Tema: Pneumatici

Sadraj :
1. UVOD.....................................................................................................................................3

1.1 Funkcija pneumatika.............................................................................................................3

1.2 Konstrukcija pneumatika......................................................................................................4
1.3 Tipovi konstrukcije...............................................................................................................5
1.4 Dimmenzije...........................................................................................................................8
1.5 Obiljeavanje pneumatika.....................................................................................................9
1.6 Eksploatacija pneumatika.....................................................................................................9
1.7 Troenje pneumatika...........................................................................................................10
1.8 Starenje pneumatika............................................................................................................10
1.9 Skladitenje pneumatika.....................................................................................................11
Zakljucak...................................................................................................................................13
Literatura :.................................................................................................................................14

1. UVOD

Pneumatici igraju veoma vanu ulogu u eksploatacionim trokovima komercijalnih vozila, a

posebno voznih parkova koji uestvuju u prevozu robe i putnika. Dugi niz godina pneumatici
su konstruisani i proizvoeni na osnovu iste empirije. Materijali su birani na osnovu
iskustava, a do unapreenja u konstrukciji dolazilo se probanjem. Dobar izbor pneumatika ne
garantuje njihov dug vjek i bezbjednu vonju, ukoliko se oni ne koriste pravilno. Briga o
pneumaticima poinje njihovim prijemom i skladitenjem, a zavrava se odbacivanjem
pohabanog pneumatika. Pravilno korienje i odravanje pneumatika podrazumjeva
pravilno skladitenje, montau i demontau pneumatika, preventivno, ali i pravilno i
blagovremeno korektivno odravanje pneumatika. Sve aktivnosti treba da koordinira i vri
odgovarajua sluba u preduzeu, uz puno angaovanje svih zaposlenih, a posebno vozaa.

1.1 Funkcija pneumatika

Pneumatik ("guma") je u osnovi elastino tjelo ispunjeno vazduhom koje povezuje vozilo sa
tlom.
Osnovne funkcije se mogu nabrojati kao: sposobnost noenja tereta , sposobnost amortizacije
prenos snage (trakcija) , prenos upravljanja

i sposobnost odravanja na podlozi.

Ove karakteristike ne smiju da se mjenjaju tokom eksploatacionog vjeka pneumatika. Osim

toga pneumatik mora da nas sigrno nosi preko to veeg broja kilometara. Osim ovih
osnovnih zahtjeva od modernih pneumatika oekuje se jo jedan niz ne manje vanih osobina:
mali otpor kotrljanja ,nizak nivo buke,mogunost opravke, protektiranja, narezivanja i
sposobnost podnoenja velikih brzina uz visok komfor.

Slika br. 1 funkcija pneumatika

1.2 Konstrukcija pneumatika

Pneumatici u optoj upotrebi se u stvari proizvodi sastavljeni od vie komponenti: gumenih
mjeavina, tekstilnih i elinih ili sintetikih pojaanja. Ovdje vidimo uobiajenu sliku
radijalnih pneumatika sa elinim pojasevima:

Slika br.2 konstrukcija pneumatika

Gazei sloj - obezbjeuje primarni prenos snage i momenata, obezbjeuje i zatitu karkase
ispod sebe.
Pojasevi viestruki elini prepleti pod malim uglom daju vrstou pneumatiku, stabilizuju
gazni sloj i spreavaju proboj do karkase.
Bokovi tite gumu i obezbeuju vrstou na savijanje i uvijanje.
Platna prenose optereenja i sile koenja i upravljanja izmeu pneumatika i puta i
potpomau noenje velikih teina pod radnim pritiskom.
Hermetizujui sloj gumeni sloj koji u tubeless pneumaticima spreava gubitak vazduha.
iani obru snop elinih ica obezbeuje pravilno dranje, poziciju na naplatku i
hermetinost.
Umeci Gumeni ispunjivai u stopu i donjem delu bokova obezbeuju progresivni prelaz iz
krue regije stope u gipkije bokove.

elini kablovi (Chipper) sloj elinih kablova preko savijenog kraja redijalnog platna
pojaavaju i uvruju prelaznu zonu stopa-bok.
Obvoj (Chafer) sloj tvrde gume koja spreava koroziju i oteenja uzrokovana ivicom
naplatka.
Unutranja guma odvojena vazduna komora, od smjese koja sprjeava gubitak vazduha,
koja se nalazi unutar Tube-Type pneumatika (sa unutranjom gumom).
titinik gumena traka koja se postavlja izmeu unutranje gume i naplatka. Sprjeava
uvrtanje unutranje gume i oteivanje unutranje gume od naplatka.
Tube-Type Pneumatik kome je neophodna unutranja guma.
Tubeless Pneumatik koji se koristi bez unutranje gume.

1.3 Tipovi konstrukcije

U zavisnosti od konstrukcije pneumatici se mogu podeliti u tri grupe:
Dijagonalni
Dijagonalno opojasani
Radijalni

Slika br.3 dijagonalni pneumatik

Dijagonalni pneumatici su oni kod kojih se niti korda u karkasi (K), od jedne do druge stope
pruaju pod uglom u odnosu na centralnu obimnu liniju gazeeg djela, i meusobno se
ukrtaju u susjednim slojevima.

Dijagonalno opojasani pneumatici imaju dijagonalnu konstrukciju karkase, koja je dodatno

opojasana u zoni gazeeg djela sa dva ili vie pojaseva (B brejkera), koji su isto tako pod
odreenim uglom i meusobno ukrteni u susjednim slojevima.
Slika br.4 izgled dijagonalno opajasanog pneumatika

Radijalan tip pneumatika ima znatno bolja mehanika svojstva i znatno je otporniji na
dejstvo udara pri nailasku toka na neravnine.

Slika br.5 izgled radijalnog pneumatika

1.4 Dimmenzije

Osnovni pojmovi i dimenzije pneumatika i naplataka su dati kao:

Spoljni prenik (OD): Prenik neoptereenog pneumatika montiranog na preporueni
naplatak i pod preporuenim pritiskom.
irina sekcije (SD): irina naduvanog pneumatika ne raunajui napise i ukrase.
Visina sekcije (SH): Razmak od leita stope na naplatku do najvee visine gazeeg sloja
mjereno na sredinjoj liniji gaznog sloja.

Radijus statikog optereenja (SLR): Razmak izmeu povrine podloge i centra naplatka pod
nominalnim uslovima optereenje/pritisak.
Optereena irina: irina poprenog presjeka pod nominalnim uslovima optereenje/pritisak.
Minimalni parni razmak: Najmanji preporueni razmak izmeu osa dva pneumatika
montirana u paru kojim se obezbjeuje da meu njima ne dolazi do dodirivanja u gipkom
djelu.
Profil pneumatika: Procentualno dat odnos visine (SH) i irine (SD) sekcije.

1.5 Obiljeavanje pneumatika

Svaki pneumatik (auto guma) na svom boku ima niz oznaka. Posebno se istiu oznaka
proizvoaa, modela pneumatika i dimenzije. Dimenzija pneumatika prikazana je nizom koji
izgleda ovako:
primjer: 175/70 R 13 82 T 175 irina balona (mm) 70 serija pneumatika (odnos irine i
visine pneumatika u %) R konstrukcija pneumatika (R - radijalna) 13 nominalni prenik
naplatka (inch) 82 indeks optereenja (LI - load index) T indeks brzine (SI - speed index)
Pored ovih "osnovnih" oznaka na boku pneumatika postoje jo i oznaka datuma proizvodnje
(primjer: 253 prva dva broja oznaavaju broj nedelje u godini a trei poslednji broj godine
25. nedelja 2003. godine), stepen habanja gazeeg sloja (primjer: TREADWEAR 220 to je
broj vei to je stepen habanja manji), dranje na putu (primjer: TRACTION A A najbolje, C
najgore), stvaranje teperature unutar pneumatika u toku vonje (primjer: TEMPERATURE B
A najbolje, C najgore), kao i oznaka TWI koja predstavlja ispupenje na dezenu koje slui
za kontrolu istroenosti pneumatika. Pored svih pomenutih oznaka na pneumatiku takoer
postoje i upozorenja koja se odnose na montiranje, navedeno je da li je guma TUBELESS ili
je potrebna unutranja guma, za koje sezonske uslove je pogodna (M+S mogu se koristiti
kao zimske gume, ALL SEASON za sve uslove), maksimalni pritisak puhanja, zemlja
proizvodnje, konstrukcija, mogu sadrati i razna upozorenja ili oznake koje se odnose na
trita odreenih zemalja.
Neka laka dostavna vozila mogu imati iste oznake veliine pneumatika kao i pneumatici za
putnika vozila uz dodatak C (commercial). Ovakvi pneumatici nisu namjenjeni za vonju na
putnikim vozilima .

1.6 Eksploatacija pneumatika

Proveru pritiska pumpanja vriti obavezno dva puta mjeseno. Pritisak odravati na
propisanoj vrijdnosti.

Veoma je opasno voziti sa podpumpanim pneumaticima jer se

naruavaju vozne karakteristike i dolazi do strukturne degradacije kao posljedice

prekomjernog razvoja toplote. Preporueni pritisak od strane proizvoaa autoguma i vozila
treba da se posmatra kao minimum.
Provjera pritiska pumpanja vri se na hladno. Poveanje pritiska u vonji, koje moe dostii
i 20%, normalno je i predvieno konstrukcijom pneumatika.
Kada postoji razlika u pritiscima pumpanja na prednjoj i zadnjoj osovini (gume na istoj
osovini uvjek treba da imaju isti pritisak pumpanja), pritisak kod rezervne gume treba da je
najmanje 0,3 bar vei od preporuenog veeg pritiska pumpanja po osovinama.
Neadekvatan pritisak pumpanja izaziva nepravilno habanje gazeeg djela i smanjuje
eksploatacioni vijek gume.
Nikada ne preoptereujte pneumatike jer ete ubrzano smanjiti njihov radni vijek.

1.7 Troenje pneumatika

Svi savremeni pneumatici imaju indikatore habanja (istroenosti). To su ispupenja u osnovi
dezena visine 1,6mm koja opominju da je guma dostigla maksimalnu granicu eksploatacije i
da je treba zamjeniti novom gumom. Treba znati da se dranje za podlogu progresivno
smanjuje sa troenjem gazeeg sloja i iz tog razloga nebi se trebale koristiti pneumatici sa
dubinom dezena manjom od 1,6mm.
9

1.8 Starenje pneumatika

Pneumatici stare ak i kada se ne koriste.

10

Stare gume moraju pregledati struna lica da procjene da li su one pogodne za dalju upotrebu.
Posebno treba pripaziti na starenje rezervne gume naroito ukoliko stoji ispod haube motora.
Treba obratiti panju i na oteenja na pneumatiku. Ukoliko na pneumatiku postoji vidljivo
oteenje ili je isti pretrpio vei udar (rupa, ivinjak) trebalo bi ga demontirati i pregledati od
strane strunjaka. Ukoliko je potrebno i mogue popravku treba izvriti to ranije da ne bi
dolo do strukturne degradacije pneumatika.
Posebnu panju treba obratiti i na korienje razliitih tipova pneumatika (radijalni,
dijagonalni) jer njihovo korienje znaajno smanjuje vozne karakteristike. Ukoliko je pak
neophodno koristiti razliite gume treba obratiti panju na to da bar isti tipovi guma budu na
istoj osovini.
U prodaji se mogu nai i pneumatici oznaeni kao II klasa. To je oznaka od strane
proizvoaa koja oznaava da pneumatik ima nedostataka (estetskih, manje geometrijske
nepravilnosti) ali da oni ne utiu na eksploatacione osobine ili vijek trajanja takvog
pneumatika.

1.9 Skladitenje pneumatika

Uslovi i nain skladitenja (lagerovanja) pneumatika znaajno utiu na njihov kvalitet i
eksplotacioni vijek. Pneumatici se skladite u zatvorenim prostorijama bez direktnog uticaja
suneve svetlosti, jakog vjetakog osvetljenja, bez uticaja toplote, ozona i ugljovodonika. Od
izuzetne vanosti je da prostorija bude suha i provjetravana da bi se izbjeglo stvaranje vlage i
kondenzacija. Temperatura u prostoriji mora biti manja od 35C, a bilo bi dobro kada bi bila
nia i od 25C. Ukoliko su automobilske gume bile izloene niskim temperaturama due
vrijeme prije montiranja na vozilo trebalo bi ih zagrijati na oko 20C. U skladitu ne smije biti
generatora ozona, fluorescentne lampe, elektrini motori ili oprema koja izaziva elektrina
pranjenja. Takoer ne smiju se u skladitu drati ni goriva, maziva, rastvarai, kiseline, i sl.
Ukoliko se pneumatici lageruju na krai vremenski period (do etiri nedjelje) mogu se
lagerovati jedna preko druge na drvenoj paleti ali ne preko 1,2m visine. Poslije etiri nedjelje
donju gumu premjestiti na vrh i obrnuto. Kod dugotrajnog lagerovanja pneumatike treba
drati poredane uspravno na posebnim regalima gdje je prva polica udaljena bar 10cm od tla.
Da bi sprijeili deformacije jednom mjeseno ih treba zaokrenuti za mali ugao.

11

Da bi se tetni uticaj lagerovanja pneumatika sveo na minimum poeljno je da se autogume ne

skladite na dui vremenski period, odnosno treba u skladitu ostavljati one gume koje su
posljednje proizvedene i dopremljene.

12

Zakljucak
Pneumatici nam dakle omogucavaju bezbjednost u voznji. Oni su glavni i jedan od
najvaznijih djelova na svakom motornom vozilu. Zahvaljujuci pneumaticima ublazuje se
dodir sa tlom po kome se krece motorno vozilo. Pneumatici trebaju da budu u skladu sa
propisanim uslovima, jer jedino adekvatni pneumatic imaju pravu efikasnost I omogucavaju
nam bezbjednost u saobracaju.Koeficijent opterecenja pneumatika predstavlja max
dozvoljenu nosivost svakog pojedinog pneumatika na mot. vozilu. Adekvatno tretiranje
pneumatika omogucava I adekvatnu voznju, jer pretjerana tezina moze da ugrozi bezbjednost
svih ucesnika u saobracaju. Pneumatici uticu na ponasanje I upravljivost comfort u voznji I
najvaznija karakteristika sigurnost na suhom i mokrom kolovozu .

Literatura :
http://www.motorna-vozila.com/tag/pneumatici/
13

www.michelin.com
www.goodyear.com
www.yokohamatire.com
www.continental.com

14