6AWTYlHA, npl1WTI1Ha - Jlenocasuh, CB. 22, 2007.

Y,uK 81:929 l.(eMepl1KHll M.

050(497.11)"19"(093.2)

30pm-1 If BYKAjJlfHOBlfT1

MMJIAH qEMEPMKMli*
Ancmpasm: 0 Ml1JlaHY l.(eMepl1Kl1ny HaCTaBHI1KY, HOBI1Hapy, aaUl10HanHOM panmrxy, nOJll1rJlOTH, eKOHOMI1CTI1, 6aHKapy, ypezunrxy 6pojHI1X nepl10nl14HI1X nyrinakauuja, xoje cy 113Jla311Jle y TaK03BaHOM TypCKOM
rtepnony 11 nepnony 113Me1)y nsa CBeTCKa para, Mano ce 3Ha. Cspxa osor
pana je zta, Kp03 aaanusy l.(eMepl1Kl1neBe 61106116Jll1orpa<IJI1je, I1HI1Ul1pa,
Me1)y CTpY4J-baUI1Ma 113 eKoHoMl1je 11 KJ-bI1)J(eBHOCTI1, caxyrrrsaa,e J-berOBI1X
panosa 11 o6jaBJbI1BaJ-be MOHorpaqll1je.
KbY'/HC PC'/U: HaCTaBHI1K, HOBI1Hap, Crapa Cpfinja, eKOHOMI1CTa,
6aHKap, nornrrnora, nevoxpara.

MHJIaH lleMepHKHh pohen je y ITpH3peHy 12. <pe6pyapa 1877.

rozmne y yrnezmoj cpncxoj nopoznnta. Hseros orau, JOBan, 6HO je Mexanunja, a MajKa. JeJIHCaBeTa, ,lloMahHua. Ocaosny IIIKOJIy 3aBplIIHO
je y pO,llHOM rpazry. WKOJIOBaIhe je HaCTaBHO y Ilaparpazty, rzte je na
rr03HaTOM apHCTOKpaTCKOM KOJIeuy Fanara capaj yqHO fHMHa:mjy.
Y CrrOMeHHUH npmpencxe 60rOCJIOBHje 06jaBJbeHH cy crrezrehH nozraun 0 lleMepHKHhy: .,MHJIaH lleMepHKHh. P0,llOM H3 Ilpaspeua.
CBplIIHO je OBy xeraopopaapezmy EOrOCJIOBHjy, Fanara - capaj y UapHrpa,lly H JIHTepapHH O,llCeK cDHJI03o<pCKor <paKyJITeTa y Eeorpa,llY.
Cnyxoro je O,ll 1. asrycra 1900. ,ll0 13. HOBeM6pa 1907.',1
Marypy je .,rrOJIO:>KHO 1898, a cenrevfipa HCTe rozmae, xao
narovau MHHHCTapCTBa HHOCTpaHHX zrena Kpan.eanue Cpfiaje, npnMJbeH je aa npasnoj IIIKOJIH y Ilapnrpany, zta 6fI HOBeM6pa 1899, onJIyKOM MHHI1CTapcTBa. 6110 rrpexieurren y Eeorpan 11 na BeJIfIKoj
IIIKOJII1 cryzurpao <PpaHUYCKI1 je3HK H KIhH:>KeBHOCT C reopajov KIhH* Pan je nanncan y OKBI1PY npojexra Ilyxoeue nojaee u cmeapanaiamea cpnCKOZ Hapooa na Kocoey u Memoxuju 00 XV 00 XX era (6poj 148020), KOjl1 je 01l.06PHJlO H
<pI1HaHCl1pa MI1HI1CTapCTBo aayxe 11 3aWTI1Te )J(I1BOTHe cpenane Perryfinnxe Cpfiaje.
I Cnouenuua npUlpCHCKC 50<'OC106ujc 1871-1921, Beorpaa, 1924, CTp. 102.

324

30paH Y. BYKa,llI1HOBl1n

)I{eBHOCTI1. KaO rJlaBHI1M. I1 I1CTOpI1JOM cpncxe KIbI1)1{eBHOCTI1 H naTHHCKHM je3I1KOM. KaO nOMOnHHM npeznaeruna. ,l],HnJlOMHpaO je

1903. H O,lJ:Max rrOCTaBJbeH sa rrporpecopa EOrOCJlOBCKO- Y qHTeJbCKe

uncone y Ilpmpeny..,2
Y EOrOCJlOBI1jI1 je npeziasao cprrCKH je3HK. <ppaHuycKH je3HK,
OMI1JlHTHKY, ITO norpetin, I1 ztpyre npezmere. Y IberOBOM omrmpnon
Hseeuimajy' peKTopy EOrOCJlOBI1je, apxroaaanpnry I1J1apHoHy C. Becnhy, nacanon na n-eros 3aXTeB. BH,n:e ce CBH npofinesrn y HaCTaBH.
Kao maBHH npofinexr KO,n: ysen,a cpncxor jesaxa qeMepHKHn je naseo: .J'Ipeorrrepehenn aam HaCTaBHH nnan he ysex 6HTH rJIaBHa
CMeTIba

zta

Y4eHI1UH Mory BI111Ie

zra

4I1Tajy Hero llITO

anane -nrrajy

H3

nene KIbH)I{eBHOCTH - a TO je. no MOMe MHllIJbeIbY. BpJlO llITeTHO ITO

.,4
HaUHOHaJIHO I1 MOpaJIHO BaCnI1TaIbe HallIHX naroxrana.
Ca Y4eHHUI1Ma 50rOCJlOBI1je (1. II, 1II H IV paspezi) I1MaO je Be-

npofinexra OKO caanazrasan,a 06I1MHOr rrporpar-ta y-rea,a <ppaHuycxor jeanxa. 3aTO ",n:a 6I1 ce, KOJll:lKO TOJlHKO, Ha,n:OKHa,n:l:IJIO TaKBOM
CTaIbY CTBapH. naxrepan car ,n:a nzryhe roznme ocnyjexr <ppaHuycKy
6I16JIHOTeKy, 0 4eMy hy Hap04I1THM peqieparov I13BeCTHTH r. PeKTOJlHKHX

pa.

,,5

PeKTOp je qeMepI1KHny ,n:03BOJlHO na llIKOJlCKH pacnycr 1906.

ronutre nposezre y Illaajnapcxoj. raxo na je Morao zta npanpexra H

nonoacn CTpy4HH nporpecopcxn acrnrr, janyapa 1907. roznme y Beo-

rpany (resa: Alfred de Vegny - philosophe).

Ozt 1. oKT06pa 1907. zto xpaja 1909. 61:10 je HaCTaBHHK Cpncxe
rHMHa3Hje y CKOrrJbY, a on janyapa 1910. pazmo je y Cpncxoj rasrna3HjH y COJIyny. oztaxne je, oKT06pa HCTe rozraae, rrOHOBO spahea y

Cxoncxy rHMHa3Hjy.
"CJlY)l{HO caM xao HaCTaBHHK y cprrcxasr llIKOJIaMa y

Ilpaspe-

HY. CKOrrJby I1 COJIyHy. Ozt 1910. rozraae ozrao caM ce HCKJbY"4HBO noBHHapCTBY.,,6

On 1910. zto 1912. 06jaBHo je MHoro TeKCTOBa y nepaozmna,

xoja je

yrnasaou

I13Jla3I1Jla y

Cxonn.y,

a nonajsmne

y Bapoapy'

2 MI1J10BaH J. Eorasau, I1cmopuja cpncxe KHJU:JICeI3HOCmU a Kocoey U Memoxuju

1850 - 1941, Jlertocaaah-Beorpan, 2004, CTp. 137 (y ,llaJbeM rexcry: M. J. Borasau,
H. ,ll.,).
3

11313eUlmaj 0 Cpncxoj 50<'OC.70I3UjU y

Ilpuspeny

3Q UlKOJ7CKY

1904-5

200UHy,

Kpy-

uresau, 1905, CTp. 31-35.

4 HCTO, 33.
5 HCTO, 35.
6 AOKyMeHT nucau MaWI1HOM sa nncau,e ,ll0611jeH on noponnue 4eMepl1Kl1n, CTp. I.

M~JlaH 4eMep~K~O

325

8
Fsacy Hapooa Panose najnemhe HlIje rrOTrrIICIIBaO, aJIlI je rr03HaTO
zta je ypehnaao Tnac Hapooa, sajezmo ca Tnaropajen fJIlIrnOM EJIe30BlIneM. 11 zra je najaehn 6poj TeKCTOBa rseros.

CBOM HaUIIOHarmOM pazty qeMeplIKlIn je, 1I3Mel)y OCTaJIOr,

sarrncao: .J'lopen npotpecopcxe cJIy)K6e, ja caM ce ozr castor noxerxa

jasnor ztenosan,a 6aBlI0 HaUIIOHaJIHIIM rrOCJIOBIIMa, HOBIIHapCTBOM 11
eKOHOMCKIIM rrp06JIeMlIMa nanrera Jyra. HaUIIOHaJIHII pazt je 6110 y
.
. .
Be31I ca peBOJIyUlIoHapHoM opraHlI3aUIIJoM, y KOJOJ caxr ysecraosao
aKTIIBHO. Kart cy rrOCJIe MJIa)lOTypcKe peBOJIYUlIje (1908) rrplIJIIIKe ztorrYCTIIJIe, TajHII peBOJIyUlIoHapHII pazi je )lOCrrIIO y jasnocr, npso y
TIplIBpeMeHoM ueHTpaJIHOM ozifiopy Cpncxor napozia y TYPCKOj, qlIjH
caM qJIaH 6HO. a rrOCJIe. npexo Cperen.cxe cxynnrrnae 2. 2.-11. 2.
1909 Y Cxon.n.y. Y maBHOM 0)l60py qHjH cav qJIaH 6HO ca ztenernpaHOM ztyxcaourhy y 06JIaCHOM ozioopy opranmannje Cpncxor napozta
sa COJIyHCKH BHJIajeT. Y OBOM nocnemsev CBOjCTBy 6HO cav 3BaHHqna sesa H3Mel)y Harne jasne 11 rajne opranmauaje H MJIa)lOTypcKor
KOMIITeTa JeoUHCmGO U HanpeoaK."Y
CBOM HOBIIHapCKOM paziy je sarmcao: .,HOBHHapCTBOM caM
ce no-reo 6aBlITH jour y Ilapnrpazty, xao capannnx a HeKO npexe H
xao ypezunnc ~apU?paOCKO? enacuutca, jezmnor cpncxor JIHCTa KOjH je
H3JIa31I0 y TypCKOj. 3a spexte cryzmja y Beorpazty capahaaao caM ca
Ta)larnIhIIM 6eOrpa)lCKHM JIIICTOBHMa, a )lOUHHje H aa Ilonumuuu, qHja can )lOrrIICHIIK 6HO H 113 Typcxe, zto OCJI060l)eIha. Pa)lHO caM y
Bapoapy, cpncxov JIHCTy y CKOrrJbY, 11 1912. roznme ypehnsao cax
Fnac Hapooa (Cxonrse). 6110 can )lOrrIICHIIK BeJIHKOr MOCKOBCKor Pycsoje CROGO. ozt 1909. rO)lIIHe zro 1914. rO)lIIHe. 113 COJIyHa, ATIIHe,
Jy)KHe Cpfinje, lleruu,a 11 ztp. Y npaota 6aJIKaHCKOM pary 6HO caM
paTHII )lOrrIICHHK ca Llerna,a H H3 urrafiona cpncxe sojcxe xazr je H36lIJIa na Ja)lpaHCKO Mope (Jbern, Cxanap, ,Z:(paq), a y zipyrox pary,
cpncxo-fiyrapcxov, 113 BpXOBHe KOMaH)le y Cxorrn.y, TIOqeTKOM
1914. rozmne 6HO casr y )],paqy ()lOJIa3aK npanua Bazia), H Enapy
(ennpcxa yCTaHaK). 3a npexre para 6HO caM na BOjHOj )ly)KHOCTH Y
TIpH3peHY, a sa nosna-rea,a. CTaBJbeH caM aa pacnonoscen,e rrOCJIaHH-

7 Bapaap: Jl~CT 3a nOJlI1T~KY, npaspezry ~ Klh(1)1(eBHOCT / BJlaCHHK 11 onrOBOpHI1

ypenamc AaB~n AI1M~Tpl1jeB~O. - ron. I, 6p. 1 (I. cerrrevfiap 1908) - ron. 5, 6p.
127 (1912) - CKOnJbe.
8 Fnac Hapooa: JlI1CT sa nOJlI1TI1KY, KIh~)I(eBHOCT 11 npnspezry / BJlaCHHK H ypezmax
Apcennje 3npaBKOBI10; maBHI1 11 onrOBOpHI1 ypezranx MI1J1aH 4eMepHKHo - ron. 1,
6p. 1-6p. 49 (9. MapT-9. certrevfiap 1912) - CKOITJbe 1912. roznme.
9 AOKyMeHT ~3 nopona-me apxnse, CTp. I.

326

30paH 4. BYKa.LUIHOBl1n

IJ,HMa Hap0,QHe cxyruurnne xao aoha H TyMa'-l (Cxaziap, PHM, Hnua).

TIOJIOBHHOM 1916. rO,QHHe, MHHHcTapcTBo cno.n.n.ax rrOCJIOBa Me je
yrryTHJIO y )KeHeBy. rzre caM ypehaaao na <ppaHIJ,ycKoM rrOBepJbHBH

npernen aerrpajare.n.cxe urraxme noz HMeHOM Bulletin de presse serbe. ,QOIJ,HHje. Bulletin yougoslave y )KeHeBH H TIapH3y."IO
TIocJIe OCJI06oljeIba. 1918. rO,QHHe, YeMepHKHn je ormnao y
11.
Cxonrse. me je ypehuaao Ilpuepeouu ?.!7QCHUK
HaKoH npecranxa
H3JIa)J{eIba osor JIHCTa. ypehasao je Jy:JICHy

Cptiujy".

Yrrope,Qo ca HOBHHapCKHM pa,QOM. YeMepHKHn ce 6aBHo H

eKOHOMCKOM rrp06JIeMaTHKoM. Y

pannje novenyron ,QoKyMeHTy je

nanncao: ., Y O'-lHO car zta ycrrex name ,QeJIaTHOCTH KO,Q Cp6a He o6yXBaTa HajBa)J{HHjH zteo: eKOHOMCKH. KOjH HHje 6HO

npezmer noxyuraja

HH O,Q crpane naumx rrpOTHBHHKa. L(oTJIe ce IJ,eJIOKYl1HH pan nanr

cyrrapnmca: IJ,pKBa.
nopezt rora pazi aa npa-

xperao caxro rro 06eJIe)J{eHHM CTa3aMa aauiax

uncona, '-leTHHlllTBO.

a ja caxr 6HO y6eljeH ,Qa

Bpe,QHoM ja-iaa.y naurer CBeTa MO)J{e naur )J{HBaJb ,QOBeCTH ,QO 3HaTHe
eMeHIJ,HrraIJ,HJe O,Q TaKO 'reurke n.erose 110T'-lHlheHOCTH.
Kao ,QorrHCHHK PyCKO? C.J106a rrponyrosao je eBpOl1CKH zteo
Typcxe H TaKO ce yrtosnao ca cTBapHHM craa.en npnapeznror 110JIOxcaja Cp6a y Crapoj Cp6HjH. 360r noxperan.a 6pOjHHX HHHUHjaTHBa
sa ztoaomen.a 3aKOHa y 06JIaCTH npnspezte, HMeHOBaH je sa cexperapa
O,QeJbKa Tprosa-nce xoxrope y CKOl1Jby. ca 110Ce6HHM 3a,QaTKOM na
npnnpenn 3aKoH 0 paznsava, 1920. rO,QHHe. Ben napeznre rO,QHHe
.,rrOCTao caM ,QHpeKTOp TprOBa'-lKO-HH,QyCTpHjcKe 6aHKe
y

Bapztap a.

,Q.

Cxonrsy, y KOjOj caa OCTao npexo jeaanaecr rO,QHHa. CBOjHM

ztorrpnneo caM pas-

CTpy'-lHHM, <pHHaHcHjcKHM H eKOHOMCKHM 3HalheM

BHTKy osora 3aBO,Qa ,QO 3aBH,QHe BHCHHe. AKTHBHO cau yYIeCTBOBao y

CBHMa rrpHBpe,QHHM H l1pOCBeTHHM

noxperaxa, OMJIa,QHHH, Y,QpY)J{e-

n.y, KOMopH. 6ep3H. onurraan. y rrpHBpe,QHHM KOH<pepeHIJ,HjaMa yBO3HHYIKHM. H3B03HH'-lKHM. ormjyacxov H.T.,Q. Iloxpenyo caM 110CJIe
OCJI06oljeIba mrran.e 06HOBe naure 30He y COJIyHy. H penjy H ,QeJIOM
,QOl1pHHeO casr lllTO rrpaBHJIHHjeM lheHOM peutersy. Y3HMao casr BHAHO yxeurhe y KOH<pepeHIJ,HjaMa npnspennor xapaxrepa ca fpYIKOM
CTp. 1-2.
Ilpuepeonu <'.1aCHUK: oprau CKOfiJbaHCKe TprOBaT.:(Ke OMJTaal1He 1 BJTaCHI1K Cmrpa
MI1JTOWeBl1n. - YpeaHI1K )l,paraH MI1JTl1neBl1n. - Fen. I, 6p. I (uosevfiap 1919)ron, 2, 6p. 23 (4. MapT 1920). - Cxonrse, 1919-1920. Y penaxuaja JTI1CTa 611JIH cy
Fnaropnje Fnuura EJTe30Bl1n 11 MI1JTaH 4eMepl1Kl1n.
12 JY;;/CHa Cp6uja 13a BJTaCHI1WTBO I'mnua EJTe30Bl1n; ypeaHI1UI1 MHJTaH 4eMepl1Kl1n
H Fnauia EJle30Bl1n . - 1922, KH>. I, 6p. I (15. MapT) - 1925, 6p. 49 UYH). - CKOnn-e, 1922-1925. roziane.
10 I1CTO,
IJ

MI1JJaH l.JeMepl1Kl1n

327

(nornpeztceztrnuc JyrOCJIOBeHCKO-rpqKOr KOMIITeTa y Beorpazry, npezrCeLlHIIK MeWOBIITOr rpqKo-jyrOCJIOBeHCKOr KOMIITeTa y CKOIIJby. Y

KpaTKO pe-reno, sa CBe npesre IIOCJIe OCJI060l)eIha LlO ztanac peLlOBHO
caM y-tecraoaao y CBIIMa nIITafbIIMa npIIBpeLlHIIM Jyaore Cp6IIje II
csoje CTpyqHO snasse cav peqjy IIJIII Lle.TJOM CTaBJbaO y CJIy)l{6y on.,13
WTIIX mrrepeca.
lJeMepIIKIIO je aKTIIBHO y-recrnoaao y ueJIOKynHoM ztpynrrseHO-nOJIIITIIqKOM )l{IIBOTy y CKOnJby. xoje je 6II.TJO nerrrap CBHX KyJITypHHX 36IIBalba Cp6a y Jysoroj Cp6IIjII. ,ayro rOLlHHa 6HO je npezrceLlHHK ,LJ,pywTBa npnjaren.a <PpaHuycKe y OBOM rpazty H ynpaanax
Casera ,LJ,eqjer LlOMa .Kpan, AJIeKCaHLlap'. CpeLlIIHoM 1932. rOJJ,HHe
rrOCTaBJbeH je sa HaqeJIHIIKa Tproaaacxor onerseisa Kpan.escxe 6aHCKe ynpase Bapzrapcxe 6aHoBHHe. bHJIO je npennora JJ,a 6yJJ,e HMeHOBaH sa 6aHa Bapziapcxe 6aHoBHHe II renepannor KOH3yJIa JyrOCJIaBIIje
y TypCKOj. Ho, Be3aHOCT sa ,LJ,eMoKpaTcKy erpanxy nnje My oraoryhaBaJIO Lla ce nahe na TaKO BIICOKIIM Llp)l{aBHIIM nonoacajasra, HaKO je
TO, xao 6pHJbaHTaH IIHTeJIeKTyaJIau, BpCHH 3HaJIau HeKOJIHKO CBeTCKHX jeanxa. rr03HaTH rry6JIHUHCTa, HaUHOHaJIHII paJJ,HHK H npaspezr14
HHK, 3aCJIY)l{HBao.
OJJ, 1932. LlO 1936. rOLlHHe nacao je 3a qaCOrrIIC Bapoapl? Y
6II6JIHOrpaqmjII cy aaseztena cano LlBa pana II3 1932. roznme. aJIH CHrypno je JJ,a cy 6pOjHII. HerrOTIIIICaHII paLlOBII n.erosa. I1Mao je noce6aH CTIIJI II MeToJJ,OJIOrHjy maomea,a npofineva (eKoHoMcKHX H zrpyrnx), npezmore aa KOjII HaqIIH IIX npeaasnha. Crora je WTeTa JJ,a JJ,O
ztanac HHKO HIIje ypazmo crpy-my aHaJIH3Y n.ernaax panosa, npe
CBIIX: Tpeoeuua. sauamcmeo. uuoycmpuja, Kpeoumue ycmauoee

1875-1937: Csonn-e HeKaO u cao: Jaena tiestieouocm y Cmapoj Cp6uju II sa IICTOpIIjy KfbII)l{eBHOCTII sazcaa pazt MWlaH Paxuh y Cmapoj
Cp6uju. (BHLlH 6H6JIHOrpa<lJHjy.)

2.

nOJlHTHQK3 jJ,eJl3THOCT

MHJIaH lleMepIIKHo je OLl cTYLleHTcKHx JJ,aHa 6HO qJIaH ,LJ,eMoxparcxe CTpaHKe. bIIO je non BeJIHKHM nOJIHTHqKHM yrnnajes, MIIJIa-

113 nopona-ure apXI1Be, CTp. 2.

14 M. J. Borasau, H. n., CTp. 138.
15 Bapoap: He3aBl1CaH npnspenao-xynrypux npernezi / BJlaCHI1K 11 onrOBOpHI1 ypenHI1K MI1JlaH CTojI1Ml1pOBl1n-JoBaHOBl1n. - ron. I, 6p. 1 (l. Maj 1932) - ron, 5, 6p.
1009 (10. lleueM6ap 1936). - Cxortn,e, 1932-1936. ronnne.
13 )J.OKyMeHT

328

30paH 4. ByKa.llHHOBHn

na Tpona, nocefino DO)l<YI.2lapa MapKOBHna. Y TOKy para pazmo je y

Ilpec 6HpOy y )l(eHeBH. sajertao ca aajyranajanjaa rrpanaztaauaxra
)J.eMoKpaTcKe crpanxe. flo MHIllJbelbY C. Jleynosnha, nosnaror pa.2lIlKaJIa Il3 Tor nepnozta: ,,)J.eMOKpaTe cy My Y3eJIe CBe II zra sa a.era
., 16
HIlCy yqIlHIlJIIl unurra .
Y:IllbeHIlua je na ce Y:eMepIlKHn O.2l 1929. rO.2lHHe nnje aKTHBHO
6aBIlo rrOllIlTIlKOM. najaeposarnaje pasosapaa O.2lHOCOM spxa ,l],eMoKpaTCKe CTpaHKe npeva lbeMy. C ztpyre crpane, rrpHTHCUH pa.2lIIKaJIa,
Meljy KojIIMa je HMao MHoro npajarersa, zra HM ce npazrpyzcr, HHCy
yp0.2lHJIIl nnoztore. Ha lbIlXOBy HHHUHjaTHBy .2l06HO je MeCTO nasennaxa Tproaancxor oztersea,a y CKOrrJbY, a HCTH cy ra npeztnarana H sa
reaepannor KOH3Ylla y Llapnrpany, nozt YCllOBOM zra npehe y PannKaJIHy crpanxy. YMpO je y "BpJIO CKpOMHOM nonozcajy II y BpJIO
., 17
CKpOMHHM eKOHOMCKIlM YCllOBIlMa .

PE311ME

Manas J. 4eMepHKHn pohen je y fioraroj, MHOrOl.JllaHoj H yrneznroj nopo.uHUH. 3aXBaJbyjynl1 p0.llI1TeJbHMa I1Mao je CBe ycnose sa unconosatse H CTpyl.JHO
ycaapuraaau,e. Y P0.llHOM Ilpmpeuy 3aBpWI10 je OCHOBHy WKOllY, Hayl.J110 apnayrCKI1, TypCKI1, HeWTO crapocnoseacxor 11 yrryruo ce y Llapnrpan H Eeorpan. 3aBpWI10 je -ryseae uncone y TO apeue: f3J1aTa capaj y Llapurpany 11 Bennxy WKOllY y
Beorpany, Y Llapurpany je ycaepuruo 3Hafbe rypcxor 11 dipaanycxor jesnxa. PyCKH
je rOBOpl10 rtorryr MaTepfber jesmca. 3Hafbeje311Ka 11 onurre ofipaaosaa,e oraoryhano
My je na pann, capahyje y MHOrHM 11I1CTOBHMa 11 l.JaCOnHCHMa y 3eMJbH H HHOCTpaHCTBy 11 BellHKH 6poj fbHX ypehyje: llapuepaocru <'oWCHUK, Bapoap, Fnac Hapooa,
Bapoap, Ilpuepeonu npecneo, JyJICHU npeeneo, JyJICHa Cp6uja, Ilonurnuxa, HOl3o
epeue, PyCKO C.'70130.
Iberosu rrpeaozm HaWI1X Haj3Hal.JajHl1jHx nella na rppanuycxa je311K cy ca
HajBenl1M oneuava npl1MJbeHI1 y Hayl.JHOM csery (Ea7KaHCKO nonyocmpeo - JOBaH
L1,Bl1jl1n).
M l111aH J. 4eMepl1Kl1n, HaCTaBHI1K, HOBHHap, HaUI10H3J1HI1 pa.uHI1K, nonarnora, npesonanau, eKOHOMI1CTa, 6aHKap a npe csera nofiap orau 11 cynpyr, Hl1je
.u06HO sacnyaceny 6HorpacjJl1jy. HaKOH fberOBe pane CMpTI1 1940. ronune, a.eros
pan nao je y 3a60paB.

16

Cauoynpaea 6p. 1092 (II. janyap), Beorpaa, 1940, CTp. 4.

17

l1CTO.

329

liu6JIUOrpa(lmja:

1. rOCnOOZlHe Pesmope. Y: 113BeUITaj 0 Cpncxoj Eorocnoaajn y

TIpH3peHy 3a WKOJICKy 1904-5. rOL{HHy, Kpymesan, 1905,
CTp. 31-35. (113BewTaj nOL{HeT pexropy TIpH3peHcKe 6orocJIosnje I1JIHpHOHy Becnhy 2. Maja 1905. rOL{HHe).
2. Le probleme Yougoslave, )l{eHeBa, 1917. ( 6powypa).
3. Les Bulgares peints par eux/memes. JI03aHa, 1917. (3ajeL{HO ca
MHJIaHOM fpOJIOM).

4. Cp6uja Y U.\10eHO.11 noeneoy npe, sa epe.ue u nocne ceemcxoe

pama 1914-1918, )l{eHeBa, 1918. (rrpeseo na <ppaHQycKH,
HCTOHMeHO neno OIl rpyne ayropa: MIITHn, CaB'IHn.
HOBHn. JOBaHoBHn).

Paaona-

5. La Pennisule Balkanique, Pariz, 1918. (Ilpeson EaRKaHCKO?

nonyocmpea JOBaHa UBHjHna).
6. Les marins Yougoslaves, )l{eHeBa, 1919.
7. JJeeU3Hu npeeneo. Y: JYJ/cHa Cp6uja, KIb. 1, 6p. 1 (15. MapT);
CKOnJhe, 1922, CTp. 25-29.
8. Edmond Bouchie de Belle: La Macedonie et les Macedoniens .
- Paris 1922. Y: JY.JICHU Cp6uja, KIb. L 6p. 1 (15. MapT), CKOnrse 1922, str. 31-35.
9. Omumuncsu sajaw 00 25. .I1U.'1UOHa. Y: JY.JICHU Cp6uja, KIb. 1,
6p. 2 (31. MapT). CKOnJhe, 1922, CTp. 60-64.
10. Hscoeuncsu OOHOW sa peste stycnuuana. Y JY.JIClIU Cp6uja,
KIb. 1, 6p. 3 (15. anpnn). CKOnJhe, 1922. CTp. 100-105.
11. Onutmuucuu saja.. Y: JYJ/cHa Cptiuja, KIb. 1, 6p. 3 (15.
anpan), CKOnJhe, 1922, CTp. 113-116.
12. Teoepatpctcu U eJ-.:OllO)I1CKU suauaj Cxonn.a. Y: JY.JIClIa Cp6uja,
KIb. 1. 6p. 7 (16. jyn), CKOnJhe. 1922, CTp. 241-248.
13. Ynuaepsumemcxa tiutiiuomexa. Y: JYJ/clIa Cp6uja, KIb. 1, 6p.
7 (16. jyn), CKOnJhe, 1922, CTp. 277-278.
14. Ja611a tiestieouocm y Cmapoj Cp6uju. Y: JY.JK'HU Cp6uja, KIb.
1. 6p. 8 (1. jyn). CKOTIJhe. 1922. CTp. 305-311.
15. Hauiu .uycnuuanu. Y: JY.JKHa Cptiuja, KIb. 1, 6p. 13 (16. cenTeM6ap). CKOnJhe. 1922. CTp. 210-213.
16. KOH?peC Y Saepetiy. Y: Jy.JK'Ha Cp6uja, KIb. L 6p. 14 (1. OKTO6ap). CKOnJhe. 1922, CTp. 235-241.
17. Ilpuspeucka npocnaea. Y: Jy.JK'Ha Cptiuja, KIb. 1, 6p. 15 (16.
oxrofiap), CKOTIJhe, 1922, CTp. 290-293. (0 npOCJIaBH 50. roL{HWIbHQe TIpH3peHcKe 60rOCJIOBHje).

330

30paH 4. ByKaJIHHOBHn

18. Hnuja Byuemuh ~ Jatua TOMUn. Y: Jy.JK'Ha Cptiuja, KTh. 1, 6p.

16 (1. HOBeM6ap). CKOIlJbe, 1922, CTp. 334-335. (QHTYJba).
19. Cnon.tea nonumutca. Y: JY.JICHa Cp6uja, KTh. 1, 6p. 17 (16. HOBeM6ap). CKOIlJbe. 1922. CTp. 375-376.
20. Ilpouseoon.a, mp?OGUHa. uuoycmpuja. Y: Jy.JKHa Cp6uja, Klh.
1, 6p. 18 (1. Llel.leM6ap). CKOIlJbe. 1922, CTp. 405-410.
21. nOCRe 18. .wapma. Y: Jy.JK'Ha Cptiuja, Klb. 3, 6p. 25 (1. anpnn),
CKOIlJbe. 1923. CTp. 196-199.
22. Sannemu. Y: Jy.JK'Ha Cp6uja, Klh. 3, 6p. 26 (16. anpan), CKOnrse, 1923, CTp. 247-251.
23. Pacnnem. Y: Jy.JK'Ha Cp6uja, Klh. 3. 6p. 27 (16. Maja), CKOnrse, 1923. CTp. 298-306.
24. Ilosumu-u-: U npeeneo . Y: Jy.JK'Ha Cpiiuja, Klh. 4. 6p. 30 (31. asrycr), CKOIlJbe. 1924. CTp. 461-466.
25. Haw uapoouu .JK'UGom. Y: Jy.JK'Ha Cp6uja, Klh. 3, 6p. 44-45
UYJlH-aBrycT-CeIlTeM6ap). CKOIlJbe, 1924, CTp. 906-911. (TIpHKa3 KlhHre Tnxosiapa 'bophennha).
26. Cmamucmuna cno.uee mp?06UHe sa 1925. ?OdUHY. Y: JY.JICHa
Cp6uja, Klb. 3, 6p. 46 H 47 (orcrofiap-aoaevfiap-nenexsfiap),
CKOIlJbe. 1924. CTp. 491.
27. Ilumatee tiepse y CKOn1JY, CKOIlJbe, 1924.
28. Ilpuepeoa Jy.JK.'He Cp6uje. Y: Bapoap, 6p. 3 (15. Maj), CKOnrse. 1932. CTp. 7.
29. Cxonnse nexao U cad. Y: Bapoap, 6p. 8 (3. jYHH), Cxonrse,
1932, CTp. 3.
30.0 .rnepopy y Maseoouuju". Y: Bapoap, 6p. 14 (31. jyn), CKOnrse, 1932, CTp. 4.
31. Tpeoeuua, sanamcmeo, uuoycmpuja, peoumne ycmauoee oo
1875-1937. Y: Cnoueuuua 25. eoouuaeuue ocnotiohen.a Jy.JK'He Cptiuje, CKOIlJbe. 1937. CTp. 685-732.
32. MU.WH Pakuh y JyJICHOj Cp6uju. Y: Jy.JK'HU npeeneo, 6p. 2,
CKOIlJbe. 1939. CTp. 65-74.

Jhrrepa'rypa 0 MHJlaHY qCMCPHKHliy.

1. Cnoueuuua oeaoecem-nemoeoouuoeeu paoy npaeocnaene

cpnct:e 60?OC.'106CKo-Ylfume_1JCKe WKO.'le y Ilpuspeuy, Eeorpan
1896.30

MI1JlaH

2. Cno.ueuuua

4eMepl1Kl1n

50-?oouuauu~e

331

npuspencse 60?OC/lOeCKo-Y'-lUmen-ere UU(OJle 1871-1921 . Eeorpazr 1924, 102

3. Ilerap MI1TpOrraH . Ilpunosu ca ucmopujy uimaune y cmapoj
Cp6uju U Maheoouuju 1871-1912. CKOnJbe 1933. CTp. 53-62.
4. M. Ilpezmh. Hyiuuh y npuuaua, Eeorpazi 1937. ron (QeMepI1xnh jenaa ozi axrepa npaxe Xypujemi.
5. Munan Pasuh y JY:J/CHOj Cp6uju Y: Cpncxu KIUU:J/ceeHU ?J7aCHUK. Klb. LVI. br. 8 (16. anpnn). Eeorpan 1939, CTp. 629-630
(aHOHI1M. npI1Ka3).
6. Mnnan QeMepl1Kl1o. Y: Cawoynpaea 6p. 1092 (11. janyap),
Eeorpan 1940. CTp. 4. (Y.I1TYJba. aHOHI1M).
7. MI1J1l1ua Kncah. Epanxa Eynaroaah, Cpncxa uimauna 17681995. Eeorpan, 1996. CTp. 18811232.
8. CTaHI1Wa BOjI1HOBI10, Cpncxu KlUu.)/ceeHU ?7QCHUK 1920-1941,
.5eorpa.u,2005.CTp.598
9. Bapoapcuu 360pHUK, Klb. 1, Eeorpan, 1999, CTp. 251, 253,
255,283-321.
10. MI1J10BaH 1. Eoranau, Hcmopuja cpncxe KIUU:JICeeHOCm ua Kocoey U Memoxuju 1850-1 941, Jlenocasnh-Beorpan, 2004, crp.
25,137-150.