e perfetto semplice).
Expresin da modalidade (factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
capacidade ((non) essere bravo a +Inf.);
posibilidade (futuro semplice; verbi, sostantivi e aggettivi che esprimono opinione,
dubbio, assunzione, attesa, persuasione,
apparenza + cong.); necesidade (occorrere); obriga (essere obbligato a + Inf.)); intencin (verbi volitivi + cong.)); prohibicin
(proibire di +Inf. semplice; non + futuro
semplice).

Portugus

(do) que/como/quanto; superlativo relativo

(p. e. o rapaz mais distrado da turma);
resultado (assim, portanto;); condio (se,
sem); discurso indireto (informaes, oferecimentos, sugestes e ordens).
Relacins temporais (enquanto, antes que,
depois que, logo que, at que, sempre
que).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; frases impessoais).
Exclamacin (formas elpticas: Que + S +
(to) + Adj., p.e Que dia to lindo!); sentenas e sintagmas exclamativos, p.e. Ei,
esta a minha bicicleta!; Magnfica bolsa!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; (no) nada, nenhum
(a), ningum).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. de quem a culpa?);
interrogativas tag (p.e. isto fcil, no ?);
interrogativas eco).
Expresin do tempo: pasado (pretrito
imperfeito, perfeito simple simples e perfeito composto e pretrito mais-que-perfeito
composto); presente (presente); futuro
(futuro simples; (+Adv.); haver-de).
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro simples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito
composto do indicativo (+ Adv.); andar a +
Inf.; ir + Ger.); habitual (tempos simples (+
Adv.); costumar+ Inf.); incoativo (desatar a
+ Inf.); iterativas (pretrito imperfeito do
indicativo; voltar a + Inf.); terminativo (pretrito perfeito simple simples e composto e
pretiro pretrito mais-que-perfeito composto; vir de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade ( capaz
/ incapaz de + Inf.; saber); posibilidade/
probabilidade (ser possvel / impossvel +
Inf.; tal vez); necessidade (ser preciso /
necessrio + Inf.); obrigacin (ser obrigatrio + Inf.; imperativo); permiso (poder +
Inf.; ser possvel/permitido + Inf.); prohibi-

Alemn

Francs

Ingls

(lequel, laquelle, auquel, duquel)); a cualiziemlich gut).

dade; a posesin (pronomes posesivos).
Expresin do espazo (Prpositionen;
Expresin da cantidade (fraccins, deciLokaladverbien).
mais, porcentaxes, artigos partitivos, ad Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
verbios de cantidade e medidas) e o grao.
B. morgen um diese Zeit, in zehn Tagen; Zeiteinheiten, z. B. Semester; Aus Expresin do espazo: (prpositions et
druck der Zeit [eher; spter]; Dauer, z. B.
adverbes de lieu, position, distance, mouden ganzen Tag, den ganzen Sommer
vement, direction, provenance, destinalang; Vorzeitigkeit [noch; schon (nicht)];
tion).
Nachzeitigkeit, z. B. danach, spter; Aufeinanderfolge [zuerst; zunchst; schlielich];
Gleichzeitigkeit [gerade als]; Hufigkeit, z.
B. sehr oft, oftmals, Tag ein, Tag aus).
Expresin do modo (Modaladverbien und stze, z. B. hflich, aus dem Lot geraten).

Italiano

adverbs of location, position, distance, mo- -Expresin da existencia (p.es. dovrebbe

esserci stato; ecco fatto); a entidade (nomi
tion, direction, origin and arrangement).
contabili / massa / collettivi/ composti; proExpresin do tempo (points e. g. at midnomi (relativi, riflessivi, tonici); determinannight), divisions (e. g. term), and indicati); a calidade (p.es. parecchio stanco; diftions (ago; early; late) of time; duration
ficile da fare).
(fromto; during; until; since); anteriority
(already; (not) yet); posteriority (after Expresin da cantidade (numero: singolawards; later); sequence (first, second, after
re/plurale; numerali cardinali, ordinali, cothat, finally); simultaneousness (just when);
llettivi (p.es. centinaio, migliaio), moltiplicafrequency (e. g. twice/four times a week;
tivi (p.es. triplo); frazionari (p.es. un quarto); distributivi (p.es uno a uno). Quantit:
daily).
p.es. diverso, un blocchetto da dieci; graExpresin do modo (Adv. and phrases of
do: p.es. enormemente dispiaciuto; piuttosmanner, e. g. carefully; in a hurry).
to stanco.
Uso de conectores.
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi
Have/get causative.
ed espressioni che indicano luogo, posiPhrasal verbs.
zione, distanza, movimento, direzione,
Gerund and infinitive.
origine e disposizione).
Expresin do tempo (p.es. alle 17 ore e
quarantacinque)); divisione ( p.es. al tramonto, ai nostri giorni) e collocazione nel
tempo (p.es. nel diciannovesimo secolo);
durata (p.es. in un quarto dora, da ....
che ); anteriorit (p.es. qualche mese prima); posteriorit (p.es. il giormo successivo) ; contemporaneit (p.es. intanto); sequenza (p.es. inoltre .. poi .... infine); intermittenza (p.es. ogni volta); frequenza
(p.es. raramente).
Expresin do modo (avverbi ed espressioni di modo: p.es. per caso, apposta, di
nascosto).

Portugus

cin: (no) ser possvel /permitido + Inf.);

intencin (pretrito imperfeito gostar de +
Inf.; tratar de + Inf.; pensar + Inf.).
Expresin da existencia (p. e. existir, darse); a entidade (substantivos contveis
/massivos /coletivos /compostos; pronomes (relativos, reflexivos tonos/tnicos
tnicos, determinantes); a cualidade (p.e.
bastante bom; consideravelmente caro;
timo).
Expresin da cantidade (Singular/Plural;
Numerais cardinais e ordinais. Quantidade: p. e. bastante, a maior parte de, mais o
menos. Grau: p.e. consideravelmente;
bastante bem).
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, direo).
Expresin do tempo (expresses, preposies e locues de tempo (momento
pontual (p. e. meio-dia), divises (p. e.
perodo, fim de semana) e indicaes de
tempo (p. e. atrs, cedo); durao (p. e.
at; entre ... e); anterioridade (anteontem;
j); posterioridade (mais tarde, na semana
que vem); sequncia (em primeiro lugar,
depois, em ltimo lugar); simultaneidade
(naquele momento); frequncia (p. e. cada
semana).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo, p.
e. pressa).

2 de bacharelato
Primeira Lingua Estranxeira II. 2 Bachillerato GALICIA
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d

B..1. Estratexias de comprensin:

Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de
tarefa e tema.

B1.2. Coecer e saber aplicar as estratexias adecuadas para comprender o sentido xeral; a informacin
esencial; os puntos principais; os detalles relevantes;
informacin, ideas e opinins tanto implcitas como

Pxina 525 de 913

PLEB1.1. Comprende instrucins, anuncios, declara- CCL

cins e mensaxes detalladas, dados cara a cara ou
CAA
por outros medios, sobre temas concretos, en lingua CSC
xe estndar e a velocidade normal (p. e. declaracins

Primeira Lingua Estranxeira II. 2 Bachillerato GALICIA

Obxectivos
e
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Identificacin do tipo de escoita necesario para

explicitas do texto, formuladas de maneira clara; e
ou mensaxes institucionais).
matices como a irona ou o humor, ou o uso potico
realizar a tarefa (global, selectiva, detallada).
ou esttico da lingua cando a imaxe facilita a com Identificacin do tipo textual, adaptando a comprensin.
prensin ao mesmo.
PLEB1.2. Identifica as ideas principais, os detalles
relevantes e as implicacins xerais de conversacins
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral, B.1.3. Distinguir e aplicar comprensin do texto oral
os significados e funcins especficos xeralmente
e debates relativamente extensos e animados entre
informacin esencial, puntos principais, detalles reasociados a diversas estruturas sintcticas de uso
varios interlocutores que teen lugar na sa presenlevantes, implicacins).
comn segundo o contexto de comunicacin (p. e.
za, sobre temas xerais, de actualidade ou do seu inte Formulacin de hiptese sobre contido e contexto.
estrutura interrogativa para expresar admiracin).
rese, sempre que o discurso estea estruturado e non
Inferencia e formulacin de hiptese sobre signifise faga un uso moi idiomtico da lingua.
B1.4 Comprender o esencial de conversas ou debacados a partir da comprensin de elementos signites, sobre temas acadmicos ou profesionais da sa
ficativos, lingsticos e paralingsticos.
rea de interese, desenvolvidos nunha linguaxe sen
PLEB1.3. Comprende, en debates e conversacins
Reformulacin de hiptese a partir da comprensin
usos idiomticos. E extraer informacin especfica
informais sobre temas habituais ou do seu interese, a
de novos elementos.
relevante anda que non se comprenda a totalidade
postura ou punto de vista dos seus interlocutores, as
B1.2. Recoecemento dos marcadores conversaciodos textos.
como algns sentidos implcitos e matices como a
nais mis habituais: verificadores, expresivos, apela- B1.5 Recoecer os significados e intencins comuniirona ou o humor.
tivos e fticos.
cativas expresas de patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoacin de uso comn e mis especfi- PLEB1.4. Comprende, nunha conversacin formal na
que participa, no mbito acadmico ou ocupacional,
cos, as como algunhas de carcter implcito (incluninformacin detallada e puntos de vista e opinins
do a irona e o humor) cando a articulacin clara.
sobre temas da sa especialidade e relativos a lias
B1.6 Comprender as ideas principais e as especficas
de actuacin e outros procedementos abstractos,
mis relevantes de textos gravados ou audiovisuais
sempre que poida confirmar o que o interlocutor quixo
emitidos en lingua estndar, con claridade na fala, e
dicir e conseguir aclaracins sobre os aspectos ambisen condicins externas que dificulten a comprensin.
guos.

Bloque 2. Produccin de textos orais: expresin e interaccin

Pxina 526 de 913

Competencias clave
CCEC
CD

CCL
CCA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CCA
CSC
CCEC

PLEB1.5. Comprenda lia argumental, as ideas

principais, os detalles relevantes e as implicacins
xerais en presentacins, conferencias ou seminarios
de certa extensin e complexidade sobre temas acadmicos ou profesionais da sa rea de interese, tanto concretos como abstractos, sempre que haxa marcadores que estruturen o discurso e guen a comprensin.

CCL
CCA
CSC
CCEC

PLEB1.6. Comprende o contido da informacin da

maiora do material gravado ou retransmitido nos medios de comunicacin, relativo a temas de interese
persoal, identificando o estado de nimo, o ton e
mesmo o humor do falante, sempre que o discurso
estea articulado con claridade, nunha variedade de
lingua estndar e a velocidade normal.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Primeira Lingua Estranxeira II. 2 Bachillerato GALICIA

Obxectivos

a
b
c
d
e
f
i
j

Contidos
B2.1. Estratexias de producin:
Planificacin:
Identificacin do contexto, do destinatario e da
finalidade da producin ou da interaccin.
Percepcin da mensaxe con claridade, distinguindo a sa idea ou ideas principais e a sa
estrutura bsica.
Adecuacin do texto ao destinatario, contexto e
canle, aplicando o rexistro e a estrutura de discurso adecuados a cada caso, e escollendo os
expoentes lingsticos necesarios para lograr a
intencin comunicativa.
Activacin dos coecementos previos sobre
modelos e secuencias de interaccin, e elementos lingsticos previamente asimilados e memorizados.
Execucin:
Expresin da mensaxe con claridade e coherencia, estruturndoo adecuadamente e axustndose, no seu caso, aos modelos e frmulas
de cada tipo de texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta da tarefa) ou da mensaxe (facer
concesins no que realmente lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Aproveitamento dos coecementos previos sacandolle o maior partido (utilizar linguaxe prefabricado, etc.).
Cooperacin na interaccin con outras persoas:
verificando a comprensin propia e dos demais
e cooperando activamente na realizacin das
tarefas de comunicacin.
Compensacin das carencias lingsticas mediante procedementos lingsticos ou paralingsticos:
Lingsticos:
Modificacin de palabras de significado
parecido.
Definicin ou parafrase dun termo ou expresin.
Producin de autocorreccin, falsos comezos, repeticins e circunloquios.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B2.1. Coecer, seleccionar con coidado, e saber

PLEB2. 1 Diferencia adecuadamente a producin do
aplicar eficazmente e con certa naturalidade, as estexto oral espontneo (sintaxe limitada, estratexias de
tratexias adecuadas para producir textos orais de
compensacin, negociacin do significado co interlodiversos tipos e de certa lonxitude, planificando o discutor) do planificado , e considera as caractersticurso segundo o propsito, a situacin, os interlocutocas que este comparte coa lingua escrita (planificares e a canle de comunicacin; recorrendo parfracin, redundancia informativa , elementos de cohesis ou a circunloquios cando non se atopa a expresin).
sin precisa, e identificando e corrixindo os erros que
poidan provocar unha interrupcin da comunicacin. PLEB2.2. Fai presentacins de certa duracin sobre
temas do seu interese acadmico ou relacionados
coa sa especialidade (p. e. o desenvolvemento dun
B2.2. Construr textos claros e co detalle suficiente,
experimento cientfico, ou unha anlise de aspectos
ben organizados e adecuados ao interlocutor e prohistricos, sociais ou econmicos), cunha estrutura
psito comunicativo, sobre temas diversos, xerais e
clara que axuda aos ontes a fixarse nos aspectos
mis especficos dentro do propio campo de especiamis importantes, e demostrando seguridade hora
lidade ou de interese, e defender un punto de vista
de contestar preguntas do auditorio formuladas con
sobre temas xerais ou relacionados coa propia especlaridade e a velocidade normal.
cialidade, indicando os proles e os contras das distintas opcins, as como tomar parte activa en conver PLEB2.3. Participa con soltura en conversacins
sacins formais ou informais de certa lonxitude, deinformais cara a cara ou por telfono ou outros mesenvolvndose cun grao de correccin e fluidez que
dios tcnicos, nas que describe con detalle feitos,
permita manter a comunicacin.
experiencias, sentimentos e reaccins, soos, espe B2.3Utilizar correctamente, sen erros que conduzan a
ranzas e ambicins, e responde adecuadamente aos
malentendidos, as estruturas morfosintcticas, os
sentimentos que expresan os seus interlocutores;
patrns discursivos e os elementos de coherencia e
describe con detalle experiencias persoais e as sas
de cohesin de uso comn e mis especfico, selecreaccins ante as mesmas; expresa con conviccin
cionndoos en funcin do propsito comunicativo no
crenzas, acordos e desacordos, e explica e justifica
contexto concreto (por ex. o uso da voz pasiva en
de maneira persuasiva as sas opinins e proxectos.
presentacins de carcter acadmico, ou de frases
de relativo para facer unha descricin detallada).
PLEB 2.4. Toma parte adecuadamente en conversa B2.4 Ler en voz alta con nfase expresiva de xeito
cins formais, entrevistas, reunins e debates de caque poida recoecerse as ideas clave, utilizando o
rcter acadmico ou ocupacional, achegando e peritmo e as pautas para facer a lectura comunicativa,
dindo informacin relevante e detallada sobre aspecengadindo algn comentario persoal ao texto: aclaratos concretos e abstractos de temas cotis e menos
cin de palabras, algn novo exemplo, unha alusin a
habituais nestes contextos; explicando os motivos
experiencias compartidas e corrixndose con natudun problema complexo e pedindo e dando instruralidade no caso dalgunha equivocacin.
cins ou suxestins para resolvelo; desenvolvendo
B2.5. Planificar e articular o texto oral segundo a
argumentos de forma comprensible e convincente e
funcin ou funcins comunicativas principais e secomentando as contribucins dos interlocutores; opicundarias en cada caso, seleccionando os diferentes
nando, e facendo propostas justificadas sobre futuras
expoentes das devanditas funcins segundo os seus
actuacins.
distintos matices de significacin, e os distintos patrns discursivos dos que se dispn para presentar e PLEB2.5 Participa na interaccin verificando a comorganizar a informacin, deixando claro o que se conprensin propia e dos demais e cooperando activasidera importante (p. e. mediante estruturas enftimente na realizacin das tarefas de comunicacin,
cas), ou os contrastes ou digresiones con respecto ao
cun bo grao de fluidez e claridade, malia algns erros
tema principal.

Pxina 527 de 913

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

Primeira Lingua Estranxeira II. 2 Bachillerato GALICIA

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.6. Expresarse con relativa facilidade e naturalida Paralingsticos.

de, e cun grao de fluidez que permita desenvolver o
Pedido de axuda ou clarificacin.
discurso sen moita axuda do interlocutor, anda que
Sinalizacin de obxectos, uso de decticos
poidan darse algns problemas de formulacin que
ou realizacin de accins que aclaran o
retarden algo o discurso ou que requiran expor de
significado.
maneira distinta o que se quere dicir.
Uso de linguaxe corporal culturalmente
B2.7. Xestionar a interaccin de maneira eficaz en
pertinente (xestos, expresins faciais,
situacins habituais, respectando e tomando a quenposturas, contacto visual ou corporal, proda de palabra con amabilidade e cando se desexa, e
xmica).
axustando a propia contribucin dos interlocutores
Uso de sons extralingsticos e calidades
percibindo as sas reaccins, as como defenderse
prosdicas convencionais.
en situacins menos rutineiras, e mesmo difciles, p.
Uso dos elementos prosdicos (pausas,
e. cando o interlocutor acapara a quenda de palabra,
ritmo, entoacin) como substitutos dos
ou cando a sa contribucin escasa e haxa que
marcadores discursivos para indicarlle ao
encher as lagoas comunicativas ou animarlle a partidestinatario-onte as partes do discurso
cipar.
que deben ser co-interpretadas.
B2.2 Rutinas ou modelos de interaccin segundo o
tipo de situacin de comunicacin en contextos informais e formais mis habituais.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

espordicos.

PLEB2.6 Realiza unha entrevista cun patrn estruturado de preguntas establecido con anterioridade, realizando preguntas complementarias ou respondendo
a elas, reaccionando ante unha resposta que non
entenda, e interactuando para pedir repeticins e confirmar a comprensin mutua.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB3.1. Entende detalles relevantes e implicacins

de anuncios e material de carcter publicitario sobre
asuntos do seu interese persoal (p. e. carteis, folletos,
pancartas, grafitti), acadmico (p. e. psteres cientficos) ou profesional (p. e. boletns informativos, documentos oficiais).

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB3.2. Comprende informacin, a intencin e as

implicacins de notas e correspondencia persoal en
calquera soporte, includos foros e blogs, nos que se
transmiten e xustifican de xeito detallado informacin,
ideas e opinins sobre temas concretos e abstractos
de carcter persoal e dentro da sa rea de interese.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB3.3. Comprende instrucins extensas e complexas dentro da sa rea de interese ou a sa especialidade, inclundo detalles sobre condicins e advertencias, sempre que poida volver ler as seccins difciles (p. e. sobre instrumentos de medicin ou de procedementos cientficos).

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB3.4. Comprende os detalles relevantes e as

implicacins de correspondencia formal de institu-

CCL
CAA

Bloque 3. Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
i
j

B3.1.Estratexias de comprensin:
B3.1 Uso de diferentes estratexias de lectura como a
identificacin da intencin comunicativa, a anticipa Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de
cin da informacin a partir dos elementos textuais e
tarefa e tema a partir da informacin superficial e
non textuais, o uso do contexto, a aplicacin de reparatextual: proveniencia do texto, imaxes, organigras de formacin de palabras para inferir significazacin na pxina, ttulos de cabeceira, etc..
dos e a organizacin da informacin e o tipo de texto.
Identificacin do tipo de lectura demandado pola
tarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensiva ou extensiva).
Identificacin do tipo textual, adaptando a com B3.2. Coecer e saber aplicar as estratexias adecuadas para comprender o sentido xeral; a informacin
prensin ao mesmo.
esencial; os puntos principais; os detalles relevantes;
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
informacin, ideas e opinins tanto implcitas como
informacin esencial, puntos principais, detalles reexplcitas do texto se estn claramente sinalizadas; e
levantes, implicacins).
matices como a irona ou o humor, ou o uso potico
Formulacin de hiptese sobre contido e contexto.
ou esttico da lingua, formulados de xeito claro.
Inferencia e formulacin de hiptese sobre signifi B3.3 Seguir instrucins de certa complexidade e
cados a partir da comprensin de elementos signiextensin tanto do mbito pblico como propio da
ficativos, lingsticos e paratextuais.
especialidade, anda que sexa necesario apoiarse
Reformulacin de hiptese a partir da comprensin
para a comprensin en soportes visuais como debude novos elementos.
xos, bosquexos e outros.
B.3.4. Identificar as ideas principais, informacin
detallada e implicacins xerais de textos de certa lon-

Pxina 528 de 913

Primeira Lingua Estranxeira II. 2 Bachillerato GALICIA

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

xitude, ben organizados e lingisticamente complecins pblicas ou entidades privadas como universixos, nunha variedade de lingua estndar e que traten
dades, empresas ou compaas de servizos, sobre
de temas tanto concretos como abstractos, mesmo se
temas concretos e abstractos de carcter persoal e
son de carcter tcnico cando estean dentro do proacadmico dentro da sa rea de interese ou a sa
pio campo de especializacin ou de interese, nos
especialidade.
mbitos persoal, pblico, acadmico e laboral/profesional, sempre que se poidan reler as sec PLEB3.5. Entende, en textos de referencia e consulcins difciles.
ta, tanto en soporte papel como dixital, informacin
detallada sobre temas da sa especialidade nos m B3.5 Recoecer globalmente e con detalle a lia
bitos acadmico ou ocupacional, as como informaargumental no tratamento do asunto presentado en
cin concreta relacionada con cuestins prcticas en
xornais, revistas, guas, pxinas web, novelase distextos informativos oficiais, institucionais, ou corporatinguir entre informacin, opinin e persuasin, as
tivos.
como comprender en textos literarios as relacins
entre os personaxes e os motivos que os impulsan a
actuar.
PLEB3.6. Comprenda informacin, e ideas e opinins
implcitas, en noticias e artigos xornalsticos e de opi B3.6 Ler con fluidez textos de ficcin e literarios
nin ben estruturados e de certa lonxitude que tratan
contemporneos e relacionados cos propios intereses
dunha variedade de temas de actualidade ou mis
e necesidades no mbito persoal, pblico e acadmiespecializados, tanto concretos como abstractos,
co, e laboral/profesional ben estruturados en rexistro
dentro da sa rea de interese, e localiza con faciliestndar da lingua, e escritos sen modismos pouco
dade detalles relevantes neses textos.
frecuentes.
PLEB3.7. Comprende os aspectos principais, detalles
relevantes, algunhas ideas implcitas e o uso potico
da lingua en textos literarios que presenten unha estrutura accesible e unha linguaxe non moi idiomtico,
e nos que o desenvolvemento do tema ou da historia,
os personaxes centrais e os seus relacins, ou o motivo potico, estean claramente sinalizados con marcadores lingsticos facilmente recoecibles.

Competencias clave
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 4. Produccin de textos escritos: expresin e interaccin

a
b
c
d
e
f
i
j

B4.1.Estratexias de producin:
B4.1 Utilizar estratexias que faciliten un estilo de
PLEB4.1. Escribe informes en formato convencional e
escritura sinxelo e fludo, evitando o uso de palabras
de estrutura clara relacionados coa sa especialidade
Planificacin:
ou
estruturas
das
que
non
se
est
seguro,
e
seguindo
(p. e. o desenvolvemento e conclusins dun experi Mobilizacin e coordinacin das propias compeadecuadamente o proceso de escritura: a planificamento, sobre un intercambio lingstico, unhas prctitencias xerais e comunicativas co fin de realizar
cin do texto, a seleccin das ideas pertinentes ao
cas ou un traballo de investigacin), ou menos habieficazmente a tarefa (repasar que se sabe sopropsito comunicativo, a presentacin das ideas
tuais (p. e. un problema xurdido durante unha estanbre o tema, que se pode ou se quere dicir, etc.)
segundo o tipo de texto, a organizacin adecuada en
cia no estranxeiro), desenvolvendo un argumento;
Localizacin e uso adecuado de recursos lingpargrafos e a revisin da coherencia, cohesin, orrazoando a favor ou en contra dun punto de vista
sticos ou temticos (uso dun dicionario ou graconcreto; explicando as vantaxes e desvantaxes de
tografa, puntuacin e concordancias.
mtica, obtencin de axuda, etc.)
varias opcins, e achegando conclusins justificadas.
B4.2. Coecer, seleccionar e aplicar as estratexias
Execucin:
mis adecuadas para elaborar textos escritos ben
Elaboracin dun borrador.
estruturados e de certa lonxitude, p. e. integrando de PLEB4.2 Describe un tema, texto, suceso ou evento
dando unha idea xeral que permita recoecelo con
maneira apropiada informacin relevante procedente
Estruturacin do contido do texto.

Pxina 529 de 913

CCL
CAA

Primeira Lingua Estranxeira II. 2 Bachillerato GALICIA

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Organizacin do texto en pargrafos abordando

de fontes diversas, ou reaxustando o rexistro ou o
claridade, explicando as sas distintas partes ou ciren cada un unha idea principal do texto e entre
estilo (inclundo lxico, estruturas sintcticas e pacunstancias e ofrecendo unha opinin persoal argutodos conformar o significado deste ou idea
trns discursivos) para adaptar o texto ao destinatario
mentada.
global.
e contexto especficos.
Discriminacin das propiedades textuais de co- B4.3. Escribir, en calquera soporte, textos ben estru- PLEB4.3. Completa un cuestionario detallado con
informacin persoal, acadmica ou laboral (p. e. para
turados sobre unha ampla serie de temas relacionaherencia, cohesin e adecuacin.
matricularse nunha universidade, solicitar un traballo,
dos cos propios intereses ou especialidade, facendo
Expresin da mensaxe con claridade axustnabrir unha conta bancaria, ou tramitar un visado).
descricins claras e detalladas; sintetizando informadose aos modelos e frmulas de cada tipo de
cin e argumentos extrados de diversas fontes e ortexto.
ganizndoos de maneira lxica; e defendendo un
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
punto de vista sobre temas xerais, ou mis especfimis modesta da tarefa) ou a mensaxe (facer
co, indicando os proles e os contras das distintas op- PLEB4.4. Escribe, en calquera soporte ou formato, un
concesins no que realmente lle gustara excurriculum vitae detallado, xunto cunha carta de moticins, utilizando para iso os elementos lingsticos
presar), tras valorar as dificultades e os recurvacin (p. e. para ingresar nunha universidade esadecuados para dotar ao texto de cohesin e cohesos dispoibles.
tranxeira, ou presentarse como candidato a un posto
rencia e manexando un lxico adaptado ao contexto e
Aproveitamento dos coecementos previos sade traballo).
ao propsito comunicativo que se persegue.
candolle o maior partido (utilizar linguaxe pre B4.4. Planificar e articular o texto escrito segundo a
fabricada, etc.).
PLEB4.5. Toma notas, co suficiente detalle, durante
funcin ou funcins comunicativas principais e se Revisin:
unha conferencia, charla ou seminario, e elabora un
cundarias en cada caso, seleccionando os diferentes
resumo con informacin relevante e as conclusins
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
expoentes das devanditas funcins segundo os seus
adecuadas, sempre que o tema estea relacionado
distintos matices de significacin, e os distintos pa Verificacin da progresin e da coherencia.
coa sa especialidade e o discurso estea ben estrututrns
discursivos
dos
que
se
dispn
para
presentar
e
Atencin s convencins ortogrficas e signos
rado.
organizar a informacin, deixando claro o que se conde puntuacin.
sidera importante (p. e. mediante estruturas enfti Reescritura definitiva.
cas), ou os contrastes ou digresiones con respecto ao PLEB4.6. Escribe notas, anuncios, mensaxes e
Presentacin coidada do texto (marxes, limpecomentarios, en calquera soporte, nos que transmite
tema principal.
za, tamao da letra adecuado, uso normativo de
e solicita informacin detallada, explicacins, reac B4.5 Elaborar resumos e notas recapitulativas, con
maisculas e minsculas, etc.).
cins e opinins sobre temas persoais, acadmicos
claridade, exactitude, coherencia e fidelidade ao texto
ou ocupacionais, respectando as convencins e nororixinal.
mas de cortesa e da netiqueta.
B4.6 Presentar os textos escritos de xeito coidado
(con atencin s marxes, riscados, lias dereitas,
PLEB4.7. Escribe correspondencia persoal, en
letra clara, letras maisculas e minsculas cando cocalquera soporte, e comuncase con seguridade en
rresponda, etc) en soporte papel e dixital, adecuados
foros e blogs, transmitindo emocin, resaltando a imaos fins funcionais e valorando a importancia da preportancia persoal de feitos e experiencias, e comensentacin nas comunicacins escritas.
tando de maneira persoal e detallada as noticias e os
puntos de vista das persoas s que se dirixe.

PLEB4.8. Escribe, en calquera soporte, cartas formais de carcter acadmico ou profesional, dirixidas
a institucins pblicas ou privadas e a empresas, nas
que d e solicita informacin; describe a sa traxectoria acadmica ou profesional e as sas competencias; e explica e justifica co suficiente detalle os motivos das sas accins e plans (p. e. carta de motivacin para matricularse nunha universidade estranxeira, ou para solicitar un posto de traballo), respectando

Pxina 530 de 913

Competencias clave
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Primeira Lingua Estranxeira II. 2 Bachillerato GALICIA

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

as convencins formais e de cortesa propias deste

tipo de textos.
Bloque 5. Coecemento da lingua e consciencia plurilinge e intercultural

a
b
c
d
e
f
i
j

B5.1 Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de

entoacin:
Discriminacin e uso dos trazos fonticos que distinguen fonemas (trazos distintivos como sonoridade,nasalidade, apertura de vogais).
Recoecemento e producin de unidades maiores
do nivel fnico (secuencia acentual das palabras).
Recoecemento e uso comprensible dos elementos prosdicos (acento, ritmo e entoacin das oracins)
Recoecemento de palabras e frases de uso coloquial comn emitidas con procedementos bsicos
da reduccin fontica.
B5.2 Patrns grficos e convencins ortogrficas.
B5.3 Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
Convencins sociais.
Recoecemento das normas e as variacins sociais, as convencins sociais e as formas, normas
de cortesa e rexistros; costumes, valores, crenzas
e actitudes as caractersticas bsicas do sentido
do humor, os usos lingsticos adecuados ao contexto, as referencias relativas identidade nacional
ou cultural, a linguaxe non verbal. e as diferenzas
especficas entre a propia cultura e a cultura vehiculada pola lingua obxecto de estudo.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura diferente propia.
B5.4 Plurilingsmo
Consciencia das habilidades metalingsticas adquiridas durante as aprendizaxes lingsticas, e
transferencia destes coecementos e estratexias
dunha lingua a outra para avanzar no seu dominio.
Participacin en proxectos nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais, e valorando positivamente as competencias
que pose como persoa plurilinge.
B5.5 Funcins comunicativas:

B5.1 Discriminar e reproducir patrns sonoros,

acentuais, rtmicos e de entoacin de uso comn e
mis especficos, axustndose debidamente a algunha variedade estndar da lingua, e seleccionndoos
en funcin das propias intencins comunicativas, inclundo a expresin sinxela da irona e do humor.
B5.2 Axustarse con consistencia aos patrns ortogrficos, de puntuacin e de formato de uso comn, e
algns de carcter mis especfico .
B5.3 Distinguir a funcin ou funcins comunicativas
tanto principais como secundarias do texto, como
implicacins facilmente discernibles e apreciar as
diferenzas de significacin de distintos expoentes
das mesmas, as como distinguir os significados e
propsitos xerais asociados ao uso de distintos patrns discursivos tpicos polo que respecta presentacin e organizacin da informacin (entre outros, o
reforzo ou a recuperacin do tema, topicalizacin
poendo o tema da oracin ao principio, por ex. Diso
non quero falar- contraste, digresin, ou recapitulacin).
B5.4 Integrar na propia competencia intercultural,
para producir textos orais e escritos ben axustados ao
contexto especfico, os aspectos socioculturais e
sociolingsticos mis relevantes da lingua e culturas
meta relativos a costumes, usos, actitudes, valores e
crenzas, e superar as diferenzas con respecto s linguas e culturas propias e os estereotipos, demostrando confianza no uso de diferentes rexistros ou
outros mecanismos de adaptacin contextual, e evitando erros serios de formulacin ou presentacin
textual que poidan conducir a malentendidos ou situacins potencialmente conflitivas.
B5. 5 Coecer, e saber seleccionar e utilizar lxico
oral e escrito comn e expresins e modismos de uso
habitual, e mis especializado segundo os propios
intereses e necesidades no mbito persoal, pblico,
acadmico e laboral/profesional, as como un reducido repertorio de palabras e expresins, as como as
connotacins mis discernibles , que permita un uso

Pxina 531 de 913

PLEB 5.1 Comprende e faise comprender con certa

confianza e fluidez en situacins de comunicacin
informais e formais habituais , con matices como a
irona e o humor, sempre que os interlocutores pronuncien con claridade e eviten un uso moi idiomtico.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

PLEB 5.2 Relacinase oralmente e por escrito comunicando con eficacia informacin, noticias, ideas e
puntos de vista sobre temas tanto abstractos como
concretos; ou solicitando ou transmitindo informacin
relacionada con servizos ou outros mbitos das relacins sociais, adaptando a sa expresin e os medios
de expresalo situacin de comunicacin.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB 5.3. Intervn oralmente con distintos propsitos CCL

comunicativos con eficacia intercultural .
CAA
CSC
CCEC
PLEB 5.4 Entende os detalles do que se lle di en
transaccins e xestins que xorden mentres viaxa,
organiza a viaxe ou trata coas autoridades, as como
en situacins menos habituais en hoteis, tendas,
axencias de viaxes, centros de sade, traballo ou
estudos (por ex. para recibir asistencia sanitaria como turista ou como residente, cambiar unha reserva
de hotel, anular billetes, ou cambiar un artigo defectuoso), sempre que poida pedir confirmacin.

CCL
CSC
CCEC

PLEB 5.5 Desenvlvese con seguridade en transaccins e xestins cotis e menos habituais, xa sexa
cara a cara, por telfono ou outros medios tcnicos,
solicitando informacin detallada, ofrecendo explicacins claras e detalladas e desenvolvendo a sa argumentacin de xeito satisfactorio na resolucin dos
problemas que xurdan.

CCL
CAA
CSC
CCEC

PLEB5.6 Exprsase oralmente e por escrito, en

CCL
diferentes soportes, con certa densidade lxica, evi CAA
tando repeticins innecesarias co uso de sinnimos e

Primeira Lingua Estranxeira II. 2 Bachillerato GALICIA

Obxectivos

Contidos
Xestin de relacins sociais no mbito persoal,
pblico, acadmico e profesional.
Descricin e apreciacin de calidades fsicas e
abstractas de persoas, obxectos, lugares, actividades, procedementos e procesos.
Narracin de acontecementos pasados puntuais e
habituais, descricin de estados e situacins presentes, e expresin de predicins e de sucesos futuros a curto, medio e longo prazo.
Intercambio de informacin, indicacins, opinins,
crenzas e puntos de vista, consellos, advertencias
e avisos.
Expresin da curiosidade, o coecemento, a certeza, a confirmacin, a dbida, a conxectura, o escepticismo e a incredulidade.
Expresin da vontade, a intencin, a decisin, a
promesa, a orde, a autorizacin e a prohibicin, a
exencin e a obxeccin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, o
eloxio, a admiracin, a satisfaccin, a esperanza,
a confianza, a sorpresa, e os seus contrarios.
Formulacin de suxestins, desexos, condicins e
hipteses.
Establecemento e xestin da comunicacin e organizacin do discurso.
B5.6 Lxico
Recoecemento e uso de lxico oral e escrito comn e mis especializado dentro das propias reas de interese nos mbitos persoal, pblico, acadmico e ocupacional, relativo descricin de
persoas e obxectos, tempo e espazo, estados,
eventos e acontecementos, actividades, procedementos e procesos; relacins persoais, sociais,
acadmicas e profesionais; educacin e estudo;
traballo e emprendemento; bens e servizos; lingua
e comunicacin intercultural; ciencia e tecnoloxa;
historia e cultura.
Recoecemento e uso de expresins fixas frecuentes (locucins idiomticas, esquemas fraseolxicos, colocacins, frases feitas e lxico propio
de temas relativos a feitos de actualidade e
Recoecemento e uso de antnimos, sinnimos e
de procedementos de formacin de palabras mediante recursos de derivacin e de composicin, e

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

palabras de significado prximo, e recoece un lxico

humorstico, potico ou esttico sinxelo do idioma.
mis especializado se conta con apoio visual ou con B5.6 Coecer coa profundidade debida e aplicar
textual.
eficazmente comprensin do texto os coecementos sociolingsticos relativos estruturacin social,
PLEB5.7Comprende textos extensos en lingua
s relacins interpersonais en diversos contextos
estndar transmitidos por diferentes canles, enten(desde informal ata institucional) e as convencins
dendo anda que non os comparta- os matices de
sociais (inclundo crenzas e estereotipos) predomisentido e de opinin ante puntos de vista e posturas
nantes nas culturas en que se utiliza a lingua meta,
concretas e actitudes que responden a crenzas, cosas como os coecementos culturais mis relevantes
tumes e valores propios da cultura da lingua meta.
(por ex. histricos , xeogrficos, literarios ou artsticos) que permitan captar as alusins mis directas
sobre estes aspectos que poida conter o texto.
PLEB5.8 Explica valores e comportamentos propios
dunha cultura a membros doutra diferente, consciente
B5.7 Resumir ou parafrasear un texto para facelo
da importancia desta actividade de mediacin interintelixible a aqueles que necesitan desta mediacin
cultural.
por descoecemento ou coecemento insuficiente da
lingua meta.
B5.8 Utilizar o coecemento sociocultural sobre modo PLEB5.9. Participa en proxectos (elaboracin de
de vida da comunidade que obxecto de estudo e as
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
diferenzas esenciais entre as prcticas, os valores e
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilias crenzas desa comunidade e as propias para facer
zan varias linguas e relacionados cos Elementos
un texto comprensible a un interlocutor que descoeTransversais, evita estereotipos lingsticos ou cultuce a lingua estranxeira, e resolver posibles malenrais, e valora positivamente as competencias que
tendidos e conflictos interculturais.
pose como persoa plurilinge.
B5.9. Participar en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de libros
e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas,
tanto curriculares como outras presentes no centro, e
relacionados cos Elementos Transversais, evitando
estereotipos lingsticos ou culturais.

Pxina 532 de 913

Competencias clave
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Primeira Lingua Estranxeira II. 2 Bachillerato GALICIA

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

recoecemento de falsos amigos.

B5.7 Estruturas sintctico-discursivas -propias de
cada idioma.
1

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(weder noch); disxuncin (entweder
oder); oposicin/concesin (nur [habe ich
es vergessen]; trotz/ungeachtet); causa
(denn/weil; wegen; da); finalidade (so
dass); comparacin (so / nicht so + Adjektiv + wie; weit weniger lstig als / viel
lstiger als; mit Abstand der Beste); resultado/correlacin (solche dass); condicin (wenn; sofern; falls; angenommen);
estilo indirecto (Redewiedergabe; Vorschlge; Aufforderungen; Befehle; Wnsche; Warnungen).
Relacins temporais (solange; seitdem;
nachdem [wir fertig sind]).
Afirmacin (emphatische affirmative
Aussagestze, z. B. Ich komme ja
schon!).
Exclamacin (Welch ein(e) + Nomen
[+Satz], z. B. Welch eine Plage [ist es]!;
Wie + Adverb + Adjektiv; Ausrufestze, z.
B. Mensch, ist das kalt!).
Negacin (z. B. Nee, Nie im Leben, Du
brauchst nicht zu gehen).
Interrogacin (W-Fragen, z. B. Was ist
denn schon passiert?, Um alles in der
Welt: Wo warst du?; Ja/Nein-Fragen; Zeichen).
Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt; Plusquamperfekt; historisches
Prsens; Konjunktiv I); presente (Prsens;
Konjunktiv I); futuro (werden + Infinitiv;
Prsens + Adverb; Perfekt + Adverb).
Expresin do aspecto: puntual (Perfekt;
Plusquamperfekt; Futur II); durativo
(Prsens; Prteritum; Futur I); habitual

Expresin de relacins lxicas: conxuncin; disxuncin; oposicin/concesin

(quoique, malgr que + Subj. (para un hecho real), si... que; que... ou que + Subj.,
avoir beau tre + nom/Adj./Adv., loin de,
sans); causa (du fait que); finalidade (de
peur que, de crainte que, que + Subj. (ex:
Viens que je te voie!)); comparacin (cest
le meilleur/pire que + Subj., autant/tant
que, dautant plus/moins que); consecuencia (aussi que); condicin (grondif,
ex: En faisant du sport vous vous sentirez
mieux), pourvu que, condition que); estilo
indirecto (rapporter des informations, suggestions, ordres, questions).
Relacins temporais (auparavant, dornavant, alors que en attendant, tant que).
Exclamacin (Comme si!).
Negacin (neque (ne expltif), omisin
de ne , uso de ne solo (registre soutenu, ex: Si je ne me trompe, nous sommes arrivs)).
Interrogacin (Question rapporte, ex: Il
me demande quelle heure commence le
film?).
Expresin do tempo: presente; pasado;
futuro (futur antrieur).
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples); durativo (de ces temps-ci);
habitual; incoativo (tre prt ); terminativo.
Expresin da modalidade: factualidade;
capacidade; posibilliade/probabilidade;
necesidade; obriga/prohibicin (navoir
qu, il ny a qu); permiso (Puisje?); intencin/desexo; voix passive;

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(neithernor); disxuncin (eitheror);
oposicin/concesin (only (it didnt work);
despite/in spite of + NP/VP/sentence);
causa because (of); due to; as; since); finalidade (so as to); comparacin (as/not
so Adj. as; far less tiresome/much more
convenient (than); the best by far); resultado/correlacin(suchthat); condicin (if;
unless; in case; supposing); estilo indirecto
(reported information, offers, suggestions,
promises, commands, wishes, warnings).
Relacins temporais ((just) as; while; once
(we have finished).
Afirmacin (emphatic affirmative sentences
/ the dummy do, e. g. I do love classic music; tags, e. g. I should have).
Exclamacin (What + noun + sentence), e.
g. What a nuisance (he is)!; How + Adv. +
Adj., e. g. How very extraordinary!; exclamatory sentences and phrases, e. g. Gosh,
it is freezing!).
Negacin (e. g. Nope; Never ever; You
neednt have).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; Says who? Why on earth did she say
that?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; present perfect simple and
continuous; past perfect simple and continuous); presente (present simple and continuous); futuro (present simple and continuous + Adv.; will be + verb+ ing; will +
perfect tense (simple and continuous)).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past sim-

Expresin de relacins lxicas: conxuncin(e poi, neppure); disxuncin (senn);

oposicin (bens, anzi); causa (per il fatto
che); concesin ((cio)nonostante, pur +
gerundio); finalidade (allo scopo di + Inf.);
condicin (purch, ammesso che); comparacin (altrettanto/quanto, pi/meno di quello che); resultado /correlacin (troppo...
per, al punto che); estilo indirecto estilo
indirecto (informazione riferita, consigli,
ordini, offerte, suggerimenti, promesse,
avvisi).
Relacins temporais (da che, nel + Inf.;
(una volta +) participio passato);
Afirmacin (frasi dichiarative affermative;
frasi con dislocazione (p.es. il libro, lha
preso Anna).
Exclamacin (frase enfatica (p.es. tutto ho
fatto!); interiezioni (p.es. macch!)).
Negacin (frasi dichiarative negative con
non, mica e non; proforma (p.es. assolutamente no).
Interrogacin (totali; parziali; indirette); eco
(p.es. Simona? Serena, vorrai dire?);
orientate (p.es. ...non cos? non trovi?);
optative-dubitative ottative-dubitative (p.es.
che sia lui? che gli sia successo qualcosa?); retoriche (p.es. non sarebbe meglio
per tutti se non ci fossero guerre?).
Expresin do tempo (pasado (presente,
piuccheperfetto, perfetto semplice; futuro
(futuro composto e condizionale composto)) e do aspecto (puntual (tempi semplici);
durativo (presente, imperfetto, perfetto
semplice (+Avv.), tempi composti (+Avv.));
seguitare a +Inf.; venire + Ger.); habitual
(tempi semplici e perfetto composto e

Expresin de relacins lxicas: conjuno

(alm disso; nem sequer); oposio/concesso (prem porm; apesar de);
causa (por causa de; devido a; por consequncia); finalidade (afim de que); comparao (mais/menos/to/tanto+ Adj./Adv./S
+ (do) que / como/quanto; como se; bastante menos cansado; muito mais raro;
superlativo absoluto (p.e. -errimo); resultado/ correlao (to...que, tanto...que);
condio (se, sem que, a no ser que, a
menos que); estilo indireto (informaes,
oferecimentos, sugestes, promessas,
ordens, desejos).
Relacins temporais (assimque assim que,
at que, apenas, mal).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; deslocao de constituientes constituintes).
Exclamacin (com inverso, p. e. Un amor,
essa criana!; sentenas e sintagmas exclamativos, p.e. Puxa, faz muito fro!; oxal
sejam felices! felizes).
Negacin (sentenas declarativas negativas com nem; no / nem... sequer; no...
cosa coisa nemhuma nenhuma; apenas).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU-; interrogativas tag; interrogativas eco; interrogativas enfticas (p. e. Onde que vive?)).
Expresin do tempo: pasado (presente
histrico, pretrito imperfeito, perfeito simple simples e perfeito composto e pretrito
mais-mais-que-perfeito simple simples e
composto); futuro ((futuro imperfeito
(+Adv.), futuro perfeito do indicativo e con-

Pxina 533 de 913

Alemn

Francs

(Prsens/Prteritum + Adverb; pflegen zu;

condicional (oraciones condicionales (les 3
wrde); incoativo (beginnen mit); terminatitypes dhypothse); conditionnel pass);
vo.
cortesa.
Expresin da modalidade: factualidade
Expresin da existencia: os presentativos;
(Aussagestze); capacidade ([dazu]
a entidade (artigos, sustantivos, pronomes
braucht es); posibilidade/probabilidade
persoais, adxectivos y pronomes demos(werden; wahrscheinlich; mssen); necesitrativos; pronomes persoais OD e OI, en,
dade (bentigen; brauchen); obriga (brauy, proposicins adxectivais (mise en relief
chen / nicht brauchen); permiso (drfen;
con ce qui, ce que, ce dont, ce quoi;
knnen; lassen); intencin (denken zu +
pron. relativos compostos (sur laquelle,
grce auquel, avec/sans lequel, enInfinitiv).
tre/parmi lesquels, qui, ct duquel)); a
Expresin da existencia (z. B. es soll
cualidade; a posesin.
gegeben haben); da entidade (zhlbare
und nicht zhlbare Sammelbezeichnun Expresin da cantidade: environ, peu
gen; zusammengesetzte Nomen; Pronoprs, plus ou moins, le double, le triple,
men [Relativ-, Reflexiv- und Determinativun/ des tas de; artigos partitivos, Adv. de
pronomina]); da calidade (z. B. blulich,
cantidad y medidas; y do grao (extrmeschn anzuschauen).
ment, tellement, suffisamment).
Expresin da cantidade (Zahlen, z. B.
Expresin do espazo (prpositions et
etwa zwanzig Bcher; Quantitt, z. B.
adverbes de lieu, position, distance, mouzweimal so viele, Berge von Arbeit;
vement, direction, provenance, destinaGrad, z. B. uerst schwierig, so
tion).
[pltzlich]).
Expresin do espazo (Prpositionen;
Lokaladverbien).
Expresin do tempo (Zeitpunkte, z. B.
damals, innerhalb eines Monats, jederzeit; Zeiteinheiten; Ausdruck der Zeit, z. B.
am Anfang / am Ende des Monats; Dauer, z. B. die ganze Woche hindurch,
ber die Weihnachtsfeiertage; Vorzeitigkeit [noch; schon (nicht); lange/kurz davor];
Nachzeitigkeit, z. B. spter[hin], lange/kurz
danach; Aufeinanderfolge [erstens; ferner;
schlussendlich]; Gleichzeitigkeit [gerade
als]; Hufigkeit, z. B. selten, wochenweise).
Expresin do modo (Modaladverbien und stze, z. B. vllig, verkehrt herum, in
einem Durcheinander).

Ingls

ple/perfect; and future continuous); habitual (simple tenses (+ Adv.); used to;
would); incoativo (start/begin by
+verb+ing); terminativo (cease +verb+ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (it
takes/holds/serves); posibilidade/probabilidade (will; likely; should; ought
to); necesidade (want; take); obriga (need/neednt); permiso (may; could; allow)
intencin (be thinking of +verb+ing).
Expresin da existencia (e. g. there must
have been); a entidade (count/uncount/collective/compound nouns;
pronouns (relative, reflexive/emphatic,
one(s); determiners); a cualidade (e. g.
bluish; nice to look at).
Expresin da cantidade: Number (e. g.
some twenty people; thirty something).
Quantity: e. g. twice as many; piles of
newspapers; mountains of things. Degree:
e. g. extremely; so (suddenly).
Expresin do espazo (prepositions and
adverbs of location, position, distance, motion, direction, origin and arrangement).
Expresin do tempo (points (e. g. back
then; within a month; whenever), divisions
(e. g. fortnight), and indications (e. g. earlier/later today/in the year) of time; duration
(e. g. through(out) the winter; over Christmas); anteriority (already; (not) yet;
long/shortly before); posteriority (e. g. later
(on); long/shortly after); sequence (to begin
with, besides, to conclude); simultaneousness (just then/as); frequency (e. g. rarely;
on a weekly basis).
Expresin do modo (Adv. and phrases of
manner, e. g. thoroughly; inside out; upside down, in a mess).
Uso de conectores.
Have/get causative.
Phrasal verbs.
Gerund and infinitive.

Pxina 534 de 913

Italiano

piuccheperfetto (+Avv.); essere solito +

Inf.); iterativo (perfetto semplice (+Avv.);
incoativo (accingersi a /essere in procinto
di + Inf.); terminativo (imperfetto narrativo;
tempi composti e perfetto semplice ; cessare di+ Inf.)).
Expresin da modalidade (factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
capacidade ((non) essere bravo a + Inf. ;
posibilidade (futuro semplice e composto;
verbi, sostantivi e aggettivi che indicano
opinione, dubbio, assunzione, attesa, persuasione, apparenza + cong.; condizionale
composto; dovere + Inf. composto)); necesidade (esserci bisogno); obriga (futuro;
essere tenuto a + Inf.; andare + participio
passato); intencin (verbi volitivi + cong.);
prohibicin (non andare + participio passato).
-Expresin da existencia (p.es. dovrebbe
esserci stato; ecco tutto); a entidade (nomi
contabili / massa / collettivi / composti;
pronomi (relativi, riflessivi, tonici); determinanti); a calidade (p.es. piuttosto stanco;
facile a dirsi).
-Expresin da cantidade (numero: singolare/plurale; numerali cardinali, ordinali, colletivi (p.es. entrambi, ambedue), moltiplicativi (p.es. quadruplo); frazionari (p.es. tre
su tre); distributivi (p.es. uno a uno). Quantit: p.es. vari motivi, una pila di libri; grado: p.es. estremamente doloroso; particolarmente bravo.
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi
ed espressioni che indicano luogo, posizione, distanza, movimento, direzione,
origine e disposizione).
Expresin do tempo (lora ((p..es. mancano) venti alle otto); divisione (p.es. ai tempi
dei miei nonni, sul presto) e collocazione
nel tempo (p.es. nel Quattrocento; nel frattempo); durata (p.es. lintera giornata, sotto
Natale); anteriorit (p.es. prima che, (non)
ancora); posteriorit (p.es. qualche anno
pi tardi); contemporaneit (p.es. nel momento in cui, contemporaneamente); sequenza (p.es inoltre ... poi ... infine); intermittenza (p.es. talvolta); frequenza (p.es.

Portugus
dicional).
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro imperfeito e pretrito imperfeito do indicativo (+
Adv.); ir / vir a + Inf.; sufixos de durao, p.
e. ear, -ecer); habitual (tempos simples (+
Adv.)); terminativo (presente histrico, pretrito perfeito simple simples e composto,
pretiro pretrito mais-que-perfeito composto e futuro perfeito do indicativo; chegar a + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade (poder
com; conseguir + Inf.); posibilidade/probabilidade (pode ser que / tal vez +
Conj.; futuro do presente e futuro perfeito);
necessidade (precisar; ser preciso/necessrio + Conj.); obrigacin (ser
obrigatrio que + Conj.; presente do indicativo); permiso (ser possvel / permitido
que + Conj.); prohibicin (ser proibido
que); intencin (querer que + Conj.; ir /
haver de + Inf.).
- Expresin da existencia (p. e. faltar,
acontecer); a entidade (substantivos contveis /massivos /coletivos /compostos;
pronomes (relativos, reflexivos tonos/tnicos tnicos, determinantes); a cualidade (p.e. azulado; til para a dificuldade
em dormir).
Expresin da cantidade: Numerais (p. e.
pelo menos 20 pessoas; perto de 30 km).
Quantidade: p. e. duas vezes no mximo;
um monte de gente. Grau: p. e. totalmente;
to de repente.
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, direo).
Expresin do tempo: expresses, preposies e locues de tempo (momento
pontual (p. e. daqui a uma semana), divises (p. e. prazo; estao seca) e indicaes de tempo (p. e. a 13 dias do evento );
durao (p. e. por todo o dia; no perodo
natalcio); anterioridade (a ltima vez que,
h bocado, fazia pouco); posterioridade
(dentro de alguns dias, de hoje em diante,
em breve); sequncia (para comear, se-

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

di rado)).
Expresin do modo (avverbi di modo: p.es.
di proposito, a dirotto, perbene).

guidamente, em concluso); simultaneidade (no mesmo tempo que, atualmente);

frequncia (p. e. uma vez por dia, regularmente).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo, p
.e. em excesso; ao gosto).

2.1.28 Qumica
Introducin
A Qumica no bacharelato debe contribur a afondar no coecemento do mundo que rodea ao alumnado, familiarizacin coa actividade cientfica e tecnolxica e ao desenvolvemento das competencias clave.
Desde esta disciplina dbese seguir atendendo s relacins ciencia, tecnoloxa, sociedade e ambiente, en particular s aplicacins da qumica, sa presenza na vida coti e s sas repercursins directas en numerosos mbitos da sociedade actual. A sa relacin con outros campos de coecemento, como a Bioloxa, a Medicina, a Enxeara, a Xeoloxa, a Astronoma, a Farmacia ou a Ciencia dos Materiais, por citar algns, fai que contriba a unha formacin crtica en relacin co papel
que a qumica desenvolve na sociedade, tanto como elemento de progreso como polos posibles efectos negativos dalgns dos seus desenvolvementos.
A materia de Qumica apiase nas Matemticas e na Fsica e, sa vez, serve de base para as ciencias da vida. Desde esta posicin, a Qumica ampla a formacin cientfica do alumnado e proporciona unha ferramenta para a comprensin da natureza das ciencias en xeral, polo que unha axuda importante na toma de decisins ben fundamentadas e responsables en relacin coa sa propia vida e coa comunidade onde vive, co obxectivo final de construr unha sociedade mellor, dada a
capacidade da qumica para resolver problemas humanos e responder a diferentes necesidades sociais.
Esta materia estrutrase en 4 bloques, nos que aparecen interrelacionados todos os elementos do currculo.
O primeiro bloque, A actividade cientfica, constite o eixo metodolxico da rea, sendo necesario que se traballe de forma simultnea con cada un dos tres bloques restantes. O ensino-aprendizaxe da Qumica implica a realizacin de pequenos
proxectos de investigacin (QUB1.1.1.) que inclan experiencias de laboratorio (QUB1.2.1.), as como a busca, anlise e elaboracin de informacin (QUB1.3.1., QUB1.4.2.), sendo de interese o emprego das TIC (QUB1.4.4, QUB1.4.1.), tanto como
ferramenta para a obtencin de datos, o tratamento da informacin, a anlise dos resultados e a presentacin de conclusins como para o emprego de aplicacins informticas de simulacin de prcticas que sera dificultoso desenvolver no laboratorio real (QUB1.4.3.) . Tanto os criterios de avaliacin como os estndares de aprendizaxe deste bloque cobran sentido ao relacionalos cos doutros bloques. As, o QUB1.2.1. ter que referirse s diversas experiencias qumicas desenvolvidas ao longo do curso (QUB32.1., QUB3.4.2., QUB3.7.1, QUB3.10.1., QUB3.12.1., QUB3.15.1., QUB3.19.2, QUB3.21.1).
O segundo bloque, Orixe e evolucin dos compoentes do Universo, aborda a estrutura atmica dos elementos e a sa repercusin nas propiedades peridicas dos mesmos. A visin actual do concepto do tomo e as subpartculas que o conforman contrasta coas nocins da teora atmico-molecular coecidas previamente polo alumnado. Entre as caractersticas propias de cada elemento destaca a reactividade dos seus tomos e os distintos tipos de enlaces e forzas que aparecen entre
eles e, como consecuencia, as propiedades fisicoqumicas dos compostos que poden formar.
No terceiro bloque, Reaccins qumicas, trtanse tanto o aspecto dinmico (cintica) como o esttico (equilibrio qumico) das reaccins qumicas, os factores que modifican tanto a velocidade de reaccin como o desprazamento do seu equilibrio,
as reaccins cido-base e de oxidacin-reducin e as sas implicacins sociais e industriais.
Finalmente, o ltimo bloque, Sntese orgnica e novos materiais, con contidos de qumica orgnica, est destinado ao estudo dalgunhas funcins orgnicas e aos polmeros, abordando as sas caractersticas, como se producen, e a grande importancia que teen na actualidade a causa das numerosas aplicacins que presentan: a qumica mdica, a qumica dos alimentos e a qumica ambiental.
As estratexias metodolxicas que se propoen para desenvolver o currculo desta materia son as seguintes:
Fomentar a competencia aprender a aprender e a sentido de iniciativa e esprito emprendedor, a travs da planificacin, realizacin, presentacin e avaliacin de deseos experimentais por parte do alumnado, inclundo a incorporacin das
TIC para o desenvolvemento da competencia dixital, co obxectivo de favorecer unha visin mis actual da actividade tecnolxica e cientfica contempornea.
Partir, sempre que sexa posible, de enfrontar ao alumnado a situacins problemticas que deba resolver poendo en xogo os saberes dos que dispn.
Potenciar a dimensin colectiva da actividade cientfica organizando equipos de traballo, propiciando o traballo cooperativo na investigacin.
Considerar as implicacins ciencia-tecnoloxa-sociedade-medio natural dos problemas (posibles aplicacins, repercusins negativas, toma de decisins, ciencia e pseudociencia, etc.) e as posibles relacins con outros campos do coecemento.

Pxina 535 de 913

2 de bacharelato
Qumica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A actividade cientfica

b
e
I
j
k

b
i

B1.1. Utilizacin de estratexias bsicas da actividade

cientfica.

B1.1. Realizar interpretacins, predicins e representacin de fenmenos qumicos a partir dos datos dunha
investigacin cientfica e obter conclusins.

QUB1.1.1. Aplica habilidades necesarias para a investigacin cientfica: traballando tanto individualmente como en grupo, formulando preguntas, identificando problemas, recollendo datos mediante a observacin ou
experimentacin, analizando e comunicando os resultados e desenvolvendo explicacins mediante a realizacin dun informe final.

B1.2. Importancia da investigacin cientfica na industria B1.2. Aplicar a prevencin de riscos no laboratorio de
QUB1.2.1.Utiliza o material e instrumentos de laboratoqumica e coecer a importancia dos fenmenos qumirio empregando as normas de seguridade axeitadas
e na empresa.
cos e as sas aplicacins aos individuos e sociedade.
para a realizacin de diversas experiencias qumicas.
B1.3. Prevencin de riscos no laboratorio

CAA
CCL
CMCCT
CSC
CSIEE

CMCCT
CSC

d
e
g
I
j

B1.4. Investigacin cientfica: documentacin, elaboracin de informes, comunicacin e difusin de resultados.

B1.3. Empregar axeitadamente as TIC para a busca de QUB1.3.1. Elabora informacin e relaciona os coece- CCL
informacin, manexo de aplicacins de simulacin de
mentos qumicos aprendidos con fenmenos da nature- CD
probas de laboratorio, obtencin de datos e elaboracin
za e as posibles aplicacins e consecuencias na socie CMCCT
de informes.
dade actual.
CSC

b
e
I
j

B1.4. Investigacin cientfica: documentacin, elaboracin de informes, comunicacin e difusin de resultados.

B1.4. Desear, elaborar, comunicar e defender informes QUB1.4.1. Analiza a informacin obtida principalmente
de carcter cientfico realizando unha investigacin baa travs de Internet identificando as principais caractersticas ligadas fiabilidade e obxectividade do fluxo de
seada na prctica experimental.
informacin cientfica.

CAA
CD
CMCCT

QUB1.4.2. Selecciona, comprende e interpreta informacin relevante nunha fonte de informacin de divulgacin cientfica e transmite as conclusins obtidas utilizando a linguaxe oral e escrita con propiedade.

CAA
CCL
CMCCT

QUB1.4.3. Localiza e utiliza aplicacins e programas de CD

simulacin de prcticas de laboratorio.
CMCCT

QUB1.4.4. Realiza e defende un traballo de investigacin utilizando as TIC.

Pxina 536 de 913

CCL
CD
CMCCT
CSIEE

Qumica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 2. Orixe e evolucin dos compoentes do Universo

b
I
j

B2.1. Estrutura da materia. Hiptese de Planck.

B2.2. Modelo atmico de Bohr.

B2.1. Analizar cronoloxicamente os modelos atmicos

ata chegar ao modelo actual discutindo as sas limitacins e a necesidade dun novo.

QUB2.1.1. Explica as limitacins dos distintos modelos

atmicos relacionndoo cos distintos feitos experimentais que levan asociados.

CCEC
CMCCT

QUB2.1.2. Calcula o valor enerxtico correspondente a

unha transicin electrnica entre dous niveis dados relacionndoo coa interpretacin dos espectros atmicos.

CMCCT

i
j

B2.2. Modelo atmico de Bohr.

B2.3. Orbitais atmicos. Nmeros cunticos e a sa
interpretacin.

B2.2. Recoecer a importancia da teora mecanocunti- QUB2.2.1. Diferenza o significado dos nmeros cunti- CMCCT
cos segundo Bohr e a teora mecanocuntica que defica para o coecemento do tomo.
ne o modelo atmico actual, relacionndoo co concepto
de rbita e orbital.

e
i

B2.4. Mecnica cuntica: Hiptese de De Broglie,

Principio de Incerteza de Heisenberg.

B2.3. Explicar os conceptos bsicos da mecnica

cuntica: dualidade onda-corpsculo e incerteza.

QUB2.3.1. Determina lonxitudes de onda asociadas a

partculas en movemento para xustificar o comportamento ondulatorio dos electrns.

CMCCT

QUB2.3.2. Xustifica o carcter probabilstico do estudo

de partculas atmicas a partir do principio de incerteza
de Heisenberg.

CMCCT

e
i

B2.5. Partculas subatmicas: orixe do Universo.

B2.4. Describir as caractersticas fundamentais das

partculas subatmicas diferenciando os distintos tipos.

QUB2.4.1. Coece as partculas subatmicas e os tipos CMCCT

de quarks presentes na natureza ntima da materia e na
orixe primixenia do Universo, explicando as caractersticas e clasificacin destes.

B2.6. Clasificacin dos elementos segundo a sa

estrutura electrnica: Sistema Peridico.

B2.5. Establecer a configuracin electrnica dun tomo

relacionndoa coa sa posicin na Tboa Peridica.

QUB2.5.1. Determina a configuracin electrnica dun

tomo, coecida a sa posicin na Tboa Peridica e
os nmeros cunticos posibles do electrn diferenciador.

B2.6. Clasificacin dos elementos segundo a sa

estrutura electrnica: Sistema Peridico.

B2.6. Identificar os nmeros cunticos para un electrn

segundo no orbital no que se atope.

QUB2.6.1. Xustifica a reactividade dun elemento a partir CMCCT

da estrutura electrnica ou a sa posicin na Tboa
Peridica.

i
j

B2.7. Propiedades dos elementos segundo a sa

posicin no Sistema Peridico: enerxa de ionizacin,
afinidade electrnica, electronegatividade, raio atmico.

B2.7. Coecer a estrutura bsica do Sistema Peridico QUB2.7.1. Argumenta a variacin do raio atmico,
actual, definir as propiedades peridicas estudadas e
potencial de ionizacin, afinidade electrnica e electronegatividade en grupos e perodos, comparando as dedescribir a sa variacin ao longo dun grupo ou perodo.
vanditas propiedades para elementos diferentes.

CMCCT

i
j

B2.8. Enlace qumico.

B2.8. Utilizar o modelo de enlace correspondente para

explicar a formacin de molculas, de cristais e estruturas macroscpicas e deducir as sas propiedades.

CMCCT

Pxina 537 de 913

QUB2.8.1. Xustifica a estabilidade das molculas ou

cristais formados empregando a regra do octeto ou basendose nas interaccins dos electrns da capa de

CMCCT

Qumica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

valencia para a formacin dos enlaces.

i

i
j

B2.9. Enlace inico.

B2.10. Propiedades das substancias con enlace inico.

B2.9. Construr ciclos enerxticos do tipo Born-Haber

para calcular a enerxa de rede, analizando de forma
cualitativa a variacin de enerxa de rede en diferentes
compostos

B2.11. Enlace covalente.

B2.10. Describir as caractersticas bsicas do enlace
covalente empregando diagramas de Lewis e utilizar a
B2.12. Xeometra e polaridade das molculas.
TEV para a sa descricin mis complexa.
B2.13. Teora do enlace de valencia (TEV) e hibridacin
B2.14. Teora de repulsin de pares electrnicos da
capa de valencia (TRPECV).

QUB2.9.1. Aplica o ciclo de Born-Haber para o clculo

da enerxa reticular de cristais inicos.

CMCCT

QUB2.9.2. Compara a fortaleza do enlace en distintos

compostos inicos aplicando a frmula de Born-Land
para considerar os factores dos que depende a enerxa
reticular.

CMCCT

QUB2.10.1. Determina a polaridade dunha molcula

CMCCT
utilizando o modelo ou teora mis axeitados para explicar a sa xeometra.
QUB2.10.2. Representa a xeometra molecular de
distintas substancias covalentes aplicando a TEV e a
TRPECV.

CMCCT

i
j

B2.15. Propiedades das substancias con enlace covalente.

B2.16. Enlaces presentes en substancias de interese
biolxico

B2.11. Empregar a teora da hibridacin para explicar o

enlace covalente e a xeometra de distintas molculas.

QUB2.11.1. D sentido aos parmetros moleculares en

compostos covalentes utilizando a teora de hibridacin
para compostos inorgnicos e orgnicos.

CMCCT

d
h
i
j

B2.17. Enlace metlico.

B2.18. Propiedades dos metais. Aplicacins de supercondutores e semicondutores.

B2.12. Coecer as propiedades dos metais empregando as diferentes teoras estudadas para a formacin do
enlace metlico.

QUB2.12.1. Explica a condutividade elctrica e trmica

mediante o modelo do gas electrnico aplicndoo tamn a substancias semicondutoras e supercondutoras.

CMCCT

B2.18. Propiedades dos metais. Aplicacins de supercondutores e semicondutores.

B2.19. Modelo do gas electrnico e teora de bandas.

B2.13. Explicar a posible condutividade elctrica dun

metal empregando a teora de bandas.

QUB2.13.1. Describe o comportamento dun elemento

como illante, condutor ou semicondutor elctrico utilizando a teora de bandas.

CMCCT

QUB2.13.2. Coece e explica algunhas aplicacins dos

semicondutores e supercondutores analizando a sa
repercusin no avance tecnolxico da sociedade.

CMCCT

B2.20. Natureza das forzas intermoleculares

B2.14. Recoecer os diferentes tipos de forzas intermo- QUB2.14.1. Xustifica a influencia das forzas intermoleleculares e explicar como afectan s propiedades de
culares para explicar como varan as propiedades especficas de diversas substancias en funcin das dedeterminados compostos en casos concretos.
vanditas interaccins.

CMCCT

B2.9. Enlace inico.

B2.11. Enlace covalente.

B2.15. Diferenciar as forzas intramoleculares das

intermoleculares en compostos inicos ou covalentes.

CMCCT

Pxina 538 de 913

QUB2.15.1. Compara a enerxa dos enlaces intramoleculares en relacin coa enerxa correspondente s forzas intermoleculares xustificando o comportamento fisi-

Qumica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.20. Natureza das forzas intermoleculares.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

coqumico das molculas.

Bloque 3. Reaccins qumicas

B3.1. Concepto de velocidade de reaccin.

B3.2. Teora de colisins e do estado de transicin.

B3.1. Definir velocidade dunha reaccin e aplicar a

teora das colisins e do estado de transicin utilizando
o concepto de enerxa de activacin.

QUB3.1.1. Obtn ecuacins cinticas reflectindo as

unidades das magnitudes que interveen.

CMCCT

i
j

B3.3. Factores que inflen na velocidade das reaccins

qumicas.
B3.4. Utilizacin de catalizadores en procesos industriais.

B3.2. Xustificar como a natureza e concentracin dos

reactivos, a temperatura e a presenza de catalizadores
modifican a velocidade de reaccin.

QUB3.2.1. Pred a influencia dos factores que modifican CMCCT

a velocidade dunha reaccin.

QUB3.2.2. Explica o funcionamento dos catalizadores

relacionndoo con procesos industriais e a catlise enzimtica analizando a sa repercusin no medio e na
sade.

CMCCT
CSC

B3.5. Mecanismos de reaccin.

B3.3. Coecer que a velocidade dunha reaccin qumica depende da etapa limitante segundo o seu mecanismo de reaccin establecido.

QUB3.3.1. Deduce o proceso de control da velocidade

dunha reaccin qumica identificando a etapa limitante
correspondente ao seu mecanismo de reaccin.

CMCCT

B3.6. Equilibrio qumico. Lei de accin de masas.

B3.7. A constante de equilibrio: formas de expresala.

B3.4. Aplicar o concepto de equilibrio qumico para

predicir a evolucin dun sistema.

QUB3.4.1. Interpreta o valor do cociente de reaccin

comparndoo coa constante de equilibrio previndo a
evolucin dunha reaccin para alcanzar o equilibrio.

CMCCT

QUB3.4.2. Comproba e interpreta experiencias de

CAA
laboratorio onde se poen de manifesto os factores que CMCCT
inflen no desprazamento do equilibrio qumico, tanto
en equilibrios homoxneos como heteroxneos.
i

B3.7. A constante de equilibrio: formas de expresala.

B3.5. Expresar matematicamente a constante de

equilibrio dun proceso, no que interveen gases, en
funcin da concentracin e das presins parciais.

QUB3.5.1. Acha o valor das constantes de equilibrio, Kc CMCCT

e Kp, para un equilibrio en diferentes situacins de presin, volume ou concentracin.
QUB3.5.2. Calcula as concentracins ou presins
CMCCT
parciais das substancias presentes nun equilibrio qumico empregando a lei de accin de masas e deduce como evoluciona o equilibrio ao variar a cantidade de produto ou reactivo.

B3.8. Equilibrios con gases.

B3.6. Relacionar Kc e Kp en equilibrios con gases,

interpretando o seu significado e resolver problemas de
equilibrios homoxneos en reaccins gasosas.

QUB3.6.1. Utiliza o grao de disociacin aplicndoo ao

clculo de concentracins e constantes de equilibrio Kc
e Kp.

CMCCT

B3..9. Equilibrios heteroxneos: reaccins de precipita-

B3.7. Resolver problemas de equilibrios heteroxneos,

QUB3.7.1. Relaciona a solubilidade e o produto de

CMCCT

Pxina 539 de 913

Qumica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos
cin.

Criterios de avaliacin
con especial atencin aos de disolucin-precipitacin.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

solubilidade aplicando a lei de Guldberg e Waage en

equilibrios heteroxneos slido-lquido e aplcao experimentalmente como mtodo de separacin e identificacin de mesturas de sales disoltos.

i
j

B310. Factores que afectan ao estado de equilibrio:

Principio de Le Chatelier.

B3.8. Aplicar o principio de Le Chatelier a distintos tipos QUB3.8.1. Aplica o principio de Le Chatelier para
de reaccins tendo en conta o efecto da temperatura, a
predicir a evolucin dun sistema en equilibrio ao modifipresin, o volume e a concentracin das substancias
car a temperatura, presin, volume ou concentracin
que o definen, utilizando como exemplo a obtencin
presentes predicindo a evolucin do sistema.
industrial do amonaco.

i
j

B3.3. Factores que inflen na velocidade das reaccins

qumicas.
B3.4. Utilizacin de catalizadores en procesos industriais.
B3.10. Factores que afectan ao estado de equilibrio:
Principio de Le Chatelier.
B3.11. Aplicacins e importancia do equilibrio qumico
en procesos industriais e en situacins da vida coti.

B3.9. Valorar a importancia que ten o principio de Le

Chatelier en diversos procesos industriais.

QUB3.9.1. Analiza os factores cinticos e termodinmi- CMCCT

cos que inflen nas velocidades de reaccin e na evolucin dos equilibrios para optimizar a obtencin de compostos de interese industrial, como por exemplo o amonaco.

B3.9. Equilibrios heteroxneos: reaccins de precipitacin.

B3.10. Factores que afectan ao estado de equilibrio:
Principio de Le Chatelier.

B3.10. Explicar como vara a solubilidade dun sal polo

efecto dun ion comn.

QUB3.10.1. Calcula a solubilidade dun sal interpretando CMCCT

como se modifica ao engadir un ion comn.Verifcao
experimentalmente nalgns casos concretos.

B3.12. Concepto de cido-base.

B313. Teora de Brnsted-Lowry.

B3.11. Aplicar a teora de Brnsted para recoecer as

substancias que poden actuar como cidos ou bases.

QUB3.11.1. Xustifica o comportamento cido ou bsico

dun composto aplicando a teora de Brnsted-Lowry
dos pares de cido-base conxugados.

B3.14. Forza relativa dos cidos e bases, grao de

B3.12. Determinar o valor do pH de distintos tipos de
ionizacin.
cidos e bases.
B3.15. Equilibrio inico da auga B3.16. Concepto de pH.
Importancia do pH a nivel biolxico.
B3.17. Estudio cualitativo das disolucins reguladoras
de pH.

i
j

B3.18. Equilibrio cido-base

B3.19. Volumetras de neutralizacin cido-base.

B3.13. Explicar as reaccins cido-base e a importancia QUB3.13.1. Describe o procedemento para realizar
CMCCT
unha volumetra cido-base dunha disolucin de condalgunha delas as como as sas aplicacins prcticas.
centracin descoecida, realizando os clculos necesarios.

B3.20. Estudio cualitativo da hidrlise de sales.

B3.14. Xustificar o pH resultante na hidrlise dun sal.

Pxina 540 de 913

CMCCT

CMCCT

QUB3.12.1. Identifica o carcter cido, bsico ou neutro CMCCT

e a fortaleza cido-base de distintas disolucins segundo o tipo de composto disolto nelas e determina terica
e experimentalmente o valor do pH destas.

QUB3.14.1. Pred o comportamento cido-base dun sal CAA

disolto en auga aplicando o concepto de hidrlise, es CMCCT
cribindo os procesos intermedios e equilibrios que teen
lugar.

Qumica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.19. Volumetras de neutralizacin cido-base.

B3.15. Utilizar os clculos estequiomtricos necesarios

para levar a cabo unha reaccin de neutralizacin ou
volumetra cido-base.

QUB3.15.1. Determina a concentracin dun cido ou

base valorndoa con outra de concentracin coecida
establecendo o punto de equivalencia da neutralizacin
mediante o emprego de indicadores cido-base. Faino
no laboratorio no caso de cidos e bases fortes.

CMCCT

i
j

B3.21. cidos e bases relevantes a nivel industrial e de

consumo. Problemas ambientais.

B3.16. Coecer as distintas aplicacins dos cidos e

bases na vida coti tales como produtos de limpeza,
cosmtica, etc.

QUB3.16.1. Recoece a accin dalgns produtos de

uso cotin como consecuencia do seu comportamento
qumico cido-base.

CMCCT

B3.22. Equilibrio redox

B3.23. Concepto de oxidacin-reducin. Oxidantes e
redutores. Nmero de oxidacin.

B3.17. Determinar o nmero de oxidacin dun elemento QUB3.17.1. Define oxidacin e reducin relacionndoo
qumico identificando se se oxida ou reduce nunha recoa variacin do nmero de oxidacin dun tomo en
accin qumica.
substancias oxidantes e redutoras.

CMCCT

i
j

B3.24. Axuste redox polo mtodo do ion-electrn.

Estequiometra das reaccins redox.

B3.18. Axustar reaccins de oxidacin-reducin utilizando o mtodo do in-electrn e facer os clculos estequiomtricos correspondentes.

QUB3.18.1 Identifica reaccins de oxidacin-reducin

empregando o mtodo do ion-electrn para axustalas.

CMCCT

B3.25. Potencial de reducin estndar.

B3.19. Comprender o significado de potencial estndar

de reducin dun par redox, utilizndoo para predicir a
espontaneidade dun proceso entre dous pares redox.

QUB3.19.1. Relaciona a espontaneidade dun proceso

redox coa variacin de enerxa de Gibbs considerando
o valor da forza electromotriz obtida.

CMCCT

QUB3.19.2. Desea unha pila coecendo os potenciais

estndar de reducin, utilizndoos para calcular o potencial xerado formulando as semirreacins redox correspondentes. Constre unha pila Daniell

CMCCT

QUB3.19.3. Analiza un proceso de oxidacin-reducin

coa xeracin de corrente elctrica representando unha
clula galvnica.

CMCCT

CMCCT

B3.26. Volumetras redox

B3.20. Realizar clculos estequiomtricos necesarios

para aplicar s volumetras redox.

QUB3.20.1. Describe o procedemento para realizar

unha volumetra redox realizando os clculos estequiomtricos correspondentes.

B3.27. Leis de Faraday da electrlises.

B3.21. Determinar a cantidade de substancia depositada nos elctrodos dunha cuba electroltica empregando
as leis de Faraday.

QUB3.21.1. Aplica as leis de Faraday a un proceso

CMCCT
electroltico determinando a cantidade de materia depositada nun elctrodo ou o tempo que tarda en facelo.
Comprbao experimentalmente nalgn proceso dado.

i
j

B3.28. Aplicacins e repercusins das reaccins de

oxidacin reducin: bateras elctricas, pilas de combustible, prevencin da corrosin de metais.

B3.22. Coecer algunhas das aplicacins da electrlises como a prevencin da corrosin, a fabricacin de
pilas de distintos tipos (galvnicas, alcalinas, de combustible) e a obtencin de elementos puros.

QUB3.22.1. Representa os procesos que teen lugar

nunha pila de combustible, escribindo as semirreaccins redox, e indicando as vantaxes e inconvenientes
do uso destas pilas fronte s convencionais.

Pxina 541 de 913

CMCCT
CSC

Qumica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
QUB3.22.2. Xustifica as vantaxes da anodizacin e a
galvanoplastia na proteccin de obxectos metlicos.

Competencias clave
CMCCT

Bloque 4. Sntese orgnica e novos materiais

i

B4.1. Estudo de funcins orgnicas.

B4.1. Recoecer os compostos orgnicos, segundo a

funcin que os caracteriza.

QUB4.1.1. Relaciona a forma de hibridacin do tomo

CMCCT
de carbono co tipo de enlace en diferentes compostos
representando graficamente molculas orgnicas sinxelas.

B4.2. Nomenclatura e formulacin orgnica segundo as

normas da IUPAC.
B4.3. Funcins orgnicas de interese: osixenadas e
nitroxenadas, derivados haloxenados tioles peracidos.
Compostos orgnicos polifuncionais.

B4.2. Formular compostos orgnicos sinxelos con

varias funcins.

QUB4.2.1. Diferenza distintos hidrocarburos e compostos orgnicos que posen varios grupos funcionais, nomendoos e formulndoos.

CMCCT

B4.4. Tipos de isomera.

B4.3. Representar ismeros a partir dunha frmula

molecular dada.

QUB4.3.1. Distingue os diferentes tipos de isomera

representando, formulando e nomeando os posibles
ismeros, dada unha frmula molecular.

CMCCT

B4.5. Tipos de reaccins orgnicas.

B4.4. Identificar os principais tipos de reaccins orgnicas: substitucin, adicin, eliminacin, condensacin e
redox.

QUB4.4.1. Identifica e explica os principais tipos de

reaccins orgnicas: substitucin, adicin, eliminacin,
condensacin e redox, predicindo os produtos, se
necesario.

CMCCT

B4.5. Tipos de reaccins orgnicas.

B4.5. Escribir e axustar reaccins de obtencin ou

transformacin de compostos orgnicos en funcin do
grupo funcional presente.

QUB4.5.1. Desenvolve a secuencia de reaccins

necesarias para obter un composto orgnico determinado a partir doutro con distinto grupo funcional aplicando a regra de Markovnikov ou de Saytzeff para a
formacin de distintos ismeros.

CMCCT

b
i
j

B4.6. Importancia da Qumica do Carbono no desenvol- B4.6. Valorar a importancia da qumica orgnica vincuvemento da sociedade do benestar.
lada a outras reas de coecemento e interese social.
B4.7. Principais compostos orgnicos de interese
biolxico e industrial: materiais polmeros e medicamentos.

QUB4.6.1. Relaciona os principais grupos funcionais e CMCCT

estruturas con compostos sinxelos de interese biolxico. CSC

B4.8. Macromolculas.

B4.7. Determinar as caractersticas mis importantes

das macromolculas.

QUB4.7.1. Recoece macromolculas de orixe natural e CMCCT

sinttica.

B4.9. Polmeros.

B4.8. Representar a frmula dun polmero a partir dos

seus monmeros e viceversa.

QUB4.8.1. A partir dun monmero desea o polmero

correspondente explicando o proceso que tivo lugar.

i
j

B4.10. Reaccins de polimerizacin.

B4.11. Polmeros de orixe natural e sinttica: propieda-

B4.9. Describir os mecanismos mis sinxelos de polime- QUB4.9.1. Utiliza as reaccins de polimerizacin para a CMCCT
rizacin e as propiedades dalgns dos principais polobtencin de compostos de interese industrial como

Pxina 542 de 913

CMCCT

Qumica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos
des

Criterios de avaliacin
meros de interese industrial.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

polietileno, PVC, poliestireno, caucho, poliamidas e polisteres, poliuretanos, baquelita.

b
i
j

B4.7. Principais compostos orgnicos de interese

B4.10. Coecer as propiedades e obtencin dalgns
biolxico e industrial: materiais polmeros e medicamencompostos de interese en biomedicina e en xeral nas
tos.
diferentes ramas da industria.

QUB4.10.1. Identifica substancias e derivados orgnicos que se utilizan como principios activos de medicamentos, cosmticos e biomateriales valorando a repercusin na calidade de vida.

b
i
j

B4.12. Fabricacin de materiais plsticos e os seus

transformados: impacto ambiental.

QUB4.11.1. Describe as principais aplicacins dos

CMCCT
materiais polmeros de alto interese tecnolxico e biol- CSC
xico (adhesivos e revestimentos, resinas, tecidos, pinturas, prtese, lentes, etc.) relacionndoas coas vantaxes
e desvantaxes do seu uso segundo as propiedades que
o caracterizan.

b
i
j

B4.6. Importancia da Qumica do Carbono no desenvol- B4.12. Valorar a utilizacin das substancias orgnicas
no desenvolvemento da sociedade actual e os problevemento da sociedade do benestar.
mas ambientais que se poden derivar.

B4.11. Distinguir as principais aplicacins dos materiais

polmeros, segundo a sa utilizacin en distintos mbitos.

QUB4.12.1. Recoece as distintas utilidades que os

compostos orgnicos teen en diferentes sectores como a alimentacin, agricultura, biomedicina, enxeara
de materiais, enerxa fronte s posibles desvantaxes
que leva consigo o seu desenvolvemento.

CMCCT
CSC

CCEC
CMCCT
CSC

2.1.29 Tecnoloxa
Introducin
A tecnoloxa desenvolve un papel fundamental na sociedade actual porque proporciona un conxunto de coecementos e de tcnicas que permiten satisfacer as necesidades individuais e colectivas. Neste sentido, a tecnoloxa aporta ao currculo a
capacidade de analizar e redesear a relacin entre dispositivos tecnolxicos e necesidades sociais, mbito no que a innovacin e a inmediatez que lle son propias dotan a esta materia dunha gran relevancia educativa. Na resolucin de problemas
tecnolxicos conxganse, ademais da innovacin, elementos como o traballo en equipo ou o carcter emprendedor, que son imprescindibles en orde a formar unha cidadana autnoma e competente. Ademais, o coecemento da tecnoloxa proporciona unha imprescindible perspectiva cientfico-tecnolxica sobre a necesidade de construr unha sociedade sustentable formada por unha cidadana crtica con respecto ao que acontece ao seu arredor.
A materia de Tecnoloxa trata de lograr os seus fins abordando un amplo conxunto de temasno 4 curso da educacin secundaria obrigatoria. O bloque Tecnoloxas da informacin e da comunicacin, desenvolve os aspectos relativos comunicacin con e sen fos, e ao tratamento, almacenaxe e transmisin da informacin. O bloque de Instalacins en vivendas, presenta os tipos de instalacins, os seus compoentes, o seu funcionamento e os hbitos de consumo para o aforro enerxtico.
O bloque de Electrnica, imprescindible nun contexto tecnolxico que avanza a gran velocidade debido ao uso de dispositivos electrnicos cada vez maior. O bloque de Control e robtica, presenta anlises e montaxes sinxelas de sistemas automticos onde, a partir da informacin das condicins do contorno, un dispositivo sexa capaz de producir (ou simular) as actuacins programadas. O bloque de Pneumtica e hidrulica desenvolve os compoentes e os tipos de circutos pneumticos e hidrulicos, intimamente relacionados cos bloques de control e electrnica. E, finalmente, no bloque de Tecnoloxa e sociedade trtase de reflexionar sobre os avances tecnolxicos, ao longo da historia, e sobre as sas consecuencias.
No conxunto dos bloques desta materia, en resumo, intgranse coecementos de carcter matemtico e cientfico, polo que un enfoque interdisciplinar favorecer a conexin con outras materias e mesmo con diversos temas de actualidade.
Desde o punto de vista metodolxico, a ensinanza desta materia require que se realicen proxectos nos que se traballe en equipo para resolver problemas tecnolxicos que permitan explorar e formalizar o deseo, a producin, a avaliacin ou a mellora de produtos relevantes desde o punto de vista tecnolxico e social. Trtase de aprender a identificar e a seleccionar solucins aos problemas tcnicos, a realizar clculos e estimacins e a planificar a realizacin de actividades de deseo, de
montaxe e de verificacin das caractersticas dos prototipos, contextos de aprendizaxe nos que son importantes a iniciativa, a colaboracin e o respecto polas normas de seguridade, e nos que as TIC son ferramentas imprescindibles para a busca
de informacin, para a elaboracin de documentos ou de planos, para a realizacin de simulacins e de clculos tcnicos e econmicos, e para a presentacin ou a publicacin de resultados.
Na ensinanza da tecnoloxa resulta, polo tanto, adecuado, reflexionar e traballar en grupo buscando solucins a problemas nos que se poidan aplicar os coecementos adquiridos, e buscar informacin adicional, se se require, para fomentar o esprito emprendedor.

Pxina 543 de 913

A contribucin da materia de Tecnoloxa ao desenvolvemento das competencias clave depender en gran medida do tipo de actividades seleccionadas, dicir, da metodoloxa empregada. Neste sentido, a comunicacin lingstica desenvolverase
na medida en que o alumnado adquira e utilice adecuadamente vocabulario tecnolxico, elabore informes tcnicos, explique conceptos ou elabore e expoa informacin. A competencia matemtica e as competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa,
competencias especficas desta materia, poden acadarse calculando magnitudes e parmetros e aplicando tcnicas de medicin e de anlise grfica no contexto do proceso de resolucin tcnica de problemas, ou construndo obxectos e verificando
o seu funcionamento, competencias que tamn se favorecen utilizando ferramentas e mquinas, analizando procesos e sistemas tecnolxicos ou mediante a anlise e a valoracin das repercusins ambientais da actividade tecnolxica. A competencia dixital desenvolverase co emprego constante das TIC para procurar e almacenar informacin, para obter e presentar datos e para simular circutos, sistemas e procesos tecnolxicos, ou para controlar e programar sistemas automticos.
Para que o alumnado poida aprender a aprender, as actividades deben permitir que tome decisins cun certo grao de autonoma, que organice o proceso da propia aprendizaxe, e que aplique o aprendido a situacins cotis das que poida avaliar os
resultados. Da mesma forma, as competencias sociais e cvicas acadaranse procurando que o alumnado traballe en equipo, interacte con outras persoas e grupos de forma democrtica e respecte a diversidade e as normas, e tamn mediante a
anlise da interaccin entre o desenvolvemento tecnolxico e os cambios socioeconmicos e culturais que produce.
O sentido de iniciativa e esprito emprendedor consguese nesta materia a travs do deseo, da planificacin e da xestin de proxectos tecnolxicos ao transformar as ideas propias en dispositivos, circutos ou sistemas. E a conciencia e as expresins culturais reflctense na anlise da influencia dos fitos tecnolxicos nas distintas culturas e no seu desenvolvemento e progreso.
En funcin da vixencia e da utilidade dos aspectos que trata a tecnoloxa, esta materia ofrece, sen dbida, un inmenso potencial para axudar a comprender o contorno social e tecnolxico e para desenvolver un conxunto de competencias relacionadas tanto co contexto profesional como coa participacin cidad e co desenvolvemento persoal.

4 de ESO
Tecnoloxa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Tecnoloxas da informacin e da comunicacin

e
h

B1.1. Elementos e dispositivos de comunicacin con e

sen fos.
B1.2. Tipoloxa de redes.

B1.1. Analizar os elementos e sistemas que configuran a

comunicacin con e sen fos.

TEB1.1.1. Describe os elementos e sistemas funda CCL

mentais que se utilizan na comunicacin con e sen fos. CMCCT
CD
TEB1.1.2. Describe as formas de conexin na comunicacin entre dispositivos dixitais.

b
e
f
h

B1.3. Publicacin e intercambio de informacin en

medios dixitais.

B1.2. Acceder a servizos de intercambio e publicacin de

informacin dixital con criterios de seguridade e uso responsable.

CCL
CMCCT
CD

TEB1.2.1. Localiza, intercambia e publica informacin a CD

travs de Internet empregando servizos de localizacin, CAA
comunicacin intergrupal e xestores de transmisin de
CSIEE
son, imaxe e datos.
TEB1.2.2. Coece as medidas de seguridade aplicables a cada situacin de risco.

CD
CSC

b
e
f

B1.4. Conceptos bsicos e introducin s linguaxes de

programacin.

B1.3. Elaborar programas informticos sinxelos.

TEB1.3.1. Desenvolve un programa informtico sinxelo CMCCT

para resolver problemas utilizando unha linguaxe de
CAA
programacin.
CSIEE
CD

b
e

B1.5. Uso de ordenadores e outros sistemas de intercambio de informacin.

B1.4. Utilizar equipos informticos.

TEB1.4.1. Utiliza o ordenador como ferramenta de

CMCCT
adquisicin e interpretacin de datos, e como realimen- CD

Pxina 544 de 913

Tecnoloxa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
tacin doutros procesos cos datos obtidos.

Competencias clave
CAA

Bloque 2. Instalacins en vivendas

f
g

B2.1. Instalacins caractersticas: Instalacin elctrica, B2.1. Describir os elementos que compoen as distintas
instalacins dunha vivenda e as normas que regulan o seu
Instalacin auga sanitaria, Instalacin de saneamento.
deseo e utilizacin.
B2.2. Outras instalacins: calefaccin, gas, aire acondicionado, domtica.

TEB2.1.1. Diferenza as instalacins tpicas nunha

vivenda.

CMCCT
CAA

TEB2.1.2. Describe os elementos que compoen as

instalacins dunha vivenda.

CCL
CMCCT

TEB2.2.1. Interpreta e manexa simboloxa de instala CMCCT

cins elctricas, calefaccin, subministracin de auga e CAA
saneamento, aire acondicionado e gas.

b
e
f
g

B2.3. Normativa, simboloxa, anlise e montaxe de

instalacins bsicas.
B2.4. Aforro enerxtico nunha vivenda. Arquitectura
bioclimtica.

B2.2. Realizar deseos sinxelos empregando a simboloxa

axeitada.

b
g
f
k

B2.3. Normativa, simboloxa, anlise e montaxe de

instalacins bsicas.
B2.4. Aforro enerxtico nunha vivenda. Arquitectura
bioclimtica.

B2.3. Experimentar coa montaxe de circuitos bsicos e

valorar as condicins que contriben ao aforro enerxtico.

TEB2.3.1. Realiza montaxes sinxelos e experimenta e

analiza o seu funcionamento.

CMCCT
CAA
CSIEE

a
g
h
k

B2.4. Aforro enerxtico nunha vivenda. Arquitectura

bioclimtica.

B2.4. Avaliar a contribucin da arquitectura da vivenda, as

sas instalacins e dos hbitos de consumo ao aforro
enerxtico.

TEB2.4.1. Propn medidas de reducin do consumo

enerxtico dunha vivenda.

CAA
CSC
CSIEE

TEB3.1.1. Describe o funcionamento dun circuto

electrnico formado por compoentes elementais.

CCL
CMCCT

TEB3.1.2. Explica as caractersticas e funcins de

compoentes bsicos: resistor, condensador, diodo e
transistor.

CCL
CMCCT

TEB3.2.1. Emprega simuladores para o deseo e

anlise de circutos analxicos bsicos, utilizando simboloxa axeitada.

TEB2.2.2. Desea con axuda de software unha instala- CMCC

cins para unha vivenda tipo con criterios de eficiencia CD
enerxtica.
CSC
CSIEE

Bloque 3. Electrnica
f
g
h

B3.1. Electrnica analxica.

B3.2. Compoentes bsicos.
B3.3. Simboloxa e anlise de circutos elementais.

B3.1. Analizar e describir o funcionamento e a aplicacin

dun circuto electrnico e os seus compoentes elementais.

e
f

B3.3. Simboloxa e anlise de circutos elementais.

B3.4. Uso de simuladores para analizar o comportamiento dos circutos electrnicos.

B3.2. Empregar simuladores que faciliten o deseo e

permitan a prctica coa simboloxa normalizada.

Pxina 545 de 913

CD
CMCCT
CAA
CSIEE

Tecnoloxa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
f
g

B3.5. Montaxe de circutos sinxelos.

B3.3. Experimentar coa montaxe de circutos elementais e

aplicalos no proceso tecnolxico.

TEB3.3.1. Realiza a montaxe de circutos electrnicos

bsicos deseados previamente.

CMCCT

f
g

B3.6. Electrnica dixital.

B3.7. Aplicacin da lxebra de Boole a problemas
tecnolxicos bsicos.

B3.4. Realizar operacins lxicas empregando a lxebra

de Boole na resolucin de problemas tecnolxicos sinxelos.

TEB3.4.1. Realiza operacins lxicas empregando a

lxebra de Boole.

CMCCT

B3.8. Portas lxicas.

B3.5. Resolver mediante portas lxicas problemas tecnol- TEB3.5.1. Resolve mediante portas lxicas problemas
xicos sinxelos.
tecnolxicos sinxelos.

f
g

TEB3.4.2. Relaciona formulacins lxicas con procesos CMCCT

tcnicos.
CSIEE
CAA
CMCCT
CSIEE
CAA

Bloque 4. Control e robtica

f
g

B4.1. Sistemas automticos, compoentes caractersticos de dispositivos de control.

B4.1. Analizar sistemas automticos, describir os seus

compoentes

TEB4.1.1. Describe os compoentes dos sistemas

automticos.

CCL
CMCCT

TEB4.1.2. Analiza o funcionamento de automatismos

en diferentes dispositivos tcnicos habituais, diferenciando entre lazo aberto e pechado.

CMCCT
CAA

f
g

B4.2. Deseo e construcin de robots.

B4.3. Graos de liberdade.
B4.4. Caractersticas tcnicas.

B4.2. Montar automatismos sinxelos.

TEB4.2.1. Representa e monta automatismos sinxelos. CMCCT

CAA

e
g

B4.5. O ordenador como elemento de programacin e

control.
B4.6. Linguaxes bsicos de programacin.
B4.7. Aplicacin de tarxetas controladoras na experimentacin con prototipos deseados.

B4.3. Desenvolver un programa para controlar un sistema

automtico ou un robot e o seu funcionamento de forma
autnoma.

TEB4.3.1. Desenvolve un programa para controlar un

sistema automtico ou un robot que funcione de forma
autnoma en funcin da realimentacin que recibe do
contorno.

TEB5.1.1 Describe as principais aplicacins das

tecnoloxas hidrulica e pneumtica.

CCL
CMCCT

CMCCT
CD
CAA
CSIEE

Bloque 5. Neumtica e hidrulica

f
h

B5.1. Anlise de sistemas hidrulicos e pneumticos.

B5.2. Compoentes.

B5.1. Coecer as principais aplicacins das tecnoloxas

hidrulica e pneumtica.

Pxina 546 de 913

Tecnoloxa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
TEB5.2.1. Identifica e describe as caractersticas e
funcionamento deste tipo de sistemas.

Competencias clave

f
h

B5.3. Principios fsicos de funcionamento

B5.2. Identificar e describir as caractersticas e funcionamento deste tipo de sistemas.

CCL
CMCCT

B5.4. Simboloxa.

B5.3. Coecer e manexar con soltura a simboloxa necesa- TEB5.3.1. Emprega a simboloxa e nomenclatura para
representar circutos que resolvan un problema tecnoria para representar circutos.
lxico.

CMCCT
CAA
CSIEE

e
g

B5.5. Uso de simuladores no deseo de circutos

bsicos.
B5.6. Aplicacin en sistemas industriais.

B5.4. Experimentar con dispositivos pneumticos ou

simuladores informticos.

TEB5.4.1. Realiza montaxes de circutos sinxelos

pneumticos ou hidrulicos con compoentes reais ou
mediante simulacin.

CMCCT
CD
CAA
CSIEE

Bloque 6. Tecnoloxa e sociedade

g
k

B6.1. O desenvolvemento tecnolxico ao longo da

historia.

B6.1. Coecer a evolucin tecnolxica ao longo da historia. TEB6.1.1. Identifica os cambios tecnolxicos mis
importantes que se produciron ao longo da historia da
humanidade.

CMCCT
CAA
CCEC
CSC

j
l

B6.2. Anlise da evolucin de obxectos tcnicos e

tecnolxicos, importancia da normalizacin nos produtos industriais.

B6.2. Analizar obxectos tcnicos e tecnolxicos mediante a TEB6.2.1. Analiza obxectos tcnicos e a sa relacin
co contorno, interpretando a sa funcin histrica e a
anlise de obxectos.
evolucin tecnolxica.

CMCCT
CAA
CSC
CCEC

TEB6.3.1. Elabora xuzos de valor fronte ao desenvolvemento tecnolxico a partir da anlise de obxectos,
relacionado inventos e descubrimentos co contexto no
que se desenvolven.

CCL
CMCCT
CSC
CCEC

TEB6.3.2. Interpreta as modificacins tecnolxicas,

econmicas e sociais en cada perodo histrico axudndose de documentacin escrita e dixital.

CCL
CMCCT
CD
CAA
CSC
CCEC

a
f
j
l

B6.3. Aproveitamento de materias primas e recursos

B6.3. Valorar a repercusin da tecnoloxa no da a da.
naturais.
B6.4. Adquisicin de hbitos que potencien o desenvolvemento sostible.

Pxina 547 de 913

2.1.30 Xeografa e Historia

Introducin
O coecemento da sociedade, a sa organizacin e funcionamento ao longo do tempo esencial para poder entender o mundo actual. Coecer o espazo onde se desenvolven as sociedades, os recursos naturais e o uso que se deu a estes, aprtanos datos sobre o pasado e permtenos anticipar algns dos problemas do futuro.
As disciplinas de Xeografa e Historia son dous importantes eixes vertebradores para o coecemento da sociedade, xa que contemplan a realidade humana e social dende unha perspectiva global e integradora e ofrecen unha maior capacidade para
a estruturacin dos feitos sociais; sen embargo a sociedade actual, cada vez mis complexa, require da intervencin doutras disciplinas como a Economa, Socioloxa, Ecoloxa ou Historia da Arte, que aportan anlises diferentes e complementarios,
para a mellor comprensin da realidade social.
Na ESO, a materia de Xeografa e Historia pretende profundar nos coecementos adquiridos polos estudantes na Educacin Primaria, favorecer a comprensin dos acontecementos, procesos e fenmenos sociais no contexto no que se produce,
tendo sempre en consideracin as diferentes escalas de estudo (mundo, Europa, Espaa, Galiza), analizar os procesos que dan lugar aos cambios histricos e seguir adquirindo as competencias necesarias para comprender a realidade do mundo
no que viven, as experiencias colectivas pasadas e presentes, a sa orientacin no futuro, as como o espazo no que se desenvolve a vida en sociedade.
O aporte da Xeografa e Historia ao desenvolvemento das competencias chave moi relevante. Deste xeito poderiamos dicir que a travs da materia desenvlvense competencias que na prctica funcionan como propias (as Competencias sociais
e cvicas en relacin con contidos propios tanto da Historia como da Xeografa e a Competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa en Xeografa); a Competencia de conciencia e expresins culturais ten unha presenza destacada pola relacin que o estudo das manifestacins artsticas e a evolucin do pensamento e da cultura teen na Historia, e de maneira especfica, na Historia da Arte. A importancia que a materia ten para o desenvolvemento da Competencia sentido da iniciativa e esprito emprendedor evidnciase na dimensin conceptual de dita competencia posta en relacin con coecementos de xeografa e historia econmicas, pero tamn na dimensin mis procedemental dela.
O desenvolvemento das competencias de Comunicacin lingstica, Dixital e de Aprender a aprender impregnan todo o currculo da Xeografa e Historia pois presentan unha dimensin instrumental que nos obriga a telas presentes ao longo dos catro cursos da ESO.
A Xeografa organzase, no primeiro ciclo, nos bloques O medio fsico e O espazo humano, e en cuarto curso cntrase na globalizacin.
A Historia estuda as sociedades ao longo do tempo, seguindo un criterio cronolxico ao longo dos dous ciclos da ESO.
Na secuencia dos tres primeiros cursos da ESO tivronse en especial consideracin dous factores. Por unha banda procurouse un reparto o mis equilibrado posible entre a Xeografa e a Historia nos tres cursos e por outra intentouse secuenciar do
xeral ao particular, traballando nos primeiros cursos con contidos mis globalizados e incrementando o nivel de complexidade a medida que se avanza na etapa. Dese xeito procrase ir da identificacin e localizacin dos primeiros cursos en xeografa cara a realizacin de tarefas mis elaboradas no remate da etapa. A Historia recibe un tratamento semellante pois os contidos cos que o alumnado traballar nos primeiros cursos presentan un enfoque mis xeral abarcando o devir humano ata o
sculo XVIII e deixando o ltimo curso da etapa para o estudo da Historia contempornea.
Deberase ter en conta o traballo de todos os elementos transversais do currculo cando cumpra. Neste senso cremos que merecen unha mencin especial a educacin cvica, a comprensin lectora, a expresin oral e escrita e o traballo con TIC. A
materia de Xeografa e Historia un vehculo adecuado para animar o emprendemento. Ademais, o desenvolvemento sostible e medio, os riscos de explotacin e o abuso e maltrato son ineludibles.
O tratamento metodolxico da materia debe axustarse ao nivel competencial inicial do alumnado, partindo cando cumpra de aprendizaxes mis simples, respectando distintos ritmos e estilos de aprendizaxe que tean en conta a atencin diversidade. A Xeografa e Historia permite desenvolver metodoloxas activas, nas que o traballo individual e cooperativo e a aprendizaxe por proxectos estean permanentemente presentes, con elaboracin de diferentes tipos de materiais, integrando de
forma especial as TIC e cun enfoque orientado realizacin de tarefas e resolucin de problemas. moi importante ter presente o papel do docente como orientador, promotor e facilitador do desenvolvemento competencial do alumnado e non esquecer a adecuada coordinacin entre os docentes.

1 de ESO
Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 1 curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1.O medio fsico

b
e
f
g

B1.1 A Terra: A Terra no Sistema Solar.

B1.1 Coecer o Sistema Solar e establecer as rela XHB1.1.1 Interpreta como inflen os movementos
cins entre os movementos da terra e a existencia
astronmicos na distribucin da radiacin solar e nas
das estacins e do da e da noite, e comprender a sa
zonas bioclimticas do Planeta.
importancia na distribucin dos climas e da Biota.
XHB1.1.2 Analiza un mapa de fusos horarios e
diferencia zonas do planeta de similares horas.

Pxina 548 de 913

CAA
CMCTT
CD
CAA

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 1 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CMCTT
CD

b
e
f
g

B1.2 A representacin da Terra. A escala e a linguaxe B1.2 Identificar e distinguir os diferentes sistemas de
representacin cartogrfica, tanto en soporte analxicartogrfica
co como dixital e as sas escalas

XHB1.2.1 Clasifica e distingue distintas proxeccins e CAA

compara unha proxeccin de Mercator con unha de
CMCTT
Peters.
CD

b
e
f
g

B1.3 As proxeccins e os sistemas de coordenadas.

As imaxes satlite e os seus principais usos.

B1.3 Analizar e identificar o mapa e coecer as

imaxes satlite e os seus usos principais.

XHB1.3.1 Clasifica e distingue tipos de imaxes satlite CAA

e mapas.
CMCTT
CD

b
e
f
g

B1.4 A localizacin. Latitude e lonxitude.

B1.4 Localizar espazos xeogrficos e lugares nun

XHB1.4.1 Localiza un punto xeogrfico nun planisferio CAA
mapa ou imaxe satlite, utilizando datos de coordenae distingue os hemisferios da Terra e as sas princi- CMCTT
das xeogrficas.
pais caractersticas.
CD

b
e
f
g
h

B1.5 Os trazos principais do relevo do mundo. O

Clima: elementos e factores. A diversidade climtica
no planeta.

B1.5 Localizar no mapamundi fsico as principais

unidades do relevo mundiais e os grandes ros e as
grandes zonas climticas e identificar as sas caractersticas.

b
e
f
g
h

B1.6 Medio fsico do mundo e de Europa: relevo e

hidrografa.

B1.6 Ter unha visin global do medio fsico, europeo e XHB1.6.1 Localiza nun mapa fsico mundial os principais elementos e referencias fsicas: mares e ocamundial e das sas caractersticas xerais.
nos, continentes, illas e arquiplagos mis importantes, ademais dos ros e as principais cadeas montaosas.

b
e
f

XHB1.4.2 Localiza espazos xeogrficos e lugares nun CAA

mapa utilizando datos de coordenadas xeogrficas.
CMCTT
CD

B1.7 O medio natural europeo. Principais trazos

B1.7 Ser capaz de describir as peculiaridades do

medio fsico europeo.

Pxina 549 de 913

XHB1.5.1. Sita nun mapa fsico as principais unidades do relevo europeo e mundial.

CAA
CMCTT
CD

CAA
CMCTT
CD
CCL

XHB1.6.2 Elabora climogramas e mapas que siten

os climas do mundo e reflicten os elementos mis
importantes.

CAA
CMCTT
CD
CCL

XHB1.7.1 Explica as caractersticas xerais do relevo

europeo.

CAA
CMCTT
CD

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 1 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

g
h
k

Competencias clave
CCL
CAA

b
e
f
g

B1.8 As unidades do relevo do espazo xeogrfico

europeo.

B1.8 Situar no mapa de Europa as principais unidades XHB1.8.1 Localiza no mapa as principais unidades e
e elementos do relevo continental.
elementos do relevo europeo.

CAA
CMCTT
CD

b
e
f
h
k

B1.9 Os conxuntos bioclimticos do espazo xeogrfico europeo.

B1.9 Coecer, comparar e describir os grandes

conxuntos bioclimticos que conforman o espazo xeogrfico europeo.

XHB1.9.1 Clasifica e localiza nun mapa os distintos

tipos de clima de Europa.

XHB1.9.2 Distingue e localiza nun mapa as zonas

bioclimticas do noso continente.

CAA
CMCTT
CD

b
e
f
k

B1.10 A diversidade de espazos naturais europeos.

B1.10 Coecer os principais espazos naturais do noso XHB1.10.1 Localiza nun mapa e en imaxes satlite de CAA
continente.
Europa os principais espazos naturais.
CMCTT
CD

b
e
f
g
h
k

B1.11 O medio natural: reas e problemas medioambientais.

B1.11 Coecer, describir e valorar a accin do ser

humano sobre o medio ambiente e as sas consecuencias.

CAA
CMCTT
CD
CCL

B1.11.1 Realiza buscas en medios impresos e dixitais CAA

referidas a problemas medioambientais actuais e lo CMCTT
caliza pxinas e recursos web directamente relacio CD
nados con eles .
CCL

Bloque 3. A Historia
g
j

B3.1 A relacin entre o pasado, o presente e o futuro

a travs da Historia.

B3.1 Recoecer que o pasado non est morto e

XHB3.1.1 Identifica elementos materiais, culturais ou
enterrado, senn que determina ou infle no presente
ideolxicos que son herdanza do pasado.
e nos diferentes posibles futuros e nos distintos espazos.

CSC
CCEC

g
j

B3.2 As fontes histricas.

B3.2 Identificar, nomear e clasificar fontes histricas e XHB3.2.1 Nomea e identifica catro clases de fontes
explicar diferenzas entre interpretacins de fontes
histricas.
diversas.

CSC
CAA

XHB3.2.2 Comprende que a historia non se pode

escribir sen fontes, xa sexan restos materiais ou tex-

Pxina 550 de 913

CSC

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 1 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
tuais.
XHB3.2.3 Compara dous relatos a distintas escalas
temporais sobre as conquistas de Alexandre.

Competencias clave
CAA
CSC
CAA

B3.3 Cambio e continuidade.

B3.3 Explicar as caractersticas de cada tempo

histrico e certos acontecementos que determinaron
cambios fundamentais no rumbo da historia, diferenciando perodos que facilitan o seu estudo e interpretacin.

XHB3.3.1 Ordena temporalmente algns feitos histri- CSC

cos e outros feitos relevantes utilizando para iso as
CMCCT
nocins bsicas de sucesin, duracin e simultaneidade.

f
j

B3.4 O tempo histrico..

B3.4 Entender que os acontecementos e procesos

ocorren ao longo do tempo e vez no tempo (diacrona e sincrona).

XHB3.4.1 Entende que varias culturas convivan vez CSC

en diferentes enclaves xeogrficos.
CMCCT

h
j

B3.5O vocabulario histrico e artstico.

B3.5 Utilizar o vocabulario histrico e artstico con

precisin, insertndoo no contexto adecuado.

XHB3.5.1 Utiliza o vocabulario histrico e artstico

imprescindible para cada poca.

f
j

B3.6 A evolucin das especies e a hominizacin.

B3.6Entender o proceso de hominizacin.

XHB3.6.1 Recoece os cambios evolutivos ata chegar CSC

especie humana.
CMCCT

f
j

B3.7 A periodizacin da Prehistoria e a Idade Antiga.

B3.7 Datar a Prehistoria e a Idade Antiga e distinguir

a diferente escala temporal de etapas como estas.

XHB3.7.1 Distingue etapas dentro da Historia Antiga.

f
g
j

B3.8 A Prehistoria e a Idade Antiga: unha visin

global.

B3.8 Identificar e localizar no tempo e no espazo os

procesos e acontecementos histricos mis relevantes da Prehistoria e a Idade Antiga para adquirir unha
perspectiva global da sa evolucin.

XHB3.8.1 Realiza diversos tipos de eixes cronolxicos CSC

e mapas histricos .
CMCCT
CAA

c
g
h
j
l

B3.9.1 Paleoltico: etapas; caractersticas das formas

de vida; os cazadores colectores.
B3.9.2 Neoltico: a revolucin agraria e a expansin
das sociedades humanas; sedentarismo; artesana e
comercio; organizacin social.
B3.9.3 A prehistoria galega:os megalitos, os petrglifos.

B3.9 Coecer as caractersticas da vida humana

XHB3.9.1 Explica a diferenza entre os dous perodos
correspondentes aos dous perodos nos que se divide
nos que se divide a prehistoria e describe as caractea Prehistoria: Paleoltico e Neoltico.
rsticas bsicas da vida en cada un dos perodos.

j
l

B3.10 A aparicin dos ritos: restos materiais e artsticos,pintura e escultura.

B3.10 Identificar os primeiros ritos relixiosos.

B3.11 A Idade Antiga: as primeiras civilizacins

urbanas. Mesopotamia e Exipto. Sociedade, economa e poltica.

B3.11 Coecer algunhas caractersticas da vida

XHB3.11.1 Describe formas de organizacin socio CSC
humana neste perodo as como o establecemento e a
econmica e poltica, novas ata entn, como os diver- CAA
difusin de diferentes culturas urbanas, despois do
sos imperios de Mesopotamia e de Exipto.
CCL
neoltico.

a
c
d
g

Pxina 551 de 913

CSC
CCL

CSC
CMCCT

CSC
CCL
CAA

XHB3.9.2 Analiza a transcendencia da revolucin

neoltica e o papel da muller nela.

CSC
CAA

XHB3.10.1 Recoece as funcins dos primeiros ritos

relixiosos como os da diosa nai.

CSC
CCEC

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 1 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.12 A Idade Antiga: a invencin da escritura.

B3.12 Recoecer a importancia do descubrimento da

escritura.

XHB3.12.1 Diferencia entre as fontes prehistricas

(restos materiais, grafos) e as fontes histricas (textos).

B3.13 A Idade Antiga: a historia de Exipto.

B3.13 Explicar as etapas nas que se divide a historia

de Exipto.

XHB3.13.1 Interpreta un mapa cronolxico- xeogrfico CSC

da expansin exipcia.
CMCCT
CAA

h
j
g
h
j

f
g
h
j

g
h
j

XHB3.13.2 Describe as principais caractersticas das

etapas histricas nas que se divide Exipto.
B3.14 A Idade Antiga: a relixin Exipcia.

B3.14 Identificar as principais caractersticas da

relixin exipcia.

CSC
CAA

CSC
CCL

XHB3.14.1 Explica cmo materializaban os exipcios a CSC

sa crenza na vida do mis al.
CCEC
CCL
XHB3.14.2 Realiza un mapa conceptual cos principais CSC
deuses do panten exipcio.
CCEC
CAA

g
h
j

a
c
d
g
h
j

g
j

a
c
d
g
j

B3.15 A Idade Antiga: a arte en Mesopotamia e

Exipto.

B3.15 Localizar e describir algns exemplos arquitectnicos de Exipto e de Mesopotamia.

XHB3.15.1 Localiza nun mapa os principais exemplos CSC

da arquitectura exipcia e da mesopotmica.
CCEC
CAA

B3.16 O mundo clsico. Grecia: as polis gregas e a

sa expansin.

B3.16 Coecer os trazos principais das polis gregas

e a transcendencia do concepto Democracia.

XHB3.16.1 Identifica distintos trazos da organizacin CSC

socio-poltica e econmica das polis gregas a partir de CAA
diferente tipo de fontes histricas.
XHB3.16.2 Describe algunhas das diferenzas entre a
democracia grega e as democracias actuais.

CSC
CCL
CAA
CSC
CAA

B3.17 O mundo clsico. Grecia: a expansin comercial e poltica das polis gregas.

B3.17 Entender a transcendencia do concepto Colonizacin.

XHB3.17.1 Localiza nun mapa histrico as colonias

gregas do Mediterrneo.

B3.18 O Mundo clsico.O imperio de Alexandre

Magno e os seus sucesores: o helenismo.

B3.18 Distinguir entre o sistema poltico grego e o

helenstico.

XHB3.18.1 Elabora un mapa do Imperio de Alexandre. CSC

CAA
1XHB3.8.2 Contrasta as accins polticas da Atenas
de Pericles co Imperio de Alexandre Magno.

Pxina 552 de 913

CSC
CAA

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 1 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
B3.19 Entender o alcance do clsico na arte e a
cultura occidentais .

Estndares de aprendizaxe
XHB3.19.1 Explica as caractersticas esenciais da
arte grega e a sa evolucin no tempo.

Competencias clave

f
g
h
j
l

B3.19 O mundo clsico. Grecia e o helenismo: a arte,

a ciencia, o teatro e a filosofa.

CSC
CCEC
CCL

a
c
d
g
j

B3.20 O Mundo clsico: orixe e etapas da historia de B3.20 Caracterizar os trazos principais da sociedade,
Roma. A repblica e o imperio: organizacin poltica e
economa e cultura romanas e recoecer os conceptos de cambio e continuidade na historia da Roma
expansin colonial polo Mediterrneo. O cristianismo.
antiga.

XHB3.20.1 Confecciona un mapa coas distintas

etapas da expansin de Roma.

CSC
CAA

XHB3.20.2 Identifica diferenzas e semellanzas entre

as formas de vida republicanas e as do imperio na
Roma antiga.

CSC
CAA

g
j
l

B3.21 O Mundo clsico. A arte romana: arquitectura,

escultura e pintura.

B3.21 Identificar e describir os trazos caractersticos

de obras da arte grega e romana, diferenciando entre
os que son especficos.

XHB3.21.1 Compara obras arquitectnicas e escultricas de poca grega e romana.

CSC
CCEC
CAA

g
j
l

B3.22 A Pennsula Ibrica: os pobos prerromanos, a

Hispania romana, a Gallaecia. O proceso de romanizacin. A cidade e o campo.

B3.22 Establecer conexins entre o pasado da Hispa- XHB3.22.1 Fai un mapa da Pennsula Ibrica onde se CSC
nia romana e o presente.
reflicten os cambios administrativos en poca romana. CAA

XHB3.19.2 D exemplos representativos das distintas CSC

reas do saber grego, e discute por qu se considera CCEC
que a cultura europea parte da Grecia clsica.
CMCCT
CAA
CCL

XHB3.22.2 Analiza diversos exemplos do legado

romano que sobreviven na actualidade.

CSC
CCEC
CAA

22.3 Entende qu significou a romanizacin en

distintos mbitos sociais e xeogrficos.

CSC
CCEC

2 de ESO
Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 2 curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1.O medio fsico

b

B1.1 A localizacin. Latitude e lonxitude.

B1.1 Localizar espazos xeogrficos e lugares nun

Pxina 553 de 913

XHB1.1.1 Localiza espazos xeogrficos e lugares

CAA

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 2 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
mapa ou imaxe satlite, utilizando datos de coordenadas xeogrficas.

e
f
g

Estndares de aprendizaxe
nun mapa de Espaa e de Galicia, utilizando datos
de coordenadas xeogrficas.

Competencias clave
CMCCT
CD

b
e
f
g
h

B1.2 Caractersticas xerais do medio fsico de Espaa e de Galicia.

B1.2 Ter unha visin global do medio fsico de

Espaa e Galicia e das sas caractersticas xerais.

XHB1.2.1 Enumera e describe as peculiaridades do

medio fsico espaol e galego.

b
e
f
g
h

B1.3 Medio fsico de Espaa: relevo e hidrografa.

B1.3 Situar no mapa de Espaa as principais unidades e elementos do relevo peninsular as como os
grandes conxuntos ou espazos bioclimticos.

XHB1.3.1 Sita nun mapa fsico as principais unidades do relevo espaol.

CAA
CMCCT
CD

XHB1.3.2 Describe as diferentes unidades de relevo

con axuda do mapa fsico de Espaa.

b
e
f
g
h

B1.4 Medio fsico de Galicia: relevo e hidrografa

b
e
f
g
h

B1.5 Clima: elementos e factores. A diversidade

climtica da Pennsula Ibrica e Galicia.

B1.4 Situar no mapa de Galicia as principais unidades XHB1.4.1 Sita nun mapa fsico as principais unidae elementos do relevo as como os grandes conxundes do relevo galego
tos ou espazos bioclimticos

B1.5 Coecer e describir os grandes conxuntos

bioclimticos que conforman o espazo xeogrfico espaol e galego

Pxina 554 de 913

CAA
CMCCT
CD
CCL

CAA
CMCCT
CD
CCL

CAA
CMCCT
CD

XHB1.4.2 Describe as diferentes unidades de relevo

con axuda do mapa fsico de Galicia.

CAA
CMCCT
CD
CCL

XHB1.5.1 Localiza nun mapa os grandes conxuntos

ou espazos bioclimticos de Espaa.

CAA
CMCCT
CD
CCL

XHB1.5.2 Analiza e compara as zonas bioclimticas

espaolas utilizando grficos e imaxes.

CAA
CMCCT
CD

XHB1.5.3 Localiza nun mapa os espazos bioclimticos de Galicia.

CAA
CMCCT
CD

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 2 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

b
e
f
g
k

B1.6 A diversidade de paisaxes. Zonas bioclimticas

da Pennsula Ibrica e Galicia.

B1.6 Coecer os principais espazos naturais de

Espaa e Galicia

XHB1.6.1 Distingue e localiza nun mapa as diferentes

paisaxes de Espaa e Galicia.

b
e
f
g
h
k

B1.7Medio natural e problemas medioambientais en

Espaa.

B1.7 Coecer, describir e valorar a accin do ser

XHB1.7.1 Realiza buscas en medios impresos e
humano sobre o medio ambiente espaol e de Galicia
dixitais referidas a problemas medioambientais actuais en Espaa e Galicia e localiza pxinas e recure as sas consecuencias.
sos web directamente relacionados con eles .

Competencias clave
CAA
CMCCT
CD

CAA
CMCCT
CD
CCL

XHB2.1.1 Localiza no mapa mundial os continentes e

as reas mis densamente poboadas.

CAA
CMCCT
CSC
CD

XHB2.1.2 Explica o impacto das ondas migratorias

nos pases de orixe e nos de acollida.

CAA
CMCCT
CSC
CD

XHB2.2.1 Explica as caractersticas da poboacin

europea.

CAA
CCL
CSC
CD

Bloque 2. O espazo humano

b
c
e
f
g

B2.1 A poboacin mundial: Os modelos demogrficos

e os movementos migratorios.

b
c
e
f
g
h

B2.2 A poboacin europea: distribucin e evolucin.

b
c
e
f

B2.3 A poboacin espaola: Evolucin, distribucin e

dinmica. Os movementos migratorios.

B2.1 Comentar a informacin en mapas do mundo

sobre a densidade de poboacin e as migracins.

B2.2 Analizar a poboacin europea, en canto sa

distribucin, evolucin, dinmica, migracins e polticas de poboacin.

XHB2.2.2 Compara entre pases a poboacin europea CAA

segundo a sa distribucin, evolucin e dinmica.
CMCCT
CSC
CD
CCL
B2.3 Analizar as caractersticas da poboacin espao- XHB2.3.1 Explica a pirmide de poboacin de Espaa CAA
la, a sa distribucin, dinmica e evolucin, as como
e das diferentes Comunidades Autnomas.
CMCCT
os movementos migratorios.
CSC
CD

Pxina 555 de 913

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 2 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

g
h

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CCL

XHB2.3.2 Analiza en distintos medios os movementos CAA

migratorios nas ltimas tres dcadas en Espaa
CMCCT
CSC
CD
CCL

b
c
e
f
g
h

B2.4. A poboacin de Galicia: Evolucin, distribucin

e dinmica. Os movementos migratorios.

B2.4 Analiza as caractersticas da poboacin de

Galicia, a sa distribucin, dinmica e evolucin, as
como os movementos migratorios

XHB2.4.1 Coece o proceso da emigracin galega,

as sas etapas e destinos principais.

CAA
CMCCT
CSC
CD
CCL

b
c
e
f
g
h

B2.5 O proceso de urbanizacin no planeta.

B2.5 Sinalar nun mapamundi as grandes reas

urbanas e realizar o comentario e identifica o papel
das cidades mundiais como dinamizadoras da economa das sas rexins.

XHB2.5.1 Realiza un grfico con datos da evolucin

do crecemento da poboacin urbana no mundo

CAA
CMCCT
CSC
CD
CCL

XHB2.5.2 Sita no mapa do mundo as vinte cidades

mis poboadas, di a qu pas pertencen e explica a
sa posicin econmica.

CAA
CMCCT
CSC
CD
CCL

b
c
e
f
g
h

B2.6 A cidade e o proceso de urbanizacin europeo.

CAA
CMCCT
CSC
CD
CCL

CAA
CMCCT
CSC
CD
CCL

B2.6 Comprender o proceso de urbanizacin, os seus XHB2.6.1 Resume elementos que diferencien o
pros e contras en Europa.
urbano e o rural en Europa.

XHB2.6.2 Distingue os diversos tipos de cidades

existentes no noso continente.

B2.7 A cidade e o proceso de urbanizacin en Espaa B2.7 Recoecer as caractersticas das cidades
espaolas e galegas e as formas de ocupacin do
e en Galicia.

Pxina 556 de 913

XHB2.7.1 Interpreta textos que expliquen as caracte- CAA

rsticas das cidades de Espaa e Galicia, axudndose

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 2 curso

Obxectivos

Contidos

c
e
f
g
h

b
c
e
f
g
h
k

B2.8 A diversidade de medios naturais en Espaa e

Galicia.

b
c
e
f
g
h
k

B2.9 As paisaxes no territorio espaol e galego.

b
c
e
f
g
h
k

B2.10 Os principais retos e problemas ambientais en

Espaa.

Criterios de avaliacin
espazo urbano.

Estndares de aprendizaxe
de Internet ou de medios de comunicacin escrita.

Competencias clave

CMCCT
CSC
CD
CCL

XHB2.8.1 Sita os parques naturais espaois nun

mapa, e explica a situacin actual dalgns deles.

CAA
CMCCT
CSC
CD
CCL

XHB2.8.2 Elabora grficos de distinto tipo (lineais, de

barra e de sectores) en soportes virtuais ou analxicos que reflictan informacin econmica e demogrfica de pases ou reas xeogrficas a partir dos datos
elixidos.

CAA
CMCCT
CCL
CD

B2.9 Identificar as principais paisaxes humanizadas

XHB2.9.1 Clasifica as principais paisaxes humanizaespaolas e galegas identificndoas por comunidades
das espaolas a travs de imaxes.
autnomas.

CAA
CMCCT
CSC
CD
CCL

B2.10 Coecer e analizar os problemas e retos

XHB2.10.1 Compara paisaxes humanizadas espaomedioambientais que afronta Espaa, a sa orixe e as
las segundo a sa actividade econmica.
posibles vas para afrontar estes problemas.

CAA
CMCCT
CSC
CD
CCL

B2.8 Coecer os principais espazos naturais protexidos a nivel peninsular e insular.

Bloque 3. A Historia
f
j

B3.1 A relacin entre o pasado, o presente e o futuro

a travs da Historia.

B3.1 Recoecer que o pasado non est morto e

XHB3.1.1 Identifica elementos materiais, culturais ou
enterrado, senn que determina ou infle no presente
ideolxicos que son herdanza do pasado.
e nos diferentes posibles futuros e nos distintos espazos.

CSC
CCEC

B3.2 As fontes histricas.

B3.2 Identificar, nomear e clasificar fontes histricas e XHB3.2.1 Nomea e identifica catro clases de fontes

CSC

Pxina 557 de 913

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 2 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
explicar diferenzas entre interpretacins de fontes
diversas.

Estndares de aprendizaxe
histricas.
XHB3.2.2 Comprende que a historia non se pode
escribir sen fontes, xa sexan restos materiais ou textuais.

B3.3 Cambio e continuidade.

B3.3 Explicar as caractersticas de cada tempo

histrico e certos acontecementos que determinaron
cambios fundamentais no rumbo da historia, diferenciando perodos que facilitan o seu estudo e interpretacin.

Competencias clave
CAA
CSC
CAA

XHB3.3.1 Ordena temporalmente algns feitos histri- CSC

cos e outros feitos relevantes utilizando para iso as
CMCCT
nocins bsicas de sucesin, duracin e simultaneidade.
XHB3.3.2 Realiza diversos tipos de eixes cronolxicos CSC
e mapas histricos.
CMCCT

f
j

B3.4 O tempo histrico.

B3.4 Entender que os acontecementos e procesos

ocorren ao longo do tempo e vez no tempo (diacrona e sincrona).

XHB3.4.1 Entende que varias culturas convivan vez CSC

en diferentes enclaves xeogrficos.
CMCCT

j
h

B3.5 O vocabulario histrico e artstico.

B3.5 Utilizar o vocabulario histrico e artstico con

precisin, insertndoo no contexto adecuado.

XHB3.5.1 Utiliza o vocabulario histrico e artstico

imprescindible para cada poca.

CSC
CCL

g
j

B3.23 A Idade Media. Concepto de Idade Media e as B3.23 Caracterizar a Alta Idade Media en Europa
recoecendo a dificultade da falta de fontes histricas
sas sub-etapas: Alta, Plena e Baixa Idade Media.
neste perodo.

XHB3.23.1 Utiliza as fontes histricas e entende os

lmites do que se pode escribir sobre o pasado.

CSC
CAA

XHB3.24.1 Compara as formas de vida (en diversos

aspectos) do Imperio Romano coas dos reinos xermnicos

CSC
CAA

XHB3.25.1 Caracteriza a sociedade feudal e as

relacins entre seores e campesios.

CSC

XHB3.26.1 Comprende as orixes do Islam e o seu

alcance posterior.

CSC
CCEC

XHB3.26.2 Explica a importancia de Al-ndalus na

Idade Media.

CSC
CCEC
CMCCT

a
c
d
g
j

B3.24 A cada do Imperio Romano en Occidente:

divisin poltica e invasins xermnicas. O Imperio
Bizantino e os reinos xermnicos.

B3.24 Describir a nova situacin econmica, social e

poltica dos reinos xermnicos.

a
c
d
g
j

B3.25 O feudalismo.

a
c
d
f
h
j

B3.26 O Islam. A Pennsula Ibrica: a invasin

B3.26 Analizar a evolucin dos reinos cristins e
musulm. A evolucin de Al-Andalus e dos reinos crismusulmns, nos seus aspectos socio-econmicos,
tins.
polticos e culturais.

B3.25 Explicar a organizacin feudal e as sas

consecuencias.

Pxina 558 de 913

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 2 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CCL

g
h
j
l

B3.27 Reconquista e repoboacin.

B3.27 Entender o proceso das conquistas e a repobo- XHB3.27.1 Interpreta mapas que describen os proceacin dos reinos cristins na Pennsula Ibrica eas
sos de conquista e repoboacin cristis na Pennsula
sas relacins con Al-ndalus.
Ibrica.

CSC
CAA

XHB3.27.2 Explica a importancia do Camio de

Santiago.

CSC
CCEC
CCL

B3.28 A expansin comercial europea e a recuperacin das cidades. A crise da Baixa Idade Media: a
Peste Negra e as sas consecuencias.

B3.28 Entender o concepto de crise e as sas consecuencias econmicas e sociais.

XHB3.28.1 Comprende o impacto dunha crise demogrfica e econmica nas sociedades medievais europeas.

CSC

j
h
l

B3.29 A arte romnica e gtica e islmica.

B3.29 Comprender as caractersticas e as funcins

da arte na Idade Media.

XHB3.29.1 Describe caractersticas da arte romnica,

gtica e islmica.

CSC
CCEC
CCL

3 de ESO
Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 3 curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1.O medio fsico

b
e
f
g
h

B1.1 A localizacin. Latitude e lonxitude

B1.1 Localizar e interpretar espazos xeogrficos e

lugares nun mapa ou imaxe satlite

Bloque 2. O espazo humano

Pxina 559 de 913

XHB1.1.1 Clasifica e distingue tipos de mapas e

imaxes satlite.

CAA
CMCCT
CCL
CD

XHB1.1.2 Localiza espazos xeogrficos e lugares nun

mapa utilizando datos de coordenadas xeogrficas.

CAA
CMCCT
CD

XHB1.1.3 Coece e interpreta os diferentes tipos

mapas temticos

CAA
CMCCT
CCL
CD

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 3 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
b
e
f
g
j
h

B2.1 A organizacin poltica e territorial de Espaa.

B2.1 Coecer a organizacin administrativa e territorial XHB2.1.1 Distingue nun mapa poltico a distribucin
territorial de Espaa: comunidades autnomas, capide Espaa.
tais, provincias, illas.

b
e
c
f
g
h

B2.2 Os sectores de actividade econmica.

B2.2 Analizar os datos do peso do sector terciario dun XHB2.2.1 Compara a poboacin activa de cada sector CCL
pas fronte aos do sector primario e secundario. Extraen diversos pases e analiza o grao de desenvolve CMCCT
er conclusins.
mento que amosan estes datos.
CD
CAA
CSC

b
c
e
f
g
h

B2.3 Os sectores econmicos en Europa , Espaa e

Galicia.

B2.3 Recoecer as actividades econmicas que se

realizan en Europa, nos tres sectores, identificando
distintas polticas econmicas.

XHB2.3.1 Diferencia os diversos sectores econmicos CCL

europeos.
CMCCT
CAA
CSC

b
e
f
g
h

B2.4 Os sistemas econmicos do mundo.

B2.4 Coecer as caractersticas de diversos tipos de

sistemas econmicos

XHB2.4.1 Diferencia aspectos concretos e a sa

interrelacin dentro dun sistema econmico.

b
c
e
f
g
h
j
k

B2.5 Aproveitamento e futuro dos recursos naturais.

Desenvolvemento sostible.

B2.5 Entender a idea de desenvolvemento sostible e XHB2.5.1 Define desenvolvemento sostible e descri- CCL
as sas implicacins.
be conceptos chave relacionados con el.
CMCCT
CD
CAA
CSC

b
e
f

B2.6 Os recursos naturais e as actividades agrarias.

B2.6 Localizar os recursos agrarios e naturais no

mapa mundial.

Pxina 560 de 913

XHB2.6.1 Sita no mapa as principais zonas cerealistas como exemplo de recurso agrario no mundo e as
mis importantes masas forestais do mundo.

CCL
CMCCT
CD
CAA
CSC

CCL
CSIEE
CCL
CAA
CSC

CAA
CD
CMCCT

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 3 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

g
h

Estndares de aprendizaxe
XHB2.6.2 Localiza e identifica nun mapa as principais
zonas produtoras de minerais no mundo.

Competencias clave

CAA
CSIEE
CD
CMCCT

XHB2.6.3 Localiza e identifica nun mapa as principais CD

zonas produtoras e consumidoras de enerxa no mun- CAA
do .
CSIEE
CMCTT

B2.7 Explica e localiza os diferentes tipos de pesca e

os seus problemas.

XHB2.6.4 Identifica e nomea algunhas enerxas

alternativas.

CCL
CAA
CSIEE
CMCCT

XHB2.7.1 Busca informacin ( usando recursos

impresos e dixitais) sobre a sobreexplotacin dos caladoiros de pesca.

CCL
CMCCT
CD
CAA
CSC
CSIEE

b
c
e
f
g
h
k

B2.7 A pesca: tipos e problemtica.

b
e
f
g
h

B2.8 O sector industrial. As rexins industrializadas do B2.8 Explicar a distribucin desigual das rexins
mundo.
industrializadas no mundo.

XHB2.8.1 Localiza nun mapa a travs de smbolos e

lenda adecuados, os pases mis industrializados do
mundo.

CCL
CAA
CSIEE

b
e
f
g
h

B2.9 As actividades Terciarias: O transporte

B2.9 Analizar o impacto dos medios de transporte no

seu contorno.

XHB2.9.1 Traza sobre un mapamundi o itinerario que

segue un produto agrario e outro gandeiro desde a
sa colleita ata o seu consumo en zonas lonxanas e
extrae conclusins.

CD
CAA
CSC
CSIEE

b
e
f
g
h

B2.10 As actividades Terciarias : O comercio

B2.10 Entender os fluxos e os bloques comerciais.

XHB2.10.1 Define os indicadores que miden os

intercambios econmicos dun pas.

CAA
CD
CCL
CMCCT
CSIEE

Pxina 561 de 913

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 3 curso

Obxectivos

b
e
f
g
h

b
c
e
f
g
h
k

Contidos

B2.11: O turismo.

B2.12 As causas do desenvolvemento desigual no

mundo. A dbeda externa

Criterios de avaliacin

B2.11 Analizar o desenvolvemento do turismo e a sa

importancia econmica.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

XHB2.10.2 Describe as caractersticas do comercio

internacional na actualidade.

CAA
CCL
CSC
CSIEE

XHB2.10.3 Enumera as caractersticas dos bloques

comerciais e as razns polas que se constiten.

CAA
CCL
CSC
CSIEE

XHB2.11.1 Identifica os diferentes tipos de turismo e

os seus efectos

CAA
CCL
CCEC
CSIEE
CD

XHB2.11.2 Valora a importancia do turismo na economa espaola e galega.

CAA
CCL
CCEC
CSIEE
CD

CAA
CCL
CSC
CSIEE
CD

B2.12 Analizar grficos de barras por pases e textos XHB2.12.1 Comparar as caractersticas do consumo
onde se reflictan os diferentes niveis de consumo, o
interior de pases como Brasil e Francia.
comercio desigual e a dbeda externa entre pases en
desenvolvemento e os desenvolvidos.

XHB2.12.2 Crea mapas conceptuais( usando recursos CAA

impresos e dixitais) para explicar o funcionamento do CCL
comercio e sinala os organismos que agrupan as zo CSIEE
nas comerciais
CD
XHB2.12.3 Describe o funcionamento dos intercam CAA
bios a nivel internacional utilizando mapas temticos e CMCCT
grficos nos que se reflictan as lias de intercambio.
CSIEE
CD
CCL

B2.13 As tensins mundiais e o subdesenvolvemento. B2.13 Relacionar reas de conflito blico no mundo

Pxina 562 de 913

XHB2.13.1 Realiza un informe sobre as medidas para

CAA

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 3 curso

Obxectivos

c
d
e
f
g
h

Contidos
Solucins ao problema.

Criterios de avaliacin
con factores econmicos.

Estndares de aprendizaxe
tratar de superar as situacins de pobreza.

XHB2.13.2 Sinala reas de conflito blico no mapamundi e as relaciona con factores econmicos

Competencias clave
CSC
CSIEE
CCL

CCL
CAA
CSC
CSIEE

Bloque 3. A Historia
f
j

B3.1. A relacin entre o pasado, o presente e o futuro

a travs da Historia

B3.1. Recoecer que o pasado non est morto e

XHB3.1.1 Identifica elementos materiais, culturais ou
enterrado, senn que determina ou infle no presente
ideolxicos que son herdanza do pasado
e nos diferentes posibles futuros e nos distintos espazos

CSC
CAA
CCEC

h
j

B3.2. As fontes histricas.

B3.2.Identificar, nomear e clasificar fontes histricas e

explicar diferenzas entre interpretacins de fontes diversas.

XHB3.2.1 Nomea e identifica catro clases de fontes

histricas.

CSC
CAA

XHB3.2.2 Comprende que a historia non se pode

escribir sen fontes, xa sexan restos materiais ou textuais

CSC
CAA

B3.3. Cambio e continuidade

B3.3.Explicar as caractersticas de cada tempo histri- XHB3.3.1 Ordena temporalmente algns feitos histri- CSC
co e certos acontecementos que determinaron camcos e outros feitos relevantes utilizando para iso as
CMCCT
bios fundamentais no rumbo da historia, diferenciando
nocins bsicas de sucesin, duracin e simultaneiperodos que facilitan o seu estudo e interpretacin.
dade.
XHB3.3.2 Realiza diversos tipos de eixes cronolxicos CSC
e mapas histricos.
CMCCT

f
j

B3.4. O tempo histrico.

B3.4. Entender que os acontecementos e procesos

ocorren ao longo do tempo e vez no tempo (diacrona e sincrona)

XHB3.4.1 Entende que varias culturas convivan vez CSC

en diferentes enclaves xeogrficos.
CMCCT

h
j

B3.5. O vocabulario histrico e artstico

B3.5. Utilizar o vocabulario histrico e artstico con

precisin, insertndoo no contexto adecuado.

XHB3.5.1 Utiliza o vocabulario histrico e artstico

imprescindible para cada poca.

g
j

B3.30. A Idade Moderna. Concepto e datacin

B3.30.Comprender a significacin histrica da etapa

do Renacemento en Europa.

XHB3.30.1. Distingue diferentes modos de periodiza- CSC

cin histrica (Idade Moderna, Renacemento, Barroco, CAA
Absolutismo).

f
g

B3.31. O Renacemento e o Humanismo; o seu alcance posterior.

B3.31.Relacionar o alcance da nova mirada dos

humanistas, os artistas e cientficos do Renacemento

XHB3.31.1. Identifica trazos do Renacemento e do

Humanismo na historia europea, a partir de diferente

Pxina 563 de 913

CSC
CCL

CSC
CCEC

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 3 curso

Obxectivos

Contidos

h
j
l
j
l

Criterios de avaliacin
con etapas anteriores e posteriores

B3.32. Arte Renacentista e Barroca.

B3.32. Coecer a importancia da arte Renacentista e

Barroca en Europa e en Amrica.

Estndares de aprendizaxe
tipo de fontes histricas.

XHB3.32.1. Coece obras e legado de artistas,

humanistas e cientficos da poca.

Competencias clave
CAA
CCL

CSC
CCEC
CMCCT
CCL
CSC
CCEC
CAA
CCL

g
j
h
l

B3.33. Principais manifestacins da cultura dos

sculos XVI e XVII.

B3.33. Coecer a importancia dalgns autores e obras XHB3.33.1. Analiza obras (ou fragmentos delas)
destes sculos
dalgns autores desta poca no seu contexto.

a
c
d
g
j

B3.34. O Estado moderno: monarquas autoritarias,

parlamentarias e absolutas.

B3.34.Comprender a diferenza entre os reinos medievais e as monarquas modernas.

XHB3.34.1. Distingue as caractersticas de rximes

monrquicos autoritarios, parlamentarios e absolutos.

CSC
CAA

a
c
d
g
j

B3.35. As monarquas modernas: a unin dinstica de B3.35.Analizar o reinado dos Reis Catlicos coma
unha etapa de transicin entre a Idade Media e a IdaCastela e Aragn.
de Moderna.
Aposicin de Galicia.

XHB3.35.1 Comprende os conceptos de cambio e

continuidade en relacin co reinado dos Reis Catlicos.

CSC
CAA

f
g
h
j
k

B3.36. Os descubrimentos xeogrficos: Castela e

Portugal. Conquista e colonizacin de Amrica..

XHB3.36.1. Explica as distintas causas que conduci CSC

ron ao descubrimento de Amrica para os europeos, a CMCCT
sa conquista e a sa colonizacin.
CAA
CCL

g
j

B3.36.Entender os procesos de conquista e colonizacin, eas sas consecuencias.

XHB3.36.2. Coece os principais feitos da expansin

de Aragn e de Castela polo mundo.

CSC

XHB3.36.3. Sopesa interpretacins conflitivas sobre a

conquista e colonizacin de Amrica.

CSC
CAA
CCL

B3.37. Os conflitos europeos nos sculos XVI e XVII a B3.37. Coecer trazos das polticas internas e as
XHB3.37.1. Analiza as relacins entre os reinos
travs das polticas dos Austrias: reforma, contrarreeuropeos que conducen a guerras como a dos Trinta
relacins exteriores dos sculos XVI e XVII en Europa.
forma e guerras de relixin; a loita pola hexemona e
Anos.

CSC
CAA

Pxina 564 de 913

Xeografa e Historia. 1 ciclo ESO. 3 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a Guerra dos Trinta Anos.

4 de ESO
Xeografa e historia. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
Bloque 1. O sculo XVIII en Europa ata 1789

a
c
d
g
h
j

B1.1 O sculo XVIII en Europa: do feudalismo ao

absolutismo e o parlamentarismo das minoras. Francia, Inglaterra, Espaa e Galicia.

B1.1 Explicar as caractersticas do Antigo Rxime

nos seus sentidos poltico, social e econmico.

XHB1.1.1 Establece, a travs da anlise de diferentes

textos, a diferenza entre o Absolutismo e o Parlamentarismo.

CSC
CAA
CCL

f
h
j
l

B1.2 A ilustracin.

B1.2 Coecer o alcance da Ilustracin como novo

movemento cultural e social en Europa e en Amrica.

XHB1.2.1 Describe as caractersticas da cultura da

Ilustracin e qu implicacins ten nalgunhas monarquas.

CSC
CCEC
CCL

f
g
j
l

B1.3 A arte e a ciencia en Europa no sculo XVIII.

B1.3 Coecer os avances da revolucin cientfica

dende os sculos XVII e XVIII.

XHB1.3.1 Aprecia os avances cientficos e a sa

aplicacin vida diaria, e contextualiza o papel dos
cientficos na sa propia poca.

CSC
CMCCT
CAA

XHB1.3.2 Comprende as implicacins do empiricismo

e o mtodo cientfico nunha variedade de reas.

CSC
CMCCT

XHB2.1.1 Sopesa as razns dos revolucionarios para

actuar como o fixeron.

CSC
CAA
CCL

XHB1.1.2 Distingue conceptos histricos como Antigo CSC

Rxime e Ilustracin.
CAA
CCL

Bloque 2. A Era das Revolucins liberais

a
c
d
g
h
j

B2.1 As revolucins burguesas nos sculos XVIII e

XIX. Bases ideolxicas ( liberalismo,nacionalismo, rexionalismo), econmicas e sociais. Principais consecuencias.

B2.1 Comprender o alcance e as limitacins dos

procesos revolucionarios dos sculos XVIII e XIX.

XHB2.1.2 Recoece, mediante a anlise de fontes de CSC

diversa poca, o valor das mesmas non s como in CAA
formacin, senn tamn como evidencia para os histo CCL
riadores.

Pxina 565 de 913

Xeografa e historia. 4 ESO

Obxectivos

a
c
d
g
h
j

Contidos
B2.2 As revolucins burguesas nos sculos XVIII e
XIX: periodizacin e feitos principais. A Restauracin.
Os procesos unificadores e independentistas. O caso
espaol

Criterios de avaliacin
B2.2 Identificar os principais feitos das revolucins
liberais burguesas en Europa e Amrica nos sculos
XVIII e XIX.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

XHB2.2.1 Redacta unha narrativa sinttica cos principais feitos dalgunha das revolucins burguesas da
primeira metade do sculo XIX, acudindo a explicacins causais, sinalando os pros e os contras.

CSC
CAA
CCL

XHB2.2.2 Redacta unha narrativa sinttica cos principais feitos dalgunha das revolucins burguesas do
sculo XVIII, acudindo a explicacins causais, indicando os pros e os contras.

CSC
CAA
CCL

XHB2.2.3 Discute as implicacins da violencia empregando diversos tipos de fontes.

CSC
CAA
CCL

CSC
CAA
CCL

Bloque 3. A Revolucin Industrial

f
g
h
j

g
h
j

B3.1 A Revolucin industrial: concepto, factores que a

fan posible (econmicos, sociais, ideolxicos).

B3.1 Describir os feitos relevantes da revolucin

industrial e o seu encadeamento causal.

XHB3.1.1 Analiza os pros e os contras da primeira

revolucin industrial en Inglaterra.

B3.2 A revolucin industrial. Desde Gran Bretaa ao

resto de Europa

B3.2 Analizar as vantaxes e inconvenientes de ser un

pas pioneiro nos cambios.

XHB3.2.1 Analiza e compara a industrializacin de

CSC
diferentes pases de Europa, Amrica e Asia, nas sas CAA
distintas escalas temporais e xeogrficas.
CCL
XHB3.2.1 Compara o proceso de industrializacin en
Inglaterra e nos pases nrdicos.

B3.3 As consecuencias da Revolucin Industrial. O

movemento obreiro (orixes, ideoloxas, formas de organizacin).

B3.3 Entender o concepto de progreso e os sacrificios e avances que conleva.

B3.4 A discusin en torno s caractersticas da industrializacin en Espaa e Galicia: xito ou fracaso?.

B3.4 Analizar a evolucin dos cambios econmicos en XHB3.4.1 Especifica algunhas repercusins polticas
Espaa e Galicia, a raz da industrializacin parcial do
como consecuencia dos cambios econmicos en Espas.
paa.

CSC

g
j

B3.5 A ciencia no sculo XIX.

B3.5 Coecer os principais avances cientficos e

tecnolxicos do sculo XIX, e a sa relacin coas revolucins industriais

CSC
CAA

a
c
d
h
j
k

CSC
CAA
CCL

Pxina 566 de 913

XHB3.3.1 Explica a situacin laboral feminina e infantil CSC

nas cidades industriais.
CSIEE
CCL

XHB3.5.1 Elabora un eixe cronolxico, diacrnico e

sincrnico, cos principais avances cientficos e tecnolxicos do sculo XIX.

Xeografa e historia. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CMCCT

Bloque 4. O Imperialismo do sculo XIX e a Primeira Guerra Mundial

g
h
j

B4.1 O imperialismo no sculo XIX: concepto.

B4.1 Identificar as potencias imperialistas e o reparto XHB4.1.1 Explica razoadamente que o concepto
de poder econmico e poltico no mundo no derradeiro
imperialismo reflicte unha realidade que influir na
xeopoltica mundial e nas relacins econmicas transcuarto do sculo XIX e principio do XX.
nacionais.

CSC
CAA
CCL

XHB4.1.2 Elabora discusins sobre eurocentrismo e

globalizacin.

CSC
CAA
CCL

XHB4.2.1 Sabe recoecer cadeas e interconexins

causais entre colonialismo, imperialismo e a Gran
Guerra de 1914.

CSC
CAA

g
j

B4.2 O Imperialismo: causas, desenvolvemento,

consecuencias

B4.2 Establecer xerarquas causais (aspecto, escala

temporal) da evolucin do imperialismo.

g
h
j

B4.3 Causas e consecuencias da Gran Guerra

(1914-1919) ou Primeira Guerra Mundial.

B4.3 Coecer os principais acontecementos da Gran

XHB4.3.1 Diferencia os acontecementos dos procesos CSC
Guerra, as sas interconexins coa Revolucin Rusa e
nunha explicacin histrica, da Primeira Guerra Mun- CAA
as consecuencias dos Tratados de Versalles.
dial.
XHB4.3.2 Analiza o novo mapa poltico de Europa.

CSC
CAA

XHB4.3.3 Describe a derrota de Alemaa dende a sa CSC

propia perspectiva e dende a dos aliados.
CAA
CCL

a
c
d
g
h
j

B4.4 A Revolucin Rusa.

B4.4 Esquematizar a orixe, o desenvolvemento e as

consecuencias da Revolucin Rusa.

XHB4.4.1 Contrasta algunhas interpretacins do

CSC
alcance da Revolucin Rusa na sa poca e na actua- CAA
lidade.
CCL

g
h
j
l

B4.5 A arte no sculo XIX.

B4.5 Relacionar movementos culturais como o roman- XHB4.5.1 Comenta analiticamente cadros, esculturas
ticismo, en distintas reas, recoecer a orixinalidade
e exemplos arquitectnicos da arte do sculo XIX.
de movementos artsticos como o impresionismo, o
expresionismo e outros ismos en Europa.

CSC
CAA
CCL
CCEC

XHB4.5.2 Compara movementos artsticos europeos e CSC

asiticos.
CAA

Pxina 567 de 913

Xeografa e historia. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CCL
CCEC

Bloque 5. A poca de Entreguerras (1919-1945)

g
h
j

B5.1 O Perodo de Entreguerras. Do final da Gran

Guerra crash do 29 e a Gran Depresin.

B5.1 Coecer e comprender os acontecementos,

feitos e procesos mis importantes do Perodo de Entreguerras, e a sa conexin co presente, e estudar a
xerarqua causal nas explicacins histricas sobre
esta poca.

XHB5.1.1Analiza interpretacins diversas de fontes

histricas e historiogrficas de distinta procedencia.

CSC
CAA
CCL

XHB5.1.2 Relaciona algunhas cuestins concretas do CSC

pasado co presente e as posibilidades do futuro, coma CAA
o alcance das crises financeiras de 1929 e de 2008.
XHB5.1.3 Discute as circunstancias da loita polo
sufraxio da muller.

CSC
CAA
CCL

a
c
d
h
j

B5.2 O fascismo italiano e o nazismo alemn.

B5.2 Analizar as causas do auxe dos fascismos en

Europa.

XHB5.2.1 Explica diversos factores que fixeron posible CSC

a auxe do fascismo en Europa.
CCL

a
c
d
g
h
j

B5.3 A II Repblica espaola e a guerra civil.

B5.3 Coecer as tensins que levaron en Espaa

XHB5.3.1 Explica as principais reformas e reaccins
proclamacin da II Repblica e ao estoupido da guerra
s mesmas durante a II Repblica espaola.
civil

CSC
CCL

XHB5.3.2 Explica as causas da guerra civil espaola

no contexto europeo e internacional.

CSC
CAA
CCL

Bloque 6. As causas e consecuencias da Segunda Guerra Mundial (1939-1945)

g
j

B6.1 As orixes da Segunda Guerra Mundial.

B6.1 Coecer as causas da Segunda Guerra Mundial.

XHB6.1.1 Recoece a xerarqua causal (diferente

importancia dunhas causas ou outras segundo as distintas narrativas).

CSC
CAA

g
h
j

B6.2 O desenvolvemento da Segunda Guerra Mundial: B6.2 Coecer os principais feitos da Segunda Guerra XHB6.2.1 Sita nun mapa as fases do conflito.
extensin, fases, formas de guerra, principais conseMundial, diferenciar as escalas xeogrficas nesta guerra (europea e mundial) e entender o concepto de
cuencias.
guerra total.
XHB6.2.2 D unha interpretacin de por qu rematou
antes a guerra europea que a mundial.

CSC
CAA

Pxina 568 de 913

CSC
CAA
CCL

Xeografa e historia. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

XHB6.2.3 Elabora unha narrativa explicativa das

causas e consecuencias da Segunda Guerra Mundial,
a distintos niveis temporais e xeogrficos.

CSC
CAA
CCL

a
d
j

B6.3 O Holocausto.

B6.3 Entender o contexto no que se desenvolveu o

Holocausto na guerra europea e as sas consecuencias.

XHB6.3.1 Recoece a significacin do Holocausto na

historia mundial.

CSC

g
h
j

B6.4 A nova xeopoltica mundial: guerra fra e plans

de reconstrucin posblica.

B6.4 Comprender o concepto de guerra fra no

contexto de despois de 1945, e as relacins entre os
dous bloques, EEUU e URSS.

XHB6.4.1 Utilizando fontes histricas e historiogrficas, explica algns dos conflitos enmarcados na poca da guerra fra.

CSC
CAA
CCL

XHB6.4.2 Describe as consecuencias da guerra de

Vietnam.

CSC
CAA
CCL

B6.5 Os procesos de descolonizacin en Asia e frica. B6.5 Organizar os feitos mis importantes da descolo- XHB6.5.1 Describe os feitos relevantes do proceso
nizacin de posguerra no sculo XX. E comprender os
descolonizador.
lmites da descolonizacin e da independencia nun
mundo desigual.
XHB6.5.2 Distingue entre contextos diferentes do
mesmo proceso, p.exemplo, frica Sub-Sahariana
(1950s.60s) e India (1947).

CSC
CCL

a
d
g
h
j

CSC
CAA

Bloque 7. A estabilizacin do Capitalismo e o illamento econmico do Bloque Sovitico

a
d
g
h
j

B7.1 Evolucin dos bloques sovitico e capitalista. O

Welfare State.

f
g
h
j
k

B7.2. A crise do petrleo (1973).

B7.3 A ditadura de Franco en Espaa.

a
c

B7.1 Entender os avances econmicos dos rximes

soviticos e os perigos do seu illamento interno, e os
avances econmicos do Welfare State en Europa.

XHB7.1.1 Explica os avances dos rximes soviticos

e do Welfare State en Europa.

CSC
CAA
CCL

XHB7.1.2 Recoece os cambios sociais derivados da

incorporacin da muller ao traballo asalariado.

CSC

B7.2Comprender o concepto de crise econmica e a

sa repercusin mundial nun caso concreto.

XHB7.2.1 Compara a crise enerxtica de 1973 coa

financeira de 2008.

CSC
CAA
CCL

B7.3 Explicar as causas de que se establecera unha

ditadura en Espaa, trala guerra civil, e cmo foi evolucionando esa ditadura dende 1939 a 1975.

XHB7.3.1 Coece a situacin da posguerra e a represin en Espaa e as distintas fases da ditadura de

Franco

CSC

Pxina 569 de 913

Xeografa e historia. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

d
g
h
j

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

XHB7.3.2 Discute cmo se entende en Espaa e en

Europa o concepto de memoria histrica

CSC
CAA
CCL

XHB8.1.1 Interpreta o renacemento e o declive das

nacins no novo mapa poltico europeo desa poca

CSC
CAA

XHB8.1.2Comprende os pros e contras do estado do

benestar.

CSC

XHB8.2.1 Analiza diversos aspectos (polticos, econmicos, culturais) dos cambios producidos tralo colapso da URSS.

CSC
CAA
CCL

Bloque 8. O mundo recente entre os sculos XX e XXI

a
d
g
j

B8.1 As distintas formas econmicas e sociais do

capitalismo no mundo.

B8.1 Interpretar procesos a medio prazo de cambios

econmicos, sociais e polticos a nivel mundial.

a
d
g
h
j

B8.2 O colapso dos rximes soviticos e as sas

consecuencias.

B8.2 Coecer as causas e consecuencias inmediatas

do colapso da URSS e outros rximes socialistas.

a
c
d
g
h
j

B8.3 A transicin poltica en Espaa: da ditadura

democracia (1975-1982).

B8.3 Coecer os principais feitos que conduciron ao

XHB8.3.1 Compara interpretacins diversas sobre a
cambio poltico e social en Espaa despois de 1975, e
Transicin espaola nos anos setenta e na actualidasopesar distintas interpretacins sobre ese proceso.
de.

CSC
CAA
CCL

XHB8.3.2 Enumera e describe algns dos principais

CSC
fitos que deron lugar ao cambio na sociedade espao- CCL
la da transicin: coroacin de Xon Carlos I, Lei para a
reforma poltica de 1976, Lei de Amnista de 1977,
apertura de Cortes Constituntes, aprobacin da Constitucin de 1978, primeiras eleccins xerais, creacin
do estado das autonomas, etc.
XHB8.3.3 Analiza o problema do terrorismo en Espaa CSC
durante esta etapa (ETA, GRAPO, Terra Lliure, etc.): CAA
xnese e historia das organizacins terroristas, apari CCL
cin dos primeiros movementos asociativos en defensa das vtimas, etc.

a
c
d
g
h
j

B8.4 O camio cara a Unin Europea: desde a unin

econmica a unha futura unin poltica supranacional.

B8.4 Entender a evolucin da construcin da Unin

Europea.

Pxina 570 de 913

XHB8.4.1 Discute sobre a construcin da Unin

Europea e do seu futuro.

CSC
CAA
CCL

Xeografa e historia. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 9. A Revolucin Tecnolxica e a Globalizacin a finais do sculo XX e principio do XXI

e
g
h
j

B9.1 A globalizacin econmica: concepto, caractersticas.

B9.1 Definir a globalizacin e identificar algns dos

seus factores.

XHB9.1.1 Busca na prensa novas dalgn sector con

relacins globalizadas e elabora argumentos a favor e
en contra.

CSC
CD
CCL
CAA
CSIEE

XHB9.1.2 Elabora discusins sobre eurocentrismo e

globalizacin.

CSC
CAA
CCL

e
f
g
h
j

B9.2 O papel da revolucin tecnolxica na globalizacin.

B9.2 Identificar algns dos cambios fundamentais que

supn a revolucin tecnolxica.

XHB9.2.1 Analiza algunhas ideas de progreso e

CSC
retroceso na implantacin das recentes tecnoloxas da CAA
Informacin e a comunicacin, a distintos niveis xeo CCL
grficos.
CD

e
g
h
j
k

B9.3 As consecuencias da globalizacin. Relacins

interrexionais, focos de conflito.

B9.3 Recoecer o impacto destes cambios a nivel

local, rexional, nacional e global, prevendo posibles
escenarios mis e menos desexables de cuestins
medioambientais transnacionais e discutir as novas
realidades do espazo globalizado.

XHB9.3.1 Crea contidos que inclen recursos como

CSC
textos, mapas, grficos, para presentar algn aspecto CD
conflitivo das condicins sociais do proceso de globali CAA
zacin.
CCL
CMCCT
CSIEE

Bloque 10. A relacin entre o pasado, o presente e o futuro a travs da Historia e a Xeografa
g
h
j

B10.1 A relacin entre o pasado, o presente e o futuro

a travs da Historia e a Xeografa.

B10.2 Cambio e continuidade.

B.10.1 Recoecer que o pasado non est morto e

XHB10.1.1 Formula posibles beneficios e desvantaxes CSC
enterrado, senn que determina ou infle no presente
para as sociedades humanas e para o medio natural
CMCCT
e nos diferentes posibles futuros e nos distintos espadalgunhas consecuencias do quentamento global, co CAA
zos.
ma o desxeo do Bltico.
CCL

B10.2 Explicar as caractersticas de cada tempo

Pxina 571 de 913

XHB10.1.2 Sopesa cmo unha Europa en guerra

durante o sculo XX pode chegar a unha unin econmica e poltica no sculo XXI.

CSC
CAA

XHB10.1.3 Compara (nun ou varios aspectos) as

revolucins industriais do sculo XIX coa revolucin
tecnolxica de finais do sculo XX e principio do XXI.

CSC
CMCCT
CAA

XHB10.2.1 Ordena temporalmente algns feitos

CSC

Xeografa e historia. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
histrico e certos acontecementos que determinaron
cambios fundamentais no rumbo da historia, diferenciando perodos que facilitan o seu estudo e interpretacin.

Estndares de aprendizaxe
histricos e outros feitos relevantes utilizando para iso
as nocins bsicas de sucesin, duracin e simultaneidade.

Competencias clave
CMCCT

XHB10.2.2 Realiza diversos tipos de eixes cronolxicos e mapas histricos.

CSC
CMCCT
CSC
CMCCT

f
j

B10.3 O tempo histrico.

B10.3. Entender que os acontecementos e procesos

ocorren ao longo do tempo e vez no tempo (diacrona e sincrona).

XHB10.3.1 Entende que varias culturas convivan

vez en diferentes enclaves xeogrficos.

h
j

B10.4 Vocabulario histrico e artstico: a Idade Contempornea.

B10.4 Utilizar o vocabulario histrico e artstico con

precisin, insertndoo no contexto adecuado.

XHB10.4.1 Utiliza con fluidez e precisin o vocabulario CSC

histrico e artstico necesario.
CCL

2.1.31 Xeografa
Introducin
A Xeografa ocpase especificamente do espazo, as paisaxes e as actividades que se desenvolven sobre o territorio, analizando a relacin entre a natureza e a sociedade, as como as sas consecuencias. Ten como obxectivo a comprensin do territorio, produto da interrelacin de mltiples factores e ademais que o estudante poida explicar a realidade xeogrfica espaola, con especial atencin territorio galego, como referente e identidade prxima. Grazas a este coecemento adquirido, a
Xeografa pode transmitir a idea de responsabilidade dentro da sociedade, posto que o ser humano o principal axente de transformacin do medio natural: desta maneira, esta materia participa moi profundamente na formacin en valores no eido
dos principios do desenvolvemento sostible e o medio como recurso escaso e non renovable.
O uso dos instrumentos propios desta disciplina, entre outros a cartografa, imaxes ou estatsticas de distinto tipo, aporta a posibilidade de analizar e realizar interpretacins globais, sistemticas e integradas da realidade que nos rodea, identificar as
unidades territoriais, as paisaxes, os resultados da actividade humana para poder coecer e comprender o espazo. Deste xeito, a Xeografa proposta neste curso ten coma obxectivo fundamental dar unha interpretacin global e interrelacionada de
cada fenmeno xeogrfico, ofrecer os mecanismos que sirvan para dar respostas e explicacins aos problemas do territorio espaol. Unhas aprendizaxes que leven comprensin da coevolucin socio-ecolxica dos territorios.
A distribucin de contidos que se propn pretende afianzar os coecementos sobre a Xeografa adquiridos na ESO e, por outra banda, profundar no coecemento da ciencia xeogrfica para proporcionar as conexins con opcins posteriores.
A Xeografa de Espaa non pode concibirse s na diversidade que lle aportan as Comunidades Autnomas, senn que necesario coecer ademais as interdependencias que a vinculan co resto do mundo, en especial coa Unin Europea (UE), xa
que estes aspectos teen a sa traducin nos procesos de organizacin do territorio. Os conxuntos espaciais cos que o noso pas se relaciona: a UE, as reas xeograficamente prximas e outras zonas do mundo, cuxos aspectos polticos, sociais e
econmicos manteen relacins con Espaa, inclense nun tema final que contextualizar Espaa nas sas relacins coa UE e o resto do mundo. Ademais, a travs destes coecementos resctanse os aspectos aprendidos polo estudante que non
deben perderse
Os primeiros temas conteen os coecementos bsicos para a construcin do coecemento xeogrfico do pas e para explicar a variedade de paisaxes de Espaa.
A materia rica en achegas ao desenvolvemento competencial. A competencia chave matemtica e, moi especialmente, as competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa estn moi presentes, xa que, en Xeografa, se requiren abordar aprendizaxes
de feitos e procedementos propios das ciencias da Terra ou da Estatstica. Do mesmo xeito, a competencias sociais e cvicas reciben un tratamento moi especfico relacionado cos contidos propios Xeografa como o desenvolvemento sostible, que
ademais un elemento transversal ao longo da etapa. Pola sa banda, as competencias lingstica, dixital (fronte realidade ineludible da universalizacin da cartografa dixital e o tratamento coti das imaxes satlite) e de aprender a aprender estn presentes de maneira constante na sa vertente mis instrumental e deben impregnar todo o que sexa posible o desenvolvemento curricular da materia. A competencia clave sentido de iniciativa e esprito emprendedor debe estar moi presente
nas vertentes mis actitudinal da competencia (saber ser) e na de coecemento procedemental.
Finalmente, o tratamento metodolxico da materia debe axustarse ao nivel competencial inicial do alumnado, respectando distintos ritmos e estilos de aprendizaxe que tean en conta a atencin diversidade. A Xeografa permite desenvolver metodoloxas activas, nas que o traballo individual e cooperativo estean permanentemente presentes, con elaboracin de diferentes tipos de materiais, integrando de forma especial as TIC.

Pxina 572 de 913

2 de bacharelato
Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A xeografa e o estudo do espazo xeogrfico

d
e
g
i
j

B1.1 Concepto de Xeografa.

Mtodos e ferramentas propias da disciplina.

B1.1 Recoecer a peculiaridade do coecemento

xeogrfico utilizando as sas ferramentas de anlise
e os seus procedementos.

XHB1.1.1 Describe a finalidade do estudo da xeografa e as principais ferramentas de anlise e os seus

procedementos.

d
e
g
i
j

B1.2 Caractersticas do espazo xeogrfico.

O concepto de paisaxe como resultado da interaccin entre factores naturais e culturais. O desenvolvemento sostible.

B1.2 Identificar o espazo xeogrfico como tal nas

sas diversas ocupacins, entendndoo como centro
de relacins humanas e sociais.

XHB1.2.1 Identifica as distintas paisaxes xeogrficas. CMCCT

CAA
CCL

d
g
i
j

B1.3 A representacin grfica do espazo xeogrfico a B1.3 Distinguir e analizar os distintos tipos de planos XHB1.3.1 Utiliza adecuadamente as ferramentas
e mapas con diferentes escalas, identificndoos coma
distintas escalas.
caractersticas da ciencia xeogrfica.
ferramentas de representacin do espazo xeogrfico

CMCCT
CAA
CD

d
g
i
j

B1.4 Planos e mapas, os seus compoentes e

anlise.
O mapa topogrfico nacional a escala 1:50.000.

XHB1.4.1 Extrae informacin do Mapa Topogrfico

mediante os procedementos de traballo do xegrafo.

CMCCT
CAA
CD

XHB1.4.2 Sobre mapas e planos de diferentes

escalas extrae a informacin.

CMCCT
CD

d
e
g
i
j

B1.5 As tcnicas cartogrficas.

B1.5 Desear e comparar mapas sobre espazos

xeogrficos prximos utilizando os procedementos
caractersticos.

XHB1.5.1 Identifica nunha paisaxe as diferenzas

entre paisaxe natural e cultural.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i

B1.6 Obtencin e interpretacin da informacin

cartogrfica.
As imaxes satlite.

B1.6 Buscar, seleccionar e elaborar informacin de

contido xeogrfico obtida de fontes diversas presentndoa de forma adecuada.

XHB1.6.1 Analiza e extrae conclusins da observacin dun plano e mapa, comentando as caractersticas do espazo xeogrfico.

CMCCT
CAA
CCL
CD

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB1.2.2 Enumera e describe as caractersticas das CMCCT

paisaxes xeogrficas.
CAA

B1.4 Analizar e comentar o Mapa Topogrfico Nacional E: 1/50.000.

Pxina 573 de 913

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

j
Bloque 2. O relevo espaol, a sa diversidade xeomorfolxica

d
e
g
i
j

B2.1 Espaa e a sa singularidade xeogrfica:

unidade e diversidade.

d
e
g
i
j

B2.2 O relevo espaol, a sa diversidade xeomorfol- B.2.2 Describir os trazos do relevo espaol, situando
xica: A localizacin dos principais accidentes xeogre analizando as sas unidades de relevo.
ficos.

XHB2.2.1 Identifica e representa nun mapa os elementos do relevo que son similares e diferentes do
territorio peninsular e insular.

d
e
g
i
j

B2.3 A evolucin xeolxica do territorio espaol

conforma as diferentes morfoestruturas.

B2.3 Definir o territorio espaol subliando as diferenzas das unidades morfoestruturais.

XHB2.3.1 Enumera e describe os principais trazos do CMCCT

relevo de Espaa.
CAA
CCL

d
e
g
i
j

B2.4 Litoloxa peninsular e insular e formas de

modelado.

B2.4 Diferenciar a litoloxa de Espaa diferenciando

as sas caractersticas e modelado.

XHB2.4.1 Clasifica as unidades do relevo espaol

segundo as sas caractersticas xeomorfolxicas.

CMCCT
CAA
CCL

d
e
g
i
j

B2.5 Identificacin das unidades do relevo espaol

peninsular e insular e trazos de cada unha.

B2.5 Utilizar correctamente o vocabulario especfico

da xeomorfoloxa.

XHB2.5.1 Describe someramente nun mapa a evolucin xeolxica e conformacin do territorio espaol.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i
j

B2.6 Corte topogrfico: realizacin e anlise.

B2.6 Buscar e seleccionar informacin do relevo

obtido de fontes diversas: bibliogrficas, cartogrficas, Internet ou traballos de campo, presentndoa de
forma adecuada e sinalando os condicionamentos
que o relevo pode impoer.

XHB2.6.1 Realiza un corte topogrfico e explica o

relevo que reflicte.

CMCCT
CAA
CCL
CD

B2.1 Distinguir as singularidades do espazo xeogrfi- XHB2.1.1 Debuxa e sinala sobre un mapa fsico de
co espaol establecendo os aspectos que lle confiren
Espaa as unidades do relevo espaol, comentando
unidade e os elementos que ocasionan diversidade.
as sas caractersticas.

B2.7 Concepto de solo. Os solos en Espaa: varieda- B2.7 Identificar as caractersticas edficas dos solos.

Pxina 574 de 913

CMCCT
CAA
CCL
CD

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB2.7.1 Enumera e describe os elementos constitu- CMCCT

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

e
g
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

de edfica e as sas caractersticas.

Estndares de aprendizaxe
tivos dos diferentes tipos de solo de Espaa.

Competencias clave
CAA
CCL

XHB2.7.2 Localiza nun mapa de Espaa os distintos

tipos de solos peninsulares e insulares.

CMCCT
CAA
CCL
CD

Bloque 3. A diversidade climtica e a vexetacin

d
g
i
j

B3.1 Clima e tempo atmosfrico.Factores xeogrficos, dinmica atmosfrica e elementos do clima.

B3.1 Sinalar nun mapa de Espaa os dominios

climticos.

XHB3.1.1 Localiza nun mapa de Espaa os diversos

climas.

CMCCT
CA
CD

d
e
g
i
j

B3.2 Dominios climticos espaois: as sas caractersticas e representacin en climogramas.

B3.2 Distinguir os climas en Espaa e comentar as

sas caractersticas (sinalando os factores e elementos que os compoen para diferencialos.

XHB3.2.1 Describe e compara os climas en Espaa

enumerando os factores e elementos caractersticos.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i
j

B3.3 Dominios climticos espaois: Factores limitantes.

B3.3 Distinguir os climas en Espaa e a sa representacin en climogramas.

XHB3.3.1 Representa e comenta climogramas

especficos de cada clima.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i
j

B3.4 Variabilidade climtica. Temperatura e precipita- B3.4 Comentar a informacin climatolxica que se
deduce utilizando mapas de temperaturas ou precipicin.
tacins de Espaa.

XHB3.4.1 Comenta as caractersticas dos diferentes

climas espaois a partir dos seus climogramas representativos.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i
j

B3.5Situacins sinpticas e tipos de tempo atmosfri- B3.5 Analizar os tipos de tempo atmosfrico en
XHB3.5.1 Enumera os trazos dos tipos de tempo
co en Espaa.
Espaa utilizando os mapas de superficie e de altura.
atmosfrico reflectidos nas estacins climatolxicas.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB3.5.2 Identifica e interpreta nun mapa do tempo CMCCT

os elementos que explican os diversos tipos de tempo CAA

Pxina 575 de 913

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
atmosfrico.

d
e
g
i
j

B3.6. Os mapas do tempo, altura e superficie: a sa

anlise e interpretacin.

B3.6.Interpretar un mapa do tempo aplicando as

caractersticas dos tipos de tempo peninsulares ou
insulares.

d
e
g
i
j

B3.7.Escenarios de cambio climtico nos diferentes

dominios do territorio peninsular e insular.

B3.7.Obter e seleccionar informacin de contido

XHB3.7.1 Analiza cmo afecta a Espaa o cambio
xeogrfico relativo diversidade climtica de Espaa
climtico.
utilizando as fontes dispoibles, tanto de Internet,
coma de medios de comunicacin social, ou bibliografa.

d
g
i
j

B3.8.Factores xeogrficos e caractersticas da

vexetacin.
As rexins bioxeogrficas.

D
e
g
i
j

B3.9.Formacins vexetais espaolas e a sa distribu- B3.9. Diferenciar razoadamente as formacins

cin.
vexetais espaolas.
Anlise de cliseries de vexetacin

B3.8 Identificar as diferentes rexins vexetais.

XB33.6.1 Comenta un mapa do tempo de Espaa

distinguindo os elementos que explican o tipo de
tempo caracterstico da estacin do ano correspondente.

Competencias clave
CCL
CD

CMCCT
CAA
CCL
CD

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB3.7.2 Utilizando grficas e estatsticas que

reflicten as chuvias torrenciais extrae conclusins
medioambientais.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB3.8.1 Identifica nun mapa os diferentes dominios

vexetais, e describe e comenta as sas caractersticas.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB3.9.1 Ante unha paisaxe natural identifica as

formacins vexetais que aparezan.

CMCCT
CA
CD

XHB3.9.2 Analiza razoadamente unha cliserie.

CMCCT
CAA
CCL
CD

CMCCT
CAA
CCL
CD

Bloque 4. A hidrografa

d
e
g
i
j

B4.1 A diversidade hdrica da pennsula e as illas

Os principais elemento hdricos nas paisaxes.

B4.1 Explicar a diversidade hdrica da pennsula

XHB4.1.1 Explica a diversidade hdrica en Espaa.
Ibrica e as illas, enumerando e localizando os diversos tipos de elementos hdricos que se poden percibir
observando a paisaxe.

Pxina 576 de 913

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

d
e
g
i
j

B4.2 As vertentes hidrogrficas.

As principais concas fluviais peninsulares.

B4.2 Describir as cuncas fluviais espaolas situndoas nun mapa e enumerando as sas caractersticas.

XHB4.2.1 Localiza nun mapa de Espaa as principais CMCCT

cuncas fluviais.
CAA
CCL
CD

d
g
i
j

B4.3 Rximes fluviais predominantes.

B4.3 Identificar os rximes fluviais mis caractersticos.

XHB4.3.1 Relaciona os rximes hdricos dos cursos

fluviais coas posibilidades de aproveitamento hdrico
en Espaa.

d
e
g
i
j

B4.4 Os humedais..
As zonas hmidas en Espaa.

B4.4 Enumerar as zonas hmidas de Espaa locali- XHB4.4.1 Localiza nun mapa as zonas hmidas
espaolas. Debate un aspecto de actualidade sobre
zndoas nun mapa. Comentar as sas caractersticas
este tema.

d
e
g
i
j

B4.5 O aproveitamento dos recursos hdricos: a

incidencia da seca e das chuvias torrenciais.

B4.5 Analizar o aproveitamento dos recursos hdricos XHB4.5.1 Sita nun mapa da rede hidrogrfica
CMCCT
no noso pas inclundo as caractersticas de seca e
espaola os grandes encoros. Deduce consecuencias CAA
chuvias torrenciais do clima.
analizando tamn as caractersticas climticas
CCL
CD

d
e
g
i
j

B4.6 As augas subterrneas.

CMCCT
CAA

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB4.5.2 Analiza e comenta grficas e estatsticas

CMCCT
que reflicten as pocas de seca en relacin cun mapa CAA
de tipos de rximes fluviais dos ros da pennsula.
CCL
Saca conclusins
CD
B4.6 Obter e seleccionar informacin de contido
XHB4.6.1 Selecciona imaxes e novas xornalsticas
xeogrfico relativo hidroloxa espaola, incidindo na
que reflictan a desigualdade hdrica no pas e a sa
explotacin das augas subterrneas, utilizando distininteraccin coas actividades humanas.
tas fontes de informacin.

CMCCT
CAA
CCL
CD

CMCCT
CAA
CCL
CD

Bloque 5. As paisaxes naturais e as interrelacins natureza-sociedade

d
e
g
i

B5.1 As paisaxes naturais espaolas.

B5.1 Describir e reflectir nun mapa as paisaxes

naturais espaolas identificando os seus trazos.

Pxina 577 de 913

XHB5.1.1 Distingue as caractersticas dos grandes

conxuntos paisaxsticos espaois.

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

d
e
g
i
j

B5.2 A influencia do medio na actividade humana.Polticas favorecedoras do patrimonio natural.

B5.2 Relacionar o medio natural coa actividade

humana describindo casos de modificacin do medio
polo ser humano.

Estndares de aprendizaxe
XHB5.1.2 Localiza no mapa as paisaxes naturais
espaolas, identificando as sas caractersticas.

CMCCT
CAA
CCL
CSC

XHB5.2.1 Identifica e formula os problemas suscitados pola interaccin home-natureza sobre as paisaxes.

CMCCT
CAA
CCL
CSC

XHB5.2.2 Analiza algn elemento lexislador corretivo

da accin humana sobre a natureza.

CMCCT
CAA
CCL
CSC

d
e
g
i
j

B5.3 Os medios humanizados e a sa interaccin no

espazo xeogrfico. As paisaxes culturais.

B5.3 Describir os espazos humanizados enumerando XHB5.3.1 Diferencia as paisaxes humanizadas das
os seus elementos constitutivos.
naturais.

d
e
g
i
j

B5.4 Aproveitamento sostible do medio fsico.

B5.4 Obter e seleccionar informacin de contido

xeogrfico relativo s paisaxes naturais e as interrelacins natureza-sociedade utilizando fontes nas que
se encontre dispoible, tanto en Internet, bibliografa
ou medios de comunicacin social.

d
e

B5.5 As variedades de paisaxes naturais

B5.5 Comparar imaxes das variedades de paisaxes

naturais.

Pxina 578 de 913

Competencias clave

CMCCT
CAA
CCL

XHB5.4.1 Selecciona e analiza novas xornalsticas ou CMCCT

imaxes nas que se percibe a influencia do medio na
CAA
actividade humana.
CCL
CD
XHB5.4.2 Selecciona e analiza a partir de distintas
fontes de informacin novas xornalsticas ou imaxes
nas que se percibe a influencia do home sobre o medio..

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB5.4.3 Obtn e analiza a informacin que aparece

nos medios de comunicacin social referida destrucin do medio natural por parte do ser humano.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB5.5.1 Diferencia as distintas paisaxes naturais

espaolas a partir de fontes grficas e comenta imaxes representativas de cada unha das variedades de

CMCCT
CAA

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
paisaxes naturais localizadas en medios de comunicacin social, internet ou outras fontes bibliogrficas.

g
i
j

Competencias clave
CCL
CD

Bloque 6. A poboacin espaola

d
g
i
j

B6.1 Fontes para o estudo da poboacin.

Os procedementos de anlise en Demografa.

B6.1 Identificar as fontes para o estudo da poboacin

establecendo os procedementos que permiten estudar casos concretos.

XHB6.1.1 Utiliza as ferramentas de estudo da poboacin.

CMCCT
CAA
CD

d
e
g
i
j

B6.2 Evolucin histrica.

B6.2 Comentar grficos e taxas que amosen a

evolucin da poboacin espaola.

XHB6.2.1 Comenta a pirmide actual de poboacin

espaola e a compara con algunha dun perodo anterior ou de previsins futuras.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB6.2.2 Distingue as distintas pirmides de poboacin na sa evolucin histrica.

CMCCT
CAA
CCL
CD

B6.3 Caracterizar a poboacin espaola identificando XHB6.3.1 Aplica a teora da Transicin Demogrfica
os movementos naturais.
ao caso espaol.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB6.3.2 Elixe datos e taxas demogrficas que

mostren a configuracin da poboacin dun territorio.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i
j

B6.3 Movementos naturais de poboacin.

d
e
g
i
j

B6.4 Distribucin territorial da poboacin.

B6.4 Diferenciar a densidade de poboacin no

espazo peninsular e insular explicando a distribucin
de poboacin.

XHB6.4.1 Comenta o mapa da densidade de poboacin actual en Espaa.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i

B6.5 As migracins.

B6.5 Explicar a distribucin da poboacin espaola

identificando as migracins.

XHB6.5.1 Explica os procesos migratorios antigos

que afectan a Espaa.

CMCCT
CAA
CCL
CD

Pxina 579 de 913

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

j
d
e
g
i
j

d
e
g
i
j

B6.6 Mapa da distribucin da poboacin espaola.

d
e
g
i
j

d
e
g
i
j

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

XHB6.5.2 Identifica e analiza as migracins recentes.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB6.5.3 Explica as relacins entre Comunidades

Autnomas en relacin coas migracins interiores.

CMCCT
CAA
CCL
CD

B6.6 Analizar a poboacin das diversas Comunidades XHB6.6.1 Compara e comenta a poboacin das
Autnomas definindo a sa evolucin a problemtica
rexins que medran e as que diminen a sa poboade cada unha delas.
cin.

CMCCT
CAA
CCL
CD

B6.7 Mapa de densidade da poboacin espaola.

B6.7 Comentar un mapa da densidade de poboacin

de Espaa analizando a sa estrutura.

XHB6.7.1 Analiza un grfico da estrutura da poboacin espaola.

CMCCT
CAA
CCL
CD

B6.8 Conformacin do espazo demogrfico actual.

Definicin e clculo de taxas demogrficas.

B6.8 Analizar as pirmides de poboacin das diversas Comunidades Autnomas, incidindo no caso galego, comentando as sas peculiaridades.

XHB6.8.1 Resolve problemas de demografa referidos CMCCT

ao clculo de taxas de poboacin.
CAA
CCL
CD

d
e
g
i
j

B6.9 Diversidades rexionais. Estrutura, problemtica B6.9 Explicar as perspectivas de poboacin espaola XHB6.9.1 Selecciona e analiza informacin sobre as
actual e posibilidades de futuro da poboacin espaoe a Ordenacin do Territorio.
perspectivas de futuro da poboacin espaola.
la.
A realidade demogrfica galega.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i
j

B6.10 A Ordenacin do territorio. O peso do factor

demogrfico .

CMCCT
CAA
CCL
CD

B6.10 Obter e seleccionar informacin de contido

demogrfico utilizando fontes nas que se encontre
dispoible tanto en internet ou noutras fontes de informacin.

Pxina 580 de 913

XHB6.10.1 Presenta e defende informacin sobre a

poboacin espaola resaltando os aspectos mis
significativos, utilizando grficos, mapas, pirmides,
etc., nunha presentacin informtica ou exposicins
en directo.

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 7. O espazo rural e as actividades do sector primario

d
e
g
i
j

B7.1 O peso das actividades agropecuarias, forestais

e pesqueiras no PIB. A poboacin activa.

d
e
g
i
j

B7.2 Aspectos naturais e histricos que explican os

factores agrarios.

B7.1 Describir as actividades agropecuarias e forestais especificando as caractersticas de Espaa.

XHB7.1.1 Identifica as actividades agropecuarias e

forestais.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB7.1.2 Diferencia as actividades do sector primario CCL

doutras actividades econmicas.
CAA
CD
B7.2 Distinguir as paisaxes agrarias , a sa morfoloxa e estruturas , establecendo as sas caractersticas.

XHB7.2.1 Sita nun mapa a distribucin dos principais aproveitamentos agrarios.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB7.2.2 Aporta os aspectos do pasado histrico

que incidiron nas estruturas agrarias espaolas.

CAA
CCL

d
e
g
i
j

B7.3 Os elementos que conforman as paisaxes

agrarias.
As paisaxes agrarias de Espaa, as sas caractersticas.

B7.3 Analizar adecuadamente unha paisaxe rural

distinguindo o terrazgo, bosques e hbitat.

XHB7.3.1 Selecciona e comenta imaxes que poen

CMCCT
de manifesto as caractersticas das diversas paisaxes CAA
agrarias espaolas.
CCL
CD

d
e
g
i
j

B7.4 A estrutura da propiedade e tenencia da terra.

B7.4 Comprender a evolucin da estrutura da propiedade e Identificar formas de tenencia da terra.

XHB7.4.1 Define historicamente, de forma sumaria, a

estrutura da propiedade

d
e
g
i
j

B7.5 As explotacins agrarias, as sas caractersticas.

Tipos de agricultura: coexistencia de formas avanzadas e tradicionais.
As transformacins agroindustriais.

d
e

B7.6 Polticas de reforma agraria.A situacin espaola do sector no contexto da Unin Europea.

CMCCT
CAA
CCL
CD

B7.5 Explicar o sector agrario espaol tendo en conta XHB7.5.1 Identifica e analiza as caractersticas das
as sas estruturas da propiedade e as caractersticas
diversas paisaxes agrarias espaolas.
das sas explotacins.

CMCCT
CAA
CCL
CD

B7.6 Explicar a situacin do sector agrario espaol

tendo en conta o contexto europeo e as polticas da
Unin Europea (PAC).

CMCCT
CAA

Pxina 581 de 913

XHB7.6.1 Aporta datos ou grficos de aspectos

estruturais que expliquen o dinamismo dun sector
agrario dado.

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos
g
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

A Poltica Agraria Comn (PAC) .

Competencias clave
CCL
CD

XHB7.6.2 Comenta textos xornalsticos que expliquen CCL

a situacin espaola na PAC.
CAA

d
e
g
i
j

B7.7 A actividade pesqueira: localizacin, caractersticas e problemas. Anlise dos aspectos fsicos e humanos que conforman o espazo pesqueiro.
O caso galego.

B7.7 Analizar a actividade pesqueira definindo as

sas caractersticas e problemas.

d
e
g
i
j

B7.8 A silvicultura: caractersticas e desenvolvemento B7.8 Obter e seleccionar informacin de contido

xeogrfico relativo ao espazo rural, silvcola ou pesno territorio.
queiro utilizando fontes dispoibles en Internet, medios de comunicacin social ou bibliografa.

XHB7.7.1 Establece as caractersticas e peculiaridades da actividade pesqueira espaola e galega.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB7.7.2 Selecciona e analiza novas xornalsticas

que tratan problemas pesqueiros e identifica a sa
orixe.

CCL
CAA

XHB7.8.1 Confecciona grficos comparativos do peso CMCCT

especfico no PIB das actividades agrarias, gandei CAA
ras, forestal e pesqueiras espaolas fronte a outros
CCL
sectores de actividade.
CD

Bloque 8. As fontes de enerxa e o espazo industrial

d
e
g
i
j

B8.1 O proceso de industrializacin espaol: caracte- B8.1 Analizar o proceso de industrializacin espaol XHB8.1.1 Selecciona e analiza informacin sobre os
establecendo as caractersticas histricas que condursticas e breve evolucin histrica.
problemas e configuracin da industria espaola.
cen situacin actual.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB8.1.2 Establece un eixe cronolxico para explicar CCL

a evolucin histrica da industrializacin espaola.
CAA
CMCCT
XHB8.1.3 Selecciona e analiza imaxes que mostren a CCL
evolucin histrica da industria espaola nunha zona CAA
concreta ou dun sector concreto.
CD

d
e
g
i
j

B8.2 Localizacin das fontes de enerxa en Espaa.

B8.2 Relacionar as fontes de enerxa e a industrializacin describindo as sas consecuencias en Espaa.

Pxina 582 de 913

XHB8.2.1 Relaciona o nacemento da industria e a

localizacin de fontes de enerxa e materias primas
no pas.

CMCCT
CAA
CCL
CDC

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

d
e
g
i
j

B.8.3 Achega ao PIB da industria. A poboacin activa. B8.3 Coecer os factores da industria en Espaa.
Deficiencias e problemas do sector industrial espaol.

d
e
g
i
j

B8.4 Elementos das paisaxes industriais. Tipoloxas

de paisaxes.

B8.4 Identificar e comentar os elementos dunha

paisaxe industrial dada.

d
e
g
i
j

B8.5 Rexins industriais e eixos de desenvolvemento

de Espaa: importancia das polticas territoriais no
sector. A planificacin e perspectivas de futuro.

B8.5 Describir os eixes de desenvolvemento industrial XHB8.5.1 Sinala nun mapa os asentamentos indus CCL
sobre un mapa, establecendo as sas caractersticas
triais mis importantes, distinguindo entre os distintos CD
e as posibilidades de rexeneracin e cambio futuros.
sectores industriais.
CAA

d
e
g
i
j

B8.6 Influencia da poltica da Unin Europea na

configuracin da industria espaola.

B8.6 Obter e seleccionar informacin de contido

xeogrfico relativo ao espazo industrial espaol e a
influencia nel da poltica industrial europea, utilizando
fontes nas que se encontre dispoible, tanto en Internet, bibliografa, ou medios de comunicacin.

XHB8.3.1 Enumera as caractersticas da industria

espaola e as sas diferenzas rexionais.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB8.3.2 Confecciona e analiza grficas e estatsticas que expliquen as producins industriais.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB8.4.1 Analiza e comenta paisaxes de espazos

industriais.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB8.5.2 Localiza e describe as rexins industriais e

os eixes de desenvolvemento industrial.

CCL
CAA
CD

XHB8.5.3 Describe os eixes ou focos de desenvolvemento industrial e as sas perspectivas de futuro.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB8.6.1 Describe as polticas industriais da Unin

Europea e a sa influencia nas espaolas.

CMCCT
CAA
CCL
CD

Bloque 9. O sector servizos

d
e
g

B9.1 A terciarizacin da economa espaola: influencia no PIB. A poboacin activa do sector terciario.

B9.1 Analizar a terciarizacin da economa espaola XHB9.1.1 Identifica as caractersticas do sector

establecendo as sas caractersticas e a influencia no
terciario espaol.
Produto Interior Bruto e utilizar correctamente a terminoloxa do sector servizos.

Pxina 583 de 913

CMCCT
CAA
CCL

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

i
j

CD

d
e
g
i
j

B9.2 Anlise dos servizos e distribucin no territorio.

d
e
g
i
j

B9.3 O sistema de transportes en Espaa.

B9.3 Explicar o sistema de transporte en Espaa
distinguindo a articulacin territorial que configura.
O impacto das infraestruturas sobre o espazo xeogrfico.

d
e
g
i
j

Competencias clave

B9.2 Identificar a presenza dos servizos no territorio

analizando a sa distribucin e impacto no medio.

XHB9.2.1 Explica a incidencia que para a economa

espaola pose o sector servizos.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB9.3.1 Describe cmo se articulan os medios de

comunicacin mis importantes de Espaa (ferrocarrs, estradas, portos e aeroportos).

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB9.3.2 Comenta sobre un mapa de transportes a

transcendencia que este sector ten para articular o
territorio.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB9.3.3 Describe e analiza mapas que reflictan un

sistema de transporte determinado.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB9.3.4 Distingue nun mapa os principais nodos de

transporte espaol.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB9.3.5 Resolve problemas formulados nun caso

especfico sobre vas de comunicacin no noso pas.

CMCCT
CAA
CCL
CD

B9.4 O desenvolvemento comercial. Caractersticas e B9.4 Describir o desenvolvemento comercial establecendo as sas caractersticas e describindo a ocupaevolucin.
cin territorial que impn.
A sa distribucin territorial.

XHB9.4.1 Comenta grficas e estatsticas que explican o desenvolvemento comercial.

CMCCT
CAA
CCL
CD

B9.5 Os espazos tursticos. Caractersticas e evolu-

XHB9.5.1 Analiza e explica as desigualdades do

CMCCT

B9.5 Localizar nun mapa os espazos tursticos

Pxina 584 de 913

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

e
g
i
j

d
e
g
i
j

d
e
g
i
j

Contidos
cin.

B9.6 Outras actividades terciarias: sanidade, educacin, finanzas, os servizos pblicos.

B9.7 As transformacins das paisaxes nas zonas

tursticas. O caso do litoral

Criterios de avaliacin
enumerando as sas caractersticas e desigualdades
rexionais.

B9.6 Obter e seleccionar informacin de contido

xeogrfico relativo actividade ou ao espazo do sector servizos espaol, utilizando fontes nas que se
encontre dispoible, tanto en Internet como en bibliografa ou medios de comunicacin social.

B9.7 Identificar e comentar unha paisaxe transformado por unha importante zona turstica.

Estndares de aprendizaxe
espazo turstico.

Competencias clave
CAA
CCL
CD

XHB9.6.1 Comenta grficas e estatsticas que explican o desenvolvemento turstico espaol.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB9.6.2 Explica cmo articulan o territorio outras

actividades terciarias.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB9.6.3 Analiza e comenta imaxes do espazo

destinado a transportes, comercial, ou outras actividades do sector servizos.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB9.7.1 Confecciona esquemas para analizar a

CMCCT
influencia do sector servizos na economa e o empre- CAA
go en Espaa a partir de imaxes que reflictan o seu
CCL
impacto nunha paisaxe.
CD
CSC

Bloque 10. O espazo urbano

d
e
g
i
j

B10.1 Concepto de cidade e a sa influencia na

ordenacin do territorio.

B10.1 Definir a cidade.

XHB10.1.1 Define cidade e aporta exemplos.

CMCCT
CAA
CCL

d
e
g
i
j

B10.2 Morfoloxa e estrutura urbanas. A anlise

socioeconmico e poltico a travs do plano da cidade.

B10.2 Analizar e comentar planos de cidades, distinguindo os seus diferentes trazados.

XHB10.2.1 Analiza e explica o plano da cidade mis

prxima, ou significativa, ao lugar de residencia.

B10.3 As planificacins urbanas.

B10.3 Identificar o proceso de urbanizacin enume-

XHB10.3.1 Identifica as caractersticas do proceso de CMCCT

Pxina 585 de 913

CMCCT
CAA
CCL
CD

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

rando as sas caractersticas e planificacins internas.

Estndares de aprendizaxe
urbanizacin.

Competencias clave

e
g
i
j

d
e
g
i
j

B10.4 Caractersticas do proceso de urbanizacin. As B10.4 Analizar a morfoloxa e estrutura urbana

XHB10.4.1 Sinala a influencia histrica no plano das
extraendo conclusins da pegada da Historia e a sa
reas de influencia.
cidades espaolas.
expansin espacial, reflexo da evolucin econmica e
poltica da cidade.

d
e
g
i
j

B10.5 As caractersticas da paisaxe urbana.

d
e
g
i
j

B10.6 Os usos do solo urbano.

A ordenacin territorial.

B10.6 Identificar o papel das cidades na ordenacin

do territorio.

XHB10.6.1 Explica a xerarquizacin urbana espaola. CMCCT

CAA
CCL

d
e
g
i
j

B10.7 A rede urbana espaola. Caractersticas do

proceso de crecemento espacial das cidades.

B10.7 Describir a rede urbana espaola comentando

as caractersticas da mesma.

XHB10.7.1 Describe e analiza as influencias mutuas

existentes entre a cidade e o espazo que a rodea.

CMCCT
CAA
CCL

B10.8 O sistema urbano espaol: o desenvolvemento B10.8 Obter e seleccionar e analizar informacin de
sostible. Cidades saudables. O territorio como recurcontido xeogrfico relativo ao espazo urbano espaol
utilizando fontes nas que se encontre dispoible, en
so.

XHB10.8.1 Selecciona e analiza novas xornalsticas

que mostren a configuracin e problemtica do sistema urbano espaol.

CMCCT
CAA
CCL

d
e
g

Os instrumentos do planeamento.

Criterios de avaliacin

XHB10.3.2 Explica e propn exemplos de procesos

de planificacin urbana.

B10.5 Analizar e comentar unha paisaxe urbana.

Pxina 586 de 913

CAA
CCL

CAA
CCL

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB10.4.2 Explica a morfoloxa urbana e sinala as

partes dunha cidade sobre un plano da mesma.

CCL
CD
CAA

XHB10.5.1 Comenta unha paisaxe urbana a partir

dunha fonte grfica.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB10.5.2 Selecciona e analiza imaxes que expliquen a morfoloxa e estrutura urbana dunha cidade
coecida.

CMCCT
CAA
CCL
CD

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Internet, medios de comunicacin social ou bibliografa.

i
j

Competencias clave
CD

Bloque 11. Formas de organizacin territorial

d
e
g
i
j

B11.1 A organizacin territorial de Espaa.

B11.1 Describir a organizacin territorial espaola

analizando a estrutura local, rexional, autonmica e
nacional.

XHB11.1.1 Localiza e explica nun mapa a organizacin territorial espaola partindo do concello e Comunidade Autnoma.

d
e
g
i
j

B11.2 A Influencia da Historia e a Constitucin de

1978 no deseo territorial.

B11.2 Explicar a organizacin territorial espaola

XHB11.2.1 Explica a ordenacin territorial espaola a CMCCT
establecendo a influencia da Historia e a Constitucin
partir de mapas histricos e actuais.
CAA
de 1978; mediante o emprego de mapas histricos e
CCL
actuais.
CD

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB11.2.2 Caracteriza a ordenacin territorial establecida pola Constitucin de 1978.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB11.2.3 Compara a ordenacin territorial actual e

a da primeira metade do s. XX.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB11.2.4 Distingue e enumera as Comunidades

CMCCT
Autnomas, as principais cidades en cada unha delas CAA
e os pases fronteirizos de Espaa.
CCL
CD

d
e
g
i
j

B11.3 Os desequilibrios e contrastes territoriais.

B11.3 Analizar a organizacin territorial espaola

describindo os desequilibrios e contrastes territoriais
e os mecanismos correctores.

d
e
g
i

B11.4 As Comunidades Autnomas: polticas rexionais e de cohesin territorial.

A Comunidade Autnoma Galega.

B11.4 Describir a transcendencia das Comunidades

XHB11.4.1 Explica as polticas territoriais que practi- CMCCT
Autnomas definindo as polticas territoriais que levan
can as Comunidades Autnomas en aspectos concre- CAA
a cabo estas, incidindo no caso de Galicia.
tos.
CCL

Pxina 587 de 913

XHB11.3.1 Enumera os desequilibrios e contrastes

territoriais existentes na organizacin territorial espaola.

CMCCT
CAA
CCL

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B11.5 A cuestin territorial na Espaa das Autonomas.

B11.5 Obter e seleccionar e analizar informacin de

contido xeogrfico relativo s formas de organizacin
territorial en Espaa utilizando fontes nas que se encontre dispoible en Internet, medios de comunicacin social ou bibliografa.

XHB11.5.1 Distingue os smbolos que diferencian as

Comunidades Autnomas.

Competencias clave

d
e
g
i
j

CMCCT
CAA
CCL

XHB11.5.2 Explica razoadamente os trazos esenciais CAA

das polticas territoriais autonmicas.
CCL
Bloque 12. Espaa en Europa e no mundo

d
e
g
i
j

B12.1 Espaa: situacin xeogrfica; posicin e

B12.1 Definir a situacin xeogrfica de Espaa no
localizacin dos territorios que conforman a unidade e
mundo establecendo a sa posicin e localizando os
diversidade poltica.
seus territorios.

XHB12.1.1 Localiza nun mapa as grandes reas

xeoeconmicas e sinala aquelas coas que Espaa
ten mis relacin.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB12.1.2 Identifica aspectos relevantes de Espaa

na situacin mundial.

CMCCT
CAA
CCL
CD

XHB12.1.3 Localiza a situacin espaola entre as

grandes reas xeoeconmicas mundiais.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i
j

B12.2 Espaa en Europa. Estrutura territorial. Contrastes fsicos e socioeconmicos de Europa.

B12.2 Describir o continente europeo distinguindo a

sa estrutura territorial, os contrastes fsicos e socioeconmicos.

XHB12.2.1 Explica a posicin de Espaa na Unin

Europea.

CMCCT
CAA
CCL

d
e
g
i
j

B12.3 A posicin de Espaa na Unin Europea.

Polticas rexionais e de cohesin territorial

B12.3 Identificar a posicin de Espaa na Unin

Europea enumerando as polticas rexionais e de cohesin territorial que se practican en Europa e que
afectan ao noso pas.

XHB12.3.1 Extrae conclusins das medidas que a

Unin Europea toma en poltica rexional e de cohesin territorial que afectan a Espaa.

CMCCT
CAA
CCL

XHB12.3.2 Comenta novas xornalsticas ou textos

que explican a posicin de Espaa na Unin Europea..

CMCCT
CAA
CCL

Pxina 588 de 913

Xeografa. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CD

d
e
g
i
j

B12.4 Espaa no mundo. Globalizacin e diversidade B12.4 Definir a globalizacin explicando os seus
no mundo.
trazos.

XHB12.4.1 Identifica e describe os trazos da globalizacin con exemplificacins que afectan ao noso pas.

CMCCT
CAA
CCL
CSC

d
e
g
i
j

B12.5 Procesos de mundializacin e desigualdades

territoriais. Grandes eixes mundiais.

B12.5 Comparar os procesos de mundializacin e

diversidade territorial resumindo as caractersticas de
un e outro.

XHB12.5.1 Confecciona cadros comparativos da

aplicacin a casos concretos do concepto mundializacin e o concepto diversidade territorial.

CMCCT
CAA
CCL
CD

d
e
g
i
j

B12.6 Posicin de Espaa nas reas socioeconmicas e xeopolticas mundiais.

B12.6 Explicar as repercusins da inclusin de

Espaa en espazos socioeconmicos e xeopolticos
continentais e mundiais, utilizando fontes diversas
baseadas en material bibliogrfico ou on line e en
opinins expostas nos medios de comunicacin social.

XHB12.6.1 Explica as repercusins da inclusin de

Espaa en espazos xeopolticos e socioeconmicos
continentais e mundiais a partir de distintas fontes de
informacin xeogrfica.

CMCCT
CAA
CCL
CD

2.1.32 Xeoloxa
Introducin
A materia Xeoloxa de segundo curso de Bacharelato pretende ampliar, afianzar e afondar nos coecementos xeolxicos e competencias que se foron adquirindo e traballando na ESO e na materia de Bioloxa e Xeoloxa en 1 de Bacharelato.
A Xeoloxa unha ciencia relativamente nova, pois non foi ata mediados do sculo XIX cando se dote de mtodos propios de traballo e unha estrutura cientfica coherente, baseada, sobre todo, na descricin, clasificacin e interpretacin dos elementos inertes da natureza. O gran aporte diferencial desta ciencia ao mundo cientfico o novidoso concepto de tempo xeolxico, cuxo tratamento ser fundamental para o avance no estudio das transformacins da Terra desde a sa formacin.
Isto vai facer que, a diferenza das demais ciencias da natureza, a Xeoloxa tea moi limitadas as posibilidades de experimentar e utilizar o mtodo cientfico como ferramenta de traballo, potenciando a cambio a capacidade de observacin, curiosidade, interpretacin de datos e resolucin de problemas.
A materia contribe a que o alumnado formalice e sistematice a construcin de conceptos a travs da busca de interrelacin entre eles e, moi especialmente, ao seu uso prctico. Isto permitiralle coecer e comprender o funcionamento da Terra e os
acontecementos e procesos xeolxicos que acontecen para, en moitos casos, poder intervir na mellora das condicins de vida. Estas capacidades sern moi importantes para todos aqueles que desexen realizar estudos posteriores e que complementan a sa formacin como individuo nunha sociedade cambiante e dinmica.
A esta, flexibilidade de pensamento axuda tamn a integracin e interconexin das diversas disciplinas que a integran,ofrecendo ao alumnado unha visin global e integradora que posibilitar que poida afrontar con xito os retos que ter ante si no
futuro. O Bacharelato, debe, pois,facilitar unha formacin bsica slida sobre aqueles aspectos que permitirn ao alumnado enfrontarse con xito a estudos posteriores.
O estudio da Xeoloxa, como ciencia que nace superando unha visin da Terra dominada por supersticins e relatos bblicos, debe servir para o dominio de competencias que permitan ao alumno aprender a buscar, recompilar e procesar informacin sen temor a reflexionar e interpretar os resultados, tomando decisins baseadas en probas e argumentos, sendo capaz de un dilogo crtico e construtivo valorando todas as fontes de informacin. Debe potenciar a imaxinacin e a creatividade
necesaria para a realizacin de traballos prcticos e a realizacin e interpretacin de cortes e mapas xeolxicos, adquirindo a competencia necesaria nas novas tecnoloxas que lle permitan manexar modelos e recrear hiptesis de xeito virtual para
unha comprensin mellor dos fenmenos, valorando as fortalezas e debilidades dos medios tecnolxicos e respectando principios ticos no seu uso.
O programa estrutrase en dez bloques, cuns contidos que van permitir coecer o comportamento global da Terra considerando a orixe e a natureza dos materiais presentes, o fluxo e balance de enerxa e os procesos dinmicos que o caracterizan.

Pxina 589 de 913

Estudaranse os principios fundamentais da Xeoloxa, a composicin dos materiais (minerais e rochas), o seu recoecemento e utilidade para a sociedade, os elementos do relevo e as sas condicins de formacin, os tipos de deformacins, a interpretacin de mapas topogrficos, a divisin do tempo xeolxico, a posibilidade da ocorrencia de feitos graduais ou catastrficos, as interpretacins de mapas xeolxicos sinxelos e cortes xeolxicos, a anlise de distintas formacins litolxicas ou a
historia da Terra. Se traballa tamn no estudo da nova ciencia da Planetoloxa que ampla os coecementos que temos da Terra ao resto dos planetas, sen esquecer que o noso planeta o nico que recicla a sa litosfera.
Introdcese un bloque sobre riscos xeolxicos no que, de xeito sinxelo e abarcable para o alumnado deste nivel, se traballen riscos derivados de procesos xeolxicos externos, internos ou meteorolxicos. Contmplase tamn o uso dos recursos renovables e non renovables, incidindo especialmente na sa exploracin e explotacin sostible. O alumnado deber aplicar moitos dos coecementos adquiridos, e valorar a sa influencia para poder localizar catstrofes futuras e a perigosidade asociada.
Presntase a xeoloxa de Espaa e, particularmente, a de Galicia para que, unha vez vistos, traballados e adquiridos os coecementos xeolxicos xerais, os poida aplicar ao seu mbito. Para elo, e como compoente bsico dun curso ao que quere
outorgrselle un enfoque fundamentalmente prctico, inclese un bloque sobre o traballo de campo, na medida que constite unha ferramenta esencial para abordar a maiora das investigacins e estudos en Xeoloxa. As, boa parte dos coecementos que se propoen encontrarn un marco natural no que aplicalos, ver a sa utilidade ou analizar o seu significado.

2 de bacharelato
Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. O planeta terra e seu estudo

i
j

B1.1. Perspectiva xeral da Xeoloxa, os seus obxectos B1.1. Definir a ciencia da Xeoloxa e as sas principais XB1.1.1. Comprende a importancia da Xeoloxa na
de estudo, mtodos de traballo e a sa utilidade cientespecialidades e comprender o traballo realizado polos
sociedade e coece e valora o traballo dos xelogos
fica e social: Definicin de Xeoloxa. O traballo dos
xelogos.
nos distintos mbitos sociais.
xelogos. Especialidades da Xeoloxa.

CMCCT
CSC

B1.2. A metodoloxa cientfica e a Xeoloxa.

B1.2. Aplicar as estratexias propias do traballo cientfico na resolucin de problemas relacionados coa xeoloxa.

XB1.2.1. Selecciona informacin, analiza datos,

formula preguntas pertinentes e busca respostas para
un pequeno proxecto relacionado coa xeoloxa.

CCEC
CAA

i
e

B1.3. O tempo xeolxico e os principios fundamentais

da Xeoloxa.

B1.3. Entender o concepto de tempo xeolxico e os

principios fundamentais da xeoloxa, como os de horizontalidade, superposicin, actualismo e uniformismo.

XB1.3.1. Comprende o significado de tempo xeolxico CMCCT

e utiliza principios fundamentais da xeoloxa como:
CAA
horizontalidade, superposicin, actualismo
e uniformismo.

B1.4. A Terra como planeta dinmico e en evolucin. A B1.4. Analizar o dinamismo terrestre explicado segunTectnica de Placas como teora global da Terra.
do a teora global da Tectnica de Placas.

XB1.4.1. Interpreta algunhas manifestacins do

dinamismo terrestre como consecuencia da Tectnica
de Placas.

CAA

B1.5. Xeoplanetoloxa: Caractersticas dos demais

B1.5. Analizar a evolucin xeolxica da La e doutros
planetas e da La, en comparacin coa evolucin xeoplanetas do Sistema Solar, comparndoas coa da Telxica do noso planeta.
rra.

XB1.5.1. Analiza informacin xeolxica da La e

doutros planetas do Sistema Solar e compraa coa
evolucin xeolxica da Terra.

CAA
CMCCT

b
a
d

B1.6. Xeoloxa na vida coti. Problemas ambientais e

xeolxicos globais

B1.6. Observar as manifestacins da Xeoloxa no

mbito diario e identificar algunhas implicacins na
economa, poltica, desenvolvemento sostible e medio
ambiente.
Bloque 2. Minerais, os compoentes das rochas

Pxina 590 de 913

XB1.6.1. Identifica distintas manifestacins da Xeoloxa no mbito diario, coecendo algns dos usos e
aplicacins desta ciencia na economa, poltica, desenvolvemento sostible e na proteccin do medio ambiente

CMCCT
CSC

Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B2.1. Materia mineral e concepto de mineral. Relacin

entre estrutura cristalina, composicin qumica e propiedades dos minerais. Mineraloides.
B2.2. Relacin entre as caractersticas dos minerais e
a sa utilidade prctica.
B2.3. Comprobacin das diferentes caractersticas da
materia mineral.

B2.1. Describir as propiedades que caracterizan

XB2.1.1. Identifica as caractersticas que determinan a CMCCT
materia mineral. Comprender e sinalar a sa variacin
materia mineral, por medio de actividades prcticas
CAA
como unha funcin da estrutura e a composicin qucon exemplos de minerais con propiedades contrastamica dos minerais. Recoecer a utilidade dos minerais
das, relacionando a utilizacin dalgns minerais coas
polas sas propiedades.
sas propiedades.

j
d

B2.4. Clasificacin qumico-estrutural dos minerais.

B2.5. Tcnicas para a identificacin de minerais.
B2.6. Recoecemento de visu das especies minerais
mis comns.

B2.2. Coecer e identificar os grupos de minerais mis XB2. 1.2. Recoece os diferentes grupos mineirais,
importantes segundo unha clasificacin qumicoidentificndoos polas sas caractersticas fsicoestrutural. Nomear e distinguir de visu, diferentes esqumicas. Recoece por medio dunha prctica de visu
pecies minerais.
algns dos minerais mis comns.

i
e

B2.7. Formacin, evolucin e transformacin dos

minerais. Estabilidade e inestabilidade mineral.
B2.8. Os diagramas de fases e a evolucin e transformacin dos minerais.

B2.3. Analizar s distintas condicins fsico-qumicas

na formacin dos minerais. Comprender e describir s
causas d evolucin, inestabilidade e transformacin
mineral utilizando diagramas de fases sinxelos.

B2.9. Procesos xeolxicos formadores de minerais e

rochas: procesos magmticos, metamrficos, hidrotermais, superxnicos e sedimentarios.
B2.10. Principais minerais orixinados nos diferentes
procesos xeolxicos.

B2.4. Coecer e identificar os principais ambientes e

XB2.1.4. Compara os diferentes ambientes e procesos CAA
procesos xeolxicos formadores de minerais e rochas.
xeolxicos nos que se forman os minerais e as rochas.
Identificar algns minerais coa sa orixe mis comn:
Identifica algns minerais como caractersticos de camagmtica, metamrfica, hidrotermal, superxnica e
da un dos procesos xeolxicos de formacin.
sedimentaria.

CMCCT

XB2.1.3. Compara as situacins nas que se orixinan

CAA
os minerais, elaborando tboas segundo as sas con- CCL
dicins fsico-qumicas de estabilidade. Coece algns
exemplos de evolucin e transformacin mineral por
medio de diagramas de fases.

Bloque 3. Rochas gneas, sedimentarias e metamrficas

i
j

d
i

B3.1. Concepto de rocha e descricin das sas principais caractersticas. Criterios de clasificacin. Clasificacin dos principais grupos de rochas gneas, sedimentarias e metamrficas.
B3.2. O ciclo das rochas. Relacin coa Tectnica de
Placas.
B3.3. Tcnicas de identificacin e recoecemento de
visu das rochas mis comns en Galicia.

B3.1. Explicar o concepto de rocha e os diferentes

XB3.1.1. Explica o concepto de rocha e as sas
CMCCT
criterios de clasificacin. Diferenciar e identificar polas
principais caractersticas.
sas caractersticas distintos tipos de formacins de
rochas. Identificar os principais grupos de rochas gneas (plutnicas e volcnicas), sedimentarias e meta- XB3.1.2. Identifica mediante unha proba visual, xa
CCEC
mrficas.
sexa en fotografas e/ou con espcimes reais, distintas CMCCT
variedades e formacins de rochas, realizando exercicios prcticos na aula e elaborando tboas comparativas das sas caractersticas.

B3.4. A orixe das rochas gneas. Conceptos e propiedades dos magmas. Evolucin e diferenciacin magmtica.
B3.5. Clasificacin das rochas gneas. As rochas
gneas en Galicia.

B3.2. Coecer a orixe das rochas gneas, analizando a XB3.2.1. Describe a evolucin do magma segundo a
CMCCT
natureza dos magmas e comprendendo os procesos
sa natureza, utilizando diagramas e cadros sinpticos
de xeracin, diferenciacin e localizacin dos magmas.

Pxina 591 de 913

Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe
XB3.3.1. Comprende e describe o proceso de formacin das rochas sedimentarias, dende a meteorizacin
da rea fonte, pasando polo transporte e depsito,
diaxnese, utilizando unha linguaxe cientfico axeitado
ao teu nivel acadmico.
BX3.3.2. Comprende e describe os conceptos de
facies sedimentarias e medios sedimentarios, identificando e localizando algunhas sobre un mapa e/ou no
teu mbito xeogrfico - xeolxico.

Competencias clave

i
e

B3.6. A orixe das rochas sedimentarias. O proceso

sedimentario: meteorizacin, erosin, transporte, depsito e diaxnese. Concas e ambientes sedimentarios.
B3.7. Clasificacin das rochas sedimentarias.
B3.8. As concas sedimentarias galegas.

B3.3. Coecer e diferenciara orixe dos sedimentos e

as rochas sedimentarias, analizando o proceso sedimentario dende a meteorizacin diaxnese. Identificar as os diversos tipos de medios sedimentarios.

CCL
CMCCT

i
e

B3.9. A orixe das rochas metamrficas. Tipos de

metamorfismo. Facies metamrficas e condicins fsico-qumicas de formacin.
B3.10. Clasificacin das rochas metamrficas. O
metamorfismo en Galicia.

B3.4. Coecer e identificar a orixe das rochas meta XB3.4.1 Comprende o concepto de metamorfismo e os CMCCT
mrficas, diferenciando as facies metamrficas en fundistintos tipos existentes, asocindoos s diferentes
CSIEE
condicins de presin e temperatura, e se capaz de
cin das condicins fisicoqumicas.
elaborar cadros sinpticos comparando os devanditos
tipos.

B3.11. Fludos hidrotermais e a sa expresin en

superficie. Depsitos hidrotermais e procesos metasomticos.

B3.5.Coecer e diferenciar a natureza dos fludos

hidrotermais, os depsitos e os procesos metasomticos asociados.

BX3.5.1 Comprende o concepto de fludos hidrotermais, localizando datos, imaxes e vdeos na rede sobre fumarolas e giseres actuais, identificando os depsitos asociados.

CD
CMCCT

j
d

B3.12. Magmatismo, sedimentacin, metamorfismo

e hidrotermalismo no marco da Tectnica de Placas
B3.13. Hidrotermalismo en Galicia.

B3.6.Comprender e describir a actividade gnea,

sedimentaria, metamrfica e hidrotermal como fenmenos asociados Tectnica de Placas.

BX3.6.1. Comprende e explica os fenmenos gneos,

sedimentarios, metamrficos e hidrotermais en relacin coa Tectnica de Placas.

CMCCT
CCEC

XB4.1.1. Compara, en diferentes partes do planeta, o

mapa simplificado de placas tectnicas con outros
mis actuais achegados pola xeoloxa e a xeodesia.

CAA
CD

XB4.2.1. Coece canto e como se moven as placas

tectnicas. Utiliza programas informticos de uso libre
para coecer a velocidade relativa do seu centro educativo (ou outro punto de referencia) respecto ao resto
de placas tectnicas.

CD

XB4.2.2. Entende e explica por que se moven as

placas tectnicas e que relacin ten coa dinmica do
interior terrestre.

CAA

XB4.3.1. Comprende e describe como se deforman as

rochas.

CCL
CMCCT

Bloque 4. A tectnica de placas, unha teora global

i
e

B4.1. Evolucin histrica desde a Deriva Continental

Tectnica de Placas.
B4.2. Mapa das placas tectnicas.

B4.3. Os lmites das placas. Procesos intra e interpla- B4.2. Coecer e indicar canto, como e por que se
ca. Evolucin futura.
moven as placas tectnicas.
B4.4. Clculo informtico do movemento de calquera
punto respecto as outras placas.
B4.5. Causas do movemento das placas. Relacin coa
dinmica do interior do planeta.

B4.6. Mecnica de rochas. Esforzos e deformacins.

B4.1. Coecer e indicar como o mapa actual das

placas tectnicas. Comparar este cos mapas simplificados.

B4.3. Comprender e explicar como se deforman as

rochas.

Pxina 592 de 913

Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

e
k

B4.7. Principais estruturas xeolxicas: dobras e fallas.

B4.4. Describir as principais estruturas xeolxicas.

XB4.4.1. Coece as principais estruturas xeolxicas.

e
j

B4.8. Evolucin dos orxenos. Os procesos oroxnicos e a xeoloxa galega.

B4.5. Describir as caractersticas dun orxeno. Relacionar o relevo galego coas principais oroxenias.

XB4.5.1. Coece e describe as principais caractersticas dos modelos de orxenos.

CCL
CAA

b
i

B4.9. Relacin da Tectnica de Placas cos os principais aspectos da xeoloxa e o paleoclima do planeta.
B4.10. Sismicidade, vulcanismo e Tectnica de Placas.

B4.6. Relacionar a Tectnica de Placas con algns

aspectos xeolxicos: relevo, clima e cambio climtico,
variacins do nivel do mar, distribucin de rochas, estruturas xeolxicas, sismicidade, vulcanismo.

XB4.6.1. Explica os principais trazos do relevo do

planeta e a sa relacin coa tectnica de placas.

CAA

XB4.6.2. Comprende e explica a relacin entre a

CAA
tectnica de placas, o clima e as variacins do nivel do CMCCT
mar.

e
g

B4.11. A Tectnica de Placas e a Historia da Terra.

Modelos informticos para describir a evolucin pasada e futura das placas

B4.7. Describir a Tectnica de Placas e os seus

antecedentes histricos.

XB4.6.3. Coece e argumenta como a distribucin de

rochas, a escala planetaria, est controlada pola Tectnica de Placas.

CAA
CMCCT

XB4.6.4. Relaciona as principais estruturas xeolxicas

(dobras e fallas) coa Tectnica de Placas.

Non tia competencias porque

estaba na mesma cela que o
anterior

XB4.6.5. Comprende e describe a distribucin da

sismicidade e o vulcanismo no marco da Tectnica de
Placas.

CAA
CMCCT

XB4.7.1. Entende como evoluciona o mapa das placas CD

tectnicas ao longo do tempo. Visiona, a travs de
CMCCT
programas informticos, a evolucin pasada e futura
das placas.

Bloque 5. Procesos xeolxicos externos

j
k

B5.2. Axentes causantes dos procesos xeolxicos

externos.

B5.1. Recoecer a capacidade transformadora dos

procesos externos.

a
b
j

B5.3. Os axentes atmosfricos, as augas continentais B5.2. Identificar o papel da atmosfera, a hidrosfera e a XB5.2.1. Identifica o papel da atmosfera, a hidrosfera e CMCCT
e marias e os seres vivos, includa a accin entrpibiosfera e, nela, a accin antrpica.
a biosfera (includa a accin antrpica).
ca, como axentes que orixinan os procesos xeolxicos
externos.

a
e

B5.4. A radiacin solar e a gravidade como motores

dos procesos xeolxicos externos.

B5.3. Distinguir a enerxa solar e a gravidade como

motores dos procesos externos.

Pxina 593 de 913

XB5.1.1. Comprende e analiza como os procesos

externos transforman o relevo.

XB5.3.1. Analiza o papel da radiacin solar e da

gravidade como motores dos procesos xeolxicos externos.

CAA

CAA

Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

h
e

B5.5. Meteorizacin. Tipos de meteorizacin.

B5.6 Procesos edafoxenticos. Evolucin e tipos de
solo.

B5.4. Coecer e describir os principais procesos de

meteorizacin fsica e qumica. Entender os procesos
de edafoxnese e coecer e identificar os principais
tipos de chans.

XB5.4.1. Diferencia os tipos de meteorizacin.

CMCCT

XB5.4.2. Coece os principais procesos edafoxenticos e a sa relacin cos tipos de solos.

CMCCT
CAA

e
j

B5.7. Os movementos de aba: factores que inflen nos B5.5. Comprender e diferenciar os factores que inflen XB5.5.1. Identifica os factores que favorecen ou
dificultan os movementos de aba e coece os seus
procesos. Tipos.
nos movementos de aba e os principais tipos.
principais tipos.

CMCCT

a
c
i

B5.8. Accin xeolxica da auga. Distribucin da auga

na Terra. Ciclo hidrolxico.

B5.6. Analizar a distribucin da auga no planeta Terra

e o ciclo hidrolxico.

XB5.6.1. Coece a distribucin da auga no planeta e

comprende e describe o ciclo hidrolxico.

CMCCT
CAA

a
j
e

B5.9. Augas superficiais: procesos e formas resultantes.

B5.7. Analizar a influencia da escorrenta superficial

como axente modelador e diferenciar as sas formas
resultantes.

XB5.7.1. Relaciona os procesos de escorrenta superficial e as sas formas resultantes.

CAA
CSIEE

i
e

B5.10. Glaciares: tipos, procesos e formas resultantes. B5.8. Comprender e describir os procesos glaciares e
as sas formas resultantes.

XB5.8.1. Diferencia as formas resultantes do modelado CMCCT

glacial, asocindoas co seu proceso correspondente.
CAA

i
e

B5.11. O mar: ondas, mareas e correntes de deriva.

Procesos e formas resultantes.

B5.9. Comprender e describir os procesos xeolxicos

derivados da accin maria e formas resultantes.

XB5.9.1. Comprende a dinmica maria e relaciona as CMCCT

formas resultantes co seu proceso correspondente.
CAA

i
e

B5.12. Accin xeolxica do vento: procesos e formas

resultantes. Os desertos.

B5.10. Comprender e describir os procesos xeolxicos XB5.10.1. Diferencia formas resultantes do modelado
derivados da accin elica e relacionalos coas formas
elico.
resultantes.

CMCCT

e
j

B5.13. Circulacin atmosfrica e situacin dos desertos. Principais desertos do planeta.

B5.11. Entender a relacin entre a circulacin xeral

atmosfrica e a localizacin dos desertos.

XB5.11.1. Sita a localizacin dos principais desertos.

CMCCT

j
i

B5.14. A litoloxa e o relevo (relevo krstico, grantico). B5.12. Coecer algns relevos singulares condicionados pola litoloxa (modelado krstico e grantico).

XB5.12.1. Relaciona algns relevos singulares co tipo

de rocha.

CAA

i
j

B5.15. A estrutura e o relevo. Relevos estruturais.

B5.13. Analizar a influencia das estruturas xeolxicas

no relevo.

XB5.13.1. Relaciona algns relevos singulares coa

estrutura xeolxica.

CAA

g
j

B5.16. Relacins entre as paisaxes e os procesos

xeolxicos externos.
B5.17. A paisaxe galega e os procesos xeolxicos
responsables. Xeomorfoloxa de Galicia

B5.14. Interpretar fotografas de paisaxes en relacins

cos axentes e procesos xeolxicos externos.

XB5.14.1. A travs de fotografas, ou de visitas

con Google Earth a diferentes paisaxes locais ou rexionais, relaciona o relevo cos axentes e os procesos xeolxicos externos.

CD

Pxina 594 de 913

Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 6. Tempo xeolxico e xeoloxa histrica

c
k

B6.1. O tempo en Xeoloxa. O debate sobre a idade da B6.1. Analizar o concepto do tempo xeolxico e
XB6.1.1. Argumenta sobre a evolucin do concepto de CSC
Terra. Uniformismo fronte a Catastrofismo. O rexistro
entender a natureza do rexistro estratigrfico e a duratempo xeolxico e a idea da idade da Terra ao longo
CSIEE
estratigrfico.
cin de diferentes fenmenos xeolxicos.
de historia do pensamento cientfico.

e
j

B6.2. O mtodo do actualismo: aplicacin reconstrucin paleoambiental. Estruturas sedimentarias e bioxnicas. Paleoclimatoloxa.

B6.2. Entender a aplicacin do mtodo do actualismo

reconstrucin paleoambiental. Coecer e indicar algns tipos de estruturas sedimentarias e bioxnicas e
a sa aplicacin. Utilizar os indicadores paleoclimticos mis representativos.

XB6.2.1. Entende e desenvolve a analoxa dos estra- CAA

tos como as pxinas do libro onde est escrita a Historia da Terra.

XB6.2.2. Coece a orixe dalgunhas estruturas sedi CMCCT

mentarias orixinadas por correntes (ripples, estratifica- CAA
cin cruzada) e bioxnicas (galeras, pistas) e utilzaas
para a reconstrucin paleoambiental.
i
a

B6.3. Mtodos de datacin: xeocronoloxa relativa e

B6.3.Coecer e diferenciar os principais mtodos de
absoluta. Principio de superposicin dos estratos. Fdatacin absoluta e relativa. Aplicar o principio de susiles. Bioestratigrafa. Os mtodos radiomtricos de
perposicin de estratos e derivados para interpretar
cortes xeolxicos. Entender os fsiles gua como peza
datacin absoluta.
clave para a datacin bioestratigrfica.
B6.4. Interpretacin de cortes xeolxicos e de mapas
topogrficos. Elaboracin e interpretacin de columnas
estratigrficas.

i
e

B6.5. A Tboa de Tempo Xeolxico: unidades cronoestratigrficas e xeocronolxicas

c
j

B6.6. Xeoloxa Histrica. Evolucin xeolxica e biolxi- B6.5. Coecer e indicar os principais eventos globais
XB6.5.1. Analiza algns dos cambios climticos,
CMCCT
ca da Terra dende o Arcaico actualidade, resaltando
acontecidos na evolucin da Terra dende a sa formabiolxicos e xeolxicos que aconteceron nas diferentes CSIEE
os principais eventos. Primates e evolucin do xneera xeolxicas, confeccionando resumos explicativos
cin.
ro Homo.
ou tboas.

a
b
c
k

XB6.3.1. Coece e utiliza os mtodos de datacin

relativa e das interrupcins no rexistro estratigrfico a
partir da interpretacin de cortes xeolxicos e correlacin de columnas estratigrficas.

CMCCT
CAA

B6.4. Identificar as principais unidades cronoestratigr- XB6.4.1. Coece as unidades cronoestratigrficas,

ficas que conforman a tboa de tempo xeolxico.
mostrando o seu manexo en actividades e exercicios.

CMCCT
CCEC

B6.7. Cambio climticos naturais. Relacin entre

B6.6. Diferenciar os cambios climticos naturais e os
fenmenos naturais e cambios climticos.
inducidos pola actividade humana.
B6.8. O cambio climtico actual. Influencia da actividade humana.

XB6.6.1. Relaciona fenmenos naturais con cambios

climticos e valora a influencia da actividade humana

CSC
CAA

XB7.1.1. Coece e utiliza os principais termos no

estudo dos riscos naturais: risco, perigosidade, vulnerabilidade e custo.

CMCCT
CAA

Bloque 7. Riscos xeolxicos

i

B7.1. Os riscos naturais: perigosidade, vulnerabilidade, exposicin, custo.

B7.1. Coecer e identificar os principais termos no

estudo dos riscos naturais.

Pxina 595 de 913

Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B7.2. Caracterizar os riscos naturais en funcin da sa XB7.2.1. Coece os principais riscos naturais e clasifcaos en funcin da sa orixe endxena, exxeno
orixe: endxeno, exxeno e extraterrestre.
ou extraterrestre.

Competencias clave

e
i

B7.2. Clasificacin dos riscos naturais: endxenos,

exxenos e extraterrestres.

CMCCT

e
a

B7.3. Principais riscos endxenos: terremotos e

B7.3. Analizar en detalle algns dos principais fen XB7.3.1. Analiza casos concretos dos principais
menos naturais: terremotos, erupcins volcnicas, mofenmenos naturais que acontecen no noso pas: tevolcns.
rremotos, erupcins volcnicas, movementos de aba,
vementos de aba, inundacins e dinmica litoral.
B7.4. Principais riscos exxenos: movementos de aba,
inundacins e dinmica litoral.
inundacins e dinmica litoral.

CAA

c
e

B7.5. Situar os principais riscos endxenos e esxenos do noso pas. Relaciona a sa distribucin coas
caractersticas xeolxicas de cada zona.

B7.4. Comprender e sinalar a distribucin destes

fenmenos naturais no noso pas e saber onde hai
maior risco.

XB7.4.1. Coece os riscos mis importantes no noso

pas e relaciona a sa distribucin con determinadas caractersticas de cada zona.

CAA
CMCCT

a
h

B7.6. Anlise e xestin de riscos: cartografas de

inventario, susceptibilidade e perigosidade.

B7.5. Entender as cartografas de risco.

XB7.5.1. Interpreta as cartografas de risco.

CAA

a
k
c

B7.7. Prevencin: campaas e medidas de autoproteccin.

B7.6. Valorar a necesidade de levar a cabo medidas

de autoproteccin.

XB7.6.1. Coece e valora as campaas de prevencin

e as medidas deautoproteccin.

CAA
CSC

a
h

B7.8. Anlise dos principais fenmenos naturais

acontecidos no planeta e en Galicia durante o curso
escolar

B7.7. Analizar os principais fenmenos naturais que

aconteceron durante o curso escolar.

XB7.6.2. Analiza e comprende os principais fenme CAA

nos naturais acontecidos durante o curso no planeta, o
pas e o seu mbito local.

Bloque 8. Recursos minerais e enerxticos e augas subterrneas

a
h

B8.1. Recursos renovables e non renovables.

B8.1. Comprender e diferenciar os conceptos de

recursos renovables e non renovables, e identificar os
diferentes tipos de recursos naturais de tipo xeolxico.

XB8.1.1. Coece e identifica os recursos naturais

como renovables ou non renovables.

c
j

B8.2. Clasificacin dos recursos minerais e enerxticos en funcin do seu interese econmico, social e
ambiental.

B8.2. Clasificar os recursos minerais e enerxticos en

funcin da sa utilidade.

XB8.2.1. Identifica a procedencia dos materiais e

CMCCT
obxectos que che rodean, e realiza unha tboa sinxela CAA
onde se indique a relacin entre a materia prima e os
materiais ou obxectos.

a
c
h
k

B8.3. Depsitos minerais. Conceptos de reservas e

leis. Principais tipos de xacementos de interese econmico a nivel mundial.

B8.3. Explicar o concepto de depsito mineral como

recurso explotable, distinguindo os principais tipos de
interese econmico.

XB8.3.1. Localiza informacin na rede de diversos

CD
tipos de depsitos, e relacinaos con algn dos proce- CAA
sos xeolxicos formadores de minerais e de rochas.

B8.4. Exploracin, avaliacin e explotacin sostible de

recursos minerais e enerxticos.

B8.4. Coecer e identificar as diferentes etapas e

tcnicas empregadas na exploracin, avaliacin e ex-

XB8.4.1. Elabora tboas e grficos sinxelos a partir de CMCCT

datos econmicos de explotacins mineiras, estimando CAA
un balance econmico e interpretando a evolucin dos

a
h

Pxina 596 de 913

CMCCT

Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin
plotacin sostible dos recursos minerais e enerxticos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

datos.

a
b
h

B8.5. A xestin e proteccin ambiental nas explotacins de recursos minerais e enerxticos

B8.5. Entender a xestin e proteccin ambiental como

unha cuestin inescusable para calquera explotacin
dos recursos minerais eenerxticos

e
d

B8.6. O ciclo hidrolxico e as augas subterrneas.

Nivel fretico, acuferos e surxencias. A circulacin da
auga a travs dos materiais xeolxicos.

B8.6. Explicar diversos conceptos relacio-nados coas XB8.6.1. Coece e relaciona os conceptos de augas
augas subterrneas como: acuferos e os seus tipos, o
subterrneas, nivel fretico e surxencias de auga e
nivel fretico, mananciais, surxencias e os seus tipos,
circulacin da auga.
ademais de coecer a circulacin da auga a travs dos
materiais xeolxicos.

CMCCT
CAA

B8.7. A auga subterrnea como recurso natural:

captacin e explotacin sostible. Posibles problemas
ambientais: salinizacin de acuferos, subsidencia e
contaminacin.
B8.7. A auga subterrnea como recurso natural:
captacin e explotacin sostible. Posibles problemas
ambientais: salinizacin de acuferos, subsidencia e
contaminacin. A contaminacin das augas subterrneas en Galicia.
Aqu estn os dous contidos numerados igual pero o
segundo incle algn contido a maiores. Parece que
se engadiu algo, pero estn repetido.

B8.7. Valorar a auga subterrnea como recurso e a

influencia humana na sa explotacin. Coecer e indicar os posibles efectos ambientais dunha inadecuada
xestin.

XB8.7.1. Comprende e valora a influencia humana na

xestin as augas subterrneas, expresando a ta opinin sobre os efectos desta en medio.

XB9.1.1. Coece a xeoloxa bsica de Espaa identificando os principais dominios sobre mapas fsicos
e xeolxicos.

CMCCT
CSC Penso que aqu encaixa
moi ben.

a
b
c
h

XB8.5.1. Recompila informacin ou visita algunha

explotacin mineira concreta e emite unha opinin crtica fundamentada nos datos obtidos e/ou nas observacins realizadas.

CSC
CCL

CSC

Bloque 9. Xeoloxa de Espaa

i
e

B9.1. Principais dominios xeolxicos da Pennsula

Ibrica, Baleares e Canarias.

B9.1. Coecer e identificar os principais dominios

xeolxicos de Espaa: Varisco, orxenos alpinos,
grandes concas, Illas Canarias.

e
i

B9.2. Principais eventos xeolxicos na Historia da

B9.2. Explicar a orixe xeolxica da Pennsula Ibrica,
Pennsula Ibrica, Baleares e Canarias: orixe do AtlnBaleares e Canarias e interpretar mapas e modelos
tico, Cantbrico e Mediterrneo, formacin das princigrficos que simulen a evolucin da pennsula, as illas
e mares que os rodean.
pais cordilleiras e concas.

XB9.2.1. Comprende a orixe xeolxica da Pennsula

CD
Ibrica, Baleares e Canarias, e utiliza a tecnoloxa da CMCCT
informacin para interpretar mapas e modelos grficos
CSC Penso que aqu encaixa
que simulen a evolucin da pennsula, as illas e mares
moi ben.
que os rodean.

B9.4. Evolucin dos procesos xeodinmicos do plane- B9.3. Explicar a historia xeolxica de Iberia, Baleares
ta relacionados coa historia xeolxica de Iberia, Baleae Canarias e os eventos relacionados coa coa Tectres e Canarias.
nica de Placas.

XB9.3.1. Coece e enumera os principais acontecementos xeolxicos que aconteceron no planeta, que
estean relacionados coa historia de Iberia, Baleares e

Pxina 597 de 913

CMCCT
CAA

Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Canarias.
j
e

B9.5. Evolucin xeolxica de Galicia no marco da

B9.4.Explicar a xeoloxa de Galicia como parte do
Tectnica de Placas. As unidades paleoxeogrficas de
dominio Varisco, resultado da historia xeolxica do
Galicia.
planeta e a Tectnica de Placas.

XB9.4.1. Integra a xeoloxa local (cidade, provincia

CAA
e/ou comunidade autnoma) cos principais dominios
xeolxicos, a historia xeolxica do planeta e a Tectnica de Placas.

Bloque 10. Xeoloxa de campo

j
k

B10.1. A metodoloxa cientfica e o traballo de campo.

Normas de seguridade e autoproteccin no campo.
B10.2. Equipo de campo do xelogo.

g
e

g
e

B10.1. Coecer e identificar as principais tcnicas que

se utilizan na Xeoloxa de campo e manexar algns
instrumentos bsicos.

XB10.1.1. Utiliza o material de campo (martelo, caderno, lupa, comps).

CSIEE

B10.3. Tcnicas de interpretacin cartogrfica e

B10.2. Ler mapas xeolxicos sinxelos dunha bisbarra
orientacin. Lectura de mapas xeolxicos sinxelos.
ou rexin.
B10.4. De cada prctica de campo:
Estudios previos de consulta de mapas, fotografas
areas, bibliografa, etc.
Confirmar no itinerario a xeoloxa bsica da rexin e
os elementos singulares do patrimonio xeolxico do
lugar.
Avaliacin dos elementos singulares do patrimonio
xeolxico do lugar.

XB10.2.1. Le mapas xeolxicos sinxelos, fotografas

areas e imaxes de satlite que contrasta coas observacins no campo.

CD

B10.3. Tcnicas de interpretacin cartogrfica e

B10.3. Observar os principais elementos xeolxicos
orientacin. Lectura de mapas xeolxicos sinxelos.
dos itinerarios.
B10.4. De cada prctica de campo:
Estudios previos de consulta de mapas, fotografas
areas, bibliografa, etc.
Confirmar no itinerario a xeoloxa bsica da rexin e
os elementos singulares do patrimonio xeolxico do
lugar.
Avaliacin dos elementos singulares do patrimonio
xeolxico do lugar.

XB10.3.1. Coece e describe os principais elementos

xeolxicos do itinerario.

CAA
CMCCT

B10.3. Tcnicas de interpretacin cartogrfica e

B10.4. Utilizar as principais tcnicas de representacin XB10.3.2. Observa e describe afloramentos da zona.
orientacin. Lectura de mapas xeolxicos sinxelos.
de datos xeolxicos.
B10.4. De cada prctica de campo:
Estudios previos de consulta de mapas, fotografas
areas, bibliografa, etc.
Confirmar no itinerario a xeoloxa bsica da rexin e
os elementos singulares do patrimonio xeolxico do
lugar.
Avaliacin dos elementos singulares do patrimonio

Pxina 598 de 913

CMCCT
CCL penso que encaixara moi
ben.

Xeoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

xeolxico do lugar.
h
k

B10.3. Tcnicas de interpretacin cartogrfica e

B10.5. Integrar a xeoloxa local do itinerario na xeoloorientacin. Lectura de mapas xeolxicos sinxelos.
xa rexional.
B10.4. De cada prctica de campo:
Estudios previos de consulta de mapas, fotografas
areas, bibliografa, etc.
Confirmacin, no itinerario, da xeoloxa bsica da
rexin e os elementos singulares do patrimonio xeolxico do lugar.
Avaliacin dos elementos singulares do patrimonio
xeolxico do lugar.

XB10.3.3. Recoece e clasifica mostras de rochas,

minerais e fsiles da zona.

CAA
CMCCT

XB10.4.1. Utiliza as principais tcnicas de representacin de datos xeolxicos: (columnas estratigrficas,

cortes xeolxicos sinxelos, mapas xeotemticos).

CMCCT

XB10.5.1 Reconstre a historia xeolxica da rexin e

identifica os procesos activos.

CAA

e
h

B10.4. De cada prctica de campo:

B10.6. Recoecer os recursos e procesos activos.
Estudios previos de consulta de mapas, fotografas
areas, bibliografa, etc.
Confirmar no itinerario a xeoloxa bsica da rexin e
os elementos singulares do patrimonio xeolxico do
lugar.

XB10.6.1. Coece e analiza os seus principais recursos e riscos xeolxicos.

CAA
CMCCT

h
a
k

B10.5. Concepto de Patrimonio Xeolxico e Puntos de

Interese Xeolxico (PIX). Principais exemplos en Galicia

XB10.7.1. Comprende a necesidade de apreciar,

valorar, respectar e protexer os elementos do patrimonio xeolxico.

CSC

B10.7. Entender as singularidades do patrimonio

xeolxico.

Pxina 599 de 913

2.2

Anexo II. Bloque de materias especficas

2.2.1

Anlise Musical
Introducin
A Anlise Musical permite entender a msica en toda a sa dimensin e poder gozala en profundidade. Entre as sas finalidades est comprender por que unha obra musical foi composta dun determinado xeito e non doutro, que motivou a quen a
compuxo para levala a cabo e que forma lle deu, tendo en conta as caractersticas estilsticas e histricas que lle fixeron ser como .
Os elementos de Anlise Musical forman parte da educacin musical do alumnado desde os seus inicios, pois, a travs da escoita e o recoecemento de pequenos fragmentos, aprendeu a comprender as estruturas bsicas das obras musicais.
Desde este punto de vista, no bacharelato corresponde afondar nas caractersticas das obras a partir do coecemento dos elementos e procedementos bsicos da msica, abordando a comprensin da msica e da obra en si: coecer e recoecer a
organizacin da linguaxe utilizada (elementos e procedementos) e as caractersticas sonoras que nos permiten encadrar esa obra nun contexto histrico (harmona, meloda, ritmo, timbres, cadencias, forma, etc.).
A anlise formal debe ser o primeiro achegamento Anlise Musical. A travs del pretndese afondar nas diferentes estruturas das que fixeron uso as persoas compositoras ao longo da historia e que, en moitos casos, deron orixe s denominadas
formas-tipo ou formas histricas. Un dos aspectos analticos mis importantes , precisamente, a comprensin dos elementos que constiten a forma musical, a sa evolucin e cmo foron buscadas ao longo da historia, tratando que a estrutura das
obras favoreza a comunicacin co pblico.
Como pasa con todas as disciplinas artsticas, o estudo da Anlise Musical mellora as capacidades do estudante que a cursa, potenciando a sa creatividade, a sa capacidade de tomar decisins de maneira global despois dun proceso analtico,
desenvolvendo reas de pensamento diferentes s puramente racionais e mellorando a expresin e a comunicacin a todos os niveis. A Anlise Musical, en concreto, contribe a desenvolver destrezas e capacidades esenciais para a comprensin e
o goce da msica e da arte en xeral: mellora o odo interno, a atencin, a concentracin, a memoria, a curiosidade, a capacidade de relacionar, e fonte dun fondo coecemento da msica, xa que supn un contacto directo cos procesos compositivos e os procesos creativos dos autores e das autoras.
O alumnado deber comprender illadamente cada parmetro musical (rtmico, harmnico, meldico, formal, textural, etc.), e, a partir desas anlises parciais, ter en conta todos os elementos analizables e relacionalos, para entender como debe soar
a msica e por que, cales son os procedementos que utiliza a persoa autora e que sensacin nos provoca como ontes, que direccin toma a msica en cada momento, que tipo de xogo establece a persoa compositora coas persoas ontes e como
debe recrearse a interpretacin. Partindo, pois, da dimensin auditiva da anlise, dbese traballar coa partitura como apoio da audicin; dicir, pretndese afondar na percepcin sonora das obras e, se se desexa, observar como se reflicte na partitura, sen que esta sexa un elemento indispensable.
A materia Anlise Musical desenvlvese nos dous cursos do bacharelato e o seu ensino debe comezarse tendo en conta o grao de adquisicin de competencias que o alumnado lograra ao longo da educacin secundaria obrigatoria (ESO) na materia Msica.
A organizacin da materia presenta un primeiro curso mis xeral, que permite adquirir unha formacin mnima para entender as estruturas musicais, utilizando as ferramentas necesarias para comprendela fondamente, cunha estrutura que se articula
arredor de tres bloques: iniciacin aos elementos analticos, a forma musical e as formas histricas
No segundo curso afndase na anlise das formas e o caracterstico de cada estilo, basicamente da tradicin da msica occidental, incorporndose referencias da msica popular, o jazz e outras msicas urbanas, as como da msica de culturas
non occidentais, pola grande achega que realizaron msica occidental, sobre todo a partir do sculo XX. As, a sa estrutura xira arredor de once bloques: comn; a msica medieval; o renacemento; o barroco; o estilo galante e o clasicismo; o romanticismo; o post-romanticismo e os nacionalismos; o impresionismo; a msica do sculo XX; o jazz, a msica urbana (pop, rock) e o flamenco; e as msicas non occidentais.

1 de bacharelato
Anlise Musical I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Iniciacin aos elementos analticos

e
i
l

B1.1.Percepcin dos elementos que interveen na

B1.1. Recoecer e explicar cunha terminoloxa adecuaestrutura dunha obra musical (meloda, harmona, ritda os elementos que interveen na estrutura dunha
mo,tempo,dinmica, timbre e textura) en diferentes conobra musical en diferentes agrupacins vocais e instrutextos vocais e instrumentais.
mentais.
B1.2. Comprensin bsica das caractersticas sonoras

Pxina 600 de 913

AM1B1.1.1 Recoece e explica o modo no que est

construda unha obra, entendendo a relacin entre a
estrutura e os elementos e procedementos utilizados.

CCL
CCEC

Anlise Musical I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

de obras de diferentes pocas, estilos, xneros e culturas da literatura musical.

B1.3. Uso dunha terminoloxa adecuada
i
l

B1.4.Identificacin de timbres e as sas distintas

combinacins.

B1.2. Distinguir na audicin dunha obra de calquera

estilo as diferentes voces e/ou instrumentos..

e
i
l

B1.5. Expresin precisa das impresins producidas

polas obras escoitadas e valoracin das sas caractersticas construtivas.

B1.3. Recoecer a textura dunha obra ou fragmento

AM1B1.3.1. Recoece e describe os diversos planos
escoitado, explicando as sas caractersticas dun modo
sonoros e utiliza a terminoloxa adecuada
claro e conciso, utilizando ou non a partitura.
.

CCL
CCEC

AM1B1.3.2. Explica as caractersticas das diferentes

texturas e as distingue na partitura e na audicin

CCL
CCEC

i
l

a
b
d
l

B1.6. Aproximacin analtica a diferentes aspectos

formais (tensin e distensin, puntos culminantes, equilibrio, relacin entre seccins, fraseos).
B1.7.Identificacin na partitura dos mesmos, determinando os procedementos empregados

B1.4. Identificar procesos de tensin e distensin, as

como o punto culminante, nunha obra previamente escoitada, determinando os procedementos utilizados

AM1B1.2.1. Distingue o timbre dos diferentes instrumentos e voces, calquera que sexa a sa combinacin

CCEC

AM1B1. 4.1. Percibe os procedementos de ten CCEC

sin/distensin utilizados polo compositor e os identifica
na partitura.

B1.8. Consolidacin de bos hbitos de escoita e de

B1.5. Consolidar os bos hbitos de escoita e de respec- AM1B1.5.1. Mantn uns correctos hbitos de escoita e
respecto s demais persoas durante a interpretacin da
de respecto aos demais durante a interpretacin da mto aos demais durante a interpretacin da msica.
msica
sica.

CAA
CSC
CCEC

Bloque 2 A forma musical

i
l

B 2.1.Recoecemento da forma musical e a sa percepcin visual e auditiva pola partitura e pola escoita.
B2.2. Comprensin da organizacin estrutural da
msica e utilizacin dos diferentes modos de representala graficamente, para reflectir esquematicamente as
partes, seccins e subseccins coas que se articula
unha obra musical.
B2.3. Utilizacin de partituras, formatos non estndar e
outras representacins grficas como soporte da anlise.
B2.4.Aproximacin analtica aos procedementos xeradores de forma (a repeticin, o contraste, a elaboracin
de materiais, a coherencia)

B2.1. Recoecer a forma dunha obra de calquera estilo AM1B2.1.1. Comprende e describe que forma tipo ou
e a sa correspondencia ou non cunha forma tipo a parforma histrica.
tir da audicin da mesma e saber explicala coa terminoloxa precisa, con o sen partitura.

Pxina 601 de 913

CCEC
CCL

AM1B2.1.2. Describe a forma da obra empregando

unha linguaxe concreta e adecuada.

CCEC
CCL

AM1B2.1.3. Analiza unha obra reflectindo esquematicamente as partes, seccins e subseccins nas que
pode dividirse.

CCEC
CAA

AM1B21.4. Recoece e describe os procedementos

xeradores de forma (repeticin, contraste, elaboracin
de materiais, coherencia).

CCEC

Anlise Musical I. 1 Bacharelato

Obxectivos

c
d
e
g
i
l

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.5. Comparacin de distintas versins dunha mesma B2.2. Realizar unha crtica ou comentario dun concerto
obra para determinar a calidade da interpretacin e a
ou dunha audicin, complementando o escoitado e o
traballado en clase con achegas e documentacin busadecuacin ao reflectido na partitura.
cada polo propio alumnado
B2.6.Elaboracin e lectura de crticas das obras escoitadas, atendendo especialmente s impresins producidas pola obra, utilizando distintas fontes de informacin.
B2.7.Busca e seleccin da informacin en fontes
variadas relativas a temas musicais.
B2.8.Elaboracin de traballos, individuais ou en grupo,
sobre anlise e contextualizacin estilstica das obras
musicais.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

AM1B2.2.1. Elabora comentarios escritos ou orais sobre CCL

audicins, con esprito crtico, utilizando unha terminolo- CD
xa adecuada.
CAA
CSIEE
AM2B2.2.2. Consulta as fontes de informacin adecuadas para a elaboracin dos comentarios

CD
CAA

B3.1. Principios de configuracin musical (morfoloxa e B3.1. Escoitar obras de caractersticas ou estilos
sintaxe) que proporcionan a singularidade dunha obra e
diversos e recoecer as diferenzas e/ou relacins entre
establecen a xerarqua entre os diferentes parmetros
elas.
sonoros.
B3.2. Diferenciacin entre msica pura, descritiva e
programtica.
B3.3.Estudo das principais formas-tipo :
B3.4.Formas instrumentais: forma binarias, forma
ternaria, forma ternaria reexpositiva, formas de suite,
minu con tro, formas de rond,forma tema con variacins, formas con baixo ostinato, formas de sonata,
formas baseadas na imitacin, Obertura, preludio, poema sinfnico e formas libres.
B3.5.As formas nacidas a partir da msica contempornea.

AM1B3.1.1. Distingue aspectos caractersticos da

msica e a diferenza entre eles, como a estrutura, as
sas caractersticas harmnicas, rtmicas, tmbricas,
etc.

CMCCT
CCEC

AM1B3.1.2. Distingue, polas sas caractersticas

compositivas, formais e estticas, a pertenza dunha
obra a unha determinada poca ou estilo.

CCEC

AM1B3.1.3. Asimila o estudado e atopa informacin

adecuada para desenvolver unha explicacin fundamentada, razoada e sentida das obras analizadas.

CCL
CAA

B3.6. A msica con texto. Relacin da palabra coa

msica: os seus diferentes tratamentos.
B3.7.Formas escnicas
B3.8.Formas vocais

AM1B3.2.1. Comprende e explica o tratamento que

realizou o compositor do texto: se foi descritivo, se
unha mera escusa, se o poema ou texto de partida determina a forma, se o punto culminante coincide con
verbas especiais, etc.

CCL

Bloque 3. As formas histricas

d
h
i
l

d
e
h
i
l

B3.2. Comentar oralmente ou por escrito a relacin

entre msica e texto en obras de diferentes pocas e
estilos.

AM1B3.2.2. Utiliza argumentos e razoamentos coheren- CCL

tes.

2 de bacharelato
Anlise Musical II. 2 Bacharelato

Pxina 602 de 913

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comn

a
b
d
e
i
l

e
i
l

e
i
l

a
b
c
e
g
h
k

h
i
j

B1.1.Estudo da forma musical a distintas escalas

B1.1. Recoecer a forma (a gran escala, media escala e AM2B1.1.1. Comprende o modo en que est construda CCEC
(macroforma, mesoforma e microforma) e a sa aplicapequena escala) dunha obra, a partir da audicin da
unha obra, explicando a relacin entre a estrutura e os CCL
cin a diversos niveis. A anlise estrutural, de motivos e
mesma e co apoio da partitura, e saber explicala con
elementos e procedementos utilizados empregando
de conxunto.
termos precisos.
unha linguaxe concreta e adecuada.
B1.2.Consolidacin de bos hbitos de escoita e de
.
respecto s demais persoas durante a interpretacin da
msica.
AM2B1.1.2. Mantn uns correctos hbitos de escoita e CSC
de respecto aos demais durante a interpretacin da msica.

B1.3.Recoecemento mediante o uso da audicin e a

partitura das caractersticas musicais que identifican os
diferentes estilos musicais.
B1.4.Contextualizacin desas obras nun momento
histrico ou estilstico.

B1.5.Expresin precisa das impresins producidas

polas obras escoitadas e valoracin das sas caractersticas construtivas.

B1.2. Recoecer mediante a audicin e a partitura o

estilo dunha obra e as sas caractersticas tmbricas,
meldicas, harmnicas, formais, etc.

B1.3. Identificar auditivamente e sobre a partitura os

principais procedementos xeradores de forma que utiliza o autor nunha obra.

AM2B1.2.1. Identifica os diferentes estilos e determina

que propio dos mesmos desde os distintos puntos de
vista (formal, harmnico, meldico, rtmico).

CCEC

AM2B1.2.2. Contextualiza a obra no seu momento

histrico e/ou estilstico.

CCEC

AM2B1.3.1. Recoece e describe na audicin os

CCEC
procedementos utilizados polo compositor que son arti- CCL
culadores da estrutura da obra

B1.6.Comparacin de distintas versins dunha mesma B1.4. Realizar a crtica dun concerto ou dunha audicin, AM2B1.4.1. Elabora comentarios escritos ou orais
obra para determinar a calidade da interpretacin e a
complementando o escoitado e o traballado na clase
sobre concertos en vivo ou audicins, con esprito crticon achegas persoais e documentacin buscada por el
adecuacin ao reflectido na partitura.
co, utilizando unha terminoloxa adecuada.
mesmo.
B1.7.Elaboracin e lectura de crticas das obras escoitadas, atendendo especialmente s impresins producidas pola obra, utilizando distintas fontes de informacin.
AM2B1.4.2. Expresa de forma precisa as impresins e
sentimentos producidos polas obras escoitadas.
B1.8.Busca e seleccin da informacin en fontes
variadas relativas a temas musicais.
AM2B1.4.3. Consulta as fontes de informacin adecuadas para a elaboracin dos comentarios.

CCL
CSIEE

B1.9.Percepcin de paralelismos construtivos en obras

de diferentes estilos e identificar as diferenzas existentes entre eles

CCEC

B1.10.A msica con texto. Relacin da palabra coa

B1.5. Escoitar obras de caractersticas ou estilos

AM2B1.5.1. Distingue e describe aspectos caracterstidiversos e recoecer as diferenzas e/ou relacins entre
cos dos diversos estilos musicais e a diferenza entre
elas.
eles.

B1.6. Comentar oralmente ou por escrito a relacin

Pxina 603 de 913

CCL
CD
CAA

AM2B1.5.2. Establece paralelismos entre obras distintas

CAA

AM2B1.6.1. Comprende e explica o tratamento do texto

CCL

Anlise Musical II. 2 Bacharelato

Obxectivos
f
h

a
b
c
d
e
g
h
l

Contidos
msica: os seus diferentes tratamentos.
B1.11.Adquisicin dunha terminoloxa precisa.

Criterios de avaliacin
entre msica e texto en obras de diferentes pocas e
estilos.

B1.12. Busca e seleccin da informacin, en fontes

B1.7. Elaborar traballos de investigacin, individuais ou
en grupo, sobre anlises e contextualizacin estilstica
variadas, relativas a temas musicais.
de obras musicais.
B1.13. Elaboracin de traballos, individuais ou en grupo,
sobre anlise e contextualizacin estilstica das obras
musicais.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

que realizou o compositor.

AM2B1.7.1. Transmite certeza e seguridade na comu- CCL

nicacin das ideas, as como dominio do tema de investigacin.

AM2B1.7.2. Selecciona correctamente os temas obxecto de investigacin, establecendo prioridades e superando os obstculos que xurdan con creatividade.

CAA

AM2B1.7.3. Toma as decisins acordes sa responsabilidade nun traballo en grupo

CSC

AM2B1.7.4. Reflexiona sobre o proceso de investigacin e elabora conclusins sobre o procedemento establecido, o reparto do traballo, as conclusins obtidas e
unha posible continuacin da investigacin, facendo
explcitas as sas impresins persoais sobre a experiencia.

CAA
CSC
CSIEE

AM2B2.1.1. Recoece e describe as caractersticas

sonoras e estilsticas da msica medieval.

CCL
CCEC

Bloque 2. A msica Medieval

d
e
h
i
l

B2. 1.Estudo analtico das caractersticas sonoras e

B2.1. Comentar a audicin dunha obra pertencente
estilsticas, formas e xneros do canto gregoriano e
Idade Media utilizando unha terminoloxa adecuada.
outros cantos litrxicos, a msica profana medieval, o
nacemento da polifona, a Ars Antiqua e a Ars Nova. Os
modos eclesisticos: as sas caractersticas.

AM2B2.1.2. Distingue as formas e xneros do Canto

CCEC
Gregoriano e outros cantos litrxicos, a msica profana,
a polifona, o Ars Antiqua e o Ars Nova.
AM2B2.1.3. Analiza obras da msica da Idade Media
aplicando os coecementos adquiridos..

CCEC
CMCCT

AM2B3.1.1. Recoece e describe as caractersticas

sonoras e estilsticas da msica renacentista.

CCL
CCEC

AM2B3.1.2. Distingue as formas, xneros e escolas do

Renacemento.

CCEC

Bloque 3.O Renacemento

d
e
h
i
l

B3.1.Estudo analtico das caractersticas sonoras e

estilsticas do perodo (agrupacins vocais e instrumentais, sonoridades verticais, cadencias, ornamentos),
formas, escolas e xneros.

B3.1. Comentar a audicin dunha obra pertencente ao

Renacemento utilizando unha terminoloxa adecuada.

Pxina 604 de 913

Anlise Musical II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

AM2B3.1.3. Analiza obras da msica do Renacemento,

aplicando os coecementos adquiridos.

CCEC
CMCCT

AM2B3.1.4. Recoece e describe os rasgos propios

dunha obra do Renacemento.

CCL
CCEC

AM2B4.1.1. Recoece e describe as caractersticas

sonoras e estilsticas da msica barroca..

CCL
CCEC

AM2B4.1.2. Distingue as formas e xneros do Barroco.

CCEC

AM2B4.1.3. Analiza obras da msica do Barroco,

aplicando os coecementos adquiridos.

CCEC
CMCCT

AM2B4.1.4. Recoece e enumera os rasgos propios

dunha obra do Barroco.

CCL
CCEC

AM2B4.1.1. Recoece e describe as caractersticas

sonoras e estilsticas da msica galante e do clasicismo.

CCL
CCEC

AM2B4.1.2. Distingue as formas e xneros da msica

galante e do clasicismo.

CCEC

AM2B4.1.3. Analiza obras da msica galante e do

clasicismo., aplicando os coecementos adquiridos.

CCEC
CMCCT

AM2B4.1.4. Recoece e enumera os rasgos propios

dunha obra da msica galante e do clasicismo.

CCL
CCEC

AM2B6.1.1 Recoece e describe as caractersticas

sonoras e estilsticas da msica romntica.

CCL
CCEC

Bloque 4. O Barroco

d
e
h
i
l

B4.1.Estudo analtico das caractersticas sonoras e

B4.1. Comentar a audicin dunha obra pertencente ao
estilsticas do perodo, procedementos harmniBarroco utilizando unha terminoloxa adecuada.
cos,cadencias, ornamentacin, sonoridades, formas e
xneros da msica vocal e instrumental.. Estudo da
suite, a sonata, o concerto, a pera, a cantata e o oratorio, ademais das formas estritamente contrapuntsticas.

Bloque 5.O estilo galante e o Clasicismo

d
e
h
i
l

B5.1. Estudo analtico das caractersticas sonoras e

B5.1. Comentar a audicin dunha obra pertencente a
estilsticas do perodo (procedementos harmniestes perodos, utilizando unha terminoloxa adecuada.
cos,cadencias, ornamentos), formas e xneros destas
etapas da msica occidental. O estilo galante ou rococ: a transicin ao clasicismo. O clasicismo viens. A
forma sonata

Bloque 6. O Romanticismo

d
e
h
i

B6.1.Estudo analtico das caractersticas sonoras e

B6.1. Comentar a audicin dunha obra pertencente ao
estilsticas do perodo; (procedementos harmnicos,
Romanticismo, utilizando unha terminoloxa adecuada.
cadencias, ornamentacin, sonoridades), formas e
xneros da msica romntica. As pequenas formas piansticas. A pera. O lied. A zarzuela. A cancin galega.

Pxina 605 de 913

AM2B6.1.2. Distingue as formas e xneros do Romanti- CCEC

Anlise Musical II. 2 Bacharelato

Obxectivos
l

Contidos

Criterios de avaliacin

A msica programtica. Xurdimento dos nacionalismos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cismo.
AM2B6.1.3. Analiza obras da msica do Romanticismo,
aplicando os coecementos adquiridos.

CCEC
CMCCT

AM2B7.1.1 Recoece e describe as caractersticas

sonoras e estilsticas da msica post-romntica.

CCL
CCEC

AM2B7.1.2. Distingue as formas e xneros do PostRomanticismo e os nacionalismos.

CCEC

AM2B7.1.3. Analiza obras da msica do PostRomanticismo e das escolas nacionais, aplicando os

coecementos adquiridos.

CCEC
CMCCT

AM2B8.1.1Recoece e describe as caractersticas

sonoras e estilsticas da msica impresionista.

CCL
CCEC

AM2B8.1.2.Distingue as formas e xneros da msica

impresionista.

CCEC

AM2B8.1.3.Analiza obras da msica do Impresionismo,

aplicando os coecementos adquiridos.

CCEC
CMCCT

AM2B8.1.4 Percibe caractersticas sonoras propias da

msica doutras culturas.

CCEC

AM2B8.1.5.Investiga sobre os principais autores deste

perodo e as sas tcnicas compositivas.

CD
CAA

AM2B9.1.1. Recoece e describe as caractersticas

sonoras e estilsticas, da msica do sculo XX.

CCL
CCEC

AM2B9.1.2. Distingue as formas e xneros da msica a

CCEC

Bloque 7. O Post-Romanticismo e os Nacionalismos

d
e
h
i
l

B7.1.Estudo analtico das caractersticas sonoras e

estilsticas do perodo (procedementos harmnicos,
cadencias, ornamentacin, sonoridades), formas e
xneros da msica posromntica. Desenvolvemento
das diferentes escolas nacionais. Uso da tmbrica e tratamento da orquestra.

1. Comentar la audicin de una obra pertencente a

estes perodos, utilizando una terminoloxa adecuada.

Bloque 8. O Impresionismo

d
e
h
i
l

B8. 1.O impresionismo: estudo analtico das caracters- B8.1. Comentar a audicin dunha obra pertencente ao
ticas sonoras e estilsticas do perodo (procedementos
Impresionismo, utilizando unha terminoloxa adecuada.
harmnicos, cadencias, ornamentacin, sonoridades).
Principais autores e as sas tcnicas compositivas. Influencia da msica doutras culturas. Uso da tmbrica e
tratamento da orquestra.

Bloque 9. A msica do Sculo XX

d
e
h
i

B9.1.O expresionismo; estudo analtico das caractersti- B9.1. Comentar a audicin dunha obra pertencente ao
cas sonoras e estilsticas (procedementos harmnicos,
sculo XX, utilizando unha terminoloxa adecuada.
cadencias, ornamentacin, sonoridades), formas e
xneros do sculo XX. Principais movementos e compositores mis importantes. O novo concepto do tempo

Pxina 606 de 913

Anlise Musical II. 2 Bacharelato

Obxectivos
l

Contidos

Criterios de avaliacin

e a tmbrica. O ritmo. A msica galega no sculo XX.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

partir do sculo XX
AM2B9.1.3. Percibe caractersticas sonoras propias da
msica doutras culturas e/ou xneros musicais.

CCEC

AM2B9.1.4. Analiza obras da msica do sculo XX,

aplicando os coecementos adquiridos.

CCEC
CMCCT

AM2B9.1.5. Investiga sobre os principais movementos e CD

os compositores mis importantes deste perodo e de
CAA
principios do sculo XXI.

c
d
e
g
h
i
l

c
h
i
k
l

B9.2.A msica electroacstica, aleatoria, estocstica, a

nova complexidade, a msica fractal, minimalismo.Estudo da msica desde as sas orixes, a sa evolucin

B9.3.Novos instrumentos para a nova msica: os

sintetizadores, o ordenador, etc. Msica electrnica pura e msica mixta.

B9.2. Comentar obras de msica electroacstica,

aleatoria, estocstica, a nova complexidade, a msica
fractal, o minimalismo, e o resto das vangardas

B9.3. Recoecer o uso de novos instrumentos e

tecnoloxas na creacin musical do sculo XX e inicios
do XXI

AM2B9.2.1 Recoece e describe os orixes e a evolucin da msica electroacstica, aleatoria, estocstica

,msica fractal e o minimalismo

CCL
CCEC

AM2B9.2.2. Coece e explica as novas grafas e os

novos instrumentos que xorden para esta nova msica.

CCL
CCEC

AM2B9.2.3.. Analiza obras de msica electroacstica,

aleatoria, estocstica, msica fracta, minimalismo,
etc aplicando os coecementos adquiridos.

CCEC
CMCCT

AM2B9.2.4. Investiga sobre os principais compositores

deste xnero de msica

CD
CAA

AM2B9.3.1.Recoece as caractersticas tmbricas da

msica do sculo XX. A importancia do uso de diferentes tecnoloxas.

CCEC
CD

AM2B10.1.1. Distingue os diferentes estilos a travs da

audicin.

CCEC

AM2B10.1.2. Analiza as caractersticas musicais e

sociolxicas do jazz,la msica urbana (pop, rock) e o
flamenco.

CCEC
CSC
CSIEE

AM2B10.1.3. Investiga sobre os principais compositores, cantantes e/ou grupos destes xneros de msica

CD
CAA

Bloque 10. O jazz. A msica urbana: pop, rock. O flamenco

a
b
c
f
g
h
i
k

B10.1.O jazz.Estudo da msica desde as sas orixes, a B10.1. Distinguir as caractersticas do jazz, a msica
sa evolucin
urbana (pop, rock) e o flamenco.
B10.2.A msica urbana: pop, rock, hip hop, etc. Estudo
das sas orixes e evolucin. Anlise musical e sociolxica.
B10.3..O flamenco. Orixes e evolucin.
B10.4..Estudo analtico das caractersticas de cada un
dos xneros, da sa evolucin e das influenzas que
entre eles se producen

Pxina 607 de 913

Anlise Musical II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

l
d
i
l

Estndares de aprendizaxe
AM2B10.2.1. Distingue as aportacins e influencias
duns xneros noutros.

Competencias clave
CCEC

Bloque 11. As msicas non occidentais

2.2.2

a
b
c
h
l

B11.1.Achegamento msica doutras culturas. Peculia- B11.1. Determinar as caractersticas esenciais de obras AM2B11.1.1 Detecta as peculiaridades do tempo, o
ridades na consideracin do tempo, o ritmo, os sistemas
ritmo, os sistemas de afinacin, as escalas e os modos
pertencentes a culturas non occidentais.
de afinacin, as escalas, a finalidade ou os xeitos de ser
da msica non occidental.
da msica e influencia na msica occidental e viceversa.
AM2B11.1.2 Amosa interese polas caractersticas
sonoras peculiares propias da msica doutras culturas.

a
b
h
l

B11.2.Estudo da influenza na msica occidental e

viceversa.

B11.2. Detectar en obras de autores occidentais la

influencia de la msica de outras culturas.

CCEC
CMCCT
CSC

AM2B11.2.1. Percibe caractersticas sonoras propias da CCEC

msica non occidental en autores occidentais

Anatoma aplicada
Introducin
A materia Anatoma Aplicada pretende achegar os coecementos cientficos que permitan comprender o corpo humano e a motricidade humana en relacin coas manifestacins artsticas corporais e coa sade.
O corpo e o movemento son medios de expresin e comunicacin, polo que comprender as estruturas e o funcionamento do corpo humano e da accin motora dotar o alumnado da base necesaria para que, dentro dunhas marxes saudables, poida
mellorar o seu rendemento no proceso creativo e nas tcnicas de execucin artstica, as como, en xeral, na vida. Para iso, esta materia est integrada por coecementos, destrezas e actitudes de diversas reas de coecemento que se ocupan do
estudo do corpo humano e da sa motricidade, tales como a anatoma, a fisioloxa, a biomecnica e as ciencias da actividade fsica.
Anatoma aplicada abrangue as estruturas e funcins do corpo humano mis relacionadas coa accin motora e o seu rendemento, como son o sistema locomotor, o cardiopulmonar ou os sistemas de control e regulacin; afonda en como estas estruturas determinan o comportamento motor e as tcnicas expresivas que compoen as manifestacins artsticas corporais, e os efectos que a actividade fsica ten sobre elas e sobre a sade. Na mesma lia, abrdanse, tamn, nocins bsicas dos
sistemas de achega e utilizacin da enerxa e afndase nas bases da conduta motora.
Esta materia estrutrase en oito grandes bloques: as caractersticas do movemento, organizacin bsica do corpo humano, o sistema locomotor, o sistema cardiopulmonar, o sistema de achega e utilizacin da enerxa, os sistemas de coordinacin e
de regulacin, expresin e comunicacin corporal e elementos comns.

Pxina 608 de 913

1 de bacharelato
Anatoma aplicada. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. As caractersticas do movemento

d
i
j
l

d
i
j
l

B1.1. Elementos da accin motora. Mecanismos de

percepcin, decisin e execucin.
B1.2. O movemento humano como ferramenta artstico-expresiva. Conciencia corporal e estados psicofsicos.

B1.1. Analizar os mecanismos que interveen nunha

accin motora, relacionndoos coa finalidade expresiva das actividades artsticas.

B1.3. Caractersticas da execucin das accins

motoras propias da actividade artstica.
B1.4. Relacin corporal coa gravidade e graos de
tensin muscular.
B1.5. As capacidades coordinativas como compoentes cualitativos das accins motoras.

B1.2. Identificar as caractersticas da execucin das

accins motoras propias da actividade artstica, describindo a sa achega finalidade das mesmas e a
sa relacin coas capacidades coordinativas.

AAB1.1.1. Recoece e enumera os elementos da

accin motora e os factores que interveen nos mecanismos de percepcin, decisin e execucin, de
determinadas accins motoras.

CMCT

AAB1.1.2. Identifica e describe a relacin entre a

execucin dunha accin motora e a sa finalidade.

CMCT

AAB1.2.1. Detecta as caractersticas da execucin de

accins motoras propias das actividades artsticas.

CAA
CMCT

AAB1.2.2. Propn modificacins das caractersticas

dunha execucin para cambiar o seu compoente
expresivo-comunicativo.

CAA
CSIEE

AAB1.2.3. Argumenta a contribucin das capacidades CMCT

coordinativas ao desenvolvemento das accins motoras.
Bloque 2. Organizacin bsica do corpo humano
d
i
j

B2.1. Niveis de organizacin do corpo humano.

B2.1. Interpretar o funcionamento do corpo humano
AAB2.1.1. Diferenza os distintos niveis de organizacomo o resultado da integracin anatmica e funcional
cin do corpo humano.
B2.2. As funcins vitais.
dos elementos que conforman os seus distintos niveis
B2.3. rganos e sistemas do corpo humano. Localizade organizacin e que o caracterizan como unha uni- AAB2.1.2. Describe a organizacin xeral do corpo
cin e funcins bsicas.
dade estrutural e funcional.
humano utilizando diagramas e modelos.

CMCT
CMCCT

AAB2.1.3. Especifica as funcins vitais do corpo

humano sinalando as sas caractersticas mis relevantes.

CMCCT

AAB2.1.4. Localiza os rganos e sistemas e relacinaos coas diferentes funcins que realizan

CMCCT
CAA

AAB3.1.1. Describe a estrutura e funcin do sistema

esqueltico relacionndoo coa mobilidade do corpo
humano.

CMCT
CAA

Bloque 3. O sistema locomotor

d
i
j

B3.1.Estrutura e funcionamento do sistema locomotor.

B3.2. Tipos de osos,msculos e articulacins. Funcionamento nos movementos propios das actividades
artsticas.

B3.1. Recoecer a estrutura e funcionamento do

sistema locomotor humano en movementos propios
das actividades artsticas, razoando as relacins funcionais que se establecen entre as partes que o com-

Pxina 609 de 913

Anatoma aplicada. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
poen.

d
i
j

B3.4. Anatoma funcional.

B3.2. Analizar a execucin de movementos aplicando
os principios anatmicos funcionais, a fisioloxa mus B3.5. Fisioloxa muscular
cular e as bases da biomecnica, e establecendo re B3.6. Biomecnica do movemento humano Aplicacin
lacins razoadas.
aos xestos motores das actividades artsticas.
B3.7. Adaptacins que se producen no sistema locomotor como resultado da prctica sistematizada de
actividade fsica e de actividades artsticas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

AAB3.1.2. Identifica o tipo de so vinculndoo

funcin que desempea.

CMCCT
CAA

AAB3.1.3. Diferenza os tipos de articulacins relacionndoas coa mobilidade que permiten.

CMCCT
CAA

AAB3.1.4. Describe a estrutura e funcin do sistema

muscular, identificando a sa funcionalidade como
parte activa do sistema locomotor.

CMCCT
CAA

AAB3.1.5. Diferenza os tipos de msculo relacionndoos coa funcin que desempean.

CMCCT
CAA

AAB3.1.6. Describe a fisioloxa e o mecanismo da

contraccin muscular.

CMCT

AAB3.2.1. Interpreta os principios da mecnica e da

cintica aplicndoos ao funcionamento do aparato
locomotor e ao movemento.

CMCCT
CAA

AAB3.2.2. Identifica os principais sos, articulacins e CCL

msculos implicados en diferentes movementos, utili- CMCCT
zando a terminoloxa axeitada.
AAB3.2.3. Relaciona a estrutura muscular coa sa
CMCCT
funcin na execucin dun movemento e as forzas que CAA
actan neste.
AAB3.2.4. Relaciona diferentes tipos de pancas coas
articulacins do corpo humano e coa participacin
muscular nos seus movementos.

CMCCT
CAA

AAB3.2.5. Clasifica os principais movementos articula- CMCCT

res en funcin dos planos e eixes do espazo.
CAA
AAB3.2.6. Argumenta os efectos da prctica sistema- CMCCT
tizada de exercicio fsico sobre os elementos estrutu- CAA
rais e funcionais do sistema locomotor relacionndoos
coas diferentes actividades artsticas e os diferentes
estilos de vida.
d
i

B3.8. Alteracins posturais. Identificacin,.causas e

correccin.
B3.9. Hbitos saudables de hixiene postural na prcti-

B3.3. Valorar a correccin postural identificando os

malos hbitos posturais co fin de traballar de forma
segura e evitar lesins.

Pxina 610 de 913

AAB3.3.1. Identifica as alteracins mis importantes

derivadas do mal uso postural e propn alternativas
saudables.

CMCCT
CAA

Anatoma aplicada. 1 Bacharelato

Obxectivos
j

d
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

ca das actividades artsticas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

AAB3.3.2. Controla a sa postura e aplica medidas

CMCCT
preventivas na execucin de movementos propios das CSIEE
actividades artsticas, valorando a sa influencia na
sade.

B3.10. Lesins do aparato locomotor nas actividades

B3.4. Identificar as lesins mis comns do aparato
locomotor nas actividades artsticas, relacionndoas
artsticas. Hbitos saudables e prevencin de lesins.
coas sas causas fundamentais.
B3.11. Importancia do quentamento e da volta calma
na prctica de actividades artsticas

AAB3.4.1. Identifica as principais patoloxas e lesins

relacionadas co sistema locomotor nas actividades
artsticas xustificando as sas causas principais.

CMCCT
CAA

AAB3.4.2. Analiza posturas e xestos motores das

CMCCT
actividades artsticas, aplicando os principios de ergo- CAA
noma e propoendo alternativas para traballar de
CSIEE
forma segura e evitar lesins.

Bloque 4. O sistema cardiopulmonar

d
i
j

d
i
j

B4.1. Sistema respiratorio. Caractersticas, estrutura e B4.1. Identificar o papel do sistema cardiopulmonar no AAB4.1.1. Describe a estrutura e funcin dos pulmns, detallando o intercambio de gases que teen
funcins.
rendemento das actividades artsticas corporais.
lugar neles e a dinmica de ventilacin pulmonar aso B4.2. Fisioloxa da respiracin.
ciada a este.
B4.3. Coordinacin da respiracin co movemento
corporal e a sa intensidade.
AAB4.1.2. Describe a estrutura e funcin do sistema
B4.4. Sistema cardiovascular. Caractersticas, estrutucardiovascular, explicando a regulacin e integracin
ra e funcins.
de cada un dos seus compoentes.
B4.5. Fisioloxa cardaca e da circulacin.
B4.6. Parmetros de sade cardiovascular. Anlise de
AAB4.1.3. Relaciona o latexo cardaco, o volume e
hbitos e costumes saudables.
capacidade pulmonar coa actividade fsica asociada a
actividades artsticas de diversa ndole.
B4.7. Principios de acondicionamento cardiopulmonar
para a mellora do rendemento en actividades artsticas
que requiran de traballo fsico.

CMCCT

B4.8. Caractersticas, estrutura e funcins do aparato

fonador.
B4.9. Principais patoloxas do sistema cardiopulmonar
e as sas causas.
B4.10. Principais patoloxas que afectan ao aparato
fonador e as sas causas.
B4.11. Pautas e costumes saudables para o sistema
cardiorespiratorio e o aparato de fonacin.

AAB4.2.1. Identifica os rganos respiratorios implicados na declamacin e o canto.

CMCCT

AAB4.2.2. Identifica a estrutura anatmica do aparato

de fonacin, describindo as interaccins entre as estruturas que o integran.

CMCCT
CAA

AAB4.2.3. Identifica as principais patoloxas que

afectan ao sistema cardiopulmonar relacionndoas
coas causas mis habituais e os seus efectos nas
actividades artsticas.

CMCCT
CAA

B4.2. Relacionar o sistema cardiopulmonar coa

sade, recoecendo hbitos e costumes saudables
para o sistema cardiorespiratorio e o aparato de fonacin, nas accins motoras inherentes s actividades
artsticas corporais e na vida coti.

CMCCT

CMCCT
CAA

AAB4.2.4. Identifica as principais patoloxas que

CMCCT
afectan a ao aparato de fonacin relacionndoas coas CAA

Pxina 611 de 913

Anatoma aplicada. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

causas mis habituais.

AAB4.2.4.5. Recoece hbitos e costumes saudables CMCCT
para o sistema cardiorrespiratorio e o aparato de fo CAA
nacin, nas accins motoras inherentes s actividades
artsticas corporais e na vida coti.
Bloque 5. O sistema de achega e utilizacin da enerxa
d
i
j

d
i
j

d
i
j

B5.1. O metabolismo humano.

B5.2. Principais vas metablicas de obtencin de
enerxa. Metabolismo aerbico e anaerbico.
B5.3. Metabolismo enerxtico e actividade fsica.
Mecanismos para a mellora da eficiencia de accin.
B5.4. Mecanismos fisiolxicos presentes na aparicin
da fatiga e no proceso de recuperacin.

B5.5. Sistema dixestivo. Caractersticas, estrutura e

funcins.
B5.6. Fisioloxa do proceso dixestivo.
B5.7. Alimentacin e nutricin. Tipos de nutrientes.

B5.8. Dieta equilibrada e a sa relacin coa sade.

Tipos de alimentos. Balance enerxtico.
B5.9. Necesidades de alimentacin en funcin da
actividade realizada.
B5.10. Hidratacin. Pautas saudables de consumo en
funcin da actividade realizada.

B5.1. Argumentar os mecanismos enerxticos que

interveen nunha accin motora co fin de xestionar a
enerxa e mellorar a eficiencia da accin.

AAB5.1.1. Describe os procesos metablicos de

producin de enerxa polas vas arobica e anaerbica, xustificando o seu rendemento enerxtico e a sa
relacin coa intensidade e duracin da actividade.

CMCCT
CAA

AAB5.1.2. Xustifica o papel do ATP como transportador da enerxa libre, asocindoo coa subministracin
continua e adaptada s necesidades do corpo humano.

CMCCT
CAA

AAB5.1.3. Identifica tanto os mecanismos fisiolxicos

que conducen a un estado de fatiga fsica como os
mecanismos de recuperacin.

CMCCT
CAA

B5.2. Recoecer os procesos de dixestin e absorcin AAB5.2.1. Identifica a estrutura dos aparatos e rgade alimentos e nutrientes explicando as estruturas
nos que interveen nos procesos de dixestin e absorcin dos alimentos e nutrientes, relacionndoos
orgnicas implicadas en cada un deles.
coas sas funcins en cada etapa

CMCCT
CAA

B5.3. Valorar os hbitos nutricionais, que inciden

favorablemente na sade e no rendemento das actividades artsticas corporais.

Pxina 612 de 913

AAB5.2.2. Distingue os diferentes procesos que

interveen na dixestin e a absorcin dos alimentos e
nutrientes, vinculndoos coas estruturas orgnicas
implicadas en cada un deles.

CMCCT
CAA

AAB5.3.1. Discrimina os nutrientes enerxticos dos

non enerxticos, relacionndoos cunha dieta sa e
equilibrada.

CMCCT
CAA

AAB5.3.2. Relaciona a hidratacin co mantemento

dun estado saudable, calculando o consumo de auga
diario necesario en distintas circunstancias ou actividades.

CMCCT
CAA

AAB5.3.3. Elabora dietas equilibradas, calculando o

balance enerxtico entre inxesta e actividade e argumentando a sa influencia na sade e o rendemento
fsico.

CMCCT
CAA

Anatoma aplicada. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

AAB5.3.4. Recoece hbitos alimentarios saudables e CMCCT

prexudiciais para a sade, sacando conclusins para CAA
mellorar o benestar persoal.

b
d
i
j

B5.11. Trastornos do comportamento nutricional:

dietas restritivas, anorexia e bulimia. Efectos sobre a
sade.
B5.12. Factores sociais e derivados da propia actividade artstica que conducen aparicin de distintos
tipos de trastorno do comportamento nutricional.

B5.4. Identificar os trastornos do comportamento

nutricional mis comns e os efectos que teen sobre
a sade.

AAB5.4.1. Identifica os principais trastornos do comportamento nutricional e argumenta os efectos que

teen para a sade.

CMCCT
CAA

AAB5.4.2. Recoece os factores sociais, inclundo os

derivados do propio traballo artstico, que conducen
aparicin nos trastornos do comportamento nutricional.

CAA
CSC

Bloque 6. Os sistemas de coordinacin e de regulacin

d
i
j

B6.1. Sistema nervioso. Caractersticas, estrutura e

funcins. Movementos reflexos e voluntarios.
B6.2. Sistema endcrino. Caractersticas, estrutura e
funcins.
B6.3. Fisioloxa do sistema de regulacin na prctica
das actividades artsticas.

B6.1. Recoecer os sistemas de coordinacin e

regulacin do corpo humano, especificando a sa estrutura e funcin.

AAB6.1.1. Describe a estrutura e funcin dos sistemas CMCCT

implicados no control e regulacin da actividade do
CAA
corpo humano, establecendo a asociacin entre eles.
AAB6.1.2. Recoece as diferenzas entre os movementos reflexos e os voluntarios, asocindoos s estruturas nerviosas implicadas neles.

CMCCT
CAA

AAB6.1.3. Interpreta a fisioloxa do sistema de regula- CMCCT

cin, indicando as interaccins entre as estruturas que CAA
o integran e a execucin de diferentes actividades
artsticas.
d
i
j

B6.4. A funcin hormonal na actividade fsica.

B6.5. Equilibrio hdrico, osmorregulacin e termoregulacin no corpo humano. Mecanismos de accin.
B6.6.Relacin dos distintos sistemas de regulacin do
organismo coa actividade fsica e coas actividades
artsticas.

B6.2. Identificar o papel do sistema neuro-endcrino

na actividade fsica, recoecendo a relacin existente
entre todos os sistemas do organismo humano.

AAB6.2.1. Describe a funcin das hormonas e o

importante papel que xogan na actividade fsica.

CMCCT
CAA

AAB6.2.2. Analiza o proceso de termorregulacin e de CMCCT

regulacin de augas e sales relacionndoos coa acti- CAA
vidade fsica.
AAB6.2.3. Valora os beneficios do mantemento dunha CMCCT
funcin hormonal para o rendemento fsico do artista. CAA
Bloque 7. Expresin e comunicacin corporal

b
d
h

B7.1. Posibilidades artstico-expresivas e de comunicacin do corpo e do movemento.

B7.2. Achegas das actividades artsticas corporais no

B7.1. Recoecer as caractersticas principais da

motricidade humana e o seu papel no desenvolvemento persoal e da sociedade.

Pxina 613 de 913

AAB7.1.1. Recoece e explica o valor expresivo,

comunicativo e cultural das actividades practicadas
como contribucin ao desenvolvemento integral da
persoa.

CSC
CCEC

Anatoma aplicada. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

desenvolvemento persoal do artista e da sociedade.

d
h
l

B7.4. A danza, o teatro fsico. e outras manifestacins

artsticas que permiten ao ser humano expresarse
corporalmente.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
AAB7.1.2. Recoece e explica o valor social das
actividades artsticas corporais, tanto dende o punto
de vista de practicante coma de espectador.

Competencias clave
CSC
CCEC

B7.2. Identificar as diferentes accins que permiten ao AAB7.2.1. Identifica os elementos bsicos do corpo e CCEC
ser humano ser capaz de expresarse corporalmente e
o movemento como recurso expresivo e de comunicade relacionarse co seu mbito.
cin.
AAB7.2.2. Utiliza o corpo e o movemento como medio CSC
de expresin e de comunicacin, valorando o seu va- CCEC
lor esttico.

d
h
k
l

B7.4. Toma de conciencia do corpo e do espazo.

Elementos rtmicos. Focos expresivos do corpo.
B7.5..A linguaxe corporal como fonte de desenvolvemento creativo.

B7.3. Diversificar e desenvolver as sas habilidades

motoras especficas con fluidez, precisin e control
aplicndoas a distintos contextos de prctica artstica.

AAB7.3.1. Conxuga a execucin dos elementos

tcnicos das actividades de ritmo e expresin ao servizo da intencionalidade.

CSC
CCEC

AAB7.3.2. Aplica habilidades especficas expresivocomunicativas para enriquecer as posibilidades de

resposta creativa.

CSC
CCEC
CSIEE

AAB8.1.1. Recompila informacin, utilizando as

Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin, de
forma sistematizada e aplicando criterios de busca
que garantan o acceso a fontes actualizadas e rigorosas na materia.

CD
CAA

Bloque 8. Elementos comns

d
g
i

B8.1. As Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin no proceso de aprendizaxe.

B8.1. Utilizar as Tecnoloxas da Informacin e a

Comunicacin para mellorar o seu proceso de aprendizaxe, buscando fontes de informacin axeitadas e
participando en mbitos colaborativos con intereses
comns.

AAB8.1.2. Comunica e comparte a informacin coa

CCL
ferramenta tecnolxica axeitada, para a sa discusin CD
ou difusin.
CSC
d
i
j

B8.2. Metodoloxa cientfica de traballo na resolucin

de problemas sobre o funcionamento humano, a sade, a motricidade humana e as actividades artsticas.

B8.3. O traballo en grupo. Tcnicas de aprendizaxe

B8.2. Aplicar destrezas de investigacin experimentais AAB8.2.1. Aplica unha metodoloxa cientfica na
sinxelas coherentes cos procedementos da ciencia,
formulacin e resolucin de problemas sinxelos sobre
utilizndoas na resolucin de problemas que traten do
algunhas funcins importantes da actividade artstica.
funcionamento do corpo humano, a sade e a motricidade humana.
AAB8.2.2. Mostra curiosidade, creatividade, actividade
indagadora e esprito crtico, recoecendo que son

trazos importantes para aprender a aprender.

B8.3. Demostrar, de xeito activo, motivacin, interese

e capacidade para o traballo en grupo e para a asun-

Pxina 614 de 913

CMCCT
CAA
CAA
CSIEE

AAB8.2.3. Coece e aplica mtodos de investigacin

que permitan desenvolver proxectos propios.

CAA
CSIEE

AAB8.3.1. Participa na planificacin das tarefas,

asume o traballo encomendado, e comparte as deci-

CAA

Anatoma aplicada. 1 Bacharelato

Obxectivos
d
k

Contidos
cooperativa.

Criterios de avaliacin
cin de tarefas e responsabilidades.

Estndares de aprendizaxe
sins tomadas en grupo.

AAB8.3.2. Valora e reforza as achegas enriquecedoras dos compaeiros ou as compaeiras apoiando o

traballo dos demais.

2.2.3

Competencias clave
CSC
CSIEE
CAA
CSC

Artes Escnicas e Danza

Introducin
A materia Artes Escnicas e Danza debe dotar ao alumnado de coecementos, tcnicas e procedementos que lle permitan expresarse e crear artisticamente a travs das linguaxes do teatro e a danza. Para tal fin, o alumnado debe comprender e interpretar diferentes linguaxes escnicas, as como o devir da historia do teatro e da danza ao longo dos sculos; saber mirar as Artes Escnicas e a Danza, comprender a sa importancia e verificar os cambios xurdidos no seu desenvolvemento;
constatar e valorar a creacin artstica cando se pon ao servizo dunha arte especfica como a danza e o teatro; e xerar argumentos nos que se fundamente tanto o camio percorrido polas Artes Escnicas e a Danza como o seu espazo de apoio para unha formacin integral; fsica, esttica e cultural.
Doutra banda, indispensable que o alumnado tome conciencia e desenvolva na prctica os seus recursos expresivos, mediante a exploracin dos compoentes do movemento (corpo, espazo, tempo, enerxa e interrelacin); o desenvolvemento da
sa capacidade de concentracin, relaxacin e de autoconciencia corporal; a procura de niveis ptimos de equilibrio psicofsico; a aplicacin do imaxinario no modelado da sa conduta; a estimulacin das sas habilidades comunicativas; a vivencia
e recreacin de situacins dramticas diversas; a exploracin dos seus recursos no terreo da oralidade, e o desenvolvemento da sensibilidade rtmica e meldica a nivel corporal e vocal.
de importancia para a formacin do alumnado o coecemento dos grandes cambios xurdidos nas Artes Escnicas e a Danza. Os alumnos e as alumnas debern ser conscientes de como as ideas subxacentes baixo as formas visibles (coreografas, danzas populares, preclsicas, clsicas, contemporneas, decorados, bosquexos, figurns, edificios teatrais e espazos para a representacin, textos dramticos, postas en escena, etc.) configuraron mltiples xeitos de construr e realizar as Artes
Escnicas e a Danza, e entender, por conseguinte, cada sociedade e cada poca; comprender e saber que o interese da materia reside tanto en experimentar o potencial expresivo e creativo persoal como en entender o modo en que diferentes aspectos da creacin foron modificados por circunstancias histricas, culturais, rituais, ambientais, tcnicas, estilsticas ou simblicas que cada pobo vai incorporando como expresin da sa forma de sentir e de pensar.
A materia permite ir descubrindo cos alumnos e coas alumnas, a travs da sa propia experiencia, o desenvolvemento das sas capacidades artsticas creativas e interpretativas, estudando, as, os aspectos tericos e prcticos da materia. O cmulo
de referentes e a bagaxe formativa deben, finalmente, capacitar o alumnado para poder afrontar o seu traballo con maior resolucin, podendo facer propostas mis brillantes e admitir diferentes interpretacins, ao mellorar as sas potencialidades e
ao incrementar a sa percepcin, observacin, memorizacin e concentracin, fomentando, as, a mellora da propia imaxe e a configuracin da sa personalidade.
Trtase, en esencia, de contribur formacin integral do alumnado e ao enriquecemento do seu acervo cultural, ensinndolle a apreciar tanto a beleza das obras, espectculos e montaxes que ilustraron culturas pasadas como as que sustentan o
noso sculo: o conxunto dun legado que, sa vez, debern transmitir.
Estrutrase esta materia en catro bloques: comn, teatro, danza e outras artes escnicas.

4 da ESO
Artes Escnicas e Danza. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comn
b
j

B1.1. Concepto e tipoloxa das artes escnicas

B1.2. Historia da pera.

B1. Expoer de forma crtica a opinin persoal respec- AEDB1.1.1. Coece e explica a funcin da danza, o
CCEC
to de a funcin das artes escnicas (danza, teatro,
teatro e outras artes escnicas en situacins e contex- CSC

Pxina 615 de 913

Artes Escnicas e Danza. 4 ESO

Obxectivos
e
l

l
j
g
e

Contidos

B1.3. O teatro musical.

B1.4. A historia do teatro e da danza.
B1.5. O teatro e a danza en Europa, Espaa e Galicia.
B1.6. Elementos bsicos da ficcin escnica.

B1.7. As tradicins escnicas: oriente e occidente.

B1.4. A historia do teatro e da danza.
B1.5. O teatro e a danza en Europa, Espaa e Galicia.
B1.8. A pera en Europa, Espaa e Galicia.

Criterios de avaliacin
circo, pera, etc.) e a sa importancia como medio de
expresin de sentimentos, emocins, ideas e sensacins.

B2. Apreciar a importancia do patrimonio espaol e

galego en artes escnicas e comprender o valor de
conservar e transmitir o seu legado.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

tos diversos: actos da vida coti, espectculos, medios

de comunicacin, etc.
AEDB1.1.2. Reflexiona sobre as artes escnicas e a
danza como un medio de intervencin e transformacin da realidade e da conciencia social.

CCEC
CAA

AEDB1.2.1. Valora o legado do patrimonio artstico

espaol, comprendendo a importancia da sa preservacin e transmisin.

CAA
CCEC

k
b
d

B1.9. Beneficios da prctica da danza e o teatro para o B3. Explicar o papel da danza e o teatro para mellra AEDB1.3.1. Recoece e aplica os beneficios experidesenvolvemento integral das persoas e para mellraa
mentados que aportan a danza e o teatro na sade
da sade fsica e psquica a travs da sa propia expeda sade.
fsica e psquica.
riencia.
B1.5. A exploracin do corpo e do movemento como
instrumentos expresivos.

J
g

B1.1 Concepto e tipoloxa das artes escnicas: pera,

teatro e danza.

h
i
b

B1.10. Ferramentas de expresin corporal, xestual oral B5. Desenvolver capacidades e destrezas lingsticas AEDB1.5.1. . Demostra riqueza comunicativa verbal e CCL
e rtmico-musical.
orais e escritas, non verbais, xestuais e mmicas que
non verbal.
aumenten o acervo expresivo e o repertorio comunica B1.5. A exploracin do corpo e do movemento como
tivo.
instrumentos expresivos.
B1.6. Elementos bsicos da ficcin escnica.
AEDB1.5.2. Entende as artes escnicas e a danza
CSC
como un espazo activo de escoita e de dilogo, procu- CCEC
rando modos de expresin mis al da palabra.

d
k

B1.5. A exploracin do corpo e do movemento como

instrumentos expresivos.

B4. Realizar unha reflexin sobre os diferentes espectculos de danza, teatro e outras artes escnicas.

CMCCT
CD

AEDB1.4.1. . Analiza e comenta os espectculos de

CCEC
danza, teatro e outras artes escnicas aos que se asis- CSIEE
tiu, relacionndoos cos contidos estudados.

AEDB1.6.1. Mostra interese por construr unha perso B6. Xerar recursos para desenvolver un maior coenalidade autnoma e independente.
cemento de si mesmo e unha personalidade autnoma
e independente.

CAA

Bloque 2. Teatro

e
b
f
h
i

B2.1. Paradigmas e escolas de interpretacin.

B2.2. A estrutura dramtica: situacin, personaxe,
obxectivo, conflito e accin.
B2.3. O deseo dun espectculo: equipos, fases e
reas de traballo.
B2.4. Os oficios da prctica escnica: direccin escnica, dramaturxia, escenografa, interpretacin, iluminacin, indumentaria, caracterizacin, espazo sonoro,

B1. Explicar os diferentes estilos e formas de teatro:

Textual, Xestual, Obxectos, Musical e Lrico.

Pxina 616 de 913

AEDB2.1.1. . Recoece e describe as caractersticas

dos diversos estilos e formas de danza e de teatro.

CCEC
CD

Artes Escnicas e Danza. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

atrezzo...
e
j
l

B2.5. Tcnicas de interpretacin.

B2.6. Tcnica vocal: respiracin, colocacin, apoio e
articulacin.
B2.7. Expresin oral: expresin e ritmo en prosa e en
verso.
B2.3. O deseo dun espectculo: equipos, fases e
reas de traballo.

B2. Interpretar nun espazo escnico unha peza teatral AEDB2.2.1. Aplica as habilidades tcnicas necesarias
onde se valoren as destrezas e habilidades adquiridas.
nas actividades de interpretacin dun repertorio variado de teatro en grupo,incorporando a expresin xestual, oral e cintica, e desenvolvendo unha partitura
escnica.

CSC
CSIEE

AEDB2.2.2 Coece e escenifica os estilos e tcnicas

escnicas que fomentan o autocoecemento, a creatividade, a emocin e a conciencia corporal.

CCEC
CAA

AEDB2.2.3 Colabora co grupo e respecta as regras

CSC
fixadas para lograr un resultado acorde coas sas pro- CSIEE
pias posibilidades.
l
b
f

a
b
d
e

B2.5. Tcnicas de interpretacin e improvisacin.

B2.2. A estrutura dramtica: situacin, personaxe,
obxectivo, conflito e accin.
B2.6. Tcnica vocal: respiracin, colocacin, apoio e
articulacin.
B2.7. Expresin oral: expresin e ritmo en prosa e en
verso.
B2.4. Os oficios da prctica escnica: direccin escnica, dramaturxia, escenografa, interpretacin, iluminacin, indumentaria, caracterizacin, espazo sonoro,
atrezzo.

B3. . Demostrar a capacidade para improvisar unha

secuencia de movementos, libres ou cun fin determinado. Valorar a importancia da improvisacin teatral.

B2.7.Expresin oral: expresin e ritmo en prosa e en

verso.
B2.3. O deseo dun espectculo: equipos, fases e
reas de traballo.
B2.4. Os oficios da prctica escnica: direccin escnica, dramaturxia, escenografa, interpretacin, iluminacin, indumentaria, caracterizacin, espazo sonoro,
atrezzo...

B4. Integrarse en dinmicas de grupo creativas que

fomenten un comportamento social, solidario, tolerante, responsable e asertivo que lle axude a superar inhibicins, medos e obstculos comunicativos.

AEDB2.3.1. Utiliza con rigor os elementos e as calidades do movemento na improvisacin teatral.

CCEC
CAA

AEDB2.3.2. Utiliza a improvisacin como medio para

CCL
explorar a situacin, o conflito, o personaxe e a accin. CAA
AEDB2.3.3. Utiliza a improvisacin como tcnica de
creacin dramtica e teatral

CAA
CCEC

AEDB2.4.1. Participa en las diferentes actividades de

grupo

CSC
CSIEE

AEDB2.4.2. Interpreta e memoriza un repertorio

variado de teatro en grupo.

CAA
CMCCT

AEDB3.1.1. Recoece, clasifica e sita no tempo,

cultura e estilo as distintas danzas/espectculos visionados previamente no aula.

CCEC
CCL
CD

Bloque 3. Danza

b
d
e
l

B3.1 Descricin e anlise das distintas formas e estilos B1. Explicar os diferentes estilos (clsica, moderna,
de danza.
espaola e baile flamenco) e formas de danza: (tnicas, populares), en funcin da historia e as especiali B3.2. Paradigmas e escolas de danza.
dades acadmicas.
B3.3.Tcnicas de danza

Pxina 617 de 913

Artes Escnicas e Danza. 4 ESO

Obxectivos
a
b
k

f
k
l
d

Contidos

Criterios de avaliacin

B3.4. Aliacin e coordinacin corporal.

B3.5. Relacin coa gravidade e enerxa do movemento.
B3.6. O corpo no espazo: traxectoria, desprazamento
e foco.
B3.7. Musicalidade e precisin rtmica.
B3.8. Calidades e dinmicas do movemento.
B3.9. Estruturas coreogrficas

B2. Interpretar en grupo diferentes danzas a travs da

aprendizaxe de coreografas, memorizadas e ensaiadas ao longo do curso.

B3.4. Aliacin e coordinacin corporal.

B3.5. Relacin coa gravidade e enerxa movemento.
B3.6. O corpo no espazo: traxectoria, desprazaamento e foco.
B3.7. Musicalidade e precisin rtmica.
B3.8. Calidades e dinmicas do movemento.
B3.9. Exploracin de formas de movemento propias a
travs da improvisacin libre.
B3.10. Tcnicas de improvisacin. Improvisacin
pautada.
B3.11. Composicin coreogrfica.

B3. Demostrar a capacidade para improvisar unha

secuencia de movementos, libres ou cun fin determinado. Valorar a importancia da improvisacin en danza.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

AEDB3.2.1. Interpreta e memoriza un repertorio

variado de danzas en grupo.

CAA
CMCCT

AEDB3.2.2 Integra pautas de conciencia corporal e de

control de movemento traballadas no aula.

CAA
CCEC

AEDB3.3.1. Utiliza con rigor os elementos e as calidades do movemento na improvisacin da sa danza.

CCEC
CAA

AEDB3.3.2. Elabora e presenta con rigor e precisin

pequenas estruturas coreogrficas, en grupos pequenos, medianos e grandes.

CAA
CCL
CSIEE

Bloque 4. Outras artes escnicas

b
j
l

2.2.4

B4.1. Espectculos escnicos: circo, espectculos

musicais e performance.
B4.2. Creacin e difusin de produtos escnicos en
Galicia.
B4.3. A importancia d msica cinematogrfica,
publicitaria e de ambientacin. A danza no cinema.

B1. Explicar as caractersticas doutras artes escnicas, AEDB4.1.1. Recoece e describe as diversas artes
escnicas e as sas manifestacins.
a sa evolucin ao longo da historia e o seu papel na
sociedade.
AEDB4.1.2. Recoece e diferenza as artes escnicas
no seu conxunto en funcin das sas caractersticas
especficas e singulares.

CCL
CAA
CSIEE
CCEC
CAA

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente

Introducin
A materia de Ciencias da Terra e do Medio Ambiente ten como eixo principal o uso que facemos as persoas dos recursos que nos ofrece o noso planeta, un planeta finito que utilizamos como se fose limitado, polo que debe ser un instrumento para
a comprensin do mundo que nos rodea e debe, tamn, promover unha reflexin crtica da problemtica ambiental que leve ao alumnado a exercer unha cidadana con conciencia cvica responsable, inspirada en valores, actitudes e intereses que o
leven a protexer e mellorar o medio natural e, consecuentemente, participar, de forma solidaria, no desenvolvemento e mellora do seu entorno social.
A humanidade enfrntase a importantes retos no sculo XXI; entre eles, a busca de fontes alternativas de enerxa, o abastecemento de materias primas, o quentamento global do planeta, a alteracin da capa de ozono ou a perda da biodiversidade;

Pxina 618 de 913

sen esquecer toda a variabilidade de impactos ambientais que a humanidade, coas sas accins, provoca no medio natural, e que necesario abordar desde unha perspectiva integradora e holstica e dun xeito interdisciplinario e sinttico, que ,
precisamente, unha caracterstica inherente a esta materia do bacharelato: a aplicacin de coecementos e competencias adquiridas doutras ciencias, principalmente da bioloxa, da xeoloxa, da fsica e da qumica.
Coecer a problemtica ambiental e os avances cientficos contribe a facilitar a formulacin de solucins integradoras entre desenvolvemento e medio ambiente, permitindo establecer unha xestin sostible do noso planeta, o que permitir evitar, ou
cando menos diminur, o impacto sobre o medio dalgunhas actividades humanas.
As Ciencias da Terra e do Medio Ambiente abordan cuestins relacionadas coa comprensin do funcionamento dos sistemas terrestres, as sa dinmicas e as sas interaccins desde a escala local, rexional ou global Para conseguilo, necesaria
unha reflexin cientfica, aplicando modelos tericos e anlises, coa finalidade de proporcionar unha visin que permita atopar un equilibrio entre o aproveitamento dos recursos e a sostibilidade, as como comprender, de xeito global e sistmico, a
realidade que nos rodea e valorar o entorno e toda a problemtica relacionada coa actividade humana, para o que necesario valorar os riscos e propoer medidas de predicin, prevencin e correccin, que corrixan e mitiguen o risco.
O desenvolvemento da materia implica utilizar de xeito sinttico os coecementos cientficos adquiridos en cursos anteriores e outros que se adquiren dun xeito menos formal, xa que moitos dos temas que se estudan son preocupacins da sociedade actual e estn cada vez mis presentes nos medios de comunicacin social. Ademais, require relacionar de xeito explcito o estudo da ciencia, a tcnica, a sociedade e o medio ambiente, coa finalidade de analizar as diferentes situacins e as
opcins ou alternativas de xestin coas que se pode abordar toda a problemtica ambiental que se enfronta a humanidade na actualidade.
A materia divdese en 7 bloques de contidos. No bloque I, unha vez definido o medio ambiente, os contidos cntranse na Teora de Sistemas e a sa metodoloxa de traballo, as como nas diferentes fontes de informacin ambiental. Trtase de poer a disposicin do alumando as ferramentas bsicas para abordar o estudo da Terra desde un punto de vista sistmico, as como adquirir o coecemento necesario para acceder con rigor s distintas fontes de informacin medioambiental.
O bloque 2 aborda contidos relacionados coa dinmica dos subsistemas terrestres fludos, atmosfera e hidrosfera, como paso previo ao estudo dos bloques 3 e 4, nos que os contidos xirarn arredor de toda a problemtica medioambiental relacionada coa contaminacin dos anteditos subsistemas terrestres: a contaminacin atmosfrica e a contaminacin das augas.
O bloque 5 trata contidos relacionados cos riscos xeolxicos internos e externos, facendo fincap nas medidas de predicin, prevencin e correccin que se poden poer en prctica fronte a este tipo de impactos.
O bloque 6, co ttulo de Circulacin de materia e enerxa na biosfera, incle contidos relacionados coa composicin, estrutura e dinmica dos ecosistemas, a importancia da biodiversidade e a sa conservacin e, finalmente, un anlise sobre a situacin de interfases como o solo e o medio litoral, que son moi frxiles en relacin presin aos que os someten as actividades humanas e que preciso valorar e conservar.
Por ltimo e, a modo de conclusin, o bloque 7 leva por ttulo A xestin do planeta e o desenvolvemento sostible, e ten como finalidade analizar diferentes modelos de xestin do planeta, investigar sobre a informacin facilitada por diferentes instrumentos de avaliacin ambiental e achegarse lexislacin vixente en materia medioambiental a nivel local, autonmico, nacional e internacional En definitiva, reflexionar, con sentido crtico, sobre toda a problemtica medioambiental que se enfronta a sociedade utilizando diferentes fontes de informacin.

2 de bacharelato
Ciencias da Terra e do Medio Ambiente. 2 de Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

Bloque 1. Medio ambiente e fontes de informacin ambiental

i
j

B1.1. Concepto de medio ambiente e dinmica de sistemas. B1.1. Realizar modelos de sistemas considerando as
distintas variables, analizando a interdependencia dos seus
Modelos da Teora de Sistemas.
elementos e establecendo as sas relacins causais.

CTMAB1.1.1. Contrasta a interdependencia dos elementos

dun sistema establecendo as sas relacins.

CMCCT

CTMAB1.1.2. Elabora modelos de sistemas nos que representa as relacins causais interpretando as consecuencias
da variacin dos distintos factores.

CAA

i
j

B1.2. O medio natural como sistema. Aplicacin da Teora

de Sistemas ao sistema natural.
B1.3. A humanidade e o medio ambiente. Historia das
relacins da humanidade coa natureza.

B1.2. Aplicar a dinmica de sistemas aos cambios ambientais acontecidos como consecuencia da aparicin da vida e
as actividades humanas ao longo da historia.

CTMAB1.2.1. Analiza a partir de modelos sinxelos os

cambios ambientais que tiveron lugar como consecuencia
da aparicin da vida e a accin humana ao longo da historia.

CCEC
CAA

I
j

B1.4. Recursos naturais, riscos e impactos ambientais.

B1.3. Identificar recursos, riscos e impactos, asocindoos

actividade humana sobre o medio ambiente.

CTMAB1.3.1. Identifica e clasifica recursos, riscos e impactos ambientais asociados.

CMCCT

g
i

B1.5. Fontes de informacin ambiental.

B1.4. Identificar os principais instrumentos de informacin

ambiental.

CTMAB1.4.1. Coece e enumera os principais mtodos de

informacin ambiental.

CMCCT
CD

Pxina 619 de 913

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente. 2 de Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
CTMAB1.4.2. Extrae conclusins sobre cuestins ambientais a partir de distintas fontes de informacin.

Competencias Clave
CCL
CD
CSIEE

Bloque 2. Dinmica dos sistemas fludos

I
j

B2.1. A radiacin solar como recurso enerxtico.

B2.2. As masas fludas e a sa relacin co funcionamento
do clima.

B2.1. Identificar os efectos da radiacin solar na dinmica

das capas fludas, no clima e na xeodinmica externa.

CTMAB2.1.1. Valora a radiacin solar como recurso enerx- CMCCT

tico.
CSC
CTMAB2.1.2. Relaciona a radiacin solar coa dinmica das
capas fludas e o clima.

CMCCT

CTMAB2.1.3. Explica a relacin entre radiacin solar e a

xeodinmica externa.

CMCCT

I
j

B2.2. As masas fludas e a sa relacin co funcionamento

do clima.

B2.2. Comprender o funcionamento das capas fludas

establecendo a sa relacin co clima.

CTMAB2.2.1. Explica a dinmica da atmosfera e as sas

consecuencias no clima.

CMCCT
CAA

I
j

B2.3. Compoentes da atmosfera, orixe e importancia

biolxica.

B2.3. Recoecer os compoentes da atmosfera relacionndoos coa sa procedencia e importancia biolxica.

CTMAB2.3.1. Identifica os compoentes da atmosfera

relacionndoos coa sa procedencia, distribucin e dinmica.

CMCCT
CAA

CTMAB2.3.2. Relaciona os compoentes da atmosfera coa

sa importancia biolxica.

CMCCT
CAA

CTMAB2.4.1. Determina a importancia da capa de ozono,

valorando os efectos da sa diminucin.

CMCCT
CSC

i
j

B2.4. A capa de ozono, orixe e importancia.

B2.5. Diminucin da capa de ozono. Efectos e medidas
preventivas.

B2.4. Comprender a importancia da capa de ozono e a sa

orixe.

CTMAB2.4.2. Sinala medidas que preveen a diminucin da CSIEE

capa de ozono.
I
j

B2.6. O efecto invernadoiro, relacin coa vida na Terra.

Causas e consecuencias do aumento do efecto invernadoiro.

B2.5. Determinar a orixe do efecto invernadoiro e a sa

relacin coa vida na Terra.

CTMAB2.5.1. Valora o efecto invernadoiro e a sa relacin

coa vida na Terra.

CMCCT
CSC

CTMAB2.5.2. Comprende e explica que factores provocan o CMCCT

aumento do efecto invernadoiro e as sas consecuencias.
CAA
I
j

B2.7. A hidrosfera e o seu papel como regulador climtico.

B2.6. Comprender o papel da hidrosfera como regulador

climtico.

CTMAB2.6.1. Razoa o funcionamento da hidrosfera como

regulador climtico.

CMCCT

CTMAB2.6.2. Determina a influencia da circulacin ocenica CMCCT

no clima.
CAA

Pxina 620 de 913

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente. 2 de Bacharelato

Obxectivos
I
j

Contidos
B2.8. Relacin das correntes ocenicas coa circulacin dos
ventos e o clima e con algns fenmenos climticos.

Criterios de avaliacin
B2.7. Asociar algns fenmenos climticos coas correntes
ocenicas (ou a temperatura superficial da auga).

Estndares de aprendizaxe
CTMAB2.7.1. Explica a relacin entre as correntes ocenicas e fenmenos como El Nio e os furacns, entre outros.

Competencias Clave
CMCCT

CTMAB2.7.2. Asocia as correntes ocenicas coa circulacin CMCCT

dos ventos e o clima.
i
j

B2.9. Formacin das precipitacins. Tipos de precipitacins. B2.8. Explicar a formacin de precipitacins en relacin aos CTMAB2.8.1. Relaciona a circulacin de masas de aire cos CMCCT
movementos de masas de aire e interpretar mapas meteorotipos de precipitacins.
B2.10. Interpretacin de mapas meteorolxicos.
lxicos.
CTMAB2.8.2. Interpreta mapas meteorolxicos.
CMCCT
CAA

I
J
b

B2.11. Os riscos climticos, causas e consecuencias.

Medidas de predicin , prevencin e correccin.

B2.9. Identificar os riscos climticos, valorando os factores

que contriben a favorecelos e os factores que contriben a
paliar os seus efectos.

CTMAB2.9.1. Relaciona os diferentes riscos climticos cos CMCCT

factores que os orixinan e as consecuencias que ocasionan. CAA
CTMAB2.9.2. Propn medidas para evitar ou diminur os
efectos dos riscos climticos.

CSIEE

CTMAB3.1.1. Identifica os efectos biolxicos da contaminacin atmosfrica.

CMCCT

Bloque 3. Contaminacin atmosfrica

I
j

B3.1. Orixe e efectos da contaminacin atmosfrica.

B3.1. Argumentar a orixe da contaminacin atmosfrica e

identificar os efectos sociais, ambientais e sanitarios que
produce.

CTMAB3.1.2. Asocia os contaminantes coa sa orixe,

CMCCT
recoecendo as consecuencias sociais, ambientais e sanita- CAA
rias que producen.
h
i
j

B3.2. Medidas preventivas e correctoras da contaminacin

atmosfrica e do efecto invernadoiro.

B3.2. Propoer medidas que favorecen a diminucin da

contaminacin atmosfrica e do efecto invernadoiro.

CTMAB3.2.1. Describe medidas que preveen ou atenan a CMCCT

contaminacin atmosfrica e o efecto invernadoiro.
CAA
CSIEE

I
j

B3.1. Orixe e efectos da contaminacin atmosfrica.

B3.3. Factores que inflen na dispersin dos contaminantes
atmosfricos.

B3.3. Relacionar a contaminacin atmosfrica cos seus

efectos biolxicos e con certas condicins meteorolxicas
e/ou topogrficas.

CTMAB3.3.1. Relaciona o grao de contaminacin con certas CMCCT

condicins meteorolxicas e/ou topogrficas.
CAA
CTMAB3.3.2. Explica os efectos biolxicos producidos pola
contaminacin atmosfrica.

I
j

B3.4. Efectos da contaminacin atmosfrica segundo o seu

radio de influencia.

B3.4. Clasificar os efectos locais, rexionais e globais da

contaminacin atmosfrica.

Pxina 621 de 913

CMCCT

CTMAB3.4.1. Describe os efectos locais, rexionais e globais CMCCT

ocasionados pola contaminacin do aire.

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente. 2 de Bacharelato

Obxectivos
I
j

Contidos
B3.5. O ozono troposfrico e o ozono estratosfrico.

Criterios de avaliacin
B3.5. Distinguir a orixe e os efectos do ozono troposfrico e
do ozono estratosfrico.

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

CTMAB3.5.1. Distingue a orixe e os efectos do ozono

troposfrico e estratosfrico.

CMCCT

CTMAB4.1.1. Coece e describe a orixe e os efectos da

contaminacin das augas superficiais e subterrneas.

CMCCT

CTMAB4.1.2. Relaciona os principais contaminantes da

auga coa sa orixe e os seus efectos.

CMCCT
CAA

Bloque 4. Contaminacin das augas

I
j

B4.1. O ciclo hidrolxico.

B4.2. Orixe e efectos da contaminacin das augas superficiais e subterrneas.

B4.1. Clasificar os contaminantes da auga en relacin sa

orixe e aos efectos que producen.

i
j

B4.3. Parmetros de medida da calidade da auga.

B4.2. Coecer os indicadores de calidade da auga.

CTMAB4.2.1. Coece e describe os principais indicadores

de calidade da auga.

CMCCT

h
i
j

B4.2. Orixe e efectos da contaminacin das augas superficiais e subterrneas.

B4.4. Prevencin e correccin da contaminacin da auga.

B4.3. Valorar as repercusins que ten para a humanidade a

contaminacin da auga, propoendo medidas que a eviten
ou diminan.

CTMAB4.3.1. Describe o proceso de eutrofizacin das

augas valorando as consecuencias do mesmo.

CMCCT
CAA

CTMAB4.3.2. Propn actitudes e accins, individuais,

estatais e intergubernamentais, que minimicen as repercusins ambientais da contaminacin da auga.

CMCCT
CSIEE
CSC

I
j

B4.5. Sistemas de tratamento e depuracin das augas.

CTMAB4.4.1. Esquematiza as fases de potabilizacin e

depuracin da auga nunha EDAR.

CMCCT

B4.4. Coecer os sistemas de potabilizacin e depuracin

das augas residuais.
Bloque 5. A xeosfera e os riscos xeolxicos

I
j

B5.1. A xeosfera, soporte dos restantes subsistemas terrestres.

B5.2. Os riscos xeolxicos e a sa relacin cos fluxos de
enerxa terrestres.

B5.1. Relacionar os fluxos de enerxa e os riscos xeolxicos. CTMAB5.1.1. Identifica as manifestacins da enerxa interna CMCCT
da Terra e a sa relacin cos riscos xeolxicos.
CAA

h
i
j

B5.3. A orixe dos riscos xeolxicos internos.

B5.2. Identificar os factores que determinan, favorecen e

atenan os riscos xeolxicos ssmico e volcnico.

h
i
j
k

B5.4. Mtodos de predicin e prevencin dos riscos xeolxi- B5.3. Identificar os danos que producen os riscos xeolxicos.
cos, determinando mtodos de predicin e prevencin.
B5.5. Danos orixinados polos riscos xeolxicos.

CTMAB5.2.1. Explica a orixe e os factores que determinan

os riscos ssmico e volcnico.

CMCCT
CAA

CTMAB5.3.1. Coece os mtodos de predicin e prevencin CMCCT

dos riscos xeolxicos.
CSIEE
CTMAB5.3.2. Relaciona os riscos xeolxicos cos danos que CMCCT
producen.
CAA

B5.6. O relevo como consecuencia da interaccin da din-

B5.4. Comprender o relevo como a interaccin da dinmica

Pxina 622 de 913

CTMAB5.4.1. Interpreta o relevo como consecuencia da

CMCCT

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente. 2 de Bacharelato

Obxectivos
j

Contidos
mica interna e externa do planeta.

Criterios de avaliacin
interna e externa.

Estndares de aprendizaxe
interaccin da dinmica interna e externa do planeta.

Competencias Clave
CAA

I
j

B5.7. Riscos asociados aos sistemas de ladeira e fluviais.

B5.5. Determinar os riscos asociados aos sistemas de

ladeira e fluviais, valorando os factores que inflen.

CTMAB5.5.1. Identifica os riscos asociados aos sistemas de CMCCT

ladeira e fluviais, comprendendo os factores que interveen. CAA

a
h
i
j
k

B5.8. A importancia da ordenacin do territorio na prevencin dos riscos xeolxicos.

B5.9. Impactos mis frecuentes da paisaxe.

B5.6. Recoecer a fraxilidade da paisaxe fronte aos impactos ambientais e valorar a ordenacin do territorio como
prevencin de riscos.

CTMAB5.6.1. Valora a ordenacin do territorio como mtodo CSC

de prevencin de riscos.
CSIEE
CCEC

i
j

B5.10. Recursos da xeosfera, problemas ambientais ocasionados pola sa explotacin.

B5.7. Recoecer os recursos minerais, os combustibles

fsiles e os impactos derivados do seu uso.

CTMAB5.7.1. Relaciona a utilizacin dos principais recursos CMCCT

minerais e enerxticos cos problemas ambientais ocasiona- CAA
dos e os riscos asociados.

h
i
j

B5.11. Impactos derivados da explotacin dos recursos da

xeosfera en Galicia.

B5.8. Identifica os impactos derivados da explotacin dos

recursos da xeosfera en Galicia.

CTMAB5.8.1.Coece os principais impactos derivados da

explotacin dos recursos da xeosfera no seu entorno mis
prximo.

CMCCT
CCEC

B5.12. Uso eficiente da enerxa e dos recursos.

B5.9. Identificar medidas de uso eficiente da enerxa e dos

recursos, determinando os seus beneficios.

CTMAB5.9.1. Valora o uso eficiente da enerxa e dos

recursos.

CSC
CCEC

CTMAB5.9.2. Avala as medidas que promoven un uso

eficiente da enerxa e dos recursos.

CSC
CCEC
CSIEE

CTMAB6.1.1. Identifica os factores limitantes da producin

primaria e aqueles que aumentan a sa rentabilidade.

CMCCT
CAA

CTMAB6.1.2. Esquematiza as relacins trficas dun ecosistema.

CMCCT
CAA

a
b
h
i
j

CTMAB5.6.2. Avala a fraxilidade da paisaxe e os impactos

mis frecuentes que sofre.

CSC
CCEC

Bloque 6. Circulacin de materia e enerxa na biosfera

I
j

B6.1. Circulacin de materia e enerxa na biosfera.

B6.1. Recoecer as relacins trficas dos ecosistemas,
valorando a influencia dos factores limitantes da producin
B6.2. As relacins trficas nos ecosistemas, cadeas e redes
primaria e daqueles que aumentan a sa rentabilidade.
trficas. Representacins grficas.
B6.3. Factores limitantes da producin primaria.

CTMAB6.1.3. Interpreta grficos, pirmides, cadeas e redes CMCCT

trficas.
CAA

Pxina 623 de 913

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente. 2 de Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

CTMAB6.1.4. Explica as causas da diferente produtividade

en mares e continentes.

CMCCT
CAA
CMCCT
CAA

I
j

B6.4. Os ciclos bioxeoqumicos do osxeno, carbono,

nitrxeno, fsforo e xofre.

B6.2. Comprender a circulacin de bioelementos (sobre

todo O, C, N, P e S) entre os subsistemas terrestres.

CTMAB6.2.1. Esquematiza os ciclos bioxeoqumicos argumentando a importancia do seu equilibrio.

I
j

B6.5. Os ecosistemas no tempo: sucesin, autorregulacin

e regresin.

B6.3. Comprender os cambios que se suceden nos ecosistemas ao longo do tempo.

CTMAB6.3.1. Identifica os cambios que se producen nas

CMCCT
sucesins ecolxicas, interpretando a variacin dos parme- CAA
tros trficos.

h
i
j

B6.6. A autorregulacin dos ecosistemas e a repercusin da B6.4. Comprender os mecanismos naturais de autorregulacin dos ecosistemas e valorar a repercusin da accin huaccin humana sobre eles.
mana sobre os ecosistemas.

b
h
i
j

I
j

B6.7. Concepto de biodiversidade.

B6.8. Causas e repercusins da perda da biodiversidade.

CTMAB6.4.1. Coece os mecanismos naturais de autorregulacin dos ecosistemas.

CMCCT
CAA

CTMAB6.4.2. Argumenta e relaciona as distintas actividades humanas coas repercusins na dinmica dos ecosistemas.

CMCCT
CAA
CSIEE

B6.5. Distinguir a importancia da biodiversidade e recoecer CTMAB6.5.1. Argumenta a importancia da biodiversidade e

as actividades que teen efectos negativos sobre ela.
os riscos que supn a sa diminucin.

CMCCT
CCEC
CSC

CTMAB6.5.2. Relaciona as accins humanas coa sa

influencia na biodiversidade do ecosistema.

CMCCT
CAA

B6.9. O solo como interfase.

B6.10. Edafoxnese e tipos de solos.

B6.6. Identificar os tipos de solo, relacionndoos coa litoloxa e o clima que os orixinou.

CTMAB6.6.1. Clasifica os tipos de solo relacionndoos coa

litoloxa e o clima que os orixina.

CMCCT
CAA

B6.11. Usos e fraxilidade do solo como recurso.

B6.7. Valorar o solo como recurso frxil e escaso.

CTMAB6.7.1. Valora o solo como recurso frxil e escaso.

CSC
CCEC

I
j

B6.12. Impactos sobre o solo. Tcnicas de valoracin do

grao de alteracin dun solo.

B6.8. Coecer tcnicas de valoracin do grao de alteracin

dun solo.

CTMAB6.8.1. Identifica o grao de alteracin dun solo aplicando distintas tcnicas de valoracin.

CMCCT
CSIEE

h
i
j

B6.13. Impactos sobre a biosfera producidos pola deforestacin, a agricultura e a gandara.

B6.9. Analizar os problemas ambientais producidos pola

deforestacin, a agricultura e a gandara.

CTMAB6.9.1. Analiza os problemas ambientais producidos

pola deforestacin, a agricultura e a gandara.

CMCCT
CAA

I
j

B6.14. O sistema litoral como interfase.

B6.10. Comprender as caractersticas do sistema litoral.

CTMAB6.10.1. Coece as caractersticas dos sistema litoral. CMCCT

b
h
i
j

Pxina 624 de 913

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente. 2 de Bacharelato

Obxectivos
h
i
j

b
h
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

B6.15. Importancia ecolxica dos recursos do sistema litoral, B6.11. Analizar e valorar a evolucin dos recursos pesqueiimpactos derivados da sa sobreexplotacin.
ros.

B6.16. Importancia da conservacin das zonas litorais.

B6.12. Valorar a conservacin das zonas litorais polo seu

elevado valor ecolxico.

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

CTMAB6.11.1. Valora o sistema litoral como fonte de

recursos e biodiversidade.

CSC
CCEC

CTMAB6.11.2. Relaciona a sobreexplotacin dos recursos

pesqueiros con impactos nas zonas litorais.

CMCCT
CAA
CCEC

CTMAB6.12.1. Establece a importancia da conservacin

das zonas litorais.

CCEC
CSC

Bloque 7. A xestin do planeta e o desenvolvemento sostible

a
b
e
h
k

g
i
j

a
b
h
k

h
i
j

B7.1. A xestin dos impactos ambientais, alternativas ante a B7.1. Establecer diferenzas entre o desenvolvemento
CTMAB7.1.1. Distingue diferentes modelos de uso dos
problemtica ambiental: desenvolvemento incontrolado,
incontrolado, o conservacionismo e o desenvolvemento sosrecursos deseando outros sostibles.
conservacionismo e desenvolvemento sostible.
tible.
CTMAB7.1.2. Argumenta as diferenzas que existen entre o
desenvolvemento incontrolado, o conservacionismo e o desenvolvemento sostible.

CMCCT
CSIEE
CCL
CSC
CCEC

B7.2. Avaliacin do impacto ambiental.

B7.3. Instrumentos de xestin ambiental.

B7.2. Coecer algns instrumentos de avaliacin ambiental. CTMAB7.2.1. Analiza a informacin facilitada por algns
CD
instrumentos de avaliacin ambiental conclundo impactos e CAA
medidas correctoras.
CSIEE

B7.4. Relacin entre desenvolvemento, calidade de vida e

problemas ambientais no mbito internacional.

B7.3. Identificar a relacin que existe, a nivel internacional,

entre o desenvolvemento dos pases, a calidade de vida e
os problemas ambientais.

B7.5. Modelos de xestin de recursos.

B7.4. Determinar a orixe dos residuos, as consecuencias da CTMAB7.4.1. Relaciona o consumo dalgns produtos e o
sa producin e consumo e as diferentes alternativas sa
deterioro do medio.
xestin.

Pxina 625 de 913

CTMAB7.3.1. Analiza o desenvolvemento dos pases,

relacionndoo con problemas ambientais e coa calidade de
vida.

CSC
CAA
CSIEE

CMCCT
CAA

CTMAB7.4.2. Expn polticas ambientais adecuadas

defensa do medio.

CCL
CCEC
CSIEE

CTMAB7.4.3. Argumenta a orixe dos residuos valorando a

sa xestin.

CCL
CMCCT

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente. 2 de Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave
CAA

g
i
j

B7.2. Avaliacin do impacto ambiental.

B7.3. Instrumentos de xestin ambiental.

B7.5. Valorar a importancia do uso de novas tecnoloxas

nos estudos ambientais e interpretar matrices sinxelas para
a ordenacin do territorio.

CTMAB7.5.1. Comprende e explica a importancia do uso de CMCCT

novas tecnoloxas nos estudios ambientais.
CCL
CSC
CTMAB7.5.2. Analiza a informacin de matrices sinxelas,
valorando o uso do territorio.

a
b
d
e
h

a
b
k

2.2.5

B7.6. A influencia dos organismos nacionais e internacionais B7.6. Coecer os principais organismos nacionais e interna- CTMAB7.6.1. Coece e explica os principais organismos
cionais en materia medioambiental e a lexislacin estatal e
nacionais e internacionais e a sa influencia en materia meen materia medioambiental.
autonmica sobre algns impactos ambientais.
dioambiental.
B7.7. Lexislacin ambiental.

CMCCT
CAA
CD
CCL
CCEC

CTMAB7.6.2. Coece a lexislacin espaola e da sa

CCL
Comunidade Autnoma sobre algns impactos ambientais e CAA
as normas de prevencin aplicables.
B7.8. A proteccin dos espazos naturais.
B7.9. Os espazos naturais en Espaa e, en particular, en
Galicia.

B7.7. Valorar a proteccin dos espazos naturais.

CTMAB7.7.1. Argumenta a necesidade de proteccin dos

CCL
espazos naturais e as sas consecuencias; en particular, os CSC
do seu entorno mis prximo.
CCEC

Cultura Cientfica
Introducin
Tanto a ciencia como a tecnoloxa son alicerces bsicos do benestar das nacins, e ambas son necesarias para que un pas poida enfrontarse a novos retos e a atopar solucins para eles.
O desenvolvemento social, econmico e tecnolxico dun pas, a sa posicin nun mundo cada vez mis competitivo e globalizado, as como o benestar dos cidadns na sociedade da informacin e do coecemento, dependen directamente da sa
formacin intelectual e, entre outras, da sa cultura cientfica.
Que a ciencia forma parte do acervo cultural da humanidade innegable; de feito, calquera cultura pasada apoiou os seus avances e logros nos coecementos cientficos que se an adquirindo e que eran debidos ao esforzo e creatividade humana. A materia cultura cientfica debe pois contribuir adquisicin desta dimensin da competencia en conciencia e expresin cultural.
Individualmente considerada, a ciencia unha das grandes construcins tericas do home, ou seu coecemento forma ao individuo, proporcinalle capacidade de anlise e de procura d verdade. Na vida diaria estamos en continuo contacto con situacins de carcter cientfico que nos afectan directamente, situacins que os cidadns do sculo XXI debemos ser capaces de entender e valorar crticamente.
Repetidas veces os medios de comunicacin informan sobre cuestins cientficas e tecnolxicas de actualidade. A materia cultura cientfica contribe a que o alumnado avalie enunciados relacionados con estas cuestins, e tome decisins fundamentadas en probas de carcter cientfico, diferenciando stas das crenzasouopinins. En definitiva, trtase de que os cidadnssexan competentes para tomar decisinsbaseadas no coecemento cientfico nun marco democrtico de participacin
cidaddesenvolvendodestexeito a competencia social e cvica.
Un dos aspectos bsicos da competencia cientfica a capacidade de utilizar probas e argumentar en relacin a cuestins de carcter cientfico, tomar decisinsbaseadas en probas. A materia Cultura Cientfica debe contribuir a isto, a travs dunhametodoloxana que alumnado se enfronte reto de utilizar probas e argumentar nun contexto real e mediante o dilogo entre iguais. O traballo cooperativo e colaborativo, o plantexamento de tarefas en contextos reais, e o traballo experimental
deben, polo tanto, formar parte do desenvolvemento curricular na aula.
Partindo do enfoque competencial do currculum, a materia cultura cientfica servir para o desenvolvemento das competencias lingstica e dixital, a travs da realizacin de tarefasgrupais que supoar recopilar e organizar informacin, expoela de
xeito oral e escrito, elaborar presentacins, defender as opinins propias en debates e outrassituacins de aula.

Pxina 626 de 913

A materia tamn contribuir o desesenvolvemento da competencia de aprender a aprender e sentido de iniciativa e espritu emprendedor, a travs dunhametodoloxa que promova situacin de aula que fomenten a responsabilidade do alumnado no
proceso de aprendizaxe, a avaliacin e autoavaliacin, a autocrtica e a promocin da iniciativa do alumnado para que sexa o protagonista do proceso.
Outro motivo polo que a materia Cultura Cientfica de interese a importancia do coecemento e utilizacin do mtodo cientfico, til non s no mbito da investigacin senn en xeral en todas as disciplinas e actividades. Ademis, o fomento de
vocacins cientficas outra das dimensinsnas que esta materia debe contribur.
Xa que logo, requrese que a sociedade adquira unha cultura cientfica bsica que lle permita entender o mundo actual e ser quen de tomar decisinsbaseadas no coecemento cientfico en distintos contextos; dicir, conseguir a alfabetizacin cientfica dos cidadns. Por iso esta materia vinclase tanto etapa da ESO como ao Bacharelato.
En 4 de ESO, a materia Cultura Cientfica establece a base de coecemento cientfico, sobre temas xerais como o universo, os avances tecnolxicos, a sade, a calidade de vida e a contribucin do coecemento dos materiais os avances da humanidade.
Para 1 de Bacharelato dixanse cuestins algo mis complexas, como a formacin da Terra e a orixe da vida, a xentica, os avances biomdicos e, para rematar, un bloque adicado ao relacionado coas Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin.
Tanto en 4 da ESO como en 1 de Bacharelato, no bloque 1 establcense os procedementos de traballo para abordar os contidos dos outros bloques de coecemento. A obtencin e seleccin crtica de informacin de carcter cintfico, a valoracin da importancia da ciencia e tecnoloxana vida diaria, a comunicacin de informacin de carcter cientfico en distintos soportes, escrito, oral e virtual, o dilogo e debate entre iguais sobre os temas cientfico tecnolxicos, o traballo cooperativo e
colaborativo, deben formar parte do desenvolvemento curricular para lograr a adquisicin das distintas competencias. Trtasepois, ademis de adquirir coecementos cientfico tecnolxicos, contribuir capacidade de avaliar de xeito crtico e comunicar de xeito eficaz cuestins de carcter cientfico e tecnolxico. Polo tanto, as estratexiasfundamentais dos procedementos de traballo deben impregnar o resto de bloques de coecemento, formando parte indivisible hora de abordar cuestins relacionadas coa cultura cientfica.

4 de ESO
Cultura Cientfica. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procedementos de traballo

b
e
f
g
h
k

a
f
j

a
b
e
f
g
h

B1.1. A comunicacin en ciencia e tecnoloxa. O artigo

cientfico. Fontes de divulgacin cientfica. Elaboracin
de informes e presentacin dos mesmos utilizando distintos medios.

B.1. Obter, seleccionar e valorar informacins relacionados con temas cientficos da actualidade.

CCIB1.1.1. Analiza un texto cientfico, valorando de forma CCEC

crtica o seu contido.
CAA

B1.2. Ciencia, tecnoloxa e sociedade. Perspectiva

histrica.

B.2. Valorar a importancia que ten a investigacin e o

desenvolvemento tecnolxico na actividade coti.

B1.1. A comunicacin en ciencia e tecnoloxa. O artigo

cientfico. Fontes de divulgacin cientfica. Elaboracin
de informes e presentacin dos mesmos utilizando distintos medios.

B.3. Comunicar conclusins e ideas en distintos soportes CCIB1.3.1. Comenta artigos cientficos divulgativos
CCL
a pblicos diversos, utilizando eficazmente as tecnoloxrealizando valoracins crticas e anlises das consecuen- CD
as da informacin e comunicacin para transmitir opicias sociais dos textos analizados e defende en pblico
CAA
nins propias argumentadas.
as sas conclusins.

CCIB1.1.2. Presenta informacin sobre un tema tras

CCL
realizar unha procura guiada de fontes de contido cientfi- CD
co, utilizando tanto os soportes tradicionais, como Inter CAA
net.

Bloque 2.O Universo

Pxina 627 de 913

CCIB1.2.1. Analiza o papel que a investigacin cientfica

ten como motor da nosa sociedade e a sa importancia
ao longo da historia.

CAA
CCEC

Cultura Cientfica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
e
f

B2.1. A orixe do universo, o sistema solar, a Terra, a

vida e a evolucin; teoras cientficas fronte a opinins e
crenzas; perspectiva histrica.

B2.1. Diferenciar as explicacins cientficas relacionadas CCIB2.1.1. Describe as diferentes teoras achega da
co Universo, o sistema solar, a Terra, a orixe da vida e a
orixe, evolucin e final do Universo, establecendo os arevolucin das especies daquelas baseadas en opinins
gumentos que as sustentan.
ou crenzas.

CMCCT

B2.2. Orixe, formacin e estructura do Universo.

B2.2. Coecer os feitos histricos e as teoras que

CCIB2.2.1. Recoece a teora do BigBang como explicaxurdiron ao longo da historia sobre a orixe do Universo e
cin orixe do Universo.
en particular a teora do BigBang.
CCIB2.2.2. Sinala os acontecementos cientficos que
foron fundamentais para o coecemento actual que se
ten do Universo.

CMCCT

B2.2. Orixe, formacin e estructura do Universo.

B2.3. Describir a organizacin do Universo e como se

agrupan as estrelas e planetas.

CMCCT

CCIB2.3.1. Establece a organizacin do Universo coeci- CMCCT

do, situando nel ao sistema solar.
CCIB2.3.2. Determina, coa axuda de exemplos, os
aspectos mis relevantes da Va Lctea.

CMCCT

CCIB2.3.3. Xustifica a existencia da materia escura para

explicar a estrutura do Universo.

CMCCT

B2.2. Orixe, formacin e estructura do Universo.

B2.4. Sinalar que observacins poen de manifesto a

existencia dun buraco negro, e cales son as sas caractersticas.

CCIB2.4.1. Argumenta a existencia dos buracos negros

describindo os seus principais caractersticas.

CMCCT

B2.2. Orixe, formacin e estructura do Universo.

B2.5. Distinguir as fases da evolucin das estrelas e

relacionalas coa xnese de elementos.

CCIB2.5.1. Coece as fases da evolucin estelar e

describe en cal delas atopar o noso Sol.

CMCCT

B2.3. O sistema solar. Formacin e estructura.

B2.6. Recoecer a formacin do sistema solar.

CCIB2.6.1. Explica a formacin do sistema solar describindo a sa estrutura e caractersticas principais.

CMCCT

B2.3. O sistema solar. Formacin e estructura.

B2.7. Indicar as condicins para a vida noutros planetas. CCIB2.7.1. Indica as condicins que debe reunir un
planeta para que poida albergar vida.

CAA
CMCCT

Bloque 3. Avances tecnolxicos, implicacins sociais e medioambientais

a
e
f
g
h
k

B3.1. Medio ambiente, tecnoloxa e sociedade. O

crecemento da poboacin humana e os problemas medioambientais. Sostibilidade e proteccin do medio ambiente.

B3.1. Medio ambiente, tecnoloxa e sociedade. O

B3.1. Identificar os principais problemas medioambientais, as causas que os provocan e os factores que os
intensifican; as como predecir as sas consecuencias e
propoer solucins aos mesmos.

B3.2. Argumentar sobre o crecemento da pobacin

Pxina 628 de 913

CCIB3.1.1. Relaciona os principais problemas medioambientais coas causas que os orixinan, establecendo as
sas consecuencias.

CMCCT

CCIB3.1.2. Busca e describe solucins aplicables para

resolver os principais problemas medioambientais.

CCL
CAA
CSIEE

CCIB3.2.1. Coece e analiza as implicacionesmedioam-

CSC

Cultura Cientfica. 4 ESO

Obxectivos
b
h
k

a
d
g
h
k

Contidos
crecemento da poboacin humana e os problemas medioambientais. Sostibilidadee proteccin do medio ambiente.

Criterios de avaliacin
humana, a evolucin tecnolxica, os problemas ambientais e a necesidade dunha xestin sostible dos recursos
que proporciona a Terra.

B3.2. Os principais problemas medioambientais; causas, B3.3. Valorar as graves implicaciones sociais, tanto na
actualidade como no futuro, da sobreexplotacin de reconsecuencias e e posibles solucins.
cursos naturais, contaminacin, desertizacin, perda de

biodiversidade e tratamento de residuos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

bientales dos principais tratados e protocolos internacionais sobre a proteccin do medioambiente.

CCIB3.3.1. Recoece os efectos do cambio climtico,

establecendo as sas causas e propoendo medidas
concretas e aplicables, tanto a nivel global como individual, para reducilo.

CSIEE

CCIB3.3.2. Valora e describe os impactos da sobreexplo- CMCCT

tacin dos recursos naturais, contaminacin, desertiza CSIEE
cin, tratamentos de residuos, perda de biodiversidade, e
propn solucins e actitudes persoais e colectivas para
paliarlos.

b
e
k

B3.3. Estudo de problemas medioambientais do entorno

prximo. Elaboracin de informes e presentacin de
conclusins.

B3.4. Saber utilizar climogramas, ndices de contaminacin, datos de subida do nivel do mar en determinados
puntos da costa, etc., interpretando grficas e presentando conclusins.

CCIB3.4.1. Extrae e interpreta a informacin en diferentes tipos de representacins grficas, elaborando informes e establecendo conclusins.

CCL
CSIEE

f
k

B3.4. Xestin enerxtica sostible.

B3.5. Xustificar a necesidade de buscar novas fontes de

enerxa non contaminantes e econmicamente viables,
para manter o estado de benestar da sociedade actual.

CCIB3.5.1. Establece as vantaxes e inconvenientes das

diferentes fontes de enerxa, tanto renovables como non
renovables.

CSC

f
k

B3.4. Xestin enerxtica sostible.

B3.6. Coecer a pila de combustible como fonte de

enerxa do futuro, establecendo as sas aplicacins en
automocin, bateras, suministro elctrico a fogares, etc.

CCIB3.6.1. Describe diferentes procedementos para a

obtencin de hidrxeno como futuro vector enerxtico.

CMCCT

CCIB3.6.2. Explica o principio de funcionamento da pila

de combustible, suscitando as sas posibles aplicacins
tecnolxicas e destacando as vantaxes que ofrece fronte
aos sistemas actuais.

CSC

Bloque 4. Calidade de vida

k

B4.1. Sade e enfermidade. Importancia da ciencia na

mellora da sade longo da historia.

B4.1. Recoecer que a sade non soamente a ausencia de afeccins ou enfermidades.

CCIB4.1.1. Comprende a definicin da sade que d a

Organizacin Mundial da Sade (OMS).

CMCCT

c
k

B4.2. As enfermidades mis frecuentes; causas, snto B4.2. Diferenciar os tipos de enfermidades mis frecuen- CCIB4.2.1. Determina o carcter infeccioso dunha
tes, identificando algns indicadores, causas e tratamenmas, medidas preventivas e tratamentos.
enfermidade atendendo s sas causas e efectos.
tos mis comns valorando e describindo a importancia
B4.3. Uso responsable dos medicamentos mis comns.
do uso responsable dos medicamentos.
CCIB4.2.2. Describe as caractersticas dos microorganismos causantes de enfermidades infectocontaxiosas.

CMCCT

CCIB4.2.3. Coece e enumera as enfermidades infeccio-

Pxina 629 de 913

CCL
CMCCT

Cultura Cientfica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sas mis importantes producidas por bacterias, virus,

protozoos e hongos, identificando os posibles medios de
contaxio, describindo as etapas xerais do seu desenvolvemento e os posibles tratamentos.

CCIB4.2.4. Identifica os mecanismos de defensa que

pose o organismo humano, xustificando a funcin que
desempean.

CMCCT

CCIB4.2.5. Interpreta nos prospectos dos medicamentos CCL

informacins relativas a posoloxa, indicacins e efectos
adversos dos medicamentos de uso mis comn no da a
da.
f
j

B4.1. Sade e enfermidade. Importancia da ciencia na

mellora da sade longo da historia.

B4.3. Estudar a explicacin e tratamento da enfermidade CCIB4.3.1. Identifica os feitos histricos mis relevantes
no avance da prevencin, deteccin e tratamento das
que se fixo ao longo da Historia.
enfermidades.

CCEC

CCIB4.3.2. Recoece a importancia que o descubrimento CCEC

da penicilina tivo na loita contra as infeccins bacterianas, a sa repercusin social e o perigo de crear resistencias aos frmacos.
CCIB4.3.3. Explica como acta unha vacina, xustificando CMCCT
a importancia da vacinacin como medio de inmunizacin
masiva ante determinadas enfermidades.
f

B4.2. As enfermidades mis frecuentes; causas, sntomas, medidas preventivas e tratamentos.

B4.4. Coecer as principais caractersticas do cancro,

CCIB4.4.1. Analiza as causas, efectos e tratamentos do
diabetes, enfermidades cardiovasculares e enfermidades
cancro, diabetes, enfermidades cardiovasculares e enmentais, etc., as como os principais tratamentos e a
fermidades mentais.
importancia das revisionespreventivas.
CCIB4.4.2. Valora a importancia da loita contra o cancro,
establecendo as principais lias de actuacin para previr
a enfermidade.

CMCCT

CSC

a
k

B4.4. As sustancias adictivas: o tabaco, o alcol e outras

drogas. Problemas asociados.

B4.5. Tomar conciencia do problema social e humano

que supn o consumo de drogas.

CCIB4.5.1. Xustifica os principais efectos que sobre o

organismo teen os diferentes tipos de drogas e o perigo
asociado seu consumo.

CMCCT

B4.5. Hbitos de vida sadables e non sadables.

Alimentacin sadable.

B4.6. Valorar a importancia de adoptar medidas preventivas que eviten os contaxios, que prioricen os controis
mdicos peridicos e os estilos de vida saudables.

CCIB4.6.1. Recoece estilos de vida que contriben

extensin de determinadas enfermidades (cancro, enfermidades cardiovasculares e mentais, etctera).

CSC

CCIB4.6.2. Establece a relacin entre alimentacin e

CMCCT

Pxina 630 de 913

Cultura Cientfica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sade, describindo o que se considera unha dieta sa.

Bloque 5. A humanidade e o uso dos materiais
e
g
j

B5.1. O desenvolvemento da humanidade e o uso dos

materiais. Consecuencias econmicas e sociais do desenvolvemento. Globalizacin, deslocalizacin e desenvolvemento sostible.

B5.1. Realizar estudos sinxelos e presentar conclusins

sobre aspectos relacionados cos materiais e a sa influencia no desenvolvemento da humanidade.

CCIB5.1.1. Relaciona o progreso humano co descubrimento das propiedades de certos materiais que permiten
a sa transformacin e aplicacins tecnolxicas.

CCEC

CCIB5.1.2. Analiza a relacin dos conflitos entre pobos

CSC
como consecuencia da explotacin dos recursos naturais
para obter produtos de alto valor engadido e/ou materiais
de uso tecnolxico.
f
k

B5.2. Procesos de obtencin de materiais: custos

econmicos, sociais e medioambientais. O ciclo de vida
dos productos. Aplicacins a casos concretos nun contexto real do entorno prximo.
B5.3. Os residuos como recurso. Reducir, reutilizar e
reciclar.

f
j

B5.2. Coecer os principais mtodos de obtencin de

materias primas e as sas posibles repercusions sociais
e medioambientais.

CCIB5.2.1. Describe o proceso de obtencin de diferentes materiais, valorando o seu custo econmico, medioambiental e a conveniencia da sa reciclaxe.

CSC

CCIB5.2.2. Valora e describe o problema medioambiental CSC

e social dos vertidos txicos.

B5.4. Os novos materiais. Aplicacins actuais e perspec- B5.3. Coecer as aplicacins dos novos materiais en
campos tales como electricidade e electrnica, textil,
tivas de futuro en distintos campos.A nanotecnoloxa.
transporte, alimentacin, construcin e medicina.

CCIB5.2.3. Recoece os efectos da corrosin sobre os

metais, o custo econmico que supn e os mtodos para
protexelos.

CMCCT

CCIB5.2.4. Xustifica a necesidade do aforro, reutilizacin

e reciclado de materiais en trminos econmicos e medioambientales.

CSC

CCIB5.3.1. Define o concepto de nanotecnoloxa e

describe as sas aplicacins presentes e futuras en diferentes campos.

CD
CCEC

1 de bacharelato
Cultura Cientfica. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procedementos de traballo

d
e

B1.1. A comunicacin en ciencia e tecnoloxa. O artigo

cientfico. Fontes de divulgacin cientfica. Elaboracin

B.1. Obter, seleccionar e valorar informacins relacionados con temas cientficos da actualidade.

Pxina 631 de 913

CCIB1.1.1. Analiza un texto cientfico, valorando de

forma crtica o seu contido.

CCEC
CAA

Cultura Cientfica. 1 Bacharelato

Obxectivos
g

Contidos

Criterios de avaliacin

de informes e presentacin dos mesmos utilizando distintos medios.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

CCIB1.1.2. Presenta informacin sobre un tema tras

realizar unha procura guiada de fontes de contido cientfico, utilizando tanto os soportes tradicionais, como Internet.

CCL
CD
CAA

CCIB1.2.1. Analiza o papel que a investigacin cientfica

ten como motor da nosa sociedade e a sa importancia
ao longo da historia.

CAA
CCEC

a
b

B1.2. Ciencia, tecnoloxa e sociedade. Perspectiva

histrica.

B.2. Valorar a importancia que ten a investigacin e o

desenvolvemento tecnolxico na actividade coti.

e
g
k

B1.1. A comunicacin en ciencia e tecnoloxa. O artigo

cientfico. Fontes de divulgacin cientfica. Elaboracin
de informes e presentacin dos mesmos utilizando distintos medios.

B.3. Comunicar conclusins e ideas en distintos soportes CCIB1.3.1. Comenta artigos cientficos divulgativos
a pblicos diversos, utilizando eficazmente as tecnoloxrealizando valoracins crticas e anlises das conseas da informacin e comunicacin para transmitir opicuencias sociais dos textos analizados e defende en
nins propias argumentadas.
pblico as sas conclusins.

CCL
CD
CAA

Bloque 2. A Terra e a vida

i
j

B2.1. Orixe e formacin da Terra, deriva continental e

tectnica de placas.

B2.1. Xustificar a teora de derva continental en funcin

das evidencias experimentais que a apoian.

CCIB2.1.1. Xustifica a teora de derva continental a

partir das probas xeogrficas, paleontolgicas, geolgicas e paleoclimticas.

CMCCT

B2.1. Orixe e formacin da Terra, deriva continental e

tectnica de placas.

B2.2. Explicar a tectnica de placas e os fenmenos a

que d lugar e os distintos riscos consecuencia destes
fenmenos.

CCIB2.2.1. Utiliza a tectnica de placas para explicar a

expansin do fondo ocenico e a actividade ssmica e
volcnica nos bordos das placas.

CMCCT

CCIB2.2.2. Nomea e explica medidas predictivas e

preventivas para o vulcanismo e terremotos.

CMCCT

B2.2. Vulcanismo e terremotos; prediccin e prevencin.

B2.3. Determinar as consecuencias do estudo da propagacin das ondas ssmicas P e S, respecto das capas
internas da Terra.

CCIB2.3.1. Relaciona a existencia de diferentes capas

terrestres coa propagacin das ondas ssmicas a travs
delas.

CAA

a
b
h

B2.3. A orixe da vida na Terra.

B2.4. Coecer e describir os ltimos avances cientficos

sobre a orixe da vida na Terrae enunciar as diferentes
teoras cientficas que explican a orixe da vida na Terra,diferenciadoas daquelas basadas en crenzas.

CCIB2.4.1. Coece e explica as diferentes teoras

acerca da orixe da vida na Terra.

CMCCT

j
h

B2.4. Do fixismo evolucionsmo. A evolucin a debate, B2.5. Establecer as probas que apoian a teora da
teoras cientficas sobre a evolucin, teoras pseudocienseleccin natural de Darwin e utilizala para explicar a
evolucin dos seres vivos na Terra, enfrontndoa a teotficas. A evolucin do home.
ras non cientficas.

Pxina 632 de 913

CCIB2.4.2. Describe as ltimas investigacins cientficas CCEC

en torno ao coecemento da orixe e desenvolvemento
da vida na Terra.
CCIB2.5.1. Describe as probas biolxicas, paleontolxicas e moleculares que apoian a teora da evolucin das
especies.

CMCCT

CCIB2.5.2. Enfronta as teoras de Darwin e Lamarck

para explicar a seleccin natural.

CMCCT

Cultura Cientfica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.4. Do fixismo evolucionsmo. A evolucin a debate, B2.6. Recoecer a evolucin desde os primeiros homniteoras cientficas sobre a evolucin, teoras pseudociendos ata o home actual e establecer as adaptacins que
tficas. A evolucin do home.
nos fixeron evolucionar.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

CCIB2.5.3. Enfronta o neodarwinismo coas explicacins

non cientficas sobre a evolucin.

CMCCT

CCIB2.6.1. Establece as diferentes etapas evolutivas

dos homnidos ata chegar ao Homo sapiens, establecendo as sas caractersticas fundamentais, tales como
capacidade craneal e altura.

CMCCT

CCIB2.6.2. Valora de forma crtica, as informacins

asociadas ao universo, a Terra e orixe das especies,
distinguindo entre informacin cientfica real, opinin e
ideoloxa.

CSC

Bloque 3. Avances en Biomedicina

h
j

B3.1. Evolucin histrica da investigacin mdica e

farmacetica.

B3.1. Analizar a evolucin histrica na consideracin e

tratamento das enfermidades.

CCIB3.1.1. Coece a evolucin histrica dos mtodos de CCEC

diagnstico e tratamento das enfermidades.

a
j

B3.1. Evolucin histrica da investigacin mdica e

farmacetica.

B3.2. Distinguir entre o que Medicina e o que non o .

CCIB3.2.1. Establece a existencia de alternativas

CSC
medicina tradicional, valorando o seu fundamento cient-
fico e os riscos que conlevan.

B3.2. ltimos avances en Medicina.

B3.3. Valorar as vantaxes que suscita a realizacin dun

trasplante e as sas consecuencias.

CCIB3.3.1. Propn os trasplantes como alternativa no

tratamento de certas enfermidades, valorando as sas
vantaxes e inconvenientes.

CSC

a
h
j

B3.1. Evolucin histrica da investigacin mdica e

farmacetica.

B3.4. Tomar conciencia da importancia da investigacin

mdico-farmacutica.

CCIB3.4.1. Describe o proceso que segue a industria

farmacutica para descubrir, desenvolver, ensaiar e comercializar os frmacos.

CMCCT

B3.3. Valoracin crtica da informacin relacionada coa

medicina. Uso responsable dos medicamentos. As patentes.

B3.5. Facer un uso responsable do sistema sanitario e

dos medicamentos.

CCIB3.5.1. Xustifica a necesidade de facer un uso

racional da sanidade e dos medicamentos.

CSC

B3.3. Valoracin crtica da informacin relacionada coa

medicina. Uso responsable dos medicamentos. As patentes.

B3.6. Diferenciar a informacin procedente de fontes

cientficas daquelas que proceden de pseudociencias ou
que perseguen obxectivos meramente comerciais.

CCIB3.6.1. Discrimina a informacin recibida sobre

CCL
tratamentos mdicos e medicamentos en funcin da fon- CSIEE
te consultada.

Bloque 4. A revolucin xentica

B4.1. A revolucin xentica. O xenoma humano. As

tecnoloxas do ADN recombinante e a enxeara xentica. Aplicacins.

B4.1. Recoecer os feitos histricos mis relevantes

para o estudo da xentica.

CCIB4.1.1. Coece e explica o desenvolvemento histrico dos estudos levados a cabo dentro do campo da xentica.

CCEC

B4.1. A revolucin xentica. O xenoma humano. As

B4.2. Obter, seleccionar e valorar informacins sobre o

CCIB4.2.1. Sabe situar a informacin xentica que

CAA

Pxina 633 de 913

Cultura Cientfica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

g
i
j

tecnoloxas do ADN recombinante e a enxeara xentica. Aplicacins.

ADN, o cdigo xentico, a enxeara xentica e as sas

aplicacins mdicas.

pose todo ser vivo, establecendo a relacin xerrquica

entre as distintas estruturas, desde o nucletido ata os
xenes responsables da herdanza.

c
j

B4.1. A revolucin xentica. O xenoma humano. As

tecnoloxas do ADN recombinante e a enxeara xentica. Aplicacins.

B4.3. Coecer os proxectos que se desenvolven actual- CCIB4.3.1. Coece e explica a forma en que se codifica CMCCT
mente como consecuencia de descifrar o xenoma humaa informacin xentica no ADN , xustificando a necesidade de obter o xenoma completo dun individuo e descino, tales como HapMap e Encode.
frar o seu significado.

B4.1. A revolucin xentica. O xenoma humano. As

tecnoloxas do ADN recombinante e a enxeara xentica. Aplicacins.

B4.4. Describir e avaliar as aplicacins da enxeara

xentica na obtencin de frmacos, transxnicos e terapias xnicas.

CCIB4.4.1. Describe e analiza as aplicacins da enxea- CCL

ra xentica na obtencin de frmacos, transxnicos e

terapias xnicas.

a
b

B4.2. Tcnicas de reproduccin asistida, implicacins

ticas e sociais.

B4.5. Valorar as repercusiones sociais da reproducin

asistida, a seleccin e conservacin de embrions.

CCIB4.5.1. Establece as repercusiones sociais e econmicas da reproducin asistida, a seleccin e conservacin de embrions.

CSIEE
CSC

b
j

B4.3. Clulas nai e clonacin. Aplicacins e perspectivas B4.6. Analizar os posibles usos da clonacin.
de futuro.

CCIB4.6.1. Describe e analiza as posibilidades que

ofrece a clonacin en diferentes campos.

CAA

B4.3. Clulas nai e clonacin. Aplicacins e perspectivas B4.7. Establecer o mtodo de obtencin dos distintos
tipos de clulas nai, as como a sa potencialidade para
de futuro.
xerar tecidos, rganos e ata organismos completos.

CCIB4.7.1. Recoece os diferentes tipos de clulas nai

en funcin da sa procedencia e capacidade xenerativa,
establecendo en cada caso as aplicacins principais.

CMCCT

a
b
c

B4.4. Xentica e sociedade. A biotica.

CCIB4.8.1. Valora, de forma crtica, os avances cientficos relacionados coa xentica, os seus usos e consecuencias mdicas e sociais.

CSC

B4.8. Identificar algns problemas sociais e dilemas

morais debidos aplicacin da xentica: obtencin de
transxnicos, reproducin asistida e clonacin.

Competencias clave
CD

CCIB4.8.2. Explica as vantaxes e inconvenientes dos

CMCCT
alimentos transxnicos, razoando a conveniencia ou non CSIEE
do seu uso.
Bloque 5. Tecnoloxas de informacin e comunicacin

g
h

B5.1. Orixe, evolucin e anlise comparativa dos equipamentos informticos.

B5.1. Coecer a evolucin que experimentou a informti- CCIB5.1.1. Recoece a evolucin histrica do ordenador CCEC
ca, desde os primeiros prototipos ata os modelos mis
en trminos de tamao e capacidade de proceso.
actuais, sendo consciente do avance logrado en parmetros tales como tamao, capacidade de proceso, alma CCIB5.1.2. Explica como se almacena a informacin en CCL
cenamiento, conectividad, portabilidad, etc.
diferentes formatos fsicos, tales como discos duros,
CD
discos pticos e memorias, valorando as vantaxes e inconvenientes de cada un deles.

B5.2. A incorporacin da tecnoloxa dixital vida coti.

B5.2. Determinar o fundamento dalgns dos avances

Pxina 634 de 913

CCIB5.2.1. Compara as prestaciones de dous dispositi-

CD

Cultura Cientfica. 1 Bacharelato

Obxectivos
j

Contidos
B5.3. Caractersticas e especificacins de equipamentos.
Anlise e comparativa dende o punto de vista do usuario.

Criterios de avaliacin
mis significativos da tecnoloxa actual.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

vos dados do mesmo tipo, un baseado na tecnoloxa

analgica e outro na dixital.
CCIB5.2.2. Explica como se establece a posicin sobre a CD
superficie terrestre coa informacin recibida dos siste
mas de satlites GPS ou GLONASS.
CCIB5.2.3. Establece e describe a infraestructura bsica CD
que require o uso da telefona mbil.

CCIB5.2.4. Explica o fundamento fsico da tecnoloxa

CD
LED e as vantaxes que supn a sa aplicacin en panta- CMCCT
llas planas e iluminacin.
CCIB5.2.5. Coece e describe as especificaciones dos
ltimos dispositivos, valorando as posibilidades que poden ofrecer ao usuario.

CD

B5.4. Vantaxes e inconvintes da evolucin tecnolxica.

Consumismo asociado s novas tecnoloxas.

B5.3. Tomar conciencia dos beneficios e problemas que

pode orixinar o constante avance tecnolxico.

CCIB5.3.1. Valora de forma crtica a constante evolucin CSC

tecnolxica e o consumismo que orixina na sociedade.

B5.5. Internet na vida cota. Beneficios e problemticas

asociadas uso de internet.

B5.4. Valorar, de forma crtica e fundamentada, os

cambios que internet est provocando na sociedade.

CCIB5.4.1. Xustifica o uso das redes sociais, sinalando

as vantaxes que ofrecen e os riscos que supoen.

CSIEE

CCIB5.4.2. Determina os problemas aos que se enfronta CSIEE

Internet e as solucins que se barallan.
CCIB5.4.3. Utiliza con propiedade conceptos especficamente asociados ao uso de Internet.

CD

a
b
c
e
g
h

B5.5. Internet na vida cota. Beneficios e problemticas

asociadas uso de internet.

B5.5. Efectuar valoracins crticas, mediante exposicins CCIB5.5.1. Describe en que consisten os delitos inform- CSC
e debates, achega de problemas relacionados cos deliticos mis habituais.
tos informticos, o acceso a datos persoais, os problemas de socializacin ou de excesiva dependencia que
CCIB5.5.2. Pon de manifesto a necesidade de protexer CD
pode causar o seu uso.
os datos mediante encriptacin, contrasinal, etc.

a
b
c
e
g

B5.4. Vantaxes e inconvintes da evolucin tecnolxica.

Consumismo asociado s novas tecnoloxas.
B5.5. Internet na vida cota. Beneficios e problemticas
asociadas uso de internet.

B5.6. Demostrar mediante a participacin en debates,

elaboracin de redaccins e/ou comentarios de texto,
que se consciente da importancia que teen as novas
tecnoloxas na sociedade actual.

Pxina 635 de 913

CCIB5.6.1. Sinala as implicaciones sociais do desenvolvemento tecnolxico.

CCL
CSC

Cultura Cientfica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

2.2.6

Cultura Clsica
Introducin
A materia de Cultura Clsica ten como obxectivo primordial achegar o alumnado ao estudo das civilizacins grega e latina nos mbitos literario, artstico, filosfico, cientfico, sociopoltico e lingstico, de xeito que poida tomar conciencia da influencia, pervivencia e presenza destes aspectos na cultura occidental e comprender a sa identidade cultural, as como as manifestacins que a definen.
A travs da Cultura Clsica pretndese iniciar o alumnado nun exercicio de reflexin e anlise sobre as bases nas que descansan realidades moi importantes da nosa cultura, confrontndoas co que coecemos como legado clsico: un patrimonio
comn que debe ser considerado irrenunciable para os cidadns e as cidads de Europa.
De acordo con esta formulacin, o currculo bsico da materia articlase en bloques temticos pertencentes a dous mbitos diferentes: o mbito lingstico e o non lingstico.
O mbito lingstico orintase fundamentalmente a analizar a relacin de parentesco que existe entre as linguas clsicas e un bo nmero das que se falan na actualidade. Para iso, prtese do concepto de familia lingstica, centrando a atencin na
familia das linguas indoeuropeas, que pertencen o grego e o latn e da que se derivan unha boa parte das linguas modernas. O estudo da orixe e evolucin da familia lingstica indoeuropea acompase da descricin do marco histrico e xeogrfico no que ten lugar a devandita evolucin. En relacin con este aspecto, inclese un percorrido a travs da orixe e evolucin da escritura, os seus diferentes sistemas e os alfabetos. Prstase especial atencin ao importantsimo papel que o latn e
o grego desempearon na configuracin das linguas modernas, en especial na composicin culta e a formacin do lxico. O obxectivo ltimo da materia de Cultura Clsica, neste mbito, ser permitir ao alumnado profundar na comprensin da propia lingua e no uso da mesma como elemento esencial para a comunicacin e a adquisicin de coecementos.
No mbito non lingstico englbanse o resto dos bloques propostos: xeografa, historia, mitoloxa, relixin, arte, sociedade e vida coti, e literatura. Todos eles irn enfocados a iniciar o alumnado no coecemento dos aspectos mis caractersticos
da cultura grecorromana, de xeito que a travs do seu estudo sexa quen de analizar e comprender os trazos comns e os que son diversos, valorar a herdanza clsica e respectar o patrimonio cultural da humanidade. Para sentar as bases deste estudo prtese da necesidade de coecer o marco xeogrfico e histrico no que se desenvolveron as civilizacins grega e romana ao longo do tempo, orixe da civilizacin occidental. O estudo da relixin grega e romana presta atencin s manifestacins mis significativas da relixiosidade oficial, os cultos pblicos e privados, as manifestacins deportivas relacionadas, as festividades relixiosas e os valores culturais asociados a ela. Dentro deste apartado sitase o captulo da mitoloxa, no cal
se aborda a construcin do imaxinario colectivo europeo, grazas s narracins mticas e lendarias, o mundo dos deuses e heroes e a sa pervivencia na cultura contempornea.
Especial atencin merecen as manifestacins artsticas que nos legaron as civilizacins grega e romana, que serviron e serven de modelo a moitas das producins actuais. Entre elas cmpre salientar, por unha banda, as relativas s artes plsticas,
concretamente arquitectura, escultura e s artes decorativas, e, pola outra, literatura, cuxa configuracin en xneros determina toda a nosa tradicin literaria, grazas ao acervo de temas, tpicos e recursos estilsticos empregados polos seus
autores e polas sas autoras.
Dedcase un apartado sociedade e vida coti, dentro do cal trtanse aspectos como a organizacin poltica e social do mundo grecorromano, as clases sociais, a vida pblica e privada e os valores cvicos que se transmitiron cultura occidental.
En todos os bloques de contidos vai implcito o estudo inexcusable da pervivencia do legado clsico na actualidade, co que se pretende analizar todos os elementos desta herdanza clsica que continan sendo referentes na nosa cultura. Debido ao
carcter de optatividade da materia de Cultura Clsica, necesario contemplar a flexibilidade na adecuacin dos contidos s caractersticas dos centros de ensino e ao alumnado que escolla esta opcin, de xeito que o seu currculo debe ter a apertura propia das materias especficas.
A comunicacin lingstica a competencia clave con mis presenza no bloque lingstico, xa que permite descubrir as races grecorromanas do vocabulario das linguas que utiliza. Non obstante, no bloque non lingstico os propios contidos da materia fomentan, tamn, a expresin a travs da comunicacin textual, oral, audiovisual e dixital.
A presenza das novas tecnoloxas da informacin e comunicacin no mundo actual debe aproveitarse como unha vantaxe para o labor coti na aula, traballando, deste xeito, a competencia dixital. A busca de informacin guiada polo profesorado facilita o desenvolvemento do esprito crtico e o achegamento persoal ao coecemento. Nesta lia tamn hai que salientar a importancia do traballo da competencia en aprender a aprender, xa que o alumnado est inicindose na seleccin, avaliacin, comprensin e producin de informacin cada vez mis complexa. A perseverancia, os hbitos de estudo, a autonoma e o traballo en equipo son capacidades que se poden afianzar neste captulo.
O descubrimento da historia do mundo grego e do romano a travs dos seus fitos mis salientables no mbito da poltica, a sociedade e a vida coti, axudarn a potenciar as competencias sociais e cvicas as como a competencia en sentido da iniciativa e esprito emprendedor, por medio da planificacin de proxectos en equipo, reforzando os conceptos dos valores democrticos, a participacin cidad e a toma de decisins responsables.
Unha visin global da xeografa e historia de Grecia e Roma impulsar o alumnado a comprender os procesos de cambio dende o mundo antigo ata a actualidade, traballando, tamn, a competencia matemtica e as competencias bsicas en ciencia
e tecnoloxa, que capacitan para a anlise de fenmenos complexos, o razoamento lxico e o rigor cientfico.
A aproximacin s manifestacins artsticas e literarias do mundo clsico permite o desenvolvemento da competencia en conciencia e expresin culturais, xa que uns dos obxectivos principais da materia a constatacin da pervivencia das sas pegadas na actualidade.

Pxina 636 de 913

A materia de Cultura Clsica pode significar para o alumnado de Educacin Secundaria unha excelente va de achegamento posta en valor do noso patrimonio cultural, que se aloxa nos restos arqueolxicos, nos museos e mesmo no entorno coti, as como nas manifestacins mis inmateriais da cultura grecorromana, como o pensamento, as crenzas, a mitoloxa, a esttica e a tica.

1 ciclo de ESO (3 ou 4 curso)

Cultura Clsica. 1 ciclo ESO. 3 ou 4 curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Xeografa
f

B1.1 Marco xeogrfico das civilizacins grega e romana.

B1.1. Localizar nun mapa fitos xeogrficos e enclaves

concretos relevantes para o coecemento das civilizacins grega e romana.

CCB1.1.1. Sinala sobre un mapa o marco xeogrfico no CMCCT

que se sitan en distintos perodos as civilizacins grega
e romana, delimitando o seu mbito de influencia, establecendo conexins con outras culturas prximas e situando con precisin puntos xeogrficos, cidades ou restos
arqueolxicos coecidos pola sa relevancia histrica.

B1.1 Marco xeogrfico das civilizacins grega e romana.

B1.2. Describir os diferentes marcos xeogrficos nos que CCB1.2.1. Enumera aspectos do marco xeogrfico que
se desenvolven as civilizacins grega e romana ao longo
poden ser considerados determinantes no desenvolvemento das civilizacins grega e latina aportando exemda sa historia.
plos para ilustrar e xustificar as sas formulacins.

CSC

Bloque 2. Historia
e

B2.1 Marco histrico da civilizacin grega. Das civilizacins minoica e micnica ao mundo helenstico.
B2.2 Marco histrico da civilizacin romana. Monarqua,
Repblica e Imperio.

B2.1. Identificar, describir e explicar o marco histrico no

que se desenvolven as civilizacins grega e romana.

CCB2.1.1. Sabe enmarcar determinados feitos histricos CAA

nas civilizacins grega e romana e no perodo histrico
correspondente, pondoos en contexto e relacionndoos con outras circunstancias contemporneas.

g
f
e

B2.2. Coecer as principais caractersticas dos diferen CCB2.2.1. Distingue con precisin as diferentes etapas
tes perodos da historia de Grecia e Roma, e saber situar
da historia de Grecia e Roma, nomeando e situando no
nun eixe cronolxico feitos histricos.
tempo os principais fitos asociados a cada unha delas.

CSIEE

CCB2.2.2. Explica o proceso de transicin que se produ- CMCCT

ce entre diferentes etapas da historia de Grecia e Roma,
describindo as circunstancias que interveen no paso
dunhas a outras.

Pxina 637 de 913

CCB2.2.3. Elabora eixes cronolxicos nos que se representan fitos histricos relevantes, consultando ou non
diferentes fontes de informacin.

CD

CCB2.2.4. Sita dentro dun eixe cronolxico o marco

histrico no que se desenvolven as civilizacins grega e
romana, sinalando distintos perodos e identificando en
cada un deles as conexins mis importantes que presentan con outras civilizacins.

CSC

Cultura Clsica. 1 ciclo ESO. 3 ou 4 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
B2.3. Coecer as caractersticas fundamentais da
romanizacin de Hispania e Gallaecia.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

CCB2.3.1. Explica a romanizacin de Hispania e Gallaecia, describindo as sas causas e delimitando as sas
distintas fases.

CCEC

CCB2.3.2. Enumera, explica e ilustra con exemplos os

aspectos fundamentais que caracterizan o proceso da
romanizacin de Hispania e Gallaecia, sinalando a sa
influencia na historia posterior do noso pas.

CSC

Bloque 3. Mitoloxa
b

B3.1 O panten grego e romano.

B3.1. Coecer os principais deuses da mitoloxa grecola- CCB3.1.1. Pode nomear coa sa denominacin grega e CD
latina os principais deuses e heroes da mitoloxa grecolatina.
tina, sinalando os trazos que os caracterizan, os seus
atributos e o seu mbito de influencia, explicando a sa
xenealoxa e establecendo as relacins entre os diferentes deuses.

e
a
b

B3.2 Os mitos grecolatinos. Os heroes.

B3.2. Coecer os mitos e heroes grecolatinos e establecer semellanzas e diferenzas entre os mitos e heroes
antigos e os actuais.

CCB3.2.1. Identifica dentro do imaxinario mtico a deuses, semideuses e heroes, explicando os principais aspectos que diferencian a uns doutros.

CCEC

CCB3.2.2. Sinala semellanzas e diferenzas entre os

mitos da antigidade clsica e os pertencentes a outras
culturas, comparando o seu tratamento na literatura ou
na tradicin relixiosa.

CAA

CCB3.2.3. Recoece e ilustra con exemplos a pervivencia do mtico e da figura do heroe na nosa cultura, analizando a influencia da tradicin clsica neste fenmeno e
sinalando as principais semellanzas e diferenzas que se
observan entre ambos tratamentos, asocindoas a outros trazos culturais propios de cada poca.

CCEC

B3.3 A relixin grega.

B3.3. Coecer e comparar as caractersticas da relixiosidade e relixin grega coas actuais.

B3.4 A relixin romana: culto pblico e privado.

B3.4. Explicar os fundamentos da relixiosidade romana e CCB3.4.1. Distingue a relixin oficial de Roma dos cultos CSC
distinguir a relixin oficial das manifestacins do culto
privados, explicando os trazos que lles son propios.
privado.
Bloque 4. Arte

Pxina 638 de 913

CCB3.3.1. Enumera e explica as principais caractersti CSC

cas da relixin grega, pondoas en relacin con outros
aspectos bsicos da cultura helnica e establecendo
comparacins con manifestacins relixiosas propias doutras culturas.

Cultura Clsica. 1 ciclo ESO. 3 ou 4 curso

Obxectivos
j
b

Contidos
B4.1 Fundamentos da arte clsica.

Criterios de avaliacin
B4.1. Coecer as caractersticas fundamentais da arte
clsica e relacionar manifestacins artsticas actuais cos
seus modelos clsicos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

CCB4.1.1. Recoece os trazos bsicos da arte clsica

nas manifestacins artsticas antigas e actuais.

CC

CCB4.1.2. Realiza eixes cronolxicos situando neles

aspectos relacionados coa arte grecolatina e asocindoos a outras manifestacins culturais ou a fitos histricos.

CMCCT

B4.2 A arquitectura en Grecia e Roma: tipos de edificios

e ordes arquitectnicas.

B4.2. Identificar as caractersticas mis salientables da

arquitectura grecorromana en relacin cos edificios mis
singulares.

CCB4.2.1. Recoece as caractersticas esenciais da

arquitectura grega e romana identificando a orde arquitectnica que pertencen distintos monumentos en imaxes para razoar a sa resposta.

CCEC

B4.3 A escultura en Grecia e Roma: etapas, estilos e

temticas.

B4.3. Coecer as manifestacins escultricas da arte

grega e romana ao longo da Antigidade e identificar a
sa temtica.

CCB4.3.1. Recoece esculturas gregas e romanas en

imaxes encadrndoas nun perodo histrico e identificando nelas motivos mitolxicos, histricos ou culturais.

CCEC

B4.4 Enxeera romana: obras pblicas e urbanismo. As

vas romanas.

B4.4. Coecer as creacins urbansticas romanas as

como a sa rede viaria.

CCB4.4.1. Describe as caractersticas, os principais

elementos e a funcin das grandes obras pblicas romanas, explicando e ilustrando con exemplos a sa importancia para o desenvolvemento do Imperio e a sa influencia en modelos urbansticos posteriores.

CSC

B4.5 A herdanza clsica no patrimonio artstico.

B4.5. Coecer e saber localizar os principais monumentos clsicos do patrimonio espaol e europeo.

CCB4.5.1. Localiza nun mapa os principais monumentos CAA

clsicos do patrimonio espaol e europeo, identificando a
partir de elementos concretos o seu estilo e cronoloxa
aproximada.

Bloque 5. Sociedade e vida coti

a

B5.1 A organizacin poltica en Grecia e en Roma.

B5.1. Coecer as caractersticas das principais formas

de organizacin poltica presentes no mundo clsico establecendo semellanzas e diferenzas entre elas.

CCB5.1.1. Nomea os principais sistemas polticos da

CSC
antigidade clsica describindo, dentro de cada un deles,
a forma de distribucin e exercicio do poder, as institucins existentes, o papel que estas desempean e os
mecanismos de participacin poltica.

g
h

B5.2 As sociedade en Grecia e Roma: as clases sociais.

B5.2. Coecer as caractersticas e a evolucin das

clases sociais en Grecia e Roma.

CCB5.2.1. Describe a organizacin da sociedade grega e CSIEE

romana, explicando as caractersticas das distintas clases sociais e os papeis asignados a cada unha delas,
relacionando estes aspectos cos valores cvicos existentes na poca e comparndoos cos actuais.

B5.3 A familia en Grecia e Roma.

B5.3. Coecer a composicin da familia e os roles

Pxina 639 de 913

CCB5.2.2. Describe as principais caractersticas e a

evolucin dos distintos grupos que compoen as sociedades grega e romana.

CCL

CCB5.3.1. Identifica e explica os diferentes papeis que

CSC

Cultura Clsica. 1 ciclo ESO. 3 ou 4 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
asignados aos seus membros.

k
k

B5.4 A vida coti en Grecia e Roma: vivenda, hixiene,

alimentacin, vestimenta, traballo.

B5.4. Coecer os trazos mis salientables da vida coti

en Grecia e Roma.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

desempean dentro da familia cada un dos seus membros, identificando e explicando a travs deles estereotipos culturais e comparndoos cos actuais.
CCB5.4.1. Identifica e describe os tipos de vivenda, o
modo de alimentacin, os hbitos de hixiene e a vestimenta en Grecia e Roma.

CD

CCB5.4.2. Identifica e describe formas de traballo e

relacinaas cos coecementos cientficos e tcnicos da
poca, explicando a sa influencia no progreso da cultura occidental.

CAA

B5.5 Os espectculos pblicos en Grecia e Roma.

B5.5. Identificar as principais formas de lecer existentes

na Antigidade.

CCB5.5.1. Describe as principais formas de lecer das

CSIEE
sociedades grega e romana, analizando a sa finalidade,
os grupos aos que van dirixidas e a sa funcin no desenvolvemento da identidade social.

B5.6. Relacionar e establecer semellanzas e diferenzas

entre as manifestacins deportivas da Grecia Clsica e
as actuais.

CCB5.6.1. Explica a orixe e a natureza dos Xogos

Olmpicos, comparndoos e destacando a sa importancia con respecto a outras festividades deste tipo existentes na poca e explicando a sa pervivencia no mundo
moderno, establecendo semellanzas e diferenzas entre
os valores culturais aos que se asocian en cada caso.

Bloque 6. Lingua e Literatura

e

B6.1 Historia da escritura. Signos e materiais.

B6.1. Coecer a existencia de diversos tipos de escritura, distinguilos e comprender as sas funcins.

CCB6.1.1. Recoece diferentes tipos de escritura,

CD
clasificndoos conforme sa natureza e sa funcin e
describindo os trazos que distinguen a uns doutros.

B6.2 Orixe do alfabeto. O alfabeto grego e o alfabeto

romano.

B6.2. Coecer a orixe do alfabeto e distinguir distintos

tipos de alfabetos usados na actualidade.

CCB6.2.1. Nomea e describe os trazos principais dos

CAA
alfabetos mis utilizados no mundo occidental, explicando a sa orixe e diferencindoos doutros tipos de escrituras.

B6.3. Recoecer a presenza de elementos dos alfabetos CCB6.3.1. Explica a influencia dos alfabetos gregos e
CD
latinos na formacin dos alfabetos actuais sinalando nesgrego e latino nos alfabetos actuais.
tes ltimos a presenza de determinados elementos tomados dos primeiros.

B6.3 As linguas do mundo. O indoeuropeo e as sas

familias lingsticas.

B6.4. Coecer a orixe comn de diferentes linguas

indoeuropeas.

Pxina 640 de 913

CCB6.4.1. Enumera e localiza nun mapa as principais

ramas da familia das linguas indoeuropeas, sinalando os
idiomas modernos que se derivan de cada unha delas e
sinalando aspectos lingsticos que evidencian o seu
parentesco.

CMCCT

Cultura Clsica. 1 ciclo ESO. 3 ou 4 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B6.4 As linguas romances.

B6.5. Identificar as linguas europeas romances e non

romances e localizalas nun mapa.

CCB6.5.1. Identifica as linguas que se falan en Europa e CSC

en Espaa, diferenciando pola sa orixe romances e non
romances e delimitando nun mapa as zonas nas que se
utilizan.

h
h

B6.5 Composicin e derivacin culta de orixe grega e

latina.

B6.6. Identificar a orixe grecolatina do lxico das linguas

de Espaa e doutras linguas modernas.

CCB6.6.1. Recoece e explica o significado dalgns dos CCL

helenismos e latinismos mis frecuentes utilizados no
lxico das linguas faladas en Espaa e doutras linguas
modernas, explicando o seu significado a partir do termo
de orixe.

f
j

B6.6 Latinismos, palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos.

B6.7 Principais regras de evolucin fontica do latn ao

galego e casteln.

B6.7. Distinguir e identificar latinismos, cultismos, semicultismos e termos patrimoniais.

B6.8. Facer evolucins desde o latn ao galego e ao

casteln tendo en conta os fenmenos fonticos.

CCB6.6.2. Explica o significado de palabras, a partir da

sa descomposicin e a anlise etimolxica das sas
partes.

CCL

CCB6.7.1. Identifica e diferenza con seguridade cultismos, semicultismos e termos patrimoniais relacionndoos co termo de orixe sen necesidade de consultar dicionarios ou outras fontes de informacin.

CCA

CCB6.7.2. Coece o significado das principais locucins

latinas de uso actual.

CD

CCB6.8.1. Explica os procesos de evolucin dalgns

CCL
termos desde o timo latino ata os seus respectivos derivados en diferentes linguas romances describindo algns
dos fenmenos fonticos producidos e ilustrndoos con
outros exemplos.
CCB6.8.2. Realiza evolucins do latn ao galego e
casteln aplicando as regras fonticas de evolucin.

CCA

B6.8 O lxico grecolatino na linguaxe cientfica e tcnica. B6.9. Coecer e utilizar con propiedade terminoloxa
cientfico-tcnica de orixe grecolatina.

CCB6.9.1. Explica a partir da sa etimoloxa termos de

orixe grecolatina propios da linguaxe cientfico-tcnica e
sabe usalos con propiedade.

CCL

B6.9 A presenza das linguas clsicas nas linguas modernas.

B6.10. Constatar o influxo das linguas clsicas en

linguas non derivadas delas.

CCB6.10.1. Demostra o influxo do latn e o grego sobre

as linguas modernas servndose de exemplos para ilustrar a pervivencia nestas de elementos lxicos morfolxicos e sintcticos herdados das primeiras.

CCL

B6.10 Xneros literarios grecolatinos. Autores e obras

principais.

B6.11. Coecer as principais caractersticas dos xneros CCB6.11.1 Describe as caractersticas esenciais dos
literarios grecolatinos e a sa influencia na literatura posxneros literarios grecolatinos e recoece a sa influenterior.
cia na literatura posterior.

CCEC

B6.12. Coecer os fitos esenciais das literaturas grega e

CCEC

Pxina 641 de 913

CCB6.12.1 Nomea aos autores mis representativos da

Cultura Clsica. 1 ciclo ESO. 3 ou 4 curso

Obxectivos

2.2.7

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

latina como base literaria da cultura europea e occidental.

literatura grecolatina, encadrndoos no seu perodo histrico e citando as sas obras mis coecidas.

Competencias clave

Debuxo Artstico
Introducin
Partindo das destrezas e coecementos adquiridos polo alumnado na materia de Educacin Plstica, Visual e Audiovisual, da educacin secundaria obrigatoria (ESO), en bacharelato profundarase nas destrezas e conceptos do Debuxo como ferramenta do pensamento que participa no proceso creativo, comunicativo, plstico e visual, contribundo a adquirir as competencias necesarias para a formacin permanente da persoa.
As materias Debuxo Artstico I e II achegan coecementos tericos, tcnicos e estticos, fomentando un pensamento diverxente. A aprendizaxe esttica debe realizarse sobre bases tericas e prcticas, fomentando a creatividade, o esprito de investigacin e a formacin permanente.
De forma gradual e secuencial, os coecementos e destrezas adquiridos en Debuxo Artstico I deben ser a base sobre a que se asente Debuxo Artstico II. Ensinarase e aplicarase o principio de partir do particular para o xeral, para que o alumnado
vaia adquirindo as habilidades e conceptos para construr aprendizaxes significativas, mediante o deseo de proxectos globais.
En Debuxo Artstico I o alumnado traballa a materia de forma mis obxectiva, para dedicar o segundo curso a aspectos mis subxectivos, desenvolvendo o seu potencial creador orientado cara as mltiples alternativas formativas artsticas mis
acordes cos seus intereses.
Ao traballar de forma creativa, o alumnado desenvolve a capacidade crtica aplicndoa s sas propias creacins e s dos seus compaeiros e compaeiras; valora o feito artstico e goza del, sensibilizndose cara contorna para o goce esttico e
como aspecto motivador para o seu desenvolvemento creativo, potenciando a competencia de conciencia e expresin cultural; debe coecer os antecedentes artsticos e as achegas que se fixeron ao Debuxo e s Artes Plsticas e ao Deseo, en
xeral, por artistas a travs da historia, e sobre todo a presenza e funcin do Debuxo nas manifestacins artsticas contemporneas. O coecemento da evolucin e a sa valoracin positiva do Debuxo Artstico como linguaxe expresiva e comunicativa reforzar as aplicacins do Debuxo Artstico nunha sociedade cada vez mis tecnolxica e inmediata.
A materia de Debuxo Artstico nesta etapa debe proporcionar un panorama amplo das sas aplicacins, orientando e preparando a outras ensinanzas posteriores que o alumnado poida cursar, xa sexan artsticas ou tecnolxicas, como base para a
formacin de profesionais creativos: Ensinos Artsticos Superiores, Ensinos Profesionais de Artes Plsticas e Deseo, Belas Artes e outras afns. Ensinos creativos nas sas mltiples facetas: interiores, moda, produto, grfico, multimedia, xoiara,
ilustracin, deseo web, multimedia, etc.
Debuxo Artstico I estrutrase en cinco bloques de contido: o debuxo como ferramenta, lia e forma, a composicin e os seus fundamentos, a luz: o claroscuro e a textura , e a cor.
Debuxo Artstico II estrutrase en cinco bloques de contido: a forma: estudo e transformacin, a expresin da subxectividade, debuxo e perspectiva, o corpo humano como modelo e o debuxo no proceso creativo.

1 de bacharelato
Debuxo Artstico I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. O debuxo como ferramenta

b
d
i
k
l

B.1.1.Diferentes modos de ver e debuxar. Debuxo e

funcin

B.1.1. Valorar a importancia do Debuxo como ferramenta DA1.B1.1.1. Valora e coece a importancia do Debuxo
do pensamento e fin en si mesmo, a travs da Historia
Artstico, as sas aplicacins e manifestacins a travs
da arte, no proceso creativo, xa sexa con fins artsticos,
da Historia e na actualidade co estudo e observacin de
tecnolxicos ou cientficos.
obras e artistas significativos.
DA1.B1.1.2. Selecciona, relaciona e emprega con

Pxina 642 de 913

CSC
CCEC

CCL

Debuxo Artstico I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

criterio a terminoloxa especfica, tanto de forma oral

como escrita en postas en comn ou probas individuais
aplicndoa a producins propias ou alleas.

d
i
k
l

i
k
l

B.1.2.A expresin da subxectividade

B.1.2. Utilizar con criterio os materiais e a terminoloxa

especifica.

DA1.B1.2.1. Utiliza con propiedade, os materiais e

procedementos mis idneos para representar e expresarse en relacin s linguaxes grfico-grficos adecundoos ao obxectivo plstico desexado.

CSIEE
CCEC

B.1.3.Materiais, tiles e soportes bsicos

B.1.4.Introducin as tcnicas secas e a sa aplicacin

B.1.3. Mostrar unha actitude autnoma e responsable,

respectando as producins propias e alleas, as como o
espazo de traballo e as pautas indicadas para a realizacin de actividades, achegando aula todos os materiais necesarios

DA1.B1.3.1. Mantn o seu espazo de traballo e o seu

material en perfecto estado achegndoo aula cando
necesario para a elaboracin das actividades.

CSC

DA1.B1.3.2. Mostra unha actitude autnoma e responsable, respectando o traballo propio e alleo

CSIEE

Bloque 2. Lia e forma

b
i
k
l
d

B.2.1.Elementos bsicos na configuracn da forma. A

lia como elemento configurador

b
i
k
l
d
g

B.2.2.A perspectiva intuitiva e a sa aplicacin no

debuxo artstico

B.2.1. Describir grficamente obxectos naturais ou

artificiais, mostrando a comprensin da sa estrutura
interna.

B.2.2. Empregar a lia para a configuracin de formas e

transmisin de expresividade.

DA1.B2.1.1. Utiliza a lia na descricin grfica de obxec- CSIEE

tos expresando volume, movemento espazo e sensa CCEC
cins subxectivas.

DA1.B2.1.2. Representa formas naturais e artificiais, de

forma analtica ou expresiva, atendendo comprensin
da sa estrutura interna.

CSIEE
CCEC

DA1.B2.2.1. Comprende e representa as formas desde

distintos puntos de vista.

CSIEE
CCEC

DA1.B2.2.2. Describe graficamente as formas atendendo CMCCT

s sas proporcins, relacionndoas con formas xeomtricas simples.

Bloque 3. A composicin e os seus fundamentos

b
i
k
l
d
g

B.3.1.Composicin intuitiva. O concepto de equilibrio

visual

B.3.1. Elaborar composicins analticas, descritivas e

expresivas con diferentes graos de iconicidade.

Pxina 643 de 913

DA1.B3.1.1. Selecciona os elementos grficos esenciais

para a representacin da realidade observada segundo
a funcin que se persiga (analtica ou subxectiva) e o
seu grao de iconicidade.

CSIEE
CCEC

Debuxo Artstico I. 1 Bacharelato

Obxectivos

b
i
k
l
d
g

Contidos
B.3.2.Psicoloxa da forma. As leis visuais que rexen as
relacins entre as formas do cadro

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B.3.2. Aplicar as leis bsicas da percepcin visual ao

representar distintos volumes xeomtricos ou orgnicas
dentro dun espazo compositivo, atendendo s proporcins e perspectiva.

DA1.B3.2.1. Relaciona e representa as formas no plano

atendendo s leis visuais asociativas, s organizacins
compositivas, equilibrio e direccins visuais en composicins cunha finalidade expresiva, analtica ou descritiva.

Competencias clave
CAA

Bloque 4. A luz .O claroscuro e a textura

b
i
k
l
d
g

B.4.1.A mancha como elemento configurador do volume. B.4.1. Representar o volume de obxectos e espazos
O claroscuro.
tridimensionales mediante a tcnica do claroscuro.

DA1.B4.1.1. Representa o volume, o espazo e a textura

aplicando diferentes tcnicas grafico-plsticas mediante
valores lumnicos, .

b
i
k
l
d
g

B.4.2.A construcin das sombras. Valores tonais

DA1.B4.2.1. Coece o valor expresivo e configurador da CCL

luz, tanto en valores acromticos como cromticos expli- CSIEE
cando verbalmente eses valores en obras propias e al CCEC
leas.

b
i
k
l
d
g

B.4.3.A iluminacin. Tipos de luz e o seu comportamento B.4.3. Explorar as posibilidades expresivas da textura
visual e o claroscuro

B.4.2. Valorar a influencia da luz como configuradora de

formas e o seu valor expresivo.

Bloque 5. A cor

b
i
k
l

B.5.1.Teora da cor. Natureza. Dimensins e comportamento da cor.

B.5.2.Expresividade da cor.

DA1.B4.3.1. Observa e utiliza a textura visual con

distintos procedementos grfico-plsticos, con fins expresivos e configuradores, en obras propias e alleas.

CSIEE
CCEC

CD
CCEC

B.5.1. Coecer e aplicar os fundamentos tericos sobre DA1.B5.1.1. Aplica a cor seguindo as dimensins deste CSIEE
a cor e as relacins cromticas, tanto na expresin grfi(valor-luminosidade, saturacin-intensidade e croma-ton) CCEC
co-plstica como na anlise de diversas manifestacins
na representacin de composicins e formas naturais e
artsticas.
artificiais.

Pxina 644 de 913

Debuxo Artstico I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

d
g

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

DA1.B5.1.2. Demostra o coecemento con explicacins

orais, escritas e grficas dos fundamentos tericos da
cor en composicins e estudos cromticos.

CCL
CCEC

DA1.B5.1.3. Aplica de maneira expresiva a cor na obra

plstica persoal.

CCEC

DA1.5.1.4. Analiza o uso da cor observando as producins artsticas de referencia en todas as sas manifestacins.

CSIEE
CCEC

DA1.B5.1.5. Representa os matices cromticos, a partir

de observacin do natural, mediante a mestura de cores
primarias.

CSIEE
CD

2 de bacharelato
Debuxo Artstico II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A forma. Estudo e transformacin

b
i
k
l
d
g

B.1.1.Percepcin e descricin obxectiva da forma

B.1.1. Desenvolve a destreza debuxstica con distintos

niveis de iconicidade.

DA2.B1.1.1. Interpreta e aplica formas ou obxectos

atendendo a diversos graos de iconicidade , con diferentes tcnicas grficas e segundo as sas funcins comunicativas (ilustrativas, descritivas, ornamentais ou subxectivas),.

b
i

B.1.2.Modelo analtico e modelo sinttico

B.1.3.Retentiva e memoria visual. Consideracins

B.1.2. Interpretar unha forma ou obxecto segundo as

sas intencins comunicativas.

DA2.B1.1.2. Analiza a configuracin das formas naturais CCEC

e artificiais discriminando o esencial das sas caracters- CD

Pxina 645 de 913

CSIEE
CCEC

Debuxo Artstico II. 2 Bacharelato

Obxectivos

k
l
d
g

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ticas formais, mediante a execucin grfica e a discusin

verbal e escrita.

mnemotcnicas

Bloque 2: A expresin da subxectividade

b
i
k
l
d
g

B.2.1.A psicoloxa da forma e a composicin. Estudo e

aplicacin dos elementos compositivos que rexen a intencin expresiva das creacins plsticas

B.2.1. Desenvolver a capacidade de representacin das

formas mediante a memoria e retentiva visual.

DA2.B2.1.1 Representa formas aprendidas mediante a

percepcin visual e tctil atendendo s sas caractersticas formais esenciais.

CSIEE
CCEC

b
i
k
l
d
g

B.2.2.Comportamento e interrelacin das formas tridimensionais no espazo

B.2.2. Elaborar imaxes con distintas funcins expresivas

utilizando a memoria e retentiva visual.

DA2.B2.2.1. Expresa sentimentos e valores subxectivos CCL

mediante a representacin de composicins figurativas e CCEC
abstractas de formas e cores (funcins expresivas).

b
i
k
l
d
g

B.2.3.Valor expresivo da luz e da cor

B.2.4.A ruptura da tradicin figurativa e o nacemento de
novas interpretacins da realidade

DA2.B2.2.2. Experimenta con mtodos creativos de

CAA
memorizacin e retentiva para buscar distintas represen-
tacins mediante valores lumnicos, cromticos e compositivos, un mesmo obxecto ou composicin.
B.2.3. Investigar sobre a expresividade individual, coa
linguaxe propia da expresin grfico-plstica

DA2.B2.3.1. Analiza de forma verbal e escrita, individual

e colectivamente, obras propias ou alleas, atendendo
aos seus valores subxectivos.

CCL

Bloque 3. Debuxo e perspectiva

b
i
k
l
d
g

B.3.1.Valoracins da aparencia formal respecto ao punto B.3.1. Representar grficamente con diferentes niveis de DA2.B3.1.1. Comprende e representa as formas desde
iconicidad , as formas, illadas ou nunha composicin, a
de vista perceptivo
distintos puntos de vista.
contorna inmediata, interiores e exteriores, expresando
B.3.2.A representacin da forma con fins expresivos
as caractersticas espaciais, de proporcionalidade, valo- DA2.B3.1.2. Observa a contorna como un elemento de
res lumnicos e cromticos
estudo grfico e elabora composicins cromticas e lineais, atendendo s variacins formais segundo o punto de
vista.
DA2.B3.1.3. Representa os obxectos illados ou nunha
contorna coecendo os aspectos estruturais da forma,
posicin e tamao dos seus elementos.

Pxina 646 de 913

CSC
CSIEE
CCEC

CSIEE
CCEC

Debuxo Artstico II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 4. O corpo humano como modelo

b
i
k
l
d
g

B.4.1.Anlise da figura humana. Relacins de proporcionalidade

B.4.1. Analizar as relacins de proporcionalidade da

figura humana.

DA2.B4.1.1. Comprende a figura humana como un

elemento de estudo grfico e expresivo, mediante a observacin e reflexin de obras propias e alleas.

b
i
k
l
d
g

B.4.2.Nocins bsicas de anatoma artstica

B.4.3.Estudo e representacin do movemento da figura
humana

B.4.2. Representar a figura humana, a sa contorna,

identificando as relacins de proporcionalidade entre o
conxunto e as sas partes.

DA2.B4.2.1. Representa a figura humana atendendo

expresin global das formas que a compoen e a articulacin e orientacin da estrutura que a define.

CSIEE
CCEC

b
i
k
l
d
g

B.4.4.Antropometra. Relacins da figura humana co

espazo arquitectnico e co contorno natural

B.4.3. Experimentar cos recursos grfico-plsticos para

representar o movemento e expresividade da figura humana.

DA2.B4.3.1. capaz de representar e captar o movemento da figura humana de forma grfico-plstica aplicando diferentes tcnicas.

CAA

DA2.B4.3.2. Elabora imaxes con distintos procedementos grfico plsticos e distintas funcins expresivas coa
figura humana como suxeito.

CSIEE
CCEC

DA2.B4.1.2. Analiza a figura humana atendendo s sas CMCCT

relacins de proporcionalidade mediante a observacin
CCEC
do natural ou con modelos estticos.

Bloque 5. O debuxo no proceso creativo

CCEC

b
i
k
l
d
g

B.5.1.Tcnicas secas mis comns e a sa aplicacin no B.5.1. Coecer e aplicar as ferramentas dixitais de
debuxo e as sas aplicacins na creacin grficoproceso creativo
plstica.

b
i
k
l
d
g

B.5.2.Introducin s tcnicas hmidas e a sa aplicacin B.5.2. Valorar a importancia do Debuxo como ferramenta DA2.B5.2.1. Valora a importancia do Debuxo Artstico
no proceso creativo. O emprego das ferramentas TIC
do pensamento e do coecemento da sa terminoloxa,
nos procesos proxectivos elaborando proxectos conxunmateriais e procedementos para desenvolver o proceso
tos con outras disciplinas artsticas ou non do mesmo
nos procesos creativos
creativo con fins artsticos, tecnolxicos ou cientficos,
nivel ou externos.
as como as posibilidades do TIC.
DA2.B5.2.2. Demostra creatividade e autonoma nos
procesos artsticos propoendo solucins grficoplsticas que afianzan o seu desenvolvemento persoal e
autoestima.

Pxina 647 de 913

DA2.B5.1.1. Coece e aplica as ferramentas do Debuxo

Artstico dixital utilizando o TIC en procesos creativos.

CD

CSC

CSIEE
CCEC

Debuxo Artstico II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

DA2.B5.2.3. Est orientado e coece as posibilidades do CMCCT

Debuxo Artstico nos Ensinos Artsticos, Tecnolxicas e CAA
Cientficas con exemplos claros e contacto directo con
artistas, deseadores, cientficos e tcnicos.
DA2.B5.2.4. Selecciona, relaciona e emprega con criterio CCL
a terminoloxa especfica en postas en comn, dos seus
proxectos individuais ou colectivos fomentando a participacin activa e crtica construtiva.
DA2.B5.2.5. Utiliza con propiedade os materiais e
procedementos mis idneos para representar e expresarse en relacin s linguaxes grfico-plsticos.

2.2.8

b
i
k
l
d
g

B.5.3. A actitude creativa

B.5.3. Mostrar unha actitude autnoma e responsable,

DA2.B5.3.1. Mantn o seu espazo de traballo e o seu
respectando as producins propias e alleas, as como o
material en perfecto estado, achegndoo aula cando
espazo de traballo e as pautas indicadas para a realizanecesario para a elaboracin das actividades
cin de actividades, achegando aula todos os materiais
necesarios.

CAA
CSIEE
CCEC
CCL

CSC

Educacin Fsica
Introducin
A Educacin Fsica ten como finalidade principal que os alumnos e as alumnas acaden a competencia motriz, entendida como un conxunto de coecementos, procedementos, actitudes e emocins que interveen nas mltiples interaccins que realiza unha persoa no seu medio e coas demais, que permite que o alumnado supere os diferentes problemas motrices propostos tanto nas sesin de Educacin Fsica como na sa vida coti; sempre actuando de forma coherente e en concordancia
co nivel de desenvolvemento psicomotor, tendo outorgado especial sensibilidade atencin a diversidade nas aulas, utilizando estratexias inclusivas e sempre buscando a integracin dos coecementos, os procedementos, as actitudes e as emocins vinculados conduta motora.
A competencia motriz, anda que non est recollida como unha das competencias clave, fundamental para o desenvolvemento delas, especialmente as competencias sociais e cvicas, aprender a aprender, sentido de iniciativa e esprito emprendedor, conciencia e expresins culturais e competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa e, en menor medida, a competencia en comunicacin lingstica e a competencia dixital. O traballo por competencias integra un coecemento de base conceptual, outro relativo s destrezas e, por ltimo, un con gran influenza social e cultural, que implica un conxunto de valores e actitudes.
O presente currculo da Educacin Fsica mantn a coherencia e a homoxeneidade coa etapa de educacin primaria, nas etapas da ESO e do bacharelato, entendendo a materia como un continuo, tanto nos seus contidos como nas aprendizaxes
que debe conseguir o alumnado ao longo de todas as etapas do sistema educativo.
Na educacin secundaria obrigatoria e no bacharelato o alumnado utilizar o seu potencial motor vez que desenvolve todas as sas capacidades. Isto implica mobilizar toda unha serie de coecementos, habilidades motrices, actitudes e valores en
relacin co corpo, en diversas situacins de ensino-aprendizaxe, nas que a experiencia individual e colectiva permita adaptar a conduta motriz a diferentes contornas, conseguindo que o alumnado sexa un suxeito activo, responsable da xestin do
seu estilo de vida saudable.
Nestas etapas educativas a Educacin Fsica debe permitir incrementar e mellorar o seu compromiso motor, sempre axeitado s sas posibilidades, e desenvolver as habilidades motrices especficas con complexidade crecente a medida que se
progresa nos sucesivos cursos.

Pxina 648 de 913

As propias actividades axudarn, ademais, a desenvolver a relacin coas demais persoas, o respecto, a atencin especial igualdade de xnero, entendendo as diferenzas en canto as capacidades psicofsicas entre as rapazas e os rapaces, os
condicionantes dos estereotipos sociais, a colaboracin, o traballo en equipo, o xogo limpo, a resolucin de conflitos, o recoecemento do esforzo para lograr metas, a aceptacin de regras establecidas e o desenvolvemento da iniciativa individual.
A Educacin Fsica, tanto na etapa da ESO coma no bacharelato, ter como fin estratxico introducir ao alumnado cara a prctica de actividades fsico-deportivas e artstico-expresivas, nas que poida manter un rol de practicante activo ao longo da
sa vida, tendo en conta as novas formas de prcticas motrices que xorden na sociedade actual, moitas delas vinculadas contorna prxima do alumnado pola motivacin intrnseca que representan.
Cmpre destacar os xogos e deportes tradicionais galegos, que, xunto coas danzas e bailes propios de Galicia, supoen un elemento importante de transmisin do noso patrimonio artstico e cultural, ademais de fomentar as relacins interxeracionais.
As propostas didcticas deben incorporar a reflexin e a anlise dos procesos de ensino-aprendizaxe, co fin de facilitar estratexias de transferencia dos coecementos a outras situacins.
Para facilitar a concrecin curricular de Educacin Fsica establcense dez criterios de avaliacin para o primeiro ciclo da ESO, que comprende os tres primeiros cursos, doce para o cuarto curso da ESO e nove para o primeiro curso de bacharelato,
criterios que establecen os resultados que se deben conseguir por medio dos estndares de aprendizaxe. Estes permitirn definir os resultados das aprendizaxes, e concretarn, mediante accins, o que o alumnado debe saber e saber facer na materia de Educacin Fsica. Estes estndares estn graduados e secuenciados ao longo de todas as etapas e, unha vez finalizadas estas, todos eles debern estar acadados e consolidados.
Os contidos presntanse distribudos en catro grandes bloques:
Bloque 1. Contidos comns.
Bloque 2. Actividades fsicas artstico expresivas.
Bloque 3. Actividade fsica e sade.
Bloque 4. Os xogos e as actividades deportivas.
Esta distribucin non determina mtodos concretos, unicamente responde a unha forma de organizar os contidos dun xeito enlazado atendendo configuracin cclica do ensino da materia, construndo uns coecementos sobre os outros, como unha estrutura de relacins observables, de forma que se facilite a sa comprensin e aplicacin en contextos cada vez mis enriquecedores e complexos. Tampouco implica unha organizacin pechada, xa que permite organizar os contidos de diferentes formas, adoptando a metodoloxa mis axeitada s caractersticas tanto do grupo de alumnos e alumnas como dos propios contidos.
Os contidos do bloque comn, pola sa natureza transversal, traballaranse ao longo do curso de xeito integrado cos contidos do resto dos bloques, dado que trata aspectos como a construcin das distintas fases dunha sesin, o aseo persoal, a participacin nas actividades fsicas independentemente do propio nivel de execucin, a resolucin de conflitos mediante o dilogo e a aceptacin das regras establecidas, as posibilidades que presentan as actividades fsico-deportivas como formas de
ocio activo e de utilizacin responsable da contorna, o control de riscos, o desenvolvemento da iniciativa individual e de hbitos de esforzo, as actitudes, a confianza, o uso adecuado dos materiais e espazos e a integracin das Tecnoloxas da Informacin e Comunicacin.
O bloque dous trata os contidos que teen que ver coa interpretacin e a execucin de accins motrices, utilizando tcnicas de expresin corporal, baile e outros recursos artsticos.
O bloque tres incle todos os aspectos relacionados coa sade que se poden abordar desde a prctica da actividade fsica, segundo as recomendacins dos organismos internacionais e galegos.
No bloque dos xogos e as actividades deportivas tamn estn includas todo tipo de actividades fisico-deportivas desenvolvidas no medio natural.
Os contidos asociados aos criterios de avaliacin de cada bloque en cada curso sern concretados nas programacins didcticas, de xeito que cada centro poida determinalos en funcin das instalacins e recursos materiais dos que dispn, ademais das caractersticas da contorna na que se localiza. Estes contidos sern diferentes nos primeiros cursos, para que o alumnado poida iniciarse nunha gran variedade de actividades fisico-deportivas e artstico-expresivas. Nos ltimos cursos
estes contidos podern ser perfeccionados sobre a base das aprendizaxes anteriores.
Como consecuencia de todo o anterior, establcense unha serie de orientacins metodolxicas para a materia que favorecern un enfoque competencial, as como a consecucin, consolidacin e integracin dos diferentes estndares por parte do
alumnado:
A Educacin Fsica nestas etapas ter un carcter eminentemente prctico e vivencial.
A asimilacin das aprendizaxes e a adaptacin ao traballo do alumnado en Educacin Fsica aconsella a distribucin das das sesins semanais en diferentes das.
A seleccin dos contidos e as metodoloxas activas e contextualizadas deben asegurar o desenvolvemento das competencias clave ao longo destas etapas.
O uso de estruturas de aprendizaxe cooperativo posibilitarn a resolucin conxunta das tarefas e dos problemas, e potenciarn a inclusin do alumnado.
O profesorado desear diferentes tipos de tarefas e secuencias, adaptadas aos distintos niveis e s diferentes formas e ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, co obxecto de atender a diversidade na aula e personalizar os procesos de construcin das aprendizaxes. Dbese potenciar o uso dunha variedade de materiais e recursos o mis ampla posible, considerando especialmente a integracin das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin desenvolvidas nos ltimos tempos nos diferentes mbitos da Educacin Fsica.
Favoreceranse metodoloxas que tean a sa base no descubrimento guiado, a resolucin de problemas, o traballo por retos e proxectos e a cooperacin, tendo presente o desenvolvemento da creatividade do alumnado.
Deber buscarse a implicacin das familias como un factor clave para facer dos alumnos e das alumnas autnticos suxeitos activos dunha xestin cada vez mis autnoma e comprometida da sa sade, mediante a adquisicin de hbitos de
vida saudables.
Finalmente, necesaria unha axeitada coordinacin entre o equipo docente sobre as estratexias metodolxicas e didcticas que se utilicen co alumnado. Os departamentos didcticos, previa reflexin, deben formular, con criterios consensuados,
unha estratexia metodolxica comn para desenvolver ao longo do proceso de ensino-aprendizaxe do alumnado, considerando, ademais, que a promocin da prctica diaria de deporte e o exercicio fsico por parte dos alumnos e das alumnas durante a xornada escolar debe formar parte do seu desenvolvemento integral.

Pxina 649 de 913

1 de ESO
Educacin Fsica. 1 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Contidos comns en educacin fsica

b
k
g

k
l
a
b
c
d
j
g

k
a
c
d
g
j

B1.1. As fases de activacin e recuperacin e o seu significado como hbito saudable na prctica da a actividade
fsica.
B1.2. Execucin de xogos e exercicios apropiados para
cada unha das partes da sesin.
B1.3. Atencin ao aseo persoal e ao uso adecuado da
indumentaria.

B1.4. Respecto e aceptacin das regras das actividades,

xogos e deportes practicados.
B1.5. Os roles e estereotipos nas actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas, coma fenmeno social e
cultural.
B1.6. Aceptacin do propio nivel de execucin e o dos
demais, e disposicin positiva cara sa mellora.

B1.7. As posibilidades da contorna prxima coma lugar de

prctica de actividades fsico deportivas e recreativas.
B1.8. Aceptacin e respecto das normas para a conservacin do medio urbano e natural.
B1.9. A actividade fsica coma elemento base dos estilos
de vida saudable.
B1.10. Os estereotipos corporais na sociedade actual e a
sa relacin coa sade.

B1.1. Recoece e aplica actividades propias de cada unha

das fases da sesin de actividade fsica, tendo en conta
ademais as recomendacins de aseo persoal necesarias
para a mesma.

B1.2. Recoecer as posibilidades das actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas como formas de inclusin
social, a participacin doutras persoas independentemente
das sas caractersticas, colaborando cos demais e aceptando as sas achegas.

B1.3. Recoecer as posibilidades que ofrecen as actividades fsico-deportivas como formas de ocio activo e de utilizacin responsable da contorna prxima.

Pxina 650 de 913

EFB1.1.1. Recoece de xeito bsico a estrutura dunha

sesin de actividade fsica coa intensidade dos esforzos
realizados.

CSC
CMCCT

EFB1.1.2. Prepara e realiza quecementos e fases finais da

sesin de acordo cos contidos a realizar, seguindo as
orientacins dadas.

CSC
CAA

EFB1.1.3. Respecta os hbitos de aseo persoal en relacin sade e a actividade fsica.

CSC

EFB1.2.1. Mostra tolerancia e deportividade tanto no papel

de participante coma de espectador.

CSC

EFB1.2.2. Colabora nas actividades grupais, respectando

as achegas dos demais e as normas establecidas, e asumindo as sas responsabilidades para a consecucin dos
obxectivos.

CSC

EFB1.2.3. Respecta os demais dentro do labor de equipo,

con independencia do seu nivel de destreza.

CSC

EFB1.3.1 Coece e identifica as posibilidades que ofrece a

sa contorna prxima para a realizacin de actividades
fsico-deportivas.

CSC

EFB1.3.2 Respecta a sa contorna e a valora como un

lugar comn para a realizacin de actividades fsicodeportivas.

CSC

EFB1.3.3. Analiza criticamente as actitudes e estilos de

vida relacionados co tratamento do corpo, as actividades
de ocio, a actividade fsica e o deporte no contexto social
actual .

CSC

Educacin Fsica. 1 ESO

Obxectivos
k
l
g

h
i
g
e
b
k

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.11. A prevencin de riscos nas actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas

B1.12. O protocolo bsico de actuacin (PAS) nos primeiros auxilios.
B1.13. Emprego responsable do material e o equipamento
deportivo.

B1.4. Controlar as dificultades e os riscos durante a sa

participacin en actividades fsico-deportivas e artsticoexpresiva adoptando medidas preventivas e de seguridade
no seu desenvolvemento.

B1.14. As tecnoloxas da informacin e da comunicacin

para buscar e seleccionar informacin relacionada coa actividade fsica e a sade

B1.5. Utilizar as Tecnoloxas da Informacin e a Comunica- EFB1.5.1. Utiliza as Tecnoloxas da Informacin e a Comu- CD
cin no proceso de aprendizaxe, para buscar, analizar e
nicacin para elaborar documentos dixitais propios axeita- CCL
seleccionar informacin relevante, elaborando documentos
dos a sa idade (texto, presentacin, imaxe, vdeo, son),
propios, e facendo exposicins e argumentacins destes,
como resultado do proceso de busca, anlise e seleccin
axeitados a sa idade.
de informacin relevante.

EFB1.4.2. Describe e pon en prctica os protocolos a

seguir para activar os servizos de emerxencia e de proteccin na sa contorna.

CSIEE

Bloque 2. Actividades fsicas artstico expresivas

l
k
b
g
j
d

B2.1. Experimentacin de actividades artstico-expresivas

utilizando tcnicas bsicas de expresin corporal, combinando espazo, tempo e intensidade.
B2.2. Realizacin de bailes e danzas sinxelas de carcter
recreativo e popular.

B2.1. Interpretar e reproducir accins motoras con finalidades artstico-expresivas, utilizando tcnicas sinxelas de
expresin corporal.

Competencias clave

EFB1.4.1. Identifica as caractersticas das actividades

CSC
fsico-deportivas e artstico-expresivas propostas que po CSIEE
den supoer un elemento de risco relevante para si mesmo
ou para os demais.

EFB1.5.2. Expn e defende traballos sinxelos sobre temas

vixentes no contexto social, relacionados coa actividade
fsica ou a corporalidade, utilizando recursos tecnolxicos.

Estndares de aprendizaxe

CD
CCL

EFB2.1.1 Utiliza tcnicas corporais bsicas, combinando

espazo, tempo e intensidade.

CCEC

EFB2.1.2 Pon en prctica unha secuencia de movementos

corporais axustados a un ritmo.

CCEC

EFB2.1.3. Colabora na realizacin de bailes e danzas.

CCEC

Bloque 3. Actividade fsica e sade

k
f
b
g

B3.1. Condicin fsica. Desenvolvemento das capacidades B3.1. Recoecer e aplicar os principios bsicos de alimen- EFB3.1.1. Distingue de xeito bsico o impacto que pode ter CMCCT
fsicas bsicas incidindo principalmente nas relacionadas
tacin e da actividade fsica saudable, as como recoecer
a alimentacin nun estilo de vida saudable.
os mecanismos bsicos de control da intensidade da acti-
coa sade.
vidade fsica para a mellora da sa sade.
B3.2. Introducin aos principios bsicos sobre unha alimentacin saudable.
EFB3.1.2. Adapta a intensidade do esforzo controlando a
CMCCT
frecuencia cardaca correspondente s marxes de mellora CAA
B3.3. Identificacin da frecuencia cardaca de traballo.
da condicin fsica.
EFB3.1.3. Identifica de xeito bsico as caractersticas que

Pxina 651 de 913

CMCCT

Educacin Fsica. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

deben ter as actividades fsicas para ser consideradas

saudables, e as leva prctica.

k
g
f
b

B3.4. Mtodos bsicos para o desenvolvemento das

B3.2. Desenvolver as capacidades fsicas bsicas mais
EFB3.2.1. Iniciase na participacin activa das actividades
relevantes dende a perspectiva da sa sade de acordo
para a mellora das capacidades fsicas bsicas dende un
capacidades fsicas desde un enfoque saudable.
coas posibilidades persoais e dentro das marxes da sade,
enfoque saudable, utilizando os mtodos bsicos para o
B3.5. Avaliacin da condicin fsica saudable e realizacin
mostrando unha actitude de auto esixencia no seu esforzo.
seu desenvolvemento.
de actividades para a mellora da mesma.
B3.6. Principios bsicos de ergonoma e hixiene postural e
EFB3.2.2. Alcanza niveis de condicin fsica saudable
a sa aplicacin na prctica de actividades fsicas e na vida
acordes ao seu momento de desenvolvemento motor e s
coti.
sas posibilidades.
B3.7. Principios bsicos da respiracin e da relaxacin.
EFB3.2.3. Aplica os fundamentos bsicos de hixiene
postural na prctica das actividades fsicas como medio de
prevencin de lesins.
Bloque 4. Os xogos e actividades deportivas

a
b
g
k

a
b
d
g
k

B4.1. Execucin de habilidades motrices vinculadas s

B4.1. Resolver situacins motoras individuais sinxelas
EFB4.1.1. Aplica os aspectos bsicos das tcnicas e
accins deportivas, respectando os regulamentos especfiaplicando os fundamentos tcnicos e habilidades especfihabilidades especficas adaptadas mais sinxelas, respeccos.
cas, das actividades fsico-deportivas adaptadas propostas.
tando as regras e normas establecidas.
B4.2. Prctica de actividades e xogos para a aprendizaxe

EFB4.1.2. Describe a forma de realizar os movementos

dos deportes individuais.
implicados nos modelos tcnicos adaptados mais sinxelos.
B4.3. Adquisicin de tcnicas bsicas de progresin e
orientacin no medio natural, a sa aplicacin en diferentes
contornas.
EFB4.1.3. Mellora o seu nivel na execucin e aplicacin
das accins tcnicas respecto ao seu nivel de partida, mostrando actitudes de esforzo e superacin, axeitado sa
idade.

B4.4. Execucin de habilidades motrices tcnico-tcticas

sinxelas vinculadas aos deportes colectivos, respectando
os regulamentos especficos.
B4.5. Prctica de actividades e xogos para a aprendizaxe
dos deportes colectivos.

CAA

CMCCT
CSIEE

EFB4.1.4. Explica e pon en prctica tcnicas bsicas de

progresin en contornas non estables e tcnicas bsicas
de orientacin.

CAA

CAA
CSIEE
CAA
CSIEE
CAA
CSIEE

CAA
CSIEE

B4.2. Resolver situacins motoras sinxelas de oposicin,

EFB4.2.1. Adapta os fundamentos tcnicos e tcticos
CAA
colaboracin ou colaboracin oposicin facilitada, utilizando
bsicos para obter vantaxe na prctica das actividades fsi- CSIEE
as estratexias mis axeitadas en funcin dos estmulos
co-deportivas de oposicin ou de colaboracin-oposicin
relevantes.
facilitadas, respectando o regulamento.
EFB4.2.2. Pon en prctica aspectos de organizacin de
ataque e de defensa nas actividades fsico-deportivas de
oposicin ou de colaboracin-oposicin facilitadas.

CAA
CSIEE

EFB4.2.3. Discrimina os estmulos que hai que ter en conta CAA

na toma de decisins nas situacins facilitadas de colabo- CSIEE

Pxina 652 de 913

Educacin Fsica. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

racin, oposicin e colaboracin-oposicin, para obter vantaxe ou cumprir o obxectivo da accin.

2 de ESO
Educacin Fsica. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Bloque 1. Contidos comns en educacin fsica

b
k
g

B1.1. As fases de activacin e recuperacin na prctica da

actividade fsica de carcter xeral e especfica, en funcin
da actividade a realizar.
B1.2. Seleccin e execucin de xogos e exercicios apropiados para cada unha das fases da sesin.

k
l
a
b
c
d
j
g

B1.3. Respecto e aceptacin das regras das actividades,

xogos e deportes practicados.
B1.4. Os roles e estereotipos nas actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas, como fenmeno social e
cultural.
B1.5. Aceptacin do propio nivel de execucin e o dos
demais, e disposicin positiva cara sa mellora.

k
a
c
d
g
j

B1.6. As posibilidades da contorna prxima coma lugar de

prctica de actividades fsico deportivas e recreativas.
B1.7. Aceptacin e respecto das normas para a conservacin do medio urbano e natural.
B1.8. A actividade fsica coma elemento base dos estilos
de vida saudable.
B1.9. Os estereotipos corporais na sociedade actual e a
sa relacin coa sade.

B1.1. Recoecer e aplicar actividades propias de cada

unha das fases da sesin de actividade fsica, relacionndoas coas sas caractersticas.

Competencias clave

EFB1.1.1.Recoece a estrutura dunha sesin de actividade CSC

fsica coa intensidade dos esforzos realizados.
CMCCT
EFB1.1.2. Prepara e realiza quecementos e fases finais da CSC
sesin, de forma bsica, tendo en conta os contidos a rea- CAA
lizar.

B1.2. Recoecer as posibilidades das actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas como formas de inclusin
social, facilitando a eliminacin de obstculos participacin doutras persoas independentemente das sas caractersticas, colaborando cos demais e aceptando as sas
achegas.

B1.3. Recoecer as posibilidades que ofrecen as actividades fsico-deportivas como formas de ocio activo e de utilizacin responsable da contorna.

Pxina 653 de 913

EFB1.1.3. Prepara e pon en prctica actividades para a

mellora das habilidades motoras en funcin das propias
dificultades dirixido polo docente.

CSC

EFB1.2.1. Mostra tolerancia e deportividade tanto no papel

de participante coma de espectador.

CSC

EFB1.2.2. Colabora nas actividades grupais, respectando

as achegas dos demais e as normas establecidas, e asumindo as sas responsabilidades para a consecucin dos
obxectivos.

CSC

EFB1.2.3. Respecta os demais dentro do labor de equipo,

con independencia do nivel de destreza.

CSC

EFB1.3.1 Coece as posibilidades que ofrece a contorna

para a realizacin de actividades fsico-deportivas axeitadas a sa idade.

CSC

EFB1.3.2 Respecta a contorna e valraa como un lugar

comn para a realizacin de actividades fsico-deportivas.

CSC

EFB1.3.3. Analiza criticamente as actitudes e estilos de

vida relacionados co tratamento do corpo, as actividades

CSC

Educacin Fsica. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

de ocio, a actividade fsica e o deporte no contexto social

actual.
k
l
g

h
i
g
e
b
k

B1.10. A prevencin de riscos nas actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas, baseada na anlise previa das caractersticas das mesmas.
B1.11. O protocolo bsico de actuacin (PAS) nos primeiros auxilios.
B1.12. Emprego responsable do material e o equipamento
deportivo.

B1.4. Controlar as dificultades e os riscos durante a sa

EFB1.4.1. Identifica as caractersticas das actividades
participacin en actividades fsico-deportivas e artsticofsico-deportivas e artstico-expresivas propostas que poexpresivas, analizando as caractersticas das mesmas e as
den supoer un elemento de risco para si mesmo ou para
interaccins motoras que levan consigo, e adoptando meos demais.
didas preventivas e de seguridade no seu desenvolvemento.
EFB1.4.2. Describe e pon en prctica os protocolos a
seguir para activar os servizos de emerxencia e de proteccin da contorna.

CSIEE
CSC

EFB1.4.3. Adopta as medidas preventivas e de seguridade

propias das actividades desenvolvidas durante o ciclo, tendo especial coidado con aquelas que se realizan nunha
contorna non estable.

CSIEE

B1.13. As tecnoloxas da informacin e da comunicacin

B1.5. Utilizar as Tecnoloxas da Informacin e a Comunica-
CD
para buscar, analizar e seleccionar informacin relacionada
cin no proceso de aprendizaxe, para buscar, analizar e
EFB1.5.1. Utiliza as Tecnoloxas da Informacin e a Comu- CCL
seleccionar informacin relevante, elaborando documentos
coa actividade fsica e a sade.
nicacin para elaborar documentos dixitais propios axeitapropios, e facendo exposicins e argumentacins destes.
B1.14. Elaboracin de documentos e exposicin argumendos a sa idade (texto, presentacin, imaxe, vdeo, son),
como resultado do proceso de busca, anlise e seleccin
tada dos mesmos no soporte mis axeitado.
de informacin relevante.
EFB1.5.2. Expn e defende traballos elaborados sinxelos
sobre temas vixentes no contexto social, relacionados coa
actividade fsica ou a corporalidade, utilizando recursos
tecnolxicos.
Bloque 2. Actividades fsicas artstico expresivas

l
k
b
g
j
d

CSIEE

B2.1. Experimentacin de actividades artstico-expresivas

utilizando tcnicas de expresin corporal, combinando espazo, tempo e intensidade.
B2.2. A creatividade e a improvisacin nas actividades
artstico-expresivas de xeito individual.
B2.3. Realizacin de bailes e danzas sinxelas de carcter
recreativo e popular.

CAA
CCL

B2.1. Interpretar e producir accins motoras con finalidades EFB2.1.1 Utiliza tcnicas corporais bsicas, de forma
artstico-expresivas, utilizando tcnicas de expresin corpocreativa, combinando espazo, tempo e intensidade.
ral e outros recursos.
EFB2.1.2 Crea e pon en prctica unha secuencia de
movementos corporais axustados a un ritmo prefixado de
baixa dificultade.

CCEC

EFB2.1.3. Colabora no deseo e a realizacin de bailes e

danzas sinxelas, adaptando a sa execucin dos seus
compaeiros.

CCEC

EFB2.1.4. Realiza improvisacins de xeito individual como

medio de comunicacin espontnea.

CCEC

Pxina 654 de 913

CCEC

Educacin Fsica. 2 ESO

Obxectivos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Bloque 3. Actividade fsica e sade

Contidos

k
f
b
g

B3.1. Condicin fsica. As capacidades fsicas e coordinati- B3.1. Recoecer os factores bsicos que interveen na
vas nas diferentes actividades fsico-deportivas e artsticoaccin motora e os mecanismos de control da intensidade
expresivas, e a sa vinculacin cos diferentes sistemas do
da actividade fsica, aplicndoos propia prctica e relaorganismo.
cionndoos coa sade e a alimentacin.
B3.2. Os efectos sobre a sade da actividade fsica e a
alimentacin.
B3.3. Capacidade de adaptacin do organismo ante a
actividade fsica e a prctica deportiva.
B3.4. Control da intensidade do esforzo a travs da frecuencia cardaca.
B3.5. Procedementos para a avaliacin dos factores da
condicin fsica relacionados coa sade.
B3.6. A actividade fsica e o seu efecto sobre a sade.
Criterios de seleccin de actividades para a realizacin dun
plan de mellora da sade.

Competencias clave

EFB3.1.1. Analiza de xeito bsico a implicacin das capacidades fsicas e as coordinativas nas diferentes actividades fsico-deportivas e artstico-expresivas traballadas no
ciclo.

CMCCT

EFB3.1.2. Relaciona diferentes tipos de actividade fsica e

alimentacin, e o seu impacto na sa sade.

CMCCT

EFB3.1.3. Relaciona as adaptacins orgnicas principais

CMCCT
coa actividade fsica sistemtica, as como, coa sade e os
riscos e contraindicacins da prctica deportiva.
EFB3.1.4. Adapta a intensidade do esforzo controlando a
frecuencia cardaca correspondente s marxes de mellora
dos principais factores da condicin fsica.

CMCCT

EFB3.1.5. Aplica con axuda procedementos para autoavaliar os factores da condicin fsica.

CMCCT

EFB3.1.6. Identifica as caractersticas que deben ter as

CMCCT
actividades fsicas para ser consideradas saudables, adop- CSC
tando unha actitude crtica fronte s prcticas que teen
efectos negativos para a sade.

k
g
f
b

B3.7. Mtodos bsicos de adestramento para a mellora das B3.2. Desenvolver as capacidades fsicas mais relevantes
dende a perspectiva da sa sade de acordo coas posibilicapacidades fsicas bsicas relacionadas coa sade.
dades persoais e dentro das marxes da sade, mostrando
B3.8. Avaliacin da condicin fsica saudable e realizacin
unha actitude de auto esixencia no seu esforzo.
de actividades para a mellora da mesma, tendo en conta as
sas caractersticas individuais.
B3.9. A ergonoma e a hixiene postural na prctica de
actividades fsicas.
B3.10. Tcnicas bsicas da respiracin e da relaxacin.
B3.11. A actividade fsica habitual e outros hbitos de vida
saudables, e o seu efecto sobre a calidade de vida.

Bloque 4. Os xogos e actividades deportivas

Pxina 655 de 913

EFB3.2.1. Participa activamente na mellora das capacidades fsicas bsicas dende un enfoque saudable, utilizando
os mtodos bsicos para o seu desenvolvemento.

CAA

EFB3.2.2. Alcanza niveis de condicin fsica saudable

acordes ao seu momento de desenvolvemento motor e s
sas posibilidades.

CAA

EFB3.2.3. Aplica os fundamentos de hixiene postural na

prctica das actividades fsicas como medio de prevencin
de lesins.

CAA
CSIEE

EFB3.2.4. Analiza a importancia da prctica habitual de

actividade fsica para a mellora da propia condicin fsica
saudable, relacionando o efecto desta prctica coa mellora
da calidade de vida.

CAA

Educacin Fsica. 2 ESO

Obxectivos

a
b
g
k

Contidos
B4.1. Execucin e avaliacin de habilidades motrices
vinculadas s accins deportivas, respectando os regulamentos especficos.
B4.2. Prctica de actividades e xogos para a aprendizaxe
dos deportes individuais.
B4.3. Adquisicin de tcnicas de progresin e orientacin
no medio natural, a sa aplicacin en diferentes contornas.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B4.1. Resolver situacins motoras individuais aplicando os EFB4.1.1. Aplica os aspectos bsicos das tcnicas e
fundamentos tcnicos e habilidades especficas, das activihabilidades especficas adaptadas, respectando as regras
dades fsico-deportivas propostas, en condicins adaptae normas establecidas.
das.

CAA
CSIEE

EFB4.1.2. Autoavala a sa execucin de xeito bsico con

respecto ao modelo tcnico formulado.

CAA
CSIEE

EFB4.1.3. Describe a forma de realizar os movementos

implicados nos modelos tcnicos adaptados.

CAA
CSIEE

EFB4.1.4. Mellora o seu nivel na execucin e aplicacin

CAA
das accins tcnicas respecto ao seu nivel de partida, mos- CSIEE
trando actitudes de esforzo, e superacin.
EFB4.1.5. Explica e pon en prctica tcnicas de progresin CAA
nas contornas non estables e tcnicas bsicas de orienta- CSIEE
cin, regulando o esforzo en funcin das sas posibilidades.

a
b
d
g
k

B4.4. Execucin de habilidades motrices tcnico-tcticas

facilitadas vinculadas aos deportes colectivos en distintas
situacins, respectando os regulamentos especficos.
B4.5. Prctica de actividades e xogos para a aprendizaxe
dos deportes colectivos.

B4.2. Resolver situacins motoras de oposicin, colaboracin ou colaboracin oposicin facilitadas, utilizando as
estratexias mis axeitadas en funcin dos estmulos mais
relevantes.

EFB4.2.1. Adapta os fundamentos tcnicos e tcticos para

obter vantaxe na prctica das actividades fsico-deportivas
de oposicin ou de colaboracin-oposicin facilitadas.

CAA
CSIEE

EFB4.2.2. Describe simplificadamente e pon en prctica de CAA

xeito autnomo aspectos de organizacin de ataque e de
CSIEE
defensa nas actividades fsico-deportivas de oposicin ou
de colaboracin-oposicin facilitadas.
EFB4.2.3. Discrimina os estmulos que hai que ter en conta CAA
na toma de decisins nas situacins de colaboracin, opo- CSIEE
sicin e colaboracin-oposicin facilitadas, para obter vantaxe ou cumprir o obxectivo da accin.
EFB4.2.4. Reflexiona sobre as situacins facilitadas resoltas valorando a oportunidade das solucins achegadas e a
sa aplicabilidade a situacins similares.

3 de ESO
Educacin Fsica. 3 ESO

Pxina 656 de 913

CAA
CSIEE

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Bloque 1. Contidos comns en educacin fsica

b
k
g

B1.1. Control da intensidade do esforzo adaptado a cada

B1.1. Desenvolver actividades propias de cada unha das
fases da sesin de actividade fsica, relacionndoas coas
unha das fases da sesin de actividade fsica.
sas caractersticas.
B1.2. Deseo e posta en prctica de xogos e exercicios
apropiados para cada unha das partes da sesin.
B1.3. Deseo e execucin de forma autnoma de xogos e
exercicios apropiados para cada unha das fases da sesin,
tendo en conta o seu nivel de partida.

B1.2. Recoecer as posibilidades das actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas como formas de inclusin
social, facilitando a eliminacin de obstculos participacin doutras persoas independentemente das sas caractersticas, colaborando cos demais e aceptando as sas
achegas.

EFB1.1.1. Relaciona a estrutura dunha sesin de actividade fsica coa intensidade dos esforzos realizados.

CSC
CMCCT

EFB1.1.2. Prepara e realiza quecementos e fases finais de

sesin de acordo co contido a realizar, de forma autnoma
e habitual.

CSC

EFB1.1.3. Prepara e pon en prctica actividades para a

mellora das habilidades motoras en funcin das propias
dificultades.

CSC

EFB1.2.1. Mostra tolerancia e deportividade tanto no papel

de participante coma de espectador.

CSC

EFB1.2.2. Colabora nas actividades grupais, respectando

as achegas dos demais e as normas establecidas, e asumindo as sas responsabilidades para a consecucin dos
obxectivos.

CSC

EFB1.2.3. Respecta os demais dentro do labor de equipo,

con independencia do nivel de destreza.

CSC

EFB1.3.1 Coece as posibilidades que ofrece a sa contorna para a realizacin de actividades fsico-deportivas.

CSC

EFB1.3.2 Respecta a contorna e valraa como un lugar

comn para a realizacin de actividades fsico-deportivas.

CSC

EFB1.3.3. Analiza criticamente as actitudes e estilos de

vida relacionados co tratamento do corpo, as actividades
de ocio, a actividade fsica e o deporte no contexto social
actual.

CSC

k
l
a
b
c
d
j
g

B1.4. Respecto e aceptacin das regras das actividades,

xogos e deportes practicados.
B1.5. Os roles e estereotipos nas actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas, como fenmeno social e
cultural.
B1.6. Aceptacin do propio nivel de execucin e o dos
demais, e disposicin positiva cara sa mellora.

k
a
c
d
g
j

B1.7. As posibilidades da contorna prxima coma lugar de

prctica de actividades fsico deportivas e recreativas.
B1.8. Aceptacin e respecto das normas para a conservacin do medio urbano e natural.
B1.9. A actividade fsica coma elemento base dos estilos
de vida saudable.
B1.10. Os estereotipos corporais na sociedade actual e a
sa relacin coa sade.

B1.3. Recoecer as posibilidades que ofrecen as actividades fsico-deportivas como formas de ocio activo e de utilizacin responsable da contorna.

k
l
g

B1.11. A prevencin de riscos nas actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas, baseada na anlise previa das caractersticas das mesmas.
B1.12. O protocolo bsico de actuacin (PAS) nos primeiros auxilios.
B1.13. Emprego responsable do material e o equipamento
deportivo.

B1.4. Controlar as dificultades e os riscos durante a sa

EFB1.4.1. Identifica as caractersticas das actividades
participacin en actividades fsico-deportivas e artsticofsico-deportivas e artstico-expresivas propostas que poexpresivas, analizando as caractersticas das mesmas e as
den supoer un elemento de risco para si mesmo ou para
interaccins motoras que levan consigo, e adoptando meos demais.
didas preventivas e de seguridade no seu desenvolvemento.
EFB1.4.2. Describe os protocolos a seguir para activar os
servizos de emerxencia e de proteccin da contorna.
EFB1.4.3. Adopta as medidas preventivas e de seguridade
propias das actividades desenvolvidas durante o ciclo, tendo especial coidado con aquelas que se realizan nunha
contorna non estable.

Pxina 657 de 913

Competencias clave

CSIEE
CSC

CSIEE
CSIEE

Educacin Fsica. 3 ESO

Obxectivos

h
i
g
e
b
k

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B1.14. As tecnoloxas da informacin e da comunicacin

B1.5. Utilizar as Tecnoloxas da Informacin e a Comunica- EFB1.5.1. Utiliza as Tecnoloxas da Informacin e a Comu- CD
para buscar, analizar e seleccionar informacin relacionada
cin no proceso de aprendizaxe, para buscar, analizar e
nicacin para elaborar documentos dixitais propios (texto,
CCL
seleccionar informacin relevante, elaborando documentos
presentacin, imaxe, vdeo, son..), como resultado do procoa actividade fsica e a sade.

ceso de busca, anlise e seleccin de informacin relevanpropios, e facendo exposicins e argumentacins destes.
B1.15. Elaboracin de documentos e exposicin argumente.
tada dos mesmos no soporte mis axeitado.
EFB1.5.2. Expn e defende traballos elaborados sobre
temas vixentes no contexto social, relacionados coa actividade fsica ou a corporalidade, utilizando recursos tecnolxicos.

CD
CCL

Bloque 2. Actividades fsicas artstico expresivas

l
k
b
g
j
d

CCEC

EFB2.1.4. Realiza improvisacins como medio de comunicacin espontnea en parellas ou grupos.

CCEC

Bloque 3. Actividade fsica e sade

B2.1. Experimentacin de actividades artstico-expresivas B2.1. Interpretar e producir accins motoras con finalidades EFB2.1.1 Utiliza tcnicas corporais, de forma creativa,
utilizando tcnicas de expresin corporal, combinando esartstico-expresivas, utilizando tcnicas de expresin corpocombinando espazo, tempo e intensidade.
pazo, tempo e intensidade.
ral e outros recursos.
EFB2.1.2 Crea e pon en prctica unha secuencia de
B2.2. A creatividade e a improvisacin nas actividades
movementos corporais axustados a un ritmo prefixado.
artstico-expresivas de xeito individual e colectivo.
B2.3. Realizacin de bailes e danzas de carcter recreativo
EFB2.1.3. Colabora no deseo e a realizacin de bailes e
e popular.
danzas, adaptando a sa execucin dos seus compaeiros.

k
f
b
g

B3.1. Condicin fsica. As capacidades fsicas e coordinati- B3.1. Recoecer os factores que interveen na accin
vas nas diferentes actividades fsico-deportivas e artsticomotora e os mecanismos de control da intensidade da actiexpresivas, e a sa vinculacin cos diferentes sistemas do
vidade fsica, aplicndoos propia prctica e relacionndoorganismo.
os coa sade e a alimentacin.
B3.2. Os efectos sobre a sade da actividade fsica e a
alimentacin.
B3.3. Capacidade de adaptacin do organismo ante a
actividade fsica e a prctica deportiva.
B3.4. Adestramento: intensidade, volume e densidade do
esforzo, e a sa relacin cos distintos sistemas metablicos
de obtencin de enerxa.
B3.5. Control da frecuencia cardaca cara a mellora dos
factores da condicin fsica.
B3.6. Procedementos para a avaliacin dos factores da
condicin fsica relacionados coa sade.
B3.7. Elaboracin e posta en prctica dun programa bsico

Pxina 658 de 913

CCEC
CCEC

EFB3.1.1. Analiza a implicacin das capacidades fsicas e

as coordinativas nas diferentes actividades fsicodeportivas e artstico-expresivas traballadas no ciclo.

CMCCT

EFB3.1.2. Asocia os sistemas metablicos de obtencin de CMCCT

enerxa cos diferentes tipos de actividade fsica, a alimentacin e a sade.
EFB3.1.3. Relaciona as adaptacins orgnicas coa actividade fsica sistemtica, as como, coa sade e os riscos e
contraindicacins da prctica deportiva.

CMCCT

EFB3.1.4. Adapta a intensidade do esforzo controlando a

frecuencia cardaca correspondente s marxes de mellora
dos diferentes factores da condicin fsica.

CMCCT

EFB3.1.5. Aplica de forma autnoma procedementos para

CMCCT

Educacin Fsica. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

para a mellora da condicin fsica saudable.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

autoavaliar os factores da condicin fsica.

EFB3.1.6. Identifica as caractersticas que deben ter as
CMCCT
actividades fsicas para ser consideradas saudables, adop- CSC
tando unha actitude crtica fronte s prcticas que teen
efectos negativos para a sade.

k
g
f
b

B3.8. Mtodos bsicos de adestramento para a mellora das B3.2. Desenvolver as capacidades fsicas de acordo coas EFB3.2.1. Participa activamente na mellora das capacidaposibilidades persoais e dentro das marxes da sade, mosdes fsicas bsicas dende un enfoque saudable, utilizando
capacidades fsicas bsicas relacionadas coa sade.
trando unha actitude de auto esixencia no seu esforzo.
os mtodos bsicos para o seu desenvolvemento.
B3.9. Avaliacin da condicin fsica saudable e realizacin
de actividades para a mellora da mesma, tendo en conta as
EFB3.2.2. Alcanza niveis de condicin fsica acordes ao
sas caractersticas individuais.
seu momento de desenvolvemento motor e s sas posibi B3.10. A ergonoma e a hixiene postural na prctica de
lidades.
actividades fsicas.
B3.11. Tcnicas bsicas de respiracin e relaxacin.
EFB3.2.3. Aplica os fundamentos de hixiene postural na
B3.12. A actividade fsica habitual e outros hbitos de vida
prctica das actividades fsicas como medio de prevencin
saudables, e o seu efecto sobre a calidade de vida.
de lesins.

CAA

EFB3.2.4. Analiza a importancia da prctica habitual de

actividade fsica para a mellora da propia condicin fsica,
relacionando o efecto desta prctica coa mellora da calidade de vida.

CAA

Bloque 4. Os xogos e actividades deportivas

a
b
g
k

B4.1. Execucin e avaliacin de habilidades motrices de

xeito combinado vinculadas s accins deportivas, respectando os regulamentos especficos.
B4.2. Prctica de actividades e xogos para a aprendizaxe
dos deportes individuais.
B4.3. Adquisicin de tcnicas de progresin e orientacin
no medio natural, a sa aplicacin en diferentes contornas.

CAA

CAA
CSIEE

B4.1. Resolver situacins motoras individuais aplicando os EFB4.1.1. Aplica os aspectos bsicos das tcnicas e
fundamentos tcnicos e habilidades especficas, das activihabilidades especficas, das actividades propostas, respecdades fsico-deportivas propostas, en condicins reais ou
tando as regras e normas establecidas.
adaptadas.
EFB4.1.2. Autoavala a sa execucin con respecto ao
modelo tcnico formulado.
EFB4.1.3. Describe a forma de realizar os movementos
implicados nos modelos tcnicos.

CAA
CSIEE
CAA
CSIEE
CAA
CSIEE

EFB4.1.4. Mellora o seu nivel na execucin e aplicacin

CAA
das accins tcnicas respecto ao seu nivel de partida, mos- CSIEE
trando actitudes de esforzo, auto esixencia e superacin.
EFB4.1.5. Explica e pon en prctica tcnicas de progresin CAA
en contornas non estables e tcnicas bsicas de orienta CSIEE
cin, adaptndose s variacins que se producen, e regulando o esforzo en funcin das sas posibilidades.

Pxina 659 de 913

Educacin Fsica. 3 ESO

Obxectivos

a
b
d
g
k

Contidos
B4.4. Execucin de habilidades motrices tcnico-tcticas
vinculadas aos deportes colectivos en distintas situacins,
respectando os regulamentos especficos.
B4.5. Prctica de actividades e xogos para a aprendizaxe
dos deportes colectivos.

Criterios de avaliacin
B4.2. Resolver situacins motoras de oposicin, colaboracin ou colaboracin oposicin, utilizando as estratexias
mis axeitadas en funcin dos estmulos relevantes.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

EFB4.2.1. Adapta os fundamentos tcnicos e tcticos para

obter vantaxe na prctica das actividades fsico-deportivas
de oposicin ou de colaboracin-oposicin propostas.

CAA
CSIEE

EFB4.2.2. Describe e pon en prctica de xeito autnomo

aspectos de organizacin de ataque e de defensa nas actividades fsico-deportivas de oposicin ou de colaboracinoposicin seleccionadas.

CAA
CSIEE

EFB4.2.3. Discrimina os estmulos que hai que ter en conta CAA

na toma de decisins nas situacins de colaboracin, opo- CSIEE
sicin e colaboracin-oposicin, para obter vantaxe ou
cumprir o obxectivo da accin.
EFB4.2.4. Reflexiona sobre as situacins resoltas valorando a oportunidade das solucins achegadas e a sa aplicabilidade a situacins similares.

CAA
CSIEE

4 de ESO
Educacin Fsica. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Estndares de aprendizaxe

Bloque 1. Contidos comns en educacin fsica

b
g
k

Criterios de avaliacin

a
b
c
d

B1.1. Desea e realiza as fases de activacin e recuperacin, logo da anlise da actividade fsica que se vai a realizar.
B1.2. As fases de activacin e recuperacin como medio
de prevencin de lesins.

B1.3. Planificacin e organizacin de eventos, campionatos nos cales se utilicen sistemas que potencien as actitudes, os valores e o respecto das normas, asumindo diferentes roles e funcins.

Competencias clave

B1.1. Desear e realizar as fases de activacin e recupera- EFB1.1.1. Analiza a actividade fsica principal da sesin
cin na prctica de actividade fsica considerando a intenpara establecer as caractersticas que deben ter as fases
sidade dos esforzos.
de activacin e de volta calma.

CSC

EFB1.1.2. Selecciona os exercicios ou tarefas de activacin CSC

e de volta calma dunha sesin, atendendo intensidade
ou dificultade das tarefas da parte principal.

B1.2. Colaborar na planificacin e na organizacin de

eventos, campionatos ou torneos deportivos, previndo os
medios e as actuacins necesarias para a celebracin dos
mesmos e relacionando as sas funcins coas do resto de

Pxina 660 de 913

EFB1.1.3. Realiza exercicios ou actividades nas fases

inicial e final de algunha sesin, de forma autnoma, acorde co seu nivel de competencia motriz.

CSC

EFB1.2.1. Asume as funcins encomendadas na organizacin de actividades grupais.

CSC

EFB1.2.2. Verifica que a sa colaboracin na planificacin

e posta en prctica de actividades grupais foi coordinada

CSC

Educacin Fsica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos
implicados.

g
k

a
b
c
d
e
g
k

Criterios de avaliacin

B1.4. Valoracin das actividades fsicas, deportivas e

tradicionais na sociedade actual, destacando os comportamentos axeitados tanto dende o papel de participante
como de espectador.

Estndares de aprendizaxe
coas accins do resto das persoas implicadas.

B1.3. Analizar criticamente o fenmeno deportivo discriminando os aspectos culturais, educativos, integradores e
saudables dos que fomentan a violencia, a discriminacin
ou a competitividade mal entendida.

EFB1.2.3. Presenta propostas creativas de utilizacin de

materiais e de planificacin para utilizalos na sa prctica
de maneira autnoma.

CSC

EFB1.3.1. Valora as actuacins e intervencins dos participantes nas actividades recoecendo os mritos e respectando os niveis de competencia motriz e outras diferenzas.

CSC

EFB1.3.2. Valora as diferentes actividades fsicas distin CSC

guindo as aportacins que cada unha ten dende o punto de CCEC
vista cultural, para o goce e o enriquecemento persoal e
para a relacin cos demais.
EFB1.3.3. Mantn unha actitude crtica cos comportamentos antideportivos, tanto dende o papel de participante, como do de espectador.

a
b
g
k

Competencias clave

B1.5. Primeiras actuacins ante as lesins ms comns

que poden manifestarse na prctica deportiva.
B1.6. Protocolos bsicos de primeiros auxilios.
B1.7. Medidas preventivas sobre os riscos ou lesins na
realizacin de actividades fisico-deportivas.
B1.8. Manexo e utilizacin do material e equipamento
deportivo

B1.4. Asumir a responsabilidade da propia seguridade na

prctica de actividade fsica, tendo en conta os factores
inherentes actividade e previndo as consecuencias que
poden ter as actuacins pouco coidadosas sobre a seguridade dos participantes.

a
b
c
d
g
k

B1.9. Aceptacin das normas sociais e democrticas que

rexen nun traballo en equipo.
B1.10. Tcnicas de traballo en equipo.
B1.11. Tcnicas de traballo colaborativo.
B1.12. O xogo limpo como actitude social responsable.

B1.5. Demostrar actitudes persoais inherentes ao traballo

en equipo, superando as inseguridades e apoiando aos
demais ante a resolucin de situacins descoecidas.

b
e
g
h

B1.13. As Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin

no proceso de aprendizaxe, para buscar, seleccionar e valorar informacins relacionadas coas actividades fsico deportivas e aquelas relacionas coa sade.

B1.6. Utilizar eficazmente as Tecnoloxas da Informacin e

da Comunicacin no proceso de aprendizaxe, para buscar,
seleccionar e valorar informacins relacionadas cos contidos do curso, comunicando os resultados e conclusins no
soporte mis adecuado.

Pxina 661 de 913

CSC

EFB1.4.1. Verifica as condicins de prctica segura usando CSIEE

convenientemente o equipo persoal e os materiais e espazos de prctica.
EFB1.4.2. Identifica as lesins mis frecuentes derivadas
da prctica de actividade fsica.

CSIEE

EFB1.4.3. Describe os protocolos que deben seguirse ante

as lesins, accidentes ou situacins de emerxencia mis
frecuentes producidas durante a prctica de actividades
fsico deportivas.

CSIEE

EFB1.5.1. Fundamenta os seus puntos de vista ou aportacins nos traballos de grupo e admite a posibilidade de
cambio fronte a outros argumentos vlidos.

CSC

EFB1.5.2. Valora e reforza as aportacins enriquecedoras

dos compaeiros ou as compaeiras nos traballos en grupo.

CSC

EFB1.6.1. Busca, procesa e analiza criticamente informa CD

cins actuais sobre temticas vinculadas actividade fsica CCL
e a corporalidade utilizando recursos tecnolxicos.
EFB1.6.2. Utiliza as Tecnoloxas da Informacin e da
CD
Comunicacin para profundar sobre contidos do curso, rea-

Educacin Fsica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

i
k

b
d
g
j
k
l

CCL

EFB1.6.3. Comunica e comparte informacin e ideas nos

soportes e en contornas apropiadas.

CD
CCL

B2.1. Compoer e presentar montaxes individuais ou

colectivos, seleccionando e axustando os elementos da
motricidade expresiva.

EFB2.1.1. Elabora composicins de carcter artsticoexpresivo, seleccionando os elementos de execucin e as

tcnicas mis apropiadas para o obxectivo previsto, incidindo especialmente na creatividade e a desinhibicin.

CCEC

EFB2.1.2. Axusta as sas accins intencionalidade dos

montaxes artstico-expresivos, combinando os compoentes espaciais, temporais e, no seu caso, de interaccin cos
demais.

CCEC

EFB2.1.3. Colabora no deseo e a realizacin dos montaxes artstico expresivos, aportando e aceptando propostas.

CCEC

Bloque 3. Actividade fsica e sade

B2.1. Creacin de composicins artstico expresivas

individuais ou colectivas con ou sen apoio dunha estrutura
musical inclundo os diferentes elementos para a sa sistematizacin: espazo, tempo e intensidade.

b
f
g
h
k

b
g
k

B3.1. Efectos negativos que determinados hbitos de vida B3.1. Argumentar a relacin entre os hbitos de vida e os
seus efectos sobre a condicin fsica, aplicando os coee consumo teen sobre a condicin fsica e sade
cementos sobre actividade fsica e sade.
B3.2. Actividade fsica e sade
B3.3. Realizacin de exercicios para a consecucin dunha
ptima hixiene postural.
B3.4. A alimentacin, repercusin na sade e na actividade
fsica

Competencias clave

lizando valoracins crticas e argumentando as sas conclusins.

Bloque 2. Actividades fsicas artstico expresivas

Estndares de aprendizaxe

EFB3.1.1. Demostra coecementos sobre as caractersti CMCCT

cas que deben reunir as actividades fsicas con un enfoque
saudable e os beneficios que aportan sade individual e
colectiva.
EFB3.1.2. Relaciona exercicios de tonificacin e flexibilizacin coa compensacin dos efectos provocados polas actitudes posturais inadecuadas mis frecuentes.

CMCCT

EFB3.1.3. Relaciona hbitos como o sedentarismo, o

consumo de tabaco e de bebidas alcohlicas cos seus
efectos na condicin fsica e a sade.

CMCCT

EFB3.1.4. Valora as necesidades de alimentos e de hidratacin para a realizacin de diferentes tipos de actividade
fsica.

CMCCT

B3.5. Valoracin e toma de conciencia da propia condicin B3.2. Mellorar ou manter os factores da condicin fsica,
EFB3.2.1. Valora o grao de implicacin das diferentes
practicando actividades fsico-deportivas adecuadas ao seu
capacidades fsicas na realizacin dos diferentes tipos de
fsica e predisposicin a mellorala.
nivel e identificando as adaptacins orgnicas e a sa relaactividade fsica.
B3.6. Elaboracin e posta en prctica dun plano de traballo
cin coa sade.
que integre as capacidades fsicas relacionadas coa sade.
EFB3.2.2. Practica de forma regular, sistemtica e autno-

CMCCT

Pxina 662 de 913

CMCCT

Educacin Fsica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ma actividades fsicas co fin de mellorar as condicins de

sade e calidade de vida.

B3.7. Valoracin e aplicacin de tcnicas e mtodos de

relaxacin e respiracin de xeito autnomo, co fin de mellorar as condicins de sade e calidade de vida.
B3.8. Mtodos de avaliacin da condicin fsica en relacin
coa sade.

EFB3.2.3. Aplica os procedementos para integrar nos

programas de actividade fsica a mellora das capacidades
fsicas bsicas, con unha orientacin saudable e nun nivel
adecuado as sas posibilidades.

CMCCT

EFB3.2.4. Valora a sa aptitude fsica nas sas dimensins CMCCT

anatmica, fisiolxica e motriz, relacionndoas coa sade.
Bloque 4. Os xogos e actividades deportivas

a
b
g
k

B4.1. Traballo dos fundamentos tcnicos das actividades

fsico deportivas propostas, tendo en consideracin diversos condicionantes xerados polos compaeiros, os adversarios, os regulamentos, e a contorna da prctica.

B4.1. Resolver situacins motrices aplicando fundamentos

tcnicos nas actividades fsico deportivas propostas, con
eficacia e precisin.

EFB4.1.1. Axusta a realizacin das habilidades especficas

aos requirimentos tcnicos nas situacins motrices individuais, preservando a sa seguridade e tendo en conta as
sas propias caractersticas.

CAA
CSIEE

EFB4.1.2. Axusta a realizacin das habilidades especficas CAA

aos condicionantes xerados polos compaeiros e os adver- CSIEE
sarios nas situacins colectivas.
EFB4.1.3. Adapta as tcnicas de progresin ou despraza- CAA
mento aos cambios do medio, priorizando a sa seguridade CSIEE
persoal e colectiva.

a
b
c
d
g
k

B4.2. Traballo das situacins motrices de oposicin,

B4.2. Resolver situacins motrices de oposicin, colaboracolaboracin ou colaboracin-oposicin propostas, tendo
cin ou colaboracin-oposicin, nas actividades fsico deen consideracin diversos condicionantes xerados polos
portivas propostas, tomando a decisin mis eficaz en funcompaeiros, os adversarios, os regulamentos e a contorcin dos obxectivos.
na da prctica.
B4.3. Coecemento e prctica de xogos e de deportes
tradicionais de Galicia e da propia zona, as como do seu
regulamento. Busca de informacin sobre variacins locais.

EFB4.2.1. Aplica de forma oportuna e eficaz as estratexias

especficas das actividades de oposicin, contrarrestando
ou anticipndose s accins do adversario.

CAA
CSIEE

EFB4.2.2. Aplica de forma oportuna e eficaz as estratexias

especficas das actividades de cooperacin, axustando as
accins motrices aos factores presentes e s intervencins
do resto dos participantes.

CAA
CSIEE

EFB4.2.3. Aplica de forma oportuna e eficaz as estratexias CAA

especficas das actividades de colaboracin-oposicin, in- CSIEE
tercambiando os diferentes papeis con continuidade, e perseguindo o obxectivo colectivo de obter situacins vantaxosas sobre o equipo contrario.
EFB4.2.4. Aplica solucins variadas ante as situacins
formuladas, valorando as posibilidades de xito das mesmas, e relacionndoas con outras situacins.

Pxina 663 de 913

CAA
CSIEE

Educacin Fsica. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

EFB4.2.5. Xustifica as decisins tomadas na prctica das

CAA
diferentes actividades, recoecendo os procesos que estn CSIEE
implicados nas mesmas.

f
g
k

B4.4. Relacin entre a actividade fsica, a sade e o medio

natural.
B4.5. Toma de conciencia do impacto que teen algunhas
actividades fsico-deportivas no medio natural.
B4.6. Realizacin de actividades deportivas e/ou recreativas, preferentemente desenvolvidas no medio natural.

B4.3. Recoecer o impacto ambiental, econmico e social

das actividades fsicas e deportivas reflexionando sobre a
sa repercusin na forma de vida na contorna.

EFB4.2.6. Argumenta estratexias ou posibles solucins

para resolver problemas motores, valorando as caractersticas de cada participante e os factores presentes na contorna.

CAA
CSIEE

EFB4.3.1. Compara os efectos das diferentes actividades

fsicas e deportivas na contorna e os relaciona coa forma
de vida na mesma.

CSC
CMCCT

EFB4.3.2. Relaciona as actividades fsicas na natureza coa CSC

sade e a calidade de vida.
CMCCT
EFB4.3.3. Demostra hbitos e actitudes de conservacin e
proteccin do medio ambiente.

CSC
CMCCT

1 de bacharelato
Educacin Fsica. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Estndares de aprendizaxe

Bloque 1. Contidos comns en educacin fsica

Criterios de avaliacin

b
c
i
k
m

B1.1. A actividade fsica como recurso de ocio activo:

efectos sobre a sade, e como fenmeno sociocultural.
B1.2. Sadas profesionais.

Competencias clave

B1.1. Valorar a actividade fsica dende a perspectiva da

EFB1.1.1. Desea, organiza e participa en actividades
CSC
sade, o goce, a autosuperacin e as posibilidades de intefsicas, como recurso de ocio activo, valorando os aspectos
raccin social e de perspectiva profesional, adoptando actisociais e culturais que levan asociadas e as sas posibilitudes de interese, respecto, esforzo e cooperacin na prcdades profesionais futuras, e identificando os aspectos ortica da actividade fsica
ganizativos e os materiais necesarios.
EFB1.1.2. Adopta unha actitude crtica ante as prcticas de CSC
actividade fsica que teen efectos negativos para a sade
individual ou colectiva e ante os fenmenos socioculturais
relacionados coa corporalidade e os derivados das manifestacins deportivas.

B1.3. Prevencin dos elementos de risco asociados s

actividades fsico-deportivas e artstico-expresivas, con-

B1.2. Controlar os riscos que pode xerar a utilizacin dos

equipamentos, a contorna e as propias actuacins na reali-

Pxina 664 de 913

EFB1.2.1. Prev os riscos asociados s actividades e os

derivados da propia actuacin e da do grupo.

CSIEE

Educacin Fsica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos
torna, fatiga e aos materiais e equipamentos.

Criterios de avaliacin

CSIEE

EFB1.2.3. Ten en conta o nivel de cansazo como un

elemento de risco na realizacin de actividades que requiren atencin ou esforzo.

CSIEE

EFB1.3.1. Respecta as regras sociais e a contorna na que

se realizan as actividades fsico-deportivas.

CSC

EFB1.3.2. Facilita a integracin doutras persoas nas

actividades de grupo, animando a sa participacin e respectando as diferenzas.

CSC

B1.4. Utilizar as Tecnoloxas da Informacin e a Comunica- EFB1.4.1. Aplica criterios de busca de informacin que
cin para mellorar o seu proceso de aprendizaxe, aplicando
garantan o acceso a fontes actualizadas e rigorosas na
criterios de fiabilidade e eficacia na utilizacin de fontes de
materia.
informacin e participando en mbitos colaborativos con
intereses comns.
EFB1.4.2. Comunica e comparte a informacin coa ferramenta tecnolxica axeitada, para a sa discusin ou difusin.

CD
CCL

b
c
h
k
l
m
n

a
b
c
h
k
m
n

B1.4. Actividades fsico-deportivas: regras sociais e a

B1.3. Mostrar un comportamento persoal e social responsable respectndose a si mesmo, aos outros e contorna
contorna.
no marco da actividade fsica.
B1.5. A integracin social nas actividades fsico-deportivas.
B1.6. Desenvolvemento da capacidade de traballo en
equipo e de cooperacin.
B1.7. O xogo limpo como actitude social responsable

b
d
e
f
g
j
k
m

B1.8. Emprego das tecnoloxas axeitadas para a obtencin

e tratamento de datos, para a procura, seleccin e crtica
de informacin sobre a materia e para a comunicacin de
proxectos, resultados e conclusins de traballos.

Bloque 2. Actividades fsicas artstico-expresivas

b
d
k
l
m

B2.1. As composicins individuais e colectivas nas actividades fsicas artstico-expresivas.

B2.1. Crear e representar composicins corporais individuais ou colectivas con orixinalidade e expresividade, aplicando as tcnicas mis apropiadas intencionalidade da
composicin.

Bloque 3. Actividade fsica e sade

B3.1. Coecemento dos estudos e sadas profesionais

Competencias clave

zacin das actividades fsico-deportivas e artstico EFB1.2.2. Usa os materiais e equipamentos atendendo s
expresivas, actuando de forma responsable, no seu desensas especificacins tcnicas.
volvemento, tanto individualmente como en grupo.

Estndares de aprendizaxe

CD
CCL

EFB2.1.1. Colabora no proceso de creacin e desenvolve- CCEC

mento das composicins ou montaxes artsticas expresivas.
EFB2.1.2. Representa composicins ou montaxes de
expresin corporal individuais ou colectivas, axustndose a
unha intencionalidade de carcter esttica ou expresiva.

CCEC

EFB2.1.3. Adeca as sas accins motoras ao sentido do

proxecto artstico expresivo.

CCEC

B3.1. Mellorar ou manter os factores da condicin fsica e

EFB3.1.1. Integra os coecementos sobre nutricin e
CMCCT
as habilidades motoras cun enfoque cara sade, considebalance enerxtico nos programas de actividade fsica para

Pxina 665 de 913

Educacin Fsica. 1 Bacharelato

Obxectivos

d
j
k
m

b
d
i
j
k
m

Contidos
relacionados coa rea de Educacin Fsica.
B3.2. Beneficios da prctica regular de actividade fsica e
valoracin da sa incidencia sobre a sade.
B3.3. Hixiene postural na actividade fsica e nos distintos
campos profesionais.
B3.4. Alimentacin e Actividade Fsica
B3.5. Metodoloxas especficas de recuperacin tralo
exercicio fsico.

Criterios de avaliacin
rando o propio nivel e orientndoos cara s sas motivacins e cara a posteriores estudios ou ocupacins.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a mellora da condicin fsica e sade.

EFB3.1.2. Incorpora na sa prctica os fundamentos
posturais e funcionais que promoven a sade.

CMCCT

EFB3.1.3. Utiliza de forma autnoma as tcnicas de activa- CMCCT

cin e de recuperacin na actividade fsica.
EFB3.1.4. Alcanza os seus obxectivos de nivel de condicin CMCCT
fsica dentro das marxes saudables, asumindo a responsabilidade da posta en prctica do seu programa de actividades.

B3.6. Aceptacin da responsabilidade no mantemento e

B3.2. Planificar, elaborar e poer en prctica un programa
persoal de actividade fsica que incida na mellora e o manmellora da condicin fsica.
temento da sade, aplicando os diferentes sistemas de
B3.7. Criterios fundamentais e mtodos bsicos para a
desenvolvemento das capacidades fsicas implicadas, tenplanificacin e o desenvolvemento da actividade fsica para
do en conta as sas caractersticas e nivel inicial, e avaa sade.
liando as melloras obtidas.
B3.8. Manexo e control dos compoentes fundamentais da
carga na prctica da actividade fsica: o volume, a intensidade e a densidade do esforzo.
B3.9. Probas de avaliacin das capacidades fsicas e
coordinativas orientadas sade.
B3.10. Plan persoal de Acondicionamento fsico orientado
sade.
B3.11. Anlise da influencia dos hbitos sociais cara a un
estilo de vida activo.

EFB3.2.1. Aplica os conceptos aprendidos sobre as caractersticas que deben reunir as actividades fsicas cun enfoque saudable elaboracin de deseos de prcticas en
funcin das sas caractersticas e intereses persoais.

CMCCT

EFB3.2.2 Avala as sas capacidades fsicas e coordinativas considerando as sas necesidades e motivacins e
como requisito previo para a planificacin da sa mellora.

CMCCT

EFB3.2.3. Concreta as melloras que pretende alcanzar co

seu programa de actividade.

CMCCT

EFB3.2.4. Elabora e leva prctica o seu programa persoal CMCCT

de actividade fsica conxugando as variables de frecuencia,
volume, intensidade e tipo de actividade.
EFB3.2.5. Comproba o nivel de logro dos obxectivos do seu CMCCT
programa de actividade fsica, reorientando as actividades
nos aspectos que non chegan ao esperado.
EFB3.2.6. Formula e pon en prctica iniciativas para
fomentar o estilo de vida activo e para cubrir as sas expectativas.

Bloque 4. Os xogos e actividades deportivas

b
d
k
m

B4.1. O xogo, as actividades deportivas individuais e de

adversario, e as actividades fsicas no medio natural.
B4.2. Perfeccionamento tcnico e aplicacin de normas
tcticas fundamentais para a realizacin de xogos, actividades deportivas individuais e de adversario, e deporte
alternativo practicadas nas etapas anteriores.

B4.1. Resolver situacins motoras en diferentes contextos

de prctica aplicando habilidades motoras especficas individuais ou de adversario con fluidez, precisin e control,
perfeccionando a adaptacin e a execucin dos elementos
tcnicos desenvolvidos no curso anterior.

Pxina 666 de 913

CMCCT

EFB4.1.1. Perfecciona as habilidades especficas das

actividades individuais que respondan aos seus intereses.

CAA
CSIEE

EFB4.1.2. Adapta a realizacin das habilidades especficas CAA

aos condicionantes xerados polos compaeiros e os adver- CSIEE
sarios nas situacins colectivas.

Educacin Fsica. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B4.3. Planificacin e realizacin de actividades fsicas en

contornas non estables.

a
b
c
k

Competencias clave
CSC

B4.4. Aplicacin do coecemento dos fundamentos bsicos B4.2. Solucionar de forma creativa situacins de oposicin,
tcnicos, tcticos e regulamentarios dos xogos, actividades
colaboracin ou colaboracin oposicin en contextos deportivos ou recreativos, adaptando as estratexias s condideportivas e deporte alternativo.
cins cambiantes que se producen na prctica.

EFB4.1.3. Resolve con eficacia situacins motoras nun

contexto competitivo.

CAA
CSIEE

EFB4.1.4. Pon en prctica tcnicas especficas das actividades en mbitos non estables, analizando os aspectos
organizativos necesarios.

CAA
CSIEE

EFB4.2.1. Desenvolve accins que lle conducen a situacins de vantaxe con respecto ao adversario, nas actividades de oposicin.

CAA
CSIEE

EFB4.2.2. Colabora cos participantes nas actividades

fsico-deportivas nas que se produce colaboracin ou colaboracin-oposicin e explica a achega de cada un.

CAA
CSIEE
CSC

EFB4.2.3. Desempea as funcins que lle corresponden,

nos procedementos ou sistemas postos en prctica para
conseguir os obxectivos do equipo.

CAA
CSIEE
CSC

EFB4.2.4. Valora a oportunidade e o risco das sas accins CAA

nas actividades fsico-deportivas desenvolvidas.
CSIEE
EFB4.2.5. Formula estratexias ante as situacins de
oposicin ou de colaboracin- oposicin, adaptndoas s
caractersticas dos participantes.

2.2.9

CAA
CSIEE

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual

Introducin
Se noutras pocas histricas era a palabra, tanto na sa expresin oral como escrita, a principal forma de expresin e de transmisin de ideas e sentimentos, non cabe dbida de que na poca na que estamos inmersos a imaxe cobrou un protagonismo sen precedentes en ningunha outra poca da historia da humanidade.
A materia de Educacin Plstica, Visual e Audiovisual parte dos bloques impartidos na educacin primaria na rea de educacin artstica. A parte destinada educacin plstica xa anticipaba os mesmos bloques dos que parte a materia en ESO,
baixo as denominacins de educacin audiovisual, debuxo tcnico e expresin artstica.
Nos tres primeiros cursos da ESO esta materia estrutrase en tres bloques: expresin plstica, comunicacin audiovisual e debuxo tcnico. En cuarto da ESO os bloques nos que se estrutura a materia son: expresin plstica, debuxo tcnico, fundamentos do deseo e linguaxe audiovisual e multimedia.
O bloque expresin plstica experimenta con materiais e tcnicas diversas na aprendizaxe do proceso de creacin. Intntase dar ao alumnado unha maior autonoma na creacin de obras persoais, axudando a planificar mellor os pasos a seguir na
realizacin de proxectos artsticos, tanto propios coma colectivos.
Analzanse as caractersticas da linguaxe audiovisual dende a cal se realiza a anlise crtica das imaxes que nos rodean. Faise, tamn, especial fincap no uso das Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin aplicadas imaxe.

Pxina 667 de 913

No bloque debuxo tcnico trasldanse coecementos terico-prcticos sobre diferentes formas xeomtricas e sistemas de representacin e aplcanse estes coecementos resolucin de problemas e realizacin de distintos deseos.
No cuarto curso, considerando a madureza do alumnado e os coecementos adquiridos, incorprase o bloque de fundamentos do deseo, que vai permitir o coecemento dos fundamentos do deseo nas sas diferentes reas, desenvolvendo, dende un punto de vista prctico, os coecementos adquiridos no resto de bloques.

1 de ESO
Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 1 curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Expresin plstica

a
b
g
i

B1.1. Elementos configurativos da imaxe: Punto, lia e

plano.
B1.2. Apreciar o uso que os artistas fan do punto, lia e
plano para aplicalo s propias composicins.

B1.1. Identificar os elementos configuradores da imaxe.

EPVAB1.1.1. Identifica e valora a importancia do punto, a CCEC

lia e o plano analizando de xeito oral e escrito imaxes e
producins grfico plsticas propias e alleas.

a
b
g
i

B1.3. O punto como o elemento mis sinxelo na comunicacin visual.

B1.4 Posibilidades grficas e expresivas da lia en
relacin ao seu trazado, grosor ou velocidade.
B1.5. Calidades do plano como elemento compositivo e
como construtor de volume.

B1.2. Experimentar coas variacins formais do punto, o

plano e a lia.

EPVAB1.2.1. Analiza os ritmos lineais mediante a obser- CAA

vacin de elementos orgnicos, na paisaxe, nos obxectos
e en composicins artsticas, empregndoos como inspiracin en creacins grfico-plsticas.
EPVAB1.2.2. Experimenta co punto, a lia e o plano co
concepto de ritmo, aplicndoos de forma libre e espontnea.

CSIEE

EPVAB1.2.3. Experimenta co valor expresivo da lia e o CCEC

punto e as sas posibilidades tonais, aplicando distintos
graos de dureza, distintas posicins do lapis de grfico ou
de cor (tombado ou vertical) e a presin exercida na aplicacin, en composicins a man alzada, estruturadas xeometricamente ou mis libres e espontneas.

b
e
f
j
l

B1.6. Elementos de expresin plstica: a lia, a textura e

a cor.

B1.3. Expresar emocins utilizando distintos elementos

configurativos e recursos grficos: lia, puntos, cores,
texturas, claroscuros).

EPVAB1.3.1. Realiza composicins que transmiten

CCL
emocins bsicas (calma, violencia, liberdade, opresin,
alegra, tristura, etc.) utilizando distintos recursos grficos
en cada caso (claroscuro, lias, puntos, texturas, cores...)

a
d
f
j
l

B1.7. A composicin. Elementos da composicin.

B1.8. O ritmo na composicin.

B1.4. Identificar e aplicar os conceptos de equilibrio,

proporcin e ritmo en composicins bsicas.

EPVAB1.4.1. Analiza, identifica e explica oralmente, por CCL

escrito e graficamente, o esquema compositivo bsico de
obras de arte e obras propias, atendendo aos conceptos
de equilibrio, proporcin e ritmo.
EPVAB1.4.2. Realiza composicins bsicas con diferen- CSIEE
tes tcnicas segundo as propostas establecidas por escrito.

Pxina 668 de 913

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 1 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
EPVAB1.4.3. Representa obxectos illados e agrupados
do natural ou do mbito inmediato, proporcionndoos en
relacin coas sas caractersticas formais e en relacin
co seu mbito.

a
b
d
e
l

a
c
e

a
g
e
l

Competencias clave
CCEC

B1.9. A cor coma fenmeno fsico e visual. Mestura

aditiva e mestura substractiva.
B1.10. O crculo cromtico. Cores complementarios.

B1.5. Experimentar coas cores primarias e secundarias.

EPVAB1.5.1. Experimenta coas cores primarias e secun- CSC

darias estudando a sntese aditiva e subtractiva e as cores complementarias.

B1.11. Texturas naturais e artificiais. Capacidade expresiva das texturas.

B1.6. Transcribe texturas tctiles a texturas visuais

mediante as tcnicas de frottage, utilizndoas en composicins abstractas ou figurativas.

EPVAB1.6.1. Transcribe texturas tctiles a texturas

visuais mediante as tcnicas de frottage, utilizndoas en
composicins abstractas ou figurativas.

CSIEE

B1.12. Materiais e tcnicas de debuxo e pintura. As

tcnicas plsticas: Secas, hmidas e mixtas.

B1.7. Coecer e aplicar as posibilidades expresivas das

tcnicas grfico-plsticas secas, hmidas e mixtas. A
tmpera, os lapis de grafito e de cor. A colaxe.

EPVAB1.7.1. Utiliza con propiedade as tcnicas grfico

plsticas coecidas aplicndoas de forma axeitada ao
obxectivo da actividade.

CCL

EPVAB1.7.2. Utiliza o lapis de grafito e de cor, creando o CSC

claroscuro en composicins figurativas e abstractas mediante a aplicacin do lapis de forma continua en superficies homoxneas ou degradadas.
EPVAB1.7.3. Experimenta coas tmperas aplicando a
CCEC
tcnica de diferentes formas (pinceis, esponxas, goteos,
distintos graos de humidade, estampacins...) valorando
as posibilidades expresivas segundo o grao de opacidade
e a creacin de texturas visuais cromticas.

Pxina 669 de 913

EPVAB1.7.4. Utiliza o papel como material, manipulndoo, resgando, ou pregando creando texturas visuais e
tctiles para crear composicins, colaxes matricos e
figuras tridimensionais.

CAA

EPVAB1.7.5. Crea co papel recortado formas abstractas

e figurativas compondoas con fins ilustrativos, decorativos ou comunicativos.

CSC

EPVAB1.7.6. Aproveita materiais reciclados para a

elaboracin de obras de forma responsable co medio e
aproveitando as sas calidades grfico - plsticas.

CSC

EPVAB1.7.7. Mantn o seu espazo de traballo e o seu

CSC

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 1 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

material en perfecto orde e estado, e achegndoo aula

cando necesario para a elaboracin das actividades.
Bloque 2. Comunicacin audiovisual

b
c
d
e

e
f
j
l

B2.1. A imaxe e a comunicacin visual. Iconicidade.

Graos de iconicidade. Imaxe figurativa, imaxe abstracta.

B2.2. A comunicacin visual. Smbolos e iconas.

B2.1. Recoecer os diferentes graos de iconicidade en

imaxes presentes no mbito comunicativo.

a
b
c
d
e

c
e

CCL

EPVAB2.1.2. Recoece distintos graos de iconicidade

nunha serie de imaxes.

CCL

EPVAB2.1.3. Crea imaxes con distintos graos de iconicidade basendose nun mesmo tema.

CD

B2.2. Distinguir e crear distintos tipos de imaxes segundo EPVAB2.2.1. Distingue smbolos de iconas.
a sa relacin significante-significado: smbolos e iconas.

EPVAB2.2.2. Desea smbolos e iconas.

EPVAB2.1.1. Diferenza imaxes figurativas de abstractas.

CCL

CD

B2.3. O cmic. O cmic como medio de expresin. A

linguaxe do cmic.

B2.3. Analizar e realizar cmics aplicando os recursos de EPVAB2.3.1. Desea un cmic utilizando de xeito axeita- CCL
do vietas e lendas, globos, lias cinticas e onomatoxeito apropiado.
peas.

B2.4. A comunicacin visual. Elementos que interveen

na comunicacin visual.

B2.4. Diferenciar e analizar os distintos elementos que

interveen nun acto de comunicacin.

EPVAB2.4.1. Identifica e analiza os elementos que

interveen en distintos actos de comunicacin visual.

CSC

EPVAB2.5.1. Identifica e analiza os elementos que

interveen en distintos actos de comunicacin visual.

CSC

a
e
g
j

B2.5. A comunicacin visual. Caractersticas e elementos B2.5. Diferenciar e analizar os distintos elementos que
que interveen na comunicacin visual.
interveen nun acto de comunicacin.

a
e
g
j
l

B2.6. Funcins dos mensaxes na comunicacin visual e

audiovisual.

B2.6. Recoecer as diferentes funcins da comunicacin. EPVAB2.6.1. Identifica e analiza os elementos que
interveen en distintos actos de comunicacin audiovisual.
EPVAB2.6.2. Distingue a funcin ou funcins que predominan en diferentes mensaxes visuais e audiovisuais.

Pxina 670 de 913

CCL

CD

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 1 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 3. Debuxo tcnico

a
b
g
i

B3.1. Elementos xeomtricos fundamentais: O punto,

lias e direccins. Posicins relativas entre rectas: paralelas, cortantes e perpendiculares.

B3.1.Comprender e empregar os conceptos espaciais do

punto, a lia e o plano.

EPVAB3.1.1. Traza as rectas que pasan por cada par de

puntos, usando a regra, resalta o tringulo que se forma.

a
b
g
i

B3.2. Manexo da escuadra e cartabn para o trazado de

paralelas, perpendiculares e rectas a 45.

B3.2. Construr distintos tipos de rectas, utilizando a

escuadra e o cartabn, despois de repasar previamente
estes conceptos.

EPVAB3.2.1. Traza rectas paralelas, transversais e

CMCCT
perpendiculares a outra dada, que pasen por puntos definidos, utilizando escuadra e cartabn con suficiente precisin.

b
e

B3.3. Circunferencia e crculo. A circunferencia coma

lugar xeomtrico bsico no plano.

B3.3. Coecer con fluidez os conceptos de circunferencia, crculo e arco.

EPVAB3.3.1. Constre unha circunferencia lobulada de

seis elementos, utilizando o comps.

CD

b
e
l

B3.4. Manexo do comps. Dividir a circunferencia en

dous, catro, seis u oito partes iguais, usando o comps.
Realizar motivos decorativos co manexo do comps.

B3.4. Utilizar o comps, realizando exercicios variados

para familiarizarse con esta ferramenta.

EPVAB3.4.1. Divide a circunferencia en seis partes

iguais, usando o comps, e debuxa coa regra o hexgono regular e o tringulo equiltero que se posibilita.

CMCCT

B3.5. ngulos. Clasificacin de ngulos y posicins

relativas.
B3.6. Trazado de ngulos con escuadra e cartabn.

B3.5. Comprender o concepto de ngulo e bisectriz e a

clasificacin de ngulos agudos, rectos e obtusos.

EPVAB3.5.1. Identifica os ngulos de 30, 45, 60 e 90

na escuadra e no cartabn.

CSIEE

b
g

B3.7. Realizar operacins con ngulos. Medidas angulares. Transporte de medidas angulares.

B3.6. Estudar a suma e resta de ngulos e comprender a EPVAB3.6.1. Suma ou resta ngulos positivos ou negativos con regra e comps.
forma de medilos.

B3.8. Bisectriz dun ngulo. A bisectriz coma lugar xeom- B3.7. Estudar o concepto de bisectriz e o seu proceso de
trico bsico no plano.
construcin.

EPVAB3.7.1. Constre a bisectriz dun ngulo calquera,

con regra e comps.

CCEC

b
e

B3.9. Concepto de medida. Operacins con segmentos

coa axuda da regra ou utilizando o comps.

B3.8. Diferenciar claramente entre recta e segmento

tomando medidas de segmentos coa regra ou utilizando
o comps.

EPVAB3.8.1. Suma ou resta segmentos, sobre unha

recta, medindo coa regra ou utilizando o comps.

CMCCT

B3.10. Mediatriz dun segmento. A mediatriz coma lugar

xeomtrico bsico no plano.

B3.9. Trazar a mediatriz dun segmento utilizando comps EPVAB3.9.1. Traza a mediatriz dun segmento utilizando
comps e regra. Tamn utilizando regra, escuadra e care regra. Tamn utilizando regra, escuadra e cartabn.
tabn.

b
e
f

B3.11. Teorema de Thales. Aplicacins do teorema de

B3.10. Estudar as aplicacins do teorema de Thales.
Thales para dividir un segmento en partes iguais e para a
escala dun polgono.

Pxina 671 de 913

CAA

CMCCT

CMCCT

EPVAB3.10.1. Divide un segmento en partes iguais,

aplicando o teorema de Thales.

CCEC

EPVAB3.10.2. Escala un polgono aplicando o teorema

de Thales.

CSIEE

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 1 curso

Obxectivos

Contidos

b
e

B3.12. Lugares xeomtricos fundamentais. Circunferencia, mediatriz, bisectriz e mediana.

b
e

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

EPVAB3.11.1. Explica, verbalmente ou por escrito, os

exemplos mis comns de lugares xeomtricos (mediatriz, bisector, circunferencia, esfera, rectas paralelas, planos paralelos,).

CMCCT

B3.13. Tringulos. Clasificacin dos tringulos en funcin B3.12. Comprender a clasificacin dos tringulos en
dos seus lados e dos seus ngulos. Propiedade fundafuncin dos seus lados e dos seus ngulos.
mental dos tringulos.

EPVAB3.12.1. Clasifica calquera tringulo, observando

os seus lados e os seus ngulos.

CCEC

b
e

B3.14. Construcin de tringulos.

B3.13. Construr tringulos coecendo tres dos seus

datos (lados ou ngulos).

EPVAB3.13.1. Constre un tringulo coecendo dous

CAA
lados e un ngulo, ou dous ngulos e un lado, ou os seus
tres lados, utilizando correctamente as ferramentas.

b
j

B3.15. Lias e puntos notables dos tringulos. Alturas,

medianas, bisectrices e mediatrices dos tringulos.

B3.14. Analizar as propiedades dos puntos e rectas

caractersticos dun tringulo.

EPVAB3.14.1. Determina o baricentro, o incentro ou o

circuncentro de calquera tringulo, construndo previamente as medianas, bisectrices ou mediatrices correspondentes.

CSIEE

b
e
l

B3.16. O tringulo rectngulo. Caractersticas do tringulo rectngulo. Construcin dun tringulo rectngulo.

B3.15. Coecer as propiedades xeomtricas e matemticas dos tringulos rectngulos, aplicndoas con propiedade construcin destes.

EPVAB3.15.1. Debuxa un tringulo rectngulo coecendo a hipotenusa e un cateto.

CMCCT

b
j
l

B3.17. Cuadrilteros. Clasificacin e propiedades dos

cuadrilteros.

B3.16. Coecer os diferentes tipos de cuadrilteros.

EPVAB3.16.1. Clasifica correctamente calquera cuadril- CCEC

tero.

B3.18. Construcin de cuadrilteros.

B3.17. Executar as construcins mis habituais de

paralelogramos.

EPVAB3.17.1. Constre calquera paralelogramo coecendo dous lados consecutivos e unha diagonal.

CAA

b
j
l

B3.19. Os polgonos. Polgonos regulares e irregulares.

Clasificacin dos polgonos.

B3.18. Clasificar os polgonos en funcin dos seus lados,

recoecendo os regulares e os irregulares.

EPVAB3.18.1. Clasifica correctamente calquera polgono

de 3 a 5 lados, diferenciando claramente se regular ou
irregular.

CCEC

e
j
l

B3.20. Construcin de polgonos regulares inscritos a

unha circunferencia.

B3.19. Estudar a construcin dos polgonos regulares

inscritos na circunferencia.

EPVAB3.19.1. Constre correctamente polgonos regula- CMCCT

res de ata 5 lados, inscritos nunha circunferencia.

B3.11. Coecer lugares xeomtricos e definilos.

3 de ESO
Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 3 curso

Pxina 672 de 913

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Expresin plstica

a
b
e
g

B1.1. O proceso creativo. Mtodos creativos aplicados a

procesos de artes plsticas e deseo.

B1.1. Coecer e aplicar os mtodos creativos grficoplsticos aplicados a procesos de artes plsticas e deseo.

EPVAB1.1.1. Crea composicins aplicando procesos

creativos sinxelos, mediante propostas por escrito axustndose aos obxectivos finais.

CAA

EPVAB1.1.2. Coece e aplica mtodos creativos para a

elaboracin de deseo grfico, deseos de produto, moda e as sas mltiples aplicacins.

CSIEE

e
f
g

B1.2. O proceso creativo dende a idea inicial ata a

execucin definitiva.

B1.2. Crear composicins grfico-plsticas persoais e

colectivas.

EPVAB1.2.1. Reflexiona e avala oralmente e por escrito, CSIEE

o proceso creativo propio e alleo dende a idea inicial ata
a execucin definitiva.

e
f
l

B1.3. A imaxe como representacin da realidade. A

iconicidade na imaxe grfica. Niveis de iconicidade.
B1.4. O bosquexo ou apuntamento como estudio previo
ao resultado final.

B1.3. Debuxar con distintos niveis de iconicidade da

imaxe.

EPVAB1.3.1. Comprende e emprega os diferentes niveis

de iconicidade da imaxe grfica, elaborando bosquexos,
apuntamentos, debuxos esquemticos, analticos e mimticos.

CCEC

b
j
l

B1.5. Natureza da cor. Cor luz e cor pigmento.

B1.6. Temperatura da cor.
B1.7. Simbolismo da cor.

B1.4. Identificar e diferenciar as propiedades da cor luz e

a cor pigmento.

EPVAB1.4.1. Realiza modificacins da cor e as sas

propiedades empregando tcnicas propias da cor pigmento e da cor luz, aplicando as TIC, para expresar sensacins en composicins sinxelas.

CSIEE

EPVAB1.4.2. Representa con claroscuro a sensacin

espacial de composicins volumtricas sinxelas.

CSC

EPVAB1.4.3. Realiza composicins abstractas con

CSIEE
diferentes tcnicas grficas para expresar sensacins por
medio do uso da cor.

a
g
e
l

B1.8. Materiais e tcnicas de debuxo e pintura. As

tcnicas plsticas: Secas, hmidas e mixtas.

B1.5. Coecer e aplicar as posibilidades expresivas das

tcnicas grfico-plsticas secas, hmidas e mixtas. A
tmpera, os lapis de grafito e de cor. A colaxe.

EPVAB1.5.1. Utiliza con propiedade as tcnicas grfico

plsticas coecidas aplicndoas de forma axeitada ao
obxectivo da actividade.

CCL

EPVAB1.5.2. Utiliza o lapis de grafito e de cor, creando o

claroscuro en composicins figurativas e abstractas mediante a aplicacin do lapis de forma continua en superficies homoxneas ou degradadas.

CCEC

EPVAB1.5.3. Experimenta coas tmperas aplicando a

CCEC
tcnica de diferentes formas (pinceis, esponxas, goteos,
distintos graos de humidade, estampacins...) valorando
as posibilidades expresivas segundo o grao de opacidade
e a creacin de texturas visuais cromticas.
EPVAB1.5.4. Utiliza o papel como material, manipuln-

Pxina 673 de 913

CAA

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 3 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

doo, resgando, ou pregando creando texturas visuais e

tctiles para crear composicins, colaxes matricos e
figuras tridimensionais.
EPVAB1.5.5. Crea co papel recortado formas abstractas
e figurativas compondoas con fins ilustrativos, decorativos ou comunicativos.

CSIEE

EPVAB1.5.6. Aproveita materiais reciclados para a

elaboracin de obras de forma responsable co medio e
aproveitando as sas calidades grfico-plsticas.

CSC

EPVAB1.5.7. Mantn o seu espazo de traballo e o seu

material en perfecto orde e estado, e achegndoo aula
cando necesario para a elaboracin das actividades.

CSC

EPVAB2.1.1. Analiza as causas polas que se produce

unha ilusin ptica aplicando coecementos dos procesos perceptivos.

CAA

Bloque 2. Comunicacin audiovisual

e
f
k

B2.1. A percepcin visual. O proceso perceptivo.

B2.2. As constantes perceptivas de forma, tamao e cor.

B2.1. Identificar os elementos e factores que interveen

no proceso de percepcin de imaxes.

e
f
k

B2.3. Ilusins pticas.

B2.4. Leis ou principios da Gestalt.

B2.2. Recoecer as leis visuais da Gestalt que posibilitan EPVAB2.2.1. Identifica e clasifica diferentes ilusins
pticas segundo as distintas leis da Gestalt.
as ilusins pticas e aplicar estas leis na elaboracin de
obras propias.
EPVAB2.2.2. Desea ilusins pticas basendose nas
leis da Gestalt.

CSC

CCEC

b
e

B2.5. A imaxe en movemento. Posibilidades expresivas

da imaxe en movemento.

B2.3. Coecer os fundamentos da imaxe en movemento,

explorar as sas posibilidades expresivas.

EPVAB2.3.1. Elabora unha animacin con medios dixitais CD

e/ou analxicos.

c
d
e

B2.6. A linguaxe visual. O signo visual. Significante e

significado.

B2.4. Identificar significante e significado nun signo

visual.

EPVAB2.4.1. Distingue significante e significado nun

signo visual.

CCL

e
g

B2.7. O linguaxe da imaxe. Aprender a ler a imaxe.

B2.8. Denotacin, connotacin.

B2.5. Describir, analizar e interpretar unha imaxe distinguindo os aspectos denotativo e connotativo desta.

EPVAB2.5.1. Realiza a lectura obxectiva dunha imaxe

identificando, clasificando e describindo os elementos
desta.

CCL

Pxina 674 de 913

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 3 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

e
g
j
l

e
g
j

B2.9. A fotografa. A fotografa coma medio de comunica- B2.6. Analizar e realizar fotografas comprendendo e
cin.
aplicando os fundamentos desta.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

EPVAB2.5.2. Analiza unha imaxe, mediante unha lectura

subxectiva, identificando os elementos de significacin,
narrativos e as ferramentas visuais utilizadas, sacando
conclusins e interpretando o seu significado.

CCEC

EPVAB2.6.1. Identifica distintos encadres e puntos de

vista nunha fotografa.

CCL

EPVAB2.6.2. Realiza fotografas con distintos encadres e CD

puntos de vista aplicando diferentes leis compositivas.

B2.10. A imaxe en movemento. Posibilidades expresivas

da imaxe en movemento.

B2.7. Coecer os fundamentos da imaxe en movemento,

explorar as sas posibilidades expresivas.

EPVAB2.7.1. Elabora unha animacin con medios dixitais CD

e/ou analxicos.

e
g
j
l

B2.11. Linguaxes visual e audiovisual. Funcins e cdigos.

B2.8. Utilizar de xeito axeitado as linguaxes visual e

audiovisual con distintas funcins.

EPVAB2.8.1. Desea, en equipo, mensaxes visuais e

audiovisuais con distintas funcins utilizando diferentes
linguaxes e cdigos, seguindo de xeito ordenado as distintas fases do proceso (guin tcnico, storyboard, realizacin...). Valora de xeito crtico os resultados.

CCL

a
e
j
l

B2.12. Recursos visuais presentes en mensaxes publicitarias visuais e audiovisuais.

EPVAB2.9.1. Identifica os recursos visuais presentes en

B2.9. Identificar e recoecer as diferentes linguaxes
mensaxes publicitarias visuais e audiovisuais.
visuais apreciando os distintos estilos e tendencias, valorando, respectando e gozando do patrimonio histrico e
cultural.

CSC

c
d
e

B2.13. A publicidade. Principais recursos visuais empregados na publicidade.

B2.10. Identificar e empregar recursos visuais como as

figuras retricas na linguaxe publicitaria.

EPVAB2.10.1. Desea unha mensaxe publicitaria utilizando recursos visuais como as figuras retricas.

CCL

c
d
e

B2.14. O cine. O cine como medio de comunicacin.

B2.11. Apreciar a linguaxe do cine analizando obras de

xeito crtico, situndoas no seu contexto histrico e sociocultural, reflexionando sobre a relacin da linguaxe
cinematogrfica coa mensaxe da obra.

EPVAB2.11.1. Reflexiona criticamente sobre unha obra

de cine, situndoa no seu contexto e analizando a narrativa cinematogrfica en relacin coa mensaxe.

CCEC

e
l

B2.15. A linguaxe multimedia como ferramenta de traballo.

B2.12. Comprender os fundamentos da linguaxe multimedia, valorar as achegas das tecnoloxas dixitais e ser
capaz de elaborar documentos mediante este.

EPVAB2.12.1. Elabora documentos multimedia para

presentar un tema ou proxecto, empregando os recursos
dixitais de xeito axeitado.

CD

Bloque 3. Debuxo tcnico

Pxina 675 de 913

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 3 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

b
f
l

B3.1. Lugares xeomtricos fundamentais. Circunferencia, B3.1. Coecer lugares xeomtricos e definilos.
mediatriz, bisectriz e mediana.

EPVAB3.1.1. Explica, verbalmente ou por escrito, os

exemplos mis comns de lugares xeomtricos (mediatriz, bisectriz, circunferencia, esfera, rectas paralelas,
planos paralelos,).

CCL

b
j
l

B3.2. Os polgonos. Polgonos regulares e irregulares.

Clasificacin dos polgonos.

B3.2. Clasificar os polgonos en funcin dos seus lados,

recoecendo os regulares e os irregulares.

EPVAB3.2.1. Clasifica correctamente calquera polgono

de 3 a 5 lados, diferenciando claramente se regular ou
irregular.

CAA

e
j
l

B3.3. Construcin de polgonos regulares dado o lado.

B3.3. Estudar a construcin de polgonos regulares

coecendo o lado.

EPVAB3.3.1. Constre correctamente polgonos regulares de ata 5 lados, coecendo o lado.

CMCCT

b
f
l

B3.4. Tanxencias e enlaces. Propiedades y consideracins xeomtricas das tanxencias.

B3.4. Comprender as condicins dos centros e as rectas

tanxentes nos distintos casos de tanxencia e enlaces.

EPVAB3.4.1. Resolve correctamente os casos de tan CMCCT

xencia entre circunferencias, utilizando axeitadamente as
ferramentas.
EPVAB3.4.2. Resolve correctamente os distintos casos
de tanxencia entre circunferencias e rectas, utilizando
axeitadamente as ferramentas.

CA

b
f
l

B3.5. Tanxencias e enlaces en curvas tcnicas: valos e

ovoides.

B3.5. Comprender a construcin do valo e da ovoide

bsicos, aplicando as propiedades das tanxencias entre
circunferencias.

EPVAB3.5.1. Constre correctamente un valo regular,

coecendo o dimetro maior.

CMCCT

b
f
l

B3.6. Propiedades e caractersticas das tanxencias en

valos e ovoides.

B3.6. Analizar e estudar as propiedades das tanxencias

nos valos e os ovoides.

EPVAB3.6.1. Constre varios tipos de valos e ovoides,

segundo os dimetros coecidos.

CSIEE

b
f
l

B3.7. Enlaces en curvas tcnicas. Espirais. Propiedades

e caractersticas.

B3.7. Aplicar as condicins das tanxencias e enlaces

para construr espirais de 2, 3, 4 e 5 centros.

EPVAB3.7.1. Constre correctamente espirais de 2, 3 e 4 CMCCT

centros.

b
f
g
j
l

b
f

B3.8. Redes modulares: cadrada e triangular.

B3.8. Estudar os conceptos de simetras, xiros e transla- EPVAB3.8.1. Executa deseos aplicando repeticins,
xiros e simetras de mdulos.
cins aplicndoos ao deseo de composicins con mdu B3.9. Concepto de simetra, xiro e translacin aplicado as
los.
composicins modulares.

CD

B3.10. Representacin obxectiva de slidos. Introducin

a os sistemas de medida e sistemas perspectivos. Vistas
didricas dun slido.

CMCCT

B3.9. Comprender o concepto de proxeccin aplicndoo

ao debuxo das vistas de obxectos comprendendo a utilidade das anotacins practicando sobre as tres vistas de

Pxina 676 de 913

EPVAB3.9.1. Debuxa correctamente as vistas principais

de volumes frecuentes, identificando as tres proxeccins
dos seus vrtices e as sas arestas.

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 1 ciclo ESO, 3 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

obxectos sinxelos partindo da anlise das sas vistas

principais.

b
f
l

B3.11. Introducin as axonometras e as sas caracters- B3.10. Comprender e practicar o procedemento da

ticas. A axonometra cabaleira aplicada a volumes sinxeperspectiva caballera aplicada a volumes elementais.
los.

EPVAB3.10.1. Constre a perspectiva caballera de

CMCCT
prismas e cilindros simples, aplicando correctamente coeficientes de reducin sinxelos.

b
f
l

B3.12. A axonometra isomtrica aplicada a volumes

sinxelos.

EPVAB3.11.1. Realiza perspectivas isomtricas de

volumes sinxelos, utilizando correctamente a escuadra e
o cartabn para o trazado de paralelas.

B3.11. Comprender e practicar os procesos de construcin de perspectivas isomtricas de volumes sinxelos.

CCEC

4 de ESO
Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Expresin plstica

l

B1.1 A linguaxe plstica e visual na creacin da composicin artstica.

B1.1.Realizar composicins creativas, individuais e en

EPVA B1.1.1 Realiza composicins artsticas selecciogrupo, que evidencien as distintas capacidades expresinando e utilizando os distintos elementos da linguaxe
vas da linguaxe plstica e visual, desenvolvendo a creatiplstica e visual.
vidade e expresndoa, preferentemente, coa subxectividade da sa linguaxe persoal ou empregando os cdigos,
terminoloxa e procedementos da linguaxe visual e plstica, co fin de enriquecer as sas posibilidades de comunicacin.

CCEC

l
l
l

B1.2 Leis da composicin.

B1.3 Leis da composicin: movemento, ritmo e lias de
forza.
B1.4 A cor como ferramenta simblica.

B1.2.Realizar obras plsticas experimentando e utilizando diferentes soportes e tcnicas, tanto analxicas coma
dixitais, valorando o esforzo de superacin que supn o
proceso creativo.

EPVA B1. 2.1. Aplica as leis de composicin, creando

esquemas de movementos e ritmos, empregando os materiais e as tcnicas con precisin.

CCEC

EPVA B1.2.2. Estuda e explica o movemento e as lias

de forza dunha imaxe.

CCEC

EPVA B1.2.3. Cambia o significado dunha imaxe por

medio da cor.

CCEC

e
l

B1.5 Tcnicas de expresin grfico-plsticas. Experimen- B1.3 Elixir os materiais e as tcnicas mis axeitadas para EPVA B1.3.1. Coece e elixe os materiais mis axeitados CCEC
elaborar unha composicin sobre a base duns obxectivos
tacin con diversos materiais.
para a realizacin de proxectos artsticos.
CSIEE

Pxina 677 de 913

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

prefixados e da autoavaliacin continua do proceso de

realizacin.

EPVA B.1.3.2. Utiliza con propiedade, os materiais e

procedementos mis idneos para representar e expresarse en relacin s linguaxes grfico-plsticas, mantn o
seu espazo de traballo e o seu material en perfecto estado e o aporta aula cando necesario para a elaboracin das actividades.

EPVA B1.4.1. Entende o proceso de creacin artstica e

as sas fases e o aplica producin de proxectos persoais e de grupo.

CSIEE
CCEC

B1.5 Recoecer en obras de arte a utilizacin de distintos EPVA B1.5.1. Explica, empregando unha linguaxe
elementos e tcnicas de expresin, apreciar os distintos
axeitada, o proceso de creacin dunha obra artstica;
estilos artsticos, valorar o patrimonio artstico e cultural
analiza os soportes, materiais e tcnicas grfico-plsticas
como un medio de comunicacin e goce individual e coque constiten a imaxe, as coma os elementos composilectivo, e contribur sa conservacin a travs do restivos da mesma.
pecto e divulgacin das obras de arte.
EPVA B1.5.2. Analiza e le imaxes de diferentes obras de
arte e as sita no perodo que pertencen.

CSIEE
CCEC

b
e
l
g

B1.6 Interese pola investigacin sobre materiais, soportes, tcnicas e ferramentas con fins concretos as como a
utilizacin das tecnoloxas da informacin nas creacin
propias.
B1.7 Iniciativa, creatividade e autoesixencia no proceso
de producin propio.

a
b
l
g

B1.8 Seguimento do proceso de creacin: bosquexo,

B1.4Realizar proxectos plsticos que comporten unha
proxecto, presentacin final e avaliacin (reflexin propia
organizacin de forma cooperativa, valorando o traballo
e avaliacin colectiva).
en equipo coma fonte de riqueza na creacin artstica.
B1.9 Elaboracin de proxectos plsticos de forma cooperativa.

e
j
e
g
j

B1. 10 Lectura e valoracin de obras artsticas e imaxes

en distintos soportes.
B1.11 Anlise de distintas obras de arte ubicndoas na
poca, tcnica e estilo que pertencen. Valoracin do
patrimonio artstico.

Competencias clave
CCEC
CSIEE
CAA
CD

CSIEE
CCEC

Bloque 2. Debuxo tcnico

b
f
b
f
b
f
b
f

B2. 1 tiles de debuxo tcnico. Estudo e manexo dos

B2. 1 Analizar a configuracin de deseos realizados con EPVA B2.1.1. Diferenza o sistema de debuxo descritivo
formas xeomtricas planas creando composicins onde
mesmos.
do perceptivo.
intervean diversos trazados xeomtricos, utilizando con
B2.2 Trazados xeomtricos: cuadrilteros, polgonos
precisin e limpeza os materiais de debuxo tcnico.
regulares e divisin da circunferencia.
EPVAB2.1.2. Resolve problemas sinxelos referidos a
cuadrilteros e polgonos utilizando con precisin os ma B2.3 Tanxencias e enlaces.
teriais de Debuxo Tcnico.
B2.4 Aplicacin dos procedementos de trazado de
cuadrilteros, polgonos, tanxencias e enlaces no deseo
EPVA B2.1.3. Resolve problemas bsicos de tanxencias
de motivos xeomtricos.
e enlaces.

CAA
CMCCT
CAA
CMCCT
CAA
CMCCT

EPVA B2.1.4. Resolve e analiza problemas de configura- CAA

cin de formas xeomtricas planas e os aplica creacin CMCCT
de deseos persoais.

b
f
b
f

B2. 5 Interpretacin das pezas a travs das sas vistas

B2.2 Diferenciar e utilizar os distintos sistemas de repre- EPVA B2.2.1. Visualiza formas tridimensionais definidas
sentacin grfica, recoecendo a utilidade do debuxo de
didricas.
polas sas vistas principais.
representacin obxectiva no mbito das artes, a arquitec B2.6 Trazado, medidas e posicin correctas das vistas de
tura, o deseo e a enxeera.
pezas sinxelas. Lias vistas e ocultas. Esbozo a man
EPVA B2.2.2. Debuxa as vistas (o alzado, a planta e o
alzada e con tiles de debuxo tcnico.
perfil) de figuras tridimensionais sinxelas.

Pxina 678 de 913

CAA
CMCCT
CAA
CMCCT

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 4 ESO

Obxectivos

b
f
b
f

b
e
f

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.7 Perspectiva cabaleira. Posicin dos eixos e coeficiente de reducin. Lias vistas e ocultas. Rotulacin. Escalas.
B2.8 Sistema axonomtrico: Isometra. Posicin dos
eixos. Lias vistas e ocultas. Rotulacin. Escalas.
B2.9 Perspectiva cnica central.
B2.10 Perspectiva cnica oblicua.
B2.11 Anlise das posibilidades da posicin do punto de
vista.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

EPVA B2.2.3. Debuxa perspectivas de formas tridimensionais, utilizando e seleccionando o sistema de representacin mis axeitado.

CAA
CMCCT

EPVA B2.2.4. Realiza perspectivas cnicas frontais e

oblicuas, elixindo o punto de vista mis adecuado.

CAA
CMCCT

B2.12. Debuxo asistido por ordenador . Trazado de pezas B2.3 Utilizar diferentes programas de debuxo por orde EPVA B2.3.1. Utiliza as tecnoloxas da informacin e a
nador para construr trazados xeomtricos e pezas sinxecomunicacin para a creacin de deseos xeomtricos
planas e tridimensionais sinxelas.
las nos diferentes sistemas de representacin.
sinxelos.

CAA
CMCCT

Bloque 3. Fundamentos do deseo

g
l
g
j
l

e
l

b
l
l
b
g
l
e
l
a
b
g
l

B3.1 Anlise das linguaxes visuais cotis (arte, deseo,

publicidade...).
B3. 2 Fases do proceso de deseo.
B3.3 Anlise da esttica e funcionalidade do deseo
industrial de obxectos.
B3.4 Anlise da esttica e funcionalidade do fesmo
arquitectnico.

B3.1 Percibir e interpretar criticamente as imaxes e as

EPVA B3.1.1. Coece os elementos e finalidades da
formas do seu mbito cultural sendo sensible as sas
comunicacin visual.
calidades plsticas, estticas e funcionais e apreciando o
proceso de creacin artstica, tanto en obras propias co- EPVA B3.1.2. Observa e analiza os obxectos da nosa
mo alleas, distinguindo e valorando as sas distintas facontorna na sa vertente esttica, de funcionalidade e
ses.
utilidade, utilizando a linguaxe visual e verbal.

B3. 5 Campos de aplicacin do deseo.

B3.2 Identificar os distintos elementos que forman a

estrutura da linguaxe do deseo.

B3.6 Deseo de composicins modulares utilizando

B3.3 Realizar composicins creativas que evidencien as
calidades tcnicas e expresivas da linguaxe do deseo
trazados xeomtricos.
adaptndoas s diferentes reas, valorando o traballo en
B3.7 Compoentes da imaxe corporativa. Nome, cor,
equipo para a creacin de ideas orixinais.
tipografa, logotipo, deseo...
B3.8 Secuenciacin e elaboracin de proxectos creativos
adaptados s diferentes reas do deseo.
B3.9A informtica servizo dos proxectos de deseo.
B3.10 Planificacin dun proxecto artstico.

CSIEE
CCEC
CCEC

EPVA B3 2.1. Identifica e clasifica diferentes obxectos en CSIEE

funcin da familia ou rama do Deseo.
CCEC
EPVA B3 .3.1. Realiza distintos tipos de deseo e com CSIEE
posicins modulares utilizando as formas xeomtricas
CCEC
bsicas, estudando a organizacin do plano e do espazo.
EPVA B3.3.2. Coece e planifica as distintas fases de
realizacin da imaxe corporativa dunha empresa.

CSIEE
CCEC

EPVA B3.3.3. Realiza composicins creativas e funcionais adaptndoas s diferentes reas do deseo, valorando o traballo organizado e secuenciado na realizacin
de todo proxecto, as como a exactitude, a orde e a limpeza nas representacins grficas.

CSIEE
CCEC

EPVA B3.3.4. Utiliza as novas tecnoloxas da informacin CD

e a comunicacin para levar a cabo os seus propios pro- CSIEE
xectos artsticos de deseo.
CCEC

Pxina 679 de 913

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
EPVA B3.3.5. Planifica os pasos a seguir na realizacin
de proxectos artsticos respectando as realizadas por
compaeiros.

Competencias clave
CSIEE
CCEC

Bloque 4. Linguaxe audiovisual e multimedia

e
g
j
l
b
l
g

B4.1 Tipos de planos cinematogrficos. Anlise dos

factores expresivos e a sa simboloxa.
B4.2 Realizacin dun storyboard.

j
l

B4.3 Estudo de planos, angulacins e movementos de

cmara no cine.
B4.4 Criterios estticos na elaboracin de fotografas.
B4.5 Finalidade expresiva das imaxes fotoxornalsticas.

l
g
e
l

b
e
g
l
b
c
e
g
l
B
g
l

c
g

B4.6 A creacin dixital de imaxes.

B4.7 Deseo dun proxecto publicitario.
B4.8 Desenvolvemento dun proxecto persoal.

B4.9 Anlise crtica da linguaxe publicitaria.

B4.1.Identificar os distintos elementos que forman a

EPVA B4.1.1. Analiza os tipos de plano que aparecen en
estrutura narrativa e expresiva bsica da linguaxe audiodistintas pelculas cinematogrficas valorando os seus
visual e multimedia, describindo correctamente os pasos
factores expresivos.
necesarios para a producin dunha mensaxe audiovisual
e valorando o labor de equipo.
EPVA B4.1.2. Realiza un storyboard a xeito de guin
para a secuencia dunha pelcula.

CD
CSIEE
CCEC

B4.2 . Recoecer os elementos que integran as distintas

linguaxes audiovisuais e as sas finalidades

EPVA B4.2.1. Visiona diferentes pelculas cinematogrficas identificando e analizando os diferentes planos, angulacins e movementos de cmara.

CD
CSIEE
CCEC

EPVA B.4 2.2. Analiza e realiza diferentes fotografas,

tendo en conta diversos criterios estticos.

CD
CSIEE
CCEC

EPVA B4. 2.3. Recompila diferentes imaxes de prensa

analizando as sas finalidades.

CD
CSIEE
CCEC

EPVA B4.3.1. Elabora imaxes dixitais utilizando distintos

programas de debuxo por ordenador.

CD
CSIEE
CCEC

EPVA B4.3.2. Proxecta un deseo publicitario utilizando

os distintos elementos da linguaxe grfico-plstica.

CD
CSIEE
CCEC

EPVA B4.3.3. Realiza, seguindo o esquema do proceso

de creacin, un proxecto persoal.

B4.3 Realizar composicins creativas a partir de cdigos

utilizados en cada linguaxe audiovisual, mostrando interese polos avances tecnolxicos vencellados a estas linguaxes.

B4.4.Mostrar unha actitude crtica ante as necesidades

de consumo creadas pola publicidade rexeitando os ele-

Pxina 680 de 913

CSIEE

CAA
CD
CSIEE
CCEC

EPVA B4.4.1. Analiza elementos publicitarios cunha

CD
actitude crtica dende o coecemento dos elementos que CSIEE

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
mentos de esta que supoen discriminacin sexual, social ou racial.

Estndares de aprendizaxe
os compoen.

Competencias clave
CCEC

2.2.10 Filosofa
Introducin
A materia Filosofa de 4 de ESO ten como unha das sas finalidades a de contribur a dotar ao alumnado dunha capacidade bsica de comprensin. Esta capacidade, arrincando da propia experiencia humana, das vivencias e das inquedanzas e interrogantes que ela mesma suscita, debe catapultar ao alumnado ao limiar dunha capacidade de crtica, de argumentacin e sntese que, ademais da sa exemplificacin filosfica, poida servirlle para desenvolverse como persoa e como cidadn,
entendendo a radicalidade do saber filosfico como ferramenta de transformacin e cambio.
A comprensin dun mesmo e do mundo no que vive, sen esquecer, tamn, a sa vertente histrica, responde dimensin terica da filosofa como preguntar radical mediante a procura e tratamento dos grandes interrogantes filosficos. Xunto a iso,
a materia debe proxectar unha dimensin prctica, incidindo basicamente no fomento dunha actitude reflexiva e crtica que non acepte nada preconcibido e dunha capacidade de pensar que, a travs da mediacin dialxica, sexa capaz de argumentar de forma coherente e lxica. O alumnado, desta forma, deber integrar coherentemente as sas ideas e crenzas, sometndoas crtica e visin doutras persoas para ser capaz de acadar un pensamento autnomo que integre os seus coecementos e valores, comprendendo a particularidade da filosofa como saber radical e global.
Con este tratamento, que permite integrar nunha visin de conxunto a gran diversidade de saberes, capacidades e valores, a Filosofa erxese nunha ferramenta moi interesante para contribur ao logro das mis importantes expectativas descritas
nas competencias clave. patente que as competencias clave deben estar perfectamente integradas nas propostas curriculares das reas e materias, para desenvolver, de forma coherente e precisa, os resultados da aprendizaxe que o alumnado
debe conseguir. Neste sentido, esta materia, dentro da implicacin das competencias clave no sistema educativo espaol, pode contribur a desenvolver especialmente as seguintes competencias: comunicacin lingstica, aprender a aprender,
competencias sociais e cvicas, conciencia e expresins culturais. Ha de valorarse que, dunha forma especialmente relevante, a materia no seu conxunto debe motivar ao alumnado para aprender a aprender, competencia basal para a adquisicin do
amor ao saber, constitundo un eixe paradigmtico para afrontar a vida e o mundo que rodea ao alumnado, dotndoo de valiosos apeiros para, desde a iniciativa persoal, formalo como persoa.
Unha metodoloxa centrada e fundamentada nas competencias clave debe supoer novos retos e, especialmente, importantes cambios na forma de entender a concepcin do proceso de ensino-aprendizaxe, as como cambios na propia cultura escolar en xeral. Non s se fai necesaria unha estreita vinculacin do profesorado no desenvolvemento curricular senn tamn transcendentes cambios nas prcticas de traballo e nos mtodos de ensino. A avaliacin das competencias require do concurso de estratexias e instrumentos para avaliar ao alumnado de acordo cos seus desempeos na resolucin de problemas que simulen contextos reais, mobilizando os seus coecementos, destrezas, valores e actitudes. Sen esquecer, desde logo,
a flexibilidade e a variabilidade nos procedementos de avaliacin como parte inherente ao entendemento da avaliacin como parte integral do proceso de ensino e aprendizaxe e, ao cabo, como un til clave para mellorar a calidade da educacin.
Neste sentido, estratexias como a autoavaliacin, a avaliacin entre iguais ou a coavaliacin favorecen a aprendizaxe desde a reflexin activa e desde a posta en prctica das dificultades e fortalezas do alumnado, tendo o conta o horizonte de participacin dos compaeiros e das compaeiras e dende a colaboracin do profesorado na regulacin do proceso de ensino-aprendizaxe.
A materia estrutrase en seis bloques: a filosofa, identidade persoal, socializacin, pensamento, realidade e metafsica, transformacin. Pode entenderse, dun xeito escolar, que estes bloques representan globalmente un equilibrio, xa que tres deles
responden a unha dimensin marcadamente terica (filosofa, pensamento, realidade e metafsica), mentres os outros tres acentan mis a vertente prctica da reflexin filosfica (identidade persoal, socializacin, transformacin). Co desenvolvemento destes bloques o alumnado debe ser quen finalmente de, a travs da internalizacin, asimilacin e consecucin das competencias clave, adquirir unhas destrezas terico-prcticas basais para o avance e mellora no eido persoal e na interaccin social, adquirindo, ao tempo, unha visin filosfica e cultural en xeral.

4 de ESO
Filosofa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
Bloque 1. A Filosofa

Pxina 681 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Filosofa. 4 ESO
Obxectivos

b
e
f
h

b
e
h
j

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B1.1. Conceptos do bloque A Filosofa: filosofa, mito,

logos, saber, opinin, abstracto, concreto, razn, sentidos, arch, causa, monismo, dualismo, pluralismo, substancia, prexuzo, entre outros
B1.2. Modos de pensar: coecer, opinar, argumentar,
interpretar, razoar, analizar, criticar, descubrir, crear.

B1.1. Comprender que a reflexin filosfica, diferencindoa doutros tipos de saberes que estudan aspectos
concretos da realidade e o individuo.

B1.3. A explicacin racional (logos) e a mitolxica (mito).

B1.4. Comparativa de textos mticos e racionais ao
respecto da cosmoxnese e a antropoxnese.

B1.2. Coecer a orixe da filosofa occidental, onde, cando FIB1.2.1. Explica as diferenzas entre a explicacin
e por que xurde, distingundoa dos saberes pre-racionais,
racional e a mitolxica. Compraa tamn con algunhas
o mito e a maxia, en tanto que saber prctico, e compacaractersticas xerais das filosofas orientais.
rndoa con algunhas caractersticas xerais das filosofas
orientais.
FIB1.2.2. Le textos interpretativos e descritivos da formacin do Cosmos e o ser humano, pertencentes ao campo
mitolxico e ao campo racional e extrae semellanzas e
diferenzas nas formulacins.

Competencias clave

FIB1.1.1. Define e utiliza conceptos como filosofa, mito,

logos, saber, opinin, abstracto, concreto, razn, sentidos, arch, causa, monismo, dualismo, pluralismo, substancia, prexuzo e elabora un glosario cos mesmos.

CAA

FIB1.1.2. Distingue entre, coecer, opinar, argumentar,

interpretar, razoar, analizar, criticar, descubrir, crear.

CCL
CCEC

CCEC

h
j

B1.5. A pregunta polo arch nos presocrticos: as solucins de Herclito, Parmnides e Demcrito.

B1.3. Identificar o primeiro interrogante filosfico da

filosofa grega, a pregunta pola orixe, e coecer as primeiras respostas mesma, dadas polos primeiros pensadores gregos.

a
h
j

B1.6. O individuo e a polis en Scrates e en Protgoras.

B1.4. Coecer o xiro antropolxico da filosofa no s. V a. FIB1.4.1. Compara a interpretacin do ser humano e a
C., explicando algunhas das ideas centrais de Scrates e
sociedade defendida por Scrates coa exposta por Prode Protgoras e reflexionando sobre a aplicacin prctica
tgoras, argumentando a sa propia postura.
da filosofa respecto ao individuo e a sociedade na que
vive.

CSC

g
h

B1.7. A necesidade de dar sentido como consubstancial

ao ser humano.

B1.5. Reflexionar e argumentar, de forma escrita e oral,

sobre o interese, especificamente humano, por entenderse a si mesmo e ao que o rodea.

CAA

h
j

B1.8. As funcins da filosofa nas sas vertentes terica e B1.6. Recoecer as diferentes funcins da filosofa en
FIB1.6.1. Diserta sobre as posibilidades da filosofa
prctica.
tanto que saber crtico que aspira a fundamentar, analizar
segundo as sas diferentes funcionalidades.
e argumentar sobre os problemas ltimos da realidade,
dende unha vertente tanto terica como prctica.

FIB1.3.1. Describe as primeiras respostas presocrticas CCEC

pregunta polo arch, coece aos autores das mesmas e
reflexiona por escrito sobre as solucins de interpretacin
da realidade expostas por Herclito, Parmnides e Demcrito.

FIB1.5.1. Realiza pequenos ensaios, argumentando as

sas opinins de forma razoada, no que pretenda dar
sentido a algn conxunto de experiencias.

CCL

Bloque 2. Identidade persoal

b
d
h

B2.1.Conceptos do bloque Identidade persoal: personali- B2.1. Comprender a profundidade da pregunta quen
dade, temperamento, carcter, conciencia, inconsciencia,
son?, coecendo algunhas respostas dadas desde a psicondutismo, cognitivismo, psicoloxa humanstica, psicacoloxa e a filosofa, reflexionando e valorando a impornlise, entre outros.
tancia de coecerse a un mesmo e expresndoo por escrito.

Pxina 682 de 913

FIB2.1.1. Define e utiliza conceptos como personalidade,

temperamento, carcter, conciencia, inconsciencia, condutismo, cognitivismo, psicoloxa humanstica, psicanlise, e elabora un glosario con ditos termos.

CCL

Filosofa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B2.2. A personalidade.

B2.2. Definir que a personalidade, as como os principais conceptos relacionados coa mesma.

FIB2.2.1. Define e caracteriza que a personalidade.

CCL

B2.3. Teoras sobre a personalidade

B2.3. Coecer e explicar as teses centrais dalgunhas

teoras sobre a personalidade.

FIB2.3.1. Coece as teses fundamentais sobre a personalidade e argumenta sobre iso.

CCEC

B2.4. Etapas do desenvolvemento da identidade persoal.

Os tipos de personalidade.

B2.4. Recoecer as etapas do desenvolvemento da

identidade persoal, reflexionando sobre os factores que
determinan o xito e o fracaso e aportando a propia opinin razoada sobre estes dous conceptos.

FIB2.4.1. Le textos literarios nos que se analiza a personalidade dos personaxes e identifica os trazos e os tipos
de personalidade e reflexiona por escrito sobre a temtica.

CCL

B2.5. O inconsciente na psicanlise.

B2.5. Analizar que se entende por inconsciente no marco

do pensamento da psicanlise.

FIB2.5.1. Analiza que se entende por inconsciente.

CCEC

B2.6. O innato e o adquirido na formacin da personalidade.

B2.6. Reflexionar de forma escrita e dialogar en grupo

sobre a posible incidencia que a herdanza xentica e o
adquirido teen na formacin da personalidade.

FIB2.6.1. Le e analiza textos filosficos, literarios ou

CMCCT
cientficos cuxo punto de reflexin sexa a herdanza adquirida na formacin da personalidade, incidindo no autocoecemento de un mesmo.

b
e
g

B2.7. A Filosofa da mente e a neurociencia.

B2.7. Investigar en internet, seleccionando a informacin

mis significativa, en que consiste a filosofa da mente e
a neurociencia.

FIB2.7.1. Investiga e selecciona informacin significativa

sobre conceptos fundamentais de filosofa da mente.

d
h

B2.8. A motivacin e os conceptos asociados: emocin,

sentimento, necesidades primarias e secundarias, autorrealizacin, vida afectiva, frustracin.

B2.8. Identificar a funcin e importancia da motivacin

como factor enerxtico e direccional da vida humana nas
sas mltiples dimensins.

FIB2.8.1. Define e utiliza con rigor conceptos como

CCL
motivacin, emocin, sentimento, necesidades primarias
e secundarias, autorrealizacin, vida afectiva, frustracin.

B2.9. A motivacin dende a teora cognitiva: coecemento e motivacin.

B2.9. Recoecer, no marco da teora cognitiva, o valor do FIB2.9.1. Explica as teses mis importantes da teora
coecemento como elemento motivador da conduta hucognitiva acerca do coecemento e a motivacin.
mana, reflexionando sobre a consideracin do ser humano como animal racional.

CAA

d
h

B2.10. A teora humanstica sobre a motivacin. Diferenzas coa teora cognitivista.

B2.10. Explicar as ideas centrais da teora humanstica

sobre a motivacin, reflexionando sobre o carcter da
motivacin como elemento distintivo do ser humano fronte ao meramente animal.

CAA

a
b
d
g
h

a
b
e
h
l

FIB2.10.1. Explica as ideas centrais da teora humanstica sobre a motivacin e expresa a sa opinin razoada
ao respecto.

CD

FIB2.10.2. Explica e compara a visin sobre a motivacin CAA

da teora cognitivista e a da teora humanstica sobre a
motivacin.

Pxina 683 de 913

Filosofa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

d
h

B2.11. A condicin afectiva humana

B2.12. Impulsos, emocins e sentimentos.
B2.13. O papel do corpo na afectividade

B2.11. Coecer a condicin afectiva do ser humano,

distinguindo entre impulsos, emocins e sentimentos e
recoecendo o papel do corpo na posibilidade de manifestacin do afectivo.

FIB2.11.1. Analiza e argumenta sobre textos breves e

significativos de autores relevantes sobre as emocins,
argumentando por escrito as propias opinins.

d
h
k

B2.14 A incidencia na conduta das emocins: A frustracin, o desexo, o amor.

B2.12. Valorar a importancia da interrelacin entre a

motivacin e o afectivo para dirixir a conduta humana en
diferentes direccins e con distinta intensidade.

FIB2.12.1. Analiza textos e diserta sobre a incidencia das CSC

emocins, como a frustracin, o desexo, ou o amor entre
outras, na conduta humana.

B2.15. A incidencia na conduta das emocins: A curiosidade e o pracer de aprender, o desexo de lograr obxectivos, a satisfaccin pola resolucin de problemas, o agrado polo recoecemento de xito, a compracencia polo
estmulo de iniciativas

B2.13. Reflexionar e argumentar sobre a importancia da

motivacin e das emocins, como a curiosidade e o pracer de aprender, o desexo de lograr obxectivos, a satisfaccin pola resolucin de problemas, o agrado polo recoecemento de xito, a compracencia polo estmulo de
iniciativas, entre outros.

FIB2.13.1. Argumenta sobre o papel das emocins para CAA

estimular a aprendizaxe, o rendemento, o logro de obxectivos e a resolucin de problemas, entre outros procesos.

B2.16. As emocins como estmulo da iniciativa, a autonoma e o emprendemento.

B2.14. Reflexionar sobre o papel das emocins como

ferramenta para ser emprendedor e creativo.

FIB2.14.1. Analiza textos no que se describe o papel das

emocins como estmulo da iniciativa, a autonoma e o
emprendemento.

b
d
g
h

d
g
h

b
d
g
h

h
j

CCL

CSIEE

B2.17. O ser humano como centro das mltiples perspec- B2.15. Coecer, desde a historia da filosofa, algunhas
FIB2.15.1. Desenvolve de forma colaborativa un glosario
tivas que se integran no saber orixinario que a Filosofa.
das reflexins sobre aspectos que caracterizan ao ser
para publicar en Internet, coa terminoloxa filosfica da
humano en canto tal, valorando a funcin da filosofa counidade.
mo saber orixinario e integrador de mltiples perspectivas
cuxo centro comn o home.

CD

B2.18. As teoras sobre a alma de Platn e de Aristteles, B2.16. Explicar as teoras da alma de Platn e de Ariste a relacin nelas entre alma, corpo e afectos.
toles, reflexionando sobre a consideracin e a interrelacin entre a alma, o corpo e os afectos, que se analizan
en ditas teoras.

FIB2.16.1. Explica a teora da alma de Platn.

CCEC

FIB2.16.2. Explica a teora da alma de Aristteles.

CCEC

FIB2.16.3. Argumenta a sa opinin sobre a relacin

entre o corpo e a mente ou alma.

CAA

FIB2.17.1. Explica que a introspeccin segundo Agostio de Hipona utilizando este tipo de pensamento en primeira persoa para describirse a si mesmo.

CAA

FIB2.18.1. Expn o significado da tese de Descartes

Penso, logo existo.

CCEC

FIB2.18.2. Expn as sas reflexins sobre as implicacins do materialismo na sa descricin do ser humano.

CCEC

g
h
j

B2.19. A introspeccin en Agostio de Hipona.

h
j

B2.20. O cogito de Descartes

B2.18. Describir e comparar a concepcin cartesiana do
papel do pensamento como aspecto que define ao indivi B2.21. O home-mquina dos materialistas franceses do s.
duo, fronte s concepcins materialistas e mecanicistas
XVIII.
do home-mquina no materialismo francs do s. XVIII.

B2.17. Coecer a importancia da introspeccin sinalada

por Agostio de Hipona, como mtodo de autocoecemento e de formacin da propia identidade.

Pxina 684 de 913

Filosofa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B2.22. A vontade como elemento definitorio do humano.

B2.19. Coecer a importancia da facultade da vontade

como elemento definitorio do humano.

FIB2.19.1.Explica que a vontade.

CCL

d
h

B2.23. A reflexin filosfica sobre a afectividade.

B2.20. Expresar algunha das consideracins filosficas

sobre o afectivo.

FIB2.20.1. Argumenta, dende o plano filosfico, sobre o

papel das emocins na consideracin do ser humano en
canto tal.

CCL

g
h

B2.24. O ser humano como proxecto.

B2.21. Recoecer as implicacins filosficas da idea do

home como proxecto.

FIB2.21.1. Expresa e desenvolve a idea de home como

proxecto.

CSIEE

Bloque 3. Socializacin

a
b
g
h
j

B3.1. Conceptos do bloque Socializacin: individualidade, B3.1. Identificar ao outro tal como na sa individualida- FIB3.1.1. Define e utiliza conceptos como individualidade, CSC
alteridade, socializacin, estado de natureza, dereitos
de e, ao mesmo tempo, identificalo como un alter ego que
alteridade, socializacin, estado de natureza, dereitos
naturais, contrato social, respecto, propiedade, Estado,
comparte un espazo e unhas circunstancias comns,
naturais, contrato social, respecto, propiedade, Estado,
lexitimacin, institucionalizacin, rol, status, conflito e
lexitimacin, institucionalizacin, rol, status, conflito e
dando lugar intersubxectividade.
cambio social, globalizacin, entre outros.
cambio social, globalizacin.

a
h
j

B3.2. Cultura e sociedade. Compoentes socioculturais

do ser humano.

FIB3.2.1. Define e explica o significado dos conceptos de

cultura e de sociedade, facendo referencia aos compoentes socioculturais que hai no ser humano.

CCEC

a
j

B3.3. Os contidos culturais: institucins, ideas, crenzas,

B3.3. Identificar o proceso de construcin, os elementos e FIB3.3.1. Expresa algns dos principais contidos cultuvalores, obxectos materiais, etc.
a lexitimacin dunha cultura, valorando esta non s como
rais, como son as institucins, as ideas, as crenzas, os
ferramenta de adaptacin ao medio, senn como ferravalores, os obxectos materiais, etc.
B3.4. Os niveis biolxico, afectivo e cognitivo na internalimenta para a transformacin e a autosuperacin.
zacin da cultura.
FIB3.3.2. Coece os niveis aos que se realiza a internalizacin dos contidos culturais dunha sociedade, isto , a
nivel biolxico, afectivo e cognitivo.

CCEC

d
h

B3.5. Elementos do proceso de socializacin: socializacin primaria e secundaria.

FIB3.4.1. Describe a socializacin primaria e secundaria.

CSC

a
h

B3.6. Teses fundamentais sobre a orixe da sociedade e o B3.5. Coecer as teoras sobre a orixe da sociedade e
Estado.
reflexionar de forma escrita sobre as mesmas, argumentando as propias opinins ao respecto.

FIB3.5.1. Explica as teses fundamentais sobre a orixe da

sociedade e o Estado.

CSC

B3.7. A civilizacin. Diferenza entre civilizacin e cultura.

Oriente e Occidente.

FIB3.6.1. Explica que unha civilizacin, poendo

exemplos fundamentados, e investiga e reflexiona sobre
as semellanzas e diferenzas entre oriente e occidente.

CCEC

a
b
d
j

B3.2. Recoecer a dimensin social e cultural do ser

humano, identificando e distinguindo os conceptos de
cultura e de sociedade.

B3.4. Coecer os diferentes elementos do proceso de

socializacin e relacionalos coa propia personalidade.

B3.6. Comprender o sentido do concepto de civilizacin,

relacionando as sas semellanzas e diferenzas co de
cultura.

Pxina 685 de 913

CCEC

Filosofa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

e
g
h

B3.8. A comunicacin. A comunicacin non verbal.

B3.9 A comunicacin na poca das tecnoloxas da
informacin e da comunicacin.

B3.7. Definir que a comunicacin, analizando as formas FIB3.7.1. Explica que a comunicacin e reflexiona
de comunicacin non verbal, e a incidencia das novas
sobre as vantaxes e inconvenientes cando a ferramenta
tecnoloxas da informacin e da comunicacin.
para a mesma son as novas tecnoloxas.

a
g
j

B3.10. O individuo como capaz de innovar e crear cambios culturais.

B3.8. Reflexionar sobre o posible papel activo dun mes FIB3.8.1. Reflexiona por escrito sobre o papel activo de
CSIEE
mo na construcin da cultura e, en canto tal, identificarse
un mesmo no seu contexto sociocultural, como ser capaz
como ser creativo e innovador, capaz de xerar elementos
de innovar e xerar cambios culturais.
culturais.

B3.11. As diferenzas culturais. Relativismo cultural e

etnocentrismo.

B3.9. Reflexionar e indagar sobre o relativismo cultural e

o etnocentrismo.

a
b
e
h
j

CD

FIB3.9.1. Coece e reflexiona sobre o relativismo cultural CD

e o etnocentrismo, expresando conclusins propias, aportando exemplos con feitos investigados e contrastados en
Internet.

Bloque 4. Pensamento
b
h

B4.1. Conceptos do bloque Pensamento: razn, sentidos, B4.1. Comprender a facultade racional como especfica
FIB4.1.1. Define e utiliza conceptos como razn, senti CCL
experiencia, abstraccin, universalidade, sistematicidade,
do ser humano e as sas implicacins, analizando en que
dos, experiencia, abstraccin, universalidade, sistematiciracionalismo, dogmatismo, empirismo, lmite, intelixencia,
consiste a racionalidade e cales son as sas caracterstidade, racionalismo, dogmatismo, empirismo, lmite , inteintelixencia emocional, certeza, erro.
cas.
lixencia, intelixencia emocional, certeza, erro.
B4.2. As caractersticas da racionalidade humana.
FIB4.1.2. Explica que a racionalidade e describe algu CCL
nhas das sas caractersticas.

h
j

B4.3. Posibilidades e lmites da razn.

B4.2. Explicar as teses bsicas dalgunhas concepcins

filosficas sobre as posibilidades e lmites da razn.

FIB4.2.1. Explica a concepcin sobre as posibilidades da

razn.

B4.4. A racionalidade terica e a racionalidade prctica.

Teora e experiencia.

B4.3. Distinguir a racionalidade terica da racionalidade

prctica, as como teora e experiencia.

FIB4.3.1. Identifica as das posibilidades de aplicacin da CCEC

racionalidade: terica e prctica.

d
h
j

B4.5. As concepcins contemporneas sobre a intelixencia.

B4.6. A teora da intelixencia emocional.

B4.4. Coecer a concepcin contempornea sobre a

intelixencia, incidindo na teora da intelixencia emocional
de Daniel Goleman.

FIB4.4.1. Explica as teses centrais da teora da intelixencia emocional.

CCEC

FIB4.4.2. Argumenta sobre a relacin entre a razn e as

emocins.

CSC

b
g
h

B4.7. A verdade e os seus tipos: a verdade como correspondencia, a verdade segundo o pragmatismo americano, a verdade dende o perspectivismo e o consenso.
B4.8. O papel do erro na busca da verdade. O erro como
oportunidade.

B4.5. Comprender algns dos principais tipos de verdade: FIB4.5.1. Define algns tipos de verdade, como son a
a verdade como correspondencia, a verdade segundo o
verdade como correspondencia, a verdade segundo o
pragmatismo americano, a verdade dende o perspectipragmatismo americano e a verdade dende o perspectivismo e o consenso, reflexionando sobre a posibilidade
vismo.
de acadar a verdade absoluta.
FIB4.5.2. Reflexiona sobre a parte positiva de equivocar-

Pxina 686 de 913

CCL

CCEC

CAA

Filosofa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

se e a importancia do erro como posibilidade de busca de

novas estratexias e solucins.
Bloque 5. Realidade e metafsica
h
j

b
f
h
j
l

f
h

f
h
j
l

B5.1. Conceptos do bloque Realidade e metafsica:

metafsica, realidade, pregunta radical, esencia, Natureza, cosmos, caos, creacin, finalismo, continxente, mecanicismo, determinismo.
B5.2. A metafsica, o seu obxecto e o seu mtodo.

B5.1. Coecer o significado do termo metafsica, com FIB5.1.1. Define e utiliza conceptos como metafsica,
prendendo que a principal disciplina das que compoen
realidade, pregunta radical, esencia, Natureza, cosmos,
a Filosofa, identificando o seu obxectivo fundamental,
caos, creacin, finalismo, continxente, mecanicismo, deconsistente en realizar preguntas radicais sobre a realiterminismo.
dade, e entendendo en que consiste o preguntar radical.
FIB5.1.2. Define que a metafsica, o seu obxecto de
coecemento e o seu modo caracterstico de preguntar
sobre a realidade.

CCL

CCEC

B5.3. A Natureza como esencia e como totalidade: o

B5.2. Comprender unha das principais respostas
FIB5.2.1. Expresa as das posibles respostas pregunta CMCCT
Universo.
pregunta acerca do que , a Natureza e identificar esta,
polo orixe do Universo, eterno ou foi creado, e expn as
non s como a esencia de cada ser, senn ademais cosas reflexins sobre as implicacins relixiosas e filosfi B5.4. A orixe do universo. Eternidade ou creacin.
mo
o
conxunto
de
todas
as
cousas
que
hai
e
coecer
cas de ambas as das.
B5.5. Respostas pregunta pola finalidade do Universo.
algunhas das grandes preguntas metafsicas acerca da
B5.6. Respostas pregunta sobre o posto do ser humano
Natureza: a orixe do universo, a finalidade do Universo,
FIB5.2.2. Expn as das posturas sobre a cuestin
CMCCT
no Universo.
cal a orde que rexe a Natureza, se que a hai, e o posacerca de se o Universo ten unha finalidade, unha directo do ser humano no cosmos, reflexionando sobre as imcin, ou se non a ten, e argumenta filosoficamente a sa
plicacins filosficas de cada unha destas cuestins.
opinin ao respecto.
FIB5.2.3. Analiza textos cuxo punto de reflexin a
realidade fsica que nos rodea e os interrogantes filosficos que suscita.

CCL

B5.7. Determinismo e Indeterminismo. A teora do caos.

B5.3. Coecer as implicacins filosficas da teora do

Caos, comprendendo a importancia de sinalar se a natureza se rexe por leis deterministas, ou ben, se rexe polo
azar cuntico, e argumentar a propia opinin sobre como
afecta esta resposta de cara comprensin da conduta
humana.

FIB5.3.1. Define que o determinismo e que o indeterminismo no marco da reflexin sobre se existe unha orde
no Universo rexido por leis.

CMCCT

B5.8. O sentido da existencia. A vida e a morte

B5.9. O sentido da historia
B5.10. O lugar do ser humano no mundo.

B5.4. Reflexionar sobre a interrogacin polo sentido da

existencia, explicando as teses centrais dalgunhas teoras filosficas da vida, e disertar razoadamente sobre a
vida ou a morte, ou o devir histrico, ou o lugar do individuo na realidade, entre outras cuestins metafsicas.

FIB5.4.1. Coece as teses centrais do vitalismo de

filsofos que reflexionan sobre a vida.

CCEC

Bloque 6. Transformacin

Pxina 687 de 913

FIB5.4.2. Analiza textos literarios, filosficos e cientficos CCEC

que versan sobre temas metafsicos como a existencia, a
morte, o devir histrico ou o lugar do individuo na realidade argumentando, e expn as sas propias reflexins ao
respecto.

Filosofa. 4 ESO
Obxectivos

a
b
g
h

Contidos

Criterios de avaliacin

B6.1. Conceptos do bloque Transformacin - tica:

B6.1. Coecer os dous significados do concepto de
vontade, liberdade negativa, liberdade positiva, autodeliberdade de accin: a liberdade negativa e a liberdade
terminacin, libre albedro, determinismo, indeterminismo,
positiva, aplicndoos tanto no mbito da sociedade polticondicionamento.
ca como no terreo da vida privada ou liberdade interior.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FIB6.1.1. Define e utiliza conceptos como vontade,

CSC
liberdade negativa, liberdade positiva, autodeterminacin,
libre albedro, determinismo, indeterminismo, condicionamento.
FIB6.1.2. Analiza textos breves sobre o tema da liberdade, e argumenta a propia opinin.

CSC
CCL

B6.2. O libre albedro e a vontade.

B6.2. Comprender que o libre albedro ou liberdade

interior, relacionndoo coa posibilidade de autodeterminacin de un mesmo e coa facultade da vontade.

FIB6.2.1. Explica que o libre albedro e a facultade

humana da vontade.

a
f
g
h

B6.3. O libre albedro, os condicionamentos sociais e

polticos.
B6.4. O libre albedro: a xentica e a neurociencia.

B6.3. Reflexionar e argumentar sobre a relacin entre a

liberdade interior e a liberdade social e poltica.

FIB6.3.1 Expn as sas reflexins sobre a posibilidade de CMCCT

que exista ou non o libre albedro, tendo en conta os
avances no coecemento da xentica e a neurociencia.

B6.5. O libre albedro e o determinismo na natureza.

B6.4. Coecer a existencia de determinismo na natureza, FIB6.4.1. Argumenta sobre as posibilidades do ser
analizando a posibilidade que ten o ser humano de ser
humano de actuar libremente, tendo en conta que un
libre, tendo en conta que un ser natural e, en canto tal,
ser natural.
sometido a las leis da natureza.

CSC

h
j

B6.6. Posturas filosficas sobre o libre albedro: a do

estoicismo, a de Kant, e a intermedia, que avoga pola
non existencia da liberdade absoluta.

B6.5. Recoecer as tres posturas sobre o problema da

FIB6.5.1. Expresa diferentes posturas de filsofos en
liberdade absoluta ou condicionada: a tese estoica, a netorno ao tema da liberdade.
gacin do sometemento da vontade s leis naturais de
Kant e a posicin intermedia que rexeita, non a liberdade,
senn a liberdade absoluta.

CCEC

b
d
h

B6.7. Conceptos do bloque Transformacin - Esttica:

esttica, creatividade, sinapse neuronal, imaxinacin,
pensamento diverxente, pensamento converxente, serendipia.

B6.6. Coecer a Esttica como a parte da filosofa que

estuda o proceso creativo, a experiencia esttica e a beleza.

FIB6.6.1. Define e utiliza conceptos como esttica,

CMCCT
creatividade, sinapse neuronal, imaxinacin, pensamento
diverxente, pensamento converxente, serendipia.

g
h

B6.7. A imaxinacin humana. Caractersticas.

B6.8. A imaxinacin. Funcionamento e e mecanismos de
aparicin de novas ideas.

B6.7. Identificar que a imaxinacin, en tanto que facultade especfica do ser humano, explicando como funciona e cales son as sas caractersticas.

FIB6.7.1. Le e comenta textos breves e significativos

sobre o mecanismo de aparicin de ideas novas.

B6.9. A creatividade humana.

B6.8. Recoecer a capacidade humana da creatividade,

en tanto que potencialidade existente en todas as persoas e que se consegue adestrando o cerebro.

b
e
g
h

CAA

FIB6.7.2. Explica que a imaxinacin e a exemplifica de CSIEE

forma prctica mediante a redaccin de relatos breves de
temtica filosfica.

Pxina 688 de 913

FIB6.8.1. Analiza textos de literatura fantstica, conside- CSIEE

rando e reflexionando sobre os elementos especificamente creativos.

Filosofa. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

l
g
h
l

B6.10. As fases do proceso creativo.

B6.9. Coecer as fases do proceso creativo, e reflexionar FIB6.9.1. Explica as fases do proceso creativo.
sobre a importancia de que o pensamento diverxente
imaxinativo e o pensamento lxico e racional, traballen
xuntos.

CSIEE

b
l

B6.11. Principais tcnicas de desenvolvemento da

creatividade: a revisin de supostos e a inversin.

B6.10. Coecer e aplicar algunhas tcnicas de desenvolvemento da creatividade.

FIB6.10.1. Utiliza a tcnica de desenvolvemento da

creatividade coecida como de revisin de supostos e
inversin, e a aplica sobre algunha teora filosfica ou
cientfica.

CAA

FIB6.10.2. Explica as principais tcnicas de desenvolvemento da creatividade.

CSIEE

B6.12. A tcnica do brainstorming.

B6.11. Utilizar a tcnica do brainstorming para construr

unha historia literaria con temtica filosfica.

FIB6.11.1. Utiliza de forma colectiva a tcnica do brainstorming para reflexionar sobre temas filosficos tratados
durante o curso.

CAA

b
g
h

B6.13. A relacin entre liberdade e creatividade.

B6.12. Valorar a liberdade como condicin bsica para a

creatividade innovadora, a conexin das ideas preexistentes entre si e a competitividade.

FIB6.12.1. Argumenta, razoando a sa opinin, sobre o

papel da liberdade como condicin fundamental para a
creacin.

CSC

g
h
l

B6.14. Elementos que potencian a creatividade: a motivacin, a perseveranza, a orixinalidade, o medio.

B6.13. Coecer as caractersticas das persoas especialmente creativas, como a motivacin, a perseveranza, a
orixinalidade e o medio, investigando sobre como se poden potenciar ditas calidades.

FIB6.13.1. Explica as caractersticas das persoas especialmente creativas e algunhas das formas en que pode
potenciarse esta condicin.

CSIEE

B6.15. A innovacin e a creacin como asuncin de

riscos.

B6.14. Reflexionar de forma argumentada sobre o sentido FIB6.14.1 Argumenta sobre a importancia de asumir
do risco e a sa relacin para acadar solucins innovadoriscos e sar da chamada zona de confort para acadar
ras e, polo tanto, a posibilidade de evolucionar.
metas e lograr resultados creativos e innovadores.

a
b
g
h

CSIEE

2.2.11 Fundamentos de Administracin e Xestin

Introducin
A administracin un proceso consistente nas actividades de planeamento, organizacin, execucin e control, desempeadas para determinar e alcanzar os obxectivos sinalados co uso de recursos produtivos. Como ciencia trata de planificar e organizar as relacins entre as funcins, niveis e actividades, coa finalidade de lograr a mxima eficiencia dentro dos plan e obxectivos sinalados pola empresa. Por xestin entendemos a realizacin de dilixencias enfocadas obtencin dalgn beneficio, empregando os recursos activos da empresa para o logro dos obxectivos Trtase, por tanto, de estimular entre o alumnado as destrezas e habilidades que permitan por en marcha e manter un proxecto empresarial a travs do estudo das variables que determinan a sa viabilidade.

Pxina 689 de 913

Constiten obxecto de estudo desta materia o conxunto de reas e funcins nas que se divide a actividade da empresa, tanto no nivel de planificacin e definicin de obxectivos como no nivel de xestin diaria dos recursos e actividades da empresa
que permitan acadar o obxectivo de consolidacin dun proxecto empresarial, todo isto enmarcado dentro da idea de fomentar o esprito emprendedor na educacin secundaria.
Prstase especial atencin ao desenvolvemento da creatividade e o esprito de innovacin para resolver situacins en diferentes mbitos, as como a relevancia de valorar e percibir o erro de forma positiva. Incentvase a elaboracin de reflexins
persoais e a toma de decisins fundamentadas, con independencia do resultado final, promvese o traballo en equipo, mantendo unha comunicacin fluda entre as persoas autoras do proxecto compartido, e d un especial impulso a utilizacin de
ferramentas informticas e audiovisuais que axuden difusin efectiva do proxecto.
Sern desenvoltas as capacidades e habilidades propias da competencia clave sentido da iniciativa e esprito emprendedor, ademais doutras vinculadas coa comunicacin lingstica, competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e
tecnoloxa, competencia dixital, competencias sociais e cvicas e aprender a aprender.
A materia estrutrase en nove bloques: innovacin empresarial, a idea de negocio: o proxecto de empresa; a organizacin interna da empresa. Forma xurdica e recursos; documentacin e trmites para a posta en marcha da empresa; o plan de
aprovisionamento; xestin comercial e mrketing na empresa; xestin dos recursos humanos; xestin da contabilidade da empresa. Investimento e xestin financeira; viabilidade da empresa; presentacin da idea de negocio.

2 de bacharelato
Fundamentos de Administracin e Xestin. 2 Bacharelato
Obxectivos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Innovacin empresarial. A idea de negocio: o proxecto de empresa

g.
h.
k.

B1.1 Innovacin, desenvolvemento econmico e

creacin de empresas.
B1.2 A idea de negocio.

B1.1 Relacionar os factores da innovacin empresarial coa actividade de creacin de empresas.

FAXB1.1.1 Identifica os diferentes aspectos da

innovacin empresarial e explica a sa relevancia no
desenvolvemento econmico e creacin de emprego.

CSC

FAXB1.1.2 Recoece diversas experiencias de

innovacin empresarial e analiza os elementos de
risco que levan aparelladas.

IEE

FAXB1.1.3 Valora a importancia da tecnoloxa e de

CDI
internet como factores clave de innovacin e relaciona
a innovacin coa internacionalizacin da empresa.
i.
j.
k.

b.
i.
j.
k.

B1.3 Relacin da empresa co entorno. Anlise do

sector.

B1.4 Emprendedor e idea de negocio.

B1.2 Analizar a informacin econmica do sector de

actividade empresarial no que se situar a empresa.

B1.3 Seleccionar unha idea de negocio, valorando e

argumentando de forma tcnica a eleccin.

Pxina 690 de 913

FAXB1.2.1 Analiza o sector empresarial onde se

desenvolve a idea de negocio.

CAA

FAXB1.2.2 Realiza unha anlise do mercado e da

competencia para a idea de negocio seleccionada.

IEE

FAXB1.3.1 Explica desde diferentes perspectivas a

figura do emprendedor de negocios.

CLL

FAXB1.3.2 Avala as repercusins que supn elixir

unha idea de negocio.

IEE

FAXB1.3.3 Analiza as vantaxes e inconvenientes de

diferentes propostas de ideas de negocio realizables.

CAA

FAXB1.3.4 Expn os seus puntos de vista, mantn

unha actitude proactiva e desenvolve iniciativa em-

IEE

Fundamentos de Administracin e Xestin. 2 Bacharelato

Obxectivos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

prendedora.
FAXB1.3.5 Traballa en equipo mantendo unha comunicacin fluda cos seus compaeiros para o desenvolvemento do proxecto de empresa.

CLL

Bloque 2. A organizacin interna da empresa. Forma xurdica e recursos

a.
g.
b.
i.
j.
k.

B2.1 Planificacin empresarial e obxectivos

.Organizacin interna. Responsabilidade social da
empresa.
B2.2 Forma xurdica da empresa.
B2.3 Dimensin e localizacin

B2.1 Analizar a organizacin interna da empresa, a

forma xurdica, a localizacin, e os recursos necesarios, as como valorar as alternativas dispoibles e os
obxectivos marcados co proxecto.

FAXB2.1.1 Recoece os diferentes obxectivos e fins

da empresa e relacinaos coa sa organizacin.

IEE

FAXB2.1.2 Reflexiona sobre o papel da responsabilidade social corporativa e valora a existencia dunha
tica dos negocios.

CSC

FAXB2.1.3 Proporciona argumentos que xustifican a

eleccin da forma xurdica e da localizacin da empresa.

CLL

FAXB2.1.4 Interpreta a informacin que proporciona o CAA

organigrama dunha empresa e a importancia da descricin de tarefas e funcins para cada posto de traballo.
FAXB2.1.5 Realiza unha previsin dos recursos
necesarios para o desenvolvemento do proxecto de
empresa.

IEE

Bloque 3. Documentacin e trmites para a posta en marcha da empresa

a.
b.
i.
j.
k.

B3.1 Trmites para a creacin e posta en marcha

dunha empresa.

B3.1 Analizar os trmites legais e as actuacins

necesarias para crear a empresa.

FAXB3.1.1 Identifica os diferentes trmites legais

CSC
necesarios para a posta en marcha dun negocio e
recoece os organismos ante os cales han de presentarse os trmites.

B3.2 Xestionar a documentacin necesaria para a

posta en marcha dunha empresa.

FAXB3.2.1 Interpreta e sabe realizar os trmites

fiscais, laborais e de Seguridade Social e outros para
a posta en marcha.

CAA

FAXB3.2.2 Valora a necesidade do cumprimento dos

prazos legais para efectuar os trmites de creacin
dun negocio.

CSC

Pxina 691 de 913

Fundamentos de Administracin e Xestin. 2 Bacharelato

Obxectivos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 4. O plan de aprovisionamento

b.
e.
g.
i.
j.
k

B4.1 O plan de aprovisionamento.

B4.2 Xestin de inventarios.

b.
e.
g.
i.
j.
k.

B4.3 Seleccin de provedores.

B4.1 Establecer os obxectivos e as necesidades de

aprovisionamento.

B4.2 Realizar procesos de seleccin de provedores

analizando as condicins tcnicas.

FAXB4.1.1 Desea un plan de aprovisionamento da

empresa.

CAA

FAXB4.1.2 Aplica mtodos de valoracin de existencias.

CMT

FAXB4.2.1 Identifica os distintos tipos de documentos CLL

utilizados para o intercambio de informacin con provedores.
FAXB4.2.2 Utiliza diferentes fontes para a busca de
provedores online e offline.

CDI

FAXB4.2.3 Relaciona e compara as distintas ofertas

CAA
de provedores, utilizando diferentes criterios de seleccin e explicando as vantaxes e inconvenientes de
cada unha.

b.
e.
g.
i.
j.
k.

B4.4 Xestin de compras.

B4.3 Planificar a xestin das relacins cos provedores, aplicando tcnicas de negociacin e comunicacin.

FAXB4.3.1 Identifica e aplica tcnicas de negociacin

e comunicacin.

CLL

FAXB4.3.2 Recoece as diferentes etapas nun

proceso de negociacin de condicins de aprovisionamento.

CAA

Bloque 5. Xestin comercial e mrketing na empresa

b.
e.
g.
h.
i.
j.
k.

B5.1 Xestin comercial na empresa. Plan de mrketing. Mrketing-mix.

B5.2 Anlise do mercado e do comportamento do
consumidor. Atencin ao cliente.

B5.1 Desenvolver a comercializacin dos produtos ou FAXB5.1.1 Analiza o proceso de comercializacin dos IEE
servizos da empresa e o plan de mrketing.
produtos ou servizos da empresa.
FAXB5.1.2 Explica as caractersticas dos potenciais
clientes da empresa, as como identifica o comportamento dos competidores desta.

CAA

FAXB5.1.3 Aplica procesos de comunicacin e

CLL, CSC
habilidades sociais en situacins de atencin ao cliente e operacins comerciais.
FAXB5.1.4 Realiza unha previsin de vendas a curto

Pxina 692 de 913

CDI

Fundamentos de Administracin e Xestin. 2 Bacharelato

Obxectivos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

e medio prazo, manexando a folla de clculo.

g.
h.
i.
j.
k.

B5.3 O produto e o prezo

B5.2 Fixar os prezos de comercializacin dos produtos ou servizos e comparalos cos da competencia.

FAXB5.2.1 Reflexiona sobre as diferentes estratexias

de prezos a seguir tendo en conta as caractersticas
do produto ou servizo e argumenta sobre a decisin
do establecemento do prezo de venda.

a.
e.
g.
h.
i.
j.
k.

B5.4 Publicidade e promocin.

B5.5 A distribucin dos produtos e servizos da empresa.

B5.3 Analizar as polticas de mrketing aplicadas

xestin comercial.

FAXB5.3.1 Elabora un plan de medios, onde se

CLL, CEC
describan as accins de promocin e publicidade para
atraer aos clientes potenciais, facendo especial fincap nas aplicadas en internet e dispositivos mbiles.

CAA

FAXB5.3.2 Valora e explica as diferentes canles de

distribucin e venda que pode utilizar a empresa.

IEE

FAXB6.1.1 Avala as necesidades da empresa e

analiza e describe os postos de traballo.

IEE

FAXB6.1.2 Identifica as fontes de recrutamento as

como as diferentes fases do proceso de seleccin de
persoal.

IEE

FAXB6.2.1 Analiza e aplica para a empresa as

formalidades e diferentes modalidades documentais
de contratacin.

CAA

FAXB6.2.2 Identifica as subvencins e incentivos

contratacin.

CAA

FAXB6.2.3 Recoece as obrigas administrativas do

empresario ante a Seguridade Social.

CSC

FAXB6.2.4 Analiza os documentos do proceso de

retribucin e cotizacin do persoal e de xustificacin
do pagamento.

CAA

Bloque 6. Xestin dos recursos humanos

c.
e.
g.
h.
i.
j.
k.

B6.1 Planificacin dos recursos humanos.

B6.2 Recrutamento e seleccin de persoal.

B6.1 Planificar a xestin dos recursos humanos.

a.
c.
e.
g.
h.
i.
j.
k.

B6.3 Xestin laboral, contratacin, Seguridade Social

e nminas.

B6.2 Xestionar a documentacin que xera o proceso

de seleccin e contratacin de persoal, aplicando as
normas vixentes.

Bloque 7. Xestin da contabilidade da empresa

Pxina 693 de 913

Fundamentos de Administracin e Xestin. 2 Bacharelato

Obxectivos

g.
i.
j.
k.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B7.1 Contabilizar os feitos contables derivados das

FAXB7.1.1 Opera cos elementos patrimoniais da
operacins da empresa, cumprindo cos criterios estaempresa, valora a metodoloxa contable e explica o
blecidos no Plan Xeral de Contabilidade (PGC).
papel dos libros contables.

B7.1 Fundamentos de contabilidade financeira.

B7.2 O Plan Xeral de Contabilidade.
B7.3 O ciclo contable.
B7.4 Fiscalidade da empresa: liquidacin e rexistro
contable.

Competencias clave
CAA

FAXB7.1.2 Analiza e representa os principais feitos

contables da empresa.

IEE

FAXB7.1.3 Identifica o concepto de amortizacin e

procede ao seu rexistro contable.

CAA

FAXB7.1.4 Analiza e asigna os gastos e ingresos ao

exercicio econmico ao que correspondan con independencia das sas datas de pagamento ou cobramento.

CAA

FAXB7.1.5 Distingue as fases do ciclo contable,

analiza o proceso contable de peche de exercicio e
determina o resultado econmico obtido pola empresa.

CMT

FAXB7.1.6 Analiza as obrigas contables e fiscais e a

documentacin correspondente declaracinliquidacin dos impostos.

CSC

FAXB7.1.7 Manexa a nivel bsico unha aplicacin

informtica de contabilidade, onde realiza todas as
operacins necesarias e presenta o proceso contable
correspondente a un ciclo econmico.

CDI

Bloque 8. Investimento e xestin financeira. Viabilidade da empresa

g.
i.
j.
k.

a.
g.

B8.1 Estrutura econmica e financeira da empresa.

Equilibrio patrimonial.
B8.2 Planificacin financeira da empresa. Novas
formas de financiamento.

B8.3 Mtodos de seleccin e valoracin de investimentos.

B8.1 Determinar o investimento necesario e as

necesidades financeiras para a empresa, identificando as alternativas de financiamento posibles.

B8.2 Avaliar a viabilidade da empresa, de acordo a

diferentes tipos de anlise.

Pxina 694 de 913

FAXB8.1.1 Elabora un plan de investimentos da

empresa, que incla o activo non corrente e o corrente.

IEE

FAXB8.1.2 Analiza e selecciona as fontes de financiamento da empresa.

CAA

FAXB8.1.3 Recoece as necesidades de financiamento da empresa.

IEE

FAXB8.2.1 Determina e explica a viabilidade da

empresa, tanto a nivel econmico e financeiro, como
comercial e ambiental.

IEE, CSC

Fundamentos de Administracin e Xestin. 2 Bacharelato

Obxectivos

Criterios de avaliacin

h.
i.
j.
k.

B8.4 Anlise da viabilidade da empresa.

B8.5 Solvencia e liquidez na empresa. Previsins de
tesourara.

a.
b.
g.
h.
i.
j.
k.

B8.6 Custe e seleccin de fontes financeiras.

B8.7 Morosidade empresarial.

B8.3 Analizar e verificar o acceso s fontes de financiamento para a posta en marcha do negocio.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

FAXB8.2.2 Aplica mtodos de seleccin de investimentos e analiza os investimentos necesarios para a

posta en marcha.

IEE, CMT

FAXB8.2.3 Elabora estados de previsin de tesourara e explica diferentes alternativas para a resolucin
de problemas puntuais de tesourara.

CAA

FAXB8.3.1 Valora as fontes de financiamento, as

como o custo do financiamento e as axudas financeiras e subvencins.

CAA, CMT

FAXB8.3.2 Comprende o papel que desempean os CSC

intermediarios financeiros na actividade coti das empresas e na sociedade actual.
FAXB8.3.3 Distingue o papel que desempean os
intermediarios financeiros na actividade coti das empresas e na sociedade actual.
FAXB8.3.4 Valora a importancia, no mundo empresa- CSC
rial, de responder en prazo os compromisos de pagamento adquiridos.
Bloque 9. Presentacin da idea de negocio

b.
e.
g.
i.
j.
k.

B9.1 Plan de negocio. Tcnicas de presentacin e

edicin do plan de negocio.

B9.1 Expoer e comunicar publicamente o proxecto

de empresa.

FAXB9.1.1 Utiliza habilidades comunicativas e tcnicas para atraer a atencin na exposicin pblica do
proxecto de empresa.

CLL

b.
d.
e.
g.
i.
j.
k.

B9.2 Ferramentas audiovisuais para a presentacin

de proxectos.

B9.2 Utilizar ferramentas informticas que apoian a

comunicacin e presentacin do proxecto.

FAXB9.2.1 Manexa ferramentas informticas e

audiovisuais atractivas que axudan a unha difusin
efectiva do proxecto.

CDI

Pxina 695 de 913

2.2.12 Historia da Msica e da Danza

Introducin
A msica e a danza son manifestacins artsticas que han ir ligadas ao devir histrico e cultural da humanidade. O estudo da sa historia pretende proporcionar ao alumnado unha visin global do lugar que ocupan ambas disciplinas na historia da
arte e dotarlle de fundamentos de comprensin, anlise e valoracin das creacins, de criterios para establecer xuzos estticos propios sobre as mesmas, as como facilitarlle a adquisicin de horizontes culturais mis ambiciosos.
Resulta evidente que o mundo est repleto de diferentes tipos de msica e danza: tradicional, folk, clsica ou jazz, por citar s uns poucos; pero as modernas comunicacins e a tecnoloxa da reproducin sonora e visual fixeron do pluralismo musical
parte da vida coti. Con todo, os modos nos que pensamos en msica non reflicten esta situacin: historicamente cada tipo de msica ou danza chega co seu propio modo de pensar e infle na sociedade coma se fose o nico modo de pensar na
msica e a danza. Esta materia pretende abarcar a msica e a danza ao seu paso pola historia e a sa vinculacin coa sociedade e as artes en cada perodo, dndolle un carcter integrador que fai posible aproximarse evolucin de devanditas
creacins.
Ademais, o estudo desta materia permite abrir horizontes novos, buscar novas metas culturais e ampliar a perspectiva desde a que observar a msica e a danza, non tanto a travs dun estudo pormenorizado de autores e autoras ou do catlogo das
sas obras, como da comprensin e valoracin das grandes achegas individuais ou colectivas, das sas caractersticas e a sa devir no tempo.
Deben ser obxecto de estudo as caractersticas mis relevantes que configuran un estilo, unha poca, os autores e autoras representativos, cuxas obras impulsaron a evolucin e o cambio cara a novas concepcins estticas da msica e da danza.
A interpretacin deber ser entendida como a traducin prctica do cdigo correspondente ou proveniente da tradicin.
Os coecementos adquiridos en cursos anteriores e no estudo desta materia permitirn ao alumnado comprender a evolucin da msica e da danza, establecer asociacins con outras manifestacins artsticas das sociedades nas que se produciron,
situar temporalmente as obras e, finalmente, construr argumentacins fundadas na anlise e valoracin das mesmas. A materia Historia da Msica e da Danza contribe a que o alumnado se familiarice coa lectura de documentos e fontes que lle
faciliten o acceso comprensin de todos os aspectos tcnicos relativos msica e danza.
O coecemento destes aspectos e a adquisicin de competencias desenvolvern no alumnado a cultura esttica, e a integracin de todos eles proporcionar habilidades e estratexias de mtodo que lle permitirn acceder e procesar datos para reflexionar de forma autnoma sobre eles con posterioridade, conseguindo como resultado final que o alumnado poida situar, comprender, asimilar e comentar calquera obra que se someta sa consideracin. Unha vez cursada esta materia, os
alumnos e as alumnas adquiriran unha formacin mis ampla, unha visin mis global do lugar que ocupan a msica e a danza na historia da arte, e desenvolvern criterios para establecer xuzos estticos propios.
A materia estrutrase en nove bloques: percepcin, anlise e documentacin; a msica e a danza da Antigidade Idade Media; o Renacemento; o Barroco; o Clasicismo; o Romanticismo, o Nacionalismo e o Post-Romanticismo; primeiras tendencias modernas; msica e danza na segunda metade do sculo XX; a msica tradicional no mundo.

2 de bacharelato
Historia da Msica e da Danza. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Percepcin, anlise e documentacin

i
d
l

d
i

B1.1. Escoita, visionado e anlise de obras de msica e B1.1. Expresar xuzos persoais mediante unha anlise
danza representativas de cada perodo, procedentes
esttica ou un comentario crtico a partir da audicin ou
doutras culturas o de manifestacins urbanas actuais,
visionado anlise dunha obra determinada, consideranapreciando as sas caractersticas formais, estticas e
do aspectos tcnicos, expresivos e interpretativos, utiliestilsticas.
zando os coecementos adquiridos e a terminoloxa
apropiada.Seguimento de fragmentos musicais escritos
en diferentes notacins para unha mellor comprensin
ds caractersticas d obra.

B1.2. A obra artstica no seu contexto histrico.

B1.3. Seguimento de fragmentos musicais escritos en

B1.2. Situar cronoloxicamente unha obra, trala sa

escoita ou visionado anlise, ou comparar obras de si-

Pxina 696 de 913

HMDB1.1.1. Realiza desde unha perspectiva persoal

unha valoracin esttica e crtica dunha obra concreta,
ou dunha interpretacin da mesma.

CCEC
CAA

HDMB1.1.2. Domina o vocabulario e a terminoloxa

cientfica aplicados msica e danza.

CMCCT

HDMB1.1.3. Consulta e contrasta as fontes de informacin adecuadas para a elaboracin dos comentarios.

CAA
CCL

HDMB1.2.1. Consulta e contrasta as fontes de informacin adecuadas para a elaboracin dos comentarios.

CCL
CCEC

Historia da Msica e da Danza. 2 Bacharelato

Obxectivos
l
e

d
l

d
e
h

b
d
e

a
b

Contidos
diferentes notacins para unha mellor comprensin das
caractersticas da obra.

B1.4. Elaboracin de conclusins e valoracins estticas propias, interrelacionando a msica e a danza con
outros aspectos do contexto en que foron creadas, seleccionando informacin procedente de diversas fontes
sobre autoras e obras.

B1.5. Lectura e comentario crtico de textos literariosmusicais e relativos danza.

B1.6. Estudio da msica e da danza como soporte

literario e como medio de intensificacin dramtica.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

milares caractersticas, representativas dos principais

estilos ou escolas, sinalando semellanzas e diferenzas
entre elas.
HDMB1.2.2. Coece e explica as principais caractersticas dos estilos, os xneros ou as escolas, distinguindo
as diferenzas existentes entre varias obras.

CAA
CCL

HDMB1.2.3. Contextualiza a obra no seu momento

histrico e/ou estilstico.

CCEC
CCL

B1.3. Identificar as circunstancias culturais ou sociolxi- HDMB1.3.1 Comprende e explica a complexidade do

cas que poidan incidir no desenvolvemento evolutivo
fenmeno artstico extraendo conclusins propias en
das distintas pocas, estilos ou autores mis represenbase aos coecementos adquiridos na materia.
tativos da historia da msica e da danza.
HDMB1.3.2. Entende e explica a funcin das obras, a
influencia na sociedade e noutras disciplinas artsticas
no momento da sa creacin.

B1.4. Analizar textos relativos msica ou danza.

B1.5. Explicar, a partir dun exemplo proposto, a travs

dunha anlise ou comentario, a utilizacin da msica e
da danza como soporte dun texto literario ou como medio de intensificacin dramtica en peras, ballet, cine
ou teatro.

B1.7. A documentacin: recursos bibliogrficos e

B1.6. Elaborar traballos de investigacin, individuais ou
ferramentas de consulta; fontes musicais, audiovisuais,
en grupo, sobre algn aspecto determinado e relativo

Pxina 697 de 913

CCEC
CAA
CCEC
CAA
CSC

HDMB1.3.3. Comprende e describe o proceso creativo

de msicos e coregrafos.

CAA
CSC

HMDB1.4.1. Describe as formulacins plasmadas polo

autor do texto e relacinaos coas correntes estticas e
estilsticas dunha poca concreta.

CCL
CAA
CCEC

HMDB1.4.2 Elabora anlise de texto de xeito ordenado

e metdica, sintetizando as ideas, distinguindo a informacin principal da secundaria usando un vocabulario
tcnico acorde.

CAA
CCL

HMDB1.5.1. Comprende e explica o papel da msica e

da danza e o xeito en que se relaciona con outras artes
para configurar xunto a elas unha obra artstica total.

CAA
CCEC
CCL

HMDB1.5.2. Explica a utilizacin que se fixo da msica

nunha situacin concreta.

CAA
CLL

HMDB1.5.3. Selecciona pezas musicais para sonorizar

ou ambientar situacins artsticas concretas.

CD
CSIEE

HMDB1.6.1. Transmite certeza e seguridade na comu- CAA

nicacin das ideas, as como dominio do tema de inves- CSIEE

Historia da Msica e da Danza. 2 Bacharelato

Obxectivos

d
e
h
j

Contidos

Criterios de avaliacin

iconogrficas e sonoras.
B1.8. Elaboracin de argumentacins e xuzos persoais,
utilizando o lxico e a terminoloxa especfica e xeral,
sobre obras, textos relacionados coa msica ou a danza, coas correntes estticas ou coas autores ou autoras.

msica, a danza, a literatura ou a esttica da arte de

calquera poca, actual ou pasada.

Estndares de aprendizaxe
tigacin.

Competencias clave
CCEC
CCL

HMDB1.6.2 . Selecciona correctamente tmalos obxecto de investigacin, establecendo prioridades e superando os obstculos que vaian xurdindo con creatividade.

CCL
CCEC
CAA

HMDB1.6.3 Asume con responsabilidade o seu papel

no traballo en grupo, tomando as decisins pertinentes.

CSC
CSIEE

HMDB1.6.4. Expn as sas reflexins sobre o proceso

de investigacin e elabora conclusins sobre o procedemento establecido, o reparto do traballo, as conclusins obtidas e unha posible continuacin da investigacin, facendo explcitas as sas impresins persoais
sobre a experiencia.

CSC
CSIEE
CCEC

HMDB1.6.5. Expn de xeito preciso e ordenada, os

resultados do seu traballo de investigacin, citando as
fontes consultadas.

CCL
CAA
CSIEE
CCEC

HMDB1.6.6. Utiliza as novas tecnoloxas da informacin CD

e da comunicacin, as como os distintos medios e so- CAA
portes tcnicos.
Bloque 2. A msica e a danza da Antigidade Idade Media

b
d
g
k
l

B2.1. A msica sacra:

O canto gregoriano.
Caractersticas, orixe e evolucin.
Nacemento e evolucin da polifona:
Ars Antiqua e Ars Nova. O cdigo Calixtino.
B2.2. A msica profana: xograres e goliardos.
B2.3.Os instrumentos medievais.
B2.4. A danza na Antigidade. Exipto, Mesopotamia e
Persia, pobo hebreo e Creta.
B2.5. A danza na Antigidade clsica. Danzas teatrais
en Roma e Grecia. A traxedia grega.
B2.6. A danza na Idade Media. A danza e a Igrexa.
Carola, danza mesurada, momera e danza macabra.

B2.1. . Identificar, a travs da audicin ou do visionado,

obras da idade antiga e medieval e describir os seus
trazos mis caractersticos, xustificando a sa pertenza
a este perodo histrico.

Pxina 698 de 913

HMDB2.1.1. Capta e describe o carcter, o xnero, as

caractersticas estticas e os trazos estilsticos mis
importantes das obras propostas.

CAA
CCEC
CCL

HMDB2.1.2. Coece e describe as obras e os autores

mis representativos deste perodos

CCEC
CCL
CD

Historia da Msica e da Danza. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos
B2.7. Fontes iconogrficas. Iconografa ptrea en
Galicia e cdices alfonsinos.
B2.8. A lrica galaico-portuguesa. Afonso X o Sabio.
B2.9. Contexto histrico, social e cultural no que se
desenvolveron a msica e da danza na Antigidade e
na Idade Media.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B2.2. Interrelacionar a historia da msica e da danza na HMDB2.2.1. Analiza a complexidade de circunstancias

idade antiga e medieval, as como as sas obras mis
que, pola sa importancia, determinen o desenvolvesignificativas, con outros aspectos da cultura, o contexto
mento dunha poca, un estilo ou un autor determinado,
histrico e a sociedade do mesmo perodo.
establecendo xuzos crticos.

Competencias clave

CAA
CCEC
CSC
CCL

Bloque 3. O Renacemento

b
d
g
k
l

B3.1. A polifona renacentista: caractersticas e procedementos compositivos. A Polifona relixiosa.

B3.2. A msica da Reforma e da Contrarreforma. A
msica vocal profana: o madrigal e o estilo madrigalesco. Principais polifonistas.
B3.3. O Renacemento en Espaa:
a msica vocal profana: vilancico e romance.
Polifonistas do sculo de ouro. Toms Luis de victoria.
B3.4. A msica instrumental en Espaa. Organoloxa.
Fontes de estudo.
B3.5. Danzas de corte. Tipos e caractersticas.
B3.6. Nacemento e evolucin do Ballet de Corte.

B3.1. Identificar, a travs da audicin ou do visionado,

obras do renacemento e describir os seus trazos mis
caractersticos, xustificando o seu pertenza a este perodo histrico.

B3.2.A msica da Reforma e da Contrarreforma. A

msica vocal profana: o madrigal e o estilo madrigalesco. Principais polifonistas.
B3.3. O Renacemento en Espaa:
A msica vocal profana: vilancico e romance.
Polifonistas do sculo de ouro. Toms Luis de victoria.
B3.4. A msica instrumental en Espaa. Organoloxa.
Fontes de estudo.

B3.2 Interrelacionar a historia da msica e da danza do HMDB3.2.1. Analiza a complexidade de circunstancias

renacemento, as como as sas obras mis significatique, pola sa importancia, determinen o desenvolvevas, con outros aspectos da cultura, o contexto histrico
mento dunha poca, un estilo ou un autor determinado,
e a sociedade do mesmo perodo.
establecendo xuzos crticos.

HMDB3.1.1. Capta e describe o carcter, o xnero, as

caractersticas estticas e os trazos estilsticos mis
importantes das obras propostas.

CAA
CCEC
CCL

HMDB3.1.2. Coece e describe as obras e os autores

mis representativos deste perodo.

CCEC
CCL
CD

CAA
CCEC
CSC
CCL

Bloque 4. O Barroco

b
d
g
k
l

B4.1 A msica no Barroco: caractersticas, periodizacin B4.1. Identificar, a travs da audicin ou do visionado,
e escolas.
obras do barroco e describir os seus trazos mis caractersticos, xustificando o seu pertenza a este perodo
B4.2. O nacemento da pera. pera seria e pera bufa.
histrico.
B4.3. A msica e a relixin: cantata, oratoro e paixn.
B4.4. As formas instrumentais: orixe, caractersticas e
evolucin.
B4.5. Organoloxa. Tipoloxa da orquestra barroca.

Pxina 699 de 913

HMDB4.1.1. . Capta e describe o carcter, o xnero, as

caractersticas estticas e os trazos estilsticos mis
importantes das obras propostas.

CAA
CCEC
CCL

HMDB4.1.2. Coece e describe as obras e os autores

mis representativos deste perodo.

CCEC
CCL
CD

Historia da Msica e da Danza. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B4.6. pera Ballet, Comedia Ballet e outros xneros no

Barroco.
B4.7. Real Academia de danza en Pars. A chegada do
profesionalismo na danza.
B4.8. A msica barroca en Espaa. Msica vocal sacra B4.2. Interrelacionar a historia da msica e da danza do HMDB4.2.1. Analiza a complexidade de circunstancias
e profana. O teatro musical: a pera e a zarzuela. A
barroco, as como as sas obras mis significativas, con
que, pola sa importancia, determinen o desenvolvemsica instrumental. A msica nas catedrais galegas.
outros aspectos da cultura, o contexto histrico e a somento dunha poca, un estilo ou un autor determinado,
ciedade do mesmo perodo.
establecendo xuzos crticos.
B4.9. Principais compositores e compositoras. Funcin
social da persoa compositora.
B4.10. Danzas cortess do Barroco. O bal de Lus XIV.
Msica escnica.

CAA
CCEC
CSC
CCL

Bloque 5. O Clasicismo

b
d
g
k
l

B5.1. O estilo galante e a Escola de Mannheim.

B5.2. As formas instrumentais: orixe, caracterstcas e
evolucin.
B5.3. Msica sinfnica e de cmara. Msica vocal: a
reforma de Gluck. pera bufa e pera seria.
B5.4.Principais compositores clsicos: Haydn, Mozart e
Beethoven.
B5.5.Organoloxa: o piano, o cuarteto de corda; a
evolucin da orquestra.
B5.6. O Ballet de accion. Noverre e outros reformadores. Novos aspectos do espectculo. Esttica. Innovacins da posta en escena.

B5.1. Identificar, a travs da audicin ou do visionado,

HMDB5.1.1. Capta e describe o carcter, o xnero, as
obras do clasicismo e describir os seus trazos mis cacaractersticas estticas e os trazos estilsticos mis
ractersticos, xustificando o seu pertenza a este perodo
importantes das obras propostas.
histrico.

CAA
CCEC
CCL

HMDB5.1.2. Coece e describe as obras e os autores

mis representativos deste perodo.

CCEC
CCL
CD

B5.7. O clasicismo en Espaa.

B5.2. Interrelacionar a historia da msica e da danza do HMDB5.2.1. Analiza a complexidade de circunstancias

clasicismo, as como as sas obras mis significativas,
que, pola sa importancia, determinen o desencon outros aspectos da cultura, o contexto histrico e a
volvemento dunha poca, un estilo ou un autor determisociedade do mesmo perodo.
nado, establecendo xuzos crticos.

CAA
CCEC
CSC
CCL

Bloque 6. O Romanticismo, o Nacionalismo e o Post-Romanticismo

b
d
g
k
l

B6.1.O romanticismo
A orquestra romntica. As formas sinfnicas. Sinfona, concerto e msica programtica.
O piano romntico. A msica de cmara.
A pera. Tendencias. Evolucin da pera como espectculo. O verismo.
O lied. A composicin no romanticismo e Posromanticismo.

B6.1. Identificar, a travs da audicin ou do visionado,

HMDB6.1.1. Capta e describe o carcter, o xnero, as
obras do romanticismo, o nacionalismo e o postcaractersticas estticas e os trazos estilsticos mis
romanticismo e describir os seus trazos mis caractersimportantes das obras propostas.
ticos, xustificando o seu pertenza a este perodo histrico.
HMDB6.1.2. Coece e describe as obras e os autores
mis representativos deste perodo.

Pxina 700 de 913

CAA
CCEC
CCL
CCEC
CCL
CD

Historia da Msica e da Danza. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B6.2. Orixe e significado dos nacionalismos musicais:

Escolas e estilos.
Figuras representativas da composicin.
B6.3. O rexurdimento musical en Galicia: msica
instrumental e vocal.
B6.4. O ballet romntico, xnese e desenvolvemento.
Principais obras e figuras.
B6.5. Perodo post-romntico no ballet. Principais obras
e figuras do ballet imperial ruso.
B6.5. A danza espaola; orixes e consolidacin das
distintas vertentes: folclore, escola bolera, flamenco e
danza estilizada.
B6.7. A msica na Espaa do sculo XIX. A zarzuela. A
msica galega: principais compositores.
B6.8. Influencia da literatura na msica.

B6.2. . Interrelacionar a historia da msica e da danza

HMDB6.2.1. Analiza a complexidade de circunstancias
en romanticismo, o nacionalismo e o post-romanticismo,
que, pola sa importancia, determinen o desenvolveas como as sas obras mis significativas, con outros
mento dunha poca, un estilo ou un autor determinado,
aspectos da cultura, o contexto histrico e a sociedade
establecendo xuzos crticos.
do mesmo periodo.

CAA
CCEC
CSC
CCL

CAA
CCEC
CCL
CMCCT

Bloque 7. Primeiras tendencias modernas

b
d
g
k
l
h

B7.1. O impresionismo. Caractersticas musicais e

figuras representativas.
B7.2. A segunda escola de Viena: Do Posromanticismo
ao Dodecafonismo. Composicin e tcnicas.
B7.3. O Neoclasicismo. Representantes principais da
composicin. Stravisnki.
B7.4. Teatro musical europeo e americano a comezos
do sculo XX.
B7.5. Orixe e desenvolvemento da msica de jazz.
B7.6. Diferentes concepcins da orquestra no sculo
XX.

B7.1. Identificar, a travs da audicin ou do visionado,

HMDB7.1.1. Capta e describe o carcter, o xnero, as
obras do impresionismo, expresionismo e outros movecaractersticas estticas e os trazos estilsticos mis
mentos da primeira metade do sculo XX e describir os
importantes das obras propostas.
seus trazos mis caractersticos, xustificando o seu pertenza a este perodo histrico.
HMDB7.1.2. Coece e describe as obras e os autores
mis representativos deste perodo.

B.7.7. Os bals rusos. Diaghiliev (coregrafos, composi- B7.2. Interrelacionar a historia da msica e da danza da HMDB7.2.1 Analiza a complexidade de circunstancias
tores e escengrafos).A danza moderna
primeira metade do sculo XX, as como os seus moque, pola sa importancia, determinen o desenvolvevementos artsticos e obras mis significativas, con oumento dunha poca, un estilo ou un autor determinado,
B7.8. Novas linguaxes no sculo XX: o sculo dos
tros aspectos da cultura, o contexto histrico e a socieestablecendo xuzos crticos.
ismos: Surrealismo, Expresionismo, etc.
dade do mesmo perodo.
B7.9. Desenvolvemento da danza moderna nas primeiras dcadas do sculo XX.
B7.10. A msica en Espaa na primeira metade do
sculo. Falla e a xeracin do 98. A Xeracin da Repblica.
B7.11. A msica galega. Figuras representativas gale-

Pxina 701 de 913

CCEC
CCL
CD

CAA
CCEC
CSC
CCL

Historia da Msica e da Danza. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

gas na dispora.

Bloque 8. Msica e Danza na segunda metade do sculo XX.

h
k
l
j

B8.1.O.Serialismo Integral.
B8.1. Identificar, a travs da audicin ou do visionado,
obras pertencentes aos movementos estilsticos da se B8.2. As vangardas. Indeterminacin e aleatoriedade.
gunda metade do sculo XX e describir os seus trazos
Novas grafas. Msica electroacstica e msica concremis caractersticos, xustificando o seu perteneza a
ta.
este perodo histrico.
B8.3. O Postserialismo.
B8.4. A msica de vangarda espaola: a Xeracin do
51. A msica galega. Autores contemporneos.
B8.5. A msica e a danza popular moderna: jazz, pop,
rock.
B8.6. A danza contempornea. Evolucin e expansin
na segunda metade do sculo XX.
B8.7. Cante e baile flamenco.
B8.8. Msica e danza popular galega
B8.9. A importancia da msica cinematogrfica, publicitaria e de ambientacin. A danza no cinema.
B8.10. Os novos instrumentos. As novas tecnoloxas
aplicadas a msica.

HMDB8.1.1. Capta e describe o carcter, o xnero, as

caractersticas estticas e os trazos estilsticos mis
importantes das obras propostas.

HMDB8.1.2. Coece e describe as obras e os autores

mis representativos deste perodo.

CCEC
CCL
CD

B8.2. Interrelacionar a historia da msica e da danza da HMDB8.2.1. Analiza a complexidade de circunstancias

segunda metade do sculo XX, as como os seus moque, pola sa importancia, determinen o desenvolvevementos artsticos e obras mis significativas, con oumento dunha poca, un estilo ou un autor determinado,
tros aspectos da cultura, o contexto histrico e a socieestablecendo xuzos crticos.
dade do mesmo perodo.

CAA
CCEC
CCL
CMCCT

CAA
CCEC
CSC
CCL

Bloque 9. A msica tradicional no mundo.

h
l
j
g

B9.1.Danza e msica extica, tnica, folclrica e popular. Msica e danza popular galega.
B9.2. Funcin social da msica e a danza: ritos, tradicins, festas.
B9.3. Caractersticas da msica e da danza: ritmo,
meloda, morfoloxa, estilos de canto, texturas, pasos,
disposicins, movementos.
B9.4.Organoloxa. Introducin aos instrumentos tradicionais. O instrumento musical como obxecto etnogrfico.

B9. Identificar, a travs da audicin ou do visionado,

obras da msica tradicional, describindo os seus trazos
mis caractersticos e distinguindo diferentes estilos,
estticas e usos.

Pxina 702 de 913

HMDB.9.1. Coece e describe as principais caractersti- CCEC

cas da msica e a danza tradicional, distinguindo dife CCL
rentes estilos de canto, melodas, escalas, texturas e
CD
ritmos.

2.2.13 Imaxe e Son

Introducin
A materia Imaxe e Son ten como gran finalidade promover a formacin de cidadns e cidads crticos, responsables e autnomos para a utilizacin, con solvencia e responsabilidade, das tecnoloxas da informacin e a comunicacin, as como o desenvolvemento durante a sa formacin das competencias comunicativas, dixitais e tecnolxicas necesarias para realizar determinados produtos audiovisuais e multimedia con criterio esttico e sensibilidade artstica.
Esta materia encrvase no estudo da realidade do estado das tecnoloxas do momento presente e dos mtodos de traballo e produtos actuais, permitindo que o alumnado desenvolva o esprito creativo, crtico e esttico, imprescindibles para desenvolver os proxectos da materia que traballarn as posibilidades que ofrece a integracin da imaxe e do son nos produtos audiovisuais e multimedia; todo iso sen esquecer a importancia que ten a atencin non discriminacin das persoas con minusvala, a accesibilidade e o deseo para todos e todas no momento da elaboracin dos contidos e mensaxes audiovisuais.
A materia estrutrase en nove bloques: recursos expresivos utilizados en producins audiovisuais, anlise de situacins audiovisuais, elaboracin de guins audiovisuais, captacin de imaxes fotogrficas e de vdeo, tratamento dixital de imaxes,
edicin de pezas visuais, deseo de bandas sonoras, calidades tcnicas do equipamento de son idneo en radio e medios audiovisuais; equipamento tcnico en proxectos multimedia.

2 de bacharelato
Imaxe e Son. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Recursos expresivos utilizados en producins audiovisuais

b
d
g
h
l

B1.1. A producin audiovisual: tipoloxa de xnero,

B1.1. Analizar criticamente os recursos expresivos
IS.1.1.1 Identifica a tipoloxa de xnero, a intencionaliutilizados nas producins audiovisuais, relacionando as
dade comunicativa e os cdigos expresivos empregaintencionalidade comunicativa e cdigos expresivos.
caractersticas funcionais e tipolxicas coa consecucin
dos na realizacin de distintos produtos audiovisuais, a
B1.2. As caractersticas expresivas da imaxe: calidades
dos obxectivos comunicativos.
partir do seu visionado e anlise crtica.
plsticas, funcionais, semnticas e tcnicas.
B1.3. Caracterstica expresivas nos distintos dispositivos de captacin de imaxe analxicos e dixitais
IS.1.1.2 Recoece as caractersticas expresivas da
B1.4. O encadre e o ngulo de cmara. Tipos de plano
imaxe fixa e mbil e as sas calidades plsticas, funuso e funcionalidade.
cionais, semnticas e tcnicas, en composicins foto B1.5. Os conceptos espaciais da imaxe: valor expresivo
grficas e produtos audiovisuais multimedia e new mee comunicativo. Campo e fra de campo. Movemento
dia.
interno e posta en escena.
IS.1.1.3 Valora as consecuencias comunicativas da
B1.6. Uso do son diextico e extradiextico. Voz en off.
utilizacin formal e expresiva do encadre, o ngulo de
cmara e os seus movementos na resolucin de diversas situacins audiovisuais.

CSC

CD

CSC

IS.1.1.4 Relaciona o valor expresivo e comunicativo dos CSC

conceptos espaciais da imaxe, tales como o campo, o
fra de campo e os movementos interno e externo dos
planos, coa interpretacin do relato audiovisual.
Bloque 2. Anlise de situacins audiovisuais

Pxina 703 de 913

Imaxe e Son. 2 Bacharelato

Obxectivos

b
d
g
h
l

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.1. Os elementos tericos da montaxe audiovisual.

B2.1. Analizar situacins audiovisuais extradas de
produtos cinematogrficos de diversos xneros, apliTipoloxas.
cando as tcnicas de linguaxe audiovisual e valorando
B2.2. A temporalidade e o ritmo na edicin.
os elementos que garanten o mantemento da continui B2.3. Recursos tcnicos da montaxe e a edicin: corte,
dade narrativa e formal nunha producin audiovisual.
fundido e encadeado.
B2.4. Os efectos e os signos de puntuacin na transmisin comprensiva da mensaxe audiovisual.
B2.5. Funciones da linguaxe. Fragmentacin. Non
fragmentacin. Construcin do significado.
B2.6. Influencia da tcnica da montaxe e a edicin na
percepcin do espazo e a temporalidade.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

IS.2.1.1 Analiza os elementos tericos da montaxe

CCL
audiovisual para a anlise da continuidade da mensaxe
narrativa de produtos flmicos.
IS.2.1.2 Diferenza as achegas mis significativas
producidas na evolucin histrica das teoras da montaxe audiovisual.

CD

IS.2.1.3 Valora as consecuencias da aplicacin das

tcnicas de montaxe flmico no mantemento da continuidade narrativa, perceptiva, formal, de movemento,
de accin e de direccin.

CCEC

IS.2.1.4 Relaciona a funcionalidade narrativa e expresi- CAA

va dos efectos e os signos de puntuacin, as como a
sa correccin tcnica, coa transmisin comprensiva da
mensaxe nunha producin audiovisual.
IS.2.1.5 Xustifica as alternativas posibles na montaxe
dun produto audiovisual, a partir da valoracin do tratamento do tempo, do espazo e da idea ou contido.

CSIEE

IS.3.1.1 Valora a importancia da funcin expresiva da

imaxe, o son e a msica no proceso de creacin de
guins audiovisuais.

CCEC

IS.3.1.2 Caracteriza a estrutura narrativa e a idea

temtica dun guin audiovisual de ficcin, a partir da
anlise dun proxecto achegado.

Bloque 3. Elaboracin de guins audiovisuais

b
d
g
h
k
l

B3.1. O guin como documento de traballo. A transla B3.1. Elaborar guins audiovisuais aplicando unha
estrutura narrativa coherente coas posibilidades exprecin do texto imaxe e o son.
sivas da imaxe, o son e a msica.
B3.2. O guin audiovisual. Estrutura narrativa. idea
temtica. Escenas e secuencias.
B3.3. Fases de creacin de un guin.
B3.4. O guin literario, o guin tcnico e o storyboard.
B3.5. A producin audiovisual multimedia: fases e
persoal que intervn.
B3.6. O guin audiovisual e o guin de audiodescricin.

IS.3.1.3 Constre o guin literario dunha determinada

CCL
secuencia seguindo as fases estandarizadas nas producins audiovisuais: determinacin da idea, documentacin, storyline, argumento e tratamento.

Pxina 704 de 913

Imaxe e Son. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

IS.3.1.4 Realiza a transformacin dunha secuencia

dramtica estrutura propia dun guin tcnico e un
storyboard.

CSIEE

IS.3.1.5 Relaciona os procesos e fases dunha producin audiovisual multimedia coas funcins do persoal
tcnico e artstico que intervn nesta.

CAA

IS.3.1.6 Identifica as diferenzas e semellanzas na

construcin de guins audiovisuais e guins de audiodescricin.

CCL

Bloque 4. Captacin de imaxes fotogrficas e de vdeo

b
d
g
h
i
k
l

B4.1. Sistemas e dispositivos de captacin e reproduci- B4.1. Gravar pezas audiovisuais aplicando tcnicas de
n visual. Percepcin visual e funcionamento das
captacin de imaxes fotogrficas e de vdeo, e reforzando a sa expresividade mediante os recursos e mecmaras fotogrfica e de vdeo.
dios tcnicos da linguaxe audiovisual.
B4.2. A iluminacin da escena.
B4.3. A composicin e aposta en escena: sentido
esttico e sentido narrativo.
B4.4. Tipos de movementos de imaxe. Desprazamento
do eixe e desprazamento focal.
B4.5. Aspectos tcnicos da imaxe: distancia focal,
temperatura de cor, exposicin e resolucin.
B4.6. Diferentes tipoloxa de soportes audiovisuais e os
seus formatos.
B4.7. Aplicacin dos conceptos de plano, toma, exposicin, enfoque, punto de vista e ngulo de encadre.
B4.8. Resolucin da imaxe e almacenamento.

IS.4.1.1 Compara o proceso de captacin de imaxes do CSC

ollo humano e da percepcin visual coa aplicacin
transferida aos sistemas de captacin e reproducin
visual.
IS.4.1.2 Xustifica o efecto da iluminacin das secuencias a captar polos sistemas tcnicos audiovisuais.

IS.4.1.3 Dispn os flashes fotogrficos ou a ilumina CMCCT

cinlixeira necesaria para adecuar as condicins lumnicas da escena aos dispositivos de captura fotogrfica
ou de vdeo.
IS.4.1.4 Rexistra coa cmara de vdeo e fotogrfica as
tomas, planos e secuencias introducindo os axustes
necesarios de temperatura de cor, exposicin, resolucin, son e os metadatos coa informacin necesaria
para a sa identificacin.

CMCCT

IS.4.1.5 Elixe as alternativas apropiadas de rexistro en

fita magntica, discos pticos, tarxetas de memoria e
discos duros que resulten idneas para diversos tipos
de filmacin ou gravacin audiovisual.
B4.9. Dereitos de imaxe: Copyright e copyleft. Cesin
de dereitos imaxe.

B4.2. Recoecer os diferentes sistemas de xestin,

distribucin e proteccin de dereitos de autor.

Pxina 705 de 913

IS.4.2.1 Utiliza recursos audiovisuais de acordo as leis

de propiedade intelectual.

CSC

Imaxe e Son. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 5. Tratamento dixital de imaxes

b
d
g
h
i
k
l

B5.1. Os axustes da imaxe fixa: balance de brancos,

contraste, brillo e saturacin.
B5.2. A correccin de cor.
B5.3. Correccins perspectivas da imaxe na posproducin.

B5.1. Realizar o tratamento dixital de imaxes valorando

caractersticas de cor, formatos e contraste e empregando tcnicas de xeracin, procesamento e retoque
de imaxe fixa.

IS.5.1.1 Corrixe anomalas dos orixinais de imaxe fixa,

e realiza os axustes necesarios de contraste, equilibrio
de gris, brillo e saturacin, adaptando o resultado s
caractersticas do medio ou soporte final das imaxes.
IS.5.1.2 Adapta e axusta as imaxes s caractersticas
tcnicas do medio ou soporte final, garantindo, no seu
caso, o rexistro espazo temporal e a continuidade das
secuencias de imaxes fixas necesarias para a elaboracin do material visual.

CSIEE

IS.5.1.3 Elabora a imaxe final do proxecto mediante a

CMCCT
aplicacin de transformacins xeomtricas e efectos de
perspectiva necesarios, empregando tcnicas e ferramentas especficas de edicin.
Bloque 6. Edicin de pezas visuais
b
d
g
h
k
i
l

B6.1. O Proceso de posproducin: Seleccin de tomas,aplicacin dos conceptos de ritmo, construcin do

significado e continuidade.
B6.2. Elementos especficos da posproducin. Transicins, efectos dixitais e sonorizacin.
B6.3. Formatos e cdigos para a exportacin de arquivos audiovisuais.

B6.1. Editar pezas visuais aplicando tcnicas de creacin de secuencias dinmicas de grficos e imaxes fixas e de montaxe audiovisual axustndoas a pezas
musicais.

IS.6.1.1 Relaciona as especificacins tcnicas e as

calidades operativas do equipamento de posproducin
coas diversas metodoloxas de montaxe e edicin en
proxectos de cine, vdeo e televisin.

CAA

IS.6.1.2 Configura o proxecto de edicin de grficos e

imaxes fixas ou de edicin non lineal, considerando o
formato axeitado ao material orixinal e difusin final
que se pretende no proxecto.

CSIEE

IS.6.1.3 Edita as pezas de vdeo, as fotografas, os

CD
grficos, os rtulos e os elementos sonoros na lia de
tempo do programa de edicin, realizando transicins
entre os planos, elaborando subttulos, harmonizando o
ton e sincronizando a duracin da imaxe co audio.
IS.6.1.4Exporta a peza visual de edicin a un arquivo
co formato necesario para a sa posterior reproducin.

Pxina 706 de 913

Imaxe e Son. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
IS.6.1.5 Xustifica a idoneidade da edicin lineal ou da
edicin non lineal en diversos proxectos de montaxe e
posproducin.

Competencias clave
CCEC

Bloque 7. Deseo de bandas sonoras

b
d
g
h
k
i
l

B7.1. A banda sonora da producin audiovi B7.1. Integrar o son e imaxe nun produto multimedia,
IS.7.1.1 Especifica o valor funcional, expresivo e
audiovisual ou programa de raio, aplicando os recursos
comunicativo dos recursos sonoros empregados na
sual:dilogos, efectos de son e msica.
expresivos da linguaxe sonora e relacionando as sas
construcin da banda sonora dunha producin audiovi B7.2. Recursos especficos de linguaxe sonora.
posibilidades de articulacin e combinacin segundo os
sual ou radiofnica.
B7.3. Os xneros radiofnicos.
tipos de destinatarios.
B7.4. Aplicacin prctica dos conceptos tericos de
IS.7.1.2 Recoece as achegas tecnolxicas e expresidilogos, efectos de son e msica. Busca e elaboracin
vas que o son achegou no proceso de transformacin
de recursos sonoros para produtos audiovisuais.
do cine mudo ao cine sonoro.
B7.5. A audiodescricin e a subtitulacin na producin
audiovisual e a sa utilizacin na atencin minusvala.
IS.7.1.3 Identifica os recursos especficos de linguaxe
sonora empregados na construcin da banda sonora
dunha producin audiovisual.

CMCCT

CCL

IS.7.1.4 Diferenza as caractersticas estruturais, expresivas e funcionais dos xneros radiofnicos, a partir da
anlise das grellas de programacin de distintas emisoras de raio.
IS.7.1.5 Elabora mediante aplicacins dixitais a banda CD
sonora dun produto audiovisual sinxelo ou multimedia e
dun programa de raio, dando resposta aos seus requisitos comunicativos.

B7.6. Dereitos de autor:Copyright e copyleft.

B7.2. Recoecer os diferentes sistemas de xestin e

proteccin de dereitos de autor.

IS.7.1.6 Analiza e valora os produtos de audiodescricin e subtitulacin de obras audiovisuais e multimedia

para a atencin minusvala visual e auditiva.

CSC

IS.7.2.1 Utiliza recursos sonoros de acordo as leis de

propiedade intelectual.

CSC

Bloque 8. Calidades tcnicas do equipamento de son idneo en radio e medios audiovisuais

b
d
g

B8.1. Caractersticas do son: frecuencia, intensidade.

B8.2. Medios de transmisin do son: ondas de radio e
impulsos electromagnticos

B8.1. Recoecer as calidades tcnicas do equipamento IS.8.1.1 Analiza o proceso de captacin do odo humade son idneo en programas de raio, gravacins musino e a percepcin das frecuencias audibles.
cais, e proxectos audiovisuais, xustificando as sas

Pxina 707 de 913

CAA

Imaxe e Son. 2 Bacharelato

Obxectivos
h
i
l

Contidos
B8.3. Sistemas de captacin de son. Tipos de micrfonos.
B8.4. Sistemas de mestura de sons: A mesa de son. Os
medios tcnicos na captacin de sons. Cableado e conectores. Dispositivos de rexistro e gravacin. O software de edicin son.
B8.5. A evolucin do rexistro sonoro na historia das
producin audiovisuais.

Criterios de avaliacin
caractersticas funcionais e operativas

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

IS.8.1.2 Identifica os fitos mis importantes producidos

na evolucin histrica do rexistro sonoro.

CCEC

IS.8.1.3 Recoece os sistemas de captacin e rexistro

sonoro empregados na producin de audiovisuais e
radio.

CCL

IS.8.1.4 Identifica as prestacins tcnicas dos diversos

micrfonos e accesorios necesarios en proxectos audiovisuais e de espectculos.

CMCCT

IS.8.1.5 Describe as prestacins de lias de audio con

diferentes tipos de cables e conectores, en funcin dos
requisitos de micrfonos, equipos reprodutores, equipos
informticos, e equipos de gravacin e rexistro de audio
que se van empregar en proxectos audiovisuais.
IS.8.1.6 Analiza as especificacins tcnicas e as
calidades operativas de diversas configuracins de
equipamento de audio en gravacins en estudo de msica, dobraxe e efectos sonoros.

CD

IS.9.1.1 Identifica as prestacins do equipamento

informtico en proxectos multimedia.

CAA

Bloque 9. Equipamento tcnico en proxectos multimedia

b
d
g
h
i
l

B9.1. Prestacin dos equipos informticos na elabora- B9.1. Recoecer as prestacins do equipamento
tcnico en proxectos multimedia, identificando as sas
cin multimedia.
especificacins e xustificando as sas aptitudes en re B9.2. Aplicacins informticas para tratamento de
lacin cos requirimentos do medio e as necesidades
imaxe, animacin 2d, edicin de vdeo e autora.
dos proxectos.
B9.3. Formatos de arquivo empregados no tratamento
dixital de imaxe, audio e vdeo na producin multimedia.
B9.4. Medidas de accesibilidade aos contidos multimedia.

IS.9.1.2 Recoece as prestacins tcnicas e operativas

das aplicacins de tratamento de imaxes, animacin
2D, edicin de vdeo e autora.

IS.9.1.3 Xustifica a utilizacin de determinados formatos CSIEE

de arquivo de imaxe, audio e vdeo para cmaras fotogrficas, escneres, micrfonos, lias de audio e reprodutores de vdeo, axeitados, aos proxectos multimedia.

Pxina 708 de 913

Imaxe e Son. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

IS.9.1.4 Valora as necesidades de usuarios con diferentes graos de accesibilidade e as esixencias tcnicas
dos diversos medios de explotacin e as opcins de
sada das aplicacins multimedia.

2.2.14 Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial

Introducin
Formar cidadns e cidads capaces de asumir riscos, de innovar, con capacidade de negociacin e pensamento estratxico constite o reto desta materia, que trata de contribur a formar persoas dotadas de capacidade para o emprendemento. Incle aspectos tericos e prcticos orientados a preparar o alumnado para unha cidadana responsable e para a vida profesional; axuda ao coecemento das actividades e necesidades das persoas emprendedoras, persegue que as persoas poidan
responsabilizarse da sa propia carreira e do seu camio persoal de formacin e da toma das decisins clave na sa vida, ademais da posibilidade de crear un negocio propio ou actuar como innovadoras no traballo dentro dunha organizacin.
Dentro da educacin, o esprito emprendedor quedou ligado a materias relacionadas coa economa, se ben debe distinguirse o esprito emprendedor e o esprito de empresarial. Para este ltimo fai falta ser capaz de identificar oportunidades no
mercado e obter os recursos materiais e humanos necesarios para poer o proxecto en marcha. Todas as persoas tern que emprender na sa vida persoal e laboral, tern que innovar e buscar novas respostas no mundo globalizado e cambiante
ao que se enfrontan, anda que non todas logran levar a cabo un proxecto empresarial propio. O esprito emprendedor un concepto que incle valores persoais, tales como a creatividade, a disposicin positiva para a innovacin e o cambio, a confianza nun mesmo e nunha mesma, a motivacin de logro, o liderado, a aceptacin do fracaso como fonte de experiencia, e as actitudes de cooperacin e de traballo en equipo.
A materia contribe ao desenvolvemento, ademais, da competencia sentido de iniciativa e esprito emprendedor, que incide na consecucin do benestar econmico e social da comunidade, das competencias comunicacin lingstica, matemtica e
competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, dixital, sociais e cvicas e aprender a aprender.
A materia estrutrase en bloques: autonoma persoal, liderado e innovacin; proxecto empresarial; finanzas.

1 ciclo ESO
Iniciacin actividade emprendedora e empresarial. 1 ciclo ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Autonoma persoal, liderado e innovacin

a
b
d
g

B1.1. Autonoma e toma de decisins.

B1.2. Intereses, aptitudes e motivacins persoais.

B1.1. Tomar decisins para a resolucin de problemas, IAEEB1.1.1. Identifica as fortalezas e debilidades
IEE
elixindo opcins de forma independente e razoada, repersoais, relacinaas cos diferentes mbitos do desencorrendo a axuda selectivamente, recoecendo as fortavolvemento persoal e a vida diaria e aplcaas nas tarelezas e debilidades persoais en diversas situacins e,
fas propostas.
en especial, ante as tarefas encomendadas confiando
nas sas aptitudes persoais e habilidades con respon- IAEEB1.1.2. Resolve situacins propostas facendo uso CAA
sabilidade e asuncin das consecuencias.
dos seus recursos persoais con seguridade e confianza.
IAEEB1.1.3. Analiza os resultados alcanzados con
conciencia do esforzo persoal aplicado e dos logros
obtidos realizando propostas de mellora sobre o propio.

Pxina 709 de 913

IEE

Iniciacin actividade emprendedora e empresarial. 1 ciclo ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

traballo.
b
g

B1.3. A planificacin: caractersticas, vantaxes e principios. Tipos de plans. O proceso da planificacin.

B1.2. Planificar tarefas e desenvolver as etapas de que IAEEB1.2.1. A partir dun obxectivo establecido, realiza
constan establecendo puntos de control e estratexias de
un listado de tarefas asignando prazos e compromisos
mellora para cada unha delas pondoo en relacin coa
na realizacin destas, asumindo as responsabilidades
consecucin do logro pretendido.
persoais e de grupo correspondentes

CSC

IAEEB1.2.2. Recoece a necesidade de reflexin e

CAA
planificacin previa realizacin dunha tarefa marcando
tempos, metas e secuencias relacionndoo coa eficiencia e calidade no cumprimento dos obxectivos finais.
IAEEB1.2.3. Analiza unha situacin determinada discri- CAA
minando o que excedo seu propio desempeo e valorando a necesidade de axuda externa e identificando os
recursos idneos para a situacin proposta.

b
c
d
g
h

B1.4. Tcnicas de comunicacin. Habilidades para unha B1.3. Comunicarse e negociar cos demais mediante
tcnicas efectivas, resolvendo axeitadamente os confliboa comunicacin.
tos e valorando a formulacin e discusin de propostas
B1.5. Tcnicas de negociacin: etapas, estilos e acorpersoais e de grupo como elementos para alcanzar o
dos. Estratexias do traballo en equipo.
logro proposto, exercendo o liderado dun xeito positivo
e organizando o traballo comn.

IAEEB1.3.1. Participa en situacins de comunicacin de CLL

grupo demostrando iniciativa e respecto e expresando
con claridade as sas ideas e recollendo e argumentando as dos demais integrantes.
IAEEB1.3.2. Propn alternativas de solucin intentando CLL
integrar intereses e alcanzar acordos aplicando tcnicas
de negociacin e intentando influr positivamente nos
demais.
IAEEB1.3.3. Desempea o rol de lder cando lle corresponde con respecto, entusiasmo e autocontrol organizando as tarefas do grupo e determinando normas de
funcionamento que impliquen e motiven a todos e promovan a consecucin da tarefa grupal.

a
f
g
h

B1.6. A Personalidade creativa. Creatividade e toma de

decisins.

B1.4. Propoer solucins e posibilidades diverxentes s IAEEB1.4.1. Propn solucins orixinais s situacins
situacins formuladas utilizando os recursos de modo
formuladas xerando numerosas posibilidades a partir
novidoso e eficaz, empregando coecementos previos
dun uso novidoso dos recursos cos que conta relaciopara transferilos a situacins novas en mbitos diferennando a innovacin co progreso da sociedade.
tes valorando a sa adecuacin para anticipar resultados con iniciativa e talante crtico.
IAEEB1.4.2. Emprega coecementos previos na solucin de situacins ou problemas mostrando a adecuacin entre eles, presentando aplicacins que non se
limiten ao uso habitual e salvando posibles rutinas ou
prexuzos.
IAEEB1.4.3. Investiga o seu entorno para detectar
experiencias relacionadas coas tarefas formuladas que

Pxina 710 de 913

CSC

CAA
CSC

CAA

CAA

Iniciacin actividade emprendedora e empresarial. 1 ciclo ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

poidan achegar solucins e lle permitan desenvolver

unha visin proclive a afrontar desafos e necesidades
futuras e as sas consecuencias.
Bloque 2. Proxecto empresarial

a
b
d
g
l

B2.1. Esprito emprendedor: calidades persoais, habilidades sociais e habilidades de direccin.

B2.2. Iniciativa emprendedora e carreira profesional.
Tipos de emprendedores.
B2.3. O empresario na sociedade.

B2.1. Distinguir emprendedor, iniciativa emprendedora IAEEB2.1.1. Define o concepto de iniciativa emprende- CLL
e empresario, relacionndoos coas calidades persoais,
dora e persoas emprendedoras clasificando os diferena capacidade de asuncin de risco e a responsabilidade
tes tipos de emprendedores (inclundo os intraemprensocial implcita, analizando as carreiras e oportunidades
dedores e os emprendedores sociais) e as sas calidaprofesionais cos seus itinerarios formativos e valorando
des persoais e relacionndoos coa innovacin e o beas posibilidades vitais e de iniciativa emprendedora e
nestar social.
"intraemprendemento" en cada unha delas.
IAEEB2.1.2. Identifica a capacidade de emprendemento IEE

das persoas referndoa a diferentes campos profesionais e s diferentes funcins existentes neles e analizando o seu plan persoal para emprender.
IAEEB2.1.3. Determina o concepto de empresario
CAA
identificando as sas caractersticas persoais, os tipos
de empresarios e a achega social das empresas ao seu
mbito.

f
g
l

B2.4. A idea de proxecto de empresa. Avaliacin da

idea. Elementos e estrutura da empresa. O entorno, o
rol social da empresa.
B2.5. O plan de empresa. Trmites de constitucin da
empresa.
B2.6. Planificacin empresarial.
B2.7. Informacin e documentacin para a xestin de
empresas. Obrigas fiscais da empresa.

B2.2. Propoer proxectos de negocio aplicando ideas

creativas e tcnicas empresariais innovadoras, analizando o entorno da empresa e asignando recursos materiais, humanos e financeiros de modo eficiente.

IAEEB2.2.1. Formula alternativas de negocio a partir de IEE

diversas tcnicas de xeracin de ideas determinando
que necesidades sociais satisfara, informndose sobre
o contorno, e sinalando como crea valor e como xerara
beneficio.
IAEEB2.2.2. Elabora un plan de negocio en grupo
inclundo a definicin da idea e o obxecto de negocio, e
desea un plan de comercializacin do produto e un
plan econmico financeiro, demostrando o valor do negocio para o contorno.

CLL
CD

IAEEB2.2.3. Valora a viabilidade do proxecto de negocio a partir de clculos sinxelos de ingresos e gastos.

CMT

IAEEB2.2.4. Planifica temporalizando os procesos

vinculados ao desenvolvemento da actividade proposta
no plan de negocio, identificando os recursos humanos
e materiais necesarios.

CAA

IAEEB2.2.5. Elabora documentos administrativos

CLL
bsicos das empresas propios do plan proposto relacio-

Pxina 711 de 913

Iniciacin actividade emprendedora e empresarial. 1 ciclo ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

nndoos coas distintas funcins dentro da empresa.

a
b
d
g

B2.8. Avaliacin e control dos proxectos de empresa.

Control do plan de accin.
B2.9. Responsabilidade social e ambiental da empresa.

B2.3. Aplicar sistemas de avaliacin do proxecto empregando as habilidades de toma de decisins e as capacidades de negociacin e liderado e analizando o
impacto social dos negocios dando prioridade ao ben
comn, a preservacin do medio ambiente e a aplicacin de principios ticos universais.

IAEEB2.2.6. Analiza e describe os trmites ante as

administracins pblicas necesarios para a posta en
marcha dos negocios.

CLL

IAEEB2.2.7. Identifica as obrigas fiscais das empresas

segundo a sa actividade e forma xurdica, recoecndoas como elementos do benestar comunitario.

CSC

IAEEB2.3.1. Aplica un sistema de control do proxecto

establecendo indicadores a priori para cada fase demostrando flexibilidade e capacidade de innovar na solucin dos problemas identificados.

CAA

IAEEB2.3.2. Identifica a responsabilidade corporativa da CSC

empresa describindo os valores da empresa e o seu
impacto social e ambiental.

Bloque 3. Finanzas
e
f
g

B3.1. Xestionar ingresos e gastos persoais e dun

IAEEB3.1.1. Recoece o valor social do dieiro e o seu CSC
B3.1. O dieiro: caractersticas, funcins e clases.
pequeno negocio recoecendo as sas orixes e as nepapel na economa persoal describindo pagamentos
B3.2. Intermediarios, produtos e servizos financeiros.
cesidades de fondos a curto, medio e longo prazo, idendiarios, gastos e ingresos en relacin co intercambio de
Novas formas colectivas de investimento e financiamentificando as alternativas para o pagamento de bens e
bens e servizos e valorando que o dieiro pode investirto.
servizos.
se, prestarse e pedirse prestado.
IAEEB3.1.2. Explica o papel dos intermediarios financei- CLL
ros na sociedade e caracteriza e identifica os principais:
bancos e compaas de seguros.

a
b
e
f
g

IAEEB3.1.3. Identifica os principais produtos e servizos

financeiros para particulares e pequenas empresas como contas correntes, tarxetas de crdito e dbito, cambio de divisas, transferencias, prstamos e crditos entre outros razoando a sa utilidade.

CAA

B3.2. Planificar a vida financeira persoal diferenciando IAEEB3.2.1. Xestiona as necesidades financeiras
B3.3. Planificacin financeira ao longo da vida.
entre operacins de capitalizacin e prstamo, razoanpersoais de curto e longo prazo, identificando os dife B3.4. Operacins de capitalizacin e prstamo. Rendibido por que se pagan ou reciben intereses e quen son os
rentes tipos de ingresos e investimentos na vida das
lidade e risco nas operacins financeiras.
axentes financeiros principais do noso sistema, compersoas e valorando o impacto da planificacin e a im B3.5. Obrigas fiscais dos cidadns.
prendendo o diferente nivel de risco aparellado a cada
portancia do aforro na vida de cada un.
B3.6. Relacins nos mercados financeiros: informacin
unha das alternativas.
e negociacin.
IAEEB3.2.2. Valora a importancia e significado dos
impostos relacionndoos co benestar social e coas ne-

CAA
IEE

Pxina 712 de 913

CSC

Iniciacin actividade emprendedora e empresarial. 1 ciclo ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cesidades de planificacin financeira persoal.

IAEEB3.2.3. Interpreta o significado de rendemento en CAA
diversos contextos financeiros recoecendo o nivel de
risco asociado a diferentes alternativas de investimento,
as como os beneficios da diversificacin.
IAEEB3.2.4. Calcula, en supostos bsicos, as variables
de operacins de capitalizacin e prstamo aplicando
fundamentos elementais da matemtica financeira.

CMT

IAEEB3.2.5. Describe os principais dereitos e deberes

CLL
dos consumidores no mundo financeiro recoecendo as
principais implicacins dos contratos financeiros mis
habituais.
a
e
g

B3.7. Actividade econmica, demanda de dieiro e tipos B3.3. Identificar algns indicadores financeiros bsicos, IAEEB3.3.1. Relaciona as condicins bsicas dos
vinculndoos cos cambios nas condicins econmicas e
produtos financeiros cos principais indicadores econde xuro.
polticas do entorno recoecendo a importancia das
micos recoecendo a interaccin destes coas condifontes de financiamento e gasto pblico.
cins econmicas e polticas dos pases.

CSC

2.2.15 Linguaxe e Prctica Musical

Introducin
A materia Linguaxe e Prctica Musical concbese como unha continuacin da formacin musical recibida polo alumnado na etapa educativa anterior, que lle permite ampliar, desenvolver e aplicar, con autonoma e en contextos diversos, os coecementos e capacidades que contriben adquisicin dunha cultura musical slida.
Considerando que a msica ten como finalidade primordial a comunicacin, necesario que o alumnado conte coas ferramentas necesarias que lle axuden a comprender e participar do feito musical. Neste sentido, dbese favorecer que o alumnado
se implique activamente no proceso artstico musical.
A expresin e a linguaxe musical son os dous mbitos do coecemento musical en torno aos que se organiza esta materia; est estruturada en cinco bloques diferenciados (destrezas musicais, a audicin comprensiva, a teora musical, a creacin e
a interpretacin e as tecnoloxas aplicadas ao son), que deben ser presentados nas actividades de ensino e aprendizaxe relacionados entre si, pois estes mbitos complemntanse, interactan, refrzanse e desenvlvense mutuamente.
A comprensin dos elementos morfolxicos e sintcticos da linguaxe musical contribe a perfeccionar a capacidade de expresarse a travs da interpretacin e a creacin do feito musical concreto, completndose as o proceso de adquisicin dunha
linguaxe; a sa aprendizaxe como instrumento de comunicacin debe basearse, tamn, na audicin comprensiva, na memoria musical, na prctica vocal, instrumental e rtmica e na lectoescritura musical como recurso til para fixar os conceptos lingsticos.
A expresin musical refrese creacin e interpretacin de pezas vocais e instrumentais. A interpretacin achega o alumnado a un repertorio musical amplo e variado, posibilita a adquisicin de capacidades e destrezas tcnicas e interpretativas e
favorece a sensibilidade auditiva e a memoria musical. A interpretacin instrumental e vocal, nunha educacin musical na que a prctica o centro da accin pedagxica, tamn un procedemento esencial para aprender os contidos da linguaxe
musical e reforzar os coecementos adquiridos, a experiencia, que previa abstraccin conceptual. A creacin musical explora os elementos propios da linguaxe musical, experimenta cos sons e combnaos a travs da improvisacin, dos arranxos
e da composicin.
Todo isto potnciase coas tecnoloxas da informacin, a comunicacin e a creacin artstica que, postas a disposicin da msica, constiten un recurso importante para indagar, obter informacin e comunicarse, e un medio para crear e descubrir
msicas de todos os estilos e culturas.

Pxina 713 de 913

A materia Linguaxe e Prctica Musical debe estar orientada a espertar o interese do alumnado por participar, de forma activa, informada e ldica, como onte, intrprete ou compositor tanto na sa vida acadmica como na sa vida privada; o seu
ensino debe partir dos coecementos previos, gustos e costumes musicais do alumnado, e abordarse desde a prctica musical activa e participativa, vinculada reflexin sobre o realizado. Estes principios, orientados ao desenvolvemento das capacidades perceptivas e expresivas e comprensin do feito musical, servirn de base para consolidar aprendizaxes que transcendan o contexto no que se produciron.
Esta materia contribe ao desenvolvemento de valores como o esforzo, a constancia, a disciplina, a toma de decisins, a autonoma, o compromiso, a asuncin de responsabilidades e o esprito emprendedor, innovador e crtico. Tal e como demostran numerosos estudos publicados, a prctica musical mellora a memoria, a concentracin, a atencin, a psicomotricidade, o control das emocins, a autoestima, as habilidades para enfrontarse a un pblico ou a capacidade para traballar en grupo .
A msica favorece a adquisicin das competencias clave, procura un ensino integral e axuda na maduracin do alumnado novo, ademais de favorecer o esprito de motivacin e superacin persoal.
As disciplinas musicais non s desenvolven a creatividade, a sensibilidade artstica e o criterio esttico, tamn axudan ao alumnado, da mesma forma que o resto de materias desta etapa, a adquirir os coecementos e habilidades para construr a
sa personalidade, a traballar en equipo, desenvolver o pensamento crtico e a converterse en cidadns e cidads que acten de xeito responsable e autnomo. En definitiva, a actividade musical, nas sas diversas facetas, favorece as capacidades
sociais e expresivas do alumnado.
Esta materia estrutrase en bloques: destrezas musicais, a audicin comprensiva, a teora musical, a creacin e a interpretacin e as tecnoloxas aplicadas ao son.

1 de Bacharelato
Linguaxe e Prctica Musical. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Destrezas musicais

d
e
f
i
m

B1.1. Utilizacin da voz, individual ou colectivamente, B1.1.Entoar cunha correcta emisin da voz,
partindo do coecemento do aparello fonador, o seu
individual ou conxuntamente, unha meloda ou
funcionamento, a respiracin, emisin, articulacin,
cancin con acompaamento.
relaxacin e afinacin.
B.1.2. Interpretacin vocal atendendo s indicacins
relativas expresin, dinmica, agxica, articulacin dos sons e aos seus ataques e ornamentacin musical.

LPMB1.1. 1. Coece os rganos e funcins do aparello

fonador.

CMCCT

LPMB1.1.3. Aplica a tcnica vocal para cantar entoada e

afinadamente, aplicando as indicacins expresivas e dinmicas presentes na partitura.

CSC
CCEC

LPMB1.2.1. Reproduce e identifica intervalos, escalas o

acordes a partir de diferentes alturas, utilizando una correcta emisin da voz.

CSC
CMCCT

LPMB1.1.2. Realiza exercicios de respiracin, relaxacin, CSC

articulacin, fraseo, valorndoos como elementos imprescindibles para a adquisicin da tcnica vocal.

c
d
i
l
m

B1.3. Entoacin individual e colectiva de escalas,

intervalos meldicos, harmnicos, de arpexos ou de
acordes.

B1.2. Identificar e reproducir intervalos, modelos

meldicos sinxelos, escalas ou acordes arpexiados a partires de diferentes alturas.

c
d
i
k
l
m

B1.4. Interiorizacin do pulso.

B1.5. Interpretacin instrumental atendendo s
indicacins relativas expresin, dinmica, agxica, ornamentacin musical, articulacin dos
sons e dos seus ataques.
B1.6. Prctica da lectura articulada e da escritura
tanto meldica como harmnica nas claves de sol e
fa en cuarta e da escritura tanto meldica como harmnica.
B1.7. Prctica de lectura de notas, sen clave, atn-

B1.3. Identificar e executar instrumental ou vocal- LPMB1.3.1. Interpreta instrumental ou vocalmente con
mente, estruturas e patrns rtmicos ou meldicos
toda precisin dentro dun tempo establecido, estruturas
simultneos dunha obra breve ou fragmento, con
rtmicas axeitadas a este nivel dunha obra ou fragmento,
sentindo internamente o pulso e aplicando, se procede,
ou sen cambio de comps, nun tempo establecido.
as equivalencias nos cambios de comps.

CMCCT
CCEC

LPMB1.3.2. Executa con independencia estruturas

rtmicas simultneas, utilizando e desenvolvendo a disociacin auditiva e motriz.

CMCCT
CSC

LPMB1.3.3. Practica a lectura e a escritura musical,

CMCCT

Pxina 714 de 913

Linguaxe e Prctica Musical. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
recoecendo a sa importancia para profundar na aprendizaxe da linguaxe musical.

dose ao debuxo intervlico.

B1.8. Prctica da lectura de obras musicais utilizando
partituras.

Competencias clave
CCEC

Bloque 2. A audicin comprensiva

i
l
m

B2.1. Percepcin e identificacin do pulso, dos

B2.1. Recoecer autidivamente o pulso dunha
acentos, dos compases binarios, ternarios e cuaterobra ou fragmento, as como o acento peridico e
narios.
interiorizalo para manter durante breves perodos
de silencio.
B2.2. Percepcin, identificacin e transcricin de
frmulas rtmicas bsicas orixinadas polo pulso binario ou ternario.
B2.3. Percepcin, identificacin e transcricin de
signos que modifican a duracin, sncopes, anacruses, notas a contratempo, cambios de comps, grupos de valoracin especial, equivalencias pulso-pulso
e fraccin-fraccin etc.

LPMB2.1.1. Percibe o pulso como referencia bsica para

a execucin rtmica, as como a identificacin do acento
peridico base do comps, e logra unha correcta interiorizacin do pulso que lle permite posteriormente unha
axeitada execucin individual ou colectiva.

b
d
e
f
i
l

B2.4. Identificacin auditiva das caractersticas

B2.2. Recoecer auditivamente e describir con
morfolxicas bsicas das obras musicais, tanto as
posterioridade as caractersticos das obras escoique teen como fundamento a linguaxe da msica
tadas ou interpretadas
culta como as que teen como fundamento as linguaxes musicais contemporneas, o jazz, a msica
tradicional, o rock, o flamenco e as msicas do mundo.
B2.5. Percepcin, identificacin auditiva e transcricin das escalas, funcins tonais-acordes maiores e
menores, acordes de stima dominante e de stima
diminuda, cadencias e os modos e intervalos fra do
concepto tonal.
B2.6. Recoecemento comprensivo das texturas
musicais e dos timbres instrumentais nas obras escoitadas ou interpretadas.
B2.7. Recoecemento auditivo e transcricin dos
esquemas rtmicos, das melodas, dos intervalos e
dos fragmentos meldicos resultantes da combinacin dos devanditos elementos.
B2.8. Reproducin vocal memorizada dos esquemas
rtmicos, das melodas, dos intervalos e dos fragmentos meldicos resultantes da combinacin dos devanditos elementos.
B2.9. Identificacin de erros ou diferenzas entre un
fragmento escrito e un fragmento escoitado.
B2.10. Transcricin de esquemas harmnicos das

LPMB2.2.1. Percibe aspectos rtmicos, meldicos, tonais, CMCCT

modais, cadenciais, formais, tmbricos etc., das obras
CCEC
escoitadas ou interpretadas.

Pxina 715 de 913

CMCCT
CSC

LPMB2.2.2. Utiliza a lectura e escritura musical como

apoio audicin.

CCEC

LPMB2.2.3. Escoita obras musicais seguindo a partitura.

CCEC

LPMB2.2.4. Escoita e recoece os elementos bsicos

das linguaxes propias da msica culta, jazz, rock, flamenco, as como os mis importantes da linguaxe musical contempornea.

CCEC

LPMB2.2.5. Describe as caractersticos das obras escoitadas, utilizando a terminoloxa axeitada.

CCEC
CCL

Linguaxe e Prctica Musical. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

obras escoitadas.
Bloque 3. A teora musical
d
i
l

B.3.1. Coecemento das grafas das frmulas

rtmicas, simultaneidade de ritmos, signos que modifican a duracin, sncope, anacruse, notas a contratempo, os grupos de valoracin especial contidos
nun e varios pulsos, etc.
B.3.2. Coecemento das grafas e dos termos
relativos expresin musical, dinmica, ao tempo,
agxica, articulacin musical e ao ataque dos
sons.
B.3.3. Aproximacin s grafas contemporneas.

i
l

B.3.4. Coecemento das normas de escritura mel- B.3.2. Recoecer nunha partitura os elementos
dica.
bsicos da linguaxe musical.
B.3.5. Coecemento e comprensin dos ritmos
caractersticos das danzas e das obras musicais.
B.3.6. Coecemento e comprensin das escalas,
funcins tonais, intervalos, cadencias, acordes bsicos e complementarios, a tonalidade, a modalidade e
a modulacin.
B.3.7. Coecemento dos principais sistemas de
cifrado harmnico.
B.3.8. Coecemento da ornamentacin musical.
B.3.9. Comprensin do efecto que producen na
msica os sons da ornamentacin e intensificacin
expresiva.
B.3.10. O mbito sonoro das claves e a sa relacin
entre si.

B.3.1. Coecer e aplicar na lectura e na interpretacin de partituras, os termos e signos relacionados co ritmo e coa expresin musical.

LPMB.3.1.1. Identifica e interpreta os termos e signos

relacionados co ritmo e coa expresin musical.

CMCCT
CCEC

LPMB.3.1.2. Identifica e interpreta os signos grficos

propios da linguaxe musical contempornea.

CCEC
CCL
CMCCT

LPMB.3.2.1. Identifica os elementos bsicos da linguaxe

musical, utilizando diferentes soportes.

CCEC

LPM3.2.2. Recoece elementos bsicos harmnicos e

formais.

CCEC
CMCCT

LPM3.2.3. Aplica correctamente a terminoloxa propia da

teora musical.

CCEC
CCL

CMCCT

Bloque 4. A creacin e a interpretacin

c
d
i
j
k
l

B.4.1. Realizacin vocal ou instrumental de frmulas B.4.1. Realizar exercicios psicomotores e improvirtmicas orixinadas polo pulso binario ou ternario e as
sar estruturas rtmicas sobre un fragmento escoisas variantes.
tado de maneira tanto individual como conxunta.

LPMB.4.1.1. Practica variantes de frmulas rtmicas

coecidas e improvsaas libremente, acordndoas col
pulso e o comps do fragmento escoitado.

c
d

B.4.2. Improvisacin, tanto individual como colectiva, B.4.2. Improvisar, individual ou colectivamente,
de breves melodas.
breves melodas tonais ou modais, pequenas for-

CCEC
LPMB.4.2.1. Asimila os conceptos tonais e modais
bsicos, desenvolvendo a creatividade e a capacidade de

Pxina 716 de 913

Linguaxe e Prctica Musical. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

i
j
k
l

B.4.3. Utilizacin das escalas e acordes mis habituais no sistema modal e tonal.

a
b
c
d
h
i
l

B.4.4. Interpretacin memorizada de obras ou

fragmentos musicais vocais adecuados ao nivel con
ou sen acompaamento.

Criterios de avaliacin
mas musicais partindo de premisas relativas a
diferentes aspectos da linguaxe musical.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

seleccionar e usar libremente os elementos da linguaxe

musical de acordo cunha idea e estruturados nunha forma musical.

B.4.3. Interpretar de memoria, individual ou

LPMB.4.3.1. Coece o repertorio traballado e ten capaci- CCEC
conxuntamente, fragmentos de obras do repertorio
dade de memorizacin, sensibilidade musical e capaciseleccionados entre os propostos polo alumnado,
dade expresiva.
valorando as aportacins do grupo e desenvolvendo o esprito crtico.
LPMB.4.3.2. Mantn unha actitude positiva ante a msica CSC
e os compaeiros.
CCEC
LPMB.4.3.3. Utiliza os instrumentos da aula cunha
tcnica correcta.

CSC

LPMB.4.3.4. Aplica a tcnica vocal para cantar entoada e CSC

afinadamente nas actividades de interpretacin.
LPMB.4.3.5. Mantn unha actitude positiva para integrarse como un membro mis no grupo.

CSC

a
b
c
d
h
i
j
l

B.4.5. Achegamento aos procesos compositivos mis B.4.4. Improvisar ou compoer e interpretar unha
habituais.
breve obra musical para unha meloda dada, que
necesite a participacin de varios executantes e
B.4.6. Utilizacin da expresin corporal e o moveincorporar movemento coreogrfico, utilizando os
mento corporal como complemento ao feito musical.
coecementos musicais adquiridos.
B.4.7. Desenvolvemento da lateralidade a travs da
realizacin simultnea de diferentes ritmos bsicos

LPMB.4.4.1. Crea unha pequena obra musical utilizando

os coecementos musicais adquiridos.

CCEC
CAA
CMCCT

LPMB.4.4.2. Constre a travs do movemento unha

creacin coreogrfica adecuando a sa concepcin ao
carcter expresivo da obra.

CSC
CAA

a
b
c
l

B.4.8. Participacin activa na organizacin e realizacin de actividades musicais desenvolvidas en diferentes contextos.
B.4.9. Participacin na organizacin e realizacin de
actividades con respecto e disposicin para superar
estereotipos e prexuzos, tomando conciencia, como
parte dun grupo, do enriquecemento que se produce
coas aportacins dos demais.

LPMB.4.5.1. Comprtase de maneira correcta como

espectador e como intrprete na realizacin de actividades musicais desenvolvidas en diferentes contextos.

CSC

B.4.5. Saber comportarse como espectador e

intrprete e controlar o medo escnico nas actuacins.

LPMB.4.5.2. Practica as tcnicas necesarias para contro- CSC

lar o medo escnico.

Bloque 5. As tecnoloxas aplicadas ao son

d
e

B.5.1. O fenmeno fsico-harmnico, o movemento

ondulatorio, a serie de Fourier.

B.5.1. Realizar traballos e exercicios aplicando as

ferramentas que ofrecen as novas tecnoloxas.

Pxina 717 de 913

LPMB.5.1.1. Utiliza correctamente editores de partituras,

secuenciadores, MIDI e software para aplicacins audio-

CD
CMCCT

Linguaxe e Prctica Musical. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

f
g
h
i
j
k
l

B.5.2. As caractersticas acsticas dos instrumentos:

os instrumentos transpositores, electrnicos e a manipulacin artificial do son.
B.5.3. Fundamentos dos sistemas de afinacin. As
proporcins asociadas aos intervalos: consonancia e
disonancia. A serie harmnica. ndices acsticos. O
diapasn.
B.5.4. A transmisin e o amortecemento do son.
B.5.5. O sinal analxico e o sinal dixital. A dixitalizacin do son analxico.
B.5.6. A sntese do son: a mostraxe (samplers), os
filtros de frecuencias, multipistas.
B.5.7. O hardware musical: os ordenadores, as
tarxetas de son, as conexins.
B.5.8. Tipos de software musical: editores de partituras, secuenciadores, programas xeradores de acompaamentos, mesas de mesturas.

g
h
i
j
l

B.5.9. Prctica dos sistemas de gravacin, analxica

ou dixital, de procesamento de sons de comunicacin MIDI en interpretacins ou creacins propias.
B.5.10. O uso da msica con soporte electrnico en
producins escnicas ou audiovisuais.
B.5.11. Realizacin de sonorizacins a travs da
improvisacin, composicin ou seleccin musical de
textos ou de imaxes.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

visuais.

B.5.2. Crear pezas sonoras ou audiovisuais

LPMB.5.2.2. Utiliza de forma autnoma os recursos
utilizando distintos sistemas de reproducin e gratecnolxicos como ferramentas para a audicin, a interpretacin, a creacin, a edicin, a gravacin, a investigavacin de son.
cin e a aprendizaxe do feito musical.

CAA
CD
CMCCT

2.2.16 Msica
Introducin
A msica, como ben cultural e como linguaxe e medio de comunicacin non verbal, constite un elemento con gran valor na vida das persoas; ademais, favorece o desenvolvemento integral dos individuos, intervn na sa formacin emocional e A
msica, como ben cultural e como linguaxe e medio de comunicacin non verbal, constite un elemento con gran valor na vida das persoas; ademais, favorece o seu desenvolvemento integral, intervn na sa formacin emocional e intelectual, a
travs do coecemento do feito musical como manifestacin cultural e histrica, e contribe ao afianzamento dunha postura aberta, reflexiva e crtica no alumnado.
Na actualidade, a msica constite un dos principais referentes de identificacin da mocidade. Co desenvolvemento tecnolxico multiplicronse as canles de acceso s cada vez mis numerosas fontes de cultura musical, as como aos seus diversos
xeitos de creacin e interpretacin a travs de vehculos que forman parte da sa vida coti, como Internet, dispositivos mbiles, reprodutores de son ou videoxogos; ademais, fomenta o desenvolvemento da percepcin, a sensibilidade esttica, a
expresin creativa e a reflexin crtica.
As mesmo, esta materia contribe ao desenvolvemento de valores como o esforzo, a constancia, a disciplina, a toma de decisins, a autonoma, o compromiso, a asuncin de responsabilidades e o esprito emprendedor, innovador e crtico, que
contriben ao desenvolvemento integral da persoa. A prctica musical mellora a memoria, a concentracin, a atencin, a psicomotricidade, o control das emocins, a autoestima, as habilidades para enfrontarse a un pblico ou a capacidade para
traballar en grupo. A msica potencia o desenvolvemento de capacidades como a comunicacin oral e escrita, o pensamento matemtico ou o coecemento tecnolxico e cientfico, que axudan adquisicin das competencias, procura un ensino integral e axuda na maduracin do alumnado novo.

Pxina 718 de 913

Transcendendo estes valores estticos, propios da competencia de conciencia e expresins culturais, o alumnado aprender actitudes de cooperacin e traballo en equipo ao formar parte de diversas agrupacins nas que cada quen asumir diferentes roles para poder interpretar msica en conxunto. Por outra parte, interesante fomentar actitudes emprendedoras que acheguen o alumnado s diferentes profesins no mbito musical e non musical.
Esta materia fomenta as actividades colaborativas, a integracin dos e das estudantes nun grupo, fomentando o intercambio de ideas, o respecto entre iguais, a integracin, a creatividade, o coecemento doutros contextos e o desenvolvemento da
intelixencia emocional.
O estudo desta materia parte dos coecementos previos adquiridos polo alumnado na educacin primaria e do seu desenvolvemento evolutivo, profundando con elementos que, dado o seu nivel de abstraccin, deben abordarse neste momento de
desenvolvemento do alumnado.
Dotar aos alumnos e s alumnas dun vocabulario que permita a descricin de fenmenos musicais, unha comprensin da linguaxe musical como medio de expresin artstica, unha sensibilidade cara expresin musical e o entendemento da msica como un fenmeno imbricado na historia e na sociedade son, entre outros, os obxectivos desta materia. Tamn se lle outorga un papel importante anlise das obras musicais, entendendo que se pode levar a cabo en distintos niveis de profundidade.
Os elementos do currculo bsico organizronse en catro bloques, moi relacionados entre si, que comparten mltiples elementos:
Interpretacin e creacin integra a expresin instrumental, vocal e corporal coa improvisacin e composicin musical, o que permitir ao alumnado participar da msica dunha forma activa, como msicos.
Escoita pretende crear a primeira actitude fundamental cara a esta arte e dotar ao alumnado das ferramentas bsicas para gozar da mesma a travs da audicin e comprensin do feito musical.
Contextos musicais e culturais relaciona a msica coa cultura e a historia, d a coecer o valor do patrimonio musical espaol e galego e ensina a identificar o estilo e as caractersticas distintivas da msica que delimitan cada un dos perodos histricos bsicos.
Msica e tecnoloxas pretende abarcar o coecemento e a prctica da interaccin entre msica e novas tecnoloxas. Estes aspectos teen especial importancia debido proximidade que as tecnoloxas teen na vida coti do alumnado, polo
que se pretende xerar unha vinculacin entre a linguaxe tecnolxica que utilizan habitualmente e a msica dentro do aula.
Finalmente vese necesario resaltar a importancia do uso dunha metodoloxa axeitada a este enfoque curricular, que posibilite que o alumnado sexa protagonista da sa propia aprendizaxe, traballando de xeito colaborativo, onde a prctica e vivencia
do feito musical sexa real e relevante para o alumnado, para a comunidade educativa e para a contorna social.

2 de ESO

Msica. 2 ESO
Obxectivos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Interpretacin e creacin

l

B1.1. Os parmetros do son. Elementos bsicos da

B1.1. Recoecer os parmetros do son e os elementos
bsicos da linguaxe musical, utilizando unha linguaxe
linguaxe musical
tcnica apropiada e aplicndoos a travs da lectura ou
B1.2. As caractersticas da voz e da palabra como
a audicin e interpretacin de pequenas obras ou fragmedios de expresin musical. Habilidades tcnicas e
mentos musicais.
interpretativas, exploracin e descubrimento das posibilidades da voz como medio de expresin musical.
B1.3. Os instrumentos e o corpo como medios de
expresin musical:caractersticas xenricas e formais.
B1.4. Agrupacins vocais e instrumentais na msica de
diferentes xneros, estilos e culturas. A interpretacin
individual e en grupo.
B1.5. Prctica da relaxacin, a respiracin, a articulacin, a resonancia e a entoacin.
B1.6. Fomento da sensibilidade esttica, desenvolvida a
travs da comprensin e interiorizacin da msica.

Pxina 719 de 913

MUB1.1.1. Recoece os parmetros do son e os

elementos bsicos da linguaxe musical, utilizando unha
linguaxe tcnica apropiada.

CCEC
CCL

MUB1.1.2. Recoece e aplica os ritmos e compases a

travs da lectura o a audicin de pequenas obras ou
fragmentos musicais.

CMCCT
CCEC

MUB1.1.3. Identifica e transcribe ditados de patrns

rtmicos e meldicos con formulacins sinxelas en estruturas binarias, ternarias e cuaternarias.

CMCCT
CCE C

Msica. 2 ESO
Obxectivos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B1.7. As grafas e outras formas de notacin musical,

convencionais e propias, empregadas como expresin
musical.

B1.8. Exploracin das posibilidades de diversas fontes B1.3. Improvisar e interpretar estruturas musicais
sonoras e prctica de habilidades tcnicas para a interelementais construdas sobre os modos e as escalas
pretacin.
mis sinxelas e os ritmos mis comns.
B1.9. Experimentacin e prctica das distintas tcnicas
do movemento e da danza, expresin dos contidos musicais a travs do corpo e do movemento e a interpretacin dun repertorio variado de danzas.

MUB1.3.1. Improvisa e interpreta estruturas musicais

elementais construdas sobre os modos e as escalas
mis sinxelas e os ritmos mis comns.

CSIEE
CCEC

MUB1.3.2. Utiliza os elementos e recursos adquiridos

para elaborar arranxos e crear cancins, pezas instrumentais e coreografas.

CAA
CCEC

B1.10. Prctica das pautas bsicas da interpretacin:

B1.4. Amosar interese polo desenvolvemento das
silencio, atencin ao director/a e aos/s e outros/as incapacidades e habilidades tcnicas como medio para
trpretes, audicin interior, memoria e adecuacin ao
as actividades de interpretacin, aceptando e cumprinconxunto.
do as normas que rexen a interpretacin en grupo e
aportando ideas musicais que contriban ao perfeccio B1.11. Aceptacin e cumprimento das normas que
namento da tarefa comn.
rexen a interpretacin en grupo e a achega das ideas
musicais que contriban ao perfeccionamento da tarefa
comn.
B1.12. Aceptacin e predisposicin para mellorar as
capacidades tcnicas e interpretativas propias e respecto ante outras formas de expresin.

MUB1.4.1. Amosa interese polo coecemento e aplica- CCEC

cin de tcnicas e normas do coidado da voz, o corpo e
os instrumentos.

b
d

B1.2. Distinguir e utilizar os elementos da representa MUB1.2.1. Distingue e emprega os elementos que se
CCEC
cin grfica da msica (colocacin das notas no pentautilizan na representacin grfica da msica (colocacin
grama; clave de sol e de fa en cuarta; duracin das figudas notas no pentagrama; clave de sol e de fa en cuarras; signos que afectan intensidade e matices; indicata; duracin das figuras; signos que afectan intensidacins rtmicas e de tempo, etc.).
de e matices; indicacins rtmicas e de tempo, etc.).

MUB1.4.2. Canta pezas vocais propostas aplicando

tcnicas que permitan unha correcta emisin da voz.

CCEC

MUB1.4.3. Practica a relaxacin, a respiracin, a

articulacin, a resonancia e a entoacin.

CCEC

MUB1.4.4. Adquire e aplica as habilidades tcnicas e

CCEC
interpretativas necesarias nas actividades de interpretacin adecuadas ao nivel.
MUB1.4.5. Coece e pon en prctica as tcnicas de
control de emocins hora de mellorar os seus resultados na exposicin ante un pblico.

CAA

a
l

B1.13. A improvisacin, a elaboracin de arranxos e a

B1.5. Amosar interese polas actividades de composi MUB1.5.1. Realiza improvisacins e composicins
CCEC
composicin como recursos para a creacin musical en
cin e improvisacin e amosar respecto polas creacins
partindo de pautas previamente establecidas.
todas as sas vertentes; elaboracin de arranxos de
dos seus compaeiros.
cancins e pezas instrumentais, con acompaamentos
MUB1.5.2. Amosa unha actitude de superacin e
CSIEE
sinxelos e a seleccin de distintos tipos de organizacin
mellora das sas posibilidades e respecta as distintas
musical.
capacidades e formas de expresin dos seus compaeiros.
B1.14. Composicin individual ou en grupo de cancins
e pezas instrumentais para distintas agrupacins a partir da combinacin de elementos e recursos presentados no contexto das diferentes actividades que se realizan na aula.

B1.15. Prctica de pezas musicais aprendidas a travs

B1.6. Participar activamente e con iniciativa persoal nas MUB1.6.1. Practica, interpreta e memoriza pezas

Pxina 720 de 913

CCEC

Msica. 2 ESO
Obxectivos
L
d

Criterios de avaliacin
da memorizacin e da lectura de partituras.
B1.16. Sonorizacin de representacins dramticas,
actividades de expresin corporal e danza e imaxes
fixas e en movemento na realizacin de producins audiovisuais.

actividades de interpretacin, asumindo diferentes roles,

intentando concertar su accin coa do resto do conxunto, aportando ideas musicais e contribundo ao perfeccionamento da tarefa en comn.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

vocais, instrumentais e danzas de diferentes xneros,

estilos e culturas, aprendidas por imitacin e a travs da
lectura de partituras con diversas formas de notacin,
adecuadas ao nivel.
MUB1.6.2. Practica, interpreta e memoriza pezas
vocais, instrumentais e danzas do patrimonio espaol e
galego.

CCEC

MUB1.6.3. Mostra apertura e respecto cara as propos- CSC

tas do profesorado e dos compaeiros e das compaeiras.
MUB1.6.4. Practica as pautas bsicas da interpretacin: CSC
silencio, atencin ao director e aos outros intrpretes,
audicin interior, memoria e adecuacin ao conxunto,
mostrando esprito crtico ante a sa propia interpretacin e a do seu grupo.
MUB1.6.5. Participa de maneira activa en agrupacins
vocais e instrumentais, colaborando con actitudes de
mellora e compromiso e mostrando unha actitude aberta e respectuosa.

CSC

MUB2.1.1. Diferenza as sonoridades dos instrumentos

da orquestra, as como a sa forma, e os diferentes
tipos de voces.

CCEC

MUB2.1.2. Diferenza as sonoridades dos instrumentos

mis caractersticos da msica popular moderna, do
folclore, e doutras agrupacins musicais.

CCEC

Bloque 2. Escoita
l

B2.1. Utilizacin dos recursos necesarios para a com B2.1. Identificar e describir os diferentes instrumentos e
prensin da msica escoitada.
voces e as sas agrupacins.
B2.2. Identificacin dos elementos da msica e das
sas caractersticas na audicin e na anlise de obras
musicais.
B2.3 Clasificacin e discriminacin auditiva dos diferentes tipos de voces e instrumentos e das distintas agrupacins vocais e instrumentais.

B2.4. Elementos que interveen na construcin dunha

obra musical: meloda, ritmo, harmona, timbre, textura,
forma, tempo, dinmica, etc.

B2.2. Seguir distintos tipos de partituras no contexto das MUB2.2.1. Sigue partituras como apoio audicin.
actividades musicais da aula como apoio s tarefas de
audicin.

b
a

B2.5. Interese por desenvolver hbitos positivos e de

respecto aos demais durante a escoita.

B2.3. Valorar o silencio como condicin previa para

participar nas audicins.

MUB2.3.1. Valora e aplica o silencio como elemento

indispensable para a interpretacin e a audicin.

CAA

h
l

B2.6. Audicin, anlise elemental e apreciacin crtica

de obras vocais e instrumentais de distintos estilos, x-

B2.4. Identificar e describir, mediante o uso de distintas

linguaxes (grfico, corporal ou verbal), algns elemen-

MUB2.4.1. Describe os diferentes elementos das obras

musicais propostas.

CCL
CCEC

Pxina 721 de 913

CCEC

Msica. 2 ESO
Obxectivos

Criterios de avaliacin
neros, tendencias e culturas musicais, inclundo as interpretacins e composicins realizadas na aula. Investigacin de msicas de distintas caractersticas e por
ampliar as propias preferencias musicais.

e
f
k

B2.7. Sensibilizacin e actitude crtica ante o consumo

indiscriminado de msica e a contaminacin sonora.

tos e formas de organizacin e estruturacin musical

(ritmo, meloda, textura, timbre, repeticin, imitacin,
variacin) dunha obra musical interpretada en vivo ou
gravada.

B2.5. Identificar situacins do mbito coti nas que se

produce un uso indiscriminado do son, analizando as
sas causas e propoendo solucins.

Estndares de aprendizaxe
MUB2.4.2. Utiliza de xeito guiado diferentes recursos
como apoio ao anlise musical.

Competencias clave
CCEC

MUB2.4.3. Emprega conceptos musicais para comuni- CCL

car coecementos, xuzos e opinins musicais de forma
oral e escrita con rigor e claridade.
MUB2.5.1. Toma conciencia da contribucin da msica
calidade da experiencia humana, mostrando unha
actitude crtica ante o consumo indiscriminado de msica.

CSC

MUB2.5.2. Elabora traballos de indagacin sobre a

contaminacin acstica.

CSIEE
CD

MUB3.1.1. Recoece, crea e interpreta distintas manifestacins da danza.

CCEC

Bloque 3. Contextos musicais e culturais

k
l

B3.1. A msica ao servizo doutras linguaxes; corporal,

teatral, cinematogrfica, radiofnica ou publicitaria.
B3.2 Anlise da msica empregada en diferentes tipos
de espectculos e producins audiovisuais.

B3.1. Realizar exercicios que reflictan a relacin da

msica con outras disciplinas.

B3.3. A pluralidade de estilos na msica actual. Caractersticas culturais, artsticas e formais.

B3.2. Demostrar interese polas msicas de distintas

MUB3.2.1. Amosa interese por coecer os distintos
caractersticas, pocas e culturas, e por ampliar e diverxneros musicais e as sas funcins expresivas, gosificar as propias preferencias musicais, adoptando
zando deles como onte con capacidade selectiva.
unha actitude aberta e respectuosa.

j
l

B3.4. Emprego e coecemento dos recursos necesarios B3.3. Apreciar a importancia do patrimonio cultural
para a conservacin e a difusin das creacins musicais
musical espaol e galego e comprender o valor de conpropias e alleas.
servalo e transmitilo.
B3.5. Utilizacin de diversas fontes de informacin para
indagar sobre instrumentos, compositores e compositoras, concertos e producins musicais en vivo e gravadas, tanto do patrimonio galego como da msica occidental en xeral e doutras culturas.

B3.6. Recollida de informacin, valoracin e exposicin

do feito musical e as sas opinins.

MUB3.1.2. Distingue as diversas funcins que cumpre a CCEC

msica na nosa sociedade.

MUB3.3.1. Valora e respecta a importancia do patrimonio musical espaol e galego

CCEC

MUB3.3.2. Practica, interpreta e memoriza pezas

vocais, instrumentais e danzas do patrimonio espaol e
galego.

CCEC

MUB3.3.3. Coece e describe os instrumentos tradicionais espaois e galegos..

CCEC

MUB3.3.4. Contribe conservacin, recuperacin e

transmisin do patrimonio musical galego colaborando
na recollida, gravacin e transcricin de pezas.

CCEC
CSIEE

MUB3.4.1. Emprega un vocabulario adecuado para

B3.4. Valorar a asimilacin e o emprego dalgns
describir percepcins e coecementos musicais
conceptos musicais bsicos necesarios hora de emitir

Pxina 722 de 913

CCEC

CCL

Msica. 2 ESO
Obxectivos

Criterios de avaliacin

xuzos de valor ou falar de msica.

e
l

B3.7. A msica actual, novas tendencias, concertos en

directo.

Estndares de aprendizaxe
MUB3.4.2. Comunica coecementos, xuzos e opinins
musicais de forma oral e escrita con rigor e claridade.

MUB3.5.1. Utiliza diversas fontes de informacin de

B3.5. Mostrar interese e actitude crtica pola msica
xeito guiado para indagar sobre as novas tendencias,
actual, os musicais, os concertos en vivo e as novas
representantes, grupos de msica popular, etc., e realipropostas musicais, valorando os elementos creativos e
za unha revisin crtica de ditas producins.
innovadores dos mesmos.

Competencias clave
CCL
CD

MUB3.5.2. Intersase por ampliar e diversificar as

preferencias musicais propias.

CAA

MUB4.1.1. Coece algunhas das posibilidades que

ofrecen as tecnoloxas e as utiliza como ferramentas
para a actividade musical.

CD

Bloque 4. Msica e tecnoloxas

e
l

B4.1. Utilizacin de dispositivos electrnicos, recursos

B4.1. Utilizar recursos tecnolxicos dispoibles para
da internet e software musical de distintas caracterstigravar e reproducir msica.
cas para o adestramento auditivo, a escoita, a interpretacin e a creacin musical.
B4.2. Aplicacin de diferentes tcnicas de gravacin,
analxica e dixital, para rexistrar as creacins propias,
as interpretacins realizadas no contexto da aula e outras mensaxes musicais.
B4.3. Utilizacin das tecnoloxas da informacin nos
procesos de creacin musical.
B4.4. Coecemento e emprego das tecnoloxas da
informacin na interpretacin e gravacin de pezas musicais.
B4.5. Emprego e coecemento dos recursos necesarios
para a conservacin e a difusin das creacins musicais
propias e alleas.

e
l

B4.6. O son e a msica nos medios audiovisuais e nas

tecnoloxas da informacin e a comunicacin. Valoracin dos recursos tecnolxicos como instrumentos para
o coecemento e gozo da msica.

MUB4.1.2. Participa na producin musical demostrando CD

o uso adecuado dos materiais relacionados, mtodos e CSIEE
tecnoloxas.

B4.2.Utilizar de maneira funcional os recursos informti- MUB4.2.1. Utiliza de xeito guiado as fontes e os procecos dispoibles para a aprendizaxe e indagacin do
dementos apropiados para elaborar traballos sobre tefeito musical.
mas relacionados co feito musical.

CD

3 de ESO
Msica. 3 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
Bloque 1. Interpretacin e creacin

Pxina 723 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Msica. 3 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.1. Repaso dos elementos da representacin grfica

da msica.

B1.1. Distinguir e utilizar os elementos da representacin grfica da msica (colocacin das notas no pentagrama; notas adicionais, clave de sol e de fa en cuarta;
duracin das figuras; signos que afectan intensidade
e matices; indicacins rtmicas e de tempo, etc.).

MUB1.1.1. Distingue e emprega os elementos que se

CCEC
utilizan na representacin grfica da msica (colocacin
das notas no pentagrama; notas adicionais, clave de fa
en cuarta; duracin das figuras; signos que afectan
intensidade e matices; indicacins rtmicas e de tempo,
etc.).

l
b

B1.2. A textura.

B1.2. Analizar e comprender o concepto de textura e

recoecer, a travs da audicin e a lectura de partituras, os diferentes tipos de textura.

MUB1.2.1. Recoece, comprende e analiza diferentes

tipos de textura.

CCEC
CAA

l
b

B1.3. Procedementos compositivos e as formas de

organizacin musical.

B1.3. Coecer os principios bsicos dos procedementos MUB1.3.1. Comprende e identifica os conceptos e
termos bsicos relacionados cos procedementos comcompositivos e as formas de organizacin musical.
positivos e os tipos formais.

CCEC

k
c
d

B1.4. Experimentacin e prctica das distintas tcnicas B1.4. Amosar interese polo desenvolvemento das
do movemento e da danza, expresin dos contidos mucapacidades e habilidades tcnicas como medio para
sicais a travs do corpo e do movemento e a interpretaas actividades de interpretacin, aceptando e cumprincin dun repertorio variado de danzas.
do as normas que rexen a interpretacin en grupo e
aportando ideas musicais que contriban ao perfeccio B1.5. Prctica da relaxacin, a respiracin, a articulanamento da tarefa comn.
cin, a resonancia e a entoacin.
B1.6. Aceptacin e cumprimento das normas que rexen
a interpretacin en grupo e a achega das ideas musicais que contriban ao perfeccionamento da tarefa comn.
B1.7. Aceptacin e predisposicin para mellorar as
capacidades tcnicas e interpretativas propias e respecto ante outras formas de expresin.
B1.8. Sonorizacin de representacins dramticas,
actividades de expresin corporal e danza e imaxes
fixas e en movemento na realizacin de producins
audiovisuais.
B1.9. Fomento da sensibilidade esttica, desenvolvida a
travs da comprensin e interiorizacin da msica.

a
l

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MUB1.4.1. Amosa interese polo coecemento e aplica- CAA

cin de tcnicas e normas do coidado da voz, o corpo e
os instrumentos.
MUB1.4.2. Canta pezas vocais propostas aplicando
tcnicas que permitan unha correcta emisin da voz.

CCEC

MUB1.4.3. Practica a relaxacin, a respiracin, a

articulacin, a resonancia e a entoacin.

CCEC

MUB1.4.4. Adquire e aplica as habilidades tcnicas e

CCEC
interpretativas necesarias nas actividades de interpretacin adecuadas ao nivel.
MUB1.4.5. Coece e pon en prctica as tcnicas de
CCEC
control de emocins hora de mellorar os seus resulta- CAA
dos na exposicin ante un pblico.

B1.10. Composicin individual ou en grupo de cancins B1.5. Amosar interese polas actividades de composi MUB1.5.1. Realiza improvisacins e composicins
e pezas instrumentais para distintas agrupacins a parcin e improvisacin e amosar respecto polas creacins
partindo de pautas previamente establecidas.
tir da combinacin de elementos e recursos presentados seus compaeiros.
dos no contexto das diferentes actividades que se reali MUB1.5.2. Amosa unha actitude de superacin e
zan na aula
mellora das sas posibilidades e respecta as distintas
capacidades e formas de expresin dos seus compaeiros.

CAA
CCEC

B1.11. Prctica, creacin, memorizacin e interpretacin de pezas musicais en grupo, aprendidas a travs

CCEC

B1.6. Participar activamente e con iniciativa persoal nas MUB1.6.1. Practica, crea, interpreta e memoriza pezas
vocais, instrumentais e danzas de diferentes xneros,

Pxina 724 de 913

CSIEE

Msica. 3 ESO
Obxectivos
c
d
g

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

da lectura de partituras con diversas formas de notacin.

B1.12. Prctica das pautas bsicas da interpretacin:
silencio, atencin ao director/a e aos/s e outros/as
intrpretes, audicin interior, memoria e adecuacin ao
conxunto.

actividades de interpretacin, asumindo diferentes roles, intentando concertar a sa accin coa do resto do
conxunto, aportando ideas musicais e contribundo ao
perfeccionamento da tarefa en comn.

estilos, pocas histricas e culturas, aprendidas por

imitacin e a travs da lectura de partituras con diversas formas de notacin, adecuadas ao nivel.

Competencias clave
CSIEE

MUB1.6.2. Practica, interpreta e memoriza pezas

CCEC
vocais, instrumentais e danzas do patrimonio espaol e
galego.
MUB1.6.3. Mostra apertura e respecto cara as propostas do profesor/a e dos compaeiros/as.

CSC

MUB1.6.4. Practica as pautas bsicas da interpretacin: CSC

silencio, atencin ao director/a e aos/s outros/as intr- CSIEE
pretes, audicin interior, memoria e adecuacin ao conxunto, mostrando esprito crtico ante a sa propia interpretacin e a do seu grupo.

l
b

B1.13. Exploracin das posibilidades de diversas fontes B1.7. Explorar as posibilidades de distintas fontes e
sonoras e prctica de habilidades tcnicas para a interobxectos sonoros.
pretacin.

MUB1.6.5. Participa de maneira activa en agrupacins

vocais e instrumentais, colaborando con actitudes de
mellora e compromiso e mostrando unha actitude aberta e respectuosa.

CSIEE
CAA

MUB1.7.1. Mostra interese polas paisaxes sonoras que

nos rodean e reflexiona sobre as mesmas.

CCEC

MUB1.7.2. Investiga e indaga de forma creativa as

CD
posibilidades sonoras e musicais dos obxectos sonoros. CAA
Bloque 2. Escoita
k
l

B2.1. Clasificacin e discriminacin auditiva dos diferen- B2.1. Identificar e describir os diferentes instrumentos e MUB2.1.3. Explora e descubre as posibilidades da voz CCEC
tes tipos de voces e instrumentos e das distintas agrue os instrumentos e a sa evolucin ao longo da historia CAA
voces e as sas agrupacins.
pacins vocais e instrumentais.
da msica.

b
l

B2.2. Utilizacin dos recursos necesarios para a comprensin da msica escoitada.

B2.3. Identificacin dos elementos da msica e das
sas caractersticas na audicin e na anlise de obras
musicais.

B2.2. Ler e analizar distintos tipos de partituras no

contexto das actividades musicais da aula como apoio
s tarefas de audicin.

MUB2.2.1. Lee e analiza partituras como apoio

audicin.

CCEC

b
l

B2.4. Aplicacin de estratexias de atencin, audicin

interior, memoria comprensiva e anticipacin durante a
interpretacin e creacin musical.

B2.3. Valorar o silencio como condicin previa para

participar nas audicins.

MUB2.3.1. Valora e aplica o silencio como elemento

indispensable para a interpretacin e a audicin.

CSC

B2.5. Audicin, anlise elemental e apreciacin crtica

B2.4. Recoecer auditivamente e determinar a poca

MUB2.4.1. Mostra interese por coecer msicas dou-

CAA

Pxina 725 de 913

Msica. 3 ESO
Obxectivos
l
g

h
e

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

de obras vocais e instrumentais de distintos estilos,

xneros, tendencias e culturas musicais, inclundo as
interpretacins e composicins realizadas na aula. Interese por coecer msicas de distintas caractersticas e
por ampliar as propias preferencias musicais.
B2.6. A msica en vivo: concertos e outras manifestacins musicais, da propia cultura musical e doutras.
Interese por desenvolver hbitos positivos e de respecto aos demais durante a escoita.

ou cultura que pertencen distintas obras musicais,

interesndose por ampliar as sas preferencias.

tras pocas e culturas comparando e contrastando as

novas msicas coecidas.

B2.7. Elementos que interveen na construcin dunha

obra musical: meloda, ritmo, harmona, timbre, textura,
forma, tempo, dinmica, etc.
B2.8 Valoracin da audicin como forma de comunicacin e como fonte de coecemento e enriquecemento
intercultural.

B2.5. Identificar e describir, mediante o uso de distintas

linguaxes (grfico, corporal ou verbal), algns elementos e formas de organizacin e estruturacin musical
(ritmo, meloda, textura, timbre, repeticin, imitacin,
variacin) dunha obra musical interpretada en vivo ou
gravada.

MUB2.4.2. Recoece e sabe situar no espazo e no

tempo msicas de diferentes culturas e pocas histricas.

Competencias clave

CCEC
CMCCT

MUB2.5.1. Describe de xeito pormenorizado os diferen- CMCCT

tes elementos das obras musicais propostas usando
CCEC
distintas linguaxes.
MUB2.5.2. Utiliza con autonoma diferentes recursos
como apoio ao anlise musical.

CAA

MUB2.5.3. Emprega conceptos musicais para comuni- CCL

car coecementos, xuzos e opinins musicais de forma
oral e escrita con rigor e claridade.
Bloque 3. Contextos musicais e culturais
l
f

B3.1. A msica ao servizo doutras linguaxes; corporal,

teatral, cinematogrfica, radiofnica ou publicitaria.
B3.4. Anlise da msica empregada en diferentes tipos
de espectculos e producins audiovisuais.

B3.1. Realizar exercicios que reflictan a relacin da

msica con outras disciplinas.

MUB3.1.1. Expresa contidos musicais e os relaciona

con pocas da historia da msica e con outras disciplinas.

CCEC
CCL

MUB3.1.2. Recoece e interpreta distintas manifestacins da danza identificando e explicando con linguaxe
tcnica adecuada a poca histrica que pertencen.

CCEC
CMCCT

MUB3.1.3. Distingue e explica as diversas funcins que CCEC

cumpre a msica na sociedade ao longo da historia.
CCL
j
l

B3.5. Utilizacin de diversas fontes de informacin para B3.2. Demostrar interese por coecer msicas de
indagar sobre instrumentos, compositores e compositodistintas caractersticas, pocas e culturas, e por amras, concertos e producins musicais en vivo e gravapliar e diversificar as propias preferencias musicais,
das, tanto do patrimonio galego como da msica occiadoptando unha actitude aberta e respectuosa.
dental en xeral e doutras culturas.
B3.6. O son e a msica nos medios audiovisuais e nas
tecnoloxas da informacin e a comunicacin. Valoracin dos recursos tecnolxicos como instrumentos para
o coecemento e gozo da msica.

B3.7. Recoecemento e localizacin nas coordenadas

MUB3.2.1. Amosa interese por coecer msica de

CCEC
diferentes pocas e culturas como fonte de enriquece- CAA
mento cultural e goce persoal elaborando algn proxecto de investigacin e exposicin

B3.3. Relacionar as cuestins tcnicas aprendidas coas MUB3.3.1. Relaciona as cuestins tcnicas aprendidas

Pxina 726 de 913

CCEC

Msica. 3 ESO
Obxectivos

Contidos
espazo-temporais das manifestacins musicais mis
significativas do patrimonio musical galego, occidental e
doutras culturas.

Criterios de avaliacin
caractersticas das pocas da historia musical.

Estndares de aprendizaxe
vinculndoas s pocas da historia da msica correspondentes.

B3.8. pocas da historia da msica: caractersticas

B3.4. Distinguir, situar e caracterizar as grandes pocas MUB3.4.1. Distingue e sita temporalmente s pocas
principais, autores significativos, audicins con apoio de
da historia da msica.
da historia da msica e as tendencias musicais.
partitura, interpretacin de pezas ou fragmentos das
distintas pocas.
MUB3.4.2. Examina e explica con criterio musical a
relacin entre os acontecementos histricos, o desenvolvemento tecnolxico e a msica na sociedade.

h
l
g

B3.9. Recollida de informacin, valoracin e exposicin

do feito musical e as sas opinins.

g
l

B3.10. Recollida de informacin, valoracin e exposicin do feito musical ao longo da historia.

Competencias clave
CAA

CCEC
CMCCT

CCEC
CCL

B3.5. Valorar a asimilacin e emprego dalgns concep- MUB3.5.1. Emprega un vocabulario adecuado para
tos musicais bsicos necesarios hora de emitir xuzos
describir percepcins e coecementos musicais.
de valor ou falar de msica.
MUB3.5.2. Comunica coecementos, xuzos e opinins
musicais de forma oral e escrita con rigor e claridade.

CCL

B3.6. Mostrar interese e actitude crtica pola msica, os

concertos en vivo e as propostas musicais, valorando
os elementos creativos e innovadores dos mesmos ao
longo da historia.

MUB3.6.1. Utiliza diversas fontes de informacin para

indagar sobre as novas tendencias, representantes,
grupos de msica popular, etc., e realiza unha revisin
crtica de ditas producins.

CD

MUB3.6.2. Intersase por ampliar e diversificar as

preferencias musicais propias.

CAA

B4.1. Utilizacin de dispositivos electrnicos, recursos

B4.1. Utilizar con autonoma os recursos tecnolxicos
da Internet e software musical de distintas caracterstidispoibles, demostrando un coecemento bsico das
cas para o adestramento auditivo, a escoita, a interpretcnicas e procedementos necesarios para gravar, retacin e a creacin musical.
producir, crear, interpretar msica e realizar sinxelas
producins audiovisuais.
B4.2. Aplicacin de diferentes tcnicas de gravacin,
para rexistrar as creacins propias, as interpretacins
realizadas no contexto da aula e outras mensaxes musicais.
B4.3. Utilizacin das tecnoloxas da informacin nos
procesos de creacin musical.
B4.4. Coecemento e emprego das tecnoloxas da
informacin na interpretacin e gravacin de pezas musicais.

MUB4.1.1. Coece algunhas das posibilidades que

ofrecen as tecnoloxas e as utiliza como ferramentas
para a actividade musical.

CD
CCEC

B4.5. Emprego e coecemento dos recursos necesarios B4.2.Utilizar de maneira funcional os recursos informpara a conservacin e a difusin das creacins musiticos dispoibles para a aprendizaxe e indagacin do

MUB4.2.1. Utiliza con autonoma as fontes e os procedementos apropiados para elaborar traballos sobre te-

CCL

Bloque 4. Msica e tecnoloxas

e
l

e
b

Pxina 727 de 913

MUB4.1.2. Participa en todos os aspectos da producin CSC

musical demostrando o uso adecuado dos materiais
CSIEE
relacionados, mtodos e tecnoloxas.

CD
CAA

Msica. 3 ESO
Obxectivos

Contidos
cais propias e alleas.

Criterios de avaliacin
feito musical.

Pxina 728 de 913

Estndares de aprendizaxe
mas relacionados co feito musical.

Competencias clave

4 de ESO
Msica. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Interpretacin e creacin

a
b
c
k
l

B1.1. Prctica e aplicacin de habilidades tcnicas en

grao crecente de complexidade e concertacin coas
outras partes do conxunto na interpretacin vocal e
instrumental e no movemento e a danza.
B1.2. Interpretacin de pezas vocais e instrumentais
aprendidas de odo e/ou mediante a lectura de partituras con diversos tipos de notacin.

B1.1. Ensaiar e interpretar, en pequeno grupo, unha

peza vocal ou instrumental ou unha coreografa
aprendidas de memoria a travs da audicin u observacin de gravacins de audio e vdeo ou mediante a
lectura de partituras e outros recursos grficos.

MUB1.1.1. Aplica as habilidades tcnicas necesarias CAA

nas actividades de interpretacin, colabora co grupo e CSC
respecta as regras fixadas para lograr un resultado
acorde coas sas propias posibilidades.
MUB1.1.2. Lee partituras como apoio interpretacin. CCEC
MUB1.1.3. Coece e cumpre as normas establecidas
para realizar as diferentes actividades da aula.

a
b
c
g
j
l

B1.3. Planificacin, ensaio, interpretacin, direccin e

B1.2. Participar activamente nalgunhas das tarefas
MUB1.2.1. Interpreta e memoriza un repertorio
avaliacin de espectculos musicais na aula e noutros
necesarias para a celebracin de actividades musicais
variado de cancins, pezas instrumentais e danzas
espazos e contextos
no centro: planificacin, ensaio, interpretacin, difucun nivel de complexidade en aumento.
sin, etc.
B1.4. Perseveranza na prctica de habilidades tcnicas
que permitan mellorar a interpretacin individual e en
grupo e a creacin musical.

b
e
f
g
j
l

B1.5. Utilizacin de diferentes tcnicas, recursos e

procedementos compositivos na improvisacin, a elaboracin de arranxos e a creacin de pezas musicais.

a
c
e
g
j
l

B1.6. mbitos profesionais da msica. Identificacin e

descricin das distintas facetas e especialidades no
traballo dos msicos.
B1.7. Interese por coecer as posibilidades que ofrece
a msica nos mbitos persoal e profesional.

CSC
CCEC
CSC

B1.3. Compoer unha peza musical utilizando diferen- MUB1.3.1. Coece e utiliza axeitadamente diferentes CD
tcnicas, recursos e procedementos compositivos
tes tcnicas e recursos.
CMCCT
para elaborar arranxos musicais, improvisar e compo-
er msica.
MUB1.3.2. Utiliza con autonoma diferentes recursos
informticos ao servizo da creacin musical.
B1.4. Analizar os procesos bsicos de creacin,
MUB1.4.1. Coece e analiza o proceso seguido en
edicin e difusin musical considerando a intervencin
distintas producins musicais (discos, programas de
radio e televisin, cine, etc.) e o papel xogado en cade distintos profesionais.
da unha das fases do proceso polos diferentes profesionais que interveen.

CD
CSC
CSIEE

Bloque 2. Escoita
b
e
f

B2.1.Audicin, recoecemento, anlise e comparacin

de msicas de diferentes xneros, estilos e culturas.

B2.1. Analizar e describir as principais caractersticas

de diferentes pezas musicais apoindose na audicin
e no uso de documentos como partituras, textos ou

Pxina 729 de 913

MUB2.1.1. Analiza e comenta as obras musicais

propostas, axudndose de diversas fontes documentais.

CMCCT
CCL
CSC

Msica. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

h
I
l

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

musicogramas.
MUB2.1.2. Lee e analiza partituras como apoio
audicin.

CCEC

a
c
e
h
i
j
l

B2.2.A crtica como medio de informacin e valoracin B2.2 Expoer de forma crtica a opinin persoal
do feito musical. Anlise de crticas musicais e uso dun
respecto a distintas msicas e eventos musicais, arvocabulario apropiado para a elaboracin de crticas
gumentndoa en relacin coa informacin obtida en
orais e escritas sobre a msica escoitada.
distintas fontes: libros, publicidade, programas de
concertos, crticas, etc.

MUB2.2.1. Analiza crticas musicais e utiliza un

vocabulario axeitado para a elaboracin de crticas
orais e escritas sobre a msica escoitada.

CCL
CCEC

h
i
j
l

B2.3.Rigor na utilizacin dun vocabulario adecuado

para describir a msica.

MUB2.3.1. Utiliza con rigor un vocabulario axeitado

para describir a msica.

CCL
CCEC

a
h
i
I
j

B2.4.Utilizacin de distintas fontes de informacin para B2.4. Recoecer auditivamente, clasificar, situar no
MUB2.4.1. Recoece e compara os trazos distintivos
obter referencias sobre msicas de diferentes pocas e
tempo e no espazo e determinar a poca ou cultura e
de obras musicais e descrbeo utilizando unha termiculturas, includas as actuais e sobre a oferta de conestilo das distintas obras musicais escoitadas previanoloxa axeitada.
certos e outras manifestacins musicais tanto en vivo
mente na aula, amosando apertura e respecto polas
como divulgadas a travs dos medios de comunicanovas propostas musicais e interesndose por ampliar MUB2.4.2. Sita a obra musical nas coordenadas de
cin.
as sas preferencias.
espazo e tempo.

a
e
f
g
j
l

a
h
j

B2.3. Utilizar a terminoloxa axeitada na anlise de

obras e situacins musicais.

CCL
CCEC
CCEC

MUB2.4.3. Mostra interese, respecto e curiosidade

pola diversidade de propostas musicais, as como
polos gustos musicais doutras persoas.

CSC
CCEC

B2.5. A edicin, a comercializacin e a difusin da

B2.5. Distinguir as diversas funcins que cumpre a
msica. Novas modalidades de distribucin da msica
msica na nosa sociedade, atendendo a diversas vae as sas consecuencias para os profesionais da msiriables: intencin de uso, estrutura formal, medio de
ca e a industria musical.
difusin utilizado.

MUB2.5.1. Mostra unha actitude crtica ante o papel

dos medios de comunicacin na difusin e promocin
da msica.

CD
CSIEE

B2.6. A msica nos medios de comunicacin. Factores B2.6. Explicar algunhas das funcins que cumpre a
que inflen nas preferencias e as modas musicais.
msica na vida das persoas e na sociedade.
B2.7. Interese, respecto e curiosidade pola diversidade
de propostas musicais, as como polos gustos musicais

MUB2.6.1. Coece e explica o papel da msica en

situacins e contextos diversos: actos da vida coti,
espectculos, medios de comunicacin, etc.

CCL
CCEC
CSC

Pxina 730 de 913

Msica. 4 ESO
Obxectivos
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

doutras persoas.

Competencias clave

Bloque 3. Contextos musicais e culturais

B3.1.Recoecemento e localizacin nas coordenadas
espazo-temporais das manifestacins musicais mis
significativas do patrimonio musical espaol e galego.

a
b
e
j
l

B3.2. A pluralidade de estilos na msica actual. Caractersticas culturais, artsticas e formais.

B3.3.Manifestacins musicais doutras culturas.

a
b
e
h
g
i
j
l

a
b
c
e
h
i
j
l

b
c
e
f
h
j

B3.1. Apreciar a importancia patrimonial da msica

MUB3.1.1. Amosa interese por coecer o patrimonio
espaola e galega e comprender o valor de conservamusical espaol e galego.
la e transmitila colaborando na recollida, gravacin e
transcricin de pezas.

CSC
CCEC

CSC
MUB3.1.2. Coece as testemuas mis importantes
do patrimonio musical espaol e galego situndoos no CCEC
seu contexto histrico e social.

B3.2. Coecer a existencia doutras manifestacins

MUB3.2.1. Analiza a travs da audicin msicas de
musicais e consideralas como fonte de enriquecemendistintos lugares do mundo, identificando as sas cato cultural.
ractersticas fundamentais.

CSC
CCEC

MUB3.2.2. Recoece e explica as caractersticas

bsicas da msica espaola e da msica popular urbana.

CSC
CCEC

B3.4. A msica ao servizo doutras linguaxes: corporal, B3.3. Realizar exercicios que reflictan a relacin da
teatral, cinematogrfica, radiofnica ou publicitaria.
msica con outras manifestacins artsticas.
B3.5. Anlise da msica empregada en diferentes tipos
de espectculos e producins audiovisuais.

MUB3.3.1. Elabora traballos de investigacin nos que

establece sinerxias entre a msica e outras manifestacins artsticas.

CCL
CSC
CAA

B3.6. Utilizacin de diversas fontes de informacin para B3.4. Coecer e analizar as caractersticas dos
indagar sobre msica popular urbana.
principais grupos e tendencias da msica popular urbana actual.
B3.7. O son e a msica nos medios audiovisuais e nas
tecnoloxas da informacin e a comunicacin. Valoracin dos recursos tecnolxicos como instrumentos para
o coecemento e gozo da msica.
B3.8. Sensibilizacin e actitude crtica ante o consumo
indiscriminado de msica e a contaminacin sonora.

MUB4.4.1. Realiza traballos e exposicins ao resto do CAA

grupo sobre a evolucin da msica popular.
CSC
CCL

Pxina 731 de 913

MUB4.4.2. Utiliza os recursos das novas tecnoloxas

para expoer os contidos de maneira clara.

CD

Msica. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 4. Msica e tecnoloxas

e
f
g
j
l

B4.1. O papel das tecnoloxas na msica. Reflexin

sobre a repercusin que na msica tivo a posibilidade
de gravar o son e a aparicin dos ordenadores.
B4.2. Transformacin de valores, hbitos, consumo e
gusto musical como consecuencia dos avances tecnolxicos das ltimas dcadas.

B4.1. Valorar o papel das tecnoloxas na formacin

musical.

MUB4.1.1. Selecciona e utiliza recursos tecnolxicos

para diferentes aplicacins musicais.

CAA
CD
CMCCT

MUB4.1.2. Comprende a transformacin de valores,

hbitos, consumo e gusto musical como consecuencia dos avances tecnolxicos.

CSC
CSIEE

e
f
g
j
l

B4.3. Utilizacin de dispositivos electrnicos, recursos

da Internet e software musical de distintas caractersticas para o adestramento auditivo e escoita, a interpretacin e a creacin musical.

B4.2. Aplicar as diferentes tcnicas de gravacin,

MUB4.2.1. Manexa as tcnicas bsicas necesarias
analxica e dixital, para rexistrar as creacins propias,
para a elaboracin dun produto audiovisual.
as interpretacins realizadas no contexto da aula e
outras mensaxes musicais.

CSC
CD

e
f
g
j
l

B4.4. Aplicacin de diferentes tcnicas de gravacin,

analxica e dixital, para rexistrar as creacins propias,
as interpretacins realizadas no contexto da aula e outras mensaxes musicais.

B4.3. Sonorizar unha secuencia de imaxes fixas ou en MUB4.3.1. Sabe buscar e seleccionar fragmentos
movemento utilizando diferentes recursos informtimusicais axeitados para sonorizar secuencias de
cos.
imaxes.

CAA
CD

e
f
g
h
j
l

B4.5. Anlise das funcins da msica en distintas

producins audiovisuais: publicidade, televisin, cine
videoxogos, etc.

a
e
f
g
j
l

B4.6. Sonorizacin de imaxes fixas e en movemento

mediante a seleccin de msicas preexistentes ou a
creacin de bandas sonoras orixinais.
B4.7. Valoracin crtica da utilizacin dos medios
audiovisuais e as tecnoloxas da informacin e a comunicacin como recursos para a creacin, a interpretacin, o rexistro e a difusin de producins sonoras e
audiovisuais.

MUB4.3.2. Sonoriza imaxes fixas e en movemento

mediante a seleccin de msicas preexistentes ou a
creacin de bandas sonoras orixinais.

CD
CCEC
CMCCT

B4.4. Caracterizar a funcin da msica nos distintos

medios de comunicacin: radio, televisin, cine e as
sas aplicacins na publicidade, videoxogos e outras
aplicacins tecnolxicas.

MUB4.4.1. Utiliza con autonoma as fontes de informacin e os procedementos apropiados para indagar
e elaborar traballos relacionados coa funcin da msica nos medios de comunicacin.

CAA
CCL
CD

B4.5. Coecer as posibilidades das tecnoloxas

aplicadas msica, utilizndoas con autonoma.

MUB4.5.1. Amosa interese por coecer as posibilida- CD

des que ofrecen as novas tecnoloxas como ferramen- CCEC
tas para a actividade musical.
MUB4.5.2. Coece e consulta fontes de informacin
impresa ou dixital para resolver dbidas e para avanzar na aprendizaxe autnomo.

CD
CCL
CAA

CAA
MUB4.5.3. Utiliza a informacin de xeito crtico, a
obtn de distintos medios e pode utilizala e transmitila CL

Pxina 732 de 913

Msica. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
utilizando distintos soportes.

Competencias clave
CD

2.2.17 Psicoloxa
Introducin
A Psicoloxa unha rama do saber cuxa finalidade esencial tanto a comprensin da propia individualidade como das condutas sociais e a sa interrelacin. Dende uns antecedentes histricos afastados, moi ligados ao desenvolvemento do saber
filosfico, a psicoloxa ten evolucionado cun cariz, en certo xeito, bifronte. Por unha banda, ten unha indubidable filiacin humanstica; por outra, parte da sa temtica busca regularidades e explicacins cientficas. Con estas caractersticas distintivas, polo seu obxecto de estudo e a sa metodoloxa, a Psicoloxa pode considerarse unha disciplina moi interesante para o alumnado de 2 de bacharelato, cunha indubidable vertente prctica, na medida en que lle axudar a coecerse mellor como individuo e a desenvolverse como persoa, e, ao tempo, a afrontar os diversos problemas e retos que a convivencia suscita.
A propia complexidade, inscrita de seu no propio ser humano, faise visible na sa capacidade de relacin con outros saberes, sinaladamente coa Bioloxa, a Socioloxa, a Qumica e, dende logo, a Filosofa. O significativo carcter dual da Psicoloxa
pode coadxuvar a desenvolver e adquirir as seguintes competencias clave: Comunicacin lingstica, Competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, competencia dixital, aprender a aprender, competencias sociais e cvicas, conciencia e expresins culturais. Trtase, pois, dun materia que, dada a sa riqueza de contidos e amplitude de horizontes, pode converterse en paradigmtica para a adquisicin da maior parte das competencias clave.
Esta adquisicin das competencias clave, coa sa vertente de logro dos obxectivos da etapa na que se sita, debe desenvolverse, preferentemente, dende un punto de vista eminentemente disciplinar e transversal. Esta metodoloxa pasa pola xeracin de tarefas ou situacins-problema, suscitadas cun obxectivo concreto, que o alumnado debe resolver facendo un uso axeitado dos distintos tipos de coecementos, destrezas, actitudes e valores, sen deixar de pensar no respecto polos distintos
ritmos e estilos de aprendizaxe, mediante prcticas de traballo individual e cooperativo. Agora ben, esta metodoloxa require, pola parte docente, unha reflexin e revisin permanentes da sa tarefa e a procura, tamn decidida, de criterios comns e
consensuados que permitan, finalmente, abordar un tratamento integrado das competencias, facendo unha realidade palpable a construcin colaborativa do coecemento.
A materia organzase en seis bloques: a psicoloxa como ciencia; fundamentos biolxicos da conduta; os procesos cognitivos bsicos: percepcin, atencin e memoria; procesos cognitivos superiores: aprendizaxe, intelixencia e pensamento; a construcin do ser humano; motivacin, personalidade e afectividade; e psicoloxa social e das organizacins. As, dende a consideracin da disciplina como ciencia, analzanse os fundamentos biolxicos da conduta, as capacidades cognitivas como a
percepcin, a memoria e a intelixencia, afondando na aprendizaxe e a construcin da nosa personalidade individual e social. En suma, a Psicoloxa, desde a dobre vertente humanstica e cientfica, pode colaborar, dun xeito representativo e verstil,
a fomentar o esprito cientfico aplicado ao seu radio de accin, pero tamn nunha vertente prctica: como disciplina que pode cooperar na mellora xenrica das condicins de vida das persoas e, ao mesmo tempo, patrocinar, desde o autocoecemento, o xenuno desenvolvemento persoal.

2 de bacharelato
Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A psicoloxa como ciencia

b
e
h
j

B1.1. A Psicoloxa dende as sas orixes en Grecia ata o B1.1. Entender e apreciar a especificidade e importancia PSB1.1.1. Explica e constre un marco de referencia
sculo XIX .
do coecemento psicolxico, como ciencia que trata da
global da Psicoloxa, dende as sas orixes en Grecia
conduta e os procesos mentais do individuo, valorando
(nas filosofas de Platn e Aristteles), ata o seu reco B1.2. A constitucin da Psicoloxa como saber autnoque se trata dun saber e unha actitude que estimula a
ecemento como saber independente da man de
mo: Wundt, Watson, James, Freud.
Wundt, Watson, James e Freud, definindo as diferentes
crtica, a autonoma, a investigacin e a innovacin.
B1.3. As distintas acepcins do termo psicoloxa ao
acepcins do termo psicoloxa ao longo da sa evolulongo da sa evolucin.
cin, dende o etimolxico, como "ciencia da alma", aos
B1.4. O obxecto propio da Psicoloxa. A Psicoloxa e
achegados polas diferentes correntes actuais: Conduoutros saberes.
tismo, Cognitivismo, Psicanlise, Humanismo ou Ges-

Pxina 733 de 913

CAA

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

talt.
PSB1.1.2. Recoece e valora as cuestins e problemas CCEC
que investiga a Psicoloxa dende os seus inicios, distinguindo a sa perspectiva das proporcionadas por outros
saberes.
d
e
j

B1.5. Obxectivos que caracterizan Psicoloxa.

B1.2. Identificar a dimensin terica e prctica da
PSB1.2.1. Explica e estima a importancia dos obxecti CMCCT
Psicoloxa, os seus obxectivos, caractersticas, ramas e
vos que caracterizan Psicoloxa: describir, explicar,
B1.6. Facetas terica e prctica da Psicoloxa e mbitos
tcnicas de investigacin, relacionndoas, como ciencia
predicir e modificar.
de aplicacin.
multidisciplinaria, con outras ciencias cuxo fin a com B1.7 As distintas metodoloxas da investigacin psicolprensin dos fenmenos humanos, como a Filosofa,
PSB1.2.2. Distingue e relaciona as facetas terica e
CSC
xica: Mtodos e obxectivos.
Bioloxa, Antropoloxa, Economa, etc.
prctica da Psicoloxa, identificando as diferentes ramas
en que se desenvolven (clnica e da sade, da arte, das
actividades fsico-deportivas, da educacin, forense, da
intervencin social, ambiental, etc.) investigando e valorando a sa aplicacin nos mbitos de atencin na comunidade, como na familia e infancia, terceira idade,
minusvalideces e minusvalas, muller, xuventude, minoras sociais e inmigrantes, ,cooperacin para o desenvolvemento, etc.
PSB1.2.3. Describe e aprecia a utilidade das diferentes CAA
tcnicas e metodoloxas de investigacin psicolxica,
explicando as caractersticas de cada unha delas, como
son os mtodos comprensivos (introspeccin, fenomenoloxa, hermenutica, test, entrevista persoal, dinmica
de grupos...) e obxectivos (observacin, descricin, experimentacin, explicacin, estudos de casos, etc.).

a
d
e
g
h

B1.8. Achegas mis importantes da Psicoloxa na

comprensin dos fenmenos humanos. Problemas tratados e conclusins ofrecidas.
B1.9. As distintas teoras psicolxicas: Psicanlise,
Condutismo, Teora Cognitiva, Gestalt, Humanismo e
Psicobioloxa.
B1.10. Textos de autores como W. Wundt, S. Freud, A.
Maslow, W. James e B.F. Skinner, entre outros.

B1.3. Recoecer e expresar as achegas mis importan- PSB1.3.1. Explica e recoece a importancia das ache CCEC
tes da Psicoloxa, dende os seus inicios ata a actualidagas que a Psicolxica realizou na comprensin dos fede, identificando os principais problemas formulados e
nmenos humanos, identificando os problemas especas solucins achegadas polas diferentes correntes psificos dos que se ocupa e as conclusins achegadas.
colxicas contemporneas e realizando unha anlise
crtica de textos significativos e breves de contido psico- PSB1 3.2. Utiliza a sa capacidade de aprender a
CAA
lxico, identificando as problemticas formuladas e relaaprender, realizando os seus propios mapas concepcionndoas co estudado na unidade.
tuais acerca das seguintes teoras: Psicanlise, Condutismo, Teora Cognitiva, Gestalt, Humanismo e Psicobioloxa, utilizando medios informticos.
PSB1.3.3. Analiza e valora criticamente textos sobre os
problemas, as funcins e as aplicacins da Psicoloxa
de autores como W. Wundt, S. Freud, A. Maslow, W.
James e B.F. Skinner, entre outros.

Pxina 734 de 913

CCL

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

PSB1.3.4. Utiliza a sa iniciativa para expoer as sas

conclusins de forma argumentada, mediante presentacins grficas, en medios audiovisuais.

CD

PSB2.1.1. Identifica, contrasta e valora a nivel anatmico, valndose de medios documentais, diferentes tipos
de encfalos animais comparndoos co do home.

CMCCT

PSB2.1.2. Investiga, a travs de internet, a filoxnese

humana e a evolucin do cerebro, explicando e apreciando a relacin directa que mantn co desenvolvemento da conduta humana.

CD

Bloque 2. Fundamentos biolxicos da conduta

e
g
h
i

B2.1. Anatoma do encfalo humano. Comparativa co

de outros animais.
B2.2. Filoxnese da evolucin do cerebro humano e
relacin coa conduta.

d
e
g
i

B2.3. Morfoloxa da neurona. Sinapse, impulso nervioso B2.2. Analizar e apreciar a importancia da organizacin
e neurotransmisores.
do sistema nervioso central, fundamentalmente do encfalo humano, distinguindo as diferentes localizacins
B2.4. reas do cerebro e as funcins que executan.
e funcins que determinan a conduta dos individuos

B2.1. Explicar, dende un enfoque antropolxico, a

evolucin do cerebro humano distinguindo as sas caractersticas especficas das doutros animais, co fin de
apreciar a importancia do desenvolvemento neurolxico
e as consecuencias que delas se derivan.

PSB2.2.1. Realiza unha presentacin, con medios

CD
informticos, en colaboracin grupal, sobre a morfoloxa
neuronal e a sinapse, describindo o proceso de transmisin sinptica e os factores que a determinan, o impulso
nervioso e os neurotransmisores.
PSB2.2.2. Investiga e explica a organizacin das reas
cerebrais e as funcins que executan, localizando nun
debuxo as devanditas reas.

e
h
i
j

a
c
e
g
i

B2.5. Tcnicas de investigacin da actividade cerebral:

Anxiogramas, EEG, TAC, TEP, IRM, intervencins directas e estudo de casos.
B2.6 Impulso que deron as tcnicas de investigacin do
cerebro para o estudo do comportamento e a solucin
dalgunhas patoloxas.

B2.3. Entender e valorar as diferentes tcnicas actuais PSB2.3.1. Describe e compara as diferentes tcnicas
de investigacin do cerebro e o seu impacto no avance
cientficas de investigacin do cerebro: anxiogramas,
cientfico acerca da explicacin da conduta e na superaEEG, TAC, TEP, IRM, intervencins directas e estudo
cin dalgns trastornos e enfermidades mentais.
de casos.

B2.7. As bases xenticas da diferenza entre a conduta

feminina e conduta masculina.
B2.8 Enfermidades causadas por alteracins xenticas.
Anomala na conduta. Distintas sndromes.

B2.4. Comprender e recoecer algunhas das bases

xenticas que determinan a conduta humana, apreciando a relacin de causa e efecto que pode existir entre
ambas as das e destacando a orixe dalgunhas enfermidades producidas por alteracins xenticas.

Pxina 735 de 913

CMCCT

CMCCT

PSB2 3.2. Analiza e aprecia o impulso que estas tcnicas de investigacin cerebral deron ao coecemento do
comportamento humano e solucin dalgunhas patoloxas existentes.

CSC

PSB2.4.1. Explica a influencia dos compoentes xenticos que interveen na conduta e investiga e valora se
estes teen efectos distintivos entre a conduta feminina
e a masculina.

CMCCT

PSB2.4.2. Relaciona e aprecia a importancia das

alteracins xenticas coas enfermidades que producen
modificacins e anomalas na conduta, utilizando o vocabulario tcnico preciso: mutacin, trisoma, monosoma, delecin, etc.

CCL

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
PSB2.4.3. Localiza e selecciona informacin en internet
acerca de distintos tipos de enfermidades causadas por
alteracins xenticas, tales como a sndrome de Down,
a sndrome de Turner, a sndrome do miao de gato ou
a sndrome de Klinefelter, entre outras.

b
c
d
h

B2.9. O sistema endcrino. Glndulas, hormonas e

influencia na conduta. Influencia na diferenza entre a
conduta feminina e a masculina.

Competencias clave
CMCCT

B2.5. Investigar e resumir a influencia do sistema

PSB2. 5.1. Realiza, en colaboracin grupal, un mapa
CMCCT
endcrino sobre o cerebro e os comportamentos derivaconceptual do sistema endcrino, apreciando a sa indos diso, co fin de valorar a importancia da relacin enfluencia na conduta humana e os seus trastornos, p. ex.:
hipfise/depresin, tiroide/ansiedade, paratiroitre ambos os dous.
de/astenia, suprarrenais/delirios, pncreas/depresin,
sexuais/climaterio, etc.
PSB2.5.2. Investiga as diferenzas endocrinolxicas
entre homes e mulleres e os seus efectos na conduta,
valorando o coecemento destas diferenzas como un
instrumento que permite un mellor entendemento e
comprensin entre as persoas de diferente xnero.

CSC

Bloque 3. Os procesos cognitivos bsicos: percepcin, atencin e memoria

b
d
e
g
h
j
k

B3.1. A percepcin: elementos e fases do proceso.

B3. 1. Comprender a percepcin humana como un
proceso construtivo eminentemente subxectivo e limita B3.2. Distintas teoras sobre a percepcin: Asociaciodo, no cal ten a sa orixe o coecemento sobre a realinismo, Gestalt, Cognitivismo e Neuropsicoloxa.
dade, valorando o ser humano como un procesador de
B3.3 As leis da percepcin da Gestalt.
informacin.
B3.4. Ilusins pticas e trastornos perceptivos.
B3.5. Algns fenmenos perceptivos: a constancia
perceptiva, a percepcin subliminal e extrasensorial, o
membro fantasma e a percepcin por estimulacin elctrica do cerebro (p. ex. o ollo de Dobelle) entre outros.

PSB3.1.1. Distingue e relaciona os diferentes elementos CMCCT

que interveen no fenmeno da percepcin (estmulo,
sentido, sensacin e limiares de percepcin), recoecndoos dentro das fases do proceso perceptivo (excitacin, transducin, transmisin e recepcin).
PSB3.1.2. Compara e valora as achegas das principais
teoras existentes acerca da percepcin: Asociacionismo, Gestalt, Cognitivismo e Neuropsicoloxa.

CCEC

PSB3.1.3. Elabora unha presentacin con medios

CSIEE
audiovisuais e en colaboracin grupal, desenvolvendo a
sa iniciativa persoal, das leis gestlticas da percepcin,
valorando a sa achega conceptual, identificando
exemplos concretos de como actan, p. ex. A travs de
obras pictricas ou fotografas.

Pxina 736 de 913

PSB3.1.4. Busca e selecciona informacin, utilizando

pxinas web, acerca dalgns tipos de ilusins pticas
diferencindoas dos trastornos perceptivos como as
alucinacins e a agnosia.

CD

PSB3.1.5. Comenta e aprecia algns fenmenos

perceptivos, como: a constancia perceptiva, a percep-

CD

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cin subliminal e extrasensorial, o membro fantasma e a

percepcin por estimulacin elctrica do cerebro (p. ex.
o ollo de Dobelle) entre outros, expoendo as sas conclusins a travs de soportes de presentacin informticos.

b
d
e
h

B3.6. Factores individuais e sociais que inflen na

percepcin.

B3 2. Explicar e apreciar a relevancia que teen as

influencias individuais e sociais no fenmeno da percepcin, valorando criticamente tanto os seus aspectos
positivos como negativos.

PSB3.2.1. Discirne e elabora conclusins, en colaboracin grupal, sobre a influencia dos factores individuais
(motivacin, actitudes, intereses) e sociais (cultura, hbitat) no fenmeno da percepcin, utilizando, por exemplo, os experimentos sobre prexuzos realizados por
Allport e Kramer.

CSC

b
d
e
g
k

B3.7. A memoria. Atencin e concentracin.

B3.8 Tipos de atencin.
B3.9. Alteracins da atencin.
B3.10. Os tipos de memoria. Relacin entre eles e
utilidade que teen na aprendizaxe humana.
B3.11 O esquecemento e as sas causas.
B3.12. A memoria e os efectos producidos nela por
desuso, interferencia, falta de motivacin, etc.
B3.13.Distorsins e alteracins da memoria.

B3.3. Coecer e analizar a estrutura, tipos e funcionamento da memoria humana, investigando as achegas
dalgunhas teoras actuais co fin de entender a orixe, os
factores que inflen no desenvolvemento desta capacidade no ser humano e utilizar as sas achegas na sa
propia aprendizaxe.

PSB3.3.1. Relaciona os conceptos de atencin e

concentracin, como puntos de partida da memoria,
distinguindo os tipos de atencin que existen e os tipos
de alteracin que poden sufrir.

CCL

PSB3.3.2. Utiliza a sa iniciativa persoal para desear e CSIEE

elaborar, con medios informticos, un cadro comparativo sobre diferentes tipos de memoria (sensorial, MCP e
MLP), analizando a correspondencia entre elas e valorando a utilidade que teen na aprendizaxe humana.
PSB3.3.3. Busca e selecciona informacin, en pxinas CAA
web e libros especializados, achega as principais s
causas do esquecemento, tales como as fisiolxicas, as
producidas por lesins, por represin, por falta de procesamento, por contexto inadecuado, etc. e elabora
conclusins.
PSB3.3.4. Analiza e valora a importancia dalgns dos
efectos producidos na memoria por desuso, interferencia, falta de motivacin, etc. expoendo as sas consecuencias de forma argumentada.

CCL

PSB3.3.5. Exemplifica, a travs de medios audiovisuais, CD

algunhas distorsins ou alteracins da memoria, como a
amnesia, a hipermnesia, a paramnesia e os falsos recordos, desenvolvendo a sa capacidade emprendedora.
Bloque 4. Procesos cognitivos superiores: aprendizaxe, intelixencia e pensamento
b

B4.1. As distintas teoras da aprendizaxe: Condicionamento Clsico, aprendizaxe por Ensaio-Erro, Condicio-

B4. 1. Explicar as principais teoras sobre a aprendiza- PSB4.1.1. Utiliza a sa iniciativa persoal para confecxe, identificando os factores que cada unha delas consicionar un cadro comparativo das diferentes teoras da

Pxina 737 de 913

CSIEE

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

d
e
g
h
k

Contidos
namento Instrumental, Teora Cognitiva, Aprendizaxe
Social.
B4.2. As tcnicas de condicionamento na publicidade.
B4.3. Factores que inflen na aprendizaxe: os coecementos previos adquiridos, as capacidades, a personalidade, os estilos cognitivos, a motivacin, as actitudes e
os valores.

Criterios de avaliacin
dera determinantes neste proceso, co obxecto de iniciarse na comprensin deste fenmeno, as sas aplicacins no campo social e utilizar os seus coecementos
para mellorar a sa propia aprendizaxe.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

aprendizaxe: Condicionamento Clsico (Pavlov e Watson), aprendizaxe por Ensaio-Erro (Thorndike), Condicionamento Instrumental (Skinner), Teora Cognitiva
(Piaget), Gestalt (Khler) e Aprendizaxe Social ou Vicario (Bandura), entre outros, utilizando medios informticos.
PSB4.1.2. Analiza e aprecia os resultados da aplicacin CCEC
das tcnicas de condicionamento na publicidade, mediante a localizacin destas ltimas en exemplos de
casos concretos, utilizados nos medios de comunicacin
audiovisual.
PSB4.1.3. Describe e valora a importancia dos factores CCL
que inflen na aprendizaxe, como p. ex. os coecementos previos adquiridos, as capacidades, a personalidade, os estilos cognitivos, a motivacin, as actitudes e os
valores.

b
d
e
g
k

B4.4. Teoras actuais sobre a intelixencia: a teora

B4.2. Comprender os procesos cognitivos superiores do PSB4.2.1. Elabora mapas conceptuais dalgunhas das
factorial de Spearman, a multifactorial de Thurstone e as
ser humano, como a intelixencia e o pensamento, meactuais teoras sobre a intelixencia, valorando as achede Cattell, Vernon, Sternberg, Gardner, etc.
diante o coecemento dalgunhas teoras explicativas da
gas que no seu estudo tivo cada unha delas, como p.
sa natureza e desenvolvemento, distinguindo os factoex. a teora factorial de Spearman, a multifactorial de
B4.5. Fases do desenvolvemento da intelixencia segunres que inflen nel e investigando a eficacia das tcniThurstone e as de Cattell, Vernon, Sternberg, Gardner,
do J. Piaget.
cas de medicin utilizadas e o concepto de CI, co fin de
etc.
B4.6. O CI e os problemas da medicin da intelixencia.
entender esta capacidade humana.
B4.7. Procesos cognitivos superiores: pensamento,
PSB4.2.2. Utiliza a sa iniciativa persoal para elaborar
razoamento, creatividade.
un esquema explicativo sobre as fases do desenvolvemento da intelixencia segundo J. Piaget, valorando a
importancia das influencias xenticas e do medio neste
proceso.

CAA

CSIEE

PSB4.2.3. Investiga, en pxinas de internet, que o CI CD

e a escala de Stanford-Binet, que clasifica estes valores
dende a deficiencia profunda ata os superdotados,
apreciando a obxectividade real dos seus resultados e
examinando criticamente algunhas tcnicas de medicin
da intelixencia.
PSB4.2.4. Analiza que o pensamento, apreciando a
validez tanto do razoamento coma da creatividade na
resolucin de problemas e a toma de decisins.
b
h

B4.8. A intelixencia emocional e as sas competencias.

B4.3. Recoecer e valorar a importancia da intelixencia

emocional no desenvolvemento psquico da persoa.

Pxina 738 de 913

CCEC

PSB4 3.1 Valora a importancia das teoras de Gardner e CAA

Goleman, realizando un esquema das competencias da
intelixencia emocional e a sa importancia no xito per-

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

soal e profesional.

a
b
h
k

B4.9. As posibilidades, alcance, lmites e perigos da

intelixencia artificial.

B4.4. Reflexionar e xulgar criticamente sobre as posibi- PSB4.4.1. Avala, en traballo grupal, as vertentes
CMCCT
lidades da intelixencia artificial, os seus alcances e os
positivas e negativas das aplicacins da intelixencia
seus lmites, co fin de evitar a equivocada humanizacin
artificial, as como os perigos que pode representar pola
das mquinas pensantes e a deshumanizacin das persa capacidade para o control do ser humano, invadinsoas.
do a sa intimidade e liberdade.

Bloque 5. A construcin do ser humano. Motivacin, personalidade e afectividade.

b
d
e
g
k

b
d
e
g
h
k

B5.1 As distintas teoras sobre a motivacin: Homeost- B5.1. Explicar e valorar a importancia da motivacin, a
PSB5.1.1. Utiliza e selecciona informacin acerca das
CAA
tica, das Necesidades, do Incentivo, Cognitivas, Psicasa clasificacin e a sa relacin con outros procesos
teoras da motivacin: Homeosttica, das Necesidades,
nalticas e Humanistas.
cognitivos, desenvolvendo os diferentes supostos terido Incentivo, Cognitivas, Psicoanalticas e Humanistas,
cos que a explican e analizando as deficiencias e confliutilizando mapas conceptuais e elaborando conclusins.
B5.2 Causas da frustracin. Clasificacin dos conflitos
tos que no seu desenvolvemento conducen frustrade Lewin.
cin.
PSB5.1.2. Recorre sa iniciativa para realizar unha
CSIEE
B5.3. Alternativas frustracin: a agresin, o logro
presentacin, con medios informticos, acerca das cauindirecto, a evasin, a depresin ou a sa aceptacin.
sas da frustracin, partindo da clasificacin dos conflitos
B5.4 Motivacin e consecucin de logros no mbito
de Lewin e valorando as respostas alternativas a esta,
laboral e no educativo.
como a agresin, o logro indirecto, a evasin, a depresin ou a sa aceptacin (tolerancia frustracin).

B5.5 As distintas teoras da personalidade

B5.6 Fases do desenvolvemento da personalidade
B5.7. Os mtodos de avaliacin da personalidade e as
sas limitacins.
B5.8. A relacin entre a conciencia e os procesos
inconscientes.
B5.9. As drogas, as alteracins de conciencia e de
personalidade.
B5.10. A identidade e a autoestima.

PSB5.1.3. Argumenta, en colaboracin grupal, sobre a

importancia da motivacin no mbito laboral e educativo, analizando a relacin entre motivacin e consecucin de logros.

CSIEE

B.5.2. Comprender que a personalidade, analizando

PSB5.2.1. Describe, establecendo semellanzas e
as influencias xenticas, ambientais e culturais sobre as
diferenzas, as diferentes teoras da personalidade, coque se edifica, as diversas teoras que a estudan e os
mo as provenientes da Psicanlise, o Humanismo, as
factores motivacionais, afectivos e cognitivos necesarios
Tipoloxas, o Cognitivismo e o Condutismo, valorando
para a sa axeitada evolucin, en cada unha das sas
as achegas que cada unha delas realizou no coecefases de desenvolvemento.
mento da natureza humana.

CCEC

PSB5.2.2. Recorre sa iniciativa persoal para realizar CSIEE

unha presentacin, a travs de medios audiovisuais,
sobre as fases do desenvolvemento da personalidade,
p. ex. segundo a teora psicanalista, elaborando conclusins sobre os cambios que se producen en cada unha
delas.
PSB5.2.3. Analiza, valorando criticamente, as limitacins dalgns mtodos e estratexias para a avaliacin
da personalidade, como son as probas proxectivas (test
de Rorschach, TAT, test da frustracin de Rosenzweig,
etc.), as probas non-proxectivas (16 FP, NEO-PI-R,

Pxina 739 de 913

CMCCT

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

MMPI) e as tcnicas fisiolxicas (tomografas, p. ex.),

etc.
PSB5.2.4. Diserta sobre a complexa relacin entre a
CCL
funcin da conciencia e os procesos inconscientes, analizando algns fenmenos inconscientes como os sonos
ou a hipnose.
PSB5.2.5. Investiga, en traballo grupal, sobre os esta CSC
dos alterados de conciencia provocados polas drogas,
valorando criticamente a sa influencia nas alteracins
da personalidade e presentando as sas conclusins de
forma argumentada.
PSB5. 2.6. Indaga sobre a relacin entre identidade e
autoestima, valorando criticamente a importancia do
concepto dun mesmo e as repercusins que iso ten no
desenvolvemento persoal e vital.

CSIEE

b
c
e
g
h
k

B5.11.Diferentes perspectivas, modelos de estudo e

mtodos usados para tratar as psicopatoloxas.
B5.12. Os trastornos en relacin s necesidades biolxicas e as adiccins.
B5.13. Os trastornos en relacin s emocins.
B5.14 Os trastornos en relacin a elementos corporais.
B5.15. Os trastornos en relacin personalidade.
B5.16 Os trastornos en relacin ao desenvolvemento
evolutivo.

B5.3. Entender e reflexionar sobre a complexidade que PSB5.3.1. Describe diferentes perspectivas e modelos
CMCCT
implica definir que un trastorno mental, describindo
de estudo da psicopatoloxa, reflexionando sobre os
algns dos factores xenticos, ambientais e evolutivos
mtodos utilizados por cada unha delas.
implicados, co fin de comprender as perspectivas psicopatolxicas e os seus mtodos de estudo.
PSB5.3.2. Utiliza a sa iniciativa persoal para realizar un
CAA
cadro esquemtico, en colaboracin grupal e utilizando
medios informticos, acerca das caractersticas relativas
a algns dos diferentes tipos de trastornos, p. ex. os
asociados s necesidades biolxicas e as adiccins
(sexuais, alimentarios, drogodependencias), s emocins (ansiedade e depresin), a elementos corporais
(psicosomticos, somatomorfos e disociativos), personalidade (esquizoide, paranoide, limtrofe, dependente,
narcisista, antisocial), ao desenvolvemento evolutivo
(autismo, atraso mental, dficit de atencin e hiperactividade, da aprendizaxe, asociados vellez), etc.

b
d
e
g
h

B5.17. Compoentes hereditarios e aprendidos dos

afectos.
B5.18. Relacin entre emocin e cognicin.
B5.19. Emocins primarias, secundarias e autoconscientes.
B5.20. As distintas teoras sobre a emocin, como
experiencia, como comportamento ou como suceso fisiolxico. A psicoafectividade e o equilibrio da persoa.

B5.4. Recoecer e valorar os distintos tipos de afectos,

as como a orixe dalgns trastornos emocionais, co obxecto de espertar o seu interese polo desenvolvemento
persoal desta capacidade.

PSB5.4.1 Explica os distintos tipos de afectos (sentimento, emocin e paixn) especificando os seus determinantes hereditarios e aprendidos e analizando a relacin entre emocin e cognicin.

CCL

PSB5.4.2 Describe as emocins primarias (medo, noxo, CCL

alegra, tristura, ira, sorpresa) e secundarias (ansiedade,
hostilidade, humor, felicidade, amor), distingundoas das
emocins autoconscientes (culpa, vergoa, orgullo).

Pxina 740 de 913

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

B5.21. Trastornos e problemas emocionais.

Estndares de aprendizaxe
PSB5.4.3 Realiza un cadro comparativo sobre as
diversas teoras sobre a emocin p. ex. como experiencia, como comportamento ou como suceso fisiolxico,
valorando a importancia da psicoafectividade no equilibrio da persoa.

Competencias clave
CSC

PSB5.4.4 Investiga, a travs de internet, algns trastor- CD

nos emocionais (indiferenza emocional, dependencia
afectiva, trastorno maniaco-depresivo e descontrol emotivo, entre outros), e problemas emocionais (medo, fobias, ansiedade, estrs, depresin, etc.) exemplificndoos a travs dalgn soporte audiovisual e elaborando
as sas conclusins.
b
e
k

B5.22. A importancia da afectividade e a sexualidade na B5.5. Coecer a importancia que na maduracin da

maduracin da persoa. A psicoloxa da sexualidade.
persoa teen as relacins afectivas e sexuais, analizando criticamente os seus aspectos fundamentais.
B5.23. A comunicacin emocional: linguaxe verbal e non
verbal.

PSB5.5.1 Identifica e aprecia a importancia que, no

desenvolvemento e maduracin da persoa, teen a
afectividade e a sexualidade, como dimensins esenciais do ser humano, describindo os aspectos fundamentais da psicoloxa da sexualidade: fisioloxa da resposta sexual, conduta sexual, etc.

CSC

PSB5.5.2 Diserta sobre a importancia da linguaxe verbal CCL

e non verbal como medios de comunicacin emocional
na nosa vida coti, expoendo de forma clara e argumentada as sas conclusins.
Bloque 6. Psicoloxa social e das organizacins

a
b
c
g

B6.1. O impacto das diferenzas culturais no comportamento individual: a sa influencia nos esquemas cognitivos, a personalidade e a vida afectiva.
B6.2. O proceso de socializacin. A influencia no
desenvolvemento persoal dos grupos, os roles e os status sociais.
B6.3. Orixe social das actitudes persoais. A sa influencia en condutas violentas en distintos mbitos.

B6.1. Comprender e apreciar a dimensin social do ser

humano e entender o proceso de socializacin como a
interiorizacin das normas e valores sociais apreciando
a sa influencia na personalidade e conduta das persoas.

PSB6.1.1. Analiza e valora as diferenzas culturais e o

seu impacto no comportamento das persoas ao exercer
a sa influencia nos esquemas cognitivos, a personalidade e a vida afectiva do ser humano.

CCEC

PSB6.1.2. Realiza unha presentacin, colaborando en

CD
grupo e utilizando medios informticos, sobre o proceso
de socializacin humana e a influencia dos grupos, os
roles e os status sociais no desenvolvemento da persoa.
PSB6.1.3. Investiga acerca da orixe social das actitudes CSC
persoais, valorando a sa utilidade para a predicin da
conduta humana e a sa influencia en condutas de violencia escolar, laboral, domstica e de xnero, entre
outras.

B6.4. Os procesos psicolxicos de masas: impulsivida-

B6. 2. Coecer e valorar os procesos psicolxicos das

Pxina 741 de 913

PSB6.2.1. Busca e selecciona informacin en Internet

CCEC

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

b
c
d
e
g
h
k

Contidos

Criterios de avaliacin

de, intolerancia, inconsciencia, falta de perseveranza,

volubilidade e falta de capacidade crtica.
B6.5. O estudo psicolxico das masas de Gustav Le
Bon. O contaxio de sentimentos e emocins e a perda
temporal da personalidade individual e consciente da
persoa.
B6.6. A psicoloxa de Erikson e a sa explicacin das
condutas radicais e irracionais nalgns grupos.
B6.7. Medidas para previr a conversin das persoas en
masa.

masas, a sa natureza, caractersticas e pautas de

comportamento, co fin de evitar as situacins de vulnerabilidade nas que da persoa poida perder o control sobre os seus propios actos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

acerca das caractersticas da conduta do individuo inmerso na masa, tales como: impulsividade, intolerancia,
inconsciencia, falta de perseveranza, volubilidade e falta
de capacidade crtica, entre outras.
PSB6.2.2. Utiliza e selecciona informacin acerca do
CSC
estudo psicolxico das masas, realizado por Gustav Le
Bon e elabora conclusins acerca do poder da persuasin, o contaxio de sentimentos e emocins que se produce nas masas e os seus efectos na perda temporal da
personalidade individual e consciente da persoa.
PSB6.2.3. Indaga na psicoloxa de Erikson e destaca
CCEC
algunhas das causas psicolxicas explicativas que sinala acerca dos actos terroristas, o pensamento radical e
irracional que se pon de manifesto nalgns seguidores
de equipos deportivos, artistas, grupos polticos, relixiosos, etc.
PSB6.2.4. Elabora, en colaboracin grupal, conclusins CSC
e formula pautas de conduta preventivas co fin de evitar
que as persoas se convertan en parte da masa, perdendo o control da sa conduta, pensamentos e sentimentos.

b
e
h
k

B6.8. A aplicacin da Psicoloxa no mundo laboral.

B6.3. Entender e describir a importancia que actualmen- PSB6.3.1. Comenta e aprecia a importancia da aplica CSIEE
Recursos humanos: seleccin de persoal, integracin na
te ten a Psicoloxa no campo laboral e o desenvolvecin da Psicoloxa no mundo laboral, en temas tales
empresa e evolucin persoal e profesional.
mento das organizacins, reflexionando sobre a imporcomo: os aspectos psicolxicos que inflen na produtitancia do liderado como condicin necesaria para a xesvidade e desenvolvemento empresarial, a importancia
B6.9. A aplicacin da Psicoloxa no mundo laboral. Os
tin das empresas, reflexionando sobre os erros psicodos mtodos e tcnicas psicolxicas para a seleccin de
factores psicolxicos e o desenvolvemento laboral: a
lxicos que se producen na sa xestin e buscando os
persoal segundo os perfs laborais e a resolucin de
adaptacin, a innovacin, o traballo colaborador, a xesrecursos axeitados para afrontar os problemas.
conflitos, entre outros.
tin de coecementos, a creatividade, a autoestima, a
proposicin de retos, a motivacin, o fomento da partici PSB6.3.2. Busca e selecciona informacin sobre Recur- CSIEE
pacin, a autonoma e a xeracin de ambientes creatisos Humanos: seleccin de persoal e desenvolvemento
vos.
de programas profesionais favorecedores da integracin
B6.10. A aplicacin da Psicoloxa no mundo laboral. Os
do persoal traballador na empresa e a sa evolucin
riscos da sade psicolxica laboral.
persoal e profesional.
PSB6.3.3. Describe a importancia dos factores psicol- CCL
xicos que inflen no desenvolvemento laboral, como a
adaptacin, a innovacin, o traballo colaborador, a xestin de coecementos, a creatividade e a autoestima,
identificando factores fundamentais, como a proposicin
de retos, a motivacin, o fomento da participacin, a
autonoma e a xeracin de ambientes creativos, me-

Pxina 742 de 913

Psicoloxa. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

diante exemplos de casos concretos e reflexionando

criticamente sobre a sa aplicacin en diversos mbitos
de traballo.
PSB6.3.4. Investiga, en pxinas de Internet, os principais riscos da sade laboral, como son o estrs, a ansiedade, o mobbing e a sndrome de Burnout.

CD

2.2.18 Segunda Lingua Estranxeira

Introducin
O plurilingismo un dos sinais de identidade da cidadana nunha Europa multilinge e multicultural, cuxa diversidade non debe supor un obstculo mobilidade e cooperacin senn constitur unha fonte de riqueza persoal, social e cultural e un
factor de progreso. A este fin, o Consello Europeo reunido en Barcelona en 2002 recolle entre as sas conclusins a necesidade de coordinar esforzos en pos dunha economa competitiva baseada no coecemento, e insta aos estados membros da
Unin Europea a desenvolver accins educativas conducentes mellora do dominio das competencias clave, en particular mediante o ensino de, polo menos, das linguas estranxeiras desde unha idade moi temper.
No mesmo sentido, e en relacin coa aprendizaxe ao longo da vida, o Consello de Europa sinala que a finalidade da educacin lingstica no mundo de hoxe non debe ser tanto o dominio dunha ou mis linguas segundas tomadas illadamente como
o desenvolvemento dun perfil plurilinge e intercultural integrado por competencias diversas en distintas linguas e a diferentes niveis, en funcin dos intereses e necesidades cambiantes da persoa. As, para fomentar e facilitar a construcin dun repertorio plurilinge e intercultural, os currculos das etapas de ESO e de bacharelato inclen, con carcter especfico, a materia de Segunda Lingua Estranxeira.
Seguindo o sistema descritivo do Marco Comn Europeo de Referencia para as Linguas (MCERL), o currculo de Segunda Lingua Estranxeira correspondente a estas etapas recolle os criterios de avaliacin e os estndares de aprendizaxe avaliables que articularn a materia, co fin de que o alumnado poida desenvolver no segundo idioma que escollese, en sinerxa coa ensinanza da segunda lingua estranxeira na etapa de educacin primaria, as competencias clave que lle permitan desenvolverse no devandito idioma con sinxeleza, pero con suficiencia, nas situacins mis habituais en que poida atoparse nos mbitos persoal, pblico, educativo e ocupacional.
Integrando todos os aspectos que conforman a comunicacin lingstica, o currculo bsico estrutrase en cinco bloques correspondentes s distintas actividades de lingua, tal como estas descrbense no MCERL: comprensin de textos orais, producin de textos orais, comprensin de textos escritos, producin de textos escritos e coecemento da lingua e consciencia intercultural e plurilinge. Cada un destes bloques comprende, para cada conxunto de actividades, os criterios de avaliacin
e os estndares de aprendizaxe, entre os que existe unha relacin non unvoca debido especial natureza da actividade lingstica. Isto supn que, para avaliar o grao de adquisicin das diversas competencias necesarias para levar a cabo as accins recollidas en cada un dos estndares de aprendizaxe, habern de aplicarse todos e cada un dos criterios de avaliacin descritos para a actividade correspondente; sa vez, dos estndares de aprendizaxe habern de derivarse os correspondentes contidos competenciais (estratxicos, socioculturais e sociolingsticos, funcionais, sintctico-discursivos, lxicos, fontico-fonolxicos, e ortogrficos) cuxo grao de consecucin avaliarase aplicando os criterios respectivos.
Como se desprende tanto dos estndares de aprendizaxe como dos criterios de avaliacin xerais para cada bloque de actividades, o currculo bsico est orientado accin, dicir, a desenvolver no alumnado a capacidade de integrar e de pr en
xogo as actitudes, os coecementos e as destrezas que lle permitan comunicarse en situacins especficas no mundo real. Esta capacidade para a comunicacin efectiva en contextos reais supn, en primeiro lugar, considerar a lingua como algo
que se fai e que se aprende a facer, antes que como algo que se estuda e simplemente sbese. A comunicacin no mundo real require, as mesmo, abordar a aprendizaxe, o ensino e a avaliacin a partir do texto como unha unidade, na que se materializan, conxuntamente, todos os aspectos que nunha anlise mis terica da lingua adoitan tratarse por separado e como compoentes illados. Sen que o enfoque orientado accin desatenda en ningn momento a anlise, o estudo e a prctica
das distintas competencias que capacitarn ao alumnado para construr e decodificar textos, non debe esquecerse que son as actividades de comprensin e producin dos devanditos textos, en determinados contextos, o que constite a accin comunicativa lingstica real.
Por todo iso, e para que o alumnado poida facer un uso da lingua que responda eficazmente ao reto comunicativo, conveniente que tanto a anlise e a reflexin sobre a lingua como o seu estudo e a sa prctica dervense do que o texto oral ou
escrito demande en cada caso, e que tanto o traballo realizado na aula como na aprendizaxe autnoma tean como referencia os textos que os alumnos e as alumnas habern de ser capaces de comprender e de producir, de maneira que as accins pedagxicas e as tarefas de aprendizaxe, anda sendo diversas e motivadoras, tean sempre como caracterstica comn a contribucin consecucin dos obxectivos especficos que establecen os estndares de aprendizaxe avaliables para
cada conxunto de actividades lingsticas na etapa respectiva.

1 de ESO
Segunda Lingua Estranxeira. 1 ESO

Pxina 743 de 913

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d
e
i
j

B1.1. Uso de estratexias de comprensin das mensaxes orais:

Uso do contexto verbal e non verbal e dos coecementos previos sobre a situacin (quen fala a quen,
con que intencins, onde, cando) que dan lugar a inferencias do significado baseadas no contexto.
Uso dos coecementos referenciais sobre o tema.
Identificacin de palabras clave.
Adaptacin da escoita sa finalidade (global ou/e
especfica).
Identificacin dos recursos lingsticos ou temticos
adquiridos.
Inferencia do significado probable das palabras ou
frases que descoece a partir do contexto e dos coecementos e experiencias transferidos desde as
linguas que coece lingua estranxeira.
B1.2 Tolerancia da comprensin parcial ou vaga nunha
situacin comunicativa.
B1.3 Perseveranza no logro da comprensin oral,
reescoitando o texto gravado ou solicitando repeticin
ou reformulacins do dito.
B1.4 Memorizacin de expresins orais breves significativas (sados, despedidas, consignas de aula, preguntas sobre idade, orixe...).

B1.1. Comprender preguntas e informacins relativas

informacin persoal moi bsica (nome, idade, gustos), sinxelas, as como instrucins e peticins elementais relativas ao comportamento na aula.
B1.2. Usar estratexias bsicas de comprensin do
sentido xeral, a informacin esencial, os puntos e ideas
principais ou os detalles relevantes do texto: anticipacin do contido xeral do que se escoita con axuda de
elementos verbais e non verbais e uso dos coecementos previos sobre a situacin (quen fala a quen, con
que intencins, onde, cando) que dan lugar a inferencias do significado baseadas no contexto e os coecementos e experiencias transferidos desde as linguas
que coece.
B1.3 Comprender o sentido global e as informacins
especficas mis relevantes de mensaxes orais sinxelas
e moi bsicas (por ex. seguir instrucins ou indicacins,
identificar persoas, obxectos e lugares descritos cun
vocabulario bsico) emitidas cara a cara, gravadas ou
en soporte multimedia, sobre situacins habituais de
comunicacin, se se fala moi a modo e con moita claridade.
B1.4. Comprender o esencial en conversas moi bsicas
e breves sobre temas cotins habituais e de necesidade
inmediata, previamente traballados, relativas ao mbito
persoal sempre que se fale con lentitude, articulando de
forma clara e comprensible.

SLEB1.1. Comprende preguntas bsicas moi sinxelas e

habituais sobre asuntos persoais ou educativos (nome,
idade, direccin, nivel de estudos, etc) sempre que se
fale de xeito pausado e ben articulado, e se repita se o
necesita.

CCL
CD
CAA
CCEC

SLEB1.2. Comprende frases e expresins habituais

relacionadas con necesidades inmediatas (nmeros,
datas, prezos, etc) e temas con que est moi familiarizado, e segue instrucins e consignas de aula.

CCL
CAA
CCEC

SLEB1.3 Comprende o sentido global e a informacin

mis relevante de textos orais breves -instrucins e comunicados- con estruturas previamente traballadas,
lxico moi comn relacionado con necesidades inmediatas, procedentes de medios audiovisuais ou da Internet, sempre que se fale de xeito pausado e ben articulado, e poida volver a escoitar o dito.

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB1.4 Comprende a informacin esencial en conversas breves e moi sinxelas nas que participa, que traten
sobre temas familiares como, por exemplo, un mesmo,
a familia, a escola, o tempo libre, a descricin moi bsica dunha persoa, obxecto ou un lugar.

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB2.1. Na maiora das actividades de aula amosa

unha actitude positiva polo uso da lingua estranxeira
nas diferentes situacins comunicativas, esforzndose
por utilizala anda que tea que recorrer a outras linguas para pedir axuda ou aclaracins.

CCL
CD
CAA
CCEC

SLEB2.2. Fai e responde intelixiblemente, e con accins colaborativas, preguntas sinxelas sobre un mesmo e sobre actividades moi comns da vida diaria e do
tempo libre en situacins de comunicacin significativas
para a sa idade e nivel escolar.

CCL
CAA
CCEC
CD

Bloque 2. Producin de textos orais

a
b
c
d
e
f
i
j

B2.1 Estratexias de producin:

B2.1 Pronunciar de xeito intelixible, anda que se
cometan erros de pronunciacin polos que os interlocu Planificacin
tores tean que solicitar repeticins para entender a
Identificacin do contexto, o destinatario e a finalimensaxe.
dade da producin ou da interaccin.
Adecuacin do texto ao destinatario, contexto e B2.2. Interactuar de xeito sinxelo en intercambios
claramente estruturados, utilizando frmulas moi bsicanle, escollendo os expoentes lingsticos necas relativas a sados, despedidas, agradecementos e
cesarios para lograr a intencin comunicativa
presentacins, colaborando para entender e facerse
Execucin
entender.
Concepcin da mensaxe con claridade, distin- B2.3. Intercambiar de xeito intelixible informacin sobre
guindo a sa idea ou ideas principais e a sa es-

Pxina 744 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

si mesmo e sobre accins e nocins (horarios, datas,

trutura bsica.
SLEB2.3. Desenvlvese entendendo o suficiente e
cantidades) moi habituais da vida diaria, usando un re Activacin dos coecementos previos sobre mofacndose entender en situacins moi habituais relaciopertorio bsico de palabras e frases moi simples memodelos e secuencias de interaccin, e elementos
nadas con necesidades inmediatas nas que pide e d
rizadas, e facndose comprender anda que o interloculingsticos previamente asimilados e memorizainformacin sobre lugares, horarios, datas, prezos, cantor necesite que se repita ou repetir o dito.
tidades e actividades mis comns para a sa idade e
dos
nivel escolar.
Expresin da mensaxe con claridade, coherencia B2.4. Dar e obter informacin sobre datos bsicos
persoais (como idade, lugar de residencia, familia, oribsica e estrutura adecuada e axustndose, no
xe, gustos, posesins, etc.), utilizando un repertorio
SLEB2.4. Participa en conversacins informais breves
seu caso, aos modelos e frmulas de cada tipo de
moi bsico de expresins moi sinxelas e habituais sobre
e moi bsicas, cara a cara, nas que establece contacto
texto memorizados e traballados en clase previaestes datos.
social elemental, intercambia informacin moi bsica,
mente.
manifesta os seus gustos, fai invitacins elementais e
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin mis
ofrecementos, e pide e d indicacins moi bsicas
modesta) ou da mensaxe (facer concesins no
para ir a un lugar.
que realmente lle gustara expresar), tras valorar
as dificultades e os recursos lingsticos dispoi SLEB2.5 Presntase e d e obtn informacin bsica e
bles.
sinxela sobre un mesmo e sobre gustos, preferencias e
Compensacin das carencias lingsticas medianintereses relativos a temas moi cotins, en conversas
te procedementos lingsticos e paralingsticos
moi bsicas sobre temas predicibles, se pode solicitar,
Lingsticos:
con preguntas sinxelas e directas, a colaboracin do
Modificacin de palabras de significado pareciinterlocutor para entender e facerse entender.
do.
Definicin ou parfrase dun termo ou expresin.
Uso da lingua materna ou estranxeirizacin
de palabras da lingua meta.
Peticin de axuda.
Paralingsticos:
Sinalacin de obxectos, uso de decticos ou
realizacin de accins que aclaran o significado.
Uso da linguaxe corporal culturalmente pertinente (xestos, expresins faciais, posturas,
contacto visual ou corporal).
Uso de elementos cuasi-lxicos (humm, puah) de valor comunicativo.
B2.2. Actitude de respecto cara a si mesmo/a e cara
aos demais para comprender e facerse comprender.
B2.3. Rutinas ou modelos elementais de interaccin
segundo o tipo de situacin de comunicacin: chegada
e sada do centro, conversa telefnica, compra-venda e
outras, igualmente cotis moi bsicas.

Bloque 3. Comprensin de textos escritos

Pxina 745 de 913

Competencias clave

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC

CCL
CAA
CCEC

Segunda Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxectivos

b
c
d
e
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

B3.1. Estratexias de comprensin:

Mobilizacin de informacin previa sobre o tipo de
tarefa e o tema, a partir da informacin superficial:
imaxes, organizacin na pxina, ttulos de cabeceira,
etc..
Identificacin do tipo de lectura demandado pola tarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensiva
ou extensiva)
Distincin de tipos de comprensin necesarios para
a realizacin da tarefa (sentido xeral, informacin
esencial, puntos principais).
Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir da comprensin de elementos significativos, lingsticos e paratextuais , e do coecemento e experiencias noutras linguas.
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
de novos elementos.
B3.2. Soletreo e asociacin de grafa, pronunciacin e
significado a partir de modelos escritos e expresins
orais coecidas.

B3.1. Utilizar estratexias de lectura (recursos s imaxes,

ttulos e outras informacins visuais, e aos coecementos previos sobre o tema ou a situacin de comunicacin, e aos transferidos desde as linguas que coece),
identificando a informacin mis importante e deducindo o significado de palabras e expresins non coecidas.
B3.2. Seguir instrucins bsicas e comprender avisos,
obrigas e prohibicins moi sinxelas e predicibles, e traballadas previamente.
B3.3. Comprender informacin relevante e previsible en
textos breves, moi sinxelos e ben estruturados, con conectores moi bsicos e relativos a temas da propia experiencia.
B3.4. Comprende textos propios de situacins cotis
prximas como invitacins, felicitacins, notas, avisos,
billetes de transporte, entradas, etiquetas ou xogos
coecidos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

SLEB3.1 Comprende con fluidez textos adaptados

relativos a temas do seu interese.

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB3.2 Comprende avisos, obrigas e prohibicins

bsicas e predicibles, referidas a necesidades inmediatas, de estrutura moi sinxela, especialmente se contan
con apoio visual.

CCL
CAA
CCEC

SLEB3.3 Comprende informacin bsica e sinxela de

correspondencia persoal breve na que se fala dun
mesmo e sobre gustos, preferencias e intereses referidos a temas moi cotins e propios da sa idade.

CCL
CAA
CCEC

SLEB3.4 Comprende informacin esencial e localiza

informacin especfica en material informativo sinxelo
como mens, horarios, catlogos e listas de prezos.

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

Bloque 4. Producin de textos escritos

a
b
c
d
e
f
i
j

B4.1. Estratexias de producin:

Planificacin:
Mobilizacin e coordinacin das propias competencias xerais e comunicativas co fin de realizar
eficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre o
tema, que se pode ou se quere dicir, etc.)
Localizacin e uso adecuado de recursos lingsticos ou temticos (uso dun dicionario ou gramtica, obtencin de axuda, etc.)
Uso de elementos coecidos obtidos de modelos
moi sinxelos de textos escritos, para elaborar os
propios textos.
Execucin:
Elaboracin dun borrador seguindo textos modelo.
Estruturacin do contido do texto.
Organizacin do texto en pargrafos curtos, abordando en cada un unha idea principal do texto, e
conformando entre todos o significado deste ou
idea global.

B4.1 Aplicar estratexias bsicas para producir textos

SLEB4.1. Elabora textos sinxelos a partir de modelos,
(eleccin da persoa destinataria, finalidade do escrito,
empregando expresins e enunciados traballados preplanificacin, redaccin do borrador, revisin do texto e
viamente, para transmitir informacin, ou con intencins
versin final) a partir de modelos moi estruturados e con
comunicativas propias da sa idade e nivel escolar.
axuda previa na aula.
B4.2. Completar documentos moi bsicos nos que se
SLEB4.2. Completa un cuestionario sinxelo con inforsolicite informacin persoal.
macin persoal moi bsica e relativa ao seus datos
B4.3. Escribir mensaxes moi sinxelas e moi breves con
persoais e intereses ou afeccins (nome, idade, direcinformacin, instrucins e indicacins moi bsicas relacin, gustos, etc).
cionadas con actividades cotis e de inmediata necesidade.
B4.4. Producir textos curtos a partir de modelos sinxe- SLEB4.3. Escribe notas, listaxes, postais, felicitacins e
mensaxes en soporte dixital moi sinxelos e breves, relalos e bsicos, cunha finalidade determinada propia da
tivos a necesidades inmediatas.
sa idade e nivel escolar, e cun formato preestablecido,
tanto en soporte papel como dixital, amosando interese
pola presentacin limpa e ordenada do texto.

SLEB4.4. Escribe correspondencia moi breve e sinxela, CCL

a partir dun modelo, substitundo unha palabra ou ex CAA
presin por outra para unha funcionalidade ou tarefa
CCEC
determinada (felicitar, informar, preguntar...) tanto de

Pxina 746 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Expresin da mensaxe con claridade axustndose

aos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin mis
modesta) ou da mensaxe (facer concesins no
que realmente gustaralle expresar), tras valorar
as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Recurso aos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada-frases feitas, locucins, do
tipo agora volvo parceme ben, etc.).
Revisin:
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
Atencin s convencins ortogrficas e signos de
puntuacin.
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza,
tamao da letra).
Reescritura definitiva.

forma manuscrita como en formato dixital, cunha presentacin limpa e ordenada.

Competencias clave
CD

Bloque 5: Coecemento da lingua e consciencia intercultural e plurilinge

a
b
c
d
e
f
i
j

B5.1. Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoacin bsicos.

Sons e fonemas voclicos.
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupacins.
Procesos fonolxicos mis bsicos.
Acento fnico dos elementos lxicos illados e na oracin.
B5.2. Patrns grficos e convencins ortogrficas
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.
Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: coma,
punto e coma, puntos suspensivos, parnteses e
comias.
B5.3. Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
Recoecemento e uso de convencins sociais bsicas e normas de cortesa propias da sa idade e de
rexistros informal e estndar; e da linguaxe non verbal elemental na cultura estranxeira.
Achegamento a algns aspectos culturais visibles:
hbitos, horarios, actividades ou celebracins mis
significativas; condicins de vida elementais (vivenda); relacins interpersoais (familiares, de amizade
ou escolares), comida, lecer, deportes, comporta-

B5.1. Discriminar patrns sonoros, acentuais, rtmicos e

de entoacin de uso mis bsico, recoecendo o seu
significado evidente, e pronunciar e entoar con razoable comprensibilidade, anda que tea que repetir varias
veces para facerse entender.
B5.2. Recoecer e utilizar as convencins ortogrficas,
tipogrficas e de puntuacin, con correccin suficiente
para o seu nivel escolar.
B5.3. Utilizar para a comprensin e producin de textos
orais e escritos os coecementos socioculturais e sociolingsticos adquiridos relativos a relacins interpersoais, comportamento e convencins sociais, respectando as normas de cortesa mis bsicas nos contextos respectivos.
B5.4. Producir textos e inferir o significado probable de
palabras ou frases que descoece a partir dos coecementos e experiencias transferidos desde as linguas
que coece.
B5.5. Distinguir e levar a cabo as funcins demandadas
polo propsito comunicativo, mediante os expoentes
bsicos de devanditas funcins e os patrns discursivos
de uso mis habitual, e utilizar un repertorio lxico suficiente para comunicar no seu nivel escolar, sempre que
sexan traballados en clase previamente.

Pxina 747 de 913

SLEB5.1. Identifica sons e grafas de fonemas bsicos,

produce con suficiente intelixibilidade lxico e estruturas
moi bsicas, e trazos fonticos que distinguen fonemas
(nasalizacin, sonorizacin) e inciase no uso de patrns moi bsicos de ritmo, entoacin e acentuacin de
palabras e frases.

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB5.2. Utiliza adecuadamente as convencins orais

e escritas bsicas propias da lingua estranxeira no desenvolvemento do proceso comunicativo oral e escrito
(sados, despedidas, frmulas moi bsicas de tratamento...), e amosa respecto polas diferenzas que poidan existir en aspectos culturais como hbitos, horarios,
etc.

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB5.3. Nas actividades de aula, pode explicar o

CCL
proceso de producin de textos e de hipteses de signi- CAA
ficados tomando en consideracin os coecementos e

Segunda Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

mentos proxmicos bsicos, lugares mis habitu B5.6 Participar en proxectos (elaboracin de materiais
ais; e a costumes, valores e actitudes moi bsicos
multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e pele mis evidentes sobre aspectos propios da sa idaculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro, e relaciode nos pases onde se fala a lingua estranxeira.
nados cos Elementos Transversais, evitando estereoti Identificacin dalgunhas similitudes e diferenzas
pos lingsticos ou culturais.
elementais e mis significativas nos costumes cotins entre os pases onde se fala a lingua estranxeira
e o noso.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura diferente propia.
B5.4 Plurilingsmo:
Identificacin de similitudes e diferenzas entre as
linguas que coece para mellorar a sa aprendizaxe
e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos (elaboracin de materiais
multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e
pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como
persoa plurilinge.
B5.5 Funcins comunicativas:
Iniciacin e mantemento de relacins persoais e sociais bsicas propias da sa idade.
Descricin de calidades fsicas e abstractas moi bsicas de persoas, obxectos, lugares e actividades .
Narracin de acontecementos e descricin de estados e situacins presentes, e expresin moi bsica
de sucesos futuros.
Peticin e ofrecemento de informacin, indicacins,
expresin moi sinxela de opinins e advertencias.
Expresin do coecemento, o descoecemento e a
certeza.
Expresin da vontade, a intencin, a orde, a autorizacin e a prohibicin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, a
satisfaccin, a sorpresa, e os seus contrarios.
Establecemento e mantemento bsicos da comunicacin e organizacin elemental do discurso.
B5.6 Lxico oral e escrito bsico de uso comn relativo
a:
Identificacin persoal elemental; vivenda, fogar e
contorna; actividades bsicas da vida diaria; familia e

Pxina 748 de 913

Estndares de aprendizaxe
experiencias noutras linguas.

Competencias clave
CCEC

SLEB5.4. Comprende e comunica o propsito solicitado

na tarefa ou ligado a situacins de necesidade inmediata da aula (pedir ou dar informacin sobre datos persoais, felicitar, invitar...) utilizando adecuadamente as estruturas sintctico-discursivas e o lxico e necesarios,
moi bsicos e traballados previamente.

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB5.5 Participa en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e
pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan varias
linguas e relacionados cos Elementos Transversais,
evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como persoa
plurilinge.

CCL
CAA
CCEC
CD

Segunda Lingua Estranxeira. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

amigos; traballo, tempo libre, lecer e deporte; vacacins; sade mis bsica e coidados fsicos elementais; educacin e estudo; compras bsicas; alimentacin e restauracin; transporte, tempo meteorolxico
e Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin.
Expresins fixas, enunciados fraseolxicos moi bsicos e moi habituais -sados, despedidas, preguntas
por preferencias, expresin sinxelas de gustos- e lxico sobre temas relacionados con contidos moi sinxelos e predicibles doutras reas do currculo.
B5.7. Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma
1

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(und); disxuncin (oder); oposicin (aber).
Afirmacin.
Exclamacin.
Negacin (negative Stze mit nicht, nicht +
Adjektiv).
Interrogacin (W-Fragen mit wer, wie, was,
wo, woher, z. B. Wer ist das?, Wie heit
du?, Wo wohnst du?; Ja/Nein-Fragen, z.
B. Heit du Uxa?, Ist das ein Buch?).
Expresin do tempo presente (Prsens).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (mgen); posibilidade/probabilidade (knnen; drfen);
permiso (drfen); intencin (Prsens).
Expresin da entidade (zusammengesetzte Nomen; Personalpronomen); da calidade (z. B. gut, sehr gut).
Expresin da cantidade (Singular und
Plural; Kardinalzahlen; Quantitt, z. B. alle,
kein).
Expresin do espazo (Prpositionen;
Lokaladverbien).
Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
B. Es ist halb neun; Zeiteinheiten, z. B.
Wochentage).

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(et); disxuncin (ou); oposicin (mais);
causa (parce que); finalidade (pour); comparacin (plus, moins); explicativas (parce
que).
Relacins temporais (avant, aprs).
Exclamacin (Oh l l! On y va!) ; interxeccin (oui!, non! Zut!)
Negacin (ne/npas).
Interrogacin (qui est-ce ?, quest-ce que
cest ?, quoi, quand, comment, pourquoi,
o; rponses (p. ex. oui, non); est-ce que?;
adjectif interrogatif (p. ex. quel est ton
sport prfr?).
Expresin do tempo: presente; futuro
(prsent, futur proche); impratif.
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples); habitual (prsent).
Expresin da modalidade: factualidade
(phrases dclaratives); capacidade (pouvoir); necesidade (il faut+infinitif); obriga/prohibicin (il faut, imperativo); permiso
(pouvoir : est-ce que je peux ?); intencin/desexo (vouloir); cortesa (distinction
tu/vous).
Expresin da existencia (presentativos,
cest, ce sont); da entidade (p. ex. articles

Expresin de relacins lxicas: conxuncin (and, too, also); disxuncin (or); oposicin (but); causa (because (of); due to);
finalidade (to + infinitive; for+-ing); comparacin (as/not so +Adj.+ as; more comfortable/ quickly, faster (than); the fastest);
resultado (so); condicin (first conditional).
Relacins temporais (as soon as; while).
Afirmacin (affirmative sentences; tags).
Exclamacin (What + Adj. + noun, e. g.
What a wonderful holiday!; How + Adj., e.
g. How interesting!; exclamatory sentences
and phrases, e. g. Well, that is a surprise!
Fine! Great!).
Negacin (negative sentences with not,
never, (Noun, e. g. never mind, not to
worry, nobody, nothing; negative tags).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; What is this for?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; presente (present simple
and continuous); futuro (going to; will; present simple and continuous + Adv.).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple;
habitual (simple tenses + Adv., e. g.

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(e); disxuncin (o); oposicin (ma); causa
(perch).
Relacins temporais (quando, dopo).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative
(s)).
Exclamacin (interiezioni (p.es. oh, che
sonno!)).
Negacin (frasi dichiarative negative (p.
es. no/non)).
Interrogacin (totali (p. es. Partite?);
parziali introdotte da avv., pronomi e aggettivi interrogativi (p.es come ti chiami? di
dove sei?)).
Expresin do tempo (presente (presente);
futuro (presente (p.es. domani vado in
spiaggia))) e do aspecto (puntual (tempi
semplici); durativo (presente); habitual
(tempi semplici)).
Expresin da modalidade: factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
necesidade (dovere + Inf.); obriga (dovere
+ Inf.); intencin (presente).
Expresin da existencia (p.es. c/ci sono);
a entidade (nomi; pronomi soggetto; articoli) ; a calidade (p.es. molto, poco).Genere
e numero; accordo.

Expresin de relacins lxicas: conjuno

(e, nem, e tambm, e tambm no); disjuno (ou, ouou); oposio/contraste
(mas, mesmo assim); causa (porque; por
isso; como); finalidade (para + Inf.); comparao (mais/menos/ to + Adj./Adv.+
(do) que/ como /quanto; maior / mais pequeno...; superlativo absoluto (-ssimo, limo); resultado (assim, por isso); condio
(se, sem); discurso indireto (informaes,
oferecimentos, sugestes e ordens).
Relacins temporais (em seguida, logo,
enquanto).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; proforma (p.e eu tambm; certamente).
Exclamacin (formas elpticas: Que (+ S) +
Adj., p. e. Que dia lindo!; Que gentil!); sentenas e sintagmas exclamativos, p.e. Puxa, este PC est muito caro! Est bom!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; nada, nenhum(a),
ningum; proforma (p.e. eu tampouco)).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. Quem fez isso?); interrogativas tags (p.e. Queres ir ao cinema, no

Pxina 749 de 913

Alemn

Francs

Expresin do modo (Modaladverbien, z. B.

sehr).

dfinis, indfinis, noms, pronoms personnels sujet (on), pronoms toniques); os presentativos (ex. cest, voil, il est); a posesin (adxectivos posesivos dun s propietario); a existencia (ex. il y a, il ny a pas); a
cualidade (xnero e nmero dos adxectivos regulares).
Expresin da cantidade: (plurais regulares;
nmeros cardinais ata 2 cifras; primeros
nmeros ordinais; articles partitifs). Adverbios de cantidade e medidas (un peu, trop,
assez, beaucoup, un kilo, un tube
Expresin do espazo (prpositions et
adverbes de lieu avec villes et pays (en/au
+ pays, + ville), position (ici), distance,
mouvement, direction, provenance (venir
de + ville), destination (aller +ville).
Expresin do tempo: puntual (lheure,
moments du jour (le matin, le soir) ) ; indicacins de tempo (aujourdhui); duracin
(de ); secuenciacin ( partir de + heure); frecuencia (dhabitude).
Expresin do modo ( / en + medios de
transporte).

Ingls
usually); used to).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (can;
be able to);); necesidade (must; need; have (got) to); obriga (have (got) to; must;
imperative); permiso (could;); intencin
(present continuous).
Expresin da existencia (e. g. there be/has
been); a entidade
(count/uncount/collective/compound
nouns; pronouns (relative); determiners); a
calidade (e. g. good at maths; rather tired).
Expresin da cantidade (singular/plural;
cardinal and ordinal numerals. Quantity: e.
g. all (the), most, both, none. Degree: e. g.
really; quite; so;
a little).
Expresin do espazo (prepositions and
adverbs of location, position, distance,
motion, direction, origin and arrangement).
Expresin do tempo (points (e. g. five to
(ten)); divisions (e. g. century; season),
and indications (ago; early; late) of estate;
duration (fromto; during; until; since);
anteriority (already; (not) yet); posteriority
(afterwards; later); sequence (first, next,
last); simultaneousness (while, as); frequency (e. g. often, usually).
Expresin do modo (Adv. and phrases of
manner, e. g. easily; by post).

Pxina 750 de 913

Italiano

Portugus

Expresin da cantidade (singolare /plurale,

queres?); interrogativas eco).
numerali). Quantit: p.es. un etto; grado:
Expresin do tempo: pasado (pretrito
p.es. molto simpatico.
imperfeito, perfeito simples e perfeito com Expresin do espazo (preposizioni, avverbi
posto); presente (presente); futuro (preed espressioni che indicano luogo, movisente do indicativo + Adv.; futuro simples;
mento, direzione e origine).
haver-de ).
Expresin do tempo (lora; collocazione nel Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro simtempo; posteriorit; frequenza).
ples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito
Expresin do modo (avverbi ed espressiocomposto do indicativo; continuar + Ger.;
ni di modo).
estar a + Inf.); habitual (tempos simples (+
Adv.), p.e. No vero est calor); incoativo
(comear a + Inf.); itera- tivas (pretrito
imperfeito do indicativo; prefixo re-, p.e.
reler); terminativo (pretrito perfeito simples e composto; acabar de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade ( capaz
de + Inf.; saber); posibilidade/probabilidade (poder; dever; ser possvel / impossvel + Inf.; talvez); e (ser preciso / necessrio + Inf.); obrigacin (ter que
/de, dever; imperativo); permiso (poder +
Inf.; ser possvel/permitido + Inf.); prohibicin (imperativo negativo); intencin (pretrito imperfeito gostar de + Inf.; pensar +
Inf.; querer de /ter de + Inf.).
Expresin da existencia (p.e. estar, haver/ter); a entidade (substantivos contveis
/massivos /coletivos /compostos; pronomes (relativos, reflexivos tonos/ tnicos);
determinantes); a calidade (-ssimo, -limo;
muito raro; melhor).
Expresin da cantidade (Singular/Plural;
Numerais cardinais e ordinais. Quantidade: p.e. todo (a), maioria, ambos, nenhum(a). Grau: p.e. muito; to; um pouco).
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, direo origem, e acomodao).
Expresin do tempo (expresses, preposies e locues de tempo (momento
pontual (p. e. so quinze para as trs; em
1999), divises (p. e. sculo; estao) e
indicaes (p. e. atrs, cedo, tarde) de
tempo; durao (p. e. de/desde...a; durante); anterioridade (ainda; ontem); posterio-

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus
ridade (depois, logo, prxima segundafeira); sequncia (primeiro, depois, finalmente); simultaneidade (ao mesmo tempo); frequncia (p. e. geralmente; usualmente).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo,
p.e. devagar, pior).

2 de ESO
Segunda Lingua Estranxeira. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d
e
i
j

B.1.1 Uso de estratexias de comprensin das mensaxes orais:

Uso do contexto verbal e non verbal e dos coecementos previos sobre a situacin (quen fala a quen,
con que intencins, onde, cando) que dan lugar a inferencias do significado baseadas no contexto;
Uso dos coecementos referenciais sobre o tema,
Identificacin de palabras clave.
Adaptacin da escoita sa finalidade (global ou/e
especfica)
Identificacin dos recursos lingsticos ou temticos
adquiridos.
Inferencia do significado probable das palabras ou
frases que descoece a partir do contexto e dos
coecementos e experiencias transferidos desde as
linguas que coece lingua estranxeira.
B1.2 Tolerancia da comprensin parcial ou vaga nunha
situacin comunicativa.
B1.3 Perseveranza no logro da comprensin oral,
reescoitando o texto gravado ou solicitando repeticin
ou reformulacins do dito.
B1.4 Memorizacin de expresins orais breves significativas (sados, despedidas, consignas de aula, preguntas sobre idade, orixe...).

B.1.1 Comprender preguntas e informacins relativas

informacin persoal e pblica moi bsica (identificacin
persoal, gustos ), as como instrucins e peticins
elementais relativas ao comportamento e actividades
na aula.
B.1.2 Usar estratexias bsicas de comprensin do
sentido xeral, a informacin esencial, os puntos e ideas
principais ou os detalles relevantes do texto: anticipacin do contido xeral do que se escoita con axuda de
elementos verbais e non verbais e uso dos coecementos previos sobre a situacin (quen fala a quen,
con que intencins, onde, cando) que dan lugar a inferencias do significado baseadas no contexto e os coecementos e experiencias transferidos desde as linguas que coece.
B.1.3 Comprender o sentido global e as informacins
especficas mis relevantes de mensaxes orais sinxelas e moi bsicas ( por ex. onde e cando ocorre algo,
seguir instrucins ou indicacins, identificar persoas
que posen algo, obxectos e lugares descritos cun
vocabulario bsico, etc.) emitidas cara a cara, gravadas ou en soporte multimedia, sobre situacins habituais de comunicacin, se se fala moi a modo e con
moita claridade.
B.1.4 Comprender o esencial en conversas moi bsicas e breves sobre temas cotins habituais e de necesidade inmediata, previamente traballados, relativas ao
mbito persoal e pblico moi elemental, sempre que se

Pxina 751 de 913

SLEB1.1 Comprende preguntas bsicas moi sinxelas e

habituais sobre asuntos persoais ou educativos (informacin bsica de carcter persoal, solicitudes de direccin sinxelas a lugares moi coecidos, etc) sempre
que se fale de xeito pausado e ben articulado, e se
repita se o necesita.

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB1.2 Comprende frases e expresins habituais

relacionadas con necesidades inmediatas (datas, prezos, pequenas doenzas, etc.) e temas con que est
moi familiarizado, e segue instrucins e consignas de
aula.

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB1.3 Comprende o sentido global e a informacin

mis relevante de textos orais procedentes de medios
audiovisuais ou da Internet, breves como instrucins e
comunicados, con estruturas previamente traballadas,
lxico moi comn relacionado con necesidades inmediatas e accins presentes moi habituais, sempre que
se fale de xeito moi pausado e ben articulado, e poida
volver a escoitar o dito.

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB1.4 Comprende a informacin esencial en conversas breves e moi sinxelas nas que participa, que
traten sobre temas familiares como, por exemplo, un
mesmo, a familia, a escola, o tempo libre, a descricin
moi bsica dunha persoa, obxecto ou lugar, e estados
de sade, sensacins e sentimentos moi elementais.

CCL
CAA
CCEC
CD

Segunda Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

fale con lentitude, articulando de forma clara e comprensible.

Bloque 2. Producin de textos orais

a
b
c
d
e
f
i
j

B.2.1 Estratexias de producin:

Planificacin :
Identificacin do contexto, do destinatario e da finalidade da producin ou da interaccin.
Adecuacin do texto ao destinatario, contexto e
canle, escollendo os expoentes lingsticos necesarios para lograr a intencin comunicativa
Execucin:
Percepcin da mensaxe con claridade, distinguindo a sa idea ou ideas principais e a sa estrutura bsica.
Activacin dos coecementos previos sobre modelos e secuencias de interaccin, e elementos
lingsticos previamente asimilados e memorizados
Expresin da mensaxe con claridade, coherencia
bsica e estruturndoa adecuadamente e axustndose, no seu caso, aos modelos e frmulas de
cada tipo de texto memorizados e traballados en
clase previamente.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta) ou da mensaxe (limitar o que realmente lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Compensacin das carencias lingsticas mediante procedementos lingsticos, e paralingsticos.
Lingsticos:
Modificacin de palabras de significado parecido.
Definicin ou parfrase dun termo ou expresin.
Uso da lingua materna ou estranxeirizar palabras da lingua meta.
Peticin de axuda.
Paralingsticos:
Sinalizacin de obxectos, uso de decticos ou
realizacin de accins que aclaran o significado.
Usar linguaxe corporal culturalmente pertinente
(xestos, expresins faciais, posturas, contacto vi-

B2.1 Pronunciar de xeito intelixible, anda que se

SLEB2.1 Na maiora das actividades de aula amosa
cometan erros de pronunciacin polos que os interlocuunha actitude positiva polo uso da lingua estranxeira
tores tean que solicitar repeticins para entender a
nas diferentes situacins comunicativas, esforzndose
por utilizala anda que tea que recorrer outras linmensaxe.
guas para pedir axuda ou aclaracins.
B2.2 Interactuar de xeito sinxelo en intercambios
claramente estruturados, utilizando frmulas moi bsicas relativas a sados, despedidas, agradecementos e
SLEB2.2 Utiliza de maneira espontnea as formas de
presentacins, colaborando para entender e facerse
cortesa mis sinxelas e habituais relativas a sados,
entender.
despedidas, agradecementos e presentacins e, cola B2.3 Intercambiar de xeito intelixible informacin sobre
borando para entender e facerse entender, fai e ressi mesmo e sobre accins e nocins ( horarios, datas,
ponde intelixiblemente preguntas sinxelas sobre un
cantidades) moi habituais da vida diaria, usando un
mesmo e sobre actividades moi comns da vida social
repertorio bsico de palabras e frases moi simples
diaria e do tempo libre, en situacins de comunicacin
memorizadas, e facndose comprender anda que o
significativas para a sa idade e nivel escolar.
interlocutor necesite que se repita ou repetir o dito.
B2.4 Dar e obter informacin sobre datos bsicos
SLEB2.3 Desenvlvese entendendo o suficiente e
persoais e ben e servizos moi elementais, utilizando un
facndose entender en situacins moi habituais relarepertorio moi bsico de expresins moi sinxelas e hacionadas coa xestin e transaccins moi sinxelas relabituais sobre estes datos.
tivas a necesidades inmediatas nas que pide e d informacin sobre lugares, horarios, datas, prezos, cantidades e actividades mis comns para a sa idade e
nivel escolar.

Pxina 752 de 913

CSIEE
CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB2 4 Participa en conversacins informais breves e

moi bsicas, cara a cara e reacciona adecuadamente
para establecer contacto social elemental, intercambiar
informacin moi bsica, manifestar os seus gustos,
facer invitacins e ofrecementos elementais (invitar a
ira unha actividade, pedir ou ofrecer algo en clase,
etc.), e pedir e dar indicacins moi bsicas para ir a un
lugar.

CCL
CAA
CCEC
CD

SLEB2. 5 Presntase e d e obtn informacin bsica

e sinxela sobre un mesmo e sobre o funcionamento de
bens e servizos relativos a temas moi cotins (horarios
dun museo, maneira de chegar, etc), en conversas
moi bsicas sobre temas predicibles, se pode solicitar,
con preguntas sinxelas e directas, a colaboracin do
interlocutor para entender e facerse entender.

CCL
CAA
CCEC
CD

Segunda Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sual ou corporal).
Usar elementos cuasi-lxicos (humm, puaj) de
valor comunicativo.
B.2.2. Actitude de respecto cara a si mesmo/a e cara
aos demais para comprender e facerse comprender.
B2.3 Rutinas ou modelos elementais de interaccin
segundo o tipo de situacin de comunicacin: chegada
e sada do centro, conversa telefnica, compra-venda
e outras, igualmente cotis moi bsicas
Bloque 3. Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
i
j

B.3.1 Estratexias de comprensin:

Mobilizacin de informacin previa sobre o tipo de
tarefa e o tema, a partir da informacin superficial:
imaxes, organizacin na pxina, ttulos de cabeceira, etc..
Identificacin do tipo de lectura demandado pola
tarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensiva ou extensiva)
Distincin de tipos de comprensin necesarios para
a realizacin da tarefa (sentido xeral, informacin
esencial, puntos principais).
Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir da comprensin de elementos significativos, lingsticos e paratextuais , e do coecemento e experiencias noutras linguas.
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
de novos elementos.
B3.2 Soletreo e asociacin de grafa, pronunciacin e
significado a partir de modelos escritos e expresins
orais coecidas.

B3.1 Utilizar estratexias de lectura (recursos s imaxes, ttulos e outras informacins visuais, aos coecementos previos sobre o tema ou a situacin de comunicacin e aos transferidos desde as linguas que
coece ), identificando a informacin mis importante e
deducindo o significado de palabras e expresins non
coecidas.
B3.2. Seguir instrucins e consignas bsicas e comprender avisos, obrigas e prohibicins moi sinxelas e
predicibles, e traballadas previamente, referidas a necesidades inmediatas, de estrutura moi sinxela e con
apoio visual.
B3.3 Comprender informacin relevante e previsible en
textos breves, moi sinxelos e ben estruturados , con
conectores moi bsicos e relativos a coecementos e
experiencias propias da sa idade.
B3.4 Comprende textos propios de situacins cotis
prximas onde se dan a coecer bens se servizos ou
acontecementos ( anuncios publicitarios elementais,
folletos, catlogos, invitacins...) e con apoio visual
cando tea certa dificultade.

SLEB3.1 Comprende con fluidez textos adaptados

relativos a temas do seu interese.

CCL
CD
CAA
CSIEE

SLEB3.2 Comprende avisos, obrigas, prohibicins e

CCL
consignas bsicas e predicibles, referidas a necesida- CAA
des inmediatas, de estrutura moi sinxela, especialmen CCEC
te se contan con apoio visual.
SLEB3.3 Comprende informacin bsica e moi sinxela
de correspondencia persoal breve na que se fala dun
mesmo e sobre sentimentos, preferencias e afeccins
referidos a temas moi cotins e propios da sa idade.

CCL
CAA
CCEC

SLEB3.4 Comprende informacin esencial e localiza

informacin especfica en material informativo moi sinxelo, e con apoio visual, sobre temas coecidos como
actividades escolares e de lecer, hbitos saudables,
etc. prximos sa idade e experiencia.

CCL
CAA
CCEC
CD

B4.1. Estratexias de producin:

B4.1 Aplicar estratexias bsicas para producir textos
SLEB4.1 Elabora textos sinxelos a partir de modelos,
(eleccin da persoa destinataria, finalidade do escrito,
empregando expresins e enunciados traballados pre Planificacin :
planificacin, redaccin do borrador, revisin do texto e
viamente, para transmitir informacin, ou con inten Mobilizacin e coordinacin das propias compeversin final) a partir de modelos moi estruturados e
cins comunicativas propias da sa idade e nivel escotencias xerais e comunicativas co fin de realizar
con axuda previa na aula.
lar.
eficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre
B4.2 Completar documentos moi bsicos nos que se
o tema, que se pode ou se quere dicir, etc.)
SLEB4.2 Completa un cuestionario sinxelo con inforsolicite informacin persoal.
Localizacin e uso adecuado de recursos linmacin persoal moi bsica e relativa aos seus datos
B4.3 Escribir mensaxes moi sinxelas e moi breves con

CCL
CD
CAA
CSIEE

Bloque 4. Producin de textos escritos

a
b
c
d
e
f
i

Pxina 753 de 913

CCL
CAA

Segunda Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos
j

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

gsticos ou temticos (uso dun dicionario ou

informacin, instrucins e indicacins moi bsicas relapersoais e intereses ou afeccins.
cionadas con actividades cotis e de necesidade ingramtica, obtencin de axuda, etc.)
mediata.
Uso de elementos coecidos obtidos de modelos
moi sinxelos de textos escritos, para elaborar os B4.4 Producir textos curtos a partir de modelos sinxe- SLEB4.3 Escribe avisos, notas, instrucins, postais,
los e bsicos, cunha finalidade determinada propia da
propios textos.
felicitacins, bandas deseadas e tiras cmicas e
sa idade e nivel escolar, e cun formato preestablecimensaxes en soporte dixital moi sinxelos e bre Execucin:
do, tanto en soporte papel como dixital, amosando inteves,relativos a actividades presentes e a necesidades
Elaboracin dun borrador seguindo textos moderese pola presentacin limpa e ordenada do texto.
inmediatas.
lo.
Estruturacin do contido do texto.
SLEB4.4 Escribe correspondencia moi breve e sinxela,
Organizacin do texto en pargrafos curtos, aa partir dun modelo, substitundo unha palabra ou exbordando en cada un unha idea principal do texpresin por outra para unha funcionalidade ou tarefa
to, e conformando entre todos o significado deste
determinada (informar, preguntar, invitar...) tanto de
ou idea global.
forma manuscrita como en formato dixital, cunha pre Expresin da mensaxe con claridade axustndosentacin limpa e ordenada.
se aos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta) ou da mensaxe (limitar o que realmente lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Recurso aos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada-frases feitas, locucins, do
tipo agora volvo parceme ben, etc.).
Revisin:
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
Atencin s convencins ortogrficas e signos de
puntuacin.
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza,
tamao da letra)
Reescritura definitiva.

Competencias clave
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CAA
CCEC
CD

CCL
CD
CAA
CCEC

Bloque 5: Coecemento da lingua e consciencia intercultural e plurilinge

a
b
c
d
e
f
i
j

B5.1 Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoacin bsicos.

Sons e fonemas voclicos.
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupacins.
Procesos fonolxicos mis bsicos.
Acento fnico dos elementos lxicos illados e na
oracin.
B5.2 Patrns grficos e convencins ortogrficas.
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.

B5.1 Discriminar patrns sonoros, acentuais, rtmicos e SLEB5.1 Identifica sons e grafas de fonemas bsicos,
de entoacin de uso mis bsico, recoecendo o seu
produce con suficiente intelixibilidade lxico e estrutusignificado evidente, e pronunciar e entoar con razoaras moi bsicas, e trazos fonticos que distinguen foble comprensibilidade, anda que tea que repetir vanemas (nasalizacin, sonorizacin...). e persevera no
uso de patrns moi bsicos de ritmo, entoacin e acenrias veces para facerse entender.
tuacin de palabras e frases.
B5.2 Recoecer e utilizar as convencins ortogrficas,
tipogrficas e de puntuacin, con correccin suficiente
SLEB5.2 Utiliza adecuadamente as convencins orais
para o seu nivel escolar.
e escritas bsicas propias da lingua estranxeira no de B5.3 Utilizar para a comprensin e producin de textos
senvolvemento do proceso comunicativo oral e escrito
orais e escritos os coecementos socioculturais e so(sados, despedidas, frmulas moi bsicas de trataciolingsticos adquiridos relativos a relacins interpermento...), e amosa respecto polas diferenzas que poi-

Pxina 754 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: cosoais, comportamento e convencins sociais, respecdan existir en aspectos culturais como hbitos, horama, punto e coma, puntos suspensivos, parnteses
tando as normas de cortesa e da netiqueta mis bsirios, etc.
e comias.
cas nos contextos respectivos.
CCL
B5.4 Producir textos e inferir o significado probable de SLEB5.3 Nas actividades de aula, pode explicar o
B5.3 Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
proceso de producin de textos e de hipteses de sig- CD
palabras ou frases que descoece a partir dos coe Recoecemento e uso de convencins sociais bsinificados tomando en consideracin os coecementos
cementos e experiencias transferidos desde as linguas
cas e normas de cortesa propias da sa idade e de
CAA
e experiencias noutras linguas.
que coece.
rexistros informal e estndar; e da linguaxe non ver CCEC
B5.5. Participar en proxectos (elaboracin de materiais
bal elemental na cultura estranxeira.
multimedia,
folletos,
carteis...
recensin
de
libros
e
pe Achegamento a algns aspectos culturais visibles:
SLEB5.4 Participa en proxectos (elaboracin de
CCL
lculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
hbitos, horarios, actividades ou celebracins mis
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
CD
curriculares como outras presentes no centro, e relasignificativas; condicins de vida elementais (vivenlibros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utili CAA
cionados
cos
Elementos
Transversais,
evitando
esteda); relacins interpersoais (familiares, de amizade
zan varias linguas e relacionados cos Elementos
reotipos lingsticos ou culturais.
ou escolares), comida, lecer, deportes, comportaTransversais, evita estereotipos lingsticos ou cultu- CCEC
mentos proxmicos bsicos, lugares mis habitu B5.6 Distinguir e levar a cabo as funcins demandadas
rais, e valora positivamente as competencias que poais; e a costumes, valores e actitudes moi bsipolo propsito comunicativo, mediante os expoentes
se como persoa plurilinge.
cos e mis evidentes sobre aspectos propios da sa
bsicos de devanditas funcins e os patrns discursivos de uso mis habitual, e utilizar un repertorio lxico SLEB5.5 Comprende e comunica o propsito solicitado CCL
idade nos pases onde se fala a lingua estranxeira.
suficiente para comunicar no seu nivel escolar, sempre
Identificacin dalgunhas similitudes e diferenzas
na tarefa ou ligado a situacins de necesidade inmedi- CAA
que sexan traballados en clase previamente.
elementais e mis significativas nos costumes cotiata da aula (pedir ou dar informacin sobre datos per CCEC
ns entre os pases onde se fala a lingua estranxeisoais, felicitar, invitar...) utilizando adecuadamente as
ra e o noso.
estruturas sintctico-discursivas e o lxico e necesarios, moi bsicos e traballados previamente.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura diferente propia.
B5.4 Plurilingsmo
Identificacin de similitudes e diferenzas entre as
linguas que coece para mellorar a sa aprendizaxe
e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos (elaboracin de materiais
multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e
pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e
valora positivamente as competencias que pose
como persoa plurilinge.
B5.5 Funcins comunicativas:
Iniciacin e mantemento de relacins persoais e
sociais bsicas propias da sa idade.
Descricin de calidades fsicas e abstractas moi
bsicas de persoas, obxectos, lugares e actividades.
Narracin de acontecementos e descricin de estados e situacins presentes, e expresin moi bsica
de sucesos futuros. - Peticin e ofrecemento de in-

Pxina 755 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

formacin, indicacins, expresin moi sinxela de

opinins e advertencias.
Expresin do coecemento, o descoecemento e a
certeza.
1

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(und; auch); disxuncin (oder); oposicin
(aber); causa (weil); estilo indirecto.
Afirmacin.
Exclamacin.
Negacin (negative Stze mit nicht, nie,
nicht + Adjektiv, nichts).
Interrogacin (W-Fragen, z. B. Woher
kommen Sie?, Warum liest du gern Comics?; Ja/Nein-Fragen).
Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt); presente (Prsens).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (mgen); posibilidade/probabilidade (knnen; drfen;
vielleicht); necesidade (mssen); obriga
(mssen; sollen); permiso (drfen); intencin (Prsens).
Expresin da existencia (z. B. es gibt); da
entidade (zusammengesetzte Nomen;
Pronomen [Demonstrativ- und Reflexivpronomina]); da calidade (z. B. schlecht).
Expresin da cantidade (Singular und
Plural; Kardinal- und Ordinalzahlen; Quantitt, z. B. alle, beide, kein; Grad, z. B.
ganz, so, ein wenig).
Expresin do espazo (Prpositionen;
Lokaladverbien).
Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
B. Es ist fnf vor halb zwlf; Zeiteinheiten, z. B. Monate; Tageszeiten, z. B. der
Vormittag; Ausdruck der Zeit [vor; frh;
spt]).
Expresin do modo (Modaladverbien, z. B.

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(et); disxuncin (ou); oposicin (mais);
causa (comme); finalidade (pour); comparacin (le plus, le moins); consecuencia
(alors); explicativas (parce que).
Relacins temporais (dabord, ensuite, il y
a).
Exclamacin (quel + nom !, dsol !) ;
interxeccin (si! Bravo !).
Negacin (pas de, rien).
Interrogacin (inversin (V + Suj.); rponses (si, pron. tonique + oui/non).
Expresin do tempo: presente; presente
progresivo (tre en train de); pasado (pass compos avec avoir et tre sans accords); futuro (futur proche). Introducin do
condicional (frmula de cortesa: je voudrais).
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples); habitual (frases simples + Adv.
(ex: souvent); incoativo (aller + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(phrases dclaratives); capacidade (savoir); posibilliade/probabilidade (peut-tre);
necesidade (il faut); obriga/prohibicin (il
faut, verbe devoir, imperativo); permiso
(pouvoir, demander); intencin/desexo (je
voudrais) ; cortesa.
Expresin da existencia (il y a, il ny a pas);
a entidade (p. ex. articles contracts, pronoms rflchis, adjectifs dmonstratifs); a
posesin (adxectivos posesivos dun e de
varios propietarios);a cualidade (formacin
regular e irregular dos adxectivos).
Expresin da cantidade: (plurais irregula-

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(and, too, also); disxuncin (or); oposicin
(but); causa (because (of); due to); finalidade (to + infinitive; for); comparacin
(as/not so +Adj.+ as; more comfortable/
quickly, faster (than); the fastest); resultado (so); condicin (if).
Relacins temporais (as soon as; while).
Afirmacin (affirmative sentences; tags)
Exclamacin (What + Adj. +) noun, e. g.
What a wonderful trip!; How + Adj., e. g.
How amazing!; exclamatory sentences and
phrases, e. g. Well, that is a surprise! Fine!
Great! Terrific!).
Negacin (negative sentences with not,
never, (Noun, e. g. never mind, not to
worry), nobody, nothing; negative tags).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions)
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; present perfect); presente
(present simple and continuous); futuro
(going to; will; present simple and continuous + Adv.).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple/perfect); habitual (simple tenses (+
Adv., e. g. usually; used to); incoativo
(start+verb +ing); terminativo (stop
+verb+ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (can;
be able to); posibilidade/probabilidade
(may; perhaps); necesidade (must; need;
have (got) to); obriga (have (got) to; must;

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(anche, neanche); causa (per+ sostantivo:
per lavoro, per piacere); finalidade (per +
Inf.).
Relacins temporais (poi).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative
(anche)).
Exclamacin (aggettivi (p.es. buono!
ottimo!); interiezioni (p.es. mmm)).
Negacin (frasi dichiarative negative (p.
es. neanche)).
Interrogacin (totali (p. es. Hai mangiato?);
parziali introdotte da avv., pronomi e aggettivi interrogativi (p.es dove sei stata in
vacanza?); disgiuntiva (p.es. sei arrivata a
piedi o in macchina?)).
Expresin do tempo (presente (presente);
pasado (perfetto composto)) e do aspecto
(puntual (tempi semplici); durativo (presente; perfetto composto); habitual (tempi
semplici); terminativo (verbi intrinsecamente terminativi, p.es. arrivare)).
Expresin da modalidade: factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
capacidade (sapere + Inf.); posibilidade
(potere + Inf.); permiso (potere+Inf. semplice).
Expresin da existencia (p.es. c stato); a
entidade (nomi; pronomi tonici e atoni; dimostrativi);a calidade (p.es. tutto,
cos).Genere e numero; accordo.
Expresin da cantidade (singolare /plurale,
numerali). Quantit: p.es. un pacchetto;
grado: p.es. cos bello.
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi

Expresin de relacins lxicas: conjuno

(e, nem, e tambm, e tambm no); disjuno (ou, ouou); oposio/contraste
(mas, mesmo assim); causa (porque; por
isso; como); finalidade (para + Inf.); comparao (mais/menos/ to + Adj./Adv.+
(do) que/ como /quanto; maior / mais pequeno...; superlativo absoluto (-ssimo, limo); resultado (assim, por isso); condio
(se, sem); discurso indireto (informaes,
oferecimentos, sugestes e ordens).
Relacins temporais (em seguida, logo,
enquanto).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; proforma (p.e eu tambm; certamente).
Exclamacin (formas elpticas: Que (+ S) +
Adj., p. e. Que dia lindo!; Que gentil!); sentenas e sintagmas exclama tivos, p.e.
Puxa, este PC est muito caro! Est
bom!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; nada nenhum (a),
ningum; proforma (p.e. eu tampouco)).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. Quem fez isso?); interrogativas tags (p.e. Queres ir ao cinema, no
queres?); interrogativas eco).
Expresin do tempo: pasado (pretrito
imperfeito, perfeito simples e perfeito composto); presente (presente); futuro (presente do indicativo + Adv.; futuro simples;
haver-de ).
Expresin do aspecto: puntual (tempos

Pxina 756 de 913

Alemn
gern).

Francs
res; nmeros cardinais ata 4 cifras; nmeros ordinais ata dos cifras; articles partitifs). Adverbios de cantidade e medidas
(un (tout petit) peu, trop, pas assez + Adj.,
une bote, un paquet); o grao.
Expresin do espazo (prpositions et
adverbes de lieu (sur, sous,), position,
distance, mouvement, direction, provenance (venir + contraction de), destination
(aller + contraction ).
Expresin do tempo: puntual (demain
matin, jeudi soir); divisins ( en (anne));
indicacins de tempo (demain, hier); duracin (dejusqu, en ce moment); anterioridade (il y a); posterioridade (aprs);
secuenciacin ( partir de); frecuencia
(dhabitude, une/deux/ fois par).
Expresin do modo.

Ingls

Italiano

Portugus

imperative); permiso (could;); intencin

ed espressioni che indicano luogo, posisimples); durativo (presente, futuro simples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito
(present continuous).
zione, distanza e origine).
composto do indicativo; continuar + Ger.;
Expresin da existencia (e. g. there will
Expresin do tempo (lora; divisione e
estar a + Inf.); habitual (tempos simples (+
be/has been); a entidade
collocazione nel tempo; durata; anteriorit;
Adv.), p.e No vero est calor); incoativo
(count/uncount/collective/compound
posteriorit; intermittenza; frequenza).
(comear a + Inf.); itera- tivas (pretrito
nouns; pronouns (relative, reflexi Expresin do modo (avverbi ed espressioimperfeito do indicativo; prefixo re-, p.e.
ve/emphatic); determiners); a calidade (e.
ni di modo).
reler); terminativo (pretrito perfeito simg. good at maths; rather tired).
ples e composto; acabar de + Inf.).
Expresin da cantidade (singular/plural;
Expresin da modalidade: factualidade
cardinal and ordinal numerals. Quantity: e.
(frases declarativas); capacidade ( capaz
g. all (the), most, both, none. Degree: e. g.
de + Inf.; saber); posibilidade/probabilidade
really; quite; so;
(poder; dever; ser possvel / impossvel +
a little).
Inf.; talvez); e (ser preciso / necessrio +
Expresin do espazo (prepositions and
Inf.); obrigacin (ter que /de, dever; impeadverbs of location, position, distance,
rativo); permiso (poder + Inf.; ser possmotion, direction, origin and arrangement).
vel/permitido + Inf.); prohibicin (imperativo
Expresin do tempo (points (e. g. five to
negativo); intencin (pretrito imperfeito
(ten)); divisions (e. g. century; season),
gostar de + Inf.; pensar + Inf.; querer de
and indications (ago; early; later) of estate;
/ter de + Inf.).
duration (fromto; during; until; since);
Expresin da existencia (p.e. estar, haanteriority (already; (not) yet); posteriority
ver/ter); a entidade (substantivos contveis
(afterwards; later); sequence (first, next,
/massivos /coletivos /compostos; pronolast); simultaneousness (while, as); fremes (relativos, reflexivos tonos/ tnicos);
quency (e. g. often, usually).
determinantes); a calidade (-ssimo, -limo;
Expresin do modo (Adv. and phrases of
muito raro; melhor).
manner, e. g. easily; by post).
Expresin da cantidade (Singular/Plural;
Numerais cardinais e ordinais. Quantidade: p.e. todo (a), maioria, ambos, nenhum(a). Grau: p.e. muito; to; um pouco).
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento ,direo , origem, e acomodao).
Expresin do tempo (expresses, preposies e locues de tempo (momento
pontual (p. e. so quinze para as trs; em
1999), divises (p. e. sculo; estao) e
indicaes (p. e. atrs, cedo, tarde) de
tempo; durao (p. e. de/desde a; durante); anterioridade (ainda; ontem); posterioridade (depois, logo, prxima segundafeira); sequncia (primeiro, depois, finalmente); simultaneidade (ao mesmo tempo); frequncia (p. e. geralmente; usualmente).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo,

Pxina 757 de 913

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus
p.e. devagar, pior).

3 de ESO
Segunda Lingua Estranxeira. 3 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d
e
i
j

B1.1 Estratexias de comprensin:

Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de
tarefa e tema.
Identificacin do tipo textual, adaptando a comprensin ao mesmo.
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
informacin esencial, puntos principais).
Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir da comprensin de elementos significativos, lingsticos e paralingsticos (acenos, entoacin, etc)
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir do coecemento doutras linguas, e de
elementos non lingsticos (imaxes, msica, etc.).
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
de novos elementos.
B1.2 Tolerancia da comprensin parcial ou vaga nunha
situacin comunicativa.
B1.3 Perseveranza no logro da comprensin oral,
reescoitando o texto gravado ou solicitando repeticin
do dito.

B1.1 Coecer e saber aplicar as estratexias mis

SLEB1.1 Nas actividades de aula, persevera no seu
adecuadas para a comprensin do sentido xeral, os
proceso de compresin, axustndoo s necesidades
puntos principais ou a informacin mis importante do
da tarefa (de comprensin global, lectiva ou detallada)
e mellorndoo se o caso: saca conclusins sobre a
texto.
actitude do falante e sobre o contido basendose na
B1.2 Identificar o sentido xeral, os puntos principais e a
entoacin e na velocidade da fala; deduce intencins a
informacin mis importante en textos orais breves e
partir do volume da voz do falante; fai anticipacins do
ben estruturados, transmitidos de viva voz ou por meque segue (palabra, frase, resposta,...), e infire o que
dios tcnicos e articulados a velocidade lenta, nun renon se comprende e o que non se coece mediante os
xistro formal, informal ou neutro, e que versen sobre
propios coecementos e experiencias noutras linguas.
asuntos habituais en situacins cotis ou sobre aspectos concretos de temas xerais ou do propio campo de
interese nos mbitos persoal, pblico, e educativo,
sempre que as condicins acsticas non distorsionen a
mensaxe e se poida volver escoitar o dito.
B1.3 Comprender instrucins moi bsicas pronunciadas lenta e claramente, e seguir indicacins sinxelas e
breves.
B1.4 Comprender transaccins moi bsicas de bens e
servizos elementais na vida coti, transmitidas de viva
voz ou por medios tcnicos, e moi ben articuladas e
lentamente, sempre que as condiciones acsticas sexan boas e se se poden escoitar mis dunha vez.
B1.5 Comprender o sentido xeral e a informacin
SLEB1.2 Capta a informacin mis importante de
especfica predicible de conversas bsicas sobre teindicacins, anuncios, mensaxes e comunicados bremas cotins que se desenvolvan na sa presenza, nas
ves e articulados de maneira lenta e clara , sempre
que se describan, de xeito moi breve e sinxelo, persoque as condicins acsticas sexan boas e o son non
as, lugares e obxectos, e se narren acontecementos
estea distorsionado.
elementais, sempre que poida solicitar que se repita o
dito.
SLEB1.3 Entende os puntos principais do que se lle di
B1.6 Seguir un texto breve articulado con claridade e
en transaccins e xestins cotis e estruturadas (p. ex.
pausadamente, no que se utilicen expresins sinxelas
en hoteis, tendas, albergues, restaurantes, espazos de
e habituais previamente traballadas e referidas a temas
lecer ou centros de estudos) nas que se utilicen frases
moi coecidos dos mbitos persoal e educativo (datos
feitas e estruturas sinxelas e previamente traballadas
persoais, gustos e hbitos, materias que cursa, etc.),
sobre datos persoais, horarios, prezos, nmeros e preadecuado ao seu nivel escolar, actuando, se o caso,

Pxina 758 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Segunda Lingua Estranxeira. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

guntas sinxelas, e que se desenvolvan con lentitude e

como mediador lingstico.
boa articulacin.
B1.7 Comprender a informacin esencial de pasaxes
curtas gravadas, que contean conversas, narracins
SLEB1.4 Comprende, nunha conversacin informal na
e/ou descricins predicibles, e de presentacins moi
que participa, descricins, narracins e opinins formusinxelas, emitidas con estruturas e lxico moi bsico, e
lados en termos sinxelos sobre asuntos prcticos da
o apoio de imaxes moi redundantes, que traten sobre
vida diaria e sobre aspectos xerais de temas do seu
asuntos da vida coti e de necesidade inmediainterese, cando se lle fala con claridade, amodo e dita,previamente traballados, e que estean pronunciarectamente e se o interlocutor est disposto a repetir
das con lentitude e claridade, anda que sexa necesaou reformular o dito.
rio escoitalas mis dunha vez.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB1.5 Comprende, nunha conversacin formal na

que participa (p. ex. nun centro de estudos), preguntas
sinxelas sobre asuntos persoais ou educativos (datos
persoais, intereses, preferencias e gustos persoais ,
etc), sempre que poida pedir que se lle repita, aclare
ou elabore algo do que se lle dixo.

CCL
CAA
CSC
CSIEE
CCEC

SLEB1.6 Identifica as ideas principais de programas de

televisin e de presentacins moi sinxelas e ben estruturadas sobre asuntos cotins predicibles ou do seu
interese, previamente traballados, articulados con lentitude e claridade (p. ex. noticias ou reportaxes breves),
cando as imaxes constiten grande parte da mensaxe.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

B2.1 Pronunciar de maneira intelixible, anda que se SLEB2.1. Fai presentacins breves e ensaiadas,
cometan erros de pronuncia polos que os interlocutoseguindo un guin escrito, sobre aspectos concretos
res tean que solicitar repeticins para entender a
de temas xerais ou relacionados con aspectos bsicos
dos seus estudos, e responde a preguntas breves e
mensaxe.
sinxelas dos ontes sobre o contido das mesmas se se
B2.2 Intercambiar de xeito intelixible informacin sobre
articulan clara e lentamente.
transaccins e xestins cotis moi elementais, usando
un repertorio bsico de palabras e frases simples memorizadas, e facndose comprender anda que o interlocutor necesite que se repita ou repetir o dito.
SLEB2.2 Desenvlvese coa eficacia suficiente en
B2.3 Interactuar de maneira simple en intercambios
xestins e transaccins cotis, como son as viaxes, o
claramente estruturados, utilizando frmulas ou xestos
aloxamento, o transporte, as compras e o lecer (horasimples para tomar ou manter a quenda de palabra,
rios, datas, prezos, actividades...), seguindo normas
anda que poidan darse desaxustes na adaptacin ao
de cortesa bsicas (sado e tratamento), facndose
interlocutor.
comprender anda que o interlocutor necesite que se
B2.4 Dar informacin sobre datos bsicos persoais,
lle repita ou repetir o dito.
expectativas ou gustos, utilizando un repertorio moi
bsico de expresins memorizadas sinxelas e habi-

CCL
CAA
CSC
CCEC
CSIEE
CD

Bloque 2. Producin de textos orais

b
c
d
e
g
i
j

B2.1 Estratexias de producin:

Planificacin:
Identificacin do contexto, o destinatario e a finalidade da producin ou da interaccin.
Adecuacin do texto ao destinatario, contexto e
canle, escollendo os expoentes lingsticos necesarios para lograr a intencin comunicativa.
Execucin:
Concepcin da mensaxe con claridade, distinguindo a sa idea ou ideas principais e a sa estrutura bsica.
Activacin dos coecementos previos sobre modelos e secuencias de interaccin, e elementos
lingsticos previamente asimilados e memorizados.
Expresin da mensaxe con claridade, coherencia

Pxina 759 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD
CSIEE

Segunda Lingua Estranxeira. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

bsica e estruturndoa adecuadamente e axustndose, no seu caso, aos modelos e frmulas de

cada tipo de texto memorizados e traballados en
clase previamente.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta) ou da mensaxe (limitar o que realmente lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Compensacin das carencias lingsticas mediante procedementos lingsticos, e paralingsticos.
Lingsticos:
Modificacin de palabras de significado parecido.
Definicin ou reformulacin dun termo ou expresin.
Uso da lingua materna ou estranxeirizacin de
palabras da lingua meta.
Peticin de axuda.
Paralingsticos:
Sinalacin de obxectos, uso de decticos ou realizar accins que aclaran o significado.
Uso da linguaxe corporal culturalmente pertinente
(xestos, expresins faciais, posturas, contacto visual ou corporal).
Uso de elementos cuasi-lxicos (humm, puah)
de valor comunicativo.
B.2.2. Actitude de respecto cara a si mesmo/a e cara
aos demais para comprender e facerse comprender.
B2.3 Rutinas ou modelos elementais de interaccin
segundo o tipo de situacin de comunicacin: sados e
despedidas, felicitacins, invitacins, expresins da
dor, conversa telefnica, compra-venda e outras,
igualmente cotis e bsicas.

tuais sobre estes datos, sempre que poida pedir confirmacin da comprensin ao interlocutor ou que se lle
repita o dito.

SLEB2.3 Participa en conversas informais breves, cara

a cara ou por telfono ou outros medios tcnicos, nas
que establece contacto social, se intercambia informacin e se expresan opinins de xeito sinxelo e breve,
se fan invitacins e ofrecementos, se piden e se ofrecen cousas, se piden e se dan indicacins ou instrucins, ou se discute -expresando o acordo ou o desacordo de xeito moi bsico- os pasos que hai que seguir
para realizar unha actividade conxunta.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD
CSIEE

SLEB2.4 Desenvlvese de maneira simple nunha

conversacin formal ou entrevista (p. ex. para realizar
un curso de vern), achegando a informacin necesaria, expresando de maneira sinxela as sas opinins
sobre temas habituais, e reaccionando de forma simple
ante comentarios formulados de maneira lenta e clara,
sempre que poida pedir que se lle repitan os puntos
clave se o necesita.

CCL
CAA
CSC
CCEC

B3.1 Utilizar estratexias de lectura (recursos s

SLEB3.1 Capta o sentido xeral e algns detalles
imaxes, ttulos e outras informacins visuais, aos coimportantes de textos xornalsticos moi breves en calecementos previos sobre o tema ou a situacin de
quera soporte e sobre temas xerais ou do seu interese
comunicacin, e aos transferidos desde as linguas que
e moi coecidos, se os nmeros, os nomes, as ilustracoece ), identificando a informacin mis importante e
cins e os ttulos constiten gran parte da mensaxe.
deducindo o significado de palabras e expresins non

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 3. Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
g

B3.1 Estratexias de comprensin:

Mobilizacin de informacin previa sobre o tipo de
tarefa e o tema, a partir da informacin superficial:
imaxes, organizacin na pxina, ttulos de cabeceira, etc..
Identificacin do tipo de lectura demandado pola

Pxina 760 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 3 ESO

Obxectivos
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

tarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensicoecidas polo contexto e mediante os coecementos SLEB3.2 . Identifica, con axuda da imaxe, instrucins
va ou extensiva).
e experiencias noutras linguas.
xerais breves e sinxelas de funcionamento e manexo
Distincin de tipos de comprensin necesarios para B3.2. Seguir instrucins e consignas bsicas e comde aparellos de uso cotin (p. ex. unha mquina exa realizacin da tarefa (sentido xeral, informacin
prender avisos, obrigas e prohibicins moi bsicas e
pendedora), as como instrucins sinxelas para a reapredicibles, e traballadas previamente, referidas a nelizacin de actividades e normas de seguridade bsiesencial, puntos principais).
cesidades inmediatas, de estrutura moi sinxela e con
cas (p. ex. nun centro de estudos).
Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
apoio visual.
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir da comprensin de elementos signifi- B3.3 Comprender informacin relevante e previsible en SLEB3.3 Comprende correspondencia persoal sinxela
en calquera formato na que se fala dun mesmo; destextos informativos ou narrativos breves, moi sinxelos e
cativos, lingsticos e paratextuais , e do coececrbense persoas, obxectos, lugares e actividades; nben estruturados, relativos a coecementos e expemento e experiencias noutras linguas.
rranse acontecementos pasados, e exprsanse de
riencias
propios
da
sa
idade.
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
maneira sinxela sentimentos, desexos e planos, e opi B3.4 Identificara idea xeral, os puntos mis relevantes
de novos elementos.
nins sobre temas xerais, coecidos ou do seu interee informacin importante en textos,tanto en formato
se.
impreso como en soporte dixital, breves e ben estruturados escritos nun rexistro neutro ou informal, que tra SLEB3.4 Entende a idea xeral de correspondencia
ten de asuntos habituais en situacins cotis, de asformal na que se lle informa sobre asuntos do seu intepectos concretos de temas de interese persoal ou edurese no contexto persoal ou educativo (p. ex. sobre un
cativo, e que contean estruturas sinxelas e un lxico
curso de vern).
de uso frecuente.

SLEB3.5 Entende informacin especfica esencial en

pxinas web e outros materiais de referencia ou consulta claramente estruturados sobre temas relativos a
asuntos do seu interese (p. ex. sobre unha cidade),
sempre que poida reler as seccins difciles.

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 4. Producin de textos escritos

b
c
d
e
g
i
j

B4.1 Estratexias de producin:

Planificacin:
Mobilizacin e coordinacin das propias competencias xerais e comunicativas co fin de realizar
eficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre
o tema, que se pode ou se quere dicir, etc.)
Localizacin e uso adecuado de recursos lingsticos ou temticos (uso dun dicionario ou
gramtica, obtencin de axuda, etc.)
Uso de elementos coecidos obtidos de modelos
moi sinxelos de textos escritos, para elaborar os
propios textos.

B4.1 Aplicar estratexias bsicas para producir textos

SLEB4.1 Escribe correspondencia persoal breve na
(eleccin da persoa destinataria, finalidade do escrito,
que se establece e mantn o contacto social (p. ex.
planificacin, redaccin do borrador, revisin do texto e
con amigos noutros pases), intercmbiase informaversin final) a partir de modelos moi estruturados e
cin, descrbense en termos sinxelos sucesos importantes e experiencias persoais, e fanse e aceptan ofrecon axuda previa na aula.
cementos e suxestins (p. ex. canclanse, confrman B4.2 Completar documentos moi bsicos nos que se
sen ou modifcanse unha invitacin ou uns plans).
solicite informacin persoal.
B4.3 Escribir mensaxes moi sinxelas e moi breves con
informacin, instrucins e indicacins moi bsicas rela- SLEB4.2 Completa un cuestionario sinxelo con informacin persoal bsica e relativa aos seus intereses ou
cionadas con actividades cotis e de necesidade inafeccins (p. e. para asociarse a un club internacional
mediata.
de mozos).
B4.4 Producir textos curtos a partir de modelos sinxelos e bsicos, actuando, se o caso, como mediador

Pxina 761 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Execucin:
Elaboracin dun borrador seguindo textos modelo.
Estruturacin do contido do texto.
Organizacin do texto en pargrafos curtos, abordando en cada un unha idea principal do texto, e conformando entre todos o significado deste ou idea global.
Expresin da mensaxe con claridade axustndose aos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin
mis modesta) ou da mensaxe (limitar o que realmente lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Recurso aos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada-frases feitas, locucins, do
tipo me igual same, etc.).
Revisin:
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
Atencin s convencins ortogrficas e signos de
puntuacin.
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza,
tamao da letra).
Reescritura definitiva.

Estndares de aprendizaxe

lingstico - adecuado ao seu nivel escolar- e cun for- SLEB4.3 Escribe notas e mensaxes () ( mensaxera
mato preestablecido, tanto en soporte papel como dixiinstantnea, chats, etc), nos que fai comentarios moi
tal, amosando interese pola presentacin limpa e ordebreves ou d instrucins e indicacins relacionadas
nada do texto.
con actividades e situacins da vida coti e do seu interese, respectando as convencins e normas de cortesa e da netiqueta mis importantes.
SLEB4.4. Escribe correspondencia formal moi bsica e
breve, dirixida a institucins pblicas ou privadas ou
entidades comerciais, fundamentalmente para solicitar
informacin, observa as convencins formais e normas
de cortesa bsicas deste tipo de textos e fai unha presentacin do texto limpa e ordenada .

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 5: Coecemento da lingua e consciencia intercultural e plurilinge

a
b
c
d
e
g
i
j

B5.1 Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoacin bsicos:

Sons e fonemas voclicos.
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupacins.
Procesos fonolxicos mis bsicos.
Acento fnico dos elementos lxicos illados e na
oracin.
B5.2 Patrns grficos e convencins ortogrficas:
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.
Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: coma, punto e coma, puntos suspensivos, parnteses
e comias.
B5.3 Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
Recoecemento e uso de convencins sociais bsi-

B5.1 Discriminar patrns sonoros, acentuais, rtmicos e SLEB5.1 Produce con suficiente intelixibilidade lxico e
de entoacin de uso mis bsico, recoecendo o seu
estruturas moi bsicas, e trazos fonticos que distinsignificados evidente, e pronunciar e entoar con razoaguen fonemas (nasalizacin, sonorizacin...). e perseble comprensibilidade,anda que tea que repetir varias
vera no uso de patrns moi bsicos de ritmo, entoacin
veces para facerse entender.
e acentuacin de palabras e frases.
B5.2 Recoecer e utilizar as convencins ortogrficas,
tipogrficas e de puntuacin, con correccin suficiente
para o seu nivel escolar.
B5.3 Utilizar para a comprensin e producin de textos
orais e escritos os coecementos socioculturais e sociolingsticos adquiridos relativos a relacins interper SLEB5.2 Utiliza adecuadamente as convencins orais
soais, comportamento e convencins sociais, respece escritas bsicas propias da lingua estranxeira no detando as normas de cortesa e da netiqueta mis bsisenvolvemento do proceso comunicativo oral e escrito
cas nos contextos respectivos.
(sados, despedidas, frmulas moi bsicas de trata B5.4 Producir textos e inferir o significado probable de
mento...), e amosa respecto polas diferenzas culturais
palabras ou frases a partir dos coecementos e expeque poidan existir.

Pxina 762 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

cas e normas de cortesa propias da sa idade e de

riencias transferidos desde as linguas que coece.
SLEB5.3 Nas actividades de aula, pode explicar o
rexistros informal e estndar; e da linguaxe non ver- B5.5. Participar en proxectos (elaboracin de materiais
proceso de producin de textos e de hipteses de sigbal elemental na cultura estranxeira.
multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e penificados tomando en consideracin os coecementos
Achegamento a algns aspectos culturais visibles:
lculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
e experiencias noutras linguas.
hbitos, horarios, actividades ou celebracins mis
curriculares como outras presentes no centro, e relasignificativas; condicins de vida elementais (vivencionados cos Elementos Transversais, evitando este SLEB5.4 Participa en proxectos (elaboracin de
da); relacins interpersoais (familiares, de amizade
reotipos lingsticos ou culturais.
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
ou escolares), comida, lecer, deportes, comporta B5.6 Distinguir e levar a cabo as funcins demandadas
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilimentos proxmicos bsicos, lugares mis habitupolo propsito comunicativo, mediante os expoentes
zan varias linguas e relacionados cos Elementos
ais; e a costumes, valores e actitudes moi bsibsicos de devanditas funcins e os patrns discursiTransversais, evita estereotipos lingsticos ou cultucos e mis evidentes sobre aspectos propios da sa
vos de uso mis habitual, e utilizar un repertorio lxico
rais, e valora positivamente as competencias que poidade nos pases onde se fala a lingua estranxeira.
suficiente para comunicar no seu nivel escolar, sempre
se como persoa plurilinge.
Identificacin dalgunhas similitudes e diferenzas
que sexan traballados en clase previamente
elementais e mis significativas nos costumes coti SLEB5.5. Comprende e comunica o propsito solicitans entre os pases onde se fala a lingua estranxeido na tarefa ou ligado a situacins de necesidade inra e o noso.
mediata da aula (pedir ou dar informacin, agradecer,
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
desculparse, solicitar algo, invitar, etc.) utilizando adepases e comunidades lingsticas que falan outra
cuadamente as estruturas sintctico-discursivas e o
lingua e teen unha cultura diferente propia.
lxico e necesarios, propios do seu nivel escolar e tra B5.4 Plurilingsmo:
ballados previamente.
Identificacin de similitudes e diferenzas entre as
linguas que coece para mellorar a sa aprendizaxe
e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais, e valorando positivamente as competencias
que pose como persoa plurilinge.
B5.5 Funcins comunicativas:
Iniciacin e mantemento de relacins persoais e
sociais bsicas propias da sa idade.
Descricin de calidades fsicas e abstractas moi
bsicas de persoas, obxectos, lugares e actividades.
Narracin de acontecementos e descricin de estados e situacins presentes, e expresin moi bsica
de sucesos futuros.
Peticin e ofrecemento de informacin, indicacins,
expresin moi sinxela de opinins e advertencias.
Expresin do coecemento, o descoecemento e a
certeza.
Expresin da vontade, a intencin, a orde, a autorizacin e a prohibicin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, a

Pxina 763 de 913

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD
CSIEE

CCL
CAA
CSC
CCEC

Segunda Lingua Estranxeira. 3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

satisfaccin, a sorpresa, e os seus contrarios.

Establecemento e mantemento bsicos da comunicacin e organizacin elemental do discurso.
B5.6 Lxico oral e escrito bsico de uso comn relativo
a:
Identificacin persoal elemental; vivenda, fogar e
contorna; actividades bsicas da vida diaria; familia
e amigos; traballo, tempo libre, lecer e deporte; vacacins; sade mis bsica e coidados fsicos elementais; educacin e estudo; compras bsicas; alimentacin e restauracin; transporte, tempo meteorolxico e Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin.
Expresins fixas, enunciados fraseolxicos moi bsicos e moi habituais sados, despedidas, preguntas por preferencias, expresins sinxelas de gustose lxico sobre temas relacionados con contidos moi
sinxelos e predicibles doutras reas do currculo.
B5.7 Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma.1
1

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(und; auch); disxuncin (oder); oposicin
(aber); causa (weil); comparacin (so /
nicht so + Adjektiv + wie; schneller als; der
schnellste); condicin (wenn); estilo indirecto.
Afirmacin.
Exclamacin.
Negacin (negative Stze mit nicht, nie,
nicht + Adjektiv, niemand, nichts).
Interrogacin (W-Fragen, z. B. Wofr ist
das gut?; Ja/Nein-Fragen).
Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt); presente (Prsens).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (mgen); posibilidade/probabilidade (knnen; drfen;
vielleicht); necesidade (mssen); obriga
(mssen; sollen; Imperativ); permiso (dr-

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(et); disxuncin (ou); oposicin (par contre); causa (comme); finalidade (afin de +
Inf.); comparacin (plus/moins que); consecuencia (donc); explicativas (parce que).
Relacins temporais (de , dans, il y a,
en).
Exclamacin (Oh l l! On y va!
Quel+nom !); locutions adverbiales (Tout
fait ! Bien sr !)
Negacin (negacin nos tempos compostos).
Interrogacin (que, quoi; inversin (V +
Suj.); rponses (si, pron. tonique + oui/non,
pron. tonique + aussi/non plus).
Expresin do tempo: presente; pasado
(pass rcent, pass compos: participes
passs avec les accords); futuro (futur
proche). Introducin do condicional (frmu-

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(and, too, also); disxuncin (or); oposicin
(but); causa (because (of); due to); finalidade (to + infinitive; for +-ing); comparacin (as/not so +Adj.+ as; more comfortable/ quickly, faster (than), the fastest); resultado (so); condicin (if; unless).
Relacins temporais (as soon as; while).
Afirmacin (affirmative sentences; tags).
Exclamacin (What + (Adj. +) noun, e. g.
What a wonderful holiday!; How + Adj., e.
g. How interesting!; exclamatory sentences
and phrases, e. g. Well, that is a surprise!
Fine! Great!).
Negacin (negative sentences with not,
never, nobody, nothing; negative tags).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; What is this for?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

((e) anche, (e) neanche); oposicin (invece); condicin (se).
Relacins temporais (dopo + sintagma
nominale (p.es. dopo la partita siamo ritornati a casa), mentre).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative e
proforma (p.es. anche io, anchio)).
Exclamacin (forme ellittiche: nome (p.es.
forza! coraggio!); avverbio (p.es. certo!);
interiezioni (p.es. boh! non lo so proprio)).
Negacin (proforma (p.es. no, neanchio);
frasi dichiarative negative con non (mai)).
Interrogacin (totali ((p. es. da piccola
giocavi a calcio?); parziali introdotte da
avv., pronomi e aggettivi interrogativi (p.es.
cosa hai fatto di bello ieri?)).
Expresin do tempo: (pasado (imperfetto e
perfetto composto)) e do aspecto (puntual

Expresin de relacins lxicas: conjuno

(e, nem, e tambm, e tambm no); disjuno (ou, ouou); oposio/contraste
(mas, mesmo assim); causa (porque; por
isso; como); finalidade (para + Inf.); comparao (mais/menos/ to + Adj./Adv.+
(do) que/ como /quanto; maior / mais pequeno...; superlativo absoluto (-ssimo, limo); resultado (assim, por isso); condio
(se, sem); discurso indireto (informaes,
oferecimentos, sugestes e ordens).
Relacins temporais (em seguida, logo,
enquanto).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; proforma (p.e eu tambm; certamente).
Exclamacin (formas elpticas: Que (+ S) +
Adj., p. e. Que dia lindo!; Que gentil!); sentenas e sintagmas exclama tivos, p.e.

Pxina 764 de 913

Alemn

Francs

fen); intencin (Prsens).

la de cortesa: jaimerais).
Expresin da existencia (z. B. es gibt); da Expresin do aspecto: puntual (frases
entidade (zusammengesetzte Nomen;
simples); habitual (frases simples + Adv.
Pronomen [Relativ-, Reflexiv- und Deter(ex: toujours, dhabitude); incoatiminativpronomina]); da calidade (z. B. gut
vo;terminativo (venir de + Inf.).
im Rechnen, ziemlich mde).
Expresin da modalidade: factualidade
Expresin da cantidade (Singular und
(phrases dclaratives); capacidade (tre
Plural; Kardinal- und Ordinalzahlen; Quancapable de); posibilliade/probabilidade
titt, z. B. alle, beide, kein; Grad, z. B. ei(peut-tre); necesidade (avoir besoin de +
infinitif, il faut); obriga/prohibicin (il faut,
gentlich, ganz, so, ein wenig).
verbe devoir, imperativo); permiso (pou Expresin do espazo (Prpositionen;
voir, demander); intencin/desexo (avoir
Lokaladverbien).
envie de) ; cortesa.
Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
Expresin da existencia (presentativos); a
B. Viertel vor acht; Zeiteinheiten, z. B.
entidade (articles, noms composs, proJahrhundert; Jahreszeit; Ausdruck der Zeit
noms rflchis, adjectifs dmonstratifs;
[vor; frh; spt]; Hufigkeit, z. B. oft, norproposicins adxectivais (qui/que)); a cuamalerweise).
lidade (posicin dos adxectivos, facile/
Expresin do modo (Modaladverbien und difficile ); a posesin (adxectivos posestze).
sivos).
Expresin da cantidade: (plurais irregulares; nmeros cardinais ata 4 cifras; nmeros ordinais ata dos cifras; articles partitifs). Adverbios de cantidade e medidas
(un (tout petit) peu, trop, (beaucoup) trop,
pas assez + Adj., un pot, kilomtres); o
grao.
Expresin do espazo (prpositions et
adverbes de lieu, position, distance, mouvement, direction, provenance, destination).
Expresin do tempo: puntual (moments du
jour (le matin, le soir), demain matin, jeudi
soir) ; divisins (au sicle, en (anne));
indicacins de tempo (aprs-demain,
avant-hier, tout de suite); duracin (maintenant); anterioridade (l y aque); posterioridade (plus tard); secuenciacin (finalement); simultaneidade (au moment o,
en mme temps); frecuencia (dhabitude,
une/deux/ fois par).
Expresin do modo.

Ingls

and continuous; present perfect; past perfect); presente (present simple and continuous); futuro (going to; will; present simple and continuous + Adv.).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple/perfect); habitual (simple tenses (+
Adv., e. g. usually); used to); incoativo
(start +verb+ ing); terminativo
(stop+verb+ ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (can;
be able to); posibilidade/probabilidade
(may; might; perhaps); necesidade (must;
need; have (got) to); obriga (have (got) to;
must; imperative); permiso (could; allow);
intencin (present continuous).
Expresin da existencia (e. g. there will
be/has been); a entidade
(count/uncount/collective/compound
nouns; pronouns (relative, reflexive/emphatic); determiners); a calidade (e.
g. good at maths; rather tired).
Expresin da cantidade (singular/plural;
cardinal and ordinal numerals. Quantity: e.
g. all (the), most, both, none. Degree: e. g.
really; quite; so; a little).
Expresin do espazo (prepositions and
adverbs of location, position, distance,
motion, direction, origin and arrangement).
Expresin do tempo (points (e. g. five to
(ten)); divisions (e. g. century; season),
and indications (ago; early; later) of estate;
duration (fromto; during; until; since);
anteriority (already; (not) yet); posteriority
(afterwards; later); sequence (first, next,
last); simultaneousness (while, as); frequency (e. g. often, usually).
Expresin do modo (Adv. and phrases of
manner, e. g. easily; by post).

Italiano

(tempi semplici); durativo (presente e imperfetto; perfetto composto (+Avv.); perifrasi stare + gerundio); habitual (tempi
semplici e perfetto composto (+Avv.)).
Expresin da modalidade: factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
necesidade (avere bisogno di + N / Inf.);
obriga (imperativo informale); permiso (imperativo informale); intencin (imperfetto di
verbi volitivi + N / Inf.; avere voglia di +
Inf.).
Expresin da existencia (p.es.
cera/cerano); a entidade (nomi; pronomi
tonici e atoni, riflessivi; possessivi);a calidade (p.es. troppo).Genere e numero; accordo.
Expresin da cantidade (singolare /plurale,
numerali). Quantit: p.es. ciascuno; grado:
p.es. troppo bello.
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi
ed espressioni che indicano luogo, distanza, movimento e direzione).
Expresin do tempo (lora; divisione e
collocazione nel tempo; durata; anteriorit;
posteriorit; contemporaneit; sequenza;
intermittenza; frequenza).
Expresin do modo (avverbi ed espressioni di modo).

Portugus

Pxina 765 de 913

Puxa, este PC est muito caro! Est

bom!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; nada, nenhum (a),
ningum; proforma (p.e. eu tampouco)).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. Quem fez isso?); interrogativas tags (p.e. Queres ir ao cinema, no
queres?); interrogativas eco).
Expresin do tempo: pasado (pretrito
imperfeito, perfeito simples e perfeito composto); presente (presente); futuro (presente do indicativo + Adv.; futuro simples;
haver-de )..
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro simples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito
composto do indicativo; continuar + Ger.;
estar a + Inf.); habitual (tempos simples (+
Adv.), p.e No vero est calor); incoativo
(comear a + Inf.); itera- tivas (pretrito
imperfeito do indicativo; prefixo re-, p.e.
reler); terminativo (pretrito perfeito simples e composto; acabar de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade ( capaz
de + Inf.; saber); posibilidade/probabilidade
(poder; dever; ser possvel / impossvel +
Inf.; talvez); e (ser preciso / necessrio +
Inf.); obrigacin (ter que /de, dever; imperativo); permiso (poder + Inf.; ser possvel/permitido + Inf.); prohibicin ( negativo); intencin (pretrito imperfeito gostar
de + Inf.; pensar + Inf.; querer de /ter de +
Inf.).
Expresin da existencia (p.e. estar, haver/ter); a entidade (substantivos contveis
/massivos /coletivos /compostos; pronomes (relativos, reflexivos tonos/tnicos);
determinantes); a calidade (-ssimo, -limo;
muito raro; melhor).
Expresin da cantidade (Singular/Plural;
Numerais cardinais e ordinais. Quantidade: p.e. todo (a), maioria, ambos, nenhum(a). Grau: p.e. muito; to; um pouco).
Expresin do espazo (preposies e

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, direo, origem, e acomodao).
Expresin do tempo (expresses, preposies e locues de tempo (momento
pontual (p. e. so quinze para as trs; em
1999), divises (p. e. sculo; estao) e
indicaes (p. e. atrs, cedo, tarde) de
tempo; durao (p. e. de/desde a; durante); anterioridade (ainda; ontem); posterioridade (depois, logo, prxima segundafeira); sequncia (primeiro, depois, finalmente); simultaneidade (ao mesmo tempo); frequncia (p. e. geralmente; usualmente).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo,
p.e. devagar, pior).

4 de ESO
Segunda Lingua Estranxeira. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d
e
i
j

B1.1. Estratexias de comprensin:

B1.1. Coecer e saber aplicar as estratexias mis
SLEB1.1. Nas actividades de aula, persevera no seu
adecuadas para a comprensin do sentido xeral, a inproceso de comprensin, axustndoo s necesidades
Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de tareformacin esencial, os puntos e ideas principais ou os
da tarefa (de comprensin global, selectiva ou detallafa e tema.
da) e mellorndoo, se o caso: facendo anticipacins
detalles
relevantes
do
texto.
Identificacin do tipo textual, adaptando a comprendo que segue (palabra, frase, resposta) e inferindo o
sin ao mesmo.
que non se comprende e o que non se coece mediante

B1.2.
Identificar
a
informacin
esencial,
os
puntos
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
os propios coecementos e experiencias doutras linprincipais
e
os
detalles
mis
relevantes
en
textos
orais
informacin esencial, puntos principais).
guas.
breves e ben estruturados, transmitidos de viva voz ou
Formulacin de hiptese sobre contido e contexto.
por medios tcnicos e articulados a velocidade lenta ou
Inferencia e formulacin de hipteses sobre signifimedia, nun rexistro formal, informal ou neutro, e que
cados a partir da comprensin de elementos signifiversen sobre asuntos cotins en situacins habituais ou SLEB1.2. Capta os puntos principais e detalles relevancativos, lingsticos e paralingsticos (acenos, entotes de indicacins, anuncios, mensaxes e comunicados
sobre temas xerais ou do propio campo de interese nos
acin, etc).
breves, articulados de xeito lento e claro (por ex. por
mbitos persoal, pblico, e educativo, sempre que as
Inferencia e formulacin de hipteses sobre signifimegafona, ou nun contestador automtico), sempre
condicins acsticas non distorsionen a mensaxe e se
cados a partir do coecemento doutras linguas, e de
que as condicins acsticas sexan boas e o son non
poida volver escoitar o dito.
elementos non lingsticos (imaxes, msica, etc.).
estea distorsionado.
B1.3. Comprender o esencial en situacins que impli Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
quen a solicitude de informacin xeral: datos persoais
SLEB1.3. Comprende, nunha conversacin formal, ou
bsico, lugares, horarios, datas, prezos, cantidades e

Pxina 766 de 913

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL

Segunda Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

actividades cotis, etc). sempre que se fale con lentituentrevista na que participa (por ex.nun centro de estude novos elementos.
dos), preguntas sobre asuntos persoais ou educativos
de e con claridade.
B1.2. Tolerancia da comprensin parcial ou vaga nunha
(datos persoais, intereses, preferencias e gustos perso B1.4. Comprender o esencial en conversas sinxelas,
situacin comunicativa.
ais e acadmicos, coecemento ou descoecemento,
bsicas e breves sobre descricins, narracins, puntos
B1.3. Perseveranza no logro da comprensin oral,
etc.), as como comentarios sinxelos e predicibles relade vista e opinins relativos a temas frecuentes e de
reescoitando o texto gravado ou solicitando repeticin
cionados cos mesmos, sempre que poida pedir que se
necesidade
inmediata
relativas
ao
mbito
persoal,
semdo dito.
lle repita, aclare ou elabore algo do que se lle dixo.
pre que se fale con lentitude, articulando de forma clara

e comprensible, e se o interlocutor est disposto a repe SLEB1.4. Entende informacin relevante do que se lle
tir ou reformular o dito.
di en transaccins e xestins cotis e estruturadas (por
B1.5 Comprender o sentido xeral e informacin moi
ex.en hoteis, tendas, albergues, restaurantes, espazos
relevante e sinxela de presentacins sinxelas e ben
de lecer ou centros de estudos), sempre que se fale a
estruturadas sobre temas familiares e predicibles, premodo e con claridade.
viamente traballados, e de programas de televisin tales
como boletns meteorolxicos ou informativos, sempre
SLEB1.5. Comprende, nunha conversa informal na que
que as imaxes vehiculen gran parte da mensaxe.
participa, descricins, narracins, puntos de vista e opinins formulados de xeito simple sobre asuntos prcticos da vida diaria e sobre temas do seu interese, cando
se lle fala con claridade, amodo e directamente, e se o
interlocutor est disposto a repetir ou reformular o dito.

CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB1.6. Identifica a informacin esencial de programas de televisin e presentacins sinxelas e ben estruturadas sobre asuntos cotins ou do seu interese familiares e predicibles articulados con lentitude e claridade
(p. ex. noticias, documentais ou entrevistas), cando as
imaxes vehiculan gran parte da mensaxe.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB2.1. Fai presentacins breves e ensaiadas,

seguindo un esquema lineal e estruturado, sobre aspectos concretos de temas do seu interese ou relacionados
cos seus estudos, e responde a preguntas previsibles
breves e sinxelas dos ontes sobre o contido das mesmas.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB2.2. Participa en conversacins informais breves e

sinxelas, cara a cara ou por telfono ou outros medios
tcnicos, nas que establece contacto social bsico, intercambia informacin e expresa de xeito sinxelo opinins e puntos de vista, fai invitacins e ofrecementos,
pide e ofrece cousas, pide e d indicacins ou instrucins, ou discute os pasos que hai que seguir para realizar unha actividade conxunta, facndose comprender

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 2. Producin de textos orais

a
b
c
d
e
f
i
j

B2.1. Estratexias de producin:

B2.1. Pronunciar de xeito intelixible, anda que se
cometan erros de pronunciacin polos que os interlocu Planificacin:
tores tean que solicitar repeticins para entender a
Identificar o contexto, o destinatario e a finalidade
mensaxe.
da producin ou da interaccin.
B2.2. Coecer e saber aplicar as estratexias mis
Adecuar o texto ao destinatario, contexto e canle,
adecuadas para producir textos orais monolxicos ou
escollendo os expoentes lingsticos necesarios
dialxicos breves e de estrutura simple e clara, utilizanpara lograr a intencin comunicativa.
do, entre outros, procedementos como a adaptacin da
Execucin:
mensaxe a patrns da primeira lingua ou outras, ou o
Concibir a mensaxe con claridade, distinguindo a
uso de elementos lxicos aproximados se non se dissa idea ou ideas principais e a sa estrutura bpn doutros mis precisos.
sica.
B2.3. Intercambiar de xeito intelixible informacin sobre
Activar os coecementos previos sobre modelos e
transaccins e xestins cotis moi habituais, usando un
secuencias de interaccin, e elementos lingstirepertorio bsico de palabras e frases simples memoricos previamente asimilados e memorizados.
zadas, e facndose comprender anda que o interlocu Expresar a mensaxe con claridade, coherencia

Pxina 767 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

bsica e estruturndoa adecuadamente e axusanda que o interlocutor necesite que se repita ou repetor necesite que se lle repita ou repetir o dito.
tndose, no seu caso, aos modelos e frmulas de B2.4. Producir textos breves e comprensibles, tanto en
tir o dito.
cada tipo de texto memorizados e traballados en
conversacin cara a cara como por telfono ou outros
clase previamente.
medios tcnicos, nun rexistro neutro ou informal, cunha SLEB2.3. Desenvlvese coa debida correccin en
xestins e transaccins cotis, como son as viaxes, o
Reaxustar a tarefa (emprender unha versin mis
linguaxe sinxela.
aloxamento, o transporte, as compras e o lecer (horamodesta) ou a mensaxe (limitar o que realmente B2.5. Dar, solicitar e intercambiar informacin sobre
rios, datas, prezos, actividades...), seguindo normas de
lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e
temas de importancia na vida coti e asuntos coecidos
cortesa bsicas (sado e tratamento), facndose comos recursos lingsticos dispoibles.
ou de interese persoal, educativo ou ocupacional, e xusprender anda que o interlocutor necesite que se repita
Compensar as carencias lingsticas mediante
tificar brevemente os motivos de determinadas accins
ou repetir o dito.
e plans, anda que s veces haxa interrupcins ou vaciprocedementos lingsticos, e paralingsticos.
lacins,
resulten
evidentes
as
pausas
e
a
reformulacin
Lingsticos:
SLEB2.4. Desenvlvese de xeito simple pero suficiente
para organizar o discurso e seleccionar expresins e
Modificar palabras de significado parecido.
nunha conversacin formal, reunin ou entrevista (por
estruturas, e o interlocutor tea que solicitar s veces
Definir ou parafrasear un termo ou expreex. para realizar un curso de vern), aportando informaque se lle repita o dito.
sin.
cin relevante, expresando de xeito sinxelo as sas
ideas sobre temas habituais, dando a sa opinin sobre
Usar a lingua materna ou estranxeirizar
problemas prcticos cando se lle pregunta directamenpalabras da lingua meta.
te, e reaccionando de forma simple ante comentarios,
Pedir axuda.
sempre que poida pedir que se lle repitan os puntos
Paralingsticos:
clave se o necesita.
Sinalar obxectos, usar decticos ou realizar
accins que aclaran o significado.
Usar linguaxe corporal culturalmente pertinente (xestos, expresins faciais, posturas,
contacto visual ou corporal).
Usar elementos cuasi-lxicos (humm, puah) de valor comunicativo.
B.2.2. Actitude de respecto cara a si mesmo/a e cara
aos demais para comprender e facerse comprender.
B2.3. Rutinas ou modelos bsicos de interaccin
segundo o tipo de situacin de comunicacin.

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 3. Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
i
j

B3.1. Estratexias de comprensin:

B3.1. Utilizar estratexias de lectura (recurso s imaxes, SLEB3.1. Capta o sentido xeral e algns detalles
ttulos e outras informacins visuais, e aos coecemenimportantes de textos xornalsticos breves, en calquera
Mobilizacin de informacin previa sobre o tipo de
tos previos sobre o tema ou a situacin de comunicasoporte e sobre temas xerais ou do seu interese e moi
tarefa e o tema, a partir da informacin superficial:
cin, e aos transferidos desde as linguas que coece),
coecidos, se os nmeros, os nomes, as ilustracins e
imaxes, organizacin na pxina, ttulos de cabeceira,
identificando a informacin mis importante e deducindo
os ttulos constiten grande parte da mensaxe.
etc..
o significado de palabras e expresins non coecidas.
Identificacin do tipo de lectura demandado pola ta B3.2. Seguir instrucins e consignas bsicas sinxelas e
refa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensiva
predicibles, referidas a necesidades inmediatas, e con
SLEB3.2. Identifica, con axuda da imaxe, instrucins
ou extensiva).
apoio visual.
xerais breves e sinxelas de funcionamento e manexo de
Distincin de tipos de comprensin necesarios para a
aparellos de uso cotin, as como instrucins claras
B3.3 Comprender informacin relevante e previsible en
realizacin da tarefa (sentido xeral, informacin
para a realizacin de actividades e normas de seguritextos descritivos ou narrativos breves, sinxelos e ben
esencial, puntos principais).

Pxina 768 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

estruturados, relativos a coecementos e experiencias

Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
propios da sa idade e nivel escolar.
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir da comprensin de elementos signifi- B3.4 Identificar a informacin esencial, os puntos mis
cativos, lingsticos e paratextuais , e do coecemenrelevantes e detalles importantes en textos, tanto en
formato impreso como en soporte dixital, breves e ben
to e experiencias noutras linguas.
estruturados escritos nun rexistro formal ou neutro, que
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
traten de asuntos cotins, de temas de interese ou rede novos elementos.
levantes para os propios estudos e ocupacins, e que
B3.2 Soletreo e asociacin de grafa, pronunciacin e
contean estruturas sinxelas e un lxico de uso comn.
significado a partir de modelos escritos e expresins
orais coecidas.

Estndares de aprendizaxe
dade bsicas.

Competencias clave
CD

SLEB3.3. Comprende correspondencia persoal sinxela,

en calquera formato, na que se fala dun mesmo; se
describen persoas, obxectos, lugares e actividades; se
narran acontecementos presentes, pasados e futuros, e
se expresan de xeito sinxelo sentimentos, desexos e
opinins sobre temas xerais, coecidos ou do seu interese.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB3.4. Entende o esencial de correspondencia

formal na que se lle informa sobre asuntos do seu interese no contexto persoal ou educativo (p. ex. sobre
unha bolsa para realizar un curso de idiomas).

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB3.5. Entende informacin especfica esencial en

pxinas Web e outros materiais de referencia ou consulta claramente estruturados sobre temas relativos a
asuntos do seu interese, sempre que poida reler as
seccins difciles.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

B4.1. Aplicar estratexias bsicas para producir textos

SLEB4.1. Escribe correspondencia persoal breve na
(eleccin da persoa destinataria, finalidade do escrito,
que se establece e mantn o contacto social (por ex.con
planificacin, redaccin do borrador, revisin do texto e
amigos noutros pases); se intercambia informacin; se
versin final) a partir de modelos ben estruturados e
describe en termos sinxelos sucesos importantes e
experiencias persoais, de dan instrucins e se fan e
traballados previamente.
aceptan ofrecementos e suxestins (por ex.canclanse,
B.4.2. Completar documentos bsicos nos que se
confirman ou modifican unha invitacin ou uns plans) e
solicite informacin persoal ou relativa aos seus estudos
se expresan opinins de xeito sinxelo.
ou formacin.
B4.3. Escribir mensaxes sinxelas e breves con informacin, instrucins e indicacins moi bsicas relacionadas SLEB4.2. Completa un cuestionario sinxelo con informacin persoal e relativa sa formacin, intereses ou
con actividades cotis ou do seu interese.
afeccins (por ex. para subscribirse a unha publicacin
B4.4. Producir textos curtos a partir de modelos sinxelos
dixital).
e bsicos, actuando como mediador lingstico, se o
caso, - adecuado ao seu nivel escolar- e amosando
interese pola presentacin limpa e ordenada do texto.
B4.5. Escribir, en papel ou en soporte electrnico,
SLEB4.3. Escribe notas e mensaxes en diferentes
textos breves, sinxelos e de estrutura clara sobre temas
soportes, nos que fai comentarios moi breves ou d
cotins ou do propio interese, nun rexistro formal ou
instrucins e indicacins relacionadas con actividades
neutro utilizando adecuadamente os recursos bsicos
e situacins da vida coti e do seu interese, respectande cohesin, as convencins ortogrficas bsicas e os
do as convencins e normas de cortesa e da netiqueta
signos de puntuacin mis comns, cun control razoamis importantes.

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 4: Producin de textos escritos

a
b
c
d
e
f
i
j

B4.1. Estratexias de producin:

Planificacin:
Mobilizacin e coordinacin das propias competencias xerais e comunicativas co fin de realizar
eficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre o
tema, que se pode ou se quere dicir, etc.).
Localizacin e uso adecuado de recursos lingsticos ou temticos (uso dun dicionario ou gramtica, obtencin de axuda, etc.).
Uso de elementos coecidos obtidos de modelos
moi sinxelos de textos escritos, para elaborar os
propios textos.
Execucin:
Elaboracin dun borrador seguindo textos modelo.
Estruturacin do contido do texto.
Organizacin do texto en pargrafos curtos, abordando en cada un unha idea principal do texto, e
conformando entre todos o significado deste ou
idea global.
Expresin da mensaxe con claridade axustndose

Pxina 769 de 913

Segunda Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos
aos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin mis
modesta) ou da mensaxe (facer concesins no
que realmente gustaralle expresar), tras valorar
as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Recurso aos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada-frases feitas, locucins, do
tipo agora volvo botar unha man, etc.).
Revisin:
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
Atencin s convencins ortogrficas e signos de
puntuacin.
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza,
tamao da letra)
Reescritura definitiva.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

ble de expresins e estruturas sinxelas e un lxico de

uso frecuente.

SLEB4.4. Escribe correspondencia formal bsica e

breve, dirixida a institucins pblicas ou privadas ou
entidades comerciais, fundamentalmente para solicitar
informacin, e observando as convencins formais e
normas de cortesa bsicas deste tipo de textos, cunha
presentacin limpa e ordenada do texto.

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB5.1. Produce lxico e estruturas bsicas intelixibles no oral e na escrita, e trazos fonticos que distinguen fonemas (nasalizacin, sonorizacin), e utiliza
con eficacia comunicativa patrns bsicos de ritmo, entoacin e acentuacin de palabras e frases.

CCL
CD
CAA
CCEC

SLEB5.2. Utiliza adecuadamente as convencins orais

e escritas bsicas propias da lingua estranxeira no desenvolvemento do proceso comunicativo oral e escrito
(sados, despedidas, frmulas bsicas de tratamento), e amosa respecto e interese polas diferenzas
culturais que poidan existir.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 5: Coecemento da lingua e consciencia intercultural e plurilinge

a
b
c
d
e
f
i
j

B5.1. Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoacin bsicos:

Sons e fonemas voclicos.
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupacins.
Procesos fonolxicos mis bsicos.
Acento fnico dos elementos lxicos illados e na oracin.
B5.2. Patrns grficos e convencins ortogrficas:
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.
Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: coma,
punto e coma, puntos suspensivos, parnteses e
comias.
B5.3. Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
Recoecemento e uso de convencins sociais bsicas e normas de cortesa propias da sa idade e de
rexistros informal e estndar; e da linguaxe non verbal elemental na cultura estranxeira.
Achegamento a algns aspectos culturais visibles:
hbitos, horarios, actividades ou celebracins mis
significativas; condicins de vida elementais (vivenda); relacins interpersoais (familiares, de amizade
ou escolares), comida, lecer, deportes, comportamentos proxmicos bsicos, lugares mis habitu-

B5.1. Discriminar patrns sonoros, acentuais, rtmicos e

de entoacin de uso mis comn, recoecendo os seus
significados evidentes, e pronunciar e entoar de xeito
claro e intelixible con razoable comprensibilidade, malia
o acento estranxeiro moi evidente ou erros de pronunciacin- que non interrompan a comunicacin- e que os
interlocutores tean que solicitar repeticins de cando
en vez.
B5.2. Recoecer e utilizar as convencins ortogrficas
bsicas, tipogrficas e de puntuacin, as como abreviaturas e smbolos de uso comn, e os seus significados
asociados, con correccin suficiente para o seu nivel
escolar.
B5.3. Utilizar para a comprensin e producin de textos
orais e escritos os coecementos socioculturais e sociolingsticos adquiridos relativos vida coti (hbitos
de estudo e de traballo, actividades de lecer, includas
manifestacins artsticas como a msica ou o cine),
condicins de vida e contorna, relacins interpersoais
(entre homes e mulleres, no traballo, no centro educativo, nas institucins), e convencins sociais (costumes,
tradicins), respectando as normas de cortesa e da
netiqueta mis bsicas nos contextos respectivos.
B5.4. Producir textos e inferir o significado probable de
palabras ou frases que descoece a partir dos coe-

Pxina 770 de 913

SLEB5.3. Nas actividades de aula, pode explicar o

CCL
proceso de producin de textos e de hipteses de signi- CAA
ficados tomando en consideracin os coecementos e
CSC
experiencias noutras linguas.
CCEC
SLEB5.4. Participa en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e
pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan varias
linguas e relacionados cos Elementos Transversais,
evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como persoa
plurilinge.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD
CSIEE

Segunda Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

ais; e a costumes, valores e actitudes moi bsicos

cementos e experiencias transferidos desde as linguas SLEB5.5. Comprende e comunica o propsito solicitado
e mis evidentes sobre aspectos propios da sa idaque coece.
na tarefa ou ligado a situacins de necesidade inmediade nos pases onde se fala a lingua estranxeira.
B5.5. Participar en proxectos (elaboracin de materiais
ta da aula (pedir ou dar informacin, agradecer, descul Identificacin dalgunhas similitudes e diferenzas
multimedia, folletos, carteis recensin de libros e pelparse, solicitar algo, invitar, etc.) utilizando adecuadaelementais e mis significativas nos costumes coticulas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto cumente as estruturas sintctico-discursivas e o lxico
ns entre os pases onde se fala a lingua estranxeira
rriculares como outras presentes no centro, e relacionecesarios, propios do seu nivel escolar e traballados
nados cos Elementos Transversais, evitando estereotie o noso.
previamente.
pos lingsticos ou culturais.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades lingsticas que falan outra
B5.6. Distinguir e levar a cabo as funcins demandadas
polo propsito comunicativo, mediante os expoentes
lingua e teen unha cultura diferente propia.
bsicos de devanditas funcins e os patrns discursivos
B5.4. Plurilingismo:
de uso mis habitual, as como os seus significados
Identificacin de similitudes e diferenzas entre as
asociados (p. ex. utilizar unha estrutura interrogativa
linguas que coece para mellorar a sa aprendizaxe
para facer unha suxestin); utilizar un repertorio lxico
e lograr unha competencia comunicativa integrada.
suficiente para comunicar no seu nivel escolar, e em Participacin en proxectos nos que se utilizan vapregar para comunicarse mecanismos sinxelos bastanrias linguas e relacionados cos Elementos Transverte axustados ao contexto e intencin comunicativa
sais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais,
(repeticin lxica, elipse, dexe persoal, espacial e teme valorando positivamente as competencias que poporal, xustaposicin, e conectores e marcadores discurse como persoa plurilinge.
sivos moi frecuentes), sempre que sexan traballados en
B5.5. Funcins comunicativas:
clase previamente.
Iniciacin e mantemento de relacins persoais e sociais bsicas propias da sa idade.
Descricin de calidades fsicas e abstractas moi bsicas de persoas, obxectos, lugares e actividades.
Narracin de acontecementos e descricin de estados e situacins presentes, e expresin moi bsica
de sucesos futuros.
Peticin e ofrecemento de informacin, indicacins,
expresin moi sinxela de opinins e advertencias.
Expresin do coecemento, o descoecemento e a
certeza.
Expresin da vontade, a intencin, a orde, a autorizacin e a prohibicin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, a
satisfaccin, a sorpresa, e os seus contrarios.
Establecemento e mantemento bsicos da comunicacin e organizacin elemental do discurso.
B5.6. Lxico oral e escrito bsico de uso comn relativo
a
Identificacin persoal elemental; vivenda, fogar e
contorna; actividades bsicas da vida diaria; familia
e amigos; traballo, tempo libre, lecer e deporte; vacacins; sade mis bsica e coidados fsicos elementais; educacin e estudo; compras bsicas; ali-

Pxina 771 de 913

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC

Segunda Lingua Estranxeira. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

mentacin e restauracin; transporte, tempo meteorolxico e Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin.

Expresins fixas, enunciados fraseolxicos moi bsicos e moi habituais -sados, despedidas, preguntas
por preferencias, expresin sinxelas de gustos- e lxico sobre temas relacionados con contidos moi sinxelos e predicibles doutras reas do currculo.
B5.7. Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma.
1

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(nicht nur sondern auch); disxuncin
(oder); oposicin/concesin (nicht sondern); causa (denn/weil); finalidade (um zu
+ Infinitiv); comparacin (so / nicht so +
Adjektiv + wie; mehr/weniger + Adjektiv/Adverb + als; immer besser); condicin
(wenn); estilo indirecto.
Relacins temporais (whrend).
Afirmacin.
Exclamacin.
Negacin (negative Stze mit nicht, nie,
nicht + Adjektiv, niemand, nichts).
Interrogacin (W-Fragen; Ja/Nein-Fragen).
Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt; Plusquamperfekt); presente
(Prsens).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (mgen); posibilidade/probabilidade (knnen; drfen;
vielleicht); necesidade (mssen); obriga
(mssen; sollen; Imperativ); permiso (drfen; knnen; lassen); intencin (wollen).
Expresin da existencia; da entidade
(zhlbare und nicht zhlbare Sammelbezeichnungen; zusammengesetzte Nomen;
Pronomen [Relativ-, Reflexiv- und Determinativpronomina]); da calidade (z. B.
schn praktisch, zu teuer).

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(non seulementmais aussi); disxuncin
(ou bien); oposicin/concesin (cependant); causa (car); finalidade (de faon ,
de manire + Inf.); comparacin (le meilleur, le mieux, le pire, aussi + Adj. /Adv.
que; (ex: Il nest pas aussi intelligent que
toi); consecuencia (alors, donc); explicativas (ainsi, car).
Relacins temporais (puis, finalement, tout
de suite, enfin, pendant, pendant que +
Indic.).
Exclamacin (Comment,
Quel/Quelle/Quels/Quelles, Cest parti!).
Negacin (nejamais, ne rien, ne
personne, neplus).
Interrogacin (Et alors? quoi bon?
Quel, quelle, quels, quelles, pronomes
interrogativos (ex. lequel, laquelle, etc.),
Ah bon? Moi non, Moi non plus).
Expresin do tempo: presente (verbos
irregulares), pasado (pass compos, imparfait), futuro (futur proche, futur simple),
condicional (frmulas de cortesa e consello).
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples), durativo (en + date), habitual
(parfois, jamais), incoativo (futur proche),
terminativo (pass rcent).

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

(and, too, also); disxuncin (or); oposicin
(but); causa (because (of); due to); finalidade (to + infinitive; for+-ing); comparacin
(as/not so +Adj.+ as; more comfortable/
quickly, faster (than); the fastest); resultado (so); condicin (if; unless); estilo indirecto (reported information, offers, suggestions and commands).
Relacins temporais (the moment (she
left); while).
Be used to/ get used to.
Afirmacin (affirmative sentences; tags;
Me too; Think/Hope so).
Exclamacin (What + (Adj. +) noun, e. g.
What beautiful horses!; How + Adv. + Adj.,
e. g. How very nice!; exclamatory sentences and phrases, e. g. Hey, thats my bike!).
Negacin (negative sentences with not,
never, no (Noun, e. g. no chance), nobody,
nothing; negative tags; me neither).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; What is the book about?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; present perfect; past perfect); presente (present simple and continuous); futuro (going to; will; present simple and continuous + Adv.).

Expresin de relacins lxicas: conxuncin

((e) anche, (e) neanche, n); disxuncin
(o); oposicin (ma, invece (di)); causa
(perch); finalidade (per/a + Inf.); condicin
(se); comparacin (pi / meno (di); come; il
pi / il meno ...(di)); resultado (allora, cos);
estilo indirecto (informazione riferita, consigli, ordini, offerte).
Relacins temporais (quando, prima, poi
dopo, mentre).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative e
proforma (p.es. anche io; credo/penso di
s)
Exclamacin (forme ellittiche: nome (p.es.
(che) peccato!); avverbio (p.es. bene!);
interiezioni (p.es. ah! eri tu; oh, che bello!)).
Negacin (proforma (p.es. no, neanchio,
(per) niente, credo di no); frasi dichiarative
negative con non (mai), (per) niente, nessuno/nessuna)).
Interrogacin (totali; parziali introdotte da
avv., pronomi e aggettivi interrogativi (p.es
quanti biscotti vuoi?; come mai vieni alla
festa?); disgiuntiva (p.es. preferisci caff o
t?); eco (p.es. Gianni chi?); orientate
(p.es. vero?)).
Expresin do tempo: (presente (presente);
pasado (imperfetto e perfetto composto);

Expresin de relacins lxicas: conjuno

(no s...como tambm; no s ... tambm); disjuno (ou, ou...ou); oposio
/concesso (mas, mesmo assim;... embora); causa (por causa disso; da que); finalidade (para + Inf.; para que); comparao
(mais/menos/to/tanto + Adj./Adv./S + (do)
que/como/quanto; superlativo relativo (p.
e. o rapaz mais distrado da turma); resultado (assim, portanto;); condio (se,
sem); discurso indireto (informaes, oferecimentos, sugestes e ordens).
Relacins temporais (enquanto, antes que,
depois que, logo que, at que, sempre
que).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; frases impessoais).
Exclamacin (formas elpticas: Que + S +
(to) + Adj., p.e Que dia to lindo!); sentenas e sintagmas exclamativos, p.e. Ei,
esta a minha bicicleta!; Magnfica bolsa!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; (no) nada, nenhum
(a), ningum).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. de quem a culpa?);
interrogativas tag (p.e. isto fcil, no ?);

Pxina 772 de 913

Alemn

Francs

Expresin da cantidade (Singular und

Expresin da modalidade: factualidade;
Plural; Kardinal- und Ordinalzahlen; Quancapacidade (arriver faire); posibilliatitt, z. B. viele; Grad, z. B. vllig, ein bissde/probabilidade (il est probable que, probablement); necesidade; obriga/prohibicin
chen).
(cest qui de? cest +pron. toni Expresin do espazo (Prpositionen;
que/nom+ de + Inf., interdit de); permiso;
Lokaladverbien).
intencin/desexo (dcider de faire qqch.,
Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
jaimerais beaucoup faire qqch.) ; cortesa.
B. um Mitternacht; Zeiteinheiten, z. B.

Expresin da existencia (presentativos); a

Semester; Ausdruck der Zeit [vor; frh;
entidade (artigos, morfoloxa (prefixos (anspt]; Dauer [seit bis; whrend; ab]; Vorti, hyper) e sufixos (-ette, -elle), pronomes
zeitigkeit [noch; schon (nicht)]; Nachzeitigpersoais, pronomes demostrativos; prokeit [danach; spter]; Aufeinanderfolge
nomes persoais OD e OI, en, y, propo[zuerst]; Hufigkeit, z. B. zweimal die Wosicins adxectivais (o, dont); a cualidade,
che, tglich).
a posesin (adxectivos posesivos).
Expresin do modo (Modaladverbien und Expresin da cantidade: (plurais irregulastze).
res; nmeros cardinais; nmeros ordinais;
artigos partitivos). Adverbios de cantidade
e medidas (beaucoup de, quelques, quelques-uns, tout le monde, plein de, plusieur(s)); o grao.
Expresin do espazo (prpositions et
adverbes de lieu, position, distance, mouvement, direction, provenance, destination;
pronome y ).
Expresin do tempo: puntual (tout
lheure, ce moment-l, au bout de); divisins (semestre, priode, au moment o);
indicacins de tempo (la semaine dernire,
le mois dernier,); duracin (encore /
neplus); anterioridade (dj, a
faitque);posterioridade (ensuite, puis);
secuenciacin (puis, enfin); simultaneidade
(pendant, alors que); frecuencia (toujours,
souvent, pas souvent, parfois, jamais).
Expresin do modo: (Adv. de manire en
ment).

Ingls
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple/perfect; and future continuous); habitual (simple tenses (+ Adv., e. g. every
Sunday morning); used to); incoativo (be
about to); terminativo (stop +verb+ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (can;
be able to); posibilidade/probabilidade
(may; might; perhaps); necesidade (must;
need; have (got) to); obriga (have (got) to;
must; imperative); permiso (may; could;
allow); intencin (present continuous).
Expresin da existencia (e. g. there could
be); a entidade
(count/uncount/collective/compound
nouns; pronouns (relative, reflexive/emphatic, one(s); determiners); a cualidade (e. g. pretty good; much too expensive).
Expresin da cantidade (singular/plural;
cardinal and ordinal numerals. Quantity: e.
g. lots/plenty (of). Degree: e. g. absolutely;
a (little) bit).
Expresin do espazo (prepositions and
adverbs of location, position, distance,
motion, direction, origin and arrangement).
Expresin do tempo (points (e. g. at
midnight), divisions (e. g. term), and indications (ago; early; late) of time; duration
(fromto; during; until; since); anteriority
(already; (not) yet); posteriority (afterwards; later); sequence (first, second, after
that, finally); simultaneousness (just when);
frequency (e. g. twice/four times a week;
daily).
Make and do.
Expresin do modo (Adv. and phrases of
manner, e. g. carefully; in a hurry).
Uso de conectores.
Have/get causative.
Phrasal verbs.

Pxina 773 de 913

Italiano

futuro (presente e futuro)) e do aspecto

(puntual (tempi semplici); durativo (presente e imperfetto; perfetto composto (+Avv.);
perifrasi stare + gerundio; continuare a
+Inf.); avere labitudine di + Inf.); iterativo
(prefisso ri-V; di nuovo); incoativo (cominciare a/iniziare a+Inf.; stare per + Inf.);
terminativo (verbi intrinsecamente terminativi (p.es. arrivare); perifrasi finire di+ Inf.;
perfetto composto (+Avv.))).
Expresin da modalidade: factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
capacidade ((non) essere capace di+Inf.));
posibilidade (potere + Inf.; forse; dovere
+Inf.); necesidade (dovere + Inf.; avere
bisogno di + N / Inf.; essere necessario +
Inf.); (dovere + Inf.; imperativo); permiso
(imperativo (+ pure); potere+Inf.); intencin
(presente, imperfetto e condizionale semplice di verbi volitivi + N / infinito; futuro
(+Avv.); pensare di + Inf.; avere voglia di +
Inf.).
Expresin da existencia (p.es. ci sar,
eccolo); a entidade (nomi contabili / massa
/ collettivi / composti; pronomi (relativi, riflessivi, tonici); determinanti); a calidade
(p.es. bravo in matematica; abbastanza
stanco).
Expresin da cantidade (singolare /plurale,
numerali cardinali, ordinali, collettivi (p.es.
doppio, coppia). Quantit: p.es. ognuno,
altro, partitivo (della, dello, del), un sacco
di; grado: p.es. troppo bello, abbastanza
dolce.
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi
ed espressioni che indicano luogo, posizione, distanza, movimento, direzione,
origine e disposizione).
Expresin do tempo (lora (p.es. a mezzanotte, a mezzogiorno); divisione (p.es. di
mattina, in autunno) e collocazione nel
tempo (p.es. due anni fa, lanno scorso, ieri
mattina); durata (p.es. da (... a); fino a;
fra/tra ... e ...); anteriorit (p.es. prima, gi);
posteriorit (p.es. pi tardi, poi, il giorno
dopo); contemporaneit (p.es. mentre);
sequenza (p.es. prima .. poi ... dopo... allora); intermittenza (p.es. ogni tanto); fre-

Portugus
interrogativas eco).
Expresin do tempo: pasado (pretrito
imperfeito, perfeito simples e perfeito composto e pretrito mais-que-perfeito composto); presente (presente); futuro (futuro
simples; (+Adv.); haver-de).
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro simples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito
composto do indicativo (+ Adv.); andar a +
Inf.; ir + Ger.); habitual (tempos simples (+
Adv.); costumar+ Inf.); incoativo (desatar a
+ Inf.); iterativas (pretrito imperfeito do
indicativo; voltar a + Inf.); terminativo (pretrito perfeito simples composto e pretrito
mais-que-perfeito composto; vir de + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade ( capaz
/ incapaz de + Inf.; saber); posibilidade/
probabilidade (ser possvel / impossvel +
Inf.; tal vez); necessidade (ser preciso /
necessrio + Inf.); obrigacin (ser obrigatrio + Inf.; imperativo); permiso (poder +
Inf.; ser possvel/permitido + Inf.); prohibicin: (no) ser possvel /permitido + Inf.);
intencin (pretrito imperfeito gostar de +
Inf.; tratar de + Inf.; pensar + Inf.).
Expresin da existencia (p. e. existir, darse); a entidade (substantivos contveis
/massivos /coletivos /compostos; pronomes (relativos, reflexivos tonos/ tnicos,
determinantes); a cualidade (p.e. bastante
bom; consideravelmente caro; timo).
Expresin da cantidade (Singular/Plural;
Numerais cardinais e ordinais. Quantidade: p. e. bastante, a maior parte de, mais o
menos. Grau: p.e. consideravelmente;
bastante bem).
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, ,direo).
Expresin do tempo (expresses, preposies e locues de tempo (momento
pontual (p. e. meio-dia), divises (p. e.
perodo, fim de semana) e indicaes de
tempo (p. e. atrs, cedo); durao (p. e.
at; entre ... e); anterioridade (anteontem;
j); posterioridade (mais tarde, na semana

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

quenza (p.es. quasi mai, una volta alla

settimana)).
Expresin do modo (avverbi ed espressioni di modo (p.es. piano, cos, insieme)).

que vem); sequncia (em primeiro lugar,

depois, em ltimo lugar); simultaneidade
(naquele momento); frequncia (p. e. cada
semana).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo, p.
e. pressa).

1 de bacharelato
Segunda Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato. Currculo Galicia.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d
e
i
j

B1.1. Estratexias de comprensin:

Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de tarefa e tema.
Identificacin do tipo textual, adaptando a comprensin ao mesmo.
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
informacin esencial, puntos principais).
Formulacin de hiptese sobre contido e contexto.
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir da comprensin de elementos significativos, lingsticos e paralingsticos (acenos, entoacin, etc).
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir do coecemento doutras linguas, e de
elementos non lingsticos (imaxes, msica, etc.).
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
de novos elementos.
B1.2. Tolerancia da comprensin parcial ou vaga nunha
situacin comunicativa, e conciencia da importancia de
chegar a comprender textos orais sen precisar entender
todos e cada un dos seus elementos.
B1.3. Constancia no logro da comprensin oral, reescoitando o texto gravado ou solicitando repeticin do dito.

B1.1. Coecer e saber aplicar as estratexias mis

adecuadas para a comprensin do sentido xeral, a informacin esencial, os puntos e ideas principais ou os
detalles relevantes do texto.
B1.2. Identificar o sentido xeral, a informacin esencial,
os puntos principais e os detalles mis relevantes en
textos orais breves ou de lonxitude media, transmitidos
de viva voz ou por medios tcnicos, claramente estruturados e articulados a unha velocidade lenta ou media,
nun rexistro formal, informal ou neutro, e que traten de
aspectos concretos de temas xerais, sobre asuntos cotins en situacins correntes ou menos habituais, ou
sobre os propios intereses nos mbitos persoal, pblico,
educativo e ocupacional, sempre que as condicins
acsticas non distorsionen a mensaxe e se poida volver
escoitar o dito.
B1.3. Comprender o esencial e informacin relevante en
situacins que impliquen a solicitude de informacin
xeral: datos persoais, lugares, horarios, datas, prezos,
formas de pagamento, actividades, etc.), sempre que lle
poidan repetir o dito.
B1.4. Comprender o esencial en conversas sinxelas,
bsicas e breves sobre argumentacins bsicas, puntos
de vista e opinins relativos a temas frecuentes do mbito persoal ou pblico, estados de sade, sensacins e
sentimentos bsicos, claramente estruturados e articulados a unha velocidade lenta ou media, e se o interlocutor est disposto a repetir ou reformular o dito.
B1.5. Comprender o sentido xeral e informacin moi

Pxina 774 de 913

SLEB1.1. Nas actividades de aula, persevera no seu

proceso de comprensin, axustndoo s necesidades
da tarefa (de comprensin global, selectiva ou detallada)
e mellorndoo, se o caso: facendo anticipacins do
que segue (palabra, frase, resposta), e inferindo o
que non se comprende e o que non se coece mediante
os propios coecementos e experiencias doutras linguas.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB1.2. Capta os puntos principais e detalles relevantes de mensaxes, gravadas ou de viva voz, que contean instrucins, indicacins ou outra informacin claramente estruturada, sempre que poida volver escoitar o
dito ou pedir confirmacin.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB1.3. Comprende, nunha conversacin formal ou

entrevista na que participa, informacin relevante de
carcter habitual e predicible sobre asuntos prcticos no
mbito educativo (datos persoais, intereses, preferencias e gustos e proxectos persoais e acadmicos, coecemento ou descoecemento, acordo e desacordo, etc.,
sempre que poida pedir que se lle repita, ou que se reformule, aclare ou elabore algo do que se lle dixo.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB1.4. Entende o que se di en transaccins e xes CCL

tins cotis e estruturadas (p. ex. en bancos, tendas,
CAA
hoteis, restaurantes, transportes ou centros educativos),
CSC
e os puntos principais e informacin relevante cando se

Segunda Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato. Currculo Galicia.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

relevante e sinxela de presentacins ben estruturadas

sobre temas familiares e predicibles, e de programas de
televisin tales como informativos, entrevistas ou anuncios, sempre que as imaxes sexan suficientemente redundantes para facilitar a comprensin.

Competencias clave

lle fala directamente en situacins menos habituais, pero predicibles (p. ex. a perda dun obxecto), sempre que
poida volver escoitar o dito.

CCEC
CD

SLEB1.5. Comprende, nunha conversacin informal na

que participa, opinins xustificadas e claramente articuladas a unha velocidade lenta ou media, sobre diversos
asuntos cotins ou de interese persoal, as como a expresin de sentimentos sobre aspectos concretos de
temas habituais ou de actualidade, e se o interlocutor
est disposto a repetir ou reformular o dito.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB1.6. Identifica os aspectos mis importantes en

presentacins sobre temas coecidos ou do seu interese nos mbitos persoal e educativo; e de programas
informativos, documentais, entrevistas en televisin,
anuncios publicitarios e programas de entretemento,
cando o discurso est ben estruturado e articulado con
claridade nunha variedade estndar da lingua, e con
apoio da imaxe.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB2.1. Fai presentacins ensaiadas previamente,

breves e con apoio visual, sobre aspectos concretos de
temas acadmicos sinxelos do seu interese, organizando a informacin bsica nun esquema coherente e amplindoa con algns exemplos, e respondendo a preguntas sinxelas dos ontes sobre o tema tratado.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB2.2. Toma parte en conversas formais ou entrevistas de carcter acadmico ou ocupacional, sobre temas
moi habituais nestes contextos, intercambiando informacin relevante sobre feitos concretos, pedindo instrucins ou solucins a problemas prcticos, suscitando de
xeito sinxelo e con claridade os seus puntos de vista, e
xustificando brevemente as sas accins, opinins e
planos.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB2.3. Desenvlvese coa suficiente eficacia en

situacins cotis e menos habituais pero predicibles que
poden xurdir durante unha viaxe ou estancia noutros
pases por motivos persoais ou educativos (transporte,
aloxamento, comidas, compras, estudos, relacins coas
autoridades, sade, lecer), e utiliza estratexias de comunicacin lingsticas -uso de exemplos, palabras de

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 2. Producin de textos orais

b
c
d
e
f
g
i
j

B2.1. Estratexias de producin:

Planificacin:
Identificar o contexto, o destinatario e a finalidade
da producin ou da interaccin.
Adecuar o texto ao destinatario, contexto e canle,
escollendo os expoentes lingsticos necesarios
para lograr a intencin comunicativa.
Execucin:
Concibir a mensaxe con claridade, distinguindo a
sa idea ou ideas principais e a sa estrutura bsica.
Activar os coecementos previos sobre modelos e
secuencias de interaccin, e elementos lingsticos previamente asimilados e memorizados.
Expresar a mensaxe con claridade, coherencia
bsica e estruturndoa adecuadamente e axustndose, no seu caso, aos modelos e frmulas de
cada tipo de texto memorizados e traballados en
clase previamente.
Reaxustar a tarefa (emprender unha versin mis
modesta) ou a mensaxe (limitar o que realmente

B2.1. Pronunciar de xeito intelixible, anda que se

cometan erros de pronunciacin polos que os interlocutores tean que solicitar repeticins para entender a
mensaxe.
B2.2. Coecer e saber aplicar as estratexias mis
adecuadas para producir textos orais monolxicos ou
dialxicos breves ou de lonxitude media, e de estrutura
simple e clara, recorrendo, entre outros, a procedementos como a reformulacin, en termos mis sinxelos ou
de significado aproximado, do que se quere expresar
cando non se dispn de estruturas ou lxico mis complexos en situacins comunicativas mis especficas.
B2.3. Intercambiar con pronuncia clara e intelixible,
informacin en situacins de comunicacin cotis e menos habituais, pero predicibles nas que tea que expresar o acordo, o desacordo, o interese, a posibilidade e
imposibilidade, usando un repertorio de expresins frecuentes no mbito pblico (doenzas, pequenas reclamacins), as como na expresin bsica dos sentimentos e intereses persoais, tales como satisfaccin, desgusto, admiracin e sorpresa.
B2.4. Producir textos de extensin breve ou media,

Pxina 775 de 913

Segunda Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato. Currculo Galicia.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e

tanto cara a cara como por telfono ou outros medios
significado prximo- e xestos apropiados.
tcnicos, nun rexistro formal, neutro ou informal, cun
os recursos lingsticos dispoibles.
discurso comprensible e adecuado situacin e utili SLEB2.4. Participa en conversas informais, cara a cara
Compensar as carencias lingsticas mediante
zando as estratexias necesarias para iniciar, manter e
ou por telfono ou outros medios tcnicos, sobre asunprocedementos lingsticos, e paralingsticos.
facer progresar a comunicacin.
tos cotins, nas que intercambia informacin e expresa
Lingsticos:
e xustifica opinins brevemente; narra e describe feitos
B2.5. Intercambiar informacin e opinins, dar instru Modificar palabras de significado parecido.
sinxelos ocorridos no pasado ou expresa brevemente
cins, describir e narrar acontecementos sinxelos, xus Definir ou parafrasear un termo ou expresin.
plans de futuro; fai suxestins; pide e d indicacins ou
tificar brevemente os motivos de accins e planos, for Usar a lingua materna ou estranxeirizar palainstrucins; expresa e xustifica sentimentos de xeito
mular hipteses, facer suxestins e argumentar de xeito
bras da lingua meta.
sinxelo, e describe con certo detalle aspectos concretos
sinxelo, anda que se produzan pausas para planificar o
de temas de actualidade moi coecidos ou de interese
que se vai a dicir e en ocasins haxa que formular a
Pedir axuda.
persoal ou educativo.
mensaxe
en
termos
mis
sinxelos
e
repetir
ou
reelabo Paralingsticos:
rar o dito para axudar comprensin do interlocutor.
Sinalar obxectos, usar decticos ou realizar accins que aclaran o significado.
Usar linguaxe corporal culturalmente pertinente
(xestos, expresins faciais, posturas, contacto visual ou corporal).
Usar elementos cuasi-lxicos (humm, puah) de
valor comunicativo.
B2.2. Actitude de respecto cara a si mesmo/a e cara aos
demais para comprender e facerse comprender.
B2.3. Rutinas ou modelos comns de interaccin
segundo o tipo de situacin de comunicacin.

Competencias clave

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 3. Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
i
j

B3.1. Estratexias de comprensin:

B3.1. Utilizar estratexias de lectura (recurso s imaxes, SLEB3.1. Identifica a informacin mis importante en
ttulos e outras informacins visuais, e aos coecementextos xornalsticos do xnero informativo, en calquera
Mobilizacin de informacin previa sobre o tipo de
tos previos sobre o tema ou a situacin de comunicasoporte, breves e ben estruturados e que traten de tetarefa e o tema, a partir da informacin superficial:
cin, e aos transferidos desde as linguas que coece),
mas xerais e coecidos ou traballados previamente, e
imaxes, organizacin na pxina, ttulos de cabeceira,
identificando a informacin mis importante e deducindo
capta as ideas principais de artigos divulgativos sinxeetc.
los, cunha linguaxe moi clara e un uso moi limitado de
o significado de palabras e expresins non coecidas.
Identificacin do tipo de lectura demandado pola tatecnicismos, sobre temas do seu interese.
refa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensiva
B3.2. Seguir instrucins e consignas bsicas, sinxelas e
ou extensiva).
predicibles, de carcter pblico, institucional ou corpora- SLEB3.2. Entende o sentido xeral e os puntos principais
Distincin de tipos de comprensin necesarios para a
de anuncios e comunicacins sinxelos de carcter ptivo.
realizacin da tarefa (sentido xeral, informacin
blico, institucional ou corporativo, que contean instruci B3.3. Comprender informacin relevante e previsible en
esencial, puntos principais).
ns e indicacins de carcter previsible, claramente estextos descritivos ou narrativos breves e ben estrutura Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
truturados, relacionados con asuntos do seu interese
dos nos que se informa de acontecementos, se descri Inferencia e formulacin de hipteses sobre signifipersoal ou acadmico (p. ex. sobre cursos, prcticas ou
ben
accins,
persoas,
obxectos
e
lugares,
e
se
manicados a partir da comprensin de elementos signifibecas).
festan opinins con expresins sinxelas, relativos a cocativos, lingsticos e paratextuais , e do coecemenecementos e experiencias propios da sa idade e nivel
to e experiencias noutras linguas.
SLEB3.3. Identifica a informacin mis importante en
escolar.
instrucins sobre o uso de aparellos ou de programas
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
B3.4. Recoecer a estrutura das cartas formais (remiinformticos de uso habitual, e sobre a realizacin de

Pxina 776 de 913

CCL
CAA

Segunda Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato. Currculo Galicia.

Obxectivos

Contidos
de novos elementos.
B3.2. Recoecemento da estrutura das cartas formais
(remitente, cabeceira, lugar e data; asunto, sado ao
destinatario, corpo da carta, despedida e sinatura).

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

tente, cabeceira, lugar e data; asunto, sado ao destinaactividades e normas de seguridade ou de convivencia
tario, corpo da carta, despedida e sinatura), e comna contorna pblica e educativa.
prender un repertorio elemental e bsico de expresins
fixas de confirmacin ou denegacin, obriga, coecemento, necesidade e permiso utilizadas para a conce SLEB3.4. Identifica en lecturas adaptadas as lias
sin dunha bolsa, a confirmacin dun pedimento, a rexerais do argumento, o carcter dos personaxes e as
serva dun hotel, etc.
caractersticas do lugar e o tempo nos que se desenvol B3.5. Identificar a informacin esencial, os puntos mis
ven.
relevantes e detalles importantes en textos, en formato
impreso ou en soporte dixital, ben estruturados e de
curta ou media extensin, escritos nun rexistro formal,
SLEB3.5. Comprende correspondencia persoal, breve e
informal ou neutro, que traten de asuntos cotins, de
sinxela, en calquera soporte inclundo foros on line ou
temas de interese ou relevantes para os propios estublogs, na que se describen e narran feitos e experiendos ou ocupacins e que contean estruturas frecuencias, impresins e sentimentos, e se intercambian intes e un lxico xeral de uso comn.
formacin e opinins sobre aspectos concretos de temas xerais, coecidos ou do seu interese.

Competencias clave
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB3.6. Entende o esencial de correspondencia formal

institucional ou comercial sobre asuntos que poden xurdir, por exemplo, mentres organiza ou realiza unha viaxe ao estranxeiro (concesin dunha bolsa, confirmacin
dun pedimento, reserva dun hotel, etc.).

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB3.7. Entende informacin especfica relevante en

pxinas Web e outros materiais de referencia ou consulta (glosarios, dicionarios, enciclopedias, revistas) claramente estruturados, que contean mapas, fotografas,
imaxes, vdeos ou animacins que axuden comprensin sobre temas relativos a materias acadmicas ou
asuntos relacionados coa sa especialidade ou cos
seus intereses.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

B4. Estratexias de producin:

B4.1. Coecer, seleccionar e aplicar as estratexias mis SLEB4.1. Escribe correspondencia persoal, en calquera
adecuadas para elaborar textos escritos sinxelos de
formato, na que describe experiencias e sentimentos;
Planificacin:
lonxitude breve ou media, (eleccin da persoa destinatanarra, de forma lineal, actividades e experiencias pre Mobilizacin e coordinacin das propias comperia, finalidade do escrito, planificacin, redaccin do bosentes e pasadas; e intercambia informacin e opinins
tencias xerais e comunicativas co fin de realizar
rrador,
revisin
do
texto
e
versin
final)
incorporando
sobre temas concretos nas sas reas de interese pereficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre o
esquemas e expresins de textos modelo con funcins
soal ou educativo.
tema, que se pode ou se quere dicir, etc.).
comunicativas similares ao texto que se quere producir.
Localizacin e uso adecuado de recursos lings B4.2. Completar documentos bsicos nos que se solicite
ticos ou temticos (uso dun dicionario ou gramtiinformacin persoal ou relativa aos seus estudos ou
SLEB4.2. Completa un cuestionario con informacin
ca, obtencin de axuda, etc.).
formacin.
persoal, acadmica ou ocupacional (nivel de estudos,
Uso de elementos coecidos obtidos de modelos
materias que cursa, preferencias...) cunha finalidade

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Bloque 4. Producin de textos escritos

a
b
c
d
e
f
i
j

Pxina 777 de 913

CCL
CAA

Segunda Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato. Currculo Galicia.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

moi sinxelos de textos escritos, para elaborar os B4.3. Escribir mensaxes sinxelas e breves con informaespecfica como inscribirse nun curso ou solicitar un
cin, instrucins e indicacins bsicas e opinins sinxepropios textos.
campamento de vern.
las, relacionadas con actividades cotis ou do seu inte Execucin:
rese.
Elaboracin dun borrador seguindo textos modelo.
B4.4. Producir correspondencia formal para solicitar ou SLEB4.3. Escribe notas, anuncios, mensaxes e comen Estruturacin do contido do texto.
dar informacin relativa a bens e servizos, a partir de
tarios breves, en calquera soporte, nos que solicita e
Organizacin do texto en pargrafos curtos, abormodelos sinxelos e bsicos, actuando como mediador
transmite informacin e opinins sinxelas, respectando
dando en cada un unha idea principal do texto, e
lingstico, se o caso, -adecuado ao seu nivel escolaras convencins e normas de cortesa e da netiqueta.
conformando entre todos o significado deste ou
cunha presentacin do texto limpa e ordenada.
idea global.
B4.5. Escribir, en papel ou en soporte dixital, textos de
Expresin da mensaxe con claridade axustndose
estrutura clara, breves ou de extensin media, sobre
aos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
asuntos cotins ou temas de interese persoal ou educa- SLEB4.4. Escribe correspondencia formal bsica e
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin mis
tivo, nun rexistro formal, neutro ou informal, utilizando os
breve, dirixida a institucins pblicas ou privadas ou
modesta) ou da mensaxe (facer concesins no
recursos de cohesin, as convencins ortogrficas e os
entidades comerciais, na que pide ou d informacin, ou
que realmente gustaralle expresar), tras valorar
signos de puntuacin mis comns, e mostrando un
solicita un servizo, observando as convencins formais
as dificultades e os recursos lingsticos dispoicontrol razoable de estruturas e un lxico de uso free normas de cortesa mis comns neste tipo de textos
bles.
cuente de carcter xeral.
cunha presentacin limpa e ordenada do texto.
Recurso aos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada-frases feitas, locucins, do
SLEB4.5. Escribe, nun formato convencional, informes
tipo agora volvo botar unha man, etc.).
expositivos moi breves e sinxelos nos que d informacin esencial sobre un tema acadmico, facendo breves
Revisin:
descricins e narrando acontecementos seguindo unha
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
estrutura esquemtica moi sinxela (ttulo, corpo do texto
Atencin s convencins ortogrficas e signos de
e, se o caso, conclusin e bibliografa).
puntuacin.
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza,
tamao da letra).
Reescritura definitiva.
B4.2. Elaboracin de cartas formais respectando a sa
estrutura: remitente, cabeceira, lugar e data; asunto,
sado ao destinatario, corpo da carta, despedida e sinatura.
B4.3. Elaboracin de informes expositivos elementais e
breves, organizados nunha estrutura bsica que incla
unha introducin, o corpo do informe, a conclusin e a
bibliografa.

Competencias clave
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

CCL
CAA
CSC
CCEC

CCL
CAA
CSC
CCEC

Bloque 5: Coecemento da lingua e consciencia intercultural e plurilinge

a
b
c
d

B5.1. Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoacin bsicos:

Sons e fonemas voclicos.
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupa-

B5.1. Expresarse coa suficiente fluidez para que poida

SLEB5.1. Produce lxico e estruturas bsicas intelixiseguirse sen moita dificultade o fo do discurso, anda
bles no oral e na escrita, e trazos fonticos que distinque poidan producirse pausas para planificar o que se
guen fonemas (nasalizacin, sonorizacin), e utiliza
vai a dicir e en ocasins haxa que interromper e reiniciar
con eficacia comunicativa patrns bsicos de ritmo, ena mensaxe para reformulalo en termos mis sinxelos e
toacin e acentuacin de palabras e frases.

Pxina 778 de 913

Segunda Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato. Currculo Galicia.

Obxectivos

e
g
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

cins.
Procesos fonolxicos mis bsicos.
Acento fnico dos elementos lxicos illados e na oracin.
B5.2. Patrns grficos e convencins ortogrficas:
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.
Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: coma,
punto e coma, puntos suspensivos, parnteses e
comias.
B5.3. Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
Recoecemento e uso de convencins sociais bsicas e normas de cortesa propias da sa idade e de
rexistros informal e estndar; e da linguaxe non verbal elemental na cultura estranxeira.
Achegamento aos hbitos e actividades de estudo,
traballo e lecer, condicins de vida, e relacins interpersonais (no mbito educativo, ocupacional e institucional); o contorno xeogrfico bsico (clima,
rexins) e referentes artstico-culturais: feitos histricos e personaxes relevantes.
Recoecemento de valores, crenzas, actitudes e tradicins fundamentais, e calquera outros aspecto cultural de interese, as como os aspectos culturais bsicos que permitan comprender os pases onde se
fala a lingua estranxeira e actuar neles adecuadamente.
Identificacin dalgunhas similitudes e diferenzas
elementais e mis significativas nos costumes cotins entre os pases onde se fala a lingua estranxeira
e o noso.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura diferente propia.
B5.4. Plurilingismo:
Identificacin de similitudes e diferenzas entre as
linguas que coece para mellorar a sa aprendizaxe
e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos nos que se utilizan varias
linguas e relacionados cos Elementos Transversais,
evitando estereotipos lingsticos ou culturais, e valorando positivamente as competencias que pose
como persoa plurilinge.
B5.5. Funcins comunicativas:
Iniciacin e mantemento de relacins persoais e so-

mis claros para o interlocutor.

B5.2. Utilizar as convencins ortogrficas, de puntuacin e de formato de uso moi frecuente, en textos escritos en diferentes soportes, coa correccin suficiente
para non dar lugar a serios malentendidos, anda que
anda poidan cometerse erros que non interrompan a
comunicacin.
B5.3. Utilizar para a comprensin e producin de textos
orais e escritos os coecementos socioculturais e sociolingsticos adquiridos relativos vida coti (hbitos e
actividades de estudo, traballo e lecer), condicins de
vida e contorna, relacins interpersoais (entre homes e
mulleres, no mbito educativo, ocupacional e institucional), comportamento (posturas, expresins faciais, uso
da voz, contacto visual, proxmica), e convencins sociais (actitudes, valores), axustando a mensaxe ao destinatario e ao propsito comunicativo, e mostrando a
propiedade e cortesa debidas.
B5.4. Producir textos e inferir o significado probable de
palabras ou frases que descoece a partir dos coecementos e experiencias transferidos desde as linguas
que coece.
B5.5. Participar en proxectos (elaboracin de materiais
multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro, e relacionados cos Elementos Transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais.
B5.6. Distinguir e levar a cabo as funcins demandadas
polo propsito comunicativo, mediante os expoentes
bsicos de devanditas funcins e os patrns discursivos
de uso mis habitual, as como os seus significados
asociados (por ex. utilizar unha estrutura interrogativa
para facer unha suxestin); e empregar para comunicarse mecanismos sinxelos bastante axustados ao contexto e intencin comunicativa (repeticin lxica, elipse, deixe persoal, espacial e temporal, xustaposicin, e
conectores e marcadores discursivos moi frecuentes),
sempre que sexan traballados en clase previamente.
B5.7. Recoecer e utilizar un repertorio lxico de uso
comn relativo a asuntos cotins e a temas xerais ou
relacionados cos propios intereses, estudos e ocupacins, e un repertorio limitado de expresins de uso moi
frecuente suficiente para comunicar no seu nivel escolar.

SLEB5.2. Utiliza adecuadamente as convencins orais e

escritas bsicas propias da lingua estranxeira no desenvolvemento do proceso comunicativo oral e escrito (sados, despedidas, frmulas bsicas de tratamento), e
amosa respecto e interese polas diferenzas culturais
que poidan existir.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB5.3. Nas actividades de aula, pode explicar o

proceso de producin de textos e de hipteses de significados tomando en consideracin os coecementos e
experiencias noutras linguas.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB5.4. Participa en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e
pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan varias
linguas e relacionados cos Elementos Transversais,
evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora positivamente as competencias que pose como persoa
plurilinge.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB5.5. Comprende e comunica o propsito solicitado

na tarefa ou ligado a situacins de necesidade inmediata da aula (pedir ou dar informacin, agradecer, desculparse, solicitar algo, invitar, etc.) utilizando adecuadamente as estruturas sintctico-discursivas e o lxico
necesarios, propios do seu nivel escolar suficientes para
comunicar con eficacia.

CCL
CAA
CSC
CCEC

Pxina 779 de 913

Competencias clave

Segunda Lingua Estranxeira I. 1 Bacharelato. Currculo Galicia.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ciais bsicas propias da sa idade.

Descricin de calidades fsicas e abstractas moi bsicas de persoas, obxectos, lugares e actividades.
Narracin de acontecementos e descricin de estados e situacins presentes, e expresin moi bsica
de sucesos futuros.
Peticin e ofrecemento de informacin, indicacins,
expresin moi sinxela de opinins e advertencias.
Expresin do coecemento, o descoecemento e a
certeza.
Expresin da vontade, a intencin, a orde, a autorizacin e a prohibicin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, a
satisfaccin, a sorpresa, e os seus contrarios.
Establecemento e mantemento bsicos da comunicacin e organizacin elemental do discurso.
B5.6. Lxico oral e escrito bsico de uso comn relativo
a aspectos culturais variados:
Vida coti: alimentacin (pratos e produtos tpicos,
costumes alimentarios, tabs, convencins sociais,
horarios etc.); familia e amizades; actividades de lecer; viaxes e transportes; festas e celebracins; sade e educacin. compras e actividades comerciais.
Bens e servizos bsicos.
Contorna: clima, campo, cidade e lugares mis representativos.
Tecnoloxa: aparellos de uso cotin.
E calquera outro que se considere de interese.
Expresins fixas, enunciados fraseolxicos bsicos e
moi habituais.
B5.7. Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma.
1

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxun Expresin de relacins lxicas: conxun Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conjuno
cin (sowohl als auch); disxuncin (entcin; disxuncin; oposicin (alors que, au
(not onlybut also; bothand); disxuncin
(non solo ... ma anche; disxuncin (oppu(no s...como tambm; no s ... tamweder oder); oposicin/concesin (oblieu de + Inf, bien que, par contre, malgr,
(or); oposicin/concesin ((not) but; ,
re); oposicin (per, mentre); causa (sicbm); disjuno (ou, ou...ou); oposio
wohl); causa (denn/weil; wegen); finalidade
pourtant, tout de mme); causa (puisque);
though); causa (because (of); due to; as);
come); resultado / correlacin (dunque,
/concesso (mas, mesmo assim;... embo(damit; dazu; darum); comparacin (so /
finalidade (de faon , de manire + Inf.);
finalidade (to+ infinitive; for+-ing); compaquindi, cos/tanto che/da); estilo indirecto
ra); causa (por causa disso; da que); finanicht so + Adjektiv + wie; mehr/weniger +
comparacin (plusplus, moinsmoins,
racin (as/not so Adj. as; less/more +
lidade e (para + Inf.; para que); compara(consigli, ordini, offerte).

Pxina 780 de 913

Alemn

Adjektiv/Adverb + al); resultado/correlacin

(deshalb; so dass); condicin (wenn; sofern; falls); estilo indirecto.
Relacins temporais (sobald).
Afirmacin.
Exclamacin.
Negacin (z. B. nicht schlecht, durchaus
nicht, keineswegs!).
Interrogacin (W-Fragen, z. B. Wie kommt
es?; Ja/Nein-Fragen; So?).
Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt; Plusquamperfekt; historisches
Prsens); presente (Prsens); futuro (werden + Infinitiv).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade (schaffen);
posibilidade/probabilidade (mglicherweise; wahrscheinlich); necesidade (brauchen); obriga (brauchen / nicht brauchen);
permiso (drfen; knnen; lassen); intencin (denken zu + Infinitiv).
Expresin da existencia; da entidade
(zhlbare und nicht zhlbare Sammelbezeichnungen; zusammengesetzte Nomen;
Pronomen [Relativ-, Reflexiv- und Determinativpronomina]); da calidade (z. B.
eher unbekannte, leicht zu finden).
Expresin da cantidade (Zahlen, z. B.
Brche und Dezimalzahlen; Quantitt, z. B.
mehrere; Grad, z. B. ziemlich gut).
Expresin do espazo (Prpositionen;
Lokaladverbien).
Expresin do tempo (Stundenzhlung, z.
B. morgen um diese Zeit, in zehn Tagen; Zeiteinheiten, z. B. Semester; Ausdruck der Zeit [frher; spter]; Dauer, z. B.
den ganzen Tag, den ganzen Sommer
lang; Vorzeitigkeit [noch; schon (nicht)];
Nachzeitigkeit, z. B. danach, spter; Aufeinanderfolge [zuerst; zunchst; schlielich];
Gleichzeitigkeit [gerade als]; Hufigkeit, z.
B. sehr oft).
Expresin do modo (Modaladverbien und stze).

Francs

plusmoins, moinsplus); consecuencia

(de telle manire que, de faon ce que);
condicin (si, mme si + Indic.); estilo indirecto.
Relacins temporais (depuis, de jusqu,
lorsque, avant/aprs + Inf., au moment o,
() chaque fois que).
Exclamacin (Que, Hlas!)
Negacin (personne ne, rien ne,
neaucun, ne que, ne pas encore).
Interrogacin (lequel, laquelle, lesquels,
lesquelles, auquel, duquel).
Expresin do tempo: presente; pasado;
futuro.
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples); durativo (il tait une fois); habitual (de temps en temps, chaque, tous
les); incoativo, terminativo.
Expresin da modalidade: factualidade;
capacidade (russir ); posibilliade/probabilidade (cest (presque) certain);
necesidade; obriga/prohibicin (dfense
de, dfendu de+ Inf.); permiso (permettre
de faire qqch. qqun, donner la permission qqun de faire qqch); intencin/desexo (penser/esprer + Inf,); factitivo o causal con el verbo faire (ex: Pierre a
fait tomber son livre/sest fait couper les
cheveux); condicional (conditionnel prsent) ; cortesa.
Expresin da existencia: presentativos; a
entidade (artigos, sustantivos, pronomes
persoais, adxectivos e pronomes demostrativos; pronomes persoais OD e OI, en,
y; proposicins adxectivais); a cualidade;
a posesin.
Expresin da cantidade (fraccins, decimais, porcentaxes; artigos partitivos, adverbios de cantidade e medidas) e do
grao.
Expresin do espazo (prpositions et
adverbes de lieu, position, distance, mouvement, direction, provenance, destination).
Expresin do tempo: puntual (dans n
jours); divisins (dans les annes, quinzaine); indicacins de tempo (au dbut, la

Ingls

Adj./Adv. (than); better and better; the highest in the world); resultado (so; so that);
condicin (if; unless); estilo indirecto (reported information, offers, suggestions and
commands).
Relacins temporais (the moment (she
left); while).
Afirmacin (affirmative sentences; tags;
Me too; Think/Hope so).
Exclamacin (What + (Adj. +) noun, e. g.
What beautiful horses!; How + Adv. + Adj.,
e. g. How very nice!; exclamatory sentences and phrases, e. g. Hey, thats my bike!).
Negacin (negative sentences with not,
never, no (Noun, e. g. no chance), nobody,
nothing; negative tags; me neither).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; What is the book about?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; present perfect; past perfect); presente (present simple and continuous); futuro (going to; will; present simple and continuous + Adv.).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple/perfect; and future continuous); habitual (simple tenses (+ Adv., e. g. every
Sunday morning); used to); incoativo (be
about to); terminativo (stop+verb+ ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (can;
be able to); posibilidade/probabilidade
(may; might; perhaps); necesidade (must;
need; have (got) to); obriga (have (got) to;
must; imperative); permiso (may; could;
allow); intencin (present continuous).
Expresin da existencia (e. g. there could
be); a entidade
(count/uncount/collective/compound
nouns; pronouns (relative, reflexive/emphatic, one(s); determiners); a cualidade (e. g. pretty good; much too expensive).
Expresin da cantidade (singular/plural;
cardinal and ordinal numerals. Quantity: e.
g. lots/plenty (of). Degree: e. g. absolutely;

Pxina 781 de 913

Italiano
Relacins temporais ((da) quando, prima
di, appena).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative,
proforma (spero di s).
Exclamacin (forme ellittiche: sintagma
preposizionale. (p.es in bocca al lupo!);
frase semplice (p.es. crepi (il lupo)!); interiezioni (p.es. eh!, Anna!)).
Negacin (frasi dichiarative negative con
avverbi e quantificatori negativi (non, nessuno); proforma (p.es. spero di no)).
Interrogacin (totali; parziali introdotte da
avverbi e pronomi e aggettivi interrogativi
(p.es. da quando)).
Expresin do tempo (presente (presente);
pasado (perfetto composto); futuro (presente)) e do aspecto (puntual (tempi semplici); durativo (presente; perfetto composto (+Avv.); continuare a + Inf.); habitual
(tempi semplici e perfetto composto
(+Avv.)); iterativo (ancora); incoativo (mettersi a +Inf.); terminativo (smettere di+ Inf.;
tempi composti (+Avv.)).
Expresin da modalidade (factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
necesidade (bisognare + Inf.); obriga (imperativo; aver da + Inf., essere costretto a
+Inf.); permiso (essere permesso + Inf.);
intencin (avere lintenzione di + Inf.; decidere di + Inf.)); prohibicin (non) essere
permesso + Inf.).
Expresin da existencia (p.es. ecco fatto);
a entidade (nomi contabili / massa / collettivi; pronomi (riflessivi, tonici); determinanti); a calidade (p.es. davvero interessante).
Expresin da cantidade (numero: singolare/plurale; numerali cardinali, ordinali, collettivi (p.es. dozzina), moltiplicativi (p.es.
doppio). Quantit: p.es. la maggior parte;
grado: p.es. davvero carino.
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi
ed espressioni che indicano luogo, posizione, distanza, movimento, direzione,
origine e disposizione).
Expresin do tempo (lora (p.es. alle 17
(ore)); divisione (p.es. allalba) e collocazione nel tempo (p.es. laltro ieri); durata

Portugus

o (mais/menos/to/tanto + Adj./Adv./S +
(do) que/como/quanto; superlativo relativo
(p. e. o rapaz mais distrado da turma);
resultado (assim, portanto;); condio (se,
sem); discurso indireto (informaes, oferecimentos , sugestes e ordens).
Relacins temporais (enquanto, antes que,
depois que, logo que, at que, sempre
que).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; frases impessoais).
Exclamacin (formas elpticas: Que + S +
(to) + Adj., p.e Que dia to lindo!); sentenas e sintagmas exclamativos, p.e. Ei,
esta a minha bicicleta!; Magnfica bolsa!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com no, nunca; (no) nada, nenhum
(a), ningum).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU- (p.e. de quem a culpa?);
interrogativas tag (p.e. isto fcil, no ?);
interrogativas eco).
Expresin do tempo: pasado (pretrito
imperfeito, perfeito simples e perfeito composto e pretrito mais-que-perfeito composto); presente (presente); futuro (futuro
simples; (+Adv.); haver-de).
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro simples, pretrito imperfeito e pretrito perfeito
composto do indicativo (+ Adv.); andar a +
Inf.; ir + Ger.); habitual (tempos simples (+
Adv.); costumar+ Inf.); incoativo (desatar a
+ Inf.); iterativas (pretrito imperfeito do
indicativo; voltar a + Inf.); terminativo (pretrito perfeito simples e composto e pretrito mais-que-perfeito composto; vir de +
Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade ( capaz
/ incapaz de + Inf.; saber); posibilidade/
probabilidade (ser possvel / impossvel +
Inf.; tal vez); necessidade (ser preciso /
necessrio + Inf.); obrigacin (ser obrigatrio + Inf.; imperativo); permiso (poder +

Alemn

Francs

Ingls

fin, en dbut de semaine); duracin (matine, journe, soire); anterioridade (jusqu ce que); posterioridade (ds que, depuis (le temps) que); secuenciacin (premirement, deuximement); simultaneidade (lorsque, lors de + nom); frecuencia
(tous/ toutes les, gnralement, quelquefois, rarement, presque jamais).
Expresin do modo (de cette manire, de
cette faon l).

Italiano

(p.es. tutto lanno; da); anteriorit (p.es.

a (little) bit).
prima di, (non) ancora); posteriorit (p.es.
Expresin do espazo (prepositions and
appena); contemporaneit (p.es. allo stesadverbs of location, position, distance,
so tempo, allimprovviso); sequenza (p.es.
motion, direction, origin and arrangement).
prima .. poi ... dopo... allora); intermittenza
Expresin do tempo (points e. g. at mid(p.es. ogni tanto); frequenza (p.es. (200 )
night), divisions (e. g. term), and indicaal mese)).
tions (ago; early; late) of time; duration
Expresin do modo (avverbi ed espressio(fromto; during; until; since); anteriority
ni di modo: p.es. in fretta).
(already; (not) yet); posteriority (afterwards; later); sequence (first, second, after
that, finally); simultaneousness (just when);
frequency (e. g. twice/four times a week;
daily).
Expresin do modo (Adv. and phrases of
manner, e. g. carefully; in a hurry).
Uso de conectores.
Have/get causative.
Phrasal verbs.
Gerund and infinitive.

Portugus

Inf.; ser possvel/permitido + Inf.); prohibicin: (no) ser possvel /permitido + Inf.);
intencin (pretrito imperfeito gostar de +
Inf.; tratar de + Inf.; pensar + Inf.).
Expresin da existencia (p. e. existir, darse); a entidade (substantivos contveis
/massivos /coletivos /compostos; pronomes (relativos, reflexivos tonos/ tnicos,
determinantes); a cualidade (p.e. bastante
bom; consideravelmente caro; timo).
Expresin da cantidade (Singular/Plural;
Numerais cardinais e ordinais. Quantidade: p. e. bastante, a maior parte de, mais o
menos. Grau: p.e. consideravelmente;
bastante bem).
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, ,direo).
Expresin do tempo (expresses, preposies e locues de tempo (momento
pontual (p. e. meio-dia), divises (p. e.
perodo, fim de semana) e indicaes de
tempo (p. e. atrs, cedo); durao (p. e.
at; entre... e); anterioridade (anteontem;
j); posterioridade (mais tarde, na semana
que vem); sequncia (em primeiro lugar,
depois, em ltimo lugar); simultaneidade
(naquele momento); frequncia (p. e. cada
semana).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo, p.
e. pressa).

2 de bacharelato
Segunda Lingua Estranxeira II. 2 Bacharelato.
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comprensin de textos orais

b
c
d

B1.1. Uso de estratexias de comprensin das mensaxes B1.1 Coecer e saber aplicar as estratexias mis
adecuadas para a comprensin do sentido xeral, a inorais:
formacin esencial, os puntos e ideas principais ou os
Mobilizacin de informacin previa sobre tipo de tare-

Pxina 782 de 913

SLEB1.1 Nas actividades de aula, persevera no seu

proceso de comprensin, axustndoo s necesidades
da tarefa (de comprensin global, selectiva ou detallada) e mellorndoo, se o caso: facendo anticipacins

CCL
CAA
CSC

Segunda Lingua Estranxeira II. 2 Bacharelato.

Obxectivos

e
f
g
i
j

Contidos

Criterios de avaliacin

fa e tema.
detalles relevantes do texto.
Identificacin do tipo textual, adaptando a compren- B1.2 Identificar o sentido xeral, a informacin esencial,
os puntos principais e os detalles mis relevantes en
sin ao mesmo.
textos orais breves ou de lonxitude media, claramente
Distincin de tipos de comprensin (sentido xeral,
estruturados, e transmitidos de viva voz ou por medios
informacin esencial, puntos principais).
tcnicos e articulados a unha velocidade media, nun
Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
rexistro formal, informal ou neutro, e que traten de as Inferencia e formulacin de hipteses sobre signifipectos concretos ou abstractos de temas xerais, sobre
cados a partir da comprensin de elementos signifiasuntos cotins en situacins correntes ou menos habicativos, lingsticos e paralingsticos (acenos, entotuais, ou sobre os propios intereses nos mbitos persoacin, etc).
al, pblico, educativo e ocupacional/laboral, sempre que
Inferencia e formulacin de hipteses sobre signifias condicins acsticas non distorsionen a mensaxe e
cados a partir do coecemento doutras linguas, e de
se poida volver escoitar o dito.
elementos non lingsticos (imaxes, msica, etc.).
B1. 3 Comprender o esencial e informacin relevante en
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
situacins comns anda que poidan necesitar dunha
de novos elementos.
xestin ou transaccin menos habitual (explicacins a
unha reclamacin, cancelacin dun servizo, etc. ) que
B1.2 Tolerancia da comprensin parcial ou vaga nunha
impliquen a solicitude de datos, realizacin de accins,
situacin comunicativa, e conciencia da importancia de
formas de pagamento, etc), sempre que lle poidan repechegar a comprender textos orais sen precisar entender
tir o dito.
todos e cada un dos seus elementos.
B1.3 Constancia no logro da comprensin oral, reescoi- B1. 4 Comprender o esencial en conversas sinxelas,
sobre argumentacins bsicas, puntos de vista e opitando o texto gravado ou solicitando repeticin do dito.
nins relativos a temas frecuentes do mbito persoal
ou pblico, suposicins e hipteses, sensacins e sentimentos bsicos, claramente estruturados e articulados
a unha velocidade lenta ou media, e se o interlocutor
est disposto a repetir ou reformular o dito.
B1.5 Comprender o sentido xeral e informacin esencial
en presentacins ben estruturadas sobre temas coecidos e predicibles, e de programas de televisin tales
como informativos, entrevistas ou anuncios, e pelculas
sempre que as imaxes sexan suficientemente redundantes para facilitar a comprensin.

Pxina 783 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

do que segue (palabra, frase, resposta,...), e inferindo o CCEC

que non se comprende e o que non se coece mediante
os propios coecementos e experiencias doutras linguas.
SLEB1.2 Capta os puntos principais e detalles relevantes de mensaxes gravadas ou de viva voz, claramente
articulados, que contean instrucins, indicacins ou
outra informacin, mesmo de tipo tcnico sempre que
poida volver escoitar o dito ou pedir confirmacin.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB1.3 Comprende, nunha conversacin formal ou

entrevista na que participa, informacin relevante e detalles sobre asuntos prcticos relativos a actividades
acadmicas ou ocupacionais de carcter habitual e predicible (datos persoais, formacin, gustos, intereses e
expectativas ou plans de futuro), sempre que poida pedir que se lle repita, ou que se reformule, aclare ou elabore, algo do que se lle dixo.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB1.4. Entende o que se lle di en transaccins e

xestins cotis e estruturadas (p. ex. en bancos, tendas,
hoteis, restaurantes, transportes, centros educativos),
ou menos habituais pero referidas a necesidades inmediatas en situacins de comunicacin comns se
pode pedir confirmacin dalgns detalles.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB1.5 Comprende, nunha conversacin informal e

sinxela na que participa, explicacins ou xustificacins
bsicas de puntos de vista e opinins, sobre diversos
asuntos de interese persoal, cotins ou menos habituais, articulados de maneira clara, as como a formulacin de hipteses, a expresin de sentimentos e a descricin de aspectos abstractos de temas como, p. ex., a
msica, o cinema, a literatura ou os temas de actualidade se o interlocutor est disposto repetir ou reformular o
dito.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB1.6 Identifica, con apoio visual , as ideas principais e informacin relevante en presentacins ou charlas ben estruturadas e de exposicin clara sobre temas
coecidos ou do seu interese relacionados co mbito
educativo ou ocupacional. e os aspectos mis significativos de noticias de televisin claramente articuladas, ,
as como o esencial de anuncios publicitarios, series e
pelculas ben estruturados e articulados con claridade,

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

Segunda Lingua Estranxeira II. 2 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

nunha variedade estndar da lingua, e cando as imaxes

faciliten a comprensin.
Bloque 2. Producin de textos orais

b
c
d
e
f
g
i
j

B2.1. Estratexias de producin:

Planificacin:
Identificacin do contexto, o destinatario e a finalidade da producin ou da interaccin.
Adecuacin do texto ao destinatario, contexto e
canle, escollendo os expoentes lingsticos necesarios para lograr a intencin comunicativa.
Execucin:
Concepcin da mensaxe con claridade, distinguindo a sa idea ou ideas principais e a sa estrutura bsica.
Activacin dos coecementos previos sobre modelos e secuencias de interaccin, e elementos
lingsticos previamente asimilados e memorizados.
Expresin da mensaxe con claridade, coherencia
bsica e estruturndoa adecuadamente e axustndose, no seu caso, aos modelos e frmulas de
cada tipo de texto memorizados e traballados en
clase previamente.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin mis
modesta) ou a mensaxe (limitar o que realmente
lle gustara expresar), tras valorar as dificultades e
os recursos lingsticos dispoibles.
Compensacin das carencias lingsticas procedementos lingsticos, e paralingsticos .
Lingsticos:
Modificacin de palabras de significado parecido.
Definicin ou reformulacin dun termo ou expresin.
Uso da lingua materna ou estranxeirizacin de
palabras da lingua meta.
Peticin de axuda.
Paralingsticos:
Sinalacin de obxectos, usando decticos ou reali-

B2.1 Aplicar as estratexias mis adecuadas para

producir textos orais breves ou de lonxitude media ,
explotando os recursos dos que se anda que poidan
producirse pausas, vacilacins ocasionais ou reformulacins do que se quere expresar en situacins menos
habituais ou en intervencins mis longas.
B2.2 Interactuar, en situacins reais ou simuladas, con
eficacia suficiente para narrar e describir experiencias,
acontecementos, sentimentos, reaccins, desexos e
aspiracins e plans ou proxectos; e intercambiar informacin pouco complexa, pedir e dar indicacins ou instrucins sinxelas con certo detalle, xustificar brevemente opinins e puntos de vista; formular hipteses; facer
suxestins; e expresarse sobre temas algo abstractos
como pelculas, msica, libros, etc.
B2.3 Intercambiar de xeito sinxelo pero eficaz, con
pronuncia clara e intelixible, informacin en situacins
de comunicacin cotis e menos habituais, pero predicibles nas que tea que expresar o acordo, o desacordo, o interese, a posibilidade e imposibilidade, usando
un repertorio de expresins frecuentes no mbito pblico (doenzas, pequenas reclamacins, mens alternativos, accidentes...), as como a expresin bsica dos
sentimentos e intereses persoais, tales como satisfaccin, desgusto, admiracin e sorpresa.
B2.4 Producir textos de extensin breve ou media,
tanto cara a cara como por telfono ou outros medios
tcnicos, nun rexistro formal, neutro ou informal cun
discurso comprensible e adecuado situacin e utilizando as estratexias necesarias para iniciar, manter e
facer progresar a comunicacin.
B2.5 Participar en situacins de comunicacin formais
que impliquen intercambios claramente estruturados,
utilizando frmulas ou indicacins habituais para tomar
ou ceder a quenda de palabra, anda que se poida necesitar a axuda do interlocutor e sendo quen de intercambiar informacin e opinins, dar instrucins, xustificar brevemente os motivos de accins e plans, e ar-

Pxina 784 de 913

SLEB2.1 Participa activamente en intercambios comunicativos na aula, utilizando a maiora das veces a lingua estranxeira, producindo mensaxes adecuadas s
situacins de comunicacin reais ou simuladas e colaborando para entender e facerse entender.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB2.2 Fai presentacins breves, con certa fluidez,

ben estruturadas, ensaiadas previamente e con apoio
visual , sobre aspectos concretos de temas acadmicos ou ocupacionais do seu interese, organizando a
informacin bsica de maneira coherente, explicando as
ideas principais brevemente e con claridade, e respondendo a preguntas sinxelas dos ontes articuladas de
maneira clara e a velocidade media.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB2.3 Participa adecuadamente en conversacins

informais cara a cara ou por telfono ou outros medios
tcnicos, sobre asuntos cotins ou menos habituais,
nas que intercambia informacin e expresa e xustifica
brevemente opinins e puntos de vista; narra e describe
de forma coherente feitos ocorridos no pasado ou plans
de futuro reais ou inventados; formula hipteses; fai
suxestins; pide e d indicacins ou instrucins con
certo detalle; expresa e xustifica sentimentos, e describe aspectos concretos e abstractos de temas como, por
exemplo, a msica, o cinema, a literatura ou os temas
de actualidade.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB2.4 Desenvlvese adecuadamente, e utiliza

estratexias de comunicacin lingsticas e xestos apropiados para facerse entender, en situacins cotis e
menos habituais que poden xurdir durante unha viaxe
ou estancia noutros pases por motivos persoais, educativos ou ocupacionais (transporte, aloxamento, comidas, compras, estudos, traballo, relacins coas autoridades, sade, lecer), e sabe solicitar atencin, informacin, axuda ou explicacins, e facer unha reclamacin
ou unha xestin formal de maneira sinxela pero correcta
e adecuada ao contexto.

CCL
CAA
CSC
CCEC

Segunda Lingua Estranxeira II. 2 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos
zando accins que aclaran o significado.
Uso da linguaxe corporal culturalmente pertinente
(xestos, expresins faciais, posturas, contacto visual ou corporal).
Uso de elementos cuasi-lxicos (humm, puah)
de valor comunicativo.
B.2.2. Actitude de respecto cara a si mesmo/a e cara
aos demais para comprender e facerse comprender.
B2.3 Rutinas ou modelos comns de interaccin segundo o tipo de situacin de comunicacin.

Criterios de avaliacin
gumentar de xeito sinxelo pero eficaz.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

SLEB2.5 Toma parte en conversacins formais, entrevistas e reunins de carcter acadmico ou ocupacional, sobre temas habituais nestes contextos, intercambiando informacin pertinente sobre feitos concretos,
pedindo e dando instrucins ou solucins a problemas
prcticos, expondo os seus puntos de vista de maneira
sinxela e con claridade, e razoando e explicando brevemente e de maneira coherente as sas accins, opinins e plans.

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB3.1 Localiza con facilidade informacin especfica

de carcter concreto en textos xornalsticos do xnero
informativo, en calquera soporte, ben estruturados e de
extensin media, tales como noticias glosadas; recoece ideas significativas de artigos divulgativos sinxelos, e
identifica as conclusins principais en textos de carcter
claramente argumentativo, adecuados ao seu nivel escolar, sempre que poida reler as seccins difciles.

CCL
CAA
CSC
CCEC

SLEB3.2 Entende o sentido xeral, os puntos principais e

informacin relevante de anuncios e comunicacins de
carcter pblico, institucional ou corporativo claramente
estruturados, relacionados con asuntos do seu interese
persoal, acadmico ou ocupacional (organizacin de
grupos de traballo, informacin sobre actividades de
formacin especficas, etc.).

CCL
CAA
CSC
CCEC
CD

SLEB3.3 Identifica informacin relevante en instrucins

detalladas sobre o uso de aparellos, dispositivos ou
programas informticos, e sobre a realizacin de actividades e normas de seguridade ou de convivencia (p.
ex. nun evento cultural).

CCL
CD

Bloque 3. Comprensin de textos escritos

b
c
d
e
g
i
j

B3.1. Estratexias de comprensin:

Mobilizacin de informacin previa sobre o tipo de
tarefa e o tema, a partir da informacin superficial:
imaxes, organizacin na pxina, ttulos de cabeceira,
etc..
Identificacin do tipo de lectura demandado pola tarefa (en superficie ou ocenica, selectiva, intensiva
ou extensiva).
Distincin de tipos de comprensin necesarios para a
realizacin da tarefa (sentido xeral, informacin
esencial, puntos principais).
Formulacin de hipteses sobre contido e contexto.
Inferencia e formulacin de hipteses sobre significados a partir da comprensin de elementos significativos, lingsticos e paratextuais , e do coecemento e experiencias noutras linguas.
Reformulacin de hipteses a partir da comprensin
de novos elementos.
B3.2 Recoecemento da a estrutura das cartas formais
(remitente, cabeceira, lugar e data; asunto, sado ao
destinatario, corpo da carta, despedida e sinatura).

B3.1 Utilizar estratexias (recurso s imaxes, ttulos e

outras informacins visuais, e aos coecementos previos sobre o tema ou a situacin de comunicacin, e
aos transferidos desde as linguas que coece), identificando a informacin mis importante e deducindo o
significado de palabras e expresins non coecidas.
B3.2 Seguir instrucins e consignas bsicas de carcter
pblico, institucional ou corporativo.
B3.3 Comprender informacin relevante en textos do
seu interese, descritivos ou narrativos, de certa lonxitude e ben estruturados, nos que se informa de acontecementos, se describen accins, persoas, obxectos e
lugares, e se manifestan opinins, crenzas ou valores
con expresins sinxelas.
B3.4 Comprender en textos formais un repertorio bsico
de expresins fixas para rexeitar (agradecendo ou xustificando); acceder (con reservas ou condicins); expresar posibilidade, imposibilidade ou obriga de facer algo;
conceder e denegar (con ou sen obxeccins); aconsellar, recomendar ou animar a facer algo.
B3.5 Identificar a informacin esencial, os puntos mis
relevantes e detalles importantes en textos, tanto en
formato impreso como en soporte dixital, breves ou de
lonxitude media e ben estruturados, escritos nun rexistro formal, informal ou neutro, que traten de asuntos
cotins ou menos habituais, de temas de interese ou
relevantes para os propios estudos, ocupacin ou traballo e que contean estruturas e un lxico de uso comn,
tanto de carcter xeral como mis especfico.

Pxina 785 de 913

SLEB3.4 Identifica en lecturas adaptadas as lias xerais CCL

do argumento, o carcter dos personaxes e as sas
CCEC
relacins, e as caractersticas do lugar e o tempo nos
CAA
que se desenvolven.
CSC
SLEB3.5. Comprende correspondencia persoal, en
CCL
calquera soporte inclundo foros en lia ou blogs, na
CD
que se describen con certo detalle feitos e experiencias,
CAA
impresins e sentimentos; nrranse feitos e experien-

Segunda Lingua Estranxeira II. 2 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cias, reais ou imaxinarios, e intercmbianse informacin, ideas e opinins sobre aspectos tanto abstractos
como concretos de temas xerais, coecidos ou do seu
interese.
SLEB3.6 Entende o suficiente de cartas, faxes ou
correos electrnicos de carcter formal, oficial ou institucional como para poder reaccionar en consecuencia
(p. ex. se se lle solicitan documentos para unha estancia de estudos no estranxeiro).

CCL
CCEC
CD

SLEB3.7 Entende informacin especfica importante en

pxinas web e outros materiais de referencia ou consulta (glosarios, dicionarios, enciclopedias, revistas), claramente estruturados que contean mapas fotografas,
imaxes, vdeos ou animacins que axuden comprensin sobre temas relativos a materias acadmicas ou
asuntos ocupacionais relacionados coa sa especialidade ou cos seus intereses.

CCL
CD
CSC
CAA

Bloque 4. Producin de textos escritos

b
c
d
e
g
i
j

B4.1. Estratexias de producin:

Planificacin:
Mobilizacin e coordinacin das propias competencias xerais e comunicativas co fin de realizar
eficazmente a tarefa (repasar que se sabe sobre o
tema, que se pode ou se quere dicir, etc.).
Localizacin e uso adecuado de recursos lingsticos ou temticos (uso dun dicionario ou gramtica, obtencin de axuda, etc.).
Uso de elementos coecidos obtidos de modelos
moi sinxelos de textos escritos, para elaborar os
propios textos.
Execucin:
Elaboracin dun borrador seguindo textos modelo.
Estruturacin do contido do texto.
Organizacin do texto en pargrafos curtos, abordando en cada un unha idea principal do texto, e
conformando entre todos o significado deste ou
idea global.
Expresin da mensaxe con claridade axustndose
aos modelos e frmulas de cada tipo de texto.
Reaxuste da tarefa (emprender unha versin mis

B4.1 Coecer, seleccionar e aplicaras estratexias mis

adecuadas para elaborar textos escritossinxelos de
lonxitude breve ou media (eleccin da persoa destinataria, finalidade do escrito, planificacin, redaccin do
borrador, revisin do texto e versin final), incorporando
incorporando esquemas e expresins de textos modelo
con funcins comunicativas similares ao texto que se
quere producir.
B4.2 Completar documentos bsicos nos que se solicite
informacin persoal ou relativa aos seus estudos ou
formacin.
B4.3 Escribir mensaxes breves, en calquera soporte,
con informacin, instrucins e indicacins bsicas e
opinins sinxelas, destacando aqueles aspectos que
resulten importantes ou do seu interese para o temas
que se trate.
B4.4 Producir correspondencia formal bsica para
solicitar ou dar informacin relativa a bens e servizos, a
partir de modelos sinxelos e bsicos, actuando como
mediador lingstico, se o caso, cunha presentacin
do texto limpa e ordenada.
B4.5 Escribir, en papel ou en soporte electrnico, textos
breves ou de lonxitude media, coherentes e de estrutura

Pxina 786 de 913

SLEB4.1 Escribe correspondencia persoal e participa

CCL
en foros, blogs e chats nos que describe experiencias, CD
impresins e sentimentos; narra, de forma lineal e cohe CSC
rente, feitos relacionados co seu mbito de interese,
actividades e experiencias pasadas , ou feitos imaxinarios; e intercambia informacin e ideas sobre temas
concretos, sinalando os aspectos que lle parecen importantes e xustificando brevemente as sas opinins sobre os mesmos.
SLEB4.2 Completa un cuestionario detallado con
informacin persoal, acadmica ou laboral(nivel de estudos, materias que cursa, preferencias, etc.) cunha
finalidade especfica como solicitar unha bolsa.

CCL
CD
CAA

SLEB4.3 Escribe notas, anuncios, mensaxes e comentarios breves, en calquera soporte, nos que solicita e
transmite informacin e opinins sinxelas e nos que
resalta os aspectos que lle resultan importantes , respectando as convencins e normas de cortesa e da
netiqueta..

CCL
CD
CAA

SLEB4.5 Escribe correspondencia formal bsica,

dirixida a institucins pblicas ou privadas ou entidades

CCL
CCEC

Segunda Lingua Estranxeira II. 2 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

modesta) ou da mensaxe (facer concesins no

que realmente gustaralle expresar), tras valorar
as dificultades e os recursos lingsticos dispoibles.
Recurso aos coecementos previos (utilizar linguaxe prefabricada-frases feitas, locucins, do
tipo agora volvo botar unha man, etc.).
Revisin:
Identificacin de problemas, erros e repeticins.
Atencin s convencins ortogrficas e signos de
puntuacin.
Presentacin coidada do texto (marxes, limpeza,
tamao da letra)
Reescritura definitiva.
B4.2. Elaboracin de cartas formais respectando a sa
estrutura: remitente, cabeceira, lugar e data; asunto,
sado ao destinatario, corpo da carta, despedida e sinatura.
B4.3 Elaboracin de informes expositivos elementais e
breves, organizados nunha estrutura bsica que incla
unha introducin, o corpo do informe, a conclusin e a
bibliografa; e prestando atencin s estruturas sintctico-discursivas que adoitan predominar neste tipo de
texto (subordinacins relativas, finais, causais, etc.).

Estndares de aprendizaxe

clara, sobre temas de interese persoal, ou asuntos cotins ou menos habituais, nun rexistro formal, neutro ou
informal, utilizando adecuadamente os recursos de cohesin, as convencins ortogrficas e os signos de puntuacin mis comns, e mostrando un control razoable
de expresins, estruturas e un lxico de uso frecuente,
tanto de carcter xeral como mis especfico dentro da
propia rea de especializacin ou de interese.

Competencias clave

comerciais, fundamentalmente destinada a pedir ou dar CD

informacin, solicitar un servizo ou realizar unha recla- CSC
macin ou outra xestin sinxela, observando as convencins formais e normas de cortesa usuais neste tipo
de textos, cunha presentacin limpa e ordenada do texto.
SLEB4.6 Escribe, nun formato convencional, informes
CCL
expositivos breves e sinxelos, atendendo sa estrutu- CCSC
ra bsica e particularidades sintctico-discursivas ele CD
mentais, nos que d informacin esencial sobre un tema acadmico, ocupacional, ou menos habitual , describindo brevemente situacins, persoas, obxectos e
lugares; narrando acontecementos nunha clara secuencia lineal, e explicando de maneira sinxela os motivos
de certas accins.

Bloque 5: Coecemento da lingua e consciencia intercultural e plurilinge

a
b
c
d
e
g
i
j

B5.1 Patrns sonoros, acentuais, rtmicos e de entoa B5.1 Expresarse de xeito claro e comprensible e coa
suficiente fluidez para facerse entender, anda que poicin bsicos:
dan producirse pausas para anda que os interlocutores
Sons e fonemas voclicos.
poden necesitar repeticins cando se trata de palabras
Sons e fonemas consonnticos e as sas agrupae estruturas pouco frecuentes, en cuxa articulacin pocins.
den cometerse erros que non interrompan a comunica Procesos fonolxicos mis bsicos.
cin.
Acento fnico dos elementos lxicos illados e na ora- B5.2 Recoecer e utilizar as convencins ortogrficas,
cin.
de puntuacin e de formato mis frecuentes con razoa B5.2 Patrns grficos e convencins ortogrficas:
ble correccin de modo que se comprenda a mensaxe,
anda que pode darse algunha influencia da primeira ou
Uso das normas bsicas de ortografa da palabra.
outras linguas; e saber manexar os recursos bsicos de
Utilizacin adecuada da ortografa da oracin: coma,
procesamento de textos para corrixir os erros ortogrfipunto e coma, puntos suspensivos, parnteses e
cos dos textos que se producen en formato electrnico,
comias.
e adaptarse s convencins comns de escritura de
B5.3 Aspectos socioculturais e sociolingsticos:
textos en Internet.
Recoecemento e uso de convencins sociais bsi B5.3 Utilizar para a comprensin e producin de textos
cas e normas de cortesa propias da sa idade e de

Pxina 787 de 913

SLEB5.1 Produce lxico e estruturas bsicas intelixibles CCL

no oral e na escrita, e trazos fonticos que distinguen
CAA
fonemas (nasalizacin, sonorizacin...), e utiliza con
CCEC
eficacia comunicativa patrns de ritmo, entoacin e
acentuacin de palabras e frases.

SLEB5.2 Utiliza adecuadamente as convencins orais e

escritas bsicas propias da lingua estranxeira no desenvolvemento do proceso comunicativo oral e escrito
e amosa respecto e interese polas diferenzas culturais
que poidan existir, adecuando a sa producin s convencins sociolingsticas da lingua meta.

CCL
CCEC
CSC
CAA

SLEB5.3 Nas actividades de aula, pode explicar o

CCL
proceso de producin de textos e de hipteses de signi- CCEC
ficados tomando en consideracin os coecementos e

Segunda Lingua Estranxeira II. 2 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos
rexistros informal e estndar; e da linguaxe non verbal elemental na cultura estranxeira.
Achegamento aos hbitos e actividades de estudo,
traballo e lecer, condicins de vida, e relacins interpersonais (no mbito educativo, ocupacional e institucional); o contorno xeogrfico bsico (clima,
rexins) e referentes artstico-culturais: feitos histricos e personaxes relevantes.
Recoecemento de valores, crenzas, actitudes e
tradicins fundamentais, e calquera outro aspecto
cultural de interese, as como os aspectos culturais
bsicos que permitan comprender os pases onde se
fala a lingua estranxeira e actuar neles adecuadamente.
Identificacin dalgunhas similitudes e diferenzas elementais e mis significativas nos costumes cotins
entre os pases onde se fala a lingua estranxeira e o
noso.
Actitude receptiva e respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura diferente propia.
B5.4 Plurilingsmo:
Identificacin de similitudes e diferenzas entre as
linguas que coece para mellorar a sa aprendizaxe
e lograr unha competencia comunicativa integrada.
Participacin en proxectos nos que se utilizan varias
linguas e relacionados cos Elementos Transversais,
evitando estereotipos lingsticos ou culturais, e valorando positivamente as competencias que pose
como persoa plurilinge.
Recurso aos coecementos e experiencias lingsticas noutras linguas que coece (patrns discursivos
para a organizacin e ampliacin ou restruturacin
da informacin; elementos adecuados de coherencia
y de cohesin textual para organizar el discurso, facer progresar o tema,etc.).
B5.5 Funcins comunicativas:
Iniciacin e mantemento de relacins persoais e sociais bsicas propias da sa idade.
Descricin de calidades fsicas e abstractas moi bsicas de persoas, obxectos, lugares e actividades.
Narracin de acontecementos e descricin de estados e situacins presentes, e expresin moi bsica
de sucesos futuros.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

orais e escritos os coecementos socioculturais e soexperiencias noutras linguas.

ciolingsticos adquiridos relativos vida coti (hbitos
e actividades de estudo, traballo e lecer), condicins de
vida e contorna socio-econmica, relacins interperso- SLEB5.4 Participa en proxectos (elaboracin de mateais (xeneracionais, ou no mbito educativo, ocupacional
riais multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e
e institucional), e convencins sociais (actitudes, valopelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan varias
res), as como os aspectos culturais xerais que permitan
linguas e relacionados cos Elementos Transversais,
comprender e expresar adecuadamente informacin e
evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora posiideas presentes nos textos.
tivamente as competencias que pose como persoa
B5.4 Producir textos e inferir o significado probable de
plurilinge.
palabras ou frases que descoece a partir dos coecementos e experiencias transferidos desde as linguas
SLEB5.5 Comprende e comunica o propsito solicitado
que coece.
na tarefa ou ligado a situacins de necesidade inmediaB5.5 Participar en proxectos (elaboracin de materiais
ta da aula (pedir ou dar informacin, organizar unha
multimedia, folletos, carteis... recensin de libros e peltarefa, etc.) utilizando adecuadamente as estruturas
culas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto cusintctico-discursivas e o lxico necesarios, propios do
rriculares como outras presentes no centro, e relacioseu nivel escolar, suficientes para comunicar con eficanados cos Elementos Transversais, evitando estereoticia.
pos lingsticos ou culturais.
B5.6 Distinguir e levar a cabo as funcins requiridas
polo propsito comunicativo e un repertorio dos seus
expoentes mis comns, as como patrns discursivos
habituais para iniciar e conclur o texto adecuadamente,
organizar a informacin de xeito claro, ampliala con
exemplos ou resumila.
B5.7 Coecer e utilizar lxico escrito de uso comn
relativo a asuntos cotins e a temas xerais ou relacionados cos propios intereses, estudos e ocupacins, e
un repertorio limitado de expresins e modismos de uso
frecuente.

Pxina 788 de 913

Competencias clave
CSC
CAA
CCL
CCSC
CCEC

CCL
CCSC
CAA

Segunda Lingua Estranxeira II. 2 Bacharelato.

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Peticin e ofrecemento de informacin, indicacins,

expresin moi sinxela de opinins e advertencias.
Expresin do coecemento, o descoecemento e a
certeza.
Expresin da vontade, a intencin, a orde, a autorizacin e a prohibicin.
Expresin do interese, a aprobacin, o aprecio, a
satisfaccin, a sorpresa, e os seus contrarios.
Establecemento e mantemento bsicos da comunicacin e organizacin elemental do discurso.
B5.6 Lxico oral e escrito bsico de uso comn relativo
a aspectos culturais variados:
Vida coti: alimentacin (pratos e produtos tpicos,
costumes alimentarios, tabs, convencins sociais,
horarios, etc.); familia e amizades; actividades de lecer; viaxes e transportes; festas e celebracins; sade; educacin; compras e actividades comerciais;
bens e servizos bsicos; contorna: clima, campo, cidade e lugares mis representativos; tecnoloxa:
aparellos de uso cotin; e calquera outro que se considere de interese.
Expresins fixas, enunciados fraseolxicos bsicos e
moi habituais.
B5.7 Estruturas sintctico-discursivas propias de cada
idioma.
1

Contidos sintctico-discursivos por idiomas:

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxun Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conxuncin Expresin de relacins lxicas: conjuno
(weder noch); disxuncin (entweder
cin; disxuncin; oposicin/concesin
(neithernor); disxuncin (eitheror);
(inoltre, (e) pure); disxuncin (altrimenti);
(alm disso; nem sequer); oposioder); oposicin/concesin (dennoch);
(seulement si, mme si, quoique, malgr
oposicin/concesin (only (it didnt work);
oposicin (comunque); causa (poich);
o/concesso (porm; apesar de); causa
causa (denn/weil; wegen; da); finalidade
que + Subj. (para un feito real)); causa
despite/in spite of + NP/VP/sentence);
concesiva (anche se, malgrado, bench);
(por causa de; devido a; por consequn(so dass); comparacin (so / nicht so +
(tant donn que); finalidade (pour que,
causa (because (of); due to; as; since);
finalidade (da + Inf, affinch); condicin
cia); finalidade (afim de que); comparao
Adjektiv + wie; weit weniger lstig als);
dans le but que, de faon/manire ce
finalidade (so as to); comparacin (as/not
(se, nel caso che); comparacin (pi / me(mais/menos/to/tanto+ Adj./Adv./S + (do)
resultado/correlacin (je mehr desto
que, afin que + Subj.); comparacin (cest
so Adj. as; far less tiresome/much more
no (che); (cos) ... come; il pi / il meno ...
que / como/quanto; como se; bastante
besser); condicin (wenn; sofern; falls;
le meilleur/pire que + Subj., autant/tant);
convenient (than); the best by far); resulta(di/tra); meglio/peggio (di); resultado / comenos cansado; muito mais raro; superlaconsecuencia (si bien que); condicin (
do/correlacin(suchthat); condicin (if;
rrelacin (perci, siasia/che); estilo inditivo absoluto (p.e. -errimo); resultado/ coangenommen); estilo indirecto.
condition de + Inf., moins de + inf.,
unless; in case; supposing); estilo indirecto
recto (informazione riferita, consigli, ordini,
rrelao (to...que, tanto...que); condio
Relacins temporais (solange; seitdem;
au/dans le cas o (+ conditionnel)); estilo
(reported information, offers, suggestions,
(se, sem que, a no ser que, a menos
offerte; promesse).
nachdem).
que); estilo indireto (informaes, ofereindirecto.
promises, commands, wishes, warnings). Relacins temporais (dopo (+Inf. compos Afirmacin.
cimentos, sugestes, promessas, ordens,
Relacins temporais (auparavant, alors
Relacins temporais ((just) as; while; once
to), finch).
Negacin (z. B. Nee, Nie im Leben).
desejos).
que, en attendant, tant que, aussitt, ds,
(we have finished).
Afirmacin (frasi dichiarative affermative;
Interrogacin (W-Fragen, z. B. Was ist

Pxina 789 de 913

Alemn

Francs

Ingls

Italiano

Portugus

denn schon passiert?; Ja/Nein-Fragen).

Expresin do tempo: pasado (Prteritum;
Perfekt; Plusquamperfekt; historisches
Prsens; Konjunktiv I); presente (Prsens;
Konjunktiv I); futuro (werden + Infinitiv).
Expresin da modalidade: factualidade
(Aussagestze); capacidade ([dazu]
braucht es); posibilidade/probabilidade
(werden; wahrscheinlich; mssen); necesidade (bentigen; brauchen); obriga (brauchen / nicht brauchen); permiso (drfen;
knnen; lassen); intencin (denken zu +
Infinitiv).
Expresin da existencia; da entidade
(zhlbare und nicht zhlbare Sammelbezeichnungen; zusammengesetzte Nomen;
Pronomen [Relativ-, Reflexiv- und Determinativpronomina]); da calidade (z. B.
blulich).
Expresin da cantidade (Zahlen, z. B.
etwa zwanzig Bcher; Quantitt, z. B.
zweimal so viele; Grad, z. B. uerst
schwierig).
Expresin do espazo (Prpositionen;
Lokaladverbien).
Expresin do tempo (Zeitpunkte, z. B.
damals, innerhalb eines Monats, jederzeit; Zeiteinheiten; Ausdruck der Zeit, z. B.
am Anfang / am Ende des Monats; Dauer, z. B. die ganze Woche; Vorzeitigkeit
[noch; schon (nicht); lange/kurz davor];
Nachzeitigkeit, z. B. spter, lange/kurz
danach; Aufeinanderfolge [erstens; ferner;
schlussendlich]; Gleichzeitigkeit [gerade
als]; Hufigkeit, z. B. selten, wochenweise).
Expresin do modo (Modaladverbien und stze, z. B. vllig).

tandis que).
Exclamacin (Comme si!).
Negacin (pas question, pas du tout).
Interrogacin (Question rapporte, ex: Il
me demande quelle heure commence le
film?).
Expresin do tempo: presente; pasado
(plus-que-parfait); futuro (futur antrieur).
Expresin do aspecto: puntual (frases
simples); durativo ( cette poque l);
habitual (n fois par mois/an); incoativo (tre prt ); terminativo (arrter de).
Expresin da modalidade: factualidade;
capacidade; posibilliade/probabilidade(il
est possible que, il se peut que); necesidade; obriga/prohibicin (navoir qu, il
ny a qu); permiso (Puis-je?); intencin/desexo (exprimer le souhait qui concerne un autre: j'aimerais que/ je voudrais
que/ jaurais envie que/ a me plairait que
+ Subj.); voix passive; condicional; cortesa.
Expresin da existencia: presentativos; a
entidade (artigos, sustantivos, pronomes
persoais, adxectivos e pronomes demostrativos; pronomes persoais OD e OI, en,
y, proposicins adxectivais (lequel, laquelle, lesquels, lesquelles, auquel, duquel)); a cualidade; a posesin (pronomes
posesivos).
Expresin da cantidade (environ, peu
prs, plus ou moins, le double, le triple,
artigos partitivos, adverbios de cantidade e
medidas) e do grao.
Expresin do espazo (prpositions et
adverbes de lieu, position, distance, mouvement, direction, provenance, destination).
Expresin do tempo: puntual (demain
cette heure-l, hier cette heure-ci,); divisins (hebdomadaire, mensuel, annuel);
indicacins de tempo, duracin (toujours
(ex: Il travaille toujours Paris?); anterioridade (en attendant); posterioridade ( peine que, aussitt que); secuenciacin
(pour conclure, pour faire le bilan, si on fait
le point, comme conclusion); simultaneida-

Afirmacin (emphatic affirmative sentences

/ the dummy do, e. g. I do love classic music; tags, e. g. I should have).
Exclamacin (What + noun + sentence), e.
g. What a nuisance (he is)!; How + Adv. +
Adj., e. g. How very extraordinary!; exclamatory sentences and phrases, e. g. Gosh,
it is freezing!).
Negacin (e. g. Nope; Never ever; You
neednt have).
Interrogacin (Wh- questions; Aux. Questions; Says who? Why on earth did she say
that?; tags).
Expresin do tempo: pasado (past simple
and continuous; present perfect simple and
continuous; past perfect simple and continuous); presente (present simple and continuous); futuro (present simple and continuous + Adv.; will be + verb+ ing).
Expresin do aspecto: puntual (simple
tenses); durativo (present and past simple/perfect; and future continuous); habitual (simple tenses (+ Adv.); used to;
would); incoativo (start/begin by
+verb+ing); terminativo (cease +verb+ing).
Expresin da modalidade: factualidade
(declarative sentences); capacidade (it
takes /serves); posibilidade/probabilidade (will; likely; should;); necesidade (want; take); obriga (need/neednt); permiso (may; could; allow)
intencin (be thinking of +verb+ing).
Expresin da existencia (e. g. there must
have been); a entidade (count/uncount/collective/compound nouns;
pronouns (relative, reflexive/emphatic,
one(s); determiners); a cualidade (e. g.
bluish; nice to look at).
Expresin da cantidade: Number (e. g.
some twenty people; thirty something).
Quantity: e. g. twice as many; piles of
newspapers; mountains of things. Degree:
e. g. extremely; so (suddenly).
Expresin do espazo (prepositions and
adverbs of location, position, distance,
motion, direction, origin and arrangement).
Expresin do tempo (points (e. g. back

frasi impersonali, si passivante).

Exclamacin (Come /Quanto + frase (p.es.
come sei dolce!); interiezioni (p.es. ops!)).
Negacin (frasi dichiarative negative con
avverbi e quantificatori negativi (nn,
pi).
Interrogacin (totali; parziali introdotte da
avverbi e pronomi e aggettivi interrogativi
(p.es. fino a quando); eco (p.es. dove non
sei mai andato?); orientate (p.es. non credi?)).
Expresin do tempo (presente (presente);
pasado (imperfetto, perfetto composto);
futuro (futuro semplice)) e do aspecto
(puntual (tempi semplici); durativo (presente e imperfetto; perfetto composto (+Avv.));
habitual (tempi semplici e perfetto composto (+Avv.)); iterativo (imperfetto + Avv.);
incoativo (essere sul punto di+Inf.); terminativo (presente storico, terminare di+ Inf.;
tempi composti (+Avv.)).
Expresin da modalidade (factualidade
(frasi dichiarative affermative e negative);
capacidade ((non) essere bravo a + Inf.);
posibilidade (futuro semplice, condizionale
semplice; verbi, sostantivi e aggettivi che
esprimono opinione, dubbio, attesa, apparenza + cong); necesidade (volerci); intencin (imperfetto e condizionale semplice di
verbi volitivi + Inf.).
Expresin da existencia (p.es. potrebbe
esserci); a entidade (nomi contabili / massa / collettivi/ composti; pronomi (relativi,
riflessivi, tonici); determinanti); a calidade
(p.es. portato per le lingue).
Expresin da cantidade (numero: singolare/plurale; numerali cardinali, ordinali, collettivi (p.es. secolo), moltiplicativi (p.es.
triplo) e frazionari (p.es. un quarto). Quantit: p.es. diverso; grado: p.es. piuttosto
stanco.
Expresin do espazo (preposizioni, avverbi
ed espressioni che indicano luogo, posizione, distanza, movimento, direzione,
origine e disposizione).
Expresin do tempo (lora (p.es. alle 17 ore
e quarantacinque)); divisione (p.es. al tra-

Relacins temporais (assim que, at que,

apenas, mal).
Afirmacin (sentenas declarativas afirmativas; deslocao de constituintes).
Exclamacin (com inverso, p. e. Un amor,
essa criana!; sentenas e sintagmas exclamativos, p.e. Puxa, faz muito fro!; oxal
sejam felizes!).
Negacin (sentenas declarativas negativas com nem; no / nem... sequer; no
.coisa a nenhuma; apenas).
Interrogacin (sentenas interrogativas
diretas totais; sentenas interrogativas
diretas QU-; interrogativas tag; interrogativas eco; interrogativas enfticas (p. e. Onde que vive?)).
Expresin do tempo: pasado (presente
histrico, pretrito imperfeito, perfeito simples e perfeito composto e pretrito maisque-perfeito simples e composto); futuro
(futuro imperfeito (+Adv.), futuro perfeito
do indicativo e condicional).
Expresin do aspecto: puntual (tempos
simples); durativo (presente, futuro imperfeito e pretrito imperfeito do indicativo (+
Adv.); ir / vir a + Inf.; sufixos de durao, p.
e. ear, -ecer); habitual (tempos simples (+
Adv.)); terminativo (presente histrico, pretrito perfeito simples e composto, pretrito mais-que-perfeito composto e futuro
perfeito do indicativo; chegar a + Inf.).
Expresin da modalidade: factualidade
(frases declarativas); capacidade (poder
com; conseguir + Inf.); posibilidade/probabilidade (pode ser que / tal vez +
Conj.; futuro do presente e futuro perfeito);
necessidade (precisar; ser preciso/necessrio + Conj.); obrigacin (ser
obrigatrio que + Conj.; presente do indicativo); permiso (ser possvel / permitido
que + Conj.); prohibicin (ser proibido
que); intencin (querer que + Conj.; ir /
haver de + Inf.).
Expresin da existencia (p. e. faltar,
acontecer); a entidade (substantivos contveis /massivos /coletivos /compostos;
pronomes (relativos, reflexivos tonos/

Pxina 790 de 913

Alemn

Francs

Ingls

de (le temps de + Inf., une fois que); frecuencia (de temps en temps).
Expresin do modo (Adv. de manire en emment, -amment, ainsi).

Italiano

then; within a month; whenever), divisions

monto) e collocazione nel tempo (p.es. nel
(e. g. fortnight), and indications (e. g. earventesimo secolo); durata (p.es. in un
lier/later today/in the year) of time; duration
quarto dora, da .... che ); anteriorit
(e. g. through(out) the winter; over Christ(p.es. qualche mese prima); posteriorit
mas); anteriority (already; (not) yet;
(p.es. il giormo successivo) ; contemporalong/shortly before); posteriority (e. g. later
neit (p.es. intanto); sequenza (p.es. inol(on); long/shortly after); sequence (to begin
tre .. poi .... infine); intermittenza (p.es.
with, besides, to conclude); simultaneousogni volta); frequenza (p.es. raramente).
ness (just then/as); frequency (e. g. rarely; Expresin do modo (avverbi ed espressioon a weekly basis).
ni di modo: p.es. volentieri).
Expresin do modo (Adv. and phrases of
manner, e. g. thoroughly; inside out; upside down, in a mess).
Uso de conectores.
Have/get causative.
Phrasal verbs.
Gerund and infinitive.

Portugus

tnicos, determinantes); a cualidade (p.e.

azulado; til para a dificuldade em dormir).
Expresin da cantidade: Numerais (p. e.
pelo menos 20 pessoas; perto de 30 km).
Quantidade: p. e. duas vezes no mximo;
um monte de gente. Grau: p. e. totalmente;
to de repente.
Expresin do espazo (preposies e
advrbios de lugar, localizao, distncia,
movimento, direo).
Expresin do tempo: expresses, preposies e locues de tempo (momento
pontual (p. e. daqui a uma semana), divises (p. e. prazo; estao seca) e indicaes de tempo (p. e. a 13 dias do evento );
durao (p. e. por todo o dia; no perodo
natalcio); anterioridade (a ltima vez que,
h bocado, fazia pouco); posterioridade
(dentro de alguns dias, de hoje em diante,
em breve); sequncia (para comear, seguidamente, em concluso); simultaneidade (no mesmo tempo que, atualmente);
frequncia (p. e. uma vez por dia, regularmente).
Expresin do modo (expresses, preposies e locues prepositivas de modo, p
.e. em excesso; ao gosto).

2.2.19 Tcnicas de Expresin Grfico-plstica

Introducin
A materia Tcnicas de Expresin Grfico-Plstica pretende que o alumnado adquira o coecemento e a aplicacin dos recursos, tcnicas, mtodos e aplicacins instrumentais que utilizaron, e seguen utilizando, as persoas artistas ao longo da historia.
A materia tamn permite o desenvolvemento de competencias, en especial a conciencia e expresins culturais, posto que o alumnado vai profundar e entender como se desenvolveron ao longo da historia os procesos e tcnicas que permitiron as
persoas artistas manifestar as vivencias de cada unha das pocas nas obras de arte. As mesmo, a materia vai desenvolver no alumnado a capacidade de aprender a aprender, xa que, por ser unha materia de carcter terico-prctico, permtelle
mellorar os seus coecementos a partir da observacin de producins de artistas e a comparacin coas sas propias producins.
Un coecemento exhaustivo das tcnicas grfico plsticas tradicionais nos campos do debuxo, a pintura e o gravado, as como noutras tcnicas mixtas e alternativas mis recentes, achega ao alumnado a capacidade de expresar e desenvolver as
sas propias ideas e plasmalas, da forma mis adecuada posible, creando obras grficas tecnicamente adecuadas. Desde o coecemento, o alumnado comunica a travs da creacin das sas propias imaxes, experimenta con diferentes materiais
buscando solucins adecuadas aos seus obxectivos.
O desenvolvemento das capacidades creativas vai permitir ao alumnado iniciarse no campo das artes grficas, desenvolvendo un esprito crtico dentro do mundo da plstica. Ademais, a travs dos coecementos adquiridos, poder apreciar cunha
profundidade moito maior o valor do patrimonio artstico, e, polo tanto, fomentar actitudes de respecto cara ao mesmo.
Esta materia estrutrase en bloques: materiais, tcnicas de debuxo, tcnicas de pintura, tcnicas de gravado e estampado; tcnicas mixtas e alternativas.

Pxina 791 de 913

2 de bacharelato
Tcnicas de Expresin Grfico-plstica. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

Bloque 1. Materiais

i
k
l
g

B.1.1.Soportes, pigmentos, aglutinantes e diluntes.

B.1.1. Seleccionar informacin a travs de diferentes

fontes de informacin, includas as tecnoloxas da informacin e a comunicacin, da evolucin dos materiais e a sa aplicacin ao longo da historia, co fin de
distinguir e relacionar os diferentes materiais e instrumentos utilizados nas tcnicas grfico-plsticas.

TEGPB1.1.1. Coece os materiais, o tipo de soporte,

pigmentos, aglutinantes e diluntes utilizados nas tcnicas grfico-plsticas.

CSIEE
CCEC

TEGPB1.1.2 . Narra a evolucin histrica dos materiais CCL

e a sa adaptacin ao longo da historia.
CCEC
TEGPB1.1.3. Relaciona os materiais, o tipo de soporte, CSIEE
pigmentos, aglutinantes e diluntes mis adecuados a CCEC
cada tcnica grfico-plstica

i
k
l

B.1.2.Tcnicas slidas, a auga e o aceite.

TEGPB1.1.4. Coece e utiliza con propiedade, tanto

de forma oral como escrita, a terminoloxa propia das
tcnicas.

CCEC

B.1.2. Comparar as propiedades fsicas e qumicas dos TEGPB1.2.1. Coece as propiedades fsicas e qumidiferentes materiais e a sa interactuacin.
cas dos diferentes materiais e o seu interactuacin.

CSIEE
CCEC

TEGPB1.2.2. Razoa a eleccin dos materiais cos que

se vai a traballar na aplicacin de cada tcnica tendo
en conta as propiedades fsicas e qumicas.

Bloque 2. Tcnicas de debuxo

k
l
i
d

B.2.1.Materiais, tiles e soportes. Uso de terminoloxa B.2.1. Identificar e aplicar, de maneira apropiada, as
diferentes tcnicas secas e hmidas aplicadas debuxo
especfica.
apreciando a importancia que tivo e ten o debuxo para
B.2.2.Tcnicas secas: carbn, lapis de grafito, composa producin de obras artsticas ao longo da historia.
tos, graxos e de cor.
B.2.3.Tcnicas hmidas: a tinta e as sas ferramentas.
B.2.4.Aplicacin das tcnicas propias do debuxo na

Pxina 792 de 913

CMCCT
CSIEE

TEGPB2.1.1. Describe as tcnicas de debuxo.

CSIEE
CCEC

TEGPB2.1.2. Identifica e manexa os diferentes materiais utilizados nas tcnicas do debuxo, tanto secas como hmidas.

CAA
CSIEE

Tcnicas de Expresin Grfico-plstica. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

realizacin de traballos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

TEGPB2.1.3. Planifica o proceso de realizacin dun

debuxo definindo os materiais, procedementos e as
sas fases.

CD
CAA

TEGPB2.1.4. Produce obras propias utilizando tanto

tcnicas de debuxo secas como hmidas

CSIEE
CCEC

TEGPB2.1.5 Recoece e valora as diferentes tcnicas

de debuxo en obras de arte.
CSC
CCEC
Bloque 3. Tcnicas de pintura

b
d
i
k
l

i
k
l

B.3.1.Tcnicas slidas: o pastel. Aplicacin prctica na B.3.1. Coecer as diferentes tcnicas de pintura, as
como os materiais utilizados en cada unha delas ao
realizacin de traballos.
longo da historia.

B.3.2.Tcnicas auga: acuarela, tmpera e acrlico.

Aplicacin prctica na realizacin de trabalos.
B.3.3.Tcnicas ao aceite: leos
B.3.4.Aproximacin a outras tcnicas tradicionais:
encastica, tmpera e fresco.

TEGPB3.1.1. Describe as tcnicas de pintura.

CCL

TEGPB3.1.2. Coece, elixe e aplica correctamente os

materiais e instrumentos utilizados en cada tcnica
pictrica.

CAA
CSIEE

TEGPB3.1.3. Distingue e describe a tcnica e os

materiais, tanto de forma oral como escrita, utilizados
en obras pictricas de diferentes pocas artsticas, as
como das producins propias.

CSIEE
CCEC

B.3.2. Elixir e aplicar correctamente os materiais e

TEGPB3.2.1. Realiza composicins escollendo e
instrumentos propios das tcnicas pictricas na produutilizando as tcnicas auga, slidas e oleosas que
cin de traballos persoais con tcnicas auga, slidas,
resulten mis apropiadas para o proxecto en funcin a
oleosas e mixtas.
intencins expresivas e comunicativas.

CSIEE
CCEC

Bloque 4. Tcnicas de gravado e estampacin

i
k

l
i
k

B.4.1.Materiais, tiles, maquinaria e soportes. Utilizacin da terminoloxa especfica.

B.4.2.Procesos de estampacin nica: a monotipia.

B.4.1. Coecer os diferentes termos relacionados coas TEGPB4.1.1. Describe as tcnicas de gravado e
tcnicas do gravado.
estampacin.

B.4.2. Identificar as fases na producin de gravados e

estampados.

Pxina 793 de 913

CCL

TEGPB4.1.2. Define con propiedade, tanto de forma

oral como escrita, os termos propios das tcnicas de
gravado.

CSIEE

TEGPB4.2.1. Describe as fases de producin e de

gravados e estampados.

CSIEE
CCEC

Tcnicas de Expresin Grfico-plstica. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

i
l

B.4.3.Gravado en relevo: linleo e xilografa.

B.4.3. Elaborar producins propias utilizando tcnicas
non txicas de gravado e estampacin variadas.
B.4.4.Gravado en oco: calcografa. Tcnicas directas e
indirectas.
B.4.5.Estampacin plana: serigrafa e planografa
(litografa e mtodo permeogrfico)
B.4.6.Outros mtodos de reproducin: offset, mtodo
electrnico, copy art.

i
k
l

B.4.7.Aplicacin das tcnicas de gravado e estampacin mais sinxelas na realizacin de traballos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

TEGPB4.3.1. Experimenta con diferentes tcnicas de CAA

gravado e estampacin non txicas utilizando os mate- CSIEE
riais de maneira apropiada.

B.4.4. Investigar e expor acerca da evolucin das

TEGPB4.4.1. Recoece e describe as tcnicas de
tcnicas de gravado e estampacin utilizadas na histogravado e estampacin na observacin de obras.
ria.

CCL
CCEC

TEGPB4.4.2. Explica a evolucin das tcnicas de

CCL
gravado e estampacin ao longo das diferentes pocas
Bloque 5. Tcnicas mixtas e alternativas

i
k
l
g
b

b
d
i
k

B.5.1.As tcnicas no proceso artstico-cultural: estudo

da evolucin das tcnicas grfico plsticas a travs
da historia da arte.

B.5.1.As tcnicas no proceso artstico-cultural: estudo

da evolucin das tcnicas grfico plsticas a travs
da historia da arte.

B.5.1. Experimentar con tcnicas mixtas e alternativas

diferentes formas de expresin artstica expresando
ideas e emocins a travs de tcnicas alternativas.

B.5.2. Recoecer outras tcnicas grafico-plsticas

distintas s tradicionais.

TEGPB5.1.1. Describe a tcnica do collage e aplcaa

na elaboracin de traballos propostos polo profesor.

CSIEE
CCEC

TEGPB5.1.2. Utiliza materiais reciclados para producir

obras novas cun sentido diferente para o que foron
confeccionados.

CSIEE
CCEC

TEGPB5.1.3. Representa a travs do TIC instalacins

de carcter artstico.

CD

TEGPB5.1.4. Investiga e aprende, utilizando o TIC,

diferentes tcnicas alternativas.

CD
CCEC

TEGPB5.2.1. Utiliza con propiedade, os materiais e

procedementos mis idneos para representar e expresarse en relacin s linguaxes grfico-plsticos.

CSIEE
CCEC

2.2.20 Tecnoloxa industrial

Introducin
A tecnoloxa desenvolve un papel fundamental na sociedade actual, porque proporciona un conxunto de coecementos e de tcnicas que permiten satisfacer as necesidades individuais e colectivas. Neste sentido, a tecnoloxa aporta ao currculo a

Pxina 794 de 913

capacidade de analizar e redesear a relacin entre dispositivos tecnolxicos e necesidades sociais, mbito no que a innovacin e a inmediatez que lle son propias dotan a esta materia dunha gran relevancia educativa. Na resolucin de problemas
tecnolxicos conxganse, ademais da innovacin, elementos como o traballo en equipo ou o carcter emprendedor, que son imprescindibles en orde a formar unha cidadana autnoma e competente. Ademais, o coecemento da tecnoloxa proporciona unha imprescindible perspectiva cientfico-tecnolxica sobre a necesidade de construr unha sociedade sustentable, formada por unha cidadana crtica con respecto ao que acontece ao seu arredor.
A materia de Tecnoloxa Industrial trata de lograr estes fins abordando, ao longo dos dous cursos de bacharelato, un amplo conxunto de temas. As, o bloque de Produtos tecnolxicos trata o deseo, a producin e a comercializacin dun produto
tecnolxico para favorecer a investigacin da sa influencia na sociedade e no contorno. Os bloques de Materiais e de Materiais e procedementos de fabricacin tratan as propiedades caractersticas dos materiais, en relacin coa sa estrutura interna, e os ensaios para a sa determinacin, as como as tcnicas para modificar e mellorar as sas propiedades e as tcnicas utilizadas no proceso de fabricacin dun produto.
No bloque Principios de mquinas afndase nos conceptos fundamentais das mquinas e nos seus principios de funcionamento, mentres que no bloque de Mquinas e sistemas se exploran os seus elementos constitutivos. A producin de enerxa, o seu impacto ambiental e as tcnicas de reducin do consumo enerxtico en vivendas e locais abrdanse no bloque Recursos enerxticos.
No bloque de Sistemas automticos trtase a automatizacin das mquinas, e os circutos e sistemas tecnolxicos asociados, e a sa estrutura e funcionamento. A electrnica dixital estdase no bloque Circutos e sistemas lxicos, que se centra
nos circutos combinacionais, e no bloque Control e programacin de sistemas automticos, que afonda nos circutos secuenciais e nas sas aplicacins.
No conxunto dos bloques desta materia, en resumo, intgranse coecementos de carcter matemtico e cientfico, polo que un enfoque interdisciplinario favorecer a conexin con outras materias e mesmo con diversos temas de actualidade.
Desde o punto de vista metodolxico, a ensinanza desta materia require que se traballe en equipo, para resolver problemas tecnolxicos que permitan explorar o deseo, a producin, a avaliacin ou a mellora de produtos relevantes desde o punto
de vista tecnolxico e social. Trtase de aprender a identificar e a seleccionar solucins aos problemas tcnicos, a realizar clculos e estimacins ou a planificar a realizacin de actividades de deseo e de montaxe, contextos de aprendizaxe nos
que son importantes a iniciativa, a colaboracin e o respecto polas normas de seguridade, e nos que as TIC son ferramentas imprescindibles para a busca de informacin, para a elaboracin de documentos ou de planos, para a realizacin de simulacins e de clculos tcnicos e econmicos, e para a presentacin ou a publicacin de resultados.
Na ensinanza da tecnoloxa resulta adecuado, polo tanto, reflexionar e traballar en grupo buscando solucins a problemas nos que se poidan aplicar os coecementos adquiridos, e buscar informacin adicional, se se require, para fomentar o esprito
emprendedor.
A contribucin da materia de Tecnoloxa Industrial ao desenvolvemento das competencias clave depender en gran medida do tipo de actividades seleccionado, dicir, da metodoloxa empregada. Neste sentido, a comunicacin lingstica desenvolverase na medida en que o alumnado adquira e utilice adecuadamente vocabulario tecnolxico, elabore informes tcnicos, explique conceptos ou elabore e expoa informacin. A competencia matemtica e as competencias bsicas en ciencia e
tecnoloxa, principais competencias que se desenvolven nesta materia, poden acadarse calculando magnitudes e parmetros e aplicando tcnicas de medicin e de anlise grfica no contexto do proceso de resolucin tcnica de problemas, ou
construndo obxectos e verificando o seu funcionamento, competencias que tamn se favorecen utilizando ferramentas e mquinas, analizando procesos e sistemas tecnolxicos ou mediante a anlise e a valoracin das repercusins ambientais da
actividade tecnolxica. A competencia dixital desenvolverase co emprego constante das TIC para procurar e almacenar informacin, para obter e presentar datos e para simular circutos, sistemas e procesos tecnolxicos, ou para controlar e programar sistemas automticos.
Para que o alumnado poida aprender a aprender, as actividades deben permitir que tome decisins cun certo grao de autonoma, que organice o proceso da propia aprendizaxe, e que aplique o aprendido a situacins cotis das que poida avaliar os
resultados. Da mesma forma, as competencias sociais e cvicas acadaranse procurando que o alumnado traballe en equipo, interacte con outras persoas e grupos de forma democrtica e respecte a diversidade e as normas, e tamn mediante a
anlise da interaccin entre o desenvolvemento tecnolxico e os cambios socioeconmicos e culturais que produce.
O sentido de iniciativa e esprito emprendedor consguese nesta materia a travs do deseo, da planificacin e da xestin de proxectos tecnolxicos ao transformar as ideas propias en dispositivos, circutos ou sistemas. E a conciencia e as expresins culturais reflctense na anlise da influencia dos fitos tecnolxicos nas distintas culturas e no seu desenvolvemento e progreso.
En funcin da vixencia e da utilidade dos aspectos que trata a Tecnoloxa Industrial, esta materia ofrece, sen dbida, un inmenso potencial para axudar a comprender o contorno social e tecnolxico e para desenvolver un conxunto de competencias
relacionadas tanto co contexto profesional como coa participacin cidad e co desenvolvemento persoal.

1 de bacharelato
Tecnoloxa Industrial I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Produtos tecnolxicos: deseo, producin e comercializacin

a
c
e
g
h
i
j

B1.1. Proceso cclico de deseo, producin, comercializacin e mellora de produtos.

B1.2. Anlise sistemtica de produtos tecnolxicos
actuais e do seu impacto social.
B1.3. Planificacin e desenvolvemento prctico dun
proxecto de deseo e producin dun produto.

B1.1. Identificar as etapas necesarias para a creacin

dun produto tecnolxico desde o seu deseo ata a sa
comercializacin describindo cada unha delas, investigando a sa influencia na sociedade e propoendo melloras tanto desde o punto de vista da sa utilidade como do seu posible impacto social.

Pxina 795 de 913

TI1B1.1.1. Desea unha proposta dun novo produto

tomando como base unha idea dada, explicando o obxectivo de cada unha das etapas significativas necesarias para lanzar o produto ao mercado.

CMCCT
CAA
CSC
CSIEE
CCL

Tecnoloxa Industrial I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
e
g
h

B1.4 Normalizacin. Control de calidade. Patentes.

B1.2. Explicar as diferenzas e similitudes entre un

TI1B1.2.1. Elabora o esquema dun posible modelo de
modelo de excelencia e un sistema de xestin da caliexcelencia razoando a importancia de cada un dos
dade identificando os principais actores que interveen,
axentes implicados.
valorando criticamente a repercusin que a sa implantacin pode ter sobre os produtos desenvolvidos e expondoo de forma oral co soporte dunha presentacin.
TI1B1.2.2. Desenvolve o esquema dun sistema de
xestin da calidade razoando a importancia de cada un
dos axentes implicados.

CCL
CMCCT
CAA
CSIEE

CMCCT
CAA
CSIEE

Bloque 2. Mquinas e sistemas

d
e
g
i

B2.1. Mquinas e sistemas. Elementos e dispositivos

que os compoen.

d
g
i
k

B2.2. Mquinas e sistemas mecnicos. Transmisin e

transformacin de movementos.
B2.3. Circutos elctricos e electrnicos.
B2.4. Circutos pneumticos e hidrulicos.
B2.5. Simboloxa normalizada.
B2.6. Deseo, simulacin e montaxe de sistemas
mecnicos, de circutos elctricos e electrnicos e de
circutos pneumticos ou hidrulicos.

d
g
i
k

B2.1. Analizar os bloques constitutivos de sistemas e/ou TI1B2.1.1. Describe a funcin dos bloques que constit- CMCCT
mquinas interpretando a sa interrelacin e describinen unha mquina dada, explicando de forma clara e co CAA
do os principais elementos que os compoen utilizando
vocabulario axeitado a sa contribucin ao conxunto.
CCL
o vocabulario relacionado co tema.
TI1B2.1.2. Debuxa diagramas de bloques de mquinas
ferramentas explicando a contribucin de cada bloque
ao conxunto da mquina.
B2.2. Realizar esquemas de sistemas mecnicos e de

circutos elctrico-electrnicos, pneumticos ou hidrulicos que dan solucin a problemas tcnicos con axuda
TI1B2.2.1. Desea utilizando un programa de CAD o
de programas de deseo asistido e calcular os parmeesquema dun circuto elctrico-electrnico, pneumtico
tros caractersticos dos mesmos.
ou hidrulico que dea resposta a unha necesidade determinada.
TI1B2.2.2. Calcula os parmetros bsicos de funcionamento dun sistema mecnico e dun circuto elctricoelectrnico, pneumtico ou hidrulico a partir dun esquema dado.

CMCCT
CD
CCL

CMCCT
CD
CAA
CSIEE

CMCCT

B2.7. Instrumentos de medida de magnitudes elctricas. B2.3. Verificar o funcionamento de circutos elctrico TI1B2.3.1. Verifica a evolucin dos sinais en circutos
Realizacin de medidas en circutos elctricos e elecelectrnicos, pneumticos e hidrulicos caractersticos,
elctrico-electrnicos, pneumticos ou hidrulicos debuinterpretando os seus esquemas, utilizando os aparellos
xando as sas formas e valores nos puntos caracterstitrnicos.
e equipos de medida adecuados, interpretando e valocos
rando os resultados obtidos apoindose na montaxe ou
simulacin fsica dos mesmos.
TI1B2.3.2. Interpreta e valora os resultados obtidos de
circutos elctrico-electrnicos, pneumticos ou hidrulicos.

CMCCT
CD

B2.8. Sistemas automticos de control. Compoentes

CMCCT

B2.4. Desear, construr e programar un sistema

Pxina 796 de 913

TI1B2.4.1. Desea, constre e programa un sistema

CMCCT
CAA

Tecnoloxa Industrial I. 1 Bacharelato

Obxectivos
g
i
k

Contidos
bsicos.
B2.9. Control programado. Deseo, construcin e
programacin dun sistema robtico.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

robotizado cuxo funcionamento solucione un problema

determinado.

automtico ou robot cos actuadores e sensores axeitados para que o seu funcionamento solucione un problema determinado.

Competencias clave
CD
CAA
CSIEE

Bloque 3. Materiais e procedementos de fabricacin

d
e
i

B3.1. Estrutura interna e propiedades dos materiais.

Tcnicas de modificacin das propiedades.

B3.1. Analizar as propiedades dos materiais utilizados

TI1B3.1.1. Establece a relacin que existe entre a
na construcin de obxectos tecnolxicos recoecendo a
estrutura interna dos materiais e as sas propiedades.
sa estrutura interna e relacionndoa coas propiedades
que presentan e as modificacins que se poidan produ- TI1B3.1.2. Explica como se poden modificar as propiecir.
dades dos materiais tendo en conta a sa estrutura interna.

CMCCT
CAA
CMCCT
CCL

d
e
g
i

B3.2. Identificacin dos materiais utilizados en produtos

tecnolxicos actuais.

B3.2. Relacionar produtos tecnolxicos actuais ou

novos cos materiais que posibilitan a sa producin
asociando as caractersticas destes cos produtos fabricados, utilizando exemplos concretos.

TI1B3.2.1. Describe apoindose na informacin obtida

en Internet materiais imprescindibles para a obtencin
de produtos tecnolxicos relacionados coas tecnoloxas
da informacin e a comunicacin.

CMCCT
CD
CCL

d
e
i
j

B3.3. Tcnicas de fabricacin. Mquinas e ferramentas

apropiadas para cada procedemento. Normas de seguridade e hixiene no traballo.

B3.3 Describir as tcnicas utilizadas nos procesos de

TI1B3.3.1. Explica as principais tcnicas utilizadas no
fabricacin tipo identificando as mquinas e ferramentas
proceso de fabricacin dun produto dado.
utilizadas e as condicins de seguridade propias de
cada unha delas apoindose na informacin proporcio- TI1B3.3.2. Identifica as mquinas e ferramentas utilizanada na web dos fabricantes.
das no proceso de fabricacin dun produto dado.

CMCCT
CCL

TI1B3.3.3. Describe as principais condicins de seguridade que se deben de aplicar nunha determinada contorna de producin tanto desde o punto de vista do espazo como da seguridade persoal.

CMCCT
CCL
CSC

TI1B3.4.1. Coece o impacto ambiental que poden

producir as tcnicas utilizadas.

CMCCT
CSC

d
i
h
j

B3.4. Impacto ambiental e social da obtencin de

materiais e da fabricacin de produtos tecnolxicos.

B3.4 Analizar o impacto ambiental e social que poden

producir os procesos de obtencin de materiais e os
procesos de fabricacin.

CMCCT

Bloque 4. Recursos enerxticos

d
e
g
i
h
j

B4.1. Recursos enerxticos. Producin e distribucin da B4.1. Analizar a importancia que os recursos enerxti TI1B4.1.1. Describe as formas de producir enerxa
cos teen na sociedade actual describindo as formas de
relacionndoas co custo de producin, o impacto amenerxa elctrica.
producin de cada unha delas as como as sas debilibiental e a sustentabilidade.
B4.2. Impacto ambiental e sustentabilidade. Impacto
dades e fortalezas no desenvolvemento dunha sociedaambiental da producin enerxtica en Galicia.
de sustentable.
TI1B4.1.2. Debuxa diagramas de bloques de diferentes
tipos de centrais de producin de enerxa explicando
cada un dos seus bloques constitutivos e relacionndo-

Pxina 797 de 913

CMCCT
CCL
CSC
CMCCT
CCL

Tecnoloxa Industrial I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

os entre si.

d
e
g
h
i
j

B4.3. Consumo enerxtico en vivendas e locais. Clculos e estimacin de consumo. Tcnicas e criterios de
aforro enerxtico.

B4.2. Realizar propostas de reducin de consumo

enerxtico para vivendas ou locais coa axuda de programas informticos e a informacin de consumo dos
mesmos.

TI1B4.2.1. Explica as vantaxes que supn desde o

punto de vista do consumo que un edificio estea certificado enerxeticamente.

CSC
CCL

TI1B4.2.2. Calcula custos de consumo enerxtico de

edificios de vivendas ou industriais partindo das necesidades e/ou dos consumos dos recursos utilizados.

CMCCT
CD

TI1B4.2.3. Elabora plans de reducin de custos de

consumo enerxtico para locais ou vivendas, identificando aqueles puntos onde o consumo poida ser reducido.

CMCCT
CAA
CSC
CD

2 de bacharelato
Tecnoloxa Industrial II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Materiais

g
h
i
j

B1.1. Estrutura interna e propiedades dos materiais.

B1.2. Procedementos de ensaio e medida de propiedades dos materiais.
B1.3. Tcnicas de modificacin das propiedades dos
materiais.

B1.1. Identificar as caractersticas dos materiais para

TI2B1.1.1. Explica cmo se poden modificar as propieunha aplicacin concreta tendo en conta as sas prodades dos materiais tendo en conta a sa estrutura inpiedades intrnsecas e os factores tcnicos relacionados
terna.
coa sa estrutura interna as como a posibilidade de
empregar materiais non convencionais para o seu de TI2B1.1.2. Selecciona o material mis axeitado para
senvolvemento obtendo informacin por medio das tecunha aplicacin concreta, obtendo informacin por menoloxas da informacin e a comunicacin.
dio das tecnoloxas da informacin e a comunicacin.

CCL
CMCCT
CMCCT
CD
CAA

Bloque 2. Principios de mquinas

d
e
g
i
j

B2.1. Mquinas: conceptos fundamentais, estrutura e

B2.1. Definir e expoer as condicins nominais dunha
maquina ou instalacin a partir das sas caractersticas
tipos.
de uso, presentndoas co soporte de medios informti B2.2. Deseo asistido de mquinas e simulacin do seu
cos.
funcionamento.

TI2B2.1.1. Debuxa croquis de mquinas empregando

programas de deseo CAD e explicando a funcin de
cada un deles no conxunto.

CCL
CMCCT
CD

TI2B2.1.2. Define as caractersticas e funcin dos

elementos dunha mquina interpretando planos de mquinas dadas.

CCL
CAA

B2.3. Mquinas trmicas: tipos, funcionamento e

TI2B2.2.1. Calcula rendementos de mquinas tendo en

CMCCT

B2.2. Describir as partes de motores trmicos e elctri-

Pxina 798 de 913

Tecnoloxa Industrial II. 2 Bacharelato

Obxectivos
i
j

Contidos
aplicacins principais.
B2.4. Mquinas elctricas: tipos, funcionamento e
aplicacins principais.
B2.5. Magnitudes que definen as mquinas.

Criterios de avaliacin
cos e analizar os seus principios de funcionamento.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

conta as enerxas implicadas no seu funcionamento.

TI2B2.2.2. Describe o funcionamento e as partes dos
motores trmicos e elctricos.

CCL
CMCCT

B3.1. Expoer en pblico a composicin dunha mquina TI2B3.1.1. Define as caractersticas e funcin dos
ou sistema automtico identificando os elementos de
elementos dun sistema automtico interpretando plamando, control e potencia e explicando a relacin entre
nos/esquemas dos mesmos.
as partes que os compoen.

CCL
CMCCT
CAA

Bloque 3. Sistemas automticos

b
e
h
i
j

B3.1. Estrutura e tipos de sistemas automticos.

B3.2. Elementos que compoen un sistema de control.
Simboloxa.

TI2B3.1.2. Diferenza entre sistemas de control de lazo

aberto e pechado propoendo exemplos razoados dos
mesmos.

CMCCT
CAA

g
j
k

B3.3. Deseo e simulacin de sistemas automticos.

B3.2. Representar graficamente mediante programas de TI2B3.2.1. Desea mediante bloques xenricos siste CCL
deseo a composicin dunha mquina, circuto ou sismas de control para aplicacins concretas describindo a CMCCT
funcin de cada bloque no conxunto e xustificando a
tema tecnolxico concreto.
CD
tecnoloxa empregada.
CSIEE

i
j
k

B3.4. Representacin dos sinais de entrada/sada de

sistemas automticos.

B3.3. Verificar o funcionamento de sistemas automticos mediante simuladores reais ou virtuais, interpretando esquemas e identificando os sinais de entrada/sada
en cada bloque do mesmo.

TI2B3.3.1. Verifica mediante simuladores os sinais de

entrada/sada dun sistema automtico.

CMCCT
CD

B3.5. Simulacin, montaxe e experimentacin de

circutos elctricos ou pneumticos.

B3.4. Implementar fisicamente circutos elctricos ou

pneumticos a partir de planos ou esquemas de aplicacins caractersticas

TI2B3.4.1. Monta fisicamente circutos simples interpretando esquemas e realizando grficos dos sinais nos
puntos significativos.

CMCCT
CAA

e
i
j
k

Bloque 4. Circutos e sistemas lxicos

d
e
g
i
j
k

B4.1. lxebra de Boole. Tboas da verdade. Portas e

B4.1. Desear mediante portas lxicas, sinxelos automatismos de control aplicando procedementos de simfuncins lxicas. Simplificacin de funcins.
plificacin de circutos lxicos.
B4.2. Circutos lxicos combinacionais. Circutos
combinacionais integrados.
B4.3. Deseo, montaxe e simulacin de circutos lxicos
combinacionais. Aplicacins.
B4.4. Representacin e interpretacin de sinais.
.

Pxina 799 de 913

TI2B4.1.1. Realiza tboas de verdade de sistemas

CMCCT
combinacionais identificando as condicins de entrada e
a sa relacin coas sadas solicitadas.
TI2B4.1.2. Desea circutos lxicos combinacionais con
portas lxicas a partir de especificacins concretas,
aplicando tcnicas de simplificacin de funcins e propoendo o posible esquema do circuto.

CMCCT
CD
CAA
CSIEE

TI2B4.1.3. Desea circutos lxicos combinacionais con

bloques integrados partindo de especificacins concre-

CMCCT
CD

Tecnoloxa Industrial II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
tas e propoendo o posible esquema do circuto.

Competencias clave
CAA
CSIEE

TI2B4.1.4. Visualiza sinais en circutos dixitais mediante CMCCT

equipos reais ou simulados verificando a forma das
CD
mesmas.
Bloque 5. Control e programacin de sistemas automticos
e
i
j

B5.1. Circutos lxicos secuenciais electrnicos.

B5.2. Biestables: tipos e aplicacins.
B5.3. Representacin dos sinais de sada dos circutos
lxicos.

B5.1. Analizar o funcionamento de sistemas lxicos

secuenciais dixitais describindo as caractersticas e
aplicacins dos bloques constitutivos.

TI2B5.1.1. Explica o funcionamento dos biestables

indicando os diferentes tipos e as sas tboas de verdade asociadas.

CCL
CMCCT

TI2B5.1.2. Debuxa o cronograma dun contador explicando os cambios que se producen nos sinais.

CMCCT

e
h
i
j
k

B5.4. Elementos bsicos de circutos secuenciais

elctricos.
B5.3. Representacin dos sinais de sada dos circutos
lxicos.

B5.2. Analizar e realizar cronogramas de circutos

TI2B5.2.1. Obtn sinais de circutos secuenciais tpicos
secuenciais identificando a relacin dos elementos entre
empregando software de simulacin.
si e visualizndoos graficamente mediante o equipo
mis axeitado ou programas de simulacin.
TI2B5.2.2. Debuxa cronogramas de circutos secuenciais partindo dos esquemas dos mesmos e das caractersticas dos elementos que o compoen.

d
e
f
i

B5.5. Deseo e simulacin de circutos lxicos secuenciais.

B5.3. Desear circutos secuenciais sinxelos analizando TI2B5.3.1. Desea circutos lxicos secuenciais sinxelos CMCCT
as caractersticas dos elementos que os conforman e a
con biestables a partir de especificacins concretas e
CAA
sa resposta no tempo.
elaborando o esquema do circuto.
CSIEE

B5.6. O microprocesador. Aplicacins.

B5.4. Relacionar os tipos de microprocesadores empre- TI2B5.4.1. Identifica os principais elementos que comgados en ordenadores de uso domstico buscando a
poen un microprocesador tipo e comprao con algn
informacin en internet describindo as principais presmicroprocesador comercial.
tacins dos mesmos.

h
i
j

CMCCT
CD
CMCCT

CCL
CMCCT
CD

2.2.21 Tecnoloxa
Introducin
A tecnoloxa desenvolve un papel fundamental na sociedade actual, porque proporciona un conxunto de coecementos e de tcnicas que permiten satisfacer as necesidades individuais e colectivas. Neste sentido, a tecnoloxa aporta ao currculo a
capacidade de analizar e redesear a relacin entre dispositivos tecnolxicos e necesidades sociais, mbito no que a innovacin e a inmediatez que lle son propias dotan a esta materia dunha gran relevancia educativa. Na resolucin de problemas
tecnolxicos conxganse, ademais da innovacin, elementos como o traballo en equipo ou o carcter emprendedor, que son imprescindibles en orde a formar unha cidadana autnoma e competente. Ademais, o coecemento da tecnoloxa proporciona unha imprescindible perspectiva cientfico-tecnolxica sobre a necesidade de construr unha sociedade sustentable, formada por unha cidadana crtica con respecto ao que acontece ao seu arredor.

Pxina 800 de 913

A materia de Tecnoloxa trata de lograr os seus fins abordando un amplo conxunto de temas ao longo do 1 ciclo de educacin secundaria obrigatoria. O bloque de Proceso de resolucin de problemas tecnolxicos trata o desenvolvemento de habilidades e mtodos para identificar as necesidades, formular solucins aos problemas tcnicos e proxectar e construr os obxectos que os resolven. Este bloque transversal con respecto materia e constite o eixe principal do seu desenvolvemento. No bloque de Expresin e comunicacin tcnica aprndese a interpretar e producir documentos tcnicos, para o que se deben adquirir tcnicas bsicas de debuxo e de manexo de programas de deseo grfico. Ao longo do ciclo os documentos deben evolucionar de simples a complexos, ao tempo que se introducen as TIC para elaborar proxectos tcnicos. O bloque de Materiais de uso tcnico trata as caractersticas, propiedades e aplicacins dos materiais tcnicos como as tcnicas de traballo con ferramentas e mquinas, e os comportamentos relacionados co traballo cooperativo e cos hbitos de seguridade e sade. O bloque de Mquinas e sistemas introduce as forzas que soporta unha estrutura, os esforzos aos que
estn sometidos os elementos que a configuran e o funcionamento dos operadores bsicos para a transmisin e transformacin do movemento, aspectos fundamentais das mquinas. Ademais, tamn se tratan os fenmenos e dispositivos asociados electricidade, a forma de enerxa mis utilizada nas mquinas e nos sistemas de control. Finalmente, o bloque de Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin necesario para aprender a utilizar eficientemente as ferramentas dixitais,
dominio que debe facilitar as aprendizaxes recollidas nos bloques anteriores. Nesta etapa trtase de usar os equipos informticos de forma segura para desear, elaborar e comunicar os proxectos tcnicos, sen esquecer que na sociedade actual
necesaria unha formacin adecuada no uso das ferramentas de procura, intercambio e publicacin de informacin.
No conxunto dos bloques desta materia, en resumo, intgranse coecementos de carcter matemtico e cientfico, polo que un enfoque interdisciplinario favorecer a conexin con outras materias e mesmo con diversos temas de actualidade.
Desde o punto de vista metodolxico, a ensinanza desta materia require que se realicen proxectos nos que se traballe en equipo para resolver problemas tecnolxicos que permitan explorar e formalizar o deseo, a producin, a avaliacin ou a mellora de produtos relevantes desde o punto de vista tecnolxico e social. Trtase de aprender a identificar e a seleccionar solucins aos problemas tcnicos, a realizar clculos e estimacins e a planificar a realizacin de actividades de deseo, de
montaxe e de verificacin das caractersticas dos prototipos, contextos de aprendizaxe nos que son importantes a iniciativa, a colaboracin e o respecto polas normas de seguridade, e nos que as TIC son ferramentas imprescindibles para a busca
de informacin, para a elaboracin de documentos ou de planos, para a realizacin de simulacins e de clculos tcnicos e econmicos, e para a presentacin ou a publicacin de resultados.
Na ensinanza da tecnoloxa resulta adecuado, polo tanto, reflexionar e traballar en grupo buscando solucins a problemas nos que se poidan aplicar os coecementos adquiridos, e buscar informacin adicional, se se require, para fomentar o esprito
emprendedor.
A contribucin da materia de Tecnoloxa ao desenvolvemento das competencias clave depender en gran medida do tipo de actividades seleccionado, dicir, da metodoloxa empregada. Neste sentido, a comunicacin lingstica desenvolverase na
medida en que o alumnado adquira e utilice adecuadamente vocabulario tecnolxico, elabore informes tcnicos, explique conceptos ou elabore e expoa informacin. A competencia matemtica e as competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa,
principais competencias que se desenvolven nesta materia, poden acadarse calculando magnitudes e parmetros e aplicando tcnicas de medicin e de anlise grfica no contexto do proceso de resolucin tcnica de problemas, ou construndo
obxectos e verificando o seu funcionamento, competencias que tamn se favorecen utilizando ferramentas e mquinas, analizando procesos e sistemas tecnolxicos ou mediante a anlise e a valoracin das repercusins ambientais da actividade
tecnolxica. A competencia dixital desenvolverase co emprego constante das TIC para procurar e almacenar informacin, para obter e presentar datos e para simular circutos, sistemas e procesos tecnolxicos, ou para controlar e programar sistemas automticos.
Para que o alumnado poida aprender a aprender, as actividades deben permitir que tome decisins cun certo grao de autonoma, que organice o proceso da propia aprendizaxe, e que aplique o aprendido a situacins cotis das que poida avaliar os
resultados. Da mesma forma, as competencias sociais e cvicas acadaranse procurando que o alumnado traballe en equipo, interacte con outras persoas e grupos de forma democrtica e respecte a diversidade e as normas, e tamn mediante a
anlise da interaccin entre o desenvolvemento tecnolxico e os cambios socioeconmicos e culturais que produce.
O sentido de iniciativa e esprito emprendedor consguese nesta materia a travs do deseo, da planificacin e da xestin de proxectos tecnolxicos ao transformar as ideas propias en dispositivos, circutos ou sistemas. E a conciencia e as expresins culturais reflctense na anlise da influencia dos fitos tecnolxicos nas distintas culturas e no seu desenvolvemento e progreso.
En funcin da vixencia e da utilidade dos aspectos que trata a tecnoloxa, esta materia ofrece, sen dbida, un inmenso potencial para axudar a comprender o contorno social e tecnolxico e para desenvolver un conxunto de competencias relacionadas tanto co contexto profesional como coa participacin cidad e co desenvolvemento persoal.

2 de ESO
Tecnoloxa. 1 Ciclo ESO, 2 curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

Bloque 1. Proceso de resolucin de problemas tecnolxicos

a
b
f
g
h
j

B1.1. Fases do proxecto tecnolxico. A tecnoloxa como B1.1. Identificar as etapas necesarias para a creacin
dun produto tecnolxico desde o seu deseo ata a sa
resposta s necesidades humanas.
comercializacin e describir cada una delas.
B1.2. Deseo de prototipos ou maquetas para resolver
problemas tcnicos.

Pxina 801 de 913

TEB1.1.1. Desea un prototipo que d solucin a un

problema tcnico sinxelo, mediante o proceso de resolucin de problemas tecnolxicos.

CCL
CMCCT
CD
CAA
CSC
CSIEE
CCEC

Tecnoloxa. 1 Ciclo ESO, 2 curso

Obxectivos

a
b
c
d
e
f
g
h
k

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.3. Planificacin e construcin de prototipos ou

maquetas mediante o uso responsable de materiais,
ferramentas e tcnicas axeitadas.
B1.4. Traballo en equipo. Distribucin de tarefas e
responsabilidades. Seguridade no contorno de traballo.
B1.5. Documentacin tcnica. Normalizacin.

B1.2. Realizar as operacins tcnicas previstas nun

plan de traballo utilizando os recursos materiais e organizativos con criterios de economa, seguridade e respecto ao medio ambiente.

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave

TEB1.2.1. Elabora a documentacin necesaria para a

planificacin da construcin do prototipo.

CCL
CMCCT
CD
CAA

TEB 1.2.2. Constre un prototipo que d solucin a un

problema tcnico sinxelo, mediante o proceso de resolucin de problemas tecnolxicos.

CMCCT
CAA
CSIEE

TEB 1.2.3. Traballa en equipo de forma responsable e

respectuosa.

CAA
CSC
CSIEE

Bloque 2. Expresin e comunicacin tcnica

b
f
l

B2.1. Bosquexos, esbozos, vistas e perspectivas.

Cotacin e escalas. Normalizacin.

B2.1. Representar obxectos mediante vistas e perspectivas aplicando criterios de normalizacin e escalas.

TEB2.1.1. Representa mediante vistas e perspectivas

obxectos e sistemas tcnicos, mediante esbozos e empregando criterios normalizados de cotacin e escala.

CMCCT
CAA

B2.2. Interpretar esbozos e bosquexos sinxelos como

elementos de informacin de produtos tecnolxicos.

TEB2.2.1. Interpreta esbozos e bosquexos sinxelos

como elementos de informacin de produtos tecnolxicos.

CMCCT
CAA

TEB2.3.1. Produce os documentos relacionados cun

prototipo sinxelo empregando software especfico de
apoio.

TEB3.1.1. Describe as caractersticas propias dos

materiais de uso tcnico.

CCL
CMCCT

TEB3.1.2. Identifica diferentes tipos de materiais con

que estn fabricados obxectos tcnicos cotis.

CMCCT
CAA

TEB3.2.1. Identifica e manipula con seguridade as

ferramentas do taller en operacins bsicas de confor-

CMCCT
CAA

b
e
f
l

B2.2.Elementos de informacin de produtos tecnolxicos: esbozos e bosquexos.

b
e
f
h

B2.3. Documentacin tcnica asociada a un produto

B2.3. Explicar mediante documentacin tcnica as
tecnolxico. Aplicacins informticas de deseo asistido
distintas fases dun produto desde o seu deseo ata a
por ordenador e de simulacin.
sa comercializacin.

CCL
CMCCT
CD
CAA

Bloque 3. Materiais de uso tcnico

b
f
h

B3.1. Materiais utilizados na construcin de obxectos

tecnolxicos.
B3.2. Propiedades dos materiais tcnicos.

b
e

B3.3. Tcnicas de traballo cos materiais para a fabricacin dos obxectos tcnicos. Ferramentas do taller.

B3.1. Analizar as propiedades dos materiais utilizados

na construcin de obxectos tecnolxicos.

B3.2. Manipular e mecanizar materiais convencionais

asociando a documentacin tcnica ao proceso de pro-

Pxina 802 de 913

Tecnoloxa. 1 Ciclo ESO, 2 curso

Obxectivos
f
g
k

Contidos

Criterios de avaliacin
ducin dun obxecto, respectando as sas caractersticas e empregando tcnicas e ferramentas adecuadas
con especial atencin s normas de seguridade e sade.

B3.4. Normas de seguridade e sade no taller.

Estndares de aprendizaxe
mado dos materiais de uso tcnico.
TEB3.2.2. Elabora un plan de traballo no taller con
especial atencin s normas de seguridade e sade.

Competencias Clave
CSC

CMCCT
CAA
CSC
CSIEE

Bloque 4. Mquinas e sistemas: estruturas, mecanismos e circutos elctricos

b
f
h

b
f
g
h

B4.1. Estruturas: elementos, tipos e funcins.

B4.2. Esforzos bsicos aos que estn sometidas as
estruturas.

B4.1. Analizar e describir os esforzos aos que estn

sometidas as estruturas experimentando en prototipos.

B4.3. Mecanismos de transmisin e transformacin do

movemento en mquinas e sistemas.
B4.4. Relacin de transmisin.
B4.5. Simuladores de sistemas mecnicos.

B4.2. Identificar operadores mecnicos de transformacin e transmisin de movementos en mquinas e sistemas e empregalos para desear e montar sistemas
mecnicos .

TEB4.1.1. Describe apoindose en informacin escrita,

audiovisual ou dixital, as caractersticas propias que
configuran os tipos de estruturas.

CCL
CMCCT
CD

TEB4.1.2. Identifica os esforzos caractersticos e a

transmisin dos mesmos nos elementos que configuran
a estrutura.

CMCCT
CAA

TEB4.2.1. Describe mediante informacin escrita e

CCL
grfica como transforman e transmiten o movemento os CMCCT
distintos mecanismos.
TEB4.2.2. Calcula a relacin de transmisin de distintos CMCCT
elementos mecnicos como as poleas e os engrenaxes.
TEB4.2.3. Explica a funcin dos elementos que configu- CCL
ran unha mquina ou sistema desde o punto de vista
CMCCT
estrutural e mecnico.

b
e
f
g

B4.6. Circutos elctricos: compoentes bsicos, funcio- B4.3. Desear e simular circutos elctricos con simbonamento e simboloxa.
loxa adecuada e montalos con operadores elementais.

Pxina 803 de 913

TEB4.2.4. Simula mediante software especfico e

mediante simboloxa normalizada sistemas mecnicos.

CMCCT
CD

TEB4.2.5. Desea e monta sistemas mecnicos que

cumpran unha funcin determinada.

CMCCT
CAA
CSIEE

TEB4.3.1. Desea e monta circutos elctricos bsicos

empregando lmpadas, zumbadores, motores, bateras
e conectores.

CMCCT
CAA
CSIEE

TEB4.3.2. Desea utilizando software especfico e

simboloxa adecuada circutos elctricos bsicos e experimenta cos elementos que o configuran.

CMCCT
CD

Tecnoloxa. 1 Ciclo ESO, 2 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias Clave
CAA
CSIEE

Bloque 5. Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin

f

B5.1. Elementos dun equipo informtico.

b
e
f
g
h

b
e
f
g
l

B5.1. Distinguir as partes operativas dun equipo informtico.

B5.2. Deseo, elaboracin e comunicacin de proxectos B5.2. Utilizar un equipo informtico para elaborar e
tcnicos coas TIC.
comunicar proxectos tcnicos sinxelos.

B5.3. Programacin de aplicacins informticas. Estrutura e elementos bsicos dun programa informtico.

B5.3. Desear e elaborar unha aplicacin mediante un

contorno de programacin grfico utilizando o proceso
de resolucin de problemas tecnolxicos.

TEB5.1.1. Identifica as partes dun ordenador.

CMCCT
CD

TEB5.2.1. Manexa programas e software bsicos.

CMCCT
CD

TEB5.2.2. Utiliza adecuadamente equipos informticos

e dispositivos electrnicos.

CMCCT
CD

TEB5.2.3. Elabora, presenta e difunde proxectos

tcnicos sinxelos con equipos informticos.

CCL
CMCCT
CD
CAA
CSIEE

TEB5.3.1. Desea e elabora aplicacins informticas

CMCCT
sinxelas mediante un contorno de programacin grfico. CD
CAA
CSIEE
CCEC

3 de ESO
Tecnoloxa. 1 Ciclo ESO, 3 curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
Bloque 1. Proceso de resolucin de problemas tecnolxicos

Pxina 804 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Tecnoloxa. 1 Ciclo ESO, 3 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

a
b
f
g
h
j

B1.1. Fases do proxecto tecnolxico. A tecnoloxa como B1.1. Identificar as etapas necesarias para a creacin
TEB1.1.1. Desea un prototipo que d solucin a un
dun produto tecnolxico desde o seu deseo ata a sa
problema tcnico, mediante o proceso de resolucin de
resposta s necesidades humanas.
comercializacin, describir cada unha delas, investigar a
problemas tecnolxicos.
B1.2. Deseo de prototipos ou maquetas para resolver
sa influencia na sociedade e propoer melloras tanto
problemas tcnicos.
desde o punto de vista da sa utilidade como do seu
posible impacto social.

CCL
CMCCT
CD
CAA
CSC
CSIEE
CCEC

a
b
c
d
e
f
g
h
k

B1.3. Planificacin e construcin de prototipos ou

B1.2. Realizar as operacins tcnicas previstas nun
maquetas mediante o uso responsable de materiais,
plan de traballo utilizando os recursos materiais e organizativos con criterios de economa, seguridade e resferramentas e tcnicas axeitadas.
pecto ao medio ambiente e valorando as condicins do
B1.4. Traballo en equipo. Distribucin de tarefas e
contorno de traballo.
responsabilidades. Seguridade no contorno de traballo.
B1.5. Documentacin tcnica. Normalizacin. Utilizacin
das TIC.

TEB1.2.1. Elabora a documentacin necesaria para a

planificacin da construcin do prototipo.

CCL
CMCCT
CD
CAA

TEB1.2.2. Constre un prototipo que d solucin a un

problema tcnico, mediante o proceso de resolucin de
problemas tecnolxicos.

CMCCT
CAA
CSIEE

TEB 1.2.3. Traballa en equipo de forma responsable e

respectuosa.

CAA
CSC
CSIEE

Bloque 2. Expresin e comunicacin tcnica

b
e
f
l

B2.1. Elementos de informacin de produtos tecnolxicos: esbozos e bosquexos.

B2.1. Interpretar esbozos e bosquexos como elementos TEB2.1.1. Interpreta esbozos e bosquexos como
de informacin de produtos tecnolxicos.
elementos de informacin de produtos tecnolxicos.

CMCCT
CAA

b
e
f
h

B2.2. Documentacin tcnica asociada a un produto

tecnolxico. Aplicacins informticas de deseo grfico
por ordenador ou de simulacin.

B2.2. Explicar mediante documentacin tcnica as

distintas fases dun produto desde o seu deseo ata a
sa comercializacin.

TEB2.2.1. Produce os documentos relacionados cun

prototipo empregando software especfico de apoio.

CCL
CMCCT
CD
CAA

Bloque 3. Materiais de uso tcnico

b
e
f

B3.1. Materiais utilizados na construcin de obxectos

tecnolxicos.
B3.2. Propiedades dos materiais tcnicos: tcnicas de

B3.1. Analizar as propiedades dos materiais utilizados

TEB3.1.1. Describe as caractersticas propias dos
CCL
na construcin de obxectos tecnolxicos recoecendo a
materiais de uso tcnico comparando as sas propieda- CMCCT
sa estrutura interna e relacionndoa coas propiedades
des.
CAA

Pxina 805 de 913

Tecnoloxa. 1 Ciclo ESO, 3 curso

Obxectivos
g
h

Contidos

Criterios de avaliacin
que presentan e as modificacins que se poidan producir.

identificacin.

Estndares de aprendizaxe
TEB3.1.2. Explica as tcnicas de identificacin das
propiedades mecnicas dos materiais de uso tcnico.

Competencias clave
CCL
CMCCT
CAA

Bloque 4. Mquinas e sistemas: electricidade, electrnica e control

b
f
h

B4.1. Efectos da corrente elctrica. Lei de Joule.

B4.1. Relacionar os efectos da enerxa elctrica e a sa TEB4.1.1. Explica os principais efectos da corrente
capacidade de conversin noutras manifestacins enerelctrica e a sa conversin.
xticas.

CCL
CMCCT

b
f

B4.2. Circuto elctrico: magnitudes elctricas, elementos, funcionamento e simboloxa. Lei de Ohm.
B4.3. Instrumentos de medida das magnitudes elctricas bsicas

B4.2. Experimentar con instrumentos de medida e obter TEB4.2.1. Utiliza os instrumentos de medida para
as magnitudes elctricas bsicas.
coecer as magnitudes elctricas de circutos bsicos.

CMCCT
CAA

TEB4.2.2. Calcula as magnitudes elctricas bsicas en

circutos elctricos sinxelos.

CMCCT

B4.4. Deseo, simulacin e montaxe de circutos

elctricos e electrnicos bsicos.

B4.3. Desear e simular circutos con simboloxa

adecuada e montar circutos con operadores elementais.

TEB4.3.1. Desea e monta circutos elctricos e electrnicos bsicos empregando lmpadas, zumbadores,
diodos led, transistores, motores, bateras, conectores,
condensadores e resistencias.

CMCCT
CAA
CSIEE

TEB4.3.2. Desea utilizando software especfico e

simboloxa adecuada circutos elctricos bsicos e experimenta cos elementos que o configuran.

CMCCT
CD
CAA
CSIEE

TEB4.4.1. Elabora un programa informtico que xestione o funcionamento dun sistema de control.

CMCCT
CD
CAA
CSIEE

TEB5.1.1. Identifica as partes dun ordenador e capaz

de substitur e montar pezas clave.

CMCCT
CD
CAA
CSIEE

TEB5.2.1. Manexa espazos web, plataformas e outros

sistemas de intercambio de informacin.

CMCCT
CD
CAA
CSIEE

b
f
g

b
e
f
g

B4.5. Sistemas de control por ordenador. Elementos

bsicos de programacin.

B4.4. Desear, montar e programar un sistema sinxelo

de control.

Bloque 5. Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin

f

a
b
e
f

B5.1. Elementos dun equipo informtico.

B5.1. Distinguir as partes operativas dun equipo informtico.

B5.2. Ferramentas e aplicacins bsicas para a procura, B5.2. Utilizar de forma segura sistemas de intercambio
descarga, intercambio e publicacin de informacin.
de informacin.
B5.3. Medidas de seguridade no uso dos sistemas de
intercambio de informacin.

Pxina 806 de 913

Tecnoloxa. 1 Ciclo ESO, 3 curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

g
k

b
e
f
g
h

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

TEB5.2.2. Coece as medidas de seguridade aplicables CMCCT

a cada situacin de risco.
CD
CAA
CSC
B5.4. Deseo, elaboracin e comunicacin de proxectos B5.3. Utilizar un equipo informtico para elaborar e
tcnicos coas TIC.
comunicar proxectos tcnicos.

TEB5.3.1. Instala e manexa programas e software

bsicos.

CMCCT
CD
CAA

TEB5.3.2. Utiliza adecuadamente equipos informticos

e dispositivos electrnicos.

CMCCT
CD
CAA

TEB5.3.3. Elabora, presenta e difunde proxectos

tcnicos con equipos informticos.

CCL
CMCCT
CD
CAA
CSIEE

2.2.22 Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin

Introducin
As Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin (TIC) desenvolven un papel fundamental na sociedade actual, porque proporcionan un conxunto de coecementos e de tcnicas que permiten satisfacer as necesidades individuais e colectivas.
Neste sentido, as TIC aportan ao currculo a capacidade de analizar e redesear a relacin entre dispositivos tecnolxicos e necesidades sociais, mbito no que a innovacin e a inmediatez que lle son propias dotan a esta materia dunha gran relevancia educativa. Na resolucin de problemas coas TIC conxganse, ademais da innovacin, elementos como o traballo en equipo ou o carcter emprendedor, que son imprescindibles en orde a formar unha cidadana autnoma e competente. Ademais, o coecemento das novas tecnoloxas proporciona unha imprescindible perspectiva cientfico-tecnolxica sobre a necesidade de construr unha sociedade formada por unha cidadana crtica con respecto ao que acontece ao seu arredor.
A materia de TIC trata de prover o alumnado coas habilidades necesarias para adaptarse aos cambios propios deste mbito tecnolxico. As, na parte da materia correspondente a 4 curso de educacin secundaria obrigatoria, os bloques de tica e
esttica da interaccin en rede, de Seguridade informtica e de Internet, redes sociais, hiperconexin tratan aspectos das redes moi relacionados entre si, que necesario que o alumnado domine para que poida desenvolverse con soltura e seguridade nos mbitos profesional e persoal. O bloque de Ordenadores, sistemas operativos e redes abonda en aspectos de configuracin dos ordenadores e de instalacin de aplicacin cos que os usuarios deben familiarizarse para utilizar ordenadores e aplicacins xunto con outros dispositivos hoxe imprescindibles, como telfonos intelixentes e tabletas, ou para utilizar as posibilidades de conectividade das TIC. O bloque de Organizacin, deseo e producin de informacin dixital e o
de Publicacin e difusin de contidos tratan os aspectos que poden necesitarse para producir documentos e difundilos, ademais dalgns temas relacionados co soporte das publicacins, como son o tratamento de datos, a xeracin de informes e a
incorporacin de elementos grficos e audiovisuais nos documentos.
Nos dous cursos de bacharelato, a materia de TIC persegue a consolidacin dunha serie de coecementos tecnolxicos indispensables. As, o bloque A sociedade da informacin e o ordenador introduce o alumnado na importancia desta materia
na sociedade actual. Os bloques Arquitectura de ordenadores, Redes de ordenadores e Seguridade abondan en aspectos relativos aos compoentes e configuracin dos ordenadores, e sa conexin en redes. O bloque Software para sistemas informticos profunda no uso de aplicacins de uso comn no mundo actual, tales como as aplicacins ofmticas de edicin de texto, de clculo, de elaboracin de presentacin, de almacenaxe de informacin e de traballo con imaxe e vdeo. E os bloques Programacin e Publicacin e difusin de contidos afondan no deseo de programas que permitan dar solucins a problemas do mundo real, e no uso destes no mundo da Internet.
Como noutras materias que tratan aspectos tecnolxicos, nesta intgranse coecementos de carcter matemtico e cientfico, ademais de que frecuente que as TIC se utilicen para resolver problemas especficos doutras disciplinas. Un enfoque interdisciplinario, polo tanto, favorecer a conexin con outras materias e mesmo con diversos temas de actualidade.
Desde o punto de vista metodolxico, as TIC admiten tratamentos moi diversos, porque serven tanto para integrar as restantes materias do currculo como para profundar en aspectos moi especficos, como a programacin ou as comunicacins, sen

Pxina 807 de 913

esquecer que son especialmente indicadas para reflexionar sobre os temas tecnolxicos e actualidade.
Esta materia caracterzase pola realizacin de actividades nas que se desenvolven destrezas tcnicas para acceder s redes de informacin, que tamn se comparte, e se utilizan aplicacins informticas de propsito xeral. Neste contexto, a iniciativa, a colaboracin e o respecto polas normas de seguridade e polos dereitos dos colectivos relacionados coa cultura ou coa producin de programas informticos son tan importantes como o dominio dos recursos informticos e das redes de comunicacins.
A participacin pode potenciarse nesta materia mediante a exposicin de traballos, a resolucin colaborativa de problemas mediante a realizacin de proxectos informticos, a utilizacin colectiva de recursos virtuais ou a busca e a anlise de informacin en Internet, aspectos que tamn favorecen a propia aprendizaxe.
Na ensinanza das TIC resulta, polo tanto, adecuado, reflexionar e traballar en grupo buscando solucins a problemas concretos onde se poidan aplicar os coecementos adquiridos, e buscar informacin adicional, se se require, para fomentar o esprito emprendedor.
A contribucin da materia de TIC ao desenvolvemento das competencias clave depender en gran medida do tipo de actividades, dicir, da metodoloxa empregada. Neste sentido, a comunicacin lingstica desenvolverase na medida en que o alumnado adquira e utilice un vocabulario tcnico preciso, elabore programas e documentos, explique conceptos ou elabore e expoa informacin. A competencia matemtica e as competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, poden acadarse configurando e administrando mquinas e sistemas operativos, aplicando tcnicas de tratamento e almacenamento de datos ou asumindo hbitos seguros no contexto das redes de comunicacin, competencias que tamn se favorecen analizando o funcionamento de programas, aplicacins e sistemas operativos, ou mediante a anlise e valoracin das repercusins dos hbitos sociais en internet. A competencia dixital, que a especfica desta materia, desenvolverase co emprego constante das
TIC para procurar e almacenar informacin, para obter e presentar datos e para simular sistemas, ou para elaborar programas ou utilidades informticas que sirvan para resolver problemas.
Para que o alumnado poida aprender a aprender, as actividades deben permitir que tome decisins cun certo grao de autonoma, que organice o proceso da propia aprendizaxe e que aplique o aprendido a situacins cotis das que poida avaliar os
resultados. Da mesma forma, as competencias sociais e cvicas acadaranse procurando que o alumnado traballe en equipo, interacte con outras persoas e grupos de forma democrtica e respecte a diversidade e as normas, e tamn mediante a
anlise da interaccin entre o desenvolvemento das TIC e os cambios socioeconmicos e culturais que produce.
O sentido de iniciativa e esprito emprendedor consguese nesta materia a travs do deseo, da planificacin e da xestin de proxectos informticos sinxelos, ao transformar as ideas propias en programas ou en documentos. E a conciencia e as expresins culturais reflctense na anlise da influencia dos fitos tcnicos das TIC nas distintas culturas e no seu desenvolvemento e progreso.
En resumo, a materia de TIC ofrece un inmenso potencial para axudar a comprender o contorno social e para desenvolver un conxunto de competencias relacionadas tanto co contexto profesional como coas formas que a participacin cidad est
adoptando no contexto das TIC que afectan por igual aos mbitos social e do desenvolvemento persoal.

4 de ESO
Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin. 4 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. tica e esttica na interaccin en rede

a.
b.
f.
g.
h.
i.

B1.1. Polticas de seguridade para a proteccin do

B1.1. Adoptar condutas e hbitos que permitan a
individuo na interaccin coa rede. Contrasinais. Conduproteccin do individuo na sa interaccin na rede.
tas e hbitos seguros.
B1.2. Intercambio e publicacin de informacin dixital na
rede. Seguridade e responsabilidade no uso dos servizos de publicacin.

TICB1.1.1. Interacta con hbitos adecuados en contor- CD.

nos virtuais.
CSC.
TICB1.1.2. Aplica polticas seguras de utilizacin de
contrasinais para a proteccin da informacin persoal.

CD.
CMCCT.

a.
b.
f.
g.
h.
i.
k.
m.

B1.3. Dereitos de propiedade intelectual e de explotacin dos materiais aloxados na web. Tipos de licenzas
de distribucin.

TICB1.2.1. Realiza actividades con responsabilidade

sobre conceptos como a propiedade e o intercambio de
informacin.

B1.2. Acceder a servizos de intercambio e publicacin

de informacin dixital con criterios de seguridade e uso
responsable.

Pxina 808 de 913

CD.
CAA.
CSC.
CCEC.

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin. 4 ESO

Obxectivos

a.
g.
h.
i.
k.
m.

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.4. A propiedade e a distribucin do software e da

informacin. Tipos de licenzas de uso e distribucin.
B1.5. Identidade dixital, privacidade e seguridade.
Desenvolvemento de actitudes de proteccin activa
diante dos intentos de fraude.

B1.3. Recoecer e comprender os dereitos dos materiais aloxados na web.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

TICB1.3.1. Consulta distintas fontes e navega coecen- CD.

do a importancia da identidade dixital e os tipos de frau- CAA.
de da web.
CSC.
TICB1.3.2. Diferenza o concepto de materiais suxeitos a CD.
dereitos de autor e materiais de libre distribucin.
CSC.
CCEC.

Bloque 2. Ordenadores, sistemas operativos e redes

f.

B2.1. Funcins de configuracin dos equipos informticos.

B2.1. Utilizar e configurar equipos informticos identificando os elementos que os configuran e a sa funcin
no conxunto.

TICB2.1.1. Realiza operacins bsicas de organizacin

e almacenamento da informacin.

CD.
CMCCT.
CAA.

TICB2.1.2. Configura elementos bsicos do sistema

operativo e de accesibilidade do equipo informtico.

CD.
CMCCT.

f.

B2.2. Instalacin e eliminacin de software de propsito B2.2. Xestionar a instalacin e eliminacin de software
xeral.
de propsito xeral.

TICB2.2.1. Resolve problemas vinculados aos sistemas

operativos e aos programas e aplicacins vinculados
aos mesmos.

CD.
CMCCT.
CAA.

a.
f.

B2.3. Utilizacin de software de comunicacin entre

equipos e sistemas.

B2.3. Utilizar software de comunicacin entre equipos e

sistemas.

TICB2.3.1.Administra o equipo con responsabilidade e

coece aplicacins de comunicacin entre dispositivos.

CD.
CMCCT.

f.

B2.4. Arquitectura dun ordenador: Compoentes bsicos e caractersticas.

B2.4. Coecer a arquitectura dun ordenador, identificando os seus compoentes bsicos e describindo as
sas caractersticas.

TICB2.4.1. Analiza e coece diversos compoentes

fsicos dun ordenador, as sas caractersticas tcnicas
e as conexins entre eles.

CD.
CMCCT.

f.

B2.5. Elementos e sistemas para a comunicacin con e B2.5. Analizar os elementos e sistemas que configuran
sen fos.
a comunicacin con e sen fos.

TICB2.5.1. Describe as diferentes formas de conexin

na comunicacin entre dispositivos dixitais.

CD.
CMCCT.
CCL.

Bloque 3. Organizacin, deseo e producin de informacin dixital

f.
g.
h.
i.
k.
m.
a.

B3.1. Procesos de producin de documentos con

aplicacins ofimticas e de deseo grfico. Maquetacin. Importacin de imaxes e grficos.
B3.2. Formatos abertos e estndares de formato na
producin de documentacin.
B3.3. Operacins bsicas en follas de clculo. Creacin
de grficos. Elaboracin de informes sinxelos.
B3.4. Organizacin da informacin en bases de datos.

B3.1. Utilizar aplicacins informticas de escritorio para

a producin de documentos.

Pxina 809 de 913

TICB3.1.1. Elabora e maqueta documentos de texto con

aplicacins informticas que facilitan a inclusin de tboas, imaxes, frmulas, grficos, as como outras posibilidades de deseo e interacta con outras caractersticas do programa.

CD.
CMCCT.
CCL.
CAA.
CSIEE.
CCEC.

TICB3.1.2. Produce informes que requiren o emprego

CD.

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin. 4 ESO

Obxectivos
f.

Contidos

Criterios de avaliacin

Realizacin de consultas bsicas e xeracin de documentos.

Estndares de aprendizaxe
de follas de clculo, que inclan resultados textuais,
numricos e grficos.

TICB3.1.3. Elabora bases de datos sinxelas e utiliza a

sa funcionalidade para consultar datos, organizar a
informacin e xerar documentos.

c.
f.
g.
h.
i.
k.
m.

B3.5. Tipos de presentacins e estrutura do contido.

Deseo da estrutura e de elementos grficos adecuados para o pblico obxectivo. Importacin de elementos
multimedia, de imaxes e de grficos.
B3.6. Edicin e montaxe de materiais audiovisuais a
partir de fontes diversas. Captura de imaxe, de audio e
de vdeo e conversin a outros formatos.
B3.7. Tratamento bsico da imaxe dixital. Exposicin,
saturacin, luminosidade e contraste. Resolucin e formatos.

B3.2. Elaborar contidos de imaxe, audio e vdeo e

desenvolver capacidades para integralos en diversas
producins.

Competencias clave
CMCCT.
CCL.
CSIEE.

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

TICB3.2.1. Integra elementos multimedia, imaxe e texto CD.

na elaboracin de presentacins adecuando o deseo e CMCCT.
a maquetacin mensaxe e ao pblico obxectivo ao
CCL.
que vai dirixido.
CAA.
CSIEE.
CCEC.
CSC.
TICB3.2.2. Emprega dispositivos de captura de imaxe,
audio e vdeo e mediante software especfico edita a
informacin e crea novos materiais en diversos formatos.

CD.
CMCCT.
CCL.
CAA.
CSIEE.

Bloque 4. Seguridade informtica

a.
f.

B4.1. Procedementos de intercambio de informacin

B4.1. Adopta condutas de seguridade activa e pasiva na TICB4.1.1. Analiza e coece diversos dispositivos
entre dispositivos fsicos de caractersticas tcnicas
fsicos e as caractersticas tcnicas, de conexionado e
proteccin de datos e no intercambio de informacin.
diversas.
de intercambio de informacin entre eles.
B4.2. Riscos de seguridade para sistemas, aplicacins e
TICB4.1.2. Coece os riscos de seguridade e emprega
datos. Hbitos de proteccin.
hbitos de proteccin adecuados.
B4.3. Medidas de seguridade activa e pasiva. Actualizacin do software. Antivirus e devasas.
TICB4.1.3. Describe a importancia da actualizacin do
software, o emprego de antivirus e de devasas para
garantir a seguridade.

CD.
CMCCT.
CD.
CMCCT.
CD.
CMCCT.
CCL.

Bloque 5. Publicacin e difusin de contidos

b.
f.

B5.1. Comparticin de recursos en redes locais e na

Internet.

B5.1. Utilizar diversos dispositivos de intercambio de

informacin coecendo as caractersticas da comunicacin ou conexin entre eles.

Pxina 810 de 913

TICB5.1.1. Realiza actividades que requiren compartir

recursos en redes locais e virtuais.

CD.
CMCCT.
CAA.

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CSC.

a.
f.
g.
h.
i.
k.
m.

B5.3. Deseo de pxinas web sinxelas.

B5.2. Elaborar e publicar contidos na web integrando

informacin textual, numrica, sonora e grfica.

TICB5.2.1. Integra e organiza elementos textuais e

grficos en estruturas hipertextuais.

a.
b.
c.
g.
h.
i.
k.
m.

B5.4. Creacin e publicacin na web. Estndares de

B5.3. Coecer os estndares de publicacin e emprega- TICB5.3.1. Participa colaborativamente en diversas
los na producin de pxinas web e coas ferramentas
ferramentas TIC de carcter social e xestiona os propublicacin.
TIC de carcter social.
pios.
B5.5. Traballo colaborativo con servizos na nube e coas
ferramentas TIC de carcter social.

CD.
CMCCT.
CCL.
CAA.

TICB5.2.2. Desea pxinas web e coece os protocolos CD.

de publicacin, baixo estndares adecuados e con res- CMCCT.
pecto aos dereitos de propiedade.
CCL.
CSC.
CSIEE.
CCEC.

CD.
CMCCT.
CCL.
CAA.
CSIEE.
CSC.

Bloque 6. Internet, redes sociais, hiperconexin

a.
b.
f.
g.
h.
i.
k.
m.

B6.1. Creacin e publicacin na web de materiais

multiplataforma accesibles.
B6.2. Recursos e plataformas de formacin a distancia,
emprego e sade.
B6.3. Administracin electrnica e comercio electrnico: os intercambios econmicos e a seguridade.
B6.4. Sincronizacin entre dispositivos mbiles e
ordenadores.

B6.1. Desenvolver hbitos no uso de ferramentas que

TICB6.1.1. Elabora materiais para a web que permiten a CD.
permitan a accesibilidade s producins desde diversos
accesibilidade informacin multiplataforma.
CMCCT.
dispositivos mbiles.
CSIEE.
TICB6.1.2. Realiza intercambio de informacin en
distintas plataformas nas que est rexistrado e que
ofrecen servizos de formacin, ocio, etc.

CD.
CMCCT.
CCL.
CAA.
CSC.

TICB6.1.3. Sincroniza a informacin entre un dispositivo CD.

mbil e outro dispositivo.
CMCCT.
a.
b.
f.

B6.5. Redes sociais. Privacidade e seguridade persoal

na interaccin en redes sociais.

B6.2. Empregar o sentido crtico e desenvolver hbitos

adecuados no uso e intercambio da informacin a travs de redes sociais e plataformas.

Pxina 811 de 913

TICB6.2.1. Participa activamente en redes sociais con

criterios de seguridade.

CD.
CMCCT.
CCL.

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

g.
h.
i.
k.
m.

f.
k.
m.

Competencias clave
CAA.
CSC.
CSIEE.

B6.6. Utilizacin de canles de distribucin de contidos

multimedia para distribucin de materiais propios.

B6.3. Publicar e relacionar mediante hiperenlaces

informacin en canais de contidos multimedia, presentacins, imaxe, audio e vdeo.

TICB6.3.1. Emprega canais de distribucin de contidos

multimedia para aloxar materiais propios e enlazalos
noutras producins.

CD.
CMCCT.
CCL.
CSC.

1 de bacharelato
Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin I. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A sociedade da informacin e o ordenador

a.
d.
g.
h
i.
j.
k.

B1.1. Concepto de sociedade da informacin.

B1.2. O sector TIC: composicin e caractersticas.

B1.1. Analizar e valorar as influenzas das tecnoloxas da TIC1B1.1.1. Describe as diferenzas entre o que se
informacin e da comunicacin na transformacin da
considera sociedade da informacin e sociedade do cosociedade actual, tanto nos mbitos da adquisicin do
ecemento.
coecemento como nos da producin.

CD.
CCL.
CSC.

TIC1B1.1.2. Explica que novos sectores econmicos

apareceron como consecuencia da xeneralizacin das
tecnoloxas da informacin e da comunicacin.

CD.
CSIEE.
CSC.

TIC1B2.1.1. Describe as caractersticas dos subsistemas que compoen un ordenador identificando os seus
principais parmetros de funcionamento.

CD.
CMCCT.
CCL.

TIC1B2.1.2. Realiza esquemas de interconexin dos

bloques funcionais dun ordenador describindo a contribucin de cada un deles ao funcionamento integral do
sistema.

CD.
CMCCT.
CCL.

TIC1B2.1.3. Describe dispositivos de almacenamento

masivo utilizados en sistemas de ordenadores recoe-

CD.

Bloque 2. Arquitectura de ordenadores

a.
d.
g.
i.
j.

B2.1. Bloques funcionais dun sistema microinformtico e B2.1. Configurar ordenadores e equipos informticos
identificando os subsistemas que os compoen, descricompoentes de cada bloque funcional.
bindo as sas caractersticas e relacionando cada ele B2.2. Compoentes dos sistemas microinformticos
mento coas prestacins do conxunto.
B2.3. Perifricos bsicos
B2.4. Dispositivos de almacenamento. Caractersticas e
tipos.
B2.5. Dispositivos de memoria. Caractersticas e tipos.

Pxina 812 de 913

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
cendo a sa importancia na custodia da informacin.

Competencias clave
CMCCT.
CCL.

TIC1B2.1.4. Describe os tipos de memoria utilizados en CD.

ordenadores analizando os parmetros que as definen e CMCCT.
a sa achega ao rendemento do conxunto.
CCL.

a.
b.
d.
g.
i.
j.

B2.6. Sistema operativo: elementos e estrutura. Clasificacin, funcins e procesos do sistema operativo. Sistemas operativos actuais.
B2.7. Instalacin e actualizacin de sistemas operativos
e de aplicacins de software.

B2.2. Instalar e utilizar software de propsito xeral e de

aplicacin avaliando as sas caractersticas e contornos
de aplicacin.

TIC1B2.2.1. Elabora un diagrama da estrutura dun

sistema operativo relacionando cada unha das partes
coas funcins que realiza.

CD.
CMCCT.

TIC1B2.2.2. Instala sistemas operativos e programas de

aplicacin para a resolucin de problemas en ordenadores persoais seguindo instrucins do fabricante.

CD.
CMCCT.
CAA.

TIC1B3.1.1. Desea bases de datos sinxelas e /ou

extrae informacin, realizando consultas, formularios e
informes.

Bloque 3. Software para sistemas informticos

a.
b.
d.
e.
f.
g.
h
i.
j.
k.
l.

B3.1. Deseo e utilizacin de bases de datos sinxelas.

B3.1. Utilizar aplicacins informticas de escritorio ou
web, como instrumentos de resolucin de problemas
B3.2. Elaboracin de documentos mediante procesadoespecficos.
res de texto.
B3.3. Elaboracin de presentacins.
B3.4. Presentacin ao pblico: conexin a un proxector
e configuracin.
B3.5. Resolucin de problemas mediante follas de
clculo.
B3.6 Deseo e edicin de Imaxes en 2D e 3D.
B3.7. Creacin de contidos audiovisuais. Elaboracin de
guins, captura de son e de imaxes, edicin e montaxe.
B3.8. As redes de intercambio como fonte de recursos
multimedia. Dereitos que amparan as producins alleas.

Pxina 813 de 913

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.
CCEC.

TIC1B3.1.2. Elabora informes de texto que integren texto CD.

e imaxes aplicando as posibilidades das aplicacins e
CMCCT.
tendo en conta o destinatario.
CCL.
CAA.
CSIEE.
CSC.
CCEC.
TIC1B3.1.3. Elabora presentacins que integren texto,
imaxes e elementos multimedia, adecuando a mensaxe
ao pblico obxectivo ao que est destinado.

CD.
CMCCT.
CCL.
CAA.
CSIEE.
CSC.
CCEC.

TIC1B3.1.4. Resolve problemas que requiran a utiliza-

CD.

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cin de follas de clculo xerando resultados textuais,

numricos e grficos.

CMCCT.
CAA.
CSIEE.
CCEC.

TIC1B3.1.5. Desea elementos grficos en 2D e 3D

para comunicar ideas.

CD.
CMCCT.
CCL.
CAA.
CSIEE.
CSC.
CCEC.

TIC1B3.1.6. Realiza pequenas pelculas integrando son, CD.

vdeo e imaxes, utilizando programas de edicin de ar CMCCT.
quivos multimedia.
CCL.
CAA.
CSIEE.
CSC.
CCEC.

Bloque 4. Redes de ordenadores

b.
d.
g.
i.
j.

B4.1. Configuracin bsica de redes locais: caractersticas, tipos, topoloxas e arquitecturas.

B 4.1. Analizar as principais topoloxas utilizadas no

deseo de redes de ordenadores relacionndoas coa
rea de aplicacin e coas tecnoloxas empregadas.

TIC1B4.1.1. Debuxa esquemas de configuracin de

pequenas redes locais seleccionando as tecnoloxas en
funcin do espazo fsico dispoible.

d.
g.
i.
j.

B4.2. Cables e conectores: caractersticas e tipoloxa.

Normalizacin.
B4.3. Elementos das redes de datos: ubicacins, dispositivos e adaptadores de interconexin de redes con e
sen fos, configuracin bsica destes.
B4.4. Despregamento de redes locais sen fos: elementos, medios de transmisin, protocolos e recomendacins.Seguridade bsica.

B4.2. Analizar a funcin dos equipos de conexin que

permiten realizar configuracins de redes e a sa interconexin con redes de rea extensa.

TIC1B4.2.1. Realiza unha anlise comparativa entre

diferentes tipos de cables utilizados en redes de datos.

CD.
CMCCT.
CCL.

TIC1B4.2.2. Realiza unha anlise comparativa entre

tecnoloxa con e sen fos indicando posibles vantaxes e
inconvenientes.

CD.
CMCCT.
CCL.

TIC1B4.2.3. Explica a funcionalidade dos diferentes

elementos que permiten configurar redes de datos indi-

CD.

Pxina 814 de 913

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin I. 1 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
cando as sas vantaxes e inconvenientes principais.

d.
g.
i.
j.

B4.5. Niveis do modelo OSI: funcins dos niveis, protocolos e dispositivos.

B4.3. Describir os niveis do modelo OSI, relacionndoos TIC1B4.3.1. Elabora un esquema de cmo se realiza a
comunicacin entre os niveis OSI de dous equipos recoas sas funcins nunha rede informtica.
motos.

Competencias clave
CMCCT.
CCL.

CD.
CMCCT.
CCL.

Bloque 5. Programacin

b.
d.
g.
i.
j.

B5.1. Diagramas de fluxo: elementos, smbolos e o seu

significado, ferramentas.
B5.2.Identificacin dos elementos dun programa informtico: Estruturas e bloques fundamentais.
B5.3. Deseo de algoritmos utilizando diagramas de
fluxo.

B5.1. Aplicar algoritmos resolucin dos problemas

TIC1B5.1.1. Desenvolve algoritmos que permitan resolmis frecuentes que se presentan ao traballar con estruver problemas aritmticos sinxelos elaborando os coturas de datos.
rrespondentes diagramas de fluxo.

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

b.
d.
g.
i.
j.

B5.4. Uso de estruturas de control: operadores, condicins, bloques, estruturas de repeticin.

B5.2. Analizar e resolver problemas de tratamento de

informacin dividndoos en subproblemas e definindo
algoritmos que os resolven.

TIC1B5.2.1. Escribe programas que inclan bucles de

programacin para solucionar problemas que impliquen
a divisin dun conxunto en partes mis pequenas.

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

b.
d.
g.
i.
j.

B5.5. Execucin, proba, depuracin e documentacin de B5.3. Analizar a estrutura de programas informticos,
identificando e relacionando os elementos propios da
programas.
linguaxe de programacin utilizada.

TIC1B5.3.1. Obtn o resultado de seguir un pequeno

programa escrito nun cdigo determinado, partindo de
determinadas condicins.

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

d.
g.
i.
j.

B5.6. Identificacin dos elementos da sintaxe da linguaxe.

B5.4. Coecer e comprender a sintaxe e a semntica

das construcins bsicas dunha linguaxe de programacin.

TIC1B5.4.1. Define qu se entende por sintaxe dunha

CD.
linguaxe de programacin propoendo exemplos concre- CMCCT.
tos dunha linguaxe determinada.
CCL.

b.
d.
g.
i.
j.

B5.1. Diagramas de fluxo: elementos, smbolos e o seu

significado, ferramentas.
B5.2.Identificacin dos elementos dun programa informtico: Estruturas e bloques fundamentais.
B5.3. Deseo de algoritmos utilizando diagramas de
fluxo.

B5.5. Realizar pequenos programas de aplicacin nunha TIC1B5.5.1. Realiza programas de aplicacin sinxelos
linguaxe de programacin determinada aplicndoos
nunha linguaxe determinada que solucionen problemas
solucin de problemas reais.
da vida real.

Pxina 815 de 913

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.
CSC.
CCEC,

2 de bacharelato
Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin II. 2 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Programacin

d.
g.
i.
j.

B1.1. Estruturas de almacenamento de datos. Tipos

de datos. Variables, vectores e matrices. Listas, pilas
e colas. Estruturas.

B1.1. Describir as estruturas de almacenamento analizando as caractersticas de cada unha delas.

TIC2B1.1.1. Explica as estruturas de almacenamento

para diferentes aplicacins tendo en conta as sas caractersticas.

CD.
CMCCT.
CCL.

b.
d.
g.
i.
j.

B1.2. Diagramas de fluxo: elementos, smbolos e o

seu significado.
B1.3. Deseo de algoritmos con diagramas de fluxo
utilizando ferramentas informticas.

B1.2. Coecer e comprender a sintaxe e a semntica

das construcins dunha linguaxe de programacin.

TIC2B1.2.1. Elabora diagramas de fluxo de mediana

complexidade usando elementos grficos e interrelacionndoos entre si para dar resposta a problemas concretos.

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

b.
d.
g.
i.
j.

B1.4. Transformacin de diagramas de fluxo en

pseudocdigo ou en cdigo fonte.
B1.5. Programacin modular: mdulos, procedementos, funcins.

B1.3. Realizar programas de aplicacin nunha linguaxe

de programacin determinada aplicndoos solucin de
problemas reais.

TIC2B1.3.1. Elabora programas de mediana complexidade definindo o fluxograma correspondente e escribindo o cdigo correspondente.

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

TIC2B1.3.2. Descompn problemas de certa complexidade en problemas mis pequenos susceptibles de ser
programados como partes separadas.

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

b.
d.
g.
i.
j.

B1.6. Uso bsico dun contorno de desenvolvemento:

edicin de programas e xeracin de executables.

TIC2B1.4.1. Elabora programas de mediana complexidade utilizando contornos de programacin.

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

b.
d.
g.
i.
j.

B1.7. Deseo e realizacin de probas: tipos de probas B1.5. Depurar programas informticos, optimizndoos
e casos de proba. Depuracin.
para a sa aplicacin.
B1.8. Optimizacin e documentacin. Anlise de
cdigo e refactorizacin. Repositorios de cdigo e
control de versins.

TIC2B1.5.1. Obtn o resultado de seguir un programa

escrito nun cdigo determinado, partindo de determinadas condicins.

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.

TIC2B1.5.2. Optimiza o cdigo dun programa dado

aplicando procedementos de depuracin.

CD.
CMCCT.
CAA
CSIEE.

B1.4. Utilizar contornos de programacin para desear

programas que resolvan problemas concretos.

Pxina 816 de 913

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin II. 2 Bacharelato

Obxectivos

a.
b.
d.
g.
i.
j.

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.9. Seguridade lxica: tipos de ameaza e tcnicas

de vixilancia dos sistemas: proteccin contra virus,
respaldo de informacin.
B1.10. Seguridade fsica: proteccin fsica das redes.
B1.11. Tipos de cdigo malicioso e usos: virus,
troianos, portas traseiras, publicitario.

B1.6. Analizar a importancia que a proteccin da informacin pose na sociedade do coecemento valorando
as repercusins de tipo econmico, social ou persoal.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

TIC2B1.6.1. Selecciona elementos de proteccin softwa- CD.

re para internet relacionndoos cos posibles ataques.
CMCCT.
CAA.
CSIE..
CSC.
TIC2B1.6.2. Elabora un esquema de bloques cos elementos de proteccin fsica fronte a ataques externos
para unha pequena rede considerando os elementos
hardware de proteccin

CD.
CMCCT.
CAA.
CSIEE.
CSC.

TIC2B1.6.3. Clasifica o cdigo malicioso pola sa capacidade de propagacin e describe as caractersticas de

cada un deles indicando sobre qu elementos actan.

CD.
CMCCT.
CCL.
CSC.

B2.1. Utilizar e describir as caractersticas das ferramen- TIC2B2.1.1. Desea pxinas web e blogs con ferramentas relacionadas coa web social identificando as funcins
tas especficas analizando as caractersticas fundamene posibilidades que ofrecen as plataformas de traballo
tais relacionadas coa accesibilidade e a usabilidade das
mesmas e tendo en conta a funcin que est destinacolaborativo.
da.

CD.
CMCCT.
CCL.
CCA.
CSIEE.
CSC.
CCEC.

CD.
CMCCT.
CCL.
CAA.
CSIEE.
CSC.
CCEC.

Bloque 2. Publicacin e difusin de contidos

a.
b.
d.
e.
f.
g.
i.
j.
k.

B2.1. Linguaxes de marcaxe para a creacin de

documentos web.
B2.2. Accesibilidade e usabilidade en Internet.

a.
b.
d.
e.
f.
g.
i.
j.
k.

B2.3. Ferramentas de xestin de contidos da web 2.0. B2.2. Elaborar e publicar contidos na web integrando
informacin textual, grfica e multimedia tendo en conta
a qun vai dirixido e o obxectivo que se pretende conseguir.

TIC2B2.2.1. Elabora traballos utilizando as posibilidades

de colaboracin que permiten as tecnoloxas baseadas
na web 2.0.

B2.4. Caractersticas da web 2.0.

TIC2B2.3.1. Explica as caractersticas relevantes da web CD.

a.

B2.3. Analizar e utilizar as posibilidades que nos ofrecen

Pxina 817 de 913

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin II. 2 Bacharelato

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
as tecnoloxas baseadas na web 2.0 e sucesivos desenvolvementos aplicndoas ao desenvolvemento de traballos colaborativos.

b.
d.
g.
i.
j.
k.

Estndares de aprendizaxe
2.0 e os principios nos que esta se basea.

Competencias clave

CMCCT.
CCL.
CSC.
CCEC.

CD.
CMCCT.
CCL.
CAA.
CSIEE.
CSC.
CCEC.

Bloque 3. Seguridade

a.
b.
d.
g.
h
i.
j.

B3.1 Medidas fsicas e lxicas de seguridade en

B3.1. Adoptar as condutas de seguridade activa e pasiva TIC2B3.1.1.Elabora un esquema de bloques cos elemenredes: devasas, copias de seguridade, sistemas de
que posibiliten a proteccin dos datos e do propio indivitos de proteccin fsica fronte a ataques externos para
control de acceso, monitorizacin de sistemas, anlise
duo nas sas interaccins en internet e na xestin de
unha pequena rede considerando tanto os elementos
hardware de proteccin como as ferramentas software
de logs.
recursos e aplicacins locais.
que permiten protexer a informacin.

2.2.23 Valores ticos

Introducin
A materia de Valores ticos ten coma obxectivo bsico orientar o alumnado adolescente na escolla do seu proxecto de vida persoal. A orientacin de Valores ticos permitir que ese proxecto se vaia enchendo de xeito acorde coa racionalidade
prctica. Isto supn que o proxecto, por racional, vai requirir de virtudes intelectuais coma o rigor, a coherencia, a honradez intelectual, ou o apego realidade. Pola dimensin prctica desa racionalidade o proxecto requirir que o alumnado vaia
construndo, desde a reflexin, un cdigo tico de valores e normas que determinarn as sas decisins para guiar a sa conduta de tal xeito que realce a sa dignidade persoal, e, ao mesmo tempo, permita a sa realizacin plena e feliz como persoas e a promocin de relacins sociais marcadas polo recoecemento das outras persoas, o respecto cara a elas, e pola finalidade de acadar cotas cada vez maiores de xustiza, tanto no nivel mis prximo persoa como no nivel global.
No plano didctico, Valores ticos contribe consecucin das competencias clave. Resulta evidente que o obxectivo de acadar maiores competencias sociais e cvicas est na sa propia constitucin como materia. Pero a reflexin tica tamn require da posta en prctica da competencia comunicacin lingstica, pola necesidade de rigor e claridade na exposicin das propias ideas, e da capacidade dialxica para comprender os puntos de vista alleos e aprender deles. Tamn resulta indispensable fomentar tanto a competencia aprender a aprender como sentido da iniciativa e esprito emprendedor, pois ambas inciden na necesidade de crecemento persoal, tanto na orde do exercicio dos procesos cognitivos como na do aprecio pola
creatividade, o sentido crtico e o non estancamento. Para a reflexin tica, ademais, necesario coecer e dialogar con pensadores que, coas sas teoras antropolxicas, ticas e polticas, foron moldeando tanto a nosa cultura como os valores de
respecto, non violencia, liberdade, igualdade entre as persoas, solidariedade e pluralismo; valores que son o corazn da DUDH. desde eses valores que tamn se analiza o traballo cientfico e tecnolxico, polo que tamn se traballa a competencia
matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, non desde unha perspectiva substantiva, pero si desde a anlise da actividade cientfico-tecnolxica como actividade que debe ser acorde a valores ticos universais, tanto nos seus procedementos como nos resultados que dela se poidan obter, Por ltimo, a materia prstase a desenvolver nos alumnos e nas alumnas, tanto en traballos colaborativos como en tarefas individuais, a competencia dixital, que lles permita acceder e seleccionar informacin, procesala e plasmar as sas creacins en produtos cunha innegable capacidade para a comunicacin.
Apuntamos, tamn, a oportunidade que nos brinda a materia para por en prctica metodoloxas didcticas activas e contextualizadas que faciliten a participacin do alumnado en traballos cooperativos, a realizacin de tarefas, a aprendizaxe baseada en problemas, estudo de casos, traballo por retos, metodoloxas todas elas que confiren ao alumnado papel de axentes activos da sa propia formacin.
Poucas materias afondan no tratamento dos elementos transversais do currculo coma a de Valores ticos, tendo algn deses elementos, como a Educacin Cvica e Constitucional, como parte nuclear, e necesitando o concurso dos outros, como a
comprensin lectora, a correccin na expresin oral e escrita, o uso de ferramentas para a comunicacin audiovisual e outros elementos TIC, ou a aposta polo emprendemento como anttese do estancamento e a pasividade. Pero, ademais, na materia abrdanse temas como o desenvolvemento sostible, o abuso e maltrato de persoas con discapacidade ou o fomento da igualdade de oportunidades, porque nestes e outros a reflexin tica quen ten que orientar a nosa conduta.
O currculo da materia est estruturado en seis bloques temticos con enfoques, perspectivas e niveis de fondura diferente. Son os seguintes: a dignidade da persoa; a comprensin, o respecto e a igualdade nas relacins interpersoais; a reflexin
tica; a xustiza e a poltica; os valores ticos, o dereito, a DUDH e outros tratados internacionais sobre dereitos humanos, e, por ltimo, os valores ticos e a sa relacin coa ciencia e a tecnoloxa. As diferenzas entre bloques e o ter en conta os dis-

Pxina 818 de 913

tintos momentos do desenvolvemento cognitivo do alumnado nesta etapa foron os motivos determinantes de que, no currculo do 1 ciclo, os alumnos e as alumnas de 1 de ESO traballen o referido personalidade e sa constitucin, a ineludibilidade dos problemas morais, e a introducin reflexin tica e poltica. En 2 de ESO abrdanse as achegas que, no campo da reflexin moral, fixeron os grandes pensadores e filsofos da historia, as como as conexins necesarias entre o campo
da tica, o do Dereito e o da Poltica; conexins nas que o concepto de xustiza ocupa un papel central. En 3 de ESO, curso final do ciclo, os temas atinxen configuracin da vida social e poltica, poendo como criterio tico bsico dunha sociedade xusta o respecto DUDH e os valores que a conforman, contemplando como tanto a Constitucin Espaola como o Estatuto de Autonoma de Galicia se axustan e enriquecen ese criterio. No 4 curso da etapa retmanse xa, pero desde un nivel
de fondura superior, todos os temas que foron xurdindo nos cursos previos, tendo como horizonte que o alumnado, ao final da etapa, estea xa capacitado para levar a cabo o proxecto mis importantes daqueles nos que se embarcarn: o dunha vida
persoal e social digna e satisfactoria.

1 de ESO
Valores ticos. 1 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A dignidade da persoa

a
d
h

B1.1. O concepto problemtico de persoa. O significado B1.1. Construr un concepto de persoa, consciente de VEB1.1.1. Sinala as dificultades para definir o concepto de
que esta indefinible, valorando a dignidade que pose
etimolxico.
persoa analizando o seu significado etimolxico .
polo feito de ser libre.
B1.2. As caractersticas da persoa: independencia,
VEB1.1.2. Describe as caractersticas principais da persoa:
racionalidade e liberdade.
substancia independente, racional e libre.
B1.3. A dignidade da persoa: a persoa como ser moral.
VEB1.1.3. Explica e valora a dignidade da persoa que,
como ente autnomo, se converte nun ser moral.

CCL
CCL
CSC

a
b
d
e
g
h

B1.4. A adolescencia: crise de identidade, formacin de B1.2. Comprender a crise da identidade persoal que
VEB1.2.1. Coece informacin, de fontes diversas, arredor CAA
xorde na adolescencia e as sas causas, describindo
dos grupos de adolescentes, a sas caractersticas e a ingrupos e influencia do grupo no adolescente.
as caractersticas dos grupos que forman e a influencia
fluencia que exercen sobre os seus membros na determi B1.5. O desenvolvemento da autonoma persoal na
que exercen sobre os seus membros, coa finalidade de
nacin da sa conduta, realizando un resumo coa informaadolescencia. Control da conduta e escolla de valores
tomar conciencia da necesidade que ten, para seguir
cin obtida.
ticos.
medrando moralmente e pasar vida adulta, do desenvolvemento da sa autonoma persoal e do control da
VEB1.2.2. Elabora conclusins sobre a importancia que ten CSIEE
sa conduta.
para o adolescente desenvolver a autonoma persoal e ter o
control da sa propia conduta conforme aos valores ticos
libremente elixidos.

a
f
g
j

B1.6.A personalidade: factores xenticos, sociais,

culturais e do contorno medioambiental que inflen na
sa construcin. A capacidade de autodeterminacin
no ser humano.

B1.3. Describir en que consiste a personalidade e

valorar a importancia de enriquecela con valores e virtudes ticas, mediante o esforzo e a votade persoal.

a
d
g
h

B1.7. A razn e a liberdade na estruturacin da personalidade e na escolla dos valores ticos que a conformarn.

B1.4. Xustificar a importancia que ten o uso da razn e VEB1.4.1. Describe e estima o papel relevante da razn e a CSC
a liberdade no ser humano para determinar como queliberdade para configurar cos seus propios actos a estrutura
re ser, elixindo os valores ticos que desexa incorporar
da sa personalidade.
sa personalidade.
VEB1.4.2. Realiza unha lista dos valores ticos que estimas CSIEE
como desexables para integralos na ta personalidade,
explicando as razns da ta eleccin.

Pxina 819 de 913

VEB1.3.1. Identifica en que consiste a personalidade, os

factores xenticos, sociais, culturais e do entorno medioambiental que inflen na sa construcin e aprecia a capacidade de autodeterminacin no ser humano.

CSC

Valores ticos. 1 ESO

Obxectivos

a
b
d
e
g
h

Contidos

Criterios de avaliacin

B1.8. A intelixencia emocional e o seu papel no desen- B1.5. Analizar en que consiste a intelixencia emocional
e valorar a sa importancia no desenvolvemento moral
volvemento moral da persoa.
do ser humano.
B1.9. Emocins, sentimentos e vida moral.
B1.10. Os valores ticos e a capacidade de autocontrol
emocional.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

VEB1.5.1. Define a intelixencia emocional e as sas carac- CCL

tersticas, valorando a sa importancia na construcin moral
do ente humano.
VEB1.5.2.Explica en que consisten as emocins e os
sentimentos e como se relacionan coa vida moral.

CCL

VEB1.5.3. Encontra a relacin que existe, disertando en

CAA
grupo, entre algunhas virtudes e valores ticos e o desenvolvemento das capacidades de autocontrol emocional e
automotivacin, tales como: a sinceridade, o respecto, a
prudencia, a temperanza, a xustiza e a perseveranza, entre
outras

a
b
d
g
h
k

a
d
g
k

B1.11. As habilidades emocionais segundo Goleman.

B1.6. Estimar a importancia do desenvolvemento da
VEB1.6.1. Comprende en que consisten as habilidades
CAA
intelixencia emocional e a sa influencia na construcin
emocionais que, segundo Goleman, debe desenvolver o ser
B1.12. Habilidades emocionais e virtudes ticas.
da personalidade e o seu carcter moral, sendo capaz
humano e elabora, en colaboracin en grupo, un esquema
B1.13. A introspeccin: o autocoecemento, o autoconde empregar a introspeccin para recoecer emocins
explicativo arredor do tema.
trol, a autonoma.
e sentimentos no seu interior, coa finalidade de mellorar as sas habilidades emocionais.
VEB1.6.2. Relaciona o desenvolvemento das habilidades
CSC
emocionais coa adquisicin das virtudes ticas, tales como:
a perseveranza, a prudencia, a autonoma persoal, a temperanza, a fortaleza da vontade, a honestidade cun mesmo,
o respecto xustiza e a fidelidade aos propios principios
ticos, entre outras.

B1.14. A construcin da identidade propia conforme a

valores ticos.
B1.15. A persoa como proxecto vital.

VEB1.6.3. Emprega a introspeccin como medio para

recoecer as propias emocins, sentimentos e estados de
nimo, coa finalidade de ter un maior autocontrol deles e
ser capaz de automotivarte, convertndote no dono da propia conduta.

CSIEE

B1.7. Comprender e apreciar a capacidade do ser

VEB1.7.1. Toma conciencia e aprecia a capacidade que
humano, para influr de maneira consciente e voluntaria
poses para modelar a propia identidade e facer de ti mesna construcin da sa propia identidade, conforme aos
mo unha persoa xusta, sincera, tolerante, amable, xenerosa, respectuosa, solidaria, honesta, libre, etc., nunha palavalores ticos e as mellorar a sa autoestima.
bra, digna de ser apreciada por ti mesma.

CSIEE

VEB1.7.2. Desea un proxecto de vida persoal conforme ao CSIEE

modelo de persoa que queres ser e os valores ticos que
desexas adquirir, facendo que a ta propia vida tea un
sentido.
Bloque 2. A comprensin, o respecto e a igualdade nas relacins interpersoais
a

B2.1. A natureza social do ser humano.

B2.1. Coecer os fundamentos da natureza social do

Pxina 820 de 913

VEB2.1.1. Explica por que o ser humano social por

CSC

Valores ticos. 1 ESO

Obxectivos

b
d
e
g
h

Contidos
B2.2. A relacin dialctica entre individuo e sociedade
B2.3. Os valores ticos como guas das relacin
interpersoais na sociedade.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

ser humano e a relacin dialctica que se establece

entre este e a sociedade, estimando a importancia dunha vida social dirixida polos valores ticos

natureza e valora as consecuencias que ten este feito na

sa vida persoal e moral.

Competencias clave

VEB2.1.2. Discirne e expresa, en pequenos grupos, sobre a CCL

influencia mutua que se establece entre o individuo e a sociedade.
VEB2.1.3. Aporta razns que fundamenten a necesidade de CD
establecer uns valores ticos que guen as relacins inter- CSIEE
persoais e utiliza a iniciativa persoal para elaborar, mediante soportes informticos, unha presentacin grfica das
tas conclusins sobre este tema.

a
b
d
e
g
h

a
h

a
b
d
h

a
b

B2.4. O proceso de socializacin: a interiorizacin de

valores e normas morais.
B2.5. Os valores inculcados polos axentes sociais na
configuracin da personalidade.
B2.6. A necesidade da crtica racional para acadar
valores ticos universais, exemplificados na DUDH e
baseados na dignidade humana.

B2.2. Describir e valorar a importancia da influencia do

entorno social e cultural no desenvolvemento moral da
persoa, a travs da anlise do papel que desempean
os axentes sociais.

VEB2.2.1. Describe o proceso de socializacin e valora a

sa importancia na interiorizacin individual dos valores e
normas morais que rexen a conduta da sociedade na que
vives.

CCEC

VEB2.2.2. Exemplifica, en colaboracin en grupo, a influen- CAA

cia que teen na configuracin da personalidade os valores CD
morais inculcados polos axentes sociais, entre eles: a familia, a escola, os amigos e os medios de comunicacin masiva, elaborando un esquema e conclusins, utilizando soportes informticos.
VEB2.2.3. Xustifica e aprecia a necesidade da crtica
racional, como medio indispensable para adecuar os costumes, normas, valores, etc., do teu medio, aos valores
ticos universais establecidos na DUDH, rexeitando todo o
que atente contra a dignidade do humano e os seus dereitos fundamentais.

CSC

CCL

B2.7. A diferenza entre a vida privada (regulada pola

tica) e a vida pblica (regulada polo Dereito). Os lmites da liberdade nos dous mbitos.

B2.3. Distinguir, na persoa, os mbitos da vida privada

e da vida pblica, a primeira regulada pola tica e a
segunda polo Dereito, coa finalidade de identificar os
lmites da liberdade persoal e social.

VEB2.3.1. Define os mbitos da vida privada e a pblica,

as como o lmite da liberdade humana, en ambos os dous
casos.

B2.8. As habilidades emocionais de Goleman e os

valores ticos que atinxen s relacin humanas.

B2.4. Relacionar e valorar a importancia das habilidades da intelixencia emocional, sinaladas por Goleman,
en relacin coa vida interpersoal e establecer o seu
vnculo con aqueles valores ticos que enriquecen as
relacins humanas.

VEB2.4.1. Comprende a importancia que, para Goleman,

CAA
teen a capacidade de recoecer as emocins alleas e a de
controlar as relacins interpersoais, elaborando un resumo
esquemtico sobre o tema.

B2.9. A asertividade fronte agresividade e inhibicin.

B2.5. Utilizar a conduta asertiva e as habilidades

sociais, coa finalidade de incorporar sa personalidade algns valores e virtudes ticas necesarias no de-

VEB2.5.1. Explica en que consiste a conduta asertiva, CSIEE

facendo unha comparacin co comportamento agresivo
ou inhibido e adopta como principio moral fundamental,

Pxina 821 de 913

Valores ticos. 1 ESO

Obxectivos
d
g
h

a
b
d
h

Contidos
B2.10. A asertividade e o respecto dignidade das
outras persoas.
B2.11. A asertividade e outras habilidades sociais

B2.12. Valores e virtudes ticas nas relacin interpersoais.

B2.13. O deber moral e cvico do auxilio.

Criterios de avaliacin
senvolvemento dunha vida social mis xusta e enriquecedora.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

nas relacins interpersoais, o respecto dignidade das

persoas.
VEB2.5.2. Mostra, nas relacins interpersoais, unha
actitude de respecto cara aos dereitos que todo ser
humano ten a sentir, pensar e actuar de forma diferente, a equivocarse, a gozar do tempo de descanso, a ter
unha vida privada, a tomas as sas propias decisins,
etc., e especificamente a ser valorado de forma especial polo simple feito de ser persoa, sen discriminar nin
menosprezar a ningun, etc.

CSC

VEB2.5.3. Emprega en dilogos curtos reais ou inventados, habilidades sociais, tales como: a empata, a
escoita activa, a interrogacin asertiva, entre outras,
coa finalidade de que aprendas a utilizalos de forma
natural na ta relacin cos demais.

CAA

VEB2.5.4. Exercita algunhas tcnicas de comunicacin

interpersoal, mediante a realizacin de dilogos orais,
tales como: a forma axeitada de dicir non, o disco raiado, o banco de nboa, etc., co obxecto de dominalas e
poder utilizalas no momento adecuado.

CSIEE

B2.6. Xustificar a importancia que teen os valores e

VEB2.6.1. Identifica a adquisicin das virtudes ticas
CSC
virtudes ticas para conseguir unhas relacins interpercomo unha condicin necesaria para lograr unhas boas
relacins interpersoais, entre elas: a prudencia, a lealsoais xustas, respectuosas e satisfactorias.
dade, a sinceridade, a xenerosidade, etc.
VEB2.6.2. Elabora unha lista con algns valores ticos
que deben estar presentes nas relacins entre o individuo e a sociedade, tales como: responsabilidade, compromiso, tolerancia, pacifismo, lealdade, solidariedade,
prudencia, respecto mutuo e xustiza, entre outros.

CCL

VEB2.6.3. Destaca o deber moral e cvico que toda

persoa ten de prestar auxilio e socorro a todo aquel
cuxa vida, liberdade e seguridade estean en perigo de
forma inminente, colaborando na medida das sas posibilidades, a prestar primeiros auxilios, en casos de
emerxencia.

CSC

VEB3.1.1. Recoece as diferenzas que hai entre a

tica e a moral.

CCEC

Bloque 3. A reflexin tica

a

B3.1. Diferenzas entre tica e moral. A importancia da

reflexin tica.

B3.1. Distinguir entre tica e moral, sinalando as

semellanzas e diferenzas existentes entre elas e esti-

Pxina 822 de 913

Valores ticos. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

d
h

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

mando a importancia da reflexin tica, como un saber

prctico necesario para guiar de forma racional a conduta do ser humano a sa plena realizacin.

VEB3.1.2. Aporta razns que xustifiquen a importancia

da reflexin tica.

CCL

VEB3.2.1. Distingue entre a conduta instintiva do

animal e o comportamento racional e libre do ser humano, destacando a magnitude das sas diferenzas e
apreciando as consecuencias que estas teen na vida
das persoas.

CMCCT

a
d
f
h

B3.2. A conduta instintiva animal e o comportamento

racional, libre e moral do ser humano..

B3.2. Destacar o significado e importancia da natureza

moral do ser humano, tomando conciencia da necesidade que ten de normas ticas.

a
b
d
e
f
g
h

B3.3. A liberdade e o concepto de persoa.

B3.4. Influencia na liberdade da intelixencia e da
vontade.
B3.5. Factores biolxicos, psicolxicos, sociais, culturais e ambientais, que inflen no desenvolvemento da
intelixencia e a vontade, especialmente o papel da
educacin.

B3.3. Recoecer que a liberdade constite a raz da

VEB3.3.1. Describe a relacin que existe entre a
estrutura moral na persoa e apreciar o papel que a inteliberdade e o concepto de persoa
lixencia e a vontade teen como factores que incrementan a capacidade de autodeterminacin.
VEB3.3.2. Analiza e valora a influencia que teen na
liberdade persoal a intelixencia, que nos permite coecer posibles opcins para elixir, e a vontade, que nos
d a fortaleza suficiente para facer o que temos decidido facer.

CCL
CSIEE

VEB3.3.3. Analiza algns factores biolxicos, psicolxi- CMCCT

cos, sociais, culturais e ambientais, que inflen no desenvolvemento da intelixencia e a vontade, especialmente o papel da educacin, expoendo as sas conclusins de forma clara, mediante unha presentacin
realizada con soportes informticos e audiovisuais.

a
b
d
e
h

B3.6. Os valores. O seu papel na vida individual e

colectiva.
B3.7. Clases de valores.
B3.8. As xerarquas de valores.

B3.4. Xustificar e apreciar o papel dos valores na vida

persoal e social, resaltando as sas caractersticas,
clasificacin e xerarqua, coa finalidade de comprender
a sa natureza e a sa importancia.

a
d
h

B3.9. O carcter distintivo dos valores ticos.

B3.5. Resaltar a importancia dos valores ticos, as

sas especificacins e a sa influencia na vida persoal
e social do ser humano, destacando a necesidade de
ser recoecidos e respectados por todos.

B3.10. Os valores e as normas ticas e os seus efectos B3.6. Tomar conciencia da importancia dos valores e
normas ticas, como gua da conduta individual e so-

Pxina 823 de 913

VEB3.4.1. Explica que son os valores, as sas princi CCL

pais caractersticas e aprecia a sa importancia na vida
individual e colectiva das persoas.
VEB3.4.2. Busca e selecciona informacin sobre a
existencia de diferentes clases de valores, tales como:
relixiosos, afectivos, intelectuais, vitais, etc.

CCEC

VEB3.4.3. Realiza, en traballo en grupo, unha xerarqua de valores, explicando a sa fundamentacin racional, mediante unha exposicin usando medios informticos ou audiovisuais.

CD

VEB3.5.1. Explica a diferenza entre os valores ticos e

o resto dos valores e valora a importancia para a persoa dos valores ticos.

CSC

VEB3.6.1. Destaca algunhas das consecuencias

negativas que, a nivel individual e comunitario, ten a

CSC

Valores ticos. 1 ESO

Obxectivos

d
e
g
h

Contidos

Criterios de avaliacin

beneficiosos para a persoa e para a comunidade.

cial, asumindo a responsabilidade de difundilos e promovelos polos beneficios que aportan persoa e comunidade.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

ausencia de valores e normas ticas, tales como: o

egosmo, a corrupcin, a mentira, o abuso de poder, a
intolerancia, a insolidariedade, a violacin dos dereitos
humanos, etc.
VEB3.6.2. Emprende, utilizando a iniciativa persoal e a
colaboracin en grupo, a organizacin e desenvolvemento dunha campaa no teu medio, co fin de promover o recoecemento dos valores ticos como elementos fundamentais do pleno desenvolvemento persoal e
social.

CSIEE

Bloque 4. A xustiza e a poltica

Bloque 5. Os valores ticos, o Dereito, a DUDH e outros tratados internacionais sobre dereitos humanos

a
c
d
h

B5.1. O Prembulo da DUDH: a dignidade das persoas B5.1. Identificar, no prembulo da DUDH, o respecto
como fundamento dos seus dereitos universais, inaliedignidade das persoas e os seus atributos esenciais
como o fundamento do que derivan todos os dereitos
nables e innatos.
humanos.

a
b
c
d
e
g
h

B5.2. Os dereitos da muller: patrns econmicos e

socioculturais que fomentaron a violencia e desigualdade de xnero.
B5.3. Os dereitos da infancia.

VEB5.1.1. Explica e aprecia en que consiste a dignida- CCL

de que esta declaracin recoece ao ser humano como
persoa, posuidora duns dereitos universais, inalienables e innatos, mediante a lectura do seu prembulo.

B5.2. Estimar a importancia do problema actual do

VEB5.2.1. D razns sobre a orixe histrica do proble- CSC
exercicio dos dereitos da muller e do neno en grande
ma dos dereitos da muller, recoecendo os patrns
parte do mundo, coecendo as sas causas e tomando
econmicos e socioculturais que fomentaron a violencia
conciencia deles coa finalidade de promover a sa soe desigualdade de xnero.
lucin.
VEB5.2.2. Xustifica a necesidade de actuar en defensa CSC
dos dereitos da infancia, loitando contra a violencia e o
abuso do que nenos e nenas son vtimas no sculo
XXI, tales como o abuso sexual, o traballo infantil, ou a
sa utilizacin como soldados, etc.
VEB5.2.3. Emprende, en colaboracin en grupo, a
CCEC
elaboracin dunha campaa contra a discriminacin da
muller e a violencia de xnero no seu medio familiar,
escolar e social, avaliando os resultados obtidos.

a
d
e
g

B5.4. As organizacins que traballan polos dereitos

humanos: institucins internacionais e ONGs

B5.3. Apreciar o labor que realizan institucins e ONGs VEB5.3.1. Indaga, en traballo en colaboracin, sobre o
que traballan pola defensa dos dereitos humanos, auxitraballo de institucins e voluntarios que, en todo o
liando a aqueles que por natureza os posen, mais non
mundo, traballan polo cumprimento dos Dereitos Humanos, tales como: Amnista Internacional e ONGs
teen a oportunidade de exercelos.
como Mans Unidas, Mdicos sen Fronteiras e Critas,
entre outros, elaborando e expresando as tas conclusins.

Pxina 824 de 913

CAA

Valores ticos. 1 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 6. Os valores ticos e a sa relacin coa ciencia e a tecnoloxa

2 de ESO
Valores ticos. 2 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A dignidade da persoa

a
d
h
j

B1.1. Os distintos conceptos de persoa aportados pola

filosofa.

B1.1. Construr un concepto de persoa, consciente de VEB1.1.1. Sinala as dificultades para definir o concepto CCEC
que esta indefinible, valorando a dignidade que pose
de persoa analizando algunhas definicins aportadas
polo feito de ser libre.
por filsofos.

a
c
d
h
j

B1.2. A visin kantiana: a persoa como suxeito autnomo e como un fin en si mesmo.

B1.2. Identificar os conceptos de heteronoma e autonoma, mediante a concepcin kantiana da persoa

coa finalidade de valorar a sa importancia e aplicala
na realizacin da vida moral.

a
b
d
h
j

B1.3. A nocin aristotlica da virtude: a relacin cos

actos, os hbitos e o carcter. As virtudes ticas.

VEB1.2.1. Explica a concepcin kantiana do concepto

de persoa, como suxeito autnomo capaz de ditar as
sas propias normas morais.

CSC

VEB1.2.2. Comenta e valora a idea de Kant ao concibir CSC

a persoa como un fin en si mesma, rexeitando a posibilidade de ser tratada por outros como instrumento para
acadar fins alleos a ela.
B1.3. Entender a relacin que existe entre os actos, os
hbitos e o desenvolvemento do carcter, mediante a
comprensin do concepto de virtude en Aristteles e,
en especial, o relativo s virtudes ticas pola importancia que teen no desenvolvemento da personalidade.

VEB1.3.1. Sinala en que consiste a virtude e as sas

caractersticas en Aristteles, indicando a relacin que
ten cos actos, os hbitos e o carcter.

CCEC

VEB1.3.2. Enumera algns dos beneficios que, segundo Aristteles, aportan as virtudes ticas ao ser humano identificando algunhas destas e ordenndoas segundo un criterio racional.

CAA

Bloque 2. A comprensin, o respecto e a igualdade nas relacins interpersoais

Pxina 825 de 913

Valores ticos. 2 ESO

Obxectivos

a
b
e
g
h

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.1. As diferenzas entre tica e Dereito.

B2.1. Distinguir, na persoa, os mbitos da vida privada
e da vida pblica, a primeira regulada pola tica e a
B2.2. Os posibles conflitos entre os valores que regulan
segunda polo Dereito, coa finalidade de identificar os
a vida privada e aqueles que regulan a vida pblica.
lmites da liberdade persoal e social.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

VEB2.1.1. Distingue entre os mbitos de accin que

CD
corresponden tica e ao Dereito, expoendo as sas
conclusins mediante unha presentacin elaborada con
medios informtica.
VEB2.1.2. Reflexiona arredor do problema da relacin CSIEE
entre estes dous campos, o privado e o pblico e a posibilidade de que exista un conflito de valores ticos
entre ambos os dous, as como a forma de encontrar
unha solucin baseada nos valores ticos, exemplificando de maneira concreta tales casos e expoendo as
sas posibles solucins fundamentadas eticamente.

Bloque 3. A reflexin tica

a
d
h

a
b
d
g
h

a
g
h

a
b
c
d

B3.1. A diferenza entre tica e Moral.

B3.2. A reflexin tica como gua racional de conduta.

B3.1. Distinguir entre tica e moral, sinalando as

semellanzas e diferenzas existentes entre elas e estimando a importancia da reflexin tica, como un saber
prctico necesario para guiar de forma racional a conduta do ser humano a sa plena realizacin.

VEB3.1.1. Recoece as diferenzas que hai entre a

tica e a moral, no que se refire sa orixe e finalidade.

CCL

VEB3.1.2. Aporta razns que xustifiquen a importancia CSC

da reflexin tica, como unha gua racional de conduta
necesaria na vida do ser humano, expresando de forma
apropiada os argumentos nos que se fundamenta.

B3.3. A estrutura moral da persoa.

B3.2. Destacar o significado e importancia da natureza VEB3.2.1. Sinala en que consiste a estrutura moral da
moral do ser humano, analizando as sas etapas de
persoa como ser racional e libre, razn pola que esta
B3.4. As etapas do desenvolvemento moral en Piaget e
desenvolvemento e tomando conciencia da necesidade
responsable da sa conduta e das consecuencias desKhlberg. O paso da heteronoma autonoma moral.
que ten de normas ticas, libre e racionalmente asumita.
das, como gua do seu comportamento.
VEB3.2.2. Explica as tres etapas do desenvolvemento
moral no home, segundo a teora de Piaget ou a de
Khlberg e as caractersticas propias de cada unha
delas, destacando como se pasa da heteronoma
autonoma moral.

CSC

B3.5. A liberdade como raz da estrutura moral da

persoa.

B3.3. Recoecer que a liberdade constite a raz da

VEB3.3.1. Describe a relacin que existe entre a
estrutura moral na persoa e apreciar o papel que a inteliberdade e os conceptos de persoa e estrutura moral.
lixencia e a vontade teen como factores que incrementan a capacidade de autodeterminacin.

CCL

B3.6. Caractersticas distintivas dos valores ticos.

B3.7. Os valores ticos e a dignidade humana.

B3.4. Resaltar a importancia dos valores ticos, as

sas especificacins e a sa influencia na vida persoal
e social do ser humano, destacando a necesidade de
ser recoecidos e respectados por todos.

CCL

Pxina 826 de 913

VEB3.4.1. Describe as caractersticas distintivas dos

valores ticos, utilizando exemplos concretos deles e
apreciando a sa relacin esencial coa dignidade humana e a conformacin dunha personalidade xusta e
satisfactoria.

CSC

Valores ticos. 2 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

e
g
h

a
b
h
j

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

VEB3.4.2. Emprega o esprito emprendedor para

CSIEE
realizar, en grupo, unha campaa destinada a difundir a
importancia de respectar os valores ticos tanto na vida
persoal como social.

B3.8. As normas. Espeficidade das normas ticas.

B3.9. O relativismo moral dos sofistas.
B3.10. O intelectualismo moral en Scrates e Platn.
B3.11. Relativismo moral vs. obxectivismo moral.

B3.5. Establecer o concepto de normas ticas e apre VEB3.5.1. Define o concepto de norma e de norma
ciar a sa importancia, identificando as sas caracterstica distingundoa das normas xurdicas, relixiosas,
ticas e a natureza da sa orixe e validez, mediante o
etc.
coecemento do debate tico que existiu entre Scrates e os sofistas.
VEB3.5.2. Sinala quen foron os sofistas e algns dos
feitos e razns nos que se fundamentaba a sa teora
relativista da moral, sinalando as consecuencias que
esta ten na vida das persoas.

CSC

CCEC

VEB3.5.3. Coece os motivos que levaron a Scrates a CCEC

afirmar o intelectualismo moral, explicando en que
consiste e a .postura que ten Platn ao respecto
VEB3.5.4. Compara o relativismo e o obxectivismo
moral apreciando a vixencia destas teoras ticas na
actualidade e expresando opinins de forma argumentada.

b
e
g
h
j

B3.12. A clasificacin das teoras ticas: ticas de fins

e ticas procedementais.
B3.13. A tica de Epicuro como tica de fins.

CSC

B3.6. Explicar as caractersticas e obxectivos das

VEB3.6.1. Enuncia os elementos distintivos das teor- CAA
teoras ticas, as como a sa clasificacin en ticas de
as ticas e argumenta a sa clasificacin , en ticas de
fins e procedementais, sinalando os principios mis
fins e ticas procedementais elaborando un esquema
destacados do Hedonismo de Epicuro.
coas sas caractersticas mis destacadas.
VEB3.6.2. Enuncia os aspectos fundamentais da teora
hedonista de Epicuro e os valores ticos que defende,
destacando as caractersticas que a identifican como
unha tica de fins.

CCEC

VEB3.6.3. Elabora en colaboracin en grupo, argumen- CAA

tos a favor e/ou en contra do epicuresmo, expoendo
as sas conclusins cos argumentos racionais correspondentes.
b
h
j

B3.14. O eudemonismo aristotlico como tica de fins.

B3.15. O ben supremo da persoa en Aristteles e as
tres tendencias da alma.

B3.7. Entender os principais aspectos do eudemonismo VEB3.7.1. Explica o significado do termo eudemonis- CCL
aristotlico, identificndoo como unha tica de fins e
mo e o que para Aristteles significa a felicidade como
valorando a sa importancia e vixencia actuais.
ben supremo, elaborando e expresando conclusins.
VEB3.7.2. Distingue os tres tipos de tendencias que hai CCEC
no ser humano, segundo Aristteles, e a sa relacin
co que el considera como ben supremo da persoa.

Pxina 827 de 913

Valores ticos. 2 ESO

Obxectivos

b
g
h
j

Contidos

Criterios de avaliacin

B3.16. O utilitarismo como tica de fins: o principio de

utilidade, o concepto de pracer, a compatibilidade do
egosmo individual co altrusmo universal e a localizacin do valor moral nas consecuencias da accin.

B3.8. Comprender os elementos mis significativos da

tica utilitarista e a sa relacin co Hedonismo de Epicuro, clasificndoa como unha tica de fins e elaborando argumentos que apoien a sa valoracin persoal
arredor desta formulacin tica.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

VEB3.7.3. Aporta razns para clasificar o eudemonismo de Aristteles dentro da categora da tica de fins.

CCL

VEB3.8.1. Fai unha recensin das ideas fundamentais

da tica utilitarista: o principio de utilidade, o concepto
de pracer, a compatibilidade do egosmo individual co
altrusmo universal e a localizacin do valor moral nas
consecuencias da accin, entre outras.

CCL

VEB3.8.2. Enumera as caractersticas que fan do

utilitarismo e do epicuresmo unhas ticas de fins.

CCEC

VEB3.8.3. Argumenta racionalmente as tas opinins

sobre a tica utilitarista.

CCL

Bloque 4. A xustiza e a poltica

a
b
e
h
j

B4.1. Relacin entre tica, Poltica e Xustiza no pen B4.1. Comprender e valorar a importancia da relacin
VEB4.1.1. Explica e aprecia as razns que d Aristteque existe entre os conceptos de tica, Poltica e Xusles para establecer un vnculo necesario entre tica,
samento aristotlico.
tiza, mediante a anlise e definicin destes termos,
Poltica e Xustiza.
B4.2. Semellanzas, diferenzas e relacins entre valores
destacando o vnculo que existe entre eles, no pensaticos e valores cvicos.
mento de Aristteles.
VEB4.1.2. Utiliza e selecciona informacin sobre os
valores ticos e cvicos, identificando e apreciando as
semellanzas, diferenzas e relacins que hai entre eles.

b
e
g
h
j

B4.3. A poltica de Aristteles.

B4.4. O concepto aristotlico de xustiza e a sa relacin co ben comn e a felicidade.

CCEC

CAA

B4.2. Coecer e apreciar a poltica de Aristteles e as VEB4.2.1. Elabora, recorrendo ta iniciativa persoal, CSIEE
sas caractersticas esenciais, as como entender o
unha presentacin con soporte informtico, sobre a
CD
seu concepto de xustiza e a sa relacin co ben comn
poltica aristotlica como unha teora organicista, cunha
e a felicidade, elaborando un xuzo crtico sobre a
finalidade tica e que atribe a funcin educativa ao
perspectiva deste filsofo.
Estado.
VEB4.2.2. Selecciona e usa informacin, en colaboracin en grupo, para entender e apreciar a importancia
que Aristteles d Xustiza como valor tico no que
se fundamenta a lexitimidade do Estado e a sa relacin coa felicidade e o ben comn, expoendo as tas
conclusins persoais debidamente fundamentadas.

CAA

Bloque 5. Os valores ticos, o Dereito, a DUDH e outros tratados internacionais sobre dereitos humanos
b
e
h

B5.1. As relacins entre tica e Dereito

B5.1. Sinalar a vinculacin que existe entre a tica, o

VEB5.1.1. Busca e selecciona informacin en pxinas
Dereito e a Xustiza, a travs do coecemento das sas
web, para identificar as diferenzas, semellanzas e vnsemellanzas, diferenzas e relacins.
culos existentes entre a tica e o Dereito.
Bloque 6. Os valores ticos e a sa relacin coa ciencia e a tecnoloxa

Pxina 828 de 913

CD

Valores ticos. 2 ESO

Obxectivos

a
b
d
e
f
g
h
k

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B6.1. A dimensin moral da ciencia e da tecnoloxa

B6.1. Recoecer a importancia que ten a dimensin
VEB6.1.1. Utiliza informacin de distintas fontes para
moral da ciencia e a tecnoloxa, as como a necesidade
analizar a dimensin moral da ciencia e a tecnoloxa,
polo seu impacto en todos os mbitos da vida humana.
de establecer lmites ticos e xurdicos coa finalidade
avaliando o impacto positivo e negativo que estas po B6.2. Os valores recollidos na DUDH como criterio para
de orientar a sa actividade conforme aos valores deden ter en todos os mbitos da vida humana, por
fixar lmites investigacin cientfico-tecnolxica.
exemplo: social, econmico, poltico, tico e ecolxico,
fendidos pola DUDH.
entre outros.

Competencias clave
CMCCT

VEB6.1.2. Aporta argumentos que fundamenten a

CMCCT
necesidade de poer lmites ticos e xurdicos investigacin prctica tanto cientfica como tecnolxica, tomando a dignidade humana e os valores ticos recoecidos na DUDH como criterio normativo.
VEB6.1.3. Recorre ta iniciativa persoal para expoer CD
as tas conclusins sobre o tema tratado, utilizando
CSIEE
medios informticos e audiovisuais, de forma argumentada e ordenada racionalmente.

a
d
g
k

B6.3. Os problemas da tecnodependencia.

B6.2. Entender e valorar o problema da tecnodependencia e a alienacin humana que conduce.

VEB6.2.1. Destaca o problema e o perigo que repre CMCCT

senta para o ser humano a tecnodependencia, sinalando os seus sntomas, causas e estimando as sas consecuencias negativas, como unha adicin incontrolada
aos dispositivos electrnicos, os videoxogos e as redes
sociais, conducindo s persoas cara unha progresiva
deshumanizacin.

a
b
d
e
f
g
h
k

B6.4. Dilemas morais que presentan os avances en

medicina e biotecnoloxa.

B6.3. Utilizar os valores ticos contidos na DUDH no

campo cientfico e tecnolxico, coa finalidade de evitar
a sa aplicacin inadecuada e solucionar os dilemas
morais que s veces se presentan, especialmente no
terreo da medicina e a biotecnoloxa.

VEB6.3.1. Analiza informacin seleccionada de diversas fontes, coa finalidade de coecer en que consisten
algns dos avances en medicina e biotecnoloxa, que
formulan dilemas morais, tales como: a utilizacin de
clulas nai, a clonacin e a euxnese, entre outros,
sinalando algns perigos que estes encerran de prescindir do respecto dignidade humana e os seus valores fundamentais.

CMCCT

VEB6.3.2. Presenta unha actitude de tolerancia e

respecto ante as diferentes opinins que se expresan
na confrontacin de ideas, coa finalidade de solucionar
os dilemas ticos, sen esquecer a necesidade de empregar o rigor na fundamentacin racional e tica de
todas as alternativas de solucin formuladas.

CSIEE

Pxina 829 de 913

3 de ESO
Valores ticos.3 ESO
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A dignidade da persoa

Bloque 2. A comprensin, o respecto e a igualdade nas relacins interpersoais
Bloque 3. A reflexin tica
Bloque 4. A xustiza e a poltica

a
c
d
h
j

B4.1. A democracia como forma de goberno na que se

plasman os principios ticos da DUDH.
B4.2. O Estado de dereito.
B4.3. Lxico da unidade: democracia, cidadn, soberana, autonoma persoal, igualdade, xustiza, representatividade, ...
B4.4. A divisin de poderes. A proposta de Montesquieu e a sa funcin de control do Estado por parte
dos cidadns.

B4.1. Xustificar racionalmente a necesidade dos

valores e principios ticos, contidos na DUDH, como
fundamento universal das democracias durante os s.
XX e XXI, destacando as sas caractersticas e a sa
relacin cos conceptos de Estado de Dereito e divisin de poderes.

VEB4.1.1. Fundamenta racional e eticamente, a elec CSC

cin da democracia como un sistema que est por riba
doutras formas de goberno, polo feito de incorporar nos
seus principios, os valores ticos sinalados na DUDH.
VEB4.1.2. Define o concepto de Estado de Dereito e CCL
establece a sa relacin coa defensa dos valores ticos
e cvicos na sociedade democrtica.
VEB4.1.3. Describe o significado e relacin existente
entre os seguintes conceptos: democracia, cidadn,
soberana, autonoma persoal, igualdade, xustiza, representatividade, etc.

CCL

VEB4.1.4. Explica a divisin de poderes proposta por

CSC
Montesquieu e a funcin que desempean o poder lexislativo, o executivo e o xudicial no Estado democrtico, como instrumento para evitar o monopolio do poder
poltico e como medio que permite aos cidadns o control do Estado.

a
d
g
h

B4.5. O deber moral da participacin cidad no exercicio da democracia.

B4.6. Riscos de democracias que violen os dereitos
humanos.

B4.2. Recoecer a necesidade da participacin activa

dos cidadns na vida poltica do Estado coa finalidade
de evitar os riscos dunha democracia que viole os dereitos humanos.

VEB4.2.1. Asume e explica o deber moral e civil, que

CSC
teen os cidadns, de participar activamente no exercicio da democracia, coa finalidade de que se respecten
os valores ticos e cvicos no seo do Estado.
VEB4.2.2. Define a magnitude dalgns dos riscos que CSIEE
existen nos gobernos democrticos, cando non se respectan os valores ticos da DUDH, tales como: a dexeneracin en demagoxia, a ditadura das maioras e a
escasa participacin cidad, entre outros, formulando
posibles medidas para evitalos.

B4.7. A Constitucin Espaola: valores ticos nos que

B4.3. Coecer e valorar os fundamentos da Constitucin Espaola de 1978, identificando os valores ticos

Pxina 830 de 913

VEB4.3.1. Identifica e aprecia os valores ticos mis

destacados nos que se fundamenta a Constitucin Es-

CAA

Valores ticos.3 ESO

Obxectivos

Contidos
se fundamenta e conceptos preliminares que establece.

Criterios de avaliacin
dos que parte e os conceptos preliminares que establece.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

paola, sinalando a orixe da sa lexitimidade e a finalidade que persegue, mediante a lectura comprensiva e
comentada do seu prembulo.

b
c
d
h
j

a
c
d
h

B4.8. Os dereitos e liberdades pblicas fundamentais

na Constitucin espaola.

a
b
c
d
g
h

B4.9. A adecuacin da Constitucin espaola aos

B4.5. Sinalar e apreciar a adecuacin da Constitucin
VEB4.5.1. Coece e aprecia, na Constitucin Espaola CSC
Espaola aos principios ticos definidos pola DUDH,
a sa adecuacin DUDH, sinalando os valores ticos
principios ticos da DUDH.
mediante a lectura comentada e reflexiva de os dereinos que se fundamentan os dereitos e deberes dos
B4.10. Os deberes cidadns na Constitucin espaola.
tos e deberes dos cidadns (Artigos do 30 ao 38) e os
cidadns, as como os principios reitores da poltica
B4.11. A responsabilidade fiscal e os principios reitores
principios
reitores
da
poltica
social
e
econmica
(Artisocial e econmica.
da poltica social e econmica na Constitucin espaogos do 39 ao 52).
la.
VEB4.5.2. Explica e asume os deberes cidadns que
CSIEE
establece a Constitucin e os ordena segundo a sa
importancia, expresando a xustificacin da orde elixida.

VEB4.3.2. Describe os conceptos preliminares delimitados na Constitucin Espaola e a sa dimensin tica, tales como: a nacin espaola, a pluralidade ideolxica, as como o papel e as funcins atribudas s
forzas armadas, a travs da lectura comprensiva e comentada dos artigos 1 ao 9.
B4.4. Mostrar respecto pola Constitucin Espaola
identificando nela, mediante unha lectura explicativa e
comentada, os dereitos e deberes que ten o individuo
como persoa e cidadn, apreciando a sa adecuacin
DUDH, coa finalidade de asumir de forma consciente
e responsable os principios de convivencia que ben
rexer no Estado Espaol.

CCL

VEB4.4.1. Sinala e comenta a importancia dos derei CSC

tos e liberdades pblicas fundamentais da persoa establecidos na Constitucin, tales como: a liberdade ideolxica, relixiosa e de culto; o carcter aconfesional do
Estado Espaol; o dereito libre expresin de ideas e
pensamentos; o dereito reunin poltica e libre asociacin e os seus lmites.

VEB4.5.3. Aporta razns para xustificar a importancia

CSC
que ten, para o bo funcionamento da democracia, o
feito de que os cidadns sexan conscientes non s dos
seus dereitos, senn tamn das sas obrigas como un
deber cvico, xurdico e tico.

a
b
g
h
j

B4.12. O estatuto de Autonoma de Galicia: o seu Ttulo B4.6. Coecer e valorar os elementos esenciais do
Estatuto de Autonoma de Galicia segundo aparece no
Preliminar, e o Ttulo I, Captulos I e II.
seu Ttulo Preliminar e no Ttulo 1, captulo I e II.

Pxina 831 de 913

VEB4.5.4. Recoece a responsabilidade fiscal dos

cidadns e a sa relacin cos presupostos xerais do
Estado como un deber tico que contribe ao desenvolvemento do ben comn.

CSC

VEB4.6.1. Sinala e comenta a travs do traballo colaborativo os elementos esenciais do Estatuto de Autonoma de Galicia recollidos no seu Ttulo preliminar.

CAA

VEB4.6.2. Identifica e valora as caractersticas sinaladas no Ttulo I sobre O Poder galego.

CCL

Valores ticos.3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

VEB4.6.3. Identifica e valora as funcins e caractersti- CCL

cas do Parlamento sinaladas no Captulo I; e da Xunta
e o seu Presidente segundo o Captulo II.

a
d
h
j

B4.13. O desenvolvemento histrico da UE. Os seus

B4.7. Coecer os elementos esenciais da UE, anali VEB4.7.1. Describe, da UE, a integracin econmica e CCEC
obxectivos e valores ticos nos que se fundamenta de
zando os beneficios recibidos e as responsabilidades
poltica, o seu desenvolvemento histrico desde 1951,
adquiridas polos Estados membros e os seus cidadns,
os seus obxectivos e os valores ticos nos que se funacordo coa DUDH.
coa finalidade de recoecer a sa utilidade e os logros
damenta de acordo coa DUDH.
B4.14. Logros acadados pola UE en beneficio dos seus
que esta acadou.
cidadns.
VEB4.7.2. Identifica e aprecia a importancia dos logros CSC
acadados pola UE e o beneficio que estes aportaron
para a vida dos cidadns, tales como a anulacin de
fronteiras e restricins aduaneiras, a libre circulacin de
persoas e capitais, etc., as como, as obrigas adquiridas nos diferentes mbitos: econmico, poltico, da
seguridade e paz, etc.
Bloque 5. Os valores ticos, o Dereito, a DUDH e outros tratados internacionais sobre dereitos humanos

a
b
e
h

B5.1. A relacin entre tica e Dereito.

B5.2. A relacin entre legalidade e lexitimidade.

a
b
e
g
h
j

B5.3. A xustificacin das normas xurdicas.

B5.4.O convencionalismo dos sofistas
B5.5. O iusnaturalismo. O iusnaturalismo de Locke.
B5.6. O iuspositivismo de Kelsen.

B5.1. Sinalar a vinculacin que existe entre a tica, o

VEB5.1.1. Busca e selecciona informacin en pxinas
Dereito e a Xustiza, a travs do coecemento das sas
web, para identificar as diferenzas, semellanzas e vnsemellanzas, diferenzas e relacins, analizando o signiculos existentes entre a tica e o Dereito, e entre a
legalidade e a lexitimidade, elaborando e presentando
ficado dos termos de legalidade e lexitimidade.
conclusins fundamentadas.

CD

B5.2. Explicar o problema da xustificacin das normas VEB5.2.1. Elabora en grupo, unha presentacin con
CD
xurdicas, a travs da anlise das teoras do dereito
soporte dixital, sobre a teora iusnaturalista do Dereinatural ou iusnaturalismo, o convencionalismo e o posito, o seu obxectivo e caractersticas, identificando na
tivismo xurdico, identificando a sa aplicacin no penteora de Locke un exemplo desta no que se refire
samento xurdico dalgns filsofos, coa finalidade de ir
orixe das leis xurdicas, a sa validez e as funcins que
conformando unha opinin argumentada sobre a funlle atribe ao Estado.
damentacin tica das leis.
VEB5.2.2. Destaca e valora, no pensamento sofista, a CCEC
distincin entre physis e nomos, describindo a sa contribucin ao convencionalismo xurdico e elaborando
conclusins argumentadas arredor deste tema.
VEB5.2.3. Analiza informacin sobre o positivismo
CCEC
xurdico de Kelsen, principalmente no relativo validez
das normas e os criterios que utiliza, especialmente o
de eficacia, e a relacin que establece entre a tica e o
Dereito.
VEB5.2.4. Recorre ao esprito emprendedor e iniciativa CD
persoal para elaborar unha presentacin con medios
CSIEE
informticos, en colaboracin en grupo, comparando as

Pxina 832 de 913

Valores ticos.3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

tres teoras do Dereito e explicando as sas conclusins.

a
b
d
e
h
j

B5.7. A Elaboracin da DUDH e a creacin da ONU. As B5.3. Analizar o momento histrico e poltico que
VEB5.3.1. Explica a funcin da DUDH como un cdigo CSC
circunstancias histricas, os obxectivos que se perseimpulsou a elaboracin da DUDH e a creacin da ONU,
tico recoecido polos pases integrantes da ONU, coa
guan con ambos acontecementos e o papel da DUDH
coa finalidade de entendela como unha necesidade do
finalidade de promover a xustiza, a igualdade e a paz,
seu tempo, cuxo valor contina vixente como fundacomo cdigo tico de conduta dos Estados.
en todo o mundo.
mento tico universal da lexitimidade do Dereito e os
Estados.
VEB5.3.2. Contrasta informacin dos acontecementos CAA
histricos e polticos que orixinaron a DUDH, entre
eles, o uso das ideoloxas nacionalistas e racistas que
defendan a superioridade duns homes sobre outros,
chegando ao estremo do Holocausto xudeu, as como a
discriminacin e exterminio de todos aqueles que non
pertenceran a unha determinada etnia, modelo fsico,
relixin, ideas polticas, etc.
VEB5.3.3. Sinala os obxectivos que tivo a creacin da
ONU e a data na que se firmou a DUDH, valorando a
importancia deste feito para a historia da humanidade.

a
b
c
d
e
g
h
j

B5.8. A estrutura da DUDH: os seus artigos e os tipos

de dereito.

B5.4. Interpretar e apreciar o contido e estrutura interna VEB5.4.1.Constre un esquema sobre a estrutura da
CAA
da DUDH, coa finalidade de coecela e propiciar o seu
DUDH, a cal se compn dun prembulo e 30 artigos
aprecio e respecto.
que poden clasificarse da seguinte maneira:
Os artigos 1 e 2 refrense aos dereitos inherentes a
toda persoa: a liberdade, a igualdade, a fraternidade e
a non discriminacin.
Os artigos do 3 ao 11 refrense aos dereitos individuais.
Os artigos do 12 ao 17 establecen os dereitos do
individuo en relacin coa comunidade.
Os artigos do 18 ao 21 sinalan os dereitos e liberdades
polticas.
Os artigos do 22 ao 27 cntranse nos dereitos econmicos, sociais e culturais.
Finalmente os artigos do 28 ao 30 refrense interpretacin de todos eles, s condicins necesarias para o
seu exercicio e os lmites que teen.
VEB5.4.2. Elabora unha campaa, en colaboracin en
grupo, coa finalidade de difundir a DUDH como fundamento do Dereito e a democracia, no teu medio escolar, familiar e social.

b
h

B5.9. As distintas xeracins de dereitos e os feitos

histricos que influiron no seu desenvolvemento.

CCEC

B5.5. Comprender o desenvolvemento histrico dos

dereitos humanos, como unha conquista da humanida-

Pxina 833 de 913

CSIEE

VEB5.5.1. Describe os feitos mis influentes no desen- CCEC

volvemento histrico dos dereitos humanos, partindo da

Valores ticos.3 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

a
c
d
e

Competencias clave

Primeira xeracin: os dereitos civs e polticos; os da

Segunda xeracin: econmicos, sociais e culturais e os
da Terceira: os dereitos dos pobos solidariedade,
desenvolvemento e paz.

de

B5.10. Problemas aos que se enfronta o exercicio dos

dereitos civs e polticos da DUDH na actualidade

Estndares de aprendizaxe

B5.6. Avaliar, utilizando o xuzo crtico, a magnitude

dos problemas aos que se enfronta a aplicacin da
DUDH, na actualidade.

VEB5.6.1. Investiga mediante informacin obtida en

distintas fontes, sobre os problemas e retos que ten a
aplicacin da DUDH no que se refire ao exercicio de:
Os Dereitos civs, destacando os problemas relativos intolerancia, a exclusin social, a discriminacin da muller, a violencia de xnero e a existencia
de actitudes como: a homofobia, o racismo, a xenofobia, o acoso laboral e escolar, etc.
Os dereitos polticos: guerras, terrorismo, ditaduras,
xenocidio, refuxiados polticos, etc.

CD

Bloque 6. Os valores ticos e a sa relacin coa ciencia e a tecnoloxa

a
b
d
e
f
g
h

B6.1. A necesidade de criterios ticos na investigacin

cientfica. O progreso cientfico-tcnico e os valores
ticos.

B6.1. Recoecer que, na actualidade, existen casos

nos que a investigacin cientfica non neutral, senn
que est determinada por intereses polticos, econmicos, etc., mediante a anlise da idea de progreso e a
sa interpretacin equivocada, cando os obxectivos
que se pretenden non respectan un cdigo tico fundamentado na DUDH.

VEB6.1.1. Obtn e selecciona informacin, en traballo CMCCT

en colaboracin, dalgns casos nos que a investigacin
cientfica e tecnolxica non foi guiada nin compatible
cos valores ticos da DUDH, xerando impactos negativos no mbito humano e o entorno medioambiental,
sinalando as causas.
VEB6.1.2. Diserta, en colaboracin en grupo, sobre a
CMCCT
idea de progreso na ciencia e a sa relacin cos valores ticos, o respecto dignidade humana e o seu
medio, elaborando e expoendo conclusins.
VEB6.1.3. Selecciona e contrasta informacin, en
colaboracin en grupo, sobre algunhas das ameazas
que, para o entorno medioambiental e a vida, ten a
aplicacin indiscriminada da ciencia e a tecnoloxa,
tales como: a explotacin descontrolada dos recursos
naturais, a destrucin de hbitats, a contaminacin qumica e industrial, a choiva cida, o cambio climtico, a
desertificacin, etc.

4 de ESO
Valores ticos. 4 ESO

Pxina 834 de 913

CMCCT

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A dignidade da persoa

a
b
c
d
h

B1.1. A dignidade do ser humano como valor bsico no B1.1. Interpretar e valorar a importancia da dignidade
da persoa, como o valor do que parte e no que se funque se asenta a DUDH.
damenta a DUDH, subliando os atributos inherentes
B1.2. Os atributos esenciais do ser humano, razn,
natureza humana e os dereitos inalienables e univerconciencia e liberdade, na DUDH.
sais que derivan dela, como o punto de partida sobre o
B1.3. Lxico do bloque: dignidade da persoa, fraternique deben xirar os valores ticos nas relacins humadade, liberdade humana, trato digno, xuzo xusto, trato
nas a nivel persoal, social, estatal e universal.
inhumano ou degradante, arbitrariamente detido, presuncin de inocencia, discriminacin, violacin de dereitos, etc.

VEB1.1.1. Identifica na dignidade do ser humano, en

tanto que persoa e os atributos inherentes sa natureza, a orixe dos dereitos inalienables e universais que
establece a DUDH.

CSC

VEB1.1.2. Identifica, na DUDH, os atributos esenciais

do ser humano: a razn, a conciencia e a liberdade.

CCL

VEB1.1.3 Relaciona de forma axeitada os seguintes

termos e expresins, utilizados na DUDH: dignidade da
persoa, fraternidade, liberdade humana, trato digno,
xuzo xusto, trato inhumano ou degradante, arbitrariamente detido, presuncin de inocencia, discriminacin,
violacin de dereitos, etc.

CAA

Bloque 2. A comprensin, o respecto e a igualdade nas relacins interpersoais

a
b
c
d
e
g
h

a
c
d
g
h

B2.1.Dereitos e liberdades dos individuos establecidos

na DUDH que o Estado debe respectar.

B2.2. O fenmeno da socializacin global.

B2.3. Perigos da socializacin global ao marxe dos
valores ticos universais.
B2.4. Os medios de comunicacin de masas e a
socializacin global. O conflito entre a liberdade de expresin e outros dereitos.

B2.1. Explicar, basendose na DUDH, os principios que VEB2.1.1 Comenta, segundo o establecido pola DUDH
deben rexer as relacins entre os cidadns e o Estado,
nos artigos do 12 ao 17, os dereitos do individuo que o
co fin de favorecer o seu cumprimento na sociedade na
Estado debe respectar e fomentar, nas relacins exisque viven.
tentes entre ambos os dous.

CCL

VEB2.1.2 Explica os lmites do Estado que establece a

DUDH nos artigos do 18 ao 21, ao determinar as liberdades dos cidadns que este debe protexer e respectar.

CCL

VEB2.1.3 Elabora unha presentacin con soporte

informtico e audiovisual, ilustrando os contidos mis
sobresantes tratados no tema e expoendo as sas
conclusins de forma argumentada.

CD

B2.2. Explicar en que consiste a socializacin global e a VEB2.2.1. Describe e avala o proceso de socializacin
sa relacin cos medios de comunicacin masiva, valoglobal, mediante o cal se produce a interiorizacin de
rando os seus efectos na vida e o desenvolvemento
valores, normas, costumes, etc.
moral das persoas e da sociedade, reflexionando acerca do papel que deben ter a tica e o Estado en rela VEB2.2.2. Sinala os perigos que encerra o fenmeno
cin con este tema.
da socializacin global se se desenvolve marxe dos
valores ticos universais, debatendo acerca da necesidade de establecer lmites ticos e xurdicos neste tema.

CCEC

CCL

VEB2.2.3. Diserta, acerca do impacto que teen os

CCEC
medios de comunicacin masiva na vida moral das persoas e da sociedade, expresando as sas opinins con
rigor intelectual.

Pxina 835 de 913

Valores ticos. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
VEB2.2.4. Valora a necesidade dunha regulacin tica
e xurdica en relacin co uso de medios de comunicacin masiva, respectando o dereito informacin e
liberdade de expresin que posen os cidadns.

Competencias clave
CCEC

Bloque 3. A reflexin tica

a
d
f
h

B3.1. A importancia e valor da reflexin tica como

B3.1. Recoecer que, no mundo actual de grandes e
rpidos cambios, a necesidade dunha regulacin tica
defensa dos DDHH.
fundamental, debido magnitude dos perigos aos
B3.2. Os novos campos da tica aplicada: o profesioque se enfronta o ser humano, resultando necesaria a
nal, a biotica, o medioambiente, a economa, a empresa actualizacin e ampliacin aos novos campos de
sa, a ciencia e a tecnoloxa,...
accin da persoa, co fin de garantir o cumprimento dos
dereitos humanos.

VEB3.1.1. Xustifica racionalmente e estima a importan- CSC

cia da reflexin tica no s. XXI, como instrumento de
proteccin dos dereitos humanos ante o perigo que
poden representar entes posuidores de grandes intereses polticos e econmicos e grupos violentos, que teen ao seu alcance armamento de grande alcance
cientfico e tecnolxico, capaces de poer en gran risco
os dereitos fundamentais da persoa.
VEB3.1.2. Sinala algns dos novos campos aos que se CMCCT
aplica a tica, tales como, o profesional, a biotica, o
CSIEE
medioambiente, a economa, a empresa, a ciencia e a
tecnoloxa, entre outras.

a
d
g
h
k

B3.3. O proxecto de vida persoal: lmites e oportunidades que ofrecen as circunstancias persoais, e valores
ticos que serven como gua.

B3.2. Comprender e apreciar a importancia que teen

para o ser humano do s.XXI, as circunstancias que lle
rodean, destacando os lmites que lle impoen e as
oportunidades que lle ofrecen para a elaboracin do
seu proxecto de vida, conforme aos valores ticos que
libremente elixe e que dan sentido sa existencia.

VEB3.2.1. Describe e avala as circunstancias que no

CSIEE
momento actual lle rodean, identificando as limitacins
e oportunidades que se lle formulan, dende as perspectivas sociais, laborais, educativas, econmicas, familiares, afectivas, etc., co obxecto de desear, a partir delas, o seu proxecto de vida persoal, determinando libremente os valores ticos que han de guialo.

a
b
d
h
j

B3.4. ticas formais e ticas materiais.

B3.5. A tica kantiana: O seu carcter formal. A autonoma da persoa como valor tico fundamental.

B3.3. Distinguir os principais valores ticos nos que se

fundamentan as ticas formais, establecendo a sa
relacin coa tica kantiana e sinalando a importancia
que este filsofo lle atribe autonoma da persoa como valor tico fundamental.

VEB3.3.1. Define os elementos distintivos das ticas

formais e compraos cos relativos s ticas materiais.

CCEC

VEB3.3.2. Explica as caractersticas da tica kantiana:

formal, universal e racional, as como a importancia da
sa achega tica universal.

CCL

VEB3.3.3. Aprecia, na tica kantiana, o seu fundamento CSC

na autonoma da persoa como valor tico esencial e a
sa manifestacin no imperativo categrico e as sas
formulacins.
b
c
d

B3.6. A tica do Discurso, de Apel e Habermas, como

tica formal. Relacin coa de Kant.

B3.4 Identificar a tica do Discurso, de Habermas e

Apel, como unha tica formal, que destaca o valor do
dilogo e o consenso na comunidade, como procedemento para encontrar normas ticas xustas.

Pxina 836 de 913

VEB3.4.1. Identifica a tica do Discurso como unha

tica formal e describe en que consiste o imperativo
categrico que formula, sinalando as similitudes e diferenzas que pose co imperativo da tica de Kant.

CAA

Valores ticos. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

e
g
h

Estndares de aprendizaxe
VEB3.4.2. Utiliza a sa iniciativa persoal e emprendedora para elaborar unha presentacin con soporte informtico acerca das ticas formais, expresando e elaborando conclusins fundamentadas.

Competencias clave
CD
CSIEE

Bloque 4. A xustiza e a poltica

a
c
d
h
j

B4.1. A democracia e a xustiza.

B4.1. Concibir a democracia, non s como unha forma VEB4.1.1. Comprende a importancia que ten para a
CSC
de goberno, senn como un estilo de vida cidad,
democracia e a xustiza, que os cidadns coezan e
B4.2. Os deberes cvicos como cumprimento de valores
consciente do seu deber como elemento activo da vida
cumpran cos seus deberes, entre eles, a defensa dos
ticos e como defensa e difusin dos dereitos humapoltica, colaborando na defensa e difusin dos dereitos
valores ticos e cvicos, o coidado e conservacin de
nos.
todos os bens e servizos pblicos, a participacin na
humanos tanto na sa vida persoal como social.
eleccin dos representantes polticos, o respecto e a
tolerancia pluralidade de ideas e de crenzas, o acatamento das leis e das sentenzas dos tribunais de xustiza, as como, o pagamento dos impostos establecidos,
entre outros.

a
c
d
h
j

B4.3. Os perigos dunha globalizacin sen valores

B4.2. Reflexionar acerca do deber que teen os cidadns e os Estados de promover o ensino e a difusin
ticos.
dos valores ticos, como instrumentos indispensables
B4.4. A promocin por parte dos Estados dos DDHH: O
para a defensa da dignidade e os dereitos humanos,
fomento e ensino dos valores ticos.
ante o perigo que o fenmeno da globalizacin pode
representar para a destrucin do planeta e a deshumanizacin da persoa.

VEB4.2.1. Diserta e elabora conclusins, en grupo,

CAA
acerca das terribles consecuencias que pode ter para o
ser humano, o fenmeno da globalizacin, se non se
establece unha regulacin tica e poltica, tales como: o
egosmo, a desigualdade, a interdependencia, a internacionalizacin dos conflitos armados, a imposicin de
modelos culturais determinados por intereses econmicos que promoven o consumismo e a perda de liberdade humana, entre outros.
VEB4.2.2. Comenta o deber tico e poltico que teen
todos os Estados, ante os riscos da globalizacin, de
tomar medidas de proteccin dos Dereitos Humanos,
especialmente a obriga de fomentar o ensino dos valores ticos, a sa vixencia e a necesidade de respectalos en todo o mundo, tales como, o deber de contribur
na construcin dunha sociedade xusta e solidaria, fomentando a tolerancia, o respecto aos dereitos dos
demais, a honestidade, a lealdade, o pacifismo, a prudencia e a mutua comprensin mediante o dilogo, a
defensa e proteccin da natureza, entre outros.

CSC

Bloque 5. Os valores ticos, o Dereito e a DUDH

a
d
g

B5.1. O Dereito e as leis: finalidade, caractersticas e

xustificacin tica.
B5.2. Os conflitos entre principios ticos individuais e

B5.1. Apreciar a necesidade das leis xurdicas no

Estado, para garantir o respecto aos dereitos humanos
e disertar acerca dalgns dilemas morais nos que existe un conflito entre os deberes ticos, relativos con-

Pxina 837 de 913

VEB5.1.1. Explica a finalidade e caractersticas das leis CCL

xurdicas dentro do Estado e a sa xustificacin tica,
como fundamento da sa lexitimidade e da sa obediencia.

Valores ticos. 4 ESO

Obxectivos
h

Contidos
principios normativos sociais.

Criterios de avaliacin
ciencia da persoa e os deberes cvicos que lle impoen
as leis xurdicas.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

VEB5.1.2. Debate acerca da solucin de problemas nos CSIEE

que hai un conflito entre os valores e principios ticos
do individuo e os da orde civil, formulando solucins
razoadas, en casos como os de desobediencia civil e
obxeccin de conciencia.

a
b
c
d
e
g
h

B5.3. A teora da xustiza de Rawls: a posicin orixinal e B5.2. Disertar acerca da teora de Rawls baseada na
o veo de ignorancia, o criterio de imparcialidade e a
xustiza como equidade e como fundamento tico do
funcin dos dous principios de xustiza.
Dereito, emitindo un xuzo crtico acerca dela.

VEB5.2.1. Busca informacin en internet co fin de

CAA
definir os principais conceptos utilizados na teora de
CD
Rawls e establece unha relacin entre eles, tales como:
a posicin orixinal e o veo de ignorancia, o criterio de
imparcialidade e a funcin dos dous principios de xustiza que propn.

a
b
c
d
e
g
h

B5.4. Os DDHH como ideais irrenunciables.

B5.3. Valorar a DUDH como conxunto de ideais irre VEB5.3.1. Xustifica racionalmente a importancia dos
CSC
nunciables, tendo presentes os problemas e deficiendereitos humanos como ideais a alcanzar polas socie B5.5. As deficiencias na aplicacin dos DDHH referidos
cias que existen na sa aplicacin, especialmente no
dades e os Estados e recoece os retos que anda teao econmico e ao social.
relativo ao mbito econmico e social, indicando a imen que superar.
B5.6. As organizacins que traballan pola defensa dos
portancia das institucins e os voluntarios que traballan
DDHH.
pola defensa dos dereitos humanos.
VEB5.3.2. Sinala algunha das deficiencias existentes
CSC
no exercicio dos dereitos econmicos e sociais tales
como: a pobreza, a falta de acceso educacin, sade, ao emprego, vivenda, etc.

VEB5.2.2. Realiza un xuzo crtico acerca da teora de

Rawls e explica a sa conclusin argumentada acerca
dela.

CCL

VEB5.3.3. Emprende a elaboracin dunha presenta CD

cin, con soporte informtico e audiovisual, acerca dalgunhas institucins e voluntarios que, en todo o mundo,
traballan pola defensa e respecto dos Dereitos Humanos, tales como a ONU e os seus organismos, FAO,
OIEA (Organismo Internacional de Enerxa Atmica),
OMS (Organizacin Mundial da Sade), UNESCO (Organizacin das Nacins Unidas para a Educacin, a
Ciencia e a Cultura), entre outros e ONGs como Greenpeace, UNICEF, a Cruz Vermella, a Media La Vermella, etc. as como O Tribunal Internacional de Xustiza
e o Tribunal de Xustiza da Unin Europea, entre outros.

a
b
d
e

B5.7. O dereito seguridade e a paz.

B5.8. O compromiso coa paz e a solidariedade coas
vtimas da violencia.
B5.9. As ameazas paz

B5.4. Entender a seguridade e a paz como un dereito

recoecido na DUDH (art. 3) e como un compromiso
dos espaois a nivel nacional e internacional (Constitucin Espaola, prembulo), identificando e avaliando o
perigo das novas ameazas, que contra elas, xurdiron

Pxina 838 de 913

VEB5.4.1. Diserta, en pequenos grupos, acerca da

CCL
seguridade e a paz como un dereito fundamental das
persoas e aprecia a sa importancia para o exercicio do
dereito vida e liberdade, elaborando e expresando
as sas conclusins (art. 3 da DUDH).

Valores ticos. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

g
h

nos ltimos tempos.

Estndares de aprendizaxe

VEB5.4.2. Toma conciencia do compromiso dos espa- CSC

ois coa paz, como unha aspiracin colectiva e internacional, recoecida na Constitucin Espaola e rexeita a
violacin dos dereitos humanos, mostrando solidariedade coas vtimas da violencia.
VEB5.4.3. Emprende a elaboracin dunha presentacin, con soporte audiovisual, sobre algunhas das novas ameazas para a paz e a seguridade no mundo actual, tales como: o terrorismo, os desastres ambientais,
as catstrofes naturais, as mafias internacionais, as
pandemias, os ataques cibernticos, o trfico de armas
de destrucin masiva, de persoas e de rganos, entre
outros.

a
d
h

B5.10. As Forzas Armadas na CE.

B5.11. As misins das FFAA
B5.12. Os conflitos armados e a importancia das
organizacins internacionais na sa prevencin e solucin.

Competencias clave

CD

B5.5. Coecer a misin atribuda, na Constitucin

VEB5.5.1. Coece, analiza e asume como cidadn, os CSC
Espaola, s forzas armadas e a sa relacin cos comcompromisos internacionais realizados por Espaa en
promisos que Espaa ten cos organismos internaciodefensa da paz e a proteccin dos dereitos humanos,
nais a favor da seguridade e a paz, reflexionando acercomo membro de organismos internacionais: ONU,
ca da importancia do dereito internacional para regular
OTAN, UE, etc.
e limitar o uso e aplicacin da forza e o poder.
VEB5.5.2. Explica a importancia da misin das forzas
CSC
armadas, (no art. 15 da lei de Defensa Nacional) en
materia de defensa e seguridade nacional, de dereitos
humanos, de promocin da paz e a sa contribucin en
situacins de emerxencia e axuda humanitaria, tanto
nacionais coma internacionais.
VEB5.5.3. Analiza as consecuencias dos conflitos
CSC
armados a nivel internacional, apreciando a importancia
das organizacins internacionais que promoven e vixan
o cumprimento dun dereito internacional, fundamentado
na DUDH.

Bloque 6. Os valores ticos e a sa relacin coa ciencia e a tecnoloxa.

a
b
e
f
h
k

a
d

B6.1. A validez tica dos proxectos cientficos e tecnolxicos.

B6.1. Identificar criterios que permitan avaliar, de forma

crtica e reflexiva, os proxectos cientficos e tecnolxicos, co fin de valorar a sa idoneidade en relacin co
respecto aos dereitos e valores ticos da humanidade.

B6.2. Os cdigos deontolxicos dos distintos axentes

sociais.

B6.2. Estimar a necesidade de facer cumprir unha tica VEB6.2.1. Comprende e explica a necesidade de apoiar CMCCT
deontolxica os cientficos, os tecnlogos e outros proa creacin e uso de mtodos de control e a aplicacin
CSIEE

Pxina 839 de 913

VEB6.1.1. Utiliza informacin de forma selectiva para

CMCCT
encontrar algns criterios a ter en conta para estimar a
viabilidade de proxectos cientficos e tecnolxicos, considerando a idoneidade tica dos obxectivos que pretenden e a avaliacin dos riscos e consecuencias persoais, sociais e ambientais que a sa aplicacin poida
ter.

Valores ticos. 4 ESO

Obxectivos

Contidos

f
g
h

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dunha tica deontolxica para os cientficos e tecnlogos e, en xeral, para todas as profesins, fomentando a
aplicacin dos valores ticos no mundo laboral, financeiro e empresarial.

fesionais.

2.2.24 Volume
Introducin
Dentro do contexto das artes plsticas e visuais, a materia Volume ocpase do estudo especfico do espazo tridimensional e o volume no mbito da expresin artstica. Representa un segundo nivel de afondamento na aprendizaxe das linguaxes
plsticas e visuais, que permite un coecemento directo das calidades fsicas, espaciais, estruturais e volumtricas dos obxectos. A aprendizaxe desta materia axudar a comprender que a forma, tamao, cor e acabado final de gran parte dos obxectos producidos polas persoas veen determinados, en boa medida, polos materiais cos que estn construdos, a funcin, o uso e o mbito cultural, ou polos significados e valores que lle queiramos outorgar.
Deste modo, a materia Volume contribe ao desenvolvemento de dous aspectos da formacin artstica estreitamente relacionados entre si: a percepcin sensorial e intelectual da forma e a creacin de obxectos tridimensionais, con intencionalidade
artstica ou funcional.
O estudo desta materia desenvolve as capacidades e os mecanismos de percepcin espacial, tctil e cinestsica, a memoria e o pensamento espaciais, e a capacidade creadora e o pensamento diverxente, mediante os cales o ser humano capaz
de achegar solucins diferentes, novas e orixinais.
A anlise das manifestacins, artsticas ou non, da linguaxe tridimensional fomenta unha actitude esttica cara ao medio no que se desenvolve a persoa, permitndolle establecer un dialogo enriquecedor co mbito fsico e co resto da sociedade.
Constite, ademais, un medio eficaz para o desenvolvemento da sensibilidade esttica e de actitudes de aprecio e respecto cara o patrimonio artstico e as tradicins. Intenta, tamn, promover o interese por contribur a mellorar os obxectos e espazos que rodean o ser humano, desde un punto de vista esttico e funcional, as como contribur renovacin das formas e busca de novos materiais que recollan e melloren as producins tradicionais.
Ao tratarse dunha materia de carcter eminentemente prctico, proporciona ao alumnado un dominio esencial e unha axeitada axilidade e destreza no manexo dos medios de expresin da linguaxe tridimensional, e o coecemento das tcnicas e
procedementos tiles e os materiais mis comns.
A materia estrutrase en catro bloques: tcnicas e materiais de configuracin, elementos de configuracin formal e espacial, anlise da representacin tridimensional e o volume no proceso de deseo. Pero estes bloques non teen carcter secuencial, pois deben abordarse de xeito simultneo, ao tratarse dunha materia de carcter prctico.

1 de bacharelato
Volume. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Tcnicas e materiais de configuracin

a
b
i
k
l

B1.1. Os materiais e as ferramentas bsicas para a

B1.1. Identificar e utilizar correctamente os materiais e
ferramentas bsicos para a elaboracin de composicreacin de pezas tridimensionais. O seu uso e coidado.
cins tridimensionais establecendo unha relacin lxica
B1.2. Clculo e planificacin de necesidades de mateentre eles e elixindo os mis adecuados s caracterstirial.
cas formais, funcionais e estticas da peza a realizar.
B1.3. Fases da realizacin de obras tridimensionais.
Planificacin e organizacin dos procesos en funcin da

Pxina 840 de 913

VO.B1.1.1. Identifica, almacena, conserva e prepara en

condicins ptimas de utilizacin, os materiais propios
da sa actividade.

CMCCT

VO.B1.1.2. Coece, mantn e utiliza as ferramentas e a CMCCT

maquinaria especficos do taller de Volume en condicins de seguridade e hixiene.

Volume. 1 Bacharelato
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

tcnica empregada.
B1.4. Materiais tradicionais e novos materiais na producin escultrica, artes e de produtos de uso cotin.

b
d
i
k
l

b
d
i
k
l

B1.5. Tcnicas bsicas de escultura e de creacin

B1.2. Coecer as principais tcnicas de realizacin
volumtrica, seleccionar as mis adecuadas e aplicalas
doutras obras tridimensionais.
con destreza e eficacia resolucin de problemas de
B1.1. Os materiais e as ferramentas bsicas para a
configuracin espacial.
creacin de pezas tridimensionais. O seu uso e coidado.

B1.6. Tcnicas bsicas de reproducin escultrica.

B1.3. Coecer e desenvolver con destreza as tcnicas

bsicas de reproducin escultrica.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

VO.B1.1.3. Estima consumos e calcula volumes para

optimizar o material necesario para a realizacin de
cada peza.

CMCCT

VO.B1.1.4. Planifica e organiza as diferentes fases de

realizacin dunha peza volumtrica en funcin da tcnica seleccionada.

CAA
CSIEE

VO.B1.2.1. Desenvolve as tcnicas bsicas de configuracin tridimensional con solvencia e en condicins de

hixiene e seguridade.

CMCCT

VO.B1.2.2. Valora e utiliza de forma creativa, e acorde

coas intencins plsticas, as posibilidades tcnicas e
expresivas dos diversos materiais, acabados e tratamentos cromticos.

CSIEE

VO.B1.2.3. Explica, utilizando con propiedade a terminoloxa especfica, as caractersticas dos diferentes
mtodos e tcnicas do volume e a sa relacin cos materiais utilizados.

CCL

VO.B1.3.1. Desenvolve as tcnicas bsicas de reprodu- CMCCT

cin escultrica con solvencia e en condicins de hixiene e seguridade.

Bloque 2. Elementos de configuracin formal e espacial

b
h
i
k
l

B2.1. Elementos fundamentais da linguaxe bi e tridimensional: o punto e a lia, o plano, a forma, o espazo
cheo e o baleiro, a textura, a cor, a luz, o movemento,
etc.

b
h
i
k
l

B2.2. A estrutura, a forma e o tratamento das superfi B2.2. Analizar e elaborar, a travs de transformacins
cies nas creacins tridimensionais. Os aspectos decoracreativas, alternativas tridimensionais a obxectos de
tivos.
referencia.
B2.3. Tipos de formas: xeomtricas e orgnicas, naturais e artificiais. Concavidade e convexidade.

VO.B2.2.1. Analiza os elementos formais e estruturais

de obxectos escultricos sinxelos e reprodceos fielmente seleccionando a tcnica e o material mis adecuados.

CCL
CCEC

B2.4. A composicin nas creacins tridimensionais:

VO.B2.3.1. Realiza composicins tridimensionais,

CCEC

B2.1. Identificar os distintos elementos que forman a

estrutura da linguaxe tridimensional manexando a linguaxe da forma volumtrica e utilizndoo de xeito creativo na ideacin e realizacin de obra orixinal e composicins de ndole funcional, decorativa ou ornamental.

B2.3. Realizar composicins creativas que evidencien a

Pxina 841 de 913

VO.B2.1.1. Identifica os principais elementos da lingua- CCL

xe visual presentes en producins tridimensionais xa
sexan estas escultricas ou obxectos da contorna coti.

Volume. 1 Bacharelato
Obxectivos

h
i
k
l

Contidos
fundamentos.
B2.5. Os aspectos comunicativos.
B2.6. As obras e o entorno: posicin espacial, iluminacin... As obras que interactan co espectador.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

comprensin e aplicacin dos fundamentos compositivos da linguaxe tridimensional.

seleccionando e utilizando equilibradamente os principais elementos da linguaxe tridimensional.

Competencias clave

VO.B2.3.2. Modifica os aspectos comunicativos dunha CCEC

peza tridimensional, reelaborndoa con diferentes tcnicas, materiais, formatos e acabados.
VO.B2.3.3. Experimenta coa iluminacin e a posicin
espacial de diferentes pezas volumtricas e valora de
xeito argumentado a influencia que exercen sobre a
percepcin da mesma.

CCEC

VO.B2.3.4. Idea e elabora alternativas compositivas

CAA
configuracin tridimensional dun obxecto ou dunha peza
de carcter escultrico, para dotala de diferentes significados.
VO.B2.3.5. Aplica as leis de composicin creando
esquemas de movementos e ritmos, empregando as
tcnicas e materiais con precisin.

b
h
i
k
l

B2.3. A composicin nas creacins tridimensionais:

fundamentos.
B2.5. Os aspectos comunicativos.
B2.7. A coherencia entre idea, forma e materia.

B2.4. Compoer os elementos formais establecendo

relacins coherentes e unificadas entre idea, forma e
materia.

b
h
i
k
l

B2.8. A proporcin e o canon en diferentes culturas e

B2.5. Comprender a relacin existente entre forma e
proporcin nas obras escultricas e relacionala cos caperodos artsticos.
nons de proporcin das diferentes culturas e perodos
B2.2. A estrutura, a forma e o tratamento das superfiArtsticos analizando e comparando as diferenzas en
cies nas creacins tridimensionais. Os aspectos decoracanto a linguaxe compositivo existentes entre as realitivos.
zacins volumtricas en relevo e as exentas.

CCEC

VO.B2.4.1. Descompn un obxecto ou peza de carcter CCEC

escultrico en unidades elementais e reorganzaas elaborando novas composicins plasticamente expresivas,
equilibradas e orixinais.

VO.B2.5.1. Analiza e le imaxes de diferentes obras de

escultricas, identificando os principais elementos compositivos e diferenciando os aspectos decorativos dos
estruturais.

CCEC

Bloque 3. Anlise da representacin tridimensional

e
h
l

B3.1. A configuracin tridimensional de obras escultricas e funcionais.

B3.2. Forma e funcin nos obxectos de uso cotin.

B3.1. Explorar con iniciativa as posibilidades plsticas e

expresivas da linguaxe tridimensional e utilizalas de
xeito creativo na ideacin e realizacin de obra orixinal
e composicins de ndole funcional, decorativa e ornamental.

VO.B3.1.1. Describe, utilizando con propiedade a

CCL
terminoloxa propia da materia, os aspectos mis nota- CSC
bles da configuracin tridimensional de obxectos de uso
cotin e a relacin que se establece entre a sa forma e
a sa funcin.

i
K

B3.3. Anlise de obxectos de uso cotin: estrutura e

forma.
B3.4. Comunicacin das obras tridimensionais: a

B3.2. Analizar desde o punto de vista formal obxectos

presentes na vida coti, identificando e apreciando os
aspectos mis notables da sa configuracin e a rela-

VO.B3.2.1. Analiza os elementos formais, funcionais e

CCEC
estruturais de pezas tridimensionais sinxelas e reprodceas fielmente utilizando a tcnica mis adecuada.

Pxina 842 de 913

Volume. 1 Bacharelato
Obxectivos
l

Contidos
mensaxe.
B3.5. Graos de iconicidade.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

cin que se establece entre a sa forma e a sa estrutu- VO.B3.2.2. Identifica o grado de iconicidade de diferenra.
tes representacins volumtricas e relacinao coas sas funcins comunicativas.

Competencias clave
CSC

h
i
k
l

B3.6. Creacin de formas tridimensionais a partir de

B3.3. Comprender e aplicar os procesos de abstraccin
superficies planas, por medio de superposicins, cortes,
inherentes a toda representacin, valorando as relaabatementos, cambios de direccin e outras transforcins que se establecen entre a realidade e as configumacins.
racins, tridimensionais elaboradas a partir dela.
B3.7. As redes e patrns repetitivos tridimensionais.

VO.B3.3.1. Xera elementos volumtricos, prescindindo CCEC

dos aspectos accidentais e plasmando as sas caractersticas estruturais bsicas.

h
i
k
l

B3.4. Comunicacin das obras tridimensionais: a

mensaxe.

a
b
f
h
l

B3.8. Disciplinas de creacin tridimensional artstica:

B3.5. Desenvolver unha actitude reflexiva crtica e
VO.B3.5.1. Emite xuzos de valor argumentados respec- CCL
escultura, instalacins, arte de accin, ilustracin tridicreativa en relacin coas cuestins formais e concepto da producin tridimensional propia e allea en base
CSC
aos seus coecementos sobre a materia, contorna, o
mensional, paper cut, etc.
tuais da cultura visual da sociedade da que forma parte.
seu gusto persoal e sensibilidade.
B3.9. Disciplinas de creacin tridimensional funcional:
deseo de obxectos, deseo de moda, xoiera, deseo
de espazos, etc.
B3.10. A producin industrial e a producin artesanal de
pezas tridimensionais.
B3.11. A producin artesanal tradicional e a modernizacin das formas na creacin contempornea.
B3.12. A producin artesanal e o deseo de produtos en
Galicia. A cermica de Sargadelos.

VO.B3.3.2. Idea e elabora diferentes alternativas

representacin dun obxecto ou dunha peza escultrica
sinxela, que evidencien a comprensin dos distintos
grados de iconicidade das representacins tridimensionais.

B3.4. Crear configuracins tridimensionais dotadas de

VO.B3.4.1. Utiliza os medios expresivos, as tcnicas e
significado nas que se estableza unha relacin coherenos materiais en funcin do significado e os aspectos
te entre a imaxe e o seu contido.
comunicativos de cada obra.

CAA

CCEC

Bloque 4. O volume no proceso de deseo

b
d
f
g
h
i
j
k

B4.1. O proxecto. Fases e metodoloxa de traballo

dende a ideacin obra final.
B4.2. Caractersticas tcnicas dos distintos produtos
segundo o seu uso e a sa intencionalidade esttica.
B4.3. Recompilacin e tratamento da informacin
necesaria para planificar un proxecto e levar a termo
unha peza tridimensional.
B4.4. Informacin grfica necesaria para plasmar un
proxecto en das e tres dimensins: bosquexo, planos,

B4.1. Valorar a metodoloxa xeral de proxectacin,

VO.B4.1.1. Desenvolve proxectos escultricos sinxelos CD
identificando e relacionando os elementos que interveen funcin de condicionantes e requirimentos especfi- CSIEE
en na configuracin formal dos obxectos e na sa funcos previamente determinados utilizando a metodoloxa
cionalidade para resolver problemas de configuracin
xeral de proxectacin.
espacial de obxectos tridimensionais de forma creativa,
lxica, e racional, adecuando os materiais sa funcin VO.B4.1.2. Determina as caractersticas tcnicas
CMCCT
esttica e prctica.
segundo o tipo de produto e as sas intencins expresivas funcionais e comunicativas.
VO.B4.1.3. Recompila e analiza informacin relacionada CD

Pxina 843 de 913

Volume. 1 Bacharelato
Obxectivos
l

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

cos distintos aspectos do proxecto a desenvolver, para CAA

realizar propostas creativas e realizables, aportando
CSIEE
solucins diversas e creativas ante un problema de deseo tridimensional, potenciando o desenvolvemento do
pensamento diverxente.

maquetas...
B4.5. Presentacin de creacins tridimensionais propias
e alleas, acompaadas de informacin grfica e tcnica.
Exposicin e defensa de proxectos.
B4.6. Comunicacin de ideas en das e tres dimensins.

VO.B4.1.4. Planifica o proceso de realizacin desde a

primeira fase de ideacin ata a elaboracin da obra final.

CSIEE
CSC

VO.B4.1.5. Debuxa ou interpreta a informacin grfica, CMCCT

tendo en conta as caractersticas e parmetros tcnicos
e estticos do produto para o seu posterior desenvolvemento.
VO.B4.1.6. Desenvolve bosquexos, maquetas ou
modelos de proba para visualizar a peza tridimensional
e valorar a viabilidade da sa execucin.

CAA

VO.B4.1.7. Realiza a peza definitiva e presenta o

proxecto bsico incorporando a informacin grfica e
tcnica.

CD
CCEC

VO.B4.1.8. Expn e presenta con correccin os proxec- CCL

tos e argumentndoos e defendndoos en base aos
CD
seus aspectos formais, funcionais, estticos e comuni CSIEE
cativos.

a
b
c
h
i
j
k
l

B4.7. O proceso de traballo. O traballo en equipo para a B4.2. Colaborar na realizacin de proxectos plsticos en VO.B4.2.1. Planifica o traballo, coordnase, participa
CSC
grupo, valorando o traballo en equipo como unha fonte
activamente e respecta e valora as realizacins do resto
producin de obras tridimensionais.
de riqueza na creacin artstica.
dos integrantes do grupo nun traballo de equipo.

Pxina 844 de 913

2.3

Anexo III. Bloque de materias de libre configuracin autonmica

2.3.1

Lingua Galega e Literatura

Introducin
O papel heurstico das linguas constite un reto para o sistema educativo, pois son instrumento de comunicacin e de interaccin social, de conservacin e transmisin de coecemento, de participacin cidad na vida social, de investigacin, creacin, experimentacin e descubrimento. E as linguas achgannos ao xeito de vida e as formas de pensamento doutros pobos e dos seus patrimonios culturais.
A lingua aprndese, non para falar, ler ou escribir sobre a lingua, senn para falar, ler e escribir sobre emocins, afectos, aventuras, sobre o mundo; como medio das relacins interpersoais e recoecemento da alteridade, motor do noso pensamento
e reflexins, e porta de acceso ao coecemento. Neste marco, a formacin lingstica no contexto escolar un instrumento para a equidade, pois debe facilitar os medios necesarios para comunicar no mbito educativo e na vida profesional e social, especialmente en contextos formais e acadmicos; sensibilizar cara a usos creativos e ldicos das linguas, e achegar ao patrimonio literario e cultural que estas vehiculan.
O Consello de Europa, a travs de sucesivos proxectos, est comprometido nunha poltica lingstica dirixida a protexer e desenvolver a herdanza lingstica e a diversidade cultural de Europa como fonte de enriquecemento mutuo, as como a facilitar a mobilidade persoal dos seus cidadns e cidads, e o intercambio de ideas. O Marco comn europeo de referencia para as linguas: aprendizaxe, ensino, avaliacin (MCER), publicado en 2001, un documento de particular transcendencia, non
s como ferramenta prctica para propiciar a reflexin sobre o ensino das linguas e a transparencia de cursos, programas e titulacins entre os Estados e dentro deles, senn tamn polo recoecemento da competencia plurilinge e intercultural, que transcende o concepto de multilingismo no seu da piar dos enfoques das polticas lingsticas mis abertas ao recoecemento da diversidade. Hoxe, o Marco comn europeo constite unha referencia para proxectos e documentos clave do Consello de Europa, como a Gua para a elaboracin e posta en marcha de currculos para unha educacin plurilinge e intercultural (2010) na que se desenvolve a nocin de plurilingismo como eixe dun enfoque centrado na rede de relacins entre distintas linguas e culturas. Nesta mesma lia, enmrcanse o informe do Foro intergovernamental europeo O dereito dos estudantes calidade e equidade en educacin. O papel das competencias lingsticas e interculturais mantido en Xenebra, en novembro 2010, e a Conferencia intergovernamental Calidade e inclusin en educacin: o papel nico das linguas mantida en Strasbourgo, en setembro de 2013. En ambos os foros europeos, recocese a importancia da
competencia lingstica e da circulacin de competencias entre as linguas para lograr un maior dominio da linguaxe, clave para a inclusin social e o xito escolar.
A educacin plurilinge e intercultural considera, con carcter xeral, a aprendizaxe de todas as linguas e culturas e, de maneira especfica, os enfoques plurais transversais e integradores no seu ensino e aprendizaxe. A sa finalidade retirar barreiras artificiais entre as linguas, encerradas tradicionalmente nos sistemas escolares en compartimentos estancos, e promover o uso integral do repertorio lingstico, discursivo, estratxico e intercultural que pose o alumnado e que vai adquirindo
ao longo das sas diversas experiencias lingsticas dentro e fra do mbito educativo. As, o aprendiz plurilinge realizar transferencias dos coecementos e experiencias lingsticas adquiridos nunha lingua para abordar tarefas de comunicacin,
creacin e aprendizaxe noutra lingua diferente. Esta capacidade de transferencia non s permite descubrir as regularidades dunha lingua total ou parcialmente descoecida e relacionalas, desde o punto de vista terico, coas regularidades observadas noutras linguas que coece, ou identificar termos emparentados en todas as linguas, senn que, ademais, promove a tolerancia perante palabras descoecidas, especialmente importante nos contextos de comprensin que necesitan da fluidez,
como son a lectura extensiva e a comprensin de textos orais sen posibilidade de verificacin do entendido. A competencia plurilinge facilitar, as, a inferencia de significados e o desenvolvemento de competencias heursticas eficaces para identificar os elementos esenciais e secundarios nun texto descoecido.
Pola sa parte, mediante o dilogo intercultural pense en xogo dispositivos de relacin social esenciais, como son o recoecemento do outro como lextimo; o reforzamento da identidade propia no recoecemento da identidade dos outros; a aceptacin da diversidade persoal, social e cultural, e o respecto dos dereitos fundamentais.
No contexto escolar, a aprendizaxe das linguas est dirixida ao logro de obxectivos similares, anda que con diferentes niveis de dominio. Por iso, un estudo integrado de todas as linguas posibilita, por unha banda, que os contidos, procesos e estratexias traballados nunha lingua sexan igualmente utilizados nas actividades lingsticas de comprensin e producin nas demais e, por outra, que se poida focalizar, no proceso de ensino-aprendizaxe, nos elementos diferenciadores e en todos aqueles aspectos que teen incidencia directa na capacidade de comunicarse adecuadamente. As, o coecemento morfolxico ou lxico dunha lingua pode axudar comprensin noutra lingua; as estratexias de comprensin lectora desenvolvidas nunha lingua poden ser transferidas para a lectura noutros idiomas; o coecemento da estrutura dos textos descritivos permitir producilos en calquera lingua; e o coecemento das normas que ordenan as relacins entre xeracins, sexos, clases e
grupos sociais nunha lingua, informa e sensibiliza sobre a necesidade de coecer e respectar as normas que rexen a dimensin social do uso da lingua noutra comunidade lingstica.
Por outra parte, o tratamento integrado das linguas debe considerar o punto de partida diferente de cada unha delas. As, non se pode esquecer a situacin de minorizacin da lingua galega, que cmpre atender e dinamizar adecuadamente. Con
esa finalidade, preciso favorecer o uso e a aprendizaxe desta lingua de xeito que se impulse a sa normalizacin e se venzan as dificultades da sa menor presenza e repercusin social, motivadas en moitos casos por prexuzos que necesario
desmontar e superar. O alumnado galego debe rematar a sa escolarizacin co nivel de usuario competente nas das linguas oficiais, galego e casteln, o que implica a utilizacin adecuada e eficaz das das linguas nun amplo repertorio de situacins comunicativas, propias de diferentes mbitos, cun grao crecente de formalidade e complexidade.
Finalmente, a situacin de sociedade multilinge e plural na que vivimos solicita un enfoque metodolxico de carcter plurilinge que potencie o desenvolvemento comunicativo do alumnado nas linguas que adquira ao longo da sa vida, con independencia da diferenza de fins e niveis de dominio con que as utilice. E que os faga conscientes da riqueza que supn ser unha persoa plurilinge para o desenvolvemento cognitivo e social, e o xito escolar. Isto implica un tratamento integrado das
linguas que o alumnado est a aprender nas aulas. No caso das materias de Lingua Castel e Literatura e de Lingua Galega e Literatura, os currculos presentan contidos similares en gran medida, e unha distribucin igualmente similar en cada un
dos cursos que conforman a educacin secundaria obrigatoria e o bacharelato. Evidentemente, cada lingua ten as sas caractersticas propias, que requiren dun tratamento e traballo especfico, pero hai determinados aspectos do currculo que, pola
afinidade ou similitude que presentan en ambas as materias, precisan ben seren abordados de maneira parella, ben seren presentados s nunha lingua pero traballados e practicados en cada unha delas, e utilizar a mesma terminoloxa nas das
linguas para non dificultar innecesariamente o proceso de aprendizaxe do alumnado. As pois, o profesorado implicado no proceso de ensino-aprendizaxe da Lingua Castel e Literatura e da Lingua Galega e Literatura, en cada curso de ambas etapas, deber organizar o seu labor nun currculo integrado, que transcenda as diferentes linguas nas que un aprendiz sexa capaz de comunicarse. Isto supn recoecer a existencia dunha competencia global para a comunicacin lingstica e implica non s evitar a repeticin de contidos naqueles aspectos comns aprendizaxe de calquera lingua, como son as estratexias de lectura, ou o proceso de escritura, a tipoloxa textual ou a definicin de termos lingsticos; senn tamn, e especialmente, priorizar a realizacin de actividades comunicativas de producin e comprensin de textos orais e escritos, pois destas depende o desenvolvemento da competencia xeral en comunicacin lingstica.

Pxina 845 de 913

Ademais, nos centros teen presenza linguas estranxeiras que tamn son abordadas na aula desde un enfoque comunicativo e intercultural, pois o coecemento dos valores e as crenzas compartidas por grupos sociais doutros pases resulta esencial para a comunicacin nesta sociedade globalizada. As, para o tratamento integrado de linguas preciso que, igual que acontece non caso das das linguas cooficiais, haxa unha coordinacin entre o profesorado destas e o de linguas estranxeiras, para evitar a repeticin de contidos na lia das que se mencionaron para as linguas ambientais, e para unificar a terminoloxa. Pois, non se pode esquecer que o achegamento do alumnado lingua estranxeira prodcese, na maior parte dos casos, partindo das linguas prximas, materna e ambientais.
Igualmente presentes nas aulas estn as linguas clsicas, o latn e o grego, cuxo estudo a nivel fontico, morfosintctico e lxico proporciona unha slida base para o perfeccionamento no manexo doutras linguas, Desempean, pois, un papel relevante como soporte lingstico da maiora das linguas e para a comprensin do lxico culto que forma gran parte da terminoloxa cientfica e tcnica actual nas linguas que o alumnado coece ou estuda. sen esquecer o enriquecemento cultural que
lle proporciona o coecemento dos diferentes aspectos que se inclen na Civilizacin Clsica, berce da Europa actual, como son, entre outros, a mitoloxa, a relixin ou as sas creacins literarias e artsticas, que tanta influenza tiveron en pocas
posteriores e seguen a ter hoxe en da. Polo tanto, esencial a incorporacin das linguas clsicas ao currculo integrado das linguas, para reforzar a reflexin lingstica do noso alumnado e fortalecer o seu acceso cultura literaria.
Resulta obvio que para a implementacin destes currculos integrados e o logro dos obxectivos plurilinges e interculturais que se perseguen, o profesorado un elemento determinante, xa que deber potenciar unha metodoloxa adecuada para
levar a cabo enfoques comunicativos e proxectos plurais e transversais; promover a reflexin metacomunicativa e metalingstica e o contraste entre linguas; ou asegurar accins coordinadas entre os distintos departamentos lingsticos para decidir, entre outros, desde que lingua abordar o estudo dos xneros discursivos ou as estratexias e procesos cognitivos que estn na base das diferentes actividades lingsticas. Todo isto coa finalidade de construr en cada centro educativo a coherencia pedagxica no ensino das distintas linguas.
As materias cuxos currculos se desenvolven ao abeiro desta introducin, as Linguas, teen como obxectivo o desenvolvemento da competencia comunicativa do alumnado, entendida en todas as sas vertentes: pragmtica, lingstica, sociolingstica e literaria. As, achegan as ferramentas e os coecementos necesarios para desenvolverse satisfactoria e eficazmente en calquera situacin de comunicacin da vida privada, social e profesional. Eses coecementos, que articulan os procesos
de comprensin e expresin oral por unha banda, e de comprensin e expresin escrita por outra, constiten instrumentos esenciais para a aprendizaxe no mbito educativo e, posteriormente, ao longo da vida.
A reflexin literaria, presente nun bloque de contidos nas linguas ambientais, o Galego e o Casteln, e nas linguas clsicas, a travs da lectura, mediante a comprensin e interpretacin de textos significativos favorece o coecemento das posibilidades expresivas da lingua, desenvolve a capacidade crtica e creativa dos e das estudantes, dlles acceso memoria, creatividade, imaxinacin, ao descubrimento dos outros, ao coecemento doutras pocas e culturas, e enfrntaos a situacins,
sentimentos e emocins nunca experimentados, que enriquecen a sa visin do mundo e favorecen o coecemento deles mesmos.
En definitiva, estas materias lingsticas perseguen o obxectivo ltimo de contribur formacin de cidads e cidadns cunha competencia comunicativa que lles permita interactuar satisfactoriamente en todos os mbitos que forman e van formar
parte da sa vida. Isto esixe unha reflexin sobre os mecanismos de usos orais e escritos da sa propia lingua, e das outras linguas que estudan e coecen, e a capacidade de interpretar e valorar o mundo, de formar as sas opinins, propias, claras e fundamentadas, e de gozar, a travs da lectura crtica de obras literarias.
A materia de Lingua Galega e Literatura presntase, en todos os cursos de ambas as etapas, educacin secundaria obrigatoria e bacharelato, estruturada en cinco bloques, o que non debe implicar que a actividade docente se corresponda con esta
ordenacin, senn que, pola contra, dbense producir mltiples conexins entre todos eles.
O Bloque 1. Comunicacin oral. Escoitar e falar atende ao uso oral da lingua e este obxecto de observacin e de anlise para recoecer as normas que rexen o intercambio comunicativo, para observar as estratexias que usan as e os falantes para
se comunicar satisfactoriamente, as como aquelas que empregan para comprender mensaxes orais ou para producilas. Non obstante este bloque incide, sobre todo, na necesidade de que o alumnado galego tea modelos de fala adecuados e poida poer en prctica a sa lingua dentro da aula en contextos formais e informais. A realidade sociolingstica de cada centro determinar a atencin que o profesorado deber dedicar na aula a este bloque, para que o alumnado poida cumprir adecuadamente cos estndares de aprendizaxe descritos.
O Bloque 2. Comunicacin escrita. Ler e escribir ocpase da comprensin e producin escrita. O alumnado debe ser quen de entender textos de diferente complexidade e xnero e extraer as ideas explcitas e implcitas no texto co fin de elaborar o
seu propio pensamento crtico e creativo. Comprender un texto implica poer en marcha unha serie de estratexias de lectura que deben practicarse na aula e proxectarse a todas as esferas da vida e a calquera tipo de lectura: ler para obter informacin, ler para aprender a propia lingua, ler por pracer. Igualmente a producin escrita significar buscar para cada situacin o tipo de texto, adecuando, planificando e redactando, atendendo a aspectos diversos e revisando a escrita final.
O Bloque 3. Funcionamento da lingua integra contidos relacionados co cdigo e a sa organizacin e responde necesidade de reflexin sobre a propia lingua, coa finalidade de servir de base para o uso correcto da lingua, afastndose da pretensin de utilizar os coecementos lingsticos como fin en si mesmo.
O Bloque 4. Lingua e sociedade contempla a necesidade de que o alumnado coeza, explique e valore o plurilingismo como unha situacin habitual e enriquecedora para todos os individuos. Do mesmo xeito, incdese na identificacin e superacin
dos prexuzos e na pertinencia de que o alumnado recoeza e empregue termos sociolingsticos precisos.
O Bloque 5. Educacin Literaria asume o obxectivo de facer dos alumnos e alumnas lectores competentes, implicados nun proceso de formacin lectora que contine ao longo de toda a vida. Ademais o alumnado achegarase historia da literatura
galega e s sas obras e autores mis representativos, e recoecer a vinculacin destes produtos literarios coa historia de Galicia.
O tratamento de todos estes contidos ten que ser abordado desde unha ptica competencial, valorando as relacins que cada un deles ten coas competencias clave, que aparecen especificadas, a partir dos estndares de aprendizaxe avaliables,
neste currculo.
A avaliacin ter que ser coherente coa diversidade de contidos traballados e, polo tanto, ter en conta os contidos abordados nos 5 bloques en que se estrutura este currculo. Do mesmo xeito, deber ser unha avaliacin competencial, que tea en
conta a relacin que se establece no currculo entre os estndares de aprendizaxe detallados en cada bloque, coas competencias clave.

1 de ESO
Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Pxina 846 de 913

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral. Escoitar e falar.

d.
e.
h.
j.
m.

B1.1 Comprensin, interpretacin e resumo de calquera texto oral ou daqueles propios dos medios de comunicacin, especialmente noticias de actualidade, prximas aos intereses do alumnado.

B1.1 Comprender e interpretar a intencin comunicativa LGB1.1.1 Comprende e interpreta a intencin comuni- CCL.
e a idea xeral de textos orais (noticias de actualidade) e
cativa de textos orais sinxelos (noticias de actualidade). CAA.
elaborar un resumo.

d.
e.
h.

B1.2 Comprensin e interpretacin de textos orais

utilizados no mbito social e acadmico (instrucins,
presentacins de tarefas e breves exposicins orais de
temticas variadas).

B1.2 Extraer a intencin comunicativa e a idea xeral de

textos orais sinxelos dos mbitos social e acadmico e
seguir instrucins para realizar tarefas guiadas de
aprendizaxe con progresiva autonoma.

a.
c.
d.
h.

B1.3 Desenvolvemento de habilidades de escoita activa B1.3 Coecer e apreciar as normas de cortesa nas
intervencins orais propias e alleas, tanto espontneas
con actitude de interese, de cooperacin e de respecto.
como planificadas.

LGB1.1.2 Traslada a informacin relevante ou a idea

xeral de textos sinxelos a resumos.

CCL.
CAA.

LGB1.2.1 Recoece, xunto ao propsito e a idea xeral,

os datos mis relevantes en textos orais do mbito social e acadmico.

CCL.
CAA.

LGB1.2.2 Segue instrucins para realizar tarefas de

aprendizaxe con progresiva autonoma.

CCL.
CAA.

LGB1.3.1 Coece e aprecia as normas que rexen a

cortesa na comunicacin oral (intervn na orde que lle
corresponde, manifesta respecto polas opinins alleas
e recoece e rexeita a linguaxe discriminatoria).

CCL.
CSC.

LGB1.3.2 Recoece a importancia dos aspectos

CCL.
prosdicos (entoacin, pausas, ton, timbre, volume) e o CAA.
significado da linguaxe non verbal.
CSC.
CSIE.

a.
c.
d.
e.
h.

h.
n.

B1.4 Escoita crtica e reflexiva das mensaxes dos

medios de comunicacin, con especial atencin aos
programas informativos.

B1.4 Identificar e contrastar o propsito comunicativo

LGB1.4.1 Identifica a intencin comunicativa, as ideas
en textos orais dos medios de comunicacin, analizar
principais e as secundarias de programas informativos.
criticamente os seus contidos e identificar prexuzos ou
mensaxes discriminatorias.
LGB1.4.2 Compara o tratamento da mesma noticia en
diferentes medios de comunicacin e extrae conclusins a partir das coincidencias e diferenzas atopadas.

B1.5 Coecemento e aplicacin, con axuda das TIC, de B1.5 Coecer e aplicar, con axuda das TIC, as estrateestratexias necesarias para producir textos orais sobre
xias necesarias para realizar exposicins orais planificadas e participar de forma construtiva en diversas intemas de actualidade.
teraccins comunicativas.

Pxina 847 de 913

CCL.

CAA.

LGB1.4.3 Identifica e rexeita os usos lingsticos que

levan implcitos prexuzos ou discriminacins.

CSC.

LGB1.5.1 Consulta os medios de informacin dixitais

para seleccionar contidos relevantes e incorporalos s
sas producins.

CD.
CAA.
CSEIE.

LGB1.5.2 Emprega as TIC para facer as sas presentacins mis claras e visualmente atractivas.

CD.
CCL.
CSEIE.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso

Obxectivos
h.
n.

Contidos
B1.6 Valoracin das producins orais emitidas cunha
fontica e prosodia correcta e actitude crtica ante os
prexuzos que se poidan asociar a ela.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B1.6 Valorar as producins emitidas cunha fontica e LGB1.6.1 Aprecia a emisin dunha pronuncia correcta, CCL.
prosodia correcta e mostrar unha actitude crtica ante
recoece os erros de producin oral propia e allea e CAA.
os prexuzos que se poidan asociar a ela.
propn solucins para melloralas.
LGB1.6.2 Comprende, interpreta e rexeita os prexuzos CAA.
que se poidan asociar pronuncia da lingua galega.
LGB1.6.3 Usa, se a pose, a variante dialectal propia e CCL.
asmea como a variedade habitual do seu contexto.
CCEC.

b.
e.
g.
h.

B1.7 Producin de discursos orais, en intervencins

espontneas, adecuados situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e correccin.

B1.7 Producir textos orais, en intervencins espontne- LGB1.7.1 Produce textos orais, en intervencins
as, adecuadas situacin e intencin comunicativa
espontneas, adecuadas situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e codesexada, con coherencia, cohesin e correccin.
rreccin.

CCL.
CSC.

LGB1.7.2 Participa con fluidez nas intervencins orais CCL.

espontneas respectando as regras morfosintcticas
desta lingua, en especial a colocacin do pronome tono, as como a fontica galega (pronuncia das 7 vogais,
n velar, fonema fricativo palatal xordo).

a.
c.
d.
h.

B.1.8 Participacin activa en situacins propias do

mbito acadmico (pedimento de aclaracins, intercambio de opinins e exposicin de conclusins).

B1.8 Participar activamente en situacins propias do

mbito acadmico (pedir aclaracins, intercambiar opinins e expoer conclusins).

a.
b.
c.
g.
h.
n.

B1.9 Coecemento e aplicacin de estratexias necesa- B1.9 Aplicar tcnicas e estratexias para falar en pblirias para falar en pblico: planificacin do discurso,
co, en situacins formais ou informais, de forma indiviprcticas orais formais e informais.
dual ou en grupo.

Pxina 848 de 913

LGB1.7.3 Emprega nas intervencins orais espontneas expresins propias do galego (fraseoloxa adecuada).

CCL.

LGB1.7.4 Emprega nas intervencins orais espontneas un lxico rico e variado.

CCL.

LGB1.8.1 Intervn en debates e coloquios do mbito

acadmico, respectando as regras de interaccin.

CCL.
CSC.

LGB1.8.2 Cnguese ao tema, non divaga e atende s

instrucins da persoa moderadora nos debates e coloquios.

CCL.
CSC.

LGB1.9.1 Elabora guins para organizar os contidos de CAA.

exposicins formais ou informais breves.
LG1B1.9.2 Respecta os aspectos prosdicos da
linguaxe non verbal (a posta en escena, os xestos e a
mirada), manifesta autocontrol das emocins ao falar
en pblico e dirxese ao auditorio con autoconfianza e
seguridade

CCL.
CSC.
CSIEE.

LGB1.9.3 Adeca a sa pronuncia finalidade da

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
situacin comunicativa.

a.
d.
h..
j.
m.

Competencias clave
CSC.

LGB1.9.4 Incorpora progresivamente palabras propias

do nivel formal s sas producins orais.

CCL.
CAA.

LGB1.9.5 Analiza similitudes e diferenzas entre discursos formais e espontneos.

CAA.

LGB1.9.6 Recoece e avala erros (repeticins de

conectores, pobreza lxica, castelanismos) nos discursos orais propios e alleos e trata, progresivamente, de
evitalos.

CAA.
CCL.

B1.10 Construcin de discursos adecuados, cohesio B1.10 Producir discursos breves e comprensibles sobre LGB1.10.1 Participa en conversas informais nos que
nados e coherentes desde o punto de vista comunicatiintercambia informacin e expresa a sa opinin, fai
temas da vida coti, de interese persoal ou social.
vo, sobre temas de interese persoal ou social da vida
invitacins e ofrecementos, e pide e d indicacins ou
coti e acadmica.
instrucins sinxelas.

CCL.
CSC.
CSIEE.
CCEC.

LGB1.10.2 Desenvlvese correctamente en situacins CSC.

da vida coti que implique solicitar unha informacin ou CSIEE.
un servizo.
Bloque 2. Comunicacin escrita. Ler e escribir.

b.
f.
h.

B2.1 Aplicacin de tcnicas de anlise do contido e

estratexias de lectura comprensiva.

B2.1 Aplicar tcnicas de anlise do contido e estratexias de lectura comprensiva.

LGB2.1.1 Utiliza tcnicas de anlise e sntese do

contido: subliados, esquemas e resumos.

CCL.
CCA.

LGB2.1.2 Recoece a intencionalidade do emisor a

partir de elementos contextuais explcitos.

CCL.

LGB2.1.3 Reconstre o sentido global e compn o

esquema xerarquizado das ideas.

CCL.

LGB2.1.4 Busca o lxico descoecido en dicionarios,

CCL.
analiza a forma da palabra ou deduce o significado polo CCA.
contexto.

Pxina 849 de 913

LGB2.1.5 Interpreta o significado de elementos non

lingsticos (smbolos, iconas, etc).

CCL.

LGB2.1.6 Busca informacin para ampliar e completar

o contido das mensaxes a travs de distintos recursos:
xornais, revistas, libros, enciclopedias, buscadores de
internet.

CCL.
CCA.
CD.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB2.1.7 Contrasta os contidos analizados cos coecementos propios, antes e despois da lectura.

CCL.
CCA.

d.
e.
h.

B2.2 Comprensin e interpretacin de textos propios da B2.2 Comprender, interpretar e sintetizar textos da
vida coti e das relacins sociais en mbitos prximos
vida coti e das relacins sociais en mbitos prximos
experiencia do alumnado: mensaxes electrnicas ou
experiencia do alumnado: mensaxes electrnicas ou
de mbil, normas e instrucins de uso.
de mbil e normas e instrucins de uso.

LGB2.2.1 Comprende, interpreta e sintetiza o contido

de textos propios da vida coti: mensaxes electrnicas
ou de mbil, de correo electrnico, normas e instrucins de uso.

CCL.
CSC.

d.
e.
h.

B2.3 Comprensin, interpretacin e sntese de textos

B2.3 Comprender, interpretar e sintetizar escritos dos
dos medios de comunicacin, fundamentalmente textos
medios de comunicacin, especialmente, os narrativos
narrativos.
e expositivos de estrutura descritiva e secuencial.

LGB2.3.1 Comprende, interpreta e sintetiza escritos

dos medios de comunicacin, especialmente, os narrativos e expositivos de estrutura descritiva e secuencial.

CCL.
CSC.

d.
e.
h.

B2.4 Comprensin e interpretacin de textos do mbito

acadmico, especialmente, descritivos, narrativos e
expositivos sobre as distintas materias curriculares:
webs educativas, dicionarios, glosarios e enciclopedias
en diversos soportes.

LGB2.4.1 Comprende, interpreta e sintetiza textos

propios da vida acadmica: webs educativas, informacin de dicionarios, glosarios e enciclopedias en distintos soportes.

LGB2.4.2 Segue instrucins para realizar tarefas de

aprendizaxe guiadas, con progresiva autonoma.

CCL.

B2.4 Comprender, interpretar e sintetizar escritos do

mbito acadmico do alumnado, especialmente, textos
descritivos, narrativos e expositivos sobre as distintas
materias curriculares: webs educativas, informacin de
dicionarios, enciclopedias en distintos soportes.

CCL.
CAA.
CD.
CSC.

b.
e.
h.

B2.5 Utilizacin guiada da biblioteca e das TIC para

obter informacin e consultar modelos de composicin
escrita.

B2.5 Utilizar de forma guiada as bibliotecas e as TIC

para obter informacin e consultar modelos de composicin escrita.

LGB2.5.1 Usa de forma guiada as bibliotecas e as TIC

para obter informacin e consultar modelos de composicin escrita.

CCL.
CAA.
CD.

c.
d.
h.

B2.6 Actitude reflexiva e crtica ante as mensaxes que

transmitan prexuzos ou usos lingsticos discriminatorios, especialmente, os que aparecen nos medios de
comunicacin.

B2.6 Mostrar unha actitude reflexiva e crtica ante as

LGB2.6.1 Manifesta unha actitude crtica ante as
mensaxes que transmiten prexuzos e reflexionar sobre
mensaxes que transmiten prexuzos e reflexiona sobre
os usos lingsticos discriminatorios.
os usos lingsticos discriminatorios.
.
LGB2.6.2 Identifica e evita o uso de expresins habituais que evidencian prexuzos de distinta natureza:
relixiosos, raciais, sexistas.

CCL.
CSC.

B2.7 Ler en voz alta con diccin, entoacin e ritmo

adecuados situacin comunicativa.

LGB2.7.1 Le en voz alta con diccin, entoacin e ritmo

adecuados e con respecto pola puntuacin do texto.

CCL.

LGB2.7.2 Le en voz alta seguindo os patrns fonticos

do galego.

CCL.

LGB2.7.3 Utiliza recursos das TIC para rexistrar a voz.

CCL.
CD.

h.
m.

b.
e.

B2.7 Lectura en voz alta con diccin, entoacin e ritmo

adecuados situacin comunicativa, aos patrns fonticos do galego e aos signos de puntuacin.

B2.8 Planificacin e revisin do escrito, de forma

guiada, para producir textos adecuados, coherentes,

B2.8 Planificar, producir e revisar o escrito co fin de

LGB2.8.1 Utiliza esquemas sinxelos e notas para
producir textos adecuados, coherentes, cohesionados e
ordenar as ideas e estruturar o contido do texto.

Pxina 850 de 913

CCL.
CSC.

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso

Obxectivos
h.

Contidos
cohesionados e correctos gramaticalmente.

Criterios de avaliacin
correctos gramaticalmente.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LG2.8.2 Adeca o texto ao rexistro coloquial ou formal

segundo o requira a situacin comunicativa.

CCL.

LGB2.8.3 Utiliza elementos lingsticos e discursivos

esenciais para a cohesin das ideas: conectores textuais bsicos, concordancias dentro do sintagma nominal e dentro do sintagma verbal.

CCL.

LGB2.8.4 Punta o texto en relacin coa organizacin CCL.

oracional e a forma do texto (os pargrafos e a distribucin e organizacin das ideas expresadas).
LGB2.8.5 Revisa o texto con respecto s normas
morfolxicas, ortogrficas e tipogrficas.
b.
e.
h.

B2.9 Producin, en formato papel ou dixital, de textos

propios da vida coti e das relacins sociais: notas,
cartas, avisos, mensaxes electrnicas ou de mbil.

B2.9 Producir, en formato papel ou dixital, textos

sinxelos propios da vida coti e das relacins sociais:
notas, cartas, avisos, mensaxes electrnicas ou de
mbil.

b.
e.
h.

B2.10 Producin, a partir dun modelo, de textos propios B2.10 Producir, a partir dun modelo, textos propios dos
dos medios de comunicacin, fundamentalmente, notimedios de comunicacin, fundamentalmente, noticias,
cias, en formato papel ou dixital.
en formato papel ou dixital.

LGB2.9.1 Produce textos propios das relacins sociais: CCL.

notas, cartas, avisos, mensaxes electrnicas ou de
CD.
mbil.
CSC.
LGB2.10.1 Produce, a partir dun modelo, textos propios CCL.
dos medios de comunicacin, fundamentalmente, noti- CD.
cias, en formato papel ou dixital.
CSC.
LGB2.10.2 Coece a estrutura do xornal (seccins e
xneros) e os elementos paratextuais que acompaan
as noticias.

CCL.

LGB2.11.1 Produce, en formato papel ou dixital, textos

descritivos, narrativos e expositivos propios da vida
acadmica, especialmente, resumos, exposicins sinxelas e conclusins sobre tarefas e aprendizaxes realizadas.

CCL.
CD.

b.
e.
h.

B2.11 Producin, en soporte papel ou dixital, de textos

propios da vida acadmica, especialmente, resumos,
exposicins sinxelas e conclusins sobre as tarefas e
aprendizaxes realizadas.

b.
e.
h.

B2.12 Producin, en soporte papel ou dixital, de textos B2.12 Producir textos de distintos xneros: descricins, LGB2.12.1 Produce textos de distintos xneros: descri- CCL.
de distintos xneros: descricins, narracins de feitos e
narracins de feitos e exposicins de ideas e concepcins, narracins de feitos e exposicins de ideas e
exposicins de ideas e conceptos.
tos.
conceptos.

b.
e.
h.
f.

B2.13 Uso, con progresiva autonoma, das TIC (procesadores de textos e correctores ortogrficos) na planificacin, revisin e presentacin dos escritos.

B2.11 Producir, en soporte papel ou dixital, textos

propios da vida acadmica, especialmente, resumos,
exposicins sinxelas e conclusins sobre as tarefas e
aprendizaxes realizadas.

CCL.
CD.

B2.13 Usar, con progresiva autonoma, as TIC (procesadores de texto e correctores ortogrficos) para planificar, revisar e mellorar a presentacin dos escritos.

LGB2.13.1 Utiliza, con progresiva autonoma, as

CCL.
funcins bsicas dun procesador de textos para organi- CD.
zar os contidos e mellorar a presentacin.
LGB2.13.2 Emprega os correctores ortogrficos para
resolver dbidas e revisar a ortografa.

Pxina 851 de 913

CCL.
CD.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso

Obxectivos
b.
f.
h.

Contidos
B2.14 Autoavaliacin da aprendizaxe da lingua cunha
actitude activa e de confianza.

Criterios de avaliacin
B2.14 Avaliar o seu proceso de aprendizaxe cunha
actitude activa e de confianza.

Estndares de aprendizaxe
LGB2.14.1 Participa, de modo guiado, nas tarefas de
revisin e mellora das producins propias e alleas.

Competencias clave
CCL.
CAA.

LGB2.14.2 Acepta o erro como parte do proceso de

CCL.
aprendizaxe e mostra unha actitude positiva de supera- CAA.
cin.
Bloque 3. Funcionamento da lingua.

b.
e.
j.

B3.1 Recoecemento, explicacin e uso de lxico

suficientemente amplo e preciso, con incorporacin de
fraseoloxa e de vocabulario temtico a partir de campos lxicos traballados na aula.

B3.1 Recoecer, explicar e usar lxico amplo e preciso

coa presenza da fraseoloxa e vocabulario traballado
na aula.

LGB3.1.1 Utiliza un vocabulario amplo e preciso para

expresarse con claridade nun rexistro axeitado situacin.

CCL.

a.
d.
e.

B3.2 A fontica e a fonoloxa do galego, con especial

atencin a posibles interferencias.

B3.2. Recoecer e usar a fontica da lingua galega.

LGB3.2.1 Recoece e pronuncia correctamente os

fonemas propios da lingua galega.

CCL.
CAA.

b.
e.
l.
j.

B3.3 Uso eficaz dos dicionarios e doutras fontes de

consulta, tanto en papel como en soporte electrnico,
especialmente sobre clases de palabras e normativa.

B3.3 Usar eficazmente os dicionarios ou calquera outra LGB3.3.1 Obtn, de xeito autnomo, informacin
fonte de consulta en calquera soporte, para resolver
lingstica relativa clase de palabras e normativa en
dicionarios, en diferentes soportes, e noutras obras de
dbidas e para progresar na aprendizaxe autnoma.
consulta.

CCL.
CD.

B3.4 Aplicacin e valoracin das normas ortogrficas e

morfolxicas da lingua galega.

B3.4 Aplicar e valorar as normas ortogrficas e morfolxicas da lingua galega.

LGB3.4.1 Aplica correctamente as normas ortogrficas

e morfolxicas da lingua galega.

CCL.

LGB3.4.2 Aplica estratexias para a correccin lingstica, gramatical e ortogrfica dos textos.

CCL.

b
e

B3.5 Anlise e uso reflexivo da puntuacin en relacin

coa cohesin textual.

B3.5 Analizar e usar correctamente a puntuacin, de

acordo coa cohesin textual.

b.
e.

B3.6 Recoecemento, uso e explicacin das categoras B3.6 Recoecer e explicar o uso das distintas categor- LGB3.6.1 Recoece e explica o uso das categoras
gramaticais bsicas (substantivo, adxectivo cualificatias gramaticais, utilizar este coecemento para distingramaticais nos textos, utiliza este coecemento para
vo, verbo, adverbio) as como a diferenza entre palaguir erros e diferenciar as flexivas das non flexivas.
corrixir erros e distingue as flexivas das non flexivas.
bras flexivas e non flexivas para a creacin e comprensin de textos.

e.
j.
l.

B3.7 Recoecemento, uso e reflexin dos mecanismos

da cohesin textual como a dexe persoal.

B3.7 Recoecer, usar e reflexionar sobre os mecanismos da cohesin textual como a dexe persoal.

Pxina 852 de 913

LGB3.5.1 Analiza e usa correctamente a puntuacin de CCL.

acordo coa cohesin textual.
CCL.
CAA.

LGB3.7.1 Recoece e explica nos textos as referencias CCL.

decticas persoais.
CAA.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

e.
h.

B3.8 Recoecemento, uso e explicacin dos conectores textuais mis comns, en particular os temporais e
explicativos.

e.
h.

B3.9 Coecemento das regras de concordancia e das B3.9 Coecer as regras de concordancia e das funfuncins sintcticas principais no seo da oracin para
cins sintcticas principais no seo da oracin para elaelaborar enunciados cun estilo cohesionado e correcto.
borar enunciados cun estilo cohesionado e correcto.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.8. Recoecer, usar e explicar os conectores textuais LGB3.8.1 Identifica, explica e usa distintos tipos de
CCL.
mis comns (sobre todo os temporais e os explicaticonectores textuais mis comns, en particular os tem- CAA.
vos).
porais e explicativos.

e.
h.

B3.10 Recoecemento das modalidades asertivas,

interrogativas, exclamativas, desiderativas, dubitativas
e imperativas en relacin coa intencin comunicativa do
emisor.

e.

B3.11 Coecemento, uso e aplicacin das estratexias

necesarias de autoavaliacin, aceptando o erro como
parte do proceso.

b.
e.
h.

B.3.12 Participacin en proxectos (elaboracin de

B.3.12 Participar en proxectos (elaboracin de matemateriais multimedia, folletos, carteis, recensin de
riais multimedia, folletos, carteis, recensin de libros e
libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linpelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
guas, tanto curriculares como outras presentes no cencurriculares como outras presentes no centro, relaciotro, relacionados cos Elementos Transversais e nos
nados cos Elementos Transversais e nos que se
que se eviten estereotipos lingsticos ou culturais.
eviten estereotipos lingsticos ou culturais.

b.
e.

B3.13 Identificacin e progresiva utilizacin dos coecementos sobre as linguas para desenvolver unha
competencia comunicativa integrada.

LGB3.9.1 Producir textos orais e escritos de diferentes

xneros, usando as regras de concordancia.

CCL.
CAA.

LGB3.9.2 Identificar as funcin sintcticas no seo da

oracin.

CCL.
CAA.

B3.10 Recoecer as modalidades asertivas, interrogati- LGB3.10.1 Recoece as modalidades asertivas,

CCL.
vas, exclamativas, desiderativas, dubitativas e imperainterrogativas, exclamativas, desiderativas, dubitativas CAA.
e imperativas en relacin coa intencin comunicativa do
tivas en relacin coa intencin comunicativa do emisor.
emisor.
B3.11 Aplicar progresivamente o coecemento e o uso
das estratexias de autoavaliacin e a aceptacin do
erro como parte do proceso de aprendizaxe.

LGB3.11.1 Recoece os erros nas producins orais e

escritas propias e alleas a partir da avaliacin e autoavaliacin.

CCL.
CAA.

LGB3.12.1 Participa en proxectos (elaboracin de

CCL.
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
CAA.
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan
CD.
varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais e
valora positivamente as competencias que pose como
persoa plurilinge.

B3.13 Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LGB3.13.1 Utiliza os coecementos lingsticos de
das linguas, mediante a comparacin e transformacin
mbito contextual, textual, oracional e da palabra, dede textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coesenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
cementos para solucionar problemas de comprensin e
a comprensin e producin dos textos traballados en
para a producin de textos.
calquera das outras.

CCL.
CAA.

Bloque 4. Lingua e sociedade.

m.
n.

B4.1 Valoracin das linguas como medios de relacin

interpersoal e de sinal de identidade dun pobo.
B4.2 O plurilingismo como expresin da riqueza
cultural da humanidade.
B4.3 A lusofona.

B4.1 Valorar as linguas como medios de relacin

interpersoal e de sinal de identidade dun pobo, valorar
positivamente o plurilingismo como expresin da riqueza cultural da humanidade e coecer a lusofona e
achegarse s culturas que a integran.

Pxina 853 de 913

LGB4.1.1 Valora a lingua como instrumento co cal se

CCL.
constren todos os saberes e como medio de relacin
interpersoal e de sinal de identidade dun pobo a travs
da identificacin de elementos lingsticos de noso na
literatura de tradicin oral e no xnero humorstico.
LGB4.1.2 Coece as linguas que se falan en Galicia.

CCL.

LGB4.1.3 Coece os territorios que forman parte da

comunidade lusfona.

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso

Obxectivos

n.
m.
n.

Contidos

B4.4 Anlise da situacin sociolingstica, a partir do

contexto familiar do alumnado.

Criterios de avaliacin

B4.2 Describir e analizar a situacin sociolingstica de

Galicia a partir do estudo das diferentes contornas familiares do alumnado.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB4.1.4 Coece recursos en rede de lecer (literatura

de tradicin oral, msica, xogos) en lingua galega
adaptados sa idade.

CCL.
CD.
CCEC.

LGB4.2.1 Describe e analiza a situacin sociolingstica de Galicia a partir do estudo da sa contorna familiar e a do resto do alumnado.

CCL.

LGB4.2.2 Coece e valora os antropnimos galegos.

CCL.

LGB4.3.1 Analiza a sa propia prctica lingstica e

valora a importancia de contribur individual e socialmente normalizacin da lingua galega.

CCL.
CSC.

CCL.
CSC.

m.
n.

B4.5 Desenvolvemento de actitudes positivas cara ao

B4.3 Adquirir vnculos positivos cara ao uso do galego
proceso de recuperacin do galego, favorecendo o xure asumir a importancia da contribucin individual no
dimento de vnculos positivos cara ao seu uso e consdesenvolvemento da lingua galega.
ciencia da necesidade e das potencialidades de enriquecemento persoal e colectivo do uso normalizado da
lingua galega.

m.
n.

B4.6 Situacin sociolingstica e legal das linguas de

Espaa.

B4.4 Coecer a situacin sociolingstica e legal das

linguas de Espaa.

LGB4.4.1 Coece a lexislacin que regula os dereitos

lingsticos individuais.

m.
n.

B4.7 Os prexuzos lingsticos.

B4.5 Identificar os prexuzos lingsticos e analizar a

situacin persoal en relacin a eles.

LGB4.5.1 Coece o que un prexuzo. Detecta e

CCL.
analiza a presenza de novos e vellos prexuzos cara ao CSC.
galego na sa prctica lingstica e na da sa contorna.

h.
m.
n.

B4.8 Recoecemento e valoracin dos principais

fenmenos que caracterizan as variedades diatpicas
do galego.

B4.6 Recoecer e apreciar as variantes diatpicas do

galego.

LGB4.6.1 Aprecia as variantes diatpicas do galego

como smbolo de riqueza lingstica e cultural.

CCL.
CCEC.

LGB4.6.2 Rexeita os prexuzos sobre as variedades

dialectais e utiliza os trazos propios da sa zona.

CCL.

LGB4.6.3 Coece as principais variantes diatpicas do

galego e clasifica producins lingsticas segundo o
bloque dialectal ao que pertencen.

CCL.

Bloque 5. Educacin literaria.

h.
j.

B5.1 Lectura, con regularidade e de maneira guiada, de B5.1 Ler, con regularidade e de maneira guiada, obras
obras literarias para desenvolver o criterio lector; expoliterarias para desenvolver o criterio lector; expoer
sicin da opinin persoal sobre a lectura dunha obra
unha opinin persoal sobre a lectura dunha obra axeiaxeitada idade, relacin do seu sentido coa propia
tada idade, relacionando o seu sentido coa propia
experiencia e outros coecementos adquiridos e asimiexperiencia e outros coecementos adquiridos, proculacin dos trazos estticos xerais que definen cada
rando asimilar os trazos estticos xerais que definen
texto.
cada texto.

LGLB5.1.1 Le, con regularidade e de maneira guiada,

CCL.
obras literarias para desenvolver o criterio lector; expn
unha opinin persoal sobre a lectura dunha obra axeitada idade, relaciona o seu sentido coa propia experiencia e outros coecementos adquiridos, e asimila os
trazos estticos xerais que definen cada texto.

h.

B5.2 Comparacin de textos literarios e non literarios e

LGLB5.2.1 Compara textos literarios e non literarios e

B5.2 Comparar textos literarios e non literarios e

Pxina 854 de 913

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 1 Curso

Obxectivos
j.

Contidos
diferenciacin de textos dos tres grandes xneros a
partir dos seus trazos caractersticos mis xerais.

Criterios de avaliacin
diferenciar textos dos tres grandes xneros a partir dos
seus trazos caractersticos mis xerais.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

describe as sas diferenzas e similitudes.

LGLB5.2.2 Diferenza textos dos tres grandes xneros a CCL.
partir dos seus trazos caractersticos mis xerais.

h.
j.

B5.3 Lectura expresiva e comprensiva, audicins de

B5.3 Ler expresiva e comprensivamente, facer audi LGLB5.3.1 Le expresiva e comprensivamente, fai
poemas recitados ou cantados, determinacin da temcins de poemas recitados ou cantados, sinalar a temaudicins de poemas recitados ou cantados, sinala a
tica ou temticas abordadas e descricin dos valores
tica ou temticas abordadas e describir os valores estitemtica ou temticas abordadas e describe os valores
estilsticos dos textos.
lsticos dos textos.
estilsticos dos textos.

CCL.

h.
j.

B5.4 Lectura expresiva e comprensiva de textos

narrativos breves e recoecemento da funcionalidade
dos elementos formais bsicos.

B5.4 Ler expresiva e comprensivamente textos narrati- LGLB5.4.1 Le expresiva e comprensivamente textos
vos breves e recoecer a funcionalidade dos elementos
narrativos breves e recoece a funcionalidade dos eleformais bsicos.
mentos formais bsicos.

CCL.

h.
j.

B5.5 Lectura dramatizada e comprensiva, visionado de

pezas teatrais e apreciacin dos seus compoentes e
procedementos mis relevantes.

B5.5 Ler dramatizada e comprensivamente, visionar

pezas teatrais e apreciar os seus compoentes e procedementos mis relevantes.

LGLB5.5.1 Le dramatizada e comprensivamente,

visiona pezas teatrais e aprecia os seus compoentes
e procedementos mis relevantes.

CCL.

h.
j.
l.

B5.6 Producin de textos sinxelos de intencin esttica, B5.6 Escribir textos sinxelos de intencin esttica,
servndose dos coecementos literarios adquiridos e
servndose dos coecementos literarios adquiridos e
dos recursos retricos traballados na aula.
dos recursos retricos traballados na aula.

LGLB5.6.1 Escribe textos sinxelos de intencin esttica, servndose dos coecementos literarios adquiridos
e dos recursos retricos traballados na aula.

CCL.
CCEC.

h.
j.
l.

B5.7 Descricin e caracterizacin dos trazos definito B5.7 Describir e caracterizar os trazos definitorios
rios bsicos do cmic e a cancin como linguaxes artsbsicos do cmic e a cancin como linguaxes artstiticas.
cas.

LGLB5.7.1 Describe e caracteriza os trazos definitorios

bsicos do cmic como linguaxe artstica .

CCL.
CCEC.

LGB5.7.2 Identifica e describe, nun cmic dado, os

principais trazos definitorios.

CCL.
CCEC.

LGLB5.7.3 Describe e caracteriza os trazos definitorios

bsicos da cancin como linguaxe artstica.

CCL.
CCEC.

LGB5.7.4 Identifica e describe, nunha cancin dada, os CCL.

seus principais trazos definitorios.
CCEC.
e.
h.
j.

B5.8 Familiarizacin, seguindo unhas pautas orientado- B5.8 Familiarizarse, seguindo unhas pautas orientadoras, co emprego dos fondos e recursos que ofrecen as
ras, co emprego dos fondos e recursos que ofrecen as
bibliotecas, includas as virtuais, para a procura de inbibliotecas, includas as virtuais, para a procura de informacin bsica e a resolucin de dbidas de traballo.
formacin bsica e a resolucin de dbidas de traballo.

Pxina 855 de 913

LGLB5.8.1 Familiarzase, seguindo unhas pautas

orientadoras, co emprego dos fondos e recursos que
ofrecen as bibliotecas, includas as virtuais, para a procura de informacin bsica e a resolucin de dbidas
de traballo.

CCL.
CD.

2 de ESO
Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral. Escoitar e falar.

d.
e.
h.
j.
m.

d.
e.
h.

B1.1 Comprensin, interpretacin e resumo de novas

de actualidade e de informacins de crnicas, reportaxes e documentais procedentes dos medios de comunicacin audiovisual.

B.1.2 Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais utilizados no mbito social e acadmico.

B1.1 Comprender e interpretar a intencin comunicati- LGB1.1.1 Comprende o sentido global e identifica a
va, o tema, as ideas principais e os datos relevantes de
intencin comunicativa de textos orais de carcter indiferentes textos orais dos medios de comunicacin
formativo propios dos medios de comunicacin audio(crnicas, reportaxes, documentais) e elaborar esquevisual (reportaxes, crnicas, documentais).
mas e resumos.
LGB1.1.2 Traslada a informacin relevante de discursos orais dos medios de comunicacin audiovisual a
esquemas ou resumos.
B.1.2 Extraer a intencin comunicativa, o tema, as
ideas principais e os datos relevantes de diferentes
textos orais dos mbitos social e acadmico.

CCL.
CAA.

CCL.
CAA.

LGB1.2.1 Recoece, xunto ao propsito e a idea xeral, CCL.

os feitos e datos relevantes en textos orais do mbito CAA.
social e acadmico.
LGB1.2.2 Comprende e segue as instrucins para CAA.
realizar tarefas de aprendizaxe con progresiva autonoma.

a.
c.
d.
h.

B1.3 Desenvolvemento de habilidades de escoita

cunha actitude de interese, cooperacin e respecto
ante as intervencins orais, sobre todo en exposicins
do profesorado ou do alumnado.

B1.3 Coecer e usar as normas de cortesa nas intervencins orais propias e alleas da actividade acadmica, tanto espontneas como planificadas.

LGB1.3.1 Coece, aprecia e usa as normas que rexen CSC.

a cortesa na comunicacin oral (intervn na quenda CCL.
que lle corresponde, respecta as opinins e recoece e
rexeita a linguaxe discriminatoria).
LGB1.3.2 Recoece a importancia dos aspectos CCL.
prosdicos (entoacin, pausas, ton, timbre, volume) e o CSC.
significado dos trazos mis caractersticos da linguaxe
CSIE.
non verbal.

a.
c.
d.
e.
h.

B1.4 Escoita crtica e reflexiva ante as mensaxes

discriminatorias dos medios de comunicacin, con especial atencin aos programas de carcter informativo:
noticias reportaxes e crnicas

B1.4 Identificar o propsito comunicativo en textos

LGB1.4.1 Diferenza as ideas principais e as secunda- CCL.
orais dos medios de comunicacin, analizar criticamenrias e identifica a intencin comunicativa de programas
te os seus contidos e interpretar as connotacins e
de carcter informativo: noticias, reportaxes, crnicas.
mensaxes discriminatorias implcitas.
LGB1.4.2 Compara o tratamento da mesma noticia en CCL.
diferentes medios de comunicacin e extrae conclu- CAA.
sins a partir das coincidencias e diferenzas atopadas.
CSIEE.

LGB1.4.3 Reflexiona sobre as mensaxes e rexeita usos CSC.

lingsticos que levan implcitos prexuzos e discrimi- CAA.
nacins.

Pxina 856 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos
h.
n.

Contidos
B1.5 Valoracin das producins orais emitidas cunha
fontica e prosodia correcta e cunha actitude crtica
ante os prexuzos que se poidan asociar a ela.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B1.5 Valorar as producins emitidas cunha fontica e LGB1.5.1 Aprecia a emisin dunha pronuncia e prosoprosodia correcta e mostrar unha actitude crtica ante
dia correcta, recoece os erros nas producins orais
os prexuzos que se poidan asociar a ela.
propias e alleas e propn solucins para melloralas.

Competencias clave
CCL.
CAA.

LGB1.5.2 Comprende, interpreta e rexeita os prexuzos CAA.

que se poidan asociar pronuncia galega.
LGB1.5.3 Asume, se a pose, a variante dialectal CLL.
propia e utilzaa na sa prctica habitual.
CCEC.
h.
n.

B1.6 Producin de discursos orais, en intervencins

espontneas, adecuados situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e correccin.

B1.6 Producir textos orais, en intervencins espontneas, adecuadas situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e correccin.

LGB1.6.1 Produce textos orais, en intervencins

espontneas, adecuadas situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e correccin.

CLL.
CSC.

LGB1.6.2 Participa con fluidez nas intervencins orais CLL.

espontneas respectando as regras morfosintcticas
desta lingua, en especial a colocacin do pronome tono, as como a fontica galega (pronuncia das 7 vogais, n velar, fonema fricativo palatal xordo).

b.
e.
g.
h.

B1.7 Coecemento e aplicacin, con axuda das TIC,

de tcnicas e estratexias para a producin de textos
orais sobre temas de actualidade.

a.
c.
d.
h.

B1.8 Participacin activa en situacins propias do

mbito acadmico e de interese para o alumnado que
xeren intercambio de opinin.

LGB1.6.3 Emprega nas intervencins orais espontneas expresins propias do galego (fraseoloxa adecuada).

CCL.

LGB1.6.4 Emprega nas intervencins orais espontneas un lxico rico e variado.

CCL.

B1.7 Coecer e aplicar, con axuda das TIC, tcnicas e LGB1.7.1 Consulta os medios de informacin dixitais CD
para seleccionar contidos relevantes e incorporalos s CAA
estratexias para realizar exposicins orais planificadas.
sas producins.
CSIEE
LGB1.7.2 Emprega as TIC para facer as sas presen- CD.
tacins mis claras e atractivas visualmente.
CCL.
CSC.
B1.8 Participar activamente en situacin propias do
mbito acadmico e de interese para o alumnado que
xeren intercambio de opinin.

LGB1.8 Intervn en debates e coloquios do mbito CCL.

acadmico con respecto s regras de interaccin e s CSC.
opinins alleas.
LGB1.8.2 Cnguese ao tema, non divaga e atende s CCL.
instrucins da persoa moderadora nos debates e colo- CSC.
quios.

Pxina 857 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB1.8.3 Expresa e compara con compaeiras/os a CSC.

sa opinin sobre unha obra de lectura.
CAA.

a.
b.
c.
g.
h.
n.

B1.9 Coecemento, uso e aplicacin de tcnicas e

estratexias necesarias para falar en pblico: planificacin do discurso nas prcticas orais formais e informais.

B1.9 Aplicar tcnicas e estratexias para falar en pblico, en situacins formais ou informais, de forma individual ou en grupo.

LGB1.9.1 Elabora guins para organizar os contidos de CAA.

exposicins formais ou informais breves.
LGB1.9.2 Fai uso dos aspectos prosdicos da linguaxe CCL.
non verbal (a presentacin, a posta en escena, os xes- CSC.
tos, a mirada), manifesta autocontrol das emocins ao
CSIEE.
falar en pblico e dirxese ao auditorio con autoconfianza e seguridade.
LGB1.9.3 Incorpora progresivamente palabras propias CLL.
do nivel formal nas prcticas orais da lingua.
CSC.
LGB1.9.4 Adeca a sa pronuncia finalidade da CLL.
prctica oral.
CAA.
LGB1.9.5 Recoece a avala erros (repeticins de CAA.
conectores, pobreza lxica, castelanismos) nos discur- CCL.
sos orais propios e alleos e trata, progresivamente, de
evitalos.

a.
d.
h..
j.
m.

B1.10 Construcin de discursos adecuados a distintos

rexistros, coherentes e ben organizados sobre temas
de interese persoal ou social da vida coti e acadmica.

B1.10 Producir discursos breves e comprensibles, nun

rexistro neutro, informal ou mis culto, sobre temas da
vida coti ou acadmica.

LGB1.10.1 Participa en conversas informais nos que

intercambia informacin e expresa a sa opinin, fai
invitacins e ofrecementos e pide e d indicacins ou
instrucins sinxelas.

CCL.
CSC.
CSIEE.
CCEC.

LGB1.10.2 Desenvlvese correctamente en situacins CSC.

da vida coti que implique solicitar unha informacin ou CSIEE.
un servizo.
LGB1.10.3 Utiliza as frmulas de tratamento e as CCL.
regras de cortesa axeitadas ao destinatario e situa- CSC.
cin comunicativa.
LGB1.10.4 Analiza similitudes e diferenzas entre
discursos formais e espontneos.

CCL.
CAA.

LGB2.1.1 Analiza e sintetiza o contido dun texto en

resumos e esquemas que estruturan visualmente as
ideas.

CCL.
CAA.

Bloque 2. Comunicacin escrita. Ler e escribir.

b.
f.

B2.1 Coecemento e uso de tcnicas de anlise do

contido e de estratexias de lectura comprensiva: esquemas, resumos...

B2.1 Aplicar os coecementos sobre a lingua e as

normas do uso lingstico para resolver problemas de
comprensin.

Pxina 858 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

h.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB2.1.2 Busca o significado do lxico descoecido a CCL.

partir do contexto, analiza a forma das palabras ou usa CAA.
dicionarios para contextualizar as acepcins.
LGB2.1.3 Identifica a idea principal e as secundarias e
comprende a relacin existente entre elas.

CCL.

LGB2.1.4 Relaciona a informacin explcita e implcita

dun escrito en funcin do contexto.

CCL.

LGB2.1.5 Recompila informacin para comprender e

CCL.
ampliar o coecemento das mensaxes: busca biblio CAA.
grafa; consulta libros, revistas, xornais; utiliza recursos
audiovisuais e buscadores de internet.
LGB2.1.6 Contrasta os contidos dos textos analizados CCL.
cos coecementos propios, antes e despois da lectura. CAA.
d.
e.
h.

B2.2 Comprensin e interpretacin de textos propios

da vida coti e das relacins sociais en mbitos prximos aos intereses do alumnado: diarios, cartas persoais, avisos, solicitudes.

B2.2 Comprender e interpretar textos propios da vida

coti e das relacins sociais: diarios, cartas persoais,
avisos, solicitudes.

LGB2.2.1 Comprende e interpreta a informacin mis

relevante de textos propios da vida coti e das relacins sociais: diarios, cartas persoais, avisos, solicitudes.

CCL.
CSC.

LGB2.2.2 Comprende instrucins escritas de certa

CCL.
complexidade que lle permiten desenvolverse en situa- CSC.
cins da vida coti.
LGB2.2.3 Comprende e interpreta normas de convivencia, regras de xogos, correspondencia escolar.
d.
e.
h.

B2.3 Comprensin e interpretacin, en formato papel e

dixital, de textos propios dos medios de comunicacin
(noticias).

d.
e.
h.

B2.4 Comprensin e interpretacin, en formato papel

ou dixital, de textos propios da vida acadmica, especialmente, os instrutivos e expositivos: webs educativas, dicionarios, glosarios e enciclopedias.

B2.3 Comprender e interpretar, en formato papel ou

LGB2.3.1 Comprende e interpreta textos propios dos
dixital, textos propios dos medios de comunicacin (nomedios de comunicacin (noticias).
ticias).

CCL.
CSC.
CCL.
CSC.

LGB2.3.2 Localiza a informacin destacada de textos

CCL.
propios dos medios de comunicacin: portadas e titulares.
B2.4 Comprender e interpretar en formato papel ou
LGB2.4.1 Comprende e interpreta textos propios da
CCL.
dixital, textos propios da vida acadmica, especialmenvida acadmica, especialmente, os instrutivos e exposi- CD.
te, os instrutivos e expositivos: webs educativas, diciotivos: webs educativas, dicionarios, glosarios e enciclo CAA.
narios, glosarios e enciclopedias.
pedias.
LGB2.4.2 Identifica as caractersticas especficas de
todo tipo de textos nos que se expoan feitos e se expliquen ideas e conceptos das distintas materias curri-

Pxina 859 de 913

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

culares.
b.
e.
h.

B2.5 Uso, progresivamente autnomo, das bibliotecas

e das TIC para seleccionar informacin.

B2.5 Seleccionar a informacin que se obtn nas

bibliotecas, nas TIC e outras fontes e integrar os coecementos adquiridos non proceso de aprendizaxe continua.

LGB2.5.1 Utiliza, de forma progresivamente autnoma, CCL.

diversas fontes de informacin e integra os coece CCA.
mentos adquiridos nos seus discursos orais e escritos.
LGB2.5.2 Coece e utiliza habitualmente dicionarios
impresos ou en versin dixital.

CCL.
CD.
CAA.

LGB2.5.3 Coece o funcionamento das bibliotecas, as CCL.

como as bibliotecas dixitais e quen de solicitar libros CD.
e vdeos de xeito autnomo.
CAA.
c.
d.
h.

h.
m.

b.
g.
h.

B2.6 Actitude reflexiva e crtica ante a lectura para

identificar usos lingsticos discriminatorios, manifestar
posturas de acordo e desacordo e expoer razoadamente as ideas respectando as ideas dos demais.

B2.7 Lectura en voz alta con diccin, entoacin e ritmo

adecuados situacin comunicativa e sa funcin,
con posibilidade de usar recursos audiovisuais para o
rexistro de voz.

B2.8 Planificacin e revisin do escrito en funcin da

situacin comunicativa (tema, fins, destinatarios) para
elaborar producins con adecuacin, coherencia, cohesin e correccin nas relacins internas e externas
dos contidos do texto.

B2.6 Mostrar unha actitude reflexiva e crtica ante a

lectura que permita identificar usos lingsticos discriminatorios e manifestar posturas de acordo ou desacordo e respecto s mensaxes expresadas.

B2.7 Ler en voz alta co diccin, entoacin e ritmo

adecuados situacin comunicativa e sa funcin.

B2.8 Usar procedementos de planificacin e revisin

para conseguir a adecuacin, coherencia, cohesin e
correccin dos contidos nas relacins internas e externas do texto.

Pxina 860 de 913

LGB2.6.1 Detecta mensaxes que transmiten prexuzos

e evita usos lingsticos discriminatorios.

CCL.
CSC.

LGB2.6.2 Identifica e expresa posturas de acordo e

desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun texto.

CCL.
CSC.

LGB2.6.3 Elabora a sa propia interpretacin sobre o

significado dun texto.

CCL.

LGB2.6.4 Respecta as opinins dos demais.

CCL.
CSC.

LGB2.7.1 Le en voz alta con diccin, entoacin e ritmo

adecuados (interpreta os signos de puntuacin) situacin comunicativa e funcin da mensaxe.

CCL.

LGB2.7.2 Usa recursos audiovisuais para rexistrar a

voz.

CCL.
CD.

LGB2.8.1 Elabora esquemas sinxelos para ordenar as

ideas e estruturar o texto.

CCL.

LGB2.8.2 Adeca as sas producins ao rexistro

formal e acadmico.

CCL.

LGB2.8.3 Utiliza elementos lingsticos e discursivos

de cohesin interna do texto (a dexe, as referencias
internas de tipo lxico e os conectores).

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB2.8.4 Usa os signos de puntuacin do texto en

relacin coa organizacin oracional e coa forma do
texto (os pargrafos e a distribucin e ordenacin das
ideas expresadas)

CCL.

LGB2.8.5 Revisa e reescribe o texto con respecto

polas regras ortogrficas e morfolxicas.

CCL.

LGB2.8.6 Usa tcnicas de tratamento textual coas TIC: CCL.

procesadores de texto, programas de presentacin,
CD.
dicionarios electrnicos, correctores.
LGB2.8.7 Complementa as producins con elementos
textuais e paratextuais: ilustracins e grficos.

CCL.
CD.

b.
e.
h.

B2.9 Producin, en formato papel ou dixital, de escritos B2.9 Producir, en formato papel ou dixital, textos
propios da vida coti e das relacins sociais: diarios,
propios da vida coti e das relacins sociais: diarios,
cartas persoais, avisos, solicitudes, participacin en
cartas persoais, avisos, solicitudes, participacin en
foros.
foros.

LGB2.9.1 Produce textos propios da vida coti e das

relacins persoais: diarios, cartas persoais, avisos,
solicitudes, participacin en foros.

CCL.
CD.
CSC.

b.
e.
h.

B2.10 Producin, en formato papel ou dixital, de textos

propios dos medios de comunicacin (noticias).

B2.10 Producir, en soporte papel ou dixital, textos

propios dos medios de comunicacin a partir dun modelo (noticias).

LGB2.10.1 Produce, en soporte papel ou dixital, textos

propios dos medios de comunicacin a partir dun modelo (noticias).

CCL.
CD.
CSC.

b.
e.
h.

B2.11 Producin, en formato papel ou dixital, de textos

de carcter acadmico: cuestionarios, resumos, informes de tarefas, descricins, explicacins sobre contidos das distintas materias curriculares.

B2.11 Producir, en formato papel ou dixital, textos de

carcter acadmico: cuestionarios, resumos, informes
de tarefas, descricins e explicacins sobre contidos
das distintas materias curriculares.

LGB2.11.1 Produce, en formato papel ou dixital, textos

de carcter acadmico: cuestionarios, resumos, informes de tarefas, descricins e explicacins sobre contidos das distintas materias curriculares.

CCL.
CD.

b.
e.
h.

B2.12 Producin e sntese, en formato papel ou dixital,

de textos de distinta tipoloxa, fundamentalmente, narrativos e descritivos.

B2.12 Producir e sintetizar, en formato papel ou dixital,

textos de distinta tipoloxa, fundamentalmente, narracins e descricins.

LGB2.12.1 Produce, en formato papel ou dixital,

escritos de distinta tipoloxa a partir dun modelo, fundamentalmente, narrativos e descritivos.

CCL.
CD.

LGB2.12.2 Sintetiza e resume narracins e descricins CCL.

sen parafrasear o texto resumido.
b.
e.
f.
h.

B2.13 Uso das TIC (procesadores de texto, correctores B2.13 Usar as TIC para textualizar, revisar e mellorar
ortogrficos) tanto para a textualizacin, como para a
os escritos: procesadores de texto, programas de prerevisin e mellora do escrito.
sentacin, dicionarios electrnicos.

LGB2.13.1 Usa tcnicas de tratamento textual coas

CCL.
TIC: procesadores de texto, programas de presenta CD.
cin, dicionarios electrnicos, correctores para textualizar e revisar e mellorar os escritos.

d.
h.

B2.14 Valoracin da escritura como fonte de aprendi B2.14 Valorar a escritura como fonte de aprendizaxe e
zaxe e como forma de comunicar experiencias, ideas e
como unha forma de comunicar experiencias, ideas e

LGB.2.14.1 Describe os valores da escritura como

instrumento de comunicacin social fundamental para

Pxina 861 de 913

CCL.
CSC.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos

Contidos
coecementos propios.

Criterios de avaliacin
coecementos propios.

Estndares de aprendizaxe
comunicar experiencias e para adquirir e transmitir coecementos.

Competencias clave
CCEC.

Bloque 3. Funcionamento da lingua.

b.
e.
j.

B3.1 Recoecemento, explicacin e uso de lxico

suficientemente amplo e preciso, con incorporacin de
fraseoloxa e de vocabulario temtico a partir de campos lxicos traballados na aula.

B3.1 Recoecer, explicar e usar lxico amplo e preciso LGB3.1.1 Utiliza un vocabulario amplo e preciso para
coa presenza da fraseoloxa e vocabulario traballado
expresarse con claridade nun rexistro axeitado situana aula.
cin comunicativa.

CCL.
CCC.

a.
d.
e.

B3.2 A fontica e a fonoloxa do galego, con especial

atencin a posibles interferencias.

B3.2. Recoecer e usar a fontica da lingua galega.

LGB3.2.1 Recoece e pronuncia correctamente os

fonemas propios da lingua galega.

CCL.
CAA.

B3.3 Uso eficaz dos dicionarios e doutras fontes de

consulta en calquera soporte, especialmente sobre
flexin, relacin semntica e normativa.

B3.3 Usar eficazmente os dicionarios ou calquera outra LGB3.3.1 Obtn, de xeito autnomo, informacin
fonte de consulta, en papel ou en soporte electrnico,
lingstica de todo tipo en dicionarios, en diferentes
para resolver dbidas e para progresar na aprendizaxe
soportes, e noutras obras de consulta.
autnoma.

CCL.
CAA.

b.
e.
l.
j.

b.
e.

B3.4 Coecemento, comparacin, uso e valoracin das B3.4 Coecer, usar e valorar as normas que regulan os LGB3.4.1 Completa, transforma e valora textos orais
CCL.
normas que regulan os textos orais e escritos, propios
ou escritos de maneira adecuada e correcta atendendo CD.
textos orais e escritos.
e alleos.
s normas.

b.
e.

B3.5 Aplicacin e valoracin das normas ortogrficas e B3.5 Aplicar e valorar as normas ortogrficas e morfomorfolxicas da lingua galega.
lxicas da lingua galega.

LGB3.5.1 Aplica correctamente as normas ortogrficas

e morfolxicas da lingua galega.

CCL.

LGB3.5.2 Aplica estratexias para a correccin lingstica, gramatical e ortogrfica dos textos.

CCL.

LGB3.6.1 Analiza e usa correctamente a puntuacin

para a cohesin textual.

CCL.

B3.6 Anlise e uso reflexivo da puntuacin en relacin

coa cohesin textual.

B3.6 Analizar e usar correctamente a puntuacin, de

acordo coa cohesin textual.

b
e

B3.7 Recoecemento da estrutura de substantivos e

verbos e da sa caracterizacin morfolxica para a
mellora da comprensin e producin textuais.

B3.7 Recoecer a estrutura de substantivos e verbos e LGB3.7.1 Coece e utiliza adecuadamente substantida sa caracterizacin morfolxica para mellorar a
vos e formas verbais na comprensin e producin de
comprensin e producin textuais.
textos orais e escritos.

e.
h.

B3.8 Recoecemento, uso e explicacin dos nexos e

conectores textuais (espaciais, de oposicin e contraste) e dos principais mecanismos de referencia interna,
tanto gramaticais como lxicos.

B3.8 Recoecer e usar os nexos textuais de espazo,

oposicin e contraste, as como os mecanismos gramaticais e lxicos de cohesin interna.

Pxina 862 de 913

CCL.
CAA.

LGB3.7.2 Exprsase, con estilo propio, utilizando os

recursos da lingua con flexibilidade e creatividade.

CCL.
CAA.

LGB3.8.1 Identifica e usa distintos tipos de conectores

de espazo, oposicin, contraste, as como os mecanismos gramaticais e lxicos de referencia interna que
lle proporcionan cohesin a un texto.

CCL.
CAA.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
LG3.8.2 Utiliza os elementos lingsticos para a cohesin interna.

Competencias clave
CCL.

e
h

B3.9 Coecemento dos compoentes sintcticos no

nivel da frase para elaborar enunciados, orais e escritos, cun estilo cohesionado e correcto.

B3.9 Coecer os compoentes sintcticos para elabo- LG3.9.1 Completa, transforma e elabora enunciados de CCL.
rar enunciados, orais e escritos, cun estilo cohesionado
maneira axeitada e correcta atendendo aos compoene correcto.
tes sintcticos.

e.

B3.10 Coecemento, uso e aplicacin das estratexias

necesarias de autoavaliacin, aceptando o erro como
parte do proceso.

B3.10 Aplicar progresivamente o coecemento e o uso

das estratexias de autoavaliacin e a aceptacin do
erro como parte do proceso de aprendizaxe.

b.
e.
h.

B.3.11 Participacin en proxectos (elaboracin de

B.3.11 Participar en proxectos (elaboracin de matemateriais multimedia, folletos, carteis, recensin de
riais multimedia, folletos, carteis, recensin de libros e
libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linpelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
guas, tanto curriculares como outras presentes no cencurriculares como outras presentes no centro, relaciotro, relacionados cos Elementos Transversais e nos
nados cos Elementos Transversais e nos que se
que se eviten estereotipos lingsticos ou culturais.
eviten estereotipos lingsticos ou culturais.

b.
e.

B3.12 Identificacin e progresiva utilizacin dos coecementos sobre as linguas para desenvolver unha
competencia comunicativa integrada.

LG3.10.1 Recoece os erros nas producins orais e

escritas propias e alleas a partir da avaliacin e autoavaliacin, propoendo solucins para a sa mellora.

LGB3.11.1 Participa en proxectos (elaboracin de

CCL.
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
CAA.
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan
varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais e
valora positivamente as competencias que pose como
persoa plurilinge.

B3.12 Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LGB3.12.1 Utiliza os coecementos lingsticos de
das linguas, mediante a comparacin e transformacin
mbito contextual, textual, oracional e da palabra, dede textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coesenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
cementos para solucionar problemas de comprensin e
a comprensin e producin dos textos traballados en
para a producin de textos.
calquera das outras.
Bloque 4. Lingua e sociedade.

m.
n.

B4.1 Valoracin das linguas como medios de relacin

interpersoal e de sinal de identidade dun pobo.
B4.2 O plurilingismo como expresin da riqueza
cultural da humanidade.
B4.3 A lusofona.

CCL.
CAA.

CCL.
CAA.

B4.1 Valorar as linguas como medios de relacin

LGB4.1.1 Valora a lingua como instrumento co cal se
interpersoal e de sinal de identidade dun pobo. Apreconstren todos os saberes e como medio de relacin
ciar o plurilingismo como expresin da riqueza cultural
interpersoal e de sinal de identidade dun pobo a travs
da humanidade e coecer a lusofona e achegarse s
da identificacin de elementos lingsticos de noso en
culturas que a integran.
diferentes contextos.

CCL.

LGB4.1.2 Distingue entre linguas maioritarias, minori- CCL.

tarias e minorizadas e aplica estes conceptos ao caso CSC.
galego.
LGB4.1.3 Coece as linguas que se falan en Espaa e
valora a sa existencia como un elemento de riqueza
cultural.

CCL.
CSC.

LGB4.1.4 Coece as linguas que se falan na actualida- CCL.

de en Galicia por mor da emigracin.
LGB4.1.5 Valora a importancia da relacin de Galicia
coa comunidade lusfona e coece os territorios que a

Pxina 863 de 913

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
integran.

Competencias clave
CCEC.

LGB4.1.6 Coece recursos en rede de lecer (literatura CCL.

de tradicin oral, msica, xogos) e educativos en lingua CCEC.
galega adaptados sa idade e compraos con outros
CD.
similares da lusofona.
m.
n.

B4.4 Situacin sociolingstica do galego.

B4.2 Describir e analizar a situacin sociolingstica de LGB4.2.1 Describe a situacin sociolingstica de

Galicia atendendo presenza da lingua galega na conGalicia a partir do estudo da sa contorna (concello,
comarca), compraa coa situacin doutros contextos e
torna.
analiza as diferenzas.
LGB4.2.2 Coece e valora os topnimos galegos.

m.
n.

CCL.

CCL.

B4.5 O proceso de normalizacin, desenvolvemento de B4.3 Coecer as principais iniciativas normalizadoras

LGB4.3.1 Coece as principais iniciativas normalizadoactitudes positivas cara ao proceso de recuperacin do
no mbito educativo, adquirir vnculos positivos cara ao
ras no mbito educativo.
galego, favorecemento do xurdimento de vnculos posiuso do galego e asumir a importancia da contribucin
tivos cara ao seu uso e consciencia da necesidade e
individual no desenvolvemento da lingua galega.
LGB4.3.2. Analiza a sa propia prctica lingstica e
das potencialidades de enriquecemento persoal e covalora a importancia de contribur individual e sociallectivo do uso normalizado da lingua galega.
mente normalizacin da lingua galega.

CCL.
CSC.

m.
n.

B4.6 Situacin legal das linguas do Estado espaol.

B4.4 Describir a situacin legal das linguas do Estado

espaol.

LGB4.4.1 Coece a lexislacin que regula a utilizacin

do galego e a sa promocin no mbito acadmico e
local.

CCL.
CSC.

m.
n.

B4.7 Os prexuzos lingsticos.

B4.5 Identificar os prexuzos lingsticos e analizar a

situacin persoal en relacin a eles.

LGB4.5.1 Coece o que un prexuzo. Detecta e

CCL.
analiza a presenza de prexuzos de carcter esttico e CSC.
socioeconmico cara ao galego na sa prctica lingstica e na da sa contorna.

m.
n.

B4.8 Recoecemento das variantes diafsicas da

B4.6 Identificar e clasificar as variantes diafsicas do
lingua galega e da funcin da lingua estndar, uso
galego, recoecer os trazos da variedade estndar da
normalizado da variante dialectal propia da zona e utililingua galega e valorala como variante unificadora, as
zacin e valoracin da variante estndar da lingua en
como apreciar a variante diatpica propia.
situacins de carcter formal.

LGB4.6.1 Identifica e clasifica as variantes diafsicas

do galego.

CCL.

LGB4.6.2 Analiza a sa prctica lingstica e identifica

nela os trazos propios da xerga estudantil.

CCL.

LGB4.6.3 Recoece os trazos da variedade estndar

da lingua galega e valraa como variante unificadora.

CCL.

LGB4.6.4 Rexeita os prexuzos sobre as variedades

dialectais e utiliza os trazos propios da sa zona.

CCL.
CSC.

Bloque 5. Educacin literaria.

h.

B5.1 Lectura, con regularidade, de obras literarias e

B5.1 Ler con regularidade obras literarias e desenvol-

Pxina 864 de 913

CCL.
CSC.

LGLB5.1.1 Le con regularidade obras literarias e

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos
j.

Contidos
desenvolvemento dun criterio lector; emisin dunha
opinin persoal sobre a lectura dunha obra axeitada
idade, relacin do seu sentido coa propia experiencia e
outros coecementos adquiridos e valoracin do uso
dos elementos propios de cada xnero literario, o punto
de vista empregado e o uso esttico da linguaxe.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

ver criterio lector; expoer unha opinin persoal sobre

a lectura dunha obra axeitada idade, relacionar o seu
sentido coa propia experiencia e outros coecementos
adquiridos e valorar o uso dos elementos propios de
cada xnero literario, o punto de vista empregado e o
uso esttico da linguaxe.

Competencias clave

desenvolve criterio lector; expn unha opinin persoal

sobre a lectura dunha obra axeitada idade e relaciona o seu sentido coa propia experiencia e outros coecementos adquiridos.
LGLB5.1.2 Describe o uso dos elementos propios de
cada xnero literario, o punto de vista empregado e o
uso esttico da linguaxe nos textos literarios.

CCL.

h.
j.

B5.2 Lectura expresiva e comprensiva e audicin de

B5.2 Ler expresiva e comprensivamente e facer audipoemas recitados ou cantados; determinacin do tema
cins de poemas recitados ou cantados, determinar o
principal, a estrutura xeral e os principais recursos estitema principal, a estrutura xeral e pr de relevo os
lsticos.
principais recursos estilsticos.

LGLB5.2.1 Le expresiva e comprensivamente e fai

CCL.
audicins de poemas recitados ou cantados, determina
o tema principal, a estrutura xeral e pon de relevo os
principais recursos estilsticos.

h.
j.

B5.3 Lectura expresiva e comprensiva de textos

narrativos breves e localizacin e descricin dos elementos estruturais e formais mis salientables: punto
de vista, tempo, espazo e personaxes principais.

LGLB5.3.1 Le expresiva e comprensivamente textos

narrativos breves, localiza e describe os elementos
estruturais e formais mis salientables: punto de vista,
tempo, espazo e personaxes principais.

CCL.

h.
j.

B5.4 Lectura dramatizada e comprensiva, visionado de B5.4 Ler dramatizada e comprensivamente, visionar
pezas teatrais e recoecemento dos compoentes e
pezas teatrais e recoecer os compoentes e proceprocedementos que caracterizan os subxneros.
dementos que caracterizan os subxneros.

LGLB5.4.1 Le dramatizada e comprensivamente,

visiona pezas teatrais e recoece os compoentes e
procedementos que caracterizan os subxneros.

CCL.

h.
j.

B5.5 Comparacin de textos pertencentes a diferentes

xneros e subxneros, sinalando as coincidencias e
diferenzas, tanto estruturais coma formais.

LGLB5.5.1. Compara textos pertencentes aos diferentes xneros, sinalando as coincidencias e diferenzas,
tanto estruturais coma formais.

CCL.

LGLB5.5.2. Compara textos pertencentes ao mesmo

xnero pero a diferentes subxneros, sinalando as
coincidencias e diferenzas, tanto estruturais coma formais.

CCL.

B5.3 Ler expresiva e comprensivamente textos narrativos breves, localizando e describindo os elementos
estruturais e formais mis salientables: punto de vista,
tempo, espazo e personaxes principais.

B5.5. Comparar textos pertencentes a diferentes

xneros e subxneros, sinalando as coincidencias e
diferenzas, tanto estruturais coma formais.

h.
j.

B.5.6 Anlise de textos literarios, de maneira guiada,

identificacin dos trazos dos subxneros e a funcionalidade dos recursos retricos.

B.5.6 Analizar textos literarios, de maneira guiada,

identificar os trazos dos subxneros e a funcionalidade
dos recursos retricos.

LGB.5.6.1 Analiza textos literarios, de maneira guiada, CCL.

identifica os trazos dos subxneros e a funcionalidade
dos recursos retricos.

h.
j.
l.

B5.7 Producin de textos de intencin esttica servndose dos coecementos literarios adquiridos e dos recursos retricos traballados na aula.

B5.7 Escribir textos de intencin esttica servndose

dos coecementos literarios adquiridos e dos recursos
retricos traballados na aula.

LGLB5.7.1 Escribe textos de intencin esttica servndose dos coecementos literarios adquiridos e dos recursos retricos traballados na aula.

h.
j.
l.

B5.8 Descricin e caracterizacin dos trazos definitorios bsicos da linguaxe cinematogrfica.

B5.8 Describir e caracterizar os trazos definitorios

bsicos da linguaxe cinematogrfica.

LGLB5.8.1 Describe e caracteriza os trazos definitorios CCL.

bsicos da linguaxe cinematogrfica.
CCEC.
LGB5.8.2 Identifica e describe os principais trazos da
linguaxe cinematogrfica nunha ou varias secuencias

Pxina 865 de 913

CCL.
CCEC.

CCL.
CCEC.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

flmicas.
e.
h.
j.

B5.9 Aproveitamento, baixo gua, dos fondos e recursos que ofrecen as bibliotecas, includas as virtuais,
para a realizacin de traballos e cita axeitada destes.

B5.9 Servirse, seguindo unhas pautas orientadoras,

LGLB5.9.1 Srvese, seguindo unhas pautas orientado- CCL.
dos fondos e recursos que ofrecen as bibliotecas, incluras, dos fondos e recursos que ofrecen as bibliotecas, CD.
das as virtuais, para a realizacin de traballos e cita
includas as virtuais, para a realizacin de traballos e
axeitada destes.
cita axeitada destes.

3 de ESO
Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral. Escoitar e falar.

d.
e.
h.

B1.1 Comprensin e interpretacin de textos orais

propios dos medios de comunicacin audiovisual, con
especial atencin s entrevistas, noticias, crnicas e
reportaxes.

B1.1 Comprender e interpretar a intencin comunicati- LGB1.1.1 Comprende o sentido global e identifica a CCL.
va implcita e explcita, o tema, a idea principal e as
intencin comunicativa e a estrutura de textos orais
secundarias, o datos relevantes de textos orais dos
propios dos medios de comunicacin audiovisual (enmedios de comunicacin audiovisual.
trevistas, noticias, crnicas e reportaxes).
LGB1.1.2 Interpreta textos orais e traslada a informa- CCL.
cin relevante a esquemas ou resumos.

d.
e.
h.

B1.2 Escoita crtica e reflexiva ante as mensaxes

discriminatorias dos medios de comunicacin, con especial atencin aos programas de carcter informativo:
noticias reportaxes e crnicas.

B1.2 Identificar o propsito comunicativo en textos

LGB1.2.1 Diferenza as ideas principais e as secundaorais dos medios de comunicacin, analizar criticamenrias e identifica a intencin comunicativa de programas
te os seus contidos e interpretar as connotacins e
de carcter informativo: noticias, reportaxes, crnicas.
mensaxes discriminatorias implcitas.

CCL.
CAA.

LGB1.2.2 Compara o tratamento da mesma noticia en

diferentes medios de comunicacin e extrae conclusins a partir das coincidencias e diferenzas atopadas.

CCL.
CAA.

LGB1.2.3 Reflexiona sobre as mensaxes e rexeita usos CCL.

lingsticos que levan implcitos prexuzos e discrimi CSC.
nacins.
d.
e.
h.

B1.3 Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos expositivos e argumentativos.

B1.3 Comprender, interpretar e valorar textos orais

expositivos e argumentativos.

Pxina 866 de 913

LGB1.3.1 Identifica as ideas principais e secundarias

dun texto oral expositivo ou argumentativo, formal ou
informal, producido na variante estndar ou en calquera das variedades dialectais.

CCL.

LGB1.3.2 Recoece a intencin comunicativa dos

textos.

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos

d.
e.
h.

a.
c.
d.
h.

Contidos

B1.4.Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais usados no mbito acadmico (presentacins, relatorios, intervencins en mesas redondas).

B1.5 Desenvolvemento de habilidades de escoita

cunha actitude de interese, cooperacin e respecto
ante as intervencins orais, sobre todo en exposicins
do profesorado ou do alumnado.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB1.3.3 Diferenza as explicacins dos argumentos.

CCL.
CAA.

B1.4.Comprender textos orais expositivos e argumentativos utilizados no mbito acadmico (presentacins,

relatorios, intervencins en mesas redondas) e identificar as ideas principais e secundarias, o propsito comunicativo implcito ou explcito, e diferenciar as explicacins dos argumentos.

LGB1.4.1 Identifica a intencin comunicativa, a tese e

os argumentos dos debates, relatorios e mesas redondas dentro do mbito acadmico e elabora un esquema ou resumo.

CCL.
CCA.

LGB1.4.2. Recoece os procedementos lingsticos

para manifestarse a favor ou en contra.

CCL.
CSC.

B1.5 Coecer e usar as normas de cortesa nas intervencins orais propias e alleas da actividade acadmica, tanto espontneas como planificadas.

LGB1.5.1 Coece, aprecia e usa as normas que rexen CCL.

a cortesa na comunicacin oral (intervn na quenda CAA.
que lle corresponde, respecta as opinins e recoece e
CSC.
rexeita a linguaxe discriminatoria).
LGB1.5.2 Recoece a importancia dos aspectos CCL.
prosdicos (entoacin, pausas, ton, timbre, volume) e o CSC.
significado dos trazos mis caractersticos da linguaxe
CSIEE.
non verbal.

h
n

B1.6 Valoracin das producins orais emitidas cunha

fontica galega correcta e actitude crtica ante os prexuzos que se poidan asociar a ela.

B1.6 Valorar as producins emitidas cunha fontica LGB1.6.1 Aprecia a emisin dunha pronuncia galega CCL.
galega correcta e actitude crtica ante os prexuzos que
correcta, recoece os erros de producin oral propia e CAA.
allea a partir da prctica habitual de autovaliacin e
se poidan asociar a ela.
propn solucins para melloralas.
LGB1.6.2 Comprende, interpreta e rexeita os prexuzos CAA.
que se poidan asociar maneira de pronunciar a lingua
galega.
LGB1.6.2 Usa a variante dialectal propia e asmea CCL.
como a variedade habitual do seu contexto.
CCEC.

a.
c.
d.
h.

B.1.7 Participacin activa en situacins propias do

mbito acadmico e de interese para o alumnado que
xeren intercambio de opinin..

B1.7 Participar activamente en situacin propias do

mbito acadmico e de interese para o alumnado que
xeren intercambio de opinin.

LGB1.7.1 Participa activamente en debates ou colo CCL.

quios, respecta as regras de interaccin, intervencin e CSC.
cortesa, manifesta as sas opinins e respecta as dos
demais.
LGB1.7.2 Cnguese ao tema, non divaga e atende s CCL.
instrucins do moderador nos debates e coloquios.
CSC.
LGB1.7.3 Avala as intervencins propias e alleas.

CAA.

LGB1.7.4 Respecta as quendas de palabra, o espazo, CLL.

Pxina 867 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

xesticula de xeito adecuado, escoita activamente os CSC.

demais e usa frmulas de sado e despedida.

a.
b.
c.
g.
h.
n.

B1.8 Coecemento, uso e aplicacin de tcnicas e

estratexias necesarias para falar en pblico: planificacin do discurso nas prcticas orais formais e informais.

B1.8 Aplicar tcnicas e estratexias para falar en pblico, en situacins formais ou informais, de forma individual ou en grupo.

LGB1.8.1 Elabora guins para organizar os contidos de CAA.

exposicins formais ou informais breves.
LGB1.8.2 Participa con fluidez nas intervencins orais
espontneas ou formais respectando as regras morfosintcticas desta lingua, en especial a colocacin do
pronome tono, as como a fontica galega (pronuncia
das 7 vogais, n velar, fonema fricativo palatal xordo).

CCL.

LGB1.8.3 Emprega nas intervencins orais expresins

propias do galego: infinitivo conxugado e fraseoloxa
adecuada.l

CCL.

LGB1.8.4 Fai uso dos aspectos prosdicos da linguaxe CCL.

non verbal (a presentacin, a posta en escena, os xes- CSC.
tos, a mirada), manifesta autocontrol das emocins ao
CSIEE.
falar en pblico e dirxese ao auditorio con autoconfianza e seguridade.
LGB1.8.5 Emprega nas intervencins orais espontneas un lxico rico e variado.

CCL.

LGB1.8.6 Adeca a sa pronuncia finalidade da

prctica oral.

CCL.
CAA.

LGB1.8.7 Recoece a avala erros (repeticins de CAA.

conectores, pobreza lxica, castelanismos) nos discur- CCL.
sos orais propios e alleos e trata, progresivamente, de
evitalos.

a.
d.
h..
j.
m

B1.9 Construcin de discursos adecuados a distintos

rexistros, coherentes e ben organizados sobre temas
de interese persoal ou social da vida coti e acadmica.

B1.9 Producir discursos breves e comprensibles, nun

rexistro neutro, informal ou mis culto, sobre temas da
vida coti ou acadmica.

LGB1.9.1 Participa en conversas informais nos que

intercambia informacin e expresa a sa opinin.

CCL.
CSC.
CSIEE.
CCEC

LGB1.9.2 Desenvlvese correctamente en situacins CSC.

da vida coti que implique solicitar unha informacin ou CSIEE.
un servizo.
LGB1.9.3 Utiliza as frmulas de tratamento e as regras CCL.
de cortesa axeitadas ao destinatario e situacin co- CSC.
municativa.

Pxina 868 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB1.9.4 Realiza e explica resumos ou exposicins CCL.

acadmicas sinxelas.

b
e
g
h

10 Coecemento e aplicacin, con axuda das TIC, de

tcnicas e estratexias para a producin de textos orais
sobre temas de actualidade.

B1.10 Coecer e aplicar, con axuda das TIC, tcnicas

e estratexias para realizar exposicins orais planificadas.

LGB1.10.1 Consulta os medios de informacin dixitais

para seleccionar contidos relevantes e incorporalos s
sas producins.

CD.
CAA.
CSEIE.

LGB1.7.2 Emprega as TIC para facer as sas presentacins mis claras e atractivas visualmente.

CD.
CCL.
CSC..

B2.1 Aplicar tcnicas e estratexias que facilitan a

lectura comprensiva e crtica de textos.

LGB2.1.1 Usa tcnicas de sntese do contido dos

textos: subliados, esquemas, resumos.

CCL.
CAA.

LGB2.1.2 Usa tcnicas de ampliacin e organizacin

da informacin: tboas, cadros, grficos e mapas conceptuais.

CCL.
CAA.

LGB2.1.3 Busca e asimila o significado de palabras do

rexistro formal e incorpraas progresivamente ao seu
vocabulario.

CCL.
CAA.

LGB2.1.4 Relaciona a informacin explcita e implcita

dun escrito en funcin do contexto.

CCL.
CAA.

LGB2.2.1 Comprende e interpreta textos propios da

vida coti e das relacins sociais: convocatorias, actas
de reunin, regulamentos.

CCL.
CSC.

LGB2.2.2 Identifica os trazos caractersticos dun

escrito (tipografa, distribucin de espazos, escollas
lxicas) coa tipoloxa textual: convocatoria, actas de
reunin, regulamentos.

CCL.

LGB2.3.1 Comprende e interpreta textos xornalsticos,

fundamentalmente en entrevistas, crnicas e reportaxes.

CCL.
CSC.

Bloque 2. Comunicacin escrita. Ler e escribir.

b.
f.
h.

d.
e.
h.

d.
e.
h.

B2.1 Uso de tcnicas de anlise do contido e estratexias que facilitan a lectura comprensiva e crtica de
textos.

B2.2 Comprensin e interpretacin de textos propios

da vida coti e das relacins sociais: convocatorias,
actas de reunin, regulamentos.

B2.3 Comprensin e interpretacin de textos propios

dos medios de comunicacin e distincin dos contidos
informativos e das opinins en entrevistas, crnicas e
reportaxes.

B2.2 Comprender e interpretar textos da vida coti e

das relacins sociais: convocatorias, actas de reunin,
regulamentos.

B2.3 Comprender e interpretar escritos propios dos

medios de comunicacin e distinguir entre informacin
e opinin en entrevistas, crnicas e reportaxes.

LGB2.3.2 Distingue entre os contidos informativos e as CCL.

opinins que se expresan nos textos xornalsticos.
CSC.
d.

B2.4 Comprensin e interpretacin dos textos propios

B2.4 Comprender e interpretar textos de carcter

Pxina 869 de 913

LGB2.4.1 Comprende e interpreta textos propios do

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos
e.
h.

b.
h.

Contidos
do mbito acadmico, especialmente os expositivos e
explicativos (enciclopedias, webs educativas e outros
materiais de consulta).

B2.5 Identificacin do tema e dos subtemas, a estrutura comunicativa das mensaxes e a intencin do emisor
dos textos expositivos e explicativos.

Criterios de avaliacin
acadmico, especialmente os expositivos e explicativos: enciclopedias, webs educativas e outros materiais
de consulta.

B2.5 Identificar o tema, os subtemas e a estrutura

comunicativa dos textos expositivos e explicativos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

mbito acadmico, especialmente os expositivos e ex- CAA.

plicativos elaborados a partir da informacin obtida nas
bibliotecas.
LGB2.4.2 Consulta fontes xerais (enciclopedias) e
especializadas (monogrficos e webs temticas) para
ampliar a informacin e mellorar o coecemento da
mensaxe.

CCL.
CAA.
CD.

LGB2.4.3 Interpreta, deduce e explica a informacin

que aparece en diagramas, grficas e mapas conceptuais.

CCL.
CAA.

LGB2.5.1 Interpreta o sentido global e compn o

esquema xerarquizado das ideas de textos expositivos
e explicativos.

CCL.
CAA.

LGB2.5.2 Identifica a estrutura comunicativa das

mensaxes escritas e a intencin do emisor.

CCL.

b.
e.
g.
h.

B2.6 Uso case autnomo dos recursos que ofrecen as B2.6 Usar, de maneira case autnoma, os recursos
bibliotecas e as TIC para obter, organizar e seleccionar
que ofrecen as bibliotecas e outros recursos relacionados coas TIC para obter, organizar e seleccionar infora informacin.
macin.

LGB2.6.1 Aplica correctamente o sistema de procura

na biblioteca e nos buscadores de internet para obter,
organizar e seleccionar informacin.

CCL.
CAA.
CD.

a.
c.
d.
h.

B2.7 Actitude reflexiva e crtica ante a lectura de

calquera tipo de texto, para detectar prexuzos e discriminacins.

LGB2.7.1 Identifica e expresa posturas de acordo e

desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun texto.

CCL.

LGB2.7.2 Recoece e evita usos lingsticos que

transmiten prexuzos ou mensaxes discriminatorias.

CCL.
CSC.

LGB2.8.1 Le en voz alta, de xeito fludo e respecta a

fidelidade ao texto.

CCL.

h.
m.

B2.8 Lectura fluda en voz alta respectando os patrns

fonticos do galego.

B2.7 Manifestar unha actitude reflexiva e crtica ante a

lectura de calquera tipo de texto, para detectar prexuzos e descriminacins.

B2.8 Ler en voz alta, de xeito fludo, e respectar os

patrns fonticos do galego.

LGB2.8.2 Respecta os patrns fonticos do galego

CCL.
(fontica sintctica, entoacin) e emprega a diccin e o
ritmo axeitado lectura do texto.
b.
e.
h.

B2.9 Producin, en formato papel ou dixital, de textos

propios da vida coti e das relacins sociais: convocatorias, actas de reunin, intervencins en foros.

B2.9 Producir, en formato papel ou dixital, textos

propios da vida coti e das relacins sociais: convocatorias, actas de reunin, intervencins en foros.

LGB2.9.1 Produce, en formato papel ou dixital, textos

da vida coti ou das relacin sociais, segundo os modelos propostos na aula: convocatorias, actas de reunins, intervencins en foros.

CCL.
CSC.
CD.

b.

B2.10 Producin, en soporte papel ou dixital, de textos

B2.10 Producir, en soporte papel ou dixital, textos

LGB2.10.1 Produce, en soporte papel ou dixital, textos

CCL.

Pxina 870 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

e.
h.

propios dos medios de comunicacin, fundamentalmente, entrevistas, crnicas e reportaxes.

xornalsticos informativos e de opinin, fundamentalmente, entrevistas, crnicas e reportaxes.

b.
e.
h.

B2.11 Producin, en soporte papel ou dixital, de textos

expositivos do mbito acadmico a partir da informacin obtida na biblioteca ou outras fontes de documentacin.

B2.11 Producir, en soporte papel ou dixital, textos

expositivos do mbito acadmico: informes, proxectos
sobre tarefas acadmicas das distintas materias curriculares.

b.
e.
h.
f.

B2.12 Planificacin, producin e revisin do texto con

adecuacin, coherencia, cohesin e respecto polas
normas morfolxicas, ortogrficas e tipogrficas.

B2.12 Planificar producir e revisar textos con adecuacin, coherencia, cohesin e con respecto polas normas morfolxicas, ortogrficas e tipogrficas.

Estndares de aprendizaxe
xornalsticos, fundamentalmente, entrevistas, crnicas,
reportaxes.

Competencias clave
CD.

LGB2.11.1 Produce, en soporte papel ou dixital, textos CCL.

expositivos e explicativos sobre distintas materias cu CD.
rriculares elaborados a partir de informacin obtida en
bibliotecas e outras fontes de informacin.
LGB2.11.2 Usa correctamente elementos formais nos
traballos acadmicos: citas bibliogrficas, ndices, paxinacin, notas ao p de pxina, organizacin de ttulos, captulos...

CCL.
CD.

LGB2.12.1 Planifica a composicin dos escritos en

funcin do tipo de texto e da situacin comunicativa
para redactar textos adecuados, coherentes e ben cohesionados.

CCL.
CAA.

LGB2.12.2 Redacta borradores, utiliza esquemas,

CCL.
rbores ou mapas conceptuais para planificar e organi- CAA.
zar os seu escritos.
LGB2.12.3 Consulta fontes de informacin en distintos CCL.
soportes para seleccionar contidos relevantes que pos- CAA.
teriormente reelaborar e incorporar ao seu escrito.
CD.
LGB2.12.4 Utiliza o rexistro lingstico adecuado en
funcin da situacin comunicativa e do mbito de uso.

CCL.
CSC

LGB2.12.5 Usa elementos lingsticos e discursivos

para acadar a coherencia e cohesin interna (conectores, tratamento de formas verbais).

CCL.

LGB2.12.6 Revisa os textos de xeito gradual para

resolver dificultades de contido (temtica e estrutura) e
de forma (cuestins tipogrficas, ortogrficas e gramaticais).

CCL.
CAA.

b.
e.
h.

B2.13 Utilizacin das TIC para organizar os contidos,

mellorar a presentacin e corrixir erros.

B2.13 Utilizar as TIC para organizar os contidos,

mellorar a presentacin e corrixir as producins escritas.

LGB2.13.1 Usa as TIC (procesadores de textos,

correctores ortogrficos) para organizar os contidos,
mellorar a presentacin e facilitar a correccin dos textos escritos.

CCL.
CD.

a
d.

B2.14 Uso das TIC como un medio de comunicacin e

interrelacin social a travs da escritura.

B2.14 Utilizar as TIC como un medio de comunicacin

e interrelacin social a travs da escritura.

LGB2.14.1 Coece e utiliza as ferramentas TIC para

intercambiar opinins sobre escritos alleos e escribir e

CCL.
CSC.

Pxina 871 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
dar a coecer os propios en blogs, redes sociais de
lectores e escritores.

e.
h.

Competencias clave
CCEC.
CD.

Bloque 3. Funcionamento da lingua.

b.
e.
j.

B3.1 Recoecemento, explicacin e uso de lxico

amplo e preciso, con incorporacin de fraseoloxa e de
vocabulario temtico.

B3.1 Recoecer e explicar os valores de lxico temtico e da fraseoloxa.

LGB3.1.1 Selecciona o lxico e as expresins axeitadas en contextos comunicativos de uso formal da lingua.

CCL.
CAA.

b.
e.
j.

B3.2 Recoecemento e identificacin das categoras

gramaticais.

B3.2 Aplicar os coecementos sobre as distintas

categoras gramaticais na elaboracin de textos escritos e orais.

LGB3.2.1 Produce textos orais e escritos de diferentes

xneros cun correcto uso das distintas categoras gramaticais.

CCL.
CCA.

LGB3.2.2 Identifica e explica os usos e valores das

categoras gramaticais relacionndoas coa intencin
comunicativa e a tipoloxa textual.

CCL.
CCA.

B.3.3 Recoecer e explicar os procedementos de

creacin de palabras e as posibilidades de combinacin para crear novas palabras para crear novos elementos lxicos.

LGB3.3.1 Recoece e explica os procedementos de

creacin de palabras.

CCL.
CCA.

LGB3.3.2 Crea palabras novas utilizando os procedementos de creacin.

CCL.
CCA.
CCL.
CAA.

b.
e.
i.

B3.3 Recoecemento, explicacin e uso dos procedementos de creacin de palabras (derivacin e composicin).

a.
d.
e.

B3.4 A fontica e a fonoloxa do galego con especial

atencin a posibles interferencias.

B.3.4 Recoecer e usar adecuadamente a fontica da

lingua galega.

LGB3.4.1 Recoece e usa adecuadamente a fontica

da lingua galega.

B3.5 Uso progresivo, autnomo e eficaz dos dicionarios, das bibliotecas e doutras fontes de consulta en
diferentes soportes, especialmente sobre cuestins de
uso, de norma e como fonte de obtencin de informacin.

B.3.5 Usar progresiva, autnoma e eficazmente os

dicionarios, as bibliotecas e outras fontes de consulta
para resolver dbidas e progresar na aprendizaxe.

LGB3.5.1 Utiliza os dicionarios e outras fontes de

CCL.
consulta en diferentes soportes, resolven as sas dbi- CD.
das sobre o uso correcto da lingua e progresa na
aprendizaxe.

b.
e.

B3.6 Coecemento, aplicacin e valoracin das normas ortogrficas para conseguir unha comunicacin
eficaz.

B.3.6 Aplicar as normas ortogrficas e morfolxicas da

lingua galega.

LGB3.6.1 Emprega textos orais e escritos e respecta

as normas gramaticais.

CCL.
CAA.

e.

B.3.7 Uso reflexivo da puntuacin en relacin coa

cohesin textual.

B.3.7 Analizar e usar correctamente a puntuacin.

LGB3.7.1 Revisa os textos para puntuar correctamente.

CCL.

b.
e.

B3.8 Recoecemento das funcin sintcticas e das

unidades que as desempean de cara mellora da
construcin de textos orais e escritos con emprego

B.3.8 Recoecer, usar e explicar as funcins sintcticas oracionais e as unidades que as desempean.

LGB3.8.1 Recoece e explica nos textos as funcins

sintcticas oracionais e diferenza os elementos que as
desempean.

CCL.
CAA.

b.
e.
l.
j.

Pxina 872 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

dunha terminoloxa axeitada.

a.
b.
e.

B3.9 Recoecemento e uso reflexivo dos nexos e

conectores textuais mis comns, en particular os presentativos, secuenciadores de adicin, e mais dos mecanismos de cohesin textual como a referencia interna de tipo lxico.

B.3.9 Recoecer en textos de diversa natureza e usar

nas producins propias os diferentes conectores textuais e os principais mecanismos de cohesin.

LGB3.9.1 Identifica, explica e usa distintos conectores, CCL

as como outros mecanismos que lle achegan cohesin
a un texto.

b.

B3.10 Identificacin da estrutura dun texto, a construcin dos pargrafos e a vinculacin e progresin temticas en textos alleos e propios. Elaboracin de textos
tendendo a estes valores.

B.3.10 Sintetizar o contido e identificar a estrutura de

textos. Elaborar producins propias segundo estes parmetros.

LGB3.10.1 Determina o tema, delimita a estrutura e

identifica a progresin temtica en producins propias
e alleas. Elabora textos nos que ten en conta os parmetros anteriores.

e.

B.3.11 Recoecemento e delimitacin na intencin

comunicativa expresada.

B.3.11 Comprender o sentido global e a intencin

comunicativa de textos orais e escritos.

LGB3.11.1 Interpreta o sentido de textos orais e

CLC.
escritos, identifica a intencin comunicativa e a recoe- CSC.
ce a postura de cada emisor.

b.
e.
h.

B.3.12 Participacin en proxectos (elaboracin de

B.3.12 Participar en proxectos (elaboracin de matemateriais multimedia, folletos, carteis, recensin de
riais multimedia, folletos, carteis, recensin de libros e
libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linpelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
guas, tanto curriculares como outras presentes no cencurriculares como outras presentes no centro, relaciotro, relacionados cos Elementos Transversais e nos
nados cos Elementos Transversais e nos que se
que se eviten estereotipos lingsticos ou culturais.
eviten estereotipos lingsticos ou culturais.

b.
e.

B3.13 Identificacin e progresiva utilizacin dos coecementos sobre as linguas para desenvolver unha
competencia comunicativa integrada.

CCL.

LGB3.12.1 Participa en proxectos (elaboracin de

CCL.
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
CAA.
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan
CD.
varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais e
valora positivamente as competencias que pose como
persoa plurilinge.

B3.13 Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LGB13.1 Utiliza os coecementos lingsticos de
das linguas, mediante a comparacin e transformacin
mbito contextual, textual, oracional e da palabra, dede textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coesenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
cementos para solucionar problemas de comprensin e
a comprensin e producin dos textos traballados en
para a producin de textos.
calquera das outras.

CCL.
CAA.

Bloque 4. Lingua e sociedade.

m.
n.

B4.1 Valoracin das linguas como medios de relacin B4.1 Valorar as linguas como medios de relacin
LGB4.1.1 Valora a lingua como medio de relacin
interpersoal e de sinal de identidade dun pobo, apreciar
interpersoal e de sinal de identidade dun pobo e aminterpersoal e de sinal de identidade dun pobo.
o plurilingismo como expresin da riqueza cultural da
sase capaz de explicar a sa postura.
B4.2 O plurilingismo como expresin da riqueza
humanidade e coecer a importancia da lusofona e
cultural da humanidade e consciencia da necesidade e
incorporar ferramentas en rede desta comunidade cul- LGB4.1.2 Distingue entre bilingismo e diglosia e
das potencialidades de enriquecemento persoal e cotural.
aplica estes termos de forma axeitada realidade galectivo do uso normalizado da lingua galega, afirmando
lega.
o plurilingismo.
B4.3 A lusofona.
LGB4.1.3 Valora o plurilingismo inclusivo, desde a
lingua propia, como expresin da riqueza cultural da
humanidade e amsase capaz de explicar a sa postura.

Pxina 873 de 913

CCL.
CSC.
CCL.

CCL.
CSC.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB4.1.4 Coece as linguas que forman parte da nosa CCL.

familia lingstica.

m.
n.

m.
n.

j.
m.
n.

B4.4 Situacin sociolingstica do galego, observacin

da situacin sociolingstica en canto a usos e actitudes no contorno mis prximo (aula, barrio), con aproximacin aos prexuzos lingsticos mis evidentes.

CCL.
CSC.

LGB4.1.6 Incorpora sa prctica coti os principais

recursos da rede en lingua portuguesa (buscadores e
enciclopedias).

CCL.
CSC.
CD.

B4.2 Describir e analizar a situacin sociolingstica de LGB4.2.1 Describe e analiza a situacin sociolingstiGalicia atendendo presenza da lingua galega.
ca de Galicia.

B4.5 O proceso de normalizacin, desenvolvemento de B4.3 Coecer as principais iniciativas normalizadoras,

actitudes positivas cara ao proceso de recuperacin do
adquirir vnculos positivos cara ao uso do galego e
galego, favorecemento do xurdimento de vnculos posiasumir a importancia da contribucin individual no detivos cara ao seu uso e consciencia da necesidade e
senvolvemento da lingua galega.
das potencialidades de enriquecemento persoal e colectivo do uso normalizado da lingua galega.

B4.6 Etapas da historia social da lingua galega desde

1916 ata a actualidade e anlise e comprensin das
causas e consecuencias dos feitos mis relevantes.

LGB4.1.5 Coece os territorios que forman parte da

comunidade lusfona e a importancia desta na vida
social e econmica galega.

B4.4 Identificar as causas e consecuencias dos feitos

mis relevantes da historia social da lingua desde os
seus inicios ata 1916.

Pxina 874 de 913

CCL.
CSC.

LGB4.2.2 Analiza grficas sobre o uso do galego

segundo a idade das persoas.

CCL.
CSC.
CD.

LGB4.2.3 Identifica os castelanismos nas producins

lingsticas e depura estes elementos no seu propio
discurso.

CCL.

LGB4.3.1 Coece as principais iniciativas normalizado- CCL.

ras da lingua galega.
CSC.
LGB4.3.2 Comprende o concepto normalizacin e
explica o proceso normalizador do galego.

CCL.

LGB4.3.3 Analiza a sa propia prctica lingstica e

valora a importancia de contribur individual e socialmente normalizacin da lingua galega.

CCL.
CSC.

LGB4.4.1 Recoece os acontecementos relevantes da

historia social da lingua galega desde os seus inicios
ata 1916.

CCL.
CSC.

LGB4.4.2 Identifica as causas dos feitos mis relevantes da historia social da lingua galega desde os seus
inicios ata 1916.

CCL.
CSC.

LGB4.4.3 Identifica as consecuencias dos feitos mis

relevantes da historia social da lingua galega desde os
seus inicios ata 1916.

CCL.
CSC.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB4.4.4 Interpreta grficos, tboas, textos e informa- CCL.

cin dos medios e das TIC, relacionados coa historia
CSC.
social da lingua galega desde os seus inicios ata 1916.
CD.
m.
n.

B4.7 Situacin sociolingstica e legal das linguas do

Estado espaol.

B4.5 Describir a situacin sociolingstica e legal das

linguas do Estado espaol.

LGB4.5.1 Coece a lexislacin estatal e autonmica

que regula a utilizacin do galego e a sa promocin.

CCL.
CSC.

m.
n.

B4.8 Os prexuzos lingsticos.

B4.6 Identificar os prexuzos lingsticos e analizar a

situacin persoal en relacin a eles.

LGB4.6.1 Coece o que un prexuzo, detecta e

analiza a presenza de prexuzos de carcter sociocultural e sociopoltico cara ao galego na sa prctica lingstica e na da sa contorna.

CCL.
CSC.

m.
n.

B4.9 Recoecemento e valoracin dos principais

B4.7 Identificar e clasificar as variantes diastrticas do
fenmenos que caracterizan as variedades xeogrfigalego, recoecer os trazos da variedade estndar da
cas, diastrticas e diafsicas da lingua galega e da
lingua galega, valorala como variante unificadora e
funcin da lingua estndar, uso normalizado da varianapreciar a variante diatpica propia.
te dialectal propia da zona e utilizacin e valoracin da
variante estndar da lingua en situacins de carcter
formal.

LGB4.7.1 Identifica e clasifica as variantes diastrticas

do galego.

CCL.

LGB4.7.2 Recoece os trazos da variedade estndar

da lingua galega e valraa como variante unificadora.

CCL.
CSC.

LGB4.7.3 Rexeita os prexuzos sobre as variedades

dialectais e utiliza os trazos propios da sa zona.

CCL.
CSC.

Bloque 5. Educacin literaria.

h.
j.

B5.1 Identificacin e comprensin das distintas pocas

e perodos da Literatura Galega desde as sas orixes
na Idade Media ata 1916.

B5.1 Identificar e comprender as distintas pocas e

perodos da Literatura Galega desde as sas orixes na
Idade Media ata 1916.

LGLB5.1.1 Identifica as distintas pocas e perodos da CCL.

Literatura Galega desde as sas orixes na Idade Media
ata 1916.
LGLB5.1.2 Comprende e explica razoadamente as
CCL.
distintas pocas e perodos da Literatura Galega desde
a Idade Media ata 1916 e sinala os seus principais trazos caractersticos.

h.
j.

B5.2 Seleccin, lectura autnoma e comentario de

textos representativos da Literatura Galega desde a
Idade Media ata 1916.

B5.2 Seleccionar, ler autonomamente e comentar

textos representativos da Literatura Galega desde a
Idade Media ata 1916 e relacionar o seu contido co
contexto histrico, cultural e sociolingstico de cada
perodo.

LGLB5.2.1 Selecciona, seguindo criterios razoados,

textos representativos da Literatura Galega desde a
Idade Media ata 1916 para a sa lectura.

LGLB5.2.2 Le autonomamente obras ou textos repre CCL.

sentativos da Literatura Galega desde a Idade Media
ata 1916, resume o seu contido, sinala os seus trazos
caractersticos definitorios e relacinaos co contexto
histrico, cultural e sociolingstico do perodo da literatura galega correspondente.
LGB5.2.3 Comenta, de forma guiada, textos de obras
da Literatura galega desde a Idade Media ata 1916,

Pxina 875 de 913

CCL.

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 3 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

sinala os seus trazos caractersticos definitorios e relacinaos co contexto histrico, cultural e sociolingstico
do perodo da literatura galega correspondente.
LGLB5.2.4 Compara textos literarios dunha mesma
CCL.
poca ou perodo ou de diferentes pocas e perodos
atendendo aos seus principais contidos, sinala os seus
trazos caractersticos definitorios e pon todo en relacin co contexto histrico, cultural e sociolingstico da
poca(s)/ perodo(s).
h.
j.

B5.3 Lecturas expresivas e comprensivas, audicins e

lecturas dramatizadas de textos narrativos, poticos,
teatrais e ensasticos representativos da Literatura Galega desde a Idade Media ata 1916.

B5.3 Ler expresiva e comprensivamente, facer audicins e ler dramatizadamente textos narrativos, poticos, teatrais e ensasticos da Literatura Galega desde
a Idade Media ata 1916.

LGLB5.3.1 Le expresiva, comprensiva e/ou dramatiza- CCL.

damente textos narrativos, poticos, teatrais e ensasticos representativos da Literatura Galega desde a Idade
Media ata 1916.
LGLB5.3.2 Participa con proveito de audicins de
CCL.
textos narrativos, poticos, teatrais e ensasticos representativos da Literatura Galega desde a Idade Media
ata 1916 e escribe/debate, argumentadamente, sobre
aspectos literarios bsicos destes.

b.
h.
j.

B5.4 Elaboracin de traballos individuais e/ou en

B5.4 Elaborar traballos individuais e/ou en grupo, nos
grupo, nos que se describan e analicen textos literarios
que se describan e analicen textos representativos da
representativos da Literatura Galega desde a Idade
Literatura Galega desde a Idade Media ata 1916.
Media ata 1916.

e.
h.
j.

B5.5 Consulta de fontes bsicas de informacin e

familiarizacin coas TIC para a realizacin de traballos
e cita axeitada destas.

h.
j.
l.

B5.6 (Re)creacin de textos sinxelos de intencin

literaria partindo das caractersticas dos traballados na
aula co fin de desenvolver o gusto pola escrita e a capacidade de expresin dos sentimentos e xuzos.

LGLB5.4.1 Elabora traballos individual e/ou colectivamente, nos que se describen e analizan textos representativos da Literatura Galega desde a Idade Media
ata 1916.

CCL.

B5.5 Consultar fontes bsicas de informacin e familia- LGLB5.5.1 Consulta fontes de informacin bsicas
rizarse cos recursos das TIC para a realizacin de trapara a realizacin de traballos sinxelos e cita axeitada
ballos e cita axeitada destas.
destas.

CCL.

LGLB5.5.2 Emprego de diferentes recursos bsicos

das TIC para a realizacin de traballos sinxelos e cita
axeitada destes.

CCL.
CD.

LGLB5.6.1 (Re)crea textos sinxelos de intencin

literaria partindo das caractersticas dos traballados na
aula.

CCL.
CCEC.

B5.6 (Re)crear textos sinxelos de intencin literaria

partindo das caractersticas dos traballados na aula co
fin de desenvolver o gusto pola escrita e a capacidade
de expresin dos sentimentos e xuzos.

LGLB5.6.2 Desenvolve o gusto pola escrita como

CCL.
instrumento de comunicacin capaz de analizar e regu- CCEC.
lar os sentimentos e xuzos.

Pxina 876 de 913

4 de ESO
Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral. Escoitar e falar.

d.
e.
h.

B1.1 Comprensin e interpretacin de textos propios

dos medios de comunicacin audiovisual, con especial
atencin aos xneros de carcter argumentativo.

B1.1 Identificar a intencin comunicativa implcita e

explcita, o tema, a idea principal e as secundarias, a
tese e os argumentos de textos propios dos medios de
comunicacin audiovisual.

LGB1.1.1 Comprende o sentido global de textos orais

dos medios de comunicacin audiovisuais, identifica o
propsito, a tese e os argumentos de noticias debates
ou declaracins, determina o tema e recoece a intencin comunicativa do falante.

CCL.

LGB1.1.2 Distingue as partes nas que se estruturan as

mensaxes orais, o tema, as como a idea principal e as
secundarias.

CCL.

LGB1.1.3 Analiza criticamente tanto a forma como o

CCL.
contido de noticias, debates e procedentes dos medios CAA.
de comunicacin e recoece a validez dos argumentos.
d.
e.
h.

B1.2 Comprensin e anlise de textos publicitarios dos

medios de comunicacin audiovisual.

B1.2 Comprender e analizar textos expositivos e

publicitarios, diferenciar neles informacin, opinin e
persuasin.

LGB1.2.1 Distingue entre opinin e persuasin en

mensaxes publicitarias orais e identifica as estratexias
de enfatizacin.

CCL.
CAA.

LGB1.2.2 Analiza os elementos verbais dos textos

orais: no plano fnico (xogos fnicos), no plano morfosintctico (condensacin, concisin, economa) e no
plano lxico-semntico (lxico connotativo, simblico e
atractivo para o receptor).

CCL.
CSEIEE.

LGB1.2.3 Analiza os elementos non verbais, en espe- CLL.

cial a imaxe (mensaxe icnica) e o son (dilogo, rudos, CCEC.
msica), en anuncios publicitarios ou outro tipo de comunicacins orais.
d.
e.
h.

d.
e.

B1.3 Comprensin e interpretacin de textos orais

expositivos e argumentativos do mbito acadmico
(presentacins, relatorios, intervencins en mesas redondas).

B1.4 Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais de natureza diversa.

B1.3 Comprender e interpretar textos orais expositivos

e argumentativos utilizados no mbito acadmico (presentacins, relatorios, intervencins en mesas redondas).

B1.4 Comprender, interpretar e valorar diferentes tipos

de discursos orais.

Pxina 877 de 913

LGB1.3.1 Identifica a intencin comunicativa, a tese e

os argumentos dos debates, relatorios e mesas redondas do mbito acadmico e elabora un esquema ou
resumo.

CCL.
CAA.

LGB1.3.2 Recoece os procedementos lingsticos

para manifestarse a favor ou en contra dunha opinin
ou postura.

CCL.
CSC.

LGB1.4.1 Identifica a intencin comunicativa, a idea

principal e as secundarias, de calquera texto oral, formal ou informal, producido na variante estndar ou en

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

h.

a.
c.
d.
h.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

calquera das variedades dialectais.

B1.5 Desenvolvemento de habilidades de escoita
B1.5 Coecer, usar e valorar a adecuacin, a coherenactiva, cunha actitude de interese, de cooperacin e de
cia, a cohesin e a claridade expositiva, as como normas de cortesa nas intervencins orais propias da acrespecto.
tividade acadmica, tanto espontneas como planifica
das.

LGB1.5.1 Identifica os recursos que proporcionan

adecuacin, coherencia e cohesin ao discurso.

CCL.

LGB1.5.2 Coece e aplica as normas que rexen a

cortesa na comunicacin oral e respecta as opinins
alleas.

CCL.
CSC.

LGB1.5.3 Recoece a importancia dos aspectos

CCL.
prosdicos (entoacin, pausas, ton, timbre e volume), a CSC.
linguaxe corporal adecuada (mirada, posicin do cor CSIEE.
po), as como o autocontrol das emocins ao falar en
pblico.
h.
n.

B1.6 Participacin nas producins orais cunha fontica

e prosodia correcta, valoracin desta pronuncia e actitude crtica ante os prexuzos que se poidan asociar a
ela.

B1.6 Participar oralmente cunha fontica e prosodia

LGB1.65.1 Recoece a emisin dunha pronuncia
correcta, valorar esta pronuncia e amosar unha actitude
galega correcta, identifica os erros na producin oral
allea e produce discursos orais que respectan as recrtica ante os prexuzos que se poidan asociar a ela.
gras prosdicas e fonticas da lingua galega.
LGB.1.6.2 Recoece e rexeita argumentadamente os
prexuzos que se poidan asociar pronuncia propia da
lingua galega.

CCL.
CAA.

CAA.
CSC.

LGB1.6.3 Usa, se a pose, a variante dialectal propia e CCL.

asmea como a variedade habitual do seu contexto.
CCEC.

h.
n.

B1.7 Producin de discursos orais, en intervencins

espontneas, adecuados situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e correccin.

B1.7 Producir textos orais, en intervencins espontne- LGB1.7.1 Produce textos orais, en intervencins
as, adecuadas situacin e intencin comunicativa
espontneas, adecuadas situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e codesexada, con coherencia, cohesin e correccin.
rreccin.

CLL
CSC

LGB1.7.2 Participa con fluidez nas intervencins orais CCL.

espontneas respectando as regras morfosintcticas
desta lingua, en especial a colocacin do pronome tono, as como a fontica galega (pronuncia das 7 vogais,
n velar, fonema fricativo palatal xordo).
LGB1.7.3 Emprega nas intervencins orais espontne- CCL.
as expresins propias do galego: infinitivo conxugado e
fraseoloxa adecuada.l

Pxina 878 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos

Contidos

a.
c.
d.
h.

B1.8 Escoita crtica e reflexiva que permite identificar

prexuzos e mensaxes discriminatorias.

a.
b.
e.
g.
h.
n.

B1.9 Coecemento e uso progresivamente autnomo

das estratexias necesarias para a producin de textos
orais, de tcnicas para aprender a falar en pblico e
uso das TIC.

b.
h

a.
c.
d.
h.

Criterios de avaliacin

B1.8 Manifesta una actitude crtica e reflexiva que

permite identificar prexuzos e mensaxes discriminatorias.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB1.7.4 Emprega nas intervencins orais espontneas un lxico rico e variado.

CCL.

LGB1.8.1 Reflexiona e ten unha postura crtica ante as

mensaxes discriminatorias que proveen dos medios
de comunicacin.

CCL.
CAA.

LGB1.8.2 Rexeita argumentadamente os usos lingsti- CCL.

cos que levan implcitos prexuzos ou discriminacins. CSC.
B1.9 Realizar exposicins orais planificadas e claras de LGB1.9.1 Planifica a producin oral, estrutura o contitraballos e de informacins de actualidade, coa axuda
do, revisa os borradores e esquemas.
das RIC

CAA.
CCL.

LGB1.9.2 Presenta os contidos de forma clara e

ordenada e con correccin gramatical.

CCL.

LGB1.9.3 Utiliza o rexistro adecuado situacin

comunicativa.

CCL.

LGB1.9.4 Emprega axeitadamente os elementos

prosdicos e (entoacin e pronuncia axeitada, pausas,
ton, timbre e volume), a linguaxe corporal (mirada, posicin do corpo) as como o autocontrol das emocins
ao falar en pblico.

CCL.
CSC.
CSIEE.

LGB1.9.5 Emprega as TIC para documentarse bibliograficamente, revisar gramaticalmente o texto e elaborar unha presentacin atractiva e innovadora.

CD.
CAA.
CCL.

B1.10 Aplicacin dos coecementos gramaticais

B1.10 Aplicar os coecementos gramaticais avalia LGB1.10.1 Recoece erros (incoherencias, repeticins, CCL.
avaliacin e mellora da expresin oral e recoecemento
cin e mellora da expresin oral e recoecer en exposiambigidades, pobreza lxica, erros fontica e entoa CAA.
en exposicins orais propias e alleas das dificultades
cin inadecuada) nos discursos propios e alleos para
cins orais propias e alleas as dificultades expresivas.
expresivas
evitalos nas sas producins.
B1.11 Participacin activa e argumentada en debates
nos que se expresen opinins acerca dun tema de actualidade.

B1.11 Participar activa e argumentadamente en debates nos que se expresen opinins acerca dun tema de
actualidade.

LGB1.11.1 Desenvolve argumentos de forma compren- CCL

sible e convincente e comenta as contribucins dos
CAA
interlocutores.
LGB1.112 Aplica as normas que rexen a cortesa na
comunicacin oral, respecta as quendas e as opinins
alleas e emprega unha linguaxe non discriminatoria.

Pxina 879 de 913

CCL.
CSC.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos

a.
d.
h.
j.
m

h.
n.

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B1.12 Participacin en interaccins orais sobre temas

de interese persoal ou social ou asuntos da vida coti,
en diferentes rexistros.

B1.12 Participar en interaccins sobre temas de interese persoal, ou social ou asuntos da vida coti, nun rexistro formal, neutro ou informal.

LGB1.12.1 Desenvlvese con eficacia en situacins

que xorden na vida diaria as como noutras de estudo
ou traballo e participa en conversas informais.

B1.13 Valoracin da lingua oral como un instrumento

de aprendizaxe e de relacin social.

B2.13 Valorar a lingua oral como un instrumento til na

aprendizaxe e nas relacins sociais.

LGB2.13.1 Identifica e describe os valores da lingua

CCL.
oral como un instrumento til na aprendizaxe, as como CAA.
para relacionarse cos demais e enriquecerse como
CSC.
persoa.
CSIEE.

CCL.
CSC.
CSIEE.
CCEC.

Bloque 2. Comunicacin escrita. Ler e escribir.

b.
f.
h.

B2.1 Uso de tcnicas e estratexias que facilitan a

lectura comprensiva e crtica de textos.

B2.1 Empregar estratexias e tcnicas que faciliten a

lectura comprensiva e crtica dos textos

LGB2.1.1 Emprega pautas e estratexias que facilitan a

anlise do contido (resumos, cadros, esquemas e mapas conceptuais).

CCL.
CAA.

LGB2.1.2 Aplica os coecementos lingsticos propios

(gramaticais e lxicos) e recursos alleos (dicionarios e
outras fontes de documentacin) para solucionar problemas de comprensin.

CCL.

LGB2.1.3 Elabora o esquema xerarquizado de ideas

dun texto.

CCL.

LGB2.1.4 Deduce informacin global do texto a partir

de contidos explcitos e implcitos.

CCL.

LGB2.1.5 Entende o significado de palabras propias do CCL.

rexistro culto e incorpraas ao seu discurso.
CAA.
d.
e.
h.

B2.2 Comprensin e interpretacin de textos propios da B2.2 Comprender e interpretar textos escritos propios
vida coti relacionados co mbito laboral, administrativo
da vida coti pertencentes ao mbito laboral, adminise comercial.
trativo e comercial.

LGB2.2.1 Identifica a intencin comunicativa, o tema e

os subtemas de escritos propios da vida coti relacionados co mbito laboral, administrativo e comercial.

CCL.

LGB2 2.2 Comprende, interpreta e valora textos pro CCL.

pios da vida coti pertencentes a distintos mbitos:
CSC.
laboral (currculo, carta de presentacin, ficha de contratacin en empresas e redes sociais de procura de
emprego, contrato, nmina e vida laboral), administrativo (carta administrativa e solicitude ou instancia), comercial (carta comercial, carta de reclamacin e impreso administrativo de reclamacin).

Pxina 880 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos
d.
e.
h.

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

B2.3 Comprensin e interpretacin de textos relaciona- B2.3 Comprender e interpretar textos relacionados co
LGB2 3.1 Comprende textos relacionados co mbito
dos co mbito acadmico, tanto materiais de consulta
mbito acadmico, tanto materiais de consulta (dicionaacadmico, tanto materiais de consulta (dicionarios,
(dicionarios, glosarios, enciclopedias...), como libros de
rios, glosarios, enciclopedias...), como libros de texto e
glosarios, enciclopedias...), como libros de texto e retexto e recursos de temas especializados en internet.
recursos de temas especializados en internet.
cursos de temas especializados en internet.

d.
e.
h.

B2.4 Comprensin e interpretacin de textos argumentativos.

d.
e.
h.

B2.5 Comprensin e interpretacin de textos xornalsticos de opinin: carta ao director, editorial, columna e
artigo de opinin.

B2.4 Comprender e interpretar textos argumentativos.

B2.5 Comprende e interpreta textos xornalsticos de

opinin: carta ao director, editorial, columna e artigo de
opinin.

c.
d.
h.

b.
e.
f.
h.

B2.6 Comprensin e interpretacin das mensaxes

explcitas e implcitas que transmiten os textos publicitarios dos medios de comunicacin.

B2.7 Lectura crtica e reflexiva que permita identificar

usos lingsticos discriminatorias.

B2.8 Uso autnomo dos recursos que ofrecen as

bibliotecas e as TIC para obter informacin complementaria.

B2.6 Comprende e interpreta as mensaxes explcitas e

implcitas que transmiten os textos publicitarios dos
medios de comunicacin.

B2.7 Identificar os usos lingsticos que contean

prexuzos ou mensaxes discriminatorias.

B2.8 Usar e seleccionar materiais de consulta das

bibliotecas e doutras fontes de informacin impresa ou
en formato dixital.

Pxina 881 de 913

CCL.
CD.

LGB2.3.2 Interpreta a informacin de mapas, grficas,

diagramas.

CCL.

LGB2.4.1 Identifica o tema e a intencin comunicativa

de textos argumentativos.

CCL.

LGB2.4.4.2 Elabora a sa propia interpretacin a partir

dos argumentos expresados nun texto.

CCL.

LGB2.5.1 Diferenza os trazos caractersticos dos textos CCL.

xornalsticos de opinin: carta ao director, editorial, co- CSC.
lumna e artigo de opinin.
LGB2.5.2 Valora a intencin comunicativa dun texto
xornalstico e distingue entre informacin, opinin e
persuasin.

d.
e.
h.

Competencias clave

CCL.
CSC.

LGB2.6.1 Comprende e interpreta as mensaxes explci- CCL.

tas e implcitas que transmiten os textos publicitarios
CSC.
dos medios de comunicacin (anuncios).
LGB2.6.2 Reflexiona e ten unha postura crtica ante as
mensaxes persuasivas que proveen dos medios de
comunicacin.

CCL.
CSC.

LGB2 7.1 Reflexiona sobre os usos lingsticos que

levan implcitos prexuzos ou mensaxes discriminatorias.

CCL.
CSC.

LGB2.7.2 Detecta prexuzos e mensaxes discriminatorias implcitas nos textos de medios de comunicacin
con especial atencin publicidade.

CCL.
CSC.

LGB2.8.1 Selecciona contidos, analiza informacin e

extrae conclusins a partir da consulta de materiais en
distintos soportes.

CCL.
CD.
CSC.

LGB2.8.2 Srvese dos recursos que ofrecen as bibliotecas ou as TIC para integrar os coecementos adquiridos nos seus escritos.

CCL.
CD.
CAA.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave
CSC.

b.
f.
h.

B2.9 Uso de tcnicas e estratexias para producir textos B2.9 Empregar estratexias e tcnicas axeitadas para
escritos adecuados, coherentes e ben cohesionados
producir escritos adecuados, coherentes e ben cohedesde o punto de vista comunicativo (planificacin, orsionados desde o punto de vista comunicativo (planifiganizacin, redaccin e revisin).
cacin, organizacin, redaccin e revisin).

LGB2.9.1 Utiliza distintas tcnicas de planificacin para CCL.

organizar o seu discurso (diferentes tipos de esquemas
e mapas conceptuais).
LGB2.9.2 Utiliza o rexistro adecuado en funcin da
tipoloxa textual e do acto comunicativo.

CCL.

LGB2.9.3 Ordena as ideas e estrutura os contidos en

unidades sintcticas consecutivas e encadeadas con
conectores e outros elementos de cohesin.

CCL.

LGB2.9.4 Coece as regras ortogrficas e as normas

CCL.
morfosintcticas e srvese das ferramentas lingsticas CD.
ao seus alcance (correctores, dicionarios e gramticas)
para aplicalas correctamente.
LGB2.9.5 Revisa o texto para comprobar que a organi- CCL.
zacin dos contidos do texto correcta e que non se
cometen erros ortogrficos, gramaticais, de formato ou
de presentacin.

b.
e.
f.
h.

B2.10 Utilizacin das TIC para corrixir e mellorar a

presentacin dos escritos, para difundir os textos propios, coecer outros alleos e intercambiar opinins.

B2.10 Empregar as TIC para corrixir e mellorar a

presentacin dos escritos, para difundir os textos propios, coecer outros alleos e intercambiar opinins.

LGB2.10.1 Usa as TIC para a correccin dos textos:

corrector ortogrfico do procesador de textos, dicionarios en lia e outras pxinas especializadas no estudo
da lingua galega.

CCL.
CD.
CAA.

LGB2.10.2 Usa procesadores de textos para mellorar a CCL.

presentacin dos seus escritos, especialmente na pre- CD.
sentacin dos seus traballos acadmicos, atendendo a
cada unha das funcionalidades de cada elemento: encabezamento e p de pxina, numeracin de pxinas,
ndice, esquemas etc.
LGB2.10.3 Usa as TIC como medio de divulgacin de
textos propios, de coecemento doutros alleos e de
intercambio de opinins.
b.
e.
h.

B2 .11 Producin, en soporte papel ou dixital, de textos B2.11 Producir, respectando as sas caractersticas
propios da vida coti pertencentes ao mbito laboral,
formais e de contido, textos propios da vida coti pertencentes a distintos mbitos tanto en formato papel
administrativo e comercial.
como dixital: laborais, administrativos e comerciais.

Pxina 882 de 913

CCL.
CD.
CSC.

LGB2.11.1 Produce, respectando as sas caractersti- CCL.

cas formais e de contido, e tanto en soporte papel co- CD.
mo dixital, textos propios da vida coti pertencentes a
CSC.
distintos mbitos: laboral (currculo, carta de presentacin, ficha de contratacin en empresas e redes sociais
de procura de emprego), administrativo (carta administrativa e solicitude ou instancia) e comercial (carta co-

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

mercial, carta de reclamacin e impreso administrativo

de reclamacin).
b.
e.
h.

B2.12 Producin, en soporte papel ou dixital, de cartas

direccin e columnas de opinin.

B2.12 Producir, en soporte papel ou dixital, cartas

direccin e columnas de opinin.

LGB2.12.1 Crea, en soporte papel ou dixital, cartas

direccin e columnas de opinin.

CCL.
CD.
CSC.

b.
e.
h.

B2.13 Composicin en soporte papel ou dixital de

textos argumentativos, redactados a partir da informacin obtida de distintas fontes.

B2.13 Producir en soporte papel ou dixital textos

argumentativos, redactados a partir da informacin obtida de distintas fontes.

LGB2.13.1 Elabora, en soporte papel ou dixital, textos

argumentativos, redactados a partir da informacin obtida de distintas fontes.

CCL.
CD.
CSC.

LGB2.13.2 Crea, en soporte papel ou dixital, un texto

argumentativo propio a partir dun tema dado sen documentacin previa.

CCL.
CD.

LGB2.13.3 Sintetiza a informacin e resume textos

argumentativos sen repetir nin parafrasear o texto de
partida.

CCL.

LGB2.14.1 Identifica e describe os valores da escritura

non s como una ferramenta para organizar os pensamentos senn tamn como un instrumento para relacionarse cos demais e enriquecerse como persoa.

CCL.
CSC.
CCEC.

LGB3.1.1 Recoece, explica e usa un lxico amplo e

preciso de diferentes categoras gramaticais.

CCL.
CAA.

LGB3.1.2 Recoece, explica e usa fraseoloxa diversa

da lingua galega nas sas producins orais e escritas.

CCL.
CAA.

d.
h.

B2.14 Valoracin da escritura como un instrumento de

aprendizaxe, de relacin social e enriquecemento persoal.

B2.14 Valorar a escritura como un instrumento moi til

na aprendizaxe, nas relacins sociais e no desenvolvemento do individuo.
Bloque 3. Funcionamento da lingua

b.
e.
j.

B3.1 Recoecemento, explicacin e uso de lxico

suficientemente amplo e preciso, con incorporacin de
fraseoloxa e de vocabulario temtico.

B3.1 Recoecer e explicar os valores de lxico preciso

de diferentes categoras gramaticais, as como da fraseoloxa.

b.
e.
j.

B3.2 Recoecemento e uso das formas verbais da

lingua galega e das perfrases.

B3.2. Recoecer e usar correctamente as formas

verbais e as perfrases verbais da lingua galega.

LGB3.2.1 Recoece e usa correctamente as formas

verbais e as perfrases verbais da lingua galega e distingue os diversos tipos.

CCL.
CAA.

b.
e.
i.

B3.3 Recoecemento, explicacin e uso dos procedementos de creacin de palabras.

B3.3. Recoecer e explicar os procedementos de

creacin de palabras, os valores dos morfemas e as
sas posibilidades combinatorias para crear novos termos e identificar a sa procedencia grega ou latina.

LGB3.3.1 Recoece e explica os procedementos de

creacin de palabras.

CCL.
CAA.

LGB3.3.2 Crea palabras novas utilizando os procedementos de creacin lxica.

CCL.
CAA.

LGB3.3.3 Recoece os valores de prefixos e sufixos e

as sas posibilidades combinatorias para crear novas

CCL.

Pxina 883 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

palabras.
LGB3.3.4 Identifica a procedencia grega ou latina de
prefixos e sufixos habituais no uso da lingua galega.
a.
d.
e.

b.
e.
l.
j.

b.
e.

CCL.

B3.4 A fontica e a fonoloxa do galego, con especial

atencin a posibles interferencias (apertura das vogais
de grao medio, o n velar ou a entoacin).

B3.4. Recoecer e usar a fontica da lingua galega.

LGB3.4.1 Recoece e usa adecuadamente a fontica

CCL.
da lingua galega, con especial atencin entoacin, s CAA.
vogais de grao medio e ao n velar.

B3.5 Uso eficaz dos dicionarios e doutras fontes de

consulta, tanto en papel como en soporte electrnico,
especialmente sobre cuestins de uso (semntico e
sintctico) e de normativa.

B3.5 Usar eficazmente os dicionarios e outras fontes de LGB3.5.1 Usa eficazmente os dicionarios e outras
consulta, tanto en papel como en soporte electrnico,
fontes de consulta, tanto en papel como en soporte
para resolver dbidas, para progresar na aprendizaxe
electrnico, especialmente sobre cuestins de uso
(semntico e sintctico) e de normativa, para resolver
autnoma e para enriquecer o propio vocabulario.
dbidas, e para progresar na aprendizaxe autnoma e
para ampliar o seu vocabulario.

CCL.
CD.

B3.6 Aplicacin e valoracin das normas ortogrficas e

morfolxicas da lingua galega.

B3.6 Aplica e valora as normas ortogrficas e morfolxicas da lingua galega.

LGB3.6.1 Aplica correctamente as normas ortogrficas

e morfolxicas da lingua galega nos discursos orais e
escritos.

CCL.
CAA.

LGB3.6.2 Recoece o valor funcional e social das

normas ortogrficas e morfolxicas da lingua galega.

CCL.

e.

B3.7 Anlise e uso reflexivo da puntuacin en relacin

coa cohesin sintctica.

B3.7 Analizar e usar correctamente a puntuacin, de

acordo coa cohesin sintctica.

LGB3.7.1 Analiza e usa correctamente a puntuacin,

de acordo coa cohesin sintctica.

CCL.

b.
e.

B3.8 As principais regras de combinacin impostas

polos predicados en funcin dos seus argumentos; estruturas sintcticas e tipos de oracin segundo a natureza do predicado.

B3.8 Recoecer e usar enunciados e oracins, identificando as principais regras de combinacin impostas
polo verbos.

LGB3.8.1 Recoece enunciados e identifica a palabra

nuclear que o organiza sintctica e semanticamente.

CCL.
CAA

LGB3.8.2 Recoece a estrutura interna das oracins,

identificando o verbo e os seus complementos.

CCL.

LGB3.8.3 Respecta a orde correcta dos elementos da

estrutura sintctica galega.

CCL.

LGB3.8.4 Clasifica oracins segundo a natureza do

predicado.

CCL.

LGB3.8.5. Usa a terminoloxa sintctica correcta.

CCL.

e.
h.

B3.9 Recoecemento e uso reflexivo dos nexos e

conectores textuais mis comns, en particular os de
causa e consecuencia, os de condicin e hiptese e os
conclusivos, e mais dos mecanismos de cohesin textual.

B3.9 Recoecer, explicar e usar os nexos textuais de

causa, consecuencia, condicin, hiptese e os conclusivos, as como os mecanismos gramaticais e lxicos
de cohesin interna.

Pxina 884 de 913

LGB3.9.1 Recoece, explica e usa os nexos textuais de CCL

causa, consecuencia, condicin, hiptese e os conclu- CAA
sivos, as como os mecanismos gramaticais e lxicos
de cohesin interna.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos
e.

a.
b.
e.

b.
e.

Contidos

Criterios de avaliacin

B3.10 Identificacin da estrutura dun texto, a constru B3.10 Identifica adecuadamente en textos alleos e
cin dos pargrafos e a vinculacin e progresin tempropios a estrutura, a construcin e xustificacin dos
ticas en textos alleos e propios, e elaboracin de textos
pargrafos, a vinculacin e progresin temticas, e
de acordo con estes parmetros.
elabora textos de acordo con estes parmetros.

B3.11 Identificacin e explicacin dos trazos que

permiten diferenciar e clasificar os xneros textuais,
especialmente os argumentativos.

B3.12 Adecuacin dos textos en funcin do contexto,

do tema e do tipo de texto.

B3.11 Identificar e explicar os trazos que permiten

diferenciar e clasificar os xneros textuais, especialmente os argumentativos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB3.10.1 Identifica a estrutura do texto, en construcins propias e alleas.

CCL.

LGB3.10.2 Xustifica argumentadamente a divisin en

pargrafos de textos propios e alleos.

CCL.
CAA.

LGB3.10.3 Identifica a progresin temtica en textos

propios e alleos.

CCL.

LGB3.10.4 Elabora textos cunha estrutura apropiada,

divididos en pargrafos e empregando os mecanismos
de progresin temtica.

CLL.

LG3.11.1 Identifica e describe a estrutura e os trazos

lingsticos dos diferentes xneros textuais, especialmente nos argumentativos, e aplcaos nas producins
propias.

CCL.

LGB3.11.2 Recoece nun texto, e emprega nas producins propias, os distintos procedementos lingsticos
para a expresin da subxectividade.

CCL.

B.3.12 Xustifica a adecuacin dos textos, en funcin do LGB3.12.1 Xustifica a adecuacin das producins en
contexto, do tema e do xnero e elabora producins
funcin do contexto, do tema e do xnero textual.
propias cunha adecuacin apropiada.

CCL.
CAA.

LGB3.12.2 Elabora producins lingsticas cunha

CCL.
adecuacin apropiada ao contexto, ao tema e ao xnero textual.
b.
e.
h.

B.3.13 Participacin en proxectos (elaboracin de

B.3.13 Participar en proxectos (elaboracin de matemateriais multimedia, folletos, carteis, recensin de
riais multimedia, folletos, carteis, recensin de libros e
libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linpelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
guas, tanto curriculares como outras presentes no cencurriculares como outras presentes no centro, relaciotro, relacionados cos Elementos Transversais e nos
nados cos Elementos Transversais e nos que se
que se eviten estereotipos lingsticos ou culturais.
eviten estereotipos lingsticos ou culturais.

b.
e.

B3.14 Identificacin e progresiva utilizacin dos coecementos sobre as linguas para desenvolver unha
competencia comunicativa integrada.

LGB3.13.1 Participa en proxectos (elaboracin de

CCL.
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
CAA.
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan
varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais e
valora positivamente as competencias que pose como
persoa plurilinge.

B3.14 Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LGB3.14.1 Utiliza os coecementos lingsticos de
das linguas, mediante a comparacin e transformacin
mbito contextual, textual, oracional e da palabra, dede textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coesenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
cementos para solucionar problemas de comprensin e
a comprensin e producin dos textos traballados en
para a producin de textos.
calquera das outras.
Bloque 4. Lingua e sociedade.

Pxina 885 de 913

CCL.
CAA.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos
m.
n.

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B4.1 Valoracin das linguas como medios de relacin

interpersoal e de sinal de identidade dun pobo.
B4.2 O plurilingismo como expresin da riqueza
cultural da humanidade.
B4.3 A lusofona nas linguas do mundo no sculo XXI.

B.4.1 Valorar as linguas como medios de relacin

interpersoal e de sinal de identidade dun pobo, apreciar o plurilingismo como expresin da riqueza cultural da humanidade e coecer e describir o papel da
lusofona nas linguas do mundo no sculo XXI.

LGB4.1.1 Valora a lingua como medio de relacin

interpersoal e de sinal de identidade dun pobo e argumenta fundamentadamente e cun discurso propio a
sa postura.

CCL.
CCEC.

LGB4.1.2 Valora o plurilingismo inclusivo, desde a

lingua propia, como expresin da riqueza cultural da
humanidade e argumenta cun discurso propio a sa
postura.

CCL.

LGB4.1.3 Coece os territorios que forman parte da

CCL.
comunidade lusfona e sabe describir a sa importan- CSC.
cia dentro das linguas do mundo no sculo XXI.
LGB4.1.4 Incorpora sa prctica coti os principais
recursos da rede en portugus (buscadores, enciclopedias, portais de noticias).
m.
n.

m.
n.

B4.4 Situacin sociolingstica de Galicia. A presenza

da lingua galega nos principais mbitos e contextos
sociais e privados. Tendencias de evolucin.

B.4.5 O proceso de normalizacin. Desenvolvemento

de actitudes positivas cara ao proceso de recuperacin
do galego, favorecendo o xurdimento de vnculos positivos cara ao seu uso. Consciencia da necesidade e
das potencialidades de enriquecemento persoal e colectivo do uso normalizado da lingua galega.

B4.2 Describir e analizar a situacin sociolingstica

LGB4.2.1 Coece e describe a lexislacin estatal e
de Galicia atendendo presenza da lingua galega nos
autonmica bsica en materia lingstica.
principais mbitos e contextos sociais e privados as
como s tendencias de evolucin.
LGB4.2.2 Describe acertadamente con criterios
sociolingsticos a situacin galega actual.

B.4.3 Identificar os elementos do proceso normalizador e adquirir vnculos positivos cara ao seu uso asumindo a importancia da contribucin individual no desenvolvemento da lingua galega.

Pxina 886 de 913

CCL.
CSC.
CD.
CCL.
CSC.
CCL.
CSC.

LGB4.2.3 Analiza grficas de distribucin de linguas

tirando conclusins nas que incorpora os seus coecementos sociolingsticos.

CCL.
CSC.
CD.

LGB4.2.4 Describe a situacin sociolingstica de

Galicia e emprega a terminoloxa apropiada.

CCL.
CSC.

LGB4.2.5 Analiza as tendencias de evolucin da

lingua galega a partir da situacin sociolingstica actual.

CCL.
CSC.

LGB4.3.1 Identifica os procedementos de normalizacin e argumenta axeitadamente a necesidade de

continuar con este proceso na lingua galega.

CCL.
CSC.

LGB4.3.2 Distingue normativizacin e normalizacin e

explica axeitadamente cada fenmeno.

CCL.
CSC.

LGB4.3.3. Analiza a sa propia prctica lingstica e

valora a importancia de contribur individual e social-

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
mente normalizacin da lingua galega.
LGB.4.3.4 Coece os principais axentes normalizadores en Galicia e valora a sa importancia.

m.
n.

B.4.6 Etapas da historia social da lingua galega desde

1916 ata a actualidade. Anlise e comprensin das
causas e consecuencias dos feitos mis relevantes.

B.4.4 Identificar as causas e consecuencias dos feitos

mis relevantes da historia social da lingua galega e
sinalar as distintas etapas desde 1916.

Competencias clave
CSC.
CCL.
CSC.

LGB4.4.1 Recoece os acontecementos relevantes da CCL.

historia social da lingua galega desde 1916 e elabora CCEC.
textos expositivos sobre as diferentes etapas.
LGB4.4.2 Identifica as causas dos feitos mis relevan- CCL.
tes da historia social da lingua galega desde 1916.
CCEC.
LGB4.4.3 Identifica as consecuencias dos feitos mis
relevantes da historia social da lingua galega desde
1916.

CCL.
CCEC.

LGB4.4.4 Interpreta grficos, tboas, textos e informa- CCL.

cin dos medios e das TIC, relacionados coa historia CCEC.
social da lingua galega desde 1916.
CD.
m.
n.

B.4.7 Situacin sociolingstica e legal das linguas de

Espaa.

B.4.5 Describir a situacin sociolingstica e legal das

linguas de Espaa.

LGB4.5.1 Describe a situacin sociolingstica e legal CCL.

das linguas de Espaa e analiza criticamente textos
CD.
(literarios, xornalsticos), grficos ou documentos audiovisuais que traten sobre a situacin sociolingstica
do Estado espaol.

m.
n.

B.4.8 Os prexuzos lingsticos.

B.4.6 Identificar os prexuzos lingsticos e analizar a

situacin persoal en relacin a eles.

LGB4.6.1 Sinala os prexuzos lingsticos atribubles a CCL.

calquera lingua e especialmente galega e rebteos CSC.
cunha argumentacin axeitada.

m.
n.

B.4.9 Recoecemento e valoracin dos principais

B.4.7 Recoecer e valorar os principais fenmenos
fenmenos que caracterizan as variedades xeogrficas,
que caracterizan as variedades xeogrficas, diastrtidiastrticas e diafsicas da lingua galega e da funcin
cas e diafsicas da lingua galega e da funcin da linda lingua estndar. Uso normalizado da variante dialecgua estndar.
tal propia da zona. Utilizacin e valoracin da variante
estndar da lingua en situacins de carcter formal.

Pxina 887 de 913

LGB4.6.2 Analiza a opinin propia sobre as linguas,

detecta os prexuzos, en caso de os ter, e rebteos
argumentadamente.

CCL.
CSC.

LGB4.7.1 Recoece os principais fenmenos que

caracterizan as variedades xeogrficas da lingua galega.

CCL.
CSC.

LGB4.7.2 Recoece os trazos da variedade estndar

da lingua galega.

CCL.

LGB4.7.3 Valora a lingua estndar como variedade

unificadora.

CCL.

LGB4.7.4 Valora as variedades xeogrficas da lingua

CCL.

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

galega como smbolo de riqueza lingstica e cultural e CSC.

rexeita fundamentadamente calquera prexuzo sobre a
variacin diatpica.
LGB4.7.5 Recoece as variedades diastrticas e
diafsicas da lingua galega e describe o influxo da situacin sociolingstica nelas.

CCL.
CSC.

LGLB5.1.1 Identifica os distintos perodos e xeracins

da Literatura Galega de 1916 ata a actualidade.

CCL.

Bloque 5. Educacin literaria.

h.
j.

B5.1 Identificacin e comprensin dos distintos perodos e xeracins da Literatura Galega de 1916 ata a
actualidade.

B5.1 Identificar e comprender os distintos perodos e

xeracins da Literatura Galega de 1916 ata a actualidade.

LGLB5.1.2 Comprende e explica razoadamente os

CCL.
distintos perodos da Literatura Galega de 1916 ata a
actualidade sinalando os seus principais trazos caractersticos.
h.
j.

B5.2 Seleccin, lectura autnoma e comentario de

B5.2 Seleccionar, ler autonomamente e comentar obras LGLB5.2.1 Selecciona, seguindo criterios razoados,
CCL.
obras representativas da Literatura Galega de 1916 ata
representativas da Literatura Galega de 1916 ata a
obras representativas da Literatura Galega de 1916 ata
actualidade e relaciona o seu contido co contexto hista actualidade.
a actualidade para a sa lectura.
rico, cultural e sociolingstico de cada perodo.
LGLB5.2.2 Le autonomamente obras ou textos repre CCL.
sentativas da Literatura Galega de 1916 ata a actualidade, resume o seu contido, sinala os seus trazos caractersticos definitorios e relacinaos co contexto histrico, cultural e sociolingstico do perodo da literatura
galega correspondente.
LGB5.2.3 Comenta, de forma guiada ou libre, textos de CCL.
obras da Literatura galega desde 1916 ata a actualidade, sinala os seus trazos caractersticos definitorios e
relacinaos co contexto histrico, cultural e sociolingstico do perodo da literatura galega correspondente
LGLB5.2.4 Compara textos literarios dun mesmo
perodo ou de diferentes perodos atendendo aos seus
principais contidos, sinala os seus trazos caractersticos definitorios e pon todo en relacin co contexto histrico, cultural e sociolingstico do perodo ou perodos.

h.
j.

B5.3 Lecturas expresivas e comprensivas, audicins e

lecturas dramatizadas de textos narrativos, poticos,
teatrais e ensasticos representativos da Literatura Galega de 1916 ata a actualidade.

CCL.

B5.3 Ler expresiva e comprensivamente, facer audi LGLB5.3.1 Le expresiva, compresiva e/ou dramatiza CCL.
cins e ler dramatizadamente textos narrativos, potidamente textos narrativos, poticos, teatrais e ensasticos, teatrais e ensasticos da Literatura Galega de 1916
cos representativos da Literatura Galega de 1916 ata a
ata a actualidade.
actualidade.

Pxina 888 de 913

Lingua Galega e Literatura. ESO. 4 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGLB5.3.2 Participa con proveito de audicins de

CCL.
textos narrativos, poticos, teatrais e ensasticos representativos da Literatura Galega de 1916 ata a actualidade e escribe/debate, argumentadamente, sobre os
seus valores literarios.
b.
h.
j.

B5.4 Elaboracin de traballos individuais e/ou en grupo

nos que se describan e analicen textos literarios representativos da Literatura Galega de 1916 ata a actualidade.

B5.4 Elaborar traballos individuais e/ou en grupo nos

que se describan e analicen textos representativos da
Literatura Galega de 1916 ata a actualidade.

LGLB5.4.1 Elabora traballos individual e/ou colectivamente nos que se describen e analizan textos representativos da Literatura Galega de 1916 ata a actualidade.

CCL.

e.
h.
j.

B5.5 Consulta de fontes de informacin variadas e de

recursos das TIC para a realizacin de traballos e cita
axeitada destes.

B5.5 Consultar fontes de informacin variadas e

recursos das TIC para a realizacin de traballos e cita
axeitada destes.

LGLB5.5.1 Consulta fontes de informacin variadas

para a realizacin de traballos e cita axeitada destas.

CCL.

LGLB5.5.2 Emprego de diferentes recursos das TIC

para a realizacin de traballos e cita axeitada destes.

CCL.
CD.

h.
j.
l.

B5.6 (Re)creacin de textos de intencin literaria

partindo das caractersticas dos traballados na aula co
fin de desenvolver o gusto pola escrita e a capacidade
de expresin dos sentimentos e xuzos.

B5.6 (Re)crear textos de intencin literaria partindo das LGLB5.6.1 (Re)crea textos de intencin literaria partincaractersticas dos traballados na aula co fin de desendo das caractersticas dos traballados na aula.
volver o gusto pola escrita e a capacidade de expresin
dos sentimentos e xuzos.
LGLB5.6.2 Desenvolve o gusto pola escrita como
instrumento de comunicacin capaz de analizar e regular os sentimentos e xuzos.

CCL.
CCEC.
CCL.
CCEC.

1 de bacharelato
Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral. Escoitar e falar.

b.
d.
e.

B1.1 Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais e audiovisuais de natureza diversa.

B1.1 Comprender, interpretar e valorar diferentes tipos

de discursos orais e audiovisuais.

Pxina 889 de 913

LGB1.1.1 Identifica a intencin comunicativa, a idea

principal e as secundarias, de calquera texto oral, formal ou informal, producido na variante estndar ou en
calquera das variedades dialectais.

CLL

LGB1.1.2 Recolle as ideas fundamentais e secundarias en resumos, esquemas ou mapas conceptuais.

CCL
CAA

LGB1.1.3 Interpreta, reflexiona e emite xuzos crticos

CCL

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
sobre discursos orais de distinta natureza.

b.
d.
e.
.

B1.2 Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos expositivos e argumentativos sobre temas especializados do mbito acadmico.

B1.2 Comprender, interpretar e valorar textos orais de

carcter expositivo e argumentativo sobre temas especializados ( conferencias, clases, charlas, presentacins, videoconferencias).

Competencias clave
CAA

LGB1.2.1 Sintetiza o contido dun texto ou responde

preguntas concretas relativas comprensin de textos
orais.

CCL
CAA

LGB1.2.2 Comprende as ideas principais e contidos

relevantes dunha presentacin, charla ou conferencia.

CCL
CSC

LGB1.2.3 Recoece as distintas estratexias de organi- CAA

zacin do contido nunha exposicin oral sobre un tema
especializado propio do mbito acadmico ou de divulgacin cientfica e cultural.
LGB1.2.4 Escoita de maneira activa, toma notas e
formula preguntas coa intencin de aclarar ou ampliar
ideas que se desprenden da exposicin oral.

b.
d.
e.
h.

a.
b.
e.
k.

B1.3 Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais procedentes dos medios de comunicacin
social (entrevistas, documentais, series, pelculas).

B1.3 Comprender, interpretar e valorar textos orais e

audiovisuais dos medios de comunicacin (entrevistas,
documentais, series, pelculas).

B1.4 Desenvolvemento de habilidades de escoita

B1.4 Desenvolver habilidades de escoita activa, para
activa, cunha actitude de interese, de cooperacin e de
identificar os recursos que proporcionan adecuacin,
respecto.
coherencia e cohesin ao texto..

CAA

LGB1.3.1 Recoece a intencin comunicativa, as ideas CCL

principais e relevantes de programas de radio e televi- CSC
sin (entrevistas, documentais, series, pelculas).
CCEC
LGB1.3.2 Identifica as caractersticas propias dos
principais xneros informativos e de opinin procedentes dos medios de comunicacin social.

CCL
CSC

LGB1.3.3 Analiza e explica os recursos verbais e non

verbais.

CCL
CAA
CSC

LGB1.4.1 Identifica os recursos que proporcionan

adecuacin, coherencia e cohesin ao discurso.

CCL

LGB1.4.2 Coece, valora e aplica as normas que rexen CSC

a cortesa na comunicacin oral; respecta as quendas e
as opinins alleas.
LGB1.4.3 Recoece a importancia dos aspectos
CSC
prosdicos (entoacin, pausas, ton, timbre e volume), a CCL
linguaxe corporal adecuada (mirada, posicin do cor CSIEE
po), as como o autocontrol das emocins ao falar en
pblico.

d.

B1.5 Producin (planificacin e execucin de textos

B1.5 Realizar producins orais planificadas, relaciona-

Pxina 890 de 913

LGB1.5.1 Planifica os seus textos orais e produce

CAA

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos

e.
g.
i.
k.

e.
g.
i.
j.

e.
h.

Contidos
orais relacionados con algn contido do currculo ou
tema de actualidade) adecuada situacin comunicativa, con coherencia, cohesin, correccin, coa axuda
das TIC, as como de elementos non verbais e con control das emocins ao falar en pblico.

B1.6 Presentacin oral de textos expositivos e argumentativos, do mbito acadmico e de divulgacin

cientfica e cultural.

B1.7 Producin de discursos orais, en intervencins

espontneas, adecuados situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e correccin.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

das con algn contido do currculo ou tema de actualidiscursos adecuados, coherentes e ben cohesionados.
dade adecuadas situacin e intencin comunicativa
desexada, con coherencia, cohesin, correccin, coa
LGB1.5.2 Consulta fontes de informacin diversas e
axuda das TIC as como de elementos non verbais e
revisa os borradores e esquemas.
con control das emocins ao falar en pblico.

B1.6 Expoer oralmente con rigor e claridade un tema

especializado de textos do mbito acadmico ou de
divulgacin cientfica e cultural.

Competencias clave
CCL
CAA
CSIEE

LGB1.5.3 Presenta os contidos de forma clara e

ordenada e con correccin gramatical.

CCL

LGB1.5.4 Utiliza o rexistro adecuado situacin

comunicativa.

CCL
CSC

LGB1.5.5 Emprega axeitadamente os elementos

prosdicos e (entoacin e pronuncia axeitada, pausas,
ton, timbre e volume), a linguaxe corporal (mirada, posicin do corpo) as como o autocontrol das emocins
ao falar en pblico.

CCL
CSC
CSIEE

LGB1.5.6 Emprega as TIC para documentarse bibliograficamente, revisar gramaticalmente o texto e elaborar unha presentacin atractiva e innovadora.

CAA
CD
CCL

LGB1.6.1 Desenvolve un tema do currculo con rigor,

claridade e correccin gramatical.

CCL

LGB1.6.2 Emprega lxico preciso e especializado e

evita o uso de coloquialismos e palabras comodn.

CCL

LGB1.6.3 Emprega recursos verbais e non verbais en

textos expositivos.

CCL
CSC

LGB1.6.4 Adeca o texto segundo a intencin comunicativa, o tema e o xnero textual.

CSC
CSIEE

B1.7 Producir textos orais, en intervencins espontne- LGB1.7.1 Produce textos orais, en intervencins
as, adecuadas situacin e intencin comunicativa
espontneas, adecuadas situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e codesexada, con coherencia, cohesin e correccin.
rreccin.

CCL
CSC

LGB1.7.2 Participa con fluidez nas intervencins orais CCL

espontneas respectando as regras morfosintcticas
desta lingua, en especial a colocacin do pronome tono, as como a fontica galega (pronuncia das 7 vogais,
n velar, fonema fricativo palatal xordo).

Pxina 891 de 913

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB1.7.3 Emprega nas intervencins orais espontne- CCL

as expresins propias do galego: infinitivo conxugado e
fraseoloxa adecuada.l

B1.8 Participar activa e argumentadamente en debates

nos que se expresen opinins acerca dun tema de actualidade.

LGB1.7.4 Emprega nas intervencins orais espontneas un lxico rico e variado.

CCL

LGB1.8.1 Desenvolve argumentos de forma comprensible e convincente e comenta as contribucins dos

interlocutores.

CCL
CSC
CSIEE

LGB1.8.2 Aplica as normas que rexen a cortesa na

comunicacin oral, respecta as quendas e as opinins
alleas e emprega unha linguaxe non discriminatoria.

CCL
CSC
CSIEE

a.
b.
e.
k.

B1.8 Participacin activa e argumentada en debates

nos que se expresen opinins acerca dun tema de actualidade.

a.
b.
e.
k.

B1.9 Participacin en interaccins orais sobre temas de B1.9 Participar en interaccins sobre temas de interese LGB1.9.1 Desenvlvese con eficacia en situacins que
interese persoal ou social ou asuntos da vida coti, en
persoal, ou social ou asuntos da vida coti, nun rexistro
xorden na vida diaria as como noutras de estudo ou
diferentes rexistros.
formal, neutro ou informal.
traballo e participa en conversas informais.

b.
d.
e.

B1.10 Aplicacin dos coecementos gramaticais

LGB1.10.1 Recoece en exposicins propias e alleas
B1.10 Aplicar os coecementos gramaticais avaliaavaliacin e mellora da expresin oral e recoecemento
as dificultades expresivas: incoherencias, repeticins,
cin e mellora da expresin oral e recoecer en exposien exposicins orais propias e alleas das dificultades
ambigidades, mal uso dos rexistros pobreza lxica,
cins orais propias e alleas as dificultades expresivas.
fontica e entoacin inadecuada e identifica interferenexpresivas.
cias lingsticas e desviacins da norma.

CCL
CAA

LGB1.10.2 Desea estratexias para mellorar e progresar de xeito autnomo.

b.
e.

B1.11 Participacin nas producins orais cunha fonti- B1.11 Participar oralmente cunha fontica e prosodia
LGB1.11.1 Recoece a emisin dunha pronuncia
ca e prosodia correcta, valoracin desta pronuncia e
correcta, valorar esta pronuncia e amosar unha actitude
galega correcta, identifica os erros na producin oral
actitude crtica ante os prexuzos que se poidan asociar
allea e produce discursos orais que respectan as recrtica ante os prexuzos que se poidan asociar a ela.
a ela.
gras prosdicas e fonticas da lingua galega.
LGB.1.11.2 Recoece e rexeita argumentadamente os
prexuzos que se poidan asociar pronuncia propia da
lingua galega.

CAA
CCL
CSC
CSIEE

CAA
CSEIEE
CCL
CAA

CAA
CCL
CSC

LGB1.11.3 Usa, se a pose, a variante dialectal propia CAA

e asmea como a variedade habitual do seu contexto. CCL
CSC
Bloque 2. Comunicacin escrita. Ler e escribir

Pxina 892 de 913

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos
b.
f.
h.

b.
h.

Contidos

Criterios de avaliacin

B2.1 Aplicacin de estratexias e coecementos lings- B2.1 Aplicar estratexias e coecementos lingsticos,
ticos, sociolingsticos e pragmticos para comprender,
sociolingsticos e pragmticos para comprender, anaanalizar e comentar o texto na sa integridade.
lizar e comentar o texto na sa integridade.

B2.2 Planificacin e producin de textos adecuados,

coherentes e ben cohesionados; axustados s normas
gramaticais e ben presentados.

B2.2 Compoer producins escritas planificadas

adecuadas situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin, correccin gramatical e boa presentacin.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB2.1.1 Recolle as ideas fundamentais do texto en

resumos, esquemas e mapas conceptuais.

CCL.
CAA.

LGB2.1.2 Interpreta o sentido global do texto, identifica

o propsito comunicativo do autor e emite opinins e
xuzos sobre a mensaxe.

CCL.
CSC.

LGB2.1.3 Distingue o tema principal e os subtemas e

compn o esquema xerarquizado das ideas do texto.

CCL.

LGB2.1.4 Utiliza recursos bibliogrficos, audiovisuais e

dixitais para facilitar a comprensin e complementar a
informacin do texto.

CCL.
CD.
CAA.

LGB2.2.1 Selecciona e presenta os contidos dos seus

textos de forma clara e ordenada.

CCL.

LGB2.2.2 Identifica e describe as caractersticas

lingsticas dos distintos tipos de rexistro.

CCL.

LGB2.2.3 Utiliza o rexistro lingstico axeitado situacin comunicativa das sas producins.

CCL.
CSC.

LGB2.2.4 Utiliza mecanismos variados de cohesin

lingstica.

CCL.

LGB2.2.5 Axstase s normas ortogrficas e morfolxi- CCL.

cas da lingua galega.

b.
d.
e.
h.

B2.3 Comprensin, producin e sntese de textos

expositivos e argumentativos do mbito acadmico e
de divulgacin cientfica e cultural (dicionarios, glosarios, enciclopedias).

B2.3 Comprender, producir e sintetizar o contido de

textos expositivos e argumentativos de tema especializado do mbito acadmico ou de divulgacin cientfica
e cultural.

LGB2.3.1 Comprende, interpreta e sintetiza tanto o

CCL.
contido de materiais de consulta (dicionarios, glosarios, CD.
enciclopedias) e textos argumentativos e expositivos
CAA.
(ensaios).
LGB2.3.2 Identifica o tema e a estrutura de textos de
CCL.
carcter expositivo e argumentativo, de tema especializado, propios do mbito acadmico ou de divulgacin
cientfica e cultural.

Pxina 893 de 913

LGB2.3.3 Sintetiza e distingue as ideas principais e as

secundarias de textos de carcter expositivo e argumentativo propios do mbito acadmico.

CCL.

LGB2.3.4 Analiza os recursos verbais e non verbais

dos textos expositivos e argumentativos de tema espe-

CCL.

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
cializado e valraos en funcin da intencin comunicativa do autor, do tema e do xnero textual.

b.
c.
d.
h.

B2.4 Comprensin, producin e valoracin de textos

procedentes dos medios de comunicacin social tanto
os publicitarios como os periodsticos de carcter informativo e de opinin.

B2.4 Comprender, producir e valorar de forma crtica

textos publicitarios e periodsticos de carcter informativo ou de opinin.

Competencias clave
CAA.

LGB2.3.5 Desenvolve un tema do currculo con rigor,

claridade e correccin ortogrfica e gramatical.

CCL.

LGB2.3.6 Emprega lxico preciso e especializado e

evita o uso de coloquialismos e palabras comodn.

CCL.

LGB2.4.1 Comprende, produce e valora de forma

crtica textos publicitarios e periodsticos de carcter
informativo ou de opinin.

CCL.
CSC.

LGB2.4.2 Interpreta as mensaxes publicitarias e

recoece os elementos de persuasin dos anuncios.

CCL.
CSC.

LGB2.4.3 Identifica e rexeita as ideas e os usos lings- CCL.

ticos discriminatorios dos textos publicitarios.
CSC.
b.
f.
h.

B2.5 Anlise dos textos descritivos: intencin comunicativa, estrutura formal e de contido e caractersticas
lingsticas.

B2.5 Caracterizar, identificar e producir textos descritivos pertencentes a distintos mbitos de uso.

LGB2.5.1 Identifica e analiza a intencin comunicativa, CCL.

a estrutura formal, de contido e as caractersticas lingsticas dos textos descritivos e produce outros textos
similares.

b.
f.
h.

B2.6 Anlise dos textos expositivos: intencin comunicativa, estrutura formal e de contido e caractersticas
lingsticas.

B2.6 Caracterizar, identificar e producir textos expositivos pertencentes a distintos mbitos de uso.

LGB2.6.1 Produce, identifica e analiza a intencin

CCL.
comunicativa, a estrutura formal, de contido e as caractersticas lingsticas dos textos expositivos.

b.
f.
h.

B2.7 Anlise dos textos narrativos: intencin comunica- B2.7 Caracterizar, identificar e producir textos narratitiva, estrutura formal e de contido e caractersticas linvos pertencentes a distintos mbitos de uso.
gsticas.

LGB2.7.1 Produce, identifica e analiza a intencin

comunicativa, a estrutura formal e de contido e as caractersticas lingsticas dos textos narrativos.

CCL.

b.
f.
h.

B2.8 Anlise dos textos argumentativos: intencin

comunicativa, estrutura formal e de contido e caractersticas lingsticas.

B2.8 Caracterizar, identificar e producir textos argumentativos pertencentes a distintos mbitos de uso.

LGB2.8.1 Produce, identifica e analiza a intencin

comunicativa, a estrutura formal e de contido e as caractersticas lingsticas dos textos argumentativos.

CCL.

b.
f.
h.

B2.9 Anlise dos textos dialogados: intencin comunicativa, estrutura formal e de contido e caractersticas
lingsticas.

B2.9 Caracterizar, identificar, analizar e producir textos

dialogados pertencentes a distintos mbitos de uso.

LGB2.9.1 Produce, identifica e analiza a intencin

comunicativa, a estrutura formal e de contido e as caractersticas lingsticas dos textos dialogados.

CCL.

b.
e.
f.

B2.10 Busca e seleccin de informacin procedente de B2.10 Planificar, producir e revisar textos de investiga- LGB2.10.1 Consulta fontes dixitais, contrasta e selecfontes bibliogrficas ou dixitais e posterior organizacin
cin a partir da informacin obtida en fontes impresas e
ciona a informacin relevante mediante fichas-resumo.
e revisin dos textos cos recursos que ofrecen as TIC.
dixitais e con axuda dos recursos que ofrecen as TIC.

Pxina 894 de 913

CCL.
CD.
CAA.

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

h.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB2.10.2 Planifica os escritos en funcin dunha orde

predefinida e revisa o proceso de escritura con axuda
de ferramentas dixitais.

CCL.
CD.

LGB2.10.3 Respecta as normas de presentacin dos

traballos escritos, a organizacin en epgrafes, procedementos de cita, notas a p de pxina, bibliografa.

CCL.
CD.

B3.1 Verificar o coecemento formal e a capacidade de LGB3.1.1 Emprega os principais coecementos de

Lingstica Xeral para comprender e analizar textos
reflexin sobre a lingua que pose o alumnado.
alleos de distintos mbitos e para producir, compor e
revisar textos propios e de temticas diversas vinculados comunicacin e linguaxe.

CCL.

LGB3.1.2 Describe os principais conceptos de Lingstica Xeral: comunicacin, linguaxe, lingua, unidades
lingsticas, signo lingstico e diversas disciplinas lingsticas.

CCL.

Bloque 3. Funcionamento da lingua

e.

a.
b.
e.

B3.2 Coecemento dos diferentes rexistros lingsticos B3.2 Recoecer e utilizar os diferentes rexistros lings- LGB3.2.1 Recoece os rexistros lingsticos en textos
e dos factores que inciden no uso da lingua en distintos
ticos en funcin dos mbitos sociais valorando a impororais e escritos en funcin da intencin comunicativa.
mbitos e valoracin da importancia de utilizar o rexistancia de usar o rexistro axeitado a cada momento.
tro adecuado en relacin coa situacin comunicativa.
LGB3.2.2 Valora a importancia de utilizar o rexistro
axeitado a cada situacin comunicativa e aplcao nas
sas producins orais e escritas.

CCL.
CSC.
CCL.
CSC.

B3.3 Producin de textos escritos ou orais de diferentes B3.3 Producir textos escritos ou orais de diferentes
xneros mostrando un correcto nivel de correccin
xneros mostrando un correcto nivel de correccin
gramatical, presentacin, adecuacin, coherencia, cogramatical, presentacin, adecuacin, coherencia, cohesin e correccin.
hesin e correccin.

LGB3.3.1 Produce textos escritos ou orais de diferentes CCL.

xneros mostrando un correcto nivel de correccin
CSIEE.
gramatical, presentacin, adecuacin, coherencia, co CAA.
hesin e correccin.

e.

B3.4 Caracterizacin morfolxica, semntica e sintctica do substantivo e do adxectivo.

B3.4 Recoecer e identificar os trazos caractersticos

das categoras gramaticais substantivo e adxectivo,
explicar os seus usos e valores nos textos.

LGB3.4.1 Identifica e explica os usos e valores do

substantivo e do adxectivo nun texto, relacionndoos
coa intencin comunicativa, coa tipoloxa textual, as
como con outros compoentes da situacin comunicativa.

CCL.
CAA.

e.

B3.5 Coecemento, tipoloxa e caracterizacin dos

determinantes (artigo, demostrativo, posesivo, interrogativos, exclamativos, cuantificadores e identificadores).

B3.5 Recoecer e identificar os trazos caractersticos

da categora gramatical dos determinantes, explicando
os seus usos e valores nos textos.

LGB3.5.1 Identifica e explica os usos e valores dos

determinantes, relaciona a sa presenza coa intencin
comunicativa e a tipoloxa textual, as como con outros
compoentes.

CCL.
CAA.

e.

B3.6 Recoecemento, descricin e uso da categora

B3.6 Recoecer e identificar os trazos caractersticos

LGB3.6.1 Identifica e explica os usos e valores dos

CCL.

a.
b.
c.
e.

B3.1 Coecemento e reflexin sobre os principais

conceptos de Lingstica Xeral: comunicacin, linguaxe, lingua, unidades lingsticas, signo lingstico e
disciplinas lingsticas.

Pxina 895 de 913

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos

Contidos
verbal e das perfrases verbais.

Criterios de avaliacin
da categora gramatical do verbo e as perfrases verbais e explicar os seus usos e valores nos textos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

verbos e das perfrases e relaciona a sa presenza coa CAA.

intencin comunicativa e a tipoloxa textual, as como
con outros compoentes.

e.

B3.7 Recoecemento, observacin, uso e explicacin

dos conectores textuais.

B3.7 Recoecer en textos de diversa ndole e usar nas LGB3.7.1 Identifica, explica e usa distintos tipos de
producins propias orais e escritas os diferentes conecconectores que lle proporcionan cohesin a un texto.
tores textuais.

CCL.
CAA.

e.

B3.8 Coecemento, caracterizacin e tipoloxa do

adverbio e das locucins adverbiais.

B3.8 Recoecer e identificar os trazos caractersticos

da categora gramatical do adverbio e explicar os seus
usos e valores nos textos.

LGB3.8.1 Identifica e explica os usos e valores dos

adverbios e das locucins adverbiais e relaciona a sa
presenza coa intencin comunicativa e a tipoloxa textual, as como con outros compoentes.

CCL.
CAA.

e.

B3.9 Coecemento, caracterizacin e tipoloxa dos

pronomes.

B3.9 Recoecer e identificar os trazos caractersticos

da categora gramatical dos pronomes e explicar os
seus usos e valores nos textos.

LGB3.9.1 Identifica e explica os usos e valores dos

pronomes e relaciona a sa presenza coa intencin
comunicativa e a tipoloxa textual, as como con outros
compoentes.

CCL.
CAA.

b.
e.
h.

B.3.10 Participacin en proxectos (elaboracin de

B.3.10 Participar en proxectos (elaboracin de matemateriais multimedia, folletos, carteis, recensin de
riais multimedia, folletos, carteis, recensin de libros e
libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linpelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto
guas, tanto curriculares como outras presentes no cencurriculares como outras presentes no centro, relaciotro, relacionados cos Elementos Transversais e nos
nados cos Elementos Transversais e nos que se
que se eviten estereotipos lingsticos ou culturais.
eviten estereotipos lingsticos ou culturais.

b.
e.

B3.11 Identificacin e progresiva utilizacin dos coecementos sobre as linguas para desenvolver unha
competencia comunicativa integrada.

LGB3.10.1 Participa en proxectos (elaboracin de

CCL.
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
CAA.
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan
CD.
varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais e
valora positivamente as competencias que pose como
persoa plurilinge.

B3.11 Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso LGB3.11.1 Utiliza os coecementos lingsticos de
das linguas, mediante a comparacin e transformacin
mbito contextual, textual, oracional e da palabra, dede textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coesenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
cementos para solucionar problemas de comprensin e
a comprensin e producin dos textos traballados en
para a producin de textos.
calquera das outras.

CCL.
CAA.

Bloque 4. Lingua e sociedade

m.
n.

B.4.1 As funcins sociais da lingua.

B.4.1 Distinguir as funcins sociais da lingua e determi- LGB4.1.1 Distingue as funcins sociais da lingua e
nar a situacin do galego respecto a elas.
determina a situacin do galego respecto a elas.

m.
n.

B.4.2 A diversidade lingstica no mundo, en Europa e B.4.2 Describir a diversidade lingstica no mundo, en
Europa e na Pennsula Ibrica, determinar o papel da
na Pennsula Ibrica.
lusofona, distinguir conceptos bsicos de contacto de
B.4.3 A lusofona.
linguas e describir os fundamentos do ecolingismo.
B.4.4 Multilingismo e plurilingismo. Lingua minoritaria
e lingua minorizada. Conflito lingstico e diglosia. O
ecolingismo.

Pxina 896 de 913

CCL.
CSC.

LGB4.2.1 Describe a diversidade lingstica no mundo,

en Europa e na Pennsula Ibrica.

CCL.
CSC.
CCEC.

LGB4.2.2 Determina o papel da lusofona nas linguas

do mundo no sculo XXI e a sa importancia cultural e
econmica desde a perspectiva galega.

CCL.
CSC.
CCEC.

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos

m.
n.

m.
n.

m.
n.

m.
n.

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB4.2.3 Diferencia e expllica os conceptos de multilingismo, plurilingismo, lingua minoritaria e lingua

minorizada, conflito lingstico e diglosia e describe os
fundamentos do ecolingismo.

CCL.
CSC.
CCEC.

B.4.5 Historia da lingua: do latn ao galego, a situacin B.4.3 Describir a historia da lingua do latn ao galego e
lingstica da Pennsula antes da romanizacin, o subsdistinguir os elementos constitutivos deste.
trato, o estrato latino: (principais evolucins fonticas
do latn ao galego). a romanizacin e o nacemento das
linguas romances, o superestrato.

LGB4.3.1 Describe a romanizacin e o nacemento das

linguas romances.

CCL.

LGB4.3.2 Identifica e describe os diferentes elementos

constitutivos do galego ao longo da historia (substrato,
estrato e superestrato).

CCL.
CSC.

B.4.6 Cultismos, semicultismos e palabras patrimoniais

e as familias lxicas irregulares.

LGB4.4.1 Recoece os cultismos, semicultismos e

palabras patrimoniais e cita algn exemplo.

CCL.

LGB4.4.2 Distingue as familias lxicas irregulares e

utilzaas correctamente.

CCL.

LGB4.5.1 Identifica e describe as caractersticas

lingsticas fundamentais do Galego Antigo.

CCL.

LGB4.5.2 Describir o contexto histrico e cultural do

Galego Antigo as como a sa situacin sociolingstica.

CCL.
CSC.

LGB4.5.3 Identifica o Galego Antigo en documentos

non literarios e literarios.

CCL.

B.4.8 Historia da lingua: o Galego Medio, a dialectaliza- B.4.6 Distinguir as caractersticas lingsticas funda LGB4.6.1 Distingue as caractersticas lingsticas
cin da lingua (s. XVI-XVII-XVIII), contexto histrico e
mentais do Galego Medio (s. XVI-XVII-XVIII), describir
fundamentais do Galego Medio (s. XVI-XVII-XVIII),
cultural, situacin sociolingstica e caractersticas lino seu contexto e identificalo en textos.
describe o seu contexto e identifcao en textos.
gsticas.
LGB4.6.2 Describe o contexto histrico e cultural do
Galego Medio as como a sa situacin sociolingstica.

CCL.

B.4.4 Recoecer os cultismos, semicultismos e palabras patrimoniais e citar exemplos, as como distinguir
as familias lxicas irregulares e utilizalas correctamente.

B.4.7 Historia da lingua: o Galego Antigo (Idade Media), B.4.5 Identificar e describir as caractersticas lingstiemerxencia e declive, caractersticas lingsticas, concas fundamentais do Galego Antigo, o seu contexto e
texto histrico e cultural e situacin sociolingstica.
identificalo en textos.

LGB4.6.3 Analiza a repercusin desta etapa de dialectalizacin da lingua no desenvolvemento posterior do

galego.

CCL.
CSC.
CC.L.
CSC.

LGB4.6.4 Identifica o galego medio en documentos non CCL.

literarios e literarios.
m.

B.4.9 Historia da lingua: o Galego Moderno (desde o s.

XIX ata 1916), contexto histrico e cultural, situacin

B.4.7 Distinguir as caractersticas lingsticas funda LGB4.7.1 Distingue as caractersticas lingsticas

mentais do Galego Moderno (desde o s. XIX ata 1916),
fundamentais do Galego Moderno (desde o s. XIX ata

Pxina 897 de 913

CCL.

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos
n.

Contidos
sociolingstica e caractersticas lingsticas.

Criterios de avaliacin
describir o seu contexto e identificalo en textos, elaborar traballos individuais e/ou en grupo nos que se describan e analicen textos anteriores a 1916.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

1916).
LGB4.7.2 Describe o contexto histrico e cultural do
Galego Moderno (desde o s. XIX ata 1916) as como a
sa situacin sociolingstica.

CCL.
CSC.

LGB4.7.3 Analiza a repercusin da etapa de nacemento do Galego Moderno (desde o s. XIX ata 1916) no
desenvolvemento posterior da lingua.

CCL.
CSC.

LGB4.7.4 Identifica o Galego Moderno (desde o s. XIX

ata 1916) en documentos non literarios e literarios.

CCL.

LGB4.7.5 Elabora traballos de xeito individual e/ou en

grupo nos que se describen e analizan textos anteriores a 1916.

CCL.

Bloque 5. A literatura.
h.
j.

h.
j.

h.
j.

B5.1 Definicin dos conceptos Literatura e texto literario, caracterizacin dos diferentes xneros e anlise
dos seus principais recursos formais e descricin da
cronoloxa xeral da Historia da Literatura Galega.

B5.1 Definir Literatura e texto literario, caracterizar os

LGB5.1.1 Define Literatura e o texto literario, caracteri- CCL.
diferentes xneros e analizar os seus principais recurza os diferentes xneros e analiza os seus principais
sos formais e describir a cronoloxa xeral da Historia da
recursos formais e describe a cronoloxa xeral da HistoLiteratura Galega.
ria da Literatura Galega.
LGB5.1.2 Compara textos de diferentes xneros,
caracterizndoos a partir dos seus trazos formais e
estruturais definitorios.

CCL.

LGB5.1.3 Adscribe sa poca autores ou autoras e

textos destacados da Historia da Literatura Galega.

CCL.

LGB5.2.1 Define Literatura Galega de Tradicin Oral e

as sas principais concrecins xenricas, concreta a
historia da sa vitalidade e mais as principais manifestacins e compilacins nos diferentes perodos histricos ata a actualidade.

CCL.

LGB5.2.2 Le e comenta textos dos diferentes xneros

da Literatura Galega de Tradicin Oral e identifica os
seus principais trazos formais, estruturais e temticos.

CCL.

B5.3 A literatura medieval: contextualizacin sociohist- B5.3 Identificar, analizar e describir a literatura medie- LGB5.3.1 Identifica, analiza e describe a literatura
rica e sociolingstica das sas orixes, definicin das
val: contextualizar sociohistrica e sociolingisticamenmedieval: contextualiza sociohistrica e sociolingisticaractersticas principais e anlise da lrica profana
te as sas orixes, definir as caractersticas principais e
camente as sas orixes, define as caractersticas prin(cantiga de amor, de amigo e de escarnio), a lrica relianalizar a lrica profana (cantiga de amor, de amigo e
cipais e analiza a lrica profana (cantiga de amor, de
de escarnio), a lrica relixiosa (cantigas de Santa Mara)
amigo e de escarnio), a lrica relixiosa (cantigas de
xiosa (cantigas de Santa Mara) e a prosa medieval.

CCL.

B5.2 Definicin da Literatura Galega de Tradicin Oral

e as sas principais concrecins xenricas, relacin
histrica da sa vitalidade e mais das principais manifestacins e compilacins realizadas nos diferentes
perodos histricos ata a actualidade.

B5.2 Definir Literatura Galega de Tradicin Oral e as

sas principais concrecins xenricas, historiar a sa
vitalidade e mais as principais manifestacins e compilacins nos diferentes perodos histricos ata a actualidade.

Pxina 898 de 913

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 1 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin
e a prosa medieval.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Santa Mara) e a prosa medieval.

h.
j.

B5.4 Lectura de textos significativos da literatura

B5.4 Ler textos significativos da literatura medieval,
LGB5.4.1 Le e comenta textos representativos da
medieval, identificacin das sas caractersticas temidentificar as sas caractersticas temticas e formais e
literatura medieval, caracterzaos formal, estrutural e
ticas e formais e relacin destas co contexto sociohistpoelas en relacin co contexto sociohistrico e sociotematicamente e ponos en relacin co contexto sociorico e sociolingstico e mais o xnero ao que pertenlingstico e mais o xnero ao que pertencen.
histrico e sociolingstico.
cen.

h.
j.

B5.5 A literatura do Galego Medio (sculos XVI, XVII e

XVIII): contextualizacin sociohistrica e sociolingstica da producin desta etapa e descricin e anlise das
principais obras e autores.

h.
j.

B5.6 Lectura de textos significativos da literatura do

B5.6 Ler textos significativos da literatura do Galego
LGB5.6.1 Le e comenta textos representativos da
CCL.
Galego Medio, identificacin das sas caractersticas
Medio, identificar as sas caractersticas temticas e
literatura do Galego Medio, caracterzaos formal, estrutemticas e formais e relacin co contexto sociohistriformais e poelas en relacin co contexto sociohistrico
tural e tematicamente e ponos en relacin co contexto
co e sociolingstico e mais o xnero ao que pertencen.
e sociolingstico e mais o xnero ao que pertencen.
sociohistrico e sociolingstico.

h.
j.

B5.7 A literatura do Rexurdimento: contextualizacin

sociohistrica e sociolingstica da producin do Prerrexurdimento e o Rexurdimento pleno ata 1916 e descricin e anlise das principais obras e autores deste
perodo.

B5.7 Identificar, analizar e describir a literatura do

Rexurdimento: contextualizar sociohistrica e sociolingisticamente a producin do Prerrexurdimento e o
Rexurdimento pleno ata 1916 e describir e analizar as
principais obras e autores deste perodo.

h.
j.

B5.8 Lectura de textos significativos dos principais

autores do Prerrexurdimento, o Rexurdimento pleno e
os comezos do sculo XX ata 1916, identificacin das
sas caractersticas temticas e formais e relacin co
contexto sociohistrico e sociolingstico e mais o xnero ao que pertencen.

B5.8 Ler textos significativos dos principais autores do LGB5.8.1 Le e comenta textos representativos da
CCL.
Prerrexurdimento, o Rexurdimento pleno e os comezos
literatura do Rexurdimento (tanto do Prerrexurdimento
do sculo XX ata 1916, identificando as sas caractecomo do Rexurdimento pleno e a literatura de comezos
rsticas temticas e formais e poelas en relacin co
do sculo XX ata 1916), caracterzaos formal, estrutural
contexto sociohistrico e sociolingstico e mais o xe tematicamente e ponos en relacin co contexto sonero ao que pertencen.
ciohistrico e sociolingstico.

B5.5 Identificar, analizar e describir a literatura do

Galego Medio (sculos XVI, XVII e XVIII): contextualizar sociohistrica e sociolingisticamente a producin
desta etapa e describir e analizar as principais obras e
autores.

CCL.

LGB5.5.1 Identifica, analiza e describe a literatura do

CCL.
Galego Medio (sculos XVI, XVII e XVIII): contextualiza
sociohistrica e sociolingisticamente a producin desta etapa e describe e analiza as principais obras e autores.

LGB5.7.1 Identifica, analiza e describe a literatura do

Rexurdimento: contextualiza sociohistrica e sociolingisticamente a producin do Prerrexurdimento e o
Rexurdimento pleno ata 1916 e describe e analiza as
principais obras e autores deste perodo.

CCL.

2 de bacharelato
Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso
Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral: falar e escoitar

d.
e.

B1.1 Comprensin, interpretacin e valoracin de

textos orais e audiovisuias de natureza diversa.

B1.1 Comprender, interpretar e valorar diferentes tipos LGB1.1.1 Identifica a intencin comunicativa, a idea
de discursos orais, audiovisuais e a situacin en que se
principal e as secundarias, de calquera texto oral, fordesenvolven. Captar o sentido global, a intencin do
mal ou informal, producido na variante estndar ou en

Pxina 899 de 913

CCL

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso

Obxectivos
g.
h.

d.
e.
h.
i.

d.
e.
g.
h.

a.
b.
e.

Contidos

Criterios de avaliacin
discurso, a mensaxe e as sas ideas principais e secundarias.

Estndares de aprendizaxe
calquera das variedades dialectais.
LGB1.1.2 Recolle as ideas fundamentais e secundarias en resumos, esquemas ou mapas conceptuais.

CCL

LGB1.1.3 Interpreta, reflexiona e emite xuzos crticos

sobre disursos orais de distinta natureza.

CAA

B1.2 Comprensin interpretacin e valoracin de textos B1.2 Comprender, interpretar e valorar textos orais de LGB1.2.1 Identifica as ideas principais e contidos
expositivos e argumentativos sobre temas especializacarcter expositivo e argumentativo sobre temas esperelevantes dunha presentacin (charla ou conferencia
cializados (conferencias, clases, charlas, presentacins
dos do mbito acadmico.
sobre temas especializados do mbito acadmico).
e videoconferencia).
LGB1.2.2 Recoece as distintas estratexias de organizacin do contido nunha exposicin oral sobre un tema
especializado propio do mbito acadmico ou de divulgacin cientfica e cultural.

B1.3 Comprensin interpretacin e valoracin de textos B1.3 Comprender, interpretar e valorar textos orais
orais procedentes dos medios de comunicacin social
xornalsticos e publicitarios.
(xneros informativos e de opinin, e da publicidade).

B.1.4 Desenvolvemento das habilidades de escoita

B1.4 Coecer, usar e valorar a adecuacin, a coherenactiva, cunha actitude de interese, de cooperacin e de
cia, a cohesin e a claridade expositiva, as como as
normas de cortesa, nas intervencins orais propias da
respecto.
actividade acadmica, tanto espontneas como planificadas.

Pxina 900 de 913

Competencias clave

CCL
CAA
CAA

LGB1.2.3 Escoita de maneira activa, toma notas e

formula preguntas coa intencin de aclarar ou ampliar
ideas que se desprenden da exposicin oral.

CCL
CAA

LGB1.3.1 Interpreta e identifica a intencin comunicativa, o tema e a estrutura en anuncios sonoros e /ou audiovisuais.

CCL
CAA

LGB1.3.2 Identifica as caractersticas propias dos

principais xneros informativos e de opinin dos medios de comunicacin social.

CCL
CAA
CSC

LGB1.3.3 Analiza os recursos verbais e non verbais

que se empregan na publicidade para convencer os
destinatarios ou destinatarias.

CCL
CSC.

LGB1.3.4 Analiza de forma crtica a forma e contido

das mensaxes publicitarias e evita usos lingsticos
discriminatorios.

CAA.
CCL.

LGB1.4.1 Identifica os recursos que proporcionan

adecuacin, coherencia e cohesin ao discurso.

CCL.

LGB1.4.2 Coece e aplica as normas que rexen a

cortesa na comunicacin oral e respecta as opinins
alleas.

CSC.
CAA.

LGB1.4.3 Recoece a importancia dos aspectos

CCL.

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

prosdicos (entoacin, pausas, ton, timbre e volume), a CSC.

linguaxe corporal adecuada (mirada, posicin do cor CSIEE.
po), as como o autocontrol das emocins ao falar en
pblico.

d.
e.
g.
h.
i.
k.

B1.5 Producin (planificacin e execucin de textos

B1.5 Realizar producins orais planificadas, relaciona- LGB1.5.1 Planifica os seus textos orais e produce
orais relacionados con algn contido do currculo ou
das con algn contido do currculo ou tema de actualidiscursos adecuados, coherentes e ben cohesionados.
tema de actualidade) adecuada situacin comunicatidade adecuadas situacin e intencin comunicativa
va, con coherencia, cohesin, correccin, coa axuda
desexada, con coherencia, cohesin, correccin, coa
LGB1.5.2 Consulta fontes de informacin diversas e
das TIC, as como de elementos non verbais e con conaxuda das TIC as como de elementos non verbais e
revisa os borradores e esquemas.
trol das emocins ao falar en pblico.
con control das emocins ao falar en pblico.

CAA.
CCL.
CAA.

LGB1.5.3 Presenta os contidos de forma clara e

ordenada e con correccin gramatical, cnguese ao
tema e non divaga.

CCL.

LGB1.5.4 Emprega axeitadamente os elementos

prosdicos (entoacin e pronuncia axeitada, pausas,
ton, timbre e volume), a linguaxe corporal (mirada, posicin do corpo) as como o autocontrol das emocins
ao falar en pblico.

CCL.
CSC.
CSIEE.

LGB1.5.5 Exprsase con facilidade e recorre a parfra- CCL.

ses ou circunloquios cando non encontra a expresin
CSIEE.
precisa.
LGB1.5.6 Utiliza o rexistro adecuado situacin
comunicativa.

CCL.

LGB1.5.7 Tenta buscar a complicidade do pblico e

demostra seguridade ao responder as preguntas do
auditorio.

CSIEE.

LGB1.5.8 Emprega as TIC para documentarse biblio CD.

graficamente, revisar gramaticalmente o texto e elabo- CCL.
rar unha presentacin adecuada situacin e inten CAA.
cin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin
e correccin.
e.

B1.6 Producin de discursos orais, en intervencins

espontneas, adecuados situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e correccin.

B1.6 Producir textos orais, en intervencins espontne- LGB1.6.1 Produce textos orais, en intervencins
as, adecuadas situacin e intencin comunicativa
espontneas, adecuadas situacin e intencin comunicativa desexada, con coherencia, cohesin e codesexada, con coherencia, cohesin e correccin.
rreccin.

CCL.

LGB1.6.2 Participa con fluidez nas intervencins orais CCL.

espontneas respectando as regras morfosintcticas
desta lingua, en especial a colocacin do pronome to-

Pxina 901 de 913

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

no, as como a fontica galega (pronuncia das 7 vogais,

n velar, fonema fricativo palatal xordo).
LGB1.6.3 Emprega nas intervencins orais espontne- CCL.
as expresins propias do galego: infinitivo conxugado e
fraseoloxa adecuada.l
LGB1.6.4 Emprega nas intervencins orais espontneas un lxico rico e variado.
e.
g.
h.
i.

B1.7 Exposicin oral de textos expositivos e argumentativos do mbito acadmico e de divulgacin cientfica
e cultural.

a.
b.
e.

B1.8 Participacin activa e argumentada en debates

nos que se expresen opinins acerca dun tema de actualidade.

CCL.

B1.7 Expoer oralmente, con rigor e claridade, un tema LGB1.7.1 Desenvolve un tema do currculo con rigor,
especializado de textos do mbito acadmico ou de
claridade e correccin gramatical e fontica.
divulgacin cientfica e cultural.
LGB1.7.2 Emprega lxico preciso e especializado e
evita o uso de coloquialismos e palabras comodn.

CCL.

B1.8 Participar activa e argumentadamente en debates

nos que se expresen opinins acerca dun tema de actualidade.

LGB1.8.1 Desenvolve argumentos de forma comprensible e convincente e comenta as contribucins dos

interlocutores.

CCL.
CAA.
CSC.

LGB1.8.2 Aplica as normas que rexen a cortesa na

comunicacin oral, respecta as quendas e as opinins
alleas e emprega unha linguaxe non discriminatoria.

CCL.
CSC.

CCL.

a.
b.
c
e.
k.

B1.9 Participacin en interaccins orais sobre temas de B1.9 Participar en interaccins sobre temas de interese LGB1.9.1 Desenvlvese con eficacia en situacins que
interese persoal ou social ou asuntos da vida coti, en
persoal, ou social ou asuntos da vida coti, nun rexistro
xorden na vida diaria as como noutras de estudo ou
diferentes rexistros.
formal, neutro ou informal.
traballo e participa en conversas informais.

CCL.
CSC.
CSIEE.

b.
d.
e.

B1.10 Aplicacin dos coecementos gramaticais

LGB1.10.1 Recoece en exposicins propias e alleas
B1.10 Aplicar os coecementos gramaticais avaliaavaliacin e mellora da expresin oral e recoecemento
as dificultades expresivas: incoherencias, repeticins,
cin e mellora da expresin oral e recoecer en exposien exposicins orais propias e alleas das dificultades
ambigidades, mal uso dos rexistros pobreza lxica,
cins orais propias e alleas as dificultades expresivas.
fontica e entoacin inadecuada e identifica interferenexpresivas.
cias lingsticas e desviacins da norma.

CAA.
CCL.

LGB1.10.2 Desea estratexias para mellorar e progresar de xeito autnomo.

CAA.

B1.11 Participacin nas producins orais cunha fonti- B1.11 Participar oralmente cunha fontica e prosodia
LGB1.11.1 Recoece a emisin dunha pronuncia
ca e prosodia correcta, valoracin desta pronuncia e
correcta, valorar esta pronuncia e amosar unha actitude
galega correcta, identifica os erros na producin oral
actitude crtica ante os prexuzos que se poidan asociar
allea e produce discursos orais que respectan as recrtica ante os prexuzos que se poidan asociar a ela.
a ela.
gras prosdicas e fonticas da lingua galega.

Pxina 902 de 913

CCL.
CAA.

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
LGB.1.11.2 Recoece e rexeita argumentadamente os
prexuzos que se poidan asociar pronuncia propia da
lingua galega.

Competencias clave
CCL
CSC.

LGB1.11.3 Usa, se a pose, a variante dialectal propia CCL.

e asmea como a variedade habitual do seu contexto. CSC.
Bloque 2. Comunicacin escrita. Ler e escribir

b.
d.
f.
h.

b.
f.
h.

b.
d.
f.
h.

B2.1 Comprensin e producin de textos propios do

B2.1 Aplicar estratexias e coecementos lingsticos,
mbito acadmico, xornalstico, profesional e empresasociolingsticos e pragmticos para interpretar e prorial con axuda de estratexias e coecementos lingstiducir textos propios do mbito acadmico, xornalstico,
cos, sociolingsticos e pragmticos.
profesional e empresarial.

B2.2 Planificacin, producin e revisin de textos de

distintos mbitos adecuados, coherentes e ben cohesionados; axustados s normas morfolxicas e gramaticais e ben presentados.

B2.3 Producin de traballos acadmicos individuais e

en grupo sobre temas polmicos do currculo ou da
actualidade social, cientfica e cultural.

B2.2 Planificar, producir e revisar textos de distintos

mbitos de uso adecuados situacin e intencin
comunicativa, con coherencia, cohesin, correccin
gramatical e boa presentacin.

B2.3 Realizar traballos acadmicos individuais ou en

grupo sobre temas controvertidos do currculo ou de
actualidade social, cientfica ou cultural.

LGB2.1.1 Sintetiza as ideas fundamentais do texto en

resumos, esquemas e mapas conceptuais.

CCL.
CCA.

LGB2.1.2 Interpreta o sentido global e identifica a

intencin comunicativa do emisor en textos expositivos
e argumentativos de distintos mbitos.

CCL.

LGB2.1.3 Diferenza as ideas principais e as secundarias e sintetiza o contido de textos expositivos e argumentativos de distintos mbitos.

CCL.

LGB2.1.4 Utiliza recursos bibliogrficos, audiovisuais e

dixitais para facilitar a comprensin dun texto e complementar as sas producins.

CCL.
CD.
CAA.

LGB2.2.1 Planifica os seus traballos seguindo unha

orde predefinida e revisa o proceso de escritura para
mellorar a producin final.

CCL.

LGB2.2.2 Produce textos propios de distintos mbitos

usando o rexistro adecuado, organizando os enunciados en secuencias lineais e ben cohesionadas.

CCL.
CSC.

LGB2.3.1 Desenvolve un tema do currculo con rigor,

claridade e correccin gramatical.

CCL.

LGB2.3.2 Adeca a sa expresin s condicins da

situacin comunicativa (tema, destinatario, mbito discursivo, xnero textual) e emprega os recursos expresivos propios do rexistro formal.

CCL.

LGB2.3.3 Emprega lxico preciso e evita o uso de

coloquialismos ou palabras comodn.

CCL.

LGB2.3.4 Organiza os contidos dos seus traballos en

CCL.
funcin duns obxectivos fixados previamente, contrasta

Pxina 903 de 913

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe
posturas enfrontadas e defende a sa opinin con argumentos.

d.
f.
h.

b.
e.
f.
h.

b.
f.
h.

B2.4 Anlise e comentario de textos expositivos e

B2.4 Analizar e comentar textos argumentativos e
argumentativos propios do mbito acadmico, xornalsexpositivos propios do mbito acadmico, xornalstico,
tico, profesional e empresarial.
profesional e empresarial.

B2.5 Busca e seleccin de informacin procedente de B2.5 Extraer informacin de fontes bibliogrficas e
fontes bibliogrficas e dixitais e posterior organizacin e
dixitais e utilizar as TIC ao longo de todo o proceso de
revisin das producins cos recursos que ofrecen as
escritura, desde a planificacin, organizacin e produTIC.
cin do texto sa revisin e correccin final.

Competencias clave
CSC.

LGB2.4.1 Describe os trazos morfosintcticos, lxico CCL.

semnticos e pragmtico-textuais de textos expositivos
e argumentativos.
LGB2.4.2 Recoece e explica a funcin no texto dos
distintos procedementos de cita: estilo directo, estilo
indirecto, estilo indirecto libre e cita encuberta.

CCL.

LGB2.5.1 Consulta informacin en fontes bibliogrficas

e dixitais e recompila os datos mis relevantes en fichas-resumo.

CCL.
CD.
CAA.

LGB2.5.2 Respecta as normas de presentacin dos

traballos escritos, a organizacin en epgrafes, procedementos de cita, notas a p de pxina, bibliografa.

CCL.
CD.

LGB2.5.3 Utiliza procesadores de texto e correctores

ortogrficos para mellorar a presentacin e evitar erros
ortogrficos e tipogrficos.

CCL.
CD.

B2.6 Descricin das propiedades do texto e anlise,

B2.6 Describir as propiedades do texto e analizar os
LGB2.6.1 Recoece, describe e utiliza recursos de
nas producins propias e alleas, dos procedementos
procedementos lingsticos bsicos de adecuacin,
cohesin gramaticais e lxico-semnticos.
lingsticos bsicos de adecuacin, coherencia e cohecoherencia e cohesin nas producins propias e alleas.
sin.
LGB2.6.2 Describe os distintos tipos de rexistro e
analiza as sas manifestacins lingsticas.

CCL.
CAA.
CCL.
CAA.

Bloque 3. Funcionamento da lingua

e.

B3.1 Pronuncia correcta dos fonemas propios do

B3.1 Definir e identificar os fonemas da lingua galega e LGB3.1.1 Define e identifica os fonemas voclicos e
galego e das transformacins fonticas que se dan nas
recoecer a importancia e o valor das normas fonticas
consonnticos da lingua galega.
palabras ao longo da cadea falada.
como medio para facilitar a comunicacin eficaz.

CCL.
CAA.
CCEC.

LGB3.1.2 Valora as normas fonticas como medio para CCL.

facilitar a comunicacin eficaz.
CCEC.
d.
e.

B3.2 Coecemento e explicacin das variedades

dialectais de Galicia.

B3.2 Coecer as variedades dialectais, recoecer e

explicar os seus trazos caractersticos en manifestacins orais e escritas e valorar a diversidade lingstica
como parte do patrimonio cultural.

Pxina 904 de 913

LGB3.2.1 Explica as principais variedades dialectais e

valora a diversidade lingstica como parte de noso
patrimonio cultural.

CCL.
CCEC.

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso

Obxectivos
e.

Contidos
B3.3 Anlise e explicacin do lxico e dos seus procedementos de formacin.

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

B3.3 Recoecer e explicar o proceso de formacin das LGB3.3.1 Explica os procedementos de formacin das CCL.
palabras e aplicar os coecementos adquiridos para a
palabras.
CAA.
mellora, comprensin e enriquecemento do vocabulario
activo.
LGB3.3.2 Recoece e explica os tipos de morfemas as CAA.
como a anlise morfolxica.
LGB3.3.3 Recoece, analiza e explica a estrutura
morfolxica.

CAA.

e.

B3.4 Observacin, reflexin e explicacin das unidades B3.4 Observar, reflexionar e explicar as distintas
LGB3.4.1 Recoece as diferentes estruturas sintctiunidades e funcin sintcticas e aplicar os coecemencas, explica as relacins que se establecen e emprega
e funcins sintcticas.
tos sobre anlise sintctica na producin de textos.
a terminoloxa axeitada.

CAA.

e.

B3.5 Reflexin e explicacin das relacins e unidades

semnticas.

CCL.
CAA.

b.
e.
h.

B.3.6 Participacin en proxectos (elaboracin de

B.3.6 Participar en proxectos (elaboracin de materiais
materiais multimedia, folletos, carteis, recensin de
multimedia, folletos, carteis, recensin de libros e pellibros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto cuguas, tanto curriculares como outras presentes no cenrriculares como outras presentes no centro, relacionatro, relacionados cos Elementos Transversais e nos
dos cos Elementos Transversais e nos que se evique se eviten estereotipos lingsticos ou culturais.
ten estereotipos lingsticos ou culturais.

b.
e.

B3.7 Identificacin e progresiva utilizacin dos coecementos sobre as linguas para desenvolver unha
competencia comunicativa integrada.

B3.5 Reflexionar e explicar as relacins e unidades

semnticas.

LGB3.5.1 Identifica e explica as relacins e unidades

semnticas.

LGB3.6.1 Participa en proxectos (elaboracin de

CCL.
materiais multimedia, folletos, carteis... recensin de
CAA.
libros e pelculas, obras de teatro...) nos que se utilizan
CD.
varias linguas e relacionados cos Elementos Transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais e
valora positivamente as competencias que pose como
persoa plurilinge.

B3.7 Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso

LGB3.7.1 Utiliza os coecementos lingsticos de
das linguas, mediante a comparacin e transformacin
mbito contextual, textual, oracional e da palabra, dede textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coesenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar
cementos para solucionar problemas de comprensin e
a comprensin e producin dos textos traballados en
para a producin de textos.
calquera das outras.

CCL.
CAA.

Bloque 4. Lingua e sociedade.

m.
n.

m.
n.
h.
m.
n.

B.4.1 Estereotipos e prexuzos lingsticos: a sa

B.4.1 Recoecer os estereotipos e prexuzos lingsticos, determinar a sa repercusin nos usos e elaborar
repercusin nos usos.
traballos individuais e/ou en grupo nos que se descri B.4.2 Elaboracin de traballos individuais e/ou en grupo
ban e analicen cuestins sociolingsticas.
nos que se describan e analicen cuestins sociolingsticas.

LGB4.1.1 Recoece os estereotipos e prexuzos

lingsticos e determina a sa repercusin nos usos.

CCL.
CSC.

LGB4.1.2 Elabora traballos de xeito individual e/ou en

grupo nos que se describen e analizan cuestins sociolingsticas.

CCL.
CSC.

B.4.3 A construcin da variante estndar da lingua

galega.
B.4.4 As interferencias lingsticas: os castelanismos.

LGB4.2.1 Describe e interpreta o proceso de construcin da variante estndar da lingua galega.

CCL.

LGB4.2.2 Recoece as interferencias lingsticas no

galego, con especial atencin aos castelanismos e desenvolve un discurso propio libre destes elementos.

CCL.
CCEC.

B.4.2 Describir e interpretar o proceso de construcin

da variante estndar da lingua galega, recoecer as
interferencias lingsticas no galego con especial atencin aos castelanismos e desenvolver un discurso propio libre destes elementos.

Pxina 905 de 913

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso

Obxectivos
m.
n.

Contidos
B.4.5 Historia da lingua: o Galego Moderno (desde
1916 ata 1978), contexto histrico e cultural, situacin
sociolingstica e caractersticas lingsticas.

Criterios de avaliacin
B.4.3 Distinguir as caractersticas lingsticas fundamentais do Galego Moderno desde 1916 ata 1978 e
describir o seu contexto e identificalo en textos.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB4.3.1 Distingue as caractersticas lingsticas

fundamentais do Galego Moderno (desde 1916 ata
1978).

CCL.

LGB4.3.2 Describe o contexto histrico e cultural do

Galego Moderno (desde 1916 ata 1978), as como a
sa situacin sociolingstica.

CCL.
CSC.

LGB4.3.3 Diferenciar e describir as etapas que podemos establecer entre 1916 e 1978 desde o punto de
vista sociolingstico.

CCL.

LGB4.3.4 Analiza a importancia da etapa 1916-1978 no CCL.

desenvolvemento posterior da lingua.
CSC.
LGB4.3.5 Identifica o Galego Moderno (desde 1916 ata CCL.
1978) en documentos non literarios e literarios.
m.
n.

B.4.6 Historia da lingua: o Galego Moderno (desde

B.4.4 Distinguir as caractersticas lingsticas funda1978 ata a actualidade), contexto histrico e cultural,
mentais do Galego Moderno desde 1978 ata a actualisituacin sociolingstica, a situacin legal e caractersdade e identificalo en textos, describir o seu contexto e
a situacin legal, recoecelo como unha lingua en vas
ticas lingsticas.
de normalizacin e elaborar traballos sobre a historia
da lingua.

LGB4.4.1 Distingue as caractersticas lingsticas

fundamentais do Galego Moderno (desde 1978 ata a
actualidade).

CCL.

LGB4.4.2 Describe o contexto histrico e cultural do

Galego Moderno desde 1978 ata a actualidade, as
como a sa situacin sociolingstica.

CCL.
CSC.

LGB4.4.3 Analiza a importancia da etapa desde 1978

ata a actualidade no desenvolvemento do galego.

CCL.
CSC.

LGB4.4.4 Recoece o galego como unha lingua en vas CCL.

de normalizacin e sinala as sas fortalezas e debilida- CSC.
des.
LGB4.4.5 Sinala as principais caractersticas lingsticas en documentos non literarios e literarios desde
1978 ata a actualidade.

CCL.

m.
n.

B.4.7 Elaboracin dunha descricin esquemtica na

que se detallen as diferentes etapas da historia da lingua galega e as sas principais caractersticas.

B.4.5 Elaborar unha descricin esquemtica na que se LGB4.5.1 Elabora unha descricin esquemtica na que CCL.
detallen as diferentes etapas da historia da lingua galese detallen as diferentes etapas da historia da lingua
ga e as sas principais caractersticas.
galega e as sas principais caractersticas.

m.
n.

B.4.8 A evolucin da conciencia lingstica.

B.4.6 Analizar e interpretar a evolucin da conciencia

lingstica na historia da lingua galega.
Bloque 5. Educacin literaria

Pxina 906 de 913

LGB4.6.1 Analiza e interpreta a evolucin da conciencia lingstica na historia da lingua galega.

CCL.
CSC.

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso

Obxectivos
h.
j.

h.
j.

Contidos
B5.1 A literatura galega de 1916 a 1936:
A poesa: autores de Vangarda e outros autores.
A prosa: os autores das Irmandades, o Grupo Ns
(narrativa e ensaio) e outros autores.
O teatro: autores das Irmandades, Vangardas e
Grupo Ns.

B5.2 Lectura e comentario de textos significativos da

literatura galega de 1916 a 1936, identificacin das
sas caractersticas temticas e formais e relacin co
contexto sociohistrico e sociolingstico e mais o xnero ao que pertencen.

Criterios de avaliacin
B5.1 Identificar, analizar e describir a literatura galega
de 1916 a 1936:
A poesa: autores de Vangarda e outros autores.
A prosa: os autores das Irmandades, o Grupo Ns
(narrativa e ensaio) e outros autores.
O teatro: autores das Irmandades, Vangardas e
Grupo Ns.

B5.2 Ler e comentar textos significativos da literatura

galega de 1916 a 1936, identificar as sas caractersticas temticas e formais e poelas en relacin co contexto sociohistrico e sociolingstico e mais o xnero
ao que pertencen.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

LGB5.1.1 Identifica, analiza e describe a poesa galega CCL.

de 1916 a 1936: os autores de Vangarda e outros autores.
LGB5.1.2 Identifica, analiza e describe a prosa galega
de 1916 a 1936: os autores das Irmandades, o Grupo
Ns (narrativa e ensaio) e outros autores.

CCL.

LGB5.1.3 Identifica, analiza e describe o teatro galego

de 1916 a 1936: os autores das Irmandades, Vangardas e Grupo Ns.

CCL.

LGB5.2.1 Le e comenta textos representativos da

poesa galega de 1916 a 1936, caracterzaos formal,
estrutural e tematicamente e ponos en relacin co contexto sociohistrico e sociolingstico.

CCL.

LGB5.2.2 Le e comenta textos representativos da prosa CCL.

galega de 1916 a 1936, caracterzaos formal, estrutural
e tematicamente e ponos en relacin co contexto sociohistrico e sociolingstico.
LGB5.2.3 Le e comenta textos representativos do
teatro galego de 1916 a 1936, caracterzaos formal,
estrutural e tematicamente e ponos en relacin co contexto sociohistrico e sociolingstico.

CCL.

h.
j.

B5.3 A literatura galega entre 1936 e 1975:

B5.3 Identificar, analizar e describir a literatura galega LGB5.3.1 Identifica, analiza e describe a poesa galega CCL.
entre 1936 e 1975: a producin blica e os autores do
entre 1936 e 1975:
A poesa: a producin blica e os autores do exilio.
exilio, a Xeracin de 1936, a Promocin de Enlace e a
A Xeracin de 1936, a Promocin de Enlace e a Xe A poesa: a producin blica e os autores do exilio.
Xeracin das Festas Minervais.
A Xeracin de 1936, a Promocin de Enlace e a Xeracin das Festas Minervais.
racin das Festas Minervais.
A prosa: a producin blica e os autores do exilio.
LGB5.3.2 Identifica, analiza e describe a prosa galega CCL.
Os renovadores da prosa: nxel Fole, Eduardo
A prosa: a producin blica e os autores do exilio.
entre 1936 e 1975: a producin blica e os autores do
Blanco-Amor, lvaro Cunqueiro e Xos Neira Vilas.
Os renovadores da prosa: nxel Fole, Eduardo
exilio, os renovadores da prosa (nxel Fole, Eduardo
A Nova Narrativa Galega. Os autores dos primeiros
Blanco-Amor, lvaro Cunqueiro e Xos Neira Vilas.
Blanco-Amor, lvaro Cunqueiro e Xos Neira Vilas) as
A Nova Narrativa Galega. Os autores dos primeiros
70.
como A Nova Narrativa Galega e os autores dos pri70.
O teatro: o teatro do exilio, a Xeracin dos 50 e o
meiros 70.

O
teatro:
o
teatro
do
exilio,
a
Xeracin
dos
50
e
o
Grupo de Ribadavia.
Grupo de Ribadavia.
LGB5.3.3 2 Identifica, analiza e describe o teatro
CCL.
galego entre 1936 e 1975: o teatro do exilio, a Xeracin
dos 50 e o Grupo de Ribadavia.

h.
j.

B5.4 Lectura e comentario de textos significativos da

literatura galega de 1936 a 1975, identificacin ds sas
caractersticas temticas e formais e relacin co con-

B5.4 Ler e comentar textos significativos da literatura

galega de 1936 a 1975, identificar as sas caractersticas temticas e formais e poelas en relacin co con-

Pxina 907 de 913

LGB5.4.1 Le e comenta textos representativos da

poesa galega de 1936 a 1975, caracterzaos formal,
estrutural e tematicamente e ponos en relacin co con-

CCL.

Lingua Galega e Literatura. Bacharelato. 2 Curso

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

texto sociohistrico e sociolingstico e mais o xnero

ao que pertencen.

texto sociohistrico e sociolingstico e mais o xnero

ao que pertencen.

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

texto sociohistrico e sociolingstico.

LGB5.4.2 Le e comenta textos representativos da prosa CCL.
galega de 1936 a 1975, caracterzaos formal, estrutural
e tematicamente e ponos en relacin co contexto sociohistrico e sociolingstico.
LGB5.4.3 Le e comenta textos representativos do
teatro galego de 1936 a 1975, caracterzaos formal,
estrutural e tematicamente e ponos en relacin co contexto sociohistrico e sociolingstico.

h.
j.

B5.5 A literatura galega de 1975 ata a actualidade:

Poesa: temas, (sub)xneros e estticas dos principais autores dos 80, os 90 e o novo sculo.
Prosa: temas, (sub)xneros e estticas dos principais autores dos 80, os 90 e o novo sculo.
Teatro: temas, (sub)xneros e estticas dos principais autores dos 80, os 90 e o novo sculo.

B5.5 Identificar, analizar e describir a literatura galega

de 1975 ata a actualidade:
Poesa: temas, (sub)xneros e estticas dos principais autores dos 80, os 90 e o novo sculo.
Prosa: temas, (sub)xneros e estticas dos principais autores dos 80, os 90 e o novo sculo.
Teatro: temas, (sub)xneros e estticas dos principais autores dos 80, os 90 e o novo sculo.

CCL.

LGB5.5.1 Identifica, analiza e describe a poesa galega CCL.

de 1975 ata a actualidade: temas, (sub)xneros e estticas dos principais autores dos 80, os 90 e o novo sculo.
LGB5.5.2 Identifica, analiza e describe a prosa galega CCL.
de 1975 ata a actualidade: temas, (sub)xneros e estticas dos principais autores dos 80, os 90 e o novo sculo.
LGB5.5.3 Identifica, analiza e describe o teatro galego CCL.
de 1975 ata a actualidade: temas, (sub)xneros e estticas dos principais autores dos 80, os 90 e o novo sculo.

h.
j.

B5.6 Lectura e comentario de textos significativos da

literatura galega de 1975 actualidade, identificacin
das sas caractersticas temticas e formais e relacin
co contexto sociohistrico e sociolingstico e mais o
xnero ao que pertencen.

B5.6 Ler e comentar textos significativos da literatura

LGB5.6.1 Le e comenta textos representativos da
CCL.
galega de 1975 actualidade identificar as sas caracpoesa galega de 1975 actualidade, caracterzaos
tersticas temticas e formais e poelas en relacin co
formal, estrutural e tematicamente e ponos en relacin
contexto sociohistrico e sociolingstico e mais o xco contexto sociohistrico e sociolingstico.
nero ao que pertencen.
LGB5.6.2 Le e comenta textos representativos da prosa CCL.
galega de 1975 actualidade, caracterzaos formal,
estrutural e tematicamente e ponos en relacin co contexto sociohistrico e sociolingstico.
LGB5.6.3 Le e comenta textos representativos do
teatro galego de 1975 ata a actualidade, caracterzaos
formal, estrutural e tematicamente e ponos en relacin
co contexto sociohistrico e sociolingstico.

h.
j.

B5.7 Anlise e comentario, a travs de probas escritas

ou traballos, cando menos dunha obra completa de
cada un dos perodos literarios referidos.

CCL.

B5.7 Analizar e comentar, a travs de probas escritas

LGB5.7.1 Analiza e comenta, a travs de probas
CCL.
ou traballos, cando menos unha obra completa de cada
escritas ou traballos, cando menos unha obra completa
un dos perodos literarios referidos.
de cada un dos perodos literarios referidos.

Pxina 908 de 913

Pxina 909 de 913

2.4

Anexo IV. Cadro de distribucin horaria.

Educacin Secundaria Obrigatoria
CURSOS
MATERIAS

4
1

3
Acadmicas

Aplicadas

Lingua galega e literatura

Lingua castel e literatura

Primeira lingua estranxeira

Matemticas

Matemticas orientadas as ensinanzas acadmicas

Matemticas orientadas as ensinanzas aplicadas

Xeografa e historia

Bioloxa e Xeoloxa

Fsica e Qumica

3 **

3 **

Educacin fsica

Relixin/ Valores sociais e cvicos

Titora

Segunda lingua estranxeira

2*

3*

3*

Educacin Plstica, Visual e Audiovisual

3*

3*

3*

3*

Msica

Tecnoloxa

Cultura Clsica

2*

3 **
3*

Economa

3 **

Latn

3 **

3*

Iniciacin Actividade Emprendedora e Empresarial

3 **

Ciencias aplicadas actividade profesional

3 **

Artes escnicas e danza

3*

3*

Cultura cientfica

3*

3*

Filosofa

3*

3*

Tecnoloxas da Informacin e a Comunicacin

3*

3*

Unha materia do bloque de troncais non cursada

3*

3*

32

32

Libre configuracin do centro

TOTAIS

32

32

* Especficas de opcin
Elixir 1 en 3
Elixir 2 en 4
**Troncal de opcin. Elixir 2 en 4

Pxina 910 de 913

32

2.5

Anexo V. Cadro de distribucin horaria.

Bacharelato

2.5.1

1 de Bacharelato
Modalidade
Humanidades e ciencias sociais

Materias

Modalidade de
Ciencias

Modalidade de
Artes

Humanidades

Ciencias sociais

Lingua castel e literatura i

Primeira lingua estranxeira i

Filosofa

Educacin fsica

Latn i

Lingua galega e literatura

Matemticas aplicadas a ciencias sociais i

Economa

4 **

4 **

Grego i

4 **

4 **

Historia do mundo contemporneo

4 **

4 **

4 **

Literatura universal

4 **

4 **

4 **

Matemticas i

Bioloxa e xeoloxa

4 **

Debuxo tcnico i

4 **

Fsica e qumica

4 **

Fundamentos da arte i

Cultura audiovisual i

4 **

Materias especficas de opcin e libre configuracin

Totais

32

32

32

32

* Especficas de opcin. Elixir....ata 3

**TroncaI de opcin. Elixir 2

Materias especficas de opcin e Libre Configuracin

Materias especficas de opcin
e libre configuracin

Horario

Anlise Musical I

Anatoma Aplicada

Cultura Cientfica

Debuxo Artstico I

Debuxo Tcnico I

Linguaxe e Prctica Musical

Pxina 911 de 913

Materias especficas de opcin

e libre configuracin

2.5.2

Horario

Segunda Lingua Estranxeira

Tecnoloxa Industrial I

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin I

Volume

Relixin

Materia troncal de opcin non cursada

Libre Configuracin do Centro

2 de Bacharelato
Modalidade
Humanidades e Ciencias Sociais

Materias

Modalidade de
Ciencias

Modalidade de
Artes

Humanidades

Ciencias Sociais

II

Lingua castel e literatura II

Primeira lingua estranxeira II

Historia de Espaa

Latn II

Lingua galega e literatura

Matemticas Aplicadas a Ciencias Sociais II

Economa da empresa

4 **

4 **

Xeografa

4 **

4 **

Grego II

4 **

4 **

Historia da Arte

4 **

4 **

Historia da Filosofa

4 **

4 **

Matemticas II

4 **

Bioloxa

4 **

Debuxo Tcnico II

4 **

Fsica

4 **

Xeoloxa

4 **

Qumica

4 **

Fundamentos da Arte II

Artes Escnicas

4 **

Cultura Audiovisual II

4 **

Deseo

4 **

Materias Especficas de opcin e Libre configuracin

TOTAIS

32

32

32

32

**TroncaI de opcin. Elixir 2

* Especficas de opcin. Elixir ata 4

Pxina 912 de 913

Materias especficas de opcin

Materias especficas de opcin

Horario

Anlise Musical II

Ciencias da Terra e do Medio Ambiente

Debuxo Artstico II

Debuxo Tcnico II

Fundamentos da Administracin e Xestin

Historia da Filosofa

Historia da Msica e da Danza

Imaxe e Son

Psicoloxa

Segunda Lingua Estranxeira II

Tcnicas de Expresin Grfico-plstica

Tecnoloxa Industrial II

Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin II

Relixin

Materia troncal de opcin non cursada

Libre Configuracin do Centro

1/2

Pxina 913 de 913