1

M U
I. L DO CHN TI
Con ngi l yu t v cng quan trng, quyt nh s thnh cng hay tht
bi ca mt t chc. Chnh v vy, mi nh qun l, iu hnh u t mi quan
tm v con ngi ln hng u trong chin lc xy dng v pht trin t chc.
Trong vai tr mt nh qun l, chng ta hy th nhn li tng th cng ty
v tr li nhng cu hi sau : i ng nhn vin c phi l ci ngun thnh cng ca
cng ty ? Nhn vin ca cng ty c tn tm vi mc tiu, cng vic ca cng ty ?
Cng ty c to c hi nhn vin th hin nng lc bn thn ? Cng vic ca
nhn vin c mang tnh cht thch thc kh nng v tin trin theo thi gian khng?
Nhn vin c duy tr c tinh thn v ng lc lm vic tch cc ? Nu tt c cu
tr li u l C, iu chng t cng ty chng ta c mt trin vng pht trin
rt tt; ngc li, nu a s cu tr li u l Khng, chng ta cn phi xem li
cng tc qun l hiu sut lm vic ca nhn vin v vic nh gi nhn vin.
Nhn t then cht lin quan n thnh cng trong di hn ca mt t chc
l kh nng o lng mc thc hin cng vic ca nhn vin. nh gi nhn
vin l mt trong nhng cng c hu dng nht m mt t chc thng s dng
duy tr v thc y hiu sut cng vic v thc hin qu trnh nhm t n mc
tiu chin lc ca t chc. nh gi nhn vin ng vai tr quan trng trong vic
m bo hnh vi m nhn vin thc hin trn cng vic nht qun vi chin lc
ca cng ty. nh gi thc hin cng vic cn l mt cng c c s dng cng
c gi tr v vn ho t chc. Trong khi tt c chng ta u tp trung vo nhng
tin trnh, th tc nh gi chnh thc th tin trnh qun l v nh gi thc hin
cng vic tht ra c th tin hnh theo nhng cch khng chnh thc. Hu ht cc
nh qun l u gim st cch thc lm vic ca nhn vin v nh lng nh th
no cch thc lm vic ca nhn vin ph hp vi nhng yu cu ca t chc.
H to cho nhn vin nhng n tng v gi tr tng i ca nhn vin i vi
t chc v tm kim cch thc ti a ho s ng gp ca tng c nhn nhn

vin. vic nh gi t hiu qu cao, cc nh qun l thng p dng c hai

hnh thc nh gi chnh thc v khng chnh thc.
Vi nhng li ch ca vic nh gi nhn vin nu trn, m bo hot
ng kinh doanh hiu qu v ngy cng pht trin, Vin thng TP. H Ch Minh
khng th khng thc hin nh gi nhn vin. Tuy nhin, thc cht cng tc nh
gi nhn vin hin nay ti Vin thng TP. H Ch Minh cn mang tnh cht hnh
thc v cm tnh. V sao vic nh gi mang tnh cht hnh thc v cm tnh ?
Nguyn nhn c bn ca tn ti trn l do cha xy dng h thng tiu chun nh
gi nhn vin c bit l nhn vin lm vic ti khi chc nng ca Vin thng
Thnh ph. Do cha c h thng tiu chun nh gi nn vic nh gi nhn vin
khng th chnh xc, khng hiu qu, khng t nhng mc ch nh mong mun
ca cp lnh o ti Vin thng Thnh ph. T vic nh gi nhn vin khng
chnh xc, nh hng hng lot vn lin quan n qun tr ngun nhn lc
nh : khen thng, tng lng, o to, bt Chnh t vic nh gi khng
chnh xc dn n khen thng, tng lng khng cng bng, o to khng ng
ngi; vic bt khng t mc ch pht trin nhn vin, khng to ng lc thc
y nhn vin lm vic tt hn. Do khng c h thng tiu chun nh gi nn khi
nh gi nhn vin, lnh o thng c khuynh hng bnh qun ch ngha trnh
nhng thc mc t nhn vin, vic nh gi thng mang tnh d ho vi qu. Vi
cch nh gi nh trn, nhng nhn vin lm vic khng hiu qu, thiu trch
nhim thng tch cc ng h, ngc li, nhng nhn vin tch cc lm vic, c
trch nhim vi cng vic thng c tm l bt mn v tt c u nh nhau v
chc chn s gim hiu sut lm vic.
Qua tm hiu, tham kho cc ti nghin cu khoa hc trong ngnh bu
chnh vin thng, ngi vit nhn thy vn nh gi nhn vin cha c
nghin cu nhiu v chuyn su. Mt vi ti nghin cu ch cp n ni dung
v mt vi phng php nh gi. Tuy nhin, hot ng nh gi nhn vin t
hiu qu hay khng ph thuc rt nhiu yu t : l quan im ng ca cp lnh
o v nh gi nhn vin, l h thng tiu chun nh gi chnh xc, l vic
la chn phng php nh gi ph hp v ngoi ra, ngi lnh o phi nm bt

phng php nh gi nhn vin. Do , vi mc tiu hon thin hot ng nh

gi nhn vin ti Vin thng Thnh ph H Ch Minh, tc gi quyt nh chn ti
nghin cu Mt s gii php nhm hon thin hot ng nh gi nhn vin ti
Vin thng thnh ph H Ch Minh.
II. MC CH NGHIN CU
Mc ch nghin cu nhm xut nhng gii php st vi thc t, thit
thc, tht s mang li hiu qu cho cng tc nh gi nhn vin khi chc nng ti
Vin thng Thnh ph H Ch Minh.
III. NI DUNG NGHIN CU
Nghin cu mt s vn lin quan n nh gi nhn vin.
Nguyn nhn lm cho vic nh gi nhn vin khng hiu qu ti Vin thng
TP. H Ch Minh.
Tm hiu quan im v vic nh gi nhn vin t gc ca nh lnh o
v t gc mt ngi nhn vin.
xut p dng mt s gii php nhm hon thin hot ng nh gi nhn
vin c xt n yu t ph hp vi iu kin thc t ti Vin thng TP. H
Ch Minh.
Tt c nhng ni dung nu trn nhm hng ti xut nhng gii php kh
thi, ph hp thc t ng thi phc v cho nhng khu khc trong cng tc qun tr
ngun nhn lc nh : khen thng cng bng, tng lng, o to ng nhu cu,
bt ng ngi ng vic.
IV. I TNG NGHIN CU
i tng nghin cu ch yu ca ti ny l vn nh gi nhn vin ti
Vin thng TP. H Ch Minh. Ngoi ra, nhng vn nghin cu v nhng gii
php a ra mang tnh khi qut cao, c tip cn nhiu gc khc nhau,
ngi vit phng vn, ly kin mt s lnh o v tip cn, kho st thm mt s
n v hot ng trong lnh vc vin thng trn a bn thnh ph H Ch Minh.

V. PHNG PHP
Nhm gip cho ni dung nghin cu phong ph, st thc t, ngi vit p
dng kt hp nhiu phng php nghin cu nh : phng php quan st thc tin;
phng php iu tra bng phiu kho st; phng php thu thp, c ti liu v
tng hp; phng php chuyn gia. Cc phng php nu trn gip ngi vit tip
cn vn t nhiu gc : t l thuyt n thc tin. Vi phng thc tip cn
vn t nhiu gc , ngi vit s trnh c nhng quan im nh gi phin
din v nhng gii php xut s st thc tin, mang tnh kh thi cao.
VI. KT CU TI
Ni dung nghin cu s c trnh by thnh ba chng :
Chng I : Tng lun cc vn lin quan n nh gi nhn vin.
Chng II : Hin trng ca cng tc nh gi nhn vin ti Vin thng TP. H
Ch Minh.
Chng III : Mt s gii php nhm hon thin hot ng nh gi nhn vin
ti Vin thng TP. H Ch Minh.
VII. GII HN TI
nh gi nhn vin c thc hin thng qua rt nhiu gii php. Tuy nhin,
t hiu qu, gii php a ra phi xut pht t thc t khch quan, phi ph hp
vi iu kin hin ti ca t chc. Vi thi gian nghin cu c hn, ngi vit
khng mong mi a ra nhng gii php hon thin tuyt i, ch xut mt vi
gii php c bn, quan trng, thit thc cn c p dng trong iu kin hin ti
ca Vin thng TP. H Ch Minh nhm hon thin cng tc nh gi nhn vin ti
Vin thng TP. H Ch Minh.
Vi nhng gii hn nu trn, ti nghin cu c th tip tc c nghin cu
chuyn su v m rng i tng p dng l lnh o (Trng Phng, Ph Trng
Phng) cc Phng, Ban chc nng ti Vin thng TP. H Ch Minh.

CHNG I
TNG LUN CC VN LIN QUAN N
NH GI NHN VIN
1.1. KHI LC MT S VN V NH GI NHN VIN V H
THNG NH GI
1.1.1. Khi nim v nh gi nhn vin
1.1.1.1. Khi nim v nh gi nhn vin
Qua tham kho nhiu ti liu, c th nh ngha vic nh gi nhn vin l tin
trnh nh gi mc hon thnh cng vic ca nhn vin theo mc tiu t ra
trong mt giai on no . Thng tin phn hi t nh gi nhn vin s gip nhn
vin bit c mc hon thnh cng vic ca h khi so snh vi tiu chun, mc
tiu m t chc ra.
Nhng nhn t nh hng n vic thc hin cng vic ca nhn vin :
NHNG NHN T NH HNG N THC HIN CNG VIC CA NHN VIN

Perf = f (A, M, E)
NG LC
- Tham vng trong
ngh nghip
- Xung t ca
nhn vin
- S bt mn
- S cng bng/S
hi lng
- Mc tiu/K vng.

MI TRNG
LM VIC
- Thit b/Vt dng
- Thit k cng vic
- iu kin kinh t
- Cc hip on
- Qui nh v chnh
sch
- S h tr qun l
- Lut v qui tc.

KH NNG
- Cc k nng k thut
- Cc k nng kt ni c
nhn
- Cc k nng gii quyt vn

- Cc k nng phn tch

- Cc k nng truyn t,
thng tin
- Nhng gii hn v th cht.

Hnh 1.1. M hnh nhng nhn t nh hng n thc hin cng vic ca nhn vin [19]

1.1.1.2. Tm quan trng ca nh gi nhn vin

nh gi nhn vin l mt hot ng rt quan trng trong qun tr ngun nhn

lc. Trn thc t, hu ht cc doanh nghip u c gng thc hin vic nh gi
nhn vin thng qua v cn c trn nhng c s sau :
Phn tch cng vic, thit k bn m t cng vic, xy dng bn tiu chun
thc hin cng vic.
Xy dng h thng tiu chun nh gi thc hin cng vic ca nhn vin.
nh gi nhn vin nhm phc v cho vic khen thng, tng lng, o
to, pht trin v bt.
nh gi nhn vin c nhng li ch sau :
Truyn t nhng mc tiu chin lc ca t chc n tng Phng, Ban, c
nhn nhn vin.
Nhn vin c thng tin phn hi v nng lc, hiu sut lm vic ca c
nhn h.
Cng ty nm bt thng tin kp thi bit liu cng ty c th t nhng mc
tiu chin lc t ra.
Gn kt mc tiu pht trin t chc v pht trin c nhn nhn vin.
To mi quan h cht ch gia lnh o v nhn vin trong thc hin cng
vic t mc tiu ra.
1.1.1.3. Mc ch ca vic nh gi nhn vin
C rt nhiu nghin cu t ra cu hi nh gi nhn vin nhm mc ch
g?.
nh gi vic thc hin cng vic rt cn thit v n s gip cho vic qun l
hiu qu v nh gi nhn vin. nh gi gip pht trin c nhn, lm cho hot
ng ca t chc tt hn v gip cho vic hoch nh k hoch kinh doanh. nh
gi thc hin cng vic thng thng thng c thc hin hng nm i vi nhn
vin trong ton cng ty. Mi nhn vin s c ngi qun l trc tip nh gi.
Gim c do cc CEO nh gi ng thi Ch tch hoc ngi lm ch Cng ty s
nh gi cc CEO ty theo qui m v c cu t chc.
nh gi thc hin cng vic hng nm gip cho vic qun l v gim st vic
thc hin cc tiu chun, qui nh; to s ng thun i vi mc tiu v nhng k

vng t ra cho cng ty v vic y quyn thc hin cc trch nhim v nhim v.
nh gi nhn vin cng thit lp nhu cu o to c nhn v gip cho vic phn
tch v hoch nh nhu cu o to ca Cng ty.
nh gi thc hin cng vic thng thng cng gip cho vic nh gi h
thng tr lng hng nm ca Cng ty v r sot li vic nh mc lng, thng
thng cng trng vi vic hoch nh kinh doanh cho nm tip theo.
nh gi thc hin cng vic thng thng nhm xem xt li vic thc hin
cng vic ca tng c nhn nhn vin so vi cc mc tiu t ra v nhng tiu
chun t ra trong nm; nhng tiu chun ny thng c tha thun ti cuc hp
nh gi trc y.
nh gi thc hin cng vic cng rt cn thit cho vic hoch nh pht trin
ngh nghip v thng tin i vi c nhn, i vi nhng cng vic trng yu cng
nh cho ton cng ty.
nh gi thc hin cng vic quan trng i vi vic ng vin nhn vin, i
vi vic pht trin hnh vi v thi ca nhn vin, truyn t thng tin v nh
hng mc tiu ca c nhn cng nh t chc, tng cng mi quan h tch cc
gia cp qun l v nhn vin.
nh gi thc hic cng vic cung cp s nh gi chnh thc i vi vic
thc hin cng vic ca tng c nhn v hoch nh cho vic pht trin trong tng
lai.
nh gi thc hin cng vic d di bt k hnh thc no l yu t sng
cn gip qun l vic thc hin cng vic ca con ngi v t chc.
Nh vy, nh gi nhn vin nhm phc v cho nhiu mc ch nhng c th
gp thnh hai nhm chnh nh sau :
a. Pht trin nhn vin
nh gi nhn vin c thc hin thng qua nhiu cch thc khc nhau; nh
gi nhn vin khng ch dng li vic nh gi k nng nhim v m cn l mt
s nh gi ton din nhm nh hng pht trin v o to nhn vin.
Duy tr hiu sut lm vic v thnh tch ca nhn vin : Vic lnh o nhn
bit nhng n lc ca nhn vin trong vic hon thnh cng vic c giao v

khen thng xc ng s ng vin tinh thn lm vic ca nhn vin, nhn vin
s c gng duy tr nhng thnh tch ; mt khc, nhng nhn vin khc s c
gng nhiu hn c khen thng trong tng lai. S nh gi cng bng v
xc ng mc hon thnh cng vic ca nhn vin (vi nhng thng tin, d
liu chng minh r rng) s mang tnh thuyt phc cao i vi nhng nhn vin
khc, khng to mu thun gia cc nhn vin do vic nh gi khng r rng,
khng trung thc.
Nng cao thnh tch ca nhn vin : trn c s nh gi mc hon thnh
cng vic tng thi im, lnh o c th nh hng cho nhn vin cch thc
lm vic t hiu sut v thnh tch cao hn trong thi gian ti. Ngi lnh
o c th gip nhn vin nhn bit nhng im mnh, im yu; gip nhn
vin tm nguyn nhn ca nhng tht bi trong cng vic, t , xc nh nhn
vin cn phi lm g khc phc hoc lm tt hn. Ngoi ra, ngi lnh o
c th tho lun v thng nht vi nhn vin mc tiu cng vic trong tng lai
v nhng phng thc thc hin t mc tiu ny.
Xc nh mc tiu pht trin ngh nghip cho nhn vin : cc cuc hp nh
gi nhn vin l dp lnh o v nhn vin cng tho lun v cc mc tiu v
k hoch pht trin di hn ca nhn vin. Da trn nhng k nng hin ti, kt
qu hon thnh cng vic ca thi gian qua, ngi lnh o c th xut
nhng cch thc nhn vin cn thc hin t hiu sut cng vic v thnh
tch cao hn. Ngi lnh o cng cn nh hng cho nhn vin thy r s gn
kt, nh hng ln nhau gia thnh tch ca c nhn vi li ch chung ca t
chc.
Xc nh nhu cu o to : nh gi thc hin cng vic cng nhm phc v
cho vic xc nh nhu cu v thit lp k hoch o to ca t chc. Nu mt
nhn vin khng t nhng yu cu trong thc hin cng vic, chng trnh o
to c th gip h hiu chnh cc k nng nghip v cn thit hoc s thiu ht
v kin thc. Vi nhng nhn vin hon thnh cng vic trn mc yu cu, c
th a vo nhng chng trnh o to CEO chun b cho vic bt vo
nhng v tr cao hn. nh gi mc hon thnh cng vic s gip nh lnh

o xc nh nhu cu o to chuyn su. V d, nu nhn vin chm sc khch

hng khng tt, h c th c o to thm v k nng giao tip.
b. Qun tr ngun nhn lc hiu qu hn
Bn cnh mc ch pht trin nhn vin, nh gi thc hin cng vic cn
nhm phc v cho cng tc qun tr ngun nhn lc ni chung.
Kt ni khen thng vi thnh tch : nh gi thc hin cng vic l mt trong
nhng yu t cu thnh h thng thng pht ca t chc. Cc nhn vin, nhng
ngi nhn c kt qu nh gi tt c xu hng nhn cc phn thng v vt
cht ca t chc nh : tng lng, khen thng. Nhng nhn vin b nh gi
km s nhn nhng hnh pht ca t chc nh : khin trch, h bc lng, thuyn
chuyn cng vic khc, ging chc v cui cng l sa thi. Mc tiu ca kt ni
nh gi thc hin cng vic vi cc cng tc qun tr ngun nhn lc nhm ng
vin nhn vin thc hin cng vic tt hn. Tuy nhin, vic kt ni thnh tch vi
thng th ni d hn thc hin. Bi nh gi thc hin cng vic phi chnh
xc, phn thng phi c gi tr thc s vi nhn vin v t chc phi pht trin
h thng thng pht cng minh, m bo s cng bng i vi nhn vin. H
thng thng pht s mt tc dng hoc sai mc ch ngi nhn vin cm nhn
s khen thng l s ban pht, khen thng khng da trn thnh tch, nng lc
thc s m da trn s thin v, u i hoc nhm mc ch chnh tr.
nh gi cc chnh sch v chng trnh qun tr ngun nhn lc : thng tin
nh gi thc hin cng vic cng gp phn trong vic nh gi mc hiu qu
ca nhng chnh sch v chng trnh qun tr ngun nhn lc. Vic nh gi
thc hin cng vic s c thc hin an xen vi cc chng trnh v chnh sch
qun tr ngun nhn lc nhm gip iu chnh chnh sch v chng trnh qun tr
ngun nhn lc tt hn, c bit l chnh sch o to v bt nhn vin.
1.1.2. Tiu chun nh gi nhn vin
1.1.2.1. Thit lp tiu chun nh gi
a. Thit lp tiu chun nh gi trn c s phn tch cng vic v bn m t cng
vic

10

Tiu chun nh gi c xy dng nhm o lng mc thc hin cng

vic ca nhn vin. Do , thit lp mt h thng tiu chun nh gi kh thi,
ph hp, iu u tin, ngi lnh o cn thc hin l phi nm c cng vic
ca nhn vin. Nh vy, nm c cng vic ca nhn vin, ngi lnh o cn
phn tch cng vic, phi thit k c bn m t cng vic.
Cn c ni dung bn m t cng vic, ngi lnh o s xc nh mc tiu,
nh lng cng vic nhn vin cn phi thc hin t cc mc tiu t ra. Cn
lu , mc tiu ra cn t c s thng nht gia lnh o v nhn vin thc
hin trnh tnh trng ngi lnh o p t cng vic vt qu kh nng thc
hin ca nhn vin hoc nhn vin ng k mc hon thnh cng vic di kh
nng thc hin ca mnh lm vic nhn nh v d t thnh tch. Cn c kt qu
phn tch cng vic v bn m t cng vic, ngi lnh o c th xc nh mc
u tin, mc quan trng ca tng cng vic quyt nh thang im nh gi
ph hp.
b. Thit lp tiu chun nh gi trn c s bn tiu chun thc hin cng vic.
T vic phn tch cng vic v bn m t cng vic, ngi lnh o c th xc
nh nhng yu cu v tiu chun i vi nhn vin thc hin cng vic . Bn
tiu chun thc hin cng vic cng c th c xem l mt c s tham kho
cho vic thit lp tiu chun nh gi.
1.1.2.2. Cc yu cu i vi tiu chun nh gi [19]
a. Tiu chun nh gi phi gn vi mc tiu chin lc ca t chc
Tiu chun nh gi gn vi mc tiu t chc hm cp n mc lin
quan gia tiu chun nh gi v mc tiu chin lc ca t chc. V d, nu t
chc ra tiu chun 95% nhng khiu ni ca khch hng phi c gii quyt
trong ngy th khi xc nh tiu chun nh nhn vin chm sc khch hng, ngi
lnh o s gn kt mc tiu ny vo tiu chun nh gi ca nhn vin. Mt s
cng ty nh 3M v Buckman Laboratories t ra mc tiu chin lc ca cng ty
l 25%-30% doanh thu ca cng ty phi t c t vic bn sn phm c
pht trin trong vng 5 nm qua. V d nhin nhng mc tiu ny s c phin
thnh tiu chun nh gi nhn vin. Cng ty General Motors v Whirlpool t ra

11

nhng mc tiu v chi ph, cht lng v tc . H pht trin nhng thang o
xc nh v so snh mc thc hin cng vic ca nhn vin ca Cng ty trn
ton th gii.
b. Tiu chun phi bao qut, khng khim khuyt
Mt yu t th hai cn xem xt khi xc lp tiu chun thc hin l mc
cc tiu chun c th bao qut ton b nhng nhim v t ra i vi nhn vin.
Khi tiu chun nh gi tp trung ch vo mt tiu ch no (v d tiu ch v
doanh thu bn hng) m loi b nhng tiu ch quan trng khc khng th nh
lng c (v d chm sc khch hng), lc , h thng nh gi b xem l Tiu
chun nh gi khng bao qut.
c. Tiu chun khng b ng nht
Cng nh tiu ch thc hin cng vic b xem l khim khuyt, tiu ch cn c
th b xem l b ng nht. C nhng nhn t nm ngoi s kim sot ca nhn
vin v nh hng n vic thc hin cng vic ca h. V d : vic so snh mc
thc hin cng vic ca nhng cng nhn sn xut khng nn b ng nht bi
yu t cho rng nhng cng nhn c thit b my mc mi hn. S so snh mc
thc hin cng vic ca nhn vin bn dch v du lch khng nn b ng nht
bi yu t lnh th khc nhau th tim nng thng mi khc nhau.
d. Tiu chun nh gi phi r rng, c c s, ng tin cy
tin cy ca tiu chun hm cp n mc n nh v nht qun ca
tiu chun, hoc cng c th l mc thc hin cng vic m nhn vin c th duy
tr theo mt thi gian. Trong vic bnh chn, tin cy c th c o lng qua
mi tng quan gia hai b tiu chun bnh chn do mt ngi bnh chn hoc hai
ngi bnh chn khc nhau V d : hai ngi lnh o c th bnh chn cng mt
c nhn d on mc ph hp trong vic bt anh y hoc ch y. Vic
bnh chn ca hai ngi lnh o trn c th c so snh xc nh mc tin
cy gia nhng ngi bnh chn.
Tiu chun nh gi thc hin cng vic cho php ngi lnh o c th ho
v trao i vi nhn vin thng tin chnh xc v thnh qu cng vic ca h v c
cht lng v s lng. V vy, khi xy dng tiu chun nh gi thc hin cng

12

vic, cn lu n tnh cht c th nh lng v c th o lng ca cc tiu ch

t ra. V d : tiu ch nh gi kh nng v thi p ng cc n t hng ca
khch hng nhit tnh khng tt bng tiu chun nh gi tt c n t hng ca
khch phi c hon tt trong 4 gi vi t l chnh xc t 98%. Khi tiu chun
nh gi thc hin cng vic c din t mt cch c th, c th o lng c
th vic so snh gia tiu chun vi kt qu thc hin ca nhn vin s a n mt
kt qu nh gi cng bng.
1.1.3. Ni dung v tin trnh nh gi
1.1.3.1. Xc nh cc yu cu cn nh gi
Cn c trn phn tch cng vic xc nh nhng ni dung cn nh gi.
Nhng ni dung c bn cn nh gi thng nht qun; nhng ni dung c bit c
th thay i tu theo c im cng vic.
Chuyn i ni dung cn nh gi thnh nhng tiu chun nh gi.
m bo cc nguyn tc trong nh gi v trnh nhng li ca nh qun l khi nh
gi nhn vin, h thng tiu chun cn c thit k r rng v tt nht l c th
nh lng.
1.1.3.2. La chn phng php nh gi
a. nh gi da trn c im c tnh
Phng php nh gi da trn c im c nhn dng cho vic nh gi thc
hin cng vic nhm nh gi mc lin quan gia c im c tnh ca nhn
vin tnh c lp, tnh sng to, sng kin v k nng lnh o c xem l
quan trng - i vi cng vic v t chc ni chung. Ngi ta cho rng phng
php nh gi theo c im c tnh thng dng nht ch ng phn ln do vic s
dng phng php ny d dng, thoi mi. Tuy nhin, nu khng c thit k mt
cch cn thn trn c s phn tch cng vic, vic nh gi da trn c im c
tnh c th d ri vo thnh kin v ch quan.
b. nh gi da trn hnh vi
Nh nu trn, mt trong nhng khuyt im tim n ca phng php nh
gi thc hin da trn c im c tnh l d ri vo khuynh hng m h, khng
chnh xc, khng r rng v ch quan. Mt trong nhng cch ci tin h thng

13

thang o bnh chn l phi m t c v chuyn hnh vi thnh nhng thang o

hoc continnum. Nhng m t ny s gip ngi bnh chn m c th l lnh o
d dng xc nh nhng im m mt nhn vin c bit khng thc hin c.
Phng php nh gi thng qua hnh vi thc hin cng vic c pht trin
m t c th nhng hot ng no nn (hoc khng nn) th hin trong cng vic.
Phng php ny thng hu ch trong vic gip nhn vin c c thng tin phn
hi khc phc v pht trin.
c. nh gi da trn kt qu/nng sut
Thay v phi quan st c im c tnh hoc nhng hnh vi thc hin cng vic
ca nhn vin, nhiu t chc nh gi nhng thnh qu ca nhn vin kt qu
m h t c thng qua cng vic. Nhng ngi ng h phng php nh gi
kt qu cho rng phng php ny khch quan hn v to nhiu quyn lc cho nhn
vin hn. Xem xt cc kt qu nh doanh s bn hng, nng sut u ra, v nhng
d liu tng t khc s khng mang tnh ch quan v v vy s kh xy ra thi
thnh kin khi nh gi. Hn th na, phng php nh gi da trn kt qu
thng hng nhn vin c trch nhim i vi nhng hu qu do h gy ra khi m
h c quyn t do quyt nh la chn phng php hon thnh cng vic
(trong gii hn). y l s phn quyn trong gii quyt cng vic.
1.1.3.3. Hun luyn k nng nh gi cho lnh o v ngi lm cng tc nh
gi.
Mt im yu ca nhiu chng trnh nh gi nhn vin l nh qun l v
gim st vin khng c o to y cho cng tc nh gi v t cung cp
nhng thng tin phn hi cho cp di do h thiu nhng tiu chun r rng, chnh
xc nh gi vic thc hin ca cp di v khng pht trin nhng k nng
quan st v phn hi thng tin cn thit. Nhng nh gi ca h thng khng
mang tnh nh hng pht trin nhn vin v v ngha. V vy, o to lnh o
trong vic nh gi nhn vin s gip cho tin trnh nh gi nhn vin ngy cng
c ci thin tt hn.

14

Nhng ni dung ch yu cn hun luyn i vi lnh o gm : lp k hoch

nh gi, trnh nhng li nh gi m nh qun l thng mc phi, cch phn hi
thng tin nh gi n nhn vin.
1.1.3.4. Tho lun vi nhn vin v ni dung cn nh gi.
Khi c phn cng cng vic, nhn vin cng ng thi c thng bo v
tiu chun nh gi t ra i vi cng vic. Trc cc k thc hin nh gi, lnh
o cng ty cn nhc li nhn vin nhng tiu chun, phm vi nh gi i vi cng
vic ca h. Nu bn nh gi c phn nhn vin t nh gi th vic thng bo li
cc tiu chun v hng dn cch nh gi rt cn thit, gip nhn vin thc hin
cch thc nh gi ng.
1.1.3.5. Phng vn nh gi nhn vin theo h thng tiu chun
Lnh o s tin hnh vic nh gi ngay sau khi nhn c kt qu t nh
gi ca nhn vin. Vic nh gi phi cn c trn h thng tiu chun c qui
nh, tin trnh v th tc nh gi cng cn c tun th, khng nn v mt l do
khch quan no , lnh o vi phm cc qui nh v mt th tc v tin trnh thc
hin. Nh trnh by trn, tiu chun nh gi s c xy dng cn c trn
phn tch cng vic v bn tiu chun yu cu thc hin cng vic. Tiu chun
nh gi s gip lnh o nh gi chnh xc, cng bng, trnh li thin v, thnh
kin, bnh qun ch ngha.
Phng vn nh gi c l l phn quan trng nht trong ton b tin trnh nh
gi. Phng vn nh gi gip nh qun l c c hi tho lun vi cp di v
nhng ghi nhn hon thnh cng vic ca h v pht hin nhng phn c th ci
tin v pht trin. cng l dp xc nh thi lm vic ca nhn vin mt
cch su sc hn v v vy s gip ci thin cu ni thng tin gia lnh o v nhn
vin.
Hnh thc phng vn nh gi c s dng hay khng phn ln ty thuc vo
mc ch ca bui phng vn, h thng nh gi c s dng v vic t chc nh
gi. a phn cc bui phng vn nh gi u c gng phn hi cho nhn vin bit
h thc hin cng vic tt nh th no v tp trung vo vic hoch nh vic pht
trin nhn vin trong tng lai. Phng vn cn c ln lch trc cho ngi

15

c phng vn v ngi phng vn chun b sn sng cho vic tho lun. Thng
thng t 10 ngy n hai tun l thi gian chun b thch hp trc khi phng vn
1.1.3.6. Tho lun vi nhn vin v kt qu nh gi
y l mt khu kh quan trng trong tin trnh nh gi nhng a phn u b
ngi lnh o loi b do h ch quan cho rng tiu chun nh gi chnh xc,
khng cn vn g phi bn ci. L do th hai khin ngi lnh o loi b khu
ny do h l nhng ngi ngi ng chm, khng c kh nng giao tip tt, khng
mun i mt vi nhng d lun xu sau nhng k nh gi. L do th ba, ngi
lnh o khng nm bt, khng gim st tt vic thc hin cng vic ca nhn vin
nn h cm thy khng thng tin quyt nh kt qu nh gi nhn vin khi
i thoi trc din. D nhin, khi tho lun v kt qu nh gi, s khng trnh khi
s bt ng kin gia lnh o v nhn vin v kt qu nh gi. V vy, nh lnh
o cn trnh thi ch trch, thnh kin i vi nhn vin. Cn nh rng chng ta
ang nh gi hiu qu cng vic, khng nh gi c nhn.
Nhng ngi lnh o tt thng nm nhng c hi ny hiu hn v nhn
vin di quyn. Vic tho lun kt qu nh gi vi nhn vin s gip lnh o
bit c nhn vin ang gp nhng kh khn g trong thc hin cng vic, bit
c vic phn cng cng vic ca mnh ph hp cha; thng qua , ngi
lnh o s bit cn thc hin nhng g to iu kin cho nhn vin lm vic (v
d phn quyn nhiu hn) tt hn, hiu qu hn. lm tt khu tho lun ny,
chc chn ngi lnh o s tn nhiu thi gian do vy, ngi lnh o c kinh
nghim nh gi s tin hnh nhng bui nh gi khng chnh thc trong qu trnh
thc hin cng vic, v vy s mt thi gian trong k nh gi chnh thc.
1.1.3.7. Xc nh mc tiu v kt qu mi cho nhn vin
Li ch ca vic nh gi khng ch dng li vic tng lng, khen thng
m nh gi cn l c s gip lnh o thit k nhu cu, k hoch o to v bt
nhn vin. Kt qu nh gi gip lnh o xc nh mc tiu mi cho nhn vin v
phn cng cng vic hp l hn. Ngi lnh o cn lu , mc tiu cng vic mi
phi i i vi iu kin lm vic ph hp nh vy mi c th gip nhn vin duy
tr c hiu qu, thnh tch cng vic.

16

1.1.4. Cc qui tc xy dng h thng nh gi cng bng [7]

1.1.4.1. Qui tc nht qun
Cc th tc nh gi cn phi nht qun theo thi gian v cho mi nhn vin.
Tiu chun nh gi c th c th khc nhau cho tng loi cng vic nhng tiu
chun chung cng nh th tc, tin trnh nh gi cn nht qun trong qu trnh
thc hin cc Phng, Ban ca cng ty. Qui tc nht qun c m bo s gp
phn m bo tnh kh thi v tnh hiu lc ca h thng nh gi.
1.1.4.2. Qui tc hn ch t li
Cn ngn chn t li trong tin trnh nh gi nhn vin. m bo qui
tc ny, cc tiu chun nh gi, tin trnh nh gi v th tc nh gi phi r rng
v nhn vin cn c thng bo nhng thng tin v tiu chun, tin trnh v th tc
vo u nm.
ngn chn t li, nhng mc tiu t ra trong cng vic i vi nhn
vin cng cn c tho lun v thng nht gia lnh o v nhn vin. Nhng
mc tiu ny phi r rng v kh thi trnh tnh trng lnh o s dng nhng
mc tiu cng vic nh gi thp nhn vin nu nh lnh o c thnh kin i
vi nhn vin .
1.1.4.3. Qui tc chnh xc
H thng tiu chun nh gi cn chnh xc m bo tnh cng bng khi
nh gi nhn vin. c bit, nu h thng tiu chun nh gi c th nh lng
th vic nh gi s chnh xc, t vic nh gi nhn vin s cng bng hn, s
trnh c nhng li thin v, thnh kin, t livv.. trong vic nh gi.
1.1.4.4. Qui tc hiu chnh
H thng nh gi bao gm : tiu chun nh gi, ngi nh gi, ngi c
nh gi, thi gian thc hin nh gi, ni dung nh gi, phng php thc hin
nh gi v..v. Do h thng nh gi mun t c s cng bng cn m
bo qui tc hiu chnh ngha l h thng nh gi ny c th linh hot iu chnh
trong tng loi cng vic khc nhau m bo vic nh gi chnh xc v ph
hp.
1.1.4.5. Qui tc tiu biu

17

Qui tc tiu biu c hiu h thng nh gi v c bit l tiu chun nh

gi phi i din, bao qut c nhng vn m ngi nh gi cng nh ngi
c nh gi quan tm. Qui tc tiu biu cng qui tc hiu chnh s gp phn lm
cho h thng nh gi cng nh tiu chun nh gi nhn vin hiu qu v kh thi
hn.
1.1.4.6. Qui tc o c
Do ch th v i tng ca vic nh gi l con ngi tng ho ca cc mi
quan h - nn qui tc o c cng c cp n trong h thng nh gi ca
mt t chc.

Mt h thng nh gi nhn vin ngoi vic chnh xc, cng bng

cn m bo nh hng pht trin nhn vin. nh gi khng ch dng li vic

lm c s tr lng, khen thng m cn nh hng pht trin thng qua vic o
to v bt nhn vin. nh gi nhm pht trin mt con ngi tht s, pht trin
mt con ngi ton din.
1.2. CC PHNG PHP NH GI THC HIN CNG VIC [19]
Phng php nh gi nhn vin c th chia thnh ba nhm phng php
chnh : Nhm phng php nh gi c im c tnh (Trait Methods), Nhm
phng php nh gi Hnh vi thc hin (Behavioral Methods) v Nhm phng
php nh gi Kt qu (Result Methods).
1.2.1. Cc phng php nh gi c im c tnh - Trait Methods
1.2.1.1. Phng php Thang o Bnh chn dng biu Graphic Rating-Scale
method (xem Ph lc s 5 - Biu mu nh gi theo Phng php Thang o Bnh
chn dng biu )
1.2.1.2. Phng php Thang o Tiu chun Tng hp Mixed-Standard Scale
method (xem Ph lc s 6 - Biu mu nh gi theo Phng php Thang o Tiu
chun Tng hp)
Phng php Thang o Tiu chun Tng hp l bc pht trin tip theo ca
phng php Thang o Bnh chn dng biu . So vi Thang o Bnh chn dng
biu ch s dng thang o n, ngi nh gi s c cung cp ba m t c th
cho mi c im c tnh. Nhng m t ny phn nh ba mc thc hin cng
vic : tt hn, trung bnh, km.

18

1.2.1.3. Phng php La chn Bt buc Forced-Choice method

Phng php La chn bt buc yu cu ngi nh gi chn t nhng nhn
xt c sn, thng nhng nhn xt ny c trnh by theo cp th hin s yu
thch ngang bng hoc yu thch khng ngang bng.
Phng php La chn Bt buc khng phi khng c hn ch, hn ch u
tin l chi ph thit lp v duy tr tnh hiu lc ca phng php ny. Do nguyn
nhn phng php khng mang li tc dng nn phng php ny thng b ngi
nh gi loi b khi chng trnh nh gi.
1.2.1.4. Phng php Vit bn Nhn xt Essay method
Phng php vit bn nhn xt thng c kt hp vi nhng phng php
bnh chn khc. Bn Nhn xt c th cung cp thm nhng thng tin m t v thc
hin cng vic ca nhn vin m khng nht thit phi thng qua thang o bnh
chn.
Phng php Vit bn Nhn xt s to c hi tt nht lnh o ch ra nhng
c im c tnh c nht v nh ca nhn vin c nh gi. Mt hn ch ln
ca phng php ny l ngi lnh o vit mt bn nhn xt c gng bao gm tt
c nhng c im c tnh thit yu ca nhn vin s mt rt nhiu thi gian (th
nhng khi kt hp vi nhng phng php khc, s khng i hi ngi lnh o
phi vit mt bn nhn xt di dng). Mt im bt li khc ca phng php ny
l cht lng nh gi nhn vin s ty thuc vo k nng v cch hnh vn ca
ngi lnh o. Ngi lnh o vit gii th s a ra bn nh gi c li cho nhn
vin hn. Mt khuyt im cui cng ca phng php ny l s ri vo khuynh
hng ch quan v khng tp trung vo nhng khi cnh lin quan n thc hin
cng vic ca nhn vin.
1.2.2. Cc phng php nh gi Hnh vi thc hin - Behavioral Methods
1.2.2.1. Phng php Ghi nhn S vic in hnh - Critical Incident Method
Mt thun li ca phng php Ghi nhn S vic in hnh l bao qut ton
b k nh gi (v v vy c th ngn nga li thin cn). Tuy nhin, tr phi c s
vic in hnh xu v tt cng c cp, nu khng nhn vin c nh gi s
c cm gic tiu cc i vi phng php ny. Tuy nhin ng gp ln nht ca

19

phng php ny l pht trin k thut nghip v cng vic v gp phn xy dng
nhng tin trnh nh gi khc.
1.2.2.2. Phng php nh du Bn lit k Hnh vi thc hin - Behavioral
Checklist Method
Mt trong nhng k thut nh gi c xa nht l Phng php nh du Bn
lit k Hnh vi thc hin. l mt biu mu lit k sn nhng cu nhn xt v
ngi lnh o nh du vo nhng cu m h cho l c im c tnh hoc hot
ng thc hin cng vic ca ngi nhn vin.
1.2.2.3. Phng php Thang o Bnh chn cn c vo Hnh vi - Behaviorally
Anchored Rating Scale (BARS)
Phng php Thang o Bnh chn cn c vo Hnh vi bao gm mt lot t 5
n 10 thang o dc - mi thang o dng o lng phm vi thc hin ca mt
cng vic quan trng c xc nh thng qua phn tch cng vic. Nhng phm vi
ny gn cht vi nhng hot ng c xc nh thng qua vic phn tch cng vic
s vic in hnh. Nhng s vic in hnh s c sp xp dc theo thang o v
c gn gi tr im theo kin ca chuyn gia (xem Ph lc 7 - Biu mu nh
gi theo phng php BARS).
Hin nay, khng c mt chng c no mnh khng nh rng phng
php BARS gim thiu c tt c nhng li nh gi cp trc y. Tuy
nhin, mt vi nghin cu cho thy rng nhng thang o loi ny c th mang li
nhng nh gi chnh xc hn. Mt thun li chnh ca phng php BARS l
nhn s cc Phng, Ban khc c th cng tham gia thc hin cng vi Phng
Ngun Nhn lc pht trin phng php ny. Vic tham gia ca nhn vin ca
cc Phng, Ban khc s gip tin trnh nh gi v thang o thc hin cng vic
c nhn vin chp nhn d dng hn. im bt li chnh ca phng php
BARS l n yu cu thi gian thc hin ng k v nhng n lc pht trin.
Ngoi ra, do cc thang o c trng cho nhng cng vic c trng, mt thang o
ch c thit k cho mt cng vic, khng th p dng cho cng vic khc.
1.2.2.4. Phng php Thang o Quan st Hnh vi thc hin - Behavior
Observation Scales (BOS)

20

Phng php Thang o Quan st Hnh vi thc hin tng t phng php
BARS, u cn c trn nhng s vic in hnh. Tuy nhin, phng php BOS cho
thy rng thay v yu cu ngi nh gi phi chn im mu cht trong hot ng
mang tnh i din nht th phng php ny c thit k o lng mc
thng xuyn thc hin ca mi hot ng c quan st.
Gi tr ca phng php BOS l khi tip cn phng php ny cho php ngi
nh gi ng vai tr mt quan st vin hn l mt ngi xt on.

Bng phng

php ny, lnh o s cung cp thng tin phn hi cho nhn vin d dng hn. Mt
s cng ty nh AT&T, Weyerhaeuser v Dayton-Hudson dng phng php
BOS v nghin cu cho thy rng ngi nh gi thch s dng phng php ny
hn phng php BARS hay phng php nh gi c im tnh cch v nhng l
do sau: (1) gi c tnh cht khch quan, (2) phn bit c ngi thc hin cng
vic tt hay km, (3) cung cp s phn hi v (4) xc nh nhu cu o to (xem
Ph lc 8 - Biu mu nh gi theo Phng php BOS).
1.2.3. Cc phng php nh gi Kt qu - Results Methods
Thay v phi quan st c im c tnh hoc nhng hot ng thc hin cng
vic ca nhn vin, nhiu t chc nh gi nhng thnh qu ca nhn vin kt
qu m h t c thng qua cng vic. Nhng ngi ng h phng php nh
gi kt qu cho rng phng php ny khch quan hn v to nhiu quyn lc cho
nhn vin hn. Hn na, phng php nh gi da trn kt qu thng hng
nhn vin c trch nhim i vi nhng hu qu do h gy ra khi m h c
quyn t do quyt nh la chn phng php hon thnh cng vic. l s
phn quyn trong gii quyt cng vic.
1.2.3.1. Phng php o lng Nng sut Productivity Measures
C nhiu thc o kt qu dng cho vic nh gi thc hin cng vic. Nhn
vin bn hng c nh gi da trn sn lng bn (va l s lng n v bn
va l doanh s bn). Cng nhn sn xut c nh gi da trn s sn phm h
sn xut v c th xt t l ph liu hoc s khuyt im pht hin. Lnh o cp
cao c nh gi da trn li nhun hoc tc tng trng ca cng ty. Mi
thc o ny gn kt trc tip vi thnh tch nhn vin v nhng kt qu mang li

21

li ch cho t chc. Bng cch ny, nhng nh gi kt qu thc hin cng vic c
th nh mc tiu ca nhn vin v t chc v cng mt hng.
Nhng cng c mt s vn trong phng php nh gi theo kt qu. Th
nht l s ng nht tiu chun nh trnh by nu trn. nh gi theo kt qu c
th b sai lch do nhng nhn t bn ngoi m nhn vin khng th tc ng, chi
phi. V d : nhn vin bn hng khng th bn c hng do th trung hoc sn
phm khng tt, cng nhn sn xut khng th nhn nguyn vt liu th khng th
thc hin cng vic cng mnh khng phi do nng lc. Tht khng cng bng nu
rng buc trch nhim nhng nhn vin, cng nhn ny v kt qu thc hin do
hon cnh khng thun li, ngoi s kim sot ca h.
Hn th na, nh gi theo kt qu c th v tnh khuyn khch ng vin
nhng nhn vin c v tt trong thi gian ngn m qun i nhng cng vic ph
khc thc hin trong thi gian di. Bt k cng vic no i hi mi quan h phi
hp thc hin, vic nh gi ch nhn vo doanh s hoc nng sut th cha .
Nhng nhn t nh : s phi hp, kh nng thch nghi, sng kin v nhng vn
lin quan n mi quan h con ngi i khi ng vai tr quan trng quyt nh s
thnh cng trong cng vic. Nu nhng nhn t nu trn l nhng tiu chun quan
trng, ngi lnh o cn b sung vo h thng tiu chun nh gi. V vy,
thc t, cn xem xt c kt qu v phng php hoc tin trnh t kt qu cng
vic.
1.2.3.2. Phng php Qun l theo mc tiu Management By Objectives
Mt phng php c gng khc phc nhng hn ch ca phng php nh
gi theo kt qu l phng Qun tr theo Mc tiu (Management By Objectives
MBO). Qun tr theo mc tiu l mt trit l qun l do Peter Drucker xut t
nm 1954, vi phng php ny, nhn vin t thit lp mc tiu (v d nh : chi ph
sn xut, doanh s bn sn phm, tiu chun cht lng, li nhun) thng qua hi
vi cp trn v sau dng chnh nhng mc tiu ny lm c s nh gi.
Phng php MBO l mt h thng vng trn bt u bng bc thit lp nhng
mc tiu ca t chc v cui cng quay tr li bc . H thng hot ng nh
mt tin trnh thit lp mc tiu trong mc tiu thit lp cho t chc (bc 1),

22

cho Phng Ban (bc 2) v c nhn, ngi qun l v nhn vin (bc 3) (xem
Hnh 1.2).
Qua hnh 1.2, ta thy mt c im c ngha nht ca vng trn l vic nhn
vin t thit lp nhng mc tiu c th nhng nhng mc tiu ny da trn bn lit
k trch nhim ca nhn vin do ngi lnh o chun b. Nhng mc tiu do nhn
vin thit lp c tho lun vi lnh o v cng r sot li v iu chnh cho ti
khi c hai pha (nhn vin v lnh o) cm thy hi lng vi nhng mc tiu t ra
(bc 4).

Bn trnh by cc mc tiu s c km vi bn m t chi tit nhng

hot ng nhn vin ra thc hin nhm t mc tiu nu. Trong nhng ln
r sot cng vic nh k, khi nhng d liu mc tiu sn sng, lnh o s nh
gi tin trnh nhn vin thc hin t mc tiu (bc 5). Mc tiu c th thay
i do d liu mi hoc b sung va nhn. bn kt lun ca k nh gi (thng
l 6 thng hoc 1 nm), nhn vin s thc hin vic t nh gi nhng g anh y
hoc c y thc hin v chng minh cho phn t nh gi ca mnh bng nhng
d liu s kin thc t. Phng vn l k st hch gia lnh o v nhn vin v
kt qu t nh gi ca nhn vin (bc 6). Bc cui cng (bc 7) r sot li s
kt ni gia vic thc hin cng vic ca c nhn v t chc.
m bo thnh cng, phng php MBO nn c xem l mt phn trong
ton b h thng qun l, khng nn xem n thun ch l thm vic cho ngi
qun l. Nh qun l nn quyt tm phn quyn cho nhn vin h c th ch
ng hon thnh mc tiu ra, cho h ton quyn chn la phng php thc
hin (nhng rng buc trch nhim ca h i vi hu qu).
1.2.3.3. Th Ghi im cn i - Balanced Scorecard (BSC)
Mt trong nhng ci t trong cng tc qun l thc hin cng vic ca nhn
vin c ng h nhiu trong thp k qua l phng php Th Ghi im cn i
(BSC). c pht trin bi Gio s Robert Kaplan v David Norton ca i hc
Havard, phng php BSC l mt cu trc o lng gip nh qun l phin t mc
tiu chin lc thnh nhng mc tiu tc nghip; phin nhng mc tiu ca doanh
nghip thnh mc tiu ca tng Phng, Ban, b phn hoc nhm,

23

M hnh chung theo phng php BSC c 4 lnh vc lin quan : (1) ti chnh,
(2) khch hng, (3) tin trnh kinh doanh ni b, (4) nghin cu v pht trin. Tnh
logic ca phng php BSC l vic qun l con ngi v rn luyn k nng gip t
chc ci tin nhng qui trnh ni b.
Cng tng t phng php MBO, phng php BSC cho php nh qun l
phin nhng mc tiu doanh nghip thnh mc tiu ca Phng, b phn, nhm.
(xem Hnh 1.3).
Mt nghin cu gn y cho thy 40% cng ty vng Bc M chp nhn
phng php BSC, n l mt h thng qun l thc hin cng vic ca nhn vin
khng qu hon ho nhng cng khng qu n gin. Mt s kin ngh a ra gn
y nhm gip cho vic ng dng phng php ny hiu qu hn nh sau :
Phin i chin lc ca cng ty thnh nhng th ghi im vi mc tiu r
rng.
nh km thc o cho mi mc tiu.
Trin khai thc hin cc th ghi im
Cung cp thng tin phn hi v mc thc hin cng vic trn c s nhng
thc o.
Phn quyn cho nhn vin nng cao mc thc hin cng vic ca nhn
vin.
nh gi li chin lc.
1.2.4. Phng php phn tch nh lng (phn phi trng s) [1]
1.2.4.1. Phng php 1
Trnh t thc hin :
Bc 1 : Xc nh cc yu cu ch yu khi thc hin cng vic
Trc ht ngi lnh o cn cho nhn vin thc hin cng vic bit l h c
nhng yu cu ch yu g trong thc hin cng vic. Cc cng vic khc nhau c
nhng yu cu khc nhau v chuyn mn nghip v, tnh tnh, sc khe, v..v Nu
b im km i vi bt c yu cu ch yu no, nhn vin cng c th b lun
chuyn cng vic hoc cho ngh vic. Do , s lng cc yu cu ch yu ny
khng nn nhiu qu, cng khng nn t qu.

24

Bc 2 : Phn loi cc mc tho mn yu cu khi thc hin cng vic

Mi yu cu thng c phn thnh 5 mc : xut sc, kh, trung bnh,
yu, km. Mc km l khng th chp nhn, c th lun chuyn cng vic hoc
cho thi vic. Mc xut sc th hin nhn vin hon ton p ng yu cu
mc cao nht. mi mc , nn c phn minh ho c th cho nhn vin.
Bc 3 : nh gi tm quan trng (trng s) ca mi nhm yu cu i vi hiu
qu thc hin cng vic ca nhn vin.
Cc yu cu khc nhau c tm quan trng khc nhau i vi hiu qu thc
hin cng vic. iu ny th hin qua trng s ca tng yu cu. Tm quan trng
ca mi yu t ch yu trong hot ng ca nhn vin s khng ging nhau cc
doanh nghip khc nhau. C th p dng mt s phng php nu trn xc nh
tm quan trng ca mi yu cu i vi kt qu thc hin cng vic.
Bc 4 : nh gi tng hp v nng lc thc hin cng vic ca nhn vin
Mt nhn vin c th c nh gi xut sc v mt ny, kh v mt khc.
nh gi tng hp v nng lc thc hin cng vic ca nhn vin s c cn c
trn im s trung bnh ca cc yu cu, c tnh n trng s ca cc yu cu ,
theo cng thc:

Ki x Gi
n

Gt/b = -------------Ki

Trong :
Gt/b : im tng hp cui cng, nh gi nng lc thc hin ca nhn vin
n : s lng yu cu ch yu i vi nhn vin thc hin cng vic (xem Bc 1)
Ki : im s ch tm quan trng ca yu cu ch yu th i.

25

Gi : im s nh gi nng lc thc hin cng vic ca nhn vin theo yu cu i. Gi

c xc nh cn c trn c s so snh tnh hnh thc hin cng vic ca nhn vin
vi mc phn loi trong Bc 2.
Kt qu nh gi cui cng v nng lc thc hin cng vic ca nhn vin da
trn nhng nguyn tc sau :
Nu nhn vin b nh gi km bt k yu cu ch yu no, nhn vin s b
nh gi chung l km, c th b lun chuyn cng vic hoc cho ngh vic.
Khi nhn vin khng b bt k im km no, cn c vo s im Gt/b, nhn
vin c nh gi nh sau :
Nu Gt/b 8,5 : nhn vin c nh gi xut sc
Nu 7 Gt/b 8,49 : nhn vin c nh gi kh
Nu 5,5 Gt/b 6,99 : nhn vin c nh gi l trung bnh
Nu Gt/b 5,49 : nhn vin b nh gi l yu.
1.2.4.2. Phng php 2
nh gi nhn vin da trn s kt hp gia nng lc thc hin cng vic v
kt qu thc hin cng vic. Mi yu t c trng s qui nh ring.
1.2.5. Tm tt nhng u khuyt im ca cc phng php nh gi
Phng php

Thun li
1. Khng tn km khi pht
trin phng php.

Cc phng php
nh gi da trn c
im c tnh

Khng thun li
1. Tim n cao li bnh chn

2. S dng nhng thc o c 2. Khng hu ch trong vic

ngha
3. D s dng

t vn cho nhn vin

3. Khng hu ch trong vic
xc nh khen thng.
4. Khng hu ch trong vic
quyt nh bt.

Cc phng php

1. S dng thc o thc hin 1. Tn nhiu thi gian khi

nh gi da trn

cng vic c th

hnh vi thc hin

2. c lnh o cp cao v 2. Tn km khi pht trin

nhn vin chp nhn.

pht trin, s dng.

phng php

26

3. Hu ch trong vic cung 3. Vi tim n v li bnh

cp thng tin phn hi

chn.

4. Cng bng trong vic khen

thng v quyt nh bt.
1. Khuynh hng ch quan s 1. Tn nhiu thi gian khi
t i.

pht trin, s dng.

2. c lnh o cp cao v 2. C th ch khuyn khch

nhn vin chp nhn.
Cc phng php
nh gi da trn kt
qu thc hin

nhng trin vng ngn hn.

3. Lin kt gia thc hin 3. C th s dng nhng tiu

cng vic ca nhn vin vi chun b ng nht khng
hot ng ca t chc.

chnh xc.

4. Khuyn khch vic c ngi 4. C th s dng nhng tiu

qun l v nhn vin cng t chun khim khuyt, khng
ra mc tiu.

bao qut.

5. Tt cho vic khen thng

v quyt nh bt.
1. Gip nh qun l c th d
dng so snh, phn loi nhn
vin.
2. Gip nhn vin hiu r,
Phng php phn

chnh xc yu cu ca doanh

tch nh lng (s

nghip i vi nhn vin.

dng trng s)

3. Gip nhn vin hiu c

im mnh, yu ca h trong
qu trnh thc hin cng vic,
t iu chnh tng hiu
qu thc hin.

1. Tn thi gian thc

hin.

27

CHNG II
HIN TRNG VIC NH GI NHN VIN TI
VIN THNG THNH PH H CH MINH
2.1. GII THIU KHI QUT V VIN THNG THNH PH H CH
MINH
2.1.1. M hnh t chc
Vin thng TP. H Ch Minh c thnh lp theo Quyt nh s 639/QTCCB/HQT ngy 06/12/2007. M hnh t chc ca Vin thng TP. H Ch Minh
gm hai cp : cp qun l (thng gi l Khi Chc nng) v cp thc hin (thng
gi l cc n v Khai thc kinh doanh trc thuc). Khi qut m hnh t chc
c trnh by trong hnh 2.1.
BAN GIM C

KHI CHC NNG

P.T CHC CN B
- LAO NG
P. K TON THNG
K TI CHNH
P.K HOCH
P. KINH DOANH
P. U T
P. VIN THNG

KHI CHC NNG

TRUNG TM IU
HNH VIN
THNG
- VN PHNG
-

T CHC ON TH
VN PHNG NG
Y
- VN PHNG CNG
ON
- VN PHNG ON
THANH NIN

CC N V TRC THUC
BAN QUN L D N, CNG TY IN THOI NG TP, CNG TY IN THOI
TY TP, CNG TY TIN HC BU IN, CNG TY DCH V VIN THNG SI
GN, CNG TY VT T BU IN, TRUNG TM H TR KHCH HNG &
QUN L CC, VIN THNG H 1

Hnh 2.1. M hnh t chc ca Vin thng TP. H Ch Minh

Hnh 2.1 : M hnh t chc ca Vin thng TP. H Ch Minh

Khi Chc nng : gm cc Phng, Ban ng vai tr tham mu cho Ban Gim
c Vin thng Thnh ph trong cc lnh vc nh : vin thng, kinh doanh, tip

28

th - bn hng, ti chnh, u t, qun l d n, qun tr ngun nhn lc, bo h

lao ng.
Cc n v sn xut kinh doanh trc thuc : bao gm cc n v kinh doanh
dch v vin thng v cng ngh thng tin.
2.1.2. c im hot ng kinh doanh ti Vin thng TP. H Ch Minh
Vin thng TP. H Ch Minh l mt doanh nghip Nh nc trc thuc Tp
on Bu chnh, Vin thng Vit Nam VNPT c chc nng kinh doanh cc dch
v vin thng, cng ngh thng tin; sn xut, mua bn vt t, thit b Vin thng,
cng ngh thng tin; kinh doanh dch v qung co thng mi; kinh doanh bt
ng sn, cho thu vn phng. Cc loi hnh dch v vin thng v cng ngh
thng tin ang c cung cp hin nay bao gm :
Dch v in thoi c nh : Dch v in thoi ni ht, dch v ng di
ni tnh, PSTN lin tnh, dch v in thoi Quc t (IDD) PSTN.
Dch v di ng Vinaphone : in thoi di ng tr trc : VinaCard,
VinaDaily, Vinatext, VinaExtra; MobiCard, Mobi4U, Mobiplay. in thoi
di ng tr sau. Mt s dch v gi tr gia tng ca mng di ng : Dch
v nhn tin SMS; Dch v truyn s liu (Data); dch v chuyn cuc gi;
Dch v hin th s my ch gi; Dch v khng hin th s my ch; dch v
GPRS/MMS; Dch v chuyn Fax; Dch v chn cuc gi; Dch v gi cuc
gi; Dch v chuyn vng quc t.
Dch v Cityphone : Cityphone l dch v in thoi da trn cng ngh
IPAS/PHS, c th cung cp hai loi hnh thu bao : di ng v c nh. Cc
dch v cng thm ca Cityphone : dch v hin th s thu bao gi n, dch
v cm hin th s thu bao gi n, dch v chn cuc gi i hoc n, dch
v gi/ch cuc gi, dch v chuyn tip cuc gi, dch v thoi hi ngh
(in thoi 03 bn), dch v hp th thoi (VMS), dch v bn tin ngn
(SMS), dch v truyn fax.
Dch v Internet : Dch v truy cp Internet tc cao MegaVNN, Dch
v Internet gin tip/VNN1260/1269/1268.

29

Dch v in thoi VoIP : l dch v in thoi theo giao thc IP (Internet

Protocol) - vi phm vi lin lc lin tnh, quc t tng t dch v in thai
lin tnh, quc t thng thng. Dch v Gi 1719, 1717 cung cp cho khch
hng cc cuc gi lin tnh v quc t vi gi r, cht lng m bo.
Dch v truyn s liu : dch v truyn s liu bao gm cc dch v : thu
knh vin thng ni ht, thu knh vin thng ni tnh, thu knh vin thng
lin tnh, thu knh vin thng trong nc, Frame Relay, truyn s liu
chuyn mch gi X.25, thu knh ring. X.25 l gii php hiu qu, phc v
cc ngnh nh : Ngn hng, ti chnh, x s, tit kim, giao thng vn ti,
qun l mng li bu chnh vin thng, du lch, ng k v, truy nhp cc
c s d liu,.. to mng din rng (WAN)...
Dch v NGN : in thoi th tr trc 1719 (Calling Card), dch v min
cc ngi gi (1800), Dch v 1900.
2.1.3. c im ngun nhn lc
c im ngun nhn lc ca ngnh Bu chnh Vin thng ni chung v ca
Vin thng TP. H Ch Minh ni ring l lc lng lao ng tr trong lao ng
nam chim 2/3 tng s lao ng do c th cng vic phi thng xuyn di chuyn
bn ngoi, tro cao, c im trn th hin qua Bng 2.1.
Theo tui v gii tnh :
Bng 2.1. C cu lao ng theo tui v gii tnh
C cu lao ng theo tui

Qun
tui

l/Khai thc Tng lao ng

kinh doanh

18-40
41-50
>50

Nam
S

N
T

T trng

Qun l

109

2,12

59

KTKD

3.313

64,38

2.121

Qun l

80

1,56

53

1,03

27

0,53

KTKD

1.190

23,12

812

15,78

378

7,34

Qun l

49

0,95

32

0,62

17

0,33

KTKD

405

7,87

277

5,38

128

2,49

5.146

100

3.354

65,18 1.792

34,82

Tng cng

1,15

S
50

0,97

41,22 1.192

23,16

30

(Ngun : S liu t Bo co tng kt nm 2007 v theo tnh ton ca tc gi)

Theo chc nng : qun l v khai thc kinh doanh

C cu ngun nhn lc ti Vin thng TP. H Ch Minh gm khi qun l v
khi khai thc kinh doanh, trong , khi qun l chim 7,73%, khi khai thc kinh

% Qun l
7,73

%; KTKD;
92,27

doanh chim 72,27% (xem hnh 2.2). y l mt c im cn lu khi xy dng

h thng tiu chun nh gi v la chn phng php nh gi nhn vin.
Hnh 2.2. C cu lao ng theo chc nng[13]

Theo trnh chuyn mn :

SH, 128, 2.49%
H, 1.462, 28.42%

KHC, 2.768,
53.81%

C, 192, 3.73%
TC, 594, 11.55%

Hnh 2.3. C cu lao ng theo trnh chuyn mn [13]

31

Hnh 2.3 cho thy ngun nhn lc sau i hc v i hc (30,91%) tp trung

khi qun l ca Vin thng TP. H Ch Minh, s cn li (69,09%) tp trung khi
khai thc kinh doanh.
2.2. HIN TRNG V VIC NH GI NHN VIN TI VIN THNG
THNH PH H CH MINH.
2.2.1. V nhn nh tm quan trng ca vic nh gi nhn vin.
C th tt c lnh o u nhn thy cn thit phi nh gi nhn vin nhng
cha ai nh gi ht tm quan trng ca vic nh gi nhn vin. Vi c ch iu
hnh ca mt doanh nghip Nh nc, vic tr lng c thc hin theo h s
lng qui nh ca B Lao ng Thng binh x hi, phn thu nhp theo hiu
sut cht lng hin nay cha tht s l ng lc thc y v nng cao hiu qu
cng vic ca nhn vin do vn cn nng tnh cht bnh qun. Chnh v vy, vic
nh gi nhn vin chnh xc hay khng chnh xc vn khng nh hng r rt n
vn thng tin, pht trin v thu nhp ca nhn vin. Chnh v vy, vic nh gi
nhn vin ti Vin thng TP. H Ch Minh hin nay rt n gin. n k nh gi
thnh tch, lnh o nhn xt, nh gi nhn vin mt cch chung chung, sau ,
tin hnh b phiu bnh chn ngi t danh hiu khen thng. Mt iu nghch
l l ngi nhn vin c th bnh chn cho ngi m h khng bit c th cng vic
ca ngi y lm l g. Vic bnh chn mang tnh cht cm tnh v khng c c s
khoa hc.
Kt qu kho st thc t v qua phng vn mt s lnh o ca Vin thng TP.
H Ch Minh v cc Phng, Ban chc nng, a s u nh gi vic nh gi nhn
vin cn mang tnh cht nh tnh, hnh thc, cha nh gi ng nng lc thc t
ca nhn vin. Kt qu kho st cho thy vai tr c nhn c nh gi chnh xc
tng i chim 32% (Bng 50 - Ph lc 1 - Kt qu kho st). Vic nh gi
thnh tch nhn vin cn da trn vic b phiu bu ca tp th. y l mt phng
php c in v kh nhiu khuyt im nh :
Khng nh gi chnh xc mc hon thnh cng vic ca nhn vin.

32

nh gi theo cm tnh.
Gy mu thun gia cc nhn vin
Gim ng lc lm vic v hnh thnh thi bt mn i vi nhng nhn
vin khng c nh gi ng nng lc v hiu qu cng vic.
S liu kho st thc t gn y cho thy kin ng rt nhiu v Hon
ton ng chim 89,7% i vi kin Vic nh gi nhn vin rt quan
trng (Bng 4 - Ph lc 1 - Kt qu kho st). iu ny cho thy nhn thc v
tm quan trng ca vic nh gi nhn vin trong cc cp lnh o c nhng
thay i so vi trc y sau v vic hng lot lao ng trnh cao ri b Vin
thng TP. H Ch Minh.
2.2.2. V thc hin phn tch cng vic v xy dng bn m t cng vic
2.2.2.1. V phn tch cng vic
Nm 2001, Tng Cng ty Bu chnh Vin thng Vit Nam (nay l Tp on
Bu chnh Vin thng Vit Nam) ban hnh Tiu chun vin chc chuyn mn
nghip v. Tuy nhin, y ch mi l qui nh v nhng tiu chun phi t c
khi thc hin chc danh cng vic tng ng, cha phi l bn m t cng vic.
n nay, nhng tiu chun qui nh trc y c nhng im khng cn ph hp.
S pht trin, thay i khng ngng ca cng ngh, c im mi trng kinh
doanh hin ti tc ng su sc n ngun lc lao ng, n tnh cht cng vic
v n s phn cng lao ng.
Cho n thi im hin ti, Vin thng TP. H Ch Minh vn cha thc hin
phn tch ni dung cng vic chuyn su v c th. Do khng phn tch chuyn su
ni dung ca tng chc danh cng vic trn tng lnh vc nn khng th thc hin
bn m t cng vic chi tit t dn n tnh trng phn cng cng vic trng lp,
khng qun l c cng vic ca nhn vin, khng nh gi c hiu sut cng
vic v nng lc ca nhn vin. Ngi lnh o khi giao cng vic cho nhn vin
cng cha hnh dung ht nhng cng vic nhn vin phi thc hin, a phn, lnh
o ang cn thc hin cng vic g th giao ngay cng vic . Tnh trng ph
bin hin nay l nhn vin ch yu gii quyt cng vic theo s v, cng vic pht
sinh, nhn vin khng ch ng trong vic lp k hoch thc hin cng vic ca

33

mnh, khng c mc tiu cng vic, khng xc nh r trch nhim c nhn i vi

cng vic v v nhng l do nu trn, vic nh gi nhn vin cng mang tnh cht
hnh thc.
Kt qu kho st kin
cho nhan vien phu hop

Phan tich cong viec chi tiet giup lanh dao phan cong cong viec

cho thy t l ng rt nhiu chim 29,3%, t l Hon

ton ng chim 47,0% (Bng 11 - Ph lc 1 Kt qu kho st).

V vy lnh o cc cp ca Vin thng Thnh ph H Ch Minh cn nhn
nh ng tm quan trng ca phn tch cng vic. y chnh l c s khoa hc, l
nn tng cho vic xy dng cc qui nh, cc chnh sch lin quan n qun l
ngun nhn lc.
2.2.2.2. V xy dng Bn m t cng vic
Bn m t cng vic cng chi tit, cng c th cng thun li cho nhn vin
trong vic thc hin ng thi cng gip ngi lnh o xc nh c mc
hon thnh cng vic ca nhn vin, thun li hn trong vic nh gi nhn vin v
nh gi nhn vin chnh xc.
Hin ti, a phn cc nhn vin khi c giao cng vic khng bit h phi
lm g, khng bit nn bt u t u. Nguyn nhn chnh xut pht t vic cha
thc hin cc bn m t ni dung cng vic cho tng chc danh cng vic c th.
Do cha c bn m t cng vic cho tng chc danh cng vic nn lnh o giao
vic g nhn vin lm vic . Mc tiu cng vic ca nhn vin c th tm xem l
vic han thnh nhng cng vic s v do lnh o giao. Nhn vin hon tan b
ng trong cng vic. Ngoi ra, chnh v khng xy dng bn m t cng vic nn
lnh o kh xc nh v qui trch nhim c nhn trong qu trnh thc hin cng
vic.
Do khng c bn m t cng vic chi tit, c th nn khng th xy dng tiu
chun yu cu i vi nhn vin thc hin cng vic cng nh tiu chun nh gi
thc hin cng vic. iu ny nh hng rt nhiu n tnh cht hp l trong phn
cng cng vic (s trnh by phn k tip). Bn m t cng vic cn l c s gip
lnh o xc nh mc v h s phc tp cho cc tiu ch trong bng nh gi t
xc nh tng im nh gi nhn vin. iu ny to thun li cho lnh o

34

trong qu trnh nh gi v gip lnh o la chn chnh xc trong trng hp c

nhiu nhn vin c thnh tch gn tng t nhau.
2.2.3. V phn cng cng vic
Phn cng cng vic hp l khng nhng gip cho nhn vin thc hin cng
vic tt, hot ng ca cng ty s thng sut, t hiu qu m cn gip lnh o
nh gi nhn vin chnh xc hn. Lnh o khng th nh gi nng lc nhn vin
hoc kt qu thc hin cng vic ca nhn vin chnh xc khi ngay t u, ngi
lnh o khng phn cng cng vic ph hp.
Kt qu kho st kin Phan cong cong viec phu hop giup lanh dao danh gia dung nang
luc cua nhan vien

cho thy t l ng rt nhiu chim 31,7%, t l Hon ton

ng chim 44,3% (Bng 12 - Ph lc 1 Kt qu kho st).

Vic phn cng cng vic cho nhn vin ca Vin thng TP. H Ch Minh
hin ti c th nh gi cha hp l. Kt qu kho st v mc ph hp gia
trnh chuyn mn ca nhn vin v cng vic c phn cng cho thy Ph
hp tng i chim t l 29,7%, Ph hp nhiu ch chim 28% (Bng 47 Ph lc 1 - Kt qu kho st). Kt qu kho st v mc ph hp gia khi
lng cng vic c phn cng vi nng lc thc hin ca nhn vin cho thy
Ph hp tng i chim t l 35%, Ph hp nhiu ch chim 26% (Bng 48 Ph lc 1 - Kt qu kho st). Hin trng ny xut pht t nhiu nguyn nhn :
Thiu phn tch cng vic
Cha xy dng bn m t cng vic
Thiu bn tiu chun thc hin cng vic
V th, dn n nhng h qu sau y :
Phn cng cng vic khng ph hp vi trnh chuyn mn.
Phn cng cng vic khng ph hp vi k nng.
Phn cng cng vic khng ph hp vi tui tc, sc khe
Phn cng cng vic khng ph hp vi c im tnh cch
Phn cng cng vic khng ph hp vi iu kin lm vic thc t
Phn cng cng vic trng lp

35

V d : Cng vic theo di tin cc d n u t. V qui nh, y l mt

trong nhng chc nng, nhim v ca Phng u t. Tuy nhin, bn m t cng
vic c th ca mt nhn vin lm cng vic theo di tin cc d n u t phi
gm nhng cng vic g cha c thc hin. Qu trnh thc hin theo di tin
cc d n, v l do khch quan no , mt Ban Ch o cc Cng trnh Trng im
c thnh lp, Phng K hoch c giao nhim v gim st u t, Phng Tng
hp cng c giao nhim v theo di tin d n u t bo co Ban Gim
c. Nh vy, ch mt ni dung cng vic, c bn Phng, Ban cng thc hin.
Vic trng lp cng vic nu trn lm lng ph thi gian lao ng, lng ph ngun
lc, thng tin bo co khng chnh xc v khng thng nht.
V d : cng vic ca cng nhn lp t in thoi ch yu l lp t ng
dy in thoi cho khch hng. Tuy nhin, do tnh hnh kinh doanh b cnh tranh
gay gt, gim chi ph, lnh o Vin thng TP. H Ch Minh ngh n vic s
dng chnh i ng cng nhn lp t in thoi lm tip th vin. Tuy nhin,
i ng cng nhn ny khng c o to chuyn mn v tip th do cng vic
tip th khng t hiu qu nhng khi lng cng vic ca ngi cng nhn tng
dn n phn cng vic chnh ca h l lp t in thoi, bo tr bo dng ng
dy b nh hng.
V d : nhn vin tt nghip i hc i hc m thut c phn cng thc
hin cng vic gim st u t; nhn vin tt nghip i hc lut c phn cng
lm cng tc o to. vv.
Vic phn cng cng vic hin nay ti Vin thng TP. H Ch Minh hu nh
khng ch trng n k nng ca nhn vin. Do vy, mc d c trnh , kin thc
nhng thiu k nng cn thit trong x l cng vic nn hiu qu cng vic khng
cao.
Qua nhng v d thc tin nu trn, c th thy, nu cng vic c phn tch
chuyn su, s khng dn n tnh trng phn cng cng vic trng lp hoc phn
cng cng vic khng ph hp. Trong trng hp mt cng vic bao gm nhiu
cng on, nu c phn tch chuyn su, s xc nh r phn vic ca tng c
nhn v t phn nh trch nhim r rng hn.

36

2.2.4. V gim st thc hin cng vic ca nhn vin

y l mt khim khuyt ln nht hin nay trong cng tc qun l ti Vin
thng TP. H Ch Minh. Hin ti, Vin thng TP. H Ch Minh ang p dng
chng trnh phn mm qun l COS trong qu trnh x l cng vic. Thng qua
chng trnh ny, lnh o c th theo di c tin thc hin cng vic ca
tng c nhn. Khi kt thc cng vic, lnh o c th r sot li v nh gi c
thi gian x l cng vic ca nhn vin nhanh hay chm thng qua thi gian x l
hin th trn chng trnh. Tuy nhin, thi gian x l hin th trn chng trnh
COS cha chnh xc nu nh nhn vin qun cp nht tin cng vic. Chng
trnh phn mm qun l cng vic trc tuyn - COS ch ra c thi gian x l
cng vic nhng ch mang tnh tng i, cha cht ch. Ngoi ra, h thng COS
vn cn mt s khim khuyt, cn iu chnh, hon thin cng tc qun l hiu
qu hn nh : h thng nhc nh x l cng vic khi nhn vin b st cng
vic,..
Nguyn nhn v sao lnh o kh gim st cng vic ca nhn vin ? Theo
kho st thc t, vic lnh o khng th theo di cng vic ca nhn vin do nhng
nguyn nhn sau :
Qui trnh lm vic khng r rng.
Cc qui nh trong cng tc qun l cha cht ch.
Cha phn tch v cha xy dng bn m t cng vic.
Cha ng dng cng ngh thng tin trong vic qun l qu trnh thc hin
ca nhn vin.
2.2.5. V vic xy dng h thng tiu chun nh gi nhn vin
Theo ti liu tp hun ni dung i mi qun l lao ng v thu nhp ca Tng
Cng ty Bu chnh Vin thng Vit Nam (nay l Tp on Bu chnh Vin thng
Vit Nam) nm 2001, thc hin phn phi thu nhp cho ngi lao ng theo hiu
qu cng vic th phi xc nh c h s phc tp ca cng vic m ngi lao
ng phi thc hin. H s phc tp cng vic th hin mc phc tp, tm quan
trng ca cng vic v k nng, cht lng lao ng thc hin cng vic .

37

chnh l h s do Vin thng TP. H Ch Minh xy dng lm cn c tr lng

khon. Nhm yu t cu thnh phc tp ca cng vic bao gm 4 yu t :
-

Yu t v k nng chuyn mn nghip v

Mc phc tp chuyn mn nghip v

Yu t v trch nhim, tm quan trng

Yu t v iu kin lao ng

Theo Qui ch mu phn phi thu nhp tin lng cho tp th v c nhn trong
Tng Cng ty Bu chnh Vin thng Vit Nam th h s mc lng khon cho c
nhn ngi lao ng c xc nh bi hai yu t l h s phc tp v h s cht
lng cng vic c thc hin.
a. Xc nh h s phc tp [6]
-

Yu t k nng trong chuyn mn nghip v : c xc nh theo phng

php phn tch cng vic, ngh nghip v cho im trn hai yu t thnh
phn, bao gm : thm nin lm vic v tnh t duy, ch ng sng to.

Mc phc tp chuyn mn nghip v : c xc nh theo phng php

phn tch cng vic, ngh nghip v cho im da trn ba yu t thnh
phn, bao gm : ch tiu trnh o to theo yu cu cng vic; mc
hp tc ca cng vic; s i hi nhy bn khi x l cng vic, tnh ngh
thut, tnh kho lo.

Yu t trch nhim tm quan trng : c xc nh theo phng php

phn tch cng vic, ngh nghip v cho im da trn nm yu t thnh
phn, bao gm : trch nhim v nh hng ca qu trnh thc hin v kt
qu cng vic; trch nhim i vi cc quyt nh c lin quan n cng
vic ngh nghip; trch nhim vt cht i vi phng tin lm vic; trch
nhim i vi tnh mng bn thn v ngi khc c lin quan i vi cng
vic ngh nghip; trch nhim khi quan h i ngoi theo yu cu ca cng
vic ngh nghip.

Yu t iu kin lao ng : c xc nh theo phng php phn tch

cng vic, ngh nghip v cho im da trn bn yu t thnh phn, bao
gm : cng lao ng v th lc m cng vic i hi; tp trung thn

38

kinh, tr tu ca cng vic, ngh nghip i hi; cng hot ng ca tr

no v yu cu x l thng tin ca cng vic, ngh nghip i hi; tnh n
iu v thao tc lao ng ca cng vic; mc nguy him cho con ngi
do mi trng lm vic to ra.
b. Xc nh h s cht lng cng vic [6]
Theo Qui ch mu, h s cht lng c xy dng da trn bn ch tiu :
-

Nhm ch tiu cht lng tuyt i

Nhm ch tiu chp hnh th l, qui trnh nghip v.

Nhm ch tiu v thi phc v

Nhm ch tiu k lut lao ng, k lut sn xut.

Cn c tnh hnh khai thc kinh doanh c th, Vin thng TP. H Ch Minh
phi nghin cu qui nh c th cc ni dung cu thnh hai nhm ch tiu u tin.
Ni dung cc yu t cu thnh hai nhm ch tiu sau c xem trn cc kha cnh
sau :
-

Nhm ch tiu thi phc v bao gm ba ni dung : sn phm vn minh,

phong cch vn minh v c cuc sng vn minh.

Nhm ch tiu k lut lao ng, k lut sn xut bao gm : tun th ni qui
lao ng, cc qui nh v k lut lao ng, v an ton lao ng.

Qua tm hiu thc t, Vin thng TP. H Ch Minh cha tin hnh phn tch
cng vic chuyn su v do cha thit lp c bn m t chi tit cng vic cho
tng chc danh cng vic, t , cha c c s xy dng h thng tiu chun
nh gi nhn vin.
Tiu chun nh gi l thc o hiu sut lm vic ca nhn vin nhng ng
thi cng l c s to nim tin ca nhn vin i vi kt qu nh gi ca lnh o
v cc chnh sch thu nhp, khen thng. Xut pht t nguyn nhn cha thc hin
phn tch cng vic, cha thit lp c bn m t cng vic do cha xy dng
c tiu chun nh gi nhn vin. Chnh v cha xy dng c h thng tiu
chun nh gi nn nhn vin thng nghi ng kt qu nh gi ca lnh o, cho
rng kt qu nh gi cm tnh, khng c c s. Do , nng cao hiu qu nh
gi nhn vin, cn bt u t vic phn tch cng vic, xy dng bn m t cng

39

vic, trn c s , xy dng bn tiu chun thc hin cng vic v tiu chun nh
gi nhn vin.
2.2.6. V vic o to lnh o phng php nh gi nhn vin
Hu nh lnh o v doanh nghip trong doanh nghip Nh nc thng
khng thch vic nh gi nhn vin v lng trnh thc hin cng vic ny. i vi
h, nh gi thc hin cng vic l tn thi gian v lm nn ch nhn vin. Tin
trnh nh gi b xem l mt vic lm vn vt hnh chnh v ng chm. Sau mi
k nh gi, s xut hin tnh trng cng thng gia cc nhn vin do vic nh gi
ca lnh o khng cng bng, khng minh bch, khng c c s r rng. Vic
nh gi hng nm c th l thi gian duy nht lnh o v nhn vin cng ngi li
vi nhau tho lun mt i mt mt cch y . Do , vic nh gi tr thnh
mt cng vic cng thng v v vy nh mt hon ton mc ch ch thc.
Hin ti, vic nh gi nhn vin ca lnh o cn phm mt s li sau :
Li thin kin
y l mt trong nhng li nh gi ngi lnh o cn trnh. Nhiu lnh o
nh gi nhn vin ch nhn di mt gc no hoc da trn mt yu t hoc
c im ni tri no . V d : nhn vin c kh nng trnh by mang tnh thuyt
phc v cng vic mnh lm nhng thc cht hiu qu cng vic khng cao. Ngi
lnh o thng b ng nhn gia mt nhn vin ni gii, vit gii vi nhn
vin lm vic hiu qu nhng khng c kh nng din t kt qu cng vic ca
mnh.
Kt qu kho st kin Lanh dao can tranh su danh gia phien dien cho thy t l
ng rt nhiu chim 24,7%, Hon ton ng chim t l 50,0% (Bng 35
- Ph lc 1 - Kt qu kho st).
Li nh kin v cc b c nhn
Li nh kin thng xy ra khi ngi lnh o c nhng nh kin v gii
tnh, tui tc, qu qun, v..v V d : nhng lnh o c u c cc b a phng
thng nh gi nhn vin theo vng min; nhng lnh o c tnh gia trng
thng nh gi kh nng lm vic ca nhn vin n khng cao; nhng lnh o

40

ln tui, khng c trnh , c tnh c chp, hp hi thng thnh kin vi nhn

vin tr, c nng lc, vv
Li bnh qun ch ngha
y l xu hng nh gi nhn vin ca nhng lnh o c thi d ho vi
qu, khng mun ng chm, ngi i mt vi d lun bt li. Li bnh qun ch
ngha xut pht do lnh o khng gim st c vic thc hin cng vic ca
nhn vin. Nhng lnh o ny thng nh gi tt c nhn vin theo hng khng
tt qu cng khng km qu. Cch nh gi ny s khng mang li li ch g cho t
chc, khng to ng lc lm vic cho nhn vin gii, lm cho nhn vin thiu
trch nhim vi cng vic hoc khng c nng lc lm vic khng th tt hn. Hu
qu ca li nh gi ny l c t chc v c nhn nhn vin u khng pht trin.
Li bnh qun ch ngha s khng gip ngi lnh o nhn thy nhng im ni
tri ca nhn vin - mt iu m ngi nhn vin no cng mong mi l lnh o
nhn thy v ghi nhn hiu sut cng vic, hnh vi x l v nhng c im khc
ca h trong thc hin cng vic.
Kt qu kho st kin Lanh dao can tranh tinh binh quan chu nghia khi danh gia nhan
vien

cho thy t l ng rt nhiu chim 33,7%, t l Hon ton ng

chim kh cao 41,7% (Bng 34 - Ph lc 1 - Kt qu kho st).

Li vng ho quang (Halo) hay xu hng thi qu
Li vng ho quang lin quan n vic nh gi mt c nhn trn mt vi
kha cnh thnh tch. Theo nh ngha ca Jack M. Feldman, li Halo nh l s
tng quan rt cao gia cc nh gi trn nhiu phng din hoc n gin l
khuynh hng m ngi nh gi t hng thnh tch ca ngi c nh gi theo
chiu hng tt. V d, ngi lnh o nh gi nhn vin v cht lng, khi
lng cng vic thc hin, mi quan h lm vic, k nng iu hnh, thi gian thc
hin cng vic. Nu lnh o mc li ho quang trong nh gi th nhn vin s
nhn c cc nh gi gn nh ng nht trn tt c cc khi cnh v kt qu l s
tng quan gia cc nh gi ny rt cao.
Li bao dung hoc li nghim khc

41

Li bao dung v li nghim khc xut hin ty thuc vo c im tnh cch

ca ngi lnh o hoc trng thi tm l ca ngi lnh o vo thi im nh
gi. Li bao dung thng xy ra khi ngi lnh o c tnh cch d chu hoc
ngi lnh o ang tm trng vui v vo thi im nh gi. Li nghim khc l
khi ngi lnh o nh gi thc hin ca nhn vin qu thp so vi kt qu thc t.
Li nghim khc thng xy ra khi ngi lnh o l ngi c tnh nguyn tc
cng nhc hoc ngi lnh o ang trng thi khng vui vo thi im nh gi.
Ngi lnh o mc phi li ny thng c nhng pht biu tng t nh : Tt c
nhn vin ca ti u xut sc hoc Khng c nhn vin no tt c.
Kt qu kho st kin Lanh dao can tranh tinh nguyen tac cung nhac khi danh gia nhan
vien

cho thy t l ng rt nhiu chim 28,3%, t l Hon ton ng

chim kh cao 51,7% (Bng 33 - Ph lc 1 - Kt qu kho st).

Li thin cn
Mt vi li nh gi lin quan n vn thi gian. Hot ng r sot thc
hin cng vic ca nhn vin c khuynh hng khng thin v thun li hay khng
thun li m ty thuc vo thng tin thc hin cng vic c ngi lnh o thu
thp, nh gi v t chc nh th no qua thi gian. V d : khi nh gi cn c
phn ln vo nhng hnh vi x l cng vic gn y tt hay xu, ngi lnh o
phm li thin cn. Ngi lnh o cng c th nh gi cao hn bi v h tin rng
nhn vin ang th hin s tin b, v th phm li thin cn c thc. Nu
khng c nhng ti liu ghi nhn cng vic trong sut qu trnh nh gi, ngi
lnh o buc phi nh li nhng cng vic gn y ca nhn vin thc hin
nh gi. Nhng lnh o ghi nhn thnh qu v tht bi ca nhn vin trong cng
vic mt cch u n trong sut qu trnh nh gi thng trnh c li ny.
Li tng phn
Li tng phn xy ra khi nh gi mt nhn vin c khuynh hng tt hn
hoc xu hn do nh hng ca kt qu thc hin cng vic ca nhn vin va nh
gi trc . V d : mt nhn vin lm vic trung bnh c th c nh gi l
hiu qu nu nh nhn vin c nh gi trc lm vic km. Tuy nhin, cng
nhn vin nhng c th b nh gi l khng hiu qu khi trc l mt nhn

42

vin c nh gi xut sc. Li tng phn thng xy ra khi ngi lnh o b

buc phi xp hng nhn vin theo th t t tt nht n km nht. Cng nh
nhng loi li trong nh gi khc, li tng phn c th gim thng qua vic o
to cho ngi lnh o tp trung s dng cc tiu chun mc tiu v hnh vi thc
hin ch cht nh gi nhn vin.
Ngoi vic mc phi nhng li nh gi nu trn, hu ht cc cp lnh o ti
Vin thng TP. H Ch Minh cha c o to v phng php nh gi nhn
vin, cch thc tin hnh nh gi nhn vin nh th no l khoa hc v mang li
hiu qu.
Vic nh gi nhn vin hin nay vn theo li mn : 1 nm 1 ln, lnh o
v nhn vin cng ngi li, cng nh gi cng vic chung, cng vic ring trong
tp th, sau , tin hnh b phiu. Mt cch thc nh gi hon ton phn tc
dng v nhn vin no cng thy bn thn b nh gi cha chnh xc, lnh o
khng hiu nhng kh khn ca nhn vin, ng nghip khng bit cng vic ca
h nn vic b phiu ch mang tnh chiu l, hnh thc. Vi cch nh gi nh hin
nay, nhn vin cm thy cng thng khi n k nh gi v c tm l bt mn sau
k nh gi. Sau k nh gi, ng lc lm vic ca nhn vin khng tng, c
chiu hng gim thm ch c thi bt mn do s nh gi thiu chnh xc, thiu
cng bng ca lnh o.
Kt qu kho st kin Lanh dao can co kien thuc ve tam ly khi danh gia nhan vien cho
thy t l ng rt nhiu chim 24,7%, t l Hon ton ng chim rt cao
56,3% (Bng 24 - Ph lc 1 - Kt qu kho st).
Kt qu kho st kin

Lanh dao can hoc phuong phap danh gia nhan vien

cho thy

t l ng rt nhiu chim 21,7%, t l Hon ton ng chim rt cao

58,7% (Bng 25 - Ph lc 1 - Kt qu kho st).
2.2.7. nh gi chung
Qua phn tch hin trng cng tc nh gi nhn vin ti Vin thng TP. H
Ch Minh, tc gi tm lc mt s vn tn ti chnh nh sau :
Cha thc hin phn tch cng vic
Cha xy dng bn m t cng vic cho tng chc danh cng vic

43

Cha xy dng tiu chun nh gi

Cha phn cng cng vic hp l
Cha gim st c qu trnh thc hin cng vic ca nhn vin
Cha o to lnh o phng php nh gi nhn vin
Ngoi nhng vn nu trn, c th lit k mt s nguyn nhn khc lm cho
vic nh gi nhn vin khng t hiu qu v mc ch nh mong mun nh :
Thiu s thng nht mc tiu cng vic gia ngi lnh o v nhn vin
ngay t lc phn cng cng vic.
Thiu s trao i qua li gia lnh o v nhn vin v nhng nguyn nhn
khng hon thnh cng vic.
Qu ch trng n vic thc hin nhng cng vic khng in hnh.
Xu hng thi phng thnh tch ca nhn vin v lnh o khng mun i
mt vi d lun xu.
V mc ch chnh tr v mt t chc hoc mi quan h c nhn ln lt
vic nh gi.
Thin v nh gi c tnh hn l nh gi cng vic.
nh gi thc hin cng vic khng thng xuyn, mang tnh hnh thc.
Khng theo di v hun luyn sau khi nh gi.
T vic nh gi nhn vin khng chnh xc, lnh o s gnh chu nhng hu
qu tip theo :
Tr lng, khen thng khng cng bng dn n gim hiu sut lm vic,
ng lc lm vic ca nhn vin.
o to khng chnh xc, khng ng i tng.
Nng lc khng c nh gi ng nn nhn vin mu thun vi cp lnh
o, khng c c hi thng tin v h qu tt yu l nhn vin ri b cng ty.

44

CHNG III
CC GII PHP NHM NNG CAO HIU QU NH GI
NHN VIN TI VIN THNG TP. H CH MINH
3.1. MC TIU PHT TRIN NGUN NHN LC CA NGNH VIN
THNG CNG NGH THNG TIN
Thc hin Ch th 07/2007/CT-BBCVT ngy 07/07/2007 ca B Bu chnh
Vin thng (nay l B Thng tin & Truyn thng), vi vai tr quan trng ca ngnh
l dch v, kinh t - k thut, h tng kinh t - x hi v l tin cho qu trnh hi
nhp kinh t quc t, ngnh Vin thng - Cng ngh thng tin Vit Nam cn tip
tc pht trin theo hng cp nht cng ngh hin i, i tt n u, bo m
kt ni thng tin thng sut gia cc nn kinh t, nng cao nng lc cnh tranh v
pht trin ngun nhn lc v s lng, cao v trnh v cht lng p ng
nhu cu th trng trong nc v quc t.
Chin lc pht trin Vin thng - Cng ngh thng tin Vit Nam giai on
2011 2020 (Chin lc Ct cnh) th hin tinh thn ch ng chun b tch cc
v ch mnh m ca ton ngnh quyt tm a Vin thng - Cng ngh thng tin
Vit Nam vt qua kh khn, thch thc, tn dng c hi do cuc cch mng Vin
thng - Cng ngh thng tin mang li, gp phn sm a nc ta ra khi tnh
trng km pht trin; to nn tng n nm 2020 nc ta c bn tr thnh mt
nc cng nghip theo hng hin i, thc hin thng li s nghip cng nghip
ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc.
Chin lc Ct cnh giai on 2011 - 2020 bm st hai phng chm,
l:
Ly pht trin ngun nhn lc Cng ngh thng tin v Truyn thng c trnh
v cht lng cao lm khu t ph;
Ly vic nhanh chng lm ch th trng trong nc tng bc vng
chc m rng sang th trng khu vc v ton cu lm khu quyt nh.

45

Mc tiu nh hng c bn v ngun nhn lc trong Chin lc ct

cnh giai on 2011 - 2020
Ngun nhn lc Vin thng - Cng ngh thng tin t trnh nhm cc nc
dn u khu vc ASEAN v s lng, trnh v cht lng p ng cc yu cu
qun l, sn xut, dch v v ng dng trong nc v xut khu quc t. Ph cp,
xa m tin hc, nng cao trnh , k nng ng dng cng ngh thng tin cho ngi
dn, c bit thanh thiu nin.
Nhng gii php c bn pht trin mnh ngun nhn lc ca ngnh
Vin thng Cng ngh thng tin giai on 2011 2020 :
Hon thin h thng chng trnh o to, dy ngh thng nht v chuyn
nghip v Cng ngh thng tin trong c nc tt c cc bc hc, nng cao
cht lng i ng gio vin, c s vt cht v hp tc quc t trong o
to Vin thng - Cng ngh thng tin, m bo cung cp ngun nhn lc
c trnh v cht lng cao.
y mnh cc hot ng o to nng cao trnh cho cn b cng chc,
ngi lao ng cc doanh nghip, c bit l nng cao trnh ng dng
cng ngh thng tin vo hot ng qun l nh nc v sn xut kinh
doanh.
Khuyn khch v to iu kin pht trin cc m hnh x hi ha, m hnh
o to theo nhu cu ca th trng, m hnh o to lin kt Doanh nghip
Vin Trng, m hnh lin danh, lin kt quc t... cung cp cho th
trng ngun nhn lc Vin thng - Cng ngh thng tin v s lng,
cao v trnh v cht lng, t tiu chun quc t.
C chnh sch v ch i ng c bit thu ht nhn ti, khuyn khch
chuyn gia trong v ngoi nc, c bit i vi ngi Vit Nam nc
ngoi c trnh , nng lc, kinh nghim, v tr v iu kin thun li trong
lnh vc Vin thng - Cng ngh thng tin tch cc, nhit tnh tham gia
ng gp cho pht trin ngnh Vin thng - Cng ngh thng tin ca t
nc.

46

t c mc tiu nh hng c bn v ngun nhn lc trong Chin lc

ct cnh giai on 2011 2020, Tp on Bu chnh Vin thng Vit Nam ni
chung v Vin thng TP. H Ch Minh ni ring cn xy dng l trnh thc hin v
nghin cu thc hin cc gii php nhm t c mc tiu nu trn nh : xy dng
chnh sch o to, chnh sch i ng, chnh sch pht trin ngh nghip cho nhn
vin, cc chnh sch o to, i ng, pht trin ngh nghip cho nhn vin
t hiu qu cao, lnh o cc cp ca Vin thng TP. H Ch Minh cn nhn nh
ng tm quan trng ca vic nh gi nhn vin. Nu vic nh gi nhn vin
khng chnh xc s dn n hu qu : o to khng ng i tng, i ng khng
ng ngi v khng th pht trin ngh nghip cho nhn vin. Vi nhng l do
nu trn v vi mc ch nhm hon thin cng tc nh gi nhn vin ti Vin
thng TP. H Ch Minh, tc gi xut lnh o Vin thng TP. H Ch Minh cn
thc hin mt s gii php sau y :
2.2 CC GII PHP
3.2.1. Gii php 1 : Xy dng quan im ng v vic nh gi nhn vin
nh gi thc hin cng vic d di bt k hnh thc no l yu t sng
cn, gip qun l vic thc hin cng vic ca con ngi v t chc. vic nh
gi nhn vin hiu qu, yu t u tin v mang tnh quyt nh, chnh l nhn
thc ng n v vic nh gi nhn vin t phi lnh o. Nu cc cp lnh o
khng xem vic nh gi nhn vin l quan trng, chc chn vic nh gi nhn
vin ti Vin thng TP. H Ch Minh vn tr v tnh trng c : hnh thc, cm tnh,
bnh qun ch ngha trnh ng chm; mu thun gia cc nhn vin do lnh o
nh gi khng cng bng, khng y ; pht sinh s bt mn trong nhn vin do
kt qu nh gi khng mang tnh thuyt phc, lm ny sinh nhng ngh tiu cc
trong nhn vin v hu qu hin nhin l hiu sut cng vic gim, ng lc lm
vic b nh hng.
Trch nhim ca Phng T chc cn b - Lao ng Vin thng TP. H Ch
Minh l lm cho lnh o cc cp nhn nhn ng v tm quan trng ca vic nh
gi nhn vin, nhng li ch khi nh gi ng v nhng hu qu khi khng nh
gi ng nhn vin. ng thi, khi nh gi nhn vin, lnh o cn ch trng n

47

mc ch pht trin ton din nhn vin ngoi mc ch thng thng l nh gi

kt qu v k nng thc hin cng vic hoch nh o to. Trong mi trng
kinh doanh cnh tranh khc lit nh hin nay, pht trin ton din nhn vin c
xem l mt vn quan trng v l mt li th ca doanh nghip trong th trng
lao ng ni m cc nh tuyn dng lun mun thu ht ngun nhn lc tt nht v
gi c nhn vin gii.
Ngoi ra, lnh o cn ch n nhu cu ca nhn vin trong qu trnh nh
gi nhn vin. C th p dng thp nhu cu ca Abraham Maslow c hiu
chnh thp nin 90 (xem hnh 3.1).
3.2.2. Gii php 2 : Phn tch cng vic v phn cng cng vic ph hp
3.2.2.1. Phn tch cng vic
Bc u tin Vin thng TP. H Ch Minh cn thc hin l thnh lp Nhm
chuyn trch kho st, thu thp thng tin phn tch cng vic. V tin trnh thc
hin phn tch cng vic, tc gi xut p dng theo s m t hnh 3.2.
Ngun d liu :
- Nhm phn
tch cng vic
- Nhn vin
- Lnh o

Phng php
thu thp d liu :
- Phng vn
- Bn cu hi
- Ghi hnh
- DOT

M t cng vic :
- Cng vic
- Nhim v
- Trch nhim
Thng tin v
cng vic :
- Cng vic
- Tiu chun thc
hin
- Trch nhim
- Trnh
- K nng cn c
- Kinh nghim
- Mi trng lm
vic
- Nhim v
- Thit b

Hnh 3.2. S tin trnh phn tch cng vic [19]

Cc chc nng
Ngun nhn lc :
- Tuyn dng
- La chn
- o to v pht
trin
- nh gi thc hin
cng vic
- Qun l vic bi
thng.

Tiu chun thc

hin cng vic :
- K nng
- Yu cu v th
cht
- Yu cu v trnh
- Nng lc cn c

48

Phn tch cng vic v chc nng chnh ca cng vic

Kt qu kho st thc t v kin Phan tich cong viec chi tiet giup lanh dao phan cong
cong viec cho nhan vien phu hop

cho thy mc t ng nhiu (mc 5) n

Hon ton ng (mc 7) chim : 87% (Bng s 11 - Ph lc 1 - Kt qu kho

st). Kt qu kho st cho thy phn tch cng vic rt cn thit v vic ny s gip
ngi lnh o phn cng cng vic hp l, chn ng ngi ng vic, ng thi
cng l c s xy dng tiu chun nh gi nhn vin. Qua tham kho cc ti
liu, tc gi xut phn tch cng vic bao gm cc ni dung nh : phn tch chc
nng chnh ca cng vic, nhng yu cu cn c khi thc hin cng vic, iu kin
thc hin v ni dung chi tit cc cng vic phi thc hin.
Mc ch ca xc nh chc nng chnh ca cng vic nhm xc nh s ph
hp gia kh nng ca nhn vin vi nhng yu cu ca cng vic.

V d : nu

cng vic yu cu nhn vin phi c kh nng nh tt, leo thang hoc ng i
nhanh th tt c nhng yu cu v th cht v tr c ny cn phi a vo bn m t
cng vic. Phn phn tch chc nng chnh ca cng vic s bao gm nhng ni
dung nh sau : (1) nu l do v sao cn c chc nng cng vic ny; (2) nu s
lng nhn vin cn c thc hin chc nng ny; (3) chc nng c chuyn
mn ho cao, yu cu cn c kin chuyn mn hoc kh nng hon thnh cng
vic.
Thu thp thng tin v cng vic
Nhm chuyn trch phn tch cng vic s tin hnh thu thp thng tin v cng
vic ch yu t lnh o v nhn vin cc Phng, Ban chc nng v cc Cng ty
trc thuc Vin thng Thnh ph H Ch Minh. Tc gi xut thc hin cc
phng php thu thp thng tin nh sau :
Phng php Phng vn : Nhm chuyn trch ny s tin hnh phng
vn lnh o ti cc n v nm bt thng tin v cng vic.
Phng php Bn cu hi : Nhm chuyn trch phn tch cng vic s
chuyn bn cu hi c chun b k n cc nhn vin thu thp
thng tin lin quan n chc nng cng vic, nhng yu cu khi thc hin
cng vic (k nng, trnh , kinh nghim, nhng yu cu v th cht v tr

49

c), thit b v nhng vt liu cn s dng v nhng vn lin quan n

sc kho ngh nghip v an ton lao ng.
Phng php Quan st : i vi nhng cng vic khai thc kinh doanh,
khng th tin hnh vic phng vn hoc khng th dng bn cu hi,
Nhm chuyn trch phn tch cng vic c th nghin cu cng vic bng
cch quan st v ghi nhn li nhng hot ng ca nhn vin trn mt mu
chun; cng c th s dng my ghi hnh ghi li v nghin cu.
Phng php Nht k cng vic : ngoi phng php quan st, i vi
cng vic khai thc kinh doanh, Nhm chuyn trch cn c th s dng
phng php Nht k cng vic nh : yu cu nhn vin ghi li cng vic
thc hin trong sut mt chu k cng vic. Nhng nht k cng vic ny
thng c nhn vin thc hin vo mt thi im no trong ca lm
vic (khong gi hoc 1 gi) v lu li trong vng hai tun.
Nhm chuyn trch c th yu cu cc phng, ban chc nng, cc cng ty h
tr trong vic d tho bn nhp m t cng vic v tiu chun thc hin cc chc
danh cng vic ang thc hin ti cc n v.
Kim tra mc chnh xc cc thng tin v cng vic
Nu phn tch cng vic nhm phc v cho nhng mc ch nu, nhng
thng tin, d liu thu thp c phi chnh xc. Cn m bo tt c nhng nhn t
quan trng u c a vo bn m t cng vic. Phng vn nhn vin hoc r
sot li phn tr li bn cu hi ca nhn vin, Nhm chuyn trch phn tch cng
vic phi tm ra c nhng cu tr li khng chnh xc. V vy, trc khi thu thp
thng tin, Nhm chuyn trch cn la chn nhng nhn vin mang tnh cht i
din cho cng vic, c th l T Trng ca T thc hin chc danh cng vic ang
cn kho st.
Nu Nhm chuyn trch phn tch cng vic cm thy nghi ng v thng tin
do nhn vin cung cp, nhm c th thu thp thm thng tin t lnh o hoc nhng
c nhn khc lm cng vic tng t. Thc t cho thy c c nhng bn m
t cng vic cho tng loi cng vic cn c s r sot li ca ngi trc tip thc
hin cng vic v lnh o.

50

Tin hnh phn tch cng vic

Phn tch cng vic gip xc nh mt cch h thng v nh lng ni dung
cng vic ng thi l nn tng, c s cho nhiu hot ng trong cng tc qun l
ngun nhn lc. c bit, phn tch cng vic phc v cho vic xy dng bn m
t cng vic v qu trnh tuyn dng ngun nhn lc. Bn phng php phn tch
cng vic ph bin nht hin nay l : Phn tch chc nng cng vic, h thng cu
hi phn tch v tr cng vic, ghi li s vic in hnh v vi tnh ho vic phn tch
cng vic. Tuy nhin, vi iu kin thc t hin nay ti Vin thng TP. H Ch
Minh, tc gi xut p dng phng php Phn tch chc nng cng vic v p
dng kt hp phng php Ghi s vic in hnh.
Phng php Phn tch chc nng cng vic c p dng i vi nhng
cng vic mang tnh nghip v hoc i hi mt s nghip v nht nh
nh : cng nhn ko cp, cng nhn lp my in thoi, cng nhn lp t
dch v ADSL. Phng php ny nhm xy dng bn tm tt nhim v
chnh v nhng cng on ca cng vic. Ba chc nng cng vic chnh
hnh thnh nn h thng ny bao gm : (1) d liu, (2) con ngi, (3) cng
c.
Phng php Ghi S vic in hnh : mc tiu ca phng php ny l
xc nh nhng nhim v chnh ca cng vic. thu thp thng tin, nm
bt c nhng nhim v chnh ca tng cng vic, Nhm chuyn trch c
th tin hnh phng vn nhn vin hoc thng qua nht k cng vic ca
nhn vin.
V d : Nhm chuyn trch ang nghin cu cng vic ca mt cng nhn lp
t dch v ADSL. Nhm s tin hnh phng vn ngi cng nhn v ngh h
m t cng vic h lm g, lm nh th no v nhng cng c g cn thit thc
hin cng vic.
Sau khi thu thp thng tin, nhm chuyn trch phn tch cng vic s tin
hnh vit phn nhim v ca cng vic trong th hin nhng hot ng cng
vic quan trng.
Phn tch cng vic trong mi trng Thay i

51

Phng php phn tch cng vic truyn thng gi nh mi trng cng vic
tnh, khng thay i nhiu v cng vic kh n nh. Trong iu kin ny, cng
vic c xc nh y v nhim v, qui trnh thc hin. Tuy nhin, vi s pht
trin ca cng ngh thng tin, khi phn tch cng vic, Nhm chuyn trch cn xt
n yu t ng ca cng vic. V d : cng vic trc y c th bao gm 12
thao tc, nhng khi p dng tin hc trong khai thc kinh doanh, s thao tc c th
gim thiu. Cu ni sau ca hai chuyn gia qun l ngun nhn lc khin mi
ngi phi quan tm : Thng thng, phn tch cng vic l nhn xem cng vic
hin c thc hin nh th no. Nhng mi trng kinh doanh bin ng khng
ngng lm cho vic cp nht phn tch cng vic tr nn v cng kh khn. V
cc cng ty c xu hng yu cu nhn vin lm vic nhiu hn, v vy dn n mt
cu hi : liu cng vic m chng ta xy dng c b loi b. iu ny hm
chng ta phi phn tch cng vic cng nhanh cng tt, ch quan tm nhng gii
php lin quan n cng ngh v d nh phn tch cng vic da trn mng (webbased job analysis).
Khi hot ng trong mt mi trng lun bin ng nh hin nay, ngi lnh
o cn c tm nhn v cu trc ca cng vic lin quan n nhim v, p ng yu
cu cho s pht trin ca t chc trong tng lai. Ngi lnh o c th c cch
tip cn phn tch cng vic trn c s nng lc, cch ny nhn mnh n yu t
thc hin cng vic thnh cng hn l hon thnh nhng nhim v chnh ca cng
vic, v..v Nhng nng lc ny ph hp vi chin lc, vn ho cng ty, bao
gm: k nng giao tip, k nng ra quyt nh, k nng gii quyt nhng xung t,
kh nng thch ng v nng ng.
3.2.2.2. M t cng vic
Nh trnh by nu trn, bn m t cng vic l bn mt vn bn m t cng
vic v nhng nhim v ca cng vic . V khng c mt chun nht nh cho
vn m t cng vic, m t cng vic thng thay i v hnh thc v ni dung
tu theo hot ng ca tng t chc. Tuy nhin, a phn cc bn m t cng vic
s gm ba phn chnh : tn cng vic, phn nhn din cng vic v phn nhim v
c th. Nu bn tiu chun thc hin cng vic khng c thit lp ring th c th

52

a vo bn m t cng vic. Mt s xut ca tc gi trong vic vit bn m t

cng vic nh sau :
Tn cng vic
Vic la chn tn cng vic rt quan trng v nhiu l do. Th nht, tn cng
vic rt quan trng v mt tm l. N c th nh hng n thi lm vic ca
nhn vin. V d : cng nhn v sinh nghe vn hay hn l ngi thu gom rc.
Th hai, nu c th, tn cng vic nn hm nhng nhim v m ngi m nhim
cng vic s thc hin. V d : ngi kim tra thc phm, nhn vin bn hng, cng
nhn lp rp in t, k s Nhng tn gi nh th gn nh gin tip nu ln
tnh cht t nhin ca cc nhim v ca cng vic. Tn cng vic cng nn ch ra
c cp bc tng i ca ngi m nhim cng vic trong h thng cp bc ca
t chc. V d : chc danh K s bc 4, K s bc 6, vv
Phn nhn din cng vic : mi quan h v iu kin lm vic
Phn ny bao gm cc ni dung sau : V tr cng vic thuc Phng, Ban
no? Tn nhm hoc ngi phn tch cng vic ? Ngy thng phn tch cng vic ?
Ngi m trch cng vic s bo co cho ai ? M cng vic ? Ngy thng bn m
t cng vic c hiu chnh li. i khi, phn ni dung ny, cn nu c s
nhn vin lm cng vic ny, s nhn vin lm trong Phng, Ban v m chc danh
cng vic theo qui nh ca Ngnh.
Phn m t ngn gn nhng nhim v trng tm ca cng vic thng t
cui phn ni dung ny v dng phn bit gia cng vic ny vi cng vic khc
trong trng hp tn cng vic khng th hin c iu .
Chc nng chnh, nhim v c th
Phn m t nhng chc nng chnh, nhim v c th ca cng vic thng
c sp xp theo th t quan trng. Mc quan trng ca tng nhim v c
th hin qua t l phn trm thi gian dnh cho cng vic . Nhm chuyn trch
cn nhn mnh trch nhim v kt qu phi t c ca mi nhim v. Nhm
chuyn trch phn tch cng vic cn cp n nhng cng c v thit b cn c
gip nhn vin m trch cng vic hon thnh tt cng vic c giao.
c im yu cu khi thc hin cng vic

53

Nh trnh by nu trn, nhng c tnh c nhn cn c thc hin cc

nhim v v trch nhim ca cng vic s c a vo bn tiu chun thc hin
cng vic. Thng thng bn tiu chun thc hin cng vic s c hai phn chnh :
(1) nhng k nng cn c thc hin cng vic v (2) nhng yu cu v th cht
i vi nhn vin thc hin cng vic.
Nhng k nng lin quan n thc hin cng vic bao gm trnh vn ho,
kinh nghim, trnh chuyn mn, c im c tnh hoc k nng c nhn. V d :
nhng kh nng mang tnh hnh vi c th l kh nng ra quyt nh trong iu kin
thiu thng tin, thng tin khng hon ho, s quyt on, kh nng x l nhiu cng
vic hoc k nng gii quyt mu thun, xung t.
3.2.2.3. Nhng yu cu khi vit Bn m t cng vic
Lnh o cn xc nh bn m t cng vic nh mt cng c c gi tr trong
vic nh gi nhn vin. Th nhng, c rt nhiu vn pht sinh khi thc hin bn
m t cng vic nh :
Nu bn m t cng vic c vit mt cch s si, dng nhng thut ng
m h thay v phi dng nhng thut ng chuyn mn th chc chn bn m
t cng vic s khng thc hin c cng nng ca n l chuyn ti, hng
dn cho ngi thc hin cng vic.
i khi bn m t cng vic khng c cp nht kp thi khi nhim v
cng vic hoc tiu chun cng vic thay i. V vy, Phng TCCB-L cn
phi tin hnh cp nht thng xuyn bn m t cng vic v bn tiu chun
yu cu thc hin cng vic.
Bn m t cng vic khng nn hm cha nhng tiu chun khng lin quan
n cng vic v nh vy s vi phm lut Lao ng.
Khi xy dng Bn m t cng vic, cn lu n cc yu t c th hn ch
phm vi hot ng ca ngi thc hin v c th l nguyn nhn gim
tnh linh hot trong x l cng vic ca nhn vin.
Tm li, bn m t cng vic cn phi r rng, c th; t ng phi d hiu,
chun xc. c bit, cn lu s dng nhng t ng xc nh r cng vic no l
nhim v chnh ca nhn vin, cng vic no l cng vic mang tnh cht phi hp,

54

cng vic no lm thng xuyn, cng vic no lm ngn hn, di hn (phi gn

vi nhng cm t ch thi gian thc hin).
a phn lnh o cho rng vic vit bn m t cng vic thng t nht v cho
d cn thn, i khi vn st li nhng t ng khng r ngha, gy hiu nhm cho
ngi thc hin. khc phc nhng vn trn, tc gi xut Phng TCCB-L
v Nhm chuyn trch phn tch cng vic c th nghin cu ng dng mt phn
mm chuyn thit lp bng m t cng vic trong c mt th vin bao gm hn
2.500 bn m t cng vic c son sn. Vi chng trnh phn mm ny,
Phng TCCB-L v Nhm chuyn trch s gim thiu nhng khim khuyt trong
qu trnh vit bn m t cng vic v rt ngn c thi gian thc hin.
3.2.2.2. Phn cng cng vic
Hin nay vic phn cng cng vic cho nhn vin ti Vin thng TP. H Ch
Minh cha hp l. Nguyn nhn mu cht ca tnh trng ny l do thiu phn tch
cng vic, thiu bn m t cng vic v c bit l bn tiu chun yu cu i vi
ngi thc hin cng vic.
m bo vic phn cng cng vic hiu qu, ph hp, lnh o cn kt hp
gia trnh chuyn mn, k nng, c im c tnh trong qu trnh phn cng
cng vic.
Phn cng cng vic theo trnh chuyn mn
a. Trnh nghip v
Phn cng cng vic ph hp vi trnh nghip v l yu t u tin nh
hng n mc nh gi nhn vin chnh xc hay khng chnh xc. Kt qu
kho st kin Phan cong cong viec phu hop giup lanh dao danh gia dung nang luc cua nhan
vien

cho thy : mc t ng nhiu (mc 5) n Hon ton ng (mc

7) chim : 88,3%. T l ng rt nhiu (mc 6) v Hon ton ng (mc

7) (Bng 12 - Ph lc 1 - Kt qu kho st) cho thy nhn nh v vn phn cng
cng vic ph hp vi trnh nghip v rt cn thit, nh hng rt nhiu n hiu
qu cng vic ca nhn vin t dn n nh hng kt qu nh gi ca lnh
o. Vic phn cng cng vic khng ph hp cn nh hng rt nhiu n tm l
lm vic ca nhn vin. Trc tin, nhn vin phi mt thi gian nghin cu, tm

55

hiu nhng kin thc chuyn mn lin quan n cng vic c giao. Th hai,
nhn vin cm thy khng t tin trong qu trnh thc hin cng vic do y l kin
thc chuyn mn mi nghin cu hoc va lm va hc. Th ba, trong qu trnh
phi hp lm vic, nhn vin s gp nhiu kh khn nu nh khng nm vng kin
thc chuyn mn ca cng vic.
b. Trnh tin hc
Trong mi trng kinh doanh in t (E-Business), trong th gii phng ca
tng lai in t (E-Future), trnh tin hc l mt yu cu th hai trong tiu chun
thc hin cng vic ca nhn vin. Hin nay, ton b hot ng khai thc kinh
doanh ti Vin thng Thnh ph c tin hc ho nh : ng k dch v trc
tuyn, qun l h s, m khch hng trc tuyn, qun l mng ngoi vi trc tuyn
(TFMS), phn cng cng vic trc tuyn (COS) Do c im hot ng ca
Vin thng TP. H Ch Minh - mt n v hot ng trong lnh vc vin thng v
cng ngh thng tin do i hi i ng nhn vin phi s dng thng tho my
vi tnh, c kin thc c bn v mt s chng trnh phn mm thng dng. Do ,
thc hin cng vic hiu qu, khi phn cng cng vic, lnh o cn lu n
trnh tin hc ca nhn vin c bit l nhng nhn vin m trch cc cng vic
lin quan nhiu n vic s dng my vi tnh, mng ni b v cc chng trnh
phn mm chuyn bit trong khai thc kinh doanh ca Vin thng Thnh ph.
c. Trnh ngoi ng
Trong xu th hi nhp kinh t th gii, trnh ngoi ng l mt yu cu
khng th thiu trong tiu chun thc hin cng vic ca nhn vin. Trnh ngoi
ng phc v cho vic c, nghin cu ti liu nc ngoi; phc v cho vic thng
tho, lm vic vi i tc nc ngoi Trnh ngoi ng khng nhng ca nhn
vin m ca c lnh o mt vi Phng, Ban chc nng ti Vin thng Thnh ph
cn rt km. Do , khi phn cng cng vic lin quan n lnh vc i ngoi hoc
nhng b phn nghin cu pht trin, cn s dng ngoi ng thng xuyn
nghin cu ti liu, lnh o cn ch n trnh ngoi ng ca nhn vin m
trch nhng cng vic nu trn.
Phn cng theo nng lc/k nng

56

Ngoi phn cng cng vic theo trnh chuyn mn, phn cng cng vic
theo nng lc, k nng ca nhn vin rt quan trng. Ngy nay, lm vic hiu
qu, nhn vin khng phi ch cn trnh , kin thc m rt cn nhng k nng
khc khng km phn quan trng. Cc k nng bm sinh ca nhn vin s gp
phn nng cao hiu qu cng vic. V vy, tc gi xut trong phn cng cng
vic, lnh o cn nghin cu cc k nng sau vic phn cng hp l hn :
a. K nng phn tch thng tin
K nng phn tch thng tin ca nhn vin th hin 4 yu t chnh sau :
Suy ngh tng quan : l kh nng nhn vin c th c kt, rt kinh
nghim t mt s vic p dng vo nhng vn khc.
Phn hi nhanh vi nhng ci cch : l kh nng nhn vin tip cn c
lp, lun c ch tin th v sn sng thay i khi cn thit.
chnh xc trong cng vic : l kh nng lm vic t m, chnh xc, tp
trung n tng chi tit ca cng vic v gim thiu nhng ri ro do sai st
trong cng vic ca nhn vin.
Tnh t chc c nhn : l kh nng tip cn cng vic mt cch bi bn,
khoa hc.
b. Kh nng phn ng linh hot
Kh nng phn ng linh hot ca nhn vin th hin 4 yu t chnh sau y :
Kh nng tp trung sng to : kh nng tp trung pht trin cc tng sng
to, t vn cho ngi khc, tm cc gii php gii quyt cc vn pht
sinh.
Kh nng pht trin cc c hi : tm kim nhng sng kin mi vi n lc v
s say m.
S nhn bit mt cch c t chc : c kh nng lng trc nhng ngi
khc s phn ng nh th no, lun tin phong trong vic x l cc vn
pht sinh trong cng vic.
Kh nng chu p lc cng vic : l kh nng nhn mnh n chnh
xc, thc hin cc phng php thit lp v m bo cng vic c thc
hin theo nhng phng thc hoch nh.

57

c. K nng t iu hnh cng vic

K nng iu hnh l mt trong nhng yu t quyt nh hiu qu cng vic
ca mt nhn vin. cp nhn vin, k nng iu hnh cng vic l kh nng nhn
vin t iu phi cng vic ca mnh sao cho t c hiu qu cao nht. Mt vi
nhn vin khng c kh nng t iu hnh cng vic do , i vi nhng nhn
vin ny, lnh o khng nn giao nhng cng vic mang tnh cht c lp x l.
Do khng c kh nng t iu hnh nn i vi nhng nhn vin ny, lnh o cn
giao cng vic vi nhng tiu ch c th v gim st vic thc hin.
d. K nng nh hng/thuyt phc
K nng nh hng/thuyt phc c th hin 4 yu t sau :
Thu ht s ch : l kh nng to nh hng c nhn i vi ngi khc,
thu ht s nhn bit t ngi khc.
Thuyt phc c c s chp thun : l kh nng thuyt phc cp
trn/ng nghip chp nhn nhng tiu chun/nhng k vng t ra.
Kh nng li cun nhm : l kh nng giao tip vi ngi khc, c kh
nng trao i cng vic thng xuyn vi ng nghip.
Kh nng nh hng nhm : c kh nng gp nh hng trong cuc hp
ca nhm v nh hng tch cc n nh hng ca c nhm.
e. K nng giao tip/to mi quan h
y l k nng nh hng n tin gii quyt cng vic ca nhn vin.
Mt nhn vin c kh nng thuyt phc tt, c k nng biu t tt v c im tnh
cch vui v, ho ng s to c mi quan h phi hp cng thc hin cng vic
tt hn nhng nhn vin thiu k nng thuyt phc, din t kin ca c nhn v
c im tnh cch trm lng, t ni, t giao tip. i vi nhng cng vic mang
tnh phi hp, lin quan n nhiu Phng, Ban chc nng, lnh o cn ch
nhng k nng nu trn phn cng cng vic ph hp nhm t hiu qu cng
vic cao.
K nng giao tip, to mi quan h th hin 4 yu t sau :

58

K nng lnh o : l kh nng xc nh cc nhu cu, kh nng xc nh

mc u tin trong thc hin cng vic, kh nng to cho mnh mt cch
iu hnh cng vic tch cc, chc chn.
K nng nh hng : l kh nng lm ch hon cnh, c nhng chnh kin,
quan im ring v kh nng tip cn cng vic theo phng thc ring.
K nng lm ch bn thn : l kh nng lm ch nhng cm xc c nhn
v giao tip vi tnh cch n ho, bnh tnh.
K nng to nhng mi quan h c nhn : l kh nng tm kim nhng
mi quan h bng hu, quan h c nhn v s ng h ca cng ng x hi
trong cng vic.
f. Kh nng ra quyt nh
cp nhn vin, k nng ra quyt nh l kh nng t quyt nh ni dung,
phng php lm vic ca c nhn. nhng v tr nh T Trng, Nhm Trng
thng cn nhng k nng ny. Do , khi quyt nh giao v tr T Trng, Nhm
Trng, lnh o cn ch v tm hiu k c nhn s m trch v tr ny. Thc t,
c nhng trng hp, phn cng khng ng i tng nn nh hng cng vic
ca c T, Nhm do ngi T Trng, Nhm Trng khng c kh nng ra quyt
nh.
K nng ra quyt nh th hin qua 4 yu t chnh sau y :
Tc phn ng : th hin tnh cch lun khn trng, phn ng nhanh vi
nhng s vic pht sinh v nhanh chng hnh ng.
Tm kim mt nh hng : kh nng tm kim c s nh hng, hng
dn thng qua vic tham kho thng tin phn hi t ngi khc.
S t tin khi ra quyt nh : l kh nng th hin s t tin khi ra quyt
nh v gii quyt vn ; hon ton t tin v nng lc bn thn.
Phn u thnh cng : l kh nng thit lp tiu chun trong thc hin
cng vic v t thnh tch cao, c th lm gng cho nhng ngi khc.
Phn cng theo c im tnh cch
a. Theo c im tnh cch

59

c im tnh cch l mt trong nhng yu t quan trng, tc ng n vic

phn cng cng vic ca lnh o cng nh hiu qu cng vic ca nhn vin.
thc hin phn cng cng vic theo c im tnh cch t hiu qu, cn tm hiu
kt qu nghin cu v tnh cch ca Raymond Cattell qua m hnh 16 Nhn t
Tnh cch (16 Personality Factors) (xem Ph lc 2) hoc nghin cu 5 c im
tnh cch ln (Big Five Personality Traits - OCEAN) ca Goldberg nm 1993
(xem Ph lc 3).
Mi c nhn khi sinh ra c nhng c im tnh cch ring, ph hp vi
mt loi cng vic no . iu ny phi c ngi lnh o nhn bit v phn
cng cng vic ph hp. V d : mt nhn vin c bn tnh cu gt, hay l s
nhng c phn cng chm sc khch hng, gii p thc mc ca khch hng th
chc chn mt ngy no , nhn vin ny s b khin trch do khng km ch c
tnh nng ny ci nhau vi khch hng v lm mt khch hng ca cng ty.
b. Theo nhu cu pht trin c nhn
S phn cng theo cng vic theo nhu cu pht trin c nhn bao hm tt c
nhng vn nu trn y : l s phn cng theo trnh nghip v c
o to v nhn vin khng th o to li t u mt lnh vc chuyn mn mi
theo yu cu ca n v; l s phn cng cng vic theo nng lc thc t/k
nng v c im tnh cch.
3.2.3. Gii php 3 : Thit lp tiu chun v h thng nh gi
3.2.3.1. Thit lp tiu chun nh gi
Nh trnh by nu trn, nguyn tc thit lp tiu chun nh gi nhn vin
phi m bo nhng nguyn tc c bn sau :
Tiu chun nh gi phi gn lin vi cng vic phn cng cho nhn vin v
phi gn lin vi mc tiu chin lc ca doanh nghip.
Tiu chun nh gi phi bao qut c mi kha cnh ca qu trnh thc
hin cng vic ca nhn vin.
Tiu chun nh gi khng nn b ng nht hoc b lm sai lch do nhng
yu t khch quan.

60

Tiu chun nh gi phi m bo tin cy theo thi gian v i vi tt c

nhng ngi thc hin nh gi khc nhau.
Tiu chun nh gi phi mang tnh kh thi cao, ph hp thc t.
Tiu chun nh gi kt qu thc hin c thit lp cn c trn bn m t
cng vic v mc tiu thng nht gia lnh o v nhn vin. Khi xy dng tiu
chun nh gi, cn m bo nhng qui tc nu ti Chng I nh : qui tc nht
qun, qui tc hn ch t li, qui tc chnh xc, qui tc hiu chnh, qui tc tiu biu,
qui tc o c.
3.2.3.2. Xy dng chng trnh nh gi
Nguyn tc nh gi : nh gi cng vic, khng nh gi c nhn.
Thi im nh gi :
Hin nay, vic nh gi thnh tch nhn vin ti Vin thng TP. H Ch Minh
thng thc hin vo cui nm. Vic nh gi vo thi im cui nm thng
khng bao qut ht c ton b nhng cng vic v cch x l cng vic ca nhn
vin do ngi lnh o s ri vo cc li trong qu trnh nh gi nh : li ho
quang, li thin cn, li bnh qun ch ngha.
Kt qu kho st kin Danh gia nhan vien can thuc hien thuong xuyen trong suot qua
trinh thuc hien cong viec

vi t l cc mc t ng nhiu (mc 5) n Hon

ton ng (mc 7) chim : 70,4% (Bng s 46 - Ph lc 1 - Kt qu kho st).

V vy, vic nh gi cn c lnh o thc hin thng xuyn chnh thc hoc
khng chnh thc trong sut qu trnh thc hin cng vic ca nhn vin. Nu vic
nh gi c thc hin thng xuyn s gim p lc cho ngi lnh o trong vic
nh gi nhn vin vo cui nm.
Ni dung nh gi
Ni dung nh gi cn c cn c trn h thng tiu chun nh gi c
qui nh. Tiu chun nh gi lun gn lin vi nhng mc tiu chin lc ca
Phng, Ban, ca Vin thng TP. H Ch Minh.
a. nh gi kt qu thc hin cng vic (p dng phng php nh gi MBO)
Ni dung nh gi u tin m lnh o lun quan tm l ngi nhn vin c
hont tt cng vic, c t c mc tiu ra hay khng. Nhng mc tiu d

61

nh lng hay nh tnh u c thng nht ngay t u gia lnh o v nhn

vin. Khi nh gi, lnh o cn bm st nhng mc tiu t ra nh gi. Kt
qu thc hin cng vic c th l nhng cng vic hoch nh, cng c th l
nhng cng vic pht sinh. Lnh o cn cn nhc gia cng vic trong k hoch
v cng vic pht sinh v c nhng trng hp, cng vic pht sinh nhiu hn cng
vic hoch nh. Cng vic pht sinh a phn l nhng cng vic mang tnh
phi hp thc hin v cp bch do nhn vin phi mt nhiu thi gian thc
hin. C nhng trng hp, cng vic pht sinh mang tnh cht quan trng hn.
b. nh gi k nng x l cng vic (p dng phng php BOS)
Tiu ch u tin lnh o cn nh gi mc hon thnh cng vic ca nhn
vin l kt qu cng vic. Tuy nhin, nh gi chnh xc hn, lnh o cn quan
tm n yu t hiu qu. C th mt nhn vin t kt qu, mc tiu ra nhng
khng m bo v mt thi gian, chi ph, vv. nh gi hiu qu, lnh o
cn xt n nhng yu t v thi gian, chi ph, mi quan h phi hp thc hin
cng vic hay ni cch khc, l nhng k nng mm ca nhn vin. Nhng
k nng mm ca nhn vin thng hnh thnh t nhng c im c tnh ca
nhn vin. V d : nhn vin c c tnh thn trng thng th hin hai khuynh
hng lm vic : th nht, tin tng, khng nghi ng, chp nhn, khng iu kin,
d di hoc th hai, cnh gic, nghi ng, hoi nghi, khng tin tng, hay phn i.
Nh vy, nu nhn vin th hin khuynh hng th nht, ngi nhn vin s to
c mi quan h lm vic tt nhng c th kh m bo v mt thi gian; nu
nhn vin th hin khuynh hng th hai, ngi nhn vin kh to mi quan h
phi hp tt do tnh hay nghi ng, khng tin vo ng nghip. Chnh v vy, ngay
t u, khi phn cng cng vic, lnh o cn lu c im tnh cch ca nhn
vin phn cng cng vic ph hp nh vy s trnh c tnh trng nhn vin
khng thc hin tt cng vic v lnh o nh gi sai nng lc ca nhn vin.
Hnh thc nh gi :
Tc gi xut chn hnh thc Phng vn nh gi . Phng vn nh gi l
phn quan trng nht trong ton b tin trnh nh gi thc hin cng vic. Phng
vn nh gi s to cho lnh o c c hi tho lun vi nhn vin v kt qu thc

62

hin cng vic v khm ph nhng phn c th ci tin hoc pht trin. y cng l
dp lnh o xc nh r hn thi lm vic v nhng cm nhn ca nhn vin
v nh th s to s giao tip gia lnh o v nhn vin tt hn.
Tuy nhin, lnh o cng c th b qu ti do c gng tm hiu qu nhiu
nhng vn lin quan n thc hin cng vic trong qu kh ca nhn vin v t
mc tiu pht trin trong tng lai. hiu qu, lnh o cn chia bui phng vn
nh gi thnh hai phn ring bit :
Phn 1 : nh gi cng vic thc hin.
Phn 2 : Hoch nh pht trin nhn vin.
Hn na, chia bui phng vn nh gi thnh hai phn ring bit s gip lnh
o tp trung vo cc phn vic chnh xc. C th, ngi lnh o s gp kh khn
trong vic ng c hai vai tr : vai tr nh gi v vai tr t vn trong cng thi
im. Tuy nhin, chia bui phng vn nh gi thnh hai phn s tng cng mi
quan h giao tip gia lnh o v nhn vin, t gim bt s cng thng v i
ph ca nhn vin.
Hnh thc phng vn nh gi c xc nh phn ln tu thuc phn ln vo
mc ch phng vn, h thng nh gi m ngi phng vn s dng v mu biu
nh gi nhn vin. a phn cc bui phng vn nh gi u tp trung vo vic
thng tin cho nhn vin bit kt qu thc hin cng vic v hoch nh hng pht
trin cho nhn vin. Thi gian chun b trc khi thc hin bui phng vn nh
gi cn khong 10 ngy hoc 2 tun c lnh o v nhn vin u c thi gian
chun b cho phn tho lun.
i tng thc hin nh gi
Mt m hnh nh gi hin ang c thc hin ph bin ti cc tp on c
phm vi hot ng ton cu l m hnh nh gi 360o. M hnh nh gi 360o l
m hnh bao gm nh gi ca cp trn, ca ng nghip, ca cp di, ca khch
hng, ca nh cung cp v ca bt k ai c mi quan h lm vic vi nhn vin.
Tham kho cc ti liu nghin cu v nh gi nhn vin kt hp kt qu kho st
thc t, tc gi xut i tng thc hin nh gi trong chng trnh nh gi
nhn vin ti Vin thng TP. H Ch Minh nh sau :

63

a. C nhn t nh gi
Kt qu kho st cho thy, a phn nhn vin ng h vic c nhn t nh
gi (81,7%) v c s tin b trong cng vic, c nhn phi l ngi u tin bit
c mnh lm c g v cha lm c g, phi bit kt qu cng vic t
c n mc no v nguyn nhn v sao h khng th t kt qu, mc tiu nh
mong mun. kin nhn vin v vic ng nghip nh gi c t l thp do h
cho rng ng nghip khng th nm bt nhng cng vic do lnh o giao cho
tng c nhn, khng th nm bt mc hon thnh cng vic ca c nhn khc v
do s cnh tranh, him khch gia cc c nhn vi nhau.
b. Cp trn nh gi
Kt qu kho st cho thy t l 86,7% nhn vin ng vic lnh o trc
tip nh gi. iu ny cho thy, vai tr ca ngi lnh o trong nh gi nhn
vin rt quan trng, i hi lnh o phi hiu r nhng nguyn tc nh gi v c
bit phi trnh nhng li trong qu trnh nh gi nh nu trn. hn ch li
ch quan trong nh gi, lnh o cn xc nh mc tiu phi xy dng h thng
tiu chun nh gi. H thng tiu chun nh gi c th s gim bt p lc trch
nhim v cn khc phc nhng li ch quan ca lnh o trong qu trnh nh gi.
c. Cp di nh gi
Cp di nh gi thng p dng cho nhng i tng lnh o c chc v,
lm cng tc qun l. Cp di nh gi s gip lnh o tip nhn nhng thng
tin phn hi t thc t v c nhng iu chnh kp thi cng tc qun l st vi
thc t, ph hp vi tnh hnh thc t.
d. Khch hng nh gi
Hnh thc nh gi ny thng p dng cho nhng nhn vin thc hin cc
cng vic giao dch, tip xc thng xuyn vi khch hng nh : cng nhn lp
my in thoi, in thoi vin, nhn vin tip th, giao dch vin,
3.2.4. Gii php 4 : Kt hp nhiu phng php nh gi nhn vin
Cho d l phng php nh gi u vit, vn lun c nhng hn ch nht nh
trong nhng iu kin nht nh. Kt qu kho st kin Ket hop nhieu phuong phap
danh gia se giup danh gia nang luc cua nhan vien chinh xac

cho thy mc t ng

64

nhiu (mc 5) n Hon ton ng (mc 7) chim : 86,3% (Bng 26 - Ph

lc 1 - Kt qu kho st). V vy, c th nng cao hiu qu cng tc nh gi
nhn vin, ngi lnh o cn kt hp nhiu phng php nh gi, c th : phng
php MBO, phng php BOS, phng php vit bn nhn xt, phng php nh
lng.
Phng php MBO l phng php c lnh o s dng u tin trong vic
nh gi nhn vin v mc tiu u tin l kt qu hon thnh cng vic. Kt qu
kho st vi t l cc mc t ng nhiu (mc 5) n Hon ton ng
(mc 7) chim : 84% (Bng 29 - Ph lc 1 - Kt qu kho st) cho thy phng
php MBO rt c u chung. Phng php BOS v phng php vit bn nhn
xt l nhng phng php c p dng tip theo lnh o c th chn ra nhng
nhn vin lm vic hiu qu, c nhng thnh tch in hnh trong cng vic.
Phng php nh lng (phn phi trng s) s gip lnh o d dng la
chn nhng nhn vin ni tri hn trong s nhng nhn vin c kt qu thnh tch
gn ngang bng nhau.
Phng php vit bn nhn xt ch l mt phng php ph, c thc hin
kt hp vi nhng phng php nu trn. y l phng php m lnh o thng
s dng ghi nhn nhng c im ni tri ca nhn vin m nhng nhn vin
khc khng th c c (xem Ph lc 9 - Mu biu nh gi nhn vin xut p
dng ti Vin thng TP. H Ch Minh).
3.2.5. Gii php 5 : p dng cng ngh thng tin trong vic qun l thc hin
cng vic ca nhn vin
a phn nhn vin c khuynh hng khng thch b gim st qu cht ch. Do
, gim st thc hin cng vic ca nhn vin cn c phng php v s kho lo
ca ngi lnh o ngi nhn vin khng cm thy b theo di hoc b p lc.
Mt s phng php hiu qu m cc cng ty nc ngoi thng s dng gim
st hot ng ca nhn vin nh : qua hot ng ca my tnh c nhn (phn mm
PC Anywhere), qua hot ng Internet (phn mm Little Brother, Web Monitor),
qua vic s dng h thng email, qua vic s dng thit b vn phng th h mi

65

(my facisimile, my photocopy), qua vic s dng th in t c nhn, qua vic s

dng cng ngh GPS.
Hin nay, mt s doanh nghip hp ng vi cc cng ty lp trnh thit k
nhng chng trnh qun l ph hp vi c im hot ng ca n v. V d :
phn mm CareerTracker ca hng KENEXA c th theo di v v s nng sut
ca nhn vin da trn h thng phn loi v cc tiu chun ca Kenexa. Vi c s
d liu ghi nhn nhng thnh tch v kh nng chuyn mn ca nhn vin, chng
trnh phn mm ny c th nh gi c nhn vin no ph hp nht vi cng vic
h ang cn tuyn dng cng nh chng trnh o to cn thit cho cc nhn vin
. Chng trnh mang tnh khoa hc, cho php lnh o khng ch nhn ra nhng
nhn vin c nng sut cao m cn bit c l do khin nhn vin tr thnh ngi
lm vic xut sc. Bn thn nhn vin cng c th s dng nhng d liu ny
nh gi con ng s nghip no l ph hp nht i vi mnh.
Vi xu hng Qun l in t (E-Management), Vin thng TP. H Ch Minh
cn nghin cu phng php qun l vic thc hin cng vic ca nhn vin bng
cc chng trnh phn mm nh chng trnh CareerTracker ca Cng ty
KENEXA. Vic ng dng cc chng trnh phn mm s gip cho ngi lnh o
bt i nhng thao tc qun l th cng v nhn vin s cm thy thoi mi hn v
khng b gim st, theo di mt cch qu l liu.
thit lp mt H thng Thng tin ngun Nhn lc (HRIS) v chng trnh
qun l cng vic ca nhn vin ph hp, cn c s phi hp cht ch gia Phng
TCCB-L v Cng ty Tin hc Bu in. Phng TCCB-L c trch nhim xy
dng m hnh qun l tng qut, chun ho cc nh ngha, d liu cn thu thp.
Cng ty Tin hc Bu in c trch nhim m ho cu trc d liu a vo
chng trnh phn mm qun l cng vic ca nhn vin v H thng Thng tin
Ngun Nhn lc. Mc tiu ca H thng Thng tin Ngun Nhn lc v chng
trnh qun l thc hin cng vic ca nhn vin l xy dng mt c s d liu nhn
vin lun c cp nht trc tuyn nhanh chng, chnh xc, phc v cho vic tr
lng, khen thng, nh gi, bt v tm kim nhng ng vin ph hp cho
nhng v tr cng vic ang b khuyt mt cch kp thi.

66

3.2.6. Gii php 6 : o to phng php nh gi nhn vin cho cc cp lnh

o ca Vin thng TP. H Ch Minh
Mt yu im ca vic nh thc hin cng vic ca nhn vin ti Vin thng
TP. H Ch Minh l lnh o cc cp hoc ngi gim st khng c tp hun y
v vic phn hi thng tin cho nhn vin khng hiu qu. Bi v lnh o hoc
ngi gim st hon ton thiu nhng tiu chun r rng nh gi nhn vin
v khng pht trin nhng k nng quan st v phn hi thng tin cn thit, nhng
nh gi ca h thng khng nh hng cho nhn vin v v ngha. V vy, o
to phng php nh gi cho ngi lnh o s gip ci thin tin trnh nh gi
v nng cao hiu qu nh gi. Kt qu kho st kin Lanh dao can hoc phuong phap
danh gia nhan vien

cho thy mc t ng nhiu (mc 5) n Hon ton

ng (mc 7) chim : 90,4% (Bng 25 - Ph lc 1 - Kt qu kho st). Kt qu

ny khng nh : lnh o cn phi c o to v phng php nh gi. Sau y
l mt s ni dung tc gi xut nn o to cho cc cp lnh o nng cao
hiu qu nh gi nhn vin :
3.2.6.1. K nng giao tip v tip nhn phn hi t nhn vin
Chng trnh o to v nh gi nhn vin cho lnh o cn cung cp nhng
im tng qut v cch xem xt hoch nh v iu hnh bui phng vn sao cho
nhn vin phn hi thng tin. Phng vn khng nhng cung cp cho nhn vin
nhng hiu bit nht nh v kt qu nh gi ca h m cn cho php ngi lnh
o v nhn vin tho lun v nhng vn hin ti v thit lp mc tiu cho tng
lai.
o to nhng k nng chuyn mn nn tp trung t nht 3 lnh vc chnh sau :
(1) giao tip hiu qu, (2) chn on nhng nguyn nhn gc ca cc vn v
thc hin cng vic v (3) thit lp mc tiu v mc ch.
3.2.6.2. Cch thc tng cng hiu sut lm vic ca nhn vin
Trong phm vi no , phng vn nh gi l c s xc nh nhng khim
khuyt ca nhn vin trong x l cng vic v hoch nh hng khc phc
nhng khim khuyt . nh gi ca lnh o cn to s ch ca nhn vin i
vi nhng khim khuyt nhn vin khc phc, nu khng, khim khuyt ca

67

nhn vin vn tip tc ti din cho n khi s vic ti t hn. Ngoi ra, sau mi k
nh gi, mc tiu, nhim v s thay i nhng cn c xc nh r v cn c s
thng nht gia lnh o v nhn vin gip nhn vin ch ng hn trong x l
cng vic, khc phc nhng khim khuyt ca mnh. Sau y l mt s ni dung
tc gi xut lnh o cn thc hin nng cao hiu sut lm vic ca nhn vin:
Xc nh nguyn nhn nhn vin thc hin cng vic khng hiu qu
Kt qu kho st kin Lanh dao can biet cach phan tich va tim nguyen nhan
nhan vien khong hoan thanh cong viec

vi sao

cho thy t l cc mc t ng nhiu

(mc 5) n Hon ton ng (mc 7) chim : 89,6% trong mc Hon

ton ng chim n 57,3% (Bng s 31 - Ph lc 1 - Kt qu kho st).
Thc hin cng vic l mt chc nng b nh hng bi nhiu yu t nhng c
l ch yu tp trung vo ba vn lin quan chnh yu sau : nng lc, s ng vin
v mi trng lm vic. Mi c nhn nhn vin u c nhng im mnh v im
yu nh hng nht nh. Nhng nhng nhn vin c ti m t ng vin khuyn
khch thng khng c kh nng thnh cng. Ngoi ra nhng yu t trong mi
trng cng vic k c mi trng bn ngoi nh c nhn, gia nh v cng ng
c th nh hng tiu cc hoc tch cc n thc hin cng vic ca nhn vin.
Nhng nh nghin cu khuyn ngh lnh o khi chn on nguyn nhn lm vic
yu km ca nhn vin nn tp trung vo ba nhn t nu trn. Nu nhn vin thc
hin cng vic khng t tiu chun t ra, nguyn nhn c th xut pht t vn
k nng ca nhn vin (trnh , nng lc, s thng tho k thut); nu nguyn
nhn xut pht t vn n lc ca bn thn (hy xem li s ng vin khuyn
khch), v hoc nhng vn pht sinh t iu kin bn ngoi cng vic (iu kin
pht trin kinh t thp, vn thiu hng cung ng, khu vc bn hng c nhiu kh
khn). Bt k nhng vn no nu trn y u c th l tc nhn ca vic nhn
vin khng hon thnh cng vic.
Chn on mc hon thnh cng vic ca nhn vin
Mc d h thng nh gi thc hin cng vic c th cho chng ta bit nhn
vin no lm vic khng tt nhng khng th cho lnh o bit nguyn nhn v sao.
Nh vy, lm th no gip ngi lnh o chn on ng nguyn nhn khng

68

hon thnh cng vic ca nhn vin ? V c th hn, lm th no lnh o xc nh

c nguyn nhn gc tm gii php khc phc, nng hiu sut cng vic ca
nhn vin. Bng cch s dng nhiu cch o lng khc nhau, lnh o c th bt
u t tng gch di nhng nguyn nhn lm cho nhn vin khng hon thnh
cng vic. Nhng cch o lng hnh vi x l cng vic thng t b nh hng
bi nhng p lc bn ngoi. Do vy khi mt nhn vin no thc hin tt c
phng thc x l cng vic nhng khng t c kt qu mong mun th
ngi lnh o cn hiu mt cch logic nguyn nhn khng hon thnh cng vic l
do l nhng yu t khch quan bn ngoi.
Nhng cch chn on khc c th thc hin thng qua vic so snh, o lng
mc thc hin cng vic khc nhau. Lnh o cn xc nh rng ch c chn
on ng nguyn nhn khng hon thnh cng vic th c lnh o v nhn vin
mi hy vng khc phc c nhng khim khuyt trong vic hon thnh cng vic
ca nhn vin.
Qun l c nguyn nhn khng hon thnh cng vic ca nhn vin
Khi xc nh c nguyn nhn khng hon thnh cng vic ca nhn vin,
mt lot cc hnh ng s c lnh o hoch nh thc hin : c th l vic o
to nhm b sung kin thc/k nng thc hin cng vic hiu qu hn. C th l
lun chuyn cng vic hoc chuyn sang Phng, Ban khc nhn vin c c hi
tr thnh mt ngi nhn vin nng ng hn ca cng ty. Hoc mt cch khc,
lnh o s ch hn n cch ng vin tng c nhn nhn vin.
Nu tnh trng khng hon thnh cng vic vn tip din, lc ny, ngi lnh
o cn lun chuyn nhn vin, k lut hoc sa thi. Cho d s dng hnh thc no
gii quyt tnh trng khng hon thnh cng vic ca nhn vin, ngi lnh o
cn thc hin vi tinh thn ht sc khch quan, cng bng v cn nhn bit nhng
cm nhn ca c nhn nhn vin.
Mt im lu cui cng khi qun l nhng vn lin quan n hon thnh
cng vic : qua tham kho nhng kt qu nghin cu, tc gi nhn thy a phn
lnh o cho rng nhn vin khng hon thnh cng vic l do nng lc hoc thiu
s ng vin. Trong khi , nhn vin li thng li cho nhng nhn t bn

69

ngoi. iu ny s dn n vng ln qun nu nhng khng bit cch x l ng.

Lnh o cho rng nhn vin khng hon thnh cng vic l do khng c ng lc
lm vic hoc khng c nng lc v v vy, lnh o s chuyn sang thc hin bin
php gim st cht hn hoc theo di bt li.

iu ny tht s gim ng lc

lm vic ca nhn vin v lm cho nhn vin nn ch. Khi nhn thy nh vy, lnh
o li cng khng nh thm nhn nh ban u ca h l nhn vin khng cu
tin.

[19]

Hi chng chun-b-cho-tht-bi ny c th dn n vic t bin t

din ca lnh o trong vic nh gi nhn vin. y l nhng vn lnh o

cn trnh trong qu trnh nh gi nhn vin.
3.2.6.3. Trnh by nhng li nh lnh o cn trnh khi nh gi nhn vin
Kt qu kho st kin Lanh dao can biet va tranh nhung loi chu quan trong qua trinh
danh gia nhan vien

vi t l cc mc t ng nhiu (mc 5) n Hon ton

ng (mc 7) chim : 91,4% (Bng 30 - Ph lc 1 - Kt qu kho st). iu ny

cho thy hu ht lnh o ti Vin thng TP. H Ch Minh u mc phi li ch
quan trong vic nh gi nhn vin. i vi kin kho st Lanh dao can tranh tinh
thien vi khi danh gia,

t l cc mc t ng nhiu (mc 5) n Hon ton

ng (mc 7) chim : 92,6% trong mc Hon ton ng chim

55,3% (Bng 32 - Ph lc 1 - Kt qu kho st).
Cho d s dng phng php nh gi no, a phn lnh o u mc phi
nhng li trong nh gi. Chnh v vy, vic ch ra nhng li thng mc phi
trong vic nh gi hoc ch ra nhng tc hi ca nhng li s gip lnh o cc
cp ca Vin thng TP. H Ch Minh khc phc, hon thin hot ng nh gi
nhn vin t ci thin mi quan h lm vic gia lnh o v nhn vin.
3.2.6.4. Cch iu hnh mt bui Phng vn nh gi
Chc chn s khng c mt qui tc chung hng dn cch iu hnh mt bui
phng vn nh gi nn nh th no. Tuy nhin, tc gi xut lnh o Vin
thng TP. H Ch Minh c th tham kho mt s vn sau y nhm tng cng
s chp nhn phn hi t nhn vin, to s hi lng sau bui phng vn nh gi
ng thi gip lnh o c kh nng thuyt phc nhn vin khc phc nhng khim
khuyt, tht bi tin b hn :

70

Yu cu nhn vin t nh gi
Vic yu cu nhn vin t nh gi trc khi tin hnh phng vn nh gi rt
hu ch. Ngay c khi nu nh thng tin t nh gi ny khng c s dng chnh
thc, vic t nh gi l bc khi u gip nhn vin suy ngh v nhng thnh qu
cng vic ca mnh. thc hin vic t nh gi, ngi lnh o phi m bo
nhn vin nm bt r nhng tiu chun s c s dng nh gi h v nh vy
s trnh c s ngc nhin t nhn vin khi lnh o thc hin vic nh gi.
Nhng nghin cu gn y dn chng cho thy nhn vin cm thy hi lng
hn v nhn nhn h thng nh gi nh mt cng vic mang tnh th tc khi h
c tham gia vo tin trnh nh gi. Khi nhn vin t nh gi thnh qu cng
vic ca chnh mnh th bui phng vn nh gi ch tp trung vo nhng kt qu
nh gi m lnh o v nhn vin kt lun khc nhau tm gii php khc phc.
Khuyn khch nhn vin cng tham gia vo bui phng vn nh gi
Mc ch chnh ca phng vn nh gi thc hin cng vic l nhm thc hin
mt cuc i thoi nhm gip nhn vin khc phc nhng khim khuyt trong thc
hin cng vic. Do , chnh nhn vin l thnh vin cn tham gia tch cc trong
bui phng vn nh gi. Lnh o v nhn vin cn xc nh nhng nguyn nhn
ct li v nhng kh khn trong thc hin cng vic a ra nhng gii php khc
phc c th v hiu qu. Ngoi ra, nghin cu cho thy s tham gia ca nhn vin
vo qu trnh nh gi lm cho nhn vin cm thy hi lng v h bit r kt qu
nh gi, lm cho nhn vin cm thy vic nh gi hon ton cng bng v c li
cho c nhn h t nhn vin s quan tm hn n vic nng cao hiu sut lm
vic v khc phc nhng khim khuyt trong thc hin cng vic. Theo kinh
nghim, ngi lnh o ch nn dnh 30-35% thi gian ca bui phng vn trao
i. Phn thi gian cn li, nn lng nghe nhn vin tr li cc cu hi.
By t s nh gi cao ca lnh o i vi nhn vin
Khen ngi l mt hnh thc ng vin khuyn khch nhn vin cc k hiu qu
c bit hiu qu trong bui phng vn nh gi v nhn vin lun mong mi nhn
c nhng thng tin phn hi tch cc. V vy, bt u mt bui phng vn nh
gi, ngi lnh o nn bt u bng cch t ra quan tm v khen ngi nhng g m

71

nhn vin lm tt. Bng cch ny, nhn vin s gim bt thi i ph v s
ci m hn trong vic trnh by nhng vn kh khn trong cng vic ca h.
Tuy nhin, ngi lnh o nn trnh s dng lin tc k thut bnh m kp tht
qu l liu th hin qua vic cu ch xen k cu khen v kt thc bng mt cu
khen. Cch tip cn bng k thut nu trn khng mang li hiu qu v nhiu l do.
Khen ngi l mt bo hiu cho mt li ph bnh sp n. Li nhn xt tch cc tip
theo li ph bnh lm cho nhn vin ngh rng s khng cn li ph bnh no na.
Nu lnh o s dng biu nh gi trong qu trnh phng vn nh gi, c th
trnh c nhng vn thng mc phi khi s dng k thut bnh m kp tht.
Ti thiu ho s ch trch, ph bnh
Nhng nhn vin c mi quan h tt vi lnh o c th lo li c nhng
ph bnh ca lnh o tt hn nhng ngi khng c mi quan h tt. Tuy nhin,
ngay c nhng nhn vin gii chu ng ph bnh cng c lc phn ng li. Nu
nhn vin c qu nhiu vn cn phi khc phc, lnh o ch nn tp trung vo
vi vn mang tnh quyt nh, nh hng nhiu nht n kt qu cng vic. Sau
y tc gi xut mt vi cch thc ph bnh mang tnh xy dng :
a. Cn nhc c tht s cn thit ph bnh : thi qu tht vng vi vic nhn vin
khng hon thnh cng vic i khi dn n vic ph bnh th t m lnh o x
gin th nhiu. Trc khi ph bnh, cn chc chn rng vic ph bnh ch tp trung
vo nhng vn lp i lp li hoc mt hnh vi x l cng vic no cha c
khc phc.
b. Khng nn cng iu : ngay c nhng lnh o khng thch ph bnh nhng khi
bt u ph bnh li c khuynh hng cng iu li ca nhn vin. i khi chng
ta cng iu tng sc thuyt phc hoc chng minh cho vn ang cp
n. Hy c gng gi vic ph bnh n gin, thc t, i vo vn . Trnh dng
nhng t nh lun lun, hon ton hoc khng bao gi.
c. Thc y mc tiu : lnh o cn nh hng r vic khc phc nhng khim
khuyt trong thc hin cng vic. Vic ph bnh cn i cng vi s h tr khc
phc t lnh o.
Thay i hnh vi x l, khng thay i con ngi

72

Lnh o thng c khuynh hng ng vai tr ca mt nh tm l, c gng

phc ho nguyn nhn v sao nhn vin li hnh ng nh th. Tuy nhin khi i
mt vi nhng hu qu do khng hon thnh cng vic ca nhn vin, ngi lnh
o cn xc nh r hu qu khng phi do bn thn ngi nhn vin m l nhng
hnh vi thc hin cng vic. Lnh o nn trnh ngh thay i c im tnh
cch ca nhn vin m nn ngh nhng cch no thch hp ci tin cng
vic. V d, thay v tp trung vo tnh cch khng ng tin cy ca c nhn, lnh
o nn tp trung vo s vic c th hn nh : nhn vin i lm tr 7 ln trong
thng ny. Tm li, lnh o cn xc nh : thay i hnh vi thc hin cng vic
ca nhn vin, khng thay i tnh cch nhn vin.
Tp trung x l cc vn tn ti
Khi ch tm vo nhng vn lin quan n hon thnh cng vic, ngi ta
thng b ri vo tr chi quy trch nhim ngi lnh o v nhn vin b
cun vo nhng tranh ci khng dt v l do v sao pht sinh vn . Thng
thng, gii quyt vn i hi phi c s phn tch nhng nguyn nhn nhng
tt nht l bui phng vn nh gi nn hng vo vic ngh ra gii php gii
quyt vn .
Lun th hin tinh thn h tr nhn vin
Mt trong nhng k thut tt li cun nhn vin vo qu trnh gii quyt
vn l ngi lnh o cn t cu hi Ti cn lm g h tr ?. Nhn vin
thng c khuynh hng vin dn l do khng hon thnh cng vic l do nhng
kh khn, vng mc c tht hoc do nhn thc ca nhn vin.

V d : th tc

hnh chnh rm r, phc tp hoc khng ngun lc. Vi tnh cch gi m v

thin h tr, ngi lnh o s th hin cho nhn vin thy rng mnh s c gng
tho g nhng ro chn bn ngoi v s cng lm vic vi nhn vin t kt qu
cao hn.
Thit lp mc tiu mi
V mc ch ca phng vn nh gi l hoch nh nng cao hiu sut lm
vic do vic hng s ch ca nhn vin vo tng lai quan trng hn vic tp
trung vo nhng vic trong qu kh. Kt qu kho st thc t v kin Lanh dao

73

can biet cach xac dinh muc tieu cho nhan vien

cho thy mc t ng nhiu (mc

5) n Hon ton ng (mc 7) chim : 88,7% (Bng 22 - Ph lc 1 - Kt qu

kho st). T l Hon ton ng chim 53%, mt t l ng tuyt i cao.
S d, nhn vin ng vi nhn nh trn v hin ti, a phn lnh o ca Vin
thng TP. H Ch Minh khng bit cch xc nh mc tiu cng vic cho nhn vin,
ch giao cng vic s v, cng vic pht sinh. iu ny dn n tm l nhn vin
cm thy nn ch do khng thy nh hng pht trin ngh nghip c nhn. Kt
qu kho st kin Muc tieu thuc hien cong viec can thong nhat giua lanh dao va nhan vien
cho thy mc t ng nhiu (mc 5) n Hon ton ng (mc 7)
chim : 87,1% (Bng 23 - Ph lc 1 - Kt qu kho st). Nh vy, mc tiu cng
vic t ra cho nhn vin cn s thng nht gia lnh o v nhn vin, khng nn
mang tnh cht p t, lnh o cn quan tm n vic phn cng cng vic c ph
hp vi trnh chuyn mn ca nhn vin, quan tm n iu kin lm vic ca
nhn vin (phm vi quyn hn, trch nhim, mi trng lm vic, cc h tr vt
cht cn thit). V vy, khi thit lp mc tiu mi cho nhn vin, lnh o cn
lu nhng im sau :
Nhn mnh nhng im mnh m nhn vin cn pht huy tt hn l tp
trung vo im yu cn khc phc.
Tp trung vo nhng c hi pht trin hin c ph hp vi cng vic v v
tr hin ti ca nhn vin.
Thu hp nhng k hoch pht trin, tp trung vo mt vi cng vic c th
hon tt trong mt khong thi gian hp l.
Thit lp k hoch hnh ng c th cho thy tng mc tiu s t c nh
th no. K hoch hnh ng ny c th l mt danh sch nhng ngi lin
h, nhng ngun lc v biu thi gian theo di.
Gim st cng vic tng ngy
Phn hi kt qu thc hin cng vic ca nhn vin nn l mt phn trong
cng vic ca ngi lnh o. S phn hi ch hu ch khi c th v ng thi
im. Cch tip cn tt hn c l lnh o nn c nhng bui trao i nh k,

74

khng chnh thc v cng vic vi nhn vin theo di nhng vn c t ra

trong bui phng vn nh gi c c thc hin nh mong mun.
3.2.6.5. Tin trnh chun b thc hin cng vic nh gi nhn vin
Chun b : chun b tt c nhng ti liu, nhng ghi nhn v thc hin cng
vic, thnh tch, s kin, bo co, vv bt k ci g lin quan n thc
hin cng vic v thnh tch d nhin l phi bao gm c kt qu nh gi
cng vic trc y v bn m t cng vic hin ti. Nu trong biu mu
nh gi c phn t nh gi hoc kin phn hi th cn m bo nhng
phn ny s c chuyn cho nhn vin c nh gi trc khi nh gi
chnh thc v phi m bo nhn vin c hng dn cch thc hon tt
phn t nh gi.
Thng bo : thng bo cho nhn vin thi im v a im thc hin nh
gi (c th thay i nu thy cn thit); lm r mc ch v cch thc nh
gi to iu kin cho nhn vin c c hi thu thp d liu, thng tin, kt
qu thnh tch v nhng vn lin quan n thc hin cng vic. Nu biu
mu nh gi khng th hin c mt trnh t nh gi, ngi lnh o nn
cung cp chng trnh, ni dung ca bui phng vn nh gi
a im : cn m bo ch t chc hp nh gi c chun b sn
v ph hp ch bit lp v khng b quy ry s ring t i vi mt
im t chc nh gi l ht sc cn thit.
Cch bi tr : bi tr phng v ch ngi cng l mt yu t quan trng cn
chun b. Cch bi tr l mt s nh hng n bu khng kh v trng thi :
khng kh v trng thi phi c thoi mi v thn mt, gip g b nhng
ro cn. Lnh o khi nh gi, khng nn ngi trn chic gh dnh cho Sp
v nhn vin s cm thy mt t tin khi b t khim nhng v tr i din
bn kia bn. Lnh o phi to mt bu khng kh tht thoi mi, ngi
vung gc vi ngi i din thng thng 90o l l tng trnh ngi
trc din hoc c v i u.
M u : hy lm cho nhn vin c nh gi cm thy thoi mi bt u
bng mt cu ni c ngha tch cc, mm ci, nng m v thn thin. Hy

75

to khung cnh gii thch mt cch n gin nhng g s xy ra khuyn

khch s trao i cng nhiu cng tt t pha nhn vin hy ni vi nhn
vin y l cuc hp ca h, khng phi l ca lnh o. Xc nh thi gian
c bit l thi gian kt thc. Nu thun li v ph hp, bt u bng tho
lun v vic nn thc hin cng vic th no v trnh i su v nghip v..
Hy hi nhn vin cn b sung thm ni dung g v ghi nhn li b sung
khi hon tt.
R sot cng vic v o lng : r sot li tt c nhng hot ng, nhim
v, mc tiu v thnh tch tng ci mt, phn nh tng vic r rng trnh
i lc hoc i vo nhng quan im khng c th, m m. Nu c g
pht sinh khng lin quan n vn nh gi cng vic, ngi lnh o cn
ghi nhn li v ni vi nhn vin l s cp vn ny sau (nhng phi
m bo l lnh o s cp li). Tp trung vo nhng thng tin chnh
xc, y , r rng, nhng chng c rnh mch trnh phng on,
chuyn vn vt hoc nhng kin khng c th c bit l nhng kin v
nhn vin. Khch quan l mt yu cu kh khn i vi ngi lnh o c
bit khi phng vn nh gi. Ngi lnh o cn trnh xt on nhn vin
theo hnh nh trong u hoc theo cch ngh ch quan nhng thng tin y
, chnh xc, r rng l nn tng tt cho vic tho lun, trnh nhng thnh
kin v kin c nhn. Nu lnh o khng c d liu ng tin cy th
khng th nh gi v cng nn hon cuc phng vn nh gi. Nu trong
qu trnh nh gi, pht sinh mt vn gy tranh ci, lnh o phi c c
nhng d kin tho g trc khi i n quyt nh nh gi cui cng
hoc nu cn thit, nn hon vo mt ngy khc.
Thng nht k hoch hnh ng : mt k hoch tng qut cn c thng
nht vi nhn vin v k hoch phi ph hp vi trch nhim, ph hp
vi nguyn vng ngh nghip ca nhn vin, ca Phng, Ban v nhng u
tin ca t chc c tnh n nhng im mnh, yu sau khi r sot li. K
hoch c th c thit lp vi k vng ngn, trung hoc di hn nhng quan
trng nht l k hoch phi c thng nht v thc t.

76

Thng nht nhng mc tiu c th : i vi bt k nhim v c giao

hay mc tiu c thng nht cn gn vi nhng qui tc SMARTER c
th, c th o lng, thng nht, thc t, gn vi thi gian thc hin, to s
th v v d ghi nhn. Nu khng, ng cp n. Mc tiu d l ci g
cng phi mang li li ch c nhn v lm cho ngi thc hin cm thy vui
v cam kt thc hin. Khi gip nhn vin pht trin, ngi lnh o khng
nn ch gii hn nhng mc tiu lin quan n cng vic mc d a phn
cc mc tiu t ra u nh vy.
Thng nht v nhng h tr cn thit : y l nhng h tr cn thit cho
nhn vin t c mc tiu c th bao gm o to di nhiu hnh thc
(ngoi kho, hi tho, ni kho, hun luyn, truyn t kinh nghim, bit
phi, theo di, hc t xa, c ti liu, xem video, d hp, hi tho, hng
dn, ti liu hng dn, hoc bt k ci g c lin quan v hu ch gip nhn
vin pht trin hng ti nhng tiu chun v nhim v thng nht).
Lnh o cn xem xt vn o to v pht trin lin quan n s pht
trin ton din ngoi vic pht trin k nng cng vic. C th l th
tiu khin hoc ti nng m nhn vin mun pht trin. Pht trin ton din
theo hng ny s mang li li ch cho vai tr ca h, tng ng lc v s
trung thnh i vi doanh nghip.
Gi cho nhn vin trnh by nhng im hoc c cu hi no khc :
m bo lnh o phi nm bt c nhng vn m nhn vin trnh by.
Kt thc vi thi tch cc : lnh o cn cm n nhn vin v nhng
ng gp ca h trong bui nh gi v nhng n lc ca h trong sut nm
qua v cam kt s h tr h di mi hnh thc.
Ghi nhn nhng mc tiu, ni dung cng vic chnh thng nht gia
lnh o v nhn vin : vic ghi nhn v xc nhn gia lnh o v nhn
vin v nhng mc tiu v ni dung cng vic trong thi gian ti rt cn
thit. y l c s phc v cho k nh gi tip theo, ng thi cng l c
s gip cho Phng TCCB-L xem xt, o to, tng lng, bt v thc
hin cc chnh sch lin quan.

77

KT LUN
nh gi chnh xc hiu qu cng vic khng phi l mt vic n gin nhng
cng khng c ngha l khng th thc hin nu nh lnh o cp cao v Phng
TCCB-L ca Vin thng TP. H Ch Minh quyt tm thc hin. thit lp c
mt h thng tiu chun nh gi hon chnh, mang tnh kh thi, cn c s nghin
cu y , ng hng v tham kho kin ca cc chuyn gia, qun s trong
lnh vc qun tr ngun nhn lc trong v ngoi nc. Ngoi ra, trong qu trnh
thit lp h thng tiu chun nh gi cho tng chc danh cng vic, cn c s phi
hp h tr t cc Phng, Ban chc nng chuyn mn nhm m bo cc tiu chun
nh gi khng b khim khuyt, c tnh bao qut cao v khi p dng trong thc t,
thun li cho lnh o cc Phng, Ban chc nng khi thc hin v v th s mang li
hiu qu cao.
Trong thi gian ti, s c s thay i v mt t chc, nhn s ca Vin thng
TP. H Ch Minh. Do , y cng l dp lnh o cp cao xem xt, chn chnh
li vic nh gi nhn vin. Vic nh gi nhn vin phi i vo thc cht, phi to
s tin cy v ng lc lm vic cho nhn vin; cn chm dt hnh thc nh gi
chung chung, qua loa cho xong nh hin nay. T tiu chun n phng php, i
tng v thi gian thc hin nh gi cn c s ng thun gia nhn vin v
lnh o. Lnh o cc Phng, Ban chc nng cn chm dt hnh thc nh gi
theo kiu b phiu c in, khng hiu qu trc y v y ch l cch n
trnh trch nhim nh gi nhn vin ca ngi lnh o. Lnh o - ngi giao
vic, phn cng cng vic cho nhn vin - phi qun l c ni dung v cch thc
x l cng vic ca nhn vin a ra cc nhn nh nh gi hp tnh, hp l.
Tiu chun nh gi cn c gii thch, hng dn cho nhn vin v nhn
vin l mt nhn t trong tin trnh nh gi. Lnh o nn li cun nhn vin vo
tin trnh nh gi, nh vy, nhn vin s d chp nhn kt qu nh gi hn v s
to cho nhn vin cm nhn s cng bng trong nh gi.
Tm li, trin khai thc hin cc vn trn, Vin thng TP. H Ch Minh
cn t chc mt Nhm chuyn trch thc hin. Nhm chuyn trch ny bao gm
cc chuyn vin chuyn trch v t chc lao ng v lnh o cc phng, ban chc

78

nng, cc cng ty trc thuc Vin thng TP. H Ch Minh. Nhm Chuyn trch
ny s c nhim v kho st, phn tch cng vic, xy dng bn m t cng vic.
Trn c s bn m t cng vic, Phng TCCB-L xy dng h thng tiu chun
nh gi nhn vin v trin khai thc hin trong Vin thng TP. H Ch Minh.