SOL,ISLAM

TIlKI

IVI>IL;LlvETiLIK

YEi'NIiN

GeLE

CEG

J'

ECEVIT
HEP

HAKLi

iKTi

SLEYMAN YAGIZ

liSf

YAYiNCiLiK

iiNDEKilER

11

EDiTR'DEN

NSZ

13

GNL iSTER Ki TRK SiYASETi YENi ECEViT'LER YARATSiN

BiRiNCi

15

BLM

iSTE ECEViT

iKiNCi

21

BLM

ECEViT HEP HAKli

NC

iKTi

BLM

33

SOL, iSLAM, MiLliYETiliK,

35

Birileri gelir ddg alar, herkes evine der

TRKiYE'NiN

44

Parti kurmak iin benden mhr istediler

49

Erdal inn, DSP'yi yok etmek iin zal ile anlasti

GELECEGi

63

Osmanli dneminde Kur'an-i Kerim'in basilmasi yasakti

69

Sol partiler milliyeti olamaz iddiasi, dis glerin yutturmacasidir

75

Trki'ye'de laikligi ve onunla aynlmaz bir btn olusturan demokrasiyi

yok etmeye alisiyorlar

81

Trkiye nder lke olacakken dnyada ve blgesinde yalnrzliga srklendi

89

Trkiye

ok zor bir dnemden

DRDNC

93

BLM

TESPITLER VE TAHMiNLER

geiyor

EDITR
~

"Ecevit Hep Hakli ikti" adini tasiyan bu yapit,

Fast Yayincilik'in her ay yayinlayacagi "Yzler
Dizisf'nin ilk kitabidir. Dizinin ikinci kitabi olan ve
ierigiyle Trkiye'yi sarsacak nitelikteki "Ecevit'in
Gnlg" de, ok yakinda yayinlanacaktir,
Fast Yayincilik; 19S7'den bu yana, yaklasik 40
yildir zerine bir zerrecik kir, pas, amur
bulastirmayan; temiz ellerin, ak yzlerin onuru, gururu ve de umudu olan
Ecevifin; devletin, toplumun ve siyasetin kirlenmisligi iinde piril piril
kalabilmeyi basarmis bir siyaseti olmasi nedeniyle bu kitabi yayinlamaktadir,
Fast Yayincilik; devletin eteler ve sehvet tekkelerinden arindirilmis
gelecegin agdas Trkiye'sinin ancak elleri kirlenmemis, yzleri kararmamis,
beyinleri yipranmamis piril piril siyasetilerin omuzlarinda ykselecegineinandigi
iin, bu kitabi yayinlamaktadir,
Fast Yayincilik; yine devletin eteler ve sehvet tekkelerinden arindirilmis
gelecegin agdas Trkiye'sinin piril piril insanlarinin; temiz elli, ak yzl,
amurlasmayan siyasetilere sahip ikmasi gerektigini dsndg iin bu kitabi
yayinlamaktadir,
Fast Yayincilik; geleceginagdasTrkiye'sinin sahiplerinin yararlanabilmeleri
iin; Ecevit gibi elleri, yrekleri, beyinleri kirlenmemis siyasetiler, bilim
adamlari, brokratlar
ve isadamlarinin mcadelelerini, deneyimlerini,
dsncelerini "Yzler Dizisf'yle yarinlara tasiyacaktir.
Fast Yayincilik; agdas Trkiye'nin temiz eller iin verdigi mcadeleye
"Ecevit Hep Hakli ikti'Yi yayinlayarak katki sagladigina inanmaktadir,
Siz de; devletin eteler ve sehvet tekkelerinden arindirilmis gelecegin agdas
Trkiye'sinin ancak elleri kirlenmemis, yzleri kararmamis, beyinleri
yipranmamis piril piril siyasetilerin omuzlarinda ykselecegine inaniyorsaniz,
Blent Ecevifin "Sol, Islam, Milliyetilik ve Trkiye'nin Gelecegi" ile ilgili
arpici aiklamalarini ieren "Ecevit Hep Hakli ikti''yi mutlaka okuyun...
KENAN AKAY

11

Gnl ister ki
Trk siyaseti yeni
Ecevit'ler yaratsin!
Bu kitap, drt blmden olusmaktadir.
"Iste Ecevit" basligini tasiyan birinci
blmde, Blent Ecevit'in kisaca kimligi
ve onu yeniden zirveye ikartan sebepler yer almaktadir. "Ecevit Hep Hakli ikti"
baslikli ikinci blm, Ecevit hakkindaki genel degerlendirmemi iermektedir. "Sol,
Islam, Milliyetilik ve Trkiye'nin Gelecegi" adli nc blm, Ecevit ile yaptigim,
iinde ok nemli aiklamalarin bulundugu rportajdan olusmaktadir. Bu, Blent Ecevit
ile yapilan en kapsamli rportajdir. Rportaji okudugunuzda, Ecevit'in ngrlerinde ne
kadar hakli iktigina sizler de tanik olacaksiniz. "Tespitler ve Tahminler" baslikli
drdnc blmde ise esitli tarihlerde, esitli gazetelerde yayimlanan ve Ecevifin
hakliligina taniklik eden yazilari m bulunmaktadir.
Bir siyaset yorumcusu olarak sunun altini zellikle izmek istiyorum:
Ecevit, Trkiye siyaseti iin ok nemli ve ok ender bir isimdir. Buradaki bilgiler ve
mesajlar, bu byk siyaset adaminin, neden bu denli byk oldugunun somut kanitlaridir.
Bu kitap, bir siyasi kisiligi, siradan kaliplar iinde vmek iin hazirlanmamistir.
Bu kitap, ngrleri ve tespitleriyle hep hakli ikan bir sahsiyete, hakkini teslim etmek
iin kaleme alinmistir.
Drstlg ve lke sorunlari iin gsterdigi abalariyla karsitlari tarafindan dahi takdir
edilebilen Ecevit, Trk siyasi yasaminda hep "kendine zg"lkleriyleanilacaktir. Bu tespite kimsenin itirazi olamaz.
Gnl ister ki; Trk siyaseti, yeni Ecevitler yaratsin ... Zira insanlarimiz fikri ve pratigiyle bir btn olabilen siyasilerin zlemi iindedir.
Ecevit, bu zlem aisindan ok nemli bir rnektir.
SLEYMAN YAGIZ

13

BiRiNci

BLM

ISTE
ECEVIT
15

Demokrasi
ve zgrlk

savasimeisi
..

bir Iiderin

ozyasami ve
ngrlerinin
yks
17

Blent Ecevit, 1928 yilinda istanbul'da

dogdu. Babasi, Ankara Hukuk

Fakltesi gretim yesi ve Kastamonu Milletvekili

Ressam Nazli Eceviftir.

Ansiklopediler

Dr. Fahri Ecevit; annesi ise

onu, "Trk siyaset adami, gazeteci ve

sair" olarak tanimliyor.

1944 yilinda Robert Koleji'ni bitirdi.
Cenel Mdrlg'nde

1946'da

Basin Yayin ve Enformasyon

alisirken Rahsan Aral'la evlendi. Bu sirada devam ettigi

Dil Tarih Cografya Fakltesi'ndeki

Ataseligi'nde grevaldi.

grenimini

yarida birakti.

Londra Basin

Dnste Ulus gazetesinde sanat elestirmeni.

evirmen

ve fikra yazari olarak alisti.

1957'de Amerika'da

Harvard niversitesi'nde

tarihi zerine alismalar yapti. Ayni yil Trkiye'ye

sekiz ay psikoloji ve Ortadogu

dnd ve CHP'den milletvekili

seildi.

alisma Bakanligi yapti

1961 yilindaki
seildi. 1961-65

Kurucu Meclis'e girdi. Ayni yil Zonguldak'tan

miiietvekili

yillari arasinda grev yapan ismet Inn baskanligindaki

koalisyon hkmetinde

alisma Bakani olarak grevaldi.

Bu dnemde Toplu Is Szlesmesi, Crev ve Lokavt Kanunu'nun ikarilmasi,

sosyal gvenlik haklarinin genisletilmesi
1965'te

iin aba harcadi.

"ortanin solu"nda yer aldigir,j aiklayan CHP'de bu akimin

nclgn yapti.

Kibris Baris Harekati

1966'da CHP Genel Sekreteri oldu. 14 Mayis 1972'de CHP'nin Genel
Baskanligi'na seildi. 14 Ekim 1973 seimlerinde en ok oyu aldi, ancak
ogunlugu saglayamadigi iin 6 subat 1974 tarihinde

MSP ile koalisyon

hkmeti kurdu. 1 Temmuz 1974'te Amerika'nin hashas ekimi yasagina karsi

ikti. 20 Temmuz 1974'te gereklestirilen Kibris Baris Harekati'nin bas
kahramani oldu. 18 Eyll 1974'te
seimlerinden

hkmeti

birakti.

1 Haziran 1977

sonra 21 Haziran 1977'de azinlik hkmeti

gvenoyu alamadi. Ocak 1978'de

kurdu, ancak

11 bagimsizia birlikte yeni bir hkmet

kurdu. Ekim 1979'da yapilan kismi senato seimlerinde oy kaybedince 16 Ekim

1979'da basbakanliktan

ekildi.

19

12 Eyll 1980 Harekati'nin

ardindan Gelibolu'daki

Hamzakoy'da

altina alindi. 28 Ekim 1980'de siyasal parti alismalari durdurulunca

Baskaniigi'ndan

gzetim
CHP Genel

istifa etti. Nisan 1981 'de yurt disina ikisi yasaklandi. Daha

sonra yabanci basina siyasal deme verdigi gerekesiyle tutuklandi.

Kasim 1981 'de Ankara Sikiynetim

Mahkemesi'nce 4 ay hapse mahkum

edildi. 1982 Anayasasi ile 10 yil siyaset yasagi getirildi.

br siyasiler gibi o da

yasakli oldu.

iktidar alternatifi oldu

1983-85

arasinda Demokratik

oldugu iin partinin

Sol Parti'nin alismalarini destekledi. Yasakli

basina esi Rahsan Ecevit geti. Siyaset yasagini ignedigi iin

hakkinda esitli davalar airdi.

6 Eyll 1987'de yapilan referandumla

siyaset yasagi kalkinca DSP'nin basina

geti. 29 Kasim 1987 seimlerinde baraji asamadigi iin siyasal yasamdan

ekilecegini aikladi. Ama gene DSP Genel Baskanligi'nda kaldi.
20 Ekim 1991 seimlerinde 6 milletvekiliyle
girdigimizde

birlikte

ise kck partisini iktidar alternatifi

Meclis'e girdi. 1995'e

haline getirdi.

ok sayida basilmis eseri var.

Ecevit'i zirveye ykselten 10 sebep

12 Eyll 1980 Harekati'ndan
oldu.

sonra kendini yenileyebilen tek solcu lider

Darbe ayrimi yapmadi, hepsine karsi ikti.

Politikayi kisir ekisme olarak grmedi.
Sadece laf degiL, zm de retti.
Rakiplerine yapilan haksiz elestirilere
Drstlgn
Sag partilerIn

bile karsi ikti.

sembol oldu.
tabanina da seslenmesini bildi.

Milli ve manevi degerlere sahip ikarak byk puan topladi.

Basrtl ve trbanli

olan, ancak bunu ideolojik amali kullanmayan

hanimlarin dahi destegini aldi.

Refah'a giden soloylarin

20

nn kesti.

iKiNCi

BLM

ECEVIT HEP
HAKLi iKTi
21

70'li yillarda adi daglara taslara yazilan. ancak kurdugu iki hkmet
dneminde de karsilastigi

bazi talihsizlikler

sebebiyle puan kaybeden Ecevit,

buna ragmen hi yilmadi ve bugn yeniden umut haline geldi.

Neydi bu talihsizlikler
Ecevit iktidari
yoktu.

ve bunlara ragmen Ecevit. bu noktaya. bugn nasil geldi?

dneminde

"yokluklar"

Benzin almak iin kuyruklara

yasandi; rnegin yag yoktu. ampl

giriliyordu.

Neydi sebepleri?
Peki bunun sulusu Ecevit miydi? Kesinlikle degildi. nk:
1- Sadece Trkiye'de
Amerika'da

degil. btn dnyada petrol krizi yasaniyordu.

bile aralar benzin kuyruguna

"benzinsiz"ligin

tek sorumlsu

giriyordu.

Ama Ecevit, bu

oldu.

2- Aslinda hibir malin sikintisi yoktu. Belki biraz azdi. Fakat Ecevit'e karsi
olan byk sirketlerin depolari mal doluydu. Amalari. mal sikintisi yaratip
Ecevit'i zor durumda birakmakti.
Bir rnek vermek gerekirse,
aramada ok sayida stoklanmis

bir ampl fabrikasinin

ampl bulunmustu.

Oysa piyasada o zaman ampl. mumla araniyordu.

kendilerini,

deposunda yapilan

"Bunlar kalite kontrol

iin bekletiliyor"

Stoku firmanin

yetkilileri.

diye savunmuslardi.

Ama

dogruyu sylemiyoriardi.
nk paketlenmis ampllerin kalite kontrolleri yapilmisti. Zaten bazi is
evrelerinin Ecevit'i ne kadar sevdikleri, sonunda nl TSIAD ilanlariyla da
ortaya ikmisti.
3- Ecevit kere hkmet
azinlikti,

olmustu ama. de eksikliydi;

biri de 11 bagimsizin katilimiyla

biri koalisyon, biri

gereklesmisti.

Ecevit, koalisyonu demokrasinin ok nemli bir unsuru olarak gryordu.

nedenle 1974 yilinda MSP ile koalisyon kurmustu.

Bu

MSP'nin basinda o zaman, simdiki Refah Partisi Genel Baskani Necmettin

Erbakan vardi. Erbakan, huysuz bir ortakti.

Ecevit'i srekli yokusa sryordu.

O kadar ki, mthis bir gvensizlik yaratmisti. Ecevit, yurt disina ikarken.
BasbakanVekilligi'ni.
Basbakan Yardimcisi olarak Necmettin Erbakan'a vermesi
gerekirken,

gvenmedigi

iin kendi partisinden

birbakana

vermek zorunda

kaliyordu.
Ecevit'inMSP ile koalisyon dneminde yaptigi en iyi is, bugn bile hala
unutulmayan Kibris Baris Harekati'dir.

23

Bu harekat. Ada'da bir dnm noktasiriiri baslangici olmustu.

Dahasi o vakte kadar cuntayla ynetilen Yunanistan'a bile bu harekat
. sayesinde demokrasi gelmisti.
Ecevit. Erbakan Hoca'nin huysuzluguna daha fazla tahamml

edemedi ve

koalisyonu bozdu.

Iine sindiremedi
Ecevit, 1978'de

11 bagimsiz ile de hkmet kurdu. Bu hkmet 79 yili

sonlarina kadar srd. Sebebi, ara seimlerde 5-1 kaybetmesiydi.

O zaman en byk parti olmasiria karsiri. bu yenilgiyi iine sindirememis

ve

koltugu birakmisti.
Oysa baska bir lider olsaydi. kesinlikle hkmeti birakmazdi.
Ecevit, bagimsizlarla

kurdugu hkmet dneminde de ok ekti. Hkmet

11 yamali boha gibiydi.

Aslirida partisinin oy yzdesi hi de az degildi. Yzde 42'ydi.

Fakat o zamank

Seim Yasasi. Ecevit'e tek basiria iktidar sansi vermemisti.

Yzde 42 oyla ancak 215 milletvekili
11 bagimsiz milletvekiline

ikarabilmisti.

226'yl bulabilmek

bakanlik vermek zorunda kalmisti.

bazilari da "defolu" ikmisti.

Ecevit onlariri faturasirii

iin

Bu bakanlardan

da demek zorunda

kalmisti.

"Birileri gelir, ddg alar!"

Ecevit. hkmeti birakirica yerine Demirel liderliginde

bir azirilik hkmeti

kurulmustu.
Fakat ortada Cumhurbaskani'ni

dahi seemeyen bir Meclis vardi. Ecevit bir

koalisyon daha kurmak istedi. nk rejim tehlikedeydi.

yapilamiyordu.

Tur stne tur atiliyordu

Meclis'te hibir sey

ama, Cumhurbaskani

seilemiyordu. ,
Ecevit. tehlikeyi sezmisti. Parlamentodaki

bu tikaniklik.

bir trl

anti demokratik

yollardan asilmak istenebilirdi.

Onun iin dnemin Adalet Partisi Lideri Sleyman Demirel'e, koalisyon
nerisinde bulundu. Dedi ki:
"lkenin. demokrasinin
Halk Partisi'nin

kurtulusunun

koalisyon kurmasidir.

tek yolu. Adalet Partisi ile Cumhuriyet

Eger AP-CHP koalisyonu kurulamazsa

birileri gelir. ddg alar ve bu is de burada biter."

24

Feragat etmisti
Ecevit, o zaman en byk partinin Genel Baskani oldugu iin muhtemel bir
koalisyonda Basbakan olacakti.
Fakat bundan feragat etmesini bilmisti.
Demirel'in,

Ecevit liderligindeki

bir koalisyona evet demeyecegini iyi biliyordu.

Onun iin sunu da sylemisti:

"nemli olan AP-CHP koalisyonunun

kurulmasidir.

Basbakan'in kim olacagi

nemli degildir. Benim disimda, bagimsiz birinin basbakanliginda

kurulabilir. "

da koalisyon

Ne var ki kimseyi ikna edemedi. Demirel hi yanasmadi.

Kendi partisinden

bile tepki grd. Bazilari, "Ecevit. CHP'yi saga ekiyor"

diye iddiada bulundu.

Evet AP-CHP koalisyonu kurulmadi

ve Ecevit'in dedigi oldu

Birileri geldi. ddg aldi ve demokrasiyi

Eyll

1980

rafa kaldirdi. Yani

.
Yanisi su, 12

darbesi oldu.

Ecevit hakli ikmisti.

Zaten Ecevit'in hakli ikisinin en byk rnegi. bu olaydi. Nitekim
darbesinin lideri 7. Cumhurbaskani

12 Eyll

Kenan Evren, yillar sonra. "Eger AP-CHP

koalisyonu olsaydi darbe olmazdi" demisti.

Bu sz, Ecevit'in hakliliginin

en somut isaretiydi.

Aik mcadele
Darbe oldu. ne oldu?
Ecevit. Demirel. Erbakan ve Trkes basta olmak zere siyasilere nce gzalti.
bazilarina zorunlu ikamet. sonra da tmne yasak geldi.
Dahasi ne oldu biliyor musunuz? Ecevit'in AP- CHP koalisyonuna karsi
ikanlar, zorunlu ikamete tabi tutulduklari
kurdular.
AP'liler ve CHP'liler, 12 Eyll ynetimine
bir dilekeye birlikte
Zorunlu ikametten

Zincirbozan'da

"zoraki koalisyon"

karsi -pek de fazla ileri gitmeyen-

imza koydular.
kurtulan siyasilerin birogu ksesinde kuzu kuzu oturdU.

Bazilari da gizli gizli faaliyetlerde

bulundu.

Ya peki Ecevit ne yapti?

Ecevit aik mcadeleyi seti.

25

Neredeyse 12 Eyll Harekati ile tek basina mcadele etti.

Siyaset yapmasi yasaklandigi

iin CHP liderliginden

istifa etti. bir vatandas

olarak, bir gazeteci olarak mcadele etmek istedi.

"Arayis" adli bir dergi ikardi.
Fakat her defasinda n kesildi. Gazetecilik yapmasi da yasaklandi.

Girip ikiyordu
Hakkinda sayisiz dava aildi. Bir davadan tahliye edilirken.
tutuklaniyordu.

baska bir davadan

Yani ikmadan tekrar ieri giriyordu.

Pesinden tek bir kisi gelmiyordu.

gelemiyordu.

Kimse ona destek ikmiyordu

ikamiyordu.
iste o zaman; sonradan aslan kesilen sosyal demokratlara
iindir ki. 12 Eyll sonrasindaki

ok kizdi. Onun

siyasal yapilanmada ok titizlendi.

En basta

icazetli parti kurmaya yanasmadi.Yasakli oldugu iin kendi partisini

kuramiyordu.

areyi esi Rahsan Ecevit'e kurdurmakta

buldu.

Sonra dnyanin en garip bir halk oylamasiyla siyasi yasaklar kalkti ve Ecevit
ile diger !iderler zgrlklerine

kavustular. Dolayisiyla herkes partisinin

basina

geerken. Ecevit de DSP'nin Genel Baskani oldu.

"Dkkani kapatip gel"

Bu arada 12 Eyll generallerinin

icazetiyle kurulan Necdet Calp'in Halki

Parti'si ile daha sonra kurulan Erdal Inn baskanligindaki

Sosyal Demokrat

Halki Parti'yi. yani SHP'yi kurdular.

Ecevit'e de agrida bulundular;

"Sen de bize gel" dediler. Ama bu agri yle

bir agriydi ki "Dkkani kapatipbize

kurallarina

SODEP birleserek

gel" trndendi

ve en basta nezaket

uygun degildi.

Karsilarinda;

herhangi bir siyasi degil. bir sol hareketin hala eskitilememis

lideri vardi. Onlar. onu. yle grmek istemiyorlardi.

Firsat bu firsatti
Belki de firsat bu firsatti.

Ecevit'i dislamak. tarihe gmmek iin bundan

iyi firsat olamazdi.

Nasil olsa. btn sosyal demokratlar

bir ati altinda toplanmislardi.

tabanca kalan Ecevit. bir sey ifade etmezdi (!)

26

Tek

Nasilolsa

baslarinda ikinci adam ismet 'nn'nn

oglu Erdal Bey vardi.

Erdal inn. babasinin adindan ve kendisinin de kibarligindan

sol hareketi kucaklayabilirdi.

dolayi btn

(!)

Bu nedenle Ecevit'e yapilan agrilar artik gstermelik

"Bir blen" deyip duruyorlardi.

hale gelmisti. Ha bire

Bazilan daha ileri gidip, "Ecevit'e mahkum

degiliz" diyorlardi.
Demirel'in
tasidiklari

"Bir bilen"ligine sapka ikariyoriardi

ama, dne kadar omuzlarinda

kendi liderleri Ecevit'i. "Bir blen" diyerek ipe gtrmek

istiyorlardi.

Tek tabancaydi ama ...

Evet. Ecevit tek tabancaydi ve dolmus-minibslerle
gidiyordu.

Gazeteler o zaman, "Karaoglan'in

seim meydanlarina

haline bakin" diye baslik

atiyorlardi.
0, hi yilmiyordu.
elinden birakmiyordu.

Parasiz pulsuzdu, desteksizdi ama, mcadele azmini

Aslinda iyi de bir potansiyeli vardi. Fakat adaletsiz Seim

Yasasi'nin yzde 10 baraji byk bir engelolusturuyordu.

Aslinda baraji asabilirdi. Ne ki, diger sosyal demokratlarin,
biyor. Baraji bile asamaz" seklindeki propagandalari

"Ecevit solu

etkisini gsteriyordu.

Rahsan Ecevit'in katkisi

Ayni propagandaya

basin da katiliyordu,

Herkes Ecevit'i suluyordu,

Hi

destekisi yoktu. Fakat o, aleyhindeki her propagandaya ggs geriyordu.

Esi Rahsan Ecevit. Blent Bey'e, her dneminde oldugu gjbibu sirada da,
yani yeni partilesme srecinde de ok nemli destek ve katkilarsagladi.

Rahsan

Hanim, farklibir
lider esirnegi gsterdi."
,',
,',,' "
"
.
Sosyal demokratlar, bir yandan samimi olmayan birlesme agrilari yapiyor, bir
yandan da "Bir blen" diye onahcum ediyorlardi:
rnegin bir keresinde Erdal Bey, Ecevit'ebirlesmegrusmesi

yapmaya

gidecekti. Fakat grsmeden bir gnnce,OSP'den ayrilan ve Ecevit' e

veryansin eden Celal Krkoglu'nU tqrenle SHP'ye almisti.
Daha da nemlisibuttende,,"Ecevit
demokrat degil" demisti. Tabii Blent
Bey de ertesign Erdal Bey'leusulen grsms ve birlesme istegini kabul
etmemisti ..
Bir keresinde de SHP, [cevit'in DSP'sine verilen Hazine yardiminin kesilmesi
iin mahkemeye basvurmustu.

27

Inn sonra vazgeti

Ecevit, israrla Seim Yasasi'ndaki a,jaletsizligi

gndeme getiriyordu.

Hatta bir ara dnemin DYP Lideri Sleyman Demirel ile SHP Lideri Er_
inn de bunun nemini anlamisti.

degistirmeye zorlayacaklardi.
DemireL. "Ben varim" dedi ... inn de "Varim"dedi.

Fakat sonra inn

vazgeti.
.
Hep beraber
seimi
boykotkarari
alarak iktidardaki
ANAP'iVeSeim
Ya:~
Sonra
ne oldu?
Seim
Yasasi'nin adaletsizligi
giderilemedi.
bu Sei
Yasasi, sosyal demokratlarin

hi benimsemedigi

Turgut zal'i ikinci kez iki

yapti, Turgut Bey'i ankaya Ksk'ne kadar tasidi.

Evet Ecevit, Seim Yasasi'nin adaletsizligi

konusunda da hakli ikmisti.

Zor dogum gibiydi

Blent Ecevit'in DSP'si, her seye ragmen byyordu.

Bu byme sanki

zor dogum gibiydi. "Bir blen" iddialarina karsilik 2.5 milyon semeni va~
Ancak bu, parlamentoya ayni lde yansimiyardu. (Ayni dnemde iktida~
partisinin 6 milyon semeni vardi.)
i

Ecevit; inatiydi, israrliydi ama, hakliydi. SHP ile birlesmek istemedigini

sylerken, "Biz ayni degiliz. Aramizda fark var" diyordu. Ne ki, inandiricil

olamiyordu.
Ikisi de Osmanli
Herkes,
Bankasi"
eski bir
diyordu.
reklamOysa
sloganindaki
aslinda vardi
gibi:farklari.
"Yok aslinda farkii

Neydi bu farklar?
Evet, SHP ile DSP ayni degildi. Aralarinda azimsanamayacak farklar

yapmiyordu.

kt" gibisinden bir ayrim

Darbelerin hepsine karsi ikiyordu.

nk hibir da~be hibi~

yok" diyenlerse.
27 da
Mayis'i
kutluyoriardi.
are"Farkimiz
olmamisti.Tersine
sorunlarihala
daha
bytmst.
ikinci farklari, SHP, "sosyal demokrat"ti, DSP ise Trkiye'nin

kosullari

uygun bir yapida, kendine, ~'demokratik sol" demeyi tercih ediyordu.

Bunlar da Ecevit'in hakliligini, daha sonraki gnlerde, yillarda ortaya
koyacakti.

28

i.

'I

Neydi
bu farklar?
Ecevit.
bir kez "27 Mayis iyi, digerleri

va

Bir baska fark

Ecevit'in bir baska farki suydu: Sol kendi soydasina ve kendi dindasina
yabanciydi. rnegin Bati Trakya'daki
Bosna'daki Mslmanlar,
Azerileri katlettiginde,

TLlrklere sahip ikmazdi.

baslangita onlarin sorunu degildi. Ermeniler,

bu onlarin i meselesi oluyordu.

Ecevit yle degildi. Hem enternasyonel

dUsnyor: hem de kendi soydasina,

kendi dindasina sahip ikiyordu.

Yine ayni sekilde kendi insanlarinin

milli ve manevi degerlerine saygi

duyuyordu.
Gerek solun, solcunun byle olmasi gerektigi

inancindaydi.

Ecevit bu konularda da hakliydi.

Nitekim BaykaL, Bosna'ya gitti.
Yine ayni BaykaL. -Ecevit etkilenmesiylegenligi ayni ati altinda bulusturmayi

imam hatipli genlikle diskocu

hedeflediklerini

syledi.

zmler retiyordu
Ecevit hem zorluklarla

mcadele ediyor, hem de yeni dUsnceler. zmler.

neriler Uretiyordu.
nk ona gre politika

bir kisir ekisme degildi.

Gerekirse polemik de yapilirdi ama, ciddi konularin sakaya gelir yani yoktu.
Her gn elestirdigi
hazirlayabiliyordu.

Basbakan'a, mesela, eger istiyorsa rapor bile

Yine mesela iller'e yakisiksiz bir laf edilmisse, "Bir bayan Basbakan'a bunlar
sylenmez" diyebiliyordu.

Neler diyordu?
Ecevit. neredeyse her gn bir seyler retiyordu.

Bakin neler Uretlyordu?

Daha Kafkaslar'da bir hareket yokken. o ikip. "Aman buraya dikkat edelim.
Ermeniler, Azerilere saldirabilir" diyordu.
Bosna'da daha kan dklmemisken.

"Yakinda buradan Trkiye'ye

olabilir" diye uyarida bulunuyordu.

SHP, DEPile isbirligi yaparak seimlere girince. "SHP. PKK ile isbirligi
yapiyor"

diyordu.

Kimseye dinletemiyordu.

bu denli dogru ngrlerde

Devletin istihbarati,

susu busu dahi

bulunamiyordu.

29

Hele, "SHF', PKK ile isbirligi yapiyor"

dediginde yer yerinden oynamisti.

E peki ne oldu?
Kaak DEPli Milletvekili
dedi.

Remzi Kartal. "DEP olarak PKKnin yanindayiz"

"Sair adam ... "

Bu kadar mi efendim? Degil.., Yine rnegin, "eki G, Kuzey Irakli
Krtlere degiL. PKKiiiara

yarar" dedi.

O da dogru ikti. eki G, Pesmergelere diye, PKKiiiara

erzak atarken

sust yakalandi.
Geri eki G komutanlari

inkar ettiler; olayin yanlislik sonucu ileri

geldigini sylediler. Ama degildi ...

Ecevit, Gneydogu sorununa da gereki teshiste bulundu."Asil
feodalite sorunudur, toprak reformu

sorunudur"

sorun,

dedi.

Bu konuda da hakli ikmasina karsin nce yadirgandi.

Zaten Ecevit'in hakliligi hep sonralari anlasildi.
nceleri, "Sair adam, yine hayal dnyasinda kosuyor" dediler.
Sonra, "Ecevit hakliymis"

demek zorunda kaldilar.

Sol artik paraydi

Ecevit dogru tespitler, dogru teshisler koyar; dogru zmler. dogru ner
retirken. iktidar ortagi olan SHP kendi iinde ikiye binyordu. Artik solt
paraydi: SHP. CHP ve DSP.
Artik CHP de isin iindeydi. CHP adinin sempatik gelecegi sanildi.
Fakat belirtmekte
istedi.

yarar var ki. ogu CHP'li. ilk, baslarda Ecevit'in liderligI'

Ancak ortada belirsiz, bulanik bir durum vardi. Ecevit de yogurdu

f1eyer

yemek zorunda kaldigi iin bu bulanik durumu grerek. CHP'ye ynelmedi.

iSKi skandali
1989 Yerel Seimleri'nde oy patlamasi yapan SHP. uygulamada genelolar,
basarisiz kalinca oy destegini de genis lde yitirmisti,
Dolayisiyla 1992 Genel Seimleri'nde
kk ortagi olabilmisti.

30

istedigi oyu toplayamamis

ve iktidari

Bu ortaklik

da SHP'nin oy kaybin~i ugramasinda etkili oldu. Hele bu arada

ikan JSKi skandali, bu partiyi ok yaraladi. Daha baska iddialar da pesi sira
~elince SHP iyice kld.

Refah'i bytt
Bu arada merkez sag ve merkez sola olan gvensizlik,
iyice bytt.
genelolarak

muhafazakar

Refah'i

Ancak Refah'a karsi ne sylense, bu, Refah'a yariyo.-du. nk

merkezin sagi da solu da kirlenmisti.

nk ikisi de iktidardaydi.

iktidar, yipranmak

demekti.

Buna, bir iki yolsuzluk da eklenince bu yipranmanin

Dolayisiyla merkez sag da merkez solda kitlelerin

boyutu ok bymst.

ihtiyalarina

cevap veremez

hale gelmisti.
Iste Refah, bu firsattan yararlanip,

"Adil Dzen" vaadiyle byyordu.

Hep sayglIiydl
Kim Refah'a atiyorsa, bu, Refah'a yariyordu.
Drstlgn

Blent Bey, bunu yaparken,

birakmiyordu.
muhafazakar

Sadece Ecevit'inki hari ...

sembol olan Ecevit, Refah'a yklendike

byyordu.

milli ve manevi degerlere saygiyi elden

Bu sebeple elestirilerine

kuskuyla bakilmiyordu.

evreler dahi ona destek veriyordu.

Milliyeti ve

Ve Refah'in nn kesen,

kesebilen tek parti, Ecevit'in DSP'si oluyordu.

Dnn "Baraji asamaz" denilerek kmsendigi

DSP, bugn artik, iktidara

aday haline geldi.

Ecevit'i byten; drstlg

ve hep hakli ikmasiydi.

Ecevit dn ne sylediyse bugn hakli ikmistir. Bu zelligi onun, bugn ne

sylediyse yarin da hakli ikacaginin bir kaniti sayilmalidir.

31

NC

BLM

SOL,

ISLAM,
MILLIYETILIK

VE
TRKIYE'NIN
GELECEGI
33

"Birilerigelir,
ddg alar,

oyun bitti
herkes evine,
der. "
35

- Sayin Ecevit, biraz gerilere gitmek istiyorum. 12 Eyll ncesine

kadar. Siyaset tarihine geen bir sznz vardi. Syle diyordunuz:
"Demokrasinin kurtulusu iin AP-CHP koalisyonu sarttir. Aksi halde
birileri gelir, ddg alar ve bu is de burada biter."
Bu sznz o zaman itibar grmedi. Oysasiz, o zaman en byk
partinin lideri olarak byle bir koalisyonda basbakan olmaniz lazim
gelirken, "Benim basbakanligim sart degiL.Tarafsiz birinin
basbakanliginda koalisyonu kuralim" dediniz. Buna ragmen neriniz
reddedildi. CHP iinde de, "Ecevit CHP'yi saga kaydiriyor" diye
sulandiniz.
Sonra dediginiz gibi oldu, birileri geldi, ddg aldi ve demokrasi
rafa kaldirildi. O gnleri syle bir zetler misiniz? "Ddk sinyalini" nasil
aldiniz?
ECEViT: O szm yalT1lzAP-CHP koalisyonu iin sylemis degildim. Ayni
zamanda toplumda

byk bir huzursuzluk

rgtl halk kesimlerinin

varken, ancak halkin, zellikle

siyasete aktif katilimlariyla

dzlge ikabilecegine

inaniyordum. Ve bu ynde adimlar atilmazsa, "Birileri

Jitti, herkes evine der" diyordum.
O szm sizin belirttiginiz

gibi yadirganmakla

gelir, ddg alar; oyun

kalmadi, ayni zamanda ok

igir elestirilere sebep oldu. Sanki ben bir mdahale agrisinda bulunuyormusum
jibi yorumlayanlar bile oldu.

zel sezgi
Oysa o gnlerde yaptigim konusmalarda btn toplum kesimleri sahaya inip
emokratik srece katilmali derken, ordu, yargi organlari ve kamu grevlileri
unun disinda kalmali diyordum.
O sinyali almak iin byk kehanet sahibi veya zel sezgi sahibi olmak
~rekmiyordu. Biraz gerekleri grmek,
:ivramaya yeterdi.
nk

1979

imhurbaskani

bir askeri mdahalenin yaklastigini

.

yili sona ererken bildiginiz gibi komutanlar

Fahri Korutrk'e

rahmetli

muhtira niteliginde bir mektupvermislerdi.

mun muhatabi hem siyasi partiler, parlamenterler,

hem de genellikle Anayasa!

iruluslardi.
Bu, aik bir muhtiraydi.

Trkiye huzursuzluktan,
rlulmadigi

takdirde

istikrarsizliktan

demokratik

bir sre iinde

askerlerin bir mdahaleye hazirlandiklari

belliydi.

37

Cumhurbaskani seimi
o

arada bildiginiz gibi 1979 Mart ayinda yeni Cumhurbaskani

gerekiyordu.

Ben 1979 Kasim ayinda kismJ senato seimlerinden

almayinca Basbakanlik grevini bildiginiz gibi birakmistim.

istifa mektubunu verirken,

rahmetli Cumhurbaskani

seilmesi
olumlu SOfJ!

Grevden ayrilirko'l

Korutrk'e

sunlari

sylemistim:
"Simdi dogalolarak

grevi herhalde Sayin Demirel'e vereceksiniz.

Ltfen

kendisine su mesajimi iletin. Tabii isteyerek MHP ve' MSP ile bir isbirligi yap2j
olursa benim syleyecek bir szm yok. Bunu asla temenni etmem, dogru
bulmam, kendi takdiridir.
Fakat kendisini MSP ve MHP destekli bir hkmet kurmaya mahkum ve
mecbur ediyorsa, yle hissetmesine gerek yoktur.
srmeksizin,

kendisini engellemeksizin

Biz asiri kosuiiari ileri

kuracagi bir azinlik hkmetine

dest:::

vermeye haziriz."

Korutrk ok etkilendi
Rahmetli Korutrk
tekrarlatarak

bundan ok etkilenmisti.

Bana kelime kelime

not etti. "Ben bunlari Sayin Demirel'e syleyecegim" dedi. Dar:

sonra ben de kamuoyuna aikladim. Fakat Sayin Demirel hkmet kurma

alismalari sirasinda benimle hi grsmedi.
bana geldiginde hkmet

Ancak beiii bir asamadan sonra

iin MSP ve MHP ile anlasmisti. Onlar, Demirel'in

kuracagi bir azinlik hkmetine

destek vermeyi kabul etmislerdi.

"Benim mesajim size ulasmadi mi?" dedim. "Ulasti ama" dedi, "Ben sizi
Basbakan oldugunuz sirada ok agir biimde elestirmistim.

Simdi sizden des:,:,

istemem sik olmazdi" dedi. Ben de, "O benim sorunum olurdu" dedim.

Kerhen desteklenen
Sayin Demirel, Sayin Erbakan'in

o siralar kuiiandigi bir deyimle MSP

tarafindan kerhen desteklenen ve MHP tarafindan

azinlik hkmeti kurdu.

da disardan desteklenen (.

Yil sonunda Meclis'teki bir grsme vesilesiyle krsye iktim. Trkiye'nir

ok ciddi bir bunalim iinden gemekte oldugunu animsatarak,
byk partinin isbirligi ile demokratik
syledim.

38

bundan anca~

sre iinde esenlige ikabiIecegini

Sonradan greniyorum
Cumhurbaskani'na

ki. tesadf, ben o konusmayi,

mektup verdiklerign

komutanlarin

yapmisim. O sirada o mektuptan

haberimiz yoktu. nk Sayin Cumhurbaskani,

o mektubu yilbasindan sonra

aiklamisti.

Srekli nerdim
Ondan sonraki dokuz ay sresince srekli olarak bir CHP-AP koalisyonu
hkmetini

nerdim.

tesinde kamuoyunu

Fakat olumlu yanit alamadim. Olumlu yanit alamamanin

etkileyebilecek

kesimlerden destek gelseydi Sayin Demirel

de daha olumlu bir yaklasim iine girme zorunlulugunu

O arada, sira Cumhurbaskani
Cumhurbaskanlari
demokratik

duyardi.

seimine geldi. 1961 'den itibaren btn

iki byk partinin ve diger partilerin

anlasmalari yoluyla

bir uzlasma srecinde seilmisti. Bundan da ok iyi sonular

alinmisti.

Bunalim tirmanmisti
1980 yilinda bunalim bsbtn tirmanmisti.

Siyaset tikanmisti.

O dnemde

bir Cumhurbaskanligi

krizi dogmasi olasiligi beni ok tedirgin

iin Cumhurbaskanligi

seimiyle ilgili oylamalarin baslamasindan birka ay nce

Cumhuriyet

Halk Partisi'nin

o sirada Adalet Partisi'nin

gnderdim.

ediyordu. Onun

rahmetli Genel Sekreteri Sayin Mustafa stndag'i,

Genel Sekreteri olan Sayin Nahit Mentese'ye

"Bundan nceki Cumhurbaskanligi

seimlerinde oldugu gibi bu sefer de

biraraya gelelim, partiler arasinda birisinin zerinde uzlasma saglamaya

alisalim" dedim. Fakat maalesef bu basvurum da kabul edilmedi.

Evren'in anilari
Oysa sonradan Sayin Kenan Evren'in anilarinda okuduk.

Bizzat Sayin Kenan

.Evren, "Eger o asamada Adalet Partisi ile Cumhuriyet Halk Partisi bir koalisyon
hkmeti kursalardi biz mdahalede bulunmazdik" dedi.
Ben ona inaniyorum

ki. bir Cumhurbaskani

zerinde anlassaydik. o bile

askeri mdahaleyi nlemeye belki de yeterdi. O bakimdan ben 1980 yilindaki

gelismeleri demokrasinin

srekliligi

aisindan ok talihsiz bir dnem olarak

animsiyorum.

39

- Efendim, o zaman karsi ikanlarin iinden daha sonra pismanlik

duyanlar oidu mu? Size bu konuda herhangi bir bilgi geldi mi?
Onu bilemiyorum.

ECEViT:

Ulusal onurumuza yediremiyordum

- 12 Eyll darbesinden sonra askeri ynetimle srekli mcadele

ettiniz. Henz yayinlanmadi ama, ben o gnlerin gnlgn tuttugu
iin ok iyi biliyorum. Bir davadan serbest kalirken, baska bir davad
tutuklulugunuz devam ettigi iin cezaevinden ikamiyordunuz. Bize,
gnlerden de sz eder misiniz? Bu arada o gnlerde size destek ola:
birileri var miydi, yoksa hi yok muydu? Onu da belirtirseniz seviniri
ECEViT: Kendi yakin siyasetevremde

benim o mcadeleme destek ven

itiraf edeyim ki. ok azdi.

Onlarda. mcadelesiz olarak o ara rejimin sonunu bekleme egilimi daha
basiyordu.
Ben de bunu her seyden nce ulusal onurumuza yediremiyordum.
onurumuzia

ulusal

bagdastifamiyordum.

Demokrasinin

kesintiye ugradigi bir lkede darbeye. mdahaleye karsi h

etkin tepki gelmemesi durumunda

Trkiye'nin

btn dnyadaki sayginligin

agir darbe yiyecegini dsnyordum.

Ben de inaniyordum
Ikincisi: Demokrasiye yeniden geilecegine ben de inaniyordum.
Ama nemli olan demokrasiyi

ve siyasal yasam! saglikii biimde

yapilandirmakti.
Eg",r biz yol gsterici nitelikte. yapici nitelikte bir muhalefeti, muhalefet
islevini askeri ynetim sirasinda da yerine getirmezsek ortaya ok sagliksiz
siyasal yapilanma ikacagi kaygisini tasiyordum.
Onun iin 12 Eyll askeri mdahalesinden birka ay sonra Arayis adli bir
dergi ikarinaya basladini. Bazi bilim adamlari ve yazarlarla birlikte ...
Daha nce benim ve digei partili liderlerin

siyasal haklarimiz

kaldirilmis

Bazi yasaklar altindaydik.

Askeri dnemdenikilirken

de baslica partilerin

baskarrliga devani etmelerininn!enecegine

askeri ynetim t3rafindan.

40

genel baskanlarinin,

gen

dair resmi aiklamalar yapilmis

Iime sindiremiyordum
Ben, bir kere o yasaklara uymayi iime sindiremedim.
ku'rdugu, Cumhuriyet'i

nk Atatrk'n

kurmus olan, 'demokrasiyi getirmis olan bir partinin

nc genel baskani olmanin hem agir, hem de onurlu sorumlulugunu

tasiyordum.
Bir mdahaleye boyun egmeyi, ona uyum saglamayi, o konumla
bagdastiramiyordum.
Demokrasiye kisisel bagliligim bir yana zerimde bir tarihsel sorumluluk
bulundugunu
olamazdim.

dsnyordum.

Onun iin susmaya, yasaklara uymaya razi

O nedenle bir de genel baskanligimin

bir askeri ynetim tarafindan

yasaklanmasini, yine partim aisindan iime sindiremiyordum.

Dergi ikarmaya basladim

O nedenle bir aylik gzalti sresinden sonra genel baskanliktan

ayrildim ve

Arayis adi altinda bir dergi ikarmaya basladim.

Orada da yle sert bir muhalefet yaparak degil, fakat aik sz!lkle saglikli
bir rejimin saglikli biimde yeniden yapilanmasina katkida bulunucu, yapici
yazilar yayinlamaya basladik.
Demokrasi neden kmstr?
oturmasi iin neleryapmak
de bilim adamlarinin,

Demokrasinin

lazimdir?

uzmanlarin

rayina yeniden, saglikli biimde

Bu konuda hem kendi dsncelerimi,

hem

dsncelerini yayinliyordum.

Askerleri rahatsiz etti

O tabii, askeri ynetimi

rahatsiz etti. Birka ay sonra beni sikiynetim

komutani agirdi.
"Sizi Milli Gvenlik Konseyi'nin taIimatiyla
aiklamaniz yasaklandigi
aikliyorsunuz.

agiriyorum.

Sizin siyasal grs

halde siz bir dergi ikariyorsunuz.

Bu Milli Gvenlik Konseyi'nin kararina aykiri"

Dergide grslerinizi
dedi.

Ben de "Hayir, nk bana o yasak, genel baskanlik sifatimla konmustu.

dsnce aiklama zgrlgm
dedim.
Komutan,

kullanabilmek

"Ama siz hala lider sayiliyorsunuz"

Ben

iin liderlik sifatimi biraktim"

dedi.

"Ondan ben sorumlu olamam" dedim ve yazilarima devam ettim.

41

Bir sre sonra yasak geldi

Ondan sonra bana yazi yazma zgrlgn

kaldiran bir yasak geldi. Ve bir

sre sonra Arayis dergisinin kapanmasi kainilmaz oldu.

1981 sonlarina dogru bildiginiz gibi, Cumhuriyet
partiler kapatildi.

nk bir kere partilerin

kapatilmasini

Ayrica dedigim gibi, Atatrk'n

demokrasiyi

Halk Partisi dahil btn

Ben o zaman da susmayi iime sindiremedim.

getirmis

ok yanlis buluyordum.

kurdugu.

Cumhuriyet'i

olan partinin kapatilmasini

ok sakincali buluyordum.

kuran; Trkiye'ye

Trkiye'nin

gelecegi aisindar

Onun iin susma hakkini kendimde grmyordum.

Ktlemedim
Benden grslerimi
grslerimi

soran gazetecilere. ister Trk, ister yabanci olsun

aikliyordum.

Ama kesinlikle Trkiye'yi

Aksine Trk halkinin demokrasiye

veriyordum.

ktlemeden.

layik oldugunu vurgulayan demeler

O arada Milli Gvenlik Konseyi. aldigi her karari Atatrklk'n

gibi gsteren aiklamalarda
Ben bunu Atatrk'e
nk Atatrk'n
Cumhurbaskanligi
bazi politikacilar.
Birligi'nde
Atatrk

bulunuyordu.

bir haksizlik olarak gryordum.

Trkiye Cumhuriyeti

devletini kurdugu ve

yaptigi dnemde bildiginiz gibi askerlikle hi ilgisi olmayan

liderler. baska lkelerde Almanya'da. italya'da, Sovyetler

maresal niformalari

ise maresal niformasini

Cumhurbaskani

bir gereg

giyerek devletin ve ordunun basina geiyorla~

savaslarda kazanmis oldugu halde

seildiginden itibaren bir gn bile niformasini

giymemis ve c

bir ynetim kurmaya agirlik vermistir.

yle bir insanin. dnyaya byle bir dikta rejiminin
gsterilmesini

mazereti gibi

iime sindiremiyordum.

Byk bir haksizlik

Atatrk'e

dayanarak bu tr aiklamalar yapilmasini elestiren bir yaziydi. bi-

Alman dergisine (Der Spiegel) yazmistim.

Bunu sunun iin hatirliyorum.
Cumhuriyeti

Eyll'de Trkiye'yi jurna\ etmisti"

42

Yasar Kemal'in Trkiye'yi

asagilayan yazisina tepki gsterdigimde

ve Trk toplumur.

bir gazete. "Ecevit de 12

dedi. Byk haksizlik.

Ben Trkiye'yi
ktlemedim.

ktlemedim,

Aksine hepsini ve Atatrk'

Ve Atatrk'n

Cumhuriyeti

ktlemedim.

Trk ulusunu

vdm.

Trkiye ve Trk ulusuna demokrasi yolunu amak iin nasil

aba gsterdigini

rnekleriyle

anlatmistim.

Birok dava aildi

o demelerim

dolayisiyla dediginiz gibi hakkimda bir ok dava aildi.

Yasaklari dinlemedigim

iin o davalarin ailmasini dogal karsiliyordum.

Byle bir dnemde sorumluluk

girmeyi,

tasiyan politikacilarin

hatta daha agir durumlarla

icabinda bir sre hapse

karsilasmayi gze almalari gerektigine

inaniyordum.
zgrlgn

her zaman bir bedeli vardir.

Bazen bu bedel hafif/er. bazen agirlasir.

Ama bedelin agirlastigi
ikmazsa, zgrlgn

dnemlerde bir insan eger zgrlgne

genisledigi ortamlarda

sahip

aik konusma hakkini da elde

etmemesi gerekir.

- O dnemde. hatirliyorum. Birakiniz aika konusmayi. mahkemede

konustuklarinizin hepsinin aktarilmasi bile pek istenmiyordu. Degil mi?
ECEViT: Evet, nk ben mahkemeyi biraz krs olarak kullaniyordum.

defa hapse girdim.

- Yanlis hatirlamiyorsam syle bir sey de vardi. Gncel

fotograflarinizin kullanilmasi istenmiyordu. Hatta sizinle ilgili haberlerin
tek stunu asmamasi isteniyordu. Biraz da bu hapis gnlerinizi anlatir
misiniz?
ECEViT: Evet savunmalarimin

yayinlanmasi yasaklaniyordu

genellikle.

defa hapse girdim.

Cezaevinden sorumlu olan Ankara Savcisi da cezaevi mdr de ok anlayisli
ve saygili davrandilar.
Yani maddi bakimdan bir sikintim yoktu. Okuyordum.

yaZiyordum.

dsnyordum, olaylari izliyordum.

Bir ara Silahli Kuwetler'e ait askeri bir binada da tutuklu

kaldim.

Orada da ayni anlayisli davranisi grdm.

Hatta cezaevinden sorumlu olanlar. benim orada bulunmamdan
da mahup durumdaydilar.

Disariya mesajlarimi

dolayi biraz

iletebilme olanagi da

buluyordum.

43

Mthis destek geliyordu

-Arayip soraniniz kimlerdi?
ECEViT: ilgintir. yakin evremde birok kimse bana destek olmadi dedim
ama. halktan mthis destek geliyordu.
Cezaevi yneticileri.
gsteriyoriardi.

bana gelen mektuplari

sansr etmeme inceligini

Ama bana mektup yazanlar. mektuplarinin

edilecegini dsnyorlardi.
getiriyorlardi.
Hatta hi unutmam:

Ona ragmen hibirsey

Bir yurttasimiz.

sayet bana gnderdigi

ailmazsa diye zarfm zerine dsncelerini yazmisti.

bile destek mektuplari

mutlaka sansr

saklamadan dsncelerini c
mektubun zarf

Bu arada bazi

geliyordu.

Ilgin bir ani

Bir ilgin anim da sudur:
Askeri cezaevindeyken. yurt disindan. Danimarka'dan.
parti liderlerinden.

basbakanlardan

subay. bana kendisi getirirdi.

gelen mektuplari.

"Ne diyor mektupta?"

Sonra bir gn sunu anlatti. Cezaevi yetkilisi.

basvurmus.

Isve'ten.

telleri cezaevi yetkilisi

derdi. Ben de sylerdim.

Sikiynetim

Komutanligi'na

"Buraya iyi Ingilizce bilen. eviri yapabilecek astegmen gnderin"

demis.
Komutan.

"Niye ihtiya duyuyorsun?"

diye sormus.

Cezaevi yetkilisi de. "Ecevit'e sik sik disardan mektuplar.

Ingilizce bilmiyorum.

teller geliyor. Ber

Halbuki sansr etmem lazim. Ierigini bilmem lazim. Gl.:

durumda kaliyorum"demis.
Komutan.

"Simdiye kadar nasil idare ettin?" diye sormus. O da. "Simdiye

kadar Ecevit'e tercme ettirdim"

demis.

Parti kurmak iin mhr istediler

- 12 Eyll sonrasi siyasi yapilanmada. icazetli parti kurmaya
yanasmadiniz. Sonra sosyal demokratlarin kurmaylariyla araniz aildi.
Sizihep "Bir blen" diye suladilar. Medyada da destek grmediniz.
Hatta srekli elestiriidiniz. Ama siz israrla mcadele ettiniz ve kcm
partinizi bugn iktidar alternatifi haline getirdiniz. Anlatir misiniz.
oldu?

44

ECEViT: 1983 baslarinda ben yasakliyken siyasal partilerin,

altinda baska kimliklerle

yeniden kurulmasina

baska ae.ar

izin verildi.

O asamada gerek benim bazi eski arkadaslarim,

gerek yeni politikaya girmek

isteyen birok kimse sik sik bana geldi.

Benim o dnemde herkese kapilari kapali tuttugum
iddiadir.
Aksine herkesle grUsyordum.
koruma grevlilerine.

iddiasi. ok haksiz bir

Hatta haftada bir gUn, cumartesi gUnleri.

"Randevusuz da olsa kim gelirse yukari birakin. yukari

gelsinler" diye talimat veriyordum.

Mhr ne yapacaksiniz?
Gelenler benden, o sirac]a
mUhr istiyorlardi.

yayginldsan bir deyimle parti kurmak

Ben. "Ne yapacaksiniz mhr?"

"Iste bu kuracagimiz

diyordum.

partiyi sizin desteklediginizi

kamuoyuna.

Ben de "O mhr size verirsem zaten partinizin

kurulmasina

istiyoruz"

iin

Manevi anlamda tabii ...

halka anlatmak

diyorlardi.

Eger benden destek istiyorsaniz,

benimle birlikte

bir demokratik

izin verilmez.
mcadeleye

girersiniz,
Zaten nasilolsa sizi veto eriecekler. Ama bu onurlu bir veto edilis olur.
Ben Atatrk'n

kurdugu ve Cumhuriyet'i

kuran bir partinin son genel baskani

olarak bu partiyi kapatan ve demokrasiye ara veren 5 generalin onayiyla

kurulacak birpartiye

destek olamam.

Moral aidan buna hakkim yoktur.

Eger benden destek ve yardim istiyorsaniz,

memnuniyetle

bunu saglamayi

grev bilirim.
Ama simdiden demokrasiye saglikli bir geis iin mcadeleme katilirsaniz
destegi veririm. Aksi halde benden bir destek beklemeyin" demistim.

bu

Adimi kullandilar
Ona ragmen bazilari benim adimi kullandilar.
Benim adimi kullanmalari

karsisinda da ben ayri bir partilesmeye dogru

gitmeyi zorunlu buldum.

Aksi halde benim iradem ve onayim disinda meydana gelen olusumlarin
sorumlulugunu

Ustlenmis gibi grnecektim

kamuoyu nnde.

45

Ancak askeri ynetim devam ederken parti kurmayi ve seime girmeyi gze
alamazdik.
nk o zaman kurucu heyetimizi
onayina sunacaktik.

de btn adaylarimizi

da 5 generalin

Ben bunu asla iime sindiremiyordum.

O nedenle parti kurma kararimizi

1983 seimlerinden

kisa bir sre nce

aikladik. Ancak seimlerden sonra kuracagiz dedik. Niyetimizi de askerlerder

saklamayi uygun bulmadik.

Byk topluluklar
O asamada bazi ilgin deneyimlerim

oldu. Hapisten ikislarda esimle birlikte

Ankara'da veya istanbul'da sokaga iktigimiz

etrafimizda

byk topluluklar

olusuyordu.

Yani halk aslinda korkmuyordu.

verdigim mesajlarim topluma

vakit, askeri ynetime ragmen

Eger benim, hapishanedeyken veya degilk?i

iletiimis olsaydi askeri ynetim dneminden of

daha saglikli ve onurlu bir ikis saglanabilirdi

kanisindayim.

Biz dedigim gibi, bu onayli. icazetli partilesmeyi

bizim gibi dsnen arkadaslarimizia

birlikte

iimize sindiremedigimiz

Demokratik

ii

Sol Parti'yi kurmayi

kararlastirdik.

Esim daha deneyimli

Ben yasakli oldugum iin esim Rahsan Ecevit, kurulus asamasinda bir avu
arkadasiyla birlikte vargcyle alisti. Partinin Genel Baskanligi'ni da esim
stlendi.
rgtlenme
Cumhuriyet

konusunda esim benden daha deneyimliydi.

Halk Partisi'ndeyken,

nk ben

genel sekreter ve genel baskan oldugum

zaman, var olan bir rgt devralmistim.

Fakat o asamada rgtlenmek
stelik maddi olanaklarimiz

ok zordu ve ok byk bir deneyim istiyor:l.

yok denecek kadar azdi.

Ona ragmen esim ve bir avu arkadasi gece gndz alisarak bu

rgtlenmeyi

sagladilar.

Ben genel baskanliga dnsem de hemen sonu alamayacagimizi

Nitekim yasaklarin kaldirildigi

referandumdan

sonra Demokratik

biliyorduk.
Sol Parti'nir

Genel Baskanllgi'm ben stlendim.

Fakat ben, partinin
alamayacagimizi

46

basinda resmen olsam bile kisa srede sonu

biliyorduk.

Ilk dala tutunma egilimi.

- Bunun sebebi, srekli, solu bldgnz

iddiasiydi degil mi?

ECEViT: Yalniz o degildi. Ama tabii o ok nemliydi. Toplum evvela 1970'Ii

yillarin bunalimi, sonra askeri dnemin bunalimi iinden geliyordu. Ve biran
nce bir ikis yolu bulabilmek

iin nne ikan ilk dala tutunma

egilimi vardi

toplumda.
O dal rk mdr, degil midir, sakat midir, saglam midir diye arastirmadan
nne ikan ilk dala tutunma,

ilk kapiya ikma telasi iindeydi..

Oysa biz ok sabir isteyen, zaman isteyen bir yol tutmustuk.

Ge olsun,

saglam olsun diyorduk .

. Aldigimiz dersler
Tabii 1980 ncesinin olumsuz olaylarindan
bizim oylarimiz,

demokratik

halde,.bunubiz

1973'te

aldigimiz dersler vardi. Dsnn

sol hareketle birlikte yzde ZTye kadar dstg

yzde 33'e, 1978'de yzde 4Z'ye kadar

ykseltebilmistik.
Fakat sonra oylarimiz
evreleriri, fraksiyonlarin
vermeyen bir grnn

1979'rja yzde ".9'a dst. nk zerimize baska sol

glgesi dsmst. Tutarsiz bir grnt,

gven

vermeye baslamistik.

Ayni duruma yeniden dsmemek iin saglikli yapilanmaya ve dogrultu

tutarliliga

ok byk zen gsterdik.

Bu da bizim rgtlenmemizi
o sabri gstermeyi

'

glestiriyor,

gerekli grdk.

glenmemizi

geciktiriyordu.

Fakat

Esim de, ben de ...

Kisisel hirs, kisisel ihtiras

Insan siyaseti kisisel hirsla yapmazsa, kisisel ihtirasla yapmazsa o sabri
gsterebiliyor.
Biz de o sabri gsterdik.

Ve gn geldiginde bizim yapilanmaya ve dogrultu

tutarliligina neden zen gsterdigimizi

zaman iimizde tasidik.

toplum daha iyi anlayacaktir

Bu inancimiz da o glklere katlanabilmemizi

inancini her

kolaylastil'di.

Tabii, "Bir blen" lafi ok edildi. Ama zaman getike Sosyal Demokrat
Parti'nin kendi kendini bldg ortaya ikti.

Halki

47

"Erdal Inn,
DSP'yI yok
etmek iin
Turgut zal
ile anlasti"
"
49

- Kimse sizin o gnlerden bu gnlere bir iktidar alternatifi

olacak duruma geleceginizi tahmin etmiyordu. Bunu nasil
degeri end Irlyorsunuz?
ECEViT:

Ama ben tahmin ediyordum.

Hemen olmayacagini da biliyordum.

Dedigim nedenlerle ...

Evet. bizim girisimimiz

umutsuz bir girisim.

hatta gereksiz bir girisim olarak

grnyordu.
stelik bir de bildiginiz gibi 1987'de ANAP'la Sosyal Demokrat
hala yrrlkte

Halki Parti

bulunan ve son derece adaletsiz olan Seim Yasasi zerinde

anlastilar.
SHP'nin, Sayin Erdal inn baskanliginda o anlasmaya girmesinin
zaten Demokratik

nedeni de

Sol Parti'yi yok etmektL Yksek barajlarla Demokratik

Sol

Parti'nin Meclis'e girmesini engellemektI.

Meclis'e giremeyince denasilolsa

dagilip gidecektir

dsncesiyle strnze

, yklenmek yoluna gitmislerdi.

Oyunuz ziyan olur

Gerekten aslinda kendi yapilanmamizin
birka yil sonra daha geniskesimlere

anlatabilmeye

Ama bu sefer de. "DSP'ye oy verirseniz

atilmis,olur"
oldu.

ve dogrultu

tutarliligimizin

degerini

baslamistik.

bu seim sistemiyle ziyan olur. pe

propagandasi ok yaygin biimde srdrld.

Fakat artik simdi saglikli yapilanmaya ve dogrultu

O da bir baska engel

tutarliligina

gsterdigimiz

zenin degeri ok iyi anlasilmaya basladi. nk ayni zeni gstermeyen

partilerin

ne kadar perisan duruma dstkleri

grld.

SHP'nin en byk zaafi

Bugn Sosyal Demokrat
birbiriyle

Halki Parti'nin

ayni ati altinda bulunmamasi

en byk zaafi. normalolarak

gereken insanlardan olusan bir parti

olusudur.
.
Ben yasakliyken de Rahsan Ecevit Genel Baskan'ken SODEP'e. sonra da
SHP'ye bir uyarida bulunmustu.

bir demecinde.

51

Demisti ki, "Demokrasi

Mevlana dergahi gibidir. Demokraside kapilar her

aiktir.
Ama ok partili rejimde partiler

1~
..

Mevlana dergahi gibi kapisini her gelene

aamaz."
Onun zerine SHP yneticileri.

inadina. aksi deme verdiler .

"Hayir, biz Mevlana dergahi gibi kapimizi herkese aiyoruz" dediler.

Sonu ortada ...

Digerleri de ayni durumda

Yalniz SHP bu durumda degiL. Dogru Yol da bu durumda,Anavatan

ParL

bu d.urumda. En son canli bir rnek vereyim:

Sayin Mesut Yilmaz'la bir grsmemizde

Anayasa degisikligi konusunu

gndeme getirdim.
Dedim ki: Simdiye kadar Sayin Cindoruk iki defa girisimde bulundu.
Meclis'teki partilerin

20-25

madde zerinde rahata anlasabildikleri

grldC

Ancak Refah Partisi, 24. Maddeyi, laikligi sulandiracak biimde degistirmek~c

israr ettigi iin bir yere varilamadl.
degisikliklerini

engelleyebilecek

iin engellenebi!iyor.
dedim.

Oysa Refah Partisi tek basina Anayasa

sayiya sahip degiL. Anavatan Partisi destekle

Siz desteklemezseniz

en azindan 20-25

madde degisir

Ilerinde tutarlilik yok

Sayin Mesut Yilmaz hak verdi. Ve 24. Madde'yi disarda birakacak bir Ane ~
degisikligi paketi Iin girisimde

bulunmayi kabul etti.

Fakat Anavatan PartiSI'nde de Dogru Yol Partisi'nde

de bazi kimseler yint

24. maddeyle ilgili olarak Refah Partisi'ni desteklediler.

Neden? nk kendi ilerinde tutarlilik
tutarliligina

bizim gsterdigimiz

ve saglikli yapilanmanin

I ve

karsilasmak

Toplum bundan tedirgin

52

degeri toplumda

dogrult

Simdi tutar!

ok iyi anlasilmaya basladi.

dis sorunlar

te yandan toplum
sorunlarla

yok. nkyapilanmaya,

zeni onlar da gstermemisler.

bugn ok agir i ve dis sorunlarla

karsi karsiya. Agir

eger ortada zm olanaklari varsa ok nemli degiL.

olmaz. Fakat bir de zmszlk

ortami vardir.

i ve dis sorunlar bastiriyor.

Ama geerli zmler retilemiyor.

zamaninda

retilemiyor.
Oysa Demokratik

Sol Parti basindan beri sorunlari nceden teshis ederek

tutarli zmler. somut zmler retmeye zen gsterdi.

zmlerin

Ama nihayet bizim zm reten. dolayisiyla toplumu

ortamindan

Bizim nerdigimiz

hakliligi da hep birka yil sonra anlasildi.

zmszlk

esenlige ikaracak bir parti oldugumuzkabul

edildi.

Erdal Inn vazgeti

- Sizin, sik sik adaletsiz

olarak vurguladiginiz

boykot agriniz vardi. Saniyorum

Sayin Demirel

bu Seim Yasasi'ni
ile Sayin Inn nce evet

dediler. Sonra birden bir taraf vazgeti ve yle kaldi. O gnleri syle bir
anlatir misiniz?
ECEVIT: Aslinda boykot agrisi bizden gelmemisti.

O sirada Halki Parti

SODEP birlesmesi sirasinda Halki Parti'den ayrilan milletvekilleriilin

Meclis'te bir grubumuz

katilimiyla

olusmustu.

Seimleri boykot agrisi Dogru Yol Partisi ve Sosyal Demokrat

Halki

Parti'den geldi. Biz de destekledik ..

Fakat son asamada Sayin Erdal inn ile rahmetli Turgut Ozal kapali kapilar
arkasinda bir grsme yaptilar. Ondan sonra Sayin Erdal inn boykot
kararindan

vazgeti.

nk belli ki, zal. "Hem biz Dogru Yol Partisi'ni bertaraf ederiz .. siz de
Demokratik

Sol Parti'yi bertaraf edersiniz" diye. Erdal inn'y ikna etti.

Demokratik bir eylem

O ok demokratik
boykot kararindan

bir eylem olacakti. Eger Erdal inn ve SHP ynetimi

caymasalardi. btn muhalefet partileri,

adaletsiz seim

sistemini protesto iin seimleri boykot edece.klerdi.

Anavatan Partisi de o adaletsiz seim sisteminden vazgemek zorunda
kalacakti. Seimler yine yapilacakti. Ama adaletli bir seim sistemiyle. Olay byle
cereyan etti. Yani SHP'nin sirf bizi engellemek iin rejimde atigi bir yaradir.

Iki turlu seim

Simdi maalesef btn bunlardan ders alinmamis olmali ki. bu kez de

53

Anavatan Partisi ile Dogru Yol Pa,-tisi simdikinden

de daha adaletsiz bir seirr

sistemi arayisi iindeler.

Daha byk barajlar olsun, iste iki turlu seim olsun, yani semen asil tutt~
partiyi degil, zorla baska partiye oy vermek mecburiyetinde

kalsin gibi rejim:

bsbtn tahrip edecek, pek ok siyasal akimi Meclis'in disinda birakacak bir
arayis iindeler.
Mazeretieri

de Refah Partisi'ni engellemek.

Tatmin edici zm
Oysa Refah Partisi'ni engellemenin demokratikyollari

vardir. Demokratik

sreten ikarak Refah Partisi engellenemez.

Refah Partisi'ni engellemenin yolu, toplumu tatmin edecek zmler
retebilmektir.
Nitekim son kamuoyu yoklamalari

Demokratik

Sol Parti'nin artik Refah

Partisi'yle basa gresir duruma geldigini gsteriyor;

maddi olanaklarimiz

arasindaki byk esitsizlige karsin.

Demokratik sre
Ama biz Refah Partisi'ne karsi, demokrasiyi asla saptirmadan,
yozlastirmadan,
Demokratik

demokratik

sre iinde mcadele veriyoruz.

sre iinde halkin beklentilerini

karsilayacak tutarli zmic~

retmek suretiyle Refah Partisi'ni engellemeye alisiyoruz.

Bunu da basariyoruz.
Ama Dogru Yol Partisi ile Anavatan Partisi, bu konuda son derece hatali
yoldadirlar.

Bu iki turlu seim bir kumardir.

O kumarda, hak etmedigi halde Refah Partisi de kazanabilir. En azindan

byle bir riziko vardir. O rizikoyu

gze almak bile agir bir sorumsuzluktur.

iiier ve Demirel
- Bir de su var. Sag partilerde
gryoruz.

Ama sol partilerde

bir vefa duygusunun

oldugunu

bu duygu maalesef yok. Bunu en

ok. :'

yogun biimde yasayan sizsiniz. Bunu biraz aabilir miyiz?

ECEVIT- Sayin Demirel, Dogru Yol Partisi iindeyken parti ii vefadan si':
edebilirlerdi.

54

Ama Sayin iller'in baskanliginda

iller. parti rgtn

pek vefadan sz edilmese gerekir. nk

alt st ediyor.

Partinin bir ok deneyimli ve degerli unsurlarini

Bana ynelik olarak. vefasizlikla

ezip geiyor.

da denebilecek davranislarin

baska nedenleri

de vardi. Benim setigim yolu ok zor olarak, asiri sabir gerektiren

bir yol

olarak grdler.

MuhayyiIe gc
- Sayin Ecevit. tarafsiz bir siyaset yorumcusu olarak belirteyim ki.
sylediginiz ok sey dogru ikti. "Birileri gelir. ddg alar. Bu oyun da
burada biter" sznz gibi... Fakat nedense. nceleri hep. "Sair adam ...
Yine hayal dnyasinda geziyor" diye sulandiniz. Bize biraz da bu
ngrlerinizi anlatir misiniz?
ECEViT:

Tabii bir politikacinin

illa sair olmasi, siirle i1gilenmesi gerekmez.

Ama siir ve sanatla ilgilenmek. yalniz hayalciligi degiL. muhayyileyi devreye

sokar. Muhayyile gc siyasette de faydali olabilir. Hayalperestlik
muhayyile baska ... Sanatta haya!perestHkten
O da belki bazi gerekleri

baska,

ok muhayyile Isler.

nceden ve daha iyi sezme olanagini insana

saglayabilir.
Eger bir politikacinin

btn yasami politika olursa onun grs alani da

daralir. Giderek toplumdan

ve insandan kopar. Bu demek degildir ki. her

politikaci ille siirle. sanatla i1gilenir.

Politikacinin i dnyasi
Ama politikacinin

mutlaka politikanin

disinda da bir ilgi alani, bir i dnyasi

olmalidir. O zaman politikaya disaridan bakabilir. Hani bir sz vardir. "Ormanin

iine girerseniz

agalardan ormani gremezsiniz"

Politikaci da politika ormaninin

grmeyebilir

diye.

iine kapanirsa agalardan politikanin

tmn

ve grs ufku daralabilir.

Sanirim benim hem kisisel ihtirasim

bir i dnyam oldugu iin politikaya

olmadigi iin. hem de politika disinda da

disardan bakabiliyorum.

Istifalarim kais degil

- ok kolay koltugu birakan bir insansiniz... rnegin 79 yilindaki

55

Anavatan Partisi ile Dogru Yol PaiLisi simdikinden

de daha adaletsiz bir seim

sIstemi arayis! iindeler.

Daha byk barajlar olsun, iste iki turlu seim olsun, yani semen asii tuttl
partiyi degil, zorla baska partiye oy vermek mecburiyetinde

kalsin gibi rejimi

r~

bsbtn tahrlp edecek, pek ok siyasal akimi Meclis'in disinda birakacak bir

ii

arayis iindeler.

Mazeretieri

Tatmin edici zm
t

de Refah Partisi'ni engeiiemek.

Oysa Refah Partisi'ni engellemenin demokratikyollari

vardir. Demokratik

sreten ikarak Refah Partisi engellenemez.

Refah Partisi'ni engellemenin yolu, toplumu tatmin edecek zmler
retebilmektir.
Nitekim son kamuoyu yoklamalari

Demokratik

Sol Parti'nin artik Refah

Partisi'yle basa gresir duruma geldigini gsteriyor;

maddi olanaklarimiz

arasindaki byk esitsizlige karsin.

Demokratik sre
Ama biz Refah Partisi'ne karsi, demokrasiyi asla saptirmadan,
yozlastirmadan,
Demokratik

demokratik

sre iinde mcadele veriyoruz.

sre iinde halkin beklentilerini

karsilayacak tutarli

zmlc'

retmek suretiyle Refah Partisi'ni engellemeye alisiyoruz.

Bunu da basariyoruz.
Ama Dogru Yol Partisi ile Anavatan Partisi, bu konuda son derece hatali:
yoldadiriar. Bu iki turlu seim bir kumardir.
O kumarda, hak etmedigi halde Refah Partisi de kazanabilir. En azindan
byle bir riziko vardir. O rizikoyu

gze almak bile agir bir sorumsuzluktur.

iller ve Demirel
- Bir de su var. Sag partilerde bir vefa duygusunun oldugunu
gryoruz. Ama sol partilerde bu duygu maalesef yok. Bunu en ok, ~
yogun biimde yasayan sizsiniz. Bunu biraz aabilir miyiz?
ECEVIT- Sayin DemireL. Dogru Yol PartIsi iindeyken parti ii vefadan so=
edebilirlerdi.
/"

54

Ama Sayin iller'in baskanliginda

iller, parti rgtn

pek vefadan sz edilmese gerekir. nk

alt st ediyor.

Partinin bir ok deneyimli ve degerli unsurlarini

Bana ynelik olarak, vefasizlikla

ezip geiyor.

da denebilecek davranislarin

baska nedenleri

de vardi. Benim setigim yolu ok zor olarak, asiri sabir gerektiren

bir yol

olarak grdler.

Muhayyile gc

- Sayin Ecevit, tarafsiz bir siyaset yorumcusu olarak belirteyim ki,

sylediginiz ok sey dogru ikti. "Birileri gelir, ddg alar. Bu oyun da
burada biter" sznz gibi... Fakat nedense, nceleri hep, "Sair adam ...
Yine hayal dnyasinda geziyor" diye sulandiniz. Bize biraz da bu
ngrlerinizi anlatir misiniz?
ECEViT:

Tabii bir politikacinin

Ama siir ve sanatla ilgilenmek.

illa sair olmasi, siirle i1gilenmesi gerekmez.

yalniz hayalciligi degiL. muhayyileyi devreye

sokar. Muhayyile gc siyasette de faydali olabilir. Hayalperestlik

muhayyile baska ... Sanatta hayalperestlikten
O da belki bazi gerekleri

baska.

ok muhayyile isler.

nceden ve daha iyi sezme olanagini insana

saglayabilir.
Eger bir politikacinin

btn yasami politika olursa onun grs alani da

daralir. Giderek toplumdan

ve insandan kopar. Bu demek degildir ki, her

politikaci ille siirle. sanatla ilgilenir.

Politikacinin i dnyasi
Ama politikacinin

mutlaka politikanin

disinda da bir ilgi alani, bir i dnyasi

olmalidir. O zaman politikaya disaridan bakabilir. Hani bir sz vardir. "Ormanin

iine girerseniz

agalardan ormani gremezsiniz"

Politikaci da politika ormaninin

grmeyebilir

diye.

iine kapanirsa agalardan politikanin

tmn

ve grs ufku daralabilir.

Sanirim benim hem kisisel ihtirasim

bir i dnyam oldugu iin politikaya

olmadigi iin. hem de politika disinda da

disardan bakabiliyorum.

Istifatarim kais degil

- ok kolay koltugu birakan bir insansiniz... rnegin 79 yilindaki

55

ki~mi senato

seiminde

zelliginizden

5-1 kaybedince

hemen ekildiniz.

Bu

de bahseder misiniz?

ECEVIT- O da kisisel ihtirasim olmamasindan

kaynaklaniyor.

Senato

seimlerinde oldugu gibi 12 Mart dneminde de btn saygima, sevgime ka-c

ismet Inn ile ters dsnce Genel Sekreterlik'ten
74 hkmetinden de kendi istegimle ayrildim.
Bir de 8Tde yasaklar kalktiktan
alamayinca da ayrildim.
Ama bunlarin hibiri politikadan
Trkiye'de

bir politikacinin

ayrildim.

sonra girdigimizilk
kaisdegildi.

seimde iyi sonu

O ayrilislarim

ok yadirganc

bir yere geldi mi, oraya drt elle sarilmasina

alisilmis.
Oysa benim davranisim,
yadirganacak

demokrasi kltrnn

kklestigi

lkelerde hi cc

bir davranis dei'jildir.

Hafif nedenler;
Bati demokrasilerinde
aynidiklan

de liderlerin

ok hafif nedenlerle grevlerinden

grlmstr.

rnegin Willy Brant... Btn Alman ulusunun lideri gibiydi adeta ... Yanir.c1
alisan uzmanlardan birinin Dogu Avrupa casusu oldugu ortaya ikinca
grevinden istifa etti.
Oysa Brant'in,

onun farkinda

olmasi gerekmezdi.

Ama, "Byle bir oyuna geldim. Ben daha ok, basbakanligi, genel baskar
yrtemern':

dedi, ayrildi.

Bati'da dogal sayilir

Danimarka'da da ilgin bir olayoldu.
getirmek istemisler.

Surinamii mlteciler ailelerini de

Adalet Bakani, "Buna bizim yasalarimiz el vermiyor"

demis .

.Basbakan da o demeci. Adalet Bakanligi'ndan aldigi bilgiye dayanarak

kalT1uoyunda tekrarlamis. Sonra bilginin yanlis oldugu anlasilinca Basbakan
etti.
ok daha hafif nedenlerle grevinden ayrilmak

Bati demokrasilerinde

dc~

sayilir ama, bizde ok yadirganiyor.

Dedigim gibi benim istifalarim

grevden kais degildi.

12 EylJ'den sonra da Genel Baskanlik'tan istifa etmeseydim kseme ek

56

susmak zorunda kalacaktim.

Baskanlik'tan

Siyasal islevimi srdrebilmek

iin Genel

ayrilmistim.

iktidarda neler yapacak?

- lkemizin ve partinizin gelecegini nasil gryorsunuz? 70'Ii
yillardaki gibi yine umut oldunuz., Drstlk denilince akla hemen siz
geliyorsunuz. Tekrar isbasina gelirseniz neler yapacaksiniz? rnegin kykent gibi projeleriniz vardi... Bu ve benzeri uygulamalariniz
olacak mi? Yeni projeleriniz var mi?
ECEViT:
Trkiye'de

Bir kere yaygin bir sinailesme ve kalkinma hareketini

bazi blgeler ve yreler ok ihmal edilmis durumda.

baslatacagiz.

zellikle

sinailesme aisindan ok geri kalmis durumda.

Tarim ihmal ediliyor ve geriliyor. zellikle hayvancilikta gerileme var.
Bunlara bir de son yillarda Gneydogu'daki terr ve baski ortami eklenince
byk kentlere g ok hizlandi. Ve kirsal alan yasamindan istanbul gibi
agdaslikta belki biraz da ly kairmis bir byk kente hazirliksiz
eden insanlar kendilerini
ekonomik

bir kltr atismasi ortaminda

ve sosyal gereksinmeleriyle

gerisine gtrmek

isteyen akimlarin

buluyorlar.

olarak g
stelik

de devlet i1gilenmiyor. Ve toplumu

tuzagina dsyorlar.

g nedeniyle byk kentlerin sorunlari,

agin

Bu arada yine hizlanan

altindan kalkilamayacak

kadar

agirlasiyor. Doga dengesi alt st oluyor.

Tersine g oldu
Onun iin biz kentlilesmeyi
baslatmak, kalkinmayi

Bu, KYLYKYl tutmak

toplumuna
Ky-kentler

kylnn ayagina gtrmek,

kirsal alandan

kylden baslatmak kararindayiz.

geis zorunlu.

degiL. Elbette kyllkten

kentlilige ve sanayi

Fakat bunu btn topluma yayginlastirmak

projemiz bunun aralarindan

istiyoruz.

biridir.

Yakin zamana kadar o da bazi evrelerde alay konusuydu.

Fakat simdi bizim

disimizda bile gndeme getiriliyor.

iki yerde; biri Gneydogu'nun
ormanlik yresinde,
bir kyler grubuydu.
olarak.

1978-79'da

bir yresinde, biri de Bolu'nun Taskesti denen

bu deneyimi baslatmistik.

Taskesti ok fakir

Orada ilk denemelerden birini baslattik.

Bir yil sonra Taskesti'ye gittigimde

grdgm

Hem de hazirliksiz

manzara suydu: Meslek

57

okullari ailmis, banka subeleri ailmis, byke bir arsi ort..aya ikmis. Ve
orman kyllerinin

sahibi oldugu bir orman rnleri fabrikasi ykselmeye

baslamisti.
Taskesti ve evresinden kentlere g durmus, kentlerden
g baslamisti. Bu deneme de bana hakliligimizi

Taskesti yresine

gstermis oldu.

Devlet yanlis adim atti

Ayrica Gneydogu olaylarinda blc terr tirmanisa geince devlet biraz de
aresizlik duygusu iinde ok yanlis bir adim atti.
Biliyorsunuz,

Gneydogu'da ok daginik bir yerlesim dzeni vardir. Birbirine

uzak kyler, birbirinden

kopuk mezralar, iki evlik yerlesim birimleri.

Devlet. "Ben bunlarin hepsinin gvenligini saglayamayacagim"

adamlarini,

dedi. Asiretle'!!i

agalarin adamlarini ky korucusu yapti. (Su sirada ky koruculam,

ayda 300 milyar lira deniyor.) Onlara silah verdi.

Bunun sonucu olarak o blgenin baslica sorunu olan agdisi, feodal yapi de
eliyle ve parasiyla kklestirilmis
Gneydogu'daki

oldu. Yeterli sonu da alinamadi.

zel durum dolayisiyla buralar iin ky kentlerden farkli b'

durum nerdik. Yerlesim birimleri

toplulastirma
kendiliginden,

toplulastirilmali.

Ama bu da suni bir

olmasin dedik. Devlet o blgeye fabrikalar

kurmali. O fabrikalar

gzden irak ve gvensiz mezralar iin bir ekim merkezi haline

gelecektir.

Kyler bosaltiliyor
Simdi biliyorsunuz,

kyler gvenlik gerekesiyle bosaltiliyor.

kylerin halkiyla kimse ilgilenmiyor.

Ama bosaltila'

Onlar aresizlik iinde ordan oraya savru

gidiyorlar.
Sonuta gvenlik saglansa bile ok agir sosyal sorunlarla
iin dedik ki, sanayi ekim merkezleri

karsilasilacak.

Or

kurulsun ve kyller kendiliklerinden

oralarda rahat is bulacaklari, ge;m olanagi saglayacaklari iin toplanacaklard'

dedik.
Simdi simdi hkmet,

byle projeler olusturmaya

dsncemiz de ge algilandi.

58

basliyor. O konudaki

Kyllerin gc
Kyleri birlestirmek

olarak

anliyorlar. Oysa bu ok masrafli bir sey. Biz kyleri degil, kyllerin

Bizim ky-kent projemizi

de yanlis an!iyorlar.

gcn

birlestirmeyi amaliyoruz.
500 nfuslu, 800 nfuslu bir ky kendi basina bir fabrika kuramaz. Ama
8-10 ky devlet destegiyle glerini. tasarruflarim
verimli tarim isletmeciligine

biraraya getirirse

hem daha

geebilirler. hem tarimsal sanayi tesisleri de

kurmaya baslayabilirler.

Kylden vergi almayacagiz

Bunu kolaylastirmak iin dsndgmz aralardan biri de su: Bir kere ciddi
ve demokratik. gl bir kooperatif hareketi mutlaka olusturulmalidir.
Dnyanin hibir yerinde gl ve demokratik

kooperatifilik

hareketi

olmadan kyller kalkinamamistir.

Ama bizdeki kooperatifler

tamamen devlet denetiminde ve gszdr.

Bizim bir amacimiz da su: Saglikli, demokratik

zendirecegiz ve kooperatiflesen

kyllerden

ve gl kooperatiflesmeyi

gelirleri

belli bir dzeye varincaya

kadar vergi almayacagiz.

Ancak devlete demeleri gereken vergi miktarindaki
kooperatiflerinin

sandigina yatirmayi

saglayacagiz.yani

tasarruflarini

kendi

kyl. devlete degil.

kendi kendine vergi demis olacak.

Sandiklar olustuka, onlar arasinda da birlikler
gcyle kalkinmaya,

kentlilesmeye.

sinailesriieye,

olustuka. kirsal alan kendi

hizli bir sre iinde

girebilecek.
Ayni sekilde isileri ve diger alisan halk kesimlerini
demokratik

yapili ortak girisimlere

zendirmek

de ortak yatirimlara.

istiyoruz.

Kk isletmeler
te yandan son yillarda Trkiye'de

bana ok umut veren gelismeler var. ok

dinamik, risk gze alabilen, yaratici bir gen girisimciler

kusagi ortaya ikti.

Bunlar, kk ve orta lekli isletmeler.

Fakat bu kesim. sanayiye devlet desteginin ancak yzde 2'sinden. 3'nden
yararlanabiliyor.
Oysa Trkiye'de

sorun, yalnizca genelde sosyal adaletsizligin varligindan

59

ibaret degiL. zel sektrn kendi iinde de ciddi sosyal adaletsizlikler

var. Biz

zel sektrn kendi iindeki adaletsizligi de gidererek bu kk ve orta le~

girisimcileri

daha etkin duruma, daha gl duruma getirmek

istiyoruz.

Amerika 'nin gctm

zeilikle Trkiye gibi son derece nemli bir jeopolitik
i politikasiyla

dis politikasi birbirinden

konumda olan lkei

kolay kolayayrilamaz.

Bunlar bir

etkilesim iindedir.
Son yiiiarda iine dstgmz
ekonominin

kt ynetilmis

ok ciddi ekonomik~bunalimdan

sadece

olmasi sorumlu degil, ayni zamanda kt birdis

politika izlenmis olmasi da sorumludur.

Krfez bunalimi srecinde Trkiye kr krne Amerika'nin~ gdmne
Bunun ok agir bir bedelini dyoruz.
eki G yoluyla bir s gibi kuiianilarak

Kuzey Irak'ta bir otorite boslugi

kendi ayaklari zerinde duramayacak bir Amerikan mandasi altinda fiili

Krdistan devleti kuruldu.
Daha nceleri PKK, Suriye sinirindan sizmaya alisirdi.
Suriye siniri da biliyorsunuz
grnr.

dmdz araziden geer. Ufka kadar gzle

Boydan boya tel rglerle evrilidir.

PKK buradan sizmakta zorluk ekerdi.

Mttefiklerin

tuzagi

Ancak gzden irak yrelerdeki

kylere, mezralara vur ka eylemler

yapiyordu.
Fakat Kuzey Irakla

Trkiye de kuiianilarak

olusturulan

sonra PKK btn gcn oraya yigdi. Irak-Trkiye

zordur. Trkiye'ye

binlerce militanini

sizdirabildi.

Ve artik yalnizca kyleri, mezralari degiL. kentleri.

hedef alabilir duruma geldi.
Byle olunca devlet hazirliksiz

otorite boslugunc -

sinirini korumak son dere'

kislalari, karakoiiari

yakalandigi iinorduyu

devreye soktu.

Geriiialara karsi byk bir orduyla mcadele etme zorunlulugu

Mttefiklerimizin

ortaya ik~

bizi iine dsrdg tuzak yznden.

Bunun da tabii ok agir bir ekonomik

hem mali bedeli.

maliyeti, bedeli var. Hem can bedel

ysa bu tuzaga dslmeseydi Trkiye'nin

60

bie

gvenlikmasraflari

bugnknL

ok altindakalacakti.

rdn gibi basvurmadik

Ayrica Irak'a uygulanan ekonomik

ambargoya asiri bir sadakati e uyduk.

rnegin. Birlesmis Milletler sartinin bir maddesi vardir.

Buna gre. bir lkeye uygulanan ekonomik
ekonomisine

ambargo. bir baska lkenin

ciddi zarar veriyorsa. o lke. Gvenlik Konseyi'ne basvurabilir

ve

ambargodan belirli bir lde bagisiklik isteyebilir. O bagisiklik da o lkeye

taninir.
Nitekim kck rdn bu yolu kullandi ve ekonomik

potansiyeli bizden ok

dsk oldugu halde bugn parasi saglam. enflasyonu ok dsk. ekonomi

bakimindan

ok ciddi sikintilari

olmayan bir lke konumuna eristi.

Fakat Trkiye. Gvenlik Konseyi'ne nedense yle bir basvuruda bulunmadi.

Bunun sonucu olarak yalniz gvenlik masraflarimiz
kalmadi. ambargo dolayisiyla ekonomimiz

byk lde artmakla

de son derece byk kayiplara

ugradi.

KisiIikli dis politika

Biz Trk dis politikasinin

bu gibi aksakliklarini

dedigim gibi dis politikadaki

bazi yanlisliklar

da dzeltecegiz. O zaman

ekonomimizi

ok agirlastirdigi

iin

dis politikada kisilikli yol izleyecegiz.

Kendi ikarlarimizi.

bazi mttefiklerimizin

hesaplarinin stnde tutan"bir

politika izledigimiz zaman o da bizim ekonomik

sorunlarimizi

azaltacaktir.

Genligin egitimi
te yandan dnyada bugn kalkinma.
baglantilidir.

gelisme. her seyden nce egitimle

Trkiye ise egitimine yeteri kadar kaynak ayiramiyor.

hizla artan ve ok gen nfuslubir

daha ok kaynak ayirmamiz,
kullanmamiz gerekiyor.
Biz 1974'te

hkmetteyken

ve egitim teknolojisinden

lkeyiz, Onun iin genlerimizin

egitimine

ayrilan kaynagi da ok daha verimli biimde

aik yaygin gretimi

yararlanarak

Aradan 20 yil geti. O teknolojidaha

Teknoloji iyi kullanilirsa

Oysa nfusu

Trkiye'nin

baslatmistik,

Yeni iletisim

bunun altyapisini da olusturacaktik.

da ilerledi.
en gzden irak kynde oturan bir gence

61

bile istanbul veya Ankara niversitelerindeki

kadar yksek dzeyde bir yksek

grenim olanagi saglanabilir.

Tarim ve kyl
Tarim ve kyly. iftiyi ok daha verimli bir sekiide desteklemek
Simdiye kadar Trkiye'de

istiyoruz

tarima devlet destegi daha ok pazarlama asamasine

taban fiyatlar ve destek alim fiyatlari yoluyla saglanmistir.

Oysa bir retim asamasinda, daha tohumu ekme asamasinda destek
saglamak istiyoruz ki. retim artsin. verimlilik artsin. maliyet dssn ... Hem
ifti. kyi daha ok kazansin. hem de sehirdeki tketiciler gereksinimlerini
daha ucuza saglayabilsinler.

62

Birka rnek olarak bunlari verebilirim.

"Bir seriat devleti

olarak bilinen
Osmanli
dneminin sonuna
kadar,
Mslmanlarin

kutsal kitabi olan

Kur'an-i Kerim'in
basimevlerinde
basilarak
ogaltilmasi yasakti"
63

- Sayin Ecevit. demokratik solcu bir lider olarak milli ve manevi

degerlere saygili politikayi. ilk kez siz izlediniz. Bu sizi. diger solculardan
ayiran en nemli zelliginiz oldu. Din anlayisiniz. Islam anlayisiniz nedir?
Bu baglamda milliyetilik ve yeni milliyetilik konusunda neler sylemek
istersiniz. DSP'nin bugn vardigi noktayi. "ulusalci sol" olarak
aikladiniz. Bunu biraz daha aar misiniz?
ECEVIT: Biz; dini ve Islam'i kesinlikle ilerlemeye. yenilige ve demokrasiye
aykiri bir inan sistemi olarak grmyoruz.
Zaman zaman Mslman toplumlar,

dnyaya; agdaslasmakta ve bilimde

nclk etmislerdir.
Zaman zaman da agin ok gerisinde kalmislardir.
Onun iin konu bir tutum meselesidir.
Din ile devlet ve toplum iliskilerini
Trkiye'de
artirdilar.

saglikli biimde dzenleme meselesidir.

bazi evreler son zamanlarda laiklige, elestirilerinin

dozunu ok

Bunu din dsmanligi gibi gstermeye basladilar.

Ve toplumu,

Mslmanlar

ve Laikler diye -sanki bu ikisi biraraya gelemezmis

gibi- ayirmaya basladilar.

Bunu da "Laiklik, inan zgrlgdr"

diye yapiyorlar.

Din ve devlet IslerI

Oysa laiklikte elbette inanzgrlg
bazilarinda da inan zgrlg
boyutudur.

vardir. Ama laik olmayan rejimIerin

vardir. Inan zgrlg

laikligin ok nemli bir

Ama tek boyutu degildir.

Laikligin bir baska boyutu ve geregi, devletin dine karismamasi,

dinin de

devlet islerine karismamasidir.

Bu da her seyden nce dini yozlasmadan esirgemek iin zorunludur.
nk din ve siyaset ve devlet isleri birbirine

karistirilirsa

isin iine siyasal

ikar hesaplari girer. Bylece din, siyasete ve ikar hesaplarina alet edilmis olur
ve yozlasir.
Laikligin nc boyutu, Allah'la insan arasina, kisi olarak ya da kurum
olarak araci girmemesidir.
Isin ilgin yani su ki, Islam'in da temel kurallarindan

biri, Allah'la insan

arasina araci girmemesidir.

O aidan bakildiginda,

laikligin bu nc boyutu aisindan bakildiginda

laiklige en yatkin dinin Islam dini oldugunu kabul etmek gerekir.

65

Halkin dinden koparilmasi

Cumhuriyet'le

birlikte ve laiklikle birlikte

halkin, toplumun

dinden kopariid:;

iddiasi isetmyle yanlistir. Tam tersi dogru bunun ... rnegin bir seriat devle:
olarak bilinen Osmanli dnemine bakacak olursak sunu grrz.
Bir kere Osmanli agi sresince Mslmanlarin
Kerim 'in basimevlerinde

kutsal kitabi olan Kur'an-i

basilarak ogaltilmasi yasakti. Osmanli dneminde bL

yasak sonuna kadar da srd.

Okul kitaplarimizda

denir ki, Trkiye'nin

Almanya'da Guttenberg
matbaanin kurulmasidir.
Mslmanlar

geri kalmasinin bir nedeni de,

Matbaasi kurulduktan

200 ksr yil sonra Trkiye'de

Oysa bu iddia hem dogrudur, hem de yanlistir.

iin Kur'an-i Kerim Osmanli dneminin sonuna kadar yasakti.

Matbaa kurulduktan

sonra bile matbaada basilmasi yasakti.

Hattatlar baski yapiyormus

Ama aslinda Guttenberg'in
yil sonra Selanik'te,
Hiristiyanlar

matbaasi Almanya'da alismaya basladiktan 40':-

istanbul'da ve izmir'de

kitaplari ,basilarak ogaltilabiliyordu

Trkiye topraklarinda.
Mslmanlarin
hattatlarin

matbaalar kuruldu.

ve Museviler iin ... Onlarin din kitaplari,,felsefe

Osmanli topraklarinda,

Ama yalniz

kitaplari,

baska

hatta bugnk

kutsal kitabi olan Kur'an-i Kerim ise basilamiyordu,

kazanci kisilmasin diye ... Onlardan baski geliyormus.

Gya

Oysa Osman

Devleti bir dikta rejimiydi. bes hattata teslim olacak durumda bir devlet de

Zenginler okuyabiliyorlardi
Ama halkin kendi dinini, kendi kitabindan grenmesini

engellemekti.

Ane:,

zenginler el yazmasi Kur'an alabiliyorlardi.

Oysa Cumhuriyet'le birlikte Kur'an-i Kerim basilarak ogaltilmaya basladi.
bugn herhalde her evde en az bir Kur'an-i Kerim vardir.
Seriatla ynetilen Osmanli Devleti'nde ise halkin byk ogunlugunun
Kur'an-i Kerim yoktu.
15. yzyilortalarina

gelinceye kadar. Orta Asya'da olsun, Seluklu dnem-

olsu'n. Osmanli'nin ilk dneminde olsun Kur'an-i Kerim'in evirileri.

mealieri

vardi. Fakat 15. yzyil ortalarindan itibaren Kur'an-i Kerim 'in Trke'ye
evrilmesi de yasaklandi. Var olan eviriler de ortadan kaldirildi.

66

evir:

Oysa 1666 yilinda Padisah Sultan Ahmet'in

kutsal kitabi olan Tevrat'i ve Hiristiyanlarin
Osmanlica'ya degil. halk Trkesi'ne

Basevirmeni Ali Bey. Museviierin

kutsal kitabi olan Incil'i, hem de

evirdi. Ve onlar da matbaalarda basilip

dagitilmaya basladi.

"Anlayasiniz diye getirdim"

Yani seriat devleti olan Osmanli Devleti'nde halk isterse Tevrat'i.
rahata matbaalardan alip okuyordu.

Trkesi'nden

okuyordu.

kitabini eline alamadigi gibi kendi dilinde @kuyup anlayamiyordu.

Oysa bildiginiz

gibi. Kur'an-i Kerim'de Allah. "Ben kitabi anlayasiniz diye getirdim"

anlamak sarttir. ok akilci bir din Islam dini. Cumhuriyet'e

Incil'i

Ama kendi kutsal

der. Yani

geildikten sonra

Kur'an-i Kerim'in Trke mealieri ikmaya basladi. zellikle Mslman Trk

halki kendi kutsal kitabini elde etme ve anlayarak okuyabilme olanagina ancak
Laik Cumhuriyet'le

kavusmus oldu.

Cami sayisi da ok azdi

Yine Osmanli dneminde ok iyi yetisen ulema vardi ama. cami ok azdi.
Kylerde cami yok denecek kadar azdi. Ve kylere. kenar mahalleiere bilgili din
adami gnderilmezdi.
nedeni vardi.

Halk din konusunda cahil tutulurdu.

Bunun siyasal bir

nk Padisah'in her karari din adina alinmis bir karardi. Ama alinan
kararlarin

birogunun

aslinda dinle ilgisi yoktu.

Fakat halkin bunu idrak

etmemesi iin halkla kendi dini arasina asilmaz bir duvar rlmst.
Bugn herkes Kur'an-i

Kerim alabiliyor. kendi dilinden anlayarak okuyabiliyor.

Her kyde cami var. ogu da devlet parasiyla yapilmistir.

Her mahallede en az

bir. bazen birka cami var. O halde kim neden sikayet ediyor? Bunu
anlayamiyorum.
Dedigim gibi halk kendi dinine aslinda Laik Cumhuriyet'le

bir lde

kavusmustur.

Alevilere ynelik ithamlar

Yine son yillarda laiklige ok haksiz hcumlar yneltilirken
Aleviler'e ok haksiz ithamlar yneltiliyor.
javrananlar var.

bir yandan da

Adeta bunlar Mslman degilmis gibi

67

Oysa Bekt3si-Aleviler,

aslinda Trk kltryle

Islam'i bagdasti,an

bir

kesimdir. Aslinda ister Alevi olsun, ister Snni olsun, ister Naksibendi olsun.
Osmanli dneminde, Orta Asya Trklerinden

kaynaklanan bizim kendimize gr:

bir islam anlayisimiz olustu.

Horasan erenleri yoluyla, ozanlar yoluyla Anadolu'ya gelen ve buradan da
Balkanlara yayilan, oralarda da yine halk ozanlarinin

dilinde gelistiren bir Islarr

anlayis!. ..

Halk ozanlari ve erenler

Bu Islam anlayisinin Ortadogu Mslman lkelerindeki
baslica farki su: Ort3dogu'daki
korkusuna

dayandirilirdI.

Islam anlayisindan

bazi Mslman toplumlarinda

islam, Allah

Allah korkusu da despotik rejimIere yol aar.

Orn Asya'dan kaynaklanip Anadolu'da halk ozanlari ve erenlerinin

dsncesinde gelisen islam anlayisi ise Allah korkusundan
dayanir. Ve Allah sevgisi de insana yansitilir.
zgrlg

dilinde \:

ok, Allah sevgisine

O da beraberinde hosgry

geti~"

getirir.

Alevi yurttaslarimiz
Trkiye'deki

da bu gelenegin iinden geliyorlar.

Alevi ile Iran'daki Sii arasinda dnya kadar fark vardir.

Iran'daki korkuya dayaniyor. Fakat Trkiye'deki

Alevilik sevgi ve hosgr}:

dayaniyor.

Demokratiklesme

ve laiklik

Yalniz Alevilik degil, Trk-islam

kltr

iinde gelisen Islam anlayisina

baglilik, her mezhepte bu zelligini tasiyor. Onun iin bizim aslinda Mslma~
iran'dan, Suudi Arabist3n'dan,
Ort3dogu lkelerinin

bizden grenmeleri

basinda bulunan ynetimler

srecinden ok rahatsizlar.
nk, Trkiye'de
demokratligin
olacak.

Sudan'dan grenmemize

Trkiye'deki

gerek yok. Aslinda

gereken ok sey var. Ama o lkeler'

demokratiklesme,

bu sre basarili olursa Mslmanlik'la

laiklik ve agdasl
agdasligin,

ve laikligin ok verimli bir sekilde bagdasabilecegi ispat edilmi~

Bu da Ort3dogu'daki

Mslman lkelerin halklarina rnek olacak. Kendi

halklarina yle rnek olmasin diye bazi Ort3dogu lkeleri, byk para gcn.
kullanarak,

Trkiye'ye

getirmeye alisiyorlar.

68

kendi agdisi ve korkuya dayanan din anlayislarini

iii'

"Sol partiler
milliyeti
olamaz
iddiasi, dis
glerin
yutturmacasidir"
69

Milliyetilikmeselesi
Ulusalci ve ulusaL .. Yani "ulusalciligi".
Ulusal'i da Trk toplumunun

milliyetilik

zelliklerine

anlaminda kullaniyoruz.

uygun. taklitilikten

uzak bir sol

anlayis anlaminda kullaniyoruz.

Budemokratik

sol hareketin yeni edinilmis bir niteligi degiL.

rnegin ben. 14 Mayis 1972 gn Cumhuriyet

Halk Partisi'nin Genel

Baskanligi'na seilmistim.
O gn yaptigim

konusmada da bizim solculuk anlayisimizin

ulusal bir sol anlayis oldugunu. yle olmasi gerektigini

nk elbette demokratik
sosyal demokrasisinden
yapilari bizimkinden

Bati lkelerinin.

esinleniyoruz.

demokratik

ve

vurguluyordum.

zellikle iskandinavya lkelerinin

pek ok seyi greniyoruz

ama. o lkelerin

ok farkli.

rnegin onlarda kyl nfus ok azalmis. Kylnn sorunlariyla da zaten

daha nceden beri baska partiler. ifti partileri. muhafazakar partiler. liberal
partiler ilgilenmeye baslamis.
Sanayi toplumuna

geis asamasinda sosyal demokrat

partiler kurulmus.

Kyl geregini kabul etmek

Bizde nfusumuzun

yarisi hala kylveya

geimi topraga bagli insan. Bati

sosyal demokratlarinin
kitabinda kylnn adi gemez.
Ama Trkiye'de kyl geregini kabul etmeyen ve kylnn durumunu
. iyilestirici

bir programi

olmayan bir partinin toplumdan

destek grmesi veya

solculugun gereklerini yerine getirmesi beklenemez.

Bati sosyal demokrat
anlamda Marks'tan.

partileri.

Marksizm'den

Ama hala o kltrn

Marksist kltr

iinden geliyorlar. ideolojik

kopmuslar.

slubunu. simgelerini

kullanmaya kendilerini

mecbur

hissediyorlar.

yle bir gelenek yok

Bizim gemisimizde

bir Marksistkltr

yok. yle bir gelenek yok. Onu yle

bir takliti hava iinde. "Iste biz de madem solcuyuz. Marksist olmaliyiz"
iinde benimsemek.

gerek disi bir yaklasim olur

te yandan. bizim bir kisim solcularimiz

havasi

diye dsndk.

ve simdiki tabirle ayrica

71

"kreselci"lerimiz,

"Solcu veya agdas bir parti milliyeti olamaz" diyorlar.

Dis glerin yutturmacasi

Bu bazi dis glerin bir yutturmacasidir.

Demokratik

eski sosyalist lkelerde sagcisi da solcusu da milliyetiydi

milliyetilikten
milliyetilik
vardir.

milliyetilige

VE.

ve hala da yledi~

fark vardir. Bir; yayilmaci, irki, savasi bir

vardir. Bir de barisci, insancil. irkiligi reddeden bir milliyetiiii

Bizimki tabii bu ikinci milliyetilik

birlikte

Bati lkelerinde

bu topluma getirdigi

Bunun yadirganmasini

trdr. Yani Atatrk'n

Cumhuriyetc

uygar ve insancil. barisci milliyetilik

anlayisie'

son derece yadirgiyorum.

Bu, kendileri milliyeti olan bazi devletlerin bizim gibi devletleri.

uydulastirmak

iin yaydiklari

bir masaldir. "iste milliyetilik

lkeler

agdaslikla

bagdasmaz, solculukla bagdasmaz" masal!.

Bize bu konuda haksiz, yakisiksiz isnatlar, ithamlar yneltildi.
ithamlar
oldu.

Ama o he

halkin bizi daha iyi anlamasina ve daha ok desteklemesine yol ac-

"Ecevit'siz olmaz"

- SHP-CHP birlesmesi ne getirecek? iki partiden de hala sizi arap

var. rnegin Hikmet etin, rnegin Hayrettin Uysal... "Ecevit'siz olrr.i
diyorlar. Bu birliktelik, DSP'nin nn kesebilir mi?
ECEViT: Biz SHP ile yeni CHP arasindaki bu yeni birlesme arayisinin
tamamen disindayiz. Ne herhangi bir engel ikariyoruz
atiyoruz.

ne de bir engel

Bizim disimizda bir sre.

Bu iki parti blnmeden nce ne idiyse yeniden birlestiginde

de en iyirr:

tahminle ayni seyolacak. Benim grdgm kadariyla umutsuz bir girisim.

SHP tkendi. Milletin nce yerel ynetimlerde atigi krediyi, sonra mer
hkmet dzeyinde sagladigi olanagi ok basarisiz biimde kullandi. Ve hi:
tkenis srecine girdi. Kendi getirdigi seim barajlarini

kendi basina

asamayacagi belli oldu.

Biri tkenmis, biri tikanmis

SHP tkenirken

72

yeni CHP de baslangita yapilan bazi yanlisliklar

dolay:

tikandi. Bir tkenmis

ile bir tikanmisin

bir araya gelmesinden ok umut verici

bir sonu ortaya ikacagini sanmiyorum.

Zaten bizim gelismemiz de tamamen o srecin disinda. Her iki partinin
tabaninda da bize byk katilim var.
Yalniz o iki partinin tabanindan degiL. baska partilerden
Yol'dan, hatta son zamanlarda bir lde Refah Partisi'nden
nk Trkiye'de
demokratik

sagci partilerin

ANAP'tan, Dogru
de bir katilim var.

yapisi iinde veya tabaninda milyonlarca

sol egilimli insan var.

Ama bizim bazi solcu veya aydin geinenlerimiz

kurallarina ve geleneklerine

zel yasamlarinda din

biraz fazlaca bagli olan herkesi sagci diye, tutucu

diye, gerici diye damgalayip sagci partilere

itmisler.

Bizim destegimiz
Oysa onlarin byk ogunlugu hem dinine bagli, hem de laikligi zmsemis,
geleneklerine bagli ama, bir toplumu ileri gtrebilecek her trl yenilige aik
insanlar. Bizim destegimiz byk lde o kesimden geliyor.
Onun iin biz eger o birlesme srecinin iine girseydik, kendi destegimizi
yitirecektik.

O bakimdan biz tamamen o srecin disinda kaldik. Ve artik yle bir

asamaya geldik ki, bu da dogal karsilaniyor.

73

" Trkiye'de
laikligi ve
laiklikle ayrilmaz
bir btn olusturan
demokrasiyi
kertmeye
alisiyorlar"
75

- Refah PartisI'nin neden bu denli ykseldigi konusunda da bir

seyler sylemek ister misiniz? Refah'in bymesi, bundan sonra da
devam eder mi?
ECEViT: Refah Partisi'nin

bence geici olan glenisinde baslica etken var.

Bir: Dis destek ve tesvik.

Trkiye'de
kanitlanirsa,

islam'la agdasligin, demokratligin

bu btn Ortadogu lkelerinin

ve laikligin bagdasabilecegi

halklarina rnek olur kaygisiyla o

lkenin egemen gleri ok byk paralar da harcayarak Trkiye'de

laiklikle ayrilmaz bir btn olusturan

demokrasiyi

laikligi ve

ve agdasligi kertmeye

alisiyorlar. Refah Partisi de bunun bir araci olarak

kendini kullandiriyor.

Kirsal alan kalkinmasi

ikinci bir nedeni:
zel!ikle son yillarda kirsal alan kalkinmasi ok ihmal edilip, byk kentlere
g hizlaninca ve byk kentlere hazirliksiz

olarak g edenler, bir kltr

atismasi iine srklenince siginacak bir yer ariyorlar.

aresizligini istismar ediyor.

Refah Partisi onlann bu

ncs:
ierden ve disardan din istismari yoluyla sagladigi ok byk parasal
kaynaklari vardir. iyi bir rgtlenme
parasalolanaklari

ile o parasalolanaklari

olmasa zaten bu iyi rgtlenmeyi

da sagliyor. O

basaramazdi.

Hayal kirikligi yaratti

Tabii inanla Refah Partisi'ne baglananlar da var. Bu byk parasal g,
Refah Partisi'ni karanlik parasal iliskilerin iine ekince Refah Partisi inanlilari
da kaybetmeye basladi.
nk onlar da byk hayal kirikligi

duymaya basladilar.

Adil Dzen denen seyin hem samasapan bir dzen anlayisi, hem de adaletsiz
bir dzen anlayisi oldugu ve Refah Partisi'nin
srklendigi

ok karanlik ikar iliskileri iine

belli olduka inanli kesim de oradan giderek uzaklasmaya basladi.

77

Or:un iin ben Refah Partisi tehlikesini

Biz demokrasi kurallarindan
siginriaksizin

Refah Partisi tehlikesinin

abuklastirabilecegimize

gzmde bytmyorum

sapmaksizin, adaletsiz seim sistemlerine

sona erisini kisaltabilecegimize,

inaniyoruz.

Turgut zal'in gafi

- eenistan,
politikamiz.

Bosna, Azerbaycan ve Kibris basta olmak zere dis

dis iliskilerimiz

konusunda

ECEViT: Trkiye jeopolitik

neler tavsiye edersiniz.

konumu bakimindan

dnyanin adeta merkezinde

denebilecek kadar duyarli bir blgesinde yer alan bir lkedir. Ama ona ragmen
dnyanin tasrasindaymis

gibi davraniyor. zellikle son yillarda. yakin evresinde

olup bitenlere bile hazirliksiz

yakalaniyor. Animsayacaksiniz,

ksne yakin bir sirada Kizilordu,

Sovyetler Birligi'nir

Azerbaycan'da soykirim lsne yaklasan

bir saldiriya gemisti.

O sirada rahmetli Cumhurbaskani
Trkiye'ye

dsnyorsunuz7"diye
Iran'a yakinlar"

zal, Amerika'daydl.

sempatiyle bakan bir Amerikali gazeteci. zal'a bu konuda, "Ne

sordu. zaL. "Onlar Sii. biz Snni'yiz. Onlar daha ok

dedi.

Elbette kt niyetli degildi. Ama devletin basinda bulunan iddiali bir

Cumhurbaskani

bile evremiz konusunda o kadar bilgisizdi.

Trkiye tamamen hazirliksiz

yakalanmistl.

ok genis olanaklar
Sovyetler Birligi' nin ks asamasinda tarih ve talih nmze ok genis
olanaklar sermisti.
Fakat Rusya'nin ve Ruslarin yeniden dirilecegi belliydi. nk ok byk bir
kltr

birikimi,

egitim ve teknoloji

birikimiolan

ve deneyim birikimi

ulus. Kisa srede yeniden dirilecegi ve yeniden bir imparatorluk

olan bir

hevesine

kapilacagi belliydi.
Fakat Trkiye hazirliksiz yakalanmasaydi

bir iki yil iinde Kafkaslar

blgesinde ve Orta Asya'da, gerek o blgelerin halklari aisindan, gerek TrkiYt

aisindan ve btn dnya acisindan ok yararli hizmetlerde
nder lke durumuna gelebilirdi.

78

bulunabilirdi

ve

Firsatlar kati
Nitekim Sovyetler Birligi'nin
blgelerdeki,

Kafkasya'daki

dagilisinin hemen ardindan btn bu

ve Orta Asya'daki toplumlar

gzyle, nc gzyle bakmislardi.

degerlendiremedi.

Trkiye'ye

Ama Trkiye bu firsatlari

bir nder

maalesef

rnegin Sovyetler Birligi dagilinca Ermenistan boslukta kaldi. Ermenistan 3

milyon nfuslu bir lke. Nefes alabilmek iin Trkiye'ye
Trkiye o asamada Azerbaycan ile Ermenistan'i

muhta.

haka bir dzenlemeyle

uzlastirabilirdi.

Daglik Karabag nerisi

Ben bu konuda somut bir neride bulunmustum.
Daglik Karabag'da Ermeniler ogunlukta.
Ermenistan'a

nerim suydu:

Daglik Karabag'in bir blm

baglansin.

Ama buna karsilik, Azerbaycan ile Nahcivan arasina biak gibi girmis Ermeni
topragi var, o blge de Azerbaycan'a verilsin. Ki kylerin ogu da Azeri.
Trkiye o asamada bunu basarabilecek durumdaydi.
hibir adim atmadi. Ermenistan'in
durumu da degerlendiremedi.

Fakat maalesef bu ynde

kendisine en ok muhta oldugu dnemde, o

Abhazya ve eenistan
te yandan 1992 yazinda, o sirada Basbakan olan Sayin DemireL. Grcistan'a
resmi ziyarette bulunacakti.
Ondan birka gn nce Abhazya'dan, Cumhurbaskanlari
heyet geldi Trkiye'ye.
Grcler ile aralarinda birtakim
Trkiye'nin

katkisini

baskanliginda bir

sorunlar vardi. O sorunlarin

zm u iin

istemek zere gelmislerdi.

Fakat hibir bakan kendilerini

kabul etmedi.

Iste bir iki genel baskani, bu arada beni ziyaret ettiler. O ziyaretlerin
haberlerini

bile TRTye verdirtmediler.

Heyet, elleri bos olarak, umutlari kirilmis olarak Abhazya'ya dnd. Ve

hemen ardindan Grcistan ordusu, Abhazlara saldirdi.
nk Trkiye'nin

bu ilgisizliginI,

"Trkiye,

Grcistan'in davranisina yesil isik

yakti" gibi yorumlamislardi.

79

Oysa Trkiye o sirada bilgili ve hazirlikli

yerinden kipirdayacak duruma gelmemisti
arasini bulabilirdi.
Dudayev de Trkiye'ye
Trkiye'den
buldu.

olarak devreye girseydi, Rusya

henz. Grclerle Abhazlarin da

defalarca geldi. Belli ki o da derdini anlatmak. zir

beklemek durumundaydi.

O da btn kapilari kendisine kapali

Yugoslavya olayi
Yugoslavya, Trkiye'nin

Balkanlar'da gvenebilecegi baslica lkeydi.

Avrupa'ya ailan, ayni zamanda baglantisizlar

Trkiye iin. Ve burada. Trkiye'yi
yasiyordu. Trklerin

dnyasina ailan bir kapiydi

kendilerine ok yakin gren unsurlar

disinda. Trkiye'ye

geldikleri

zaman kendilerini

Bosnak

asilli Trk olarak gren Bosnaklar vardi. Yine Trkiye'ye" geldikleri zaman
kendilerini

Arnavut asilli Trk olarak gren milyonlarca

Dsnn Sirplarin son soykirimindan

Hersek'te. Trkiye'deki

Bosnaklarin sayisi ise 4 milyonu buluyordu.

Gerek Trk asillilar, gerek kendilerini

gerek Arnavutlar

insan vardi.

nce 2 milyon Bosnak vardi Bosna

orada Bosnak olarak tanimlayanlar.

her bakimdan Trkiye'ye

gvenirlerdi.

ok kaygilandim
Onun iin 1990 Temmuz'unda basta Almanya olmak zere bazi Avrupa
lkelerinin kiskirtmasiyla Yugoslavya blnmeye baslayinca ben ok
kaygilandim.
Milliyet Gazetesi'nde uzun bir sylesim yayinlandi.
diyordum

1990 Temmuz'unda.

Oc

ki: Yugoslavya, Trkiye iin su ailardan ok nemli bir lkedir:

Blnme tehlikesiyle karsi karsiya. Yugoslavya blnrse ok agir sonular

ortaya ikar. Bizim de zel bir konumumuz

var. zel bir iliskimiz var

Yugoslavya'yla. Trkiye derhal devreye girmelidir. Ewela blnmeyi nlemeye

alismalidir. Bunu basaramazsa blnmenin sancisiz olmasini saglayici
girisimlerde

bulunmalidir.

Fakat bir ok kimse, benim neden o sirada yle bir deme verdigimi
anlamadi. Meclis'te de Trkiye'nin.
karsi karsiya gelecegini sylemistim.

80

Yugoslavya'dan gelecek bir g tehlikesiyle

Fakat hi ilgilenilmedi.

"Trkiye nder
lke olacakken
dnyada ve
blgesinde
yalnizliga
srklendi."
81

1991 Ekim'indeki

seimlerden sonra hkmet

Meclis'te okunuyordu.
dayanmisti.

kuruldu.

Hkmet programi

O sirada artik olaylar Bosna Hersek'in kapisina

Hkmet

programini

dinliyorum.

Yugoslavya'nin adi bile

gemiyordu. Btn bunlar gsteriyor ki, Trkiye kendi blgesindeki. kendi

yakin evresindeki gelismelere, degisiklikleie son derece hazirliksiz biimde
yakalandi. Bir nder lke durumuna

gelebilecekken,

BatiIiIaringdmne

girdi.

Yalnizlik ortami
Oysa bizim devreye girmemizle

bu blgelerde olusabilecek dzen Bati'nin da

isine gelirdi. rnegin, petrol ve dogalgaz boru hatlarinin

rahatlikla saglanabilirdi.

Trkiye'den

gemesi

Bu Bati'nin da isine yarardi. nk Bati, boru hatlarinin

~usya'dan, zellikle de iran'dan gemesinden kaygi duyuyor.

Yani kendimize Bati'da da tesvikler bulabilirdik.
)Idugu gibi blgemizdeki
iolitikamizi retemedik.
Ve bugn Trkiye,

Fakat tipki Irak konusunda

diger gelismeler konusunda da kendi zgn dis

nder lke durumuna

ilgesinde byk bir yalnizlik ortamina

gelecekken, dnyada ve kendi

srklendi.

Yeni Rus emperyalizmi

90 - 91 yillari, Rusya bakimindan
nemdi. Degerlendiremedik.

ok degerlendirmemiz

Simdi yeni Rus emperyalizmi

gereken bir
doguyor. Yeni Rus

llperyalizmi blgemiz iin ve Trkiye iin, Sovyetler Birligi emperyalizminden

:iha tehlikeli.
nk Sovyetler Birligi dneminde slavlik ve ortodoksluk
yasette istismar edemezlerdi.

ideolojileri

ilkti. Simdi siyasette ortodoksiugu

! Trkiye'yi
iradeniz'den,

kusatiyorlar.

unsurlarini

buna engeldi. Oysa o ideolojileri

ve panslavizmi olabildigince istismar ediyor

Yugoslavya'dan,

Yunanistan'dan,

Balkanlar'dan,

Kuzey

Kafkasya'dan Gney Kibris'a kadar uzanan bir ember iine

yorlar bizi. Oysa bu duruma dsmeyebilirdik.

83

Kibris meselesi
Kibris'ta biliyorsunuz,

Trkler

63 ~:oeli'nden itibaren ok ciddi bir soykirimi;:

karsi karsiya kaldilar. Btn siyasal haklarini kaybettiler.

Getto gibi yerlerde kendi baslarina byk sikintilar

iinde yasamak zorunda

kaldilar. Ama kendi kendilerini ynetmeye basladilar.

74'de, o sirada Yunanistan'da

isbasinda bulunan askeri cunta Kibris'ta

bir

darbe yapti.
Bununamaci,

Kibris'i, Yunanistan'a baglamakti.

Yani Enosis'ti. Trkiye

garantr devlet olarak stne dsen grevi yerine getirdi ve 1974'te

Harekati'ni

Baris

yapti.

Simdi buna dnyada tepkiler var. Yunanistan, "Trkiye adamizi isgal etti"
propagandasini yayiyor. Ve Kibris'ta ileri zm deniliyor.

20 yil geti
Baris Harekati'ndan

bu yana 20 yili askin bir sre geti, bu srede ne old Ur

Ondan nceki 20 yilda Kibris'ta srekli atisma oluyordu.

Trkler'e

saldiriyorlardi,

bir yandan Rum fraksiyonlar,

Bir yandan Rumlar

eteler kendi aralarinda

atisiyorlardi.
Oysa Trk Baris Harekati'ndan bu yana geen 20 yilda hibir atisma olmac
Ne Rumlar'la Trkler arasinda, ne Rumlar'in kendi aralarinda.
Yine Baris Harekati'ndan

nce Kibris'ta

gerek bir demokrasi yoktu. Simdi

hem Trk, hem Rum kesiminde ok saglikli bir demokrasi var.

Hatta Kuzey Kibris Trk Cumhuriyeti'nin
ekonomisi de Rumlar'in

taninmamasina

karsin Trk

kadar degilse de kmsenemeyecek

lde gelisti.

Sorun zlmstr
Demek ki, Baris Harekati ardindan Kibris'ta olusturulan

iki toplumlu

btn ada halkina baris ve gvenlik getirdi. Demokrasi ve zgrlk

Kalkinma ve refah getirdi.

dzen

getirdi.

Bundan ala zm olur mu? Daha ne zm isteniyor? Sorun neresinde

Kibris'in? Trkiye ve Kibris Trkleri

aisindan baktigimiz

vakit sorun

zlmstr.
Eger Rumlar o zmden mutlu degillerse onlarin bir zm pesinde
kosmalari gerekir. Oysa biz bir zm pesinde kosuyoruz.

84

Bu byk bir eliskidir. Ve maalesef bazi devlet ve hkmet adamlarimiz

da

son yillarda, btn dnyanin kamuoyu nnde ok talihsiz demeler verdiler.

iste "Kibris bize bir yk, bizim nmzde bir ayak bagi, bir engel" dediler.
Bu tr demeler de verilince Bati lkeleri.
jdnler

koparacagiz"

"Demekki,

bastirirsak

birtakim

diyorlar.

Kibris ve Avrupa Birligi

Bu arada bir gelisme daha oldu: Avrupa Birligi. Kibris Rum Kesimi'ni, gya
)tn Kibris'i temsilen Avrupa Birligi'ne tam ye alma karari aldi.
Oysa bu, aramizdaki

anlasmalara ters dsyor. Garantr devletlerden

ierhangi birisi razi olmazsa Kibris'in Avrupa Birligi'ne ye olmamasi gerekir.

3unu Bati Avrupa grmezden geliyor.
O zaman Avrupa Birligi diyecek ki, "Oradaki Kuzey Kibris Trk
:umhuriyeti'ni

tanimiyorum.

Ben orada bir tek hkmet taniyorum.

O halde

)tn ada benim yem olmustur".

Tabii Trkler

buna razi olursa Trkiye ile iliskileri kopacak. Rum egemenligi

ltina girecekler. Ve fiilen Trkiye'den

ilacaklar.
Kibris Trkleri'nin

kopup Yunanistan'la btnlesmis gibi

buna razi olmasi mmkn degiL. Fakat buna razi

,lmayinca da ok ciddi bir soykirim tehlikesiyle

karsi karsiya kalacaklar. ok

aha agir baskilarla karsi karsiya kalacaklar.

Bu arada Avrupa Birligi, Kibris Trkleri'ne
arardaha

ekonomik

ambargo karari aldi. Bu

agir biimde uygulanacak.

zerklik olmali
Onun iin bence artik Trkiye ve Kuzey Kibris Trk Cumhuriyeti;
::isyasini kapatmaltdir.
Kibris Trkleri'nin

Bizim aimizdan sorun zlmstr

agir baskilardan kurtulmalari

Kibris

demelidir.

iin de Trkiye ile Kuzey

ibris arasinda zel bir iliski bagi kurulmalidir.

Ben buna zerklik

iliskisi diyorum.

Kuzey Kibris yine bagimsiz bir devlet

arak kalmalidir. Sadece dis gvenligini ve dis iliskilerini

ili durum zaten budur.
Bunu resmilestirelim

diyorum.

i ada devleti, Danimarka'ya

ndeler.

Trkiye stlenmelidir.

Bunun dnyada rnekleri var. ingiltere'ye

bagli bir baska ada devleti. Byle zerklik

bagli

iliskisi

85

Bu adim, Kibris Trk halki da onaylarsa Kibris Rum Devleti. Avrupa Birligiye olmadan nce atilmalidir.
Ondan sonraya birakilirsa

Avrupa Birligi. "Siz benim yem olan lkenin

topraklarina gz diktiniz" demeye kalkisabilir.

Kibris Trk halki vermelidir.
nk o zaman kimse, "Trkiye,

Bir de bu karari Trkiye'den

Kuzey Kibris'i egemenligi altina aldi"

diyemez. Herhangi bir devletin baska bir devlete katilma hakki vardir.
Ben inaniyorum

ki, Kibris Trk halki da Avrupa Birligi tehlikesi karsisinda bu

karari seve seve ve isteye isteye alacaktir.

Yneticiler ekingen
Fakat bu asamada Trkiye'yi
davraniyorlar

ynetenler

maalesef gene ok ekingen

ve Kibris'ta sanki dne raziymis gibi izlenim veriyorlar.

rnegin hkmetin veya Disisleri'nin

bir karari aiklanmisti

"Yunanistan, Gmrk Birligi nndeki engelleri kaldirirsa

Kibris'ta ona gre davranalim"

diye.

Sanki bir dne hazirlanildigi

izlenimi veriliyor.

Oysa Gmrk Birligi ile Kibris sorunu birbiriyle

Hatta Kibris sorununun

bir ara:

biz de Ege'de ve

hi ilgisi olmayan sorunlare

Ege sorunuyla da ilgisi yoktur.

Ama Trkiye btn dis iliskilerinde

oldugu gibi asiri ekingenbir

tutum

izliyor.
Oysa Trkiye aslinda ok gl bir lke. Eger Trkiye'yi
Trkiye'nin

gcn geregi gibi degerlendirebilirlerse

ynetenler

hi bu tr olumsuzluklar.

karsilasmayiz.

Tabiat meselesi
- Bu ekingenligin sebebi nedir?
ECEViT: Bunda Trkiye'yi
nemi var,

son yillarda ynetenlerin

tabiatiarinin,

kisilikleri-

Ecevit, bu arada, Amerika'nin getirdigi hashas ekimi yasagina karsi

iktigini hatirlatmamiz zerine de sunlari syledi:
- Amerika'dan

gelen ok agir baskilar vardi. Ben suna inaniyorum.

Rum darbesi bizim hashas ekimi yasagini kaldirmamiz

nk hashas ekimine izin vermemiz
byk tepki gelecegini bekliyorlardi.

86

Kibris'tc

zerine alinmisti.

dolayisiyla Amerika'dan

Trkiye'ye

Ambargo kJrari da onun zerine alinmistir. Yani Kibris Baris Harekati'ndan

ira degiL. Sonradan Kibris gerekesi de kuyruguna
ierika'dan pk agir baskilar geliyordu.
-atmadan direndik.
Hashas ekimi yasagini kaldirdik

takilmistir.

Ama direndik,

ama bir yandan da Trkiye'de

?hasin insanlara zarar verecek sekilde kullanilmasini

Yani

dnya iin sorun

retilecek

nlemek iin de yle

lemler aldik ki, Birlesmis Milletler bizi o konuda dnyaya rnek gsterdi.
rarlilik isteyen bir adim atarken insanliga karsi sorumlulugumuzun
Jrandik.

bilinciyle

Trkiye daha gl
Simdi bugnk Trkiye, 74'n Trkiye'sinden
) uluslararasi iliskilerde daha etkili olabilir.
1924'lerin

~[s.

ok daha gl bir lke. Onun

perisan haldeki Trkiyesi bile, asirlarca sren savaslardan yorgun

ne sanayiyi var, ne parasi var, yedi dvele karsi direndi.

J;}'1yanin en gl devletleri Trkiye'yi

~YJye'nin bagimsizliglnt

isgal etmisken. onlari altederek

elde edebildi.

Bir anakkale Savasi'ni dsnn. Osmanli'nin en zayif dnemi. Dnyanin en

~l devletleri geliyor. dayaniyor .
.~ma anakkale geilemiyor.
BJtn
. bu ornekler aslinda Trki.in
)Leriyor.

~;

......:....

Atatrk'n,

ve Trk ulusunun ok gl oldugunu

"Trk, gn. alis, gven" diye bir sz vardir. lkeyi ynetenler,

"k ulusuyla vnmeyi ve Trk ulusuna gvenmeyi bilseler, ok daha rahat

,riz.

Hi pisman olmadim
- Sayin Ecevit, sylediginiz ok sey dogru ikti. BumaIGm ... Peki. hi
111diginiz olmadi mi? Ya da bir karar verdikten sonra hi pisman
nadiniz mi? "Ah keske sunu yapmasaydim"
jiniz mi? Bu sorum, gnlk yasaminiz

ya da "Syle yapsaydim"

iin de szkonusu.

siyasi

aminiz iin de ... Evet. hi pisman almadiniz mi?

ECEViT: Hayir hi pisman olmadim. Ama bir insan kendi kendini objektif
mde yargilayamaz.

Ben o yargiyi tarihe ve millete birakiyorum.

87

Sanat ve sanatilar
- Sizinle bu imkani

yakalamisken

biraz da sanattan,

siirden sz etl.'i'

istiyorum. Son gnlerin en medyatik yazari Orhan Pamuk'u o,kudunuz

mu? Nasil buluyorsunuz? teki yazar ve sairlerimiz iin nelersylem~i
istersiniz?
ECEViT: Evet bazi yapitlarini

okudum. Tabii su asamada Trk toplumun.

belli ki beklentilerini karsilayan bir slp, bir yaklasim yakalamis. Bu

poplerliginin kalici olmasini dilerim.
Trk kltrnde

siirin ok nemli bir yeri vardir. Sair bir halkimiz var, O~:

bir halkimiz var. zellikle kylmz siire ok yatkindir.

alanlardan gelen mektuplarin

ok saglam bir halk siiri ve halk trks,

birikim

Bana kylerden,

kir::

birogu manzum olarak yazilmistir.

halk danslari gelenegimiz vard'

nedeniyle herhalde agimizda da Trk siiri bir hayli gelismistir.

Ondan sonra, yk geliyor. yk dalinda da ok iyi yazarlarmiz

bugnk Trk toplumunun
Televizyon kanallarinin

var. Gen:

hayli canli ve zengin bir edebiyat yasami var.

ogalmasina ve ekici hale gelmesine karsin, kitapla:

ok pahalilasmasina karsin kitap satislarinda da kmsenemeyecek

patlam:

oluyor. Yani halkin edebiyata ve kitaba ilgisi azalmiyor, sryor. Edebiyatirr:

hayli gelismis durumda.
Ayni zamanda resim sanatinda, plastik sanatlarda da ok daha gelismis
durumdayiz. Musiki hakkinda yargida bulunacak durumda degilim. Musikic:
inisli ikisli gidiyoruz.
60'1i yillarda Hafif Trk Musikisi ok byk bir atilim yapti. Sonra arabE:
arkasindan' baska trl akimlarla bir yozlasma srecine girildi, ama son yili:'
yine mzikte biraz derlenip toparlanma var,

88

"Trkiye

bugn ok
zor bir

dnemden
geiyor."
89

- 24 saatlik zaman dilimi iinde neler yapiyorsunuz? Zamandan

rakiniyar musunuz? Kisisel zlemleriniz var midir?
zellikle Trkiye'de

ECEViT:

Jnemlerdeki basbakanligim

politikanin

temposu ok hizlandi. Ben kritik

sirasinda bile kendi zel yasamima ve kendi zel

19i alanlarima daha ok vakit ayirabilirdim.

rnegin esimle birlikte

daha ok yryebilirdikve

daha ok konseriere,

iyatrolara gidebilirdik.
Fakat siyasal yasamin temposu ok artti. Bunda toplumdaki

hareketlenmenin

~tkisi var. Ayrica medyadaki gelismenin etkisi var.

Her sabah en az 10-12 gazeteyi dikkatle okumak zorundayim.
Aksamlari bir kanaldan bir kanala kosarak haberleri, ok ilgin
iikoturumlari izlemek zorundayim.
O bakimdan kendimize ayirabildigimiz

zaman ok azaldi.

Tabii bir yandan okuma, yazma etkinliklerini

srdrmeye

alisiyorum.

Esim agir yk altinda

Esim ok agir bir yk altinda. nk iddiali ve yeni bir partinin
irgtlenmesini

byk lde o stlenmis durumda; arkadaslariyla

birlikte.

O da

;abah erkenden ikiyor, aksam ge saatlerde eve gelebiliyor.

O bakimdan ikimizin de yasami son yillarda bir hayli ykl hale geldi.
Ama ben bunu Trkiye'deki

hizli degisimin dogal bir sonucu olarak

iryorum.

Darbe beklentim yok

- Bir de darbe meselesi var.., Sahsen ben yeni bir darbeye hi ihtimal
rermiyorum. Ama konusulup duruyor. Siz ne dersiniz?
ECEViT:

Ben darbe beklendigi izlenimini yaratacak szler sylenmesinden

;on derecede rahatsizim.

Bir kere byle bir beklentim yok, byle bir olasilik yok. Bir de bunu iki de bir
ikla getirmenin

hibir faydasi yok.

Aksine zaten huzursuz durumda olan toplumda

raratiyor. Bazi politikacilarin,

bsbtn huzursuzluk

kasitlari olmasa bile, o anlama gelecek szler

;ylemeleri tepki uyandiriyoL

91

Darbe kesinlikle sz konusu olamaz. zellikir: son yillarda btn dnyac:

demokratiklesme
Filipinler'den

hareketi baslamis, yayiliyor.

Sili'ye, Gney Afrika'ya

kadar, eski Sovyetler Birligi'ne

Dogu Avrupa'ya kadar hemen hemen btn dnyada demokrasi rzgarlar

eserken, kendi blgesinde demokrasiye nclk etme isleviyle karsi karsiy:
bulunan Trkiye gibi bir lkede demokrasiyi

kesintiye ugratmayi,

bu lke:.

seven, dsnen hibir kimse aklindan bile geiremez.

Onun iin kesinlikle yle bir olasilik gremiyorum.
Evet. Trkiye bugn ok zor bir dnemden geiyor. i islerinde, siyase:
tikanikligi, ekonomideki bunalim ve dis iliskilerimizde yalnizlasma ... Ama =
bunlarin stesinden biz demokratik sre iinde gelecegiz. (Takvim, Ocak

92

DRDNC

BLM

TESPITLER

VE
TAHMINLER
93

Ecevit'in hep riakli iktigini yazdiktan ve buna kendi anlatimlarinda

olduktan sonra, ,iklima gemisteki tespit ve tahminlerim
Zira, o degerlendirmelerimde
Bugn sunu gryorum

da tanik

geldi.

de ben, bu konuda birok yazi kaleme almisim,

ki. yazdiklarimda

ben de hakli ikmisim.

Baska bir ifadeyle, Ecevit'in hakli ikacagini sylerken, hi yanilmamisim.

Dahasi SHP ile CHP'nin ileriki dnemlerde nemli bir varlik
gsteremeyeceklerini

yazarak, bu konularda da dogru tahminlerde

bulunmusum,
Nitekim, SHP, solu kirleten bir parti olarak dnemini tamamlayip

siyaset

sahnesinden silinmistir.
SHP-CHP birlesmesinden

olusan yeni CHP ise yzde 10 barajiyla bogusur

hale gelmistir.
Kitabimin

drdnc blmnde bu konudaki bazi yazilarima yer veriyorum.

Yazilarimin ilki, 30 Aralik 1987 tarihini tasiyor.

Degerlendirme

sizin ...

Ecevit arayisi
Meclis'in yildiziDemirel'di.

DYP lideri 7 yildir zlemini ektigi krsde costu.

:Hrriyet)
Demirel iyi puan aldi, zal bastirdi. (Milliyet)
Demirel-zal dellosu. Demirel surlari deldi. (Gnes)
Demirel zaJ'in keyfini kairdi. (Gnaydin)
Demirel Meclis'te kkredi.

7 yil aradan sonra doya doya konustu,

Tatli sert dello. Meclis mzakereleri

zal-Demirel

(Trkiye)

hesaplasmasi olarak geti.

nn snk kaldi. (Tercman)

Demirel yeniden dogdu. DYP lideri Meclis krssnde hkmeti

fena

;ilkeledi. (Bulvar)
Demirel"in 2 saatin zerindeki

konusmasini TV'den canli olarak izleyenler eski

3asbakan 'in olduka formda oldugu ve verdigi rakamlarla

jrsnde birlestiler.

zaJ'1sikistirdigi

(Sabah)

Olduka formda grlen Demirel, DYP'lilerin yani sira SHp'lilerce de

ilkislandi. Inn 69 sayfalik metni sakin bir hava iinde okudu. (Cumhuriyet)
SHP'liler dn Meclis'te Blent Ecevit'i aradi.
inn SHP grubunun

heyecanina limon sikti.

Jemirel'in son derece etkileyici konusmasindan sonra krsye ikan inn'nn

95

konusmasi SHP milletvekilleriri

SHP milletvekilleri,

hayal kirikligina

ugratti.

"Byle bir gnde Blent Ecevit gibi bir hatip olsaydi,

zal'in tozunu atardik"

diye konustular.

(Tan)

Liderler havanda su dvd. (Sz)

nceki gnk Meclis konusmalari

dn basina byle yansidi.

Grldg gibi Sz disinda btn gazeteler, en etkili konusmayi Demirel'i"

yaptiginda

grs birligine varmislar.

Gazeteler, genelolarak

da Inn'nn,

Demirel'in yaninda ok cansiz kaldi

islemisler.
Dahasi Sayin Demirel'in konusmasi SHP'li milletvekilleri
tarafindan

ve Sayin inn

da begeniyle izlenmis.

inn, "Demirel'in

konusmasini

nasil buldunuz?"

ok gzel konustu. Zevkle dinledim"

Simdi su sylenebilir:

karsiligini

sorusuna "Sayin Demire

vermis.

Demirel'le zal'in "Birlikte

olan gemisleri" nedeniye

dikkatler zaten Sleyman Bey'e ynelikti ... Dolayisiyla btn gazeteler Demi"'
ele aldilar.
Dogru ... Ama Demirel - zal dellosu yeni degil ki .. Seimler ncesinde
meydanlarda vardi, simdi de Meclis'te devam ediyor.
Bu dello, ANAP ve DYP ayri ayri varliklarini

srdrdkleri

srece olacak

btri gzler yine hep onlara ynelecektir.

Sayin Demirel ve Sayin zal da ayni Meclis'in atisi altinda olduklarina
sik sik dellonun "raund"lari

ge"'

da gndeme gelecektir.

Yarin bir baska vesileyle krsye ikilacak ve yine Demirel-zal dellosur:

sz edilecektir.
Sayin Inn'nn isi gerekten zordur ..
Dogatan sylevleriyle usta bir hatip olan DemireL, sempatizani olan, olrr,
herkese kendini dinlettirebilmektedir.
Sayin zal da nceki gn Meclis'te yaptigi konusmayla Demirel gibi bir h::
karsi pabu birakacak biri olmadigini kanitlamistir.
zal, Demirel'in sovlari karsisinda zaman zaman sikismissa da karsi atak:
kendisinin de usta oldugunu gstermistir.
Meclis'te nc bir kisi olarak sadece inn vardir .. Inn ki, ana muha'
partisinin

lideridir. Onun iin en ok sesin, ama dinlenilen sesin inn'den

ikmasi gerekir.
Demirel gibi bir eski usta ve zal gibi yeni bir ustanin karsisinda srekli
nc siraya dsecekse, sosyal demokratlar

hep Sayin Blent Ecevit git

hitabeti gl bir liderin arayisi iinde olacaklardir.

96

(30 Aralik 1987)

Biraz SHP, biraz DSP

Bizi srekli izleyen okurlarimizin

da grdkleri

gibi kimseye karsi nyargili

!giliz.
Amacimiz da zaten, sunu ya da bunu "mahkum"
bagnaz tutumlardan

uzak, gereki yaklasimlar

etmek degiL. olaylara tutucu

saglayarak okurlarimizla

mimi diyaloglar kurmaktir.

Bunlari sunun iin yaziyorum ... Kisa bir sre nce biri SHP'li teki DSP'li iki
vgili okurumdan
nce mektuptan
irkbk'nden

biri mektup, digeri telefonla iki mesaj aldim.

sz edeyim .. T. Tevhide Sancar adli SHP'li okurum,

Bodrum

yazmis ..

Mektubu daktiloyla yazan ve el yazisiyla da "Orinalini dosyama koyuyorum.

Jpyasi size, saygilar" diye de not dsen Sayin Sancar, hangi yazima kizmissa,
nim SHP'yle ve Sayin inn ile ugrastigimi

ileri srms.

Dogrusu ok sasirdim .. nk ben ne SHP'yle ve Sayin inn'yle ne de su

ya bununla ugrasiyorum.
Evet, ben her liderden sz ediyor ve hepsini gerektiginde
rektiginde yeriyorum
Zaten biliyorsunuz,

vyor ve

ama, kimseye "kara almiyor"um.

bizim amacimiz kisiler degil, olaylardir, davranislardir ..

rnegin, Sayin zal'i, enflasyonu, sz verdigi halde bir trl dsremedigi

1 yereriz ama, Sayin Papandreu ile arzulanan bir grsme sagladigi iin de hi
<inmeden ver, takdir ve tebrik ederiz.
Bu lm z herkes iin aynidir. Sayin inn iin de, Sayin Demirel ve Sayin
evit iin de...
Nitekim, Erdal Bey'den de en son olarak kisa bir sre nce -Davos zirvesine
imlu yaklasim saglayarak agdas bir anamuhalefet

lideri rnegi gsterdigi

1- vgyle szettik.
Sayin Sancar, mektubunu

benimle birlikte

idigi iin bazi seyleri karistirmis

baska bir yazara da ortaklasa

olsa gerek.

yle bir tesadf ki, Sayin Sancar'in mektubunu

aldiktan hemen sonra da

anbu! Kocasinan'dan Hseyin Aktas isimli DSP'li okurum telefon etti.

Sayin Aktas, olduka fueliydi ..
SHP'ye kiziyordu.

"Ecevit'in genel seimi boykot agrisina katilmayanlar

idi yerel seimlerden kaiyorlar"

Her iki okuruma

diyordu.

da itenlikle tesekkr eder'irn ..

Evet ben, SHP ile DSP iliskilerinde

~dim..

bazi SHP'lilerin yanlis tavir takindiklarini

97

s:elik iki partinin

yklenemeyecegini

birlesememesinin

suunun btnyle Ecevit'e

ve Blent Bey'in srekli olarak sol'u blmekle sulanm;:;:

dogn: olmayacagini yazdim.

Ilaveten, Sayin Ecevit'e ynelik elestirilerin

zaman zaman ok insafsiz

oldugunu vurguladim.
Daiasi, Ecevit'in en az yaslari kadar mcadele verdigi bazi kisiler tarafir.
tek kalemde silinip atilmaya alisilmasinin da ok yanlis oldugunu belirttim
Buna karsilik

141 ve 142'nci maddeler kalkmadigi

Ecevit'in istedigi gibi "net bir sosyal demokrat

srece Trkiye'de

parti" kurmanin

olacagini, Blent Bey'in bu durumu degerlendirmesi

gerektigini

Sc

ok g
de ifade et

Ama, bu ksenin yazari olarak taraf olmamaya da zen gsterdim.

(15 Subat 1988)

Yeni siyaset anlayisina mecburuz

Dnya degisirken biz de degisiyor ve gelisiyoruz.
Bunu yadsimak mmkn degil...
Ama yle grnyor

ki, bizdeki degisim ve gelisim yeterince hizli

seyretmiyor.
izleyici olarak degisimlere ayak uydurmaya alisiyoruz. nc olarak de:
ve gelisim srecine girenleri yadirgiyor
rnegin Ecevit: Trkiye'nin

ve suluyoruz.

sol kanadinda lider dzeyindeki kademeler

ilk degisim ve gelisimi gsterebilen,

dahasi zelestiri yapabilen bir siyasete

Sol'un 70 yillik sre iinde her gelismeye karsi ikarak genellikle gerie
rota izledigini syleyen, itiraf eden Blent Bey'dir.
Bagimsizliklarini

elde eden Trk Cumhuriyetleri

solculardan hi beklenmedik

aiklamalari

Onunu iindir ki Sayin Ecevit. irkilikla,

iin Trkiye'deki

geler.c

ilk yapan da odur.

fasistlikle bile sulanmistir.

Zlf Uvaneli bile Blent Bey iin Mussolini benzetmesini yapma talihs:
gstermistir.
Ama BDlent Ecevit'in hemen her konuda oldugu gibi Trk Cumhuriyet'
ilgili szleri de ilk sylendiginde tepki grmesine ragmen bugn ciddiye
alinmaya baslanmistir.
Zaten Sayin Ecevit'in kaderidir

bu: nce syledikleri tepki grecek; "Sc

adam, sanati politikaci yine hayal dnyasinda geziniyor"

zaman getikten, syledikleri
noktasina gelinecek.

98

dogru iktiktan

denilecek; aradc'

sonra ise "Ecevit hakliymis

Oys;; sonradan anlamak yerine. bir de vakitlice hakli grsek Ecevit ve onun
gibileri. herhalde ok sey daha seviyeli degisecektir.
Eceviften hareketle yeni siyaseti tipine gelmek istiyorum.
Yeni siyaseti artik. her seye karsi gelen; kendisi iktidardaysa

,
herkesin de

kendisine inanmasini isteyen; muhalefete dsnce de hibir iktidara gven

duyulrr3masi

agrisi yapan zihniyetten

uzak olmalidir.

Yeni siyaseti artik. mmkn olabildigince drst olmak zorundadir.

Siyasi yaris. rekabet elbette olacaktir. Buna karsi ikamayiz. Ama bu hizmet
iindir. Ulusal davalarda tek vcut olmak gibi bir zellige. bir gzellige de artik
Trkiye politikacilari
Buna mecburuz!

sahip olmalidir.

Eger bu degisimi bugnn siyasetileri gstermezse.

olamaz.
Bugnn milletvekilleri.
Dn karsi iktiklarina

hibirinin gelecegi

bu degisim istegine inatla direniyor

bugn sahiplenmekteler.

grnmektedir.

dn benimsediklerine

ise

bugn karsi tavir koymaktalar ... Ama bunlar degisim ve gelisim adina degiL...
Mesela olaganst hal sorunu ... Bunu getiren ANAP. bugn buna karsi
ekimser olmaktadir.

Dn karsi olan DYP bugn bunu savunmaktadir.

karsi olan SHP'de ise evlere senlik bir manzara grlmektedir.

olaganst hali savunmakta.
kaldirilmasini istemektedir.

muhalefette

Oysa olaganst halin gerekliligini

ya da gereksizligini

ortadan kaldiran hibir

adresleri degismistir.

Soruna. lke gerekleri ve gerekleri degiL. muhalefet-iktidar

bakilmaktadir.
Eger bu ok gerekliyse hi kimse karsi ikmamalidir.
taktiklerini

Hele SHP'deki hizipilerin

muhalefetteyken

olanlar

olanlar ise olaganst halin

degisim. gelisim yoktur. Sadece iktidarla muhalefetin

iktidar-muhalefet

Dn buna

iktidarda

gzlkleriyle

Yok gerekli degilse

birakip tmden karsi ikilmalidir.

yaptigi gibi parti iinde iktidardayken

ayri politikalar

ayri.

izlemek gibi bir ilkesizlik hi olmamalidir.

Sormak gerek: Olaganst hale karsi ikan Baykal ekibi. bugn SHP
ynetiminde

ve koalisyon hkmetinde

sz sahibi olsaydi. acaba ayni tavri

sergiler miydi?
Hayir! O zaman da Baykal ekibi. iktidar olanaklarindan
olaganst hal iin "devam" kararinin yanlisi olurdu.
nk bizim siyasetilerimiz.

tekil rneklerin

yararlandigi

iin

Bunu adim gibi biliyorum.

disinda Sayin Ecevit'in yillar

nce syledigi gibi hala bu milletin ok gerisindeler.

Kimse alinmasin. gerek bu ...

99

Eger siyasetilerdeki
bugnn politikacilan

degisim ve gelisim, toplumdakine

ok kisa bir sre sonra kendilerini

parelel gitmezse
o yce Meclis'in atisi

altinda bulamayacaklardir.
Szm size siyasetiler: Degismeye mecbursunuz.

(12 Mart 1992)

SHP yok oluyor mu?

Sabah'ta geen gn nemli bir manset vardi. .. "Yazik!.. SHP yok oluyor"
basligini tasiyordu.

SHP, belki de kuruldugu

gnden beri bu sreci yasiyor.

nk kurulusu yanlis, kadrolasmasi yanlis ...

Bu nedenle ideolojisini tazeleyemiyor,

yenileyemiyor.

Bana gre SHP, iinde bazi tekil rnek olabilecek kisi ve alismalarin disinda
hibir zaman gelisim ve degisimlere parelel bir grnt sergileyememistir.
Bu haliyle, bu kadrosuyla,

bu lideriyle sergilemesi de mmkn

grlmemektedir,
Neden? Syleyeyim ... SHP'nin mevcut lideri bir yardis tercihin rndr.
Sayin inn ne denli iyi bir insan ve bilim adami olursa olsun, onca
sisirilmesine

ragmen hala bir lider olamamistir.

Bunda:; byle olmayacagi da

asikardir. nk zorla lider olunmaz.

Erdal Bey bir siyaseti degildir.
Hala babasinin adini kullanim, tek sermayesi bu 0:2" z::i:-Iama bir genel
baskandir.
Oysa SHp'nin lokomatif

bir lidere ve ciddi bir ya;J; j=~jsit<ligine ihtiyaci vardir.

Bu lider, kesinkes babasinin soyadini tasiyan biri ol:-ric:-ria!i::iir.

Ne var ki, SHP'li sosyal demokratlar

feodal bir

a:C12jlslc

gerek liderlerini

degil, bir ogulu lider olarak grmek istemislerdir...

Onun iin de SHP bugn iktidar ortagi bir par:i ol:-:-.a5c,akarsin, sesi solugu
ikmayan, iksa da arpik ikan, topluma gven ve i:-.a:c':eremeyen, "sag"a
seenek olamayan bir siyasi kurulustur.
lkemizde gerek bir sosyal demokrat

partiye, 5::::-:-:.::olarak ihtiya vardir,

SHP bu gereksinmeye yanit verememektedir.

Sayin Blent Ecevit'in DSP'si ise hem seim sis-::e:-:-.::Cl:-.
adaletsizligi, hem de
SHp'nin haksiz rekabeti yznden gerek gcn
Kitleler de, "DSP Sol'u blyor"

c:-"'-"'j'a

:.co)'amamaktadir.

diyen SHP'nin ja:-.s j'S:clendirmeleri

karsisinda bir amaza dsmektedir.

Olan da Blent Bey gibi sosyal demokrasinin
politikaciya

100

ve sosyal demokrat

0111:-:-.::-'
~;a:::2n bir

potansiyele olmaic2:::::-.

SHP herr: kendi iindeki gerek liderini ikarmakta

kararsiz davranmakta,

hem de DSP liderini bir kasik suda bogmak iin elinden geleni ardina
koymamaktadir. yle bir sonu ortaya ikmaktadir
SHP olmaktadir.
Sabah'in mansetine yeniden dnmek istiyorum:
;irsmeleri:ide

ki, sol'u blen DSP degil,

Sabah, bu basligi bte

SHP'nin esamesinin bile okunmamasi

DYP'si, ANAP'i ve hatta RP'si bileprim

nedeniyle atmis.

yapmis ama, SHP'nin solugu bile

juyulmamis .. , Dogru bir teshis.

Banagre,

SHP'yi ne Erdalinn

kurtarir,

ne de Deniz BaykaL...

Yeni bir soluk, yeni bir kan, yeni bir inan gerek bu partiye .. , Eger yok
Jlmak istemiyorsa tabii! (15 Mart 1992)

Baba gtryor
Baba'nin partisi DYP, 7 Haziran'da yapilacak yerel seimler ncesinde bir
kamuoyu arastirmasi yaptirmis.
Buna gre, yzde 30.4 ile DYP birinci. yzde 21.7 ile ANAP ikinci parti..
iktidar ortagi SHP ise yzde 12.9 ile nc parti ...
Ecevit'in DSP'si ile Hoca'nin RP'si ise yzde 7.8 ile drdnc ve besinci,
Trkes'in MP'si de yzde 3.2 ile altinci sirada bulunuyor.
Bu veriler SHP aisindan byk bir zlmeyi gstermektedir.
Geri SHP, 1991 genel seimleri sonularina gre de nc partiydi ... Ki bu
bir anket degiL. hakiki sonutu ...
Simdi de nc parti konumunu

koruyor

olmasi SHP iin bir kaybin

Jlmadigini gstermez...
nk SHP, 1991 genel seimlerinde yzde 20 'ye varan oyuyla nc
Jlmustu ...
Oysa bu oran, 7 ay gibi kisa bir srede anket sonucu da olsa yzde 12.9'a
inmistir.
Grlen o ki, SHP'de mthis bir erozyon var ... Bugn bir genel seim olsa,
Trkiye'nin

tm sosyal demokratlarini

SHP'si, sadece adsiz neferlerinin

bnyesinde barindiranInn

ve Baykal

destegiyle mcadele veren Ecevit DSP'sinin bile

;ierisinde kalacak gibi grnyor.

Bana gre, inn'nn yerine Baykal SHP'nin basinda olsaydi da, bu sonular
Jlurnlu ynde degismeyecekti.
nk SHP'nin yapilanmasi ve basindan beri izledigi politikalar
Bu sonular Baba'nin isi gtrdgn,

ok yanlis ...

bir kez daha ortaya koyuyor ...

101

Sleyman Bey, Trkiye'nin

yine en sorunlu dnemlerinden

birinde

Basbakanlik yapiyor ...

Ama bu kez, tm kadrosu iin sylenemese bile kisi olarak hi falso
yapmamaktadir.
Sayin Demirel, terr yogunluguna

ve enflasyon baskisina karsin halkin tek

seenegi olma zelligini, oy yzdesini artirarak

korumaktadir.

Belki 7 Haziran yerel seimlerinde Sleyman Bey, istedigi sonucu elde

edemeyebilir.
Ama bunun hi nemi yok ...
nemli olan, Trkiye apindaki genel sonulardir.
Yerel seimler de bir ldr ama, bu, Trkiye apinda degilse pek gene!
dogrulari

vermez.

Bu, sadece Baba'nin DYP'si iin degil, tm partiler iin szkonusudur.

Ama az nce oranlarini siraladigim
Bu sonular da sosyal demokrat
ortagi DYP'nin bydgn

anket Trkiye genelini iermektedir,

SHP'nin erimesine karsilik, iktidarin byk

gstermektedir.

Bana gre, eger Demirel nemli bir hata yapmazsa isi yarin da gtrr ...
nk Baba hem ite, hem de diSta, zal'in zaman zaman omak sokmasina
karsin byk bir performans

gstermektedir.

Ama Sleyman Bey, eger bir szcklk de olsa hata yaparsa bu avantajini
kaybedebilir.
Bunu en iyi bilen, takdir eden de kendisidir.
Bunun iin de Baba, kullandigi szckleri itina ile semektedir.
SHP'li sosyal demokratlarimiz

ise hala sorunu, "Blent Bey'i nasilolur

siyaset sahnesinden uzaklastiririz"in

rja

hesabini yapmaktadirlar.

Iktidar ortagi olmalarina karsin Baba'dan ders bile alamiyorlar.

(15 Mayis 1992)

CHP ve Ecevit
Trkiye'de

simdi sosyal demokratlar

iktidar alternatifi

degiL. SHP bugn

iktidar ortagi ama, ana muhalefet partisi olarak degil, nc parti olarak ...
Sosyal demokratlar

ilk kez byle bir hsrani yasiyor.

Bana gre, bunun en nemli nedeni 12 Eyll sonrasi olusan yapilanmada

Ecevifin dislanmak istenmesidir.
Ecevit buna karsin tm engelleri ggsleyerek ayakta kalabilmis ve bugn
yine umut olarak grlme noktasina gelmistir.

102

Ecevit'in, sagliksiz bir yapilanmanin

tipik bir rnegi olan SHP ile birlesmeye

(anasmamasi, aslinda solu blen bir tavir degildi. ..

Bu tavir, solun kendine eki dzen vermesine, yenilenmesine zemin
)Iusturacak bir ayrilikti.
Eger Blent Bey, inati, ama o denli de inanli olan bu tavrini gstermeseydi,
rrkiye'nin

solu, daha dogrusu sosyal demokrat ya da demokratik

(anlislarini srdryor

solculari hala

olacaklardi.

Oysa simdi CHP'nin ailmasi gndeme gelince, umut olarak, yine kendisini en
yi yenileyebilen

Ecevit grld,

Bazilari yanlis bir degerlendirmeyle,

"Trkiye solu Ecevit'in tekelinde degildir"

jiyebilir ...
Elbette ki, hibir hareket hi kimsenin tekelinde degildir.
Ama Ecevit, dnemini tamamlayan
Tersine, yerini yapayolarak

bir lider degildir.

doldurmaya

alisanlardan ok daha ileri dzeyde

)ir degisim ve gelisim gstermistir.

Blent Bey, bu zelligiyle demokratik

sol hareketin Trkiye'deki

(anini hep hissettirecektir.

nclk

Bu "bir sre", Ecevit'i asacak yeni birikimlerin

Ama grlen o ki. demokratik

olusumuyla sinirlidir.

sol kanatta Ecevit'i islevsizhale

getirebilecek

)ir olusum henz ortaya ikmis degildir.

Bir komutan dsnn ki, btn askerleri kendi iindeki baska bir komutan

ieveslisinin yanina gemistir ...

Ama bu komutan,

yalniz basina kaldigi halde, karsisina geen komutan

ieveslisi ve ordusuna karsi tek basina mcadele verirken

~almamaktadir.
Ecevit'in durumu,

bile onlardan geri

byle bir komutan rnegiyle aiklanabilir.

CHP'nin yeniden ailmasinin gndeme geldigi su dnemde, Ecevit'in yine bir

~omutan olarak hatirlanmasi

gzel bir gelismedir.

Bu da gsteriyor ki, Ecevit'siz bir sosyal demokrat ya da demokratik

iareketi dsnmek olanaksizdir.
Eger Ecevit, srecini, dogal kosullarda tamamlarsa,

sol

iste ancak o zaman

ierine baska bir seenek dsnlebilir.

Ama Blent Bey'in dogal srecini tamamlamasi
jegildir. nk o, demokratik
Nbeti devralma hazirliginda

bugn iin hala sz konusu

sol kanatta bir lider olarak hala alternatifsizdir.

olan bazi isimler vardir ... Ki bu dogaldir, Ne var

~i. bu isimlerin de liderlik mcadelesini baslatmalari su asamada bana gre ok

~rkendir. ok sakincalidir.

103

Bir lidrr adayi. rnegin kurultayda

gibi adayligini koydugu ilkkurultayda

pes pese yenilmez ... Lider adayi. Ecevi:

liderligini tescil ettirir.

Kimse,iin iislerine karismak gibi bir niyetim yok ...

Ben grs m sylyorum.
istediklerini

kendilerine

Sosyal demokratlar

yapsinlar,

lider sesinler ...

Ama Ecevit'in alternatifinin

bilmeliler ...

olusmadigi gereginin gzardi edilemeyecegini dE

Dengesiz delege oyunlari ve anti demokratik

koltugundan

uzaklastirmak

liderliginden

etmek olanaksizdir.

Sosyal demokratlar

istediklerini

mmkndr.

seim yasalariyla Blent Bey'i

Ama demokratik

bu geregi kabul etmek zorundadir.

sol hareketin
(7 Mayis 1992)

Ecevifin 4 sarti
Ecevit. yeniden ailmasi gndeme gelen CHP'nin atisi altinda birlesmeye
katilmasi iin drt sart ileri sryor. Bu sartlar syle:
1- CHP'nin genel baskani oldugum kabul edilmeli.
2- alismalar. SHP ve Inn'y kurtarma
ya da SHP'yi inn'den kurtarma

veya sosyal demokrasiyi

SHP'den

operasyonuna dnstrlmemeli.

3- SHP'nin sagliksiz unsurlari CHP'ye gelmemeli.

4- Sosyal demokrasi kavrami degil, demokratik

sol kavrami esas alinmali.

Bazilari, zellikle Inn'c SHP'liler ve onlardan daha ok bu partinin

iislerine karisan kse yazarlari,

Ecevit'in bu sartlarindan

rahatsiz oluyorlar.

Dn de syledim, Sayin Ecevit hala alternatifsizdir.

Bakin yeni bir birlesme olunca bile herkes Ecevit'i hatirlamak

ihtiyacini

duymustur.
Bu dzeyde baska bir demokratik

solcu lider, btn unsurlariyla

olusmus

grnmemektedir.
Simdi bir Murat Karayaiin rzgari estirilmeye alisiliyor. Murat Bey. bir
hareketin liderligine oynayabilir.
Ama Ecevit asilamadigi, Ecevit ayri bir parti olarak kaldigi srece Karayalir
da toparlayici olamaz.
Ecevit'in, CHP'de olusturulacak

birlesmenin

basina getirilmesi

halinde ise bL

hareket yeniden byk bir ataga geecektir.

nk Blent Bey eskimemistir.

Demokratik

solcularin bir btn olarak

desteklemeleri halinde yeniden kurulacak CHP, Ecevit'in liderliginde

yakin parti olacaktir.

104

iktidara er.

Blent Bey'in 12 Eyll kosullarinda

CHP Genel Baskanligi'ndan

istifa etmesi.

partisini kaderiyle basbasa birakmasi anlaminda yorumlanamaz.

Ecevit, gemisini terk eden bir kaptan olmamistir.
O dnemde zaten n tikanmis olan CHP hareketini bir gazeteci vatandas
olarak srdrmek ve darbecilerle daha donanimli olarak mcadele edebilmek
iin genel baskanliktan

istifa etmistir.

Bunu kimse yadsiyamaz.

Bu nedenle yeniden ailmasi halinde CHP'nin Genel Baskanligi'na getirilmesi
onun en dogal hakkidir.
Ikinci sart. SHP ve inn ile ilgili ...
Erdal Bey, belki bir zorunluluktan
Ama artik byle bir zorunluluk
ayristiric!

sosyal demokrat

hareketin basina getirildi.

yok. inn, birlestirici

olamamistir.

Tersine

bir tutum izlemistir.

Aslinda sosyal demokratlar

onu, ise baslarken bir "emaneti" olarak

grmslerdi.
Fakat Erdal Bey byle yapmadi; kendisini, babasinin yerine koydu. Onun iin
sosyal demokratlar,

SHP atisi altinda ve inn baskanliginda bir adim ilerlemek

syle dursun, srekli gerilemislerdir.

Erdal Bey'e dsen grev, daha fazla inati olmamasidir.
sahibine teslim etmesidir.
Ecevit'in nc sarti, SHP'nin sagliksiz unsurlarinin

Emaneti, ehli ve asil

CHP'ye alinmamasidir.

Bu bence, en nemli kosuldur. irkisi, blcs, hizipisi, yeniden olusacak

CHP'de yer almamalidir.
Parti elbette ok sesli olmalidir. Ama bu ok seslilik, hareketi islevsiz hale
getirmemelidir.

Parti. i sorunlarla

ugrasirken

is yapamaz hale gelmemelidir.

Sadece sosyal demokrasiyi ya da Ecevit'in israrla vurguladigi

solu benimseyenler

gibi demokratik

bu partide olmalidir. Yani yeniden olusacak CHP'de ok

sesliligin yani sira inan birligi olmalidir.

Marksist olup da bu partiye giren bile, atlak ses ikarmamalidir.
nefesini bosuna tketmemelidir.
Bu baglamda, Ecevit'in "sosyal demokrasi"

yerine "demokratik

nermesi de ok haklidir. nk "sosyal demokrasi",

kkenlidir. "Demokratik
tanimlamadir.

Parti,
sol"u

kavram olarak Marksist

sol" ise, Ecevit'in Trkiye kosullarina gre yaptigi bir

Son sz: Ecevit ancak liderligi bir kez daha okeylendikten

sonra asilabilir.

Blent Bey eskimeden liderlige oynayanlar, bence bu isi gtremezler.

isterseniz

deneyin! (8 Mayis 1992)

105

Ben de mi karisiyorum?
Bir yazimda, "SHP'nin iislerine karisan kse yazarlari,
rahatsiz oluyorlar"

Ecevit'in sartlarindan

demistim.

Bazilari, benim yaptigimi

da, SHP'nin ve diger tm demokratik

solcularin

iislerine karismak olarak degerlendiriyorlar.

Bu yanlis ... Evet ben de SHP-DSP iliskilerine ve simdi de CHP konusuna
deginiyor ve bazi nerilerde

bulunuyorum.

!ik bakista benim yaptigimin

da onlarinki

gibi grnmesi mmkn .. Ama

degiL...
Bir kez benim, Ecevit'in DSP'si ile de inn'nn

SHP'si ile de hibir organik

bagim, baglantim yok.

Bu nedenle benim, demokratik
Baykal ya da Karayaiin'in

solcularin basinda Ecevit ya da Inn'nn,

olmasinda kisisel hibir beklentim

olamaz.

Beri siyaseti, politika yorumcusu ve elestiricisi olarak yapiyorum.

konumumla

bazi nerilerde

bulunuyorum.

Bu

Benim onlarla karistirilmamam

gerekir.
Ben ne diyorum?
srece demokratik

Ecevit dogal srecini yasamadigi, dnemini tamamlamadigi

solcularin basinda hi kimse liderlik yapamaz, diyorum.

Ben

tarihi bir tespit yapiyorum.

Darbeler, zellikle son 12 Eyll Harekati, sadece Ecevit'i degil, Demirel'i de,
Erbakan'i da, Trkes'i de zorla liderlikten

uzaklastirmak

istemistir.

Bu firsati ok iyi (!) kollayan zaL. hem Demirel, hem Erbakan, hem de
Trkes'in yoklugunu

tek basina kapatmaya alismis ve bir sre de bunda basar

olmustur.
Ama zal'in arzusunun tersine siyasi yasaklar kalkinca Demirel, Erbakan ve
Trkes'in

emanetileri

ellerine vermislerdir.
. Sosyal demokratlar
Sosyal demokratlarin

zveri ve vefa rnegi gstererek

bayragi asil sahiplerinir

O da bir gn bile gecikmeden ...

ise bu vefa ve zveri rnegini Ecevit'e gstermemislerdi~
ynetici kadrolarinin

neredeyse hemen hepsi kendilerini

lider dzeyinde grme hastaligina tutulmuslardir.

Herkes lider olamayacagi iin de su ya da bu ismin etrafinda kmelenerek
yapay liderler yaratmaya alismislardir.
Ecevit de dogalolarak

bu vefasizliga karsi hakli bir direnise gemistir. Bu

direnis dolayisiyla da sosyal demokratlar,

Blent Bey'i solu blmekle sulayarak

tarihi bir ihanetin iine dsmslerdir.

Bunlari sylyorum

106

diye kizacak varsa, kizsin ...

Ben taraf:.iz bir gzlemci ve yorumcu olarak bunlari yaziyorum.

nk ben firsatiliga

karsiyim ... (Geri firsatilik

Ecevifi istemeyen, sosyal demokrat

kendilerini

erdem oldu ya. neyse!)

taban degildir. .. Ecevifi istemeyen.

70 yil ncesinin sol siyasetinden bir adim olsun ne getirememis

ynetim kadrolaridir.
Ben iddia ediyorum,
getirme olgunlugunu

bu kadrolar yeniden olusacak CHP'nin liderligine

gsterirlerse,

demokratik

Ecevifi

solcular ok uzaklarda degiL. ilk

seimlerde iktidarin en gl adayi olurlar.

Blent Bey. her kosulda farkli seyler syleyebilen, laf degil zm nerileri
getirebilen

de

bir siyaset adamidir.

Sosyal demokratlar.
vermezlerse,

Ecevife bu birikimini

bir kez daha iktidar firsatini

pratige geirme olanagi

kairirlar

ve solun beceriksiz bir

hareket oldugunu bizati~i teyit etmis olurlar.

Birakin artik ayak oyunlarin!. .. Liderler sadece kulislerde belirlenmez.
kendilerini

zaten beiii ederler ... Ve birikim

Liderler

sonunda da tek seenek olarak ortaya

ikip bayragi devraiirlar.

Kimse acele etmesin; elindeki olanagi degerlendirsin.
karismiyorum;

Ben iislerinize

tarafsiz biri olarak size dostane bir tavsiyede bulunuyorum.

Tercih sizin! (9 Mayis 1992)

Baska Ecevit yok

Bir sz vardir ... Bazi insanlari uyarmak iin sylenir:
Baska istanbul yok ...
Solun bazi siyasetilerini

uyarmak iin de sunu syleyebiliriz:

Baska Ecevit yok ...

Eger Ecevit, yeniden ailacak CHP'den soyutlanirsa,

ok degil birka yil

sonra, sosyal demokratlar "pismanlar"i oynarlar.

Daha nce de syledim. Blent Bey'in CHP'nin basina gemesinden ya da
iktidar olmasindan benim kisi olarak bekledigim
Ben bagimsiz, baglantisiz bir siyasetiyim;
gnl rahatligiyla

hibir sey yok.

partili, partici degiL... Onun iin de

sylyorum:

Evet, baska Ecevit yok ...

Neden yok? Blent Bey denli entrikasiz

bir demokratik

solcu lider, hala

ortaya ikmis degildir de ondan ...

inn m, Baykal mi derseniz... Yani ikisi arasinda bir tercih yapmaya
zorlarsaniz,buna

icabet etmem ... Baska isimler zerinde dururum.

107

Ama bu baskalarindan
tamamlayincaya

Ferit ngren'in
hakli oldugumu

biri :ni, yoksa Ecevit mi diye sorarsaniz ... Misyonunu

kadar Blent Bey'de israr ederim ...

Bugn'deki rportajini

okurken

Ecevit israrciligimda

ne der

daha iyi anladim.

Bakin Blent Bey, Ferit ngren'e neler sylyor:

" Danisma Meclisi greve baslarken ortaya olumsuz bir Anayasa ikacagi bel
olmustu. Demirel'e haber gnderdim.
dedim. 'Partilerin

kapatilmasina

'Deneyimli partiler olarak tavir alalim'

karsi olarak mcadele edelim' dedim.

DemireL. 'Zamansiz yapmayalim.

verdi.

Bu firsati iyi degerlendirelim'

diye cevap

Anayasa metni ortaya ikti, 'Simdi zamani geldi mi?' diye sordum. Demirel'i
cevabi: 'Simdi zamani geti. Kendilerine yasak geldigi iin tavir aldilar derler'
oldu."
Sleyman Bey bu agriya katilmayisinin

bedelini yaklasik 10 yil iktidardan

uzak kalarak demistir.

DemireL. Ecevit'in mcadele davetine evet diyemedigi iin meydanlar hep
zal'a kalmistir.
Dolayisiyla Trkiye siyaset tarihine zorlama isimler girmistir.
Konumuz Ecevit-Demirel

kiyaslamasi olmadigi iin bunu burada kesiyorum.

Gelelim yine sosyal demokrat

ya da demokratik

sol evreye ...

Ecevit, "Ben CHP'yi kapamis 5 generalden izin alarak parti kuramam,

iime sindiremem"
Ama biliyoruz

buni

demisti ...
ki, sosyal demokratlar,

Blent Bey' i dinlemediler.

getirdiler.

her kosulda "dogalliderimiz"

Ve bugn sol hareketi tarihinde .grlmemis

Ecevit'in sik sik vurguladigi

dedikle'
bir hale

ok nemli bir bahis daha var:

O da, sekinci szde aydinlarin

diyorum ...

korkakligidir.

Ben buna, aydinlarin ihaneti

Blent Bey mahkeme mahkeme dolasip hapislere tasinirken, partili dzeyde

bir tek sosyal demokratin sesi ikmiyordu. Simdi hepsi "aslan sosyal demokr2'
kesiliyor.
O dnemde sikiynetimden

Ecevit haberlerine sansrler geliyordu.

Blent Bey bir mahkemede ifade verirken,

sikiynetimden

bir albay ya da

nbeti kimse o telefon ederdi:

"Ecevit'in haberini tek stun verin, o da i sayfalarda ... Yeni resim
kullanmayin ... Arsivden bir fotograf
"Aslan sosyal demokratlarin"

108

koyun" derdi.

ise giki ikmazdi.

Ama ne sikiynetimler,

ne de arkadaslar:nin

korkakligi,

ihaneti Blent Bey'i

yildiramadi.
Bu sosyal demokratlar

hala Blent Bey'i CHP'nin basina geirip geirmeme de

kaak dvsmeyi bir marifet sayiyorlar. (16 Mayis 1992)

Anketler ve Ecevit
Anketler, kamuoyu arastirmalari,

elbette ki kesin sonulari iermiyor ...

Ama zaman zaman ok yanlis veriler getirse de genellikle gerekiere yakin

bilgilere kaynaklik ediyor.
Hrriyet'in

KAMAR'la yaptigi kamuoyu arastirmasi

da yle ...

Geri sonular hi sasirtici degil ama, yine de ok nemli. ..

rnegin gen siyasetiler arasinda Mesut Yilmaz, Tansu iller ve Murat
Karayaiin'in alternatif

liderler olarak grlmeleri,

benim gzlemlerime

gre,

genel kaninin bir yansimasidir.

Mevcut liderlere bakildiginda
arastirmadan ...

da yine sasirtici sonular ikmamis

Demirel bugn, en byk partinin

lideri olarak birinci sirada yer almis.

Ama sonraki siralama ok ilgin ...

Sonular, partilerin

oy siralamalarina

gre ikmamis ...

Mevcut siralama syle:

Sleyman Demirel, Mesut Yilmaz, Erdal inn, Necmettin Erbakan, Alparslan
Trkes ve Blent Ecevit...
Kamuoyu arastirmasina

gre ise Demirel yine birinci ama, onu ikinci sirada

iller, nc sirada ise Ecevit izliyor.

Ankete gre; gerekte ikinci sirada olan Mesut Yilmaz drdnc sirada
bulunuyor.
ankaya'da oturan zal besinci, nc olan inn yedinci, drdnc olan
Erbakan 12'nci, besinci olan Trkes ise 14'nc sirada. (Aralarda baska isimler
de var).
Genel bir degerlendirme

yaparsak, ankete gre mevcut durum gerekleri

yansitmiyar gibi ama, ok da farkli deCjil..

Bir Ecevit ok farkli. ..
Meclis'teki sandalye sayisi aisindan en kk partinin
btn anketlerde

lideri olan Blent Bey,

ilk n arasinda yer aliyor.

rnegin daha nce yapilan cumhurbaskanligi

anketinde,

Ecevit birinci

ikmisti.

109

Ecevit, basbakan olarak grlmesi gere,;en liderler arasinda ise nc

sirada.
Demek ki Ecevit. hem sosyal demokrat
ellerinden gelen abayi gstermelerine,

l<.urmaylarinin onu harcamak iin

hem de adaletsiz seim yasasinin

hilelerine karsin halkin umudu olmaya devam ediyor.

Ecevit'i ayakta tutan. drstlgdr.
Zaten Blent Bey, drstlk

ve gvenilir liderlik aisindan bakildiginda

herkesi sollayarak birinci siraya ikiyor.

Ancak her drst ve gvenilir insan gibi Blent Bey de, bu saygi duyulacak
zelliginin ilesini ekiyor.
ile ekmede de sabirla inat ve israr ediyor.
Oysa toplum, zellikle son 10 yilda drstlkten

ok uzaklastirildi ...

Neredeyse herkes bencillestirildi.

Buna karsin, Ecevit'in drstlg

onu hala ayakta tutuyor.

Blent Bey'i herkes anladi.

Onu, 12 Eyll kosullarinda
takdir etme gereksinimi

Bir tek sosyal demokratlar

Anlamamakta

hapislerden hapislere gtren generaller bile

duydu.
anlamadi.

da israr ediyorlar.

Ellerinden gelse Ecevit'i bir kasik suda bogacaklar.

CHP'nin yeniden gndeme gelmesiyle sosyal demokratlar

bir kez daha ayni

oyunu oynamaya alistilar.

Fakat skemeyecegini anlayinca yaklasimlarina
basladilar.
Atese krkle gitmek istemiyorum
tarihine yazilmalidir.

yeni bir yn vermeye

ama, bunlar bilinmeli, Trkiye siyaset

(23 Mayis 1992)

Aslinda bu yazi Ecevit'In

Bana gre blc terrdeki

tirmanisin

Kaynaklardan biri Kuzey Irakla

kaynaklari ve nedenleri bellidir.

,6.80 ve mttefikleri

tarafindan

olusturuian

szde gvenlik blgesidir.

Trkiyebir

s kullanilarak

blgesinin bir otorite

Kuzey Irakla

olusturulan

boslugu doguracagi, PKKnin

bu szde gvenlik

da bundan yararlanarak

btn gcnn Kuzey Irak'ta yogunlasacagi, Kuzey Irak'taki silah depolarina

kolaylikla ulasarak silah bakimindan
belliydi.

110

donanimini

byk lde zenginlestirecegi

/'yni zamanda, evvelce Suriye sinirindan Trkiye'ye

s!zmakta byk glk

ektigi iin ancak -bes kisilik vur-ka eylemleri yapabilen PKK'nin, Irak ile

TrKiye sinirini korumak,

yzlerce, binlerce militani,

cografi nedenlerle ok g oldugu iin, Trkiye'ye

hem Kuzey Irak'tan,

ve bylelikle vur-ka eylemlerini

hem de iran'dan sizdirabilecegi

kitlesel eylemlere dnstrebilecegi

Ben bunlari daha 1991 baslarinda, yani Trkiye'deki

sylemistim.

O gnk ANAP Hkmeti'ni

uyarmistim.

1991 Haziran'i basinda bu konudaki grslerimi

agirdiginda Sayin Cumhurbaskani'ni

aldiris edilmedi.
ankaya'daki grsmemizde

gidermek iin, Trkiye yetkilileri

tutanaklarindan

blmler

de belliydi.

eki G kurulurken

almak zere beni

da uyarmistim.

Sayin Cumhurbaskani,

Fakat uyarilarima

hi

benim kaygilarimi

ile Talabani arasinda geen grsmelerin

okuyarak,

bana Talabani'nin agzindan gvence

vermeye kalkisti.
Yani bana degil, Talabani'ye inaniyordu.

Oysa Talabani'nin ne kadar

gvenilmez bir kisi oldugunu btn dnya biliyor.

te yandan Irak'a karsi uygulanan ambargoyu ABD'den daha Amerikanci

biimde uygulamamiz

ekonomisinin

yznden Gneydogu Anadolu'nun

zaten zayif olan

bsbtn kecegi de belliydi.

O yzden, o blgenin ok kaygi verici llere varmis olan okumus issizligin

patlama noktasina gelecegi belliydi ve genlerin iine srklendigi

aresizlikten yararlanarak

issizlikten ve

PKKnin binlerce genci kendi tuzagina dsrecegi de

belliydi.
Benim bu konuda uyarilarim

da dikkate alinmadi.

Sayin Ozal gibi Demirel Hkmeti de dis pOlitikada Amerikan gdmne

girince ABD Kuzey Irak'a ynelik ve bence ayni zamanda da Trkiye'ye ynelik

politikasini srdrd.
Kuzey Irak'taki

otorite

bosluguna son verilmedike

ve Irak'a uygulanan

3mbargonun Trk ekonomisi zerindeki olumsuz etkileri giderilmedike,

terrn tirmanisini
Hkmet.

blc

nlemek olanaksizdir.

aci sonularini gre gre bu iki kaynagi kurutmaktan

kainmakla,

ilerde hesabini veremeyecegi kadar agir bir vebal altina girmis olmaktadir.
Bu szleri tirnaga almadim, bana ait degiL. Ancak kelimesi kelimesine

katildigim

iin sanki benimmis gibi buraya aldim.

Bu szler, aslen sosyal demokratlarin koltuk kavgasi yznden hala hakkini

teslim etmedikleri
Blent Ecevit'e aittir.

111

Sayin Ecevit, 20 ksur yillik yazarlik yasamim boyunca belki de bana

hayatimin en kolay yazisini yazdirdi bugn ...
nk bugn, aslinda ben hibir sey yazmadim.
aktarmakla

Blent Bey'in szlerini

yetindim.

f\onuya yarin da devam edecegim. (4 Eyll 1992)

Ecevit yine hakli ikti

Dnk yazimda, son blmne kadar satiri satirina Ecevit'in szlerini
alintilamistim.

Yerim doldugu iin de konunun devamini bugne birakmistim.

Blent Bey'in dnk yazimda alintiladigim

szlerinin Milliyet'te yayinlandigi

gn, Sabah'in mansetinde de, "Saddam'in PKK'ya destegi belgelendi" haberi

vardi.
Buna gre, Irak Gizli Haberalma Servisi, rgtlerine
PKK'ya her destegin verilmesini,

ama Trkiye'nin

gnderdigi yazili emirle,

kesinlikle uyandirilmamasini

istemistir.
Bundan su sonu ortaya ikiyor.
Ecevit'in zenle vurguladigi
girisimde bulunulmadigi

tehlikeler

dikkate alinmadigi ve bu ynde hibir

iin Saddam Hseyin, PKK'yl destekleyerek

Trkiye'yi

yaralamak istemistir.
Dolayisiyla PKK terr,

istanbul'da vapur yakmalara kadar varmistir.

PKK eylemleri. neredeyse bir i savas grnts vermeye baslamistir.

Ve Ecevit bir kez daha hakli ikmistir.

Ama keske Blent Bey bu kez hakli

ikmasaydi. "Yanildi bu defa!" diyebilseydik.

Neden: bu onurlu. yrekli,

namuslu. ngrl insani dinlemiyoruz?

Blent Bey'in ogunlukla sasmayan yaklasim ve ngrlerini

grdke bu

insana daha ok saygi duyuyorum.

Sadece Ecevit'e mi?
inancindaki samimiyetine

ve mcadelesine inandigim her grsteki

insana

saygiliyim ben.
Kusura bakmayin, zaman zaman bir olay ya da bir kisiyi ele alirken
kendimden syle veya byle sz etme gereksinmesini

duyuyorum.

Bunun ok nemli bir nedeni var.

lkemizde ok sey, belli ikar iliskilerine

gre seyrediyor. Biri birini vd m,

rnegin ogunlukla bu vgy menfaate tahvil etme egilimi var.

Benim degerlendirmelerimin
korktugum

112

de bu tahvil tahsilatilariyla

iin araya girerek kendimden sz ediyorum.

ayni grnmesinden

Dnelim yine Ecevit'e, .. Diyor ki Blent Bey: "Bagdat ynetimi

,tkili durumdayken

Irak'tan Trkiye'ye ynelik tehlikeler

Fakat Krfez Savasi'ndan sonra Bagdat ynetimi,

muyabilmek

Kuzey Irak'ta

ve baskilar vardi.

lke ve devlet btnlgn

iin tek arenin demokrasi yolunda adimlar atmak oldugunu idrak

tti ve Kuzey Irak'taki

Tabii bu program,

Krt liderlerine bir demokratiklesme

Bati ltleriyle

i1tleriyle kmsenemezdi

sundu,

ve umut verici bir gelisme sayiiabilirdi."

Blent Bey, daha sonra olanlari ise syle zetliyor:

iu demokratiklesme
ardilar,

programi

doyurucu degildi. Ama Ortadogu

programinin

"Irak'taki

Krt liderler de

esaslarinda Bagdat ynetimiyle

anlasmaya

Fakat onlar Bagdat'la anlasir anlasmaz, 1991 Eyll'nden itibaren ABD

levreye girdi ve Irak Krtleri'nin

Bagdat ynetimiyle

btn diyaloglarini

ve

iskilerini kesmeleri iin baski yapti, onlar da bu baskiya uydular."

Ecevit'e gre, o asamada Trkiye'ye

byk bir grev dsyordu,

Eger

'rkiye isteseydi, Irak'in lkemize muhta oldugu o dnemde, eki G'n

'rkiye'den ikmasini saglayarak Irak'ta demokratiklesme

,lde katkida bulunabilirdi.
Irak da Trkiye'nin

srecine byk

katkisini kabul ederdi.

Fakat Trk Hkmeti, dis politikasini

dmnden kurtaramadi.

ve Irak'la iliskilerini

Amerikan

lkemizde bugn ankaya'nin narkist zal'i dahil hangi siyasi lider ya da

,torite, bu denli aik, bu denli detayli grs bildirebiliyor,

ngrde

'ulunabiliyor?
Blent Bey'in btn suu, ngrl olmak mi?
Bu lkenin aydinlari, bir kiskanlik krizine mi tutuldular

.ankardesleri sosyal demokratlar

5 Eyll 1992)

da, bu insani, basta

olmak zere herkes yiyip bitirmek

istiyor?

CHP kadersiz dogacak

CHP'nin yeniden ailisinin ilk kurultayi yarin. Bu, CHP'nin kaderini
elirleyecek bir kongre,
Ama eger bir son gn srprizi olmazsa, CHP, kadersiz bir parti olarak
ogacaktir bu kez,
nk parti ehil ellerde degildir.
Ehil elin nerileri

ise bir yabancinin grsleriymis

gibi reddedilmistir.

Bu ehil el, kuskusuz ki, Blent Ecevit'tir,

113

Her r'urum ve kosula gre zmler getirebilen

bir siyaset adamini

son mandaliymis gibi grme hastaligi, bu sosyal demokratlarin

kapini:

beiierini bir t

dogrult;. mayacaktir.
Bir yandan yakisikli pozlariyla prim toplamaya alisan Deniz Baykal var ...
te yandan da "nne gelen lider oluyor. Bari ben de adayolayim"
mantigindan hareket eden ve bazi arkadaslari tarafindan
Erol Tuncer var.
Bunlar daha simdiden birbirlerine

dsmsler.

Tuncer, " Adayligimi gmbr gmbr aiklayacagim.

800 oyla biz kazanim"

doldurusa getirilen

Bosuna ugrasmayin,

derken, Baykalci Fuat Atalay, su yaniti veriyor.

"Erol Tuncer, iki kez Deniz Bayka/'in listesinden 44 kisiden biri olmayi kab.
etmis birisidir. O, 44 kisiden hibirisi kendisini lider konumunda
Bunlar mi Trk siyasetine yn verecekler?

grmemistir.

Bunlar mi, sol siyasetiler olarak halkin umudu olacaklar?

Bunlardan ne kyolur,

ne de kasaba!

Bunlar, bir parti ii demokrasi diye tutturmus

ve bunu sorumsuzluk

olaraf

algilamis sosyal demokratlardir.

Blent Bey, bazilarina gre ters gelen diretmesinde,
nk Ecevit, "Ne olursa
Trkiye'nin onurudur.

bana gre ok haklidi

olsun bir seyler kapayim" dsncesinde degildir

Onun hakkini, solculardan ok sagcilar teslim ediyor. Dnk MHP'liler,

MSP'liler bile ona saygi duyuyor,
Solcular ise solculuga daha akilci, daha agdas bir yorum getirdigi iin ECE
fasistlikle sulama ihanetini; Mussolini'ye benzetme gaf1etinibile

gsterdiler.

Blent Bey, bunu bile bile kayitsiz sartsiz teslim olup da delege oyunlariyle
kendini harcatir mi?
Onlardan o kadar ekmis ki, yeni bir oyunun tezgahini sezer sezmez ekil
ihtiyacini duymustur.
Simdi sorarim sosyal demokratlara;
olmasa ne olur?

Ecevit'siz bir sol iktidar olsa ne olur,

Sosyal demokratlarin hibirinin Ecevit kadar birikimi

siyasetilerden farkli birsey yapabilsinler.

yok ki, sag

Bugn kendisini lider ya da lider adayi gren kim varsa, bunlardan biri bi:
bir tane yeni bir sey syleyebiliyor
bin eker.

mu? Onlar zaten bir sylese, Ecevit onlar:

nk onlarin akiiiari fikirleri kurultaylarda liderlik oynamak ve parti ii

muhalefet adina tarihi sorumsuzluklar sergilemektir.

114

Alin CHP de. SHP de sizin olsun ...

SHP'de inn'nn;

CHP'de Baykal ya da Tuncer'in "Genel Baskan" olmasi

hibir seyi degistirmez.

Bana gre. Ecevit'siz bir CHP. kadersiz dogacaktir!
Zaten CHP'yibugne

dek. halkin umudu edebilen tek lider Blent Ecevit

olmustu.
Kurultaylarda

delegelerin akillarini

elmek kolay; ama halki kandirmaya

kimsenin gc yetmez. (8 Eyll 1992)

Birbirlerine dstler
Solu blyor diye Ecevit'i yillarca sulayan sosyal demokratlar.
beraberliklerini

simdi kendi

de saglayamadilar.

Bir yanda SHP. te yanda CHP...

Belki yarin HP'si. KHP'si de ikar ...
Hibiri de inandirici degiL. nk ne SHP'nin CHP'den; ne de CHP'nin
SHP'den bir farki var.
Ikisi de ayni... ikisi de delege tezgahlariyla

lider seen partiler.

Hibirinin de bir mesaji. bir ngrs yok.

Adlari ise demokrat. stelik de sosyal demokrat.
Oysa ikisinin de ne demokrasinin
SO'sinden haberi var,
Ikisinin de, "Iktidar
baska bir alternatif

olanaklarindan

D'sinden, ne de sosyal demokrasinin

biraz da biz sebeplenelim" dsncesinden

dsnceleri yok.

Vatandasla iliskileri de sekinci. ..

Bu beyler ne zaman adam olacaklar?
Bir yandan kendilerine sosyal demokratiligi
adam"liga itiyorlar;

greten Ecevit'i, "yalniz

bir yandan da ona sahte birlesme agrilari yapiyorlar.

Sonra da, "Ecevit tarihi firsati kairdJ" diye ahkam kesiyorlar,

Bu arada, samimi ierikli olmayan seyler de yapiyorlar.
rnegin Baykal, "Atatrk

ve ismet inn'nn yani sira Ecevit'inde resmini

3sin" diye talimat veriyor.

Oysa ayni Baykal, elinden gelse, Ecevit'i bir kasik suda bogacak!
Gazete haberlerine gre. CHP'nin drdnc lideri Deniz Baykal ok hizli
Jidiyormus ...
Gitsin bakalim gidebildigi

kadar ...

Ama isin iinde asiri hiz kurbani olmak da var.

115

Yanlis arlamayin:

SHP'nin yapay lideri Erdal !nn'y savunuyor degili'TI.

Benim tercihlerimin

arasinda byle bir seenegin yeri yok.

inn m'i, Baykal mi diye sorsaniz, ben Baykal cevabini veririm.

nk !iin, babasinin adindan tr bir koltuk kapabilmistir.
Baykal ise delege hesaplari ve hizip oyunlariyla

da olsa, kendi adiyla CHP'ni-

basina gemistir.
rnegin simdi iki gnde bir elestirdigim

zal'in yerine Evren'i nerseniz on"

da siddetle karsi ikarim.

nk Evren darbecidir.
zal ise darbecilerin
katkisindan

glgesinde bydg halde sivildir. Sivillesme srecine

dolayi onu tercih ederim.

Eger zal demokratik

esaslar iinde bin yil bile basimizda kalsa, sabir

gsteririm.
Dnelim yine aslan sosyal demokratlara ...
Bakalim hangisinin disi daha kesici. .. Kim kimi ne kadar yiyebilecek?
Sosyal demokratlar,
birbirlerini

aslinda Ecevit gibi demokratik

solcu olabilseler,

yemek gibi hesaplarin iine girme ihtiyacini duymayacaklar.

Ama ithal mali hevesleri. onlarin dogru yola gelmelerini

engelliyor.

Onun iin de koltuk kapmaca oynuyorlar!

Darbelerde inn'lere,

normal kosullarda ise Deniz'lere siginiyorlar.

(18 Eyll 1992)

Yapay ittifaklar, transferler

Meclis aritmetigi

srekli degisiyor.

En uk da SHP'de grlyor

degisiklik.

Bu parti. 20 Ekim 1991 Genel Seimleri'nde 88 milletvekili

ile Meclis'e

girmisti.
Simdi ise bu sayi 53'e dst. Varsayimlara gre, SHP'nin sandalye sayisini47'ye inmesi bekleniyor.
lik zlme RP'de grlmst ... Ama bu ok dogaldi.
Mp ve IDP yalniz baslarina seime girselerdi yzde 10 barajini
asamayacaklardi.
Onlar da bu engel dolayisiyla RP ile ittifak kurma mecburiyetinde
Ittifak sayesinde Meclis'e girdikten

sonra da kendi kimliklerine

kaldilar.

tekrar

kavustular. RP bnyesinde saglanan ittifak yapaydi. Sadece ve sadece bir

zorunluluktan

116

kaynaklaniyordu.

Baraji asamama riskine takilmak

paylasmamalarina

karsin ittifak

istemeyen sag partiler, esasta ayni grsleri

kurabilmislerdi.

SHP ile DSP ise, zellikle SHP'nin sahte birlesme agrilari yznden ittifak
kurmayi beceremediler.
Simdi SHP'nin kendisi de blnd.
CHP'nin ailmasiyla Baykalcilar, SHP'den ayrildilar.
Deniz Bey, simdi hasbelkader lider olmanin keyfini yasarken, SHP'yi
blebildigince blmeye alisiyor.
Eger beklenen zlme SHp'de gereklesmezse Baykalliderligindeki

CHP

mthis bozguna ugrayabilir.

Bu da en ok DSP'ye yarar.
Tersi, yani CHP byrken

SHP'nin klmesi de szkonusu olabilir. Bu da

yine DSP'ye avantaj saglayabilir.

Bu kosullarda Ecevit'in en byk sansi, artik solu blmekle sulanamayacak
)Imasidir.
Zira Ecevit'i bu aidan yiliardir

sulayanlarin kendileri,

kendi ilerinde resmen

)inmslerdir.
"Resmen" diyorum,
)Iarak vardi.

nk blnme, CHP ailmadan nce de gayri resmi

Baykal ayri bir hizipti,

Inn baska bir kanatti.

Dahasi baska isimler altindaki kamplasmalar

3dreslerini CHP ve SHP olarak belirlediler.

da vardi. Simdi bu kamplar,

CHP'nin ailmasi, duygusal ve hatta aceleci davranan birka DSP'liyi de

ieyecanlandirdi. Onlar da CHP'ye gittiler. Sandilar ki, herkes CHP'de
:oplanacakti.
Ecevit ise bir kez daha byk zorluklar

iine itildi.

Oysa DSP'den zlme olmasaydi ilk seimlerde en karli ikacak sosyal

jemokrat.

demokrat

sol rgt. bu parti olabilirdi.

Ama onlar kolayciligi seerek ilk firsatta

DSP gemisini terk ettiler.

Aslinda partiler arasindaki hibir transferi yadirgamiyorum.

12 Eyll darbecileri yle bir Trkiye yarattilar

ki, dzeltilmesi

gereken

)inlerce sorun birakip gittiler.

Bugnk mecburi ittifaklar ve transferler de onlarin yzndendir.
Onlardan nce demilletvekilitransferleri
vardi.
Fakat demokratik

sre iinde ilkel transferler

dnemini tamamlamis

)Iacaktik bugne dek ...

Darbeler yznden bu sorunun zm de gnmze ertelendi.

117

Onun iindir ki, milletvekili

transferlerini

nleyen 84. Madde ile

seimlerdeki yzde 10 baraji acilen kaldirilmalidir.

Herkes kendi inandigi rgtte yerini almali ve herkes zgrce seme-seilmo
zgrlgne

kavusmaiidir.

Adaleti, demokrasiyi,

en basta seme ve seilmede saglayabilmeliyiz.

Seme ve seilme zgrlgnn

ittifak ve beraberlikler
Gerekiyorsa,

nndeki engeller kalkarsa, Meclis'e yapay

degiL. net grslerin

temsilcileri

girer.

onlar, bugnk DYP-SHP koalisyonu gibi sadece ikili degiL. L

drtl koalisyonlari

da kurarlar.

(22 Eyll 1992)

Yine dogrulanacak
Saratoga'nin

gemimizivurmasi

Saratoga'nin

Komutani Albay James M. Drager, tatbikat

dzenledigi basin toplantisinda

hala aydinlatilamadi.
"Saratoga'da

Ama Saratoga'da bir olayoldu;

askerimizin

nedeniyle

asla hata olmaz" demisti.

hem de bu aikiamadan sonra ... 5

sehit olmasiyla sonulanan bu olay, ne olabilir? Hata mi, kasit mi?

yle ya, Saratoga'nin

komutani,

"Bizde kesinliklehata

olmaz" dedigine gr"

soruna kasit aisindan da bakmamiz gerekiyor.

Syledikleri.

zamaninda hep elestirilen, ama 6 ay, bir sene gibi zamanlar

sonrasinda hep dogru ikan Ecevit, bu konuda da ilgin ifadeler kullandi.

Ancak Ecevit'in bu ifadeleri de bir iki haberin disinda -zellikle devlet
kademesinde- pek ciddiye alinmadi.
Ne demisti Ecevit? zetleyeyim:
"ABD ynetiminin

bazi zellikleri

Amerikan ynetiminin

vardir. Kendi iinde bir hayli ogulcu olan

degisik birimleri

alabilir, oldu bittiler yaratabilirler;

bazen kendi baslarina birtakim

veya bu birimlerde

kararlc'

yer alan bazi unsurlar

firsat buldular mi kendi baslarina bazi oyunlar tezgahlayabilirler.

Ege'deki tatbikat
fzeleriyle

sirasinda bir geceyarisi program

gemimizin vurulmasi

disi firlatilan

Amerikan

herhalde st dzey Amerikan ynetimince

istenmis olamaz. Ama bunun bir kaza olduguna inanmak da ok zordur."

Blent Bey nce Amerika'nin
zerinde durmaktadir.
Bu olasiliklardan

yapisini ortaya koymakta,

birine gre, Saratoga'daki

sonra olasiliklar

bazi sivri akillilar -rnegin bir

Rum, bir Ermeni ya da PKK yandasi biri-~ kasitli davranarak gemimizi vurmu~
olabilirler.
Bu hi de yabana atilacak bir olasilik degildir.

118

nk ABD ynetimi
Yine Ecevifin

iinde ok ilgin sesler, grsler bulunmaktadir.

hatirlatmasina

gre, bu ilgin sesler, grsler Amerika'nin

illarda hashas konusunda Trkiye'ye

Bakin neler olmustur?

70'Ii

yaptigi baskilar sirasinda da grlmstr.

Amerikan kaynaklarinin

illarda Baskan Nixon'un bir yardimcisi,

aiklamasina gre, 70'Ii

Ankara'daki

Amerikan Bykelisi'ne,

Eger Trkiye istegimize uymazsa- yani hashas ekimini yasaklamazsa -Altinci

'ilo'nun derhal Bogaz'lardan geip Istanbul'u topa tutmasini

tavsiye edecegiz"

lemistir.
Zamanin Disisleri Bakani Kissenger'in baskanlik ettigi bir toplantida
3tanbul'daki Sultanahmet

Camii'nin bombalanmasi

ise,

gndeme getirilmistir.

O sirada Amerikan Hazine Baskan Yardimcisi olan Kibris Rum asilli bir yetkili
le, "Eger eroine karsi atigimiz

Hali seferinde bize katilmazlarsa

lostumuz degil, dsmanimiz saymali ve NATO'dan ikarmaliyiz"

Bunlari hatirlatan

Trkleri
demistir.

Ecevit. "Saratoga uak gemisindeki fzeleri atesleyen

llerin ardinda da iste bu tr sivri akillilar bulunabilir"

diye eklemektedir.

Ecevit ayrica sunlari sylemektedir:

"Ege 'deki benzer kaza veya oyunlarin Gneydogu'da
iznnde tutularak

eki G derhal topraklarimizdan

ilgemizle ilgili politikalarimiz

Amerikan gdmnden

da meydana gelebilecegi
ikarilmali ve
kurtarilmalidir.

eki G'n ardinda, hem de bazi sivri akillilarca degiL. dogrudan dogruya
n st dzey Amerikan ynetimince

Saratoga olayindan ok daha vahim, ok

laha byk boyutlu bir oyun tezgahlaniyor."

Ecevifin

syledikleri yine biraz zaman geince dogrulanacaktir.

nk bu, onun kaderidir ... nce tepki grecek, sonra da "Ecevit hakliymis"
lenilecektir.
Bu hep byle olmustur

maalesef!

Yine yle olacak .. Ama bu defa, bu sre, pek fazla uzun srmeyecek gibi
irnmektedir,

(9 Ekim 1992)

Ecevit ilk kez nde

Konda'nin Milliyet iin yaptigi anket. ilgin sonular ortaya koymustur.
Konda'ya gre, bugn seim yapilsa partilerin
)lacaktir:
ANAP:29,

alacaklari oy yzdeleri syle

DYP:18, RP:17, DSP:12, SHP:11- CHP:5

DYP'nin yipranmasi,
irmanisi da ...

ANAP'in yeniden ataga gemesi dogaldir. RP'nin

119

Bu parti, syle ya da byle ayni pastadan payalmaktadir.

Hele bazi

semenleri. btnyle ayni tabandandir.

Dolayisiyla oylarin gel-gitleri

de genellikle kendileri arasinda olmaktadir.

Anketin en ilgi ekici yani, sol oylara iliskintiir.

lik kez bir anketten Ecevit'in

DSP'si solda birinci parti olarak ikmistir.

Geri DSP, genel seimlerle kiyaslandiginda

nemli bir artis saglayamamistir

Konda'ya gre DSP, genel seimlerde yzde 11 olan oyunu ancak 12'ye kadar
ikarabilmistir.
Yani sadece bir puanlik bir artis szkonusudur.
Ama bu kadari bile aslinda Ecevit'in DSP'si iin ok nemlidir.

Bu nemin ik

zelligi var:
Bir: CHP'nin. Deniz Baykalliderliginde
kayiba sebep olamamistir.
olusturamamaktadir.

ailmasi, DSP'den bir tek oyluk bile

Demek ki, Baykal, Ecevit iin bir risk

DSP'den SHP'ye de yarim puanlik bile bir kayma yoktur.

Demek ki SHP de DSP iin bir engel degildir.

Iki: Solun en byk partisi olan SHP, ilk defa DSP'nin gerisine dsmstr.
SHP. yzde S'lik kaybinin S'ini CHFye. birini DSP'ye. ikisini de sag partilere
kaptirmistir.
Bu sonulara gre. SHP erime srecine girmistir.

Yakin bir gelecekte, YZdE

11 olan bu oyunu da tketecektir.

SHP'den kopacak aylarin bir blm. yine CHP'ye gidecek gibi
grnmektedir.

Bir blm de DSP'ye ...

DSP belki de solda birinci parti olmanin avantajini kullanarak CHP'ye

ynelisleri frenleyip azaltabilir.
nk artik DSP'nin baraj sorunu yoktur. SHP ve CHP ayri ayri seimlere
katilsalar da DSP yine Meclis'e girecektir.
Simdi su sylenebilir:

Baykal daha starti vermedi ... Faaliyete baslayinca

soldaki oylari kendisine ekebilir.

Bana gre. byle bir olasilik ok g ... nk Baykal. CHP'yi faal hale
getirmeden

nce de srekli olarak gen lider imajiyla vitrine konulmaktaydi.

Yani Baykarin reklami her zaman iin vardi.

Ecevit ise, birakiniz

reklami, srekli olarak ksteklenmesine

bilinli olarak arpitilmasina

ragmen oy yzdesini artirmayi

ve sylediklerir

basarabilmistir.

Sola ok nemli bir grev dsmektedir.

Artik kimse. Ecevit'i yadsiyamaz. Onsuz bir solun iktidara yrmesi kesinlik:
mmkn degildir. Birakiniz iktidari,
bile olanaksizdir.

120

Ecevit'siz bir solun ana muhalefet olmasi

Bu kosullarda SHP ve CHP kurmaylarinin,

Ecevifin

liderligini

kayitsiz sartsiz,

evet kayitsiz sartsiz kabul etmeleri gerekir.

Ne inn, ne BaykaL. birlikte de, yalniz baslarina da solu iktidara
tasiyamClzlar.
Ama CHP ve SHP, Ecevifin DSP'sine katilirlarsa,

sol, ilk seimlerde iktidar

seenegi olabilir.
Solda her aidan donanimli tek lider Blent Bey'dir nk. Onu daha kimse
asamamistir.
Dsnn bir kez: Solun btn kurmaylari

bir araya geldiklerinde

bile tek

basina kalan Ecevifi tketememislerdir.

Hibir rgtlenme,

hibir taktik,

hibir hile, Ecevifi safdisi edememistir.

Artik solun bunu idrak etmesi bir mecburiyettir.

Solun iktidara gelememesinin ayibini, artik kimse Ecevife ykleyemez.
olanlar, Blent Bey'i yiyip bitirmek

isteyenlerdir.

Ayipli

(20 Kasim 1992)

itenliksiz agrilar
Sosyal demokrat

ya da demokratik

solcu olsun olmasin, herkes solun

birlesmesini istiyor ... Ve bu vesileyle herkesin gz Ecevit'te ...

Siyaset biliminden yoksun ogu kisi, zellikle de solcular Ecevifi sulama
kolayciligini

gsteriyor.

Gazetelerdeki haberlere bakacak olursak, bu anlamda

Ecevit srekli tarihi firsatlari(!)

kairiyor.

Ne hikmetse Ecevifin syledigi onca dogru szn hibiri zamaninda tarihi

olmuyor ... Ama ona yapilan ogu itenliksiz
Bir kez sunu belirtmekte
demokrat ya da demokratik

agrilar hep tarihi (!) sayiliyor.

yarar var. Bugnn kosullarinda

Ecevifsiz bir sosyal

sol hareketin tek basina iktidara tasinmasi mmkn

degildir. nk Blent Bey, bunca yildir verdigi savasimlar nedeniyle tek basina
byk bir gtr.
Blent Bey ki, 12 Eyll sonrasinda olusan siyasal arenada srekli
ktlenmesine

karsin byk bir g oldugunu defalarca kanitlamistir.

Oysa Ecevit sahte anketlerle bile etkisizlestirilmeye

alisilmistir.

Her seim ncesi anketinde Ecevifin yzde 10 barajini bile asamayacaginin

vurgulanmasi,

aslinda bir ciddiyetin degil, bir kastin rn olmustur.

Bu yzden

ogu Ecevit seveni "Belki baraji asamaz" endisesine kapilarak DSP'ye oy

vermekten

kainmistir.

Ama Ecevifin
asabilmistir.

DSP'si adaletsiz seim engelini, kasitli kampanyalara

karsin

121

Bugn adaletli bir seim kanunu olsaydi, Ecevit'in DSP's[ 40-50

parlamentoda

miiietvekiliyle

temsil imkanini da bulacakti,

Ecevit bu gcn bildigi iindir ki, DSP'nin kk pc:-:.i ::;d...:gu iddialarina

katilmamakta

ve sag-sol tm partilere srekli olarak c=c:~:'::= seim sisteminin

degistirilmesi

iin katkida bulunmalari

agrisini yapmer..3:::-, ,'::C2 Blent Bey'in

bu agrisina en ok kayitsiz kalan da SHP olmustur.

Simdi de Baykal'in CHP'si, asil hedef adaletsiz sei:: s:S-::~'"":":Ij';<;en.
Ecevit'e
baskici bir mesajla birlesme teklifinde

bulunmustur,

nce agrinin niyetine bakalim; Baykal, solu birles::j~.:::j

liderligini

';::: Ecevit'in

samimi olarak istiyorsa, neden bu nerisini. ES.~-,c Sey'e gidip de

gtrmyor? Baykal, Ecevit'le randevulasarak

dogru olmaz miydi?

bu isce~I::;=::::g2jrseydi

daha

Ama anlasilan o ki, Baykal, birlesme agrisini bir st,cs! s:::,,-;:j::i.strmek

istemistir. "Ecevit nasilolsa
dsnmstr.

reddeder."

Hi olmazsa be- =_2:- cop!anm" diye

Baykal bana gre samimi bir agrida bulunmamisT

etkisizlestirmeyi

::.ej'.:;L

Birinci asama, CHP'nin basi'"

astirmasiydL ..

getikten sonra Ece',tc"; -2S',:T.lerhi

C2~::i;).

Ikinci asama da bu: "Ecevit gelirse koltugu biraki'-:::Baykal zaten koltuga hakettigi iin gelmemisti.
oturmustu,

Ecevit'i

ngren planin ikinci asamasini de';;ey::: s:::-::-,:~...:r.

Sa[;1:::::= -:22:: !-:Qltuga gidip

"Belki kitleler pesimden gelir" diye dsf1--:C=S:=.

Sayin Baykal sadece bir taktik ikis yapmistir.

Gerekten itenlikli olsaydi, "Koltugu

bile birakirirr:E-.e:-'::,L

'-.al<lki lider

Ecevit'i ziyaret ederek gereklestirebilirdi.

Basin araciligiyla mesaj gndererek
Baykal kisiliginin

bu isi yapmaya i2-:.s::,e:" se klasik bir

bilinen bir taktigidir.

~Ecevit tek basina solu adam etmeye alisiyor ama.

eS,:O:-.

kurmaylarin bundan aldiklari hibir ders yok! Trkiye'ce

olsa ne olur, olmasa ne olur?
Ka lider ve lider adayi varsa, toplamlari
Sadece Trkiye'de

sol iktidar

henz bir Ece .-::~EJ'2'f,

insanlarin sahte agrilarla onu zedelemeye ne haklari var?

yetismiyar...

",c'SJc: demokrat

::.=:.C:: '=':-

Ec?t::er

bu
her gn

degil, dnyada bile".

ise hala hizip ve kurultay :c<-:..e:i iindeler.

Eger sol gerekten istiyorsa, Ecevit'e kayitsiz sartsiz e;:::cj.:::'71Ei.kiir.

Aslan sosyal demokratlarimiz

Ecevit bu isi basaramazsa, iste o zaman onu dsrp K:::;.::I'::: )'911 lider
bulmaiidir,

122

(10 Subat 1993)

Birlesseler de ayrilar
Sosyal demokratlar

yillardir

bu oyunu oynuyorlar:

Bir ayrilip, bir birlesiyorlar.

Adeta ocuklarin evcilik oyunu gibi. ..

Srekli mizikilik yaptiklari

iin de bir trl saglikli bir zeminde biraraya

gelemiyorlar.
Kisaca zetleyeyim;
Parti'nin

Hikaye, 12 Eyll 1980 sonrasi dneminde kurulan Halki

(HP) icazetli olmasiyla basladi.

Sosyal demokratlarin
SODEP'i kurdulur.

bir kismi, Necdet Calp'in HP'sinde birlesmek yerine

SODEP'in basina da inn'y getirdiler.

Ama, inn adinin evresinde solu birlestirmekti.

Ama SODEP'in kurulusu, aslinda ayriligi da beraberinde
Bu arada Ecevit'in DSP'si de kurulmustu.

getiriyordu.

Bylece sosyal demokrat

parti sayisi

e ikmisti.
Sonra Calp'e karsi HP Genel Baskanligi'ni

kazanan Aydin Gven Grkan ile

SODEP'in basindaki Erdal inn birlesme temaslari yapmaya basladilar.

Bu sirada aslinda en byk abayi Grkan gsteriyordu.

Buna karsin inn

adi n plana ikiyordu.

Grkan ve inn, Ecevine de grstler,
ile SODEP'i birlestirip
Ecevit, hareketini.
almadi.

Bir sonu alamayinca da sadece HP

SHP'yi kurmakla yetindiler.

farkli bir olusum olarak grdg iin bu birlesmede yer

Bylece sosyal demokratlarin

parti sayisi iki oldu: SHP ve DSP.

Ama bu ayrilik byle devam etmedi. 12 Eyll darbesiyle kapatilan CHP

ailinca sol, yine parti oldu: SHP, CHP ve DSP.
Daha da nemlisi, solu birlestirecegi
Erdal Bey, solu para birakarak

iddiasiyla siyaset dnyasina sokulan

liderlige veda etti ve yerini Murat

Karayaiin 'a birakti.

Simdi nmzde bir seim var,
Sol, parti halinde bu seime giderse nemli bir varlik gsteremez.
SHP ok yarali. ..
CHP'nin hi gc yok,
Belki de en sanslisi, bazilari sasiracaktir
Birlesme temaslarinin

ama, Ecevit'in DSP'sidir.

baslamasinin tek sebebi bu: Yani seim korkusu.

Ecevit, bilinen gereklerini

dedi.

siralayip isi bastan kesti: "Birlesmiyorum

arkadas"

Dolayisiyla Baykarin CHP'si ile Karayaiin'in SHP'si basbasa kaldi.

123

Bir ara bunlar ~ia iliskiyi kopardilar.

Sonra birlesmeyi tekrar gndeme

getirdiler.
Bu kez ciddi grnyorlar.
BaykaL. "Solda birligin saglanmasi iin koltugu birakmaya hazirim" dedi.
Simdi top Karayaiin'da ...
Birlesme gl bir olasilik olarak grlyor.
Ama bu birlesme, seim korkusuyla

saglanacagi iin bana gre pek saglikli

olmayacaktir.
Yani bir bakima, birlesseler de ilerinde ayri olmaya devam edeceklerdir.
nk sosyal demokratlar

ayrilmaya fena alistilar.

Bunun en nemli sebebi de herkesin kendini lider grmesinden

kaynaklanmaktadir.

(28 Ekim 1993)

Ecevit uyariyor
Demokratik

Sol Parti Genel Baskani Blent Ecevit. ok ngrl bir

siyaseti. ..
Dedigi her sey ikiyor.
rnegin bir zamanlar Kafkaslar'a dikkati ekmisti. .. ok gemeden
Ermeniler, Azeriler'e saldirdi.
rnegin, Saraybosna'da bu kanli olaylar olmadan ok nce Trkiye'nin
gzlerini bu blgeye evirmesi gerektigini
Sonrasi maiOm: Vahsi Sirp saldirilari

ne srmst.

basladi.

Yine rnegin, "SHP'ye verilen oy PKK'ya gider" demisti. ..

Yine hakli ikti.
nk PKK sempatizani birok kisi, SHP'den milletvekili
Bu kisiler daha sonra SHP'den ayrildilar
kurdular.

seildi.

ve nce HEP'i, ardindan da DEP'i

Ecevit, simdi yine uyariyor:

"Rusya' da, eski Sovyetler Birligi yerine, ondan daha tehlikeli bir
imparatorlugun

temellerinin

Ecevit, bu imparatorlugun,
tehlike olusturdugunu

atildigini"

sylyor.

Ortodoks ve Slavlik temellerine

dayandigi iin

vurguluyor.

Her zamanki gibi bu uyariyi da dikkate almaliyiz.

Hele ki, Ecevit'i hep hayalcilikle sulayan, ama hep yanilan bazi evrelerin, bu
sz bir yere yazmalari gerekir ...
Greceh::ler ki, Ecevit yine hakli ikacaktir. (10 Subat 1994)

124

Neden Ecevit?
Bir yazimi "Sol ancak Ecevit'in liderliginde

iktidara yryebilir"

diye

noktalamistim.
Bugn bu konuyu biraz daha amak istiyorum:
Ecevit "lider" zelliklehni
Ecevit, cumhuriyet

Neden Ecevit?

her kosulda kanitlayan bir siyasetidir.

tarihimizin

Atatrk'ten

sonra "ikinci adam"i ismet

inn'ye karsi mcadele vererek CHP Genel Baskanligi koltuguna oturmustur.

Sonraki yillarda da adini daglara taslara yazdiran ender liderlerden

biri olmus

ve solun oylarini yzde 40 ksurlara ikarmistir.

Bugn vardigi noktada dahi mcadele verebiliyorsa,
hala koruyor

bu onun liderlik vasfini

oldugunu gstermektedir.

Son 10 yila syle bir bakarsak,

kurmaylarinin

Ecevit'e karsi solun neredeyse tm

biraraya gelip yeni bir lider yaratmaya

alistiklarini

grrz.

Pardon, nce bunu 12 Eyll'c generaller denedi ve Necdet Calp'i solun lideri
yapmak istediler. Fakat Calp, ancak ve ancak "Solun geici genel baskani"
olabildi.
Sonra solun kurmaylari
kullanarak

"liderlik"

devreye girdi ve Erdal inn'y,

koltuguna

oturtmak

Erdal Bey ise o koltuga bir trl oturamadi

beceremiyorum"

babasinin adini

istediler.
ve sik sik "Ben bu isi

diyerek kati. Son kaisinda ise geri dnmedi.

Deniz Baykal liderlige soyundu. Fakat o da klen CHP'nin Genel Baskani

olabildi.
Erdal Bey'den sonra solun byDk partisi SHP'nin, dolayisiyla btn solun
liderligine

Murat Karayaiin oturtulmak

istendi.

ok hevesli grDnd ama, o da "Iider"ligini

henz kanitlayamadi,

ola ola

SHP'nin yeni Genel Baskani olabildi.

Karayaiin'in SHP'ye bir canlilik getirmesi beklenirken,
kld.

parti. onunla daha da

Bir parti, umut olarak gsterilen, taze kan olarak sunulan baskaniyla
ufaliyorsa, o kisi. lider zelliklerini tasimiyor demektir.
Soldaki lider arayislari. lider dayatmalari
nk lider seeneklerinin

hep fiyaskoyla sonulanmistir.

hibiri Ecevit'i asamamisti. Hibirinin

Eceviften

fazla

syleyebilecek artilari yoktu.

Oysa Ecevit, ismet inn gibi bir devi asarak CHP Genel Baskanligi koltuguna
oturmustu.
SHP'nin ve CHP'nin tabaniari

IDtfen beni yanlis anlamasinlar.

125

Ben onlarin tercihlerine

neridir.

itenlikle saygi duyuyorum.

Beni:nki bir tespit ve

Sol. bir kereye de mahsus olsa, gerek lideri Ecevife kayitsiz sartsiz evet
demelidir.
Sol bunu denemeden lider arayislarini

srdrrse

Blent Bey'in siyasetten

ekilmesini bekleme zorunda kalir ki, o zaman da solun adindan dahi bahsetmek
imkansiz hale gelir.
Sol ancak Ecevifin

liderliginde

iktidara yryebilir.

(10 Temmuz 1994)

DSP neden farkli?

Pazar gnyapilan

seimlerde sol byk bir yenilgi aldi. O kadar ki,

sonulara bakarsaniz, "Sol silindi" bile diyebilirsiniz.

Kimse, bu kadarini tahmin

etmiyordu.
Dsnebiliyor

musunuz? Solun en byg oldugunu iddia eden SHP Genel

Baskani Murat Karayaiin, "Yenilginin tek sorumlusu

Eceviftir"

diyor. Bence

Murat Bey, haksizlik, hem de ok haksizlik ediyor. nk yenilginin tek

sorumlusu bizatihi Karayaiin'in

SHP'sidir.

nk, artik SHP deyince akla, ISKl'ler, ASKI'ler, saibeli bagislar, daha da
nemlisi halkina yabanci, inanlara saygisiz siyasiler ve kirli siyaset gelmektedir.
SHP Grup Baskanvekilierinden

Ercan Karakas, "Yeni bir sosyal demokrat

partinin kimliginin tanimlanmasina ihtiya var" diyor. Dogru ama ... Bunu yapmis
olan var zaten ... Iste Ecevit ortada ...
Yillardir, "Biz farkliyiz"

diyor. Ama kimseye dinletemiyor.

solu, degisen dnya ve lke kosullarina

Oysa Blent Bey:

gre yeniden yorumlanmis;

milli ve

manevi degerlere saygili bir yapi olusturmustur.

SHP'nin akli basinda isimlerinden biri olan Sayin Karakas dahi, Ecevifin
DSP'sindeki bu yeniligi grmeden, "yeni bir kimlik tanimlanmasi"ndan sz
ediyor.
Halkin milli ve manevi degerlerine saygi duymaniz iin illa sagci olmaniza
gerek yok. Solcu olarak da bunu yapabilirsiniz.

Fakat SHP'nin akli, buna bir

trl basmiyor.
Bakin iste bir kaniti: SHP'li bir bakan, dindar kesimlerden
"rmcek kafalilar"

ifadesini kullanabilmektedir.

sz ederken

Byle solcu olmaz... Bu

yobazliktir.
Hem demokrat,

stelik de sosyal demokrat

inanlarindan dolayi "rmcek kafalilar"

126

olacaksiniz, hem de rakiplerinize,

diye hakaret edeceksiniz.

zaman, o kisilerin tenisil ettigi inanca sahip insanlar size oy verirler

Vermezler tabii ... yle olunca da "buuk partiler"

mi?

diyerek sizinle matrak

geerler.
Ben hep sylyorum:

Solun bugn Ecevitlen

baska alternatifi

yoktur. Solun

tek sansi Ecevitlir.

inn denedi; olmadi. .. Baykal denedi; olmadl. .. Karayaiin deniyor;
olmuyor ....
SHP kurmaylarinin

da bunu grmeleri

ve solun adresi olarak Ecevit'i kabul

etmeleri lazim gelir. Su sartlarda solun baska bir alternatifi

yoktur.

(13 Temmuz 1994)

Solu, yeni CHP blyor

SHP ve yeni CHP sosyal demokratlari,

yillarca Blent Ecevit'in solu

bldgn iddia ettiler.

Ecevit iin israrla ve inatla "Bir Blen" ifadesini kullandilar.
Sonra ne oldu?
Su oldu: asil solu blenler, bu iddiada bulunanlar ve bu ifadeyi kullananlar
oldu.
Zaten sosyal demokratlar,

Ecevit'e birlesme agrisi yaparken de samimi

degillerdi.
Birlesme agrilarinin ogu gstermelikti.
Maksat agri yapiyor olmakti.
Onlarin istedigi, Ecevit'in gelmesi degil, devreden ikmasiydl.
Ecevit kazaran "Evet" deseydi, onu delege oyunuyla kim vurduya
gtreceklerdi.
Onun iindir ki, Ecevit"le birlesme grsmesi yapmaya giderken dahi,
birlesmemek iin ne gerekiyorsa yapiyorlardi.
Hatta bu konuda basi, Erdal inn ekiyordu.
Bakin bir rnek vereyim: inn, vaktiyle Ecevit'le birlesme grsmesi
'jai;:ima'ja \\de\"\<..eii,DSP'deli
Krkoglu'nu

o\a'j\\ b\\mde

a'jn\aii

MI'jamali

M\\\et\Je\<..\\\Celal

bir gn nce trenle partisine aliyordu ve bu arada, ne ilgisi varsa,

su ilgin lafi sylyordu:

"Ecevit demokrat

degil!"

Erdal Bey bunu syledikten birgn sonra Blent Bey'le birlesme grsmesi
yapmaya gidiyordu.

Dolayisiyla grsme, birlesme degil, birlesmeme temasi

oluyordu.

127

Fakat sosyal demokratlar,

yine ayni seyi iddia ediyorlardi:

"DSP solu blyorl"

Simdi bu iddia, geerliligini

btnyle yitirdi.

is tersine ,jnd:

Solu yeni CHP biyor.

Yalniz "Bir Blen"lerin sayisi bir degil. .. Erdal Bey de "Bir Blen", Deniz Bey
de ...

Geri Erdal Bey, "Deniz"e tutuldugu

Ecevit karsitligi

iin veda turlari

atiyor ama, iindeki

daha agir basiyor olmali ki, hala oylarin CHP'ye verilmesini

isteyerek solun blnmesine kendi api kadar hizmet ediyor.

ilgintir

ki. Erdal Bey'in, yillar nce Ecevit karsiti oldugu iin trenle partisine

aldigi Celal Krkoglu

da bu arada CHP'ye veda ediyor,

Ve solu; kimin, kimlerin

bldg bugn daha iyi anlasiliyor. (30 Kasim 1995)

Yeni CHP'nin isi ok zor

Tikanan herkes suu medyada ariyor,
Simdi de CHP Genel Baskani Deniz Baykal ayni seyi yapiyor. Diyor ki:
"iki tane manset atacaksin, Istanbul'da yazilan senaryolar dogrultusunda
hkmet kuracaksin."
BaykaL. olasi "ANAP-DSP koalisyonu'ndan
nce sunu animsatmakta

sz ediyor.

yarar var:

Seimlerden sonra ANAP ile DSP'nin koalisyon kurmalari

degil... Konu esitli kereler gndeme geldi.
Zaten Mesut Yilmaz, her firsatta
ediyor. teki ANAP kurmaylari

ihtimali, yeni bir sey

DSP Lideri Blent Eceviften

vgyle sz

da yle ...

Nitekim daha iki gn nce ANAP Genel Baskan Yardimcisi Yasar Eryilmaz,
"Muhtemel

bir koalisyonda DSP, ilkeleriyle ANAP'a en yakin partidir"

Medyanin bu konuyu biraz daha amasinin "istanbul'da

dedi.

yazilan senaryolar"la

ne ilgisi var?
"ANAP-DSP koalisyonu"
"malumu-ilan "dir

olasiligi gizli bir senaryonun rn degil ki. .. Bu,

Ortada bir seim olmadan, Baykal dese ki: "Medya, DYP-CHP koalisyonunu
tezgahliyor. "
Ha o zaman haki!. ..
Fakat ortada byle bir sey yok ki ...
24 Aralik seimlerinden

sonra "DYP-CHP koalisyonu"

erecektir. Belki kosullar, yeni bir "DYP-CHP koalisyonu"nu

128

kendiliginden

sona

gerektirecektir.

Mevcut verilere ]re,

byle bir olasilik yok ama, olabilir de ...

Yani lafin z su: Bir lafin ncesinde olasi koalisyonlari

yazmanin istanbul'da yazilan gizli senaryolarla

konusmanin,

ve medya tezgahi ile bir ilgisi,

iliskisi yoktur, olamaz da ...

Byle bir ilgiyi. iliskiyi aramak, DSP-CHP ayriligini tabanda da krklemekten
te bir ise yaramaz. Oysa iki partinin tabani da iliskilerin gerginlestirilmesi
yerine, yumusatilmasindan

yanadir.

CHP'nin isi, bu kez gerekten ok zordur. Solun birinciligini

DSP'ye kaptiran

CHP, ciddi olarak baraj endisesi yasamaktadir.

Bunun somut sebepleri vardir. (3 Aralik 1995)

Yeni CHP'nin baraj endisesi

Dnk yazimi syle noktalamistim:
"Solun birinciligini
yasamaktadir.

DSP'ye kaptiran CHP, ciddi olarak baraj endisesi

Bunun somut sebepleri vardir."

Evet, CHP'nin isi bu kez gerekten ok zordur.

nk CHP, SHP-CHP birlesmesinden

nce sahip oldugu oy kesimlerinin

byk ogunlugunu kaybetmistir; kaybetmeye de devam etmektedir.

1- CHP tabani, byk lde DSP'ye kaymaktadir. Bunu artik herkes
grmektedir.
2- Dogu oylari, artik CHP iin hayaldir. Krt kkenli HADEP, Dogu'dan
CHP'ye ynelecek oylarin nn kesecektir.
3- Alevi oyJari artik antada keklik degildir. Aleviler, Demokratik
Hareketi adi altinda kendi bagimsiz adaylarini destekleyerek
nnde byk set olusturacaklardir.

Baris

CHP'ye ynelisin

Arti, bazi Alevi oylari da DSP'ye, ANAP'a ve

DYP'ye gidecektir.
(Refah ve MHP'ye gidecek Alevi oylarindan sz etmek mmkn degildir.
zeiiikle RP'lilerin bu konudaki grsleri tamamen bir iddiadir.)
CHP'ye oy verecek Aleviler ise hala vardir. Mehmet Mogultay,
Seyfi Oktay ve Sahin Ulusoy taraftarlari
yapacaklardir.

elbette ki tercihlerini

Ancak bunun byk bir g olusturmayacagi,

Mustafa Timisi,

CHP ynnde
Alevi evrelerinde

de dile getirilmektedir.
4- Dogu Perinek'in
canlilik gstermektedir.

Isi Partisi de bu defa her zamankinden

Aydinlar, "Oylar isi Partisi'ne"

daha fazla bir

kampanyasina katilirken,

bazi CHP ynetici ve yeleri de aylarin bu partiye verilmesi iin agri

yapmaktadir.

129

Onun iindir ki. yeni CHP, artik ciddi olarak baraj endisesi yasamaktadir.
(4 Aralik 1995)

Solun, byk adresi artik DSP

24 Aralik Erken Genel Seimler'i'ni 4 aidan degerlendirmek

gerekir,

1- RP olayi
2- Merkez sagin durumu
3- Merkez solun yapisi
4- MHP ile HADEP'in baraji asamamasi.
Bana gre RP, alabilecegi en yksek oyu almistir. RFnin limit oyu bu
kadardir,
(Eger HADEP seime katilmasaydi;

ki bu parti yaklasik yzde 4 oyaimistir,

bu oyun en fazla yzde 2'si RP'ye gidebilirdi.

baska partilere

Geri kalan yzde 2'si CHP ile

kayabilirdi.)

Merkez sagda liderler aisindan bir kararsizlik

Merkez solda ise; seim gecesi Kanal Tdeki

ortaya ikmistir.

canli yayinda da belirttigim

gibi.

Ecevit'in rakipsiz liderligi seim sonulariyla bir kez daha kanitlanmistir,

Geri DSP, yzde 20 dolayinda oy bekliyordu

ama, bana gre, yzde 15'e

yaklasan oran hi de azimsanacak bir sonu degildir,

Benim kisisel beklentim

de 15-18 arasindaydi. Ancak Baykal'in "yeni" oldugu

iddia edilen imaji, DSP'ye ynelisi birka puan eksiitmistir.

Buna karsilik,

CHP'nin baraji asmasi, Baykal'in "yeni" imajindan ok, Demokratik

Hareketi'nin

SHP ve CHP kkenli Alevi kardeslerimizin

tercihlerini

Baris

son anda seimlerden ekilmesi sayesind~ olmustur,

bir blm, bu seimde de

CHP lehine kullanmislardir,

Onlar da olmasaydi, CHP bu kez baraji kesinlikle asamazdi. Yani, denilebilir

ki. CHFyi, Alevi kardeslerimiz

kurtarmistir.

MHP ile HADEP'in Meclis'e girememeleri

ise yzde 10 barajinin adaletsizligini

bir kez daha ortaya koymustur.

Yapilacak ilk genel seim de bu barajin mutlaka dsrlmesi gerekmektedir,
(26 Aralik 1995)

130