MINDANAO

Ang Mindanao o Kamindanawan ay ang ikalawang pinakamalaking pulo sa Pilipinas. Ito rin
ang tawag sa isa sa tatlong pangunahing pangkat ng mga pulo sa Pilipinas (ang dalawa ay ang
Luzon at ang Kabisayaan), na binubuo ng pulo ng Mindanao at ng mga nakapalibot na mga
maliliit na pulo. Pinakamalaking lungsod sa Mindanao ang Lungsod ng Davao. Sa 21,968,174
populasyon ng Mindanao, (ayon sa senso noong 2010) 10 bahagdan ay mga Moro o Muslim.[1]
Ang Mindanao ang bukod tanging pook heograpikal sa Pilipinas na may malaking bilang ng mga
Muslim. Ang pinakatimog na bahagi ng Mindanao, partikular ang lalawigan ng Maguindanao
Lanao del Sur, Sulu, at Tawi-tawi (na bahagi ng Nagsasariling Rehiyon ng Muslim na Mindanao
(ARMM)), ay tahanan ng nakararaming Pilipinong Muslim. Dahil sa malawakang kahirapan,
pagkakaiba-iba ng relihiyon, ang pulo ay kinakitaan ng paghihimagsik ng mga komunista, pati
na rin ng mga kilusang armadong separatistang Muslim.

Kasaysayan
Isinunod ang pangalan ng Mindanao sa mga Maguindanaon na bumubuo sa pinakamalaking
Kasultanan ayon sa kasaysayan, at makikita sa mga mapa na ginawa noong ika-17 at ika-18
dantaon na nagmumungkahi na ang pangalan ay ginamit upang tukuyin ang pulo ng mga
makapangyarihang katutubo ng panahong iyon.
Unang lumaganap ang Islam sa rehiyon noong ika-13 dantaon sa pamamagitan ng mga
mangangalakal na Arabe mula sa kasalukuyang Malaysia at Indonesia. Bago pa man maganap
ito, ang mga katutubo ay pangunahing mga animista na naninirahan sa mga maliliit na
pamayanan.[2] Karamihan sa mga taal na populasyon ng mga Tausug, Maranao at Maguindanaon
ay agad na lumipat sa pananampalatayang Islam maliban sa mga mailap na Subanon, Talaandig,
Higaonon at ilang maliliit na mga tribo na tumangging makipag-ugnayan sa mga Arabeng
misyonero ng Islam.
Itinayo ang pinakaunang moske sa Pilipinas noong kalagitnaan ng ika-14 na dantaon sa bayan ng
Simunul.[2] Sumunod ang mga kasultanan ng Sulu at Maguindanao noong ika-15 at ika-16 na
dantaon. Noong huling bahagi ng ika-16 na dantaon hanggang unang bahagi ng ika-17 dantaon,
naganap ang unang pagtatagpo sa mga Kastila. Sa panahong ito, maayos nang nakatatag ang
Islam sa Mindanao at nagsisimula nang manghikayat sa mga pangkat sa malalaking kapuluan ng
Kabisayaan tulad ng Cebu at Bohol, gayundin sa dulong hilagang bahagi, tulad ng Maynila sa
Kalusunan.[2]
Nang dumating ang mga Kastila sa Pilipinas, labis silang nabagabag nang matagpuan nilang
matibay ang katayuan ng Islam sa pulo ng Mindanao, bilang katatapos lang mapaalis ang mga
Moors mula sa Espanya pagkatapos nang dantaong labanan sa ilalim ng Reconquista. Sa
katunayan, ang pangalang Moro ay wikang Kastila para sa "Moors", na ibinigay sa mga Muslim
na naninirahan sa Mindanao.[2] Pinangalanan ni Villalobos na Caesarea Caroli ang pulo ng
Mindanao nang maabot niya ang dalampasigan nito. Isinunod ito kay Carlos V ng Banal na
Emperyong Romano (at I ng Espanya).

Heograpiya
Ikalawang pinakamalaking pulo sa Pilipinas ang Mindanao na may sukat na 104,630 kilometro
kwadrado, at ikawalang pinakamataong pulo sa buong daigdig. Higit na malaki ang pulo ng
Mindanao kaysa sa 125 mga bansa sa daigdig, kabilang ang Netherlands, Austria, Portugal,
Czech Republic, Hungary, at Ireland. Ang pulo ay bulubundukin, at kung saan matatagpuan ang
Bundok Apo, ang pinakamataas na bundok sa Pilipinas. Napalilibutan ng 4 na karagatan ang
Mindanao: ang Dagat Sulu sa kanluran,[3] Dagat Pilipinas sa silangan, Dagat Celebes sa timog, at
Dagat Mindanao sa hilaga. Sa lahat ng mga pulo sa Pilipinas, Mindanao ang may pinakamalawig
ang pagkakaiba-iba ng pisyograpikong katangian.
Ang pangkat ng pulo ng Mindanao ay sinasaklaw ang pulo ng Mindanao kasama ang Kapuluan
ng Sulu sa timog kanluran. Ang pangkat ng mga pulo ay nahahati sa anim na rehiyon, na hinati
pa sa 26 na lalawigan.

Pangkat ng mga pulo ng Mindanao

Ang grupong ito ng Mindanao ay isang arbitraryong lupon ng mga pulo sa timogang bahagi ng
Pilipinas na kinabibilangan ng anim na rehiyong administratibo. Ang mga rehiyong ito ay
nahahati sa 25 mga lalawigan, kung saan apat lamang sa mga ito ay wala sa mismong isla ng
Mindanao. Kasama sa grupo ang Kapuluang Sulu sa timog-kanluran, kinabibilangan ng mga
pangunahing isla ng Basilan, Jolo, at Tawi-Tawi, pati ng mga nakaratag na mga isla sa kalapit
nito tulad ng Camiguin, Dinagat, Siargao, Samal, at Mga Isla ng Sarangani.
Ang anim na rehiyon ay ang mga sumusunod:

Peninsula ng Zamboanga (Rehiyon IX)

Hilagang Mindanao (Rehiyon X)

Davao (Rehiyon XI)

SOCCSKSARGEN (Rehiyon XII)

Caraga (Rehiyon XIII)

Autonomous Region in Muslim Mindanao (ARMM)

Peninsula ng Zamboanga (Rehiyon IX), dating Kanlurang Mindanao, ay matatagpuan sa

tangway ng mismong pangalan. Ito ay binubuo ng mga probinsiya ng Zamboanga del Norte,
Zamboanga del Sur, Zamboanga Sibugay, at ng dalawang lungsodSyudad ng Zamboanga at
Syudad ng Isabelana hindi sakop ng alinmang lalawigan. Ang Syudad Isabela ang tanging
teritoryong wala sa mismong isla ng Mindanao, ito ay nasa Basilan. Ang administratibong
kabisera ng rehiyon ay ang Lungsod ng Pagadian. Ang buong rehiyon ay iisang probinsiya dati
na tinawag na Zamboanga.

Hilagang Mindanao (Rehiyon X) ay binubuo ng mga probinsiya ng Bukidnon, Camiguin,

Lanao del Norte, Misamis Occidental, at Misamis Oriental. Ang lalawigan ng Camiguin ay isa
ring pulo sa may hilagang baybayin. Ang sentrong administratibo ng rehiyon ay Cagayan de Oro.
Davao (Rehiyon XI), dating Timog Mindanao, ay matatagpuan sa timog-silangang bahagi ng
Mindanao. Ang rehiyon ay nahahati sa mga lalawigan ng Davao Oriental, Davao, Davao del Sur,
at Lambak Compostela; kasama pati ang Lungsod ng Davao. Ang Golpo ng Davao ay nasa timog
at ang isla ng Samal sa golpo ay kabilang din sa rehiyon, pati ang Mga Isla ng Sarangani. Ang
Lungsod ng Davao ang sentrong administratibo.
SOCCSKSARGEN (Rehiyon XII), dating Gitnang Mindanao, ay matatagpuan sa timoggitnang bahagi ng isla. Binubuo ito ng mga probinsiya ng Cotabato, Sarangani, Timog Cotabato,
at Sultan Kudarat, kasama ang Lungsod ng Cotabato. Ang pangalan ng rehiyon ay isang acronym
ng mga pangalan ng mga probinsiya nito kasama ang Lungsod General Santos. Ang Lungsod ng
Cotabato, na matatagpuan sa loob ng lalawigan ng Maguindanao ngunit hindi kabilang sa
nasabing probinsiya, ay ang sentro administratibo ng rehiyon.
Caraga (Rehiyon XII) ay matatagpuan sa hilagang-kanlurang parte ng Mindanao. Ang kanyang
mga probinsiya ay Agusan del Norte, Agusan del Sur, Surigao del Norte, at Surigao del Sur. Ang
sentro administratibo ay ang Lungsod ng Butuan sa Agusan del Norte. Kabilang sa rehiyong ito
ang mga nakaratag na isla ng Surigao del Norte tulad ng Isla ng Dinagat, Isla ng Siargao, at
Bucas Grande.
Ang Autonomous Region in Muslim Mindanao (ARMM) ay isang espesyal na rehiyon na
kinabibilangan ng mga teritoryo kung saan ang mayoriya ng populasyon ay moro. Kasama dito
ang halos buong Kapuluang Sulu (ang Syudad ng Isabela ng Basilan ay bahagi ng rehiyong
Peninsula ng Zamboanga) at dalawang probinsiya sa isla ng Mindanao. Ang mga lalawigang
bumubuo sa Kapuluang Sulu ay Basilan, Sulu, at Tawi-Tawi. Ang Basilan at Tawi-Tawi ang mga
pangunahing isla ng kanilang mga lalawigan, Isla ng Jolo naman ang sa Sulu. Ang mga
probinsiya sa mismong isla ng Mindanao ay ang Lanao del Sur at Maguindanao. Ang sentro
administratibo ng rehiyon ay ang Lungsod ng Cotabato, na hindi parte ng ARMM.

MGA PRODUKTO NG MINDANAO

Rehiyon IX - Zamboanga del Norte,

Zamboanga del Sur, Zamboanga Sibugay

baka

kalabaw

baboy

tupa

manok

niyog

kabayo

kambing

goma (basilan),

isda
abaka

halamng sitrus

perlas
magagandang banig

Rehiyon X - Bukidnon, Camiguin, Lanao del

Norte, Misamis Occidental, Misamis
Oriental

baboy

tanso

apitong

ginto

tangile

bakal

palay

mais

isda

tabako
niyog

abaka

goma
baka
PINYA (bukidnon)

mangga

kape
saging

lansones

lamang-ugat

nikel

kakaw

kambing

Rehiyon XI - Compostela Valley, Davao del

Norte, Davao del Sur, Davao Oriental

saging(Tagum),
palay
mais

kape
camote

kasaba

troso

DURIAN

puno ng lauan

manok

mayapis
narra

apitong

Maguey
isda

tanso

chromite
Nikel

kobalt

pinya

sorghum

niyog

Rehiyon XII - Cotabato, Sarangani, South

Cotabato, Sultan Kudarat

palay

mais
lamang-ugat

tanso
niyog

tabako

sorghum

abaka

kape

durian

abokado

Rehiyon XIII -Agusan del Norte, Agusan del

Sur, Surigao del Norte, Surigao del Sur
(CARAGA)

ginto

mangga

diamante

saging

limestone

gulay

Palm oil

Silica deposit
guano

Buhangin

bato

Rock phosphate

ARMM - (Autonomous Region of Muslim

Mindanao) Lanao del Sur, Maguindanao,
Sulu, Tawi-tawi
palay
corn
banana
durian

AWITIN NG MINDANAO
Ayaw Kaw Magtangis
Ayaw kaw magtangis
Kaugun in luha mo
Pahiri sin panyu'
Supaya makawa
Misan kaw mangasubu
Bukun da dusa ko
Dusa sin baran mo
Binin mo ako.

Timpu nakauna
Pialangga' mo ako
Buling ha bayhu' ko
Taptap piahiran mo
Misan ako natug
Yahabulan mo ako
Mabuga' kaw dalling
Matay ako.

MGA LIKAS NA YAMAN NG ASYA

Hilagang Asya
Likas na Yaman ng Hilagang AsyaSiberia
May lawak na 12. 6 milyong kilometro kwadrado, bahagi ng Rusyaang Siberia at matatagpuan sa silangan ng Bundok
Ural at hilagang Tsina at Mongolia. Nahahati ito sa tatlong pang-heograpiya atpangkabuhayang rehiyon Kanlurang
Siberia, Silangang Siberia atDulong Silangang Siberia.
Mo
ng
o
lia
A
ng Mongolia, matatagpuan sa Gitnang
A
sya, ang bansang maypinakamaliit na populasyon sa buong daigdig. Nasa pagitan ito ngdating Unyon Sobyet sa hilaga at
Tsina sa silangan.
Likas na Yaman ng Silangang Asya
A
ng pinakamalaking potensyal sa produksyon sa pagsasaka sadaigdig ay matatagpuan sa mga kapatagan at lambak-ilog
ngTsina. Gayunpaman, magtatagal pa bago ito makamtan ng mgaTsino sapagkat sinauna pa ang paraan ng pagsasaka at
digaanong gumagamit ng bagong teknolohiya ang mga magsasakatulad sa Europa.
27Sa Hapon, kaunting lupa lamang ang sinasaka at ditto inaani angpalay, trigo, barley, millet, prutas at gulay. Nagtatanim ng
punongmulberry na pagkain ng mga uod o silkworm ang mga Haponeskaya nangunguna sila sa industriya ng telang sutla
Sa Tsina, isang bansang nakahihigit sa iba sa likas na yaman ayang bansang Tsina. Matatagpuan ang ibat ibang uri ng
mineral saTsina tulad ng manganese, mercury at tungsten. Malaki angnaitutulong ng mga kayamanang ito sa pag-uunlad
ng Tsina bilangisang pwersang industriyal
Karbon ang pinakamahalagang pinagkukunan ng enerhiya saTsina. Pangatlo ang Tsina sa pagmimina sa karbon at sa dami
ngdeposito ng karbon. Nasa lambak ng Hwang Ho angpinakamalaking deposito ng karbon at isa sa mga

pangunahingminahan ng karbon sa buong daigdig. Bawat lalawigan sa Tsina aymayroong kaunting pinagkukunan ng
karbon.
Yamang-tubig at Lupa
A
ng Ilog Yangtze at Ilog Hwang Ho ay dalawa sa pinakamalakingilog sa buong mundo.
A
ng mga ito ay mahalaga sa irigasyon atbilang lagusan patungo sa mga liblib na pook ng Tsina.
A
ng IlogYangtze ay malaki ang posibilidad na magamit para sa lakashaydro-elektrika. Sa kasalukuyan, maraming prinsa
ang ginagawaupang mapakinabangan ang potensyal na ito ng Ilog Yangtze.
Hilaga at Tim
o
gK
o
rea
Higit na malaki ang Hilagang Korea kaysa Timog Korea bgunit higita kaunti ang populasyon nito sa Timog Korea.
A
ng Timog Koreaang pangunahing rehiyong pang-industriya sa tangway at patuloy