RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

SREDNJOVEKOVNA ARHITEKTURA SE RAZVIJALA

NA PODRUJU RIMSKOG CARSTVA (EVROPSKI
DELOVI + BLISKI ISTOK), POSTUPNO SE IRILA NA
OSTALE DELOVE ISTONE I SEVERNE EVROPE.

ARHITEKTURA SE RAZVIJA PREKO STILSKIH

PRAVACA U IZMENJENIM DRUTVENIM USLOVIMA.
NAJSNANIJI UTICAJI:
HRIANSKA RELIGIJA
FORMIRANJE DRAVNIH I VERSKIH ORGANIZACIJA
U OKVIRU POSTEPENOG STVARANJA FEUDALIZMA

1.
2.

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

POETAK SREDNJOVEKOVNE ARHITEKTURE

OGRANIEN JE NA PERIOD OD IV DO VI VEKA I
ODVIJAO SE U SLOENIM USLOVIMA:

1.

RAANJE HRIANSTVA (OD I VEKA, BORBA S

DRUGIM RELIGIJAMA, PROGONI, POBEDA);
313. MILANSKI EDIKT O TOLERANCIJI VERA
391. ZABRANA SVIH PAGANSKIH VERA

2.

PRENOS PRESTONICE IZ RIMA U

KONSTANTINOPOLJ (CARIGRAD) 226.
GRAD OSVEEN 330.

3.
4.
5.

PODELA NA ISTONO I ZAPADNO RIMSKO

CARSTVO NAKON SMRTI TEODOSIJA VELIKOG 395.
PROPAST ZAPADNOG CARSTVA 476.
PROPAST VIZANTIJE 1453.

VELIKE ETNIKE PROMENE SEOBA NARODA,

OD V DO VIII I IX VEKA.
NAJBOLJE JE SAUVANA SAKRALNA ARHITEKTURA,
STAMBENA SLABO, VOJNA DELIMINO.


1.

S OBZIROM NA PROMENE U ORGANIZACIJI

PROSTORA, KONSTRUKCIJI I STILU PODELA NA:
RANOHRIANSKU ARH. :

A/ IV I V VEK - KASNOANTIKA ARH.

(TERITORIJALNO SE POKLAPA SA RIMSKIM
CARSTVOM)
B/ VI VIII VEK ARH. HRIANSKOG ISTOKA
- RANOVIZANTIJSKA ARH.
2. VIZANTIJSKA ARH. (DO 1453. G.) PREROMANSKA
ARH. OD IX DO XI VEKA
3. ROMANSKA ARH. OD XI DO XII VEKA
4. GOTSKA ARH. OD XIII DO XV (XVI) VEKA

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

HRIANSKA VERA
ISKAZUJE POTREBU ZA
OKUPLJANJEM VERNIKA
PRI MOLITVI, JELU I NOVOM
KULTU SAHRANJIVANJU
VERNIKA

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA-PREUZIMANJE I PRILAGOAVANJE

ARH. OBLIKA NOVOJ NAMENI

OKUPLJANJE ZA MOLITVU I JELO PRVOBITNO JE BILO U KUAMA

BOGATIJIH HRIANA (DOMUS ECLESSIA ZAJEDNICA) U
TRIKLINIJUMIMA

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

RIM-KATAKOMBE/OSNOVA

ALEKSANDRIA
KATAKOMBE/IZGLED

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

VELIKI PROGONI USLOVILI SU PRIMENU KATAKOMBI ZA

SAHRANJIVANJE

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

PROGRAMSKI UTICAJI VELIKIH

EPISKOPSKIH CENTARA: JERUSALIMA,
RIMA, ANTIOHIJE, ALEKSANDRIJE,
CARIGRADA, MILANA, RAVENE
OSNOVNI OBLICI KASNOANTIKE
SAKRALNE ARH. ISKAZANI SU KROZ:
1. PODUNI (LONGITUDINALNI) PLAN ZA
CRKVE HRIANSKOG KULTA
2. CENTRALNI PLAN ZA GRAEVINE
SPECIJALNE NAMENE (KRSTIONICE,
MARTIRIJUMI, MEMORIJE...)

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

DVA OSNOVNA TIPA PODUNOG PLANA:

1. LATINSKI TIP BAZILIKE
2. HELENISTIKI TIP BAZILIKE

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

LATINSKI TIP
ATRIJUM
PISCINA
PORTIK
KATIHUMENA
GLAVNI BROD
BONI BRODOVI
TRIUMFALNI LUK
TRANSEPT
OLTAR
APSIDA
SINTRONON
EPISKOPSKA
STOLICA (katedra)

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

SAN PIETRO RIM

-330 g.

SAN PAOLO FUORI LE MURA

- RIM, 380.g.

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

KONSTANTINOVA
AULA PALATINA U TRIRU

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

GLAVNI SPOMENICI:
- SAN GIOVANNI IN LATERANO RIM 321.G.
- SAN PIETRO RIM 330- G.
- SAN PAOLO FUORI LE MURA RIM 380.G.
- SANTA MARIA MAGGIORE RIM 432.G.
(PRVOBITNO BILA PAGANSKA BAZILIKA)

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

SAN OVANI IN LATERANO

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

CRKVA SV.PAVLA VAN

ZIDINA RIMA

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

HELENISTIKI TIP
A. SPOLJNA PRIPRATA
(EKSONARTEKS)
B. PRIPRATA (NARTEKS)
C. GLAVNI BROD
D. BONI BROD
E. OLTARSKA APSIDA
F. PROSKOMIDIJA
G. AKONIKON

SAN APOLLINARE IN CLASSE

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

KOD KOLONADA ZIDOVI

SU RELATIVNO TANKI, JER
POSTOJE SAMO VERTIKALNE
SILE

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

GLAVNI SPOMENICI:
SAN APOLLINARE NUOVO RAVENA
SAN APOLLINARE IN CLASSE RAVENA
EUFRAZIJANA PORE
KATEDRALA U TORELU
BAZILIKE - CARIIN GRAD
SV. DIMITRIJE SOLUN (PETOBRODNA)

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

SAN APOLINARE
IN KLASE

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

SAN APOLLINARE IN KLASE RAVENA

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

SAN APOLLINARE NUOVO RAVENA

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

CRKVA SVETOG DIMITRIJA U SOLUNU

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

EUFRAZIJANA U POREU

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA
SANTA MARIA MAGGIORE RIM

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

CARIIN GRAD
(IUSTINIANA PRIMA)

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

CENTRALNI PLAN - GRAEVINE ZA SPECIFINE

SAKRALNE NAMENE:

1.

KRSTIONICE (BAPTISTERIJUMI) SAMOSTALNE

GRAEVINE ILI ANEKSI
MEMORIJALNI OBJEKTI - GROBNE CRKVE,
MARTIRIJUMI I MEMORIJE

2.

POREKLO U ANTIKIM MAUZOLEJIMA I KRUNIM

PAGANSKIM HRAMOVIMA
ZASNOVANI NA GEOMETRIJSKI PRAVILNIM
OBLICIMA (PROSTI, SLOENI I UPISANI TIPOVI)

KRSTIONICE

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA
MARTIRIJUMI

SVETA KONSTANCA U RIMU

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

SVETA KONSTANCA U RIMU

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA
SVETA KONSTANCA U RIMU

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA

MAUZOLEJ GALA PLACIDIJE

U RAVENI

RANOHRIANSKA ARHITEKTURA