You are on page 1of 5
512 Jansen kunnen, wordt in Stechouder (1985) gedemonstreerd, Ook lijkthet belangrijk sc sclcti-instructes 0 explicit mogelifk te maken, en tenslotte kaw wee fo Scprobeerd de gebruiker bij lastige deeltaken, ingewikkeld rekenwore bij- obesity ‘aan de hand” te nemen en hem er toe aan te zetten op her uiste moment, n 20 mogtik op voorbedruktkladpapies de beater ae en het rekenwerk te doen. m ™ oct. De ervaringen die we daarmee tot nu toe hebben opge- daan zijn gunstig genoeg om in die richting verder onderzock we doo Literatuer Bishout, J Pron erates moiltheden in het denken. Amsterdans (Dis, vA), Ericsion, K.A. en HLA, Simon 1960 \Vetbalrepors as data’. Prychlogial review 87. 215-251, Hayes, Ren L. Flower {980 Temifing the organization of writing processes In L.W. Gregg en ER. Steinberg (288) Cognitive processes in writing. Hiladale (N39 Jansen, C.en M. Stechouder 1981” “Een talverkeersprobleem: de v techouder en CIM. Janse Twente Jansen, C.en M. Stechouder 1983 “Problemen bij het gebruik van overhcidsfolders en ‘a0 hadopdenk protocol Tope nahreeek ‘Landa, LN. a 14 Alerting ad iarcton Englewood Ct, Steehouder, M.F. a eee 1985 De vole van ince. dee bund | ‘Stechouder, M. en C. Jansen : 198d “Techoloich leben Sechoutr Men © Janes Wt yg{Deefectvte van voorlchingsteksten’.Tydscn/ voor talbchers - _ Tidschrf voor taaBsehersing 4, 293-313, orlichting over Individuele Huursutstdie’ ny MEE 8 (red), Tealbeheersing 1981. Enschede: VIOT/T 14 este inventarisate met behulp ap in atitelen 164, 83-113. ingsonderzock’. Gramma 8, 1-23, t "90 “Het a lier sn ping contre deft, re dy, aleheig als loner en hari, pogtonnetea a wage overzicht. Groningen, 131-153, ae 58 De volgorde van instructies Michadl Stechouder 1. Inleiding ‘Voor het verksijgenvanindividvetehuursubsidie wordt uitgegaan van het belstbaarinkomen in 4980, vehoogd met 4.5%. Waarom die vrhoging? Dat komt omdat het subsiiejdvakloopt ‘an 1 jl 1981 tot 1 juli 1982. Ten opzichte van uw inkomen in 1980 word dan tot | juli 1982 ‘ekening gehouden met cea inkomensstjgng van 4%. Het aldus gevonden bedrag mag-om ‘oor huursubsidi in aanmerking te konien ~ niet hoger zijn dan 43000. Let wet: het begrip ‘belastbaarinkomen’ is niet hetzalfde als de dikwilsgebrulte begrippen ‘Retto" en “bruto'salaris. Als w over 1980 een aansftbijet voor de inkomstenBelasing eb ‘ngevuld, dan weet u wat uw belastbaarinkomen is, Wi allen loonbelating btaat, weet dat ‘ict en moet het belastbaa inkomen berekenen.(Vaak wilde gemeente hier helpe.) Onn het bedreg van uw belastbaarinkomen te vinden moet van het jaatloon sen santal perio worden afgetrokken. Deze aftrekposten zijn als reel: - cen bedrag voor -enzovoort, Het fragment hierboven is afkomstig uit de voorlchtingsfolder over indivi cle uur subsite dic in 1981 werd verspreid door het Ministerie van Volks vesting en Ruimtelike Ordening. Een dergelijke folder dient onder andere als hulpmiddel om te kunnen nagaan of men in aanmerking Komt voor cen dergelijkesubsidie, enzo ja, op welk bedrag men kan rekenen, Het hagient maakt duidelijk dat om een antwoord op die vraag te vinden cen samtal handelingen nodig ziin: bepaalde gegevens opzoeken, berekeningen maken, beslissingen nemen, enzovoort. Wij noemen een dergelijke tekst cen inirac, tieve voorichtngstekst. Hij geeft instructies voor het oplossen van het pro. bleem. En ook al zijn die instructies niet zo duidelik aan de formuleving herkenbaar als bijvoorbeeld in het kookbock, de tekst umctioncert bij de ieeste gebruikers wel als een soort recept, De tekst laat zien dat dergelijke instructes niet altijd “logisch in elkaar siten, Een van de mess in het oog springende problemen i dat de volgode van de verschillende elementen niet overeenkomt met de volgorde warn de aebmuer de informatie moet verwerKen. Er wordt eevst verteld dat het (met 45% vermeerderde) elastbaarnkomen lager moet zijn dan. 43.000,-en pos later wordt uitgelegd hoe men het belastbare inkomen moet uitsekenem, Uit het onderzoek waarover Jansen elders in deze bundel shrift, bit dat zo'n onlogische volgorde ook daadwerkelifk tot problemen bij gebruikers van de tekst kan leiden. Bij het schriven van een dergelike instructieve voorlich, tingstekst is het dus belangrijk om de informatie -de instructs inde goede volgorde aan te bieden, Maar wat is de beste volgorde? In deze bitirage komen enkele principes aan de orde die men dearbi 2ou kunnen hanteren S14 Steehouder 2. Regels voor de volgorde van instructes \De regal voor composites) ‘Het Kardinale probléenrin het voorbeeld was dat de. gebruiker van de folder «en bepaaldebewerking moest itvoefen met in belasthaarinkomen, eri dat belastbaar inkomen nog niet berekend was. Globaal d r was, ‘ging het dus om de instructie die in figuur J is weergegeven. ~ Derckea iw tohsibar akon Telerase bop (Gam oft badragagerie anf 5.000 Fgae | In zo'n geval spreken we van een compositie van instructies: twee instructies vormen een compositie als de ene (de generator) een resultaat geeft dat dient als object van de andere (de acceptor). De regel voor de volgorde van composities zal inmiddels duidelijk zijn ALS TWEE INSTRUCTIES EEN COMPOSITIE VORMEN, GAAT DE GENERATOR ALTIJD VOORAF AAN DE ACCEPTOR. ‘De regel voor verificatie} In het bovenstaande voorbeeld moest de orbeel st de gebruiker nagaan of een bedrag Jager was van f. 43,000,-. Een dergelijke instructie noemen we een verificatie. Een verificatie is cen instructie waarbij de gebruiker moet nagaan of een bepaalde omschrijving van toepassing is op zijn situatie. Dit type komt erg veel voor in instructieve voorlichtingsteksten; men moet immers nagaan of de verschillende voorwaarden om voor de regeling in aanmerkingte komen, van toepassing zijn. ° Volgorde van instructies SIS [1] | Bepaal uw belast- [1] | Bepaal uw belast- bear ikomen bask (2) [ tepalbertoee | 2} [ewbcastex | Sewritonen | inkonen age tpn fan 4000-2 NEE 18) ["Webae ome boy Bepatta be Bieta: op banrintomen ven crpmtoe [4] | bs uw belastbaar [4] | Tel beide inkomens jinkomen hoger Ja bij elkaar op * anf 1.00002 NEE 15) [ Biaroualan (5) [oteroian belde inkomens lar 2A ‘beide inkomens la- /-JA fer dan/ 6000-7 fedanf 000-2 NEE NEE Uiomiwe | [Ukoneaet Vtomiwel | [ Weenie in enmerkng| | snmerking Inaunmetng| | inserting Figur 22 Fig 25 In figuur 2a en 2 komen twee verificaties voor. In figuur 2a zijn ze 20 geordend dat een aantal gebruikers onnodige instructies moet lezen en uit- voeren: mensen met een eigen inkomen boven f. 40.000,- hoeven het inkomen van hun partner niet uit te rekenen en het niet bij hun eigen inkomen op te tellen om te weten of ze al of niet in aanmerking komen. In figuur 2b is de ordening daarom efficiénter. Dit demonstreert de volgende volgorderegel: [EEN VERIFICATIE DIENT VOORAF TE GAN AAN ALLE INSTRUCTIES DIF AL [LEEW UITGEVOERD HOEVEN TE WORDEN ALSHET RESULTAAT VANE VERIFE | CCATIE 4, RESPECTIEVELIIK NEE is. “De Fegel van de minimale gehewgenbelasting, in een instructie als in figuur 3a moet de gebruiker tweemaal een bepaald bedrag onthouden: het resultaat van generator [1] moet onthouden worden tot de bibehorende acceptor [3], en het resultaat van [2] moet onthouden worden tot [4]. In figuur 3b hoeft alleen het resultaat van [2] onthouden te worden tot [4]. Daarom is de volgorde in figuur 3 gemakkelijker, en wel volgens de regel van de minimale geheugenbelasting: 316 Steehouder 0) [Bepaatow alomen 1a) [Tabi ow komen 45%op (01 [Depa het inkomen an ww partner (eeree_) (41 [Tether inka van tw partner bj uw (inet 4.8 vere 421 inkomen op (enz] (ema) Fleur 3a Fiewur 36 [BE INSTRUCTIES DIENEN 20 GEORDEND TE ZUIN DAT DE GEHEUGENBELAS- | TING DIE ONTSTAAT DOOR DE AFSTAND TUSSEN EEN GENERATOR EN DE | BUBEHORENDE ACCEPTATOR, MINIMAL IS, Deze geheugenbelasting wordt natuurlik nit alleen bepaald doorhet aantal {ussenfiggende instructis. Twee andere factoren ljken hier ook van belang: ~ de hoeveelheid tijd die de gebruiker nodig heeft voor de instructies die ussen generator en acceptator uitgevoerd moeten worden: deze tid is afhankelik van het eantal instructies en van de moeilijheid ervan: ~ de aard van het te onthouden gegeven: een rond bedrag als f 2000,- gemakkelijker te onthouden dan f. 5835,84, (DE FET van de gemiMeld Korie roe | Bij de ordéning van de instructies moet rekening gehouden worden met het santa gebruikers dat een bepalde “route” door de instuctc moceolgee (Om dit te verduidelijken volgt cerst cen voorbeeld, ontleend aan Lands (1974), Een institut in Moskou zoekt een m ‘moet voldoet 1! Hij/zij moet woonachtig zijn in Moskou, 2 Hij/zij moet een academische opleiding hebben, 3 Hij/zij moet iets weten van electrotechniek, en 4 Hij/zij moet de Japanse taal beheersen. In welke volgorde moeten de eisen in een advertentie genoemd worden? De praktijk is dat meestal de bovenstaande volgorde gehanteerd wordt, Maas Gan wordt geen rekening gehouden met de mate van waarschijalijheid dat iemand aan de afzonderlijke eisen voldoet. Taten we aannemen dat van degenen die de advertentie lezen, 90% in iedewerker die aan de volgende cisen i 517 Volgorde van instructies FETS ae ; over [see 100m [homage Lae saw a cag a En Be . Scrroerati te (eae tal Brrr ce ee laeanan ila alla eam a . tesco, Lwe| somo [Weer TA [20% rascaateaaeg [tee | eee | a sosss| 7 Teste] [eo Sanmerting ” | | samering Saneting. | | samering el ae sre 18608 onl mas 23840 cre {De patna anor de 0000 efeitos en, ‘Coes tonel ers Homes le") — iw - i ied van de electrotechniek, 20% ont, 40% deskundigis op het gebied panies pleidng eet en 2% de Japanse tal behest, We nemen bovendien aan dat dee percentages onafhankeljc van

You might also like