LAPORAN KASUS

KWASHIORKOR

Pembimbing :
dr. Rogatianus Bagus
dr. Elvi Suryati, Sp.A

Pratignyo, Sp.A

Disusun oleh :
Annisa Ratya, S.Ked
Intan Ratna K, S.Ked
Ratu Adini Yandi, S.Ked
Sabrine Dwigint, S.Ked
KEPANITERAAN KLINIK ILMU KESEHATAN ANAK
FAKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITAS LAMPUNG
RUMAH SAKIT ABDOEL MOELOEK
BANDAR LAMPUNG
2015

KATA PENGANTAR
Assalammualaikum wr. wb.
Alhamdulillah, puji dan syukur kami ucapkan atas kehadirat Tuhan Yang Maha
Esa yang telah memberikan rahmat dan karunia-Nya sehingga kami dapat
menyelesaikan laporan kasus yang berjudul Kwashiorkor. Laporan kasus disusun
dalam rangka memenuhi syarat dalam mengikuti dan menyelesaikan Kepaniteraan
Klinik Ilmu Kesehatan Anak Rumah Sakit Abdul Muluk.
Kami mengucapkan terima kasih kepada dr. Rogatianus Bagus Pratignyo, Sp.A dan
dr. Elvi Suryati, Sp.A, yang telah meluangkan waktunya untuk membimbing dalam

menyelesaikan laporan kasus ini. Kami menyadari kekurangan dalam penulisan

laporan kasus ini, oleh karena itu, kami mohon maaf atas segala kekurangan.
Kritik dan saran sangat kami harapkan. Semoga laporan kasus ini dapat
bermanfaat untuk kita semua.

Wassalamualaikum wr. wb.

Bandar Lampung, April 2015

Penulis

FOLLOW UP
S
Subjektif

O
Objektif

8/4/2015

KU

Nyeri perut;
batuk kering
(+); bengkak;
mual (+); BAB
BAK normal

KS
HR

: Lemah, Tampak Sakit

Sedang
: Compos Mentis
: 100 x/menit
90/70 90/70
100/60

100/60

RR
: 24 x/menit
T
: 36,5C
BBS
: 12 Kg
TB
: 105 cm
Status gizi : BB/TB:< -3 SD
Lingkar Kepala : 50 cm
Kepala
Muka
Mata

: Simetris
: Konjungtiva anemis (-/-),
Edema palpebra (-/-),
sklera ikterik (-/-), refleks
cahaya (+/+), mata
cekung (-/-)
Hidung : Septum deviasi (-), NCH
(-)
Mulut : Sianosis (-)

A
Assesment
Edema e.c
sindroma
nefrotik

P
Rencana
Penatalaksanaan
- IVFD RL gtt XV/mnt

Paru
I
P
P
A

: Simetris, retraksi (-), iga

gambang (-)
: Ekspansi Simetris
: Sonor
: Vesikuler (+/+), Ronkhi
(-/-) Wheezing (-/-)

Jantung
I
: Ictus cordis tidak terlihat
P
: Ictus cordis teraba
A
: BJ I/II Reguler, Murmur
(-)
Abdomen
I
: Cembung, lemas
P
: Organomegali (-),
nyeri tekan epigastrium
(+)
P
: Timpani (+)
A
: Bising usus (+)
Ekstremitas
Superior : edem (-/-), sianosis (-/-),
Inferior : edema (+/+), sianosis
(-/-), akral hangat

9/4/2015
Demam (+);
bengkak (+)
sakit perut (+);
batuk (-);
minum sedikit;
BAB BAK
normal
Input
: 480
Output : 540
BC
: -60
Diuresis : 0,73
GFR
: 144

KU
KS
HR

: Tampak Sakit Ringan

: Compos Mentis
: 118 x/menit
90/60 90/60
110/70 110/70
Persentil 25
S D
50 91 53
90 105 67
95 108 71
99 116 79

RR
T
BBS
TB

:
:
:
:

24 x/menit
38,6C
12 Kg
105 cm

Status gizi : BB/TB= <-3SD

Edema e.c
sindroma
nefrotik

- Periksa Urine Lengkap

- IVFD RL gtt XV/mnt
- PCT syr 3 x 1 cth

10/4/2015
Demam (-);
bengkak (+)
sakit perut (+);
minum sedikit;
BAB BAK
normal

KU
KS
HR

: Tampak Sakit Ringan

: Compos Mentis
: 112 x/menit
90/60

90/60

100/60 110/70

Persentil 25
S D
50 91 53
90 105 67
95 108 71
99 116 79

Input
: 480
Output : 600
BC
: -120
Diuresis : 0,83
GFR
: 144
RR
T
BBS
TB

:
:
:
:

26 x/menit
36,3C
12 Kg
105 cm

Ekstremitas :
Superior : oedem (-/-), sianosis (-/
), akral hangat
Inferior : oedem (+/+), sianosis (/-), akral hangat
Status gizi : BB/TB= <-3SD
Hasil laboratorium :
- Urine lengkap
Warna
:
Kejernihan
:
Berat Jenis
:
Ph
:
Leukosit
:
Nitrit
:
Protein
:
Glukose
:
Keton
:
Urobilinogen
:
Bilirubin
:
Darah samar
:
Sedimen leukosit :
Eritrosit
:
Epitel
:
Bakteri
:
Kristal
:
Silinder
:
Lain-lain
:

kuning
jernih
1010
8
0-1/LPB
0-1/LPB
+
-

Edema e.c
sindroma
nefrotik

- IVFD RL gtt XV/mnt

11/4/2015

KU

Demam (-);
bengkak (+)
sakit perut (+);
minum sedikit;
BAB BAK
normal

KS
HR

: Tampak Sakit Ringan,

gerak aktif
: Compos Mentis
: 120 x/menit

Diuresis : 1,38
GFR
: 144
IWL
: 240
BC
: +800

80/50

80/50

80/50

80/50

Susp. malnutrisi - Ranitidine tab 12 mg

2 dd tab 1
- B complex tab 1 dd 1
tab
- IVFD D5 NS gtt
XII/mnt mikro
- Inj. Cefotaxime 1gr/24
jam
- Inj. Ranitidine
10mg/12jam
- Antasida syr 3 dd 1 cth
(a.c)
- Furosemid tab 10 mg
1 dd 1 tab
- Paracetamol syr 3 dd
cth
- Vitamin A 1 x 200.000
IU
- Asam Folat 1 x 5 mg tab
- Vitamin E 1 x 25 IU
- Domperidon syr 3 dd 1
cth

Persentil 25
S D
50 91 53
90 105 67
95 108 71
99 116 79
RR
T
BBS
TB

:
:
:
:

32 x/menit
36,5C
12 Kg
105 cm

Ekstremitas :
Superior : oedem (+/+), sianosis
(-/-), akral hangat
Inferior : oedem (+/+), sianosis
(-/-), akral hangat

Diet :
- 6 x 100cc F75
- 3 kali nasi TKTP
Cek : DL, GDS,
Albumin, Ureum,
Creatinin, Konsul
Gizi, Pantau BC,
akseptabilitas diet,
BB, diuresis

Status gizi : BB/TB= <-3SD

13/4/2015
Bengkak (-);
mual muntah (+)
1x sebanyak
gelas belimbing;
BAB (+)
normal; BAK
(+) normal;
demam (-)

KU
KS
HR

: Tampak Sakit Sedang

: Compos Mentis
: 112 x/menit
100/60 100/60
100/60 100/60
Persentil 25
S D
50 91 53
90 105 67
95 108 71
99 116 79

Diuresis : 0,83
GFR
: 144
IWL
: 300
BC
: +1224
RR

: 24 x/menit

Observasi
edema
DD :
- Malnutrisi
- Kwashiorkor

- IVFD D5 NS gtt
XII/mnt mikro
- Inj. Cefotaxime 1gr/24
jam
- Inj. Ranitidine
10mg/12jam
- Antasida syr 3 dd 1 cth
(a.c)
- Paracetamol syr 3 dd
cth
- Asam Folat 1 x 1 mg tab
- Vitamin E 1 x 25 IU
- Domperidon syr 3 dd 1
cth
Diet :
- 6 x 100cc F75

T
BBS
TB

: 36,6C
: 15 Kg
: 105 cm

3 kali nasi TKTP

Hasil konsul gizi:

Nasi ETPT 1520 kalori
extra susu

Kepala
Muka
Mata

: Simetris
: Konjungtiva anemis (-/-),
Edema palpebra (-/-),
sklera ikterik (-/-), refleks
cahaya (+/+)
Hidung : Septum deviasi (-), NCH
(-)
Mulut : Candida (-), sianosis (-)
Status gizi :
BB/TB : -1 SD
Hasil laboratorium :
- Hemoglobin : 12,3 gr/dl
- Hematokrit
: 40%
- Leukosit
: 16650/ul
- Trombosit
: 226000
- SGOT
: 35 u/L
- SGPT
: 21 u/L
- Albumin
: 2 gr/dl
- Ureum
: 13 mg/dl
- Creatinine : 0,5 mg/dl
- GDS
: 322 mg/dl

14/4/2015

HR

Bengkak (-);
mual(+); sakit
perut (-); nafsu
makan (+)

: 96 x/menit
90/60

90/60

90/60

90/60

Persentil 25
S D
50 91 53
90 105 67
95 108 71
99 116 79

Diuresis : 1,78
GFR
: 144
BC
: +1300

Observasi edem - IVFD D5 NS gtt XII

DD :
mikro
- Malnutrisi
- Antasida syr 3 dd 1 cth
- Kwashiorkor
(a.c)
- Asam Folat 1 x 1 mg tab
- Vitamin E 1 x 25 IU
- Domperidon syr 3 dd 1
cth
- Transfusi albumin 25%
diberikan 2 kali (I)
- Injeksi Lasix 7,5 mg
sebelum transfusi
albumin

RR
: 24 x/menit
T
: 36,0C
BBS
: 14 Kg
TB
: 105 cm
Status gizi : BB/TB = -2 SD
15/4/2015

HR

: 100 x/menit

Diet :
- 6 x 100cc F75
- 3 kali nasi TKTP

Kwashiorkor

- IVFD D5 NS gtt XII

Bengkak (-);
mual muntah (-);
(-); batuk (-);
nafsu makan
(+); minum (+);
BAB (+)
normal; BAK
(+) normal

Diuresis : 1,63
GFR
: 144
IWL
: 280
BC
: +1230

90/60
90/60

90/60

90/60

Persentil 25
S D
50 91 53
90 105 67
95 108 71
99 116 79
RR
T
BBS
TB

:
:
:
:

20 x/menit
36,5C
14 Kg
105 cm

mikro
Inj. Cefotaxime 1gr/24
jam
Inj. Ranitidine
10mg/12jam
Antasida syr 3 dd 1 cth
(a.c)
Paracetamol syr 3 dd
cth
Asam Folat 1 x 1 mg tab
Domperidon syr 3 dd 1
cth

Diet :
- 6 x 150 cc susu F100
- 3 kali nasi TKTP

Status gizi : BB/TB = -2 SD

16/4/2015

HR

: 82 x/menit

Bengkak (-);
mual muntah (-);
(-); batuk (+);
nafsu makan
(+); minum (+);
BAB (+)
normal; BAK
(+) normal

Input
: 3040
Output : 940
Diuresis : 2,79
GFR
: 144
IWL
: 200
BC
: +1820

90/60

90/60

90/60

90/60

Kwashiorkor

Persentil 25
S D
50 91 53
90 105 67
95 108 71
99 116 79
RR
T
BBS
TB

:
:
:
:

24 x/menit
36,5C
14 Kg
105 cm

- IVFD D5 NS gtt XII

mikro
- Inj. Cefotaxime 1gr/24
jam
- Inj. Ranitidine
10mg/12jam
- Asam Folat 1 x 1 mg tab
- Domperidon syr 3 dd 1
cth
- Ambroxol syr 3 dd
cth
- Transfusi albumin 25%
(II)
- Injeksi Lasix 7 mg
sebelum transfusi
albumin
Diet :
- 6 x 150 cc susu F100
- 3 kali nasi TKTP

Status gizi : BB/TB = -2 SD

Cek: DL, albumin

17/4/2015

HR

: 82 x/menit

Kwashiorkor

- Pulang
- Cefixime 2 x 75 mg

Bengkak (-);
mual muntah (-);
(-); batuk (+);
nafsu makan
(+); minum (+);
BAB (+)
normal; BAK
(+) normal
Input
: 3040
Output : 940
Diuresis : 2,79
GFR
: 144
IWL
: 200
BC
: +1820

90/60

90/60

90/60

90/60

Persentil 25
S D
50 91 53
90 105 67
95 108 71
99 116 79
RR
T
BBS
TB

:
:
:
:

24 x/menit
36,5C
14 Kg
105 cm

Status gizi : BB/TB = -2 SD

Hasil laboratorium :
- Hemoglobin : 12 gr/dl
- Hematokrit
: 35%
- LED
: 5 mm/jam
- Leukosit
: 10700/uL
- Trombosit
: 292000/uL
- Hitung jenis
Basophil
: 0
Eosinophil
: 0
Batang
: 0
Segmen
: 32
Limfosit
: 54
Monosit
: 14
- Albumin
: 2,8 g/dl
Urin Lengkap
- Warna
: kuning
- Kejernihan : jernih
- Berat jenis : 1.010
- Ph
:6
- Leukosit
:- Nitrit
:- Protein
:- Glukosa
:- Keton
:- Urobilinogen : - Bilirubin
:- Darah samar : - Sedimen leukosit : 0-1/LPB
- Eritrosit
: 0-1/LPB
- Epitel
:+
- Bakteri, kristal, lain-lain : -

- Paracetamol syr 3 dd 1
cth
- Asam Folat 1 x 1 mg
- Vitamin B complex tab
3 x 1 tab
Diet:
- 6 x 150 cc susu F100
- 3kali nasi TKTP
Kontrol poliklinik 2
minggu lagi

Skor TB Anak
Parameter
Kontak TB
Uji tuberkulin
Status gizi
Demam > 2
minggu
Batuk > 3
minggu
Pembesaran
KGB
Pembengkakan
sendi
Foto thoraks

0
+
+

1
+

+
+
+
+
+