Professional Documents
Culture Documents
BO CO TIU LUN MN HC
CNG NGH TRI THC
Nhm HV : 1. ng Th Dung
2. Nguyn Hunh i
3. Nguyn Minh Tun
NNG, 11/2014
LI M U
Cng ngh tri thc (Knowledge Engineering) c th xem l mt nhnh nghin
cu ca tr tu nhn to, phn tch tri thc lnh vc v chuyn n thnh nhng m hnh
tnh ton a vo my tnh phc v nhng nhu cu cn thit.
Cng ngh tri thc (Knowledge Engineering) l cc phng php k thut c
nhng k s tri thc (Knowledge Engineers) dng xy dng nhng h thng thng
minh nh: h chuyn gia, h c s tri thc, h h tr quyt nh...
Cng ngh tri thc l nhng phng php, k thut dng :
Khoa hc v sng to, qun l, khai thc, s dng tri thc da trn s kt hp ca
khoa hc thng tin (tr tu nhn to) v khoa hc h thng cng vi khoa hc x hi (kinh
t).
Cng vi s pht trin nhanh chng, vt bc ca ngnh cng nghip my tnh, nhu
cu ca ngi dng i vi my tnh ngy mt cao hn. Khng ch gii quyt nhng cng
vic lu tr, tnh ton bnh thng, ngi dng cn mong i my tnh c kh nng thng
minh hn, c th gii quyt vn nh con ngi. V t tr tu nhn to ni chung v
c bit l cng ngh tri thc ra i v pht trin.
Cng ngh tri thc ng vai tr ht sc
quan trng trong vic pht trin cng ngh thng tin, nng cao s hu dng ca
my tnh, gip con ngi gn gi vi my hn.
Cng ngh tri thc cn gp phn thc y nhiu ngnh khoa hc pht trin, kh
nng pht trin khoa hc da trn tri thc lin ngnh.
Mt trong nhng mc tiu quan trng ca lnh vc nghin cu ny l lm cho my
tnh c kh nng tip nhn, gii quyt vn ging nh con ngi, thm ch hn c con
ngi.
Trong h thng o to i hc v sau i hc v Cng ngh thng tin, cc ch
v Tr tu nhn to, h chuyn gia, dch t ng u lin quan n tri thc. Nhiu
ng dng v Cng ngh thng tin v ang s dng tri thc nh d liu meta, iu
khin qu trnh x l d liu. Tri thc v x l tri thc khng nhng ch c trong
cc mn hc m cn c trong cc hot ng qun l v cng tc dy v hc. Vic s
dng cc phn mm thu thp, x l d liu, tri thc l cn thit. Vic lp lun trn cc
d liu v tri thc v ang tr gip trong cng tc hoch nh chnh sch lu di,
cng nh quyt nh cc nhim v tc nghip.
Trong khun kh ti ny chng em ch trnh by nhng hiu bit v mt phn
ca Knowledge representation v v vn dng lm mt s bi tp. ti gm cc
phn chnh nh sau:
Phn I: L thuyt Dch ni dung Knowledge representation.
Phn II: Bi tp Trai c nh nhau
MC LC
Trang
LI M U.....................................................................................................................
PHN 1:
L THUYT.......................................................................1
Lch s...............................................................................................................................1
Tng quan..........................................................................................................................5
c im............................................................................................................................8
Bn th hc k thut........................................................................................................10
PHN 2:
BI TP.............................................................................17
Phn 1
L thuyt
PHN 1:
L THUYT
Lch s
Biu din tri thc (KR) l lnh vc tr tu nhn to (AI) dnh cho i din thng
tin v th gii trong mt hnh thc m mt h thng my tnh c th s dng gii
quyt cc nhim v phc tp nh chn on bnh hoc c mt hp thoi trong mt ngn
ng t nhin . Biu din tri thc kt hp cc pht hin t tm l hc v cch con ngi
gii quyt vn v trnh by kin thc thit k ch ngha hnh thc s lm cho h
thng phc tp d dng hn thit k v xy dng. Kin thc i din v l lun cng
kt hp cc pht hin t l t ng ha cc loi l do, chng hn nh vic p dng cc
quy tc hay cc mi quan h ca b v cc tp con .
V d v cc kin thc ch ngha hnh thc i din bao gm li ng
ngha , khung (frame) , ni quy, v bn th . V d v cc l lun t ng bao gm cc
cng c suy lun, nh l provers, v phn loi.
Mt v d c in v cch thit lp mt hnh thc thch hp dn n nhng gii
php mi l v d u tin ca vic thng qua ting Rp trong ch s La M. Ch s
Rp to iu kin cho i din i s phc tp ln hn v nhiu hn na, do nh
hng n biu din tri thc trong tng lai.
Biu din tri thc kt hp l thuyt t tm l hc m tm hiu lm th no con
ngi gii quyt vn v trnh by kin thc. Cc nh nghin cu tm l hc ban u
khng tin vo mt c s ng ngha cho s tht. V d, trng tm l ca ch ngha hnh
vi cc oan thng tr cc trng i hc M t nhng nm 1950 n nhng nm 1980
mt cch r rng loi tr trng thi ni nh khu vc hp php cho nghin cu khoa hc
hoc ng gp quan h nhn qu hp l vi hnh vi ca con ngi. Sau cc l thuyt
trn ng ngha h tr vo ngn ng xy dng da trn ngha.
Knowledge representation
Phn 1
L thuyt
Cng vic u tin trong biu din tri thc my tnh c tp trung vo gii quyt
vn chung nh chung Gii quyt vn h thng (GPS) c pht trin bi Allen
Newell v Herbert A. Simon vo nm 1959. Cc h thng c trng cu trc d liu cho
vic lp k hoch v phn hy. H thng s bt u vi mt mc tiu. Sau n s phn
hy c mc tiu thnh cc mc tiu v sau thit lp ra xy dng cc chin
lc c th thc hin mi subgoal.
Trong nhng ngy u ca AI, cc thut ton tm kim chung nh A * cng c
pht trin. Tuy nhin, cc nh ngha vn v nh hnh cho cc h thng nh GPS c
ngha l h ch lm vic cho lnh vc chi rt hn ch (v d nh " khi th gii ").
gii quyt vn khng phi chi, cc nh nghin cu AI nh Ed
Feigenbaum v Frederick Hayes-Roth nhn ra rng n l cn thit tp trung h thng
v cc vn hn ch hn.
l s tht bi ca nhng n lc ny dn n cc cuc cch mng nhn
thc v tm l hc v cc giai on ca AI tp trung vo biu din tri thc m kt qu
l h thng chuyn gia trong nhng nm 1970 v nhng nm 80, h thng sn xut , ngn
ng khung , vv Thay v gii quyt vn chung, AI thay i trng tm sang h thng
chuyn gia m c th ph hp vi thm quyn ca con ngi vo mt nhim v c th,
chng hn nh chn on y t.
H thng chuyn gia cho chng ta nhng thut ng vn cn s dng ngy nay,
ni h thng AI c chia thnh mt c s kin thc vi thc t v th gii v cc quy
tc v mt phng php suy lun rng p dng cc quy tc cc c s kin thc tr
li cu hi v gii quyt vn . Trong cc h thng u c s tri thc c xu hng l
mt cu trc tng i bng phng, c bn khng nh v gi tr ca cc bin c s
dng bi cc quy tc.
Ngoi cc h thng chuyn gia, cc nh nghin cu khc pht trin khi nim
v khung ngn ng da vo gia nhng nm 1980. Mt khung tng t nh mt lp i
Knowledge representation
Phn 1
L thuyt
Phn 1
L thuyt
Phn 1
L thuyt
vi ng ngha ghi bn ngoi nh vy, chi mt chnh thc nhng quan h nhn qu v
vai tr thit yu trong lng ghp cc hnh vi th hin kin thc .
Hin nay mt trong nhng khu vc nng ng nht ca nghin cu biu din tri
thc l cc d n lin kt vi cc web ng ngha . Cc web ng ngha tm cch thm mt
lp ng ngha ( ngha) trn u trang ca Internet hin nay. Thay v lp ch mc cc
trang web v cc trang thng qua cc t kha, cc web ng ngha to ra ln bn th ca
khi nim. Tm kim mt khi nim s hiu qu hn so vi vn bn truyn thng ch tm
kim. Khung ngn ng v phn loi t ng ng vai tr ln trong tm nhn cho web ng
ngha trong tng lai. Vic phn loi t ng cho cng ngh pht trin cung cp trn
mng khng ngng pht trin ca tri thc. Xc nh bn th l tnh v khng c kh
nng pht trin trn bay s rt hn ch cho cc h thng da trn Internet. Cng ngh
phn loi cung cp kh nng i ph vi mi trng nng ng ca Internet.
Nhng D n gn y c ti tr ch yu bi Defense Advanced Research
Projects Agency (DARPA) tch hp ngn ng khung v phn loi vi cc ngn ng
nh du da trn XML. Cc miu t ti nguyn khung (RDF) cung cp kh nng c bn
xc nh cc lp hc, cc lp con, v ti sn ca cc i tng. Ngn ng Web bn th
hc (OWL) cung cp mc b sung ng ngha v cho php tch hp vi cc cng c
phn loi.
Tng quan
Biu din tri thc l lnh vc tr tu nhn to tp trung vo thit k i din my
tnh nm bt thng tin v th gii m c th c s dng gii quyt vn phc
tp. Cc bin minh cho vic biu din tri thc l thng thng m th tc khng phi l
hnh thc tt nht s dng gii quyt vn phc tp. Biu din tri thc lm cho
phn mm phc tp d dng hn xc nh v duy tr so vi m th tc v c th c
s dng trong cc h thng chuyn gia .
Knowledge representation
Phn 1
L thuyt
Knowledge representation
Phn 1
L thuyt
Mt biu din tri thc (KR) l c bn nht mt thay th, thay th cho bn thn s
(i) quan nim c bn ca i din ca l lun thng minh; (Ii) tp hp cc suy lun cc
bin php trng pht i din; v (iii) tp hp cc suy lun n khuyn co.
N l mt phng tin tnh ton thc dng hiu qu, tc l, mi trng tnh
Phn 1
L thuyt
Cc web ng ngha tch hp cc khi nim t biu din tri thc v l lun vi ngn
ng nh du da trn XML. Cc miu t ti nguyn khung (RDF) cung cp cc kh
nng c bn xc nh i tng da trn tri thc trn Internet vi cc tnh nng c bn
nh quan h Is-A v thuc tnh i tng. Cc Web ngn ng Bn th hc (OWL) cho
bit thm ng ngha b sung v tch hp vi nhng l lun phn loi t ng.
c im
Nm 1985, Ron Brachman phn loi cc vn ct li cho biu din tri thc nh sau:
Knowledge representation
Phn 1
L thuyt
g? mng ng ngha l mt trong nhng nguyn thy biu din tri thc u tin. Ngoi ra,
cu trc d liu v thut ton chung cho cc tm kim nhanh chng.Trong khu vc ny c
s trng lp vi nghin cu mnh m trong cu trc d liu v cc thut ton trong khoa
hc my tnh. Trong cc h thng u ngn ng lp trnh Lisp m c m hnh ha sau
khi tnh ton lambda thng c s dng nh mt hnh thc biu din tri thc chc
nng. Khung v Ni quy l loi tip theo ca nguyn thy. Khung ngn ng c c ch
khc nhau th hin v thc thi cc hn ch v khung d liu. Tt c cc d liu trong
khung hnh c lu tr trong khe. Khe l tng t nh mi quan h trong m hnh thc
th-mi quan h v i tng thuc tnh trong m hnh hng i tng. Mt k thut
cho nguyn thy l xc nh ngn ng c m hnh ha sau khi u tin theo th t
logic (FOL). V d ni ting nht l Prolog nhng cng c nhiu mi trng minh nh l
mc ch c bit. Nhng mi trng c th xc nhn m hnh hp l v c th suy ra l
thuyt mi t cc m hnh hin c. V c bn h t ng qu trnh mt lun s s i qua
trong vic phn tch mt m hnh. Cng ngh chng minh nh l c mt s ng dng
thc t c th trong cc lnh vc cng ngh phn mm. V d chng ta c th chng minh
rng mt chng trnh phn mm mt cch cng nhc tun th mt c im k thut
hp l chnh thc.
Knowledge representation
Phn 1
L thuyt
ph vi th gii thc nh tri ngc vi th gii ca ton hc. Ngoi ra, n thng l
hu ch lin kt mc t tin vi mt tuyn b. Tc l, khng ch n gin ni
"Socrates l con ngi", m l "Socrates l vi s t tin 50% con ngi". y l mt
trong nhng sng kin u t h thng chuyn gia nghin cu m di c n mt s cng
c thng mi, kh nng kt hp cc yu t chc chn vi cc quy tc v kt
lun. Nghin cu sau trong lnh vc ny c gi l Fuzzy Logic . [ 17 ]
Knowledge representation
10
Phn 1
L thuyt
Bn th hc k thut
Bi chnh: Bn th hc k thut v bn th hc ngn ng
Trong nhng nm u ca h thng kin thc da trn cc kin thc c s l kh
nh. Cc kin thc c s c c ngha l thc s gii quyt vn thc s ch
khng phi lm bng chng v cc cuc biu tnh khi nim cn thit tp trung vo
cc vn c xc nh r. V vy, v d, khng ch chn on y t l mt ch ton
b nhng chn on y t ca mt s loi bnh.
Knowledge representation
11
Phn 1
L thuyt
Khi cng ngh da trn tri thc rng nhu cu cho cc c s kin thc ln hn v
cho cc c s kin thc m-un c th giao tip v tch hp vi nhau tr nn r
rng. iu ny dn n k lut ca bn th hc k thut, thit k v xy dng c s
kin thc ln m c th c s dng bi nhiu d n. Mt trong nhng d n nghin
cu hng u trong lnh vc ny l d n CYC. CYC l mt n lc xy dng mt nn
tng kin thc bch khoa ton th ln m s cha khng ch l kin thc chuyn mn
nhng kin thc thng thng. Trong thit k mt nhn vin tnh bo nhn to l sm
nhn ra rng i din cho kin thc thng thng, kin thc m ch n gin l ngi a
cho cc cp, l cn thit lm cho mt AI c th tng tc vi ngi s dng ngn ng
t nhin. CYC c ngha l gii quyt vn ny. Cc ngn ng m h xc nh
c bit n nh CycL .
Sau khi CycL, mt s ngn ng bn th hc c pht trin. Nht l ngn ng
khai bo , v l mt trong hai ngn ng khung , hoc da trn u tin-trt t logic . M
un-kh nng xc nh ranh gii xung quanh lnh vc v vn c th khng gian, l
iu cn thit cho cc ngn ng bi v nh ni bi Tom Gruber, "Mi bn th hc l
mt treaty- mt tha thun x hi gia con ngi vi ng c thng thng trong vic
chia s." Lun lun c rt nhiu quan im khc nhau v khc nhau m lm cho bt k
bn th hc mc ch chung l khng th. Mt bn th hc mc ch chung s phi c
p dng trong bt k khu vc min v kin thc khc nhau cn phi c thng nht.
C mt lch s lu di ca vic c gng xy dng cc bn th hc cho mt lot cc
lnh vc cng vic, v d nh, mt bn th hc cho cht lng, m hnh phn t gp s
dng rng ri trong vic i din cc mch in t (v d), cng nh bn th hc cho thi
gian, nim tin, v thm ch lp trnh t. Mi trong s ny cung cp mt cch xem mt
s phn ca th gii. Cc m hnh phn t gp, v d, cho thy rng chng ta ngh v
mch v cc thnh phn vi cc kt ni gia chng, vi cc tn hiu chy ngay lp tc
cng cc kt ni. y l mt ci nhn hu ch, nhng khng phi l ngi duy nht c
th. Mt bn th hc khc nhau pht sinh nu chng ta cn phi tham d vo in ng
lc trong thit b: y l du hiu tuyn truyn tc hu hn v mt i tng (nh
Knowledge representation
12
Phn 1
L thuyt
13
Phn 1
L thuyt
Knowledge representation
14
Phn 1
L thuyt
Knowledge representation
15
Phn 1
L thuyt
Knowledge representation
16
Phn 1
L thuyt
9. Knublauch, Holger; Oberle, Daniel; Tetlow, Phil; Evan (2006-03-09). "A
Semantic Web Primer for Object-Oriented Software Developers". W3C.
Retrieved 2008-07-30.
10. Hayes-Roth, Frederick; Donald Waterman; Douglas Lenat (1983). Building
Expert Systems. Addison-Wesley. pp. 67.ISBN 0-201-10686-8.
11. Levesque, Hector; Ronald Brachman (1985). "A Fundamental Tradeoff in
Knowledge Representation and Reasoning". In Ronald Brachman and Hector
J. Levesque. Reading in Knowledge Representation. Morgan Kaufmann.
p. 49. ISBN 0-934613-01-X. "The good news in reducing KR service to
theorem proving is that we now have a very clear, very specific notion of what
the KR system should do; the bad new is that it is also clear that the services
can not be provided... deciding whether or not a sentence in FOL is a
theorem... is unsolvable."
12. Davis, Randall; Howard Shrobe; Peter Szolovits (Spring 1993). "What Is a
Knowledge Representation?". AI Magazine 14 (1): 1733.
13. Berners-Lee, Tim; James Hendler and Ora Lassila (May 17, 2001). "The
Semantic Web A new form of Web content that is meaningful to computers
will unleash a revolution of new possibilities". Scientific American.
14. Macgregor, Robert (August 13, 1999). "Retrospective on Loom". isi.edu.
Information Sciences Institute. Retrieved 10 December 2013.
15. Knublauch, Holger; Oberle, Daniel; Tetlow, Phil; Evan (2006-03-09). "A
Semantic Web Primer for Object-Oriented Software Developers". W3C.
Retrieved 2008-07-30.
16. Brachman, Ron (1985). "Introduction". In Ronald Brachman and Hector J.
Levesque. Readings in Knowledge Representation. Morgan Kaufmann.
pp. XVIXVII. ISBN 0-934613-01-X.
17. Bih, Joseph (2006). "Paradigm Shift: An Introduction to Fuzzy Logic". IEEE
POTENTIALS. Retrieved 24 December 2013.
18. Zlatarva, Nellie (1992). "Truth Maintenance Systems and their Application for
Verifying Expert System Knowledge Bases".Artificial Intelligence Review 6:
67110. doi:10.1007/bf00155580. Retrieved 25 December 2013.
19. Levesque, Hector; Ronald Brachman (1985). "A Fundamental Tradeoff in
Knowledge Representation and Reasoning". In Ronald Brachman and Hector
J. Levesque. Reading in Knowledge Representation. Morgan Kaufmann.
pp. 4170. ISBN 0-934613-01-X.
20. Russell, Stuart J.; Norvig, Peter (2010), Artificial Intelligence: A Modern
Approach (3rd ed.), Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall, ISBN 013-604259-7, p. 437-439
Knowledge representation
17
Phn 1
L thuyt
21. Hayes P, Naive physics I: Bn th hc for liquids. University of Essex report,
1978, Essex, UK.
22. Davis R, Shrobe H E, Representing Structure and Behavior of Digital
Hardware, IEEE Computer, Special Issue on Knowledge Representation,
16(10):75-82.
23. Pople H, Heuristic methods for imposing structure on ill-structured problems,
in AI in Medicine, Szolovits (ed.), AAAS Symposium 51, Boulder: Westview
Press.
Knowledge representation
18
Phn 2
Bi tp
PHN 2:
BI TP
Trai c nh nhau
19
Phn 2
Bi tp
BI LM
Cc v t:
Mt ngy p tri(X)
B m tht(N,M)
Con trai(N)
Kp m(N,M)
nh nng(Y)
Bi bin(Z)
M tht (M,N)
B ln(N,Z)
Rt m(M)
M toang 2 v(N)
Tht bi(M)
n(N,Y)
Khng m tht(M,N)
Khng kp m(N,M)
Ging co(M,N)
Con c nh(M)
Lo ng(X)
Trn m di(M)
i qua(X,MN)
M toang 2 v(N)
Bt c(X,MN)
Nhn thy(M,N)
Trai c nh nhau
20
Phn 2
Bi tp
Trai c nh nhau
21
Phn 2
Bi tp
Trai c nh nhau
22