Professional Documents
Culture Documents
KHOA IEN
BO CONG NGHIEP
TRNG AI HOC CONG NGHIEP TP. HO CH MINH
TTTN TH IEN
Bien soan: BACH THANH QUY VAN TH KIEU NHI NINH VAN
TIEN
Lu hanh noi bo
THANG 09/ 2004
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 1/ 103
KHOA IEN
LI NOI AU
at nc Viet Nam trong cong cuoc cong nghiep hoa - hien ai hoa, nen
kinh te ang tren a phat trien, viec s dung cac thiet b ien, kh cu ien vao
trong xay lap cac khu cong nghiep, khu che xuat - lien doanh, khu nha cao tang
ngay cang nhieu. V vay viec tm hieu ac tnh, ket cau, tnh toan la chon s
dung rat can thiet cho sinh vien - hoc sinh nganh ien. Ngoai ra can phai cap
nhat them nhng cong nghe mi ang khong ngng cai tien va nang cao cac
thiet b ien, kh cu ien c cac hang san xuat ln nh: Merlin Gerin,
Telemecanique, General Electric, Siemens.
Quyen giao trnh nay c bien soan gom bon phan:
- Phan 1 : Ly thuyet c ban cua kh cu ien.
- Phan 2 : Tm hieu ac tnh, ket cau, tnh toan la chon s dung kh cu
ien ha ap.
- Phan 3 : Gii thieu ac tnh, ket cau kh cu ien cao ap.
- Phan 4 : Mot so s o can ban ve nguyen ly ieu khien, van hanh.
Trong moi phan c trnh bay cu the hnh dang thc te va v du tnh toan
chon la cu the cho cac kh cu ien nham giup cho sinh vien - hoc sinh co the
ng dung vao thc te.
Trong qua trnh bien soan chac chan co sai sot, knh mong c ung ho va
gop y chan thanh t quy oc gia.
BIEN SOAN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 2/ 103
KHOA IEN
PHAN 1 :
LY THUYET C BAN
CUA KH CU IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 3/ 103
KHOA IEN
CHNG 1:
LC IEN ONG TRONG KH CU IEN
Khi li ien xay ra s co ngan mach, dong ien s co gap chuc lan dong
ien nh mc. Di tac dung cua t trng, cac dong ien nay gay ra lc ien
ong lam bien dang day dan va cach ien nang chung.
Nh vay kh cu ien co kha nang chu lc tac ong phat sinh khi co dong
ien ngan mach chay qua la mot tieu chuan khong the thieu cua kh cu ien.
c goi la tnh on nh ien ong.
I . PHNG PHAP TNH TOAN LC IEN ONG
Co the s dung mot trong hai phng phap sau e tnh lc ien ong:
1. Phng phap da tren s tac dung gia dong ien at trong t trng va
cam ng t cua t trng o.
Goi :
i la dong ien chay qua day dan (A).
l la chieu dai day dan ien.
dl la mot nguyen to cua chieu dai day dan ien.
B la cam ng t (do dong ien khac tao ra).
la goc gia day dan 1 va cam ng t B.
F la lc ien ong.
Khi co dong ien i chay qua mot nguyen to day dan dl at trong t
trng co cam ng t B th se sinh ra lc ien ong tac dung len nguyen to
nay:
dF = i.B.dl.sin
PP
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 4/ 103
PP
KHOA IEN
W
x
1
1
. L1 .i12 . L2 .i22 M .i1 .i2
2
2
Trong o:
L 1 , L 2 la ien cam cua cac mach vong.
i 1 , i 2 la dong ien chay trong cac mach vong.
M la ien cam tng ho.
He thong la mach vong oc lap:
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
1
2
1 2 1
1
.i . .i .n..i
2 i
2
2
W A .L.i 2 .
Trong o:
L la ien cam cua mach vong oc lap
i la dong ien chay trong mach vong.
la t thong moc vong.
la t thong.
n la so vong day trong mach vong.
Lc tac dung trong mach vong se hng theo chieu sao cho ien cam, t
thong moc vong va t thong khi bien dang mach vong di tac dung cua lc nay
tang len
II . TNH TOAN LC IEN ONG GIA CAC DAY DAN SONG SONG
Khi hai day dan at song song, lc ien t sinh ra c tnh theo cong thc:
l2
o
l1 x
x
dx
F
.i1 .i 2
2
2
2
2
4a
x
a
x
a
(
1
Trong o:
- l 1 , l 2 la chieu dai cua hai day dan song song.
- i 1 , i 2 la dong ien qua hai day dan song song.
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 5/ 103
KHOA IEN
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 6/ 103
PP
PP
KHOA IEN
l1 = l2 = l
- Lc ien sinh ra:
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
2
o
a a
2l
.i1 .i 2 . 1
F
4
a
l
l
BB
BB
BB
BB
Khi khoang cach gia day dan be ang ke so vi chieu dai cua chung:
o
2l
.i1 .i 2 .
4
a
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
C2
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
B2
Trong o:
C 1 , C 2 la khoang cach ng cheo
cua hai day dan.
B 1 , B 2 la khoang cach ng cheo
cua hai day dan.
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
o
2 l C C 2 B1 B2
.i1 .i 2 . . 1
4
a
a
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 7/ 103
KHOA IEN
III . TNH TOAN LC IEN ONG LEN VONG DAY, GIA CAC
CUON DAY
1. Tnh toan lc trong vong day:
R la ban knh cua vong day dan.
2r la ng knh cua day dan.
I la dong ien chay trong day dan.
Lc tac ong:
R
F
2r
8R
.i 2 ln
0,75
2 r
i
2. Tnh toan lc trong vong day:
F
F
2R
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
2R
BB
BB
BB
BB
R2 > R1
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Lc tac ong:
F o .i1.i2
R1.h
h2 c2
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 8/ 103
KHOA IEN
BB
BB
BB
1 cos 2 t Fm Fm
. cos 2 t
2
2
2
o 2l
.
4 a
F m la tr so lc cc ai.
2. Lc ien ong trong dong ien xoay chieu ba pha:
Dong ien xoay chieu ba pha bien oi theo quy luat:
i 1 = I m .sint
c la hang so =
BB
BB
BB
BB
BB
BB
i3 I m.sin t
3
i2 I m.sin t
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
2
3
1
4
2 1
4
F1 c.I m2 . sin t.sin t sin t
3 2
3
Tng t, ta co:
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 9/ 103
KHOA IEN
BB
BB
BB
BB
BB
2 1 4
2
c
.
I
.
sin
t
.
m
sint 3 2sint 3
F3 = - F1 =
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 10/
10/ 103
KHOA IEN
CHNG 2:
PHAT NONG KH CU IEN
I.
KHAI NIEM
Khi kh cu ien lam viec lau dai trong cac mach dan ien, nhiet o cua kh
cu ien tang len gay ton that ien nang di dang nhiet nang va ot nong cac
bo phan dan ien va cach ien cua kh cu. V vay, kh cu ien lam viec c
trong moi che o khi nhiet o cua cac bo phan phai khong qua nhng gia tr cho
phep lam viec an toan lau dai.
II . TNH TOAN TON THAT IEN NANG TRONG KH CU IEN
Ton that ien nang trong kh cu ien c tnh theo:
t
Q i 2 .R.t
0
BB
BB
PP
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 11/
11/ 103
PP
KHOA IEN
PP
PP
110
75
75
110
120
110
PP
on nh
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuye
Cu ien
bantaKh
u
BB
BB
BB
BB
t(s)
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Trang 12/
12/ 103
PP
KHOA IEN
BB
BB
BB
BB
phat nong
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
t(s)
ban au
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
max
min
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
phat nong
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
t(s)
ban au
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
t lam viec
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
t ngh
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 13/
13/ 103
KHOA IEN
CHNG 3:
TIEP XUC IEN HO QUANG IEN
I . TIEP XUC IEN
1. Khai niem:
Tiep xuc ien la ni ma dong ien i t vat dan nay sang vat dan khac. Be
mat tiep xuc cua hai vat dan c goi la tiep xuc ien.
Cac yeu cau c ban cua tiep xuc ien:
+ Ni tiep xuc ien phai chac chan, am bao.
+ Moi noi tiep xuc phai co o ben c kh cao.
+ Moi noi khong c phat nong qua gia tr cho phep.
+ On nh nhiet va on nh ong khi co dong ien cc ai i qua.
+ Chu c tac ong cua moi trng (nhiet o, chat hoa hoc.)
e am bao cac yeu cau tren, vat lieu dung lam tiep iem co cac yeu cau:
+ ien dan va nhiet dan cao.
+ o ben chong r trong khong kh va trong cac kh khac.
+ o ben chong tao lp mang co ien tr suat cao.
+ o cng be e giam lc nen.
+ o cng cao e giam hao mon cac bo phan ong ngat.
+ o ben chu ho quang cao ( nhiet o nong chay).
+ n gian gia cong, gia thanh ha.
Mot so vat lieu dung lam tiep iem: ong, bac, nhom, Von-fram
2. Phan loai tiep xuc ien:
Da vao ket cau tiep iem, co cac loai tiep xuc ien sau:
a) Tiep xuc co nh:
Cac tiep iem c noi co nh vi cac chi tiet dan dong ien nh la: thanh
cai, cap ien, cho noi kh cu vao mach. Trong qua trnh s dung, ca hai tiep
iem c gan chat vao nhau nh cac bu-long, han nong hay han nguoi.
b) Tiep xuc ong m :
La tiep xuc e ong ngat mach ien. Trong trng hp nay phat sinh ho
quang ien, can xac nh khoang cach gia tiep iem tnh va ong da vao
dong ien nh mc, ien ap nh mc va che o lam viec cua kh cu ien.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 14/
14/ 103
KHOA IEN
U (V)
17
15
12
17
12,3
18-22
Z
I(A)
0,9
0,38
0,4
0,9
0,43
0,03
I hq
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Uh
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 15/
15/ 103
KHOA IEN
PP
PP
PP
PP
PP
PP
PP
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 16/
16/ 103
PP
PP
PP
PP
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 17/
17/ 103
KHOA IEN
PHAN 2 :
KH CU IEN HA AP
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 18/
18/ 103
KHOA IEN
CHNG 2 :
KH CU IEN ONG NGAT BAO VE MACH IEN
A - CB (CIRCUIT BREAKER)
I . KHAI NIEM VA YEU CAU.
CB (CB c viet tat t danh t Circuit Breaker- tieng Anh), ten khac
nh : Disjonteur (tieng Phap) hay Aptomat (theo Lien Xo). CB la kh cu ien
dung ong ngat mach ien (mot pha, ba pha); co cong dung bao ve qua tai,
ngan mach, sut ap mach ien.
Chon CB phai thoa ba yeu cau sau:
+ Che o lam viec nh mc cua CB phai la che o lam viec dai han,
ngha la tr so dong ien nh mc chay qua CB lau tuy y. Mat khac, mach
dong ien cua CB phai chu c dong ien ln (khi co ngan mach) luc cac
tiep iem cua no a ong hay ang ong.
+ CB phai ngat c tr so dong ien ngan mach ln, co the vai chuc KA.
Sau khi ngat dong ien ngan mach, CB am bao van lam viec tot tr so
dong ien nh mc.
+ e nang cao tnh on nh nhiet va ien ong cua cac thiet b ien, han
che s pha hoai do dong ien ngan mach gay ra, CB phai co thi gian cat be.
Muon vay thng phai ket hp lc thao tac c hoc vi thiet b dap ho quang
ben trong CB.
II . CAU TAO VA NGUYEN LY HOAT ONG.
1. Cau tao:
a. Tiep iem
CB thng c che tao co hai cap tiep iem (tiep iem chnh va ho
quang), hoac ba cap tiep iem (chnh, phu, ho quanq).
Khi ong mach, tiep iem ho quang ong trc, tiep theo la tiep iem
phu, sau cung la tiep iem chnh. Khi cat mach th ngc lai, tiep iem chnh
m trc, sau en tiep iem phu, cuoi cung la tiep iem ho quang
Nh vay ho quang ch chay tren tiep iem ho quang, do o bao ve c tiep
iem chnh e dan ien. Dung them tiep iem phu e tranh ho quang chay
lan vao lam h hai tiep iem chnh.
b. Hop dap ho quang
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 19/
19/ 103
KHOA IEN
KHOA IEN
Moc kieu rle nhiet n gian hn ca, co ket cau tng t nh rle nhiet
co phan t phat nong au noi tiep vi mach ien chnh, tam kim loai kep dan
n lam nha khp ri t do e m tiep iem cua CB khi co qua tai. Kieu nay
co thieu sot la quan tnh nhiet ln nen khong ngat nhanh c dong ien tang
vot khi co ngan mach, do o ch bao ve c dong ien qua tai.
V vay ngi ta thng s dung tong hp ca moc kieu ien t va moc
kieu rle nhiet trong mot CB. Loai nay c dung CB co dong ien nh
mc en 600A.
+ Moc bao ve sut ap (con goi la bao ve ien ap thap) cung thng dung
kieu ien t. Cuon day mac song song vi mach ien chnh, cuon day nay
c quan t vong vi day tiet dien nho chu ien ap nguon .
2. Nguyen ly hoat ong:
S o nguyen ly cua CB dong ien cc ai va CB ien ap thap c
trnh bay tren hnh ben.
trang thai bnh thng sau khi ong ien, CB c gi trang thai
ong tiep iem nh moc 2 khp vi moc 3 cung mot cum vi tiep iem ong.
source
2
6
4
5
Cuon day
bao ve qua
dong
load
Bat CB trang thai ON, vi dong ien nh mc nam cham ien 5 va phan
ng 4 khong hut.
Khi mach ien qua tai hay ngan mach, lc hut ien t nam cham
ien 5 ln hn lc lo xo 6 lam cho nam cham ien 5 se hut phan ng 4 xuong
lam bat nha moc 3, moc 5 c tha t do, lo xo 1 c tha long, ket qua cac
tiep iem cua CB c m ra, mach ien b ngat.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 21/
21/ 103
source
7
KHOA IEN
10
11
Cuon day
bao ve sut
ap
load
KHOA IEN
BB
Trang thai ON
Trang thai CB tac ong co s
co
Trang thai OFF
Push to trip
(nhan vao e th
CB)
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 23/
23/ 103
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 24/
24/ 103
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 25/
25/ 103
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 26/
26/ 103
KHOA IEN
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 27/
27/ 103
KHOA IEN
B - CAU CH
I . KHAI NIEM VA YEU CAU.
Cau ch la mot loai kh cu ien dung e bao ve thiet b va li ien tranh
s co ngan mach, thng dung e bao ve cho ng day dan, may bien ap,
ong c ien, thiet b ien, mach ien ieu khien, mach ien thap sang.
Cau ch co ac iem la n gian, kch thc be, kha nang cat ln va gia
thanh ha nen c ng dung rong rai.
Cac tnh chat va yeu cau cua cau ch:
- Cau ch co ac tnh lam viec on nh, khong tac ong khi co dong ien m
may va dong ien nh mc lau dai i qua.
- ac tnh A-s cua cau ch phai thap hn ac tnh cua oi tng bao ve.
- Khi co s co ngan mach, cau ch tac ong phai co tnh chon loc.
- Viec thay the cau ch b chay phai de dang va ton t thi gian.
II . CAU TAO VA NGUYEN LY HOAT ONG.
1. Cau tao:
Cau ch bao gom cac thanh phan sau :
+ Phan t ngat mach : ay chnh la thanh phan chnh cua cau ch, phan t
nay phai co kha nang cam nhan c gia tr hieu dung cua dong ien qua no.
Phan t nay co gia tr ien tr suat rat be ( thng bang bac , ong, hay cac vat
lieu dan co gia tr ien tr suat nho lan can vi cac gia tr neu tren ..). Hnh
dang cua phan t co the dang la mot day (tiet dien tron) , dang bang mong .
+ Than cua cau ch : thng bang thuy tinh, ceramic (s gom ) hay cac vat
lieu khac tng ng. Vat lieu tao thanh than cua cau ch phai am bao c
hai tnh chat :
- Co o ben c kh .
- Co o ben ve ieu kien dan nhiet , va chu ng c cac s thay oi
nhiet o ot ngot ma khong h hong.
+ Vat lieu lap ay ( bao boc quanh phan t ngat mach trong than cau ch )
: thng bang vat lieu silicat dang hat, no phai co kha nang hap thu c nang
lng sinh ra do ho quang va phai am bao tnh cach ien khi xay ra hien tng
ngat mach.
+ Cac au noi : Cac thanh phan nay dung nh v co nh cau ch tren cac
thiet b ong ngat mach ; ong thi phai am bao tnh tiep xuc ien tot.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 28/
28/ 103
KHOA IEN
BB
BB
Dong
pho
ienng
oan
I
Dong ien
tieho
n
quang
BB
I
p
BB
BB
BB
BB
Dong
trong
ienqua
ho
trnh
quang
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
tt
(tp
(ta
Thi gian tien ho
Thi gian sinh ho
Thi gian toaquang
n bo qua
quang
trnh
Gian o thi gian cua qua trnh phat sinh ho quang.
Qua trnh tien ho quang : gia s tai thi iem t 0 phat sinh s qua dong,
trong khoang thi gian t p lam nong chay cau ch va phat sinh ra ho quang ien.
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 29/
29/ 103
BB
KHOA IEN
Khoang thi gian nay phu thuoc vao gia tr dong ien tao nen do s co va s
cam bien cua cau ch .
Qua trnh phat sinh ho quang : tai thi iem t p ho quang sinh ra cho en
thi iem t t mi dap tat toan bo ho quang. Trong suot qua trnh nay, nang lng
sinh ra do ho quang lam nong chay cac chat lam ay tai moi trng ho quang
sinh ra; ien ap hai au cau ch hoi phuc lai, mach ien c ngat ra.
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 30/
30/ 103
KHOA IEN
PP
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 31/
31/ 103
KHOA IEN
Cau ch dang ON
Cau ch dang OFF
Cau ch v the
ang thay the
S o mo ta cau tao ben trong mot dang cau ch dung kem theo contact
ong (ON) m (OFF).
Cau tao ben trong mot dang cau ch dung kem theo contact ong (ON) m
(OFF). Dang cau ch trong hnh 3.2 va 3.3 khong thao tac lap at giong nhau.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 32/
32/ 103
KHOA IEN
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 33/
33/ 103
BB
KHOA IEN
Do o neu quan sat hai ac tnh Ampe - giay cua hai loai cau ch a va g;
ta nhan thay ac tnh Ampe - giay cua cau ch loai a nam xa truc thi gian ( truc
tung ) va cao hn ac tnh Ampe - giay cua cau ch loai g.
t
cau ch loai g
qua tai
ac tnh Ampere
giay cua cau ch
Icc
I
In Is
In
Dong ien
s dung
Ly Thuyet Kh Cu ien
Cac ac tnh cua
cau ch
Dong ien
ngan mach
Trang 34/
34/ 103
Dong ien Dong ien Dong ien Kha nang
nh mc cat cc tieu cat gii han cat nh mc
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 35/
35/ 103
KHOA IEN
KHOA IEN
TH DU : Mot lo nung dung ien 3 pha co cong suat 18KW can bao ve qua tai
va ngan mach bang cau ch. Nguon ien 3 pha cung cap la 230V/400V ; dong
ien ngan mach cho phep oi vi may bien ap nguon la 10KA (xem s o n
tuyen cua he thong).
3 day
F1
Lo
nung
1/ Chon theo bang sau cau ch F1 dung bao ve cac s co neu tren.
2/ Gan cac gia tr dong ien vao gian o dong ien.
GIAI
1./ Dong ien nh mc qua moi day dan en lo nung la :
I
P
U. 3
18.000
400. 3
25,98 26 A
Khi chon cau ch F1, can c vao gia tr dong ien nh mc, ien ap
nguon, chc nang bao ve, tnh chat phu tai .. kch thc vo hop cha cau ch.
Dong nh mc la 26A.
Dong ien
s dung
32A
Dong ien
ngan mach
1,6 x32A
=52A
26A
Cac ac tnh cua
cau ch
Ly Thuyet Kh Cu ien
100KA
Dong ien
nh mc
Trang 36/
36/ 103
KHOA IEN
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 37/
37/ 103
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
KHOA IEN
Nhat Ban
Australia
Malaysia
Thng hieu
Ky hieu
MEM
HAGER
MERLIN
GERIN
FUJI
KASUGA
TEMPEARL
CLIPSAL
LKE
RCD
RCBO
ELCB
RCD
RCCB
KHOA IEN
Khi thiet b tieu thu ien b ro ien, mot phan cua dong ien c re
nhanh xuong at, o la dong ien ro. Khi o dong ien ve theo ng day trung
tnh rat nho va rle so lech se do tm s mat can bang nay va ieu khien cat
mach ien nh thiet b bao ve so lech.
Thiet b bao ve so lech gom hai phan t chnh:
- Mach ien t dang hnh xuyen ma tren o c quan cac cuon day cua
phan cong suat (day co tiet dien ln), chu dong cung cap cho thiet b tieu thu
ien.
- Rle m mach cung cap c ieu khien bi cuon day o lng (day co
tiet dien be) cung c at tren hnh xuyen nay, no tac ong ngat cac cc.
a) oi vi he thong ien mot pha:
L N
1
Test
Chu thch:
I1 : dong ien i vao thiet b tieu thu
ien.
I2 : dong ien i t thiet b tieu thu
ien ra.
Isc : dong ien s co.
In : dong ien i qua c the ngi.
1: thiet b o lng s can bang.
2: c cau nha.
3: loi t hnh vanh xuyen.
RTes
3
I2
I1
Isc
PE
4
In
RG
Groun
d
Trng hp thiet b ien khong co s co: I 1 I 2
Trng hp s co :
I 1 I 2 I sc
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 39/
39/ 103
KHOA IEN
I1 I 2
L1 L2 L3 N
Chu thch:
I1 : dong ien i qua pha 1.
I2 : dong ien i qua pha 2.
I3 : dong ien i qua pha 3.
Io : dong ien i qua day trung tnh.
1: c cau nha.
2: loi t hnh vanh xuyen.
I1
I2
I3
I0
I I I I 0
2
3
o
Trng hp thiet b ien khong co s co: 1
T thong tong trong mach t hnh xuyen khong bang 0, do o se co dong ien
cam ng trong cuon day do tm, vay cuon day do tm se tac ong m cac cc
ien.
c) Phan loai RCD theo cc cua he thong ien.
L1 L2 L3 N
RCD 4t Kh Cu ien
Ly Thuye
cc
L1 L2 L3
RCD 3
cc
Trang 40/
40/ 103
RCD 2
cc
KHOA IEN
RCD tac ong tc thi va RCD tac ong co thi gian tre.
III . S TAC ONG CUA THIET B CHONG DONG IEN RO.
1. S tac ong tin cay cua RCD.
- RCD tac ong nhay va tin cay.
- Dong ien tac ong ro thc te luon thap hn dong tac ong ro danh nh
( ghi tren nhan hieu cua RCD) khoang (25 40)% khi dong ien ro xuat hien
tang dan hay ot ngot.
- Thi gian tac ong thc te eu nho hn thi gian tac ong c nha san
xuat quy nh (ghi tren nhan hieu) khoang (20 80)%. Thong thng thi gian
tac ong cat mach c ghi tren nhan hieu cua RCD la 0,1s va thi gian tac
ong cat mach thc te nam trong khoang (0,02 0,008)s.
2. S tac ong co tnh chon loc cua RCD bao ve he thong ien s o ien.
- Khi xuat hien dong ien ro u ln oan ng day ien hoac phu tai,
RCD c lap at gan nhat se tac ong cat mach, tach oan day hoac phu tai b
ro ien ra khoi he theng cung cap ien. Nh vay am bao tnh chon loc, viec
cung cap ien khong anh hng en phan con lai.
- Neu RCD lap at khong ung yeu cau ky thuat th RCD o se khong
tac ong cat mach khi xuat hien dong ien ro phan ng day hay phu tai
tng ng vi chung, hoac tac ong khong ung yeu cau a e ra.
a) Kha nang chon loc tong hp.
Kha nang chon loc tong hp la nham loai tr duy nhat thiet b co s co.
e at c kha nang nay phai thoa hai ieu kien:
- Dong ien so lech d nh mc cua RCD pha tren phai co gia tr ln
hn dong ien so lech d nh mc cua RCD pha di.
- Thi gian toi thieu khong lam viec cua RCD pha tren phai co gia tr
ln hn thi gian toi thieu khong lam viec cua RCD pha di.
V du:
In'=300mA, tn' =400ms
Ly Thuyet Kh Cu ien
In'=30mA, tn'
=100ms
Trang 41/
41/ 103
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 42/
42/ 103
KHOA IEN
KHOA IEN
In'=30mA
In'=30mA
In'=300mA, tn'
=50ms
In'=100m
A
He thong cung cap ien cong nghiep vi kha nang chon loc tong ba
mc cham (tre) mc 1: cham 200ms; mc 2: cham 50ms; mc 3: khong co thi
gian tre. Hnh anh thc te cua thiet b chong dong ro hang Merlin Gerin.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 43/
43/ 103
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 44/
44/ 103
KHOA IEN
KHOA IEN
CHNG 3:
KH CU IEN IEU KHIEN BANG TAY
I . CAU DAO
1. Khai quat va cong dung:
Cau dao la mot kh cu ien dung e ong cat mach ien bang tay, c s
dung trong cac mach ien co nguon di 500V,dong ien nh mc co the len
ti vai KA.
Khi thao tac ong ngat mach ien, can am bao an toan cho thiet b dung
ien. Ben canh, can co bien phap dap tat ho quang ien, toc o di chuyen li
dao cang nhanh th ho quang keo dai nhanh, thi gian dap tat ho quang cang
ngan. V vay khi ong ngat mach ien, cau dao can phai thc hien mot cach dt
khoat.
Thong thng, cau dao c bo tr i cung vi cau ch e bao ve ngan
mach cho mach ien.
2. Cau tao, nguyen ly hoat ong va phan loai :
a. Cau tao:
Phan chnh cua cau dao la li dao va he thong kep li, c lam bang
hp kim cua ong, ngoai ra bo phan noi day cung lam bang hop kim ong.
2
KHOA IEN
ngam. Khi ngat ien, tay keo li dao chnh ra trc con li dao phu van kep
trong ngam. Lo xo lien ket gia hai li dao c keo cang ra va ti mot mc
nao o se bat nhanh keo li dao phu ra khoi ngam mot cach nhanh chong. Do
o, ho quang c keo dai nhanh va ho quang b dap tat trong thi gian ngan.
2
3
Cau dao co cau dao
phu:
1. Li dao chnh.
2. Tiep xuc tnh (ngam).
3. Li dao phu.
4. Lo xo bat nhanh.
4
1
c. Phan loai:
Phan loai cau dao da vao cac yeu to sau:
- Theo ket cau: cau dao c chia lam loai mot cc, hai cc, ba cc hoac
bon cc.
- Cau dao co tay nam gia hoac tay ben. Ngoai ra con co cau dao
mot nga, hai nga c dung e ao nguon cung cap cho mach va ao chieu
quay ong c.
- Theo ien ap nh mc : 250V, 500V.
- Theo dong ien nh mc: dong ien nh mc cua cau dao c cho
trc bi nha san xuat (thng la cac loai 10A, 15A, 20A, 25A, 30A, 60A, 75A,
100A, 150A, 200A, 350A, 600A, 1000A).
- Theo vat lieu cach ien: co loai e s, e nh, e a.
- Theo ieu kien bao ve: loai co nap va khong co nap (loai khong co nap
c at trong hop hay tu ieu khien).
- Theo yeu cau s dung: loai cau dao co cau ch bao ve ngan mach hoac
khong co cau ch bao ve.
Ky hieu cau dao khong co cau ch bao ve:
mot tcKh
c Cu ie
hain cc
Ly Thuye
ba cc
Trang 46/
46/ 103
bon cc
KHOA IEN
mot cc
hai cc
ba cc
bon cc
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
KHOA IEN
a. Cau tao
Cau tao cua cong tac: phan chnh la tiep iem ong m c gan tren e
nha va co lo xo e thao tac chnh xac.
b. Phan loai :
- Phan loai theo cong dung lam viec, co cac loai cong tac sau:
+ Cong tac ong ngat trc tiep.
+ Cong tac chuyen mach (cong tac xoay, cong tac ao, cong tac van
nang), dung e ong ngat chuyen oi mach ien, oi noi sao tam giac cho ong
c.
+ Cong tac hanh trnh va cuoi hanh trnh, loai cong tac nay c ap
dung trong cac may cat got kim loai e ieu khien t ong hoa hanh trnh lam
viec cua mach ien.
3. Cac thong so nh mc cua cong tac:
U m : ien ap nh mc cua cong tac.
I m : dong ien nh mc cua cong tac.
Tr so ien ap nh mc cua cong tac thng co gia tr 500V.
Tri so dong ien nh mc cua cong tac thng co gia tr 6A.
Ngoai ra con co cac thong so trong viec th cong tac nh o be c kh, o
cach ien, o phong ien
4. Cac yeu cau th cua cong tac:
Viec kiem tra chat lng cong tac phai th cac bc sau:
Th xuyen thung: at ien ap 1500V trong thi gian mot phut cac
iem can cach ien gia chung.
Th cach ien: o ien tr cach ien < 2M.
Th phat nong.
Th cong suat cat.
Th o ben c kh.
Th nhiet o oi vi cac chi tiet cach ien: cac chi tiet cach ien phai
chu ng 100 o C trong thi gian hai gi ma khong b bien dang hoac sui
nham.
III. NUT NHAN
1. Khai quat va cong dung:
Nut nhan cong goi la nut ieu khien la mot loai kh cu ien dung e ong
ngat t xa cac thiet b ien t khac nhau; cac dung cu bao hieu va cung e
BB
BB
BB
BB
PP
PP
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 48/
48/ 103
KHOA IEN
chuyen oi cac mach ien ieu khien, tn hieu lien ong bao ve mach ien
mot chieu ien ap en 440V va mach ien xoay chieu ien ap 500V, tan so
50HZ; 60HZ, nut nhan thong dung e khi ong, ao chieu quay ong c ien
bang cach ong va ngat cac cuon day cua contactor noi cho ong c.
Nut nhan thng c at tren bang ieu khien, tu ien, tren hop nut
nhan. Nut nhan thng c nghien cu, che tao lam viec trong moi trng
khong am t, khong co hi hoa chat va bui ban.
Nut nhan co the ben ti 1.000.000 lan ong khong tai va 200.000 lan
ong ngat co tai. Khi thao tac nhan nut can phai dt khoat e m hoac ong
mach ien.
2. Phan loai va cau tao:
a. Cau tao:
Nut nhan gom he thong lo xo, he thong cac tiep iem thng h thng
ong va vo bao ve.
Khi tac ong vao nut nhan, cac tiep iem chuyen trang thai; khi khong
con tac ong, cac tiep iem tr ve trang thai ban au.
b. Phan loai:
Nut nhan c phan loai theo cac yeu to sau:
- Phan loai theo chc nang trang thai hoat ong cua nut nhan, co cac
loai:
+ Nut nhan n:
Moi nut nhan ch co mot trang thai (ON hoac OFF)
Ky hieu:
ON
hoac ON
OFF
hoac OFF
Ly Thuyet Kh Cu ien
KHOA IEN
Trong thc te, e de dang s dung vao thao rap lap lan trong qua trnh
sa cha, thng ngi ta dung nut nhan kep, ta co the dung no nh la dang
nut nhan ON hay OFF.
- Phan loai theo hnh dang ben ngoai, ngi ta chia nut nhan ra thanh 4
loai:
+ Loai h.
+ Loai bao ve.
+ Loai bao ve chong nc va chong bui.
Nut an kieu bao ve chong nc c at trong mot hop kn kht e tranh
nc lot vao.
Nut an kieu bao ve chong bui nc c at trong mot vo cacbon ut kn
kht e chong am va bui lot vao.
+ Loai bao ve khoi no.
Nut an kieu chong no dung trong cac ham lo, mo than hoac ni co cac
kh no lan trong khong kh. Cau tao cua no ac biet kn kht khong loat c tia
la ra ngoai va ac biet vng chac e khong b pha v khi no.
- Theo yeu cau ieu khien ngi ta chia nut an ra 3 loai: mot nut, hai nut,
ba nut.
- Theo ket cau ben trong:
+ Nut an loai co en bao.
+ Nut an loai khong co en bao.
3. Cac thong so ky thuat cua nut nhan:
U m : ien ap nh mc cua nut nhan.
I m : dong ien nh mc cua nut nhan.
Tr so ien ap nh mc cua nut nhan thng co gia tr 500V.
Tr so dong ien nh mc cua nut nhan thng co gia tr 5A.
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 50/
50/ 103
KHOA IEN
PP
PP
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 51/
51/ 103
PP
PP
PP
PP
PP
KHOA IEN
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 52/
52/ 103
BB
BB
KHOA IEN
6) Bai tap 2: Chon cau dao dung e ong cat cho ong c 3 pha co thong so
sau: P m = 5HP; U m = 380V; cos m = 0.8; K mm = 3.
7) Bai tap 2: Chon cau dao dung e ong cat cho ong c 1 pha co thong so
sau: P m = 5HP; U m = 220V; cos m = 0.8; K mm = 5.
8) Bai tap 3: chon cau dao e ong cat cho mach ien 2 ong c 3 pha co
thong so sau:
ong c 1: P m = 5HP; U m = 380V; cos m = 0.8; K mm = 4.
ong c 2: P m = 7.5HP; U m = 380V; cos m = 0.85; K mm = 5.
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 53/
53/ 103
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
KHOA IEN
CHNG 4 :
KH CU IEN IEU KHIEN MACH IEN
A CONTACTOR
I . KHAI NIEM.
Contactor la mot loai kh cu ien dung e ong ngat cac tiep iem, tao
lien lac trong mach ien bang nut nhan. Nh vay khi s dung contactor ta co the
ieu khien mach ien t xa co phu tai vi ien ap en 500V va dong la 600A
(v tr ieu khien, trang thai hoat ong cua contactor rat xa v tr cac tiep iem
ong ngat mach ien).
Phan loai contactor tuy theo cac ac iem sau:
+ Theo nguyen ly truyen ong: ta co contactor kieu ien t (truyen ien
bang lc hut ien t), kieu hi ep, kieu thuy lc. Thong thng s dung
contactor kieu ien t.
+ Theo dang dong ien: contactor mot chieu va contactor xoay chieu
(contactor 1 pha va 3 pha).
II . CAU TAO VA NGUYEN LY HOAT ONG.
1. Cau tao:
Contactor c cau tao gom cac thanh phan : c cau ien t (nam cham
ien), he thong dap ho quang, he thong tiep iem (tiep iem chnh va phu).
a. Nam cham ien:
Nam cham ien gom co 4 thanh phan:
+ Cuon day dung tao ra lc hut nam cham.
+ Loi sat (hay mach t) cua nam cham gom hai phan: phan co nh, va
phan nap di ong. Loi thep nam cham co the co dang EE, EI hay dang CI.
+ Lo xo phan lc co tac dung ay phan nap di ong tr ve v tr ban au
khi ngng cung cap ien vao cuon day.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 54/
54/ 103
KHOA IEN
KHOA IEN
khien viec cung cap ien en cac cuon day nam cham cua cac contactor theo
quy trnh nh trc).
Theo mot so ket cau thong thng cua contactor, cac tiep iem phu co the
c lien ket co nh ve so lng trong moi bo cotactor; tuy nhien cung co mot
vai nha san xuat ch bo tr co nh so tiep iem chnh tren moi contactor; con cac
tiep iem phu c che tao thanh nhng khoi ri rieng le. Khi can s dung ta chi
ghep them vao tren contactor, so lng tiep iem phu trong trng hp nay co
the bo tr tuy y.
2. Nguyen ly hoat ong cua contactor:
Contactor xoay chieu
Tiep iem
Tay on
Cuon day
Nap
Thep
Loi thep
Nap
thep
Khi cap nguon ien bang gia tr ien ap nh mc cua contactor vao hai
au cua cuon day quan tren phan loi t co nh th lc t tao ra hut phan loi t
di ong hnh thanh mach t kn (lc t ln hn phan lc cua lo xo), contactor
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 56/
56/ 103
KHOA IEN
trang thai hoat ong. Luc nay nh vao bo phan lien ong ve c gia loi t di
ong va he thong tiep iem lam cho tiep iem chnh ong lai, tiep iem phu
chuyen oi trang thai (thng ong se m ra, thng h se ong lai) va duy tr
trang thai nay. Khi ngng cap nguon cho cuon day th contactor trang thai
ngh, cac tiep iem tr ve trang thai ban au.
Cac ky hieu dung bieu dien cho cuon day (nam cham ien) trong
contactor va cac loai tiep iem.
Ta co nhieu tieu chuan cua cac quoc gia khac nhau, dung bieu dien cho
cuon day va tiep iem cua contactor; e de phan biet ta co the tom tat trong
bang ky hieu nh sau:
KY HIEU THEO TIEU CHUAN
AI
LNG
CHAU AU
Mach
ieu
khien
Mach
ong lc
MY
Mach
ieu
khien
CUON
DAY
(NAM
CHAM
IEN)
TIEP
IEM
THNG
ONG
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 57/
57/ 103
Mach
ong lc
LIEN XO
Mach
ieu
khien
Mach
ong lc
KHOA IEN
TIEP
IEM
THNG
H
Chu y:
Trong mot s o mach s dung nhieu contactor, muon phan biet cac cuon
day va tiep iem cua contactor, ta thc hien qui c nh sau:
- Ghi ky hieu, hay ma so cho cuon day cua contactor (th du M, R, S)
- Cac tiep iem thuoc ve contactor nao th mang cung ma so cuon day
contactor o. Vi ky hieu cuon day cua MY, ta ghi ma so cuon day ngay tam
vong tron ky hieu cua cuon day, vi cac ky hieu khac, ta ghi lien ngay canh ky
hieu.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 58/
58/ 103
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 59/
59/ 103
BB
KHOA IEN
7. Tnh on nh nhiet:
Contactor co tnh on nh nhiet ngha la khi co dong ien ngan mach chay
qua trong mot khoang thi gian cho phep, cac tiep iem khong b nong chay va
han dnh lai.
Sau ay la mot so hnh anh cu the cua contactor.
Contactor DONGA
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 60/
60/ 103
.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 61/
61/ 103
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 62/
62/ 103
KHOA IEN
KHOA IEN
KHOA IEN
luc o ien ap xuat hien gia hai cc cua tiep iem ch ln khoang 20% ien ap
nh mc cua nguon ien cung cap.
V du nh: cac ong c long soc thong dung: ong c thang may, bang
chuyen, can cau, may nen, may ieu hoa nhiet o
d. Ky hieu AC 4:
Contactor khi c chon la theo trang thai nay dung e khi ong, phanh
nhap nha, phanh ngcong c khong ong bo rotor long soc.
Khi cac tiep iem contactor ong kn mach, tai dong ien nh, co gia tr
bang khoang 5 en 7 lan gia tr dong ien nh mc cua ong c. Khi cac tiep
iem contactor h mach, ngat dong ien tai gia tri ln tng t nh neu tren, luc
o ien ap xuat hien gia hai cc cua tiep iem ln bang mc ien ap nh mc
cua nguon ien cung cap.
Loai nay c s dung cho cac ong c khong ong bo rotor long soc
trong may in, may nang hang, trong cong nghiep luyen kim
Ta co gian o thi gian mo ta cac che o hoat ong AC1, AC2, AC3 va
AC4 cua contactor trong hnh ve 5.3
I
I
Ik
Thi iem
ngat mach
Im
I
Ik
Thi iem
ngat mach
Im
Thi iem
ngat mach
Im
Che o
Che o AC2
AC1
AC4
Im la dong ien nh mc cua ong c.
Ik la dong ien khi ong cua ong c.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 64/
64/ 103
Che o
AC3
KHOA IEN
2. Cac contactor s dung ien mot chieu: DC1, DC2, DC3, DC4, DC5.
Theo tieu chuan IEC, s dung cac contactor e ong ngat cac phu tai mot
chieu (DC load) c phan thanh 5 che o hoat ong (contactor dung trong
trng hp nay la contactor mot chieu, ien ap cung cap vao cuon day contactor
la loai ien ap mot chieu).
a. Ky hieu DC1:
Cac contactor mang ky hieu DC1 dung ong cat cho tat ca cac phu tai mot
chieu (DC load) co thi hang (T = L/R) nho hn hay bang 1ms.
DC1 c s dung cho cac ho tieu thu, phu tai khong co tnh cam ng
hoac tnh cam ng be, cac lo ien tr.
b. Ky hieu DC2:
Cac contactor mang ky hieu DC2 c s dung e ong ngat mach ong
c mot chieu kch t song song. Hang so thi gian cua mach tai khoang 7,5 ms.
Khi cac tiep iem ong kn mach hnh thanh dong ien khi ong, dong
ien nay co gia tr khoang 2,5 lan dong ien nh mc cua ong c.
Khi tiep iem cua contactor ngat mach, cat dong ien nh mc ong c;
luc o ien ap xuat hien gia hai cc cua tiep iem la ham so phu thuoc theo
sc phan ien cua phan ng ong c, s ngat mach xay ra nhe nhang.
c. Ky hieu DC3:
Cac contactor mang ky hieu nay c s dung trong cac trng hp khi
ong, phanh nhap nha, hay phanh ngc cac ong c mot chieu kch t song
song. Thi hang cua mach tai nho hn 2 ms.
Khi cac tiep iem ong kn mach hnh thanh dong ien khi ong, dong
ien co gia tr khoang 2,5 lan dong ien nh mc cua ong c.
Khi cac tiep iem cua contactor ngat mach, cat dong ien co gia tr
khoang 2,5 lan gia tr dong ien nh mc qua mach cua ong c, luc o ien ap
xuat hien gia hai cc cua tiep iem co the ln hn ien ap nguon cung cap.
ien ap xuat hien ln khi toc o quay cua ong c thap, sc phan ien cua phan
ng co gia tr thap, s ngat mach xay ra nang ne thc hien kho khan.
d. Ky hieu DC4:
Cac contactor mang ky hieu nay c s dung ong ngat mach phu tai la
ong c mot chieu kch t noi tiep. Thi hang cua mach phu tai khoang 10ms.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 65/
65/ 103
KHOA IEN
Khi cac tiep iem ong kn mach hnh thanh dong ien khi ong dong
ien nay co gia tr khoang 2,5 lan dong ien nh mc cua ong c. Khi cac tiep
iem cua contactor ngat mach, cat dong ien co gia tr khoang 1/3 lan gia tr
dong ien nh mc qua mach cua ong c; luc o ien ap xuat hien gia hai
cc cua tiep iem khoang 20% ien ap nguon cung cap.
Trong pham vi ng dung nay so lan ong cat trong mot gi co the gia
tang. S ngat mach xay ra nhe nhang.
e. Ky hieu DC5:
Cac contactor mang ky hieu nay c s dung khi ong, phanh ngc,
ao chieu quay ong c mot chieu kch t noi tiep. Thi hang cua mach phu tai
nho hn hay bang 7,5 ms.
Khi cac tiep iem ong kn mach hnh thanh dong ien nh co gia tr 2,5
lan dong ien nh mc cua ong c.
Khi cac tiep iem cua contactor ngat mach, cat dong ien co gia tr ln
khoang gia tr dong ien nh neu tren; luc o ien ap xuat hien gia hai cc
cua tiep iem ln bang mc ien ap nguon cung cap. S ngat mach xay ra kho
khan.
AC TNH CUA CONTACTOR KHI S DUNG THEO CAC CHE O
TRONG MACH XOAY CHIEU AC:
Van hanh bnh thng
Van hanh ac biet
ong mach
Ngat mach
ong mach
Ngat mach
LOAI
TAI
Che
o
Tai thuan
tr (khong AC1
tnh cam)
ong c
rotor day AC2
quan
ong c
rotor long AC3
soc
I
IE
BB
BB
U
cos
U
BB
I
IE
BB
BB
U
UE
BB
BB
cos
I
IE
BB
U
BB
BB
UE
BB
0.95
2.5
0.65 2.5
0.35
0.95
1.5
0.65
0.17 0.35
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 66/
66/ 103
cos
I
IE
BB
BB
U
UE
BB
BB
cos
BB
1.1
0.95
1.1 0.65
1.1
0.65
1.1 0.35
1.1
0.35
KHOA IEN
ong c
rotor long AC4 6
1 0.35 6
1 0.35 10 1.1 0.35 8
1.1 0.35
soc
AC TNH CUA CONTACTOR KHI S DUNG THEO CAC CHE O TRONG
MACH XOAY CHIEU DC:
Van hanh bnh thng
Van hanh ac biet
ong mach
Ngat mach
ong mach
Ngat mach
Loai Tai
Tai thuan tr
(khong tnh
cam)
ong c DC
kch t song
song
(van hanh
bnh thng)
ong c DC
kch t song
song
(khi ong,
ham phanh
dong ien
ngc)
ong c DC
kch t noi
tiep
(van hanh
bnh thng)
ong c DC
kch t noi
tiep
Che
o
I
IE
BB
BB
U
U
BB
L
R
I
IE
BB
BB
U
UE
BB
BB
L
R
I
IE
BB
BB
U
UE
BB
BB
L
R
I
IE
BB
BB
U
UE
BB
BB
L
R
BB
DC1
0.95
DC2
2.5
0.65 2.5
DC3
0.35
DC4
2.5
0.65 2.5
DC5
0.35
0.65
1.1 0.65
1.1 0.65
0.17 0.35
1.1 0.35
1.1 0.35
0.65
1.1 0.65
1.1 0.65
0.17 0.35
1.1 0.35
1.1 0.35
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 67/
67/ 103
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 68/
68/ 103
KHOA IEN
1.
2.
3.
4.
5.
6.
KHOA IEN
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 69/
69/ 103
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 70/
70/ 103
KHOA IEN
3
1
2
Ly Thuyet Kh Cu ien
SPDT
Trang 71/
71/ 103
KHOA IEN
- Ky hieu DPDT:
Ky hieu nay c viet tat t thuat ng DOUBLE POLE DOUBLE THROW,
r-le mang ky hieu nay gom co hai cap tiep iem . Moi cap tiep iem gom tiep
iem thng ong va thng h, cap tiep iem nay co mot au chung.
- Ky hieu SPST:
Ky hieu nay c viet tat t thuat ng SINGLE POLE SINGLE THROW,
r-le mang ky hieu nay gom co mot tiep iem thng h.
- Ky hieu DPST:
Ky hieu nay c viet tat t thuat ng DOUBLE POLE SINGLE THROW,
r-le mang ky hieu nay gom co hai tiep iem thng h.
4
4
1
2
1
2
SPST
DPST
4
5
7
8
3
6
1
2
DPDT
Ngoai ra, cac r-le khi c lap ghep trong tu ieu khien thng c lap tren cac
e chan ra. Tuy theo so lng chan ra ta co cac kieu khac nhau: e 8 chan, e 11
chan, e 14 chan
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 72/
72/ 103
KHOA IEN
KHOA IEN
hoac
ien ap at vao hai au cuon day r-le thi gian c ghi tren nhan, thong
thng : 110V, 220V
- He thong tiep iem:
Tiep iem tac ong khong tnh thi gian: tiep iem nay hoat ong tng t cac
tiep iem cua r-le trung gian.
TR
TR
Thng ong:
hoac
Thng h :
TR
hoac
TR
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 74/
74/ 103
TR
TR
hoac
TR
KHOA IEN
7
1
source
Hnh dang cu the cua r-le thi gian ON DELAY c pho bien:
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 75/
75/ 103
KHOA IEN
Thng h :
hoac
TR
TR
hoac
TR
TR
TR
Tiep iem thng ong, m nhanh, ong cham:
Nguyen ly hoat ong:
Khi cap nguon vao cuon day cua r-le thi gian OFF DELAY, cac tiep
iem tac ong tc thi va duy tr trang thai nay.
Khi ngng cap nguon vao cuon day, tat ca cac tiep iem tac ong khong
tnh thi gian tr ve trang thai ban au. Tiep sau o mot khoang thi gian a
nh trc, cac tiep iem tac ong co tnh thi gian se chuyen ve trang thai ban
au.
Sau ay la s o chan cua r-le thi gian OFF DELAY:
4
3
7
1
Ly Thuyet Kh Cu ien
source
Trang 76/
76/ 103
KHOA IEN
Hnh dang cu the cua r-le thi gian OFF DELAY c pho bien:
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 77/
77/ 103
KHOA IEN
12
7
8
1
3
4
6
2
Cau tao r-le nhiet
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 78/
78/ 103
KHOA IEN
OL
OL
OL
hoac
OL
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 79/
79/ 103
KHOA IEN
+ ot nong trc tiep: dong ien i qua trc tiep tam kim loai kep. Loai
nay co cau tao n gian, nhng khi thay oi dong ien nh mc phai thay oi
tam kim loai kep, loai nay khong tien dung.
+ ot nong gian tiep: dong ien i qua phan t ot nong oc lap, nhiet
ln toa ra gian tiep lam tam kim loai cong len. Loai nay co iem la muon
thay oi dong ien nh mc ta ch can thay oi phan t ot nong. Khuyet iem
cua loai nay la khi co qua tai ln, phan t ot nong co the at en nhiet o kha
cao nhng v khong kh truyen nhiet kem, nen tam kim loai cha kp tac ong
ma phan t ot nong a b chay t.
+ ot nong hon hp: loai nay tng oi tot v va ot trc tiep va ot
gian tiep. No co tnh on nh nhiet tng oi cao va co the lam viec boi so
qua tai ln.
d) Chon la r-le nhiet:
ac tnh c ban cua r-le nhiet la quan he gia dong ien phu tai chay
qua va thi gian tac ong cua no (goi la ac tnh thi gian dong ien, A-s).
Mat khac, e am bao yeu cau gi c tuoi tho lau dai cua thiet b theo ung
so lieu ky thuat a cho cua nha san xuat, cac oi tng bao ve cung can ac
tnh thi gian - dong ien.
La chon ung r-le nhiet la sao cho ng ac tnh A-s cua r-le gan sat
ng ac tnh A-s cua oi tng can bao ve. Neu chon thap qua se khong tan
dung c cong suat cua ong c ien, chon cao qua se lam giam tuoi tho cua
thiet b can bao ve.
Trong thc te, cach lc chong phu hp la chon dong ien nh mc cua
r-le nhiet bang dong ien nh mc cua ong c ien can bao ve, r-le se tac
ong gia tr (1,21,3)I m . Ben canh, che o lam viec cua phu tai va nhiet o
moi trng xung quanh phai c xem xet.
BB
BB
t
1000
100
10
Ly Thuyet Kh Cu ien
1
0
1,2 2
Trang 80/
80/ 103
3
I
I dm
KHOA IEN
RD2
(Rle
dong ien )
RD1
K
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 81/
81/ 103
M
K
KHOA IEN
5. Relay ien ap :
- Dung e bao ve sut ap mach ien.
- Cuon day hut quan bang day nho nhieu vong mac song song vi mach
ien can bao ve. Khi ien ap bnh thng, r-le tac ong se lam nong tiep iem
cua no. Khi ien ap sut thap di mc quy nh, lc lo xo thang lc hut cua nam
cham va m tiep iem.
6. R-le van toc :
Thanh
dan
Phan ng
N
Truc ong
c
Cau tiep
iem
Tiep
iem
- Lam viec theo nguyen tac phan ng ien t c dung trong cac mach
thang cua ong c
- R-le c mac ong truc vi ong c va mach ieu khien. Khi c quay,
nam cham vnh cu quay theo. T trng cua no quet len cac thanh dan se sinh
ra suat ien ong va dong ien cam ng. Dong ien nay nam trong t trng se
sinh ra lc ien t lam cho phan ng quay, di chuyen can tiep iem en ong
tiep iem cua no. Khi toc o ong c giam nho gan bang khong, lc ien t yeu
i, trong lng can tiep iem a no ve v tr cu va m tiep iem cua no.
- R-le van toc thng dung trong cac mach ieu khien ham ngc ong c.
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 82/
82/ 103
KHOA IEN
C - KHI ONG T
I . KHAI QUAT VA CONG DUNG:
Khi ong t la mot loai kh cu ien dung e ieu khien t xa viec ong
ngat, ao chieu va bao ve qua tai (neu co lap them rle nhiet) cac ong c
khong ong bo ba pha roto long soc.
Khi ong t co mot contactor goi la khi ong t n thng e ongngat ong c ien. Khi ong t co hai contactor goi la khi ong t kep dung
e thay oi chieu quay cua ong c goi la khi ong t ao chieu. Muon bao ve
ngan mach phai lap them cau ch.
II .
KHOA IEN
tiep iem chnh e khi ong ong c va ong tiep em phu thng h e duy
tr mach ieu khien khi buong tay khoi nut nhan khi ong. Khi nhan nut dng
D, khi ong t b ngat ien, di tac dung cua lc lo xo nen lam phan loi t di
ong tr ve v tr ban au; cac tiep iem tr ve trang thai thng h. ong c
dng hoat ong. Khi co s co qua tai ong c, rle nhiet se thao tac lam ngat
mach ien cuon day, do o cung ngat khi ong t va dng ong c ien.
CB
L1
L2
L3
RN
CB
D
F
RN
K
N
M
3
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 84/
84/ 103
BB
KHOA IEN
trong ba pha ien lam cho ong c ao chieu quay ngc lai va tiep em phu
thng h N e duy tr mach ieu khien khi buong tay khoi nut nhan khi ong
MN .
Qua trnh ao chieu quay c lap lai nh tren.
Khi nhan nut dng D, khi ong t N ( hoac T ) b ngat ien, ong c
dng hoat ong.
Khi co s co qua tai ong c, rle nhiet se thao tac lam ngat mach ien
cuon day, do o cung ngat khi ong t va dng ong c ien.
S o tren co the thc hien ca khoa lien ong ien bang cac tiep iem phu
thng ong cua ban than hai khi ong t nay.
S o trang ben
IV . LA CHON VA LAP AT KHI ONG T:
BB
BB
Hien nay nc ta, ong c khong ong bo ba pha roto long soc co cong
suat t 0,6 en 100KW c s dung rong rai. e ieu khien van hanh chung,
ta thng dung khi ong t. V vay e thuan li cho viec la chon khi ong
t, nha san xuat thng khong nhng ch cho cng o dong ien suat nh mc
ma con cho ca cong suat cua ong c ien ma khi ong t phuc vu ng vi
cac ien ap khac nhau.
e khi ong t lam viec tin cay, khi lap at can phai bat chat cng khi
ong t tren mot mat thang ng ( o nghieng cho phep so vi truc thang ng
5 o ), khong cho phep boi m vao cac tiep iem va cac bo phan ong. Sau khi
lap at khi ong t va trc khi van hanh, phai kiem tra:
- Cho cac bo phan ong chuyen ong bang tay khong b ket, vng.
- ien ap ieu khien phai phu hp ien ap nh mc cua cuon day.
- Cac tiep iem phai tiep xuc eu va tot.
- Cac day au ien phai theo ung s o ieu khien.
- Rle nhiet phai at nac dong ien thch hp.
- Khi lap at khi ong t can at kem theo cau ch bao ve.
PP
PP
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 85/
85/ 103
KHOA IEN
F
L
RN
D
MT
MN
N
L1
L2
L3
RN
Ly Thuyet Kh Cu ien
M
3
Trang 86/
86/ 103
KHOA IEN
PHAN 3 :
KH CU IEN CAO AP
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 87/
87/ 103
KHOA IEN
CHNG 5:
KH CU IEN CAO AP
I . KHAI QUAT.
Trong ieu kien van hanh, cac kh cu ien co the lam viec cac che o
sau :
- Che o lam viec lau dai : trong che o nay cac kh cu ien se lam viec
tin cay neu chung c chon ung ien ap va dong ien nh mc.
- Che o lam viec qua tai : trong che o nay dong ien qua kh cu ien
se ln hn dong ien nh mc, chung ch lam viec tin cay khi thi gian dong
ien tang cao chay qua chung khong qua thi gian cho phep cua tng thiet b.
- Che o lam viec ngan mach : kh cu se am bao s lam viec tin cay
neu trong qua trnh la chon chu y cac ieu kien on nh nhiet va on nh ong.
II . NHNG IEU KIEN CHUNG E LA CHON THIET B IEN VA CAC
PHAN DAN IEN.
1. Chon theo ieu kien lam viec lau dai:
a. Chon theo ien ap nh mc :
ien ap nh mc cua kh cu ien c ghi tren nhan hay ly lch may, phu
hp vi o cach ien cua no. Ngoai ra, khi thiet ke che tao cac kh cu ien eu
co o d tr o ben ve ien nen cho phep chung lam viec lau dai khong han
che vi ien ap cao hn nh mc 10 15% va goi la ien ap lam viec cc ai
cua kh cu ien. Do vay khi chon kh cu ien phai thoa man ieu kien ien ap
sau:
U dmKCD + rU dmKCD U dmMang +rU Mang
Vi
U dmKCD ien ap nh mc cua kh cu ien.
rU dmKCD o tang ien ap cho phep cua kh cu ien.
U dmMang ien ap nh mc cua mang ien ni thiet b va kh cu ien lam viec.
rU Mang
KHOA IEN
KHOA IEN
S min =
BN
CT
B N = I ,,2 . (t N + T a ) :xung lng nhiet cua dong ien ngan mach (A 2 .s);
I ,, : gia tr hieu dung ban au cua dong ien ngan mach , neu ngan mach xay ra
xa ni at thiet b th I ,, = I (I ) ;
t N = t bv + t MCD : thi gian cat ngan mach hay thi gian ngan mach (S),
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 90/
90/ 103
KHOA IEN
Nhiet o ban
au u u cp
Nhiet o cuoi
cung u 2 N =
u cp max
He so C T
70
70
65
300
200
200
171
88
85
55
150
75
65
200
65
65
200
159
PBPB
PP
PBPB
mnh
. t dmnh
BN
mnh
. t dmnh
BB
BB
. t q
BB
BB
t q :thi gian tac ong qui oi cua dong ien ngan mach c xac nh nh
la tong thi gian tac ong cua bao ve chnh at tai cho may cat ien s co vi
thi gian tac ong toan phan cua may cat ien o.
III . MOT SO KH CU IEN CAO AP (1000V)
1. May cat :
a. Khai niem :
May cat ien ap cao la thiet b ien chuyen dung e ong ngat mach ien
xoay chieu tat ca cac che o van hanh co the co : ong ngat dong ien nh
mc, dong ien ngan mach ; dong ien khong tai May cat la loai thiet b ong
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 91/
91/ 103
KHOA IEN
cat lam viec tin cay song gia thanh cao nen may cat ch c dung nhng ni
quan trong.
b. Phan loai may cat:
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 92/
92/ 103
KHOA IEN
- Thi gian cat cua may cat : thi gian nay c tnh t thi iem a tn
hieu cat may cat en thi iem ho quang c dap tat tat ca cac cc. No bao
gom thi gian cat rieng cua may cat va thi gian chay ho quang.
- Dong ien ong nh mc : ay la gia tr xung kch ln nhat cua dong
ien ngan mach ma may cat co the ong mot cach thanh cong ma tiep iem cua
no khong b han dnh va khong b cac h hong khac trong trng hp ong lap
lai. Dong ien nay c xac nh bang gia tr hieu dung cua dong ien xung
kch khi xay ra ngan mach.
- Thi gian ong may cat : la thi gian khi a tn hieu ong may cat cho
ti khi hoan tat ong tac ong may cat.
d. La chon va kiem tra may cat ien cao ap (1000V)
May cat ien c chon theo en ap nh mc, loai may cat, kiem tra on
nh ong, on nh nhiet va kha nang cat trong tnh trang ngan mach.
2. Dao cach ly :
a. Khai niem
b. Phan loai:
Theo yeu cau s dung, dao
cach ly co hai loai
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 93/
93/ 103
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 94/
94/ 103
KHOA IEN
o ien ap nay thng dung day chay bang ong, bac, co ien tr suat be,
nhiet o nong chay cao.
b. Day chay:
Thanh phan chnh cua cau ch la day chay. Day chay co kch thc va vat
lieu khac nhau, c xac nh bang ac tuyen dong ien thi gian (TCC).
Song song vi day chay la mot si day cang ra e triet tieu s keo cang cua day
chay. e tang cng kha nang dap ho quang sinh ra khi day chay b t va bao
am an toan cho ngi van hanh cung nh cac thiet b khac xung quanh trong
cau ch thng chen ay cac thach anh. Cac thach anh co tac dung phan chia
nho ho quang. Vo cau ch co the lam bang chat xenluylo. Nhiet o cao cua ho
quang se lam cho xenluylo boc hi gay ap suat ln e nhanh chong dap tat ho
quang.
c. Phan loai cau ch:
Tuy theo chc nang cua moi loai cau ch ma ta co the phan nh sau :
Cau ch t ri (fuse cut out: FCO) : hoat ong theo nguyen tac "ri" do
mot day ch c noi lien ket hai au. Viec dap tat ho quang ch yeu da vao
ong phu ben ngoai day ch. Ngoai nhiem vu bao ve qua tai va ngan mach cau
ch t ri con co nhiem vu cach ly ng day b s co .
Cau ch chan khong: la loai cau ch ma day chay c at trong moi
trng chan khong. Cau ch chan khong co the c lap ben tren hoac di
dau.
Cau ch han dong : chc nang chnh la han che tac ong cua dong ien s
co co the co oi vi nhng thiet b c no bao ve.
d. La chon va kiem tra cau ch:
Cau ch c chon theo ien ap nh mc, dong ien nh mc va dong
ien cat nh mc ( hay cong suat cat nh mc). Ngoai ra, can chu y v tr at
cau ch (trong nha hay ngoai tri.)
U dmMang
U dmCC
I dmCC
S dmcatCC
I lv max
S ,,
Vi:
U dmCC : ien ap nh mc cua cau ch
U dmMang : ien ap nh mc cua mang ien ni cau ch lam viec
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 95/
95/ 103
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 96/
96/ 103
KHOA IEN
PHAN 4 :
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 97/
97/ 103
KHOA IEN
CHNG 5:
MOT SO S O CAN BAN
VE NGUYEN LY IEU KHIEN, VAN HANH ONG C.
I. MACH IEN KHI ONG DNG MOT ONG C KB 3 PHA.
a. Nguyen ly:
Dung mach e khi ong mot ong c KB 3 pha, co tiep iem
duy tr e ong c lam viec, sau o dng ong c.
b. S o mach: ( hnh 1)
c. Th t thc hien:
- Nhan nut nhan S 2 , contactor K 1 co ien, cac tiep iem chnh
ong lai, ong c hoat ong; cac tiep iem phu thay oi trang thai, tiep
iem phu thng ong h ra lam cho en H 1 tat, tiep iem phu thng h
ong lai duy tr nguon cho contactor K 1 va en H 2 .
- Nhan S 1 e dng ong c.
II. MACH IEN KHI ONG TH T HAI ONG C KB 3 PHA.
a. Nguyen ly:
Dung mach e khi ong th t hai ong c KB 3 pha. ong c 1
(ieu khien bi contactor K 1 ) chay trc, sau o ong c 2(ieu khien bi
contactor K 2 ) chay theo. Neu co s tac ong nham lan, mach ien khong
hoat ong. Cuoi cung dng ca hai ong c.
b. S o mach: ( hnh 2)
c. Th t thc hien:
- Nhan S 3 , ong c M 1 hoat ong, en H 1 sang.
- Nhan S 4 , ong c M 2 hoat ong, en H 2 sang.
- Nhan S 2 e dng ong c M 2 , en H 2 tat.
- Nhan S 1 e dng ong c M 1 , dng toan bo mach ieu
khien, en H 1 tat.
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 98/
98/ 103
BB
BB
KHOA IEN
Hnh 1:S o mach ien khi ong dng mot ong c KB 3 pha
CB
L
RN
S1
S2
K1
K1
K1
K1
H2
L1
L2
CB
3
F
K1
RN
M
3
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 99/
99/ 103
H1
L3
S1
S2
S3
K1
S4
K2
K1
K1
K2
H1
H2
N
L1
L2
L3
F
K1
K2
RN
Ly Thuyet Kh Cu ien
RN
M1
3
Trang 100/
100/ 103
M2
3
KHOA IEN
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 101/
101/ 103
BB
KT
S2
KN
S3
KN
KT
KT
KN
H1
H2
N
L1
L2
L3
KT
KN
RN
Ly Thuyet Kh Cu ien
M1
3
Trang 102/
102/ 103
KHOA IEN
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 103/
103/ 103
BB
BB
BB
KHOA IEN
KTON
S2
K1
K1
K1
KT
10s
H2
K1
H1
N
L1
L2
K1
RN
M
3
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 1/ 103
L3
KHOA IEN
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 1/ 103
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
BB
KHOA IEN
S1
S2
KT
K1
KT
K1
K2
H1
5s
H2
N
L1
L2
L3
F
K1
K2
RN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 2/ 103
RN
M1
3
M2
3
KHOA IEN
Ly Thuyet Kh Cu ien
Trang 3/ 103