2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Planı

T.C.
KALKINMA BAKANLII
YNETM HZMETLER GENEL MDRL
BLG VE BELGE YNETM DARES BAKANLII
2015
Necatibey Cad. No: 110/A 06100 Ycetepe - ANKARA
Tel: +90 (312) 294 50 00 Faks: +90 (312) 294 69 77
ISBN NO: 978-605-9041-53-9

KALKINMA BAKANLII YAYINLARI BEDELSZDR, SATILAMAZ.
BLG TOPLUMU DARES BAKANLII

MART 2015
2015 Yl Program
20
15
18
BLG TOPLUMU
STRATEJS VE
EYLEM PLANI
Bilgi Toplumu Dairesi

Mart 2015
i
2015 Yl Program
2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan, Yksek Planlama Kurulunun 24 ubat 2015 tarihli
karar ile kabul edilmi ve 6 Mart 2015 tarihli Resmi Gazetenin mkerrer saysnda yaymlanmtr.
Bu belgenin saysal srmne ve Stratejinin hazrlanma srecinde oluturulan dier tm belgelere
aadaki adreslerden ulaabilirsiniz.
www.bilgitoplumustratejisi.org
www.bilgitoplumu.gov.tr
ISBN NO: 978-605-9041-53-9
YAYIN NO: 2939
Yayn ve referans olarak kullanlmas Bakanln iznini gerektirmez.
Bu yayn 2000 adet baslmtr.
2015 Yl Program
nsz
Avrupada balayan sanayi devrimi ve bunun retim ve ulatrma teknolojilerinde ortaya
kard yenilikler kitlesel retimin nn am, hammaddelerin, rnlerin ve igcnn
dnyann farkl ve uzak blgeleri arasnda hareket ettirilmesini byk lde kolaylatrmtr. Bu gelimelerin doal sonucu olarak retimin girdilerinin temini ve ktlarnn tketimi asndan corafi snr ve uzaklklarn kstlayc etkisi azalm, ekonomilerin retim
ve tketim sreleri de bu yapya uygun ekilde yeniden organize olmutur. Ekonominin
kresellemesi olarak adlandrlan bu olgunun nn aan teknolojileri gelitiren ve bu
teknolojilerin kullanm suretiyle oluturulan retim ve ticaret alarnda etkin olan toplumlar da dierlerine gre rekabet avantaj kazanm ve refahlarn artrmlardr.
Bilgi ve iletiim teknolojilerinde son 30-35 yldr yaanan gelimeler kresellemeyi yeni
bir safhaya tamtr. Bu teknolojilerin yaygn kullanm saysallatrlabilen her trl bilginin iletimi, ilenmesi ve saklanmasn byk lde kolaylatrp ucuzlatm ve bu tr
bilginin girdi olarak kullanld tm ekonomik ve sosyal aktivitelerin yapsn deitirmek
ve daha nce olmayan yeni rn ve hizmetlerin ortaya kmasna yol amak suretiyle bilgi
tabanl yeni bir ekonomik yapnn oluumuna zemin hazrlamtr. Tpk sanayi devrimi
sonrasnda olduu gibi bilgi ve iletiim teknolojilerini gelitiren, mal, hizmet ve bilgi retim srelerinde etkin ekilde kullanan ve bu teknolojilerin ortaya kard bilgi alarnda
etkin olan toplumlar dierlerine nispetle glenmekte ve refahlarn artrmaktadr.
2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan, hlihazrda kresel lekte yaanmakta
olan bu dnme daha fazla dahil olmak ve lkemizin bu sreten mmkn olduunca
faydalanmasn salamak amacyla, ilgili tm taraflarn katklarnn da alnd kapsaml
bir alma sonucunda hazrlanmtr. Strateji, lkemizin nemli gndem maddelerinden
olan byme ve istihdam odak alarak bilgi toplumunun lkemiz asndan dikkate alnmas gereken sekiz ana baln politika gndemine tamaktadr. Bu erevede; gl
bir bilgi teknolojileri sektr oluturulmas, genibant altyaplarnn salkl bir sektr yaplanmasyla tesisi, insan kaynaklarnn bilgi toplumu gndeminin ihtiyalar dorultusunda
organizasyonu, toplumun farkl kesimlerinin bilgi ve iletiim teknolojilerinin salad olanaklardan istifadesinde etkinliin artrlmas ve eitsizliklerin azaltlmas, bilgi gvenlii
ve kullanc gveninin tesisi, eitli toplumsal sorunlarla mcadele noktasnda bilgi ve
iletiim teknolojileri destekli yeniliki zmlerden st dzeyde yararlanlmas, internet
giriimcilii ve e-ticaret alannda ekonomik kalknmaya katk sunacak bir ekosistem oluturulmas ve son olarak kamu hizmetlerinin sunumunda kullanc odaklln ve etkinliin
salanmas bu Stratejiyle ulamay ngrdmz hedefleri tekil etmektedir. Strateji, bu
ana balklar altnda nmzdeki dnemde farkl kurumlarca yrtlecek almalara ilikin genel ereveyi belirlemenin yan sra sz konusu almalarn yrtlmesinde takip
edilecek st seviye uygulama admlarn da tanmlamaktadr.
Bakanlmz Bilgi Toplumu Dairesi alanlar bata olmak zere bu belgenin hazrlanmasnda emei gecen tm kamu kurum ve kurulularna, sivil toplum kurulularna, zel
kesim temsilcilerine, vatandalarmza ve danman ekibimize teekkr ediyorum. nmzdeki drt yl boyunca ilgili tm kesimlerin katksyla uygulayacamz bu Stratejinin
lkemize hayrl olmasn diliyorum.
Cevdet YILMAZ
Kalknma Bakan
2015 Yl Program
2015 Yl Program
indekiler
NDEKLER................................................................................................................................... 3
EKLLER......................................................................................................................................... 4
TABLOLAR VE KUTULAR.............................................................................................................. 5
KISALTMALAR................................................................................................................................. 6
I. GR............................................................................................................................................ 10
II. BLG TOPLUMU STRATEJSNN ODAI: BYME VE STHDAM............................. 16
III. KRESEL DURUM VE YNELMLER.................................................................................. 20
IV. TRKYENN MEVCUT DURUMU VE POTANSYEL...................................................... 38
V. STRATEJLER VE 2018 HEDEFLER...................................................................................... 65
1. Bilgi Teknolojileri Sektr.................................................................................................... 65
2. Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet............................................................................ 66
3. Nitelikli nsan Kayna ve stihdam..................................................................................... 68
4. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu............................................................ 69
5. Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni..................................................................................... 70
6. Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler............................................... 71
7. nternet Giriimcilii ve e-Ticaret........................................................................................ 73
8. Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik.......................................................... 74
VI. EYLEM PLANI.......................................................................................................................... 76
VII. UYGULAMA, KOORDNASYON, ZLEME VE DEERLENDRME............................... 166
2015 Yl Program
ekiller
ekil 1
ekil 2

ekil 3

ekil 4
ekil 5

ekil 6
ekil 7

ekil 8
ekil 9
ekil 10
ekil 11
ekil 12
ekil 13
ekil 14
ekil 15
ekil 16

ekil 17
ekil 18
ekil 19
ekil 20
ekil 21

ekil 22
ekil 23
ekil 24
Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013.............. 11

Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda (2006-2010) Eksenler tibaryla
Baar Oranlar, Haziran 2012....................................................................................... 13
Hizmet Alm Sresince Grlen Kii/Kurulu Says ve Kiilerin Kurulu
Trne Gre Dalm.................................................................................................... 14
Proje ve Katlmclk Portal Ziyareti ve Ziyaret Says, 2013..................................... 14
ABD ve ABde Ortalama Emek Verimlilii Bymesi ve Kaynaklar, Yzde,
2003-2007........................................................................................................................ 17
2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisinde Eksenler ve Odak......................................... 19
OECD lkelerinde Sabit Genibant Abone Penetrasyonu, Aralk 2013 ve
Mbps Bana Ortalama Genibant Maliyeti, Eyll 2012............................................. 23
Kresel e-Ticaret Pazar Hacmi, 2009-2012.................................................................. 34
Ktalar Ayrmnda e-Devlet Gelimilik Dzeyi, 2003-2012......................................... 35
Krlmlar Baznda Trkiye BT Pazar, 2006-2013......................................................... 38
lkelerde GSYH ve BT Pazarnn GSYHye Oran, 2011............................................ 39
Genibant Abonelerinin Teknoloji Baznda Dalm, 2006-2013.............................. 42
BT Sektr stihdam, 2006-2011................................................................................. 44
OECD lkelerinde BT stihdamnn Toplam stihdama Oran, 2010...................... 45
BT Alannda n Lisans ve Lisans Mezunu Saylar, 2006-2012................................ 46
Trkiye ve ABde Son Ay inde Bilgisayar ve nternet Kullanm,
2006-2014........................................................................................................................ 48
Hanelerde nternet Eriimi Olmamasnn Nedenleri, 2014........................................ 49
BT Cihaz Sahiplii Karlatrmas, 2012.................................................................... 50
6-15 Ya Grubu ocuklarn nternet Kullanm Amalar, 2013.................................. 52
Belediyelerde Kullanlan Akll Kent Uygulamalar, 2013............................................ 55
Trkiyede nternetten Yaplan Kartl deme lemleri Tutar ve lem Says,
2009-2013........................................................................................................................ 59
Kamu BT Yatrmlar, 2006-2013................................................................................... 60
e-Devlet Kaps Kullanc ve Hizmet Says, 2008-2013................................................ 61
ABde e-Devlet Hizmeti Sunan nternet Sitelerinin evrimii Kullanlabilirlik
Oranlar, 2013................................................................................................................. 61
2015 Yl Program
Tablolar ve Kutular
Tablo 1

Tablo 2
Tablo 3
Tablo 4
Tablo 5
Tablo 6
Tablo 7
Tablo 8
Tablo 9
Tablo 10
Tablo 11
Tablo 12
Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesine likin Hizmet Alm Projesi

ktlar........................................................................................................................... 13
Seili lkelerin Genibant Hedefleri.......................................................................... 24
Bilgi Teknolojileri Sektr Hedefleri........................................................................... 66
Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet Hedefleri................................................... 68
Nitelikli nsan Kayna ve stihdam Hedefleri............................................................ 69
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu Hedefleri................................... 70
Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni Hedefleri............................................................ 71
Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler Hedefleri...................... 72
nternet Giriimcilii ve e-Ticaret Hedefleri............................................................... 74
Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik Hedefleri................................. 75
Eksenler tibaryla Eylem Listesi................................................................................. 76
Eylemlerin Eksenlere ve Sorumlu Kurululara Gre Dalm................................. 79
Kutu 1
Kutu 2
Kutu 3
Kutu 4
Kutu 5
Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu Sonular................................ 18

Avrupa iin Saysal Gndem....................................................................................... 27
Bilenler Bilmeyenlere Bilgisayar retiyor................................................................ 51
FATH Projesi................................................................................................................ 52
T.C. Kimlik Kart Projesi............................................................................................... 63
2015 Yl Program
Ksaltmalar
2N
3D
3N
4N
5N
AB
ABD
ADSL
AKKY
AKS
API
Ar-Ge
ARBS
B2B
B2C
B2G
BDDK
BMER
BT
BKM
BM
BTE
BT
BTAP
BTK
BTYK
C2C
CBS
CEPT

Dolar
DSL
EBA
EITO

EMO
ENoLL
6
kinci Nesil
Boyutlu (Three Dimensional)
nc Nesil
Drdnc Nesil
Beinci Nesil
Avrupa Birlii
Amerika Birleik Devletleri
Asimetrik Saysal Abone Hatt (Asymmetric Digital Subscriber Line)
Ak Kaynak Kodlu Yazlm
Adres Kayt Sistemi
Uygulama Programlama Arayz (Application Programming Interface)
Aratrma ve Gelitirme
Aratrmac Bilgi Sistemi
letmeden letmeye (Business to Business)
letmeden Tketiciye (Business to Consumer)
letmeden Kamuya (Business to Government)
Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumu
Babakanlk letiim Merkezi
Bilgi ve letiim Teknolojileri
Bankalararas Kart Merkezi
Birlemi Milletler
Bilgisayar ve retim Teknolojileri Eitimi
Bilgi Teknolojileri
Bilgi Toplumu Aratrmalar Program
Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu
Bilim ve Teknoloji Yksek Kurulu
Tketiciden Tketiciye (Consumer to Consumer)
Corafi Bilgi Sistemleri
Posta ve Telekomnikasyon dareleri Avrupa Konferans
(European Conference of Postal and Telecommunications Administrations)
ABD Dolar
Saysal Abone Hatt (Digital Subscriber Line)
Eitim Biliim A
Avrupa Bilgi Teknolojileri Gzlemevi
(European Information Technology Observatory)
Elektrik Mhendisleri Odas
Avrupa Yaayan Laboratuvarlar A (European Network of Living Labs)
2015 Yl Program
epSOS

eSENS

Eurostat
FATH
FCC
G-20

GML
GPS
GSM
GSYH
HBYS
IaaS
IBM
ICANN

IDC
IMT-2000

INSPIRE

ISCO

IP
ITU
DN
KS
LEMOD
KUR
KBM
KBS
KDV
KHK
KEM
KOB
KOSGEB
K
LTE
M2M
MAKS
MERNS
MERSS
Avrupa Hastalarna Ynelik Akll Hizmetler

(Smart Open Services for European Patients)
Avrupa apnda Entegre Elektronik Hizmetler Projesi
(Electronic Simple European Networked Services)
Avrupa statistik Ofisi (The Statistical Office of the European Union)
Frsatlar Artrma ve Teknolojiyi yiletirme Hareketi
Federal letiim Komisyonu (The Federal Communications Commission)
20 Maliye Bakan ve Merkez Bankas Bakan Grubu
(The Group of Twenty Finance Ministers and Central Bank Governors)
Corafi aretleme Dili (Geography Markup Language)
Kresel Konumlama Sistemi (Global Positioning System)
Global Mobil Haberleme Sistemi (Global System for Mobile Communications)
Gayri Safi Yurtii Hsla
Hastane Bilgi Ynetim Sistemleri
Hizmet olarak Altyap (Infrastructure as a Service)
International Business Machines Corporation
nternet Tahsisli Saylar ve Alan Adlar Kurumu
(Internet Corporation for Assigned Names and Numbers)
International Data Corporation
Uluslararas Mobil Telekomnikasyon Standartlar - 2000
(International Mobile Telecommunications - 2000)
Avrupa Topluluu Meknsal Bilgi Altyaps
(Infrastructure for Spatial Information in the European Community)
Uluslararas Standart Meslek Snflamas
(International Standard Classification of Occupations)
nternet Protokol (Internet Protocol)
Uluslararas Telekom Birlii (International Telecommunications Union)
nternet Deiim Noktas
l Koordinasyon ve zleme Sistemi
l Envanter Sistemi Oluturulmas Projesi
Trkiye Kurumu
Kamu Biliim Merkezi
Kent Bilgi Sistemi
Katma Deer Vergisi
Kanun Hkmnde Kararname
Kamu nternet Eriim Merkezi
Kk ve Orta lekli letmeler
Kk ve Orta lekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme daresi Bakanl
Kamu-zel birlii
4N Mobil Teknolojisi (Long Term Evolution)
Makinalar Aras letiim
Meknsal Adres Kayt Sistemi
Merkezi Nfus daresi Sistemi
Merkezi Sicil Kayt Sistemi
7
MGI
McKinsey Global Institute
MIT
Massachusetts Institute of Technology
MYK
Mesleki Yeterlilik Kurumu
NACE
Avrupa Topluluunda Ekonomik Faaliyetlerin statistiki Snflamas

(Statistical classification of economic activities in the European Community)
ODT
Orta Dou Teknik niversitesi
ODT Teknokent ATOM ODT Animasyon Teknolojileri ve Oyun Gelitirme Merkezi
OECD
Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat

(Organisation for Economic Cooperation and Development)
V
zel letiim Vergisi
OTT
erik Datmn nternet zerinden Yapan Hizmet Salayclar (Over the Top)
TV
zel Tketim Vergisi
SYM
lme, Seme ve Yerletirme Merkezi
PaaS
Hizmet olarak Platform (Platform as a Service)
POS
Sat Noktas (Point of Sale)
PTT
Trkiye Posta Telgraf Tekilat Genel Mdrl
RRC
Blgesel Radyo Konferans (Regional Radiocommunication Conference)
RTK
Radyo ve Televizyon st Kurulu
SaaS
Hizmet olarak Yazlm (Software as a Service)
SAN-TEZ
Sanayi Tezleri Program
SGK
Sosyal Gvenlik Kurumu
SODES
Sosyal Destek Program
SOME
Siber Olaylara Mdahale Ekibi
STK
Sivil Toplum Kuruluu
TAKBS
Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi
TBMM
Trkiye Byk Millet Meclisi
TCMB
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
TGB
Teknoloji Gelitirme Blgesi
TGBD
Teknoloji Gelitirme Blgeleri Dernei
TB
Telekomnikasyon letiim Bakanl
TM
Trkiye hracatlar Meclisi
TNAP
Trkiye Network Altyap Platformu
TOBB
Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii
TOK
Toplu Konut daresi Bakanl
TRT
Trkiye Radyo ve Televizyon Kurumu
TSE
Trk Standardlar Enstits
TUCBS
Trkiye Ulusal Corafi Bilgi Sistemi
TUENA
Trkiye Ulusal Enformasyon Altyaps Ana Plan
TBSAD
Biliim Sanayicileri Dernei
TBTAK
Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu
TK
Trkiye statistik Kurumu
TRKAK
Trk Akreditasyon Kurumu
TRKSAT
Trksat Uydu Haberleme Kablo TV ve letme Anonim irketi
UMEM
Uzmanlam Meslek Edindirme Merkezleri
8
UMTS

UNCTAD

USOM
VAE
WRC

YASAD
YASED
YAPA
YK
YPK
Evrensel Mobil Telekomnikasyon Sistemi

(Universal Mobile Telecommunications System)
Birlemi Milletler Ticaret ve Kalknma Konferans
(The United Nations Conference on Trade and Development)
Ulusal Siber Olaylara Mdahale Merkezi
Veri Ak Eriimi
Dnya Radyokomnikasyon Konferans
(World Radiocommunication Conference)
Yazlm Sanayicileri Dernei
Uluslararas Yatrmclar Dernei
Yerel An Paylama Almas
Yksekretim Kurulu Bakanl
Yksek Planlama Kurulu
I. GR
1. Bilgi, tarih boyunca toplumlarn zenginliinin en nemli kayna olmutur. Daha
fazla ve daha nitelikli bilgiye sahip olan ve
bilgiyi etkin bir siyasal, ekonomik ve sosyal
rgtlenme ile doru biimde kullanabilen
toplumlar dierlerinin nne geerek daha
yksek bir refah seviyesine erimitir.
2. zellikle 20nci yzyln ortalarndan
itibaren elektronik alannda yaanan gelimeler bilginin elde edilmesi, depolanmas, ilenmesi ve iletilmesi asndan bir
r am ve bilgi toplumuna dnm
srecini de nemli lde hzlandrmtr.
Son yllarda ise bilgi ve iletiim teknolojileri ekonomik ve sosyal hayatn tm alanlarnda kullanlan genel amal bir teknoloji
haline gelmitir. Bu srete bilgi ve iletiim
teknolojilerinin bizatihi kendisi bilgi ierii
ve katma deeri yksek bir sektr olarak
belirmi, bu teknolojilerin dier sektrlerde kullanm da yeni bilgilerin retilmesine, yeni ve daha etkin i yap yntemlerinin gelitirilmesine, retim faktrlerinin
retkenliinin artmasna, yeni i ve uzmanlk alanlarnn ortaya kmasna imkn salamtr.
3. Bu gelimeler ekonomik, sosyal ve bireysel yaam youn biimde etkilemektedir. lke ekonomileri arasndaki rekabet
de bu gelimelerden etkilenmekte; bilgi ve
iletiim teknolojilerini ve bilgiyi etkin kullanan lkeler uluslararas rekabet avantaj
kazanmaktadr.
4. Dijital dnm, bilgi toplumu aktrleri
olarak ifade edilebilecek bireyler, giriimler, kamu kurumlar ve sosyal kurumlar
yeni dzenin ruhuna uygun niteliklere sahip olma basksyla kar karya brakmaktadr. Bu adan, bilgi retme motivasyonu yksek, gnlk hayatnda ve karar
alma srelerinde bilgiyi doru ekilde yorumlayp ileyebilen, sistematik dnme
yetenei gelimi, kendisini ve yaad
10
2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
evreyi sorgulayan ve srekli/hayat boyu

renen bireylerin ve kurumlarn arlkta
olduu bir toplum yaps n plana kmaktadr.
5. Bireylerin, toplumlarn ve kurumlarn
dinamik ve kendi kendini oaltan bir dnm srecinden getii bilgi toplumu
ann mevcut hukuk dzeni ve kamu
politikalar ile ynetilmesinde glkler
ortaya kmakta, yeni politika yaklamlarna ve politikalara ihtiya duyulmaktadr.
Bu erevede, hemen tm lkeler, gerek
bilgi toplumunun sunduu frsatlardan istifade etmek gerekse bilgi toplumuyla birlikte ortaya kan risklerden kanabilmek
amacyla, siyasi/idari, ekonomik ve sosyal
politikalarn gzden geirmekte ve bilgi
toplumuna ynelik btnlkl ve yerine
gre tematik politika ve stratejiler ortaya
koymaktadr. Birlemi Milletler (BM), Avrupa Birlii (AB), Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat (OECD) gibi uluslararas
ve uluslar st yaplar tarafndan da bilgi
toplumunu anlamaya ve bilgi toplumu dnmn ekillendirmeye ynelik almalar yrtlmektedir.
6. Trkiyede BTteki gelimelere ve bu
teknolojilerin ekonomik ve sosyal yaama
etkilerine ilikin politika ve strateji araylar 1990l yllarn ikinci yarsndan itibaren
srekli olarak gndemde olmutur.
7. Trk kamu ynetiminde politika tercihlerini ortaya koyan bir dizi politika metni
ve arac bulunmaktadr. Birincil ve ikincil
mevzuat dzenlemeleri, Hkmet Program, Kalknma Plan, Orta Vadeli Program,
Orta Vadeli Mali Plan, Yllk Program, Bte ve Yatrm Program, kamu kurumlarnn
stratejik planlar, tematik strateji ve eylem
planlar, blge ve imar planlar, idari teamller ve nihayet ynetim tercihleri ile
ynetim geleneklerini bu metin ve aralar
arasnda saymak mmkndr.
8. Trkiyenin bilgi toplumuna ynelik poli2004), 2005 Eylem Plan ile Bilgi Toplutika, strateji, hedef ve uygulamalar yukarmu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010)
da saylan politika metinleri ve aralarnda,
hususiyetle bilgi toplumu politika alanna
bu ara ve metinlerin mahiyetinin el verdiynelik hazrlanan politika belgeleridir. Bu
Trkiye Giriimi
Eylem Plan
(2000),
e-Dnm almalarda
Trkiye Projesi Ksa
Dnem
Eylem
Plan (2003i llerde
ele alnmtr.
Dier
taraftan,
temel
politika
metinlerindeki
2004),
2005Enformasyon
Eylem Plan ile Bilgi
Toplumu
ve toplumu
Eylem Plan
(2006-2010)
hususiyetle bilgive
Trkiye
Ulusal
Altyaps
AnaStratejisi
bilgi
tercihleri
detaylandrlm
toplumu
politika
alanna
ynelik
hazrlanan
politika
belgeleridir.
Bu
almalarda
temelve
politika
Plan - TUENA (1999), e-Trkiye Giriimi
bilgi toplumu alanndaki politika
stratebilgie-Dnm
toplumu tercihleri
detaylandrlm
ve bilgi
toplumu alanndaki
politika
ve
Eylemmetinlerindeki
Plan (2000),
Trkiye
jiler belirli
bir btnlk
ierisinde
bir arada
stratejiler
belirli bir btnlk
ierisinde
bir aradaele
ele alnmtr.
alnmtr.
Projesi
Ksa Dnem
Eylem Plan
(2003ekil 1 - Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013
ekil 1 - Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013
1999
TUENA
2000
2003-2004
2005
e-TRKYE
GRM
KISA DNEM
EYLEM PLANI
2005 EYLEM
PLANI
2006-2010
BLG
TOPLUMU
STRATEJS VE
EYLEM PLANI
9.
almalardan TUENA
TUENA vevee-Trkiye
Giriimi11.
Eylem
Plan konu
uygulanma
imkn
bulamazken,
Bahse
strateji,
bilgi
ve iletiim
9. BuBu
almalardan
e-Trkiye
2003Eylem
ylndanPlan
bu yana
Kalknma imkn
Bakanl koordinasyonunda
ve eylem
teknolojilerinin yrtlen
toplumunstrateji
tm kesimlerine
Giriimi
uygulanma
planlarnn
uygulanmasnda
bir
sreklilik
salanmtr.
Bu
dnemde
bilgi
toplumuna
yaylmas
suretiyle
oluturulacak
a etkisi
bulamazken, 2003 ylndan bu yana Kalknzerinden
sonu
alma
yaklam
zerine
dnmn
toplumun tm kesimlerini
kapsayarak ulusal fayda ve katma deeri artracak
ma Bakanl
koordinasyonunda
yrtlen
edilmitir.
Bu nedenle,
Bilgi Toplumu
ekilde
gerekletirilmesi
amacyla strateji ve bina
hedefler
belirlenerek
eylem planlar
hayata
strateji
ve eylem
planlarnn uygulanmasnStratejisinde
bilgi
toplumu
perspektifinden
ise alana
gre farkllk arz eden gelimeler kaydedilmitir.
da birgeirilmi;
sreklilikuygulamada
salanmtr.
Bu dnemde
ekonomik ve sosyal tm kesimleri, btnbilgi toplumuna dnmn toplumun tm

cl bir yaklamla gz nnde bulunduran
kesimlerini kapsayarak ulusal fayda ve
stratejik bir ereve ortaya konmutur.
katma deeri artracak ekilde gerekle10.
Bilgiamacyla
Toplumu Stratejisi
ve hedefler
Eylem Plan
(2006-2010)
Trkiyenin
dnyadaki
gelimelere
paralel
12. Bilgi
Toplumu
Stratejisi
ile 4 aktr
grutirilmesi
strateji ve
belirolarak
bilgi
toplumuna
dnm
hedefini
gerekletirmeye
ynelik
almalarn
orta
vadeli
bir
buna ynelik belirlenen 7 temel stratejik
lenerek eylem planlar hayata geirilmi;
programa balad temel bir politika metni olarak
kabul
edilmi ve 2006/38
ncelik
eksenindeki
strateji, sayl
hedefYksek
ve eyuygulamada
ise alana gre farkllk arz
Planlama Kurulu karar ile 28.07.2006 tarihinde uygulamaya
konmutur.
lemler ortaya konmutur. Buna gre, kamu
eden gelimeler kaydedilmitir.
11. Bahse konu strateji, bilgi ve iletiim teknolojilerinin
tmbireyler
kesimlerine
yaylmas
kesimi,toplumun
zel kesim,
ve bilgi
ve ileBilgi suretiyle
Toplumu
Stratejisiaveetkisi
Eylem
oluturulacak
zerinden sonu
alma
yaklam zerine
bina kapsayan
edilmitir. Bu
tiim
teknolojileri
sektrn
aaPlannedenle,
(2006-2010)
daki
stratejik ncelik
alanlar
zerinde
Bilgi Toplumu Stratejisinde bilgi toplumu
perspektifinden
ekonomik
ve sosyal
tm
odaklanlmtr:
kesimleri, btncl bir yaklamla gz nnde
bulunduran stratejik bir ereve ortaya
10. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
konmutur.
Sosyal Dnm: Vatandalarn gndelik
(2006-2010) Trkiyenin dnyadaki geli12. Bilgi Toplumu Stratejisi ile 4 aktr grubuna ynelik belirlenen 7 temel stratejik ncelik
ve i yaamlarnda bilgi ve iletiim teknomelere paralel olarak bilgi toplumuna deksenindeki strateji, hedef ve eylemler ortaya konmutur.
kamu kesimi,
zel kesim,ve
lojilerininBuna
etkingre,
kullanm
ile ekonomik
nm hedefini gerekletirmeye ynelik
bireyler ve bilgi ve iletiim teknolojileri sektrn
kapsayan
aadaki
stratejikamalanmtr.
ncelik alanlar
sosyal
faydann
artrlmas
almalarn orta vadeli bir programa bazerinde odaklanlmtr:
lad temel bir politika metni olarak kabul
Bilgi ve letiim
Teknolojilerinin
Dn Sosyal Dnm: Vatandalarn gndelik ve
i yaamlarnda
bilgi ve
iletiim teknolojilerinin
edilmi ve 2006/38 sayl Yksek Planlama
yasna
Nfuzu:
Bir
yandan,
KOBlerin
bilgietkin kullanm ile ekonomik ve sosyal faydann artrlmas amalanmtr.
Kurulu karar ile 28.07.2006 tarihinde uygusayar sahiplii ve internet eriimi artrlarak
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Dnyasna Nfuzu: Bir yandan, KOBlerin bilgisayar
e-ticaret yapmaya tevik edilmeleri, dier
lamaya konmutur.
Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010)
sahiplii ve internet eriimi artrlarak e-ticaret yapmaya tevik edilmeleri, dier yandan
stratejik nem tayan sektr ve blgelere ilikin bilgi ve iletiim teknolojileri ihtiyacnn
belirlenerek bu ihtiyac karlamak zere sektre
verimlilik
programlarnn
hayata
2015-2018zel
Bilgi Toplumu
Stratejisi
ve Eylem Plan
11
geirilmesi hedeflenmitir.
2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Aralk 2014
10
yandan stratejik nem tayan sektr ve

blgelere ilikin bilgi ve iletiim teknolojileri ihtiyacnn belirlenerek bu ihtiyac karlamak zere sektre zel verimlilik programlarnn hayata geirilmesi hedeflenmitir.
Vatanda Odakl Hizmet Dnm:
Kamu hizmetlerinin bilgi ve iletiim teknolojilerinin yardmyla, kullanm youn
ve getirisi yksek hizmetlerden balamak
zere elektronik ortama tanmas ve ayn
zamanda i srelerinin kullanc ihtiyalar dorultusunda yeniden yaplandrlarak
hizmet sunumunda etkinliin salanmas
amalanmtr.
Kamu Ynetiminde Modernizasyon: Bilgi
ve iletiim teknolojilerinin yardmyla, verimlilii ve vatanda memnuniyetini ncelikli olarak gzeten, lke koullarna uygun
rgt ve sre yaplanmalarna sahip etkin
bir e-devlet oluumunun hayata geirilmesi hedef olarak belirlenmitir.
Kresel Rekabeti Bilgi Teknolojileri
Sektr: Bilgi teknolojileri hizmetleri alannda proje odakl hizmetler ve kamu zel
sektr ibirlikleriyle sektr yetkinliklerinin
gelitirilerek d pazarlara alm, paket
yazlmda ise rekabet avantajnn daha yksek olduu sektrel zmlere odaklanlmas amalanmtr.
Rekabeti, Yaygn ve Ucuz letiim Altyap ve Hizmetleri: letiim altyap ve hizmetlerinin gelitirilebilmesi ve yaygn kullanmnn salanmas iin telekomnikasyon
sektrnde hizmet ve altyaplarda etkin
rekabet ortamnn tesis edilmesi, bu yolla hzl, gvenli, srekli ve kaliteli iletiim
hizmetlerinin uygun maliyetlerle sunulmasnn yan sra yeni teknolojilere dayal
telekomnikasyon altyaplarnn kurulmas
amacyla uygun ortam yaratlmas hedeflenmitir.
Ar-Ge ve Yenilikiliin Gelitirilmesi:
Dnya pazarlarnda talebi giderek artan,
yeniliki ve yksek katma deerli bir sek12
tr olarak bilgi ve iletiim teknolojileri sektrnde Ar-Ge faaliyetlerine ncelik verilmesi ve bu alanda rne dnecek yeni
teknolojilerin desteklenmesi ncelik olarak belirlenmitir. Dier taraftan, Ar-Ge ve
yenilikilik faaliyetlerinin gelitirilmesi ve
etkinletirilmesinde bilgi ve iletiim teknolojilerinden azami lde faydalanlmas
da amalanmtr.
13. Bilgi Toplumu Stratejisi, bahse konu
7 eksende, 38 kamu kurumunun sorumlu
olduu 111 eylem ile hayata geirilecek,
36s temel gsterge olmak zere 117 gsterge ile gelimelerin takip edildii btncl bir program olarak uygulamaya konmutur.
14. Bilgi Toplumu Stratejisinin uygulanmas, deerlendirme raporlar ve istatistiki
raporlama olmak zere iki ekilde takip
edilmitir. 2008-2010 dneminde periyodik olarak hazrlanan deerlendirme raporlarnda, Eylem Planndaki gelimeler
szel olarak ifade edilmi ve Kalknma
Bakanl tarafndan gelitirilen metodoloji
erevesinde eylemlerdeki ve Eylem Planndaki geliim dzeyi saysal olarak tespit
edilmitir. Kalknma Bakanl tarafndan,
eylemlerden sorumlu kurulularn katklar ile Mays 2008-Mart 2010 dneminde 5
adet Deerlendirme Raporu ve Mart 2013
itibaryla da kapan raporu hazrlanarak
kamuoyuyla paylalmtr. Bilgi Toplumu
Stratejisindeki gelimeleri takip etmek
zere belirlenen 117 gstergedeki gelimelerin takip edildii istatistiki raporlama
almalar 2009 ylnda balam ve 2009,
2010 ve 2011 yllarnda 3 adet Bilgi Toplumu statistikleri yayn hazrlanarak kamuoyuyla paylalmtr.
15. Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda, Haziran 2012 itibaryla yzde 64,1
baar elde edilmitir. Eylemlerde kaydedilen ilerleme oranlar, eksenler itibaryla
aadaki ekilde gereklemitir.
ekil 2 - Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda (2006-2010) Eksenler tibaryla

Baar Oranlar, Haziran 2012
61,4
Sosyal Dnm
71,7
BTin Dnyasna Nfuzu

65,6
Vatanda Odakl Hizmet Dnm

50,0
Kamu Ynetiminde Modernizasyon
66,9
Kresel Rekabeti BT Sektr
77,1
letiim Altyap ve Hizmetleri
83,3
Ar-Ge ve Yenilikiliin Gelitirilmesi

64,1
TOPLAM BAARI ORANI

0
20
40
60
80
100
Kaynak: Kalknma Bakanl, Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) Nihai Deerlendirme Raporu, 2013
Yeni Strateji ve Eylem Plannn

Hazrlk Sreci
16. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
(2015-2018) iki aamal bir hazrlk srecinden geilerek oluturulmutur.
17. lk aamada kavramsal ereve belirlenerek bir hizmet alm gerekletirilmi-
tir. Bu kapsamda 2012 Kasm-2013 Ekim

dneminde Stratejinin ve Eylem Plannn
hazrlanmasnda faydalanlacak altyap almalar yrtlm; bu almalarn sonular mevcut durum, kresel eilimler,
makroekonomik etkiler ve ihtiya tespiti
olmak zere drt ana grupta dokmante
edilmitir.
Tablo 1 - Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesine likin Hizmet Alm Projesi ktlar
Ana ktlar
Destek almalarna likin ktlar
- Mevcut Durum Raporu
- Odak Grup almalar ve Raporlar
- Kresel Eilimler ve lke ncelemeleri Raporu
- Atlye almalar ve Raporlar
- Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu
- lerleme Raporlar
- htiya Tespiti ve neriler Raporu

- Proje ve Katlmclk Portal
18. Hizmet alm erevesinde Trkiyenin

bilgi toplumu aktrlerinin hazrlk srecine
katlmlarn salamak ve tevik etmek adna ynl bir katlm sreci iletilmitir.
ncelikle, alma boyunca dzenlenen
24 adet odak grup ve 20 adet atlye almas ile kamu kesimi, zel kesim, STKlar
ve niversitelerden ok sayda katlmc
gerek serbest biimde gerekse oluturu-
lan dokmanlara gr beyan etmek suretiyle sre boyunca birikimlerini, gr,

deerlendirme ve yorumlarn ifade etme
frsat bulmutur. kinci olarak, hizmet alm sresince ihtiya duyulan konularda
ilgili kesim ve kiilerle ilave grme ve
toplantlar yaplmak suretiyle almada
ihtiya duyulan katk szlm ve ktlara
yanstlmtr.
13
ekil 3 - Hizmet Alm Sresince Grlen Kii/Kurulu Says ve Kiilerin

Kurulu Trne Gre Dalm *
Sivil toplum kuruluu % 17
niversite % 6
Grlen kurulu says
301
745
Grlen kii says
Kamu kesimi % 48
zel kesim % 29
* Hizmet alm srecinde gerekletirilen odak grup ve atlye almalar ile birebir yaplan grmelerin toplamn
iermektedir.
19. Ayrca, hem retilen her trl ktnn

kamuoyuyla paylalmas hem de isteyen
kesimlerin katklarn almaya yanstabilmesi iin almann balamasndan bir ay
sonra bir Proje ve Katlmclk Portal oluturulmutur. Bilgitoplumustratejisi.org adresinden yayn yapan bu portalda ktlar
yaymlanm, ilgili kesim ve kiilerin gr-
lerini ortaya koyabilecekleri, bilgi ve belge

paylaabilecekleri katlmc ve ak bir platform srekli hazr tutulmutur. Bu suretle,
sadece sonu belgeleri deil, ayn zamanda bu strateji belgesi hazrlanrken oluturulan arka plan dokmanlarnn oluturulmas
aamasnda da ilgili kesimlerin katklarn
almaya yanstmas salanmtr.
ekil 4 - Proje ve Katlmclk Portal Ziyareti ve Ziyaret Says, 2013

30
27.450
25
20
19.139
15
10
1.458
Tekil ziyareti says
14
Toplam ziyareti says
Aralk
Kasm
Ekim
Eyll
Austos
Temmuz
Haziran
Mays
Nisan
Ocak
Mart
813
ubat
20. kinci aamada ise Kalknma Bakanlnn nclnde ve koordinasyonunda,

hizmet alm kapsamnda yaplan almalar ve retilen ktlar da gz nnde bulundurularak Strateji ve Eylem Plan tasla
oluturulmu; 2014 yl ierisinde ilgili kesimlerin taslak belge zerindeki grleri
alnarak deerlendirilmi ve Strateji ve Eylem Planna nihai hali verilmitir.
2015-2018 Dnemi Bilgi Toplumu
Stratejisi ve Eylem Plan
21. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve
Eylem Plan byme ve istihdam odanda
ve sekiz ana eksende hazrlanmtr. Odak
ve kapsamn belirlenmesinde be ana unsur belirleyici olmutur. Bunlar; Trkiyenin
bilgi toplumu alannda geldii aama ve
devam eden ihtiyalar, Trkiyenin temel
sorunlar ve nndeki frsatlar, Onuncu
Kalknma Plan bata olmak zere ulusal,
tematik ve blgesel politika belgeleri ve
Avrupa Birliinin Avrupa in Saysal Gndem giriimi bata olmak zere uluslararas arenadaki politika tercihleridir.
22. Bu erevede, 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan eksenleri aadaki ekildedir:
1) Bilgi Teknolojileri Sektr
2) Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet
3) Nitelikli nsan Kayna ve stihdam
4) Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu
5) Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni
6) Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli
Yeniliki zmler
7) nternet Giriimcilii ve e-Ticaret

8) Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk
ve Etkinlik
23. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve
Eylem Plan, bu yapsyla, Onuncu Kalknma Plannda tanmlanan bilgi toplumu politikalar ve hedeflerinin detaylandrld;
bu politikalarn hayata geirilmesine ynelik strateji ve eylemlerin belirlendii bir
politika arac olarak tasarlanmtr. Sonu
olarak, 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi
ve Eylem Plan ile Onuncu Kalknma Plannn lkemizin 2023 hedeflerinin gerekletirilmesine ynelik kurgusuna, byme ve
istihdam odanda, bilgi toplumu politikalar ile salanacak katk resmedilmektedir.
24. Strateji ve Eylem Plan yedi ana blmden olumaktadr. Giri blmnde bilgi
toplumu dnmnn ana hatlar ifade
edildikten sonra Trkiyenin bu alanda
gemite yrtt almalar ile bunlarn
sonularna ve stratejinin hazrlk srecine
yer verilmitir. kinci blmde Stratejinin
Trkiyenin byme ve istihdam hedefleri
ile balantsna ve bu hedeflere nasl hizmet edeceine deinilmitir. nc blmde dnyada bilgi toplumuna dnm
erevesinde mevcut durum ve ynelimlere yer verilirken drdnc blmde Trkiyenin bu alanda mevcut durumu tespit
edilmi ve nndeki frsatlar ortaya konmutur. Beinci blmde Trkiyenin 2018
ylna kadar uygulamay ngrd politika ve strateji tercihleri ile hedeflerine yer
verilmi, altnc blmde de bu hedeflere
ulalmas iin hayata geirilecek eylemler
tanmlanmtr. Yedinci blmde ise Stratejinin uygulanmasnn takibi ve koordinasyonuna ilikin yaklam ortaya konmutur.
15
II. BLG TOPLUMU STRATEJSNN ODAI:

BYME VE STHDAM
25. Bilgi ve iletiim teknolojileri ekonomik,
sosyal ve bireysel yaam youn olarak etkilemektedir. Says milyar bulan internet kullancs, internet ortamnda giderek
daha fazla zaman geirmekte, renme,
elenme, alveri ve sosyal faaliyet ihtiyalarn burada karlamakta, hayat dijitallemektedir. Ekonomilerde mevcut retim,
tketim, birikim ve blm sreleri dnmekte; yeni rn ve hizmetlerin pay ve
etkisi artmakta; i dnyasnn rekabet gc
asndan bu teknolojilere sahip olma ve
bu teknolojileri etkin biimde kullanabilme
yetenei daha belirgin hale gelmekte; i
modelleri ve igc piyasas deiime uramaktadr. Bilgi ve iletiim teknolojilerini
ve bilgiyi etkin kullanan lkeler uluslararas rekabet avantaj kazanmakta, kresel rekabet koullarnda bu aratan etkin olarak
yararlanamayan lkeler ise yarn dnda
kalmaktadr.
26. OECD lkelerinde, 2012 yl itibaryla
toplam katma deerin yzde 5,85ini, istihdamn ise yzde 3,68ini oluturan BT sektr, katma deeri yksek, dinamik ve nitelikli istihdam oluturan bir sektrdr. BT
sektrnn geliimi bu sektrn GSYHye
yapaca dorudan katknn yan sra, dier sektrlerin geliimi iin de kritiktir. BT
rn ve hizmetlerinin dier sektrlere nfuzu; ekonominin geneli ve tm sektrler
iin yenilik sistemlerinin etkinlemesi, yeni
rn/hizmetlerin retilmesi, tedarik, retim, sat gibi tm srelerde maliyet avantaj, verimlilik art elde edilmesi ve yeni
pazarlara eriimi mmkn klmaktadr.
27. BTin geleneksel sektrlere nfuzu ile
bu sektrlerdeki mevcut rn ve hizmetlerin iinde BT pay artmaktadr. rnein, geleneksel imalat sanayi alanlarndan
otomotiv sektrnde yazlm giderek daha
nemli bir girdi ve maliyet kalemi haline
16
gelmekte, st seviye hibrit aralarda milyonlarca satr yazlm kodu yer almaktadr.
Finans, lojistik, ulatrma, enerji, salk,
afet ynetimi gibi alanlarda internet ve BT
uygulamalar hizmet retimi ve sunumunun asli unsuru haline gelmitir.
28. Hayatn dijitallemesi eiliminin bir
sonucu olarak saysal ierik hzla bymektedir. Geleneksel endstrilerin bilgi
teknolojileri ile dnm ve hayatn saysal ortama kaymas ile birlikte artan veri
hacminin, verimlilik, maliyet, hizmet sunumu ve rn gelitirme gibi alanlarda yenilikiliin yeni kaynaklarndan biri olaca
ngrlmektedir.
29. Bilgi ve iletiim teknolojileri ile i yap
biimlerinin kkl bir ekilde deiime
uramasyla birlikte, meslek tanmlar deimekte, bir yandan baz meslekler ortadan kalkarken, dier yandan nitelikli insan
gc a ortaya kmaktadr. zellikle
otomasyon sistemlerinin yaygnlamas ve
bireylerin elence, alveri, tketim, haber alma gibi konularda alkanlklarnn
deimesi baz sektr ve mesleklerde i
kaybna yol amaktadr. Buna karn, BTi
youn olarak kullanan, bilgiye dayal sektrlerin ve i kollarnn domas ve yeni
pazarlara eriim imkn, yeni istihdam olanaklar yaratmaktadr.
30. BTteki gelimeler siber gvenlik uzman, veri analisti, sosyal medya uzman
gibi pek ok yeni meslein ortaya kmasna yol amaktadr. BT sektr yannda,
dier sektrlerde de BT uzman istihdamnn toplam istihdam ierisindeki paynn
giderek artt grlmektedir. te yandan,
pek ok meslek de byk bir dnm geirmekte ve neredeyse BTi etkin biimde
kullanmadan icra edilemez hale gelmektedir. Benzer ekilde, temel BT becerileri
pek ok meslek iin nemli bir tercih nedeni haline gelmekte, bu durum bireylerin BT
becerilerini kazanmasn zorunlu klmakta,
BT ile ilikili istihdamn toplam istihdam
iindeki pay nemli lde artmaktadr.
31. BT uzmanlarna ve BT ile ilikili yeteneklerin varlna duyulan ihtiya giderek
artmaktadr. rnein, ABde 2010-2015 dnemi iin yaplan senaryo bazl tahminlerde BT tabanl yeniliklerin sektrlere hzl
nfuz ettii senaryoda 669 bin nitelikli eleman a olaca ngrlmektedir.
32. Verimlilik, lkelerin rekabet gc ve kii
bana gelirdeki artn nemli bir gstergesi konumundadr. BT kullanmnn verimli-
lik zerindeki etkisi son 20 ylda ok sayda

almaya konu olmutur. Bu kapsamda
Avrupa Komisyonu tarafndan 2010 ylnda yaplan bir almada, 2003-2007 yllar
arasnda, Amerika Birleik Devletlerinde
(ABD) emek verimliliindeki yzde 1,8lik
yllk ortalama bymenin 0,50 puanlk ksmnn BT sermayesindeki derinlemeden,
0,56 puanlk ksmnn ise BT kaynakl toplam faktr verimliliinden geldii ortaya konulmutur. Ayn dnemde, AB yllk yzde
1,85lik benzer bir emek verimlilii bymesi gstermesine ramen, bu bymeye
BT sermayesindeki derinleme 0,27 puanlk, BT kaynakl toplam faktr verimlilii ise
0,31 puanlk katk salayabilmitir.
ekil 5 - ABD ve ABde Ortalama Emek Verimlilii Bymesi ve Kaynaklar,

Yzde, 2003-2007
2,0
BT Kaynakl Olmayan TFV

BT D Sermaye
1,5
nsan Sermayesi
0,46
0,93
0,09
0,19
BT Kaynakl TFV
BT Sermayesi
1,0
0,56
0,21
0,13
0,5
0,31
0,5
0,27
0,0
ABD
AB
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupann Saysal Rekabetilii Raporu, 2010
33. lkemizde de BTin ekonomiye olan

etkilerini ortaya koyan almalar bulunmaktadr. TBSAD tarafndan 2012
ylnda yaptrlan bir almada, BT yatrmlarnn GSYHdeki paynda yzde 1lik
artn kii ba geliri yzde 1,6-1,8 civarnda artrd ifade edilmektedir. 2012 ylnda YASED tarafndan hazrlatlan baka
bir almada ise BT sektr bykl-
nn GSYH iindeki paynn gelimi lkeler ortalamasna gelebilmesi iin 2011

yl itibaryla 15,2 milyar dolar daha byk olmas gerektii ifade edilmektedir.
Sektrn bu bykle ulamas halinde
BTin salad verimlilik art nedeniyle
ekonominin genelinde 12,2 milyar dolar
dzeyinde ek byme salanaca belirtilmitir.
17
34. Bilgi Toplumu Stratejisi hazrlklar kapsamnda ayr bir almayla, belli alanlarda
BT sektrnn geliimine ve bu teknolojilerin nfuzuna ynelik politikalarn ekonomik byme ve istihdama olan katks ele
alnmtr. Bu kapsamda, yrtlecek baz
programlarn ekonomi zerindeki etkisi,
yatrm, tketim, ihracat ve ithalat zerindeki dorudan etkilerini girdi olarak alan bir
kresel makroekonomik model vastasyla
incelenmitir. Bu dorudan etkiler, dnya
rnekleri, hedef pazarlar, mevcut uygulamalar erevesinde yaplan analizlerle hesaplanmtr. (Kutu 1)
Kutu 1 - Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu Sonular

Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesi
Projesi kapsamnda hazrlanan almalardan biri Makroekonomik Projeksiyonlar ve
Frsatlar Raporudur. Raporun amac Trkiyenin mevcut durumu, kresel eilimler
ve lkeye zel durumlarn ortaya kard
frsatlarn belirlenmesi ve bunlarla ilgili senaryolarn oluturularak makroekonomik etkilerinin hesaplanmasdr. Raporda Oxford
Ekonomik Modelinden istifade edilmitir.
Analizler, BTin ekonominin genelinde yaratt retkenlik etkisinin olmad, dk
retkenlik etkisinin olduu veya yksek
retkenlik etkisinin olduu varsaymlar altnda yaplmtr.
Raporda 5 senaryo ngrlmtr:

1- Trkiyenin blgesel veri merkezi olmas
ve bulut biliimin yaygnlatrlmas,
2- Trkiyenin geni apl yeni nesil genibant yatrmlar yapmas
3- Frsatlar Artrma ve Teknolojiyi yiletirme
Hareketi (FATH) Projesinin yerli BT sektrnn geliimine destek vermesi
4- Trkiyenin blgesel e-ticaret merkezi olmas
5- ncelikli yazlm alanlar etrafnda kmelenme salanmas (savunma, salk, mobil
uygulamalar/oyun)
Bu 5 senaryonun sonular aadaki grafikte
zetlenmektedir:
ekil - Senaryo Baznda Yatrm-Getiri Oran

10
9
8,3
7,8
8
5,8
5,5
Senaryo 2
Senaryo 3*
Senaryo 5
4,3
3,1
2,8
2,2
1,3
0,5
1
0
Senaryo 1
Senaryo 4
5,9
4
3
7,4
8,7
retkenlik Etkisi Olmadan
Dk retkenlik Etkisi
Yksek retkenlik Etkisi
* Senaryo 3te retkenlik varsaymlar yerine dk ve yksek katma deer varsaymlar yaplmtr.
18
Bu almann sonularna bakldnda,

birim yatrm bana salanacak GSYH art itibaryla en yksek getirinin blgesel
e-ticaret merkezi olma ve ncelikli yazlm
alanlar etrafnda kmelenme senaryolar ile birlikte salanaca grlmektedir.
FATH Projesinin ise eitime yaplan uzun
dnemli bir yatrm olmas dolaysyla, nmzdeki 10 ylda ekonomi zerindeki etkilerinin snrl olaca deerlendirilmektedir.
Dier yandan elde edilen sonularda, FATH Projesi yatrmlarnn geri dnnn
artrlmas amacyla yerli katma deerin
35. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan ile hayata geirilecek eylemlerin;
biliim sektrnn gl ve rekabet gc
yksek bir yapya kavuturulmas, BTin
dier sektrlere nfuzunun artrlmas ve
internet giriimlerinin geliimlerine uygun
bir ekosistemin oluturulmas suretiyle ekonomide byme ve istihdam artn desteklemesi ngrlmektedir. Dier yandan;
genibant altyaplarnn tesisi, yetkin biliim
personelinin teminine ynelik almalar,
ykseltilmesine ynelik tedbirlerin alnmas

gerektii grlmektedir.
5 senaryo dhilinde, 2013 yl fiyatlaryla 10
yllk sre zarfnda (2014-2023) yaplacak 24
Milyar TLlik yatrmn 52-86 milyar TLlik
GSYH art getirecei hesaplanmtr. Dolaysyla bu senaryolar dhilinde yaplacak 1
TLlik yatrm 2,2-3,6 TLlik GSYH art salayabilecektir. 2010 yl itibaryla 183 bin kii
olan BT sektr istihdamnn, sadece ngrlen 5 senaryonun yrtlmesi durumunda
dahi, yzde 27lik art ile 233 bin kiiye ulaabilecei ngrlmektedir.
bilgi toplumuna dnm srecinin gerektirdii hukuki altyapnn hayata geirilmesi

suretiyle bilgi gvenlii ve kullanc gveninin tesisi, yeniliki biliim zmlerinin kent
hayat, yeil biliim, e-salk, bilginin etkin
kullanm gibi alanlarda hayata geirilmesi
ve kamu hizmetlerinde kullanc odakllk ve
etkinliin salanmas gibi destekleyici almalar ile biliim sektrnn ekonomiye
katksnn etkin biimde aa karlmas
salanacaktr.
ekil 6 - 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisinde Eksenler ve Odak
Bilgi Toplumu Stratejisi (2015-2018)
Bilgi Teknolojileri Sektr
Genibant Altyaps ve
Sektrel Rekabet
Nitelikli nsan Kayna ve

stihdam
BTin Topluma Nfuzu
Bilgi Gvenlii ve Kullanc

Gveni
BT Destekli Yeniliki
zmler
nternet Giriimcilii ve
e-Ticaret
Kamu Hizmetlerinde Kullanc

Odakllk-Etkinlik
30 Gsterge
72 Eylem
8 Eksen
Eksenler
26 Sorumlu
Kurum
Byme ve stihdam
19
III. KRESEL DURUM VE YNELMLER

36. BT sektr ekonomik ve sosyal hayatn tm alanlarn etkileyen yatay bir
sektr haline gelmitir. Hayatn dijitallemesi ile birlikte BT rn ve hizmetlerine
olan bamllk artmaktadr. Sektr, dier
sektrlerde yeni rn ve hizmetlerin ortaya kmasna, yeni ve daha etkin i yap
yntemlerinin gelitirilmesine ve retkenliin artmasna imkn salamaktadr. BT
sektrnde ortaya kan katma deerin
paylamnda lek ekonomisi ve teknolojiye dayal rekabet faktrleri belirleyicidir.
BT sektr en fazla Ar-Ge yatrm yaplan
ve giriim sermayesi eken sektr konumundadr.
37. BT sektrnn dnya ekonomisindeki
pay 2007 ylnda yaklak 1,5 trilyon dolar
iken 2011 yl itibaryla bu rakam yaklak
1,7 trilyon dolar olarak gereklemitir.
Bu byklk dnya ekonomisinin yzde
2,5ine karlk gelmektedir. Pazar ierisinde BT hizmetlerinin pay yzde 33, paket
yazlmn pay yzde 18 ve iletiim ekipmanlarn da ierecek ekilde donanmn
pay yzde 49dur.
38. Yksek gelitirme maliyetlerinden
dolay lek ekonomisine dayal kresel
paket yazlm pazar kresel oyuncularn
hkimiyetindedir. Paket yazlm pazarnda yerel oyuncularn faaliyetleri zel yazlm gerektiren ya da mteriye yaknln
nemli olduu alanlarla snrl kalmaktadr.
39. Kresel BT hizmet ihracatnn toplam
hizmet ihracat ierisindeki pay, UNCTAD
verilerine gre on ylda iki kata yakn artarak, 2011 yl itibaryla yzde 5,7ye ulamtr. Gelimekte olan lkeler, paket yazlm sektrnden farkl olarak, BT hizmetleri
sektrnde dnya ticaretinden nemli
paylar alabilmektedir. Bu pay, zellikle
dnyada lider konumda olan Hindistann
20
etkisiyle, 2000 ylnda yzde 14,2 iken 2011

yl itibaryla yzde 30,4 olmutur. BT hizmet ihracatnda Hindistann yan sra in
ve srail gibi lkeler de nemli gelimeler
kaydetmektedir.
40. Donanma olan kresel talep artyor
olmasna ramen, verimlilik art ve artan
rekabetle birlikte fiyatlar dmekte ve donanm sektrnn dnya ekonomisindeki
pay azalmaktadr. Donanm retiminde
in ak ara liderliini srdrmekte olup,
Asya lkeleri kresel donanm retimini
domine etmektedir. Bununla birlikte Trkiyenin yakn corafyasnda, donanm pazarndaki payn artran lkeler de mevcuttur. Dou Avrupa lkelerindeki donanm
retimi, toplam retimin yzde 5ini amasa da nemli gelime gstermi, 19962008 yllar arasnda Macaristan, ek
Cumhuriyeti, Polonya ve Slovakya gibi
lkelerin donanm ihracat yllk yzde 30
civarnda artmtr. Bu lkelerin ihracatlar, ihracat kmelenmeleri oluturma politikalarnn bir sonucu olarak, Macaristanda
iletiim, ek Cumhuriyetinde bilgisayar
ekipmanlar, Polonya ve Slovakyada tketici elektronii gibi alt sektrlerde younlamtr.
41. Geleneksel endstrilerin BT ile dnm ve hayatn saysal ortama kaymas
BTye olan talebi artrmaktadr. Artan talep
ve deien ihtiyalara bal olarak BT sektr ierisinde bulut biliim, byk veri,
oyun, mobil uygulamalar ve gvenlik gibi
alanlar ne kmaktadr.
42. Bulut biliim, BTin kullanmnda etkinliin ve kullanm younluunun artmasna ve zellikle yeni giriimlerin yksek
miktarda BT yatrmlar gerekmeksizin
hayata geirilmesine imkn tanmaktadr. Dier taraftan, sunulan bulut biliim
hizmetleri kalitesinin tanmlanabilir ve
llebilir olmas ve yasalarla gvence
altna alnmasna ynelik araylar devam

etmektedir. Gelimi lkeler, kamuya
zel bir bulut hizmeti gelitirmekte ya da
zel sektrden hizmet alarak kamu bilgi
sistemlerini buluta tamaktadr. Kamuda bulut biliim hizmetleri kullanmnn
yaygnlamas, KOBlere ynelik bulut
biliim pazarnn olgunlamas asndan
da kritik bir nem tamaktadr. Kresel
BT hizmetleri pazar ierisinde en fazla gelimesi beklenen alan bulut biliim
hizmetleri pazardr. 2012 yl itibaryla 40
milyar dolar byklnde olan pazarn,
yllk ortalama yzde 24 byme ile 2016
ylnda 98 milyar dolara ulamas beklenmektedir.
43. Sosyal hayatn dijital ortama kaymas ve yeni nesil mobil cihazlarla birlikte
oyun sektrnn bymesi ve bu kapsamda evrimii konsol oyunlar, mobil/
tablet oyunlar ve sosyal oyunlarn paynn
artmas beklenmektedir. Sosyal ve mobil
oyunlar, pazara giri bariyerinin dk olduu alanlar olup, byk irketler yannda
bireysel gelitiriciler de bu pazardan pay
alabilmektedir.
44. Akll cihaz kullanmndaki arta paralel ekilde, 2008-2011 yllar arasnda yllk
yzde 48 byyen mobil uygulama pazarnn nmzdeki dnemde de hzl bymesini srdrecei ve 2016ya kadar tketici yazlm harcamalarnn yarsnn mobil
uygulamalardan oluaca tahmin edilmektedir. Mobil uygulama pazar, reklam
sektr ve e-ticaret iin de giderek nemi
artan bir platform sunmaktadr.
45. nmzdeki on yl iinde saysal ortamdaki veri hacminin 44 kat artmas beklenmektedir. Bu byk hacimli veri verimlilik, maliyet, hizmet sunumu ve rn
gelitirme gibi alanlarda nemli potansiyel
barndrmaktadr. Nitekim OECD byk
veriye dayal yenilikilii bymenin yeni
kaynaklarndan biri olarak nitelendirmektedir. Byk veri pazarnn nmzdeki senelerde ylda yaklak yzde 60 byyerek
2016 ylnda 53,4 milyar dolar seviyesine

ulaaca ngrlmektedir. zellikle ilikisel olmayan veri taban sistemleri ile i
zeks ve veri analitii uygulamalarna olan
talep artacaktr. Gelimi lkeler, eitim
ve istihdam politikalarnda byk verinin
beraberinde getirdii nitelikli insan gc
ana zm aramakta, bu alana ynelik Ar-Ge programlarna nemli kaynaklar
ayrmaktadr.
46. nternet ortamnda gven, gvenlik
ve mahremiyetin salanmas ihtiyac ve
gittike gelien siber gvenlik tehditleri,
bu alana ayrlan kaynaklar artrmakta;
yeni teknoloji, sre ve i modellerini
tetiklemektedir. Siber gvenlik alannda giderek artan sayda firma mobil risk
ynetimi, gvenlik aklarnn denetimi,
saysal kimlik ve yetkilendirme ynetimi gibi farkl alanlarda yeni rn ve hizmetler sunmaktadr. Ayrca, kiilerin ve
irketlerin saysal ortamdaki verilerini
kontrol edebilmesi ve bu verilerden fayda salayabilmesine ynelik yeni firmalar
ortaya kmaktadr. 2012 ylnda 38,3 milyar dolar seviyesinde olan bilgi gvenlii
hizmetlerine ynelik kresel harcamalarn 2015 ylnda 49 milyar dolar aaca
tahmin edilmektedir.
47. BT son on yldr tm patent bavurular ierisindeki yzde 35-40lk payn korumaktadr. BT sektr Ar-Ge faaliyetlerine
ayrlan kaynak itibaryla da dier sektrlerin nnde yer almakta olup, bu sektrn
300 milyar dolara yakn Ar-Ge harcamalar tm dnyada yaplan zel sektr Ar-Ge
harcamalarnn yaklak bete birini oluturmaktadr. Kresel BT Ar-Ge harcamalarnn yarsndan fazlas, yaklak bete
biri lke dnda olmak zere, ABD firmalar tarafndan yaplmaktadr. Dier yandan,
Asyann BT Ar-Ge harcamalar ierisinde
paynda art gzlenmektedir. BT, giriim
sermayesi yatrmlarnn yarsndan fazlasn eken ana odak olmaya devam etmektedir.
21
Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet

48. nternetin hayatn her alanna nfuz
ettii gnmzde internete olan talep artmtr. nternet kullanm oranlarndaki art, video ierik orannn ykselmesi, yeni
teknolojilere gre deien ihtiyalar ve
yaknsamann da etkisiyle artan veri trafii, daha yksek bant genilii ihtiyac ve
talebini dourmu olup bu talep srekli
olarak artmaktadr. Hem kullanc saysnn
artmas hem de internetin her alanda var
olmas zellikle de mobilitenin etkisiyle
dnya genelinde veri trafiini artrmtr.
2012-2017 dneminde dnya genelindeki veri trafiinin yaklak kat artmas
beklenmektedir. Dier yandan dnya genelinde internet veri trafiinin ierisindeki
mobil internet veri trafiinin pay giderek
artmaktadr. 2012-2017 dneminde mobil
internet veri trafiinin 13 kat artmas beklenmektedir. Bu durum yksek hz ve kalite salayan yeni nesil eriim ebekelerinin
gerekliliini ortaya karmtr.
49. Mevcut genibant ebekelerinde kullanlan bakr kablo altyaps yerini IP tabanl
yeni nesil eriim ebekelerine brakmaktadr. Yeni nesil eriim ebekelerinde sabit
altyapda fiber teknoloji; mobil altyapda
ise LTE ne kan ve yaygnl artan teknolojiler olarak grlmektedir.
50. Artan bant genilii ihtiyacn karlamak iin fiber altyapya gei bariz bir
eilim olarak ortaya kmtr. Yksek
maliyetine ramen salad hz ve kalite
avantajlarndan dolay fiber teknoloji sabit
genibant hizmetleri ierisindeki payn giderek artrmaktadr. Temmuz 2012 itibaryla dnya apnda 100 milyon fiber internet
abonesi bulunmaktadr. zellikle Uzakdou lkeleri, ulusal genibant stratejileri dorultusunda belirledikleri hedeflere
ulaabilmek iin fiber altyapya arlk vermitir. Tm genibant balantlar ierisindeki fiber balant oranlarna gre 2013 yl
itibaryla Japonya yzde 69,7, Gney Kore
22
ise yzde 64,5 ile bu alanda dnya lideri

konumundadr.
51. Genibant altyaplarndaki yaygnlk ve
artan hz sayesinde, eitli iletmeciler tarafndan sunulan telefon, internet ve yayn ieriinin bir arada sunulduu oklu hizmetler
yaygnlamakta; piyasalar arasndaki geiler sebebiyle rekabet artmaktadr.
52. Mobil veri trafiindeki byk art mobil pazarda da yeni nesil eriim ebekelerine olan ihtiyac gndeme getirmi ve 4N
haberleme teknolojilerinden LTEyi ne
karmtr. Dnya genelinde Mart 2014
itibaryla yaklak 250 milyon LTE abonesi
mevcut olup bunlarn yzde 80i ABD, Japonya ve Gney Korededir. Ayn dnem
itibaryla yzn zerinde lkede LTE hizmeti aktif olarak verilmektedir. LTEdeki
bu geliim hz 3N-4N arasndaki geiin
2000li yllarda yaanan 2N-3N arasndaki
geiten daha hzl gerekletiini gstermektedir. Bu saynn 2017 ylnda dnya
genelinde 1 milyara ulamas beklenmektedir. zellikle artan akll cihaz sahipliinin bu sonuta etkisi bulunmaktadr. Gelimi lkelerde 2012 yl itibaryla akll
telefon sahiplii yzde 56,3 gibi yksek bir
orandayken gelimekte olan lkelerde bu
oran yzde 14,5te kalmtr.
53. Elektronik haberleme sektrnde
sunulan hizmetlerin yksek maliyetinden
kaynaklanan sorunlarn almas, tketicilerin eriim maliyetlerinin drlmesi ve
sektrn bymesi iin kalc ve etkin rekabet ortamnn salanmasnda altyapya
dayal rekabet n plana kmaktadr. Hizmete dayal rekabet baz avantajlar salamasna ramen, altyapya dayal rekabet,
iletmecilere ebeke ve maliyet kontrol
salamas, sermaye yaratmas ve ngrlebilir bir gelecek sunmas bakmndan
tercih edilmektedir. Dnya genelinde dzenleyici kurulularn da altyapya dayal
rekabeti salamaya ynelik dzenlemeler
yaptklar grlmektedir.
1,8
40
1,6
35
1,4
30
1,2
25
20
0,8
15
0,6
10
0,4
0,2
Mbps Bana Ortalama Genibant Maliyeti, ABD Dolar
45
svire
Hollanda
Danimarka
Fransa
Gney Kore
Norve
zlanda
Birleik Krallk
Almanya
Belika
Kanada
Lksemburg
sve
Finlandiya
Yeni Zelanda
ABD
Japonya
spanya
Yunanistan
Avusturya
Avustralya
Estonya
srail
Slovenya
rlanda
Portekiz
Macaristan
talya
ek Cum.
Polonya
Slovakya
ili
Meksika
Trkiye
Sabit Genibant Abone Penetrasyonu, Yzde
ekil 7 - OECD lkelerinde Sabit Genibant Abone Penetrasyonu, Aralk 2013 ve

Mbps Bana Ortalama Genibant Maliyeti, Eyll 2012
Dier Fiber Kablo DSL Maliyet

Kaynak: OECD Genibant Portal
54. Yeni nesil eriim ebeke altyap maliyetlerinin yksek olmas ve yatrm yapan
iletmeci asndan yatrmn geri dnnn uzun yllar almas, bu altyaplara ynelik devlet desteini gndeme getirmektedir. Dorudan devlet desteiyle altyapnn
yapld (Avustralya, Katar, Singapur ve
Brezilya vb.) lkeler olduu gibi, ksmi
yatrm desteinin olduu (Gney Kore,
Fransa ve Malezya vb.) lkeler de bulunmaktadr. Yaygn ve yksek kaliteli genibant eriiminde dnya lideri konumunda
olan Gney Korede 2012 sonu itibaryla
sabit genibant abonelerinin toplam hane
saysna oran yzde 96, mobil genibant
abonelerinin toplam nfusa oran ise yzde 100dr. Toplam nfusu 50 milyon olan
Gney Korede 2012 sonu itibaryla 13,2
milyon fiber internet abonesi bulunmaktadr. Gney Kore hkmeti 2008-2012 dneminde gelitirdii bir politika kapsamnda
Ar-Ge giriimlerine fon salayarak ve ArGe almalar, pilot hizmetler ve teknolojiler, pilot proje uygulamalar, ekirdek
teknoloji gelitirme ve evre koordinasyonuna ynelik almalara dhil olarak
altyap kurma almalarna destek olmutur. Bu dnemde verilen 2,3 milyar dolarlk destek yaklak 69 milyar dolar yatrm
yaplmasn salamtr. Dorudan veya
ksmi devlet destei uygulanan lkelerde
ayrca yatrmcnn nn amak iin mkerrer yatrmlarn nlenmesi, dzenleme
muafiyetlerinin getirilmesi, kaz maliyetlerinin drlmesi ve spektrum politikalarnda yenilik gibi mevcut dzenlemelerde
deiikliklere gidilmitir.
55. Birok lke ulusal genibant stratejileri
dorultusunda iddial hedefler belirlemektedir. Bunlar arasnda ne kan rnekler
aada gsterilmektedir:
23
Tablo 2 - Seili lkelerin Genibant Hedefleri

lkeler
Hedef Yl
Hz
Aklama
ABD
2020
100 Mbps (ndirme Hz),

50 Mbps (Ykleme Hz)
En az 100 milyon nfus iin

hedeflenmektedir.
AB
2020
100 Mbps
Hanelerin en az yzde 50si iin

hedeflenmektedir.
Avustralya
2016
100 Mbps
2020 itibaryla yzde 93lk kapsama

oran hedeflenmektedir.
Gney Kore
2020
10 Gbps
Tm haneler iin hedeflenmektedir.
Brezilya
2014
5 Mbps
30 bin 803 km uzatma ieren

altyapyla 2014te 40 milyon hane
halk ve 4283 belediye kapsanmaldr.
100 Mbps
Hanelerin yzde 95inin, iyerleri ve

resmi dairelerin ise yzde 100nn
kapsanmas hedeflenmektedir.
Katar
56. Mobil iletiimin temel kayna olan

spektrumun etkin ve dengeli kullanmna
ihtiya duyulmaktadr. Spektrum politikalar mobil iletiim sektrndeki rekabeti
etkileyebilecek nemdedir. AB, lkelerin
spektrum politikalarna ilikin kararlarnda rekabetin zarar grmemesi ynnde
bir yaklam vurgulamaktadr. ABDde ise
FCC, hazrlad Ulusal Genibant Plannda spektrumun bir ksmnn teknoloji tarafsz olarak kullanma almasn nermitir.
57. erik datmn internet zerinden
yaparak son kullancya ulaan hizmet
salayclar (OTT) hem yaygn kullanlan
hizmetleri sunmakta hem de veri trafiinin
byk ounluunu oluturmaktadr. Deien telekomnikasyon pazar yapsnn
etkisiyle de herhangi bir yetkilendirme ve
ykmlle tabi olmadan hizmet veren
OTTler, dnya telekomnikasyon sektrnden ald pay giderek artrmakta,
sektrde altyap ileten ve iletmek isteyen yatrmclar finansal adan zor durumda brakmaktadr. Dnya genelinde
hzla artan veri trafiine ramen gelirler
ayn oranda artmamaktadr. Bu durumun
olumasnda sektrdeki kr marjnn giderek dmesinin ve lisans creti, vergi, vb.
maliyetleri olmayan OTTlerin sektrden
24
giderek artan oranda pay almasnn etkisi

vardr. Gelirlerde, veri trafiindeki arta
paralel olacak ekilde bir art olmamas,
altyap yatrm yapan telekomnikasyon
firmalarnn yeni ve maliyet gerektiren yatrmlarn engellemekte, altyap yaygnlndaki ilerlemeyi yavalatmaktadr.
Nitelikli nsan Kayna ve stihdam
58. BT ile ekonomilerin ihtiya duyduu
insan kayna ve istihdam arasnda dorudan ve dolayl ilikiler bulunmaktadr. BT
baz i alanlarnn ortadan kalkmasna neden olurken yeni i alanlarnn ortaya kmasna imkn tanmaktadr. BT uzaktan
alma ve esnek alma biimlerinin gelimesini salamtr. Bu sayede igcnde verimlilik artlar grlrken engelliler,
ev kadnlar ve renciler gibi kesimler iin
daha iyi bir yaam dengesi ve iletmeler
iin de dk maliyetler salanabilmektedir. Dier yandan, BT destekli otomasyon
sistemleri ve yeni i modellerinin ortaya
kmas mevcut insan kaynann yetkinliklerinin gelimesini zorunlu klmaktadr.
59. BT, otomasyonu yaygnlatrmasyla
dk eitimli igcnn istihdamnda ve
rutin ilemler gerekletiren orta seviyede
eitimli kii istihdamnda azalmaya sebep
olmakla birlikte, eitimli igc asndan

yeni i kollarnn ortaya kmasna neden
olmutur. 2012 ylnda 30 lke dikkate alnarak yaplan bir aratrmaya gre internetin geliimiyle beraber kaybolan 1 iin
karl olarak 3,1 yeni iin ortaya kt
grlmtr. Trkiyenin de iinde bulunduu 8 lke (Trkiye, Arjantin, Macaristan,
Malezya, Meksika, Fas, Tayvan, Vietnam)
iin bu oran 3,2 iken Rusya, Hindistan ve
inde 3,5tir.
60. BT sektrnde nitelikli insan gc
talebi dnya genelinde artmaktadr. Buna
paralel olarak BT sektrndeki istihdam
art dier sektrlere oranla daha yksek
gereklemektedir. 2009-2011 dneminde
AB lkelerinde istihdam edilen toplam kii
says yzde 0,2 azalrken, BT sektrnde yzde 2,1lik istihdam art meydana
geldii grlmektedir. OECD lkelerinde
ise 2009 yl itibaryla zel kesim istihdamnn yzde 6sn oluturan BT sektrnde
1995-2009 dneminde yllk yzde 0,8 istihdam art gereklemi olup bu rakamn
toplam zel kesim istihdam artndan yksek olduu grlmektedir.
61. BT sektrnde salanan bu artn kaynann yazlm ve BT hizmetleri olduu grlmektedir. OECD lkelerinde, donanm
istihdam giderek azalan bir eilim gstermekte, yazlm ve BT hizmetlerinin istihdam giderek artmaktadr. 1995-2009 yllar
arasnda OECD lkeleri genelinde yazlm
ve BT hizmetlerinde yzde 2lik bir istihdam
art yaanrken ayn dnemde donanm
sektrnde yzde 1,9luk azalma olmutur.
lke rneklerine bakldnda 2008-2011
yllar arasnda ngilterede donanm sektrnde yzde 6,5 istihdam kayb yaanrken
Almanyada yazlm ve BT hizmetlerinde
yzde 3lk istihdam art olmutur.
62. BT sektrndeki artan igc talebine
karn arzn bu konuda nitelik ve nicelik olarak yetersiz kald grlmektedir. ABde
2010-2015 dnemi iin yaplan senaryo bazl tahminlerde BT alannda ihtiya duyulan
niteliklerde insan kayna arznn salanamayaca ngrlmtr. 2015 ylnda,

dk ekonomik bymenin esas alnd
senaryoda 86 bin 500 nitelikli eleman a tahmin edilirken BT tabanl yeniliklerin
sektrlere ok hzl nfuz ettii senaryoda
bu an 669 bin olmas beklenmektedir.
63. gc talebindeki artn nitelik ve
nicelik olarak karlanabilmesi amacyla
lkeler kendi koullarn dikkate alan stratejiler gelitirmektedir. Avrupa iin Saysal
Gndem kapsamnda nitelikli igc yetitirmeye ynelik eylemlere yer verilmekte,
ye lkeler ise bu dorultuda kendi stratejilerini belirlemektedir. rnein, Avusturya BT eitiminin kalitesini artrmay,
rencilere dijital yetkinlik kazandrmay,
e-yetenekleri gelitirmeyi ve e-ierme faaliyetlerine arlk vermeyi temel hedefler
olarak belirlemitir. Ayrca, AB Dijital ler
iin Byk Koalisyon Program ile nitelikli BT uzmanlarnn arznn artmasn ve
nitelik uyumazln en aza indirmeyi hedeflemektedir. Program kapsamnda, BT
alannda kariyerin cazibesinin artrlmas
ve eitim programlarnn oluturulmas,
renci ve iverenlerin beklentileri dorultusunda mesleki eitimdeki ve niversitelerdeki mfredatn gzden geirilmesi
gibi faaliyetlere yer verilmektedir. rlandada nitelikli BT uzman ve ynetici an gidermek amacyla kamu kurumlar ve
meslek birlikleri ibirlii ile bir eylem plan
hazrlanmtr. Bu kapsamda, ksa vadede,
staj programlar, i arayan kiilere destek
program oluturulmas, uzun vadede ise
lisans blmlerinde eitim grenlerin matematik yeteneinin gelitirilmesi, lisans
eitimlerinin zel sektr ibirlii ile glendirilmesi gibi eylemlere yer verilmitir.
64. BT alannda sektrn yapsn ve ileyiini deitiren yeni alanlardaki mesleklere
olan talep artacaktr. Bu kapsamda byk
veri alannda veri bilimcileri, bilgi gvenlii alannda siber gvenlik uzmanlar ve
eitli sektrlerdeki akll uygulamalar
25
gelitirecek uzmanlar gibi talebin yksek

olaca alanlar gze arpmaktadr.
65. BT alanndaki eitimin gelitirilmesi
yannda lkeler eitim politikalarnda biliim teknolojileri yetkinlikleri genel seviyesini artrmak amacyla farkl yaklamlar da
benimseyebilmektedir. Bunlardan en dikkat ekeni ABDde orta retim dzeyinde
yazlm kodu gelitirmeyi zendirmeye ynelik olarak balatlan programdr.
66. BTin istihdam piyasasna olan bir dier etkisi i bulma platformlar zerinden
i arayanlarla iverenleri buluturmasdr.
Bu sayede iin gerektirdii niteliklere uygun eleman hzl ve etkin ekilde bulunabilmektedir. Bu platformlarn kullanm
yaygnlnn dnya genelinde artmakta
olduu gzlenmektedir.
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma
Nfuzu
67. BTin kullanm dnya genelinde hzla
yaygnlamaktadr. Ne var ki kullanm younluu ve nitelii asndan blgeler ve
lkeler arasnda belirgin farkllklar bulunmaktadr. 2012 yl itibaryla, internet kullanm oranlar Avrupada yzde 73,1, Amerikada yzde 61,8, Asya-Pasifikte yzde
30,1, Afrikada ise sadece yzde 16,8dir.
Dier yandan, dnya genelinde 3 milyarn
zerinde insan henz internetle tanmamtr.
68. Pek ok lke BTin kullanmn yaygnlatrmak iin kapsaml politikalar yrtmektedir. Gelimekte olan lkeler eriim
altyapsnn yaygnlatrlmasna, cihaz ve
eriim fiyatlarnn drlmesine, bireylere temel BT becerilerinin kazandrlmasna odaklanrken, gelimi lkeler bireylerin saysal yetkinliklerinin gelitirilmesine,
dezavantajl kesimlerin BT ile tanmasna
ve ierik ve uygulama ekosisteminin gelimesine ynelik almalar yrtmektedir.
69. Telemerkezler, bireylerin eriim imknlarnn artrlmasnda ve saysal bece26
rilerinin gelitirilmesinde pek ok lkede

etkili bir ara olarak kullanlmaktadr. ounluu gelimekte olan lkelerde olmak
zere farkl adlar altnda faaliyet gsteren
yaklak 500 bin telemerkezden ylda ortalama 1 milyar insan faydalanmaktadr. Bu
merkezler zellikle eitim amacyla gelimi lkelerde de kullanlmaktadr. rnein, ngilterede 2010-2012 dneminde 4
binin zerinde telemerkezde eriim imkn
sunulmu ve yaklak 1,2 milyon insana bu
merkezlerde eitim verilmitir.
70. lkelerde son dnemde internete eriimin yasal gvence altna alnmas ynnde bir eilim ortaya kmtr. AB, elektronik haberleme hizmetlerine iyi kalite ve
makul fiyatlarda eriimin yasal gvence
altna alnmasn bir hedef olarak benimsemitir. Bu kapsamda, Finlandiya genibant
eriimini kanuni hak olarak tanyan ilk lke
olmutur. 2009 ylnda karlan bir kanunla
en az 1 Mbps hznda makul fiyatlarla genibant eriim hizmeti sunulmas iletmeciler asndan yasal bir zorunluluk haline
getirilmiken bu hakka konu olan internet
hznn 2015 ylnda 100 Mbpse karlmas gndemdedir.
71. Bireylerin hayatlarnn ak ierisinde
BTten faydalanma istei mobil teknolojilerin cazibesini artrm; bu kapsamda mobil cihaz sahiplii yaygnlam ve
internete eriim mobile kaymtr. Pil ve
ekran teknolojilerindeki gelimeler ile konum bazl akll uygulamalarn hzlandrd mobil devrim akll telefon sahipliini
Bat Avrupa ve Kuzey Amerika lkelerinde
yzde 70 dzeyine ulatrmtr. Akll telefon, tablet, e-kitap okuyucu gibi yeni nesil
BT cihazlarnda rekabetin artmas fiyatlarda azaltc bir etki yapmaktadr. rnein
akll telefonlarn fiyatlarnda 2017 ylna
kadar dnya genelinde yllk yaklak yzde 8 dzeyinde bir azalma beklenmektedir. Fiyatlardaki bu de paralel olarak
kii bana den BT cihaz saysnn 2015
itibaryla Kuzey Amerikada 5,8, Japon-
yada 5,4, Bat Avrupada 4,4 olmas ngrlmektedir. 2010-2013 dneminde sabit
genibant abone says dnya genelinde
yllk ortalama yzde 10 artarken mobil genibant abone says yllk ortalama yzde
40 art gstermitir.
72. Sosyal alar internet kullanmnda en
ok ilgi eken ve en etkili kullanlan platform haline gelmitir. 2012 yl itibaryla
internet kullanclarnn yzde 82si sosyal
alar kullanm ve haftada ortalama 6 sa-
atlik sreyi bu platformlarda geirmitir.

Bireylerin iletiim, elence ve sosyalleme
gibi amalarla kulland bu kanallardan;
irketler ve kamu idareleri iletiim, reklam,
tantm, hizmet sunumu, karar alma srelerine katlm gibi amalarla yararlanmaktadr. Alternatif bir iletiim mecras haline
gelerek bireylerin kendilerini ifade imknlarn artran bu alar, dnya genelindeki
pek ok toplumsal olayda nemli bir ilev
stlenmektedir.
Kutu 2 - Avrupa iin Saysal Gndem

Avrupa Birliinde, bilgi toplumuna ynelik politikalarn belirlenmesi ve ye lkeler
arasnda egdmn salanmas amacyla
e-Avrupa Giriimi (1999), Lizbon Stratejisi (2000), e-Avrupa 2005 (2002) ve i2010:
Byme ve stihdam iin Bilgi Toplumu
(2005) giriimleri uygulanmtr. Topluluk
bnyesinde 2010 ylna kadar uygulanm
olan bu giriimlere ramen, blnm saysal pazar, genibant altyapda eksikler, yetersiz saysal okuryazarlk ve beceriler, birlikte alabilirlik eksiklii, yetersiz Ar-Ge ve
inovasyon faaliyetleri, sosyal sorunlarn zmnde BTten yeteri kadar yararlanlmamas, siber sular ve artan gvensizlik riski
gibi sorunlarn beklenen dzeyde alamamas nedeniyle, bilgi toplumuna dnmde
beklenen ilerlemeler gerekletirilememitir. Sz konusu sorunlarn almas amacyla
73. BTin eitim-retimin tm aamalarnda eriim ve verimlilii artrc bir unsur

olarak kullanlmasna ilikin pek ok yaklam gelitirilmektedir. rgn eitim kapsamnda, okullarda biliim altyaps kurulmakta, saysal ders ierikleri retilmekte,
aralarnda Hindistan, Peru ve Portekizin
de bulunduu pek ok lke rencilere bilgisayar datmaktadr. BT destekli
eitim, eitimin kalitesini artrmasnn ya-
2010 ylnda Avrupa Komisyonu tarafndan

Avrupa iin Saysal Gndem (Digital Agenda for Europe) Giriimi hayata geirilmitir.
Avrupa iin Saysal Gndem, ABnin akll,
srdrlebilir ve kapsayc bymeyi hedefleyen Avrupa 2020 Stratejisinin 7 temel giriiminden birisidir.
Genibant internet hznn ABdeki hanelerin
tamam iin en az 30 Mbps, yars iin ise
100 Mbps olmas, dzenli internet kullanmnn tm bireylerde yzde 75e ve dezavantajl bireylerde ise yzde 60a karlmas,
bireylerin yzde 50sinden fazlasnn e-devlet hizmetlerini kullanmas, kamu BT Ar-Ge
yatrmlarnn iki katna karlmas, bireylerin
yzde 50sinin evrimii alveri yapmas,
KOBlerin yzde 33nn evrimii satn
almas/sat yapmas Giriimin 2020 yl iin
ana hedefleri arasndadr.
nnda rencilerin saysal becerilerinin

geliimine de katk salamaktadr. Yaygn
eitim kapsamnda, diplomal ve BT destekli uzaktan eitim programlar zellikle
yksekretimde hzla yaygnlamaktadr.
Dier yandan, milyonlarca insan bilgi ve
becerilerini gelitirmek amacyla niversiteler, bu alanda zellemi irketlerce yrtlen e-renme platformlar veya sosyal
paylam sitelerinden yararlanmaktadr.
27
74. BT, bireylerin gnlk yaamlarnda

kkl deiikliklere yol amakta; bu dnmn yansmalar haber alma, elence, eitim, kltr, alveri, kamu hizmeti
gibi alanlarda tketim ve hizmet alma alkanlklarnda grlmektedir. Haber alma
amacyla radyo, gazete, televizyon gibi geleneksel medya kanallarn kullananlarn
oran azalrken interneti ve sosyal medya
kanallarn kullananlarn oran hzla artmaktadr. Saysal mziin kresel mzik
piyasasndaki pay 2006 ylnda sadece
yzde 10 iken, 2013 ylnda yzde 44e ykselmi olup, ayn orann 2016 ylnda yzde
53 olmas beklenmektedir. Benzer ekilde
e-kitap pazar hzla bymektedir. 2017
itibaryla ABDde e-kitap satlarnn basl
kitap satlarn gemesi beklenmektedir.
75. Hemen her alanda karlalan bu dnm bata ocuklar olmak zere bireyler
asndan eitli riskleri de beraberinde getirmekte ve BTin topluma nfuzuna olumsuz etki edebilmektedir. Uygunsuz ierik,
oyun bamll, sanal zorbalk, nefret sylemi, dezenformasyon gibi BTin bilinsiz
veya ktye kullanmnn yol at riskler
artmaktadr. Dier yandan, bata sosyal alar ve oyunlar olmak zere youn BT kullanmnn yol at i performansnn dmesi, zamann iyi deerlendirilememesi, aile
ii iletiimin gerilemesi ve beden salnn
bozulmas gibi olumsuz yansmalar da grlmektedir. Bu durum bireylerin bilinli
BT kullanmna ynelik kapsaml politikalarn gelitirilmesi ihtiyacn dourmutur.
Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni
76. Bilgi toplumu dnm bireysel ve
toplumsal riskler yannda siber saldrlar,
biliim sular, kiisel verilerin izinsiz kullanm, veri hrszl, kullanclarn istismar gibi nemli sorunlar da beraberinde
getirmitir. Bu sorunlar ekonomik kayp,
kullanclarda gven eksiklii ve hizmetlerde kesinti gibi sonular dourabilmekte;
bilgi toplumuna dnm srecini yavalatmaktadr.
28
77. Bu kapsamda lkeler, BTin daha yaygn ve gvenli kullanmn temin edebilmek
amacyla bilgi gvenlii, kiisel verilerin korunmas, biliim sularyla mcadele ve gvenli internet gibi alanlarda ulusal stratejiler
gelitirmektedir. Bu ulusal abalar yannda
BTin yaygn kullanm ve zellikle internetin kresel yaps gerei bahse konu alanlarda uluslararas ibirlii de zorunluluk
haline gelmitir. Dier taraftan uluslararas
kurulular uluslararas ibirliinin temini,
saldrlara etkin ve annda mdahaleyi salayacak hukuki, kurumsal ve teknik altyap
ile koordinasyon mekanizmalarnn tekil
edilmesine ynelik rehber ilke, strateji ve
eylem planlar hazrlamaktadr.
78. Son yllarda gerek lkeler gerekse irketler arasndaki kresel lekteki rekabet
sanal dnyaya tanmtr. lkeler, istihbarat kurulular veya irketlerin kendilerine
tehdit veya rakip olarak grd muhataplarna ynelik kontrol altna alma, bilgi szdrma, zarar verme gibi faaliyetleri sklkla
gndeme gelmektedir. Wikileaks, Stuxnet,
Prizma gibi ok boyutlu uluslararas etkileri
olan rnekler mevcuttur. Yaplan bir aratrmaya gre kresel dzeyde faaliyet gsteren irketlerin siber saldrlar neticesinde
100 bin dolarn zerinde ekonomik zarara
urama oran 2007 ylnda yzde 5 seviyelerinde iken bu oran 2013 ylnda yzde
40a ulamtr. Bunun neticesinde lkeler
ulusal gvenliin bir bileeni olarak bilgi
gvenliini ele almakta, ellerindeki bilgi
varlklarn saldrlara kar korumak amacyla nlemler almakta, siber savunma ve
saldr ekipleri oluturmaktadr.
79. lkelerin korumas gereken bilgi varlklar arasnda kritik bilgi altyaplar giderek nem kazanmakta; lkeler bu altyaplara ilikin zel nlemler almaktadr. Kritik
altyaplarn kapsam ve tanm, BTin insan
yaamnda daha fazla yer almasyla birlikte zel sektr elindeki bilgi altyaplarn
da kapsayacak ekilde genilemekte ve
bu alanda kamu-zel ibirliini (K) esas
alan karar alma ve koordinasyon modelleri

ortaya kmaktadr. ABD, 2013 ylnda kard Ulusal Altyap Koruma Plan ile kritik bilgi altyaplarnn korunmasna ilikin
kapsaml tedbirler alm, bu alanda ilgili
taraflarn ibirliine vurgu yapmtr.
80. Gnmzde kiisel verilerin korunmas, bilgi toplumuna dnmn salkl
biimde gerekleebilmesi iin zlmesi gereken nemli bir mesele olarak
grlmektedir. BT hizmetlerinden faydalanan bireylere ait byk aptaki kiisel
veri, hizmet sunum srecinde kayt altna
alnmakta, ilenmekte ve nc taraflarla paylalabilmektedir. nmzdeki dnemde giderek gelien ve eitlenen hizmet ve teknolojiler yoluyla kiisel verilerin
ilenmesinin katlanarak artaca ngrlmektedir. Ancak bu durum kiisel verilerin
izinsiz kullanm ynndeki endielere ve
kullanc gveninin azalmasna neden olmaktadr. Bu kapsamda lkeler kiisel verilerin toplanmas, ilenmesi, kullanm ve
paylamna ilikin kurallar ieren ulusal
veri koruma mevzuatlarn oluturmaktadr.
Dier yandan uluslararas kurulular lkelerin veri koruma mevzuatnn gelimesi
amacyla rehber ilkeler hazrlamaktadr.
81. Kiisel verilerin korunmas, kresel BT
hizmetlerinin yaygnlamas ve lkeler arasnda artan veri trafii nedeniyle sosyal ve
iktisadi adan uluslararas nemi haiz bir
konuma gelmektedir. Bu erevede, lkelerin veri koruma hukuki altyaplarnn uyumlatrlmas abalarnn artt dikkat ekmektedir. BT hizmetleri alannda korumac
yaklam gden baz lkeler veri koruma
mevzuatlarn sklatrarak yabanc irketlerin yerel pazarlarna eriimini zorlatrmakta, bu yolla yerel BT irketlerine avantaj
salamaya almaktadr. BT hizmetleri
ihracats lkeler ise ilikide olduu pazarlarn veri koruma alanndaki gereksinimlerini karlamaya ynelik tedbirler almaktadr. Youn kiisel veri kullanm olan salk,
sigorta, finans gibi geleneksel hizmetlerde
de yurtd pazarlara eriim iin veri koruma

mevzuat nem arz etmektedir.
82. AB Veri Koruma Direktifi kiisel verilerin korunmas alannda tm dnyada kabul
gren bir ereve sunmaktadr. Sz konusu Direktif kiisel verilerin kazara kaybn,
yetkisiz kiilerin eline gemesini ve bu
kiilerce yasad bir biimde imha edilmesini nlemek amacyla uygun teknik ve
kurumsal nlemlerin alnmasna ynelik
hkmler iermektedir. Sosyal alar, bulut
biliim, lokasyon bazl hizmetler ve akll
kart gibi teknolojik gelimeler ve kresellemenin getirdii zorunluluklar dikkate
alnarak sz konusu Direktifin gncellenmesi almalar srmektedir.
83. e-Salk, akll ebekeler, akll ulatrma gibi BT uygulamalarnn kullanmnn
yaygnlamas ile bilgi gvenlii gnlk
yaamn srdrlmesi iin vazgeilmez bir
noktaya gelmektedir. Dier yandan, nesnelerin interneti, byk veri, mobil teknolojiler,
yaknsama, bulut biliim, d kaynak kullanm gibi teknolojik gelime ve eilimlerin
de etkisiyle BT gvenlii ve kullanc gveninin salanmas daha da zorlamaktadr.
Bu nedenle hizmetlerin kesintisiz ve kaliteli
sunumu ve hizmetten faydalananlarn veri
mahremiyetinin temini iin lkelerin gl
bir hukuki, kurumsal ve teknik altyapya sahip olmalarnn nemi artmaktadr.
84. nternet zerindeki ilemlerin ekonomik
deerinin artmas, internetin anonim yaps,
saldr aralarnn ucuzlamas ve bunlara
eriimin kolaylamas, sulular arasndaki ibirliinin kolaylamas ve artmas gibi
nedenlerle nmzdeki dnemde yeni su
trlerinin ortaya kmas ve siber sularda
artn devam etmesi beklenmektedir. Dier yandan, biliim suu haricindeki dier
sularn ilenmesinde internet etkin bir
haberleme kanal olarak giderek artan
oranda kullanlmaktadr. lkeler siber sularla mcadele kapsamnda adli ve kolluk
birimlerinin kapasitelerini glendirmekte,
ceza hukuku sistemine biliim sularn d2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
29
hil etmekte ve bu sularn karmakl ve

snr aan boyutlar nedeniyle uluslararas
ibirlii araylarn artrmaktadr. Bununla
birlikte, lkelerin yaklam ve mevzuat farkllklar nedeniyle uluslararas ibirliinde
zorluklar yaanmaktadr.
85. nternetin gvenli kullanm kapsamnda lkeler genellikle kullanclar bilinlendirme, eitim verme, farkndalk
kampanyalar dzenleme gibi yntemleri
benimsemektedir. te yandan, istenmeyen ieriin yayndan kaldrlmas ve internetin reglasyonu kapsamndaki karar
alma mekanizmalarna STKlar ve meslek
birliklerinin dhil edilmesine ynelik rnekler dikkat ekmektedir.
86. nternetin gvenli kullanmna ilikin
almalarn dnya genelinde yaygnlk kazand gzlenmektedir. nternet zerinde
zellikle ocuklarn maruz kald bir takm riskleri azaltmak amacyla birok lke,
gvenli internet programlarn uygulamaya
koymaktadr. BTde yaanan gelimeler,
gnmzde eriim, ierik ve barndrma
hizmet salayclarnn tanmlanmasnda
geleneksel yaklamlarn etkinliini azaltmaktadr. Snr tesi BT hizmetlerinin
giderek yaygnlamas ile bu alanda dzenleme yapmak ve yaptrm uygulamak
zorlamaktadr. Bu kapsamda devletler
yaptrmlar hayata geirebilmek iin snr
tesi ibirliklerine ihtiya duymaktadr.
Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli
Yeniliki zmler
87. BTin eitli alanlarda kullanlmas ve
yaknsayan teknolojiler bu teknolojilere
dayal yeniliki zmleri n plana karmtr. BT toplumun kent yaam, evre,
eitim, salk, enerji vb. alanlardaki temel
sorunlarna zm bulunmasnda, odanda vatandalarn olduu bir anlayla yeni
hizmetlerin sunulmasnda ve bilgi tabanl
dk karbon ekonomisine dnm srecinde anahtar role sahiptir. Bu alanlarda
sunulan yeniliki zmler, yalnzca bir
30
teknolojinin deil BTle ilgili pek ok ileri

teknolojinin birlikte kullanld hizmetler
olacaktr. nmzdeki dnemde n plana
kan nemli bir unsur da retilen byk
miktardaki saysal verinin nitelikli kullanm ve retilen nitelikli bilgiye eriimin kolaylatrlmasdr.
88. Gnmzde 7 milyar civarnda olan
dnya nfusunun yzde 52si kentlerde
yaamaktadr. Dnya genelindeki bu ehirleme oran ykselme eilimindedir. Bu
hzl ehirleme konut, altyap, ulam, eitim, salk, gvenlik gibi hizmetlerin kaliteli ve srdrlebilir biimde sunulmasn giderek gletirmektedir. Gelimi lkeler
ehirlerde sunulan pek ok hizmetin sunumunu ve takibini kolaylatran, kalitesini
artran ve gerek zamanl bilgiye dayal karar almay mmkn klan CBS tabanl akll
kent uygulamalarn hayata geirmektedir.
89. Vatandalarn ihtiyalarnn daha etkin
kanallar araclyla tespit edildii, bu ihtiyalara uygun BT rn ve hizmetlerinin
gelitirildii ve bunlarn gerek hayatta, ihtiya sahibi kesimler tarafndan test edildii yaayan laboratuvarlar yaklam, akll
kent uygulamalarnda yaygn olarak kullanlmaktadr. Yaayan laboratuvar uygulamalar zerine bilgi ve tecrbe paylam
amacyla lkeler bir araya gelmektedir.
rnein 2006 ylnda bu amala Avrupa
Yaayan Laboratuvarlar A (ENoLL) kurulmutur.
90. Akll kentler evre alannda da nemli kazanmlar salamaktadr. Avrupada
nemli ehirlerin yesi olduu EUROCITIES tarafndan da akll kentler iin, en
dk enerji kullanm ile en yaanabilir
evreyi sunabilme vurgusu n plana karlmaktadr. zellikle akll elektrik ebekeleri ve akll binalar bu alandaki nemli
gelimelerdir. ABde tketilen elektriin
yzde 40dan fazlas binalarn aydnlatma,
stma ve soutmasnda kullanlmaktadr.
AB tarafndan topluluk programlar kapsamnda desteklenen akll bina pilot projele-
rinden yzde 20 enerji tasarrufu saland

grlmtr. Akll kentler alannda gelimi ve gelimekte olan ok sayda lke
kamu bankalar, aratrma fonlar veya
dorudan kamu yatrmlar yoluyla yksek
miktarda kamu kayna ayrmaktadr.
91. Kresel sera gaz salmnn 2010-2020
dneminde yzde 30 civarnda artmas ngrlmektedir. 2012 yl itibaryla BT sektrnn kresel karbon salmnn toplam
salmn yzde 2-3lk ksmn oluturduu
tahmin edilmekte olup bu oran BT kullanmnn yaygnlamasyla beraber gn getike ykselmektedir. Veri miktarnn artmas
ve bulut biliim uygulamalarnn yaygnlamas veri merkezlerine olan talebi artrmtr. Veri merkezlerinin BT sektrnn toplam karbon emisyonu iindeki orannn
2007 ylndaki yzde 13 oranndan 2020 ylna kadar yzde 22ye kmas beklenmektedir. Artan enerji maliyetlerini ve sera gaz
salmn drmek amacyla veri merkezleri
alannda standartlar belirlenmektedir. Ayrca, kresel veri merkezi firmalar enerji ihtiyalarn yenilenebilir enerji kaynaklarndan
temin etmeye ynelmektedir.
92. Sera gaz salm konusundaki uluslararas gelimelerin yansmas olarak lkelerin
bu alandaki hedefleri ve mevzuat dzenlemeleri, irketleri retim srelerini iyiletirme ve enerji verimliliini artrma konusunda BT destekli zmlere yneltmitir.
Yeil biliim iklim deiiklii ile mcadele
ve enerji verimlilii alannda kilit sektr konumunda olup Kresel e-Srdrlebilirlik
Giriiminin 2008 ylnda yapt almaya
gre, BTin bata tamaclk, bina, enerji
gibi sektrler olmak zere tm sektrlerden kaynaklanan kresel sera gaz salmn
yzde 15 azaltabilecei ngrlmektedir.
BTin tm sektrlerde salayaca enerji verimlilii ile 2020 ylna kadar yaklak
600 milyar Avroluk tasarruf yaratlabilecei
tahmin edilmektedir. Bunun yannda, BT
rnlerinin evreye duyarl bir ekilde retilmesine ve ekonomik mrn tamamla-
m e-atklarn olumsuz evresel etkilerinin

en aza indirilmesine ynelik almalar da
arlk kazanmaktadr.
93. Enerji verimliliinde BTin bir dier
nemli rol yenilenebilir kaynaklardan
retilen enerjinin elektrik ebekesine dhil edilmesidir. Datk halde bulunan ve
kesintili enerji salayan bu kaynaklardan
elde edilen enerjinin planl ve sreklilik
salayacak ekilde ebekeye dhil edilmesinde akll ebeke uygulamalar nemli katk salamaktadr. Gelimi lkeler
elektrik, su, doalgaz gibi datm ebekelerinde verimli, srekli, gvenilir ve kaliteli
hizmet iin akll uygulamalar gelitirmektedir. AB 2003-2012 dneminde datm
ebekelerine ynelik 300 akll uygulamann gerekletirilmesi iin toplam 5,5 milyar Avro kaynak ayrmtr.
94. Hzla artan nfus ve ortalama yaam sresinin uzamasna paralel olarak lkelerin
salk hizmetleri alanndaki harcamalar artmaktadr. Dnya genelinde salk harcamalarnn GSYHye oran 1995 ylnda yzde 8,8
iken 2010 ylna gelindiinde yzde 10,4e
kmtr. Bu oran Kuzey Amerikada 2010
ylnda yzde 17,2 olarak gereklemitir.
zellikle artan salk harcamalarn kontrol
altna almak, salk hizmetlerinde verimlilii ykseltmek, verilere ve analizlere dayal
kararlar vermek, vatandalara sunulan hizmetlerin kalitesini ve kapsamn artrmak
amacyla e-salk hizmetlerinin kullanlmas
dnya genelinde nemli nceliklerden biri
olarak grlmektedir.
95. Gelimi lkelerde elektronik salk
kaytlarnn retimi ve paylam ile teletp
alannda nemli gelimeler kaydedilmitir. lkeler aras elektronik salk kaytlarnn ve elektronik reetelerin paylam
amacyla Trkiyenin de dhil olduu 23
Avrupa lkesinin katlmyla epSOS Projesi
hayata geirilmitir. Teletp uygulamalar
kronik hastalarn uzaktan izlenmesi, nfus
younluu dk blgelere salk hizmetinin ulatrlmas ve takibi maliyetli vaka2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
31
larda nemli frsatlar sunmaktadr. Danimarka, sve, Norve ve Finlandiya ulusal

dzeyde teletp uygulamalarn gerekletirmi lkeler olarak ne kmaktadr. Ayrca ABde kronik hastalarn takibi amacyla
eitli teletp projeleri desteklenmektedir.
96. Mobil teknolojilerin gelimesiyle salk
hizmetlerine ilikin sreler de dnme
uramaktadr. Mobil cihazlardan alnan
hasta verileri elektronik salk kaytlarna
dntrlp salk hizmetleri daha dk
maliyetlerle daha etkin bir ekilde sunulabilmektedir. 2010-2012 dneminde mobil
salk uygulamalar pazar 13 kat bymtr. 2015 ylnda akll telefon kullanclarnn yzde 30unun mobil salk uygulamas kullanaca tahmin edilmektedir.
97. 2020 ylna kadar 50 milyar cihazn birbiri ile balantl olaca tahmin edilmektedir. Sensr ve gelien ip teknolojilerinin
gnlk hayattaki pek ok canl ve cansz
varla entegre edilmesi ve bunlarn birbirleriyle olan iletiimi (makinalar aras iletiim
- M2M) etrafmzdaki nesneleri yaayan bir
bilgi sisteminin unsuru haline getirmektedir. Nesnelerin interneti olarak adlandrlan bu yap bilginin analizi ve otomasyon
alanlarnda nemli frsatlar sunmaktadr.
Bilginin analizinde nesne veya verinin konum ve zaman bazl takibi ve sensr tabanl karar destek sistemleri ne kmaktadr.
rnein, cep telefonu sinyali ve aralardan
alnan GPS verisiyle insan hareketliliinin
en youn olduu blgeler gerek zamanl
olarak izlenebilmekte ve bu verilere dayal
olarak ticari kararlar alnabilmektedir.
98. Nesnelerin interneti uygulamalarnn
olgunlamas ve her sektrde yaygnlamas byk hacimli saysal verinin retilmesine neden olmaktadr. Ayrca, zellikle
perakende sektrnde firmalarn mteri
davranlar ile ilgili toplad veriler, her
sektrde artan multimedya kullanm ve
sosyal alarda retilen verilerin ynetilmesi ve analiz edilmesi ihtiyac yeni teknolojilerin gelimesine ve byk veri kavramnn
ortaya kmasna yol amtr. Hzla artan
32
byk veriden ekonomik ve sosyal fayda

retmek amacyla, lkeler ve irketler bu
alana byk ilgi gstermekte ve Ar-Ge
almalar bata olmak zere, yksek
miktarda kaynak ayrmaktadr. Byk veri
pazarnn nmzdeki senelerde ylda
yaklak yzde 60 byyerek 2017 ylnda
53,4 milyar dolar seviyesine ulaaca ngrlmektedir. Bu byme beraberinde
yeni i kollarnn olumasna ve istihdama
katk yapmaktadr. MGI tarafndan salk,
kamu ynetimi, perakende, imalat ve kiisel konum bilgisi alanlar byk verinin
kullanlabilecei nemli dnm alanlar
olarak nitelendirilmektedir.
99. Veri toplama ve analizlerinde salad
avantajlarla, tarm arazileri zerindeki bitki
rtsnn ve sulanabilir alanlarn tespiti, arazi kullanmnn planlanmas, rekolte
tahmini, lleme ve erozyon etkisinin belirlenmesi gibi alanlarda CBS ve uzaktan
alglama teknolojilerinden nemli lde
faydalanlmaktadr.
100. BTin nemli kullanm alanlarndan
birisi de afet ynetimidir. Afet ncesi planlama, erken uyar sistemleri, afet sonras
hasar tespiti ve yardm organizasyonu gibi
temel konularda sensrler ve mobil teknoloji tabanl byk veri uygulamalar ile CBS
altyaplar yaygn olarak kullanlmaktadr.
Japonyada uydu haberlemesi ve sensr
bazl olarak afet erken uyar sistemi kurulmu; bunlara dayal olarak deprem, dev
dalga gibi afetlerden ksa sre nce devreye giren yangn nleme, bilgilendirme,
tahliye gibi mekanizmalar oluturulmutur. Dnya genelinde, afet annda kontrol
salayacak etkin bir ynetim mekanizmasnn oluturulmas amacyla almalar
yrtlmekte, almalarn odan ise afet
srasnda ve sonrasnda etkin bilgi paylam oluturmaktadr.
101. BT, kltrel mirasa ve bilimsel bilgiye
eriim konusunda nemli frsatlar sunmaktadr. ABDde 2007 ylnda ktphanelerin
yzde 38i e-kitap hizmeti verirken bu oran
2011 ylnda yzde 67ye kmtr. Ayrca ktphaneler kullanclarn deien kullanm
alkanlklarna uyum salayarak internet
ve sosyal alar zerinden daha fazla hizmet
sunmaya balamlardr. Bilimsel bilgiye
ak eriim konusunda Avrupada Aratrma
Sonularna Ak Eriim Platformu kurulmu olup, bu platform ile akademisyenlerin
cretsiz sunduu yaynlarn tek noktadan
sunulmas almas devam etmektedir. Ayrca, Avrupa Mevcut Aratrma Bilgi Sistemi
kapsamnda aratrmaclara, yrtlen bilimsel aratrmalarn knyeleri ile tamamlanan projelerin sonular sunulmaktadr.
nternet Giriimcilii ve e-Ticaret
102. nternet araclyla gerekleen ekonomi, dier bir tabirle internet ekonomisi
2000li yllarn bandan bu yana nemli
bir byme sergilemektedir. nternet, ncelikli olarak perakende, finans, seyahat,
eitim, elence ve ulatrma sektrlerinde
internet tabanl yeni i modellerinin ortaya
kmasn salam; pek ok sektrdeki
ekonomik bymeyi ve dnm nemli
lde etkiler hale gelmitir. rnein, internetin ngiltere ekonomisine katks 2012
ylnda GSYHnin yzde 8,3 seviyesinde
gereklemitir. 2016 ylnda G-20 lkelerindeki internet ekonomisinin, 2010 yl
seviyesinin yaklak iki katna karak, 4,2
trilyon dolara ulaaca ngrlmektedir.
Kresel apta internet ekonomisine gei
hzl biimde devam etmekte; zellikle gelimi lkelerde, internet ekonomisini ilgilendiren pek ok alanda nemli politika ve
eylemler hayata geirilmektedir.
103. Giriimcilik, gnmz ekonomilerinde nitelikli byme ve istihdam asndan
giderek daha nemli bir konu haline gelmektedir. Bu kapsamda, tm dnyada giriimciliin desteklenmesi ve gelitirilmesi,
zellikle ekonomik bymenin salanmasnda ve yeni istihdam oluturmada temel
nceliklerden biri olarak ele alnmaktadr.
Giriimcilik, yenilik yapma kapasitesinin
grece yksek olduu ve yeni i kurma
maliyetinin dk olduu sektrlerde younlamaktadr. Bu durumda, genelde

biliim sektr, zelde ise internet, hem
yeni i alanlarnn ortaya kmas hem de
istihdamn daha nitelikli hale gelmesi bakmndan nemli frsatlar sunmaktadr.
104. Geni pazarlara eriim, dk sermaye gereksinimi ve dk iletme giderleri, internet irketlerini geleneksel irketlerden ayran temel unsurdur. Yaplan
aratrmalar, biliim irketleri arasnda da
internet irketlerinin pek ok adan farkllatn ve n plana ktn gstermektedir. 2000-2011 yllarn kapsayan dnemde,
internet irketlerinin gelirleri yllk ortalama
yzde 31, istihdam ettikleri kii says ise
yllk ortalama yzde 15 art gstermitir.
Sz konusu saylar, biliim alanndaki dier sektrlerle kyaslandnda, olduka
yksektir. te yandan, kresel apta faaliyet gsteren iletmeler incelendiinde,
2011 ylnda alan bana retilen gelir,
bir internet irketi iin 925 bin, bir yazlm
irketi iin ise 460 bin dolar seviyesindedir.
105. nternet giriimleri, zellikle i plannn gelitii balang aamasnda, uygun
finansman ve ynetim bilgisine ihtiya
duymaktadr. Melek yatrmclk, balang
aamasndaki internet giriimlerinin finanse edilmesi ve ynlendirilmesi asndan
en nemli ara konumundadr. ABD, ngiltere, srail gibi melek yatrmclk konusunda baarl lkelerde, yaygn ve rgn melek yatrmc alar bulunmaktadr. Fransa,
ngiltere ve Yeni Zelandada, melek yatrmclara ynelik nemli vergi tevikleri ve
devlet destei salanmaktadr. Byme ve
olgunlama aamasndaki baarl internet
giriimleri kolay ekilde giriim sermayesi
edinebilmekte ve ciddi lde yabanc yatrm ekebilmektedir.
106. Kuluka ve hzlandrc merkezler, internet irketlerinin balang aamasndaki
geliimini salayan, dnya genelindeki en
etkili yaplardr. Bu merkezlerin ana amac,
baar vaat eden fikirlere sahip giriimciler
ile yatrmclar bir araya getirmek ve giri2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
33
imlerin balang finansmanna eriimini

salamaktr. nternet giriimlerinin yatrm
bulmas ve ticarilemesi srecinde kuluka ve hzlandrc merkezler; mekn, donanm, eitim, ynlendirme ve danmanlk
gibi konularda nemli destek sunmaktadr.
ABDde internet ekosisteminin nemli bir
ayan oluturan hzlandrc merkezler,
zellikle internet ve mobil teknolojiler konusunda younlam durumdadr. ABDde
yaplan bir aratrmaya gre, bir kuluka
veya hzlandrc merkezden baaryla mezun olmu bir giriimin uzun dnemde hayatta kalma oran yzde 87 iken, sradan bir
giriim iin bu oran yzde 44tr.
107. Dnya genelinde, giriimcilie daha
yatkn nesillerin yetimekte olduu bir dnem yaanmaktadr. Bu potansiyelin retime dnmesi iin, bata rgn eitim
araclyla, giriimcilik deneyiminin kazanlmas ve paylalmas gerekmektedir.
Yeniliki fikirlerin hayata gemesi asndan, balang aamasnda ynlendirme
yapacak danmanlar kritik rol oynamaktadr. Baarl giriimcilerin varl ve ulalr
olmas, baar hikyelerinin paylam ve
yarma ve dllendirme benzeri mekaniz-
malar giriimcilik kltrnn olgunlamas

asndan byk fayda salamaktadr.
108. rn ve hizmet ticaretinin internet ortamnda gereklemesi olarak tanmlanan
e-ticaret, fiyat avantaj, eitlilik ve kolaylk
asndan ortaya koyduu deer nerisi ile
geleneksel ticaretten ayrlmaktadr. e-Ticaretin kresel hacmi, 2009-2012 dneminde yllk ortalama yzde 16lk bir byme
sergileyerek, 2012 ylnda 1,5 trilyon dolar
seviyesine ulamtr. letmeden tketiciye
e-ticaret, kresel hacmin yaklak te ikisini oluturmakta; bu ticaret trnde seyahat ve tamaclk, saysal rnler, giyim ve
aksesuar, bilgisayar ve tketici elektronii
gibi sektrler n plana kmaktadr. e-Perakende pazarnn toplam perakende pazar
iindeki pay giderek artmakta olup, Gney
Kore gibi lkelerde bu oran yzde 20 seviyesine yaklam durumdadr. te yandan,
e-ticaret irketlerinin geleneksel perakende irketlerine kyasla, daha geni kitlelere
ulat ve daha hzl byd grlmektedir. ABDnin nde gelen bir e-ticaret irketi,
2006-2011 dneminde yllk yzde 35 byrken, bu oran geleneksel perakendeciler
iin yzde 6 seviyesinde gereklemitir.
ekil 8 - Kresel e-Ticaret Pazar Hacmi, 2009-2012

1.800
letmeden tketiciye
1.600
letmeler aras
Milyar ABD Dolar
1.400
1.534
1.200
1.336
1.000
800
1.131
200
988
948
836
600
400
Toplam
566
382
688
443
500
546
0
2009
2010
2011
2012
Kaynak: nternet Giriimcilii ve e-Ticaret Kresel Eilimler ve lke ncelemeleri Raporu, 2013
34
109. KOBlerin e-ticaret ortamna geii,

hem internet ekonomisinin bymesi hem
de i srelerin saysal ortama tanmas
suretiyle irketlerin kurumsallamas ve
etkin ekilde vergilendirilmesi asndan
nemli ekonomik frsatlar barndrmaktadr. in, Gney Kore, ngiltere, spanya ve
dier pek ok lkede KOBlerin internet
ve e-ticaret yetkinliklerini artrmaya ynelik
altyap, gvenlik, teknik eitim gibi konularda kapsaml destekler verilmektedir.
nternet pazaryerleri, KOBlerin e-ticaret
yapmas asndan kolaylatrc bir zm
olarak ortaya kmaktadr. inde elektronik perakendeciliin geliimi KOBlerin bymesine nemli katklar sunmakta
olup, e-perakende satlarnn yzde 90
pazaryerleri zerinden gereklemektedir.
110. lkelerde e-ticaretin geliimine destek olmak iin e-ticaret ile ilgili eitli kanunlar ve dzenlemeler yaplm; e-ticaret
faaliyetlerini dzenleyici ve denetleyici
kurumlar belirlenmitir. rnein, ABDde
internette tketici bilgilerinin gizliliinin
ve genel tketici haklarnn korunmas,
gvenli demenin salanmas, internette
reklama ynelik faaliyetler ve e-posta gnderiminin dzenlenmesi, szlemelerde
elektronik imza kullanm ve kaytlar ile vergilendirme konular dzenlenmitir. Birok
lkede tketici gveninin artrlmas ncelikle ele alnmakta; e-ticaret sitelerinin gvenlii ve mevzuata uygunluu denetlenmekte ve belgelendirilmektedir. Giriim
sermayesi, hisse senedi opsiyonlar, hak
edi, vergilendirme ve benzeri alanlardaki
dzenlemeler internet ekosisteminin geliimi asndan olduka nemlidir.
Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk
ve Etkinlik
111. BTteki gelimelerin yeni ihtiyalara
hzla cevap verebilme potansiyeli, kamu hizmetlerinin sunumunda nemli yeniliklerin
hayata geirilmesini de mmkn hale getirmi, hizmetlerin vatandalara ve giriimlere
ulatrlmasn kolaylatrmtr. 1990l yllarda ortaya kan e-devlet kavram ve elektronik kamu hizmetleri sunumunda, balangcndan itibaren hzl ve nemli bir geliim
gzlenmitir. BM e-devlet aratrmalarna
gre; e-devlet hizmetlerinin geliiminde
dnya ortalamas 2014 ylnda yzde 47dir.
Bu geliim srecinde, balangta teknik
zmlerin yeterli olaca dnlm, ancak zaman iinde ortaya kan yasal ve idari
glklerin almas ve kamu ynetiminde
kullanc odakll ve kamu hizmetlerinde
etkinlii esas alan yeni yaklamlarn benimsenmesi gerektii anlalmtr.
ekil 9 - Ktalar Ayrmnda e-Devlet Gelimilik Dzeyi, 2003-2012

80
Avrupa
Trkiye
70
Yzde
60
69
Asya
57
55
50
50
40
40
38
35
54
51
50
47
41
30
2009
Afrika
Okyanusya
Ortalama
27
25
20
Amerika
2009
2009
2009
2009
2009
2009
Kaynak: BM e-Devlet Aratrmalar (2003-2012)
35
112. Mobil teknolojilerin e-devlet hizmet

sunumunda tercih edilen en yaygn teknoloji olmas beklenmektedir. Teknolojideki gelimeler ve kullanc tercihlerindeki
deiimlere bal olarak sosyal alarn
e-devlet hizmet sunum srelerinde giderek daha fazla kullanlaca ngrlmektedir. Kamu karar alma mekanizmalarndan,
tantm ve bilgilendirme faaliyetlerine, hizmetlerin elektronik ortamda sunumundan,
hizmetlerin sunum kalitesinin ve kullanc
memnuniyetinin llmesine kadar her
aamada sosyal a kullanm artmaktadr.
Kullanc odakl hizmet sunumunun bir gerei olarak kiiselletirilmi e-devlet hizmet
sunumu n plana kacaktr. Ayn ekilde,
elektronik hizmet sunumunda sanallatrma, bulut biliim, yeil biliim, ak kaynak
kodlu yazlm (AKKY) gibi yeni gelimekte
olan eilimler de giderek yaygnlaacaktr.
113. Kamuda ortak veri merkezleri ve kamu
bulutuna gei konusunda dnya genelinde kayda deer bir eilim gzlenmektedir.
lkeler gvenlik ve tasarruf gibi avantajlar sebebiyle mevcut durumda ok sayda
olan veri merkezlerini birletirmeye ynelmitir. Gney Kore, ABD ve ngiltere ortak
veri merkezleri konusunda baarl rnekler olup yeniliki uygulamalar gerekletirmektedir. Kamu bulutu konusunda alma yapan lkeler ynetim yapsnn,
nceliklerin ve yol haritasnn belirlenmesi,
zel sektrle ibirlii modelinin oluturulmas, gvenlik ve mevzuat uyumlatrmas
konularna odaklanmaktadr. Bulut biliim
hizmetinin tedarik yntemi konusunda
dnya rneklerine bakldnda; Hollanda
ve Gney Korede kamuya zel bulut kullanmnn tercih edildii, ABD ve ngilterede
ise bulut hizmetinin belirli koullar altnda
zel sektrden saland grlmektedir.
114. Teknolojideki gelimeler kamu kurumlarnda ortak hizmetlerin sunulmasn
giderek daha da kolaylatrmakta; kurumlar arasnda bilgi ve belge paylamyla
tek durakl, btnleik ve yksek nitelikli
36
e-devlet hizmet sunumu gerekletirilebilmektedir. Bu sayede nemli lde maliyet ve zaman tasarrufu salanarak idari
ykler azaltlabilmektedir. Kamu kurumlar gerek teknolojik imknlar srelerine yanstma, gerekse kullanc taleplerini
karlama basksyla kurumlar aras entegrasyonla btnleik hizmet sunumu salamakta, hatta lke snrlarn aan hizmetlerin gelitirilmesine ynelmektedir. Salk,
ortak kimlik gibi alanlar kapsayan ABnin
eSENS Projesi bu yaklamn bir rneidir.
115. Kamu verisinin nc taraflarla paylalmas, bir yandan katma deerli yeni
hizmetlerin yaratlmasna, bir yandan da
kamu ynetiminde effafl ieren ak
devlet yaklamnn hayata gemesine
imkn salamaktadr. nemli sosyal, ticari ve akademik faydalar olan ve modern
kamu ynetimi anlayna da yansmaya
balayan bu paylam konusunda lkeler
yeniliki admlar atmaya balamtr. ABD,
ngiltere, Kanada, Kenya gibi gelimi ve
gelimekte olan pek ok lkede kamu verisinin katma deerli hizmetler yaratmak
zere paylalmas iin kurallar oluturulmu ve paylam portallar hayata geirilmitir. Kamu ak veri katalouna sahip
lke ve uluslararas kurum says 2012 sonu
itibaryla 40 gemi, BM e-devlet gelime
endeksinde en st sradaki 10 lkenin tamam ak veri kataloglar kurmutur.
116. Kamu harcamalar ierisinde nemli
bir yer tutmaya balayan BT mal ve hizmet
almlarn daha etkin hale getirmek zere
ABD, AB lkeleri, Singapur ve Gney Kore
gibi lkelerde yeni tedarik yntem ve kurallar gelitirilmektedir. Bu kapsamda
almlarda maliyet tasarrufu, kalite ve standart birlii salayan ereve anlamalarla
ortak tedarik gibi yntemler yaygn olarak
kullanlmaktadr.
117. te yandan, e-devlet hizmetlerinin
sunumunda etkinliin artmas, idari yklerin azaltlmas, hizmetlerin kullanmnn
artmas, kiisel verilerin korunmas ve bil-
gi gvenliinin salanmas iin, lkelerde

geleneksel hizmet srelerine gre tasarlanm idari ve yasal dzenlemeler gzden
geirilmekte ve bilgi toplumu hizmetlerine
uygun hale getirilmektedir.
118. Kamu biliim personelinin yetkinlii
konusuna nem verildii gzlenmekte,
dier yandan bu personelin istihdam usulleri ve alma biimleri konularnda lke-
ler kendi koullarna gre dzenlemeler

yapmaktadr. rnein; Almanya ve ngilterede biliim personelinin ie alnmasnda
zel snavlar uygulanmakta, daha yksek
maa ve kariyerde ykselme imknlar
salanmakta, Hollandada biliim personeli farkl kurumlarda alarak deneyim
kazanabilmekte, ABDde ise zel sektr
biliim alanlarnn geici sreyle kamu
grevlisi olmasna imkn tannmaktadr.
37
IV. TRKYENN MEVCUT DURUMU VE

POTANSYEL
119. lkemizin nfusu ve dnya ekonomisindeki pay dikkate alndnda, BT pazarnn kk olduu ve nemli bir byme
potansiyeli tad grlmektedir. Trkiye
BT pazar, IDC verilerine gre, 2007deki
5,93 milyar dolar seviyesinden 2013 yl

itibaryla 10,5 milyar dolar seviyesine ulamtr. TBSAD ve TOBB Telekomnikasyon Meclisi tarafndan yaplan bir almaya gre ise 2013 yl itibaryla BT pazarnn
bykl 17,9 milyar TLdir.
ekil 10 - Krlmlar Baznda Trkiye BT Pazar, 2006-2013 *

Donanm
Yazlm
12
BT Hizmetleri
10
1,31
1,26
1,13
Milyar Dolar
8
6
0,53
0,44
0,64
0,49
0,72
0,52
0,71
0,51
4,8
4,7
2007
2008
0,7
8,46
4
5,7
0,91
0,58
0,73
0,72
5,44
6,08
7,07
7,66
2011
2012
0
2006
2009
2010
2013
* TBSAD tarafndan 2011 ylndan bu yana BT sektrne ilikin pazar verileri yaymlanmakla birlikte BT pazarna
ynelik hedefler iin uluslararas karlatrmaya imkn veren IDC verileri kullanlmtr.
Kaynak: IDC
120. BT harcamalar kii bana den gelir seviyesiyle ilikilendirildiinde orta gelir
grubundaki lkelerin alt bandnda yer aldmz grlmektedir. lkemizde yazlm
ve BT hizmetleri harcamalarnn BT pazar
ierisinde ald yaklak yzde 20lik pay,
yzde 50lik dnya ortalamasna gre olduka dktr. Bu durumda, BTnin en
nemli kullanclar olan telekomnikasyon ve finans sektrnn yksek i kaynak
kullanm etkilidir. Bu sektrler ihtiyalar-
38
n, BT sektr yerine kendi bnyelerinde

oluturduklar birimler vastasyla karlamaktadr. BT harcamalar ierisine zel ve
kamu kurumlarnn i kaynak kullanm dhil edildiinde, yazlm ve hizmetlerin BT
ierisindeki pay yzde 40lar seviyesine
kmaktadr. TBSAD almasna gre
ise 2013 ylnda yazlm sektr 4,9 milyar
TL, hizmetler sektr 3 milyar TL bykle ulam olup yazlm ve hizmetlerin BT
pazarndaki pay yzde 44tr.
ekil 11 - lkelerde GSYH ve BT Pazarnn GSYHye Oran, 2011

5,0
60.000
4,5
50.000
4,0
40.000
3,0
30.000
2,5
2,0
Dolar
Yzde
3,5
20.000
1,5
1,0
10.000
0,5
ngiltere
ABD
Gney Kore
Gney Afraika
Dnya
Almanya
Brezilya
in
Polonya
Hindistan
Rusya
0
Trkiye
0,0
Donanm Yazlm BT Hizmetleri Kii Ba GSYH

Kaynak: IDC
121. BT pazarndan nemli bir pay alan

donanm pazar byk lde ithal rnlerden olumakta olup, yerli rnlerde
yaratlan katma deer dk katma deerli montaj ilemleriyle snrldr. Yksek
katma deerli retimin olduu yazlm ve
hizmetler pazar da ok kk olduundan
BT sektrnn GSYHye katks dk kalmaktadr.
122. BT sektrnn lkemiz ekonomisi
ierisindeki yerinin deerlendirilmesinde
zel kesimin ekonomik aktiviteleri ierisinde yaratt katma deer ve istihdam
iki nemli gsterge olarak n plana kmaktadr. BT ile iletiim sektr arasndaki
yaknsama nedeniyle, sektrn yaratt
katma deer iletiim sektryle birlikte
deerlendirilmektedir. Buna gre, 2012 yl
itibaryla, BT sektr katma deerinin zel
sektr katma deeri ierisindeki pay yzde 4,63tr. Bu oran kresel lekte yzde
5 civarndayken, OECD ortalamas yzde
8in zerindedir. lkemizde, BT uzman
kullanclarn toplam istihdam ierisindeki
pay ise yzde 1,7 olup, bu oran OECD l-
kelerinde yzde 3-4ler seviyesindedir. Bu

gstergeler dikkate alndnda sektrn
potansiyelinin yeterince aa kmad
grlmektedir.
123. 2023 yl ihracat hedefinin yakalanmasnda yksek katma deerli rn ve hizmetlerin ihracat byk nem tamaktadr.
Trkiye henz, kresel deer zincirinin
yksek katma deer yaratan halkalar ierisinde potansiyeli ile orantl biimde yer
alamamaktadr. Onuncu Kalknma Plannda vurgulanan hizmetler sektrnde katma
deeri yksek alanlarn paynn artrlmas
hedefi kapsamnda BT sektrnn geliimi nem tamaktadr.
124. BT sektrnn geliimi asndan KOBlerdeki BT kullanmnn yaygnlamas, bireysel kullanmn artmas ve FATH
Projesi bata olmak zere kamu almlar
nemli bir potansiyel tamaktadr.
125. lkemizde, byk lekli iletmelerin
(250+ istihdam) igc verimlilii dzeyi,
kk lekli iletmelerin (1-19 istihdam)
verimlilik dzeyinin yaklak 5,5 katna ka2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
39
dar ulamaktadr. Kk lekli iletmelerin verimlilik dzeyinin dk kalmasnda

nemli sebeplerden bir tanesi dk teknoloji kullanmdr. TKin 2013 yl Giriimlerde Biliim Teknolojileri Kullanm
Aratrmas sonularna gre kurumsal kaynak planlama yazlmnn kullanm oranlar
byk lekli iletmelerde (250+ istihdam)
yzde 57,8 iken, kk lekli iletmelerde
(10-49 istihdam) yzde 14,9 dur. ve retim srelerinin BT kullanlarak tasarm ve
otomasyonu, KOBlerin geliimi iin nemli
bir potansiyel tamaktadr.
126. Bulut biliim, kullandka ve kullandn kadar de prensibiyle biliim maliyetlerinde esneklik ve tasarruf imkn
tanmaktadr. Mevcut durumda pazar ierisinde ok kk bir pay olan bulut biliim hizmetlerinin nmzdeki dnemde
hzl bir byme gstermesi beklenmektedir. Bulut biliim hizmetlerine ynelik
farkndalk eksiklii ve bu hizmetlerden
yararlanmak isteyen KOBlerin duyduu
mahremiyet, gvenlik gibi endieler bulut
biliim hizmetlerinin KOBlere yaygnlamas nnde engel tekil etmektedir. BT
sektrndeki mevcut mal ve hizmet datm kanallar da KOBleri bulut biliim
hizmetleri kullanmna ynlendirici ekilde
almamaktadr.
127. Programlama, modelleme, animasyon, tasarm, kurgu, mzik ve ses gibi pek
ok alan kapsayan oyun teknolojileri, bata savunma, salk ve eitim olmak zere
dier sektrlerde de youn olarak kullanlmaktadr. Trkiyede gen nfus dolaysyla dijital oyun kltr son derece yaygndr. Trkiye dijital oyun pazarnn 2012 yl
itibaryla, 300 milyon dolar at tahmin
edilmektedir. Oyuncu says itibaryla Trkiyeye benzer olan Gney Korede dijital
oyun pazar 2 milyar dolar bulmaktadr.
Bu kapsamda lkemiz nemli bir i pazar
potansiyeline sahip olup bu potansiyelin
deerlendirilerek ihracata dntrlmesi
imkn bulunmaktadr.
40
128. Kamu BT yatrmlarna 2006-2012

dneminde, 2013 yl fiyatlaryla, 11,2 milyar TL tahsis edilmitir. Kamu BT yatrm
tahsisleri 2013 ylnda 3,5 milyar TLyi amtr. BT sektrnn en nemli kullanclarndan biri olan kamuda BT yatrmlar
iin ayrlan kaynan artm olmas, sektrn geliimi iin de nemli bir frsattr.
Ancak, ihale mevzuat, proje ynetimi ve
insan kayna konusundaki eksiklikler
kamu almlarnn BT sektr asndan
sahip olduu potansiyelden yeterince
yararlanlamamasna sebep olmaktadr.
2008 ylnda yaplan yasal dzenlemeyle,
kamu kurumlarnn, TRKSAT A..den
yapacaklar e-devlet hizmetlerine ilikin
almlar kamu ihale mevzuatndan muaf
tutulmutur.
129. FATH Projesi, eitim alannda lkemizin gelitirdii en nemli projelerden
biridir. Proje kapsamnda tm dersliklere
akll tahta yerletirilmesi, ortaokul ve lise
dzeyindeki 10,6 milyon renciye tablet
bilgisayar datlmas ve eitimin biliim
destekli olarak gelitirilmesi hedeflenmektedir. Proje, ubat 2012de pilot olarak uygulanmaya balanmtr. Proje, lei ve
sreklilii itibaryla BT pazarnn geliimi
ve yerli katma deerin artrlabilmesi iin
nemli bir geliim frsat sunmaktadr.
130. Dnya donanm pazarnn yzde 6570i 5-10 kresel irketin kontrol altndadr. Pazara giri, patent korumasna sahip
teknolojilerin nemi, ilk yatrm avantaj ve
lek ekonomisi gibi nedenlerle olduka zordur. Bu bakmdan, gelecekte talep
grecek teknolojilerin tespit edilmesi ve
Ar-Ge faaliyetlerinin buralara younlamas teknolojik rekabet avantaj elde edilebilmesi asndan arttr. Dier yandan,
mevcut teknolojiler iin tasarm ve pazarlama stratejileri vastasyla i ve blgesel
pazarda marka yaratma imkn bulunmakta olup, son dnemde, zellikle tablet ve
akll telefon pazarna ynelik olarak bu tr
abalarn artt grlmektedir.
131. BT sektr doas gerei farkl kamu

kurum ve kurulularnn grev alanlarna
girmektedir. BTye ynelik politikalarda
istenen sonularn elde edilebilmesi iin,
sektrel politika ve uygulamalarda e gdm ve sektrde faaliyet gsteren oyuncularn politika ve dzenlemelere ilikin
taleplerinin ortak bir platformda ekillendirilmesi ihtiyac bulunmaktadr.
132. BT firmalar, Ar-Ge ve yenilikilik,
KOBler iin kurumsallama, giriimcilik
ve ihracat destekleri gibi yatay tevik ve
desteklerden yararlanmaktadr. Son dnemde, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl Ar-Ge fonu ve Ekonomi Bakanl ihracat desteklerinde olduu gibi
BTi ya da alt alanlarn kapsayacak ekilde zellemi desteklerin oluturulmasna
balanmtr. Gerek yatay gerekse sektre
zel olarak uygulanan destek programlarnn etkilerinin deerlendirilmesi ve programlarn elde edilen geri bildirime gre
dinamik bir yapda yeniden tasarlanmas
ihtiyac srmektedir.
133. Yeni ve zgn yazlm faaliyetlerinin
desteklenmesini de ieren 5746 sayl ArGe Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakknda Kanun ile 4691 sayl Teknoloji Gelitirme Blgeleri Kanunu sektr etkileyen
balca dzenlemeler arasndadr. Nisan
2014 itibaryla, Teknoloji Gelitirme Blgelerinde (TGB) faaliyet gsteren 2.667
firmann yzde 58i yazlm ve biliim alanndadr. TGBler, yazlm gelitiren BT
firmalarnn te birinden fazlasn bnyesinde barndrmaktadr. TGBlerin performanslarn ortaya koymaya ve mevcut
destekleri bu blgelerin performanslaryla
ilikilendirmeye ynelik olarak balatlan
almalar sektr dorudan etkilemektedir. Mart 2014 itibaryla Ar-Ge Merkezi

Belgesi alan 155 iletmeden 17si BT sektrnde yer almaktadr. BT sektr Ar-Ge
merkezlerinde yaklak 1.600 aratrmac
almaktadr. Ar-Ge merkezleri iin tam
zamanl aratrmac art 18 Haziran 2014
tarihli Resmi Gazetede yaymlanan Bakanlar Kurulu Karar ile 50den 30a drlmtr.
134. Trkiyede elektronik haberleme
sektrndeki serbestleme sreci, Trk
Telekomnikasyon A..nin sabit elektronik haberleme hizmetleri alannda sahip
olduu tekel haklarnn 2004 yl banda
sona ermesi ile balam ve sektr rekabete almtr. 2005 ylnda yerleik iletmeci
Trk Telekomnikasyon A..nin yzde 55
hissesinin zelletirilmesiyle sektr zerindeki devlet tekeli ortadan kalkmtr.
135. Trkiyenin genibant teknolojileri ile
tanmas bakr altyap zerinden sunulan
DSL teknolojileri ile olmutur. DSL teknolojileri sabit genibant internet hizmetleri
ierisinde 2006 ylnda yzde 98lik paya
sahipken Mart 2014 itibaryla yzde 78,4
seviyesine gerilemitir. Bu oran OECD genelinde 2006 ylnda yzde 62 iken 2013 yl
itibaryla yzde 51,5e gerilemi olup giderek dmektedir. 2006 ylnda 2,8 milyon
olan DSL abone says Mart 2014 itibaryla
6,67 milyona ulamtr. Ancak bu say son
3 yldr yatay bir seyir izlemektedir. Ayn
dnemde, yzde 98lik kapsama oran ile
birok Avrupa lkesinin nnde olan Trkiyede DSL teknolojileri ile lke genelinde
genibant altyap yaygnl salanmtr.
41
ekil 12 - Genibant Abonelerinin Teknoloji Baznda Dalm, 2006-2013

Mobil nternet
2013
xDSL
2012
Fiber
2011
Kablo nternet
2010
Dier
2009
2008
2007
2006
0
10
20
30
40
50
Yzde
60
70
80
90
100
Kaynak: Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu (BTK), Pazar Analizi Verileri
136. Sabit genibant hizmetleri iin 2004

ylnda Yeniden Sat, 2007 ylnda Veri
Ak Eriimi (VAE) ve Yerel An Paylama Almas (YAPA) dzenlemeleri hayata
geirilerek rekabetin artrlmas amalanmtr. Ancak 2004 ylndan gnmze kadar geen sre ierisinde alternatif sabit
genibant iletmecilerinin pazar paylar
AB ortalamasnn olduka altnda kalm
ve istenilen dzeyde rekabet olumamtr. Sabit genibant pazarnda alternatif
DSL iletmecilerinin abone says baznda
pay Mart 2014 itibaryla ancak yzde 11,5
seviyesine ulaabilmitir. Etkin rekabeti
desteklemesi ve kullanclara farkl internet paketleri sunarak sektrde alternatif iletmecilerin de nn amasn salayan
YAPA modeli Trkiyede geliememitir.
Bu modelin yerine daha ok VAE yntemi
uygulanmaktadr. Mart 2014 itibaryla yalnzca 3 bin civarnda YAPA abonesi mevcutken alternatif iletmeciler tarafndan
VAE yntemiyle 907 bin DSL abonesine
hizmet sunulmaktadr. YAPAnn geliememesinde dzenlemelerin etkin biimde
uygulanmamas etkili olmutur.
137. Fiber teknolojinin, sabit genibant internet hizmetleri ierisindeki pay giderek
artmaktadr. Bilgi Teknolojileri ve letiim
42
Kurumu tarafndan 2011 ylnda fiber eriim alannda iletmecilere ksmi muafiyet
salayan bir karar alnmtr. zellikle piyasada oluan rekabetin etkisiyle son dnemde fiber abone saysnda ciddi art
yaanmtr. 2010 ylnda 154 bin abonesi
bulunan fiber internet altyaps Mart 2014
itibaryla 1,28 milyon aboneye ve yzde 22
hane halk kapsama oranna ulamtr.
2013 sonu itibaryla sabit genibant ierisinde fiber internet penetrasyonu asndan yzde 14,2lik oranla Trkiye, Japonya,
Gney Kore ve sve gibi lkelere gre
geride olmasna ramen, OECDye ye 34
lke ierisinde 14nc srada yer alm;
ABD, Fransa, Almanya, Kanada, ngiltere
gibi lkeleri geride brakmtr.
138. Elektronik haberleme altyapsn tesis
etmek iin kaz ve inaat almas yapmak
zorunda olan iletmeciler ile yerel ynetimler ve kamu kurumlar arasnda gei hakkna ilikin skntlar yaanmaktadr. Yerel
ynetimler ve kamu kurumlarnn belirledii
gei hakk cret ve prosedrlerindeki farkllklar uygulamada zaman ve maliyet sorunlarna yol amaktadr. 2012 yl sonunda
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl tarafndan gei hakkna ilikin dzenleme yrrle konulmu olmakla birlikte ye-
rel ynetimler ve kamu kurumlar ile altyap

iletmecileri arasndaki skntlarn ortadan
kaldrlmasna ihtiya duyulmaktadr.
139. Genibant internet hizmetleri ierisinde kablo internet altyaps, altyapya dayal
rekabeti salamas asndan alternatif bir
ebeke olarak nemli bir konumdadr. BTK
ve Rekabet Kurumu tarafndan 2001 ylnda
kablo TV altyapsnn dier iletmecilerin
kullanmna almasna ynelik kurul kararlar alnmasna ramen gelir paylam
modelinden dolay istenilen sonu alnamamtr. Trk Telekomnikasyon A.nin
zelletirilmesi ile beraber 2005 ylnda
kablo TV altyaps TRKSAT A..ye devredilmitir. ubat 2005te Kablo Platform Hizmetine ilikin olarak BTK tarafndan yaplan
dzenleme 2007 ylnda Dantay karar ile
iptal edilmitir. Kablo TV altyapsna ilikin
uygulanan gelir paylam modelinden ve
bu piyasann rekabete alamamasndan
kaynakl sorunlar kablo TV altyapsnn potansiyelinden yeterince yararlanlamamasna sebep olmutur. lkemizde sadece 22
il ile snrl olan kablo internet altyaps hanelerin ancak yzde 16sna ulaabilmitir.
2006 ylnda 27 bin olan kablo internet abone says Mart 2014 itibaryla 492 bine ulam olup sabit genibant abone says ierisinde yzde 6lk bir paya sahip olmutur.
2013 yl sonu itibaryla ABDde bu orann
yzde 58 ve OECD genelinde yzde 31 seviyelerinde olduu dnldnde kablo
internet altyapsnn lkemizde yeterince
geliemedii ve etkin olarak kullanlamad anlalmaktadr.
140. Abone says bakmndan 2004 ylndan beri d eilimi gsteren ve Mart
2014 itibaryla 13,3 milyon abonesi bulunan sabit telefon hizmetlerinin yannda mobil telefon abone saysndaki artma eilimi
devam etmi ve ayn dnem itibaryla yzde 91,5lik penetrasyon oran ile 70,1 milyona ulamtr. Ulatrma, Denizcilik ve
Haberleme Bakanlnn yrtmekte olduu projeler ile elektronik haberleme ve
mobil altyaps olmayan yerleim yerlerine
altyap kurulmas iin yklenici firmalar ile

maliyeti evrensel hizmet gelirlerinden karlanmak zere szlemeler yaplmtr. Bu
sayede kapsama oran yzde 100e yaklamtr. Mobil altyap ve kullanmndaki
yaygnlk genibant eriimin de mobile
kaymasnda etkili olmutur.
141. BTKnn Kasm 2008de yapt 3N
mobil haberleme sistemi ihalesinde operatrlere Ar-Ge irketleri ile alma ve
KOBlerden hizmet satn alma zorunluluu getirilmitir. Yaplan bu ihaleyle beraber Temmuz 2009dan itibaren lkemizde
mobil genibant hizmeti verilmeye balanmtr. Mevcut durumda 2N ve 3N lisans
alarak hizmet veren mobil iletmeci
arasndaki rekabet 2008 ylndaki numara
tanabilirlii ile daha da artmtr. Ancak
iletmeciler tarafndan kullanlan farkl
frekans bantlarndan kaynaklanan dezavantajl bir durum bulunmaktadr. Ayrca
mobil veri trafiindeki art, mobil hizmetler iin daha fazla spektrum kayna ihtiyacn dourmutur. Mart 2014 itibaryla 51
milyon 3N abonesi ve 26,4 milyon mobil
genibant abonesi bulunmaktadr. Yeni
nesil eriim ebekelerinden LTEye henz
geilememi olmakla beraber 4Nye gei
iin gerekli almalar devam etmektedir.
Bu kapsamda, saysal yayncla gei
amacyla boaltlan 790-862 MHz bandnn
BTKya devri henz tamamlanmamtr.
142. Genibant teknolojileri hz, kalite,
yaygnlk ve eitlilik bakmndan blgelere gre farkllk gstermektedir. Sektr
zerindeki nemli orandaki vergi yk ve
sabit genibant teknolojilerinde tam anlamyla rekabet ortamnn yakalanamam
olmasndan dolay genibant teknolojilere
eriim maliyeti, OECD lkelerine oranla
yksek seviyelerdedir. lkemizde aylk
genibant eriim maliyetinin kii ba milli
gelire oran 2006 ylnda yzde 4,9 iken, bu
oran 2013 yl itibaryla yzde 1,75e dmtr. Ayn oran OECD lkelerinde ortalama yzde 1 seviyelerindedir.
43
143. Sabit ve zellikle mobil haberleme

hizmeti sunan iletmeciler arasnda altyap paylam yeterince gelimemitir. Bu
durum iletmecilerin maliyetlerinin ykselmesine, evrenin olumsuz etkilenmesine
ve kaynak israfna neden olmakta, sonu
olarak genibant eriim maliyetlerini ykselterek kullanm oranlarna etki etmektedir. Sektrde altyap paylamnn salanmas amacyla 2013 ylnda BTK tarafndan
dzenleme yaplm ve sabit elektronik
haberleme altyaps kurmaya ve iletmeye yetkili tm iletmeciler tesis paylam
ykmllne tabi klnmtr.
144. nternet alan adlar ynetimini kresel dzeyde gerekletiren nternet Tahsisli Saylar ve simler Kurumu (ICANN)
ubat 2013te ABD dnda stanbul ve
Singapuru internet alan adlar ynetimi
konusunda kresel merkezler olarak belirlemitir. Bu gelime, Trkiyenin internet
ynetiimi alannda daha etkin olmas ve
internet ekosistemindeki eitli hizmetlerin
lkemizden sunulmas sonucunu beraberinde getirecektir.

145. Trkiyede kadnlar ve genlerin igcne katlmnn dk olmas, gen
nfustaki isizlik orannn ykseklii ve nitelikli igc arz ve talep dengesindeki aksaklklar gibi istihdam piyasasn etkileyen
temel unsurlarn yannda BT sektrnn
kendine has zellikleri de bu sektrdeki
istihdam ve insan kaynaklar yapsna etki
etmektedir. Sektrdeki teknolojik deiim
hz ve dinamik yap nedeniyle sektr alanlarnda aranan niteliklerin srekli yenilenmesi ve insan kaynan yetitirmek iin
gerekli eitim mekanizmalarndaki eksiklikler bu zellikler arasndadr.
146. Haziran 2013te aklanan 2011 yl Yllk Sanayi ve Hizmetler Aratrmas sonularna gre Trkiye BT sektr istihdam
yaklak 196 bin olup, 2006-2011 dneminde yllk ortalama yzde 4 byme gstermitir. Sektrn istihdamndaki bu arta
ramen BT sektr istihdamnn toplam
istihdam iindeki paynn ise, toplam istihdamdaki art sebebiyle, bu dnemde ayn
seviyede (yzde 1,7) kald grlmektedir.
ekil 13 - BT Sektr stihdam, 2006-2011 *
161
162
174
BT Sektr stihdam, Bin kii
160
172
1,81
183
1,85
1,79
1,80
120
80
1,73
1,71
1,75
1,70
1,70
1,65
40
1,65
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
BT Sektr stihdam
1,90
BT teki istihdamn toplam istihdama oran, Yzde
196
200
BT teki istihdamn toplam

istihdama oran
1,60
* 2009 yl BT sektr istihdamnda NACE Rev. 2 listesindeki Tketici elektronii rnlerinin imalat kalemi dhil
edilmemitir. Toplam istihdam rakam olarak Yllk Sanayi ve Hizmet statistikleri kapsamndaki istihdam rakam
dikkate alnmtr.
Kaynak: TK, Yllk Sanayi ve Hizmet statistikleri
44
147. Yazlm ve BT hizmetleri sektrlerinin

kk olmas, Trkiyede byk donanm
retim merkezlerinin bulunmamas, iletiim
sektrnde istihdam asndan doygunluk
seviyesine ulalmas ve dier sektrlerdeki

dk BT kullanm nedeniyle BT sektr
istihdamnn genel istihdam ierisindeki paynn dk olduu grlmektedir.
ekil 14 - OECD lkelerinde BT stihdamnn Toplam stihdama Oran, 2010

18
35
16
Dar tanm - Yzde
12
25
10
20
15
10,9
4
2
1,7
Geni tanm - Yzde
30
14
10
5
Avustralya
Avusturya
Belika
Kanada
ek Cum.
Danimarka
Estonya
Finlandiya
Fransa
Almanya
Yunanistan
Macaristan
zlanda
rlanda
talya
Lksemburg
Hollanda
Norve
Polonya
Portekiz
Slovakya
Slovenya
spanya
sve
svire
ngiltere
ABD
Trkiye*
Dar tanm
Geni tanm
* Trkiye verisi hesaplamalarnda toplam istihdam rakam olarak Yllk Sanayi ve Hizmet statistikleri kapsamndaki
istihdam rakam dikkate alnmtr.
Kaynak: OECD
148. BT sektrnn oluturduu istihdam

yannda BTin i dnyasna nfuzu ve bu
alanda istihdam edilen insan kaynan
deerlendirmek bakmndan BTi iinde
kullananlarn da incelenmesi gerekmektedir. OECD tarafndan ISCO-88 meslek snflandrmas baz alnarak BT uzmanlar
(dar tanm) ve faaliyetlerinde BTten istifade eden alanlar (geni tanm) belirlenerek bunlarn toplam istihdam iindeki
oranlar takip edilmektedir. Dar tanm ierisinde bilgisayar ve elektronik ile ilgili profesyonel meslek mensuplar yer alrken,
geni tanm ierisinde ynetici, mimar,
mhendis, avukat, istatistiki ve sekreter
gibi BTi mesleini gerekletirebilmek
iin bir ara olarak kullanan alanlar
bulunmaktadr. Trkiye, 2010 yl itibaryla

dar tanmda yzde 1,7, geni tanmda ise
yzde 10,9luk bir istihdam oranna sahiptir. Bu oranlarn her ikisinde de lkemizin
OECD lkelerine gre geride kald grlmektedir.
149. BT alannda niversitelerde n lisans
ve lisans dzeyinde eitim grm insan
kayna arz son dnemde giderek artm;
mezun says 2006-2012 dneminde yzde
60,9 art kaydetmitir. 2012 ylndaki mezunlarn yzde 32,6s lisans, yzde 67,4
ise n lisans mezunudur. Dier yandan
2013 ylnda BT ile ilgili meslek lisesi blmlerinden mezun olanlarn says 44 bin
kii olarak gereklemitir.
45
ekil 15 - BT Alannda n Lisans ve Lisans Mezunu Saylar, 2006-2012 *

n Lisans
40.000
Lisans
35.000
30.000
11.372
Mezun
25.000
20.000
7.714
8.197
9.171
9.934
10.021
50.572
21.193
2010
2011
9.816
15.000
10.000
5.000
0
13.945
2006
15.675
16.757
16.823
2007
2008
2009
23.467
2012
* BT ile ilgili blmler iin aadaki blmler esas alnmtr: n lisans: Bilgisayar, elektronik, mekatronik, bilgi
ynetimi ve e-ticaret; Lisans: Bilgisayar, istatistik ve bilgisayar, matematik ve bilgisayar, ynetim biliim sistemleri,
iletme bilgi ynetimi, bilgi ve belge ynetimi, enformatik, elektronik-elektrik, kontrol mhendislii, mekatronik,
saysal programlar (endstri, makine)
Kaynak: SYM, 2006-2012 Dnemi Yksek retim statistikleri
150. Bunun yannda, uluslararas yazlm

firmalar tarafndan desteklenen sertifika
programlar kapsamndaki yazlm gelitirme becerisi kurslar, niversiteler, belediyeler, zel kurslar ve STKlar tarafndan
bu alanda istihdam artrmaya ynelik kurslar verilmektedir. Sertifika programlar ve
mesleki biliim eitimleri sektrdeki insan
kaynann yeni yetkinliklerle donatlmasn, yetkinliklerin gncel tutulmasn ve
dier sektrlerden insan kayna akn
salamaktadr. rnein, Microsoft eitim
program dzenleyen 17 eitim merkezi
tarafndan 2010-2011 yllar arasnda verilen toplam sertifika says 7.632dir. KUR
tarafndan dzenlenen Nitelikli Biliim alanlar Program kapsamnda 10 ilde dzenlenen sertifikal eitim programlarnda
600 kiiye eitim verilmitir.
151. Dier yandan, BT alanndaki hzl teknolojik deiimler bu alanda alanlarn
rgn eitimde ald bilgilerin yetersiz kalmasna neden olmaktadr. Bu yzden BT
ile ilikili tm sektrlerde alanlarn mes46
leklerini yerine getirebilmeleri iin meslek

ii eitimden geirilmeleri gerekmektedir.
152. nsan kayna arzndaki arta ramen iverenlerin talepleri nitelik olarak
karlanamamaktadr. lkemizde BT uzmanlarnn youn olarak istihdam edildii,
20si BT sektrnden, 12si ise farkl sektrlerden byk lekli 32 irket ile 2012
ylnda iverenlerin taleplerine ynelik bir
aratrma yaplmtr. Aratrma, BT alannda almaya balayan yeni mezun
kiilerin nitelikleri ile iverenlerin nitelik
beklentilerinin tam olarak uyumadn
gstermektedir. Aratrmaya dhil edilen iverenlerin yzde 35i giri seviyesi
pozisyonlar iin niversiteden ie alnan
mhendislerin BT ile ilgili bilgi ve becerilerinin ve ie hazrlk durumlarnn yeterli
olmadn, yzde 63 giri pozisyonu ve
yzde 78i ise ara pozisyon iin BT alannda nitelikli insan kayna bulmann dier
alanlardaki insan kaynana gre daha zor
olduunu belirtmektedir. Ayn aratrmaya
gre, iverenlerin yzde 84 nmzde-
ki 5 yl ierisinde BT ile ilgili birimlerde

alacak pozisyonlarn dier i kollarna
oranla daha fazla artacana inanmaktadr.
Bunun yannda, TBSAD tarafndan 2012
ylnda yaplan bir almada, almaya
katlan iverenlerin yzde 58i sektrn en
byk sorununun nitelikli insan kayna
a olduunu ifade etmitir.
153. 2014/4 sayl Yksek Planlama Kurulu Karar ile Mays 2014te Ulusal stihdam
Stratejisi uygulamaya konmutur. Stratejide,
biliim sektrne ynelik igc niteliinin
gelitirilmesi, giriimciliin tevik edilmesi,
yeni rn ve teknoloji gelitirmeye ynelik
aratrmalarn desteklenerek sektrdeki istihdamn artrlmas amalanmtr. Bu amaca ulaabilmek iin her yl 10 bin biliim
uzmannn yetitirilmesi ve BT sektrnde
istihdam edilen kii saysnn 2023 ylna kadar yzde 50 artrlmas hedeflenmitir.
154. Yksekretim kurumlarnda verilen
BT eitiminin nitelii teknik donanm ve
retim eleman kapasitesine bal olarak
niversiteden niversiteye nemli lde farkllamaktadr. verenlerin yzde
72si BT alanndaki giri pozisyonlar iin
niversite snavndaki sralamaya gre ilk
yzde 10luk dilimdeki niversitelerden
mezun mhendislerin dier niversite
mezunlarna kyasla bilgi, beceri ve ie
hazrlk durumu asndan nde olduunu dnmektedir. niversitelerin mevcut
eitim kapasitelerinde grlen bu farklar,
BT sektrnn arad nitelikte insan kaynann nemli bir blmnn karlanamadna iaret etmektedir. Bu erevede,
BT alanndaki eitim kurumlar arasndaki
nitelik farkn azaltmak amacyla yksekretimde biliim blmlerinin kapasitesinin
gelitirilmesine ihtiya bulunmaktadr.
155. BT alanndaki zel sektr kurulular
ile eitim kurumlarnn ortak projeler gelitirerek ibirliinin artrlmas ve niversite
rencilerinin BT sektr ile etkileimlerinin glendirilmesi gerekmektedir.
156. lkemizde BT alanndaki igc talebi artmakta, yeni meslek tanmlar ve nitelik
gereksinimleri olumaktadr. Bu gereksinimler dorultusunda, BTte ihtiya duyulan insan kaynann yetitirilmesinde bu
alandaki eitim programlarnn ieriinin,
ortaya kan yeni meslekler de dikkate alnarak, piyasa talebini karlayabilecek ekilde yaplandrlmas ihtiyac bulunmaktadr.
Bu erevede, BT eitim mfredatnn gncellenmesinde piyasa talepleri ve yeni mesleklerin dikkate alnmas gerekmektedir.
157. Bu alandaki insan kaynann geliimindeki unsurlardan biri de mesleki yeterliliklerin tanmlanmas ve belgelendirilmesidir. Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) dier
sektrlerde olduu gibi biliim sektrnde
de mesleki standartlarn ve ulusal yeterliliklerin belirlenmesi ve ayrca bu yeterliliklerin
sertifikasyonla elenmesi almalarn srdrmektedir. Aralk 2013 itibaryla biliim
teknolojileri alannda deiik seviyelerde
17 meslek standard yaymlanmtr.
158. Mesleki ngilizce bilgisi BT sektr
alanlarnn yetkinliklerini gncel tutmas ve yeni gelimelere ayak uydurabilmesi
asndan nem arz etmektedir. ok uluslu BT firmalarnn lkemize ekilmesi, mezunlarn yurt d projelerde grev almas
ve hizmet ihracatnn kolaylamas asndan niversitelerdeki BT blmlerinde
verilen ngilizce eitiminin gelitirilmesi
gerekmektedir.
159. BTin salad uzaktan alma imknlaryla birlikte i dnyas daha esnek alma imknlarna kavumaktadr. Bu yolla,
BT, istihdam piyasasna zaman ve mekn
esneklii kazandrarak igcne katlm artrmaktadr. Ancak, Trkiyede esnek alma biimlerine AB lkelerindeki kadar rastlanmamaktadr. Uzaktan alma imknlar
ile ne kan sektrlerden biri de ar merkezleridir. Kasm 2013 itibaryla lkemizde
43 ilde 1.060 ar merkezi lokasyonunda
yaklak 80 bin kii istihdam edilmektedir.
olanaklarnn nispeten az olduu ehirlerde istihdam yaratan ar merkezi rnekleri
lkemizde oalmaktadr.
47
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin

Topluma Nfuzu
160. Dnyadaki gelimelere paralel olarak
telekomnikasyon sektrndeki rekabetin
artmas, cihaz fiyatlarnn ucuzlamas, internetin hayatn her alanna nfuz ederek
temel bir ihtiya haline gelmesi gibi nedenlerle Trkiyede BTin yaygnl ve kullanm son yllarda art gstermektedir. Son
ay iinde internet kullanan bireylerin oran
2006 ylnda yzde 18 iken 2014 ylnda yz-
de 48,5e ulamtr. Ne var ki bu dzey,

Trkiyenin hzla gelimekte olan ekonomisi
ve gen nfus arlkl demografik yapsna
nispetle yeterli grnmemektedir. 2013 ylnda AB lkelerinde son ay iinde internet kullananlarn oran ise yzde 75 olarak
gereklemitir. BT kullanm adna gsterge niteliindeki bu orann AB ortalamas ile fark ve son yllar itibaryla doygunluk
sinyalleri vermesi, Trkiyede yaygn BT
kullanmnn nnde baz yapsal engellerin
varlna iaret etmektedir.
ekil 16 - Trkiye ve ABde Son Ay inde Bilgisayar ve nternet Kullanm,

2006-2014*
80
70
60
Yzde
50
59
63
62
69
65
69
73
71
57
52
40
29,6
30
21
20
10
66
71
34
35,6
32,2
34
2008
2009
39,1
37,6
42,1
40,5
74
76
74
75
43,5
44,3
42,7
43,2
2012
2013
48,5
46,9
26,9
18
0
2006
2007
2010
2011
2014
AB Bilgisayar AB nternet TR Bilgisayar TR nternet

* 2006 ylna ait Trkiye verileri Kalknma Bakanl tahminidir.
Kaynak: TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas, Eurostat
161. 2014 yl itibaryla internet eriimi olmayan hanelerin oran yzde 39,8dir. Bu
hanelerde eriim olmamasnn nedenleri arasnda internet zerindeki ieriin
faydasz veya zararl grlmesi, cihaz ve
balant cretlerinin yksek olmas ve
kullanmay bilmeme bata gelmektedir.
48
Bu bilgiler nda, saysal ierik, uygulama ve hizmetlerin yetersizlii veya bu

konudaki farkndalk eksiklii, eriim ve
cihaz fiyatlarnn ykseklii ile saysal
becerilerin yetersizlii BTin yaygnlamasnn nndeki balca engeller olarak
ortaya kmaktadr.
ekil 17 - Hanelerde nternet Eriimi Olmamasnn Nedenleri, 2014
42,8
nternet kullanmaya gerek duyulmuyor

31,9
nternet balant cretini yksek buluyor

27,4
Kullanmay yeterince bilmiyor
26,8
Cihaz fiyatlarn yksek buluyor

12,0
nterneti baka yerde kullanyor (i, okul, vb.)
10,0
nternet hakknda hibir fikri yok

0
10
15
20
25
30
35
40
45
Yzde
Kaynak: TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas, 2014
162. Trke saysal ierik ve uygulamalarn yeterli hacim ve nitelikte olmamas BT

kullanmnn bireyler asndan yeterince cazip olmamasna neden olmaktadr.
2013 yl itibaryla internet sitelerinin yzde
55inin ngilizce ierikte olmas ngilizce
bilmeyen bireyler asndan bir dezavantaj unsurudur. Bir baka gsterge olarak
deerlendirilebilecek Wikipediada 1000
konuan bana den makale says Trkede 3 iken, talyancada 16, Lehede 22,
Norveede ise 85tir.
163. Eriim fiyatlar ise mobil genibant
hizmetlerinde artan rekabet ve 2009 yl
itibaryla internet zerindeki zel letiim Vergisinin (V) sabit hatlarda yzde
15ten, mobil hatlarda ise yzde 25ten
yzde 5e indirilmesi sonucu son yllarda
nemli lde d gstermitir. ounlukla ithal edilen BT cihazlarnn fiyatlar
ise yzde 18 oranndaki KDV ve bazlar
iin uygulanan yzde 25 oranndaki zel

Tketim Vergisi (TV) sebebiyle benzer
gelimilik dzeyindeki Brezilya, Meksika,
Rusya gibi lkelerden bile yaklak iki kat
pahaldr. Bu durum, Trkiyeyi mobil cihazlar bata olmak zere cihaz sahipliinde kresel lekte geri sralara itmektedir.
Dier yandan, FATH Projesi kapsamnda datlacak yaklak 10,6 milyon tablet
bilgisayar ile pek ok haneye ilk defa BT
cihaz girecektir. Dolaysyla, Projenin hayata geirilmesiyle lkemizde cihaz sahiplii ve internete eriim asndan yeni bir
dnem balayacaktr.
164. BTin son yllarda rgn eitimde youn biimde kullanlmasnn da katksyla
ocuklar ve genlerde saysal okuryazarlk oran yksektir. Dier yandan, saysal
gmen olarak nitelendirilebilecek belli
bir yan zerindeki bireylerde temel BT
becerilerinin eksiklii nemli bir sorundur.
49
ekil 18 - BT Cihaz Sahiplii Karlatrmas, 2012

Gelimi lkeler
60
Gelimekte olan lkeler
56,3
52,1
Trkiye
50
40
30
20
23,4
19,4 18
20,7
14,5
10
10
10
0
9,6
2,5 1,7
Masast bilgisayar
Dizst bilgisayar
Akll telefon
Tablet bilgisayar
Kaynak: Pyramid, Yankee
165. Bireylerin BTe eriimde eitsizliini

ifade eden ve cinsiyet, ya grubu, engel
durumu, gelir dzeyi, eitim seviyesi, ikamet edilen corafi blge gibi demografik
ve bireyin sosyo-ekonomik zelliklerine
ilikin deikenler itibaryla farkllk gsteren saysal blnme BT kullanmnn
nndeki yapsal engellerin en belirgin
sonucudur. rnein, 2014 itibaryla erkeklerin yzde 58,2si internet kullanrken bu
oran kadnlarda yzde 38,8dir. nternet
kullanm oranlar 16-24 ya grubu iin yzde 73, 55-64 ya grubu iin yzde 15,3, 6574 ya grubu iin ise sadece yzde 5tir.
stanbulda internet kullanm oran yzde
64,4 iken Gneydou Anadoluda yzde
39dur. Saysal blnmenin en ak grld grup olan engellilerde ise bilgisayar,
cep telefonu ve internetten hibirini kullanmayanlarn oran 2010 itibaryla yzde
60,6dr. Mevcut veriler, saysal blnmeye
yol aan etkenlerin tespitinin yaplarak her
bir toplumsal grup iin odakl politika ve
stratejiler gelitirilmesi gerektiini ortaya
koymaktadr.
166. lkemizde internet kullanm oranlar
nispeten dk olmakla birlikte internet
50
kullanclarnn kullanm sresinin yksek

olduu grlmektedir. 2014 yl itibaryla
internet kullanclarnn yzde 71,2si interneti hemen her gn, yzde 21,3 ise
haftada en az bir defa kullanmaktadr. Dzenli internet kullanmda yllar iinde grlen art, internette geirilen sreyi de
artrmtr. Bir ay iinde internette geirilen
sre Trkiyede ortalama 31 saat iken Avrupada 26,9 saattir.
167. nternet kullanclarnn yzde 79,1i
evlerinde, yzde 38,7si iyerinde, yzde
30,2si bakalarnn evinde, yzde 14,3
ise internet kafelerde internete eriim
salamaktadr. Cihaz veya internet balantsna sahip olmayan bireyler iin hala
nemli bir ilevi olan internet kafeleri kullanma oran, erkeklerde yzde 20,6 iken,
kadnlarda yzde 4,9dur. Ayrca, 6-10 ya
grubu ocuklarda internet kafeleri kullanm oran yzde 8,7 iken, bu oran 11-15
ya grubu ocuklarda 28,8dir. ocuklar
bata olmak zere lke genelinde internet kafelerin yaygn kullanm bu meknlarn artlarnn tm bireyleri kapsayacak
biimde gelitirilmesini gerekli klmaktadr.
168. Sosyal alar ve sosyal medyann

kullanm lkemizde olduka yaygndr.
Trkiyedeki internet kullanclarnn yzde 96,2si sosyal alar kullanmakta olup
sosyal alarda bir ayda geirilen ortalama

sre ise 10,2 saattir. 6-15 ya grubundaki
ocuklarda ise sosyal alara katlma oran
yzde 53,5tir.
Kutu 3 - Bilenler Bilmeyenlere Bilgisayar retiyor

Birlemi Milletler Kalknma Program
(UNDP), Kalknma Bakanl, Habitat Kalknma ve Ynetiim Dernei ve Microsoft
ibirlii ile yrtlen Bilenler Bilmeyenlere
Bilgisayar retiyor (BBB) projesi, bata ocuklar, genler, kadnlar ve engelliler olmak
zere dezavantajl bireylerin BT konusunda
kapasitelerinin artrlmas yoluyla Trkiyenin
e-dnm srecine katkda bulunmaktadr.
Proje, Ulusal Genlik Parlamentosu, Kent
Konseyleri Genlik, Kadn ve Engelliler Meclisleri ve yerel ynetimler ortaklnda, 78 il ve
129 kentteki 1200 gen gnll eitmen, 50
master eitmeni ve yzlerce gen gnllnn
katks ile yrtlmektedir.
2005 ylndan bu yana yaklak 150 bin kiiye
temel bilgisayar ve internet becerileri, ofis
169. ocuklarda BT kullanm hzla artmaktadr. TK tarafndan 2013 ylnda yaplan ocuklarda Biliim Teknolojileri Kullanm ve Medya Aratrmasna gre 6-15
ya grubundaki ocuklarda bilgisayar,
internet ve cep telefonu kullanm oranlar
srasyla yzde 60,5, yzde 50,8 ve yzde
24,3tr. Ayn ya grubunda internet kullanan ocuklarn yzde 38,2si interneti haftada 2 saate kadar, yzde 47,4 3-10 saat
arasnda, yzde 11,8i 11-24 arasnda, yzde 2,6s ise 24 saatin zerinde kullanmtr. Evde kullanm oran yzde 65,6, okulda
kullanm oran yzde 27,9 iken, internet
kafelerden eriim oran ise yzde 21,4tr.
ocuklarn internet kullanm amalarna
bakldnda dev yapma ve bilgi arama,
oyun oynama ile sosyal alara katlmann
st sralarda yer ald grlmektedir. nternet kullanmnn ocuklardaki yaygnl
ve bu kullanmn geliim hz dikkate aln-
programlar, saysal yaam ve internet gvenlii, web tasarm ve yazlm gelitirme

eitimleri verilmitir. Katlmclarn ya ortalamas 19 olup, yzde 58ini kadnlar, yzde
42sini erkekler oluturmaktadr.
Eitimler yerelde Bakanlklar veya yerel
idarelerce salanan mekn ve altyap kullanlarak, bunun yan sra altyapnn yetersiz
kald yerlerde yerel idarelerin destei ile
Srekli Eitim Merkezleri ve Biliim Akademilerinde gerekletirilmektedir.
Proje, UNDP tarafndan en iyi uygulama rnei olarak gsterilmi, ayn zamanda 2008
yl Aralk aynda Avrupa Komisyonu tarafndan dzenlenen Avrupa e-erme dllerinde Corafi Katlm kategorisinde en iyi be
projeden biri seilmitir.
dnda, ocuklarn daha nitelikli ierik ve

uygulamalara ynlendirilmesi ve bu alanda ierik geliimi ihtiyac dikkat ekmektedir.
170. ocuklarn bilgisayar banda geirdii zamann artmas ile bilgisayar ve internet kullanmnn baz ocuklarda bamllk
dzeyinde grlmesi ocuklarn serbest
zamanlarn deerlendirme alkanlklarn
belirgin lde etkilemi, bu teknolojileri
bilinli kullanmann nemini artrmtr. Bu
konuda kamu, zel sektr ve STKlar tarafndan hukuki, teknik ve eitsel ynleri olan
pek ok alma yaplmakta olsa da, BTin
yaygnlamas ve zellikle internet zerinden yaplan faaliyetlerin eitlenmesi bu
teknolojilerin yol at psikolojik, sosyal,
fizyolojik, kltrel riskler ile daha etkin bir
mcadeleyi gerekli klmaktadr.
51
ekil 19 - 6-15 Ya Grubu ocuklarn nternet Kullanm Amalar, 2013

84,8
dev yapma veya renme
79,5
Oyun oynama
56,7
Bilgi arama
53,5
Sosyal medya alarna katlma
50,1
Film, dizi, tv yaynlar, video izleme, mzik dinleme

21,9
Dosya indirme (oyun, film, program, mzik vb.)
17,9
e-Posta veya anlk ileti gnderme
13,8
Online haber, gazete ya da dergi okuma

7,3
Sesli ya da grntl grme yapma
10 20 30 40 50 60 70 80 90
Yzde
Kaynak: TK 6-15 Ya Grubu ocuklarda Biliim Teknolojileri Kullanm ve Medya Aratrmas, 2013
171. Tm okullara BT snflarnn kurulmas

ve BT derslerinin zorunlu olarak mfredata
alnmas ile yaygnlk kazanan eitimde BT
kullanmnn, FATH Projesinin hayata gemesiyle daha da younlamas beklenmek-
tedir. FATH Projesi kapsamnda saysal

ders ieriklerinin yer ald Eitim Biliim
A (EBA) zenginletirilmekte, mfredat
yeni teknolojilere uyumlatrlmakta, retmenlere hizmet ii eitim verilmektedir.
Kutu 4 - FATH Projesi

Tm okullara BT snflarnn kurulmas ve BT
derslerinin zorunlu olarak mfredata alnmas ile yaygnlk kazanan eitimde BT kullanmnn, FATH Projesinin hayata gemesiyle
daha da younlamas beklenmektedir. Eitim ve retimde frsat eitliini salamak ve
okullardaki teknolojiyi iyiletirmek amacyla
tasarlanan Proje 5 ana bileenden olumaktadr. Bunlar,
1. Donanm ve yazlm altyapsnn salanmas
2. Eitsel e-ieriin salanmas ve ynetilmesi
3. retim programlarnda etkin BT kullanm
4. retmenlerin hizmet ii eitimi
5. Bilinli, gvenli, ynetilebilir ve llebilir BT
kullanmnn salanmas olarak belirlenmitir.
Proje kapsamnda okulncesi, ilkretim ile
ortaretim dzeyindeki tm okullara internet
eriim altyapsnn tesis edilmesi, tm dersliklere akll tahta temin edilmesi, tm retmen
ve rencilere tablet bilgisayar datlmas,
retim programlarnn BT destekli retime
uyumlu hale getirilerek eitsel saysal ieriklerin oluturulmas ve bu ieriin Eitim Biliim A (EBA) zerinden paylama almas
52
hedeflenmektedir. Hazrlk almalar ve pilot

uygulamalar devam eden Projenin, kapsam,
lei ve sreklilii asndan, yazlm, hizmetler, saysal ierik ve mobil uygulama pazarnn
bymesine ve donanmda yerli katk paynn
artrlmasna ynelik nemli katk salayaca
deerlendirilmektedir.
FATH Projesine ilikin ihale ynetmelii,
07/07/2012 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Proje kapsamnda a
altyapsnn tesisine ilikin almalar srmektedir. Donanm almlar kapsamnda etkileimli tahta ve ok fonksiyonlu yazc ihalesi Temmuz 2013te yaplm olup ihale sreci devam
etmektedir. 2015 sonu itibaryla btn ortaokul
ve liseleri kapsayacak biimde 347 bin adet
etkileimli tahtann kurulumunun yaplmas
hedeflenmektedir. Pilot proje kapsamnda 62
bin 800 adetinin datm yaplan tablet bilgisayarlardan 10,6 milyon adetinin teminine ilikin sre Haziran 2013te balamtr. Ayrca,
hazrlanan elektronik ieriin paylalmas
amacyla oluturulan Eitim Biliim An zenginletirme ve retmenlerin hizmet ii eitim
almalar devam etmektedir.
172. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plannda (2006-2010), lke genelinde 4.500
tam zamanl Kamu nternet Eriim Merkezinin (KEM) kurulmas yoluyla bireylerin BT yetkinliklerinin ve internet eriim
imknlarnn artrlmas hedeflenmitir. Bu
dorultuda, halk eitim merkezi, mesleki eitim merkezi, kla, ktphane gibi
yerlerde yaklak 2 bin KEM kurulmu;
aralarnda baarl olanlar bulunmakla
beraber, bu merkezler tasarmna ilikin
eitli eksiklikler nedeniyle beklenen etkiyi oluturamamtr. BTin kullanmnn
yaygnlamas, saysal okuryazarln artrlmas, saysal becerilerin gelitirilmesi
gibi amalarla kamu, yerel ynetimler, niversiteler, zel sektr ve STKlar tarafndan
hayata geirilen giriimlerin saysnda son
yllarda belirgin bir art gzlenmektedir.
173. Temmuz 2014te yaymlanan 20142018 Trkiye Hayat Boyu renme Strateji
Belgesi ve Eylem Plannda yetikinlerin yenilikilik ve biliim teknolojileri gibi alanlarda bilgi ve becerilerinin artrlmasnn tevik
edilmesi, dezavantajl gruplarn eitime eriimlerinin desteklenmesi amacyla uzaktan
eitimin yaygnlatrlmas hedeflenmitir.
174. Trkiyede bilgi gvenlii ve kullanc gveninin salanmasn amalayan
almalar 1990l yllardan itibaren balatlmtr. Bu yllardaki almalar internet
teknolojilerinin yeteri kadar yaygnlam
olmamas nedeniyle daha ziyade kamu bilgi sistemleri kapsamnda deerlendirilmi
ve bilgi gvenliinin salanmas odanda
yrtlmtr.
175. 2000li yllarn bandan itibaren kamu
ve zel kesim tarafndan salanan e-devlet,
e-bankaclk ve e-ticaret gibi alanlardaki
eitlenen hizmetlerde bilgi gvenliinin
salanmas, bu hizmetlerin yaygnlamas
iin n art haline gelmitir. Benzer ekilde,
bu alanlarda kiisel bilgilerin depolanmas
ve kullanm hzla artm, dolaysyla kiisel bilgilerin mahremiyetinin salanmas
gereksinimini gndeme getirmitir. Dier
yandan, internet ve bilgisayar kullanmndaki yaygnlama biliim yoluyla ilenen

sular ortaya karmtr. Bu nedenle hem
hizmet sunucular hem de bu hizmetlerden
faydalananlar nezdinde bilgi gvenlii ve
kullanc gvenine ilikin konularn btncl bir bak asyla ele alnmas lkemizde ncelikli hale gelmitir.
176. Bilgi gvenlii konusunda farkndaln oluturulmas ve bilgi gvenlii kltrnn kullanclar ve hizmet sunucular
tarafndan iselletirilmesi ulusal bilgi gvenliini salamada ele alnmas gereken
konulardan birisi olarak dikkat ekmektedir. Ulusal bilgi gvenliinin salanmasnda uluslararas ibirlii olanaklarndan
faydalanlmas tm dnyada olduu gibi
lkemiz iin de bir gereksinimdir. zellikle siber saldrlarn snr aan nitelii lkelerin birbirleriyle teknik ibirliini ve bu
saldrlar nlemede egdm ierisinde
hareket etmesini zorunlu klmaktadr.
177. Kritik bilgi altyaplarnn lkemiz iktisadi ve sosyal yaamnda artan nemi
nedeniyle, bu altyaplarda gvenliin salanmas hayati nem arz etmektedir. Bu
kapsamda, enerji, finans, iletiim, salk,
ulatrma, su ve kamu hizmetlerindeki bilgi sistemleri ve altyaplarnn korunmas n
plana kmaktadr.
178. Trkiyede kiisel verilerin korunmasna ilikin yasal dzenleme almalar
2000li yllarn ilk yarsndan itibaren gndemde olmasna ve mteaddit defalar tasar olarak TBMMye sunulmasna ramen
henz tamamlanamamtr. Bununla birlikte
2010 ylnda Anayasada yaplan bir dzenlemeyle kiisel veriler temel bir hak olarak
koruma altna alnmtr. lkemiz, kiisel
verilerin korunmasna ilikin yasal dzenlemelerin tamamlanmas ile AB lkeleri
nezdinde veri koruma bakmndan gvenilir
lke statsne kavuacaktr. Bu dzenlemenin yaplmas lkemizdeki BT sektrnn bata AB lkeleri olmak zere yurt dna bilgi toplumu hizmetleri sunabilmesi,
kiisel verinin temel girdi olduu finans,
salk, sigorta gibi sektrlerde lkemizin i
53
potansiyelinin artmas ve lkeler arasnda

veri paylam ve adli ibirlii kanallarnn
etkin almas iin de gereklidir.
179. Ulusal bilgi gvenliine ilikin yasal
altyapnn oluturulmas almalar uzun
bir dnemdir gndemde olmakla birlikte
henz sonuca ulatrlamamtr. almalarn Adalet Bakanl koordinasyonunda
tamamlanarak bu konudaki eksikliin giderilmesi nem arz etmektedir. 2012 ylnda
Bakanlar Kurulu Kararyla Siber Gvenlik
Kurulu kurulmu ve 2013 ylnda Ulusal Siber Gvenlik Stratejisi ve 2013-2014 Eylem
Plan kabul edilmitir. Bu kapsamda, Mays
2013te Ulusal Siber Olaylara Mdahale
Merkezi (USOM) kurulmu, Kasm 2013te
karlan bir tebli ile kamu kurumlarnda
ve zel sektr kurulularnda kurumsal ve
sektrel siber olaylara mdahale ekiplerinin (SOME) oluturulmas dzenlenmitir.
180. lkemizde internet vastasyla ilenen sularn say, eit ve niteliinde art
yaanmaktadr. Bu art siber sula mcadelede geleneksel yntemleri ilevsiz klmakta veya uygulanmasn zorlatrmaktadr. Siber sula mcadelede kamu kurum
ve kurulular arasnda koordinasyon, nitelikli personel istihdam, adli ve idari sreler gibi alanlarda bir takm sorunlar gze
arpmaktadr. Bu sorunlar dikkate alnarak
siber sula mcadelede koordinasyon altyaps, adli ve idari sreler, nitelikli insan
kayna ve eitim, teknik altyap, kullanclarn bilinlendirilmesi ve suun nlenmesi, uluslararas ibirlii, siber su Ar-Gesi
gibi alanlar kapsayan btncl bir strateji
gelitirilmesi gerekmektedir.
181. 6460 sayl Kanun ile biliim hukuku
ile alakal davalara bakmakta olan hukuk
mahkemelerinde ihtisaslamann n
almtr. Ancak, biliim sular ile etkin
mcadelede biliim teknolojileri alannda
uzmanlam savc ve hkimlerin grev
yapyor olmas ve ihtisas mahkemelerinin
kurulmas nem arz etmektedir.
182. nternet ortamnda ilenen belirli sularla mcadeleyi amalayan ve ierik, yer,
54
eriim ve toplu kullanm salayclarnn

ykmllklerini dzenleyen 5651 sayl
Kanun 2007 ylnda kabul edilmi ve Kanunun uygulanmasnda TB grevlendirilmitir. 2011 yl ubat aynda TB tarafndan
Gvenli nternet Program balatlmtr.
Dier yandan 2014 ylnda 5651 sayl Kanunda tadilat yaplmtr.
183. nternet kullanm zellikle ocuklar uygunsuz ierie maruz brakabilmekte, siber zorbalk, nefret sular, zararl
alkanlklarn zendirilmesi gibi riskleri
de beraberinde getirmektedir. Bunlara
kar ocuklar bata olmak zere toplumun tm kesimlerine ynelik bilinlendirme faaliyetlerinin yrtlmesi nem
arz etmektedir. Bu kapsamda zellikle
STKlarn bilinlendirme srecinde aktif
rol stlenmesi ve bu alandaki politikalarn
oluumuna etkin biimde katlmalar ihtiyac bulunmaktadr.
Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli
Yeniliki zmler
184. lkemizdeki kent nfusunun hzl art
ulam, enerji, su, salk, evre ve gvenlik
gibi alanlarda pek ok sorunu da beraberinde getirmektedir. Bu sorunlarn zlmesi, kamu hizmetlerinin iyiletirilmesi ve
vatandalarn yaam kalitelerinin artrlmasnda BT destekli yeniliki zmler byk
bir potansiyel barndrmaktadr.
185. Trkiyede akll kentler konusunda
merkezi kurumlarn ve yerel ynetimlerin
CBS tabanl zmleri bulunmakla birlikte, bu konuda henz temel hedefler konulmam ve stratejiler belirlenmemitir.
Trkiyede akll kent zmleri zellikle
byk ehirlerde bata kentsel hizmetler,
ulam ve su hizmetleri olmak zere eitli
alanlarda hayata geirilmeye balanmtr.
ubat 2013te 40 belediye ile yaplan Belediyeler Akll Kent Uygulamalar Anketine
gre belediyelerde kentsel hizmetler ve
ulam alanndaki akll kent uygulamalar
ne karken, enerji ve su alanndaki akll
kent uygulamalar daha az sayda belediye
tarafndan hayata geirilmitir.
ekil 20 - Belediyelerde Kullanlan Akll Kent Uygulamalar, 2013

Akll sokak aydnlatmas sistemleri
Enerji
Bina/konut enerji ynetimi sistemleri

Akll elektrik sayalar
Akll elektrik ebekesi
Su
Akll su sayalar ve talep ynetimi

Szntlarn tespiti ve nleyici bakm
4
3
34
36
37
27
31
Filo takibi, bakm, konum belirleme sistemleri
28
23
Btnleik toplu tama cret demesi
17
15
Kltr ve turizm hizmetleri

Kentsel
Hizmetler
30
2 2
1 2
Akll parkmetreler ve cretlendirme

Ulam
13
Hizmetlere elektronik kanallardan eriim

Acil mdahale ve afet hizmtleri
Hava kalitesi takibi
21
12
15
31
9
12
12
2
19
26
Uygulamaya alnmtr Planlama ve/veya kurulum aamasndadr

zmmz/uygulamamz bulunmamaktadr
Kaynak: Belediyelerde Akll Kent Uygulamalar Anketi 2013
186. Kentsel dnm srecinde akll

kent uygulamalar nemli frsatlar sunmaktadr. Kentsel dnmn tasarmnda, ynetiminde ve srece vatanda katlmnn
salanmasnda yeniliki uygulamalarn
kullanlmas zaman ve maliyet tasarrufu
salamaktadr. Bu kapsamda akll kent
altyaplarnn oluturulmas, yeni ina edilecek binalarda akll bina uygulamalarna
yer verilmesi gibi tedbirler yaam standardnn artmasna katkda bulunmaktadr.
187. Akll kent planlamas iin temel tekil
eden CBS altyaps lkemizde az sayda
belediye tarafndan hayata geirilmitir.
ileri Bakanlnn 2011 ylnda tm belediyelerin yzde 90 zerinde yapt e-devlet anketine gre CBS almalar belediyelerin sadece yzde 3nde tamamlanm
olup yzde 14nde ise ksmen devam
etmektedir. CBS altyapsn oluturacak
teknik kapasitesi olmayan belediyelerin
bu konuda desteklenmesi ihtiyac gzlenmektedir.
188. Belediyelerin, akll kent zmlerini
hayata geirme srecinde karlatklar en nemli engeller finansman, kentler
arasnda birlikte alabilirlii salayacak

standart ve rehberlere olan ihtiya, mevzuat ile ilgili problemler, uygulamalarn vatandalar tarafndan benimsenmemesi ve
nitelikli insan kayna eksikliidir.
189. Akll ulam sistemleri ulamn daha
hzl, gvenli, konforlu, evreci ve ekonomik olmasna katk salamaktadr. Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl
tarafndan hazrlanan ve 2014-2016 dneminde uygulanmas ngrlen Akll Ulam Stratejisinde akll ulam sistemlerinin
gelitirilmesi iin gerekli tedbirler belirlenmitir.
190. lkemizde 2000 ylndan itibaren artan sanayileme ve kentleme enerjiye
olan talebi de giderek artrmaktadr. Trkiye, OECD lkeleri ierisinde getiimiz 10
yllk dnemde enerji talep artnn en hzl
gerekletii lke durumundadr. Dier
yandan artan enerji tketiminden kaynaklanan sera gaz salm ve iklim deiiklii
lkemizde de evresel sorunlara kar tedbirler alnmasn ncelikli hale getirmeye
balamtr. Trkiyede 2012 ylnda yrrle konulan klim Deiiklii Eylem Pla2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
55
nnda yeil biliim ayrca ele alnmamtr.

Bu nedenle yeil biliim kapsamnda yaplmas gereken almalar btncl bir
ekilde ele alan bir yol haritasna ihtiya
bulunmaktadr. Yeil biliimin nemli bir
parasn da e-atklarn azaltlmas oluturmaktadr. Trkiyede yllk oluan elektronik atk miktar ortalama 400-500 bin ton
civarnda olduu halde firmalarca toplanan yasal atk miktar 2011 yl iin 8 bin ton
civarnda kalmtr. 2012 ylnda kan Atk
Elektrikli ve Elektronik Eyalarn Kontrol
Ynetmelii ile reticilere, satclara ve tketicilere elektronik atklarn bertaraf edilmesine ilikin ykmllkler getirilmesi
sonucu toplanan elektronik atk miktarnn
artmas beklenmektedir.
191. Yeil biliimin en etkin kullanlabilecei alanlarn banda akll ebekeler gelmektedir. Akll ebeke uygulamalarnn
yaplmasna, 2012-2023 Enerji Verimlilii
Strateji Belgesinde yer verilmitir. Ancak
akll saya ve uzaktan okuma sistemlerinin yaygnlamasna karn, elektrik ebekelerinin gerek zamanl izlenmesine ve
ynetimine ilikin uygulamalarda ilerleme
salanamamtr.
192. Son yllarda lkemizde salk alannda yaanan dnmn bir paras olarak, BT destekli pek ok yeniliki hizmetin sunulmaya baland grlmektedir.
zellikle, salk standartlar, elektronik
salk kaytlar, randevu sistemleri ve teletp alanlarnda yaanan gelimeler, vatandalarn salk hizmetlerine daha rahat
eriimini mmkn hale getirmitir. lkemizde salk verilerinin belirli standartlar
dorultusunda toplanmasn, analizini ve
deerlendirmesini salamak amacyla
Ulusal Salk Veri Szl hazrlanmtr.
Ayrca, Salk Bakanl tarafndan, salk
alannda yazlm gelitiren firmalara ynelik bir sertifikasyon mekanizmas oluturulmutur. Salk Bakanl bnyesindeki
tm e-salk uygulamalarna altlk oluturan Salk-NET bireylerin salk verilerini
56
merkezi bir yapda toplamakta ve nemli

bir karar destek sistemi olarak almaktadr. Ancak, toplanan hasta verilerinin
kiisel verilerin korunmasna ve mahremiyetine uygun ekilde paylalabilmesi iin
mevzuat deiiklii gerekmektedir. 2007
ylnda balanan teletp uygulamasnda
mevcut durumda 61 gnderici ile 10 alc hastane birbirine balanarak verilerin
tetkiki uzaktan yaplabilmektedir. Ancak,
teletp uygulamalar sonucunda verilen kararlarn sorumluluunun kime ait olaca
konusundaki belirsizlik bu uygulamalarn
yaygnlamasn engellemektedir. lkemizde 10 milyonun zerinde hipertansiyon ve diyabet hastas, 1,5 milyon fiziksel
engelli ve 400 binin zerinde evde bakm
hizmeti alan hasta olduu dnldnde uzaktan salk uygulamalarnn yaygnlamasnn bu alanlarda yaplan harcamalarda byk oranda tasarruf salayaca
deerlendirilmektedir.
193. Trkiyede byk veri alannda almalara balanm olmakla beraber, hayata
geen byk veri uygulama rnekleri snrldr. Haberleme, perakende, bankaclk
gibi mteri davranlarnn yakndan takip
edildii alanlarda faaliyet gsteren irketler veri analizi almalar yapmaktadr.
Kamu kurumlarnda ise vergi, sosyal gvenlik, emniyet gibi baz alanlarda byk
miktardaki veriler zerinde eitli analizler
yaparak verimlilii artrmak, kayp-kaak
oranlarn drmek ve hizmet kalitesini
ykseltmek iin almalara balanmtr.
194. Saysal ierik miktarndaki art ve internette geirilen srenin artmas, Trke
ieriin nemini artrmaktadr. Kltr ve
Turizm Bakanl ktphane hizmetleri ile
Trkiyedeki sreli yaynlara eriimi kolaylatrmak amacyla eitli almalar yapmtr. YK Tez Merkezinde halen saysal
ortama aktarlm olan 300 bin civarnda
yksek lisans ve doktora tezine eriim
salanabilmektedir. Ayrca, lkemizden
niversitelerin de yer ald bilimsel bil-
giye ak eriime ynelik uluslararas baz

giriimler bulunmaktadr. Ancak, snrl
miktarda sunulabilen saysal ieriin artrlmas iin gerekli yasal ve teknik engellerin kaldrlmas ve bilimsel bilgiye ak
eriim konusunda niversitelerin ibirliine dayal yaplarn kurulmasna ihtiya
duyulmaktadr. Ayrca, ktphaneler bilgi
araynda bavurulan ilk kaynak zelliklerini hzla kaybetmektedir. Bundan dolay,
ktphanelerin kullanclarn dikkatini ekmek iin kaynaklara ve bilgilere annda ve
farkl cihazlardan kesintisiz eriim imkn
salamalar gerekmektedir. lkemizde
sanal mzeler alannda ise kltr varlklarnn dijitalletirilmesine ynelik almalar
yrtlm, ancak bu alandaki nitelikli insan kayna eksikliinden dolay ilerleme
snrl seviyede kalmtr.
195. lkemizdeki giriimcilik ekosistemi
henz gelime aamasnda olup, internet
kullanm ve e-ticarete olan talep yeterli
byklkte deildir. te yandan, nitelikli internet giriimlerinin ortaya kmasn
salayacak gen nfus ve genileyen pazarlara olan yaknlk gz nne alndnda, internet giriimcilii ve e-ticaret, Trkiye iin nemli frsatlar barndrmaktadr.
196. Trkiyede internet giriimciliinin
nndeki en byk engel, zellikle balang aamas giriimlerin finansman
yetersizliidir. Trkiyede olgunlam irketlere ynelik giriim sermayesi fonlar
yaygnlamakla birlikte, zellikle balang aamasndaki giriimlere ynelik yatrm aralarnn says ve hacmi olduka
dktr. Bu adan, lkemizde ortaya kan yeni internet giriimleri nemli lde
finansman eksiklii yaamaktadr. Yeni bir
giriim iin finansman bulma kolayl endeksi ABDde yzde 96 iken bu oran Trkiyede yzde 12dir.
197. Erken aama giriimlerin baarya
ulamas asndan son derece nem-
li olan melek yatrmclk ve bu alandaki

rgtlenme Trkiyede henz gelime
aamasndadr. Milyon nfus bana den melek yatrmc a says Trkiyede
0,1, ngilterede 1,0, Yeni Zelandada ise
4,1dir. 2013 ylnda yrrle giren Bireysel Katlm Sermayesi Ynetmelii,
lkemizde melek yatrmcln gelimesi
ynnde nemli bir adm olmutur. Bu Ynetmelik ile bireysel katlm yatrmcsnn
balang aamasndaki anonim irketlere ortak olurken koyduu sermayenin
yzde 75ini vergi matrahndan debilmesine imkn salanmtr. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, TBTAK ve
KOSGEB tarafndan belirlenen programlar kapsamnda son 5 yl iinde projesi
desteklenmi kurumlara itirak salayan
yatrmclar iin bu oran yzde 100 olarak
uygulanmaktadr.
198. Mart 2014te yaymlanan st Fonlara
Kaynak Aktarmna likin Bakanlar Kurulu
Karar ile giriim sermayesi fonlarna kamu
kayna aktarlmasna imkn salanmtr.
Getirilen bu dzenleme giriimcilerin finansmana eriimini kolaylatrarak Trkiyede giriim sermayesi sektrnn gelimesine nemli katklar salayacaktr.
199. Trkiyede erken aama giriimlere
ynelik sunulan devlet desteklerinin tr
ve miktar asndan danklk gsterdii
ve takip edilebilir olmad gzlenmektedir. 2011 yl verilerine gre KOSGEB
tarafndan salanan desteklerin yaklak
yzde 6s biliim alannda faaliyet gsteren iletmelere verilmitir. te yandan
biliim irketleri arasndan nemli lde
farkllaan internet giriimlerine zel herhangi bir destek bulunmamakta; mevcut
destek programlarnn deerlendirme ve
kabul ltleri, internet giriimlerinin bu
desteklerden faydalanmasn zorlatrmaktadr.
200. nternet giriimcilii alanna genel
olarak gen insanlarn yneldikleri grlmektedir. Trkiye bu adan nemli bir
57
giriimci potansiyeline sahiptir. zellikle

rgn eitim araclyla, erken yalarda
gerekli becerilerin edinilmesi bu potansiyelin harekete geirilmesi asndan olduka nemlidir. alma yandaki nfus
dikkate alndnda, okul ii veya okul dnda giriimcilik eitimi alm bireylerin
oran Almanyada yzde 21,2, Brezilyada
yzde 9,4, Trkiyede ise yzde 6,3tr. Bunun yan sra, lkemizde rgn eitim kapsamnda verilen giriimcilik derslerinin uygulama boyutu zayf kalmaktadr.
201. Trkiyede genel anlamda giriimcilie olan kltrel eilim ve istek yksek
olsa da, gen nfus arasnda temel eitim
sonras kendi iini kurma oran dktr.
Bunun balca sebepleri; lkemizde giriimcilie ynelik risk algsnn hala yksek
olmas ve zellikle bu alandaki ynlendirme mekanizmasnn yetersiz olmasdr.
Trkiyede internet ekosisteminin gelimesi iin zellikle giriimci bireylere ve erken
aama giriimlere danmanlk salayacak ynlendirici mekanizmalarna nemli
lde ihtiya vardr.
202. lkemizde internet giriimciliinin
nndeki balca engellerden biri, irket
ama ve kapama srelerinin zorluudur.
Gelimi lkelerle kyaslandnda Trkiyede irket kurma sresi ksa olmasna
ramen irket kurma masraf yksektir.
rnein irket kurma masrafnn yllk
kii ba milli gelire oran Trkiyede yzde 12,7 iken bu oran ABDde yzde 1,5
ve ngilterede yzde 0,3tr. te taraftan,
lkemizde asl zorluk irket kapatma ve iflas srecinde yaanmaktadr. flas sonras
alacaklarn temin sresi ortalama olarak
ngilterede 1 yl, Trkiyede ise 3,3 yldr.
Benzer ekilde Trkiyede iflas srecinin
alacaklya maliyeti, alacak miktarnn yzde 15i iken bu oran gelimi lkelerde
yzde 5 seviyesindedir.
58
203. alanlara ynelik hisse senedi opsiyonlar, zellikle teknoloji irketlerinin

bymesi ve geliimi iin olduka etkili bir
ara durumundadr. Vergi mevzuatmzda,
alanlara hisse senedi opsiyonu salanmasna ynelik tevik edici herhangi bir
dzenleme bulunmamaktadr. TBMMye
sunulmu bulunan yeni Gelir Vergisi Kanunu Tasarsnda yer alan hkmler erevesinde alanlara hisse senedi opsiyonu
verilmesi ngrlmektedir.
204. Trkiyede internet kullanclar arasnda evrimii alveri yapma oran
2013 yl itibaryla yaklak yzde 25 olup,
bu oran gelimi lkelerde yzde 70, gelimekte olan lkelerde yzde 50 seviyesindedir. Dier yandan e-ticaret hacminin
toplam perakende pazar iindeki pay lkemizde sadece yzde 1 iken bu pay gelimi lkelerde yzde 5-15, gelimekte olan
lkelerde ise yzde 3-4 seviyesindedir.
lkemizdeki internet kullanclarnn ya
ortalamasnn dk olmas ve insanlarn
internetten alverii gvenli bulmamalar, evrimii alveriin tercih edilmesini
engelleyen balca unsurlardr. nternet
kullanm yaygnlnn gelitirilmesi ve
e-ticaretin gvenliine ynelik tedbirlerin
alnmas durumunda, Trkiyede internet
ekonomisine olan talep asndan nemli
gelimeler kaydedilebilecektir.
205. Trkiyede iletmeden tketiciye toplam e-ticaret pazar hacmine ilikin salkl verilere ulamak olduka zordur. te
yandan iletmeler aras pazara ynelik
herhangi bir veri mevcut deildir. nternet
zerinden gerekleen kartl ilemler tutar, lkemizde e-ticaret hacmini tahmin etmek iin kullanlan nemli bir gstergedir.
Sz konusu tutar son yllarda nemli bir
art gstermi, 2013 ylnda gerekleen
168 milyon ilemle toplam 34,6 milyar TL
harcama yaplmtr.
ekil 21 - Trkiyede nternetten Yaplan Kartl deme lemleri Tutar ve lem

Says, 2009-2013
40
168,1
160
35
133
25
102,3
20
25,2
100
80
18,7
57,2
60
12,9
40
9,1
20
0
2009
140
120
75,4
10
5
34,6
Milyon adet
Milyar TL
30
15
180
2010
2011
2012
2013
lem Tutar
lem Says
Kaynak: Bankalararas Kart Merkezi (BKM)
206. Trkiyedeki internet kullanclarnn

evrimii alveri yapmama nedenleri
arasnda; gvenlik, gizlilik ve hizmet kalitesine ynelik endieler bulunmaktadr. Trkiyede e-ticaretin geliebilmesi ve tketici
tercihinin e-ticarete doru ynlendirilmesi
iin gvenlik ve gizlilik kayglarnn giderilmesi ve hizmet sunum standartlarnn
oluturularak kullanc gveninin artrlmas gerekmektedir.
leme ihtiyac ortaya kmtr. Bu kapsamda hazrlanan kanun tasars TBMM tarafndan kabul edilerek 5/11/2014 tarihinde
yaymlanmtr. 6563 sayl Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi Hakknda Kanun
1/5/2015 tarihinde yrrle girecektir. Bu
Kanun ile ticari iletiim, elektronik iletiim
aralaryla yaplan szlemeler, e-ticarete
ilikin bilgi verme ykmllkleri ve uygulanacak yaptrmlar dzenlenmitir.
207. e-Ticaret deer nerisinin nemli bir

ekseni olan fiyat avantaj incelendiinde,
gelimi lkelerin aksine, Trkiyedeki e-ticaret sitelerinin sadece belirli tr rnlerde
fiyat avantaj sunabildii gzlenmektedir.
lkemizde e-ticaret pazarnn gelimesi
iin zellikle KOBlerin internet ortamnda
rekabet edebilmeleri gerekmektedir. Bu
kapsamda KOBler iin nemli bir masraf
tekil eden teknik altyap giderlerinin desteklenmesine ihtiya duyulmaktadr.
Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk

ve Etkinlik
208. Trkiyede e-ticaret alanndaki gelimeler dorultusunda, lkemizin ABye katlm srecinde ABnin e-ticaret alanndaki
direktifleriyle de uyumlu bir yasal dzen-
210. Son dnemde bir ksm hayata geirilmi, bir ksm ise pilot aamada srdrlmekte olan e-devlet hizmetleri arasnda;
Merkezi Nfus daresi Sistemi (MERNS),
209. lkemizin bilgi toplumuna dnm

srecinde, zellikle 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plann takip eden
dnemde kamu hizmetlerinin elektronik
ortamda sunumu konusunda nemli admlar atlmtr. Vatandalar ve giriimciler
tarafndan sklkla kullanlan pek ok kamu
hizmeti elektronik ortamda sunulmaktadr.
59
Adres Kayt Sistemi (AKS), Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBS), Merkezi Sicil Kayt Sistemi (MERSS), elektronik yazma,
kimlik kart gibi ortak altyap ve hizmetlerin
yan sra, eitim, salk, vergi, adalet, emniyet, sosyal gvenlik, gmrk ve baz yerel
ynetim hizmetleri gibi vatandalar ve giriimler tarafndan yaygn ekilde talep gren
temel uygulamalar bulunmaktadr. Ancak,
kurum dzeyinde hayata geirilen uygulamalara ramen hem kamu hem de kullanclar asndan idari ykleri azaltarak maliyet ve zaman tasarrufu yaratmaya, vatanda
memnuniyeti ve yaam kalitesini arttrmaya
ynelik kurumlar aras entegrasyon ve ortak hizmet sunumu konusunda almalarn devam ettirilmesi ihtiyac bulunmaktadr. Kamu BT yatrmlarna 2013 ylnda
224 proje iin yaklak 3,6 milyar TL yllk

denek ayrlmtr. Sz konusu byklk,
2006 ylna gre reel olarak yaklak 3 kat
art ifade etmektedir. Son dnemdeki yatrmlar genellikle idame-yenileme, mevcut
uygulamalar iyiletirme, olgunlatrma ve
yaygnlatrmaya yneliktir. Bu erevede,
srecin balangcndan itibaren; ncelikle
temel e-devlet uygulamalar iin zmler
getirilmi ve btnleik e-devlet hizmetleri
sunumu iin temel altyaplar oluturulmu
olmakla birlikte, gelinen noktada sunulan
e-devlet hizmetlerinin says yerine vatanda odakllk ve idari yklerin azaltlmas
yaklamyla bu hizmetlerin niteliklerinin
arttrlmas ve hem yerel hem de merkezi
dzeyde kamu karar alma mekanizmalarna katlmn salanmas nem kazanmtr.
ekil 22 - Kamu BT Yatrmlar, 2006-2013

4.000
3.586
3.500
Milyon TL
3.000
2.379
2.500
2.000
1.500
1.232
1.266
2006
2007
2.616
1.465
1.121
1.136
2008
2009
1.000
500
0
2010
2011
2012
2013
Kaynak: Kalknma Bakanl Bilgi Toplumu Dairesi, Kamu BT Yatrmlar 2013
211. Elektronik kamu hizmetlerinin tek noktadan, btnleik ve gvenli ekilde sunumunu amalayan e-Devlet Kaps 18 Aralk
2008 tarihinden bu yana hizmet vermeye
devam etmektedir. Son dnemde, vatandalar ve giriimlerin gnlk yaamlarn
60
yakndan ilgilendiren yerel ynetim hizmetleri de youn olarak Kapya dhil edilmeye
balanmtr. Kullanm youn hizmetlerin
de e-Devlet Kapsndan sunulmaya balanmasyla birlikte, kaytl kullanc saysnda
dikkat eken bir gelime salanmtr.
ekil 23 - e-Devlet Kaps Kullanc ve Hizmet Says, 2008-2013

1000
18
16,1
900
16
13,9
800
878
14
700
Adet
10
500
547
5,9
400
Milyon
12
600
300
163
200
100
22
42
2008
2009
0,2
255
0,2
2010
2011
2012
2013 (*)
0 Sunulan Hizmet Says

Kullanc Says
* 2013 Aralk ay verisi

Kaynak: TRKSAT, e-Devlet Kaps
212. AB tarafndan 2013 ylnda yaymlanan e-Devlet Kyaslama Raporunda Trkiye, e-devlet hizmetleri kullanm zerinde
nemli etkisi olduu ngrlen e-devlet
hizmetleri olgunluk gstergesi ve kul-
lanc odakl hizmet sunumu iin gelitirilen evrimii hizmetlerin sunumunda

kullanm kolayl gstergesi asndan
AB27+ ortalamasnn zerinde yer almtr.
86
88
Avusturya
sve
Almanya
82
Slovenya
svire
talya
Belika
79
Finlandiya
71
78
81
spanya
71
75
Trkiye
70
AB27+
Danimarka
70
73
ngiltere
64
65
Fransa
ekil 24 - ABde e-Devlet Hizmeti Sunan nternet Sitelerinin evrimii

Kullanlabilirlik Oranlar, 2013
52
Yunanistan
Romanya
33
Kaynak: AB e-Devlet Kyaslama Raporu 2013 (e-Government Benchmark 2013)
61
213. TK Hanehalk Biliim Teknolojileri

Kullanm Aratrmas 2014 yl sonularna
gre; Trkiyede 16-74 ya aras nfusun
yzde 28,7si, internet kullanan bireylerin
ise yzde 53,3 e-devlet hizmetlerini kullanmaktadr. Kullanm amalar arasnda
kamu kurulularna ait internet sitelerinden
bilgi edinme yzde 51,2 ile ilk srada yer
almaktadr. Dier taraftan, TK Giriimlerde Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas 2013 yl sonularna gre; 2012 ylnda 10 ve daha fazla alan bulunan tm
giriimlerin yzde 73,7si e-devlet hizmetlerini kullanmaktadr. TK 2013 Yaam
Memnuniyeti Aratrmas sonularna gre
e-devlet hizmetlerinden memnuniyet oran
yzde 86,2dir.
214. Kamu kurumlarnn elinde bulunan
verinin paylam ile oluturulabilecek ekonomik ve sosyal faydalar dikkate alndnda kamu verisinin paylam zellikle yeniliki hizmetlerin gelitirilmesi konusunda
byk bir potansiyel barndrmaktadr.
Ancak, kamu verisinin yeni katma deerli
hizmetlerin gelitirilmesi amacyla nc
taraflarla paylam konusunda lkemizde
somut bir ilerleme salanamamtr.
215. Ayn ekilde, lke koullarna uygun
bir e-devlet organizasyon modelinin oluturulmas ve gelecekte daha da nem kazanmas beklenen sanallatrma, mobil
uygulamalar, bulut biliim gibi yeni teknolojilerin e-devlet uygulamalarnda kullanmna ynelik usul, esas ve standartlarn
belirlenmesi ihtiyac devam etmektedir.
216. CBS tabanl projeler mekna dayal uygulamalarn gelitirilmesinde byk
nem arz etmekte, kullanm kolayl salamakta ve karar destek sistemleri iin
nemli bir altlk tekil etmektedir. Son d-
62
nemde CBS kullanan e-devlet uygulamalarnn says ve yatrm miktar artmtr.

Ancak, CBSye ilikin projelerde koordinasyon eksiklii ve zellikle yerel ynetimlerde mkerrer yatrmlar gzlenmektedir. Dier taraftan; CBS tabanl projeler
konusunda yetkin insan gc ve meknsal veri eksiklikleri bulunmakta; CBSnin
karar destek sistemi olarak yeterince kullanlmad grlmektedir. Vatandalarn
yaam kalitesini arttracak akll kent
yaklamna uygun kent ynetimi bilgi sisteminin idari ve teknik gereksinimlerinin
belirlenmesi ve illerde oluturulmas gerekmektedir.
217. te yandan, BTin giderek daha karmak hale gelmesi, sunulan hizmetlerin
say ve eitliliinin artmas gibi sebepler
kamu kurumlarnn BT projeleri hazrlama ve uygulama kapasitesini zorlamaktadr. Daha nitelikli projeler iin gerekli
olan nitelikli biliim personelinin kamuda
istihdamn salamak zere ie alma srelerinin uygun ekilde dzenlenmesi,
ayn i tanmna sahip biliim personelinin
farkl unvan ve cretlerle istihdamn nleyecek ekilde mali haklar, kadro unvan ve
dier zlk haklarnn gzden geirilmesi
ve iyiletirilmesi gerekmektedir. 375 sayl Kanun Hkmnde Kararname (KHK) ile
baz koullarda istihdam edilen kamu BT
personelinin cretleri konusunda yaplan
iyiletirmeler, zmleyici ve programc
kadrolarnn teknik hizmetler snfna dhil edilmesi gibi son dnemde yrrle
giren mnferit dzenlemelerle bu konuda
ksmi iyiletirmeler salanm olmakla birlikte, kamu biliim personeli istihdamnn
btncl bak asyla ele alnmas ve
kapsaml bir dzenleme yaplmas gerekmektedir.
Kutu 5 - T.C. Kimlik Kart Projesi

2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem
Plannda 46 nolu Vatandalk Kart; Pilot
Uygulamas ve Yaygnlatrlmas eylemine
yer verilmitir. Sorumluluu ileri Bakanl
Nfus ve Vatandalk leri Genel Mdrlne verilen sz konusu eylemle T.C. Kimlik
Kartnn gelitirilmesi, bir pilot uygulama kapsamnda test edilmesi ve sonrasnda da lke
apnda yaygnlatrlmas amalanmtr.
Proje kapsamnda yrtlecek almalara
ilikin esaslar ise 2007/16 sayl Babakanlk
Genelgesiyle belirlenmitir. Genelge uyarnca ncelikle bir pilot uygulamann hayata
geirilmesi, pilot uygulamann tamamlanmasnn ardndan yaygnlatrma aamasna geilmesi ngrlmtr. Boluda yrtlen pilot uygulama kapsamnda 220 bin kiiye T.C.
Kimlik Kart datlm ve uygulama 2010 yl
Kasm aynda sona ermitir. T.C. Kimlik Kart
Projesinin yaygnlatrma almalarna devam edilmekte olup projenin 2016 ylnda
tamamlanmas planlanmaktadr.
218. stihdama ilikin hususlarn yan sra,

2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi uygulama dnemi ve sonrasnda artan bir seyir izleyen kamu BT yatrmlar ve BTin
her trl kamu hizmeti sunumunda vazgeilmez hale gelmi olmas da BT yatrm
projelerinin hazrlk ve uygulama srelerinde kurumsal kapasitenin arttrlmas
gereini kuvvetlendirmektedir. Kamu BT
projelerinin ve buna dayal kurumsal faaliyetlerin, kurumun ve kullanclarn ihtiyalarn da gz nnde bulunduran kapsaml
n hazrlk srelerinden geirilmesine;
bu kapsamda, kurumsal stratejik planlarla uyumlu olacak ekilde, yerel ynetimler
de dhil olmak zere, kurum biliim stratejilerinin hazrlanmasna ihtiya duyulmaktadr. Dier taraftan, kamu bilgi ilem
birimlerinde getirilen teknik zmler ile
sahip olunan bilgi ve deneyimlerin dier
kurumlarla yaygn ekilde paylalmasnda
eksiklikler olduu gzlenmektedir. Kurumlarda BT proje ve uygulama kapasitesinin
arttrlmas, daha hzl ve ucuz zmler
Kamu hizmetlerine eriimde kimlik dorulama amacyla kullanlacak, temel kimlik bilgilerini ve biyometrik unsurlar da ieren elektronik kimlik kartnn yaygnlamasyla tm
kimlik dorulama fonksiyonlar tek bir kartta
toplanacaktr. T.C. Kimlik Kartnn kullanlmaya balanmasyla uygulamalarn kritiklik
derecesine gre farkl seviyede kimlik dorulama yntemlerinin kullanlmasna imkn
tannacaktr.
gelitirilmesi ve bylece daha etkin hizmet

sunumu iin, kamu BT zmleri ile en iyi
uygulamalarn kurumlar arasnda paylalmasn salayacak koullarn oluturulmas gerekmektedir.
219. Kamu kurumlarnn BT rn ve hizmet almlar ve kamu BT projelerinin hacmi, e-devlet hizmetlerinin yaygnlamasna
paralel olarak artmaktadr. Ancak, mevcut
mevzuat geleneksel ve standart mal ve hizmet almlar iin tasarlandndan ve BT
rn ve hizmetleri tedarikinde etkinliin
salanmas ve mevzuattan kaynaklanan
sorunlarn giderilmesi amacyla gzden
geirilmesi gerekmektedir. Ayrca, kamu
BT projelerinin hayata geirilmesi ve mevcut sistemlerin idamesinde, bata kamu
zel ibirlii modeli olmak zere alternatif finansman modellerinin aratrlmasna
da ihtiya duyulmaktadr. Bu itibarla, kamu
satn alma mevzuatnn; daha doru ve rasyonel almlarn yaplmasn ve BT projelerinin uygulama etkinliinin arttrlmasn
63
salayacak ekilde gncellenmesi gerekmektedir. Bunun yan sra, mevzuatn ortak

tedarik gibi tasarruf salayc yntemlerle
eitlendirilmesine, alternatif finansman
modellerinin kullanlmasna, firma belge-
64
lendirme sisteminin oluturulmasna ve

yerli sanayinin desteklenmesine imkn
salayacak ekilde gzden geirilmesine
de ihtiya duyulmaktadr.
V. STRATEJLER VE 2018 HEDEFLER

220. Bu blmde eksenler baznda tespit
edilen bilgi toplumu politikalarnn temel
amac lkemizde ekonomik byme ve
istihdam desteklemektir. lkemizin 2023
yl iin belirledii milli gelir, ihracat gibi
hedeflerin yakalanmas, yksek ve istikrarl ekonomik bymenin elde edilmesi ve
nitelikli istihdam oluturulmasnda ekonomik ve sosyal tm alanlarda yaygn ve etkin
BT kullanm kritik nem arz etmektedir.
221. BT rn ve hizmetleri eitimden kltr faaliyetlerine, retimden pazarlamaya,
kamu hizmetlerinden ulusal gvenlie kadar her alanda yatay olarak kullanlmakta,
bu alanlardaki sre ve yaplar derinden
etkilemektedir. Dolaysyla hayatn hemen
her alannda grlen BT kullanmnn yaygnl, tm politika alanlarnda bu teknolojilere ilikin ortak bir yaklam ve yatay bir
koordinasyonu zorunlu klmaktadr. Bu kapsamda, bilgi toplumuna dnm lkemizin ncelikli ve uzun vadeli gndem maddelerinden biri olarak deerlendirilecek,
bu alana ynelik politikalar etkin biimde
uygulanacak ve takip edilecektir. Ayrca;
vergi, tevik, istihdam, sanayi, hizmetler,
ihracat, yatrm ve i ortam, fikri mlkiyet,
Ar-Ge ve yenilikilik, eitim, salk, adalet,
gvenlik, kamu hizmetleri gibi farkl politika
alanlarnda alnacak kararlarda bilgi toplumuna dnm ve BT kullanmda etkinlik
bak as esas alnacaktr. Politikalarn hayata geirilme srecinde ilgili kesimlerin ibirlii salanacak ve uygulamann etkinlii
katlmc bir sre ile deerlendirilecektir.
222. Ekonomik byme ve istihdam odandaki bilgi toplumu politikalarnn hayata
geirilmesinde bu teknolojileri kullanarak
rn-hizmet reten BT sektr stratejik sektr olarak deerlendirilecektir. BT sektrnn bymesi ve etkinliinin artmas, dier
tm sektrlerin verimliliinin ve rekabetiliinin artmasna katk salamaktadr. Dnya rneklerinde grld zere, gelimi
bir BT sektr lkemiz ekonomisinin bilgi

ekonomisine dnm iin anahtar rollerden birini stlenecektir. Bu kapsamda, BT
sektrnn salam temeller zerinde geliimi ve yurtdna alm desteklenecektir.
1. Bilgi Teknolojileri Sektr
223. Rekabeti bir piyasa yaps ierisinde
gelien gl bir BT pazarnn olumas ve
sektrn ekonomiye salad dorudan
ve dolayl katknn artrlmas temel amatr. Bu ama dorultusunda, bata KOBlerde olmak zere BT kullanmnn yaygnlatrlmas salanacak, BT sektrnn
yerli katma deeri ve ihracat artrlacak ve
BT politikalarnn etkin ekilde ynetilmesine ynelik tedbirler alnacaktr.
224. Bata KOBler olmak zere iletmelerin i verimliliinin artrlmasnda BTden
yararlanlacaktr. Bu kapsamda bulut biliim hizmetlerinin kullanm desteklenecektir. Bulut biliim hizmetlerinin geliebilmesi ve yaygnlamas iin gerekli yasal ve
idari dzenlemeler yaplacaktr.
225. Kamu projelerindeki BT rn ve hizmet alm sreleri, yerli katma deerin artrlmasn ve KOBlerin geliimini gzeten
bir anlayla dzenlenecektir.
226. BTe ynelik Ar-Ge, yenilikilik ve
ihracat teviklerinin, belirlenecek ncelikli
alanlarda, etkileri llebilir bir yapda uygulanmas salanacaktr.
227. FATH Projesi kapsamnda tablet ve
akll tahtalarda kullanlmak zere yeniliki
uygulamalarn gelitirilmesi iin rekabeti
bir ortam yaratlacaktr. erik retimi, ieriin uluslararas piyasalarda satn da temin edecek ekilde tevik edilecektir.
228. Oyun gelitirme faaliyetleri bata olmak zere, oyun sektr desteklenecek,
gerekli admlar belirlenecek bir strateji ve
eylem plan erevesinde atlacaktr.
65
229. Kamuda AKKYnin kullanmn destekleyecek ve BTnin ekonominin genelinde

kullanmn artracak AKKY ekosisteminin
geliimi salanacaktr.
230. Yazlm ve saysal ierik alannda fikri
mlkiyet haklarnn korunmas iin gerekli
tedbirler alnacaktr.
231. BT ihracatmz, mevcut ihracat kapasitesi ve kresel eilimlerden hareketle
ne kan gvenlik, savunma, salk, telekomnikasyon, i uygulamalar, eitim
ve oyun gibi alanlara odaklanlarak artrlacaktr.
232. Uluslararas piyasalara eriimi olan
firmalar etrafnda ekosistem oluturulmas salanacak, BT sektrndeki kresel
oyuncularn, kresel deer zincirinde
yksek katma deerli hizmetlerden pay
almamz salayacak ekilde Trkiyeye
ekilebilmesi iin gerekli almalar yaplacaktr.

233. TGBlerde salanan desteklere benzer nitelikte, yazlm sektrne zel lokasyon bamsz destekler verilecektir. BT sektrnn Ar-Ge merkezi says artrlacaktr.
234. BTye ilikin politika yapm sreci etkinletirilecek, kamu, zel kesim ve sivil
toplum kurulularnn bu politikalarn belirlenmesi ve uygulanmasnda birlikte almas salanacaktr.
235. BT sektr verileri, sektrn geliiminin izlenmesine ve uluslararas karlatrmalarn yaplmasna imkn verecek ekilde takip edilecektir. Bu amala, ilgili kamu
kurumlar ile birlikte zel sektrn elinde
bulunan verilerin takibi iin bir mekanizma
oluturulacak; verilerin dzenli olarak kamuoyuyla paylam salanacaktr.
Tablo 3 - Bilgi Teknolojileri Sektr Hedefleri

Hedefler
2013
2018
BT pazarnn GSYH ierisindeki pay (yzde)
1,27
(10,5 milyar dolar)
1,76
(23 milyar dolar)
BT sektr ierisinde yazlm ve hizmetler sektrnn

pay (yzde)
20
(2,04 milyar dolar)
35
(8,05 milyar dolar)
0,52
4,63 (2011)
5,7
BT sektr ihracat (milyar dolar)

BT sektr katma deerinin zel sektr toplam
katma deerine oran (yzde)
Kaynak: TK, TBSAD (ihracat verisi), IDC. 2018 verileri Strateji hedefidir.
2. Genibant Altyaps ve Sektrel

Rekabet
236. Genibant teknolojilere eriimde alternatif seeneklerin olumas, sektrn
gl bir yapya kavumas iin kaynaklarn etkin ve verimli kullanlmas ilkesini
de gzeterek altyapya dayal rekabetin
artrlmas, genibant kullanm yaygnlnn artrlmas, hzl ve kaliteli genibant
eriimine tm kesimlerin uygun maliyetle
ulamas ve rekabette srekliliin salanmas temel amatr.
66
237. Bilgi Toplumu Stratejisi ile uyumlu

ulusal genibant stratejisi hazrlanacaktr.
Bu Stratejide 2018 yl iin genibant hedefleri belirlenecek ve bu hedeflerin nasl
hayata geirilecei detaylandrlacaktr.
238. Fiber eriim altyapsn yaygnlatrmak ve saysal blnmeyi azaltmak iin,
altyap eitlilii, hz, kalite, sosyo-ekonomik durum, etkin rekabet ortam ve kullanm oranlar asndan farkllk gsteren
yerlerde blgesel bazl dzenleme yaklam ve yatrm modelleri benimsenecektir.
239. Yeni nesil eriim altyaplarndaki

yaygnl artrmak amacyla iletmeciler
arasnda altyap paylamna ynelik destek ve dzenlemeler hayata geirilecektir.
240. Yeni nesil eriim ebekelerinde yaygnl artrmak zere iletmeciler tarafndan stlenilen yatrm ksmi devlet yardmlaryla desteklenecektir. Genibant
altyapsnn gtrlmesinin iletmeciler
asndan krl olmad blgelere yatrm
yaplmas evrensel hizmet gelirleri ile tevik edilecektir. Sz konusu gelirlerin amacna uygun ve etkin kullanm temin edilecektir.
241. Elektronik haberleme altyaps kurmak isteyen iletmecilerin yerel ynetimler ve kamu kurumlaryla yaadklar gei
hakk sorunlarnn ortadan kaldrlmas
salanacak, bu alandaki dzenleme etkin
biimde uygulanacaktr.
242. Fiber eriim altyaps maliyetlerinin
dmesi ve yatrmlarn artmasna katk
salamak zere bina ii iletiim altyapsna ait standartlar belirlenecek, sz konusu
altyapnn paylamna ve bina sahiplerinin
sorumluluklarna ynelik gerekli dzenlemeler yaplacak ve bunlarn uygulanmas
salanacaktr.
243. Sektrde altyapya dayal rekabetin
artmas ve sunulan hizmetlerin eitlenmesi salanacaktr. Bu kapsamda, mevcut kablo TV altyapsnn alternatif bir
ebeke haline gelmesi ve altyap yaygnlnn artmas amacyla gerekli tedbirler
alnacaktr.
244. Spektrum politikas adil paylam, etkin rekabet, eriim maliyetleri, teknolojik
gelimeler, hz ve kalite unsurlar deerlendirilerek gzden geirilecektir. Bu kapsamda kullanlmayan kaynaklarn teknoloji
tarafsz olarak iletmecilere tahsisi salanacaktr.
245. Mobil iletiim hizmetleri zerindeki

vergi yk, genibant eriim hizmetinin
yaygnln ve bu yolla ekonominin rekabetiliini artrmak iin bte imknlar
dikkate alnarak hafifletilecektir.
246. Elektronik haberleme sektrnde
uygulanmakta olan dzenleyici ereve
gzden geirilecek, ilgili taraflarn katlmyla ortaya konacak yeni dzenlemeler
hayata geirilecektir.
247. Elektronik haberleme sektrne ait
dzenlemelerde, sektrde oluturaca
etkileri daha iyi deerlendirmek iin, dzenleme ncesi ve sonras etki deerlendirmesi almalar yaplacak; bu amala
katlmc mekanizmalar gelitirilecektir.
248. 2N ve 3N teknolojisine geite edinilen
deneyimlerden hareketle 4N teknolojisinin
lkeye ve sektre getirecei katma deerin
maksimum olmas iin gerekli hukuki, idari
ve teknik almalar tamamlanacak ve 4N
yetkilendirme sreci balatlacaktr.
249. Yeni nesil eriim ebekelerine ait haberleme ekipmanlarnn yurtiinde retilmesine ynelik gerekli admlar atlacaktr.
Bu kapsamda, yerli retime dnk tevikler verilecektir.
250. 5N mobil genibant internet iin kullanlacak elektronik haberleme ekipmanlarnn Ar-Ge almalarna balanacak ve
5N iin uygulanacak standartlarn gelimesi srecine katlm salanacaktr.
251. Trkiyenin uluslararas bir veri iletim
merkezi olmasna ynelik tedbirler alnacaktr. Bu kapsamda, internet deiim noktalarnn oluturulmasna ynelik ihtiya
duyulan mevzuat almalar tamamlanacak; bu alana uluslararas yatrm ekmek
iin vergi muafiyeti, yer tahsisi ve enerji
destei gibi tevikler verilecektir.
67
Tablo 4 - Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet Hedefleri

Hedefler
2012
2018
Genibant abone younluu (yzde)
26,5
70
Fiber internet abone says (bin)
645
4.000
10
Alternatif DSL iletmecilerinin pazar pay oran (yzde)
10,8
25
Genibant eriim maliyetlerinin kii ba milli gelire oran (yzde)
1,9
LTE abone says (milyon)
Genibant abone saysnn nfusa oran olup, genibant abone saysna mobil genibant aboneleri dhildir.
Kaynak: BTK, Kalknma Bakanl. 2018 verileri Strateji hedefidir.
3.Nitelikli nsan Kayna ve stihdam

252. BT sektrnn ihtiya duyduu nitelikli insan kaynann yetitirilmesi ve BT
ile yeni istihdam olanaklarnn yaratlmas temel amatr. Bu erevede, zellikle
yksekretim kurumlarndaki eitici says ve nitelii ile BT eitimi alan renci
says artrlacaktr. BT eitimi alannda
zel sektr ve eitim kurumlar arasndaki
ibirlii gelitirilecek, meslek ii eitimler
ve BT alannda ngilizce bilgisi yaygnlatrlacaktr.
253. Yksekretim ve lise dzeyinde
verilen BT eitimlerinin nitelii, BT sektrnn ihtiyalarn karlamak zere gelitirilecek; BT eitiminde yeni gelien
meslekler ncelikli olarak ele alnacaktr.
Bu kapsamda, akademisyenler ve zel
sektr temsilcilerinin katlmyla danma
gruplar oluturulacak; niversitelerin BT
mfredat dzenli olarak gncellenecek ve
salanan gelimeler kamuoyuyla paylalacaktr.
254. BT alanndaki insan kayna arznn
artrlmas iin bu alanda eitim veren retim yesi says artrlacak; bu kapsamda
yurt d eitim burs programlar gelitirilecek, yurt dnda bulunan Trk retim
yelerinin lkemize ekilmesi amacyla
alma yaplacaktr.
255. BT sektrnn insan kayna ihtiyacnn karlanmasna ynelik zel sektr
ve eitim kurumlar arasnda ibirlii sa68
lanacaktr. Bu erevede, yeni mezunlarn

nitelikleri ve ie hazrlk durumlar ile zel
sektrn beklentileri arasndaki farkn kapatlmasna yardmc olmak zere zel sektr
ve eitim kurumlar arasndaki ibirlii gelitirilecektir. Bu kapsamda, zel sektrn
niversitelerde merkez kurmas, renci
staj ve bitirme projelerinin etkinletirilmesi
vb. konularda dzenleme yaplacaktr.
256. niversitelerde, AKKYyi destekleyecek eitim mfredatnn yaygnlamas
salanacak; zel sektrle ibirlii halinde,
uluslararas AKKY topluluk ve projelerine
katlm artrlacaktr.
257. BT alanndaki meslek standartlarnn
belirlenmesi almalarna devam edilecektir.
258. Meslek ii eitimler etkinletirilecek
ve yaygnlatrlacaktr. Bu dorultuda, BT
alannda belirlenecek konularda zel sektrn meslek ii eitim amacyla yapaca
harcamalara ynelik destek mekanizmas
oluturulacak, buna ilikin mevzuat hazrlanacaktr.
259. lkemizde biliim yoluyla istihdamn
artrlmas amacyla, eitim alanlar ve ibirlii yaplacak kesimlere ilikin yaplacak bir almaya dayal olarak zel kurslar
ile ibirlii iinde yaygn eitim programlar dzenlenecek; her yl 10 bin kiiye bu
kapsamda eitim verilecektir.
260. BT alannda eitim grenlerin ngilizce bilgisi gelitirilecektir. Bu kapsamda, BT
ile ilikili n lisans ve lisans programlarndaki rencilerin gerekli ngilizce bilgisine sahip olmas iin mfredatn gncellenmesine
ve yeterli eitim kadrosunun kazandrlmasna ynelik dzenlemeler yaplacaktr.
261. BT ile yeni istihdam olanaklar salamak zere bata gelimekte olan blgelerde olmak zere ar merkezleri gibi uzaktan alma yoluyla istihdam yaratmasn
salayacak yatrmlar tevik edilecektir.
Bu teviklerde ncelikli olarak dezavantajl

kesimlerin istihdamnn artrlmas amalanacaktr.
262. Yurt dndan nitelikli biliim alanlarn Trkiyeye ekmek zere dzenlemeler hayata geirilecektir. Bu kapsamda,
vatandalk, alma izinleri gibi konularda
sektre zel kolaylklar ele alnacaktr. Yaplan dzenlemeler bata blge lkelerine
ynelik olmak zere tantlacaktr.
Tablo 5 - Nitelikli nsan Kayna ve stihdam Hedefleri

Hedefler
BT uzman istihdam oran (OECD - dar tanm) (yzde)
BT ile ilikili istihdam oran (OECD - geni tanm) (yzde)

BT ile ilikili blmlerden mezun says (n lisans, lisans)
2012
2018
1,7 (2010)
2,6
10,9 (2010)
15
34.839
70.000
stihdam oran hedeflerinin belirlenmesinde kullanlan istatistiklerin dayand ISCO-88 snflandrmas ISCO-08
olarak deitiinden uluslararas kyaslamalara ve bahse konu deiiklie uyum salamak zere bu hedeflere
ilikin deerlerde gncelleme yaplabilecektir.
Kaynak: TK, YK, OECD. 2018 verileri Strateji hedefidir.
4. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin

Topluma Nfuzu
263. Biliim teknolojilerinin sunduu frsatlardan etkin biimde faydalanlmas ve
bu teknolojilerin toplumun tm kesimlerine yaygnlatrlmas temel amatr. Bu
erevede, BT cihaz sahiplii ve eriim
imknlar artrlacak, saysal beceriler gelitirilecek, Trke saysal ierik zenginletirilecek, engellilerin BT imknlar gelitirilecek, BTin bilinli kullanm tevik
edilecek ve toplumun BT eriim, kullanm
ve becerileri daha salkl llecektir.
264. Bireylerin BTe eriim imknlar artrlacaktr. Bu kapsamda, bata halk ktphanelerinde kurulu bulunanlar olmak
zere faal durumda olan KEMlerden
hizmet sunumuna devam edilecektir. Bu
merkezlerden, yerel ynetimler altnda faaliyet gsterenler ve yeni kurulacak olanlar Kamu Biliim Merkezi (KBM) olarak
yaplandrlacaktr. KBMlerin kuruluunda lkemizin blgesel gelime politikalar
kapsamnda belirlenen ncelikli gelime

illeri ve krsal alanlara ncelik verilecektir.
KBMler kamu kaynaklar ile desteklenecektir. KBMlerde eriim imknlarnn sunulmasna ek olarak, zel kurslar ile rekabet etmeyecek biimde, bireylerin saysal
becerilerini gelitirmeye ynelik eitimler
verilecektir. Bu eitimler iin ynlendirici
ierik oluturulacak, merkezlerin faaliyetleri dzenli olarak raporlanarak kamuoyuyla paylalacaktr.
265. nternet kafelerin artlar, bata fiziksel
koullar olmak zere, tm bireylere hizmet
verilebilmesini teminen iyiletirilecektir.
266. Saysal blnmenin azaltlmasna katk amacyla yoksul ailelere belirli kstlarla
internet eriimi salanacaktr.
267. Trke saysal ieriin geliimine katk salamak amacyla bireyleri BT kullanmaya tevik edecek eitsel saysal ierik
ve uygulamalar temin edilerek paylama
alacaktr.
69
268. Engellilerin BTe eriim imknlar

gelitirilecektir. Bu kapsamda, BTe eriebilmek iin zel yazlm ve donanma ihtiya duyan engellilerin bu rn ve hizmetleri edinebilmeleri tevik edilecektir.
269. BTin bilinli kullanm tevik edilecektir. Bu erevede, eitim mfredat,
etkin kullanld durumda BTin ekonomik, sosyal ve kltrel adan oluturduu
olumlu etkiyi ierecek biimde zenginletirilecektir. BTin bilinsiz kullanld durumda yol am olduu risklere kar bilinlendirici uygulamal ierie mfredatta
yer verilecektir.
270. Kamu, zel kesim ve STKlar ibirliiyle, yazlm programlama becerilerinin
kk yalardan itibaren gelitirilmesine

ynelik almalar yrtlecektir.
271. Bireylerin BT eriim ve kullanm
durumlar ile becerileri daha salkl llecektir. Dezavantajl olarak nitelendirilebilecek orta ya ve st, gelir dzeyi
dk, kadn, engelli, krsal kesimde veya
az gelimi blgelerde yaayan bireylerin
BT eriim ve kullanm durumlar ile becerileri llerek her bir gruba ynelik
odakl politikalar gelitirilmesini mmkn
klacak bir saysal blnme endeksi gelitirilecektir. Mevcut durumda yaplmakta
olan saha aratrmalar bireylerin saysal
becerilerini de lecek biimde geniletilecektir.
Tablo 6 - Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu Hedefleri

Hedefler
nternet kullanm oran1 (yzde)
Engellilerin internet kullanm oran1 (yzde)
Kadnlarn internet kullanm oran1(yzde)
45 ya st bireylerin internet kullanm oran1, 2 (yzde)
Genibant internet eriim imkn olan hane oran (yzde)
2014
48,5
10,4 (2010)
38,8
19
57,2
2018
75
25
65
30
75
Son ay iinde
TK verileri kullanlarak Kalknma Bakanl tarafndan hesaplanmtr.
Kaynak: TK. 2018 verileri Strateji hedefidir.
1
2
5. Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni

272. Bilgi toplumuna dnmn salkl bir ekilde tesis edilebilmesi iin bilgi
gvenliinin salanmas ve kullanc gveninin artrlmas temel amatr. Bu kapsamda, ulusal bilgi gvenliine ve kiisel
verilerin korunmasna ynelik yasal altyap oluturulacak, siber sula mcadele
btncl bir ekilde ele alnacak, gvenli
internet uygulamalarnda eitim ve farkndalk faaliyetlerine arlk verilecektir.
273. Ulusal bilgi gvenliine ynelik yasal, teknik ve idari altyap oluturulacaktr.
Bu erevede, hem kamu hem de zel sektre ait bilgi sistemleri ve kritik bilgi altya70
plarna ilikin denetim, standardizasyon ve

koordinasyon yetki ve sorumluluklar kanunla dzenlenecek ve bu alana zg kurumsal
yap oluturulacaktr. Kritik bilgi altyaplarnn olas saldrlara kar korunmas iin
gerekli tedbirler alnacaktr. Bilgi gvenlii
kltrnn kurumsal ve bireysel dzeyde
olumasn salayacak bilinlendirme almalar yaplacaktr. Ulusal bilgi gvenliinin
korunmasnda uluslararas ibirlii glendirilecektir. Ulusal Siber Gvenlik Stratejisi
ve 2013-2014 Eylem Plan etkin ekilde uygulanacak, teknolojik eilimler ve ihtiyalar
dorultusunda gncellenecektir.
274. Bilgi gvenlii alannda hem hizmetten faydalananlarn hem de hizmet sunu-
munda grev alan personelin eitim ve farkndalk almalar yaygnlatrlacaktr.

Bu alanda ihtiya duyulan insan kayna ile
akademik personel ihtiyacn karlamaya
ynelik tedbirler alnacaktr. Bireysel ve
kurumsal dzeyde bilgi gvenliinin salanmas amacyla elektronik imza, sertifika
ve ifreleme yazlmlar gibi gvenlik artrc teknolojilerin kullanmnn yaygnlatrlmas tevik edilecektir.
275. Kiisel verilerin korunmas ile ilgili
yasal altyap ve ikincil mevzuat almalar
tamamlanacaktr. Bu almalarda konunun
iktisadi boyutu ve kiisel bilgilerin mahremiyeti arasndaki denge gzetilecek; almalar katlmc bir yaklamla yrtlecektir.
Kiisel veri ileyen kurulularn ve verileri
tutulan bireylerin bilinlendirilmesine ynelik almalar yaplacaktr. Kiisel verileri
ileyen kamu kurum ve kurulularnn veri
ileme yaam dnglerini ortaya koyan bir
alma yaplarak verinin toplanmas, ilenmesi ve yok edilmesi srelerinde gerekli
nlemlerin alnmas salanacaktr.
276. Biliim alannda ortaya kan yeni su

trleri ile etkin mcadelenin salanmas
amacyla siber sula mcadelede kurumlar
aras koordinasyonu glendirmeyi amalayan Ulusal Siber Su Stratejisi hazrlanarak yrrle konulacaktr. Sz konusu
Strateji Siber Gvenlik Stratejisi ve Eylem
Plan ile uyumlu olarak hazrlanacak ve uygulama sreci Siber Gvenlik Kurulu tarafndan takip edilecektir. Siber sula mcadelede byk nemi haiz olan uluslararas
ibirlii olanaklarn artrmak iin bu alanda
gerekli faaliyetler yrtlecektir.
277. Biliim sularyla mcadelenin etkinletirilmesi amacyla biliim ihtisas mahkemeleri kurulacak, bu mahkemelerde grev
yapan yarg personelinin yetkinliinin arttrlmas iin gerekli tedbirler alnacaktr.
278. nternetin daha gvenli kullanmnda
toplumsal farkndal artracak tedbirler
alnacaktr. Bu erevede hem kamu kurum ve kurulular hem de zel sektr ve
STKlar eliyle farkndalk kampanyalar yrtlecektir.
Tablo 7 - Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni Hedefleri

Hedefler
Gvenli internete ilikin eitim alan vatanda says
Siber Olaylara Mdahale Ekibi (SOME) kurulu bulunan kamu kurumu says
2012
2018
40.000
250.000
200
Kaynak: TB. 2018 verileri Strateji hedefidir.
6. Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli

Yeniliki zmler
279. BT destekli yeniliki zmler ile
ekonomik, sosyal ve evresel faydalarn
elde edilmesi ve yaam kalitesinin artrlmas temel amatr. Bu kapsamda, zellikle akll kentler, evre, enerji ve yeil
biliim, e-salk ve nitelikli saysal ierik
konular ncelikli olarak ele alnacaktr.
280. Akll kentlere dnm iin gerekli
tedbirler alnacaktr. Bu amala strateji ve
hedefler tespit edilecek, btnleik alma prensipleri ile gerek duyulan ynetiim
modellerinin hayata geirilmesine ynelik

politikalar belirlenecektir. Metropol blgelerinde ve kentsel dnm kapsamndaki
blgelerde akll kent uygulamalarna ncelik verilecek ve buna ilikin bir yol haritas oluturulacaktr.
281. CBS ve Kent Bilgi Sistemi (KBS) zmlerinin yerel ynetimlerde yaygnlamasna ynelik destek verilecektir.
282. Akll ulam sistemleri gelitirilerek,
farkl kurumlarn bu alandaki uygulamalar
arasnda egdm salanacaktr.
71
283. Merkezi kurumlar ile yerel ynetimlerin rettii kamu verisi kullanlarak akll
uygulamalarn gelitirilmesi iin ar bazl destek salanacaktr.
284. Yksek teknoloji rnlerinin gelitirilmesinde ve ticariletirilmesinde yaayan
laboratuvarlar yaklam benimsenecektir.
Bu kapsamda, vatandalarn yenilikilik
srecinin iine ekildii ortamlar hayata
geirilecektir.
285. BTin salk alannda kullanm imknlar artrlacaktr. Vatandalarn hayat kalitesinin artrlmasnda BT destekli uzaktan
salk ve bakm uygulamalarnn kullanlmas salanacaktr. Bu balamda, salk
ve bakm hizmetlerinin birlikte sunulduu
entegre bakm hizmetlerinin yaygnlatrlmas amacyla vatandalara sunulan hizmetlerin nitelii, kapsam ve sunum biimi
ile bu hizmetlere ilikin cretlendirme mekanizmas yeniden tasarlanacaktr.
286. Salk verilerinin etkin ekilde kullanlmas ve bilgi gvenlii ve mahremiyet
ilkeleri erevesinde paylalmas salanacaktr. Bu kapsamda, salk hizmeti veren birimlerin elektronik salk kaytlarn
eksiksiz olarak sisteme girmesi ve oluturulan kaytlarn hastann kendisi dhil olmak zere bilgi gvenlii ve mahremiyet
ilkeleri erevesinde ilgili taraflarla paylam salanacaktr. Ayrca e-salk hizmetleri uygulamalar ve cihazlarna ilikin
standartlar belirlenecek ve salk alannda
etkin birlikte alabilirlik ve uluslararas
standartlara uyum temin edilecektir.
287. Enerji verimliliinin artrlmas ve

evrenin korunmasnda BTin etkin bir
ara olarak kullanlmas salanacaktr. Bu
kapsamda, BT sektr ve dier sektrlerin evreye olumsuz etkilerinin azaltlmasnda yeil biliim uygulamalarna arlk
verilecektir. Kamu kurumlarnda yeil biliim kullanmnn artrlmas salanacaktr.
Toplumun tm kesimlerinde yeil biliim
farkndal oluturulacak, zel sektr bu
konudaki giriimler iin tevik mekanizmalaryla desteklenecek ve yeil biliim
konusunda nitelikli insan kaynann yetitirilmesi salanacaktr.
288. Byk verinin ekonomik deere dnmesi salanacaktr. Bu amala sosyal
gvenlik, salk, vergi, gvenlik, istatistik
gibi alanlar bata olmak zere kamuda
byk veri uygulamalar gelitirilecektir.
M2M kullanmna dayal yeniliki uygulamalar tevik etmek amacyla gerekli tedbirler alnacaktr.
289. BT vastasyla kltrel miras niteliinde eserlere ve bilimsel bilgiye eriim
imknlar artrlacaktr. Ktphane, ariv ve
mze gibi bilgi merkezlerinde srdrlen
ve planlanan saysallatrma almalarnda
koordinasyon mekanizmas ve standardizasyon sreci ortaya konacak, sz konusu
bilgi merkezlerinde bulunan kltrel varlklarn ve eserlerin dijitalletirilmesine ynelik almalar yrtlecek ve bunlara farkl
ortamlardan kolay eriimi mmkn klacak
aralar hayata geirilecektir. Ayrca, bilimsel nitelikteki bilginin ak bir ekilde sunumu iin ulusal politikalar gelitirilecektir.
Tablo 8 - Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler Hedefleri

Hedefler
2012
2018
Yaayan laboratuvar uygulama says
20
CBS altyaps tamamlanan belediyelerin yzdesi
30
Teletp alc hastane says
10
100
Kaynak: ileri Bakanl, Salk Bakanl. 2018 verileri Strateji hedefidir.
72
7. nternet Giriimcilii ve e-Ticaret

290. Yksek katma deerli internet giriimlerinin ortaya kmasna imkn veren
gelimi bir internet ekosisteminin olumas ve Trkiyenin bir e-ticaret merkezi
haline gelmesi temel amatr.
291. Melek yatrmcln geliimi tevik
edilecek; melek yatrm alarnn lke genelinde yaygnlatrlmas ve etkinletirilmesi amacyla kamu-sivil toplum ibirlii
gelitirilecek ve bu alanda faaliyet gsteren kurululara ve ilgili etkinliklere destek
salanacaktr.
292. Kamu kurumlar tarafndan giriim
sermayesi fonlarna salanan desteklerde
internet giriimciliinin de kapsama dhil
edilmesi ve bu alana aktarlan sermaye
miktarnn artrlmas salanacaktr.
293. Trkiyede, balang aamasndaki
internet giriimlerine finansman ve altyap
destei salamay amalayan bir destek
program oluturulacak, verilen destekler
dzenli ekilde izlenecek ve deerlendirilecektir.
294. nternet giriimlerinin kurumsallamas ve yatrmc alar ile temas etmesi
amacyla, ncelikli olarak niversiteler bnyesinde hzlandrc merkezler kurulacak ve
sz konusu merkezlerin teknoloji gelitirme
blgeleri ile ibirlii salanacaktr.
295. irket kurma, kapama ve tasfiye ilemlerini dzenleyen mevzuat, internet
giriimlerinin ihtiyalar dorultusunda
gzden geirilecek; yeni Gelir Vergisi Kanununda internet giriimi alanlarna hisse senedi opsiyonu salanmasna ynelik
tevik edici dzenlemeler yaplacaktr.
296. nternet giriimcilii kltrnn gelimesi ve yaygnlamas amacyla; giriimcilik alar, yurtii/yurtd etkinlikler, proje
ve i fikri yarmalar ve benzeri uygulamalar tevik edilecektir. rgn eitimde, uygulamaya ynelik giriimcilik programlar,
STKlar ile ibirlii iinde gelitirilecek ve
yrtlecektir.
297. Trkiyede ve dnyada gerekleen

e-ticaretin yakndan izlenebilmesi ve deerlendirilmesi amacyla bir altyap gelitirilecek, pazar dinamiklerini anlamaya
ynelik aratrmalar yrtlecektir.
298. evrimii alveriin daha gvenli ve
gvenilir artlarda gereklemesi amacyla, e-ticaret sitelerine ynelik gven damgas sistemi oluturulacaktr.
299. Trkiyede elektronik ve mobil deme altyapsnn gelitirilmesine ynelik bir
aratrma yrtlecek; bu alanda ihtiya
duyulan eylem ve uygulamalar tasarlanarak hayata geirilecektir.
300. e-Ticaretin, nemli bir ihracat kanal haline gelmesi amacyla, yerli e-ticaret
irketlerinin yurtdna alm stratejik bir
yaklam dhilinde tevik edilecektir. Bata komu lkeler ve yakn pazarlar olmak
zere, Trkiyenin dnya geneline hizmet
sunan bir e-ticaret merkezi haline gelmesi
salanacaktr.
301. Trkiyedeki KOBlerin rn ve hizmetlerini internet zerinden sunmasn salamak amacyla eitim ve altyap destei
salanacaktr. nternette KOBlere ynelik
pazaryerlerinin oluumu tevik edilecektir.
302. e-Ticaretin ileyiini dorudan veya
dolayl olarak ilgilendiren mevzuat dzenlemeleri sonulandrlacak ve uygulamaya konacaktr. Bu kapsamda, 6563 sayl
Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi Hakknda Kanun erevesinde ikincil dzenlemeler hayata geirilecektir.
303. e-Ticaretin ve internet ekonomisinin
bymesine paralel olarak ortaya kabilecek kaytdlk ve vergilendirme sorunlarnn zmne ynelik tedbirler alnacaktr.
304. Kresel internet irketlerinin Trkiyede yatrm yapmalar ve istihdam salamalarna ynelik almalar yrtlecektir.
73
Tablo 9 - nternet Giriimcilii ve e-Ticaret Hedefleri

Hedefler
2012
2018
nternetten alveri yapanlarn oran (yzde)
24,1
70
Giriimcilik eitimi alm bireylerin oran (yzde)
6,3
15
Melek yatrmc a says (milyon nfus bana)
0,1
Kaynak: TK, Global Entrepreneurship Research Association, Kalknma Bakanl. 2018 verileri Strateji hedefidir.
8. Kamu Hizmetlerinde Kullanc

Odakllk ve Etkinlik
305. e-Devlet hizmetlerinin sunumunda tasarmdan uygulama aamasna kadar hizmetlerde etkinliin salanmas ve kullanc odakllk ilkesinin benimsenmesi temel
amatr. Bu erevede; ncelikle vatanda
ve giriimlerin ihtiya ve beklentileri analiz edilecek, kamu i sreleri bu anlay
erevesinde basitletirilecek, hizmetler
kullancya en yksek faydann salanaca ekilde tasarlanacaktr. Benzer ekilde,
e-devlet hizmetlerinin; kamu ynetiminde
effafln, gvenilirliin, hesap verebilirliin ve katlmcln artrlmas iin bir ara
olmas salanacaktr.
306. Elektronik kamu hizmetleri kullanclara farkl platformlardan, birlikte iler ve
btnleik bir yapda, kiisel bilgi mahremiyeti ve bilgi gvenlii salanarak sunulacak, vatandalardan mkerrer bilgi
talep edilmeyecektir. Hizmetlere eriimde
dezavantajl kesimlerin talep ve ihtiyalar
zellikle gzetilecektir. e-Devlet hizmetlerinin sunumunda uluslararas standartlara
uyum salanacaktr.
307. e-Devlet faaliyetlerinin kurumlar st
ve kurumlar aras dzeyde gl ve etkin
bir koordinasyon ierisinde yrtlmesi
salanacaktr. Bunun iin gerekli ynetim
ve organizasyon yaps oluturulacaktr.
308. Ortak altyap ve hizmetler ile temel
bilgi sistemlerinden henz tamamlanamayanlara ncelik verilecek, kamuda ortak
uygulamalar yaygnlatrlacak ve birlikte
alabilirliin salanmas ynnde almalara devam edilecektir.
74
309. Kamu kurumlarnn e-devlet hizmet

sunumunda uymalar gereken usul ve
esaslar belirlenecek, e-devlet proje ve
uygulamalarnda biliim standartlarna
uyumu salanacaktr. e-Devlet faaliyetleri
hazrlanacak eylem planlar kapsamnda
yrtlecektir. Bu eylem planlarnda yerel
ynetimlere ynelik ortak hizmet ve uygulamalara da yer verilecektir. Gelimelerin
izlenebilmesi ve deerlendirilebilmesi
amacyla gstergeler belirlenecek ve periyodik olarak llecektir.
310. e-Devlet proje ve uygulamalar btnsel bir yaklamla ele alnacak, kamuya ait
BT yatrm projeleri kurumlar aras koordinasyon ve birlikte alabilirlii esas alan
bir anlayla yrtlecektir.
311. Bata PARDUS olmak zere kamuda
AKKY kullanm yaygnlatrlacak, kamu
kurumlarna bu erevede destek verilecektir. AKKY konusunda zel sektr ekosisteminin gelimesi salanacaktr.
312. Hazrlanacak bir strateji dorultusunda
kamu bulutu hayata geirilecektir. Bu kapsamda, ncelikli olarak kamu veri merkezlerinin btnletirilmesi almalar tamamlanacak, bulut biliime ilikin gerekli Ar-Ge
almalar yrtlecek, gerekli teknik, idari
ve yasal altyap oluturulacak ve kamu uygulama platformu hayata geirilecektir.
313. Vatandalarn gndelik yaamlarn
kolaylatrmak ve yaam kalitesini arttrmak
ve zellikle iletmeler zerindeki idari ykleri azaltmak amacyla; yerel ynetim hizmetlerinin elektronik ortamda, ortak norm
ve standartlarda sunulmas salanacak ve
e-Devlet Kapsna entegre edilen yerel ynetim hizmetlerinin says arttrlacaktr.
314. Kent hizmetlerinin hzl, salkl ve

ekonomik olarak srdrlebilir bir ekilde
verilebilmesi iin belediyecilik hizmetleri ve kente ilikin almalar yapan dier
kurum ve kurulularn hizmetlerinde verimliliin artrlmas ve etkin bir koordinasyonun salanmas ile saydamlk, katlm,
hesap verebilirlik ilkelerinin uygulanmasna ynelik entegre kent ynetimi bilgi sisteminin temel esaslar belirlenecek ve 81 il
iin gelitirilecektir.
315. Corafi verinin retimi, paylam ve
karar alma srelerinde kullanmna ilikin
politikalar belirlenecek, bu politikalarla
uyumlu eylem plan hazrlanacak ve ihtiya
duyulan yasal dzenlemeler hayata geirilecektir. CBSye ilikin kamu yatrm projelerinde koordinasyon eksiklii giderilecek
ve mkerrer yatrmlar nlenecektir.
zere kamu kurulularnda kurum stratejik

planyla uyumlu BT stratejisi hazrlanmas
yaklam benimsenecektir.
318. Kamuda BT rn ve hizmeti tedarikinde maliyeti azaltmak iin talep toplulatrmas ve benzeri ortak tedarik yntemleri
gelitirilecektir. hale mevzuatnda kamu
BT rn ve hizmet almlarnda etkinlii
arttrmak zere gerekli deiiklikler yaplacaktr.
319. Kamu verisinin paylam ve yeniden
kullanmna ilikin politikalar gelitirilecek;
buna dayal olarak kamu verisinin nc
taraflarca yeni katma deerli rn ve hizmetler iin yeniden kullanlmasna ilikin
yasal ve idari dzenlemeler yaplacak, ayrca gerekli teknik altyap oluturulacaktr.
316. e-Devlet hizmetlerinin sunumunda

mobil teknolojiler ile sosyal a imknlar
etkin ekilde kullanlacaktr.
320. Kamu politikalarnn oluturulmasnda

ve kamu karar alma srelerinde katlmcln desteklenmesine ynelik tedbirler
alnacak; kamu ynetiminde BT destekli
katlmclk uygulamalar gelitirilecektir.
317. Kamu kurumlarnn e-devlet projesi

hazrlama ve ynetme kapasiteleri gelitirilecek, kurumlardaki bilgi ilem birimlerinin yetkinliklerinin gelimesi salanacak,
kamu biliim personelinin zlk haklar
iyiletirilecek, biliim uzmanl kadrosu
ihdas edilecektir. Byk lekli e-devlet
projeleri yrten kurumlar bata olmak
321. Kamu hizmetlerinde kullanc odaklln salanmas, vatanda ve giriimler

zerindeki idari yklerin azaltlmas ve
e-devlet proje ve uygulamalar yrten
kamu kurumlarnda etkinliin arttrlmas
iin mevcut yasal ve idari dzenlemeler
gzden geirilecek, ihtiya duyulan deiiklikler yaplacaktr.
Tablo 10 - Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik Hedefleri

Hedefler
2012
2018
41,3
73,7
60
85
Vatanda odakllk ilkeleri asndan gzden geirilecek hizmet says
50
Kamu bulutuna dhil olacak kurum says
30
Ak Veri Katalouna dhil edilecek veri seti says
> 10.000
e-Devlet hizmeti kullanm oran (yzde):

- nternet kullanan bireyler arasnda (16-74 ya aras)
- Tm giriimler arasnda (10+ alan istihdam eden)
Kaynak: TK. 2018 verileri Strateji hedefidir.
75
VI. EYLEM PLANI

322. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda her bir eylemin Stratejideki
hangi politikayla ilikilendirildiine, eylemin aklamasna, eylemin hayata geirilmesinden sorumlu olacak kuruma ve bu
kurumun eylemin uygulanmasnda yakn
ibirlii ierisinde olup birlikte alaca
kurumlara, eyleme neden ihtiya duyulduuna, eylemin hangi admlarda hayata geirilmesinin ngrldne ve hangi srede hayata geirileceine yer verilmitir.
323. Eylem Plannda yer alan 72 adet eylem Stratejide tanmlanan eksenler baznda toplu ekilde aada yer almaktadr.
Tablo 11 - Eksenler tibaryla Eylem Listesi

No
Eksen ve Eylem Ad

1.
BT Sektr Veri Altyaps Oluturulmas
2.
BT Sektrne Ynelik Tevik ve Desteklerde Etkinlik Salanmas
3.
KOBler iin Bulut Program Gelitirilmesi
4.
Yazlm Sektr alma Grubu Kurulmas
5.
FATH Projesinde erik retiminin Tevik Edilmesi
6.
BT Sektr Firmalarnn Kresel Pazarlara Almnn Salanmas
7.
Oyun Sektr Stratejisi Oluturulmas
8.
Yazlm Firmalar iin Lokasyon Bamsz Destekler Oluturulmas
9.
Akll Cihazlarda Yerli Katma Deerin Artrlmas
2. Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet

10.
Blgesel Bazda Dzenleme Yaklamna Geilmesi
11.
Fiber Eriim Destekleme Program Oluturulmas
12.
Dzenleyici erevenin Gzden Geirilmesi
13.
ncl Dzenleyici Etki Analizinin Benimsenmesi
14.
Ulusal Genibant Stratejisinin Hazrlanmas
15.
Spektrum Kaynaklarnn Tahsis Edilmesi
16.
4N Mobil Genibant nternete Geilmesi
17.
Yerli 4N Elektronik Haberleme Ekipmanlarnn Tevik Edilmesi
18.
5N Ar-Ge ve Standart almalarna Balanmas
19.
Bina i nternet Altyaps Kurulumunun Zorunlu Hale Getirilmesi
20.
nternet Deiim Noktas Kurulumunun Desteklenmesi
3. Nitelikli nsan Kayna ve stihdam

21.
niversitelerdeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
22.
Meslek Liselerindeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
23.
zel Sektr ve Eitim Kurumlar Arasnda BT Eitimi birlii Program Gelitirilmesi
24.
Meslek i Eitimlerin Etkinletirilmesi ve Yaygnlatrlmas
76
No
Eksen ve Eylem Ad
25.
Yaygn Mesleki Biliim Eitimleri Dzenlenmesi
26.
Yksekretimde BT Blmlerinin Kapasitelerinin Gelitirilmesi
27.
BT Eitiminde ngilizce Yetkinliinin Artrlmas
28.
BT Destekli Uzaktan alma Koullarnn Oluturulmas
29.
Yurtdndan Nitelikli gc ekme Program Gelitirilmesi
4. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu

30.
Saysal Blnme Endeksi Oluturulmas
31.
Engellilere zel BT Yazlm ve Donanmlarnn Yaygnlatrlmas
32.
BT Konusunda Bilinlendirme iin Mfredatn Gncellenmesi
33.
nternet Eriiminin Yaygnlatrlmas
34.
Trke Saysal eriin ve Uygulamalarn Gelitirilmesi
35.
Yerel Ynetimlerde Kamu Biliim Merkezlerinin Kurulmas
36.
nternet Kafelerin artlarnn yiletirilmesi

37.
Siber Gvenlik Kanununun karlmas
38.
Kiisel Verilerin Korunmas Mevzuatnn karlmas
39.
Siber Sula Mcadele Stratejisi ve Eylem Plannn Oluturulmas
40.
Gvenli nternet Kullanmnda Farkndaln Artrlmas
41.
Biliim Sular htisas Mahkemelerinin Kurulmas
6. Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler

42.
Akll Kentler Program Gelitirilmesi
43.
Akll Uygulamalarn Desteklenmesi
44.
Yaayan Laboratuvarlar Program Gelitirilmesi
45.
e-Salk Kaytlarnn Entegrasyonunun Salanmas
46.
e-Salk Standardizasyonu ve Akreditasyonunun Gerekletirilmesi
47.
Entegre Bakm Hizmetlerinin Yaygnlatrlmas
48.
Yeil Biliim Program Gelitirilmesi
49.
Kamuda Byk Veri Pilot Uygulamas Gerekletirilmesi
50.
Kltrel ve Bilimsel Nitelikte Saysal Bilgiye Ak Eriimin Salanmas

51.
e- Ticaret Mevzuatnn Tamamlanmas
52.
nternet Giriimcilii Destek Merkezi Oluturulmas
53.
e-hracat Stratejisi Oluturulmas
54.
nternet Giriimcilii Kltr Programnn Gelitirilmesi
55.
e-Ticaret zleme ve Deerlendirme Sistemi Oluturulmas
56.
nternet Giriimleri iin niversitelerde Hzlandrc Merkezleri Kurulmas
57.
e-Ticaret Siteleri iin Gven Damgas Sisteminin Oluturulmas
77
No
Eksen ve Eylem Ad
8. Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik

58.
Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumunun Salanmas
59.
Kent Ynetimi Bilgi Sistemi Gelitirilmesi
60.
Kurumsal Biliim Stratejilerinin Oluturulmas
61.
Kamu Biliim Personeli stihdamnn Dzenlenmesi
62.
Kamuda AKKY Kullanmnn Desteklenmesi
63.
Kamu Biliim Yetkinlik Merkezi Kurulmas
64
Kamu Bulut Biliim Altyaps Oluturulmas
65.
Trkiye Corafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Plannn Hazrlanmas
66.
Kamu Biliim Tedarikinin Etkinletirilmesi
67
Kamu Verisinin Paylalmas
68
Kamu Politikalarnn Oluturulmasnda BT Destekli Katlmclk Program Gelitirilmesi
69
e-Devlet Mevzuatnn Gzden Geirilmesi
70
e-Devlet Hizmetlerinde Mobil Platformlar ve Sosyal Medyadan Yararlanlmas
9. Yatay Konular
78
71
Bilgi Toplumu Aratrmalar Program Gelitirilmesi
72
Bilgi Toplumu zleme Sistemi Gelitirilmesi
324. Eylemlerin eksenler itibaryla ve sorumlu kurulular baznda dalm aadaki tabloda yer almaktadr.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
TOPLAM
3
3
3
4
3
1
1
1
1
3
1
1
1
1
3
7
4
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
11
13
Toplam
Yatay Konular
8. Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik
6. Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler
4. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu
3. Nitelikli nsan Kayna ve stihdam
Sorumlu Kurulu
Babakanlk
Adalet Bakanl
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
evre ve ehircilik Bakanl
Ekonomi Bakanl
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl
Gmrk ve Ticaret Bakanl
ileri Bakanl
Milli Eitim Bakanl
Kalknma Bakanl
Kltr ve Turizm Bakanl
Salk Bakanl
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl
Yksekretim Kurulu
Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu
Telekomnikasyon letiim Bakanl
Sosyal Gvenlik Kurumu
Devlet Personel Bakanl
TK
KOSGEB
Emniyet Genel Mdrl
KUR
TOBB
ODT Teknokent Ynetim A..
2. Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet
No
Tablo 12 - Eylemlerin Eksenlere ve Sorumlu Kurululara Gre Dalm
3
3
3
7
3
3
2
1
3
1
4
3
1
3
15
4
3
1
1
1
1
2
1
1
1
1
72
79

1. BT Sektr Veri Altyaps Oluturulmas
Politika
BT sektr verileri, sektrn geliiminin izlenmesine ve uluslararas karlatrmalarn yaplmasna imkn verecek ekilde takip edilecektir. Bu amala, ilgili kamu
kurumlar ile birlikte zel sektrn elinde bulunan verilerin takibi iin bir mekanizma oluturulacak; verilerin dzenli olarak kamuoyuyla paylam salanacaktr.
Aklama
BT sektrndeki gelimelerin izlenmesine ve uluslararas karlatrmalarn yaplmasna altyap oluturmak amacyla ilgili kamu kurumlar ve sivil toplum kurulular ile birlikte sektr verilerinin takibi iin bir mekanizma oluturulacak ve
veriler kamuoyuyla paylalacaktr.
Sorumlu ve ibirlii TOBB (S), Gmrk ve Ticaret Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl,
yaplacak kurulular Ekonomi Bakanl, Kalknma Bakanl, TK, Gelir daresi Bakanl, STKlar
Gereke
BT sektr pazarna ynelik harcama verilerinde TK ile pazar verisi sunan

irketlerin (EITO, IDC, Gartner, Interpromedya gibi) verileri arasnda farkllklar
bulunmaktadr. Bunda TK tarafndan toplanan verilerin firmalarn NACE snflandrmasna gre yer aldklar faaliyet kodlar itibaryla toplanmas ve firmann
toplam cirosunun, firmann retiminin en ok olduu rn veya hizmetin yer ald faaliyet altnda snflandrlmas nemli bir etkendir.
Trkiye yazlm ve BT hizmetleri sektrlerinin ihracat rakamlar incelendiinde
birbirinden ok farkl rakamlar ile karlalmaktadr. Bunun temelinde BT hizmet ihracat istatistiklerinin idari kaytlar ve raporlama (anket) zerinden toplanmyor olmas ve yazlmn genellikle makine, medikal, otomotiv, donanm gibi bir
rn veya hizmetin paras olarak ihra edilmesi yatmaktadr.
MERSS Projesi ile tzel kiiliklere ait bilginin tekil numara ile bir sistemde birletirilmesi ve irket bilgilerinin uluslararas standartlara uyumlu hale getirilmesi
amalanmaktadr. Bu kapsamda, MERSSin getirdii imknlardan yararlanlarak
idari kaytlardan hareketle BT sektrne ynelik olarak salanabilecek istatistiklerin deerlendirilmesi ihtiyac bulunmaktadr. MERSS Projesi halen yaygnlatrma aamasnda olup Projenin 2014 yl iinde faaliyete gemesi beklenmektedir.
Anket zerinden elde edilecek verilerde zel sektr ve sektr STKlaryla irtibat
ierisinde olunmas; raporlama ya da idari kaytlardan hareketle elde edilen verilerin sektr temsilcileriyle kontrol edilmesi ihtiyac bulunmaktadr.
BT sektrnn lkemiz ekonomisi iindeki yerinin ortaya konmas, sektrel analizler yaplabilmesi, uygulanan politika ve stratejilerin etkilerinin takip edilebilmesi
asndan sektre ynelik salkl bir veri altyapsnn oluturulmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
BT sektrne ynelik olarak sunulmas gerekli temel verilerin listesi karlacaktr. Bu liste oluturulurken, Benchmarking Digital Europe, OECD Guide to Measuring the Information Society gibi almalardan yararlanlarak, sektrel verilerin
AB ve OECD lkeleriyle karlatrlabilir olmasna dikkat edilecektir.
BT sektr veri listesi zel sektr temsilen STKlar ile gzden geirilecektir.
Bu verileri toplamakla grevli kamu kurum ve kurulular tarafndan bu verilerin hangi yntemle elde edilecei, ne kadar sklkla gncellenecei vb. hususlar
ierecek ekilde i plan ortaya konacaktr.
Belirtilen i planlar erevesinde elde edilen ve gncellenen veriler kamuoyuyla paylalacaktr. Paylalan verilerin Resmi statistik Programnda yer almas salanacaktr.
Balang - Biti Yl 2015-2015
80
2. BT Sektrne Ynelik Tevik ve Desteklerde Etkinlik Salanmas

Politika
BTe ynelik Ar-Ge, yenilikilik ve ihracat teviklerinin, belirlenecek ncelikli

alanlarda, etkileri llebilir bir yapda uygulanmas salanacaktr.
Aklama
BT firmalarnn yararland tevik ve desteklerin sonularnn izlenebilir olmas

ve aralarndaki egdmn salanmas amacyla BT sektrne verilen tevik ve
destekler gzden geirilecek ve gerekli deiiklikler yaplacaktr. Verilen tevik
ve destekler, performans kriterleriyle ilikilendirilecektir.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Ekonomi Bakanl, Ulatrma, DenizciSorumlu ve ibirlii
lik ve Haberleme Bakanl, Kalknma Bakanl, Gmrk ve Ticaret Bakanl,
yaplacak kurulular
KOSGEB, TBTAK, Kalknma Ajanslar, TOBB, TTGV
Gereke
BT firmalar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, KOSGEB, Ekonomi Bakanl,

TBTAK, TOBB, Kalknma Ajanslar gibi birok farkl kurum ve kurulu tarafndan salanan Ar-Ge ve yenilikilik, KOBler iin kurumsallama, giriimcilik ve
ihracat destekleri gibi yatay tevik ve desteklerden yararlanmaktadr.
Son dnemde, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl Ar-Ge fonu ve
Ekonomi Bakanl ihracat desteklerinde olduu gibi BTi ya da alt alanlar kapsayacak ekilde zellemi desteklerin oluturulmasna balanmtr.
Farkl kurumlar tarafndan verilen tevik ve destekler arasnda mkerrerlikler bulunmaktadr. rnein Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn yeni giriimcilere
ynelik Teknogiriim Sermaye Destei ile TBTAKn yrtt Bireysel Giriimcilik Aamal Destek Program benzer nitelikte programlardr.
Sektr etkileyen 5746 sayl Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakknda Kanun ve 4691 sayl Teknoloji Gelitirme Blgeleri Kanunu gibi balca dzenlemelerin vergi harcamalar itibaryla maliyeti kamuoyuyla paylalmamaktadr.
Tevik ve destekler arasnda egdmn salanmas, bunlarn birbirini tamamlar
mahiyette olmas amacyla gereken durumlarda tevik ve desteklerin kapsamnn
yeniden dzenlenmesi veya sonlandrlmas, salanan bu desteklerin sonularnn
etkin ekilde izlenmesi ve tevik ve desteklerin elde edilen bulgular erevesinde
performansa dayal olacak ekilde dinamik bir yapda ele alnmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
BT firmalarnn yararlanabildii Ar-Ge ve yenilikilik, giriim ve ihracat destekleri envanteri kartlacaktr.

Bu tevik ve destekleri sunan kurumlarca, sunulan desteklerin izlenebilir bir
yapya kavuturulmas iin gerekli ihtiyalar belirlenecektir.
Kurumlar tarafndan verilen tevik ve desteklere ilikin performans kriterleri
belirlenecektir.
Tevik ve desteklerde yaplacak yeni dzenlemeler iin ihtiya duyulan mevzuat deiiklii paketi hazrlanacak ve deiiklikler uygulamaya konacaktr.
Salanan tevik ve desteklerin sonular izlenecek, tevik sistemi dinamik bir
yapya kavuturulacaktr.
Yaplan almalar, sorumlu kurulu koordinasyonunda dzenli olarak deerlendirilecek ve egdm salanacak; elde edilen sonular kamuoyuyla paylalacaktr.
3. KOBler iin Bulut Program Gelitirilmesi

Politika
Bata KOBler olmak zere iletmelerin i verimliliinin artrlmasnda BTden

yararlanlacaktr. Bu kapsamda bulut biliim hizmetlerinin kullanm desteklenecektir. Bulut biliim hizmetlerinin geliebilmesi ve yaygnlamas iin gerekli
yasal ve idari dzenlemeler yaplacaktr.
81
Aklama
KOBlerin bulut biliim hizmetlerinden yararlanabilmesi amacyla bu hizmetlere ilikin farkndalk artrma almalar da dhil olmak zere KOBlere ynelik
sunulacak altyap ve yazlm hizmetlerinin bulut biliim ile salanabilmesi konusunda bir program uygulamaya konacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
KOSGEB (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, TSE, TOBB, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
Bulut biliim, kullandka ve kullandn kadar de prensibiyle KOBlerin bilgi

ilem maliyetlerinde esneklik ve tasarruf imkn tanmaktadr. MGI tarafndan
hazrlanan bir raporda yer alan rnekte, bulut biliim hizmeti alan bir firma yzde
22ler seviyesinde tasarruf salamtr.
Ancak bulut biliim hizmetlerinden yararlanrken, verilerin gvenlii, hizmetin
kesintisiz ve gvenilir ekilde alnmas, irket bilgilerinin farkl hizmet sunucular
arasnda tanabilirlii gibi hususlarn gz nnde bulundurulmas ve taraflarn sorumluluklarnn yaplan szlemelerde ayrntl ekilde ele alnmas gerekmektedir.
Bulut biliimin poplerlik kazanmasnn ardndan, bulut biliim zelliklerini tamayan mevcut baz biliim zmlerinin bulut biliim hizmetleri olarak pazarlanmas, KOBleri bulut biliim konusunda yanl ynlendirebilmektedir.
Bulut biliim hizmetlerine ynelik farkndalk eksiklii, bu hizmetlerden yararlanmak isteyen KOBlerin duyduu endieler bulut biliim hizmetlerinin KOBlere yaygnlamas nnde engel tekil etmektedir. BTnin mevcut mal ve hizmet
datm kanallar da KOBleri bulut biliim hizmetleri kullanmna ynlendirici
ekilde almamaktadr.
Bu nedenlerden tr, KOBlerin gerek bu teknolojilerin salayabilecei imknlar, gerekse bu amala yapacaklar szlemelerde dikkat etmeleri gerekli hususlarda bilgi ve destek almalar ihtiyac bulunmaktadr. KOBlerin bulut biliim
teknolojilerinden yararlanabilmesi iin bir program kapsamnda hizmet sunucular ile hizmeti alanlar arasnda araclk yaplmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
KOBlerin bulut biliim hizmetlerinden yararlanma konusundaki ihtiyalar,

engelleri ve alglar aratrlacaktr.
Bu aratrma nda, KOBlerin bulut biliim farkndaln artrmaya ynelik
Bulut biliim hizmetleri sunan firmalar ile KOBlerin ihtiyalarna ynelik hizmetler konusunda grmeler yaplacak; bu hizmetlere ilikin standartlar belirlenecektir. Bu kapsamda veri mahremiyetine ilikin gerekli tedbirler alnacaktr.
KOBlere hizmet sunanlarn cretsiz rnekler salamas ve rnlerini tantmas, iyi uygulama ve tecrbelerin KOBler arasnda duyurularak paylamnn
salanmasna imkn verecek bir platform oluturulacaktr.
KOBlerin kalite standartlar belirlenmi bulut biliim hizmetleri kullanmnn
yaygnlatrlmas konusunda gerekli tevik mekanizmas oluturulacaktr. Bu
kapsamda, bulut biliim hizmet salayclardan ortak tedarik, ereve anlama
vb. yollarla hizmet tedarii deerlendirilecektir.
Bata KOSGEB bnyesinde KOB proje destek program kapsamnda yaplan yazlm almlar iin salanan destekler olmak zere, yazlm almna ynelik
kamu desteklerinin KOB Bulut Program ile ilikisi kurulacak; KOSGEB tarafndan uygun grlecek bulut biliim hizmet salayclarn rn ve hizmetlerinden
yaplan almlarn desteklenmesi tevik edilecektir.
Bulut biliim hizmetlerinin etkinlii, hizmet sunum kalitesi, memnuniyet, gvenlik, vb. hususlarda programn geliimi dzenli olarak takip edilecektir.
82
4. Yazlm Sektr alma Grubu Kurulmas

Politika
BTye ilikin politika yapm sreci etkinletirilecek, kamu, zel kesim ve sivil
toplum kurulularnn bu politikalarn belirlenmesi ve uygulanmasnda birlikte
almas salanacaktr.
Aklama
Yazlm sektrne ynelik politika ve dzenleme faaliyetlerini yrten kamu kurumlar ile yazlm sektr temsilcilerinin dzenli olarak bir araya gelecei, uygulamalarn gzden geirilecei, kamu tarafnda atlmas gereken admlarn tespit
edilecei Yazlm Sektr alma Grubu kurulacaktr.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Ulatrma Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Maliye Bakanl, Ekonomi Bakanl, Gmrk
Sorumlu ve ibirlii
ve Ticaret Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Salk Bakanl, evre ve ehirciyaplacak kurulular
lik Bakanl, Savunma Sanayii Mstearl, Hazine Mstearl, Gelir daresi
Bakanl, niversiteler, MYK, KOSGEB, TBTAK, KUR, TSE, TOBB, STKlar
Gereke
BT sektr doas gerei farkl kamu kurum ve kurulularnn grev alanlarna girmektedir. rnein, yazlm sektrne ynelik tevik ve desteklerle alakal
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Ekonomi Bakanl ve TBTAK gibi kurumlar muhatap iken politika belirleme konusunda Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanl, Kalknma Bakanl veya vergi dzenlemeleri konusunda Gelir daresi
Bakanl yetkili olabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak farkl kurumlarn hayata geirdii uygulamalarn birbirine etkisi ve yazlm sektrnn btnne olan
sonular arzu edilen seviyede gereklememektedir.
Dier yandan, yazlm sektrnde faaliyet gsteren oyuncularn politika ve dzenlemelere ilikin taleplerinin ortak bir platformda ekillendirilmesine de ihtiya bulunmaktadr. TOBB bnyesinde kurulu bulunan Yazlm Sektr Meclisi ve zel sektr
firmalarnn katlm salad sivil toplum kurulular (YASAD, TBSAD, vb.) sektrn kendi iinde ve ilgili kamu kurumlar ile olan iletiimini salamaktadr.
Bununla birlikte, yazlm ve hizmetlere ynelik sektrel politika ve uygulamalarda
e gdm ve dinamizmin salanabilmesi ve kamu kurum ve kurulularnn kendi iindeki koordinasyonun glendirilmesi amacyla dzenli bir yapya ihtiya
duyulmaktadr.
Uygulama admlar
alma grubunun yaps, yeleri ve alma usul ve esaslar belirlenecektir.

alma grubu, kamu kurumlarnn strateji ve eylem planlarnda yazlm ve BT
hizmetleri ile ilgili olarak ortaya konan eylemler ve sektrn taleplerinden hareketle belirlenebilecek alanlarda almalar yapacaktr.
Toplant raporlar, yaplan almalar ve elde edilen sonular dzenli olarak
raporlanacaktr.
alma grubunun almasna ilikin her trl destek sorumlu kurum tarafndan salanacaktr.
5. FATH Projesinde erik retiminin Tevik Edilmesi

Politika
FATH Projesi kapsamnda tablet ve akll tahtalarda kullanlmak zere yeniliki

uygulamalarn gelitirilmesi iin rekabeti bir ortam yaratlacaktr. erik retimi,
ieriin uluslararas piyasalarda satn da temin edecek ekilde tevik edilecektir.
Aklama
FATH Projesi kapsamnda ierik retimi tevik edilecektir. Datlacak tabletler

ve akll tahtalarda kullanlmak zere yeniliki uygulamalarn gelitirilmesi iin rekabeti bir ortam yaratlacaktr. Salanan destek ve teviklerin, retilen ieriin
uluslararas piyasalarda satn da temin edecek ekilde verilmesi salanacaktr.
83
Sorumlu ve ibirlii
Milli Eitim Bakanl (S), Ekonomi Bakanl, TBTAK, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
FATH Projesi, eitim alannda lkemizin gelitirdii en nemli projedir. Proje

kapsamnda tm dersliklere akll tahta yerletirilmesi, orta okul ve lise dzeyindeki tm rencilere tablet bilgisayar datlmas ve eitimin biliim destekli
olarak gelitirilmesi hedeflenmektedir. FATH Projesi ile ortaya konan amalara
ulalabilmesi iin eitim ieriinin oluturulmas kritik nem arz etmektedir.
Trkiyede eitim teknolojilerinin eitim/retim srelerinde kullanm konusunda uygulamalar mevcut olmakla beraber, teknoloji ile zenginletirilmi, etkileimli renme ortamlarnn yaratlmas iin farkl bir bak asyla yeni uygulamalara gerek duyulmaktadr.
Milli Eitim Bakanl tarafndan kurulan EBA, bata Milli Eitim Bakanlnn
elinde bulunan ierik olmak zere kamu kurumlar, eitim ierii sunan zel
sektr kurulular, STKlar, eitimciler ve ierik gelitiren tm taraflarn desteiyle giderek byyen bir ierik platformudur. EBA zerindeki ierie yetkilendirilmi kullanclar cretsiz olarak eriebilmektedir. EBA zerinden ierik gelitirme
almalar devam etmektedir.
FATH Projesini desteklemek zere, TBTAK ile Milli Eitim Bakanl arasndaki ibirlii protokol erevesinde yeniliki eitim teknolojileri ve yntemlerinin gelitirilmesi amacyla 2012 ylnda 1003-ncelikli Alanlar Ar-Ge Projeleri
Destekleme Program kapsamnda BT01-FATH Projesi Bilgi ve letiim Teknolojileri ar program almtr.
Eitim yazlmlarn yurtd pazarlara ihra etme noktasnda belli bir yetkinlie
sahip olan lkemizde, FATH Projesi erevesinde yaratlacak ierik nemli bir
ihracat potansiyeli de tayacaktr.
Bu erevede, eitim ierik ve uygulamalarnn tketicilere sunulaca platformun, bu rn ve hizmetlerde kalite ve niteliin geliimini hzlandracak ekilde
rekabeti bir ortam salamas; FATH Projesi kapsamnda eitim ieriinin gelitirilmesinin ve bu ieriin hedef pazarlara uygun ekilde zelletirilerek ihracnn tevik edilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
zel sektr kurulularna ticari nitelikli eitim ierii iin verilecek destein
kapsam belirlenecektir.
Uygulamalarn teknik ve pedagojik adan deerlendirilmesi iin usul ve esaslar belirlenecektir.
zel sektrden temin edilecek eitim ieriine ilikin i modeli belirlenecektir.
zel sektr kurulular ile niversitelerin BTE blmleri arasndaki ibirlii
tevik edilecektir.
EBAda uygulama maazas alacaktr.
Uluslararas piyasalara eitim ierii ihracatnn desteklenmesi amacyla gerekli tedbirler alnacaktr.
Eitim ieriinin gelitirilmesine retmen ve rencilerin katlm uygun yntemlerle tevik edilecektir.
84
6. BT Sektr Firmalarnn Kresel Pazarlara Almnn Salanmas
Politika
BT ihracatmz, mevcut ihracat kapasitesi ve kresel eilimlerden hareketle ne

kan gvenlik, savunma, salk, telekomnikasyon, i uygulamalar, eitim ve
oyun gibi alanlara odaklanlarak artrlacaktr.
Uluslararas piyasalara eriimi olan firmalar etrafnda ekosistem oluturulmas salanacak, BT sektrndeki kresel oyuncularn, kresel deer zincirinde
yksek katma deerli hizmetlerden pay almamz salayacak ekilde Trkiyeye
ekilebilmesi iin gerekli almalar yaplacaktr.
Aklama
BT sektrnde faaliyet gsteren firmalarn bata blgesel pazarlar olmak zere

uluslararas piyasalara almnn salanmas amacyla gerekli almalar yrtlecektir. Bu kapsamda ncelikli olarak odaklanlacak alanlarda destekler
verilecek; kresel pazarlara eriimi olan yerli ve uluslararas firmalar etrafnda
ekosistem oluturulmas salanacaktr.
Ekonomi Bakanl (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Gmrk ve Ticaret

Sorumlu ve ibirlii
Bakanl, Dileri Bakanl, Yatrm Destek ve Tantm Ajans, TSE, Eximbank,
yaplacak kurulular
TOBB
Gereke
2023 yl ihracat hedefinin yakalanmasnda yksek katma deerli rn ve hizmetlerin ihracat byk nem tamaktadr. Trkiye henz, kresel deer zincirinin
yksek katma deer yaratan halkalar ierisinde potansiyeli ile orantl biimde
yer alamamaktadr. Onuncu Kalknma Plannda vurgulanan hizmetler sektrnde katma deeri yksek alanlarn paynn artrlmas hedefi kapsamnda BT sektrnn geliimi nem tamaktadr.
TBSAD verilerine gre 2011 yl itibaryla, 732,5 milyon TL olan BT ihracatnn
455,9 milyon TLlik tutar yazlmda, 117,6 milyon TLsi donanmda, 159 milyon
TLsi ise savunma sanayiinde gereklemitir. Yazlm ihracatna devlet politikas olarak zel bir nem veren lkelere bakldnda bu rakamn gelime potansiyeli olduu grlmektedir. rnein, Hindistan yazlm ve hizmet ihracat 2011
yl itibaryla 69 milyar dolar, srail iinse 2009 yl itibaryla 6,2 milyar dolardr.
Ekonomi Bakanl tarafndan yrrle konulan 2012/4 sayl Dviz Kazandrc
Hizmet Ticaretinin Desteklenmesi Hakknda Tebli ile yazlm ve hizmet (oyun
ve mobil uygulama alanlarnda ilave hkmlerle) ihracat desteklenmektedir.
BT sektrnn ihracat kapasitesinin daha da artrlmas ve uluslararas pazarlara
almnn desteklenmesi iin ilave tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Bu kapsamda, verilen teviklerin mevcut ihracat kapasitemiz ve kresel eilimlerden hareketle ne kan alanlara yaygnlatrlmas gerekmektedir. Ayrca, BT
firmalarnn ihracata ynelik sat kanallarn sfrdan oluturmak yerine uluslararas pazarlara eriim imkn olan firmalarla ibirlii yapmas, ok uluslu firmalarn sektrdeki kk lekli firmalarn yetkinliini ve teknolojik geliimini
hzlandracak ekilde lkemize ekilmesi gibi ilave tedbirler alnmaldr. Verilen
ihracat teviklerinin performans odakl ekilde tasarlanmas yoluyla, sektrde
byk oyuncularn yaratlmas ve verilen teviklerin ekonomiye olan geri dnnn llmesi ve hzlandrlmas gerekmektedir.
Blge lkeleri bata olmak zere lkemizin yakn ilikide olduu lkelerle artan
ekonomik ve siyasi ilikiler BT sektrnn daha kolay i yapmas imknlarn
beraberinde getirmektedir. Sz konusu lke pazarlarna alm iin bu ibirlii
imknlarnn deerlendirilmesi nem arz etmektedir.
85
Uygulama admlar
BT firmalar ihracatnn artrlabilmesi iin hem tm sektre ynelik, hem de alt

sektr ve alan baznda farkllaan hususlar sektr temsilcileri ile ele alnacak ve
bir yol haritas belirlenecektir.
BT ihracat, mevcut ihracat kapasitesi ve kresel eilimlerden hareketle ne
kan gvenlik, savunma, salk, telekomnikasyon, i uygulamalar, eitim ve
oyun gibi alanlara odaklanlarak artrlacaktr.
Trkiye hracat Kredi Bankasnn (Eximbank) salad ihracat destekleri eylem kapsamnda zel olarak deerlendirilecektir.
Tevik ve desteklerin ihracata katks srekli olarak llecektir. Sz konusu
tevik ve destekler uluslararas ykmllklerimiz dikkate alnarak dinamik bir
yapda tasarlanacaktr.
Yerli firmalarn yurt dnda yaratt kalite algs takip edilecektir.
Yerli oyuncularn kresel deer zincirine entegre olmas ve ihracat imknlarnn artrlabilmesi amacyla BT sektrndeki kresel oyuncularn nitelikli istihdam ve katma deerli retim salayacak ekilde Trkiyeye ekilebilmesi iin
gerekli almalar yaplacaktr.
Kresel pazarlara eriim kanallarna sahip yerli ve uluslararas firmalar etrafnda ekosistem oluumu iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bu ekosisteme dayal
olarak BT mal ve hizmetlerinin ihracat imknlar gelitirilecektir.
Trkiyenin uluslararas alanda corafi, tarihi ve kltrel adan yakn ilikide
olduu lkelere BT sektrnn ihracat potansiyelini artrmaya ynelik giriimlerde bulunulacaktr.
7. Oyun Sektr Stratejisi Oluturulmas

Politika
Oyun gelitirme faaliyetleri bata olmak zere, oyun sektr desteklenecek, gerekli admlar belirlenecek bir strateji ve eylem plan erevesinde atlacaktr.
Aklama
Sektr ve niversite temsilcileri ile birlikte oyun sektr detayl biimde analiz
edilecek, bu analizlere dayal olarak sektrn geliimini destekleyecek Oyun
Sektr Stratejisi hazrlanacak ve bu strateji erevesinde ortaya konacak eylem
plan hayata geirilecektir.
ODT Teknokent Ynetim A.. (S), Ekonomi Bakanl, Bilim, Sanayi ve TeknoSorumlu ve ibirlii
loji Bakanl, Kalknma Bakanl, Ankara Kalknma Ajans, niversiteler, Geliyaplacak kurulular
mekte Olan Spor Branlar Federasyonu, STKlar
Gereke
86
nmzdeki yllarda, bireysel yazlm pazarnda bymeyi mobil uygulamalar

ve oyun pazarnn srklemesi beklenmektedir. Gartner Oyun Sektr Aratrma
Raporuna gre, oyun konsollar donanm ve yazlmn ierecek ekilde tanmlanan oyun sektr pazar 2013 ylnda 93 milyar dolarlk bir bykle ulamtr.
Bu pazarn ylda yzde 9 byme gstererek 2015 yl sonunda 111 milyar dolara
ulamas beklenmektedir.
Trkiyede 21,8 milyona ulaan oyuncu kitlesi bulunmaktadr. Oyuncularn 11,4
milyonunun dijital oyunlara harcama yaptklar ve oyun pazarnn 2012 itibaryla
300 milyon dolar at tahmin edilmektedir. Yerel paynn yzde 5ler dzeyinde
kald Trkiye oyun pazar geliime aktr. Trkiyede gen nfus dolaysyla
dijital oyun kltr son derece yaygn olup gnde 39 milyon saat oyun oynand tahmin edilmektedir. Trkiye, sosyal oyun kategorisinde oyuncu bana oyun
oturumu sresinde 38,4 dakika ile dnyada birinci konumdadr.
Gereke
Programlama, modelleme, animasyon, tasarm, kurgu, mzik ve ses gibi ok fazla

alan kapsayan oyun teknolojileri, bata savunma, salk ve eitim olmak zere
dier alanlarda da youn olarak kullanlmaktadr. rnein oyun tabanl eitim yaklamnn FATH Projesi ierisinde nemli bir yer tutmas beklenmektedir.
Gelimi bir oyun sektrne sahip olmann bir dier faydas, kendi kltr ve tarihimize dayanan yerli oyunlarn lkemizin tantmna salayaca katkdr.
Son dnemde lkemiz oyun sektr yabanc yatrmclarn da ilgisini ekmektedir. ok uluslu firmalarn ortaklk ya da satn almlar yoluyla lkemiz oyun pazarna girmesi, yerli oyun sektr ile bu sektrn gereksinim duyduu nitelikli insan
kaynann geliimini hzlandracaktr.
Oyun sektrnde Trk firmalarna verilen destekler BT sektrne verilen genel
destekler kapsamnda yurtdna alm ve maddi proje destekleri ile snrldr.
ODT Teknokent bnyesinde bulunan Animasyon Teknolojileri ve Oyun Gelitirme Merkezi (ATOM) n kuluka merkezi olarak Trkiyede dijital oyunlar ve
animasyon sektrleri zerine faaliyet yrtmektedir. Sektrn geliimine ynelik atlmas gereken admlar incelemek ve kurgulamak zere, Ankara Kalknma
Ajans tarafndan desteklenen ve ODT Teknokent Ynetim A.. tarafndan gerekletirilen Ankara Dijital Oyun Kmesi Kapasite Gelitirme Projesi yrtlmtr. Proje kapsamnda, sektrde nitelikli igc oluturulmas, sektr paydalar
arasnda ibirlii ve iletiim salayacak bir zemin oluturulmas ve uluslararas
ibirlii imknlarnn salanmasna ynelik almalar yaplmtr.
Genlik ve Spor Bakanl bnyesine 2011 ylnda Trkiyede oyun sektrnn
kademeli olarak gelitirilmesi ve bu sahada lkenin blgede lider bir konuma
ykselmesi, lkede geleneksel oyun kltrnn yaygn hle getirilmesi gibi hedeflerle Trkiye Dijital Oyunlar Federasyonu kurulmutur. Ancak, Eyll 2013te
Federasyon gelimekte olan federasyonlar kapsamna alnarak lavedilmitir.
Bu erevede, oyun sektrne ynelik btncl bir stratejinin oluturulmas ve
bu strateji kapsamnda atlacak admlarn belirlenmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Sektr ve niversite temsilcileri ile birlikte oyun sektrnn mevcut durumu,

geliiminin nndeki engeller, gelime alanlar gibi hususlar analiz edilecek ve
bir yol haritas belirlenecektir.
Bu yol haritasna uyularak, oyun gelitirme faaliyetleri bata olmak zere, sektrn geliimini destekleyecek strateji hazrlanacaktr.
Bu stratejide oyun sektrne ynelik tevikler, yabanc yatrmlarn lkemize
ekilmesi, oyun sektrnde ihtiya duyulan insan kaynann oluumu ve niversite ilikileri ile gerekli mevzuat deiiklikleri kapsanacaktr.
Bu strateji erevesinde ortaya konacak eylem plan hayata geirilecektir.
Eylemlerin sonular izlenerek, belirlenen politika ve tevikler gncellenecektir.
8. Yazlm Firmalar iin Lokasyon Bamsz Destekler Oluturulmas

Politika
TGBlerde salanan desteklere benzer nitelikte, yazlm sektrne zel lokasyon

bamsz destekler verilecektir. BT sektrnn Ar-Ge merkezi says artrlacaktr.
Aklama
Yazlm sektrne ynelik destekler lokasyon bamsz hale getirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Maliye Bakanl, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular Teknoloji Gelitirme Blgeleri Dernei (TGBD), STKlar
87
Gereke
BT sektrndeki firmalara salanan en kapsaml destekler TGBler bnyesinde

salanmaktadr. Kurumlar vergisi muafiyeti, gelir vergisi muafiyeti, retilen Ar-Ge
ve yazlm rnlerinde KDV istisnas, SGK primi iveren hissesinde yzde 50 indirim, dier vergi ve harlardan muafiyetler TGB bnyesindeki firmalarn yararland desteklerdir. Bu destekler sebebiyle, nitelikli insan kayna ve Ar-Ge faaliyetlerinde ibirlii iin gerekli akademik kadrolara ve imknlara sahip niversitelerde
kurulu teknoparklar yzde yz doluluk oranlaryla faaliyet gstermektedir. Yazlm
sektrndeki firmalar da nitelikli insan kayna ihtiyac ve pazara yaknlk nedenleriyle ounlukla, teknopark doluluk oranlarnn yksek olduu byk ehirlerde
yer almaktadr. Bu durum, yazlm alannda faaliyet gsteren KOBlerin mevcut
tevik ve desteklerden yararlanmasn gletirmektedir.
ubat 2014te yaplan bir yasal dzenleme ile Trkiyede gerekletirilen aratrma, gelitirme ve yenilik faaliyetleri ile yazlm faaliyetleri neticesinde ortaya
kan bulularn; kiralanmas sonucunda elde edilen kazan ve iratlar, devri veya
sat neticesinde elde edilen kazanlar, Trkiyede seri retime tabii tutularak
pazarlanmalar halinde elde edilen kazanlar, Trkiyede gerekletirilen retim
srecinde kullanlmas sonucu retilen rnlerin satndan elde edilen kazanlarn patentli veya faydal model belgeli bulua atfedilen ksmnn yzde 50si
kurumlar vergisinden istisna tutulmu, bu oran sfra kadar indirmeye ve yzde
100e kadar artrmaya Bakanlar Kurulu yetkili klnmtr. Ayrca aratrma gelitirme, yenilik ile yazlm faaliyetleri neticesinde ortaya kan patentli veya faydal
model belgeli bulua ilikin gayri maddi haklarn kiralanmas, devri veya sat
katma deer vergisinden istisna tutulmutur.
Yazlm sektrnn BT yatrmlarnn katma deere dnmesini salayc rol
dnldnde, yazlm sektrnde faaliyet gsteren firmalarn, mevcut teviklerden ayr olarak Ar-Ge nitelii tayan ve tamayan faaliyetlerinin desteklenmesi nemlidir.
Bu erevede, TGBlerde salanan mevcut destek ve tevikleri tamamlayc ekilde bu desteklerden bir blmnn yazlm sektrnde faaliyet gsteren firmalara lokasyon bamsz olarak sunulmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Yazlm sektrnn ihtiyalar, sektrn yararland mevcut tevik ve destekler nda, STKlar ile istiare edilerek belirlenecektir.
Mevcut tevik ve desteklerden lokasyon bamsz ekilde sunulabilecekler, desteklerin hangi firmalara, nasl verilecei ve takibin nasl gerekletirilecei gibi
unsurlar itibaryla netletirilecek; getirecei mali ykle birlikte ortaya konacaktr.
Yaplacak fayda/maliyet analizi sonucunda, lokasyon bamsz olarak verilecek tevik ve desteklere karar verilecektir.
Bu almalar sonrasnda gerekli mevzuat dzenlemeleri yaplacaktr.
9. Akll Cihazlarda Yerli Katma Deerin Artrlmas

Politika
BT sektrnn yerli katma deeri ve ihracat artrlacak ve BT politikalarnn etkin

ekilde ynetilmesine ynelik tedbirler alnacaktr.
Aklama
pazara ynelik olarak retilecek akll cihazlarda yerli katma deerin artrlmas ve bu rnlerin ihracn salamak amacyla bir program erevesinde, odakl
Ar-Ge destekleri, vergi tevikleri ve sektrel dzenlemeler hayata geirilecektir.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Ekonomi Bakanl, Maliye Bakanl,

Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Kalknma
yaplacak kurulular Bakanl, Hazine Mstearl, Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu, TBTAK,
Yatrm Destek ve Tantm Ajans, TSE, STKlar
88
Gereke
lkemiz, BT cihaz penetrasyonunda gelimi lkelerin gerisindedir. Akll cihaz sahiplii ise bu lkelere gre ok daha dktr. Tablet sahiplii gelimi
lkelerde 2012 yl itibaryla yzde 9,6 iken lkemizde yzde 1,7; akll telefon
sahiplii ise srasyla yzde 56,3 ve yzde 10 dzeylerindedir.
nmzdeki dnemde, dier gelimekte olan lkelerde olduu gibi lkemizde
de akll cihaz sahipliinin artaca ngrlmektedir. Akll cihazlar dhil olmak
zere donanmda yerli katma deerin dk olmas nedeniyle, bu cihazlarn yaygnlamas ile birlikte cari akta art meydana gelecektir. 2013 yl itibaryla mobil cihazlar iin yaklak 2,7 milyar TLlik, bilgisayarlar iin ise 1,5 milyar TLlik
ithalat gereklemitir.
FATH Projesi, lei ve sreklilii itibaryla BT pazarnn geliimi ve yerli katma
deerin artrlabilmesi iin nemli bir geliim frsat sunmaktadr. Proje kapsamnda datlacak 10,6 milyon tablet ve bunlarn 4 senede bir yenilenecek olmas, yabanc yatrmclarn lkemize ekilebilmesi iin nemli bir frsattr. Proje
kapsamnda lkemizde retilecek tabletlerden akll telefon retimine gei ve
bu akll telefonlarn i pazara arz projenin devamnda meydana gelecek muhtemel gelimeler kapsamnda deerlendirilmektedir.
Dier yandan, lkemizdeki mobil iletmeciler ile yerli reticileri arasnda yerli
telefon retimi konusundaki giriimler artmaktadr. Bu kapsamda ithal bileenler
ile Trkiyede montaj yaplan ya da tasarm, yazlm gibi bileenleri Trkiyede,
retimi ise yurt dnda gerekleen rn rnekleri bulunmaktadr.
Donanm retiminde in ak ara liderliini srdrmekle birlikte, Trkiyenin
yakn corafyasnda, donanm pazarndaki payn artran Macaristan, ek Cumhuriyeti, Polonya, Slovakya gibi lkeler de mevcuttur. Bu lkeler, iletiim, tketici
elektronii, bilgisayar ekipmanlar gibi farkl alanlara odaklanmlardr.
lkemiz, akll cihazlar iin nemli bir pazar potansiyeline sahiptir. Dier yandan,
lkemizde faaliyet gsteren mobil iletmecilerin yurt dndaki ortaklklar ya da
sahip olduklar yabanc iletmeciler dolaysyla yurtd pazarlara alma imkn
da mevcuttur. Bu potansiyel, donanm pazarndan katma deer alnabilmesi iin
nemli bir husus olan lek ekonomisinin oluturulmasna imkn tanmaktadr.
Bu kapsamda, FATH Projesi ile yakalanacak yerli retim ve mobil iletmecilerin yerli akll cihaz retimi konusundaki giriimleri lkemizdeki akll cihaz penetrasyonunu ve bu cihazlardaki yerli katma deeri artrmak zere bir program
kapsamnda desteklenmesi gerekmektedir. Bu amala, odakl Ar-Ge destekleri,
vergi tevikleri ve sektrel dzenlemeler hayata geirilmelidir.
Uygulama admlar
Akll cihaz retiminde yerli katma deerin artrlabilmesi iin mevcut durum
ve potansiyel analizi yaplacaktr. Bu analizde, tasarm, yazlm gelitirme, kritik
teknolojiler gibi alanlar ierilecektir.
Akll cihazlarda yerli katma deerin artrlmasna ynelik odakl Ar-Ge destekleri salanacaktr.
Bu program kapsamnda desteklenen rnlerin ihrac ve i pazara arznda
salanabilecek tevik ve dzenlemeler hayata geirilecektir.
89

10. Blgesel Bazda Dzenleme Yaklamna Geilmesi
Politika
Fiber eriim altyapsn yaygnlatrmak ve saysal blnmeyi azaltmak iin, altyap eitlilii, hz, kalite, sosyo-ekonomik durum, etkin rekabet ortam ve kullanm oranlar asndan farkllk gsteren yerlerde blgesel bazl dzenleme
yaklam ve yatrm modelleri benimsenecektir.
Aklama
Trkiye genelinde geerli olacak dzenleyici admlar yerine, lkemizde internet

hizmetine ilikin arz ve talep ikamesinin blgesel farkllk gstermesi durumunda
blgesel bazda farkl dzenleyici admlarn atlmas yaklam benimsenecektir.
Sorumlu ve ibirlii
BTK (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
Genibant internet eriiminde, gelimi blgelerde altyap rekabeti youn olarak

yaanrken, altyap eitliliinin olmad, sosyo-ekonomik farklarn olduu ve etkin rekabet ortamnn tesis edilemedii zellikle dk ve orta-dk gelir dzeyli
blgelerde genibant kullanm oranlarnn da dk kald grlmektedir.
Bu farkllklar sebebiyle ngiltere, Polonya, Portekiz, ek Cumhuriyeti gibi lkelerde toptan genibant eriim pazarnda ulusal pazarlarn analize tabi tutulmas
yerine blge ve rekabet farkllklarna dayal olarak alt pazarlar tanmlanm ve
bu tanmlamaya istinaden dzenleme yaklam ve iletmecilere uygulanacak
yaptrmlarda farklla gidilmitir.
lkemizde gerek fiber internet, kablo internet, 3N gibi altyaplarn yaygnl
gerekse internet kullanm durumu blgeler arasnda nemli farkllklar gsterebilmektedir. Mart 2014 itibaryla toplam 1,28 milyon fiber internet abonesinin
476 bini stanbulda, 139 bini zmirde ve 139 bini ise Ankarada bulunmaktadr.
Bu bykehirdeki abone says toplam fiber internet abone saysnn yzde
59una denk gelmektedir. Kablo internet altyaps ise Mart 2014 itibaryla sadece
22 ilde kurulu olup 1,17 milyon kablo TV, 492 bin kablo internet abonesi bulunmaktadr. Fiber internet ve kablo internetin dk abone oranlarna karn mobil
genibant abone says Mart 2014 itibaryla 26,4 milyona ulamtr.
Gelimi blgelerde altyapya dayal rekabetin balam olmas, dier yandan
grece az gelimi blgelerde ise sabit altyapda yerleik iletmeciden baka
alternatifin bulunmamas, sabit genibant eriim piyasasnda lke apnda tek
bir yaklamn yerine blgesel bazda dzenleme yaklamna iaret etmektedir.
nternet kullanm durumunun blgeler arasnda farkllk gstermesi ve belli blgelerde farkl genibant altyaplarnn kullanlamamasndan dolay alnan dzenleyici tedbirlerin bu farkllklardan bamsz olarak lke genelinde uygulanmas
dzenlemelerin etkinliinin snrl kalmasna sebep olmaktadr.
Dolaysyla, yeni nesil eriim altyapsn yaygnlatrmak ve saysal blnmeyi
azaltmak iin Trkiye genelinde uygulanacak olan dzenlemeler yerine arz ve
talep ikamesinin blgesel farkllk gstermesi durumunda blgesel bazl dzenleme yaklam hayata geirilmelidir.
Uygulama admlar
Genibant internet piyasasnda altyap yaygnl ve kalitesi, sunulan hizmetlerin eitlilii, iletmeci says gibi arz ynl ve kullanm oran, kullanc says,
kullanm karakteristii, gelir gibi talep ynl hususlar asndan farkllk gsteren blgeler tespit edilecektir.
Tm blgelerde altyapnn yaygnlnn ve internet kullanm oranlarnn artrlmasn temin edecek farkl dzenleyici tedbirler alnacaktr. Bu kapsamda,
mevcut dzenlemeler gzden geirilecek; ihtiya olan yeni dzenlemeler hayata
geirilecektir.
Blgesel bazda dzenleme yaklamnn oluturduu etki dzenli olarak takip
edilecek ve bu kapsamda oluturulacak raporlar kamuoyuyla paylalacaktr.
90
11. Fiber Eriim Destekleme Program Oluturulmas
Politika
Yeni nesil eriim ebekelerinde yaygnl artrmak zere iletmeciler tarafndan

stlenilen yatrm ksmi devlet yardmlaryla desteklenecektir. Genibant altyapsnn gtrlmesinin iletmeciler asndan krl olmad blgelere yatrm
yaplmas evrensel hizmet gelirleri ile tevik edilecektir. Sz konusu gelirlerin
amacna uygun ve etkin kullanm temin edilecektir.
Aklama
Fiber eriim ebekelerinin kurulmasnn ekonomik adan uygun olmad blgelerde yaplacak yatrmlar bir program erevesinde desteklenecektir. Sz
konusu program iin ihtiya duyulacak finansal kaynak ncelikli olarak evrensel
hizmet gelirlerinden karlanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Maliye Bakanl, BTK,
yaplacak kurulular STKlar
Gereke
Kullanclara yksek hz ve kalitede internet eriim imkn sunan yeni nesil eriim
altyaplarnn kurulumu iin gereken yatrm, nfus younluu dk yerleim
yerlerinde, bu yatrmla elde edilecek ilave gelire kyasla yksek olduundan,
sz konusu yatrmlar belirli blgeler/ehirlerle snrl kalmaktadr.
Yeni nesil eriim ebekelerinin kamu tarafndan desteklenmesi konusunda dnya rneklerinde farkl yaklamlar gzlenmektedir. Avustralya, Katar, Singapur
ve Brezilya vb. lkelerde dorudan devlet desteiyle altyap yaplmaktadr. Gney Kore, Fransa ve Malezya vb. lkelerde ise kamunun ksmi yatrm destei
salad grlmektedir.
Gney Kore yaygn ve yksek kaliteli genibant eriiminde dnya lideri konumundadr. 2012 sonu itibaryla sabit genibant abonelerinin toplam hane saysna oran yzde 96, mobil genibant abonelerinin toplam nfusa oran ise yzde
100dr. Toplam nfusu 50 milyon olan Gney Korede 2013 sonu itibaryla 12
milyon fiber internet abonesi bulunmaktadr. Gney Kore 2008-2012 dneminde
Ar-Ge giriimlerine fon salayarak ve Ar-Ge almalar, pilot hizmetler ve teknolojiler, pilot proje uygulamalar, ekirdek teknoloji gelitirme ve evre koordinasyonuna ynelik almalara dhil olarak altyap kurma almalarna ksmi
destek salamtr. Bu dnemde verilen 2,3 milyar dolarlk destek yaklak 69
milyar dolar yatrm yaplmasn salamtr.
Trkiyede Mart 2014 itibaryla 1,28 milyon olan toplam fiber internet abone says iinde en byk ehirdeki fiber internet abone saysnn pay yzde 57dir.
Bu durum fiber altyap yaygnlnn belli yerlerle snrl kaldn gstermektedir.
2011 ylnda BTK tarafndan alnan fiber internet iin ksmi muafiyet karar, yeni
nesil eriim ebekelerine yaplacak yatrm tevik amal karlmtr. 2011 ylndan itibaren fiber internet abone saylarnda ciddi geliim grlmektedir.
Elektronik haberleme sektrnde batk maliyet olarak adlandrlan yksek hacimli altyap yatrm maliyetleri vardr. Bu maliyetler piyasaya yeni girecek olan
iletmecilerin nne bir engel olarak kmaktadr. Kendi imknlar ile yeni nesil
eriim ebekelerine yatrm yapmak isteyen iletmeciler, bu kurulum maliyetlerinden dolay ancak uzun vadede geri dn salayabilmektedir. Altyapya
dayal rekabetin salanamad yerlerde yeni nesil eriim ebekelerinin yaygnln artrmak ve bilgi toplumuna dnm srecini hzlandrmak amacyla iletmecilerin bu altyapya yatrm iin ilave tevikler salanmas gerekmektedir.
Bunun en etkin yntemi ise kurulum maliyetlerinin bir ksmnn kamu tarafndan
karlanmasdr.
Bu kapsamda, daha byk yatrmlarn nn amak ve yatrm maliyetlerini
ksmen desteklemek zere fiber eriim altyap yatrm yapacak iletmecilere
gerekli maddi destek salanacak ekilde bir programn hayata geirilmesi gerekmektedir.
91
Uygulama admlar
Fiber eriim ebekelerinin yaygnl ve yaylma hz ile talep ynl unsurlar

iller baznda incelenecek ve bu ebekelerin kurulumunun tevik edilecei iller
tespit edilecektir.
Sz konusu yatrmlara salanacak ksmi devlet desteinin kapsam ve boyutu
hazrlanacak olan Ulusal Genibant Stratejisi erevesinde belirlenecektir.
Yatrm desteine ynelik gerekli mevzuat almalar tamamlanacaktr.
Fiber eriim ebekelerinin kurulumunun desteklenmesi amacyla gerekli kaynak ncelikle evrensel hizmet gelirlerinden karlanacaktr.
12. Dzenleyici erevenin Gzden Geirilmesi

Politika
Elektronik haberleme sektrnde uygulanmakta olan dzenleyici ereve gzden geirilecek, ilgili taraflarn katlmyla ortaya konacak yeni dzenlemeler hayata geirilecektir.
Aklama
Elektronik haberleme sektrne ilikin olarak, 2008 ylnda hazrlanan Elektronik Haberleme Kanunu ve sonrasnda hayata geirilen ikincil dzenlemelerin neticesinde ortaya kan gelimelerin ve eksik kalan hususlarn deerlendirilmesine ynelik bir etki analizi almas gerekletirilecektir. Bu almalar
sonucunda ilgili taraflarn katlmyla beraber yeni bir dzenleyici ereve belirlenecek ve ortaya kacak sonularn salkl bir ekilde izlenmesi salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii BTK (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Rekabet Kurumu,
Gereke
92
Sektrn temel dzenlemesi saylan Elektronik Haberleme Kanununun 2008

ylnda karlmasnn ardndan ok sayda ikincil dzenleme hayata geirilmitir. Bu kapsamda yetkilendirme, eriim ve arabalant, tarife, pazar analiz, gei
hakk, hizmet kalitesi, tketici haklar, numara tanabilirlii gibi alanda ikincil
dzenlemeler hayata geirilmitir. Tm bu dzenlemelerin, sektre nemli etkileri olmakla beraber elektronik haberleme sektrnde salanan rekabet seviyesi konusunda eksiklikler bulunmaktadr.
Avrupa Komisyonu elektronik haberleme sektrne ilikin dzenleyici erevesini dzenli olarak gzden geirmektedir. Komisyon, bu kapsamda 1998, 2002
ve 2009 yllarnda hayata geirdii dzenleyici erevelere ilikin kapsaml almalar yrtmtr. ngilterede Ofcom tarafndan Stratejik Gzden Geirme
(Strategic Review of Telecommunications SRT) almas 2004-2005 yllarnda
yrtlmtr. Benzer ekilde Kanadada da elektronik haberleme sektr dzenlemelerinin gzden geirilmesine ilikin olarak 2005 ylnda Telekom Politikalarn Gzden Geirme Paneli (Policy Review Panel) almas yaplmtr. Sz
konusu dnya rneklerinde dzenleyici erevenin gzden geirilmesi srecinde gr alma sreci iletilmesi, etki analizi yaptrlmas ve yeni bir paket nerisi
ortaya konulmas aamalar gzlenmektedir.
Bu rneklerden de grld zere dzenleyici erevenin gzden geirilmesi
suretiyle, bata genibant internet piyasasna ynelik dzenlemeler, yetkilendirme ve sabit-mobil ikamesi olmak zere dzenlemelerin elektronik haberleme
sektrnde ortaya kard olumlu ve olumsuz sonularn tespit edilmesi, olas
mevcut aksaklklarn dzeltilmesi ve gelecekte hayata geirilecek yeni dzenlemelerin daha etkili olmas ihtiyac karlanabilecektir. Bu erevede, katlmc
bir yaklamla mevcut dzenleyici erevenin gzden geirilmesi ve yeni bir
dzenleyici erevenin oluturulmas konusunda almalarn yrtlmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Dzenleyici erevenin gzden geirilmesinde uygulanacak ilkeler AB mevzuat ve teknolojik gelimeler de dikkate alnarak tespit edilecektir.
Elektronik haberleme sektr ve ilgili dier taraflarn talep ve beklentilerini
almak zere bir danma mekanizmas oluturulacaktr.
Etki analizi konusunda uzmanlam, telekomnikasyon sektr ve rekabet
gibi konularda yeterli bilgi ve tecrbeye sahip bamsz bir kurulua elektronik
haberleme sektrnde geerli olan dzenlemelere ilikin btncl etki analizi
yaptrlacaktr.
Etki analizi neticesinde ortaya konan ihtiyalar ve danma mekanizmasndan
gelen katklar dorultusunda dzenleyici ereve yenilenecektir.
Yeni dzenleyici erevenin sonularn grmek adna izleme ve deerlendirme sistemi kurulacak ve belirli periyotlarla gzden geirilecektir.
13. ncl Dzenleyici Etki Analizinin Benimsenmesi

Politika
Elektronik haberleme sektrne ait dzenlemelerde, sektrde oluturaca etkileri daha iyi deerlendirmek iin, dzenleme ncesi ve sonras etki deerlendirmesi almalar yaplacak; bu amala katlmc mekanizmalar gelitirilecektir.
Aklama
Elektronik haberleme sektrne ilikin olarak hayata geirilecek dzenlemelerin ncesinde, sz konusu dzenlemelerin orta ve uzun vadeli etkilerinin ngrlmesine ynelik ncl etki analizi yapma prensibi benimsenecek ve ncl etki
analizi mevzuatla zorunlu klnacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
BTK (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
Elektronik haberleme sektrnde yaanan hzl gelimeler karsnda alnan

dzenleyici kararlar ksa vadede istenilen ynde etki gsterse de uzun vadede
bir takm olumsuz sonulara yol aabilmektedir. Sektrn ulat byklk ve
teknolojinin deiim hz dikkate alndnda elektronik haberleme sektrndeki dzenlemelerin etkisinin dzenleme yaplmadan nce etki analizi yaplmak
suretiyle anlalmas ve veriye dayal olarak sunulmas nem arz etmektedir.
Mevcut durumda BTK, yapaca dzenlemelerle ilgili sektrden ve kamu kurumlarndan gr almaktadr. Ancak dzenlemelerle ilgili etki analizi almas yaplp
yaplmad bilinmemekte; yaplyor ise sonular kamuoyuyla paylalmamaktadr.
Dzenleyici tedbirler alnmadan nce, orta ve uzun vadeli bir perspektifle gerekletirilecek ncl etki analizi almalar rekabet ortamnn gelitirilmesine
katk salayacaktr. ncl etki analizi yaklamnn, elektronik haberleme sektrne ilikin dzenlemeler hayata geirilmeden nce uygulanmas; balaycl
salamak iin bu hususun mevzuatla dzenlenmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Alnacak dzenleyici kararlarn ncesinde uzun vadeli etki analizi yaplmas

genel prensip olarak benimsenecektir.
Analizin yaplaca dzenleyici kararlarn kapsam tespit edilecek; belirlenen
kapsamdaki dzenlemelere ilikin ncl etki analizi yaplmas, balaycl salamak iin mevzuata dercedilecektir.
Elektronik haberleme sektrnde faaliyet gsteren iletmeciler ve ilgili dier
taraflarn mevcut etki analizlerine katlm salamas iin bir mekanizma gelitirilecektir.
lgili tm paydalarn grlerini alarak ve bilimsel yntemlerden istifade edilerek her bir dzenlemenin etkileri ncl olarak analiz edilecektir.
93
14. Ulusal Genibant Stratejisinin Hazrlanmas

Politika
Bilgi Toplumu Stratejisi ile uyumlu ulusal genibant stratejisi hazrlanacaktr. Bu

Stratejide 2018 yl iin genibant hedefleri belirlenecek ve bu hedeflerin nasl
hayata geirilecei detaylandrlacaktr.
Aklama
2018 yl iin lke genelinde minimum genibant eriim hznn tespit edilecei,
hanelerin belirli bir blm iin yksek hzl eriim hedefinin ortaya konaca ve
belirlenen bu hedefler dorultusunda uygulanacak politikalar ve hayata geirilecek uygulamalarn yer alaca ulusal genibant stratejisi hazrlanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Kalknma Bakanl, BTK, Reyaplacak kurulular kabet Kurumu, STKlar
Gereke
Dnya genelinde internetin ekonomik ve sosyal adan sunduu avantajlardan faydalanma konusunda baarl lkelerin, yksek hzlarda internet eriimine imkn
tanyan genibant internet altyapsnn yaygnlatrlmasna ve internet kullanan
bireylerin orannn artrlmasna ynelik detayl hedefler belirledii ve bu ynde
attklar admlar genel bir genibant internet plan kapsamnda ekillendirdikleri grlmektedir. rnein Avustralya 2009 ylnda National Broadband Network
(NBN), ngiltere 2009 ylnda Digital Britain ve ABD ise 2010 ylnda National
Broadband Plan (NBP) isimli kendi ulusal genibant planlarn yrrle koymutur. Ayrca AB, Avrupa iin Saysal Gndem Giriimi kapsamnda ilgili lkelerin
kendi genibant stratejilerini hazrlamalar gerektiini belirtmektedir.
lkemizde ise Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl tarafndan TBTAKa hazrlatlan Elektronik Haberleme Altyaps ve styaps Projesi almalar tamamlanmtr.
lkemizin de resmi bir genibant internet stratejisine sahip olmas bu kapsamda yrtlen almalarn ortaya konan hedefler dorultusunda ve bir btnlk
ierisinde yrtlmesini salayacaktr. Ayrca, bu sayede, yrtlen almalara
ilikin izleme ve deerlendirme faaliyetleri yaplabilecektir. Bu kapsamda ABnin
2020 hedeflerine paralel bir ekilde, lkemizde de 2018 yl iin belirlenen genibant hedefleri dorultusunda, sektr tm ynleriyle ele alan bir ulusal genibant stratejisinin hazrlanmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Genibant eriimde tespit edilen ulusal hedefler dorultusunda, sabit ve mobil

internet kullanmas arzu edilen bireylerin says ya da oran; blge, ya, cinsiyet
vb. krlmlar da dikkate alnarak detayl olarak belirlenecektir.
Belirlenen hedeflere ulalabilmesi iin, blgesel bazdaki farkllklar ve zel
ilgi gerektiren alanlar (i blgeleri, TGB, OSB, retim kurumlar vb.) da dikkate
alnarak, izlenmesi gereken politikalar ortaya konacaktr.
Benimsenen politikalarn hayata geirilebilmesi iin yaplacak dzenlemeler,
salanacak destekler vb. admlar tespit edilecektir.
Yukarda saylan unsurlarn bir araya getirildii resmi ulusal genibant internet
plan hazrlanacak ve kamuoyuna ilan edilecektir.
Ulusal genibant internet stratejisine ilikin gelimeler dzenli olarak izlenecek ve yllk raporlarla kamuoyunun bilgisine sunulacaktr.
15. Spektrum Kaynaklarnn Tahsis Edilmesi

Politika
94
Spektrum politikas adil paylam, etkin rekabet, eriim maliyetleri, teknolojik

gelimeler, hz ve kalite unsurlar deerlendirilerek gzden geirilecektir. Bu
kapsamda kullanlmayan kaynaklarn teknoloji tarafsz olarak iletmecilere tahsisi salanacaktr.
Aklama
900 ve 1800 MHz bantlarndaki, mobil iletmecilerine tahsis edilmemi spektrum kaynaklar etkin rekabeti ve belirlenecek 4N politikalarn da gzetecek ekilde kullanma alacak ve sz konusu kaynaklarn teknoloji bamsz olarak
kullanlmas salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), BTK
yaplacak kurulular
Gereke
GSMin youn ekilde kullanm artan spektrum ihtiyacn dourmutur. Bu kapsamda Avrupa lkeleri genelinde P-GSM bandna ek olarak 880-890 MHz ve
925-935 MHz bantlar da toplam 2x10 MHz E-GSM frekans band olarak kullanlmaktadr. Ayrca, ECC/DEC/(06)13 numaral Posta ve Telekomnikasyon dareleri Avrupa Konferans (CEPT) karar dorultusunda GSM 900 ve GSM 1800
bantlarnn IMT-2000/UMTS hizmetleri iin kullanlmasna karar verilmitir.
Benzer bir ekilde, BTKnn 2011/DK-08/396 nolu Kurul Karar gereince GSM
hizmetleri iin tahsis edilen frekanslarn, GSM iletmecilerine tahsisli olduu srece 3N hizmetleri iin de kullanlmasna karar verilmitir. Ayn Kurul Kararnda
boaltlan E-GSM bandnn 2N ve 3N hizmetlerinde kullanlmak zere Ulatrma,
Denizcilik ve Haberleme Bakanl tarafndan ihaleyle tahsis edilmesi ynnde
neri getirilmitir.
Elektronik haberleme sektrnde 2N ve 3N lisans alarak hizmet veren 3 iletmeci vardr. Ancak 900 MHz ve 1800 MHz frekans bantlar arasnda kapsama
oran ve altyap maliyetleri asndan nemli farklar olduundan, bu durum rekabeti bozucu bir etki yaratmaktadr.
CEPTin sz konusu kararndan sonra, GSM bantlarnn lkelerin ihtiyalar ve
yaplan dzenlemeler dorultusunda yeni nesil sistemler iin teknoloji tarafsz
olarak planland grlmektedir. 2007 ylndan bu yana ngiltere, Fransa, Almanya, Norve ve sve gibi birok lke bu ynde uygulama yapmtr.
Hlihazrda kullanlmayan spektrum kaynaklarnn adil ekilde datlmas ve
tahsis edilen kaynaklarn 3N ve 4N teknolojileri iin kullanlabilmesiyle iletmecilerin mobil genibant internet hizmetlerini daha uygun artlarda sunabilmesi
mmkn olacaktr.
zellikle 900 MHz ve 1800 MHz bantlarnda henz kullanlmam spektrum kaynaklarnn, 4N iin tahsis edilmesi dnlen bantlar da gz nnde bulundurularak adil bir ekilde dalmnn yaplmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
900 MHz ve 1800 MHz bantlarnda yeterli spektrum kayna olmayan iletmecilerin bunlarn kullanm haklarna bedeli karlnda sahip olmas salanacaktr.
Spektrum kaynaklarnn 3N ve 4N internet hizmeti sunumunda kullanlabilmesine ynelik gerekli dzenlemeler yaplacaktr.
16. 4N Mobil Genibant nternete Geilmesi

Politika
2N ve 3N teknolojisine geite edinilen deneyimlerden hareketle 4N teknolojisinin lkeye ve sektre getirecei katma deerin maksimum olmas iin gerekli
hukuki, idari ve teknik almalar tamamlanacak ve 4N yetkilendirme sreci balatlacaktr.
Aklama
4N elektronik haberleme hizmetlerinin sunulabilmesi ve lke genelinde yaygnlamas iin gerekli teknik almalar yaplacak, yetkilendirilecek iletmecilerin
ykmllkleri belirlenecek, ihale ve yetkilendirme sreci 2016 yl itibaryla tamamlanacaktr.
95
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), BTK
yaplacak kurulular
Gereke
ITU tarafndan 2006 ylnda yaplan Blgesel Radyo Konferansna (RRC-06) gre
Trkiyenin de iinde bulunduu Avrupa blgesinde 2015 ylna kadar saysal
yayncla gei tamamlanacak ve bu tarihten sonra analog yayn sonlandrlacaktr. Karasal televizyon yaynclnda saysal teknolojilerin kullanlmaya
balanmasyla karasal yaynclk iin kullanlan 470-862 MHz bandnn byk
bir ksmnn boalmas gndeme gelmitir. 2015 Dnya Radyokomnikasyon
Konferans (WRC-15) gelimelerine paralel olarak 694-790 MHz band da lkemizin ihtiyalar dorultusunda mobil haberleme, acil durum haberlemesi,
yeni nesil ebekeler gibi uygun grlecek dier altyap ve hizmetlerde tahsis
edilmek zere BTKya devredilecektir. lk etapta boalacak olan 790-862 MHz
bandnn saysal yaynclk dndaki hizmetlere tahsis edilmesine karar verilmi
olmakla birlikte bu bandn BTKya devredilmesi henz tamamlanmamtr. Bu
bant yeni nesil genibant hizmetleri iin kullanlacaktr. Hlihazrda bu band Almanya, Fransa ve Danimarka gibi lkeler LTE iin kullanmaktadr. Bu sebeple
4N elektronik haberleme hizmetlerinin sunulabilecei spektrum kaynaklarnn
kullanlabilir duruma gelecei 2015 ylndan nce, gerekli teknik, hukuki ve mali
srelerin tamamlanmas gerekmektedir.
Japonyada ortaya km olan 3N teknolojisi 1998 ylnda Japonyada ilan edilmitir. 2002 ylnda ABDde, 2003 ylndan itibaren ise Avrupada kullanlmaya
balanmtr. 3N elektronik haberleme hizmetleri, lkemizde ancak 2009 ylnda
faaliyete geebilmitir. zellikle bu teknolojiye erken geen lkelerin gelimi
lkeler olduklar ve kendi teknolojilerini retip bu teknolojileri ihra ettikleri gerei gz nnde bulundurulduunda teknolojiye erken kavumann nemi daha
iyi kavranmaktadr. 3N elektronik haberleme hizmetlerine gei iin yaplan lisans ihalesinde yksek yetkilendirme cretleri kamu asndan avantaj yaratsa
da iletmeciler asndan yaplan yatrmn geri dn uzun vadede ancak sz
konusu olabilmektedir. 3N teknolojisini lke olarak ge kullanmaya balamamz
yeni teknolojiler kullanma ve ksa srede yaygnlama gibi avantajlar gsterse
de bu, teknolojiye ve bu teknoloji zerinden sunulan yeniliki hizmetlere ge ulalmas sonucunu beraberinde getirmitir. Bu tecrbeden hareketle teknolojiyi
ve hizmetleri sadece kullanan deil ayn zamanda gelitiren lke olmak hedefinden hareketle, yksek hzl mobil eriimi salayan 4N teknolojilerinin lkemizde
balatlmasna ve yaygnlatrlmasna ynelik belirlenecek hazrlk almalarnn vakit kaybetmeksizin balatlmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
4N elektronik haberleme hizmetlerinin sunumu iin tahsis edilecek spektrum

kaynaklar tespit edilecektir.
hale yntemi, yetkilendirmeden elde edilecek gelirden ziyade hizmetin hzla
sunulmas gz nnde bulundurularak tasarlanacaktr.
Yetkilendirme srecinde 4N elektronik haberleme hizmetlerinin kurulacak
ortak bir altyap zerinden sunumu deerlendirilecektir.
Sz konusu kaynaklar iletmecilere, kamu yararn ve etkin rekabeti gzetecek
ekilde tahsis edilecektir.
17. Yerli 4N Elektronik Haberleme Ekipmanlarnn Tevik Edilmesi

Politika
96
Yeni nesil eriim ebekelerine ait haberleme ekipmanlarnn yurtiinde retilmesine ynelik gerekli admlar atlacaktr. Bu kapsamda, yerli retime dnk
tevikler verilecektir.
Aklama
4N elektronik haberleme hizmetlerinin sunumu iin gerekli altyap unsurlarnn

yurtiinde retilebilmesine ynelik tedbirler alnacaktr. Bu amala Ulatrma,
Denizcilik ve Haberleme Bakanlnn Ar-Ge fonu marifetiyle yerli retim iin
ar bazl destekler verilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji
yaplacak kurulular Bakanl, TBTAK, BTK, Savunma Sanayii Mstearl
Gereke
BTKnn 2008 ylnda dzenledii 3N ihalesinde Ar-Ge ile ilgili ykmllklerden

birisi, her bir operatre ilk yl iin yaklak 250 milyon dolar donanm ve yazlm
rn satn alma zorunluluu, ebekeye ilikin donanm ve yazlm yatrmlarnn
en az yzde 40n, en az 200 Ar-Ge personeli altran irketlere yaptrma ykmll olmutur.
3N ihalesinde takip edilen yaklamdan farkl olarak 4N elektronik haberleme
hizmetlerine geite, bu teknolojilerin ihtiya duyaca rnlerin yurtiinde retilmesine ve bu alanda alacak uzman personel yetitirilmesine imkn verecek
ekilde dzenlemelerin yaplmas faydal olacaktr. 2N ve 3N elektronik haberleme hizmetlerinde kullanlan rnlerin arlkl olarak yabanc kaynakl olmas
tecrbesinden de hareketle 4N iin ihtiya duyulacak rnlerin vakit kaybedilmeden yurtiinde retilmesine ynelik gerekli hazrlklarn balatlmas gerekmektedir.
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanlna ait Ar-Ge fonunun, 4Nde ihtiya duyulacak olan elektronik haberleme ekipmanlarnn Trkiyede yerli sanayi tarafndan retiminde kullanlmasna ilikin arya klmas, farkl reticilere
yaptrlacak olan Ar-Ge rnlerinin maliyetinin karlanmas, ortaya kacak baarl rnlerin tercih edilmesine ilikin tedbirlerin alnmas ve klacak ar
bazl desteklerin yerli teknolojinin retimine ve cari an azaltlmasna fayda
salayacak ekilde olmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
4N elektronik haberleme hizmetleri ile ilgili olarak ihtiya duyulacak rnler

tespit edilecektir.
Sz konusu rnlerin yurtiinde retilmesine ynelik kapsaml bir alma yaplacaktr.
Sz konusu rnlerin retimine ynelik mali destekler Ulatrma, Denizcilik ve
Haberleme Bakanlnn Ar-Ge fonundan ar bazl olarak salanacaktr.
18. 5N Ar-Ge ve Standart almalarna Balanmas

Politika
5N mobil genibant internet iin kullanlacak elektronik haberleme ekipmanlarnn Ar-Ge almalarna balanacak ve 5N iin uygulanacak standartlarn gelimesi srecine katlm salanacaktr.
Aklama
5N standartlarnn geliimine paralel olarak uluslararas platformlardaki Ar-Ge

almalar yakndan takip edilecek, bu almalara lkemiz adna katlm salanmas tevik edilecektir. 5N elektronik haberleme ekipmanlarnn lkemizde
de retilmesine imkn salamak zere yerli sanayinin bu alana zendirilmesi
amacyla Ar-Ge kaynaklar kullandrlacaktr. Dier yandan, standartlama-retim avantaj ilikisi gz nnde bulundurularak 5Nye ilikin standartlarn belirlenecei sre yakndan takip edilerek uluslararas almalara katlm salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji
yaplacak kurulular Bakanl, BTK, TBTAK, TSE, STKlar
97
Gereke
Dnya genelinde akll cihaz saysndaki hzl art, teknolojik gelimeler ve hz ve

kapasite talebi gibi etkenler mobil genibant teknolojilerinde srekli olarak yeni
gelimeleri tetiklemektedir. Dnyada 3N mobil genibant teknolojilerinin yannda 4N de yaygn olarak kullanlmaya balanmaktadr. Dnya genelinde Mart
2014 itibaryla yzn zerinde lkede LTE hizmeti aktif olarak kullanlmakta ve
250 milyona yakn aboneye hizmet vermektedir. Bu saynn 2017 ylnda 1 milyara
ulamas beklenmektedir.
nternete bal cihaz saysndaki hzl art, M2M uygulamalar, nesnelerin interneti, haberleme cihaz ve ekipmanlarndaki enerji verimlilii, artan hz ve kapasite talebi 5N ebekelerini gndeme getirmitir. 5Nye ilikin standartlarn ve tesis
edilecek ebekelerin 2020 sonras iin gndeme gelecei ngrlmektedir. 2019
Dnya Radyokomnikasyon Konferansnda (WRC-2019) 5N sistemlerini de ieren
mobil genibant uygulamalarna ynelik tahsisin tartlmas planlanmaktadr.
AB ve Gney Kore arasnda 5Nye ilikin bir anlama imzalanmtr. Anlama
kapsamnda 5N mobil internet teknolojisinin gelitirilmesi iin allacak, 5Nnin
iletiim alar ve bulut biliim zerindeki etkilerine ynelik deerlendirmelerde
bulunulacak, bu teknolojinin getirecei avantaj ve dezavantajlar deerlendirilecektir. AB bu kapsamda 2020 ylna kadar 700 milyon Avro yatrm yapmay
planlamaktadr.
5N teknolojilerinin gndeme gelecei dnlen 2020 tarihi de gz nnde bulundurularak bu teknolojilerin dnya genelindeki retiminden yerli sanayinin pay
alabilmesi iin imdiden Ar-Ge almalar konusunda planlamalarn yaplmas
ve giriimlerin balatlmas gerekmektedir. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem
Plannda yer alan Yerli 4N Elektronik Haberleme Ekipmanlarnn Tevik Edilmesi eylemi yerli sanayinin mobil genibant ekipmanlar retiminde kapasitesinin gelimesine ynelik nemli bir adm olacaktr. Bu desteklerin devam olarak
5N Ar-Ge almalarnn balatlmas gerekmektedir. Dnya genelinde elektronik haberleme ekipmanlarnn reticileri teknolojik standartlarn belirlenmesinde nemli pay sahibi olmaktadr. Standartlama srecinde ortaya kan bu
iliki firmalara retim avantaj salamaktadr. Dolaysyla yerli reticilerin Ar-Ge
almalarnn teviki kadar ilgili standartlarn geliimi srecinde bulunmalar da
nem arz etmektedir. Bu sebeple, 5Nye ilikin standartlarn geliimi srecinde
uluslararas platform ve kurulularda yrtlen standardizasyon almalarna
katlm salamalar ve katk vermeleri hedeflenmelidir.
Uygulama admlar
5N konusunda AB bata olmak zere uluslararas platformlardaki Ar-Ge almalar yakndan izlenecek, gelitirilen ortak aratrma projelerine lkemizden
iletmeciler ve yerli reticilerin katlm salamas tevik edilecektir.
4Nye elektronik haberleme ekipmanlarnn retimi konusunda salanacak
teviklerin etkisi deerlendirilerek yol haritas belirlenecektir.
5N elektronik haberleme ekipmanlarnn yerli sanayi tarafndan retilmesine
destek olacak Ar-Ge almalar ilgili taraflarn katlmyla planlanacak, ihtiya
duyulan kaynaklar tahsis edilecektir.
5Nye ilikin standartlarn belirlenecei sre yakndan takip edilerek uluslararas almalara katlm salanacaktr.
19. Bina i nternet Altyaps Kurulumunun Zorunlu Hale Getirilmesi

Politika
98
Fiber eriim altyaps maliyetlerinin dmesi ve yatrmlarn artmasna katk salamak zere bina ii iletiim altyapsna ait standartlar belirlenecek, sz konusu
altyapnn paylamna ve bina sahiplerinin sorumluluklarna ynelik gerekli dzenlemeler yaplacak ve bunlarn uygulanmas salanacaktr.
Aklama
Yeni ina edilen binalarda bina ii sabit internet altyapsnn bulunmasna ynelik
zorunluluk getirilecektir. Genibant internet altyapsnn binalarda kurulumunu
zorunlu klacak teknik artname ve ynetmelikler hayata geirilecek ve bu uygulama denetlenecektir.
Sorumlu ve ibirlii evre ve ehircilik Bakanl (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanlyaplacak kurulular , ileri Bakanl, BTK, Yerel Ynetimler
Gereke
Bina ii internet altyapsnn (fiber, ethernet, kablo TV vb.) tesisi, nceden planlanmad takdirde zor ve maliyetli olmaktadr. Bu sebeple yapm aamasndayken nceden belirlenecek olan yap standartlarna gre binaya sabit internet
altyapsnn getirilmesi salanarak inaat maliyetleri azaltlacak ve bina ii fiber
deme maliyeti decektir. Fiber altyap maliyetlerinin dmesi ile yatrmlarn
artmasna katk salanacak ve kendi bina ii altyapsna sahip olan kullanclar
farkl iletmeciler arasnda kolayca gei yapabilecektir.
Mays 2014te Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu tarafndan Bina i Elektronik Haberleme Tesisat Teknik artnamesi yaymlanmtr.
Yap standartlar konusunda evre ve ehircilik Bakanlnn Yap leri Genel
Mdrl sorumludur. Yeni yaplan binalarda aranan artlardan olan telefon
tesisat iin Trk Telekomnikasyon A.. Bina i Telefon Tesisleri Teknik artnamesi ve Telefon ebeke Tesisi Ynetmelii ve kablo TV altyaps iin EMO
Ortak Anten TV/R ve Kablo TV/R Datm Tesisat Ynetmelii gibi uyulmas
gereken mevzuata benzer ekilde fiber internet altyaps iin de teknik artname ve ynetmelik hazrlanarak belirli bykln zerindekiler ncelikli olmak
zere belli artlar tayan yaplar iin uyulmas zorunlu hale getirilerek gerekli
denetimlerin hayata geirilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Yeni ina edilen binalarda bina ii sabit internet altyapsnn bulunmasn teminen gerekli mevzuat deiiklikleri yaplacaktr.
Yaplan dzenlemenin uygulamas denetlenecektir.
Okullar ve hastaneler gibi yeni ina edilecek tm kamu binalarnda internet
altyapsnn tesisine ynelik tedbirler alnacaktr.
20. nternet Deiim Noktas Kurulumunun Desteklenmesi

Politika
Trkiyenin uluslararas bir veri iletim merkezi olmasna ynelik tedbirler alnacaktr. Bu kapsamda, internet deiim noktalarnn oluturulmasna ynelik ihtiya duyulan mevzuat almalar tamamlanacak; bu alana uluslararas yatrm ekmek
iin vergi muafiyeti, yer tahsisi ve enerji destei gibi tevikler verilecektir.
Aklama
Uluslararas internet hizmet sunucularnn trafik deiiminin lkemizde gereklemesine ynelik ihtiya duyulan tedbirler alnacaktr. Bu kapsamda, vergi muafiyeti, yer tahsisi ve enerji destei gibi tevik ve destekler salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), BTK, Gelir daresi Bakanl
yaplacak kurulular
Gereke
nternet kullanmnn her geen gn artt gnmzde kullanm ile beraber veri
trafii de artmaktadr. Bu veri trafiinin byk ksm yurtiinden ziyade yurtdnda gereklemektedir. nternet veri trafiinin yarsndan fazlasn video hizmetleri oluturmaktadr. Cisconun 2012 ylnda tketici internet trafii zerine yapt
aratrma, videonun tm internet trafii ierisindeki paynn yzde 51 olduunu
ve bu orann 2017 ylnda yzde 66ya kacan gstermektedir. Ayrca BTKnn
2014 ilk eyrek verilerine gre Trkiyede toplam sabit genibant internet kullanm miktar 958.058 TB olmakla beraber bunun yzde 90 veri indirme, yzde
10u veri ykleme eklinde gereklemitir. Bu hizmetlerin yurtiinden sunulamyor olmas ekonomik kayplarn yan sra sektrn gelimesi nnde en byk
engellerden biri olarak durmaktadr.
99
Gereke
2012 yl itibaryla Avrupada 39 farkl ehirde toplam 146 DN bulunmaktadr. 7

alternatif iletmecinin katlmyla 2011 ylnda kurulan Trkiye Network Altyap
Platformu (TNAP) ise TTNET katlm salamadndan DN olmak iin yetersiz
kalmaktadr.
Dnya veri trafiinin nemli bir ksmn elinde tutan byk internet irketlerinin
Trkiyede kurulu olmamas ve bu hizmetlerin kullanmndan kaynaklanan baz
hukuki problemler de Trkiye asndan sorun tekil etmektedir. DNlerin kurulmasyla internet servis salayclarnn balant maliyetleri azalacak, trafiin
dolamndan kaynaklanan gecikmeler azalarak hizmet kalitesi artacak, byk
internet oyuncularnn lkemize gelmesi, rekabetin gelimesi ve bu veri trafiinin nemli bir ksmnn yurtiinde kalmas salanacaktr. Dolaysyla DNlerle
beraber uluslararas veri tamacl, veri merkezi, bulut biliim hizmetlerinin
salanmas ve saysal ieriin zenginlemesi, bilgi gvenlii ve kiisel verilerin
korunmas gibi konularda byk faydalar salanabilecektir.
Bu kapsamda Trkiyede DNlerin kurulmasn cazip hale getirmek iin vergi
muafiyeti, yer tahsisi ve enerji destei gibi teviklerin verilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
DNlerin lkemize katklar ve maliyetleri konusunda analiz yaplacaktr.

DNlerin yurt iinde kurulmas ile alakal olarak yerli ve yabanc internet oyuncular ile grmeler yaplacaktr.
DNlerin kurulmas iin salanacak destek ve teviklerin kapsam belirlenecek ve ihtiya duyulan mevzuat hazrlanacaktr.
Mevzuat uygulama ve izleme mekanizmas gelitirilecektir.
100 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

21. niversitelerdeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
Politika
Yksekretim ve lise dzeyinde verilen BT eitimlerinin nitelii, BT sektrnn ihtiyalarn karlamak zere gelitirilecek; BT eitiminde yeni gelien
meslekler ncelikli olarak ele alnacaktr. Bu kapsamda, akademisyenler ve zel
sektr temsilcilerinin katlmyla danma gruplar oluturulacak; niversite ve
meslek liselerinin BT mfredat dzenli olarak gncellenecek ve salanan gelimeler kamuoyuyla paylalacaktr.
Aklama
niversitelerde BT sektrnde ihtiya duyulan nitelikte mezun yetitirmek zere, yksekretim dzeyinde verilen BT eitiminin nitelii gelitirilecektir. Bu
kapsamda, akademisyenlerin katlmyla zel sektr temsilcilerinden oluturulacak danma gruplar tarafndan sektrn etkin almasna ve taleplerinin karlanmasna ynelik olarak tespit edilecek mfredat deiiklik nerileri niversitelere sunulacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
YK (S), niversiteler, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
BT, tm sektrlerde yaygn olarak kullanlmakta olup kullanm amalar ve ekilleri srekli deimektedir. Bunun bir sonucu olarak BT alanna ynelik ihtiya
duyulan yetkinliklerde nemli deiimler yaanmaktadr. Bu alanda alacak
insan kaynann yetkinliklerinin gncel tutulmas sektrn ve ekonominin geliimi asndan hayati nemi haizdir. verenlerin nitelik beklentileri ile zellikle
yeni mezunlarn ie hazrlk durumlar arasnda uyumazlklar bulunmaktadr.
Ayrca, byk veri, bulut biliim, siber gvenlik, yeil biliim, e-salk ve internet
giriimcilii gibi BT hizmetlerinde ihtiya duyulan niteliklere sahip insan kayna
talebinin karlanamayaca ngrlmektedir.
Trkiyedeki niversitelerde bulunan BT ile ilgili blmler unlardr: n lisans:
Bilgisayar, elektronik, mekatronik, bilgi ynetimi ve e-ticaret; Lisans: Bilgisayar,
istatistik ve bilgisayar, matematik ve bilgisayar, ynetim biliim sistemleri, iletme bilgi ynetimi, bilgi ve belge ynetimi, enformatik, elektronik-elektrik, kontrol
mhendislii, mekatronik, saysal programlar (endstri, makine).
Trkiyede yaplan bir aratrmaya gre iverenlerin, sadece yzde 24 giri
seviyesi pozisyonlar iin niversiteden ie aldklar mhendislerin BT ile ilgili
bilgi ve beceriler ile ie hazrlk durumlarn yeterli bulurken yzde 35i yeterli
bulmamaktadr. Trkiyedeki BT alanndaki irketlerin eitim kurulular ile iletiimine bakldnda, 2012 ylnda kresel lekte yaplan bir aratrmaya gre,
dnyadaki irketlerin yzde 32si eitim kurulularyla hi iliki kurmazken lkemizde bu orann yzde 58e ykseldii grlmektedir. Bu iletiim eksiklii sonucunda eitim kurulular, zel sektrn ihtiyalar dorultusunda mfredatlarn
gncelleme sorunu yaamaktadr.
Bu kapsamda, zel sektr kurulularnn niversite seviyesindeki BT eitimi
mfredatna ilikin deiiklik ve gelitirme nerilerini niversitelerle paylaabilecekleri bir mekanizmann kurulmasna ihtiya duyulmaktadr.
Uygulama admlar
niversitelerde BT ile ilgili alanlardaki n lisans, lisans ve lisansst programlarnn almas ve mfredat oluturulmasna ynelik ilgili akademisyenlerin
de katlmyla zel sektr temsilcilerinden oluan Yksek retim BT Mfredat
Danma Gruplar oluturulacaktr.
Danma gruplarnn yapaca dzenli atlye almalar sonucunda niversitelerin ders programlarna ynelik tavsiye kararlar hazrlanacak ve niversitelere sunulacaktr.
Danma gruplarnn almalar, yenilenen mfredat ve elde edilen sonular
konusunda hazrlanacak yllk raporlar kamuoyuyla paylalacaktr.
2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan 101
22. Meslek Liselerindeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
Politika
Yksekretim ve lise dzeyinde verilen BT eitimlerinin nitelii, BT sektrnn ihtiyalarn karlamak zere gelitirilecek; BT eitiminde yeni gelien
meslekler ncelikli olarak ele alnacaktr. Bu kapsamda, akademisyenler ve zel
sektr temsilcilerinin katlmyla danma gruplar oluturulacak; niversite ve
meslek liselerinin BT mfredat dzenli olarak gncellenecek ve salanan gelimeler kamuoyuyla paylalacaktr.
Aklama
BT sektrnde ortaya kan yeni nitelik ihtiyalar, Milli Eitim Bakanl ve zel
sektr temsilcilerinin katlmyla oluturulan, meslek liselerine ynelik alacak
bir danma grubu tarafndan takip edilecektir. Bu grup tarafndan ihtiya duyulan niteliklere ilikin mfredat deiikliklerine ynelik neriler Bakanla sunulacaktr. Bu nerilere uygun olarak meslek liselerindeki BT eitim mfredat
dzenli olarak gncellenecektir.
Sorumlu ve ibirlii
Milli Eitim Bakanl (S), niversiteler, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
Meslek liselerinde biliim teknolojileri alan ereve program kapsamnda a

iletmenlii, bilgisayar teknik servisi, veri taban programcl, internet sayfas
programcl blmleri bulunmaktadr.
Meslek liselerinin bu blmlerinde verilen eitim, BT sektrnn zellikle ara
eleman ihtiyacn karlamas asndan nemlidir. 2013 ylnda meslek liselerinin BT blmlerinden yaklak 44 bin renci mezun olmutur. 2011-2013 dneminde meslek liselerinin BT blmlerinden mezun olan toplam renci says ise yaklak 130 bindir. Bu rakam ayn dnemde niversitelerin n lisans ve
lisans BT blmlerinden mezun olan toplam renci saysndan daha fazladr.
Meslek liselerinde eitim veren retmenlerin BT sektr ile ilikilerinin gelitirilmesi ve eitim mfredatnn gncellenmesi almalarna devam edilmesine ihtiya duyulmaktadr. Bu amala, sektr temsilcileri ile daha yakn iliki
kurularak taleplerinin alnmas ve bu taleplere uygun olarak meslek liseleri BT
blmleri mfredatnn dzenli olarak gzden geirilmesi almalarna devam
edilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Meslek liselerinde yeni BT blmlerinin almas ve mfredat oluturulmasna ynelik olarak Milli Eitim Bakanl ve zel sektr temsilcilerinin katlm
salad danma grubunun almalarna devam edilecektir.
Danma Grubunun yapaca dzenli atlye almalar sonucunda meslek
liselerinin ders programlarna ynelik tavsiye kararlar hazrlanacaktr.
Bu kararlar uyarnca meslek liseleri BT blmlerinin mfredatlar gncellenmesi almalar srdrlecektir.
Danma Grubunun almalar, yenilenen mfredat ve elde edilen sonular
konusunda hazrlanacak yllk raporlar kamuoyuyla paylalacaktr.
23. zel Sektr ve Eitim Kurumlar Arasnda BT Eitimi birlii Program Gelitirilmesi
Politika
BT sektrnn insan kayna ihtiyacnn karlanmasna ynelik zel sektr ve

eitim kurumlar arasnda ibirlii salanacaktr. Bu erevede, yeni mezunlarn
nitelikleri ve ie hazrlk durumlar ile zel sektrn beklentileri arasndaki farkn
kapatlmasna yardmc olmak zere zel sektr ve eitim kurumlar arasndaki ibirlii gelitirilecektir. Bu kapsamda, zel sektrn niversitelerde merkez
kurmas, renci staj ve bitirme projelerinin etkinletirilmesi vb. konularda dzenleme yaplacaktr.
Aklama
niversite mezunlarnn nitelikleri ve ie hazrlk durumlar ile zel sektrn beklentileri arasndaki farkn kapatlmasna yardmc olmak zere zel sektr ve
eitim kurumlar arasnda ibirlikleri gelitirilecektir. Bu kapsamda, niversite
rencilerine zel sektr firmalar tarafndan burs, stajyerlik ve yar zamanl i
olanaklarnn salanmas, zel sektr temsilcilerinin niversitelerde ders vermesi, zel sektr ile niversitelerin ortak aratrmalar yapmas ve aratrma merkezleri kurmas gibi konulara arlk verilecektir. Bu ibirliklerinin hayata geirilmesine ynelik tedbirler alnacak ve gerekli mevzuat hazrlanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
YK (S), Kalknma Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
Trkiyedeki irketlerin eitim kurumlar ile iletiimini tespit etmeye ynelik bir
aratrmaya gre zel sektr kurumlarnn yzde 58inin eitim kurumlaryla hi
iliki kurmad ortaya kmtr. Bu durum, irketlerle eitim kurumlar arasndaki etkileimin az olduunu gstermektedir.
Bunun bir sonucu olarak, yeni mezunlarn sahip olduu nitelikler ve ie hazrlk durumlar ile iverenlerin beklentileri arasndaki nemli farkllklar, dier bir deyile
nitelik a bulunmaktadr. TBSAD yeleri ile 2012 ylnda yaplan bir almada, almaya katlan irketlerin yzde 58i nitelikli igc an sektrn en byk sorunu olarak belirtmektedir. Bu nitelik a, zel sektr ve eitim kurumlar
arasndaki ibirlii gelitirilerek azaltlmal; insan kaynann zel sektr tarafndan
ihtiya duyulan niteliklerin farknda olarak yetitirilmesi iin nlemler alnmaldr.
Trkiyedeki niversitelerde zel sektr tarafndan kurulan aratrma merkezi
snrl saydadr. Bu kapsamda Gazi, stanbul Bilgi, Ko ve Yakn Dou niversitelerinde, BT sektr irketleri ile ortak aratrma faaliyetlerine ynelik olarak
kurulan aratrma merkezleri bulunmaktadr.
Bu erevede, zel sektr ve eitim kurumlar arasnda ibirliinin eitli aralarla gelitirilmesine ynelik tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
niversite rencilerinin zel sektrde yar zamanl almalar tevik edilecek; bitirme projelerini zel sektr firmalarnn projelerinde alarak tamamlamasnn zorunlu hale getirilmesi iin mevzuat dzenlemesi yaplacaktr.
BT alannda zel sektrdeki stajyerlik ve yar zamanl i olanaklarn takip edecek ve etkin bir ekilde rencilere ulamasn salayacak internet portal ilgili
STKlar tarafndan iletilecektir.
BT firmalarnn temsilcilerinin niversitelerde ders veya seminer vermesi tevik edilecektir.
zel sektr ile niversitelerin BT alannda ortak aratrmalar yapmas ve aratrma merkezleri kurmas tevik edilecektir.
24. Meslek i Eitimlerin Etkinletirilmesi ve Yaygnlatrlmas

Politika
Meslek ii eitimler etkinletirilecek ve yaygnlatrlacaktr. Bu dorultuda, BT

alannda belirlenecek konularda zel sektrn meslek ii eitim amacyla yapaca harcamalara ynelik destek mekanizmas oluturulacak, buna ilikin mevzuat hazrlanacaktr.
Aklama
Meslek ii eitimler ile BT sektr alanlarnn yetkinlikleri artrlacaktr. Bu

kapsamda, ilgili STKlar tarafndan dzenlenecek meslek ii eitim programlarna ynelik destek verilecektir.
Sorumlu ve ibirlii
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (S), TOBB, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
BT alanndaki hzl deiimler rgn eitimde renilen bilgilerin gncelliini

yitirmesine neden olmaktadr. Dolaysyla, BT alannda alanlarn teknolojik
gelimeyi yakalayabilmek iin kendilerini srekli gelitirmesine ihtiya bulunmaktadr. Meslek ii eitimler ile alanlara, altklar alanlarda ihtiya duyulan nitelikler kazandrlmaktadr.
Trkiyedeki meslek ii eitimlerin yeterince yaygn olmad grlmektedir.
Yaplan bir aratrmaya gre, yeni ie alnan alanlara ie giri eitimi veren
irketlerin oran Trkiyede yzde 41 iken, almada yer alan dier 8 lkedeki
ortalama yzde 87dir. Bunun yan sra, Trkiyedeki meslek ii eitim sresi
ortalama 7 saat iken dier 8 lkede eitim sresi ortalama 21 saattir.
Bu dorultuda, BT alanndaki eilimler ve ihtiyalar dorultusunda belirlenecek
olan odak alanlarda meslek ii eitimlerle alanlarn niteliinin artrlmasna
ynelik destek olunmasna ihtiya bulunmaktadr.
Dier yandan, BT alannda yaanan teknolojik gelimelerin hzl ve yakndan
takip edilebilmesi asndan sektr temsilcilerinden oluan STKlarn teknolojik
gelimeler nda sektrn ihtiyac olan eitimleri tespit edebilme kabiliyeti
dier alternatiflere gre daha yksektir. Bu nedenle, belirlenecek odak alanlarda dzenlenecek meslek ii eitimlerin STKlar zerinden hayata geirilmesi
almann etkinliini artracaktr.
Uygulama admlar
Biliim alannda eksiklii hissedilen meslek ii eitimlerin tespitine ynelik

belirli aralklarla altaylar dzenlenecektir.
Belirlenen odak alanlarda zel sektrn meslek ii eitim amacyla yapaca
harcamalara ilikin salanacak destek mekanizmas belirlenecek ve ilgili mevzuat oluturulacaktr.
Sivil toplum kurulular tarafndan oluturulan mesleki eitim programlarna
katlm gsterecek irketler tarafndan denen katlm cretlerinin yzde 50si
karlanacaktr.
Salanan destein baarsnn llmesine ynelik takip mekanizmas kurulacak ve elde edilen sonular kamuoyuyla paylalacaktr.
25. Yaygn Mesleki Biliim Eitimleri Dzenlenmesi

Politika
lkemizde biliim yoluyla istihdamn artrlmas amacyla, eitim alanlar ve

ibirlii yaplacak kesimlere ilikin yaplacak bir almaya dayal olarak zel
kurslar ile ibirlii iinde yaygn eitim programlar dzenlenecek; her yl 10 bin
kiiye bu kapsamda eitim verilecektir.
Aklama
En az lise dzeyinde eitim seviyesine sahip kiilerin BT alanndaki yetkinliklerinin artrlarak istihdam edilebilir seviyeye ykseltilmesine ynelik olarak biliim
alannda yaygn eitim programlar dzenlenecektir. Bu kapsamda, BT sektrnn yan sra zellikle BTi kullanan dier sektrler tarafndan talep grmekte
olan mobil uygulama yazlm, bilgisayarl tasarm ve internet sayfas tasarmcl gibi biliim alanlarnda eitim programlar oluturulacaktr. Bu kapsamda
ylda 10 bin kiiye yaygn mesleki biliim eitimi salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
KUR (S), Milli Eitim Bakanl, Yerel Ynetimler, TOBB, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
Trkiyede yaplan bir aratrmaya gre, iverenlerin yzde 63 giri seviyesi iin,
yzde 78i ise ara pozisyonlar iin BT alannda eleman bulmann dier alanlara
(pazarlama, sat, finans) gre daha zor olduunu belirtmitir. Ayn aratrmaya
gre, iverenlerin yzde 84 nmzdeki 5 yl ierisinde BT ile ilgili birimlerde
alacak pozisyonlarn dier i kollarna oranla daha fazla artacana inanmaktadr.
Gereke
Dnya rnekleri incelendiinde lkelerin yaygn mesleki eitimler yoluyla BT

insan kaynan karlamada eitli programlar uygulad grlmektedir. rnein, Avusturyann efit21 Eitim, Sanat ve Kltr iin Saysal Gndem stratejisinin
odakland temel alanlar arasndaki eitim ile ilgili eylemlerde, BT eitiminin
kalitesinin ve saysal yetkinliinin artrlmas, istihdam piyasasnda verimlilii
yakalamak iin e-yetenekler zerine gidilmesi amalanmaktadr. ek Cumhuriyetinde de EDUCA isimli stratejik program ile farkl sektrlerde e-yeteneklerin
gelimesi iin sektr zelinde almalar gerekletirilmektedir.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, TOBB, Milli Eitim Bakanl, KUR
ve TOBB Ekonomi ve Teknoloji niversitesi ibirliiyle oluturulan Uzmanlam Meslek Edindirme Merkezleri (UMEM) Beceri10 Projesine sanayi alanndaki iverenlerin ihtiyacna gre belirlenen iba eitimleriyle 81 ilde devam
edilmektedir. Projenin temel amac, vasfsz igcne sektrn ihtiya duyduu alanlarda eitimlerin verilerek igcne katlmnn salanmasdr. ubat
2011de balanan program kapsamnda 2012 yl sonu itibaryla 4.300 kur vastasyla toplamda 45 bin kii eitim grm olup, 30 bine yaknnn istihdam
edildii aklanmtr.
Trkiyede lisans, n lisans ve meslek liselerinin BT blmlerinden her yl
yaklak 80 bin kii mezun olmaktadr. BT alanndaki insan kayna talebinin
karlanabilmesi ve mezun olduklar alanlarda i bulma sorunu yaayan kiilere
istihdam olana oluturmak amacyla BT d alanlarda eitim alm kiilere
yaygn eitim programlar yoluyla BT yetkinlii kazandrlmas mmkndr.
Dolaysyla, belirlenecek alanlarda yaygn mesleki eitimlerin dzenlenmesine
ihtiya duyulmaktadr.
Bu kapsamda BT sektr ve zellikle BTi kullanan dier sektrlerin ihtiyac
olan alanlarda eleman olarak alabilecek igcnn yetitirilmesi amacyla ylda 10 bin kiinin yaygn mesleki biliim eitimlerinden geirilmesi ve bu konuda
sektr ile kamu kurumlar arasnda ibirliinin gelitirilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Yaygn mesleki biliim eitimlerinin saysnn ve etkinliinin artrlmas amacyla, biliim sektrnn de destei ile BT alannda ihtiya duyulan insan kayna
talebi ve niteliinin belirlenmesine ilikin almalar yaplacaktr.
Bu almalarn sonucuna gre belirlenecek olan odak alanlarda KUR tarafndan zel kurslar ile ibirlii iinde yaygn mesleki biliim eitim programlar
dzenlenecektir.
Eitim programlarnn hayata geirilmesinde yerel ynetimler ve STKlar ile
ibirlii yaplacaktr.
Alan eitim programlarndan elde edilen sonular kamuoyu ile paylalacak;
eitim programlarnn ierii konusunda geribildirim alnacaktr.
26. Yksekretimde BT Blmlerinin Kapasitelerinin Gelitirilmesi

Politika
BT alanndaki insan kayna arznn artrlmas iin bu alanda eitim veren retim yesi says artrlacak; bu kapsamda yurt d eitim burs programlar
gelitirilecek, yurt dnda bulunan Trk retim yelerinin lkemize ekilmesi
amacyla alma yaplacaktr.
Aklama
Yksekretimde BT blmlerinin kapasitelerinin gelitirilmesine ynelik tedbirler alnacaktr. zellikle bu alanda eitmen ihtiyac olan n lisans ve lisans
programlar tespit edilerek bu programlar iin ilave kadro tahsis edilmesi, bu
blmlere ynelik yurtd yksek lisans ve doktora burs imknlarnn gelitirilmesi gibi yollarla niversitelerin BT blmlerinin kapasiteleri desteklenecektir.
Sorumlu ve ibirlii YK (S), Kalknma Bakanl, Maliye Bakanl, Milli Eitim Bakanl, TBTAK,
Gereke
Trkiyede BT ile ilgili alanlardan mezun olanlar, iverenlerin beklentilerini yeterli lde karlayamamaktadr. Bunun nedenlerinden biri de BT eitimi veren
baz yksekretim kurumlarndaki eitim niteliinin dkldr. Dier yandan eitim kalitesinin lm ve takibi konusunda da eksiklikler bulunmaktadr.
Yaplan bir aratrmaya gre, iverenlerin yzde 72si BT alanndaki giri pozisyonlar iin niversite snavndaki sralamaya gre ilk yzde 10luk dilimdeki niversitelerden ie alnan mhendislerle dier niversitelerden ie alnan mhendisler
arasnda bilgi, beceri ve ie hazrlk durumlar asndan nemli bir fark olduunu
dnmektedir. Bu durum, yksekretim kurumlarnda verilen eitimin niteliinin niversiteden niversiteye nemli lde farkllatnn bir gstergesidir.
BT ile ilgili blmlerde retim eleman says dier blmlere gre azdr. BT
ile ilgili lisans ve n lisans blmlerinde retim grevlisi bana den renci
says srasyla 211 ve 27 iken ayn dnemde tm blmlere den renci saysnn ise 59 ve 14 olduu grlmektedir.
Yurt dnda birok lkenin niversitelerinde BT blmlerinin eitim kapasitelerinin gelitirilmesine ynelik zel sektr ile niversiteler arasnda farkl ibirlikleri
bulunmaktadr. ABDdeki Nokia, IBM, Walt Disney ve Yahoo irketleri ile srasyla
MIT, Stanford, Carnegie Mellon ve UC Berkeley niversiteleri arasnda kurulan
aratrma merkezlerinde irket uzmanlar ve niversite retim yeleri beraber
yeniliki teknoloji projeleri yrtlmektedir. Hindistanda zel sektr ve niversite
arasnda ibirliini hedefleyen ve 2011 yl itibaryla lkedeki 397 niversiteyi ieren
Infosys Kamps Balant program ile sektr temsilcileri sektr bak asn seminer ve atlye almalar ile niversite rencilerine anlatmaktadr. Bunun yannda, TATA Danmanlk Hizmetleri tarafndan birok renciye staj ve burs olana
salanmaktadr. Google; Amerika, Kanada, Avrupa, Orta Dou, in ve Avusturalya
gibi deiik blgelerde yksek lisans rencilerine burs vermekte ve teknolojik
yenilikler dorultusunda indeki Peking ve Tsinghua niversitelerindeki retim
yeleri iin eitimler dzenlemektedir. Microsoft; Asya, Kuzey ve Gney Amerika,
Avrupa blgelerindeki birok niversite ile kurduu laboratuvar ve aratrma merkezlerinde, bu niversitelerdeki retim yeleri ile almalar yapmaktadr.
Trkiyede farkl kamu kurumlar tarafndan BT alanndaki akademisyenlerin yetitirilmesine ynelik yurtd eitim destekleri salanmaktadr. TBTAK tarafndan yazlm ve bilgi gvenlii gibi konularn da bulunduu alanlarda yurtdnda
doktora eitimi almay amalayan kiilere ynelik yurtd lisansst program eitim destei verilmektedir. YK tarafndan niversitelerdeki aratrma grevlileri ve
retim yelerine belli srelerle yurtd yksek lisans, doktora ve doktora sonras aratrma destekleri verilmektedir. Milli Eitim Bakanl Avrupa Birlii ve D
likiler Genel Mdrl tarafndan yabanc lkelerin hkmetlerinin verdikleri
aratrma, yksek lisans ve doktora burslar koordine edilmektedir. Dier yandan
eitli vakflarn yurtd yksek lisans ve doktora burs imknlar da bulunmaktadr.
Bu erevede, yksekretim BT blmlerinin kapasitesinin gelitirilmesi amacyla bu blmlerdeki akademisyen ihtiyacnn tespit edilmesi, bu erevede
ilave kadro tahsislerinin yaplmas ve yurt d burs imknlarnn gelitirilmesi
gerekmektedir.
Uygulama admlar
BT alannda eitim veren n lisans ve lisans programlarnn eitim kadrosunun nicelik ve nitelik durumu tespit edilecektir.
Eitmen ihtiyac olduu belirlenen n lisans ve lisans programlar iin ilave
kadro tahsis edilecek; bu programlara ynelik yurtd yksek lisans burs imknlarna ncelik verilecektir.
BT alannda eitim veren n lisans ve lisans programlarndaki tm eitmenlerin yetkinliklerinin teknolojik gelimeleri takip edebilecek dzeyde olmasn
salayacak eitim modelleri gelitirilecektir.
27. BT Eitiminde ngilizce Yetkinliinin Artrlmas

Politika
BT alannda eitim grenlerin ngilizce bilgisi gelitirilecektir. Bu kapsamda,

BT ile ilikili n lisans ve lisans programlarndaki rencilerin gerekli ngilizce
bilgisine sahip olmas iin mfredatn gncellenmesine ve yeterli eitim kadrosunun kazandrlmasna ynelik dzenlemeler yaplacaktr.
Aklama
n lisans ve lisans programlarnda verilen BT eitiminde ngilizce derslerinin

niceliini ve etkinliini artrmaya ynelik zmler gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii
YK (S), STKlar
yaplacak kurulular
Mesleki ngilizce bilgisi zellikle yazlm gelitirici kiilerin yetkinliklerini gncel
tutmas ve yeni gelimelere ayak uydurabilmesi iin nemli bir niteliktir. Ancak,
BTin youn olarak kullanld sektrlerde yaplan bir aratrmaya gre iverenlerin yaklak yzde 80i ngilizcenin ie alacaklar kiide ok nemli bir kriter
olduunu belirtirken, alanlarnn ngilizce yetkinliklerinin yeterli olduunu dnen iverenlerin oran yaklak yzde 47dir.
Gereke
Uygulama admlar
BT alanndaki hzl deiimler dikkate alndnda BT alannda eitim veren

kurumlarn ngilizce dil becerisine sahip mezunlar vermesi, rencilerin mezuniyet sonras gelimeleri takip edebilmesi asndan nem arz etmektedir. Bu
sayede, ok uluslu BT firmalarnn lkemize ekilmesinin kolaylatrlmas, mezunlarn yurt d projelerde grev almas ve hizmet ihracatnn kolaylamas iin
zellikle yksekretim mfredatnda ngilizce alannda iyiletirmelere ihtiya
bulunmaktadr.
BT ile ilikili n lisans ve lisans programlarndaki rencilerin gerekli ngilizce bilgisine sahip olmas iin mfredatn gncellenmesi, yeterli eitim kadrosunun kazandrlmas amacyla dzenlemeler yaplacaktr.
Mfredatn gncellenmesinde ilgili STKlarn BT alannda ihtiya duyulan ngilizce yetkinliine ynelik katklarndan yararlanlacaktr.
28. BT Destekli Uzaktan alma Koullarnn Oluturulmas

Politika
BT ile yeni istihdam olanaklar salamak zere bata gelimekte olan blgelerde olmak zere ar merkezleri gibi uzaktan alma yoluyla istihdam yaratmasn salayacak yatrmlar tevik edilecektir. Bu teviklerde ncelikli olarak
dezavantajl kesimlerin istihdamnn artrlmas amalanacaktr.
Aklama
BT destekli uzaktan alma koullar oluturulacak ve bu yolla zellikle dezavantajl kesimin igc piyasasnn dnda kalmas engellenecektir. Bu amala
zel sektr ve kamuda uzaktan almaya ynelik ihtiya duyulan tedbirler alnacaktr. Ayrca, iverenlerin ve alanlarn uzaktan alma ile ilgili bilinlendirilmeleri salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (S), SGK, Devlet Personel Bakanl,
Gereke
BTin salad uzaktan alma imknlar, istihdam piyasasna zaman ve

mekn esneklii kazandrarak igcne katlm artrmaktadr. Veri giri operatrl, mteri ilikileri ynetimi, tasarm ve yaynclk hizmetleri gibi alanlarda rnekleri grlen uzaktan alma biimleri dnya genelinde yaygnlamaktadr.
Gereke
4857 sayl Kanununda esnek alma biimleri yer almakta, buna paralel olarak 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununda da esnek
alanlarn sosyal gvenliini salamaya ynelik dzenlemeler bulunmaktadr.
2014/4 sayl Yksek Planlama Kurulu Karar ile 06.05.2014 tarihinde uygulamaya konulan Ulusal stihdam Stratejisinde yasal dzenlemesi bulunmakla birlikte
yeterli uygulama alan olmayan esnek alma biimlerinin uygulanabilirliinin
artrlmasna ynelik politikalar benimsenmitir. 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu ve engellilerin kamu kurumlarnda istihdamna ynelik 3 Ekim 2011 tarihinde karlan 2011/2192 sayl Kararda uzaktan almaya ilikin bir hkm
bulunmamaktadr.
Bu erevede, BT destekli uzaktan alma biimlerinin yaygnlamas amacyla tedbirlerin alnmas gerekmektedir. Kamu ve zel kesimde alanlarn uzaktan alma imknlarnn gelitirilmesi, buna ilikin dzenlemelerin yaplmasna
ihtiya duyulmaktadr.
Uygulama admlar
Ulusal stihdam Stratejisi erevesinde istihdam piyasasnda farkl uzaktan alma biimlerinin yaygnlamasna ynelik tedbirler alnacaktr.
stihdam piyasasnda iveren ve alanlar uzaktan alma biimleriyle ilgili
olarak bilinlendirilecektir.
Kamu alanlarnn da uzaktan alma olanaklarndan yararlanabilmesine ynelik olarak yasal dzenlemeler yaplacaktr.
29. Yurtdndan Nitelikli gc ekme Program Gelitirilmesi

Politika
Yurt dndan nitelikli biliim alanlarn Trkiyeye ekmek zere dzenlemeler hayata geirilecektir. Bu kapsamda, vatandalk, alma izinleri gibi konularda sektre zel kolaylklar ele alnacaktr. Yaplan dzenlemeler bata blge
lkelerine ynelik olmak zere tantlacaktr.
Aklama
BT sektrnn geliimini destekleyecek nitelikli igcnn corafi, tarihi ve kltrel yaknlmz olan lkeler bata olmak zere yurtdndan ekilmesi amacyla
bir program uygulanacaktr. Bu kapsamda, bata stanbul olmak zere lkemizdeki i ve yaam koullarna ilikin tantm faaliyetleri yrtlecek, vatandalk
ve alma izinleri gibi alanlardaki mevzuatta gerekli deiiklikler yaplacaktr.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (S), Dileri Bakanl, ileri BakanlSorumlu ve ibirlii
, Ekonomi Bakanl, Yurtd Trkler ve Akraba Topluluklar Bakanl, SGK,
yaplacak kurulular
STKlar
Gereke
BT sektrnn geliimi iin en nemli faktrlerden biri nitelikli igc bulma

kolayldr. Bu kolaylk yerli firmalarn bymesi ve yurt dna alm kadar,
uluslararas firmalarn Trkiyeye gelme veya Trkiyede byme kararlarn etkilemektedir. Nitelikli igcnn; eitimin niteliinin artrlmas, meslek ii eitimler, yaygn BT eitimleri, vb. yollarla yurt iinden temin edilmesi ilk yol olarak
kullanlmaldr. Ancak, ihtiyaca ve imknlara bal olarak, yurt dndan nitelikli
igc ekilmesi de mmkndr.
Yurt dndan nitelikli igcnn ekilmesi konusunda birok dnya rnei bulunmaktadr. ABD ve ngiltere gibi, dil, nitelikli eitim, i ve yaam koullarnn cazibesi gibi farkl sebeplerle dnyann pek ok lkesi iin bir ekim merkezi olduu rnekler yannda, nitelikli igcn ekme konusunda zel tedbirler alan lke
rnekleri de mevcuttur. rnein Almanya, Make it in Germany program ile
yaad demografik deiim (yalanan nfus sorunu) sebebiyle sknt yaayacak istihdam piyasas iin yeterli say ve nitelikte igcnn lkeye ekilmesinin
amalamaktadr. Almanyada, mevcut trendlerin devam ettii ve hibir tedbirin
Gereke
alnmad durumda 2025 ylnda igc ann 6 milyon kiiye ulaaca

ngrlmektedir. Sz konusu program kapsamnda bata doktor, mhendis,
bilim adam ve BT uzmanlar iin alma izinleri, vize, tanma vb. konularda
kolaylklar salanarak cazibe oluturulmaya allmaktadr. Benzer ekilde
Kanada, 2008 ylnda bu yana uygulamakta olduu CEC (Canadian Experience Class) Program ile lkeye geici olarak gelen renci ve alanlar lkede
tutma amacn gtmektedir. CEC ile 2008-2012 dneminde 20 bin kii Kanadaya kabul edilmi olup 2013 ylnda bu rakamn 10 bine ulamas beklenmektedir.
Yurt dndan nitelikli igc ekilmesindeki tarihi zenginlik, kltrel eitlilik,
eitim, salk, barnma, vb. temel ihtiyalarda sunulan hizmetin kalitesi gibi faktrlerle ekillenen ehirlerin cazibesidir. Blge lkeleri nezdinde artan itibarmz
ve bu lkelerle gelien ekonomik, siyasi ve kltrel ilikilerimiz, lkemizi cazip
bir konuma getirmektedir. Bata stanbul olmak zere, Trkiyenin artan cazibesi, BT alanndaki nitelikli igcnn ve giriimcilerin lkemize ekilmesinde en
nemli faktr olacaktr.
Blgemizdeki lkelerde devam eden istikrarszlk zellikle i ortamnn zarar
grmesine sebep olmutur. Bu durumun BT alanndaki nitelikli igc ve giriimcilerin Trkiyeye ekilmesinde etkili olmas beklenmektedir. Dnya Bankas
tarafndan hazrlanan Ortam 2014 (Doing Business 2014) Raporuna gre, 189
lke arasnda Trkiye i yapma kolayl bakmndan 69uncu srada yer almaktadr. Ayn raporda, blge lkelerindeki sralama u ekildedir: Suriye: 165, Irak:
151, Msr: 128, Yemen: 133, Lbnan: 111, rdn: 119, ran: 152, Cezayir: 153,
Libya: 187, Kosova: 86, Arnavutluk: 90, Bosna Hersek: 131, Tacikistan: 143, zbekistan: 146.
lkemizde yabanclarn ve Trk asll kiilerin almas temel olarak 4817 sayl
Yabanclarn alma zni Kanunu ve 2527 sayl Trk Soylu Yabanclarn Trkiyede Meslek ve Sanatlarn Serbeste Yapabilmelerine, Kamu, zel Kurulu
veya yerlerinde altrlabilmelerine likin Kanun ile Yabanclarn alma
zinleri Hakknda Kanunun Uygulama Ynetmeliiyle dzenlenmektedir. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan yabanclarn alma izinlerinin
kolaylatrlmas amacyla evrimii bavuru ve takip imkn tanyan bir sistem
hayata geirilmitir.
BT sektrne nitelikli igc ekilmesi amacyla, vatandalk, alma izinleri
gibi konularda sektre zel kolaylklar salanmas, konuya ilikin mevzuat ve
uygulamalarn gzden geirilmesi ve bata komu lkeler olmak zere, Msr,
Pakistan, Endonezya, Malezya gibi lkelerde konuya ilikin tantm almalarnn yaplmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
BT sektr temsilcilerinin desteiyle yurtdndan nitelikli igc ekmeye

ynelik tedbirler planlanacak ve bir program dhilinde uygulama plan karlacaktr. Sz konusu uygulama plan, 10. Kalknma Plan kapsamnda yrtlen
Nitelikli nsan Gc iin ekim Merkezi ncelikli Dnm Programnda
oluturulan almalarla egdm iinde yrtlecektir.
4817 ve 2527 sayl Kanunlar ve ilgili ikincil mevzuat bata olmak zere, konuya
ilikin mevzuat deiiklikleri yaplacaktr.
Trkiyede okuyan ve burs alan yabanc rencilerin yurtiinde istihdam
program kapsamnda ncelikli olarak deerlendirilecektir.
Programn belirlenen hedef lkelerde tantm yaplacaktr.
Programdan elde edilen sonular raporlanacak ve ihtiya duyulan ilave tedbirler dzenli olarak gzden geirilecektir.
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu

30. Saysal Blnme Endeksi Oluturulmas
Politika
Bireylerin BT eriim ve kullanm durumlar ile becerileri daha salkl llecektir. Dezavantajl olarak nitelendirilebilecek orta ya ve st, gelir dzeyi dk,
kadn, engelli, krsal kesimde veya az gelimi blgelerde yaayan bireylerin
BT eriim ve kullanm durumlar ile becerileri llerek her bir gruba ynelik
odakl politikalar gelitirilmesini mmkn klacak bir saysal blnme endeksi
gelitirilecektir. Mevcut durumda yaplmakta olan saha aratrmalar bireylerin
saysal becerilerini de lecek biimde geniletilecektir.
Aklama
Eriim, sahiplik, kullanm, fayda gibi alt endekslere ait gstergeler zerinden
(i) dk gelir grubundaki, (ii) orta ya ve st, (iii) engelli, (iv) kadn, (v) krsal
kesimde yaayan, (vi) az gelimi blgelerde yaayan vb. bireylerin ortalama
nfustan sapmasn lecek bir saysal blnme endeksi gelitirilecektir.
TK (S), Kalknma Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl,

Sorumlu ve ibirlii
Milli Eitim Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, BTK, niversiteler,
yaplacak kurulular
STKlar
Gereke
lkemizde BT kullanm oranlar son yllarda yatay bir seyir izlemektedir. Bu

teknolojilerin, dezavantajl olarak ifade edilen nfusun nemli bir ksm tarafndan kullanlmamas lke genelinde saysal blnmeye yol amaktadr. BTe
eriimde eitsizlii ifade eden saysal blnme ounlukla dk gelir dzeyine sahip, orta ya ve st, engelli, kadn, krsal kesimde veya az gelimi
blgelerde yaayan bireyleri iermektedir. rnein, 2014 itibaryla erkeklerin
yzde 52si internet kullanrken bu oran kadnlarda yzde 38,8dir. nternet
kullanm oranlar 16-24 ya grubu iin yzde 73, 55-64 ya grubu iin yzde
15,3, 65-74 ya grubu iin ise sadece yzde 5tir. stanbulda internet kullanm
oran yzde 64,4 iken Gneydou Anadoluda yzde 39dur. BTe eriimde
en dezavantajl grup olan engellilerde bilgisayar, cep telefonu ve internetten
hibirini kullanmayanlarn oran 2010 itibaryla yzde 60,6dr. Bu veriler saysal
blnmenin Trkiyede nemli bir sorun olduunu ve bu sorunla mcadele
asndan daha etkili bir lm mekanizmasnn oluturulmas gerektiini ortaya koymaktadr.
TK tarafndan her yl dzenli yaplan Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm
Aratrmas, her ne kadar BT ara ve hizmetlerinin sahiplik ve kullanmn ayrntl olarak verse de zellikle dezavantajl gruplarn BTe eriim ve kullanm
yeteneklerinin toplumun geri kalanndan farkn etkin ve yllar iinde takip edilebilir biimde lememektedir. Uluslararas uygulamalara benzer biimde gelitirilecek; eriim, kullanm ve yetenekler gibi alt endeksler zerinden dezavantajl
gruplarn (dk gelir grubu, orta ya ve st, engelli, kadn, krsal kesimde veya
az gelimi blgelerde yaayan) BTe adaptasyonunu lecek bu tr bir endeks
hem saysal blnme konusundaki farkndal artracak hem de bu alanda daha
odakl politika ve uygulamalarn gelitirilmesine imkn tanyacaktr. Ayrca byle
bir endeks ayn zamanda Stratejinin baarsnn genel anlamda lmne imkn
tanyacaktr.
Uygulama admlar
Trkiye gereklerinden ve ITUnun BT Geliim Endeksi ve Gney Korenin

Saysal Blnme Endeksi gibi uluslararas rneklerden hareketle saysal blnmenin lmne imkn tanyacak alt endeksler, bu endekslerin arlklar ve
lmne ilikin gstergeler ilgili taraflarn oluturaca bir grup tarafndan tespit edilecektir. Bu gstergelerde, standart eriim ve kullanm gstergelerine ek
olarak, BTin nitelikli kullanmna ve oluturduu faydaya ilikin gstergelerin
yer almas salanacaktr.
Uygulama admlar
Tespit edilen gstergeler, eer mevcut durumda llmyorsa, TK tarafndan gerekletirilen Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmasna eklenecektir. Bu aratrmaya eklenmesi mmkn olmayan engellilere ilikin gstergeler iin Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl ile ibirlii halinde veriler temin
edilecektir.
Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas sonular ve dier verilere gre endeks deerleri hesaplanacak ve yllk olarak aklanacaktr.
31. Engellilere zel BT Yazlm ve Donanmlarnn Yaygnlatrlmas

Politika
Engellilerin BTe eriim imknlar gelitirilecektir. Bu kapsamda, BTe eriebilmek iin zel yazlm ve donanma ihtiya duyan engellilerin bu rn ve hizmetleri edinebilmeleri tevik edilecektir.
Aklama
BTe eriebilmek iin zel yazlm ve donanma ihtiya duyan engellilerin says, engel tr ve gerekli olan yazlm/donanmlar ile piyasa fiyatlarn ieren bir
alma ile hangi yazlm ve donanma hangi seviyede ve hangi yntemle destek
salanaca, engellilerin ihtiyalar, engel tr ve gelir dzeyi dikkate alnarak
ortaya konacaktr. Buna gre, grme ve ortopedik engelliler bata olmak zere ihtiya sahipleri iin gerekli yazlm ve donanmn tevik edilmesine ynelik
mevzuat hazrlanacak ve STKlarn desteiyle engelliler nezdinde farkndalk almalar gerekletirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye Bakanl,
yaplacak kurulular Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, TSE, niversiteler, STKlar
Gereke
Bilgi toplumuna dnm srecinde engellilerin ierilebilmesi ve saysal blnmeye maruz kalmamas iin yazlm ve donanm sahipliine ilikin tedbirlerin
alnmas gerekmektedir.
Toplumun yaklak yzde 12sini oluturan engelliler pek ok alanda olduu gibi
BTe eriim hususunda da dezavantajl bir konumdadr. 2010 ylnda TK tarafndan gerekletirilen zrllerin Sorun ve Beklentileri Aratrmasna gre
engelli bireylerin yaklak yzde 60 cep telefonu, bilgisayar ve internetten herhangi birini kullanmamaktadr.
5378 sayl zrller ve Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun ile engellilerin eitimleri, meslekleri, gnlk yaamlar iin zel olarak retilmi her trl ara-gere ve zel bilgisayar
programlar iin KDV muafiyeti getirilmitir. Ancak, saha aratrmalarndan kan
sonu, engellilere ynelik rn ve hizmetlerde (rnein; metinden konumaya
eviri yazlm, sesli komut yazlm, kabartma bilgisayar niteleri, konuma destekli telefon, ellerini kullanamayanlar iin dijital fare gibi) var olan KDV muafiyetinin bu rn ve hizmetlerin yaygnlamasnda yeteri kadar etkili olmadna
iaret etmektedir. Bu durumun nedenleri arasnda engellilerin genel itibaryla
gelir dzeylerinin dk olmas, engellilere ynelik yazlm ve donanmlarn grece pahal olmas ve temel ihtiyalara eriimde bile zorluk yaayan bu bireyler
asndan BTe eriimin bir lks halini almas yer almaktadr.
Bu kapsamda, sosyal devlet olmann gerei olarak engellilerin BTe eriiminin
artrlmas iin ilave baz ekonomik teviklerin uygulanmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
BTe eriebilmek iin zel yazlm ve donanma ihtiya duyan engellilerin says, engel tr ve gerekli olan yazlm/donanmlar ile piyasa fiyatlarn ieren bir
alma yaplacaktr. Bu almada hangi yazlm ve donanma hangi seviyede
ve hangi yntemle destek salanaca, engellilerin ihtiyalar, engel tr ve gelir
dzeyi dikkate alnarak ortaya konacaktr.
Uygulama admlar
Bu almann sonularna gre, engellilere zel yazlm ve donanma kamu

tarafndan salanacak destee ilikin mevzuat hazrlanacak ve yrrle konacaktr.
Evrensel hizmet gelirleri bata olmak zere yararlanlacak bte kaynaklar
haricinde, sosyal sorumluluk kapsamnda zel sektrn destei gibi alternatif
finansman kaynaklar deerlendirilecektir.
Destekten yararlanacak engellilere ynelik olarak ilgili STKlarn destei ile
farkndalk almalar yaplacaktr.
32. BT Konusunda Bilinlendirme iin Mfredatn Gncellenmesi
Politika
BTin bilinli kullanm tevik edilecektir. Bu erevede, eitim mfredat, etkin kullanld durumda BTin ekonomik, sosyal ve kltrel adan oluturduu
olumlu etkiyi ierecek biimde zenginletirilecektir. BTin bilinsiz kullanld
durumda yol am olduu risklere kar bilinlendirici uygulamal ierie mfredatta yer verilecektir.
Aklama
lk ve orta retim mfredat, etkin kullanld durumda BTin ekonomik, psikolojik, sosyal, kltrel adan oluturduu olumlu etkiyi ifade edecek biimde zenginletirilecektir. BTin bilinsiz kullanld durumda yol am olduu
risklere kar bilinlendirici ierik mfredata eklenecektir. Risklere kar bilinlendirme eitimi etkili olmas iin uygulamal olarak da verilecektir. nternet zerinden telif hakk ihlalleri de mfredatn gncellenmesi kapsamnda
deerlendirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Milli Eitim Bakanl (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Kltr ve Turizm
yaplacak kurulular Bakanl, RTK, niversiteler
Gereke
BT genel amal bir teknoloji olarak bireysel, ekonomik ve sosyal yaamn kalitesini pek ok adan gelitirmektedir. Uluslararas adan, BT ve zellikle internete eriim temel bir hak ve gereklilik olarak deerlendirilmektedir. Bununla
birlikte bu teknolojilerin yaygn kullanm nedeniyle siber sular, siber zorbalk,
bilgisayar, internet ve oyun bamll gibi yeni risk alanlar ortaya kmakta;
kiisel bilgilerin ktye kullanm, nefret sylemi, dezenformasyon gibi olumsuzluklar daha kolay yaygnlamaktadr.
2012 ylnda Avrupa genelinde 9-16 ya grubundaki ocuklar zerinde gerekletirilen EU Kids Online aratrmas BTi en yaygn kullanan kitle olan
ocuklar asndan yol gsterici bilgiler iermektedir. Aratrma sonularna
gre, Trkiyede ocuklarn yzde 25inin interneti bamllk derecesinde youn kulland tespit edilmitir. Facebook hesab olan ocuklarn yzde 42si
bilgilerinin herkese ak olduunu; yzde 19u adres, yzde 18i ise telefon
bilgilerini paylatn; yaklak yzde 50si ise gizlilik ayarlarn deitirmeyi bilmediini ifade etmitir. Ayrca Trkiyedeki ocuklarn yzde 3 siber
zorbala maruz kaldn, yzde 18i internet zerinden yabanclarla iletiime
getiini, yzde 13 cinsel, yzde 15i zararl ierie (intihar, uyuturucu vb.)
maruz kaldn ifade etmitir. Tm bu risk faktrlerine ramen ailelerde beceri ve bilin dzeyinin yetersiz olmas problemi daha da derinletirmektedir.
Babalarn yzde 49u internet kullanrken, bu oran annelerde sadece yzde
24tr. Saysal okuryazarlk oran dk olan veliler ocuklarn internetin yol
at risklerden korumak iin eve internet balatmamay tercih edebilmektedir. Nitekim, Ipsos KMG tarafndan gerekletirilen Ev Telefonu, Hat, nternet
ve Bilgisayar Sahiplii Aratrmas sonularna gre 2012 yl itibaryla bireylerin yzde 7si hanelerine internet balatmama gerekesi olarak ocuklar ve
gvenlik kayglarn ne srmtr.
Gereke
Tm bu verilerden hareketle, toplumun bir kesimi bu teknolojileri yol at riskler

balamnda zararl olarak tanmlarken, dier bir kesim bu teknolojilerin yaygnln
kullanm amacndan bamsz olarak risksiz grmektedir. Bu durum, baz kesimlerin BTin faydalarndan hi istifade edememelerine ya da snrl dzeyde istifade
edebilmelerine yol aarken; baz kesimlerin de riskler konusunda farkndalk eksiklii nedeniyle bu riskler karsnda korumasz kalmasna neden olabilmektedir.
BT kullanmnn daha bilinli hale gelmesini tevik ederek bu teknolojilerden
elde edilen toplumsal faydann en st dzeye karlmas gerektii aktr. Bu
kapsamda ilk ve orta retim dzeyinde bulunan rencilere verilen derslerin
mfredatnda BTin ve internetin bilinli kullanmna ynelik gelitirmeler yaplmas ve uygulamal eitimlerin verilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
lk ve orta retim dzeyinde verilen derslerin kapsam BTin bilinli kullanmna ynelik olarak gelitirilecektir.
BTin etkin kullanld takdirde ekonomik ve sosyal adan yol at olumlu
etkiler eitim ieriine dhil edilecektir. zellikle BT alanndaki baar hikyelerinin ierikte yer almas salanacaktr.
BT kullanmyla ortaya kan riskler (siber sular, siber zorbalk, bilgisayar, internet ve oyun bamll, telif hakk ihlalleri vb.) hususlar mfredat kapsamnda
ele alnacaktr.
BTin barndrd psikolojik ve fizyolojik risklere kar hem farkndalk hem de
sahip olunmas gereken yetkinlikler ile ilgili teorik ve uygulamal eitim ierii
oluturulacaktr. Bu uygulamal eitim ierii; sosyal paylam sitelerinde kullanc ayarlarnn yaplmas, tannmayan kiilerle arkada olunmamas, internette
karlalan bilgilerin doruluunun test edilmesi, bilgisayar oyunlarna yaklam gibi ocuklarn gnlk hayatta sklkla karlat durumlar kapsayacak
kapsam ve gncellikte olacaktr.
retmenlere ilgili ierik konusunda hizmet ii eitim verilecektir.
33. nternet Eriiminin Yaygnlatrlmas

Politika
Saysal blnmenin azaltlmasna katk amacyla yoksul ailelere belirli kstlarla

internet eriimi salanacaktr.
Aklama
Eriim fiyatlarnn grece ykseklii, farkndalk eksiklii vb. nedenlerle internet

eriimine sahip olmayan yoksul aileler tespit edilecektir. Eitim gren ocuun
yer ald aileler ncelikli olarak deerlendirilecektir. Bu ailelere belirli bir kotada internet eriim hizmeti sunumu kamu kaynaklar kullanlarak salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (S), Milli Eitim Bakanl, Maliye Bakanl,
yaplacak kurulular Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, BTK, STKlar
Gereke
2014 yl TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas sonularna

gre, internet eriimine sahip olmama nedenleri arasnda internet balant cretinin yksek olmas yzde 31,9 ile ikinci srada yer almaktadr. Benzer biimde,
Ipsos KMG tarafndan gerekletirilen Ev Telefonu, Hat, nternet ve Bilgisayar
Sahiplii Aratrmas sonularna gre 2012 yl itibaryla internet balatmama
gerekesi olarak bireylerin yzde 25i nternet balants aylk creti pahal,
yzde 35i ise Ekonomik durumumuz msait deil seeneklerini ne srerek
dorudan veya dolayl olarak internet eriim cretlerinin pahallna iaret etmitir. Bu durumu destekler mahiyette, Trkiye, Eyll 2012 itibaryla satn alma
gc paritesine gre ortalama genibant internet eriimi tarifeleri bakmndan
OECD lkeleri arasnda en pahal 3. konumdadr. Bu veriler, zellikle dk gelir grubundaki bireyler iin internet eriiminin pahal olduunu gstermektedir.
Bu durumla balantl olarak, Trkiyede 2014 yl itibaryla yaklak 17 milyon
hanenin yzde 60,8inde internet eriimi bulunmaktadr.
Gereke
Yoksul ailelere internet eriiminin cretsiz olarak salanmas, bu ailelerdeki bireylerin bilgi toplumuna dnm srecine katlmn artracak ve yoksulluun
nesiller aras aktarmnn engellenmesine katk salayacaktr. Dier yandan,
FATH Projesi kapsamnda yaklak 10,6 milyon renciye datlacak tablet bilgisayar ile internet eriimi olmayan yoksul ailelerdeki eitim gren ocuklarn
internet eriiminin salanmas bir ihtiya olarak ortaya kacaktr.
Bu erevede, internet eriiminin yaygnlatrlmas amacyla cretsiz ve kotal
internet eriim paketlerinin kamu tarafndan yoksul ailelere salanmasna ynelik bir alma yaplmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Eriim fiyatlarnn grece ykseklii, farkndalk eksiklii vb. nedenlerle internet eriimine sahip olmayan yoksul aileler tespit edilecektir. Eitim gren ocuun yer ald aileler ncelikli olarak deerlendirilecektir.
Sabit ve mobil iletmecileri ile mevcut ve yeni abonelerin durumu, eriim artlar ve deme koullarna ilikin grmeler yaplacaktr.
Yaplan alma neticesinde, kotal ve cretsiz internet eriimi hizmeti sunulacaktr.
Bilinli ve yerinde internet kullanmn tevik amacyla, rencilerin ve ailelerin grece daha ok faydalanaca sitelere (rnein EBA, vikipedi gibi) daha
yksek bir kota uygulanmas veya bu sitelerin kotasz olarak sunulmas deerlendirilecektir.
34. Trke Saysal eriin ve Uygulamalarn Gelitirilmesi

Politika
Trke saysal ieriin geliimine katk salamak amacyla bireyleri BT kullanmaya tevik edecek eitsel saysal ierik ve uygulamalar temin edilerek paylama alacaktr.
Aklama
BT ve internet kullanmayan bireylerin ya, cinsiyet, igc durumu, eitim durumu, meslek gibi demografik zellikleri ve bu gruplara ynelik gelitirilebilecek
ieriin kapsam tespit edilecektir. Belirlenen kapsamdaki Trke saysal ierik ve uygulamalar, kamu tarafndan zel sektrden temin edilecek veya kamu
kurumlarnn elinde var olan ierik derlenecektir. Bu ierikler EBA zerinden
paylama alacaktr.
Milli Eitim Bakanl (S), Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl, evre ve ehirSorumlu ve ibirlii
cilik Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl,
yaplacak kurulular
Salk Bakanl, Diyanet leri Bakanl, TK, TRT, niversiteler
Gereke
2014 yl TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas sonularna

gre, internet eriimine sahip olmama nedenleri arasnda Hanede kimsenin nternet kullanmasna gerek olmuyor (ierik faydasz, zararl veya ilgin deil vb.)
seenei yzde 42,8 ile ilk srada yer almaktadr. Bu durum, bireylerin ilerine
yarayan saysal ierii ve uygulamalar internette bulamadklarna iaret etmektedir. nternetteki ieriin hem nitel hem de nicel adan byk blmnn yabanc dilde (zellikle ngilizce) olduu dikkate alndnda, yabanc dil bilmeyen
bireyler iin internetin yeterince ilgi ekici olmamas doaldr.
Bu sebeple, zel sektrn ierik ve uygulama gelitirme anlamnda yeterince
dhil olmad, iftiler, balklar, ormanclar, yallar, ev hanmlar gibi belirli
meslekler ve sosyoekonomik gruplarn ihtiyacna cevap veren Trke saysal
ierik ve uygulamalarn retiminin kamu eliyle tevik edilmesine ihtiya duyulmaktadr. Benzer ekilde, Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl tarafndan iletilen tarm TV gibi kamu tarafndan oluturulan ve farkl kesimlerin ilgisine hitap
eden ieriin derlenmesi gerekmektedir.
Bu kapsamda EBA zerinden Trke ierik ve uygulamalarn gelitirilmesi iin
bir program yrtlmesi gerekmektedir.
BT ve internet kullanmayan bireylerin ya, igc durumu, eitim durumu,

meslek gibi demografik zellikleri tespit edilecektir.
Belirlenen meslekler ve sosyoekonomik gruplarn ihtiya veya ilgi duyaca
konulara ilikin ierik ve uygulama gelitirme alanlar belirlenecektir.
Uygulama admlar
rgn eitime ierik ve uygulama temin edilmesine benzer biimde bu kesimlere ynelik ierik ve uygulamalar EBA zerinden yaymlanan zere satn
alnacaktr. Dier taraftan, kamu tarafndan retilen ierik ve uygulamalarn derlenmesine ynelik alma yaplacaktr.
EBA, Trkiyenin eitim ierii alannda ak eriim platformu olarak gelitirilecektir.
retilen ieriin ilgili kesimlere ulatrlmas amacyla yaygn bilgilendirme ve
farkndalk almalar (bror, afi, reklam, kamu spotu gibi) yaplacaktr.
35. Yerel Ynetimlerde Kamu Biliim Merkezlerinin Kurulmas
Politika
Bireylerin BTe eriim imknlar artrlacaktr. Bu kapsamda, faal durumda olan

KEMlerden hizmet sunumuna devam edilecektir. Bu merkezlerden, yerel ynetimler altnda faaliyet gsterenler ve yeni kurulacak olanlar Kamu Biliim Merkezi (KBM) olarak yaplandrlacaktr. KBMlerin kuruluunda lkemizin blgesel
gelime politikalar kapsamnda belirlenen ncelikli gelime illeri ve krsal alanlara ncelik verilecektir. KBMler kamu kaynaklar ile desteklenecektir. KBMlerde eriim imknlarnn sunulmasna ek olarak bireylerin saysal becerilerini
gelitirmeye ynelik eitimler verilecektir. Bu eitimler iin ynlendirici ierik
oluturulacak, merkezlerin faaliyetleri dzenli olarak raporlanarak kamuoyuyla
paylalacaktr.
Aklama
Yerel ynetimlere KBM amalar iin merkezi idare tarafndan hibe yoluyla destek verilmesine ynelik mevzuat almas yaplacaktr. Merkezlerde verilecek
yaygn eitimler iin ynlendirici ierik oluturulacaktr. Merkezlerin faaliyetleri
dzenli olarak raporlanacak ve kamuoyuyla paylalacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), ileri Bakanl, Kalknma
yaplacak kurulular Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Trkiye Belediyeler Birlii, Yerel Ynetimler
Gereke
Trkiyede 2014 yl itibaryla son ay iinde bilgisayar kullananlarn oran

yzde 46,9, internet kullananlarn oran ise yzde 48,5tir. Ayn yl itibaryla genibant internet eriimi olan hanelerin oran ise yzde 57,2dir. Bu veriler, nfusun yardan fazlasnn bilgisayar ve internet kullancs olmadna, hanelerin
ise yarya yaknnn internet eriim imknna sahip olmadna iaret etmektedir. Eriimin yannda saysal becerilerin yetersizlii de BTin yaygnlamas nnde nemli bir engeldir. 2014 yl TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas sonularna gre, hanelerde internet eriimine sahip
olmama nedenleri arasnda Kullanmay yeterince bilmiyor seenei yzde
27,4 ile nc srada yer almaktadr. Benzer biimde, Ipsos KMG tarafndan
gerekletirilen Ev Telefonu, Hat, nternet ve Bilgisayar Sahiplii Aratrmas
sonularna gre 2012 yl itibaryla internet balatmama gerekesi olarak bireylerin yzde 9u Evde bilgisayar kullanmay bilen yok, yzde 4,9u Evde
internet kullanmay bilen yok seeneklerini ne srmlerdir. Bu veriler, temel BT becerilerinin yetersizliinin saysal blnmenin baat nedenlerinden
biri olduunu ortaya koymaktadr.
Gereke
Bu kapsamda, bireylerin internet eriim imknlarnn artrlmas ve BT yetkinliklerinin gelitirilmesi amacyla 2006-2010 yllar arasnda uygulanan Bilgi Toplumu
Stratejisi Eylem Plannda lke genelinde 4.500 tam zamanl KEM kurulmas hedeflenmitir. Bu dorultuda, halk eitim merkezi, mesleki eitim merkezi, kla,
ktphane gibi yerlerde yaklak 2 bin KEM kurulmu; aralarnda baarl olanlar
bulunmakla beraber, bu merkezler tasarmna ilikin eitli eksiklikler nedeniyle
beklenen etkiyi oluturamamtr. Bu durumun, idari, hukuki, finansal ve teknik eitli sebepleri olmakla beraber merkezlerin kurulum aamasnda mevzuat, finansman, insan kayna gibi hususlarda tasarmnn dzgn yaplamamas ile merkezi idarenin bu tr yaygn ve yerelde yrtlen hizmetlere uygun olmayan yaps
etkinsizlik ve verimsizliin balca nedenleri arasndadr. KEMler adna ortaya
konan hedeflerin hayata geirilememesi, bu merkezlerin altyap tekil edebilecei
yaygn eitim faaliyetlerinin aksamasna neden olmutur.
Bu erevede, yerel ynetimlerin toplumun ihtiyalarna ok daha etkin ve hzl
cevap verebildii gereinden hareketle, KBM adyla yerel ynetimler bnyesinde kurulacak yaplarn dk maliyetle yksek etki oluturmas beklenmektedir.
Mali adan deerlendirildiinde, 10 kiiye hizmet edecek bir KBM kurulumu iin
yaklak 20 bin TL yeterli olacaktr. KBMlerin kltr merkezi, belediye hizmet binalar gibi sk kullanlan ve altyap sorunu olmayan yerlerde konumlandrlmas,
merkezlerin iletimine ilikin bte ve personel esnekliine sahip olunmas yerel
ynetimleri avantajl klan dier unsurlardr. Yerel ynetimlere salanacak destekle ok sayda kiinin bu merkezlerden internet eriim hizmeti ve eitim almas
salanabilecektir. Bu kapsamda merkezlerin yerel ynetimler eliyle faaliyet gsterdii, merkezi idarenin ise ierik salayc, denetleyici ve finansr konumunda
olduu bir yeni KBM modelinin ortaya konmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
lgili taraflarn katlmyla, yeni alacak KBMlere ilikin hukuki, teknik ve finansal ayaklar olan, bu merkezlerin kurulum ve iletimini kapsayan bir mevzuat
almas yaplacaktr. lgili mevzuat, yerel ynetimlerin aacaklar ve merkezi
idarenin hibe yoluyla (rnein yzde 50) destek olaca merkezlere ynelik blgenin nfus, gelimilik, ihtiya durumu gibi zelliklerini ierecek ekilde hazrlanacaktr.
karlan mevzuat kapsamnda Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl
tarafndan yerel ynetimler iin bir rehber hazrlanacaktr. Rehberin yaymlanmasnn ardndan yerel ynetimler iin hibe destei arsna klacaktr.
Milli Eitim Bakanl tarafndan merkezlerde yaplacak yaygn eitim faaliyetleri iin ynlendirici mfredat ve ierik gelitirilecektir.
Yerel ynetimler, alan merkezlerde hizmet alan kii says, hizmet alanlarn
profili (ya, cinsiyet, engellilik vs.), verilen eitimler gibi hususlara dair verileri
dzenli olarak ileri Bakanlna raporlayacak, bu veriler kamuoyuyla paylalacaktr.
36. nternet Kafelerin artlarnn yiletirilmesi

Politika
nternet kafelerin artlar, bata fiziksel koullar olmak zere, tm bireylere hizmet verilebilmesini teminen iyiletirilecektir.
Aklama
nternet kafelerin mekn, personel, hizmet sunumu gibi konularda iyeri ama
ve faaliyet standartlar belirlenecektir. Bu standartlar tayan internet kafeler
belirli kriterlere gre snflandrlacaktr. nternet kafelerde oynanan oyunlar iin
yaa bal belirli izin mekanizmalar getirilecektir. nternet kafelerin, ihtiya duyulan blgelerde yaygn eitim kapsamnda kullanlabilmesi iin gerekli tedbirler alnacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (S), ileri Bakanl, Milli Eitim Bakanl,
yaplacak kurulular TB, Belediyeler
Gereke
lke genelinde BT cihaz penetrasyonunun dk olduu ve internet balants

sahipliinin yeterince yaygn olmad gz nne alndnda saylar 20 bini bulan internet kafeler, BT eriimi iin nemli bir frsat oluturmaktadr. Bu meknlar ounluu ocuk olmak zere her gn yaklak 5 milyon insann kulland
tahmin edilmektedir. 2012 ylnda Avrupa genelinde 9-16 ya grubundaki ocuklar zerinde gerekletirilen EU Kids Online aratrmas sonularna gre Avrupa genelinde ocuklarn yzde 12si internet kafeleri kullanrken, bu oran Trkiyede yaklak yzde 50dir. ocuklarn bulunduu hanelerde internet eriimi
sahiplii oran Trkiyede yzde 52 iken, Avrupa lkelerinde bu orann ortalama
yzde 94 olmas bu durumun balca sebepleri arasndadr.
Yaplan saha aratrmalarnda internet kafelerin fiziksel ortamnn bata kadnlar
olmak zere toplumun baz kesimleri tarafndan kullanlmaya msait olmad
ortaya kmaktadr. 2014 yl TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas sonularna gre, internet kafeleri kullanma oran erkeklerde yzde 20,6
iken kadnlarda yzde 4,9dur. Ayrca internet kafeler ocuklar tarafndan zellikle oyun oynamak amacyla youn olarak kullanlmaktadr.
2007 ylnda kartlan nternet Toplu Kullanm Salayclar Hakknda Ynetmelik internet kafelerin sorumluluklarna ilikin eitli dzenlemeler hkmler iermektedir.
Bu dorultuda, bu meknlarn daha iyi koullarda hizmet vermesine ynelik tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
lgili taraflarn katlmyla oluturulacak bir komisyon marifetiyle, internet kafe

amak ve iletmek iin (i) mekna ilikin fiziki koullar, (ii) iletmecilerde aranan
nitelikler, (iii) hizmet sunumu ve kalitesi ile (iv) mesleki ve etik kurallara dair
standartlar belirlenecektir.
Belirlenen standartlar tayan internet kafeler, kurulan komisyon tarafndan belirlenen; mekna ilikin fiziki koullar (aydnlatma, havalandrma, m2 byklk),
bilgisayarlarn donanm ve yazlm kapasitesi, engellilere uygunluk gibi kriterlere gre snflandrlacaktr (rnein, otellerdekine benzer bir yldz sistemi). Bu
snflandrma, rahatlkla grnecek ekilde mterilerin bilgisine sunulacaktr.
Uzmanlarn katlmyla oluturulacak bir komisyon marifetiyle internet kafelerde oynanan oyunlara ilikin izin ve ya kriterleri belirlenecek ve gerekli tedbirler
alnacaktr.
nternet kafelerin kullanmn tevik etmek iin kadnlara zel, 16 ya alt ocuklara ynelik, sadece internet gibi farkl iletme modelleri deerlendirilecektir.
nternet kafe iletmecileri, uzmanlar tarafndan belirlenen bir eitim ierii
zerinden sertifikal eitimlerden geirilecektir. Yaplan snflandrmann ardndan internet kafelerin, ihtiya olan blgelerde kamu, yerel ynetimler veya
STKlar tarafndan verilen yaygn biliim eitimleri iin mekn olarak kullanlabilmesine ynelik tedbirler alnacaktr.

37. Siber Gvenlik Kanununun karlmas
Politika
Ulusal bilgi gvenliine ynelik yasal, teknik ve idari altyap oluturulacaktr.

Bu erevede, hem kamu hem de zel sektre ait bilgi sistemleri ve kritik bilgi
altyaplarna ilikin denetim, standardizasyon ve koordinasyon yetki ve sorumluluklar kanunla dzenlenecek ve bu alana zg kurumsal yap oluturulacaktr.
Kritik bilgi altyaplarnn olas saldrlara kar korunmas iin gerekli tedbirler
alnacaktr. Bilgi gvenlii kltrnn kurumsal ve bireysel dzeyde olumasn
salayacak bilinlendirme almalar yaplacaktr. Ulusal bilgi gvenliinin korunmasnda uluslararas ibirlii glendirilecektir. Ulusal Siber Gvenlik Stratejisi ve 2013-2014 Eylem Plan etkin ekilde uygulanacak, teknolojik eilimler ve
ihtiyalar dorultusunda gncellenecektir.
Aklama
Siber Gvenlik Kanunu konusunda mevcut taslak almas vakit kaybetmeksizin sonulandrlacak; kurumsal yaplanmann tekili ve ikincil mevzuat almalarnn tamamlanmas salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Adalet Bakanl (S), Babakanlk, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanlyaplacak kurulular , Avrupa Birlii Bakanl, TBTAK, STKlar
Gereke
BTnin kullanmnn yaygnlamas bilgi gvenlii sorunlarn da beraberinde

getirmitir. Bu erevede sadece kamu kurumlarnn sahip olduu bilgi sistemleri ve altyaplar deil, ayn zamanda sosyal ve ekonomik yaamdaki rol nedeniyle zel sektr eliyle iletilen kritik altyaplarn bilgi gvenliinin salanmas
da nem kazanan bir konu haline gelmitir. Dier yandan BTnin faydalanclar
olan vatanda ve i dnyasnn bu alandaki sorunlar ve maduriyetleri de giderek artmaktadr. Bu durumda ise ulusal bilgi gvenliinin salanmas ve bunun
bir kurumsal yaplanma eliyle yrtlecek bir koordinasyon mekanizmasnn hayata geirilmesi nem arz etmektedir.
Ulusal Bilgi Gvenlii Kanunu ile ilgili almalar 2000li yllarn bandan itibaren gndemde olmutur. Bu kapsamda Ulusal Bilgi Gvenlii Kanununun yasalamas Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda 87 numaral Bilgi Gvenlii ile
lgili Yasal Dzenlemeler eylemi ile ngrlm; ancak hazrlanan taslak almas Kanun haline dnememitir.
11/6/2012 tarihli ve 2012/3842 sayl Ulusal Siber Gvenlik almalarnn Yrtlmesi, Ynetilmesi ve Koordinasyonuna likin Bakanlar Kurulu Karar, 20/10/2012
tarihli ve 28447 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmi ve akabinde Ulusal Siber Gvenlik Stratejisi ve 2013-2014 Eylem Plannn kabulne ilikin
25/3/2013 sayl Bakanlar Kurulu Karar, 20/6/2013 tarihli ve 2013/4890 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.
Sz konusu Eylem Plannn Siber Gvenlik Konusunda Mevzuat almalarnn Yaplmas balkl 2 nolu eyleminde Mevcut birincil mevzuatn (kanunlar)
siber gvenlik konusunda ihtiya duyulan hususlar kapsayacak ekilde gncellenmesi ve yeni dzenleme gereksinimlerini karlayacak birincil mevzuat almalarnn tamamlanarak Siber Gvenlik Kuruluna sunulmas ngrlmtr.
Bu kapsamda Ulusal Bilgi Gvenlii Kanun Taslann yasalamas da Eylem
Plannn temel amalarndan bir tanesi olarak ne kmaktadr.
Dier yandan Adalet Bakanl tarafndan, tamamlanamayan Ulusal Bilgi Gvenlii Kanun Taslann gncellenmi srm olan Ulusal Biliim Gvenlii Kanun
Taslann oluturulmas almalar srdrlmtr.
Gereke
Ulusal bilgi gvenliinin salanmasnda kurumsal yaplanma ve koordinasyon

modelinin belirlenmesi ve yasal bir zemine kavumas nemini korumaktadr.
Bilhassa zel sektr elindeki kritik altyap iletmelerinin bilgi gvenliini salamada koordinasyon, kamu ile zel sektr ilikilerinde yetki ve sorumluluklar
ve test, denetim, standardizasyon, ikincil mevzuat vb. hususlarn bilgi gvenlii
yasas ile ereve altna alnmas ihtiyac bulunmaktadr. Bu kapsamda, Adalet
Bakanl koordinasyonunda devam ettirilen almalarn vakit kaybedilmeden
neticelendirilerek Siber Gvenlik Kanununun yasalatrlmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Adalet Bakanl tarafndan srdrlen Siber Gvenlik Kanunu Tasla almalar vakit kaybedilmeden tamamlanacaktr.
Taslan hazrlanmas srecinde oluturulacak kurumsal yapnn zerkliinin
temin edilmesi, kamu ve zel sektr temsilcilerinin srece dhil edilmesi, uluslararas ibirliinin tek elden yrtlmesi gibi hususlar gz nnde bulundurulacaktr.
Tasarnn Mecliste yasalamas sonrasnda kurumsal yaplanma tekil edilecektir.
Kanun sonras ikincil mevzuat almalar tamamlanacaktr.
38. Kiisel Verilerin Korunmas Mevzuatnn karlmas
Politika
Kiisel verilerin korunmas ile ilgili yasal altyap ve ikincil mevzuat almalar
tamamlanacaktr. Bu almalarda konunun iktisadi boyutu ve kiisel bilgilerin
mahremiyeti arasndaki denge gzetilecektir. Kiisel veri ileyen kurulularn
ve verileri tutulan bireylerin bilinlendirilmesine ynelik almalar yaplacaktr.
Kiisel verileri ileyen kamu kurum ve kurulularnn veri ileme yaam dnglerini ortaya koyan bir alma yaplarak verinin toplanmas, ilenmesi ve yok
edilmesi srelerinde gerekli nlemlerin alnmas salanacaktr.
Aklama
Kiisel Verilerin Korunmas Kanunu Taslann yasalamas sonrasnda Veri Koruma Otoritesinin tekili ve ikincil mevzuatn tamamlanmas salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Adalet Bakanl (S), Salk Bakanl, Avrupa Birlii Bakanl, BTK, BDDK, niyaplacak kurulular versiteler, STKlar
Gereke
Kiisel veri, kiinin mahrem ve zel saylan bilgileri olup kiisel verinin ayn
zamanda ticari deeri de bulunabilmektedir. Salk, finans gibi hassas kiisel
veriler bata olmak zere zellikle kamu hizmetlerinin elektronik ortamda sunumunun yaygnlamas ile BT kullanlarak kiisel verilerin ilenme kapasitesi
artmtr. Kiisel verilerin giderek daha ok tutulmas ve ilenmesi durumu ise
zellikle bireyler zerinde kiisel verilerin nasl kullanld, hangi amalarla ilendii gibi endieleri beraberinde getirmitir. Kiisel verilerin ktye kullanm
ncelikle insan haklar balamnda ele alnmas gereken nemli bir konudur.
BTin yaygnlamasyla kiisel verilerin ktye kullanm riskinin artmas bilgi
toplumuna dnmn nndeki nemli psikolojik engellerden bir tanesidir. Bu
nedenle gnmzde OECD, AB gibi uluslararas kurulular da dhil olmak zere lkeler tarafndan ilkeler benimsenmi ve bu ilkeler yerel dzenlemelere dntrlmtr. Kiisel verilerin korunmas birok lkede yasal korunma altna
alnm olup bu korunum bir kurumsal yaplanma eliyle salanmaktadr.
ye lkelerin hukukunu ve uygulamalar yeknesak hale getirme amac olan ABnin
kiisel veri korumas alannda da benzer abalar bulunmaktadr. Veri koruma alanndaki 95/46/EC sayl Direktifi bu konuda pek ok lkeye model tekil etmektedir. Bu direktif ile ye lkelerdeki bireylerin kiisel veri gizliliinin en st dzeyde
koruma altna alnmas amalanmakta ve kiisel verilerin Birlik ierisinde serbest
dolamn salayacak kalc bir dzenleme salanma ihtiyac karlanmaktadr.
Gereke
Son yllarda ortaya kan teknolojik gelimeler ve kreselleme olgusu AB Veri

Koruma Direktifinin gncellenmesi ihtiyacn dourmutur. zellikle internet
teknolojilerinde grlen ilerlemeler, sosyal alar, bulut biliim teknolojileri, lokasyon bazl hizmetler ve akll kart uygulamalar kiisel verilerin korunmas hususunda yeni kurallarn konulmas ve uygulamalarn yaplmas ihtiyacn aa
karmaktadr. Bu ihtiyalara binaen 29. Madde Veri Koruma alma Grubu
tarafndan Veri Koruma Reformu almalar srdrlmektedir. lkemizde kiisel verilerin korunmas meselesi nceleri daha ok bir AB mktesebat uyum
konusu olarak grlmtr. Bu kapsamda 2000li yllardan itibaren BTnin yaygnlamas ile kiisel veri mahremiyeti ihlallerinin artmas neticesinde veri korumann ayn zamanda kii hak ve hrriyetlerini de kapsayan bir boyutu olduu
anlalmtr. Bu kapsamda 2010 ylnda gerekleen referandumla kabul edilen
Anayasa deiiklii ile Anayasann 20nci maddesinde kiisel verilerin korunmas temel bir hak olarak koruma altna alnm ve bu korumann ayrntlarnn
kanunla dzenlenecei ifade edilmitir. Sz konusu yasal altyapnn Kiisel Verilerin Korunmas Kanunu Tasla ile salanmas ngrlmektedir.
Kiisel verilerin korunumunun lkemizde yasal gvence altna alnmam olmas,
zellikle kiisel veri ieren bilgilerin ilendii ekonomik faaliyetlerde zel sektr
kurulularna byk zorluklar karmaktadr. zellikle AB lkelerine ynelik bilgi
toplumu hizmetleri sunumunda kiisel verilerin korunmas hususu lkemize ynelik ciddi bir rekabet dezavantaj dourmakta ve bu alandaki potansiyelden yeteri
kadar faydalanlamamas ile sonulanmaktadr. Ayrca adli makamlar ile kolluk
glerinin uluslararas ibirlii gerektiren veri paylam odakl ibirlii de lkemizdeki yasal altyap eksiklii nedeniyle tam anlamyla gerekletirilememektedir.
Kiisel verilere ilikin kanunlar biliim teknolojilerinin kullanmna olan gvensizliin nemli lde nne gemektedir. Bu kapsamda sz konusu kiisel verilerin korunmasn daha da etkili hale getirmek iin bu alann kanuni ereve altna
alnmas ve veri koruma otoritesinin tekili gerekmektedir.
Bu kapsamda, uzun bir dnem boyunca srncemede kalan taslak almann
neticelendirilmesi ve Kiisel Verilerin Korunmas Hakknda Kanunun karlmas
gerekmektedir.
Uygulama admlar
Adalet Bakanl tarafndan hazrlanan taslak Meclise sevk edilecektir.

Kanun Taslanda ngrlen, bamsz ve gvenceli yelerden mteekkil
Veri Koruma Otoritesi kurulacaktr.
Konuya ilikin ikincil mevzuat kartlacaktr.
Sektrel veri koruma mevzuat yasa ile uyumlu hale getirilecektir.
39. Siber Sula Mcadele Stratejisi ve Eylem Plannn Oluturulmas
Politika
Biliim alannda ortaya kan yeni su trleri ile etkin mcadelenin salanmas
amacyla siber sula mcadelede kurumlar aras koordinasyonu glendirmeyi
amalayan Ulusal Siber Su Stratejisi hazrlanarak yrrle konulacaktr. Sz
konusu Strateji Siber Gvenlik Stratejisi ve Eylem Plan ile uyumlu olarak hazrlanacak ve uygulama sreci Siber Gvenlik Kurulu tarafndan takip edilecektir.
Siber sula mcadelede byk nemi haiz olan uluslararas ibirlii olanaklarn
artrmak iin bu alanda gerekli faaliyetler yrtlecektir.
Aklama
Biliim alannda ortaya kan yeni nesil su trleriyle daha etkin bir biimde mcadele edebilmek iin siber sula mcadele stratejisi oluturulacak; uygulamada atlmas gereken admlar bir eylem plan ile tespit edilecektir.
Emniyet Genel Mdrl (S), Adalet Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve HaSorumlu ve ibirlii
berleme Bakanl, TB, ileri Bakanl, Dileri Bakanl, Jandarma Genel
yaplacak kurulular
Komutanl
Gereke
nternetin ortaya k ve BTin kullanmnn artmasyla birlikte siber ortama

zg yeni su tipleri ve bu sular ileme konusunda yetkin sulular ortaya kmtr. Siber sularn nmzdeki yllarda daha da artaca; siber sulularn yetkinlii ve elindeki saldr aralarnn daha da glenecei ngrlmektedir. Bilgi toplumuna dnm srecinde bireyin BT kullanmna olan gven dzeyini
nemli lde dren siber su sorununun stratejik bir yaklamla ele alnmas
gerekmektedir. Bu kapsamda konunun ciddiyetine istinaden Emniyet Genel
Mdrl tarafndan bu sularla mcadelede yetkin personelden oluan bir
uzmanlk birimi olarak 2011/2025 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile Biliim Sularyla Mcadele Daire Bakanl kurulmutur. Bu birimin ismi 2013 yl iinde
Siber Sularla Mcadele Daire Bakanl olarak deitirilmitir.
Siber sula mcadelede ulusal dzeyde tm payda kamu kurum ve kurulularnn ve STKlarn koordinasyonu ve ibirliine ihtiya bulunmaktadr. Koordinasyon ve grev paylamnn eksik olmas, biliim sularyla mcadelede etkinlii
nemli lde azaltmaktadr. Adaletin salanmasnda kovuturma ve yarglama
srecinin hzl olmas gnmzde hukuk devletinin ilevselliinin salanmasnda nemli bir ihtiya olarak gze arpmaktadr. Bu noktada kolluk ve adli
srelerde takip edilmesi ngrlen kovuturma ve yarglamann hzlanmas,
personelin eitimi, usul kanunlarnda gereken iyiletirmelerin yaplmas, uluslararas ibirliini artrc tedbirlerin alnmas, adli biliim ve delil tespiti srelerinin basitletirilmesi gibi konularn ulusal bir strateji dhilinde ele alnmas
gerekmektedir.
Bu kapsamda ilgili paydalarn etkin katlmyla ulusal siber su stratejisinin
oluturulmas ve eylem planlar ile hayata geirilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Uluslararas rneklerden hareketle ve ilgili kesimlerin destei ile strateji ve eylem planna ilikin kapsaml bir hazrlk almas yrtlecektir.
Teknolojide yaanan deiim ve uluslararas gelimeler strateji ve eylem plannn ekillendirilmesinde gz nnde bulundurulacaktr.
Strateji ve eylem plan yrrle konulacak; eylemlerde elde edilen sonular
dzenli olarak izlenecek ve yllk raporlarla kamuoyunun bilgisine sunulacaktr.
Siber Su Strateji ve Eylem Plan kapsamnda elde edilecek deneyim bata
blge lkeleri olmak zere uluslararas ibirlikleri yoluyla paylalacaktr.
40. Gvenli nternet Kullanmnda Farkndaln Artrlmas

Politika
nternetin daha gvenli kullanmnda toplumsal farkndal artracak tedbirler

alnacaktr. Bu erevede hem kamu kurum ve kurulular hem de zel sektr ve
STKlar eliyle farkndalk kampanyalar yrtlecektir.
Aklama
ocuklar ve genler bata olmak zere, bilinli internet kullanm ve kullanc

gveninin salanmas iin farkndalk artrmaya dnk gerekli almalar ve
kampanyalar yrtlecektir.
TB (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar

Sorumlu ve ibirlii
Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, RTK, TBTAK,
yaplacak kurulular
Emniyet Genel Mdrl, STKlar
Gereke
nternetin toplumun tm kesimleri tarafndan giderek artan bir yaygnlkla kullanm sonucu bireyler internetten kaynakl bir takm risk ve tehditlere kar daha
korumasz hale gelmektedir. zellikle son yllarda internet kullanm yann giderek dmesinin de etkisiyle ocuklar ile genlerin maruz kald risklerde
gzle grlr bir art olmutur.
5651 sayl Kanun uyarnca TB tarafndan yasa d ierie eriimin engellenmesi konusunda baz tedbirler alnmaktadr. Dier taraftan, 2011/DK-14/410 sayl
BTK kararna dayal olarak nternet Servis Salayclarn (SS) kullancnn tercihine bal olarak aile ve ocuk olmak zere iki profilde cretsiz gvenli internet
hizmeti sunmasna Kasm 2011de balanmtr. Bu iki profildeki gvenli internet
hizmetinden yararlanan abone says Kasm 2013 itibaryla 1,6 milyona ulamtr.
Gvenli internet kullanm ve zellikle ocuklar ve genler bata olmak zere
toplumun dier kesimlerinin maruz kald bu zararlar srekli bir biimde medya gndeminde yer almaktadr. Bu zararlar en aza indirecek tedbirlerin banda
internetin daha gvenli kullanmn kolaylatrc uygulamalar ve bilinlendirme
almalar gelmektedir. TB tarafndan gvenli internet uygulamalarnn tantm
bata olmak zere Milli Eitim Bakanl, Emniyet Genel Mdrl, Aile ve
Sosyal Politikalar Bakanl gibi farkl kurumlar tarafndan farkl ieriklerle eitli
bilinlendirme ve farkndalk almalar yrtlmektedir. Ancak bu almalar
arzu edilen yaygnla ulaamamtr.
nternetin bilinli ve gvenli kullanmnn bilgi toplumuna dnmn nemli bir
kolaylatrcs olduu dikkate alnmaldr.
Bu kapsamda yetikinlerde BT kullanm konusundaki bilgi eksikliinden kaynaklanan nyarglar ile pheci yaklamn en az seviyeye indirgenmesi ve bata
ocuklar, genler ve ebeveynler olmak zere toplumdaki tm internet kullanclarnn bilinlendirilmesi amacyla bir dizi alma yrtlmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Bte, kullanlacak yntemler ve medya platformlar, paydalar, uygulama

admlar vb. hususlar tespit edecek bir kampanya stratejisi hazrlanacaktr.
lgili kurum ve kurulularla ibirlii ierisinde bilinlendirme kampanyalar dzenlenecektir.
Dzenlenecek kampanyalarda zellikle STKlarn aktif katlmnn salanmas
temin edilecek, bu anlamda STKlar ile ibirliine gidilecektir.
41. Biliim Sular htisas Mahkemelerinin Kurulmas

Politika
Biliim sularyla mcadelenin etkinletirilmesi amacyla biliim ihtisas mahkemeleri kurulacak, bu mahkemelerde grev yapan yarg personelinin yetkinliinin arttrlmas iin gerekli tedbirler alnacaktr.
Aklama
Biliim sularnn yarglanmas iin ihtisas mahkemeleri oluturulacak, bu sular

bakmndan adli sre konunun uzman hkim ve cumhuriyet savclar tarafndan
yrtlecektir.
Sorumlu ve ibirlii
Adalet Bakanl (S), HSYK
yaplacak kurulular
Gereke
Trk hukukunda biliim sular henz ok eski gemie sahip bulunmamaktadr. Biliim sular ilk kez 1989 tarihli Trk Ceza Kanunu n Tasars ile gndeme gelmi, biliim sularna ilikin ilk yasal dzenleme ise 14.06.1991 tarih ve
3756 sayl 765 Sayl Trk Ceza Kanununun Baz Maddelerinin Deitirilmesine
Dair Kanunda Biliim Alannda Sular bal altnda yaplan dzenleme ile
olmutur. lkemizde de tpk dnyada olduu gibi bu yeni su trleri ve yntemleri art gstermektedir. Bu sularla mcadelede etkin yntemler izlenmesi
byk bir gereklilik olarak ortaya kmaktadr.
Gereke
Biliim sularnn giderek artmas ve eitlenmesi ile birlikte bunlarn yarglamasna ilikin sorunlar da beraberinde gelmektedir. Bnyesinde olduka teknik ve
teferruatl bilgiye sahip olma artn barndran biliim sular alannda, yarglama srecinin salkl ileyebilmesi bakmndan mahkeme ve savclklarn bu alana ilikin yeterli ve gncel bilgiyi srekli olarak haiz bulunmalar gerekmektedir.
Biliim sistemleri hakknda bilgi sahibi hukukular tarafndan yarglamann yaplmas gerektii genel kabul gren bir gr olmakla birlikte bu konuda iki farkl yntem savunulmaktadr. Buna gre ilk grte, bu sular bakmndan zel
ihtisas mahkemeleri kurulmas gerektii vurgulanrken; ikinci grte ise zel
ihtisas mahkemeleri yerine genel mahkemelerde yaplacak bir i blm ile sorunun zlebilecei iddia edilmektedir.
17 Nisan 2013 tarih ve 6460 sayl Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu ile Baz
Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun ile i durumunun gerekli kld
yerlerde hukuk mahkemelerinin birden fazla dairesinin oluturulabilecei ve bu
dairelerin numaralandrlaca hkm altna alnmtr. Ayrca ihtisaslamann
salanmas amacyla, gelen ilerin younluu ve nitelii dikkate alnarak, daireler arasndaki i dalm Hkimler ve Savclar Yksek Kurulunca belirlenebilecektir. Bu Kanun ile birden fazla dairesi bulunan baz byk adliyelerdeki hukuk
mahkemelerine gelen dosyalar, dava konularna gre tevzi edilerek mahkemelerin uzmanlamas amalanmaktadr. Bu dzenleme ile biliim hukuku ile alakal
davalara bakmakta olan hukuk mahkemeleri asndan ihtisaslamann n alm bulunmaktadr. Hukuk mahkemeleri asndan gerekleen bu ihtisaslama
ceza mahkemeleri iin de gerekmektedir.
Biliim sularna ilikin ihtisas mahkemelerinin kurulmas daha nce 2006 ylnda Adalet Bakanl tarafndan biliim sularna ilikin allan bir taslakta
ele alnmtr. Hayata geirilemeyen bu kanun taslanda da biliim sularn
yarglayacak mahkemelerin ihtisaslamasna imkn tanmak zere bu sular bakmndan ihtisas mahkemeleri kurulmas gerektii ifade edilmektedir.
Biliim sular yarglamasnn geleneksel ihtisaslama ihtiyacndan daha fazla
zellik arz ettii bilinmektedir. Bu erevede ceza muhakemesinde mahkemeler
aras i blm zmnn yeterli olamayacandan bu alanda ihtisas mahkemelerinin kurulmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Biliim sular konusunda ihtisas mahkemelerin kurulmasn mmkn klan kanuni dzenleme tamamlanacaktr.
durumunun gerekli kld yerlerde Hkimler ve Savclar Kurulunun olumlu
gr ile Adalet Bakanlnca, sz konusu kanun ile dzenlenen biliim sularna ilikin ihtilaflara bakmak zere Biliim htisas Mahkemeleri kurulacaktr.
Bu mahkemelerin yarg evresi Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu tarafndan
belirlenecektir.
Kurulmas ngrlen bu mahkemelerde grev yapan hkim, savc ve dier yarg personelinin yetkinliinin arttrlmas iin gerekli tedbirler alnacaktr.
Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler

42. Akll Kentler Program Gelitirilmesi
Politika
Akll kentlere dnm iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bu amala strateji

ve hedefler tespit edilecek, btnleik alma prensipleri ile gerek duyulan
ynetiim modellerinin hayata geirilmesine ynelik politikalar belirlenecektir. Metropol blgelerinde ve kentsel dnm kapsamndaki blgelerde akll
kent uygulamalarna ncelik verilecek ve buna ilikin bir yol haritas oluturulacaktr.
Akll ulam sistemleri gelitirilerek, farkl kurumlarn bu alandaki uygulamalar
arasnda egdm salanacaktr.
Aklama
Akll kent zmlerinin hayata geirilmesi ve yaygnlatrlmas iin ncelikli

olarak bu alanda strateji ve hedefler belirlenecektir. Bu balamda, belirlenecek
strateji akll kent zmlerinde odaklanlacak alanlar, hedefleri, payda katlm
yntemlerini ve zmlerin hayata geirilmesi iin gerekli olan finansman modelini ortaya koyacaktr.
Bu balamda, ncelikle akll kent uygulamalar standartlarnn ortaya konulmas
ve bu standartlar gzetilerek eitli Ar-Ge almalar desteklenecektir. Bunun
yan sra, gelitirilen teknolojik rnlerin ticariletirilmesinde kamu almlarnn
etkin bir ekilde kullanlmas ve yaayan laboratuvar konusunda pilot uygulamalarn yaplmas salanacaktr. Bu amala, LBANK A..nin yerel ynetimlere
salad kaynaklar bata olmak zere kamu kaynaklaryla akll kent uygulamalar desteklenecektir.
evre ve ehircilik Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Salk Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Enerji ve Tabii Kaynaklar BakanlSorumlu ve ibirlii , Orman ve Su leri Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, ileri
yaplacak kurulular Bakanl, Maliye Bakanl, LBANK A.., Gelir daresi Bakanl, TBTAK,
TSE, TOK, Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl, Kalknma Ajanslar, Yerel
Ynetimler, niversiteler, STKlar
Gereke
Kamu kurumlar ve yerel ynetimler ulam, kentsel hizmetler, KBS ve CBS standartlarnn belirlenmesi, enerji ve gvenlik alanlarnda akll kent zmleri kapsamnda deerlendirilecek almalarda bulunmakla birlikte akll kent alannda
btncl politika, strateji ve hedefler belirlenmemitir. Uygulamaya geirilen
eylemlerin izlenmesine ve performans takibine ynelik sre, ara ve ynetiim
yaps bulunmamaktadr. Kresel rnekler incelendiinde, akll kent uygulamalarnn tmleik ve btncl bir ekilde hayata geirilmesi iin ciddi finansal kaynaklar ile uzun vadeli bir ngrye ve stratejiye gerek duyulmaktadr.
Dolaysyla, akll kentler konusunda odaklanlacak stratejilerin ve standartlarn
belirlenecei ve yerel ynetimlere akll kent uygulamalar desteklerinin salanaca kapsaml bir akll kent programnn uygulanmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Programn kapsam dikkate alnarak bir Program Yrtme Kurulu oluturulacaktr. Yrtme Kurulu yesi kurumlarn uygulama admlarndaki sorumluluklar
tespit edilecektir.
Oluturulacak strateji aadaki bileenleri ierecektir:
- Trkiye zelinde odaklanlacak akll kent zmleri ve hangi blgelerde/
ehirlerde hangi zmlere odaklanlacann belirlenmesi
- Uygulamalar baznda temel hedeflerin belirlenmesi (rnek: akll kavaklarn
hangi ehirlerde ve ehirlerde hangi blgelerde yaygnlatrlaca)
- Payda katlmnn salanmas (rnek: yaayan laboratuvarlar)
Uygulama admlar
- Kentlerin marka deerinin glendirilmesi ve yatrmclar ve iverenler iin

cazibesinin artrlmas amacyla belirli ltleri karlayan kentleri tanmlamak,
akll kent seviyesini belirlemek ve uygulamalarn izlenebilmesini salamak
iin akll kent endeksi oluturulmas
- Finansman modelinin belirlenmesi ve salanacak fonlardan yaralanmak iin
gerekli olan bavuru srecinin tanmlanmas ve bavurularn deerlendirme
ltlerinin ve salanacak fon miktarlarnn belirlenmesi
- Finansman destei alan kentlerde, akll kent endeksinde yer alan performans gstergelerine dayal olarak izleme ve deerlendirme yaplmas (rnek:
fonlarn ilerleme durumuna gre salanmas)
Akll bina konsepti kapsamnda uygulanan bina otomasyonu, uzaktan llebilir akll saya, enerji verimlilii yksek stma ve aydnlatma sistemleri vb.
rnlere ynelik standartlar belirlenecektir.
Standartlara uygun rnlerin gelitirilmesi iin TBTAK tarafndan verilen ArGe destekleri artrlarak devam ettirilecektir.
LBANK A.. tarafndan yerel ynetimlere salanan kaynaklarn akll kent uygulamalarnda nasl kullanlacana dair usul ve esaslar tespit edilecektir. Bu
kapsamda yerel ynetimler bir program dhilinde desteklenecektir.
Akll ulam sistemlerinin gelitirilmesi amacyla btncl bir yaklamla ve
kurumlar aras egdm gzetilerek, Akll Ulam Stratejisi Eylem Plan hayata
geirilecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2018
43. Akll Uygulamalarn Desteklenmesi

Politika
Merkezi kurumlar ile yerel ynetimlerin rettii kamu verisi kullanlarak akll
uygulamalarn gelitirilmesi iin ar bazl destek salanacaktr.
Aklama
Bata Meknsal Adres Kayt Sistemi (MAKS) projesi olmak zere, kamu kurumlar tarafndan hayata geirilen birok proje sonucu retilen kamu verisi kullanlarak katma deeri yksek hizmetlerin (zellikle mobil uygulamalar ve corafi
hizmetler) gelitirilmesi ve vatandalarn kullanmna sunulmas salanacaktr.
Bu balamda, kamu verisi kullanlarak salk, ulatrma, bina, enerji, afet ve su
ynetimi vb. alanlarda zel sektr ve niversiteler tarafndan gelitirilecek projeler Kalknma Ajanslarnn belirledii ncelikler dorultusunda ar bazl desteklenecektir. Bylece, zel sektr ve niversite yaratcl ile kamu verisinin bir
araya getirilerek katma deerli yeniliki zmlerin ortaya konulmas salanacaktr.
Kalknma Bakanl (S), ileri Bakanl, Salk Bakanl, Ulatrma, Denizcilik

Sorumlu ve ibirlii ve Haberleme Bakanl, evre ve ehircilik Bakanl, Enerji ve Tabii Kaynakyaplacak kurulular lar Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl, Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl, Kalknma Ajanslar, Yerel Ynetimler
Gereke
Dnyadaki eilimlere benzer ekilde Trkiye nfusu ve nfus iinde kentlerin

pay artmaktadr. Kentlerdeki hzl nfus art pek ok sorunu da beraberinde getirmektedir. Ortaya kan bu sorunlar kentlerdeki ekonomik ve sosyal hayat olumsuz ynde etkiledii gibi kent sakinlerinin yaam kalitesini drmekte ve kentlerin marka ve rekabet gcn azaltmaktadr. Gnmzde kentlerin yaadklar
sorunlar zmeyi ve kentlerde yaayanlarn yaam kalitesini artrmay amalayan
BT destekli yeniliki zmler nem kazanmaktadr. Bu zmler dnyadaki
pek ok ehirde hzla uygulamaya geirilmektedir. rnein, salk, ulatrma,
Gereke
binalar, enerji ile afet ve su ynetimi bata olmak zere kentlerde ortaya kan
problemlerin giderilmesi amacyla ortaya konulan bu hizmetler sayesinde kent
sakinleri ulam sresinin azalmas, acil durum hizmetlerinin iyilemesi ve elektrik kesintilerinin azalmas gibi avantajlardan yararlanabilmektedir. Bu sayede,
bir yandan zaman, enerji ve su maliyetlerinde nemli boyutta tasarruf elde edilirken bir yandan da kentlerde yaayan vatandalarn yaam kalitesinde iyileme salanmaktadr. Bunun yan sra, bu zmlerin, kentlerin marka deerini
artrmadaki nemi giderek artmaktadr. Dier taraftan, bu zmlerin hayata
geirilmesinde kamu kurum ve kurulular tarafndan retilen veriler kritik bir
konuma sahiptir. rnein, merkezi ve yerel ynetimler tarafndan retilen trafik, yol yapm/bakm ve kaza verileri ile toplu tama bilgilerinin paylalmasyla,
yolculuk zamanlamas ile rota ve ulam modu seimi konularnda daha etkili
kararlar alnmasn ve mevcut altyap ve aralarn daha verimli kullanlmasn
salayacak zmlerin gelitirilmesi mmkn olabilecektir. Bu nedenle, kamu
verileri zerine tasarlanacak akll zmlerin yeniliki yerel aktrler tarafndan
kamu desteiyle hayata geirilecei ve bu zmlerin lke genelinde paylamn salayacak kapsaml bir almaya ihtiya duyulmaktadr.
Uygulama admlar
Kalknma Ajanslar tarafndan kent dzeyinde gelitirilecek akll uygulamalara ilikin ncelikli alanlar ile gerekli finansman belirlenecektir.
zel sektr firmalar ve niversiteler tarafndan gelitirilecek uygulamalarn
finansmanna ynelik olarak Kalknma Ajanslar tarafndan destek program uygulanacaktr.
Gelitirilecek uygulamalarn blgeler aras paylamna imkn salayacak
ak bir platform oluturulacaktr.
Kalknma Ajanslar tarafndan, belirlenen ncelikler dorultusunda, blgelerinde katlmc ynetiim ve akll uygulamalar konusunda farkndaln artrlmas
ve bunlarn yaygnlatrlmasna ynelik aratrma, eitim, altay, sempozyum,
konferans, yurt d teknik alma ziyaretleri vb. dzenlenecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2018
44. Yaayan Laboratuvarlar Program Gelitirilmesi

Politika
Yksek teknoloji rnlerinin gelitirilmesinde ve ticariletirilmesinde yaayan

laboratuvarlar yaklam benimsenecektir. Bu kapsamda, vatandalarn yenilikilik srecinin iine ekildii ortamlar hayata geirilecektir.
Aklama
Program kapsamnda vatandalarn yenilik srecine katlarak, gelitirilen rnlerin ticariletirilmesini hzlandran yaayan laboratuvar konseptinin tanm, ilkeleri ve farkl laboratuvarlar arasnda koordinasyonun salanmas yntemleri
belirlenecektir. Ayrca, bu ilkeler erevesinde, lkemizde uygulanacak olan
akll kent pilot almalar bata olmak zere, kentlerin deiik blgelerinde yaayan laboratuvar pilot uygulamalar hayata geirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Gelir daresi Bayaplacak kurulular kanl, TBTAK, Kalknma Ajanslar, Yerel Ynetimler, niversiteler, STKlar
Gereke
Yaayan laboratuvar uygulamalar kentlerde yaayan vatandalarn ihtiyalarnn

ortaya konulmas, ihtiyalara uygun rn tasarlanmas ve gelitirilmesi ile gelitirilen rnlerin gerek hayatta test edilmesine imkn salayan oluumlardr. Bu
sayede, vatandalarn rnlerin gelitirilmesi aamasnda yenilik srecine dhil
olmas ve rnlerin daha hzl bir ekilde ticariletirilmesi salanmaktadr.Akll
kent uygulamalarnn hayata geirilmesinde nemli bir rol olan yaayan laboratuvar uygulamalar Paris, Amsterdam, Malaga gibi Avrupann belli bal kentlerinde
yaygn olarak bulunmaktadr. Bununla birlikte, son yllarda yaayan laboratuvar
Gereke
konsepti Avrupa snrlarn am ve her ktada yaayan laboratuvar uygulamalar

hayata geirilmeye balanmtr. Bunun yan sra, yaayan laboratuvarlar alannda
bilgi ve tecrbe paylam ile en iyi uygulamalarn belirlenmesi ve bu uygulamalarn tantlmas amacyla 2006 ylnda ENoLL kurulmutur. lkemizden Eskiehir-Tepeba ve stanbul-Baakehir belediyeleri ENoLL ana yedir.
Yaayan laboratuvar uygulamalar, lkemizde kentlerin ihtiyalarna uygun ve
doru bir ekilde tasarlanm akll kent uygulamalarnn hayata geirilmesinde
ve bu uygulamalarn ticariletirilmesinde nemli frsatlar sunmaktadr. Bununla
birlikte, yaayan laboratuvar konusunda yeterince bilgi ve tecrbe birikimi bulunmamaktadr. Bu balamda, ncelikle, yaayan laboratuvar uygulamas tanmna, ideal bir yaayan laboratuvar kurulumu iin gerekli artlarn belirlenmesine, buna ilikin gerekli etdn yaplmasna ve yaayan laboratuvarlar arasnda
gerekli koordinasyon mekanizmasnn oluturulmasna ihtiya bulunmaktadr.
Uygulama admlar
Kavramsal erevenin oluturulmas ncesinde ilgili paydalar belirlenecektir.

Mevcut Ar-Ge ve yenilikilik destekleri yaayan laboratuvar uygulamalar erevesinde gzden geirilecektir.
Yaayan laboratuvar uygulamalarna ilikin olarak gerekli tanmlamalarn, uygulamalarn hayata geirilmesinde gzetilecek ilkelerin ve yaayan laboratuvarlarn koordinasyonuna ynelik en iyi uygulamalarn tartlaca kavramsal ereve belgesi oluturulacaktr.
Oluturulacak belge dorultusunda salanacak Ar-Ge ve yenilik destekleri
konusunda gerekli mevzuat deiiklikleri yaplacak ve yaayan laboratuvar uygulamalar konusunda ilgili kesimlerin farkndalklar artrlacaktr.
Akll Kentler Program ile egdm salanacak ve bata sz konusu program
kapsamnda uygulanacak olan pilot almalar olmak zere belirli kentsel blgelerde (rnek: niversite kampsleri) pilot uygulamalar yaplacaktr.
Pilot almalar sonucunda elde edilecek geri bildirimler dorultusunda gerekli dzenlemeler yaplacak ve potansiyel ieren blgelerde yaayan laboratuvarlarn hayata geirilmesi iin yol haritas oluturulacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2018
45. e-Salk Kaytlarnn Entegrasyonunun Salanmas
Politika
Salk verilerinin etkin ekilde kullanlmas ve bilgi gvenlii ve mahremiyet

ilkeleri erevesinde paylalmas salanacaktr. Bu kapsamda, salk hizmeti veren birimlerin elektronik salk kaytlarn eksiksiz olarak sisteme girmesi
ve oluturulan kaytlarn hastann kendisi dhil olmak zere bilgi gvenlii ve
mahremiyet ilkeleri erevesinde ilgili taraflarla paylam salanacaktr. Ayrca
e-salk hizmetleri uygulamalar ve cihazlarna ilikin standartlar belirlenecek
ve salk alannda etkin birlikte alabilirlik ve uluslararas standartlara uyum
temin edilecektir.
Aklama
Elektronik salk kaytlarnn salk birimleri tarafndan detayl olarak oluturulmas ve oluturulan bilginin hastann kendisi dhil olmak zere bilgi gvenlii
ve mahremiyet ilkeleri erevesinde ilgili taraflarla paylam salanacaktr. Bu
balamda, elektronik salk kaytlarnn ve gerekletirilen tedavi ile ilgili sigorta
bildirimlerinin sisteme girileri ortak bir uygulama zerinden gerekletirilecektir. Bu ortak kayt girii sonucunda salk ve sigorta alanndaki sistemler arasndaki entegrasyon ve elektronik salk kaytlar detayl bir ekilde toplanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Salk Bakanl (S), SGK, Trkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Trkiye la ve
yaplacak kurulular Tbbi Cihaz Kurumu, Trkiye Halk Sal Kurumu, Salk Kurulular
Gereke
Salk alannda hayata geirilen bilgi sistemlerinde elektronik salk kaytlar,

kaynak ynetimi, hastane randevu sistemi, envanter ynetimi ve koordinasyon
konularna odaklanlm ve temelde kamunun bu alandaki altyap eksiklikleri giderilmitir. Bununla birlikte, salk hizmeti veren kurulularn Salk Bakanl ve
SGK sistemlerine ayr ayr giri yapmalar nedeniyle, demeyle ilgili MEDULA
sistemine girilerin eksiksiz yapld, Salk Bakanlnn ihtiyac olan salk
kaytlarnn ise sisteme girilmedii grlmektedir. Bu durum, salk sistemi iin
kritik neme sahip olan salk verilerinin toplanamamasna veya toplanan salk
verilerinin SGK verileri ile tutarsz olmasna neden olmaktadr. Bunlara ek olarak, oluturulan salk kaytlarnn gerek kurumlar arasnda gerekse vatandalarla paylam konusunda da ilerleme kaydedilememitir. Bu nedenle, salk
kaytlarnn eksiksiz bir ekilde toplanmasn salayacak ve toplanan verilerin
ilgili kesimlerle bilgi gvenlii ve mahremiyet ilkeleri erevesinde paylamn
salayacak bir mekanizmann gelitirilmesi ve bu balamda teknik ve hukuki
altyapnn oluturulmasna ihtiya bulunmaktadr.
Uygulama admlar
Kiisel salk verilerinin paylamn, gizliliini ve gvenliini salayan dzenlemeler yaplacaktr.

Elektronik salk kaytlarnn, sigorta bildirimleri ile birlikte salk kurulular
tarafndan ortak merkezi sisteme giriini salayacak dzenlemeler yaplacaktr.
Bireylerin kendi salk kaytlarna ulamasn, dzenleme yapmasn ve salk
alanlarnn yetki aldklar hastalarnn salk kaytlarna eriimini salayacak
elektronik salk kaytlar portal kurulacaktr.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri ile e-reete sistemleri tarafndan toplanan
verilerin (radyoloji, patoloji, laboratuvar verileri gibi) hastalarn elektronik salk
kaytlarna entegre edilmesi salanacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2016
46. e-Salk Standardizasyonu ve Akreditasyonunun Gerekletirilmesi
Politika
Salk verilerinin etkin ekilde kullanlmas ve mahremiyet ilkeleri erevesinde

paylalmas salanacaktr. Bu kapsamda, salk hizmeti veren birimlerin elektronik salk kaytlarn eksiksiz olarak sisteme girmesi ve oluturulan kaytlarn
hastann kendisi dhil olmak zere mahremiyet ilkeleri erevesinde ilgili taraflarla paylam salanacaktr. Ayrca e-salk hizmetleri uygulamalar ve cihazlarna ilikin standartlar belirlenecek ve salk alannda etkin birlikte alabilirlik
ve uluslararas standartlara uyum temin edilecektir.
Aklama
e-Salk hizmetleri uygulamalar ve cihazlarna ilikin standartlarn belirlenmesi,

birlikte alabilirliin ve standartlara uyumun salanmas iin veri modeli, veri
paylam modeli, arayz ve gvenlik standartlar, verilerin gizlilii, uygulamalarn ve cihazlarn akreditasyonu gibi almalar uluslararas standartlara uygun
olarak yaplacaktr.
Salk Bakanl (S), Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl,

Sorumlu ve ibirlii
Trkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Trkiye Halk Sal Kurumu, Trkiye la
yaplacak kurulular
ve Tbbi Cihaz Kurumu, TSE, TRKAK, TOBB
Gereke
BTin en youn kullanld alanlarn banda salk gelmektedir. Bununla birlikte, lkemizde salk biliimi hzla gelimi ve hastane bilgi ynetim sistemleri
(HBYS) reten ok sayda firma faaliyet gstermeye balamtr. Bu durum, rekabet asndan nemli kazanmlar salamakla birlikte, standardizasyon ve youn
veri al verii gerektiren salk alannda nemli problemlere neden olmaktadr.
Ayrca, ilerleyen dnemlerde, zellikle uzaktan salk ve bakm alannda kullanlabilecek M2M iletiim kurabilen mobil cihazlar HBYS ile entegre ekilde alacaktr. Bu cihazlarn uluslararas standartlarda veri retmesi ve iletmesi iin
standardizasyon ve akreditasyon ihtiyac ortaya kacaktr.
Gereke
Yukardaki hususlara ek olarak standardizasyonun salanmasna ynelik dzenleme yaplmas buna ilikin akreditasyon sisteminin iletilmesi gerekmektedir. Bu almalarn uluslararas standartlara uygun olarak yaplmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
lgili paydalarn katlmyla uluslararas standartlar gzetilerek e-salk alannda kullanlan HBYS benzeri uygulamalarda kullanlan verilere ve cihazlara ilikin
standartlar oluturulacaktr.
Standartlara uygun rnlerin akreditasyonuna ilikin altyap almalar yaplacaktr.
Salk biliimi alannda faaliyet gsteren kurum ve kurulularla grlerek
sertifikasyon ynetmelii hazrlanacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2015
47. Entegre Bakm Hizmetlerinin Yaygnlatrlmas
Politika
BTin salk alannda kullanm imknlar artrlacaktr. Vatandalarn hayat kalitesinin artrlmasnda BT destekli uzaktan salk ve bakm uygulamalarnn
kullanlmas salanacaktr. Bu balamda, salk ve bakm hizmetlerinin birlikte
sunulduu entegre bakm hizmetlerinin yaygnlatrlmas amacyla vatandalara
sunulan hizmetlerin nitelii, kapsam ve sunum biimi ile bu hizmetlere ilikin
cretlendirme mekanizmas yeniden tasarlanacaktr.
Aklama
Vatandalarn hayat kalitesinin artrlmasnda BT destekli uzaktan salk ve bakm uygulamalarnn kullanlmas salanacaktr. Bu balamda, salk ve bakm
(sosyal bakm ve z bakm) hizmetlerinin birlikte sunulduu entegre bakm hizmetlerinin yaygnlatrlmas amacyla vatandalara sunulan hizmetlerin nitelii,
kapsam ve sunum biimi ile bu hizmetlere ilikin geri deme mekanizmas gzden geirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Salk Bakanl (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, SGK, Trkiye Kamu
yaplacak kurulular Hastaneleri Kurumu, Trkiye Halk Sal Kurumu, Yerel Ynetimler, STKlar
Gereke
Trkiyede 2013 ubat ay itibaryla evde bakm hizmetinden yararlanan kiilerin

says 400 bini gemitir. Ayrca, 2012 yl iinde evde bakm hizmetleri iin yaplan deme miktar 2,9 milyar TLye ulamtr. Bunlara ek olarak Trkiyede 10
milyondan fazla hipertansiyon ve diyabet hastas ve 5 milyondan fazla 65 ya st
nfus ve nfusun yaklak yzde 2-3nn fiziksel engelli olduu dnldnde bu kesimler iin zmler sunan BT destekli uzaktan salk ve bakm hizmetlerinin, bu kesimlerin yaam kalitesini artrma ve salk harcamalarn azaltlma
potansiyeli yksektir.
Uzaktan salk hizmetleri kapsamnda teletp sistemleri nemli frsatlar sunmaktadr. AB rnei incelendiinde Birlik lkelerinin pek ounda teletp uygulamalar zerinde pilot almalar yrtlmektedir. Yrtlen bu almalar arlkl
olarak aadaki alanlara odaklanmtr:
Kronik hastalkl bireylerin uzaktan takibi,
Salk hizmetlerine nfus younluunun dk olduu uzak blgelerden eriim,
Salk ve sosyal hizmet sunan kurumlar arasnda hasta bilgisinin paylam ve
sunulan hizmetlerin egdmnn salanmas,
Yksek salk maliyeti tayan vakalarda uzaktan salk hizmetlerinin sunulmas.
Gereke
Trkiyede ise Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plan (2006-2010) erevesinde

belirtilen teletp sistemlerinin gelitirilmesi tamamlanm olmakla birlikte, iletmesinde yaanan problemler zellikle teletp sistemlerinin kullanm sonucunda
verilecek olan kararlarn sorumluluunun kime ait olacann belirsizlii dolaysyla gnmzde kullanmda deildir. Ayrca, uzaktan tan, salk denetimi,
uzaktan doktor eriimi, uzaktan bakm gibi yurtdnda yaygn kullanm rnekleri
grlen daha yeniliki alanlar, Trkiyede halen pilot veya yeni uygulama aamasndadr. Bu hizmetlerin salanmasnda zaman kstlamas bulunmamasndan dolay, salk personelinin mevcut alma saatleri ve nitelii bu hizmetlerin
sunumunu engellemektedir.
Entegre bakm hizmetleri, salk ve bakm hizmetlerinin kalitesini artrma ve bu
hizmetlerin finansman olarak daha srdrlebilir bir ekilde verilmesini salama konusunda nemli frsatlar barndrmaktadr. Ayrca, bu konu kapsamnda
yeni hizmetlerin ve yntemlerin ortaya konulmasyla, uzaktan salk ve bakm
alanndaki aktrler, deer zincirleri ve geri deme planlarnda birok yeniliin
ortaya kaca dnlmektedir. Bu balamda, ihtiyalar dorultusunda BT
destekli uzaktan salk ve bakm hizmetlerinin belirlenmesi ve bu uygulamalarn
hayata geirilmesi nndeki engellerin giderilmesine ynelik kapsaml bir alma yaplmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Entegre bakm hizmetleri konusunda ihtiyalar ve gelime alanlar belirlenecek; bu alanda kurumsal grev tanmlar netletirilecektir.
Ortaya konulan ihtiya ve gelime alanlarna uygun zmler e-Salk Standardizasyonu ve Akreditasyonu eylemi kapsamnda tanmlanacak standartlara
uygun olarak belirlenecektir.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri kapsamnda kullanlacak cihazlarn temin
modeli (toplu alm, vatandan temin etmesi vb.) belirlenecektir.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri alannda hizmet verecek salk alanlarnn rol ve sorumluluklar belirlenecek ve bu kapsamda uzaktan salk ve bakm
hizmetleri uygulamalar sonucunda verilen kararlarn hukuki sorumluluuna ilikin mevzuat dzenlemesi yaplacaktr.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri uzmanlk merkezlerinde istihdam edilecek
nitelikli insan kaynann salanmasna ynelik yaklam belirlenecektir.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri alannda eitimler salk alanlarna sunulacak ve meslek liselerinde ve niversitelerde bu alanlarda mfredat oluturulacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2017
48. Yeil Biliim Program Gelitirilmesi
Politika
Enerji verimliliinin artrlmas ve evrenin korunmasnda BTin etkin bir ara

olarak kullanlmas salanacaktr. Bu kapsamda, BT sektr ve dier sektrlerin evreye olumsuz etkilerinin azaltlmasnda yeil biliim uygulamalarna
arlk verilecektir. Kamu kurumlarnda yeil biliim kullanmnn artrlmas salanacaktr. Toplumun tm kesimlerinde yeil biliim farkndal oluturulacak,
zel sektr bu konudaki giriimler iin tevik mekanizmalaryla desteklenecek
ve yeil biliim konusunda nitelikli insan kaynann yetitirilmesi salanacaktr.
Aklama
Farkl sektrler iin yeil biliim alanndaki stratejiler belirlenecek, hedefler ortaya konulacak ve bu hedeflere uygun olarak baz yeil biliim uygulamalar hayata geirilecektir. Bu program kapsamnda kamu ve zel sektrde yeil tedarik
tevik edilecek, kamu binalarnda enerji verimlilii artrlacak ve yeil veri merkezleri kurulacak, akll retim sistemleri tevik edilecek, toplumda yeil biliim
alannda farkndalk artrc tedbirler alnacaktr.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Gelir daresi BaSorumlu ve ibirlii kanl, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleyaplacak kurulular me Bakanl, evre ve ehircilik Bakanl, Kamu hale Kurumu, YK, Yerel
Ynetimler, STKlar
Gereke
klim deiikliiyle mcadele ve srdrlebilir kalknmann salanmas konular

ile bunlarn gerekletirilmesine ynelik ortaya kan yeil byme paradigmasyla beraber, BT destekli akll uygulamalar ve yeil biliim konular da bilgi
toplumu politikalarnn ncelikleri arasnda yer almtr. Gerek BT rnlerinin
kullanm sonucu oluan evreye olan olumsuz etkilerinin azaltlmas gerekse
BTi kullanarak dier sektrlerin evreye olan olumsuz etkilerinin azaltlmasnda akll zmlerden faydalanlmas konular bu nceliklerin erevesini
oluturmaktadr. Bundan dolay, yeil biliim kavram daha az karbondioksit
emisyonu ortaya karan biliim zmleri ile imalat, ulatrma, inaat gibi dier
sektrlerdeki emisyonun azaltlmasnda kullanlan zmlerin btn iin kullanlmaktadr.
Trkiyenin enerjide da bamll ve enerjideki d ticaret a gz nnde
bulundurulduunda, yeil biliimin lkemiz iin nemi daha da artmaktadr.
Bu kapsamda, BTin enerji verimlilii konusundaki potansiyeli daha iyi anlalmakta ve bu konuya ilikin politika dzeyindeki almalarn saysnn artt
gzlenmektedir. Ancak, yeil biliim konusunun kapsam dikkate alndnda,
bu konu, gerek BT sektr gerekse yeil biliimin enerji verimlilii alannda
nemli derecede katk sunabilecei dier sektrlere ilikin politika dokmanlarnda yeterince irdelenmemektedir. Bu balamda, sektrel politika belgelerinin yeil biliim bak asyla yeniden gzden geirilmesi ve bu belgelere
yeil biliim konusunda strateji, hedef ve uygulamalarn konulmas gerekmektedir. Ayrca, bu kapsamda yaplacak uygulama almalarnn sonularnn
ilgili taraflarla paylalmas, konunun geni kesimler tarafndan daha iyi anlalmas asndan faydal olacaktr. Bu amala, yeil biliim alannda strateji ve
uygulama dzeyinde geni katlml ve kapsaml bir program oluturulmasna
ihtiya bulunmaktadr.
Uygulama admlar
Programn kapsam dikkate alnarak bir Program Yrtme Kurulu oluturulacaktr. Yrtme Kurulu yesi kurumlarn uygulama admlarndaki sorumluluklar
tespit edilecektir.
Yeil biliim alannda hedef ve eylemler oluturulacak, dier alanlardaki politika, strateji ve eylem planna ilikin almalara yeil biliim konusunun nfuz
etmesi salanacaktr.
Bu program kapsamnda; sanayi, ulam, enerji, binalar, evre gibi alanlarda
oluturulacak olan politika ve strateji belgelerinin yeil biliim ile ilgili hedefleri
ve eylemleri iermesi ve mevcut belgelerin belirlenen hedefler dorultusunda
gncellenmesi salanacaktr.
Kamu kurum ve kurulularnn yeil biliim rnlerini tedarik etmelerini tevik
etmek zere yeil biliim rnlerine ilikin belgeler tespit edilerek kamu ihale
mevzuatnda dzenleme yaplacaktr.
Vatandalara ve iletmelere rnek olmas asndan kamu binalarnda enerji
verimliliinin salanmas ve kamuda yeil veri merkezleri kurulacaktr.
Yeil biliim alannda nitelikli insan kayna yetitirilmesi iin mfredat deiiklii ile ilgili almalar yaplacaktr.
Yrtlecek uygulamalar sonucunda elde edilen sonular ilgili kesimlerle paylalacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2018
49. Kamuda Byk Veri Pilot Uygulamas Gerekletirilmesi

Politika
Byk verinin ekonomik deere dnmesi salanacaktr. Bu amala sosyal gvenlik, salk, vergi, gvenlik gibi alanlar bata olmak zere kamuda byk veri
uygulamalar gelitirilecektir.
Aklama
Kamu kurum ve kurulular tarafndan byk veri alannda pilot uygulamalar hayata geirilecektir. Kamu verisi kullanlarak sosyal gvenlik alannda byk veri
pilot uygulamasnn gelitirilmesi ve baar rneklerinin oluturulmas bu teknolojilerin Trkiyede yaygnlatrlmasna nclk edecektir.
Sorumlu ve ibirlii
SGK (S), Salk Bakanl, TBTAK
yaplacak kurulular
Gereke
Trkiyede byk veri alannda almalara balanmakla beraber, gerek anlamda byk veri uygulama rnekleri snrldr. Trkiyedeki haberleme, perakende, bankaclk gibi mteri bilgisinin ve mteri davranlarnn yakndan
takip edildii alanlarda faaliyet gsteren byk zel irketler, mterileri ile ilgili
toplam olduklar byk hacimdeki verileri kullanarak mteri davranlarn
tahmin etme, mterilerine sunulan hizmetlerin kalitesini artrma, mteri memnuniyetini ve balln artrma, karar alma mekanizmalarna yardmc olacak
ngrler retme, rn tasarmlarn mteri beklentilerine gre ekillendirme,
rn fiyatlandrmasn optimize etme, detayl mteri segmentasyonu yapma ve
rnlerini sunduklar kanallarn verimliliini artrma gibi alanlarda veri madencilii almalar yapmaktadr.
Byk veri uygulamalar, zel sektrn yan sra youn miktarda veri reten
kamu kurum ve kurulular iin de nemli potansiyel barndrmaktadr. Bu uygulamalar sayesinde, retilen veriler kullanlarak detayl, kapsaml ve anlk analizlerin yaplmas mmkn olmaktadr.
Kamu verisi kullanlarak gelitirilebilecek byk veri uygulamalarna ilikin rnekler yle sralanabilir:
Salk ve sigortaclk verileri kullanlarak salk alannda harcamalarn azaltlmas ve salk hizmetlerinin kalitesinin artrlmas
Vergi kaaklarnn nlenmesi amacyla yaplan vergi beyanlarnn doruluunun otomatik olarak incelenmesi ve yanl/hatal beyanlarn belirlenmesi
nternet zerinden toplanan veriler ve kamudaki dier verilerin entegrasyonu
sonucunda bilgi gvenlii risklerinin daha iyi bir ekilde analiz edilmesi
Gvenlik kameralar, kiisel konum bilgisi salayan cep telefonu, sensr, vb.
aralarla toplanan verilere dayal gvenlik uygulamalarnn gelitirilmesi
SGK, toplam olduu byk miktardaki yaplandrlm ve yaplandrlmam veriler zerinde eitli analizler yaparak verimlilii artrmak, kayp-kaak oranlarn
drmek ve hizmet kalitesini ykseltmek iin byk veri konusunda almalara balamtr.
Byk veri uygulamalarnn kamu kurum ve kurulularna salayaca faydann
daha iyi anlalabilmesi ve bu uygulamalarn lkemizde yaygnlamas aamasnda ihtiya duyulacak bilgi, tecrbe ve verinin salanmas amacyla, iinde
kamu kurum ve kurulularnn yer ald bir pilot almann yaplmasna ihtiya
duyulmaktadr.
Uygulama admlar
Sosyal gvenlik alannda byk veri uygulamalar belirlenecektir.

Byk veri uygulama alanlar ile ilgili fayda ve maliyet analizleri yaplacaktr.
Fayda ve maliyet analizine gre ncelikli alanlar ve gereksinimler belirlenecektir.
Byk verinin kamudaki kullanm alanlar hakknda ilgili kamu alanlarnn
eitilmesi ve byk veri alanndaki bilin artrlacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2016
50. Kltrel ve Bilimsel Nitelikte Saysal Bilgiye Ak Eriimin Salanmas
Politika
BT vastasyla kltrel miras niteliinde eserlere ve bilimsel bilgiye eriim imknlar artrlacaktr. Ktphane, ariv ve mze gibi bilgi merkezlerinde srdrlen ve planlanan saysallatrma almalarnda koordinasyon mekanizmas ve
standardizasyon sreci ortaya konacak, sz konusu bilgi merkezlerinde bulunan
kltrel varlklarn ve eserlerin dijitalletirilmesine ynelik almalar yrtlecek ve bunlara farkl ortamlardan kolay eriimi mmkn klacak aralar hayata
geirilecektir. Ayrca, bilimsel nitelikteki bilginin ak bir ekilde sunumu iin
ulusal politikalar gelitirilecektir.
Aklama
Ktphane, ariv ve mze gibi bilgi merkezlerinde srdrlen ve planlanan saysallatrma almalarnda koordinasyonu salayacak, standartlar belirleyecek
ve bu standartlara uyumu denetleyecek mekanizmann oluturulmas, mze ve
ktphanelerde bulunan kltrel varlklarn ve eserlerin dijitalletirilmesinin belirlenen standartlar erevesinde gerekletirilmesi ve vatandalarn mlkiyetinde bulunan kltrel mirasn dijitalletirilmesinin tevik edilmesi salanacaktr.
Hzla gelien cihaz teknolojilerinden dolay vatandalarn farkl cihazlardan ktphane ve mzelerdeki dijital eserlere ve ierie eriiminin ve ierik zenginletirilmesine katlmnn salanmas incelenecektir.
Sorumlu ve ibirlii Kltr ve Turizm Bakanl (S), Babakanlk, YK, TBTAK, TSE, niversiteler,
yaplacak kurulular Yerel Ynetimler, STKlar
Gereke
Trkiyede son yllarda ktphanelerin ve mzelerin sunduklar hizmetlerde

BTin yaygn olarak kullanlmas ile ilgili almalar yrtlmtr. Trkiyede
saysal ktphaneler ve sanal mzeler alannda yaplan yatrmlar toplumun byk bir kesimi tarafndan kullanlmamaktadr.
Mekn olarak ktphanelerin nemi azalmakla beraber saysal ktphanelerin
nemi artmaktadr. Trkiyede saysal ktphaneler alannda yaplan almalar,
aratrmaclarn haricinde toplumun tm kesimlerini kapsayacak ekilde geniletilmemi ve saysal ierik (e-kitap, video, mzik, vb.) olarak ktphaneler eksik
kalmtr.
Trkiyede pek ok kamu kuruluu mevcut eserleri saysallatrma almas
yrtmekle beraber bu almalar arasnda ortak standartlar belirlenmemi ve
koordinasyon salanamamtr.
Bunun yan sra, aratrmaclarn bilimsel nitelikte bilgiye eriim mekanizmalar
konusunda derin tartmalar devam etmektedir. Bir tarafta, makaleler, kitaplar,
aratrmalar gibi bilimsel bilginin cretli ve snrl eriimle sunulduu platformlarn daha nitelikli bilimsel bilgi retiminin srdrlebilir bir yap ierisinde gerekletiini savunan gr yer alrken, dier tarafta bilimsel faaliyetlerin yllar boyu
devam eden bir srecin paras olduu ve her bir bilimsel faaliyetin nceki almalarn zerine ina edilerek gerekletiinden yola klarak, bilimsel nitelikteki
tamamlanm almalara internet zerinden herhangi bir yasal ve teknik engel
olmadan ve cretsiz eriilebilmesi gerektii gr n plana kmaktadr.
Her geen gn artan internet kullanm, kullanclara sunulan saysal ierik hacmini hzla artrmaktadr. Kullanclar zamanlarnn byk blmn internet ve mobil
cihazlarn kullanarak geirmektedir. ABDde 2008 ylndan 2012 ylna kadar geen srede kullanclarn fiziksel ortamda gazete ve dergi okumak, radyo dinlemek ve TV seyretmek iin harcadklar zamanda d gzlemlenirken yine ayn
dnem iinde internette ve mobil cihazlar kullanarak geirdikleri zaman hzl bir
art gstermitir. rnein, 2008 ylnda video izlemek iin harcanan zamann yalnzca yzde 12si internete ayrlrken (TV: yzde 71), bu oran 2012 ylnda yzde 31
olarak (TV: yzde 52) gereklemitir. Bunun yan sra, kullanclarn dijital ierik
Gereke
harcamalar ve harcama yapan kullanc saysnda da nemli artlar yaanmaktadr. rnein, 2008 ylnda vatandalarn yzde 10unun internet zerinden nitelikli
video eriim yelii bulunurken, bu oran 2012 ylnda yzde 28e ulamtr.
Ayrca, bilimsel ve kltrel nitelikte olan saysal ve saysallatrlm bilginin kullanclarn kullanmna almas nem arz etmektedir. Bu balamda, Avustralyada Trove adnda Avustralya ve Avustralyallar hakknda bilgi bulmay salayan bir ulusal arama motoru devreye alnmtr.
Bunlara ek olarak, internetin ve arama motorlar kullanmnn yaygnlamas sonucu bireyler kaynaklar bulmada daha fazla seenekle kar karya kalmaktadr. Gnmzde ktphaneler bilgi araynda genellikle bavurulan ilk kaynak
zelliklerini hzla kaybetmektedir. Bundan dolay, ktphanelerin kullanclarn
dikkatini ekmek iin kaynaklara ve bilgilere annda ve farkl cihazlardan kesintisiz eriim imknlarn salamalar gerekmektedir.
Dolaysyla, kullanclarn kltrel ve bilimsel nitelikte saysal ve nitelikli bilgiye
eriim imknlarn artracak bir dizi almann yaplmasna ihtiya bulunmaktadr.
Uygulama admlar
Saysallatrma standartlarnn belirlenmesinde kamu kurumlar arasnda ibirliinin salanmas iin gerekli olan koordinasyonu salayacak ve farkl kesimlerin standartlar konusunda grlerini deerlendirecek mekanizma oluturulacaktr.
Saysallatrlacak her bir eser tr iin standartlar belirlenecektir.
Saysallatrlacak kltr varlklarnn kapsam belirlenecek ve bu kapsam ve
belirlenen standartlar dorultusunda saysallatrma almalar yrtlecektir.
Saysallatrlan eserlere merkezi eriimi salayacak donanm ve yazlm altyaps kurulacak ve ortak katalog oluturulacaktr.
Kltrel ve bilimsel nitelikte saysal yerli ierik sunulan bir arama motoru gelitirilecektir.
Bilimsel nitelikte olan aratrma ve makalelerin ak bir ekilde sunumu iin
ulusal ve kurumsal dzeyde ak eriim politikalar gelitirilecek ve ortak bir arayzden sunumu salanacaktr.
Vatandalarn saysal ierie eriimini salayacak ve eriilen ieriin zenginletirilmesine olanak verecek sistemler kurulacaktr.
Ktphane ve mze dndaki bilgi kaynaklar, ierik ve hizmetler ktphane
ve mze iindeki kaynaklarla btnletirilecektir.
Kullanclar tarafndan yaratlan ierik ktphanelerdeki ve mzelerdeki standart ierikle birletirilecektir.
Gelitirilen uygulamalar ile ilgili toplumu bilgilendirici ve kullanm zendirici
tantm kampanyalar yrtlecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2017

51. e- Ticaret Mevzuatnn Tamamlanmas
Politika
e-Ticaretin ileyiini dorudan veya dolayl olarak ilgilendiren mevzuat dzenlemeleri sonulandrlacak ve uygulamaya konacaktr. Bu kapsamda, 6563 sayl
Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi Hakknda Kanun erevesinde ikincil dzenlemeler hayata geirilecektir.
Aklama
lkemizde, e-ticaretin daha gvenli bir zeminde yaplmas ve bu konudaki yasal

eksikliklerin giderilmesi adna, 6563 sayl Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi
Hakknda Kanun erevesinde vergilendirme, tketici haklar, kiisel bilgilerin
gizlilii, fikri mlkiyet, gvenli deme sistemleri ve benzeri alanlarda, e-ticaret
ortamnn geliimini destekleyecek ikincil dzenlemeler yaplacak ve gerekli
Gmrk ve Ticaret Bakanl (S), Adalet Bakanl, Kalknma Bakanl, Maliye

Sorumlu ve ibirlii
Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Avrupa Birlii Bakanyaplacak kurulular
l, BDDK, TCMB, STKlar
Gereke
Trkiyede e-ticaretin yaygnlamasnn nndeki en nemli engellerden biri,

bu alandaki yasal dzenlemelerin yetersizliidir. e-Ticaret alannda baarl ve
gelimi lkelerin tmnde, e-ticareti dzenleyen ana kanunlar yrrle sokulmu durumda olup, bu alandaki belirsizlikler byk lde giderilmitir. rnein ABD, OECDnin e-ticaretle ilgili ilkelerini benimseyerek e-ticaretin geliimini
artrmak iin zaman iinde gerekli tm dzenlemeleri gerekletirmitir. ABDde
internette tketici bilgilerinin gizliliinin ve genel tketici haklarnn korunmas,
gvenli demenin salanmas, internette yaplan reklam faaliyetleri ve e-posta
gnderiminin dzenlenmesi, elektronik imza ve kaytlar ile vergilendirme konular belirli kurumlarca dzenlenmekte ve denetlenmektedir.
Trkiyenin ABye katlm mzakereleri srecinde, AB tarafndan e-ticareti dzenleyen direktiflere uyum salanmas amac ile Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi Hakknda Kanun Tasarsnn hazrlanmas ihtiyac ortaya kmtr. Bu
kanun tasars ile ticari iletiimin, elektronik iletiim aralaryla yaplan szlemelerin ve e-ticarete ilikin bilgi verme ykmllkleri ile uygulanacak yaptrmlarn dzenlenmesi amalanmtr. Sz konusu Kanun 23/10/2014 tarihinde Meclis
Genel Kurulunda kabul edilerek 6563 sayl Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi
Hakknda Kanun ad ile 5/11/2014 tarih ve 29166 sayl Resmi Gazetede yaymlanmtr. Kanun 1/5/2015 tarihinde yrrle girecektir.
6563 sayl Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi Hakknda Kanun erevesinde
ikincil dzenlemeler ile rehber ve klavuzlarn hayata geirilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Gmrk ve Ticaret Bakanl koordinasyonunda, e-ticaretin nndeki engelleri

tespit ederek buna ynelik tedbirleri belirleyecek bir yap oluturulacaktr.
e-Ticarete ilikin mevzuat altyaps, teknolojik gelimeler nda gzden geirilecek; zel sektrn gereksinimleri dorultusunda ilave neriler gelitirilecektir.
Bata vergilendirme ve tketici haklarnn korunmas olmak zere e-ticaretin
geliimini ilgilendiren alanlarda ikincil mevzuat dzenlemeleri hazrlanacak ve
gerekli tedbirler alnacaktr.
Mevzuata uygun olarak, klavuz niteliinde e-ticaret szlemeleri oluturulacaktr.
Mevzuata ilikin bilgilendirme ve yaygnlatrma etkinlikleri dzenlenecek ve
mevzuatn iletmeler ve tketiciler tarafndan benimsenmesi salanacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2016
52. nternet Giriimcilii Destek Merkezi Oluturulmas

Politika
Trkiyede, balang aamasndaki internet giriimlerine finansman ve altyap

destei salamay amalayan bir destek program oluturulacak, verilen destekler dzenli ekilde izlenecek ve deerlendirilecektir.
Aklama
Trkiye kkenli, yksek katma deer ve nitelikli istihdam salayacak internet

irketlerinin ortaya kmas adna, erken aama internet giriimlerine ve KOBlere finans, danmanlk ve altyap destei salayacak bir merkez oluturulacaktr.
Sorumlu ve ibirlii KOSGEB (S) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl, Gmrk
yaplacak kurulular ve Ticaret Bakanl, Ekonomi Bakanl, STKlar
Gereke
lkemizde ortaya kan internet giriimleri, finansal destek, danmanlk (mentorluk) hizmetleri asndan nemli engellerle karlamaktadr. Sz konusu engeller, zellikle erken aama internet giriimlerinin irketlemesini, ticarilemesini ve kurumsallamasn nlemekte, yeniliki fikirlerin hayata gemeden yok
olmasna sebep olmaktadr. Hlihazrda, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl,
KOSGEB, TBTAK ve Ekonomi Bakanl gibi kurumlar tarafndan, internet giriimlerinin de yararlanabilecei muhtelif destek programlar iletilmektedir. te
yandan, devlet tarafndan yeni giriimler iin sunulan destekler, deerlendirme
srelerinin farkllklarndan dolay, internet giriimlerini ou zaman kapsam
dnda tutmaktadr. Bunun balca nedeni, bir rn veya hizmet olarak gelitirilen internet uygulamalarnn, bu alanda uzmanlam kiiler tarafndan, ayrntl
olarak deerlendirilmesinde yaanan zorluklardr. Tm sektrlerdeki giriimleri
hedef alan mevcut destek programlarnn deerlendirme mekanizmalar, internet giriimlerinin ihtiya duyduu ayrntl deerlendirme sreleri iin yetersiz
kalmaktadr.
Ekonominin belkemiini oluturan KOBlerin internet ortamnda i yapar hale
gelmesi, i veriminin artmas ve rekabetiliin gelimesi asndan olduka
nemlidir. Gney Kore, in, spanya gibi lkeler internet giriimciliini desteklemek ve e-ticareti gelitirmek amacyla KOBlere ynelik nemli programlar hayata geirmi durumdadr. ngiltere KOBlerin internet ortamna geiini
desteklemeye ve bu alanda kamu-zel sektr ibirliini gelitirmeye ynelik bir
program 2014 yl iinde hayata geirmeyi hedeflemektedir.
nternet giriimlerinin sunduu hizmetlerin hem iletmeler hem de tketiciler
asndan yaygn ekilde kullanmn salamak iin gvenli ve gvenilir deme aralarna ihtiya duyulmaktadr. Yaplan almalar, lkemizde bu adan
nemli eksiklikler bulunduunu gstermektedir. zellikle KOB niteliindeki
yerli internet giriimlerinin bankalardan sanal POS edinmeleri olduka zordur.
Balang aamasndaki internet giriimleri ve e-ticarete gei yapmay dnen KOBlerin ihtiyalarnn karlanmas iin, finansman, eitim, altyap, ynlendirme gibi konularda destek salayacak zellemi bir birimin oluturulmas
gerekmektedir. Destek ihtiyac bulunan balang aamasndaki internet giriimlerinin ounlukla, irketleme srecindeki bireysel projeler veya KOB giriimlerinden olutuu dnlrse, bu alana zel destek mekanizmasnn KOSGEB bnyesinde kurulmas uygun olacaktr. te yandan, KOSGEB tarafndan
sunulan mali ve dier desteklerin eitlilii, internet giriimlerinin ihtiyalarn
karlamada daha etkin ve kapsaml bir programn yrtlmesine imkn tanyacaktr. Ancak KOSGEBin, internet giriimlerinin ihtiyalar ve nasl geliebilecekleri konusunda daha yetkin hale gelmesi ve bu alanda uzmanlam bir
birime sahip olmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
KOSGEB bnyesinde, internet giriimlerinin desteklenmesini salamak ve sadece bu amaca hizmet etmek amacyla, koordinasyon grevi stlenecek nternet
Giriimleri Destek Merkezi oluturulacaktr.
Trkiyede internet giriimlerinin faydalanabilecei mevcut destek programlarnn etkinliini ve bu alandaki eksiklikleri tespit etmeye ynelik bir alma
yrtlecek; ihtiya duyulmas durumunda bu alanda kamu kurumlar tarafndan
verilen tm desteklerin merkezi bir program altnda toplanmas deerlendirilecektir.
nternet giriimlerini deerlendirmek ve giriimcilere danmanlk salamak
zere, uzman havuzu oluturulacak; verilecek destek trlerinin kapsam, miktar
ve artlar belirlenecek ve snflandrlacaktr.
nternet giriimlerinin ve KOBlerin sanal POS edinmelerini kolaylatrmak
amacyla kamu bankalar ile ibirlii bata olmak zere gerekli tedbirler alnacaktr.
Hem KOBlerden son tketicilere olan ticareti hem de KOBlerin kendi aralarndaki ticareti gelitirmek amacyla sanal pazaryerleri kurulacaktr.
nternet giriimleri iin destek programnn hayata geirilmesi ve srdrlmesi
iin gerekli yasal ve teknik tedbirler alnacaktr.
Sunulan desteklerin verimliliinin ve etkinliinin nesnel kriterlere gre lmlenmesi iin bir deerlendirme mekanizmas gelitirilecek; destek program bu
dorultuda srekli olarak gelitirilecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2017
53. e-hracat Stratejisi Oluturulmas

Politika
e-Ticaretin, nemli bir ihracat kanal haline gelmesi amacyla, yerli e-ticaret irketlerinin yurtdna alm stratejik bir yaklam dhilinde tevik edilecektir.
Bata komu lkeler ve yakn pazarlar olmak zere, Trkiyenin dnya geneline
hizmet sunan bir e-ticaret merkezi haline gelmesi salanacaktr.
Aklama
e-Ticaret kanalnn, Trkiyeye corafi, tarihi ve kltrel adan yakn lkeler

bata olmak zere, dnya geneline mal ve hizmet ihracatn nemli lde artrmak amacyla bir strateji ve eylem plan hazrlanacak ve uygulanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ekonomi Bakanl (S), Gmrk ve Ticaret Bakanl, Kalknma Bakanl, Diyaplacak kurulular leri Bakanl, Gelir daresi Bakanl, TOBB, TM, STKlar
Gereke
Corafi ve politik konumu gz nne alndnda, Avrupa ve Ortadou lkelerini kapsayan blgede, Trkiyenin bir e-ticaret merkezi olma potansiyeli
olduka yksektir. Yaplan muhtelif aratrmalar, genileyen pazarlar olarak
adlandrlan ve Trkiyeye corafi, politik ve kltrel adan yakn lkelerde,
nmzdeki dnemde nemli bir e-ticaret pazarnn oluacan ngrmektedir. rnein Ortadou ve Kuzey Afrika lkeleri, son yllarda e-ticaret hacminin ve talebinin en hzl artt lkelerin banda gelmektedir. Sz konusu
blge iin iletmeden tketiciye e-ticaret pazarnn 2013 ylnda, bir nceki yla
gre yzde 31 orannda artaca ngrlmektedir. Bu oran, dnya geneli iin
yzde 17 seviyesindedir. Mobil teknolojilerin yaygnlamasna paralel olarak,
Ortadou lkelerindeki e-ticaret hacminin 2015 yl itibaryla 15 milyar dolar
seviyesine ykselecei ve bu orann yaklak te birlik ksmnn mobil ticaret
araclyla gerekleecei tahmin edilmektedir. Trkiye ile sz konusu lkeler arasndaki e-ticaret potansiyelinin ortaya kmas iin, stratejik bir yaklam
dhilinde, orta ve uzun vadede frsat alanlarnn belirlenmesi ve buna ynelik
tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Gereke
Gney Kore, lkeler aras e-ticaretin gelitirilmesi ve bu yolla ihracatn artrlmas

konusunda en etkin uygulamalar yrten lkelerin banda gelmektedir. Gney
Kore, 6 Asya lkesini kapsayan Pan-Asya e-ticaret ann ve Gney Kore-Japonya
e-ticaret ibirliinin oluturulmasnda etkin rol almtr. Bu lke ayrca Almanya,
ngiltere gibi Avrupa lkeleri ile e-ticaret alarnn oluturulmas iin almalar
yrtmektedir. Gney Kore irketlerinin kresel pazarlara almn desteklemek
amacyla Kresel e-Ticareti Destekleme Merkezi kurulmutur.
Trkiyenin blgesel e-ticaret merkezi olmas yolunda atlacak en nemli admlardan biri; Trkiye merkezli bir elektronik deme altyapsnn olumasn salamaktr. Sz konusu altyap, ilk etapta yurtii alveriler olmak zere, Trkiyenin blge
genelinde gerekleen e-ticaret deer zincirine dhil olmas iin nemli avantajlar
salayacaktr. Bunun yan sra, ihracat ortamnn gelitirilmesinde nemli rol oynayan lojistik sektrnn geliimine ynelik tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Onuncu Kalknma Plannda da belirtildii zere, lkemizin 2023 hedefleri asndan, genileyen pazarlara olan ihracat artrmak ve bu amala e-ticaret kanaln
etkinletirmek olduka nemlidir. 2023 Trkiye hracat Stratejisinde, ihracatta
sektr ve lke eitlendirmesinin nemi vurgulanm, bu amala yerli irketlerin
yeni pazarlara ynlendirilmesi amacyla politika ve uygulamalarn gelitirilecei
belirtilmitir. Bu adan, e-ticaret alannda benimsenecek programlarn, alnacak tedbirlerin ve hayata geirilecek uygulamalarn, belirli bir strateji ve takvim
erevesinde ekillenmesi ve gelitirilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Ekonomi Bakanl koordinasyonunda, e-ticaret kanalyla ihracatn gelimesi

iin ihtiya duyulan stratejiyi belirleyecek ve buna ynelik eylemleri tasarlayacak
bir alma grubu oluturulacaktr.
Strateji iin altyap tekil edecek verilerin derlenmesi, analizlerin yaplmas,
lke rneklerinin incelenmesi ve uygulama nerilerinin gelitirilmesi amacyla
danmanlk hizmeti alnacaktr.
llebilir hedeflere dayal, farkl ticaret trleri ve sektrlerini kapsayan e-ihracat stratejisi, zel sektr dhil ilgili paydalarn katlmyla oluturulacaktr.
Elektronik ihracatn geliimini destekleyecek mekanizmalar ve aralar belirlenecek; bu kapsamda yerli e-ticaret irketleri iin etkinlii llebilir ihracat
tevik sistemi gelitirilecek, yerli deme hizmetlerinin kurulmas amacyla almalar yrtlecektir.
e-Ticaret alannda blgesel ve kresel markalarn ortaya kmas iin yerli irketlerin yurtdna almn kolaylatrc tedbirler alnacak ve markalama srecinin ynetimi iin hizmet alm gerekletirilecektir.
e-hracat geliiminin izlenmesi ve deerlendirilmesi amacyla; gerekli altyap
oluturulacak, dzenli ve ayrntl ihracat raporlar yaymlanacak ve kamuoyu ile
paylalacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2015
54. nternet Giriimcilii Kltr Programnn Gelitirilmesi

Politika
nternet giriimcilii kltrnn gelimesi ve yaygnlamas amacyla; giriimcilik alar, yurtii/yurtd etkinlikler, proje ve i fikri yarmalar ve benzeri uygulamalar tevik edilecektir. rgn eitimde, uygulamaya ynelik giriimcilik
programlar, STKlar ile ibirlii iinde gelitirilecek ve yrtlecektir.
Aklama
Trkiyedeki giriimcilik potansiyelini, sermaye gereksinimi nispeten az olan

ve dinamik yapsyla lkemizin nfus yapsna uygun olan internet giriimcilii
alannda ortaya karmak adna, bu yolda nemli bir engel tekil eden kltrel
sorunlarn almas iin program ve uygulamalar gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Milli Eitim Bakanl, YK, Kalknma
yaplacak kurulular Bakanl, TRT, STKlar
Gereke
lkemizde giriimciliin nndeki en nemli iki engel; sermaye edinmedeki

zorluklar ve giriimcilik kltrnn yetersizliidir. nternet giriimcilii iin ihtiya duyulan sermaye dk olduu iin sermayeye eriimde sorun nispeten
daha az hissedilmektedir. Dier taraftan, internet giriimcilii alanndaki kltr
eksiklii ise nemli boyuttadr. rnein Trkiyede niversite mezunlarnn kariyer olarak giriimcilii, zellikle de internet giriimciliini seme oran gelimi
lkelere oranla dktr. Ayrca, lkemizde giriimcilik alannda verilen eitimlerin uygulamal olmamas, bu alanda deneyim eksikliine sebep olmaktadr.
Sz konusu kltrel engelleri amak adna, ilk, orta ve yksekrenimde, eitim
ve uygulama programlarnn oluturulmas gerekmektedir.
Deneyim sahibi ve i plan, organizasyon ve teknoloji anlamnda ynlendirme
yapabilecek kiiler (mentorlar) gen giriimlerin baarsnda nemli rol oynamaktadr. Bunun yan sra, STKlar araclyla da internet giriimcilii kltrnn
lke genelinde yaygnlamas ve bu alanda yatrmc ve mentor alarnn kurulmas olduka nemlidir. Gelimi lke rneklerinde, sz konusu alarn olumas amacyla sadece belirli kmelenmelerde bile bir senede 100n zerinde
etkinliin yapld bilinmektedir.
lkemizdeki internet giriimcilii kltrn gelitirmek ve bu alandaki uygulamal eitim programlarn yaygnlatrmak temel bir ihtiya olarak karmza
kmaktadr. Bu balamda, internet giriimcilii konusunda uzmanlam kii ve
kurulularn tecrbelerinden azami lde yararlanmak suretiyle, zellikle genlere bilgi ve deneyim kazandracak uygulamalar gelitirilmeli, gen giriimcilerin rgtlenmesini salayacak toplumsal etkinlikler dzenlenmelidir.
Uygulama admlar
Uygulamal internet giriimcilii derslerinin ilk ve orta retim dzeyinde mfredata eklenmesi amacyla ierik gelitirilecektir.
Giriimcilik konusunda faaliyet gsteren STKlarla ibirlii yapmak suretiyle, lkemizde giriimcilik kltrn gelitirmeye ynelik ortak almalar yrtlecektir.
Melek yatrmclk ve mentorluk alarnn gelimesi iin etkinlikler dzenlenecektir.
rnek tekil edecek baarl giriimciler aracl ile lke genelinde, genlere
ynelik tantm etkinlikleri dzenlenecektir.
Giriimcilik projeleri iin yarmalar dzenlenecek ve bu alanda baarl olmu
birey ve irketler dllendirilecektir.
niversitelerde internet giriimciliini konu alan dersler ve seminerler, giriimcilik alannda uzman danmanlar tarafndan verilecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2016
55. e-Ticaret zleme ve Deerlendirme Sistemi Oluturulmas

Politika
Trkiyede ve dnyada gerekleen e-ticaretin yakndan izlenebilmesi ve deerlendirilmesi amacyla bir altyap gelitirilecek, pazar dinamiklerini anlamaya
ynelik aratrmalar yrtlecektir.
Aklama
Trkiyede ve dnyada, e-ticaretin geliimini izlemeye ve deerlendirmeye imkn salayacak gsterge ve istatistikler ayrntl ekilde tanmlanacak, izlenecek
ve deerlendirilecektir.
Gmrk ve Ticaret Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye Bakanl, Ulatrma,

Sorumlu ve ibirlii
Denizcilik ve Haberleme Bakanl, TK, TCMB, Gelir daresi Bakanl, PTT
yaplacak kurulular
A.., Trkiye Bankalar Birlii, BKM, Uluslararas Nakliyeciler Dernei, STKlar
Gereke
Trkiyede, e-ticaretin farkl ticaret trlerinde ve mal/hizmet sektrlerinde geliimini izlemek, bu alandaki verilerin eksikliinden dolay salkl ekilde yaplamamaktadr. lkemizde bu alanda kullanlan verilerin byk ounluu, Bankalararas Kart Merkezi tarafndan derlenen ve internet zerinden gerekleen
kartl demelere dayanmaktadr. Bu haliyle, Trkiyede gerekleen e-ticaretin
hacmi ve detaylar tam olarak ortaya konamamaktadr. rnein e-ticaret kapsamna giren ama internetten sipari edilip teslimatta nakit veya kredi kartyla
deme yaplan ilemler (deme sanal POS ile yaplmad iin) BKM verilerine
dhil edilmemektedir.
e-Ticaretin lm ve deerlendirilmesinde eitli zorluklar bulunmaktadr. Gelimi lkeler, bu alanda baar salamak amacyla OECD, Eurostat ve benzeri
uluslararas kurulularla yakn ibirliini benimsemektedir. Salkl, gncel ve
srdrlebilir verilerin derlenmesi iin ncelikli olarak e-ticaret ile ilgili tanm ve
standartlarn kresel apta kabul grm yaklamlar ile uyumlu hale getirilmesi
gerekmektedir. rnein Danimarka statistik Kurumu (Statistics Denmark) tarafndan yrtlen bir program dhilinde, e-ticarete ilikin lke ve dnya verileri
pek ok kaynaktan yararlanlarak derlenmekte, bu alanda anketler dzenlenmekte ve istatistikler merkezi bir yaklamla srekli gncellenmekte ve iyiletirilmektedir.
lkemizde e-ticaret alannda salkl ve srdrlebilir politika, strateji ve eylemlerinin oluturulmas iin, bu alandaki veri ve gstergelerin srekli ekilde derlenmesi ve takip edilmesi gerekmektedir. Trkiyede farkl ticaret trleri (B2C,
B2B, B2G, C2C vs.) ve farkl sektrler (seyahat, elektronik, hazr giyim, gda,
saysal ierik vs.) iin e-ticaret hacminin ve geliiminin lmne imkn verecek
verilere ihtiya duyulmaktadr. Bunun yan sra, e-ihracat hedefleri dorultusunda, Trkiye ile yksek ticaret potansiyeline sahip lkelere ilikin e-ticaret pazar
aratrmalarnn yaplmasna imkn tanyacak verilerin de elde edilmesi gerekmektedir. Ayrca sanal POS kullanlmadan gerekleen e-ticaret demelerinin
kayt altna alnmas iin gerekli altyapnn oluturulmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Elektronik ticareti izlemek iin gerekli gstergeler belirlenecektir.

zleme ve deerlendirmeyi etkin klacak veri setleri tanmlanacak ve sz konusu verilere eriim olanaklar gelitirilecektir.
Gmrk ve Ticaret Bakanl ile ilgili kamu kurumlar, BKM, e-ticaret dernekleri ve irketleri, tamaclk dernekleri ve irketleri gibi eylemin hayata gemesinde ihtiya duyulan verilerin temin edilecei taraflar arasnda verilerin korunmas
ve mahremiyeti gibi hususlar dzenleyen protokoller imzalanacaktr.
zleme sistemi iin BT altyaps tesis edilecektir.
zleme ve deerlendirme sonular dzenli olarak yaymlanacak ve kamuoyu
ile paylalacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2015
56. nternet Giriimleri iin niversitelerde Hzlandrc Merkezleri Kurulmas

Politika
nternet giriimlerinin kurumsallamas ve yatrmc alar ile temas etmesi

amacyla, ncelikli olarak niversiteler bnyesinde hzlandrc merkezler kurulacak ve sz konusu merkezlerin teknoloji gelitirme blgeleri ile ibirlii
salanacaktr.
Aklama
nternette i yapmaya ynelik yeni fikirlerin hayata gemesi, balang aamasndaki internet giriimlerinin kurumsallamas ve yatrmc alar ile temas etmesi
amacyla, niversiteler tarafndan iletilecek yeni hzlandrc merkezlerin kurulumu ve bu merkezlerin teknoloji gelitirme blgeleri ile ibirlii salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), niversiteler, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular TBTAK
Gereke
Kuluka (incubator) ve hzlandrc (accelerator) merkezler internet giriimlerinin

balang aamasnda ihtiya duyduu destek ve sermayeye erimelerine yardmc
olan, dnya genelinde etkili olmu bir destek mekanizmasdr. Bu merkezlerin ana
hedefi baar vadeden fikirlere sahip giriimcilerin, fikirlerini ticariletirmelerine
destek olmak ve onlar yatrmclarla (melek veya giriim sermayesi) buluturmaktr. Kuluka merkezleri hzlandrc merkezlere kyasla daha byk lekli olmaktadr. Hzlandrc merkezler lek olarak daha kk olmalarnn yannda internet
giriimciliinin doasna uygun biimde daha dinamik bir ortam sunmaktadr.
Gelimi lkelerdeki kuluka ve hzlandrc merkez rnekleri kurumsal bir yapyla
ynetilmekte ve giriimci yetitirme programlar uygulamaktadr. Youn bir taleple
karlaan bu kurumlar giriimcileri seerek kabul etmekte, eitim programlar
araclyla ynlendirici danmanlk salayarak i fikirlerinin geliimine katkda
bulunmaktadrlar. Bu tr organizasyonlarn giriim fikirlerini Ar-Ge ve yenilikilik
odakl olmaktan ziyade ticari bir bak asyla deerlendirmeleri, onlar internet
giriimcilii iin teknoparklardan daha uygun bir ortam haline getirmektedir.
Kresel rneklerdeki baarl kuluka merkezlerinin nemli bir zellii giriimcileri destekleyen eitim programlarna verilen nemdir. Yine kresel rneklere
baktmzda bu tr kuluka ve hzlandrc merkezlerin genellikle stratejik kmelenmelere yakn ve entegre olarak konumland grlmektedir.
Trkiyedeki hzlandrc merkezler hem say hem de nitelik asndan gelimi
lke rneklerinden olduka geridedir. Bununla birlikte TOBB Ekonomi ve Teknoloji niversitesi bnyesindeki Garaj ve zyein niversitesi nclnde kurulan Giriim Fabrikas gibi baarl rnekler bulunmaktadr.
Bu erevede, internet giriimlerine ynelik hzlandrclarn niversiteler bnyesinde yaplandrlmas daha etkin bir zm olarak ortaya kmaktadr.
Bu nedenle, zellikle internet giriimcilerini karma potansiyeli yksek olan
niversiteler bnyesinde hzlandrc merkezlerin kurulmas amacyla niversitelerin merkezi bir kurulu tarafndan desteklenmesi amacyla bir program yrtlmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Kresel en iyi rneklerden yararlanmak suretiyle, internet giriimcilii iin ihtiya duyulan destek alanlar ve bu alanlar iin en uygun hzlandrc merkez
yaps belirlenecektir.
Hzlandrc merkezlerin kurulmas ve srdrlebilir bir yap iinde almas
amacyla bir destek yntemi belirlenecek; gerekli mevzuat dzenlemeleri yaplarak bu yntem dorultusunda 20 niversiteye destek salanacaktr.
Kurulan merkezlerin teknoparklar, Ar-Ge merkezleri gibi teknoloji kmelenmeleri ile eletirilmeleri salanacak; ibirliinin yntemi ve kapsam belirlenecektir.
niversitelerdeki renci ve eitim grevlilerinin giriimci veya alan olarak
sz konusu merkezlerde faaliyet gstermeleri tevik edilecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2017
57. e-Ticaret Siteleri iin Gven Damgas Sisteminin Oluturulmas

Politika
evrimii alveriin daha gvenli ve gvenilir artlarda gereklemesi amacyla, e-ticaret sitelerine ynelik gven damgas sistemi oluturulacaktr.
Aklama
nternet kullanclarnn evrimii alveri ile ilgili endielerinin giderilmesi,

e-ticaret hacminin artrlmas, hizmet kalitesinin gelitirilmesi ve bu alandaki kaytdln azaltlmas amacyla; e-ticaret sitelerinin belirli standartlara uyumunu
gsteren gven damgas sistemi oluturulacak, bu sistem erevesinde belgelendirme ve denetlemeye ilikin bir yap kurulacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Gmrk ve Ticaret Bakanl (S), TSE, TRKAK, BDDK, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
Trkiyede internet kullanclarnn evrimii alveri yapmalarnn nndeki

balca engellerden biri gvenlik, gizlilik ve hizmet kalitesi konularnda yaanan endielerdir. e-Ticaret sitelerine ynelik belirli standartlara uyumu gsteren
gven damgas uygulamasna ilikin uluslararas rnekler bulunmaktadr. Dier
yandan birok lkede e-ticaret sitelerini gvenlik, mevzuata uygunluk, mteri
memnuniyeti ve benzeri konularda denetleyen ve belgelendiren kurum ve kurulular mevcuttur. Bu kurumlar zellikle tketici tarafndaki endieleri gidermek
ve kullanc gvenini tesis etmek amacyla uygulamalar gelitirmektedir.
ABDde Daha yi Hizmetleri Brosu (Better Business Bureau - BBB), Almanyada Alman Perakende Birlii (EHI), Gney Korede ise Bilgi Ekonomisi Bakanl bnyesindeki bir merkez e-ticaret sitelerine ynelik akreditasyon ve
belgelendirme salamaktadr. Ayrca ABDde faaliyet gsteren e-ticaret siteleri
mterilere ait finansal verileri saklarken, ilerken ve iletirken Payment Card Industry (PCI) standartlarna uymak zorundadr. ABnin Avrupa iin Saysal Gndem Giriimi erevesinde, AB genelinde gven damgas verecek kurumlarn
oluturulmas ve ileyiinin dzenlenmesi ngrlmektedir.
2006-2010 dnemi Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plannda, 26 numaral e-Ticaret Gvenlik Altyaps eylemiyle, gvenli e-ticaret iin uygulanmas gereken
standartlarn belirlenerek e-ticaret yapan firmalarn yetkilendirilmi kurulularca
denetlenmesini esas alan bir sertifikasyon mekanizmas kurulmas amalanmtr. TSE tarafndan bu konuda yrtlen almalar sonucunda IQNet anca kabul edilen QWEB belgelendirme faaliyetleri balamtr.
Trkiyede e-ticaret sitelerine ynelik gven damgas sisteminin kurulmas evrimii alverite gvenin tesisine katk salayacak; e-ticaret hacminin ve hizmet
kalitesinin artmasna yardmc olacaktr. te yandan, gven damgas sistemi
iinde satclar ve tketiciler arasnda uyumazlk zm fonksiyonunun tanmlanmas, ortaya kacak anlamazlklarn dava srecine tanmadan ksa srede
sonulandrlmas asndan nemlidir.
Bu adan, Trkiyede evrimii alverie olan talebi artrmak ve bu alandaki
gven algsn gelitirmek amacyla e-ticaret sitelerine ynelik bir gven damgas sisteminin oluturulmas ve bu sistem erevesinde belgelendirme ve denetlemeye ilikin bir yap kurulmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Bata AB uygulamalar olmak zere, kresel yaklamlarla uyumlu ekilde gven damgasna ilikin sreler ve standartlar belirlenecektir.
Belirlenen standartlar dorultusunda, belgelendirme yapacak kurululara ynelik usul ve esaslar gelitirilecek; sz konusu kurulularn akreditasyonuna ilikin dzenleme yaplacaktr.
Gven damgas uygulamasnn, e-ticaret siteleri ve tketiciler asndan salayaca faydalara ynelik tantm ve bilgilendirme faaliyetleri yrtlecektir.
e-Ticaret ilemlerinde karlalan anlamazlklarn zmnde, uyumazlk
zm sreleri belirlenecek; buna ilikin mevzuat hazrlanacaktr.
e-Ticaret firmalarnn saklad ve iledii kiilere ait finansal verilerin gvenliine ynelik artlar ve yaptrmlar belirlenecek; ilgili kurumlar tarafndan denetimler yaplacaktr.
Gven damgasna uyumun denetlenmesine ilikin sre ve mevzuat belirlenecek, uyum gstermeyen sitelere ynelik yaptrmlar belirlenecek ve sitelerin srekli ekilde gzden geirilmesi suretiyle dinamik bir denetim yaps oluturulacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2016
Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik

58. Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumunun Salanmas
Politika
e-Devlet hizmetlerinin sunumunda tasarmdan uygulama aamasna kadar hizmetlerde etkinliin salanmas ve kullanc odakllk ilkesinin benimsenmesi temel
amatr. Bu erevede; ncelikle vatanda ve giriimlerin ihtiya ve beklentileri
analiz edilecek, kamu i sreleri bu anlay erevesinde basitletirilecek, hizmetler kullancnn en yksek fayday salayaca ekilde tasarlanacaktr. Benzer
ekilde, e-devlet hizmetlerinin; kamu ynetiminde effafln, gvenilirliin, hesap
verebilirliin ve katlmcln artrlmas iin bir ara olmas salanacaktr.
Aklama
e-Devlet hizmetlerinin kullanc odakl sunumu iin gerekli tedbirler alnacaktr.

Bu erevede; e-hizmetlerin tasarlanmas ve srdrlmesinde kamu kurumlarna yol gsterecek rehberler, hizmetlerin tek durakl, btnleik ve entegre sunumu iin belirli ilkeler ve program dhilinde e-devlet kapsna tanmas ve tm
bunlarn yan sra e-devlet hizmetine kendi imknlar ile erimede glk yaayan dezavantajl kesimler iin tek admda hizmet sunan kamu birimleri vastasyla yz yze yrtlmesi iin dier imknlar tasarlanacak ya da iyiletirilecek, ayrca kullanmn arttrlmas iin tantm ve bilgilendirme faaliyetleri yrtlecektir.
e-Devlet hizmetlerini kullanc odakl hale getirmek iin gncel tutulacak Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumu Rehberi hazrlanacaktr. e-Devlet hizmetlerinin sunumunda bilgi gvenliinin temin edilmesi amacyla e-devlet hizmetlerinde bilgi gvenlii standartlar oluturulacak ve e-devlet hizmetlerinin
(rnein; kamu internet siteleri, kamu mobil uygulamalar) rehberde belirlenen
ilkelere ve ilgili gvenlik standartlarna uyumu salanacaktr. Elektronik kamu
hizmetlerinin bu rehbere uyumunun izlenmesi ve gncel tutulmas iin gerekli
mekanizma belirlenecektir. Ayrca, mevcut Kamu Kurumlar nternet Sitesi Klavuzu (2006) da TBTAK tarafndan kullanc odakllk ilkeleri asndan yenilenecek ve kamu kurum ve kurulular internet siteleri bu klavuzun ilkelerine
uygun ekilde dzenlenecektir.
Kamu kurum ve kurulularnn hizmetlerini, belirlenecek kriterlere uyan hizmetlerden balanmak zere e-devlet kapsnda sunmalar salanacaktr.
Merkezi ve yerel ynetim hizmetlerinden yllk olarak belirli bir ilem hacmini
aanlar vb. gibi belirli ilkelere gre seilmi olanlar yeniden tasarlanacaktr.
lkemizde halen kstl olan mobil e-devlet hizmetleri Kullanc Odakl e-Devlet
Hizmet Sunumu Rehberi ilkeleri erevesinde nicelik ve nitelik itibaryla gelitirilecektir. Dezavantajl kesimlerin e-devlet hizmetlerine eriimi iin, Tek Admda
Hizmet Brolar ya da telefon gibi daha eriilebilir yntemler de kullanlmaya devam edilecektir. Bu kapsamda, halen salanmakta olan imknlar gelitirilecektir.
e-Devlet hizmetleri kullanmnn arttrlmas iin bireyler ve giriimler, her trl
medya yardmyla bilinlendirilecek ve bilgilendirilecektir.
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Babakanlk, Kalknma BaSorumlu ve ibirlii

kanl, ileri Bakanl, RTK, TBTAK, TRT, TSE, TRKSAT, Trkiye Beleyaplacak kurulular
diyeler Birlii, STKlar
Gereke
e-Devlet hizmetleri genel olarak teknoloji odakl zmler eklinde alglanmakta, bu hizmetlerin kullanc odakll geri planda kalabilmektedir. Bunun sonucu
olarak, saysal blnmenin daha da artmas veya e-devlet hizmetleri kullanmnn
istenildii lde yaygnlaamamas gibi olumsuzluklar gndeme gelmektedir.
Teknolojiden ziyade kullancy odak noktasna koyan bir yaklamla, kullanc
gereksinimlerinin daha iyi anlalmas, hizmet sunumunda verimliliin ve vatanda memnuniyetinin arttrlmas gerekmektedir.
Gereke
Trkiye, Eurostat verilerine gre bireylerde ve giriimlerde e-devlet kullanm

orannda ABde son sralardadr. Trkiye, Avrupa lkeleri arasnda bireylerde
e-devlet hizmetleri yoluyla bilgi almada 32 lke iinde 30 uncu, form indirmede
31 inci, form gndermede 29 uncu konumdadr. Giriimlerde e-devlet hizmetleri
yoluyla bilgi almada 23 nc, form indirmede 29 uncu, form gndermede ise 27
nci sradadr. Cap Gemininin 2013 Mays aynda yaymlanan AB e-devlet kyaslama raporu sonularna gre; Trkiyede e-devlet hizmetleri kullananlarn tm
nfusa oran yzde 20, internet kullanan nfusa oran ise yzde 45tir. Bu konularda AB ortalamalar ise srasyla; yzde 26 ve yzde 36dr. Sonular, Trkiyede
e-devlet hizmetlerinin kullanmnda frsatlar olduunu gstermektedir. e-Devlet
hizmetlerinin kullanlmas iin bu hizmetlerin sunulmas, sunulan hizmetlerin bilinmesi, bilinen hizmetlerin tercih edilmesi, tercih edilen hizmetlere eriilebilmesi ve eriilen hizmetlerin kolaylkla kullanlr halde olmas gerekmektedir.
nternete ve e-hizmetlere eriim konusunda dezavantajl konumda olan kesimlerin
2006/35 sayl Babakanlk Genelgesi ile oluturulan Tek Admda Hizmet Brolarnda e-devlet hizmetlerine eriebilmeleri asndan imknlar deerlendirilmelidir.
Tek Admda Hizmet Brolarnda e-devlet hizmetlerine kendi imkn ve yetenekleri
ile eriemeyen vatandalarn kamu ile olan ileri, kendilerine yardmc olacak araclarn yardmyla yine e-hizmet imknlar erevesinde gerekletirilebilecektir.
lkemizde e-hizmetlerin sunumunda eitli ilerlemeler salanm olsa da halen
e-devlet hizmetlerinin kapsam, kullanm ve eriimi konularnda nemli geliim
potansiyeli vardr. e-Devlet hizmetleri gelitirilirken, kamu hizmeti srelerinin
elektronik ortama uygun olarak yeniden tasarlanm olmamas, hizmetlerin kullanmnn dk kalmasnn balca nedenleri arasnda yer almaktadr. Bu itibarla
e-devlet hizmetlerinin, yllk belirli bir ilem hacmine sahip hizmetlerden balanmak ve belirli bir program dhilinde kullanc odakllk ilkeleri asndan yeniden
tasarlanmas gerekmektedir. Bu srete bata BTi etkin kullanan gen nfus
olmak zere e-devlet hizmetlerini kullanan toplumun eitli kesimlerinin fikir ve
nerilerinin alnaca katlmc bir yaklam benimsenmelidir.
Kamu internet sayfalarnn belirli ilke, standart ve normlara gre dzenlenmi
olmas, kullanc odakllk asndan nemlidir. Bu bakmdan, 2006 ylnda hazrlanm olan Kamu Kurumlar nternet Sitesi Klavuzunun gzden geirilmesi,
kapsamnn geniletilmesi ve hizmet sunumunda kullanlan arayzlere ilikin bir
klavuz haline dntrlmesi gerekmektedir. Klavuzda, internet sitelerinin yan
sra akll telefon, tablet gibi mobil teknolojiler, akll televizyon gibi yeni teknolojik eriim kanallar da kapsanmaldr.
Trkiyede e-devlet hizmetlerine eriim konusunda bilinirlik sorununun, kullanmn daha yksek seviyelere ykselmemesinin temel nedenlerinden biri olduu
anlalmaktadr. Bu bakmdan, sunulmakta olan e-devlet hizmetleri konusunda
hem bireylerin hem de giriimlerin her trl medya aralar (kamu spotlar,
e-devlet hizmetlerinin tantmna ilikin programlar, vb.) yoluyla bilinlendirilmesi ve bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Kamu hizmetlerinin elektronik ortamlarda sunumunda kullanc odakllk ilkelerine uygunluk sayesinde kullanmn ve kamu hizmetleri sunumunda etkinliin
artyor olmas, e-devletin tek bana teknolojik bir kavram olmadn gstermektedir. Bu kapsamda, e-devlet hizmetlerinde kullanc odakll artrmak iin;
kamu kurumlarna yol gsterecek rehberler, klavuzlar, hizmetlerin yeniden tasarlanmas, e-devlet kapsnn zenginletirilmesi, hizmetlerin kullanc odakl dnmnde dezavantajl kesimlerin zellikle gz nnde bulundurulmas, mobil
hizmet ve sosyal medya gibi yeni imknlarn etkin ekilde kullanlmas ve tantm
ve bilgilendirme faaliyetlerinin yrtlmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl koordinasyonunda Kullanc

Odakl e-Devlet Hizmet Sunumu Rehberinin hazrlanmas iin kamu kurumlar
ve STKlar ile ibirlii yaplacaktr.
ncelikle rehberin kapsam belirlenecektir. Rehberde; elektronik ortama tanmas gereken e-devlet hizmetlerinin belirlenmesinde kullanlacak kstaslar,
Rehbere uyumun e-devlet hizmetinin kullanmna etkisini lmek iin izleme ve
geri besleme sisteminin zellikleri, e-devlet hizmetlerinin bilinirliini lme ve
arttrma yntemleri, e-devlet hizmetlerinin tercih edilmesini salayacak yntemler vb. hususlar kapsanacaktr.
Bunun yan sra, TBTAK tarafndan hazrlanan Kamu Kurumlar nternet Sitesi
Klavuzu (2006) kapsam geniletilerek Kamu Kurumlar Hizmet Sunumu Arayz
Klavuzu haline getirilecektir. Bu Klavuz, kamu kurumlar internet sitelerine ek
olarak akll telefonlar, tablet, akll televizyon gibi farkl eriim kanallarn da kapsayacaktr. Yeni klavuz, Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumu Rehberinde
yer alan ilkelere uygun ekilde hazrlanacaktr. Ayrca, e-devlet hizmetlerine ynelik bilgi gvenlii standartlar oluturulacak ve bu standartlara ilikin sertifikasyon sreci hayata geirilecektir.
Kamu kurum ve kurulular hizmet sunum arayzlerini bir program dhilinde
bu klavuzun ilkelerine uygun olarak gzden geirecek ya da gelitirecektir.
Ayrca, rehbere ve klavuza uyumun izlenmesi ve gncel tutulmas iin izleme/
deerlendirme mekanizmas belirlenecektir.
Kamu kurumlarnda rehber ve klavuzla ilgili bilinirlik salanacaktr.
Kamu hizmetleri Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumu Rehberine uyum
asndan gzden geirilecek; bu kapsamda, yeniden tasarlanacak e-devlet hizmetlerinin belirlenmesinde kullanlacak kstaslar (rnein; kullanclar ve kamu
iin salayaca zaman ve maliyet tasarrufu, yllk ilem says, kullanc says
gibi) belirlenecektir. Yeniden tasarlanacak kamu hizmetleri halen elektronik ortamda sunulan ya da henz sunulmayan tm kamu hizmetleri arasndan seilecek ve hizmet tanmnda hizmet sunum srecinin aamalar yerine hizmetin
btn gz nnde bulundurulacaktr.
Hizmetlerin yeniden tasarlanmas srecinde, mobil teknolojilerin ve sosyal
medya imknlarnn kullanm zellikle gz nnde bulundurulacaktr.
Hizmetlerin yeniden tasarlanmas iin bir alma takvimi oluturulacak, hedefler ve izleme/deerlendirme mekanizmas belirlenecektir.
Belirlenen hizmetler iin hizmet sunum sreci, hizmetin arayz gibi alanlarda
yaplacak iyiletirme ihtiyalar ve bilgi gvenlii de gz nnde bulundurularak
belirlenecektir.
Belirlenen hizmetlerle ilgili kapsaml dnm projeleri hazrlanacak, bu projelerin hayata geirilmesi iin her kurumda proje ekipleri kurulacaktr.
Mevcut tek admda hizmet brolar, Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumu
Rehberi erevesinde zellikle dezavantajl kesimlerin ihtiyalar asndan gzden geirilecek ve gerekli grlen iyiletirmeler yaplacaktr.
e-Devlet hizmetlerinin tantlmasna ilikin iletiim stratejisi hazrlanacak ve
oluturulacak bir ekip tarafndan hayata geirilecektir.
e-Devlet hizmetlerinin vatanda ve giriimlere salad avantajlar n plana
kartan (gvenlik, hz, 24 saat ulalabilirlik vb.) bir bilgilendirme ve bilinlendirme kampanyas uygulanacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2018
59. Kent Ynetimi Bilgi Sistemi Gelitirilmesi
Politika
Kent hizmetlerinin hzl, salkl ve ekonomik olarak srdrlebilir bir ekilde verilebilmesi iin belediyecilik hizmetleri ve kente ilikin almalar yapan dier
kurum ve kurulularn hizmetlerinde verimliliin artrlmas ve etkin bir koordinasyonun salanmas ile saydamlk, katlm, hesap verebilirlik ilkelerinin uygulanmasna ynelik entegre kent ynetimi bilgi sisteminin temel esaslar belirlenecek ve 81 il iin gelitirilecektir.
Aklama
Kent ve kent sakinlerine ynelik hizmetler ve bunlar reten kurum ve kurulular tespit edilecektir. Merkezi kurumlarn tara tekilat ve yerel ynetimler tarafndan ve farkl amalara ynelik retilen hizmetler entegre edilecektir. Kent
iin gerekli hizmetlerin hzl, salkl ve ekonomik olarak srdrlebilir bir ekilde verilebilmesi iin belediyecilik hizmetleri ve kente ilikin almalar yapan
merkezi ynetim kurulularnn hizmetlerinde verimliliin artrlmas ve etkin bir
koordinasyonun salanmas ile saydamlk, katlm, hesap verebilirlik ilkelerinin
uygulanmasna ynelik entegre kent ynetimi bilgi sistemleri ncelikle pilot blgelerde ve daha sonra 81 il iin gelitirilecektir.
ileri Bakanl (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Kalknma

Bakanl, evre ve ehircilik Bakanl, Salk Bakanl, Enerji ve Tabii KaySorumlu ve ibirlii
naklar Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, Bilim, Sanayi
yaplacak kurulular
ve Teknoloji Bakanl, Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl, LBANK A..,
Yerel Ynetimler, Trkiye Belediyeler Birlii, niversiteler, STKlar
Gereke
Hzla byyen ve gelien kentlerin ihtiyalarnn karlanabilmesi ve kentlerin

ynetilmesi giderek zorlamaktadr. Kent ynetimi sadece belediye hizmetleri
ynetiminden ibaret olmayp, kent ve kentliye ynelik farkl payda kurum ve kurulular tarafndan yrtlen hizmetlerin btnnden olumaktadr. Bu nedenle,
ulam, eitim, salk, gvenlik, evre, alt ve st yap, enerji, kltr ve turizm, sanayi, konut, afet ve acil durum ynetimi gibi alanlarda farkl kurumlar tarafndan
sunulan hizmetlerin btnlk iinde ynetilmesi; bu amala, bu alanlara ilikin
verilerin birlikle alabilirlik ilkesi erevesinde entegre edilmesi gerekmektedir. Ayrca, kent sakinlerinin kent ynetimi srelerine katlmlarnn salanmasna da ihtiya bulunmaktadr. Bir kent ynetimi iin gerekli planlama, yatrm ve
hizmetlerin; hzl, ekonomik, effaf ve katlmc bir anlayla gerekleebilmesi
iin gl bir koordinasyona ihtiya bulunmaktadr. Belediyecilik hizmetleri ve
kente ilikin almalar yapan dier kurum ve kurulularn hizmetlerinde verimliliin artrlmas ve etkin bir koordinasyonun salanmasnda, kent ynetim bilgi
sistemi nemli bir hizmet arac olacaktr.
Etkin ve salkl bir il ynetimi salamak ve il dzeyinde politikalar belirlemek ve
yatrmlar planlamak amacyla biri halen devam etmekte olan iki proje almas
mevcuttur. Bu projeler l Envanter Sistemi Oluturulmas (LEMOD) Projesi ile
l Koordinasyon ve zleme Sistemi (KS) Projesidir. Sona eren LEMOD kapsamnda, kamuda bilgiye dayal politika ve karar oluturma srelerinin gelitirilmesi maksadyla merkezdeki karar vericiler ile taradaki mlki idari amirlerin
bavuraca gncel ve doru saysal verileri hzl, kolay ve gvenli bir ekilde
sunabilen bir bilgi edinme ortamnn gelitirilmesi, bu amala bir il envanter
sisteminin oluturulmas amalanmtr. Karar vericilerin bu sistemi kullanarak
bakanlklar ile dier kamu kurum ve kurulular bnyesinde tutulan tm saysal
verilere gvenli bir ekilde eriebilmeleri ve kullanabilmeleri ngrlmtr.
Ancak, proje kapsamnda hangi tr verilerin toplanaca ve bunlarn nasl elde
edileceine ynelik kapsaml bir alma yaplmam olmas, gelitirilen sistemdeki fonksiyonlarn yetersizlii, eitim ve tantm eksiklii gibi nedenlerle proje
hedefine ulaamamtr.
Gereke
Bu alanda devam eden KS Projesi ile yerel dzeyde planlama yaplabilmesi,

merkez ve yerel dzey arasndaki iletiimin glendirilmesi, karar destek sisteminin oluturulmas, blgesel ve yerel kalknma politikalarnn etkinletirilmesi
ve takibinin salanmas hedeflenmektedir. Proje kapsamnda il yatrmlarnn
sisteme girilmesi belli lde salanm olup, dier verilerin sisteme girilmesi
ve deerlendirme mekanizmasnn oluturulmas almalar devam etmektedir.
6360 sayl Kanun ile; bykehir belediyelerinin bulunduu illerde kamu kurum
ve kurulularnn yatrm ve hizmetlerinin etkin olarak yaplmas, izlenmesi ve koordinasyonu, acil ar, afet ve acil yardm hizmetlerinin koordinasyonu ve yrtlmesi, ilin tantm, gerektiinde merkezi idarenin tarada yapaca yatrmlarn
yaplmas ve koordine edilmesi, temsil, tren, dllendirme ve protokol hizmetlerinin yrtlmesi, ildeki kamu kurum ve kurulularna rehberlik edilmesi ve
bunlarn denetlenmesini gerekletirmek zere valiye bal olarak Yatrm zleme ve Koordinasyon Bakanl kurulmutur. Bakanlklar ve dier merkezi idare kurulular, kaynan aktarmak artyla illerde yapacaklar her trl yatrm,
yapm, bakm, onarm ve yardm ilerini bu bakanlk araclyla yapabilecektir.
Yatrm zleme ve Koordinasyon Bakanlklar, afet yardm, acil ar, yatrm izleme, rehberlik ve denetim, strateji ve koordinasyon ile idari mdrlkler kurabilecek ve bakanlklarn alma usul ve esaslar ileri Bakanlnca karlacak
ynetmelikle belirlenecektir. Yatrm zleme ve Koordinasyon Bakanlnn sevk
ve idaresi, vali veya vali tarafndan grevlendirilecek bir vali yardmcs tarafndan yerine getirilecektir. Merkezi idare tarafndan yaplan her trl yardm ve
destein koordinasyonu, denetimi ve izlenmesi ve acil durumlarda bizzat yerine
getirilmesi Yatrm zleme ve Koordinasyon Bakanl tarafndan salanacaktr.
Kent ynetimlerinin fiziki, sosyal, kltrel, ekonomik ve ynetsel alanlarda btncl almalar gerekletirilmesini salamak, kente ilikin politikalarn oluturulmas, salkl plan ve programlarn belirlenmesi, effaf ve katlmc bir planlama
ve denetim mekanizmas oluturulmas iin kent ynetimi bilgi sistemine ihtiya
bulunmaktadr. Sz konusu bilgi sistemleri 81 il iin kentin ihtiya ve dinamiklerine gre gelitirilmelidir. Kent sakinlerinin kent zelindeki byk yatrm ve evre
kararlarnn alnmasna sz konusu sistem zerinden katlmnn salanmasna
ynelik altyap da oluturulmaldr.
Uygulama admlar
Mevcut kent hizmetleri belirlenecek ve bu hizmetlerden sorumlu kurum ve

kurulular tespit edilecektir.
Kent sakinlerinin ynetim srelerine katlm artrlacak; bu amala kent konseyleri etkinletirilecektir.
Hizmetlerin birbiriyle entegrasyonuna ynelik idari ve teknik almalar yaplacaktr.
htiya duyulacak yazlm ve donanm tespit edilecektir. Bu kapsamda bulut
biliim hizmet sunum imknlar deerlendirilecektir.
Ortak olarak oluturulmasnda fayda grlen modller belirlenecektir.
Yaplan almalar dorultusunda kent ynetimi bilgi sistemi gelitirilecek, pilot uygulama yaplacak ve daha sonra yaygnlatrlacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2018
60. Kurumsal Biliim Stratejilerinin Oluturulmas
Politika
Kamu kurumlarnn e-devlet projesi hazrlama ve ynetme kapasiteleri gelitirilecek, kurumlardaki bilgi ilem birimlerinin yetkinliklerinin gelimesi salanacak,
kamu biliim personelinin zlk haklar iyiletirilecek, biliim uzmanl kadrosu
ihdas edilecektir. Byk lekli e-devlet projeleri yrten kurumlar bata olmak
zere kamu kurulularnda kurum stratejik planyla uyumlu BT stratejisi hazrlanmas yaklam benimsenecektir.
Aklama
Yerel ynetimler de dhil olmak zere kamu kurumlar, belirlenecek bir program dhilinde mevcut kurumsal stratejik planlarna uyumlu, dnemsel biliim stratejileri hazrlayacaktr. Biliim stratejisi, kurumun e-devlet hizmetleri
sunumu amacyla yapacaklar yatrm, teknoloji tercihleri, kurumsal kapasite,
tasarruf planlar, fayda, maliyet, i plan gibi unsurlar kapsayacaktr. Bakanln hizmet ettii kesimler baznda BT vizyon ve hedefleri, mevcut BT yaps
altnda ynetiim, teknik altyap ve gvenlik, planlanan BT yatrmlar altnda
bu yatrmlarn ierikleri, takvimi, yatrm miktar ve finansal etkisi vb. hususlar
kapsayacaktr. 5018 sayl Kanunda, kurumlarn biliim stratejisi hazrlamalarna ynelik gerekli deiiklik yaplacak; ikincil dzenlemeler hayata geirilecektir. Bu dzenlemelerde nfusu 50 bin ve zerinde olan yerel ynetimler de
kapsanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye
yaplacak kurulular Bakanl, ileri Bakanl
Gereke
Pek ok kresel rnekte kamu bilgi ilem birimleri, kurum organizasyon yaps
ierisinde stratejik bir neme sahiptir. Bununla birlikte Trkiyede, bilgi ilem
birimleri kurum stratejilerinin gelitirilmesine ve ynetsel kararlara kstl katkda
bulunmaktadr. Trkiyede hlihazrda az sayda kamu kurumunda BT stratejisi
hazrlanmtr. Dier yandan kamu bilgi ilem birimlerinin kurum stratejik planna katklarnn, byk ounlukla ancak zerinde altklar projelerin detaylarn bildirmekle snrl olduu grlmtr.
Kresel rneklerde ise lkeler BT stratejilerini bakanlk seviyesinde gelitirmeye
balamtr. En kapsaml rneklerde bakanlk BT stratejisinin ierii u hususlar
kapsamaktadr: Bakanln hizmet ettii kesimler baznda BT vizyon ve hedefleri, mevcut BT yaps altnda ynetiim, teknik altyap ve gvenlik, planlanan BT
yatrmlar altnda bu yatrmlarn ierikleri, takvimi, yatrm miktar ve finansal
etkisi vb.
Kurumun stratejik plan ile uyumlu bir ekilde hazrlanacak olan kuruma ait dnemsel BT stratejisi sayesinde; kurumun BT yatrm ihtiyalarnn projeksiyonu,
gelecek dnemde kurumun faaliyetleri ile uyumlu teknik altyapnn oluturulmas, teknoloji seiminde kurum ii ve kurumlar aras uyum ve koordinasyonun salanmas, maliyet ve tasarruflarn tahmini ve kurumun her seviyedeki birimlerinin
gelecekteki BT ihtiyalarnn ortak tedarik ile karlanmas ve nihayet kurumlar
aras ortak tedarik sz konusu olduunda kurumlarn gelecekteki almlarn tahmin ve konsolide etmek mmkn olacaktr.
5018 sayl Kanun kapsamnda kamu kurumlar dnemsel stratejik planlar hazrlamaktadr. Sz konusu stratejik planlar, genel olarak kurumun vizyonu, misyonu, stratejik amalar ve hedeflerini kapsamakta, ancak bu ama ve hedeflere
ulamada gerekli faaliyetlerin yrtlmesini destekleyecek yazlm ve donanm
ihtiyacna ve hatta sz konusu faaliyetlerin yrtlmesini salayacak biliim altyaplarnn neler olacana ilikin yeterli analizlere ounlukla yer vermemektedir. Bu itibarla, kurumun stratejik ama ve hedefleri ile uyumlu biliim stratejisinin de hazrlanmas gerekmektedir.
Sz konusu biliim stratejileri temel olarak u hususlar kapsayacaktr: kurumun BT vizyon ve hedefleri, mevcut BT yaps altnda ynetiim, teknik altyap ve gvenlik, planlanan BT yatrmlar altnda bu yatrmlara ilikin teknoloji
tercihleri, kurumsal kapasite, tasarruf planlar, fayda-maliyet analizi, i plan,
yatrm miktar, finansal etkisi vb. hususlar. Bu yaklam dorultusunda yasal
dzenlemelerin 5018 sayl Kanunda ve ikincil mevzuatta yaplmasna ihtiya
bulunmaktadr.
Uygulama admlar
Kurumsal biliim stratejilerine ilikin usul ve esaslar belirlenecek; kurumsal

biliim stratejilerine ilikin rehber hazrlanacaktr.
Kurumlarn biliim stratejisi hazrlama program yaplacaktr.
Kurumsal strateji metinlerinin izlenmesi/deerlendirmesi konusunda uygulanacak mekanizma tanmlanacak ve uygulamaya geirilecektir.
Kurumsal biliim stratejilerinin hazrlanmasna ilikin olarak 5018 sayl Kanunda deiiklik yaplacak ve ikincil mevzuat dzenlemeleri yaplacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2015
61. Kamu Biliim Personeli stihdamnn Dzenlenmesi
Politika
Aklama
Kurumlarn biliim kapasitelerinin gelitirilmesi amacyla kurumlarn bnyesinde ve kurumlar arasnda eitlilik arz eden biliim personeli istihdam sistemi
basitletirilecek ve adil hale getirilecektir. Ayrca, kurumlarda biliim personeli
istihdam konusunda d kaynak kullanm, yar-zamanl alma, kurumlar arasnda geici personel deiimi vb. yntemler aratrlacaktr. Kamuda Biliim
Uzman Yardmcs ve Biliim Uzman kadrosu ihdas edilecek, bu ekilde istihdam edilecek personel, kadroya uygun/iin gerektirdii nitelikleri len ie alm
srelerinden ve yeterlik snavlarndan geirilecektir. Ayrca, biliim personelinin kurumlar arasnda grevlendirilmesi iin yntem gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Devlet Personel Bakanl (S), Babakanlk, Maliye Bakanl, Ulatrma, Denizyaplacak kurulular cilik ve Haberleme Bakanl, Memur Sendikalar, STKlar
Gereke
Kamuda nitelikli BT personeli istihdamnda mali ve idari imknlarn iyiletirilmesi

asndan gelitirmeler yaplmas gerekmektedir. Kamu biliim insan kayna uygulamalar, biliim personeline zel sektre kyasla daha az cret ve kariyer imkn
salamaktadr. Kresel rneklerde kamuda BT yetkinlii yksek personel istihdam
etme konusunda yeni alma yntemleri oluturulmutur. Kamuda biliim personelinin ie yerletirilmek zere seiminde de eksiklikler bulunmaktadr. Personel
KPSS dnda biliim konusunda kurumun zel koullarna uygunlukla ilgili herhangi bir yazl ya da szl snava tabi olmadan kamuda almaya balamaktadr.
Son dnemde kamuda istihdam edilen biliim personeline ilikin eitli dzenlemeler yaplmtr. 31.12.2008 tarihinde 375 sayl KHK kapsamnda yaplan bir
dzenleme ile byk bilgi ilem birimlerinin 657 sayl Kanunun 4/b maddesi
kapsamnda altrlan personele denen cretin belirli bir kat cret demek
suretiyle personel istihdamna imkn tannmtr. Ayrca, 24 Temmuz 2013 tarihinde yaymlanan 2013/5002 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile 657 sayl Kanun kapsamnda yaplan bir dzenlemeyle zmleyici ve programc kadrolar Teknik
Hizmetler snfna dhil edilmitir. Yaplan bu ksmi iyiletirmelere ramen, halen
kamuda ayn ya da benzer i tanmndaki BT personelinin farkl mali imknlar ve
zlk haklaryla almas konusundaki kural ve koullarn gzden geirilmesine
ihtiya duyulmaktadr. Bu erevede; kamuda istihdam edilen Mhendis, Programc, zmleyici vs. kadrolar yerine kariyer uzmanl olarak Biliim Uzman
Yardmcs ve Biliim Uzman kadrosunun ihdas edilmesi gerekmektedir. Sz
konusu kadrolarda istihdam edilecek personel, iin gerektirdii nitelikleri len
ie alm srelerinden ve yeterlik snavlarndan geirilecektir. Ayrca, kamuda
elde edilen bilgi ve deneyimlerin baka kurumlara yaygnlatrlmas amacyla,
belirli alanlarda uzmanlam biliim personelinin, dier kurumlarda geici grevlendirmesine imkn tanyacak dzenleme yaplacaktr.
Uygulama admlar
Devlet Personel Bakanl tarafndan kamuda BT personel istihdam politikas

zerinde bir alma balatlacaktr.
Bu almada, kamu BT personeli altrma usul ve esaslar belirlenecek ve
iyiletirme konusunda olabilecek tedbirler ortaya konulacaktr.
Kresel rnekler ve zel sektrdeki en iyi uygulamalar da gz nnde bulundurularak belirlenecek kadrolarn grevleri, yetki ve sorumluluk tanmlarnn
yaplmas, yeni usullerin belirlenmesi; hlihazrda kamuda istihdam edilen Mhendis, Programc, zmleyici vs. kadrolar yerine kariyer uzmanl olarak Biliim Uzman Yardmcs ve Biliim Uzman kadrosu ihdas edilecektir. Biliim
Uzman Yardmcl kadrosunda istihdam edilecek personel, bu kadroya uygun/
iin gerektirdii nitelikleri len ie alm srelerinden ve yeterlik snavlarndan
geirilecektir. Kamu kurum ve kurulularnn biliim personeli seiminde genel
kriterler yannda ihtiya duyulan alana zg (r: veri madencilii, bilgi gvenlii,
bulut biliim, sosyal medya vb.) yeterlilik de llecektir.
Sz konusu kadrolar iin kariyer uzmanlklara eit zlk haklar ve kariyer imknlar belirlenecektir.
Kurumlarda BT birimlerinde alan personelin kurumlar arasnda geici grevlendirilmesi konusunda usul ve esaslar belirlenecektir.
Dzenlemenin yapld tarihte kurumlarda eitli unvanlar altnda istihdam
edilen biliim personelinin, yeni kadrolara intisabnda geerli olacak ilke ve koullar (snav vs.) ve zlk haklarna ilikin hususlar belirlenecektir.
Kurumlarn biliim stratejilerinde, personel istihdamna ilikin hususlar yeterli
detayda ele alnacaktr.
657 sayl Kanunda ve ilgili dier mevzuatta gerekli dzenlemeler yaplacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2015
62. Kamuda AKKY Kullanmnn Desteklenmesi

Politika
Bata PARDUS olmak zere kamuda AKKY kullanm yaygnlatrlacak, kamu

kurumlarna bu erevede destek verilecektir. AKKY konusunda zel sektr ekosisteminin gelimesi salanacaktr.
Aklama
ncelikle ilgili kesimlerin desteiyle, AKKYnin kamuda kullanmna ynelik strateji hazrlanacaktr. htiya duyulan alanlarda AKKY gelitirilecek veya mevcut
AKKY zmlerine destek verilecek; PARDUS kamu kurumlarnda yaygnlatrlacaktr. Ayrca, niversitelerin de AKKY gelitirilmesine destek olaca bir mekanizma oluturulacaktr. Bunlara ek olarak, pek ok ynden avantajlar bulunan
AKKY kullanmnn arttrlmas iin bir AKKY bilgilendirme portal oluturulacak;
bu portal araclyla AKKY stratejisi, AKKYye ilikin gncel gelimeler ve etkinlikler takip edilebilecektir. AKKY rnleri gvenlik asndan incelenerek gvenli grlen rnler bu portalda yer alacaktr. Ayrca; portalda yer alan AKKY
rnlerinin kurulum ve kullanm dokmanlar da hazrlanarak yaymlanacaktr.
almalar TBTAK ile yakn ibirlii iinde yrtlecektir.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Milli Savunma Bakanl, Tyaplacak kurulular BTAK, Kalknma Bakanl, niversiteler, STKlar
Gereke
Doru ekilde ve doru bir srete uygulandnda AKKYnin alternatiflerine

gre daha avantajl olduu dnya genelinde kabul grmektedir. Dnya genelinde AKKYnin pazar paynn alternatiflerinden daha fazla olduu rn gruplar
bulunmaktadr. rnein, 2012 yl itibaryla sunucu yazlmnda AKKYnin pazar
pay yaklak yzde 70tir. Ayrca AKKY; birlikte alabilirlik, toplam sahip olma
maliyeti, gvenlik ve gvenilirlik, ak standartlara uygunluk gibi konularda alternatif yazlm modellerinden daha avantajldr. AKKY, zellikle lisans maliyetleri,
ak standartlara uyum ve firma bamll bakmndan kazanm salayabilir.
Ancak, bu avantajlar her AKKY zm iin geerli deildir. Bu sebeple, kamuda kullanlacak AKKY rnleri doru seilmelidir. Bu amala srekli bir politika
dngsnn iletilmesi gerekmektedir.
Gereke
ok sayda lkede AKKYye ilikin politika seviyesinde almalar yrtlmtr.

ABD, Avustralya ve ngilterede ihale srecinde AKKY yazlmlarnn da deerlendirilmesini zorunlu tutan veya tavsiye eden dzenleme yaplmtr. ABD, Avustralya,
Brezilya ve ngilterede kamu kurum ve kurulularna AKKY kullanmnda yol gsterecek rehberler hazrlanmtr. Hollanda, ngiltere ve Gney Korede ise eylem
planlar hazrlanarak bir yol haritas erevesinde kurumlara ynelik hedefler belirlenmitir. Kamu yazlmlarnn AKKY olarak paylald lkeler de bulunmaktadr.
AKKYnin yaygnlamasnn nndeki nemli engellerden birisi, zel sektr tarafnda teknik destek ekosisteminin olumam olmasdr. Trkiyede yazlm
sektr, AKKY rn ve hizmetlerini gelitirme ve destekleme konusunda yeterli
olgunlukta deildir. zel sektrn AKKY destei konusunda uzmanlamas, kamunun AKKY kullanm ynnde tercihte bulunmas, hatta belirli rn gruplar
iin zorlayc bir politikaya sahip olmas ile mmkn olacaktr. Bununla birlikte,
AKKY destei sunacak kurulularn desteklenmesi, gei srecinin hzlanmas
asndan faydal olacaktr.
lkemizde gerekletirilen en kayda deer AKKY Projesi olan PARDUS letim
Sistemi beklenen seviyede yaygnlaamamtr. PARDUSun yaygnlamas iin
yrtlen almalar belirli bir politika etrafnda deil, arz-talep odakl olarak yrtlmektedir. Bununla birlikte, gelinen aamada AKKYnin gelitirme ve adaptasyon srelerine ilikin nemli tecrbeler edinilmitir. Bu tecrbelerin nda,
PARDUSun yaygnlama srecinin daha salam temellere oturtulmasna ve bata
PARDUS olmak zere kamuda AKKYnin yaygnlamasn temin edecek admlarn
ncelik ve sralama gzetilmek suretiyle ortaya konmasna ihtiya bulunmaktadr.
AKKYnin bakm ve idame srelerinde gerektirdii yetkinlik seviyesinin grece
yksek olmas, bu alanda hayata geebilecek politikalarn dikkatli bir ekilde
hazrlanmasn zorunlu klmaktadr.
Yukarda bahsedilen hususlardan hareketle, AKKY konusunda geni bir ereveye sahip bir programn hayata geirilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar
AKKY gelitirme ve adaptasyon sreleri konusunda tecrbe kazanm kurum

yetkililerinin katlmyla bir alma grubu oluturulacaktr.
Kamu iin AKKY stratejisi belirlenecektir. Bu balamda, kamu kurumlarnca
youn olarak kullanlan uygulamalarn AKKY alternatifleriyle deitirilmesi ve
bata PARDUS olmak zere nemli grlen AKKY rnlerinin yaygnlamas iin
gerekli yol haritas belirlenecektir.
Kamu kurumlarnca ihtiya duyulan alanlardaki AKKY rnlerinin geliiminin
takip edilmesine, yeterli olgunlua ulam rnlerin kamuda yaygnlatrlmasna ve ihtiya duyulmas halinde var olan AKKY rnlerinin gelitirilmesi veya
kamu kurumlarna uyarlanmasna ynelik usul ve esaslar belirlenecektir.
PARDUSun kamuda kullanlmas tevik edilecek; TBTAK tarafndan talep
eden kurumlara cretsiz danmanlk hizmeti ve eitimler verilecektir.
AKKY gelitirilmesi veya kamuya uyarlanmas konularnda niversiteler ve
STKlar ile ibirlii salanacaktr.
Kamuda yaygnlatrlmas planlanan AKKY zmlerinin gvenlik testlerine
tabi tutulmasna ynelik bir mekanizma hayata geirilecektir.
AKKY bilgilendirme portal hayata geirilecektir. Bu portalda gvenli AKKY
rnleri, rehber dokmanlar, AKKY rnlerinin kurulum ve kullanm dokmanlar yaymlanacaktr.
AKKY ekosisteminin olumas iin zel sektr kurulularna ynelik destek mekanizmas gelitirilecektir.
AKKY konusunda kamu kurumlarna ynelik bilgilendirme, tantm ve eitim
faaliyetleri yrtlecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2018
63. Kamu Biliim Yetkinlik Merkezi Kurulmas
Politika
Aklama
BT projesi hazrlama ve sreleri ynetme konusunda kurumsal kapasitenin

arttrlmas amacyla Kamu Biliim Yetkinlik Merkezi oluturulacaktr. Merkezin
hizmetlerinden yararlanmay talep eden merkezi ve yerel kurumlara BT proje
gereksinimlerinin belirlenmesi, teknik artnamelerin yazlmas, BT projeleriyle ilgili teknik kararlarn verilmesi srecinde ve proje ynetimi konularnda
destek verilecektir. Bu merkez bnyesinde verilecek eitim ve dier hizmet
ii programlarla BT proje srelerinden, kullanc odakllk ilkelerine, hizmet
srelerinin yeniden tasarlanmasndan en iyi uygulamalarn paylalmasna
kadar pek ok konuda ilgili kamu personelinin yetkinliklerinin artmas salanacaktr. Ayrca, kurulacak elektronik platform zerinde, en iyi uygulamalar ve
kurumsal deneyimler paylalarak bilginin yaylmas ve bylece, yrtlen BT
yatrm srelerinde etkinliin arttrlmas da desteklenmi olacaktr. Merkez
ayrca, BT projeleri ynetiminin gelitirilmesi amacyla proje ynetim rehberi
hazrlanmas, evik metodoloji gibi yeni proje srelerinin gelitirilmesinde de
grev alacaktr. Merkez, kendisine verilmi danmanlk, eitim ve yol gsterme grevleri dnda, BT projelerinin uygulama srelerinde yklenici olarak
yer almayacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), TBTAK, TRKSAT
yaplacak kurulular
Gereke
Merkezi idare ve zellikle yerel ynetimlerde, kurumlarn BT yetkinlikleri konusunda eksiklikler gze arpmaktadr. Yerel ynetimler de dhil olmak zere
pek ok kamu kurumunda BT yatrmlar ile ilgili olarak; teknik artname hazrlndan ihalenin sonulandrlmasna kadar tm srelerin yrtlmesi konusunda kurumsal kapasitenin arttrlmasna ihtiya duyulmaktadr. Bilim ve
Teknoloji Yksek Kurulunun (BTYK) 15 Ocak 2013 tarihli 25. toplantsnda da
e-Devlet Organizasyonu Ynetim Modeli almalar kapsamnda bakanlklarn
e-devlet projelerindeki st dzey danmanlk ihtiyalarn karlamak, kurumlar
st ortak altyap ve projelerde teknoloji danmanl salamak zere bir teknik
danmanlk birimi oluturulmasnn gerei dile getirilmi ve bu grevleri yerine
getirmek zere TBTAK ve TRKSAT A.. tanmlanmtr. Talep halinde, her
aamada srece destek olacak ve ayn zamanda en iyi kurumsal uygulamalar
bir platform zerinden paylama aacak olan bir teknik danmanlk biriminin
varl, merkezi ve yerel kamu kurumlarna ait BT proje srelerinin daha etkin
yrtlmesini salayacaktr.
Bu itibarla, pek ok kamu kurumunda gzlenen sz konusu eksikliklerin, BT
konusunda pek ok alanda hizmet verecek bir yetkinlik gelitirme merkezi yardmyla giderilmesi ve kurumsal kapasitenin arttrlmas gerekmektedir.
Merkez bnyesinde verilecek eitim ve dier hizmet ii programlar; BT projesi hazrlama ve yrtme sreleri, kullanc memnuniyetini arttracak ilke ve
uygulamalar, hizmet srelerinin kullanc odakllk asndan yeniden tasarlanmas ve en iyi uygulamalar ile kurumsal deneyimlerin paylalmas gibi pek
ok konuda ilgili kamu personelinin yetkinliklerinin artmas iin gerekli grlmektedir.
Uygulama admlar
Merkezin kuruluu ve ynetimi ile ilgili usul ve esaslar belirlenecektir.

Merkezde grevlendirilecek personelin/eitimcilerin hangi ilke ve kurallar
erevesinde istihdam edilecekleri belirlenecektir. Merkezde esnek alma,
d kaynak kullanm gibi istihdam yntemleri tercih edilecektir.
Merkezin hedeflerinin nasl belirlenecei, faaliyetlerinin nasl izlenecei ve
llecei konularnda ilke ve usuller belirlenecektir.
Merkezin bnyesinde kurumsal deneyimlerin ve en iyi uygulamalarn paylalmasna ilikin usul ve esaslar belirlenecek ve bir elektronik platform oluturulacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2015
64. Kamu Bulut Biliim Altyaps Oluturulmas
Politika
Hazrlanacak bir strateji dorultusunda kamu bulutu hayata geirilecektir. Bu

kapsamda, ncelikli olarak kamu veri merkezlerinin btnletirilmesi almalar tamamlanacak, bulut biliime ilikin gerekli Ar-Ge almalar yrtlecek,
gerekli teknik, idari ve yasal altyap oluturulacak ve kamu uygulama platformu
hayata geirilecektir.
Aklama
Kamu kurumlarna ynelik bir bulut biliim altyaps kurulacaktr. Bu kapsamda,

ncelikli olarak kamu veri merkezlerinin btnletirilmesi ve ayn zamanda gerek bulut biliim altyaps, gerekse bu altyap zerinde almas planlanacak
ince istemci gibi zm ve teknolojilere ilikin Ar-Ge almalar ile ilke, esas ve
standartlarn hayata geirilmesi iin bir yol haritas belirlenecektir. Kamu kurumlarnca ortak kullanlan uygulamalar, nceliklendirilmek suretiyle deerlendirilecek ve kamu bulutuna tanacaktr. Kamu kurumlarnn kolaylkla entegre olabilecei ve kiralama usulyle hizmet alm gerekletirebilecei kamu uygulama
platformu hayata geirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), TBTAK, TRKSAT, TSE
yaplacak kurulular
Gereke
Bulut biliim, kaynak tasarrufu salamas, esnek biliim modellerine imkn tanmas gibi sebeplerle nem tamaktadr. Bulut biliim tarafndan sunulan hizmet
seviyede olabilmektedir: Hizmet olarak Yazlm (SaaS), Hizmet olarak Platform (PaaS) ve Hizmet olarak Altyap (IaaS). Bunlardan; Hizmet olarak Yazlm,
kamu genelinde ortak kullanlan yazlmlar iin geerlidir. e-Posta, web hosting,
video konferans sistemleri, video kayt ve gsterim hizmeti gibi hizmetler bunlara rnek olarak verilebilir. Hizmet olarak Platform ise, kurumlarn kendilerine
zel ihtiyalarn zmek iin rettikleri yazlmlarn bulut biliim altyaps zerinde almasn temin etmek iin, bulut biliim hizmet salaycsndan temin ettikleri arayzlerle (APIler) gelitirilmesi esasna dayanr. Hizmet olarak Altyap ise,
genellikle uygulamalarn sunucu seviyesinde mdahale gerektiren bileenler
iermesi durumunda tercih edilmektedir. Bahsi geen bu seviyelerden Hizmet
olarak Yazlm, uygulanmas mmkn olduu durumlarda en fazla avantaj salayan hizmet seviyesidir. Bunun sebebi, hizmetlerin devam iin ihtiya duyulan
igcnn ok byk bir ksmnn hizmet alcdan hizmet salaycya geiyor olmasdr. Elde edilecek avantaj, Hizmet olarak Platform ve Hizmet olarak Altyap
seviyelerine doru geildike azalmaktadr.
Sz konusu bu alternatifler, belirli bir plan dhilinde hayata geirilmelidir. Bulut biliim ile kamu bilgi ilem birimlerinin, hizmet vermekte olduklar alanlara
odaklanarak daha nitelikli e-devlet projelerinin ortaya kmas salanabilecektir.
Ayrca, bulut biliim ortak uygulamalarn ortak uygulama standartlarnda etkin
bir ekilde hayata geirilmesine destek olmaktadr. Bu bakmdan, bulut biliim
altyapsnn kurulmas iin gerekli koullarn aratrlmas, esaslarn belirlenmesi
ve tm kamuya hizmet verecek ekilde oluturulmas gerekmektedir.
Gereke
AB ile ABD, ngiltere, Almanya, Gney Kore ve Japonya gibi lkelerde kamuda
bulut biliime ilikin politika seviyesinde kapsaml almalar yrtlmektedir.
lkeler kamuda bulut biliime ilikin olumlu bir tavr sergilemekle beraber bulut
biliimin baz risklerini de vurgulayarak bunlara ilikin zm nerileri oluturmaya almaktadr. rnein; ABD (CloudFirst) ve ngilterede (G-Cloud) bulut
biliim ve kamu alm sreci byk oranda entegre edilmi olup kamu kurumlarnn bulut biliimi ncelikli olarak deerlendirmesi politika seviyesinde desteklenen bir husustur. Almanyada bir yandan kamuda bulut biliim kullanm desteklenirken dier yandan zel sektr bulut biliim Ar-Ge almalar konusunda
desteklenmitir. ngiltere ve Japonyada (Kasumigaseki) kamu bulutu kurulmasna ynelik eylemler hayata geirilmitir.
lkemizde de Bilim ve Teknoloji Yksek Kurulunun (BTYK) 15 Ocak 2013 tarihli
25. toplantsnda Ulusal Veri Merkezi almalarnn Yaplmas karar alnarak
bu kapsamda almalara balanmtr.
Bulut biliim altyaps, felaket kurtarma merkezlerinin hayata geirilmesi konusunda byk kolaylklar salamaktadr. Bu merkezi altyap, nitelii itibaryla
yedekli olarak hizmet verebilecek ekilde tasarlanmaktadr. Bu nedenle, kamu
bilgi sistemleri tarafndan verilen hizmetlerin felaket annda da kesintiye uramamas bu altyap sayesinde daha etkin bir ekilde mmkn olabilecektir.
Uygulama admlar
Kamuda bulut biliime gei stratejisi ve yol haritas, ncelikle veri merkezlerinin btnletirilmesinden balanmak zere, oluturulacaktr.
Kamu bulutuna ilikin yasal ve idari dzenlemeler hayata geirilecektir. Bu
kapsamda, kamu kurumlar tarafndan bulut biliim altyapsnn kullanmna ynelik usul ve esaslar, bulut biliimin farkl hizmet seviyeleri ve sanallatrma hizmeti iin belirlenecektir.
Bulut biliim altyaplarnda kullanlan sanallatrma, ince istemci gibi zm
ve teknolojiler deerlendirilecek, nceliklendirilecek ve bu nceliklendirmeye
gre ilgili konularda Ar-Ge almalar yrtlerek bu zm ve teknolojiler hayata geirilecektir. Kurulan altyaplarn felaket kurtarma merkezi olarak kullanlmas hususunda gerekli yaptrm ve tevik mekanizmalar hayata geirilecektir.
Hizmet olarak Yazlm seviyesinde, kamu genelinde yaygnlatrlmas planlanan ncelikli bulut biliim uygulamalar tespit edilerek bu uygulamalar gelitirilecek, tantm yaplacak ve yaygnlatrma almalar yrtlecektir.
Hizmet olarak Platform seviyesinde, bulut biliim altyaps zerinde alacak
ve zerinde uygulama gelitirilmesine imkn tanyacak ara katman yazlm gelitirilecek ve gerekli eitimlerin verilebilecei bir mekanizma tasarlanarak hayata geirilecektir.
Altyap ve uygulama yazlmlarnda AKKYya ncelik verilecektir.
Bulut biliim altyaplarnda kullanlan ince istemci gibi zm ve teknolojiler
deerlendirilecek, nceliklendirilecek ve bu nceliklendirmeye gre ilgili konularda Ar-Ge almalar yrtlerek bu zm ve teknolojiler hayata geirilecektir. Kurulan altyaplarn felaket kurtarma merkezi olarak kullanlmas hususunda
gerekli yaptrm ve tevik mekanizmalar hayata geirilecektir.
Bulut biliim iin gerekli destek programlar planlanarak uygulamaya konacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2018
65. Trkiye Corafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Plannn Hazrlanmas

Politika
Corafi verinin retimi, paylam ve karar alma srelerinde kullanmna ilikin

politikalar belirlenecek, bu politikalarla uyumlu eylem plan hazrlanacak ve ihtiya
duyulan yasal dzenlemeler hayata geirilecektir. CBSye ilikin kamu yatrm projelerinde koordinasyon eksiklii giderilecek ve mkerrer yatrmlar nlenecektir.
Aklama
Corafi verinin retilmesi ve paylamna ilikin politikalar belirlenecek, bu politikalarla uyumlu eylem plan oluturulacak ve gerekli yasal dzenlemeler hayata
geirilecektir. Bata ak kaynak kodlu CBS yazlmlar olmak zere yerli CBS
yazlmlar desteklenecektir.
evre ve ehircilik Bakanl (S), Orman ve Su leri Bakanl, Gda, Tarm ve

Hayvanclk Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, ileri
Bakanl, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Gmrk ve Ticaret Bakanl,
Sorumlu ve ibirlii Ekonomi Bakanl, Maliye Bakanl, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl, Kalyaplacak kurulular knma Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, Salk Bakanl, Deniz Kuvvetleri
Komutanl, Harita Genel Komutanl, TK, Tapu ve Kadastro Genel Mdrl, TBTAK, Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl, LBANK A.., TRKSAT,
Yerel Ynetimler, niversiteler, STKlar
Gereke
CBS zellikle son 20 ylda daha geni kullanm alanlar bulmu, mekna dayal
olarak sunulan pek ok hizmetin temel bileeni haline gelmitir. CBS alannda
dnyada yaanan gelimelere paralel olarak, lkemizde CBS tabanl uygulamalar gelitirilmesine ynelik abalar artmtr. Merkezi ve yerel kamu kurumlar
tarafndan ok sayda CBS tabanl uygulama projesi hayata geirilmeye balanmasnn bir yansmas olarak gemite hazrlanan strateji ve eylem planlarnda
CBS altyaps oluturulmasna ynelik eylemlere yer verilmitir.
e-Dnm Trkiye Projesi Ksa Dnem Eylem Plannda (2003-2004) 47 nolu
Trkiye Ulusal Corafi Bilgi Sisteminin (TUCBS) oluturulabilmesi iin bir n
alma eyleminde hangi bilgilerin hangi kurumlar tarafndan tutulaca ve
paylalaca ile bilgi ve bilgi deiim standartlarnn belirlenmesine ilikin bir
n alma yaplmas hedeflenmitir. Bu eylem kapsamnda mevcut durumun
ortaya konulmas ve yaplmas gerekenlere ilikin bir anket almas yaplm
ve bu anketin sonularnn tartlaca ve tm kamu kurum ve kurulularndan
yelerin temsil edilecei bir alma grubu kurulmutur. Ocak 2005 itibaryla
alma grubu raporunu tamamlamtr. Eylemin devam niteliinde yeni bir
eyleme 2005 Eylem Plannda da yer verilmitir. e-Dnm Trkiye Projesi
2005 Eylem Plan 36 nolu TUCBS oluturmaya ynelik altyap hazrlk almalar eylemiyle ilem ve veri kapsam ile standartlarn (snflandrma, metaveri,
veri toplama-depolama-kalite-paylam esaslar) belirlenmesi, iletiim altyaps, kurumsal yaplanma grev ve sorumluluklarn tanmlarn ieren TUCBS
politika/strateji dokmannn hazrlanmas ve yasal dzenleme ihtiyalarnn
tespit edilmesi hedeflenmitir. Eyleme ilikin TUCBS Politika ve Strateji Dokman hazrlanarak eylem tamamlanmtr. 2006-2010 Dnemi Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plannda, yukarda zetlenen iki eylemin devam niteliinde, 75 nolu CBS Altyaps Kurulumu eylemine yer verilmitir. Eylem ile
corafi verilere ilikin ierik ve deiim standartlarnn belirlenmesine ynelik
almalar yaplm olup, bu kapsamda 10 temel veri temas belirlenmi ve
bunlara ilikin uygulama emalar gelitirilmitir. Dier yandan CBSdeki idari
yaplanma 2011 ylnda yeni bir boyut kazanmtr. 644 sayl KHK ile evre ve
ehircilik Bakanl bnyesinde, ulusal corafi bilgi sisteminin kurulmasna,
kullanlmasna ve gelitirilmesine dair i ve ilemleri yapmakla sorumlu Corafi Bilgi Sistemleri Genel Mdrl kurulmutur.
Temel temalara ait veri tanmlama dokmanlar, uygulama emalar, detay kataloglar ve GML dokmanlar hazrlanm olmakla birlikte sadece adres temas
ilgili kurulula allmtr. Dier temalarn da sorumlu kurulular ile allmasna ihtiya bulunmaktadr. Ayrca, TUCBS Projesinin devam niteliinde ve bu 10
temel veri temas dnda lke gereksinimleri ve INSPIRE eklerinde yaymlanan
veri temalarnn da allmas gerekmektedir.
Gereke
TUCBSnin INSPIREa uyumlu ve ilgili kamu kurumlaryla koordineli olarak gelitirilmesi, farkl kamu kurumlar tarafndan yrtlen CBS projelerinde mkerrerliklerin nlenerek koordinasyonun salanmas, meknsal veri retimi ve paylamna ynelik politika ve standartlarn belirlenmesi, CBS alannda yerli yazlm
sanayiine dnk tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Bu kapsamda, Trkiye Corafi Bilgi Stratejisinin gelitirilmesi, stratejiyi destekleyecek nitelikte eylem plannn oluturulmas, eylem plan uygulama ve izleme
admlarnn belirlenmesi ve gerekletirme ltlerinin tanmlanmasna ihtiya
duyulmaktadr.
Uygulama admlar
Corafi bilgi stratejisine ilikin ortak politikalar belirlenecektir.

Belirlenen politikalara ynelik eylem plan oluturulacaktr.
Strateji ve eylem plan aadaki hususlar kapsayacaktr:
- htiya duyulan veri temalarnn retilmesine ynelik planlama ve nceliklendirme yaplmas
- Corafi verinin retim ve kullanmna ynelik kalite standartlarnn belirlenmesi
- CBSye dayal yazlm ve uygulamalarnn desteklenerek yerli yazlm sanayiinin gelitirilmesi
- Belirlenen politikalarla uyumlu mevzuat dzenlemesi yaplmas
- Bata ak kaynak kodlu CBS yazlmlar olmak zere yerli CBS yazlmlarn
destekleyecek tevik mekanizmalar oluturulmas
Balang - Biti Yl
2015-2015
66. Kamu Biliim Tedarikinin Etkinletirilmesi

Politika
Kamuda BT rn ve hizmeti tedarikinde maliyeti azaltmak iin talep toplulatrmas ve benzeri ortak tedarik yntemleri gelitirilecektir. hale mevzuatnda
kamu BT rn ve hizmet almlarnda etkinlii arttrmak zere gerekli deiiklikler yaplacaktr.
Aklama
Kamu tedariki ile ilgili yasal ve idari dzenlemeler, kamu biliim rn ve hizmet
almn (yazlm, donanm, hizmetler, danmanlk, veri saysallatrma, vb.) kolaylatracak ekilde gzden geirilecek ve gerekli dzenlemeler yaplacaktr. Bu dzenlemelerde yerli sanayiye ve KOBlere destek olacak ve AKKY kullanmn destekleyecek hususlara yer verilecektir. Kamu tarafndan yaplmas planlanan byk
bteli biliim projelerinin gelitirilmesi ve mevcut byk bteli biliim projelerinin bakm, onarm ve idame ilerinin yrtlmesine ynelik K modeli bata
olmak zere alternatif finansman yntemleri uluslararas uygulama rnekleriyle
incelenerek lkemize uygunluu asndan deerlendirilecektir. Ayrca, almlarda
tasarruf salayan kurum ii ve kurumlar aras ortak tedarik sistemi kurulacaktr.
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye

Sorumlu ve ibirlii
Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kamu hale Kurumu, KOSGEB,
yaplacak kurulular
Devlet Malzeme Ofisi, TSE, niversiteler, STKlar
Gereke
Kamu ihale mevzuatnda biliim rn ve hizmetleri almlar asndan glk yaratan hususlar bulunmaktadr. Ayrca, baz yasal dzenlemelerle, bu alanda baz kurumlara kamu ihale mevzuatndan muaf olma imkn tannmtr. Kamu kurumlarnn sz konusu kurumlarla gerekletirdikleri projelere ilikin szlemeler ile ie
ait muayene ve kabul artlar konusunda da kamu ihale mevzuatndaki kapsaml
kurallar ounlukla bulunmamaktadr. Doas gerei paralara ayrlabilen biliim
ilerine ramen, modler projeler kamu ihale mevzuatna gre dzenlenememektedir. halelerde maliyet n plana kmakta, toplam fayda esas alnmamaktadr.
Gereke
Kamu ihale mevzuatnda yapm ileri, mal alm, hizmet alm ve danmanlk
olmak zere 4 tip uygulama/alm eidi bulunmaktadr. Kamu biliim projeleri, ounlukla donanm ve danmanlk almlar dhil olmak zere Hizmet Alm
Uygulama Ynetmeliine gre yaplmaktadr. Ancak bu yntem kamu biliim
projelerinin niteliine uygun olmadndan uygulamada birtakm skntlar yaanmaktadr.
Dier yandan, 5018 sayl Kanunda kamunun biliim rn ve hizmetlerinin etkin
tedarikini gletiren birtakm hkmler bulunmaktadr. Kamu kurulular, bte
hazrlama ve uygulama kurallar erevesinde 1 yllk bte hazrlamaktadr. Bu
hkm gereince kamu biliim projelerinde zm olarak bir yl aan projelerin maliyetlerinin ou bir yllk ihaleye yklenmeye allmakta ve bu da kamu
asndan verimlilik problemleri ortaya karabilmektedir.
BTYKnn 15 Ocak 2013 tarihinde yaplan 25. toplantsnda kamuya hizmet veren
BT irketlerinin belgelendirilmesine ilikin bir karar alnmtr. Buna gre, e-devlet ihalelerine kabul edilecek firmalara ynelik Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl tarafndan belgelendirme sistemi oluturulmasna, bu kapsamda e-devlet
uygulamalar kapsamndaki hizmet almlarnn firma belgelendirme sistemi dorultusunda yaplabilmesi iin mevzuat deiiklii ihtiyacnn allmasna karar
verilmitir. Ayn toplantda alnan Kurumlarn htiya Duyduu Paket Program
zmlerinin Toplu Alm Yntemi ile Tedarik Edilmesi balkl 2013/105 sayl
BTYK karar ile kamu kurumlarnn ihtiya duyduklar paket program zmlerine ilikin envanterin oluturulmasna, toplu satn alma yaplabilmesi iin teknik,
hukuki, idari ve uygulama modelinin gelitirilmesine karar verilmitir.
Birden fazla idarenin ortak ihtiyalar iin ihale yaplmas hususu 6/2/2014 tarih
ve 6518 sayl Kanunun 53 nc maddesiyle 4734 sayl Kamu hale Kanununda
yaplan deiiklikle yasal dayanaa kavumutur. Sz konusu deiiklikle birden
fazla idarenin ortak ihtiyalarnn karlanmasna ynelik mal ve hizmet almlar ile
bakm ve onarm ilerine ilikin olarak 4734 sayl Kanunda yer alan ihale usulleri
uygulanarak tek bir ihale yaplabilecei ngrlmtr. Bu sayede, biliim yatrmlarnda da ortak tedarik ile byk tasarruf salanabilecei dnlmektedir. Bu
kapsamda, kamu kurum ve kurulular adna merkezi satn alma ilevini yrtmek
zere kurulmu olan Devlet Malzeme Ofisinin imknlar deerlendirilmelidir.
Ayrca, kamu hizmetlerinin elektronik ortamda sunulmas iin gereken yazlm ve
donanm temini, veri saysallatrma ileri ile kamu kurumlarnda hlihazrda hizmet veren bilgi sistemlerinin bakm, onarm ve idameleri iin ou zaman byk
kaynaklar tahsis edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, pek ok sektrde eitli
finansman yntemleri ile kamu ve zel sektrn kaynak ve imknlarnn bir araya getirildii ve kamu hizmetinin daha etkin sunulduu grlmektedir. rnein
halen, kamu bilgi sistemlerinin byk ounluunun bakm, onarm ve iletimi
iin zel sektrden hizmet alm yaplmaktadr. Ayrca, K lkemizde halen enerji,
salk, ulatrma gibi kritik neme sahip sektrlerde uygulanmaktadr. Bu itibarla,
K ve benzeri finansman modellerinin; byk bteli kamu biliim projelerinin
gelitirilmesi, bakm ve idamesinin salanmasnda ve bu suretle daha hzl, etkili
ve kaliteli kamu hizmeti sunumunda faydal olabilecei ngrlmektedir.
Uygulama admlar
Kamu ihale mevzuat ve kamu harcamalarn dzenleyen mevzuat bir btn

olarak gzden geirilerek biliim ilerine uygunluk ve biliim almlarnn yerli sanayi ve KOBlere destek olacak biimde bir politika olarak kullanlmas asndan deerlendirilecek; gerekli yasal ve ikincil mevzuat nerileri belirlenecektir.
Bu almada; modler ihale, ortak tedarik, satn almada maliyet d unsurlarn
daha etkin ekilde uygulanabilmesi, firma ve teknoloji bamszlnn temini
gibi hususlar kapsanacaktr.
e-Devlet projelerinde baz kurumlardan ihalesiz hizmet alm yaplabilmesi sebebiyle ortaya kan rekabeti bozucu etkiler giderilecektir.
Uygulama admlar
Kamu biliim projeleri kapsamnda yaplan mal ve hizmet almlar iin firma
belgelendirme sistemi oluturulacaktr.
Kamuda biliim almlarnda ortak tedarik imknlar deerlendirilecektir. Bu
konudaki esaslar belirlenecek ve Devlet Malzeme Ofisinde ortak tedarik iin
altyap oluturulacaktr. Kamu biliim almlarnda ortak tedarik sayesinde salanan tasarruflara ilikin lmleme almalar yaplacaktr.
Kamu biliim projelerinde bata K modeli olmak zere alternatif finansman
modelleri uluslararas iyi uygulama rneklerini de kapsayacak ekilde aratrlacak ve lkemize uygun i ve finans modeli belirlenecektir. Bu kapsamda
mevzuatta gerekli dzenleme yaplacaktr. zellikle K modelini uygulama konusunda deneyimi olan Ulatrma Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Salk
Bakanl, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl gibi kurumlar arasndan pilot kurumlar ve projeler seilecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2017
67. Kamu Verisinin Paylalmas

Politika
Kamu verisinin paylam ve yeniden kullanmna ilikin politikalar gelitirilecek;

buna dayal olarak kamu verisinin nc taraflarca yeni katma deerli rn ve
hizmetler iin yeniden kullanlmasna ilikin yasal ve idari dzenlemeler yaplacak, ayrca gerekli teknik altyap oluturulacaktr.
Aklama
Yerel ynetimler dhil olmak zere, kamu kurum ve kurulularnn topladklar

ve rettikleri veriler, kiisel bilgilerin korunmas, gvenlik, ticari sr vb. kstlar
dikkate alnarak kamu bilgisinin katma deerli hizmetler yaratmak amacyla kullanm ve bu sayede yeni giriimlerin olumas, effaf kamu ynetimi anlayna
katk salanmas ve daha fazla bilimsel alma yaplmasna imkn tannmas
amacyla paylalacaktr. Bu amala gerekli hukuki ve teknik altyap hazrlanacak, kamu verisinin nc taraflarla paylam ve yeniden kullanm iin gerekli
ak veri katalou oluturulacak, kurumlarn veri paylam konusunda ihtiya
duyacaklar danmanlk hizmeti sunulacaktr. Veri paylam konusunda kurumlarn farkndalk almalar yrtlecektir.
Babakanlk (S), Maliye Bakanl, Ulatrma Denizcilik ve Haberleme BakanlSorumlu ve ibirlii

, Kalknma Bakanl, evre ve ehircilik Bakanl, Babakanlk Devlet Arivyaplacak kurulular
leri Genel Mdrl, TK
Gereke
Kamu verisinin paylam ve nc taraflarca katma deerli hizmetler retmek

iin yeniden kullanm ekonomik ve sosyal faydalar salamaktadr. Ayrca, bu
paylamn kamu ynetiminde effafl artrc etkisi olacaktr. Pek ok lkede,
rnein; ABDde (data.gov) ve ngilterede (data.gov.uk) kamu bilgilerinin paylalmas iin zel altyaplar oluturulmutur. Ayrca, kamu harcamalar ve hkmetin ileyiine dair veriler yeniden kullanma alarak effaflk artrlmtr.
Dier taraftan, 8 lkenin katlm ile kamu ynetiminde effafln artrlmas, yolsuzlukla mcadele, ynetiimin glendirilmesi iin yeni teknolojilerin kullanlmas amacyla Ak Ynetim Ortakl (Open Government Partnership) giriimi
balatlmtr. Trkiyenin de ye olarak taahhtte bulunduu faaliyetler arasnda
kamu bilgisinin paylamna da yer verilmitir.
Bununla birlikte, lkemizde kamu verisinin yeniden kullanlmasnn yasal altyaps ve verinin uymas gereken ltler henz belirlenmemitir. Verinin yeniden
kullanmn kolaylatrmak iin, sadece istatistiki olarak zetlenmi veriye deil, ayn zamanda kiisel ve hassas bilgilerden arndrlm ham veriye de yer
veren ak kamu verisi katalou oluturulmasna ihtiya vardr. Kamu verisinin
Gereke
yeniden kullanm alannda yol alm olan lkelerde kamu verisinin yeniden
kullanm iin gerekli yasal altyap hazrland, yeniden kullanma alabilecek
verilerin belirlendii ve kamu kurumlarna veri paylam zorunluluu getirildii
grlmektedir. BM e-devlet gelime endeksinde en st srada yer alan 10 lkede
bu verilerin yaymlanaca ak veri kataloglar 2012 sonu itibaryla oluturulmutur.
Sonu olarak, kamu kurumlar tarafndan retilen, ilenen ve muhafaza edilen
bilgilerin, belirli ilke ve kurallar erevesinde, sz konusu bilgileri deiik ekonomik ve sosyal amalarla ileyerek toplumun tm iin katma deerli hizmetlere dntrebilecek kiiler ve giriimlerle paylalmasna ynelik almalarn
yaplmasna ihtiya duyulmaktadr.
Uygulama admlar
Kamu verisinin yeniden kullanmna ilikin ilke, usul ve esaslar belirlenecektir.

Bu almaya merkezi ve yerel kamu kurumlarnn yan sra zel sektr, STK ve
niversiteler de katk verecektir.
Veri paylamna ilikin yasal ve idari engeller konusunda bir alma yaplacak ve engellerin giderilmesi iin gerekli dzenlemeler hayata geirilecektir.
Yeniden kullanma alabilecek verinin tanm yaplacak ve Kamu Veri Katalou oluturulacaktr.
Kamu kurumlarnn belirlenen usul ve esaslar dhilinde, hangi teknik standartlarda veri paylaabilecekleri ve verinin gncel tutulmas konularnda bir rehber
oluturulacaktr.
Kamu verisinin paylam iin gerekli olacak altyapnn teknik zellikleri belirlenecek ve veri.gov.tr portal hizmete alacaktr.
Kamu kurumlar, belirlenmi usul ve esaslara uygun olarak bir takvim erevesinde verilerini paylama aacaktr.
Kamu kurumlarnn veri paylam dnda, nc taraflarn da kurulacak altyap zerinde kamuyu ilgilendiren verileri paylaabilmelerinin usul ve esaslar
da belirlenecektir.
Kullanc memnuniyetinin periyodik olarak llmesi ve izlenmesi iin gerekli
dzenlemeler yaplacaktr.
Kamuoyunu bilgilendirme almas yaplacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2018
68. Kamu Politikalarnn Oluturulmasnda BT Destekli Katlmclk Program

Gelitirilmesi
Politika
Kamu politikalarnn oluturulmasnda ve kamu karar alma srelerinde katlmcln desteklenmesine ynelik tedbirler alnacak; kamu ynetiminde BT destekli katlmclk uygulamalar gelitirilecektir.
Aklama
Kamu hizmetlerinin sunumunda kullanc odakll ve etkinlii artrmak zere,

politika kararlar, mevzuat dzenlemeleri ve hizmet sunum sreleri dhil, kamu
politikalarnn oluturulmasnda katlmcl gelitirmeye ynelik bir Program
hayata geirilecek; kamu ynetiminde BT destekli katlmc uygulamalar gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii
Babakanlk (S), Kalknma Bakanl, niversiteler, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
Kamu politikalar, bir btn olarak devletlerin yasa koyma, uygulama ve kamu
hizmeti sunma fonksiyonlar araclyla gn yzne kmaktadr. Kamu politikalar, gnmzde birey ve toplum hayatnda btn ynleriyle belirleyici ve ynlendirici boyutlara ulamtr. yle ki insann doumu ncesi ve lm sonras alan
bile kamu politikalar ile ekillendirilmektedir. Devlet aygt, btn gelimiliine
ramen, birey ve toplum hayatnn btn unsurlarn ideal bir dzleme tayacak
yetkinlie ulaamamaktadr. Bu eksiklik, gerek hayatta kamu ynetiminde eitli dzeylerde aksaklklarla ortaya kmaktadr. Kamu ynetiminde, bu eksikliklerin giderilmesi amacyla mevzuat, kurumsal yaplanma, kurumsal kapasite,
insan kayna vb. unsurlar asndan sreklilik arz eden bir yeniden yaplanma
sreci gzlenmektedir.
Bu meyandaki nemli ynelimlerden biri de kamu politikalarnn oluturulmasnda katlmclktr. zellikle, BTteki gelimelerle birlikte katlmc ynetim yaklamnda ya daha nce mevcut olmayan uygulama imknlarna kavuulmu ya da
mevcut katlm pratiklerini uygulama imknlar son derece kolaylamtr. BT ve
zellikle sosyal medya sayesinde kamu hizmetlerinin sunumunda ve kamu politikalarnn oluturulmasnda bilgi verme, geribildirim/ikyet alma, kamuoyunu
takip etme, gr alma ve danma gibi fonksiyonlar ok daha pratik ve etkin
biimde yrtlebilmektedir.
Trk kamu ynetimi, katlmc ynetim pratiinin gelitirilmesine olanak tanyan bir ynetim rejimi ile yasal ve kurumsal dzleme sahiptir. Bununla birlikte,
ynetim alkanlklar ve uygulama asndan katlmclk yeterince gelimemitir.
Bu erevede, Trk kamu ynetiminde, yasal ve dzenleyici erevenin kalitesini artracak ve kamu hizmeti sunumunda etkinlii salayacak BT destekli
katlmc ynetim yaklam ve uygulamalarnn gelitirilmesine ihtiya bulunmaktadr.
Uygulama admlar
Kamu politikalarnn oluturulmasnda yaplacak btn almalarn erevesini izecek BT Destekli Katlmclk Program hazrlanacak ve ilan edilecektir.
Katlmc ynetim konusunda mevzuat taramas yaplacak; mevzuattaki eksiklikler giderilecek; katlmclk ilke, usul ve esaslar belirlenecektir.
Trk kamu ynetiminde katlmc uygulamalar envanteri karlacak; dinamik
bir yapda gncellii salanacak ve en iyi uygulamalar paylalacaktr.
Katlmcla ynelik teorik ve pratik bilginin zenginletirilmesi ve uygulamaya
aktarlmas amacyla katlmcla ynelik aratrmalar desteklenecektir.
Babakanlk BMER, Trk kamu ynetiminde katlmc ynetim mekanizmasnn bir unsuru olacak ekilde gelitirilecektir.
Bakanlklar ve merkezi kamu kurumlar tarafndan, Babakanlka hazrlanacak Katlmclk Program ve gncellenecek BMER uygulamas erevesinde
kurumsal Katlmclk Eylem Planlar hazrlanacak ve uygulamaya geirilecektir.
Uluslararas almalardan da yararlanarak Trkiyeye zg katlm olgunluk
endeksi ile kurumsal ve tematik performans gstergeleri gelitirilecek; takip
eden dnemde lm yaplacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2018
69. e-Devlet Mevzuatnn Gzden Geirilmesi

Politika
Kamu hizmetlerinde kullanc odaklln salanmas, vatanda ve giriimler zerindeki idari yklerin azaltlmas ve e-devlet proje ve uygulamalar yrten kamu
kurumlarnda etkinliin arttrlmas iin mevcut yasal ve idari dzenlemeler gzden geirilecek, ihtiya duyulan deiiklikler yaplacaktr.
Aklama
Kamu hizmetlerinin sunumunda kullanc odakll ve etkinlii artrmaya ynelik

kamu politikalarnn hayata geirilmesi iin gerekli grlen idari ve yasal dzenlemeler belirlenecek ve gerekletirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Babakanlk (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Kalknma Bayaplacak kurulular kanl, Maliye Bakanl, STKlar
Gereke
Kamu hizmetlerinin sunumunda kullanc odakll ve etkinlii artrmak zere bir

yandan kamu politikalar oluturulurken, dier yandan da bu politikalarn hayata
geirilmesi iin gerekli olan idari ve yasal dzenlemelerin belirlenerek gerekletirilmesi gerekmektedir. Geleneksel yntemlerle sunulan kamu hizmetlerinin
e-devlet hizmeti eklinde sunulmasnn nnde idari ve yasal engel ve eksiklerin
bulunmas doaldr. Bunlarn giderilmesi iin, ncelikle mevcut idari ve yasal
dzenlemelerde hizmetlerin elektronik ortamlarda sunumunun nndeki engel
ve eksikliklerin neler olduu tespit edilmelidir. Daha sonra yaplacak olan almalarda, hem mevcut idari ve yasal dzenlemelerde bu ynde deiiklikler
yaplmal, hem de ihtiya duyulmasna ramen mevcut olmayan dzenlemeler
gerekletirilmelidir.
Daha nce, 2008 ylnda Babakanlkta oluturulmu olan e-Devlet Danma
Grubu 11 e-devlet projesi kapsamnda alma yapm ve bir kanun tasars tasla hazrlanmtr. Tasar ile kamu kurum ve kurulularnn mevzuatnn, hizmetlerin elektronik ortamda sunumuna engel tekil eden hususlardan arndrlmas
suretiyle elektronik ortamda hizmet sunumunun yaygnlatrlmas ve bylece
hizmetlerin hzlandrlmas amalanmtr. Bu balamda; Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu, cra ve flas Kanunu, dari Yarglama Usul Kanunu ve Ceza
Muhakemesi Kanununda; vize ve pasaport bavurularnn elektronik ortamda
yaplabilmesi ve sonulandrlabilmesi, noterlik ilemlerinin elektronik ortamda
gerekletirilebilmesi, salk hizmetlerinin sunumunda elde edilen kiisel salk
verilerinin deerlendirilme koullarnn belirlenmesi, kamu kurum ve kurulularna elektronik ortamda bavuru yaplabilmesi, e-Devlet projelerinde gerekli
koordinasyonun salanmas ve gvenli elektronik imzann bankaclk ve finans
bata olmak zere mali sektrlerde kullanm iin yine srasyla Pasaport Kanunu, Noterlik Kanunu, Salk Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun
Hkmnde Kararname, Dileke Hakknn Kullanlmasna Dair Kanun, Ulatrma
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun ve Elektronik mza Kanunu
ile bunlarn dndaki baz dier kanun ve KHKlarda deiiklik yaplmas ngrlmtr. 2010 ylnda TBMMye sunulan Kanun Tasars Tasla yasalaamam; ancak bu Tasarda ngrlen dzenlemelerin bir ksm farkl yasal dzenlemelerde hayata gemitir.
Kamu hizmetlerinde kullanc odaklln arttrlmas ve idari yklerin e-devlet
hizmet sunumu sayesinde azaltlabilmesi iin bu ve benzeri dzenlemelerin periyodik olarak gerekletirilmesi, gerekli grlen idari dzenlemelerin ve yasa
tasars hazrlklarnn, kamu idaresinde en st dzeyde koordinasyon grevi ile
tehiz edilmi olan Babakanlkn koordinasyonunda yaplmas gerekli grlmektedir.
Uygulama admlar
e-Devlet alanndaki idari ve yasal dzenlemelerin belirlenmesi, hazrlanmas

ve gncellenmesinde takip edilecek usul ve esaslar belirlenecektir.
Mevcut idari ve yasal dzenlemelerin kamu hizmetlerinin elektronik ortamda
sunumuna engel tekil eden hususlardan arndrlmas iin gerekli yasal ve idari
dzenlemeler Babakanlk koordinatrlnde periyodik olarak belirlenecektir.
Gerekli grlen idari ve yasal dzenlemelere ilikin mevzuat taslaklar hazrlanacaktr.
Balang - Biti Yl
2015-2016
70. e-Devlet Hizmetlerinde Mobil Platformlar ve Sosyal Medyadan Yararlanlmas

Politika
e-Devlet hizmetlerinin sunumunda mobil teknolojiler ile sosyal a imknlar etkin ekilde kullanlacaktr.
Aklama
e-Devlet hizmetlerinin sunumunda mobil teknolojilerden ve sosyal medya imknlarndan etkin biimde yararlanlacaktr. Bu amala kamu kurumlarna yol
gsterecek bir rehber hazrlanacak, ncelikli hizmetler bir program dhilinde
mobil ortama aktarlacak ve kullanc talepleri dikkate alnarak mobil hizmetler
ve sosyal medya kullanm dzenli olarak gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), TRKSAT
yaplacak kurulular
Gereke
Trkiyede 2004-2013 yllar arasnda mobil telefon abone saysnda art yaanm
ve abone says Eyll 2013 itibaryla yzde 91,1lik penetrasyon oran ile 68,9 milyona ulamtr. 2012 ylnda toplam nfusun yzde 10u akll cep telefonu sahibiyken,
akll cep telefonlarnn tm cep telefonlar iindeki oran ise yzde 16ya kmtr.
Ayrca lkemizde Eyll 2013 itibaryla 13,7 milyon mobil genibant abonesi bulunmaktadr. Mobil telefon, akll cep telefonu ve mobil genibant internet abone
saylarnda meydana gelen ilerleme ve art sayesinde mobil teknolojiler e-devlet
hizmetlerine ulamay kolaylatran nemli aralardan birisi haline gelmitir.
Bununla birlikte, lkemizde halen nemli lde e-devlet hizmeti mobil ortamda
sunulmamaktadr. Ocak 2013 itibaryla e-Devlet Kapsndan sunulan hizmetlerin
yzde 6s, en ok kullanlan 10 hizmetten 7si, en ok kullanlan 100 hizmetten
35i e-Devlet Kaps Android mobil uygulamasndan sunulmaktadr. Ayn dnemde, e-Devlet Kaps hizmetlerinin yaklak yzde 2,5i mobil ortamda gereklemitir. Mobil hizmetlerin yaygnlamas ile e-devlet hizmetlerine talebin artaca
dnlmektedir.
Birok lke kamu hizmetlerinin mobil teknolojiler zerinden sunulmas iin almalar yrtmektedir. Gney Kore ve ABDde kamu kurumlar iin mobil yazlm
gelitirme rehberleri hazrland ve kamu mobil yazlm gelitirme platformu
kurulduu grlmektedir.
Dier yandan, Trkiyede zellikle son yllarda sosyal medya kullanmnda da
nemli derecede art yaanmaktadr. Trkiyedeki internet kullanclarnn yzde 96,2si sosyal alar kullanmakta olup sosyal alarda bir ayda geirilen ortalama sre ise 10,2 saattir. Kamu kurumlarnn Facebook, Twitter gibi sosyal
medya aralarn kullanmlar artmakla birlikte bu kanallarn e-devlet hizmetlerinin sunumunda yeteri kadar etkin kullanlamad grlmektedir. Bu gelimeler
nda, kamu kurumlarnn demokrasi kltrnn olumasna katkda bulunan
katlmcln salanmas, vatandalarn ihtiyalarnn belirlenmesi, e-devlet hizmet sunumunda kullanc odaklln artrlmas, e-devlet hizmetlerinin tantm
adna sosyal medya aralarn daha etkin kullanmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Kamu hizmetlerinin sunumunda mobil teknolojiler ve sosyal medya imknlarnn daha etkin kullanlabilmesi ve kamu kurumlarnn tevik edilmesi amacyla
bir rehber hazrlanacaktr.
Kamu hizmetlerinden mobil ortamda sunum potansiyeli yksek olanlar talep
analizi ile belirlenecek ve nceliklendirilecektir.
Mobil ortama aktarlacak hizmetler, hazrlanacak rehber ve kurumlarn kurumsal biliim stratejileri ile uyumu gzetilerek bir program dhilinde hayata geirilecektir.
Mobil teknolojiler ve sosyal medya alanndaki son gelimeler ile sunulan hizmetlerdeki kullanm kolayl ve skl dikkate alnarak hizmetler dzenli olarak
gzden geirilecek ve gelitirilecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2018
Yatay Konular
71. Bilgi Toplumu Aratrmalar Program Gelitirilmesi
Politika
Bilgi toplumu alannda aratrma, gelitirme ve yenilik almalar desteklenecektir.
Aklama
Bilgi toplumu alanndaki bilimsel almalar destekleyecek ve bu almalardan

kamu politikalarnn oluturulmasnda daha fazla yararlanlmasn salayacak bir
program hayata geirilecektir.
Kalknma Bakanl (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Ulatrma, DenizSorumlu ve ibirlii
cilik ve Haberleme Bakanl, YK, TBTAK, Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel
yaplacak kurulular
Mdrl, niversiteler, STKlar
Gereke
Trkiyenin bilgi toplumu politikalarnn belirlenmesinde bilimsel ve analitik almalardan daha fazla istifade edilmesine ihtiya bulunmaktadr.
Bilgi toplumu politikalar, byk oranda BT retimi ve kullanm ile bunlarn
bireysel, ekonomik, sosyal ve siyasal etkilerini konu almaktadr. Politika yapc
kamu kurumlar; insan kaynaklar ve kurumsal kapasiteleri erevesinde rasyonel bir politika erevesi oluturabilmek iin bilgi toplumu tanmna giren hemen her alanda doru ve gncel veri ve bilgilere ihtiya duyduklar kadar; kapsaml bilimsel/analitik almalara da gereksinim duymaktadr. Ancak yapsal
ve davransal baz nedenlerle bu gereksinim yeterince karlanamamaktadr:
niversitelerin idari ve bilimsel zerklikleri nedeniyle kamu kurumlarnn ihtiya
duyduklar alanlarda ilave almalar talep edebilmeleri, kiisel ilikilerin tesinde, kurumsal balarn glendirilmesi, kurumlar aras protokoller ve ilave mevvikler vastasyla mmkn olabilmektedir. niversiteler haricinde bilimsel/
analitik alma yrten kurumlarn says ise son derece azdr. Dier yandan,
kamu kurumlar mevcut bilimsel almalardan kurumsal kapasite eksiklii,
davran alkanlklar vb. nedenlerle st dzeyde istifade edememektedir.
Bu nedenle niversiteler bata olmak zere bilgi toplumu alanndaki bilimsel/
analitik almalar tevik edecek, bu almalarn finansmann salayacak ve
bu almalardan kamu politikalarnda daha fazla yararlanlmasn temin edecek
bir yaklama ve araca ihtiya duyulmaktadr.
Bu erevede, lkemizde bilgi toplumuna ynelik olarak yaplacak bilimsel almalarn planlanmasna, bu planlama dhilinde arttrlmasna, gelitirilmesine
ve desteklenmesine ynelik bir aratrma program balatlmas gerekmektedir.
Uygulama admlar
Bilgi toplumu aratrmalarnn erevesi (kapsam) belirlenecektir.

Bilgi Toplumu Aratrmalar Program (BTAP) kapsamnda salanacak desteklere ilikin bte kaynann oluturulmas, ynetimi ve denetimi konusunda (SODES, SAN-TEZ gibi benzer uygulamalar rnek alnarak) mevzuat hazrlanacaktr.
Program kapsamnda lisans, yksek lisans ve doktora almalar desteklenecektir.
zellikle eksiklii hissedilen alanlarda (kamu bilgisinin paylam, sosyal medya kullanm, saysal yerlilerin davran biimleri, vb.) bilimsel alma, aratrma
ve uygulama projelerinin desteklenmesine ynelik olarak ar bazl destekler
salanacaktr.
BT sektrnn geliimi, bilgi toplumuna ynelik farkndalk almalar, uluslararas ibirlii gibi alanlarda gelitirilecek projeler de program kapsamnda
desteklenecektir.
Belirlenen kapsam dhilinde yerli ve yabanc kaynaklar ierecek dinamik bir
bilgi toplumu aratrmalar katalou hazrlanacaktr.
Bilgi toplumu aratrmalar ktphanesi (fiziki, sanal ve saysal ktphaneler)

oluturulacaktr.
Bilgi toplumuna ynelik akademik bir dergi karlacaktr.
Bilgi toplumu alanndaki yaynlara belirli kurallar erevesinde destek verilecektir.
Bilgi toplumu aratrmalar aratrc bilgi sistemi ve bilgi toplumu uzmanlar
veri taban oluturulacaktr. (TBTAK ARBS ile ibirlii ierisinde bilgi toplumu
aratrmalar aratrc bilgi sistemi kurulacak; ayrca yerli ve yabanc bilgi toplumu uzmanlar veri taban gelitirilecektir.)
BTAP temel bilimler program hayata geirilecek; bata BT alanndaki teknolojik gelimenin arkasndaki temel bilimler olmak zere lkemizin fen bilimleri ve sosyal bilimler alanndaki kapasitesinin gelitirilmesine destek verilecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2018
72. Bilgi Toplumu zleme Sistemi Gelitirilmesi

Politika
Trkiyenin bilgi toplumuna dnm sreci etkin biimde izlenecek ve deerlendirilecektir.
Aklama
Bilgi toplumuna dnm srecinin izlenmesi ve deerlendirilmesine ynelik almalar kamuoyuna ak biimde yrtlecek; ihtiya duyulan alanlarda
odakl almalar yaplacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Kalknma Bakanl (S), TK, STKlar
yaplacak kurulular
Gereke
Trkiye, 2000li yllarn bandan itibaren bilgi toplumuna dnm amacyla

yrtt almalara hz vermitir. 2003 ylndan bu yana Kalknma Bakanl
tarafndan yrtlen bilgi toplumu almalarnn koordinasyonu farkl alanlarda
devam eden alma ve projelerin bir strateji etrafnda yrtlmesi ve takibini
salamtr.
2006-2010 dneminde uygulanan Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan dzenli
olarak yaymlanan deerlendirme raporlar ile izlenmi; bu stratejiye ilikin gstergeler ise Bilgi Toplumu statistikleri yayn ile takip edilmi; sz konusu rapor
ve yaynlar kamuoyuyla paylalmtr. Dier yandan, STKlarn nclnde
oluturulan stanbul Bilgi Toplumu zleme Grubu gibi yaplar tarafndan bilgi
toplumuna dnmn lm ve takibine ynelik baz almalar yrtlmtr. Sivil toplum kurulularnn bu yndeki almalar bamsz sosyal gzlem ve
denetim asndan nem arz etmektedir.
Bilgi toplumuna dnmn belirli gstergelerle takibi ve bu gstergelerin lm eitli zorluklar barndrmakla birlikte, zellikle OECD, BM, ITU, AB gibi
uluslararas ve uluslar st yaplar tarafndan kapsaml metodolojiler oluturulmakta ve dnemsel politika ve hedefler dorultusunda lmler gerekletirilmekte ve kyaslamalar yaplmaktadr.
Yeni bilgi toplumu stratejisinin effaflk, hesap verebilirlik ilkeleri erevesinde takibi amacyla strateji ve eylem plannda elde edilen sonularn izlenmesi
ve raporlanmas nem arz etmektedir. Bunun yannda zellikle uluslararas kurulularn bu konudaki birikimlerinden de yararlanarak ve STKlar ile ibirlii
yaparak sadece strateji ve eylem plan ile snrl kalmayacak baz odak alanlarda (sosyal medya, internet kullanm alkanlklar, e-ticaret, vb.) detayl incelemelerin yaplmasna imkn verecek almalarn da yrtlmesine ihtiya
duyulmaktadr.
Uygulama admlar
zleme ve deerlendirme sistemine ilikin rol ve sorumluluklar belirlenecektir.

Bilgi toplumuna dnm srecinin izlenebilmesini salayacak hedef, gsterge ve istatistikler tanmlanacaktr.
Tanmlanan gsterge ve istatistiklerin periyodik ekilde derlenmesi iin ihtiya
duyulan teknik alma altyaps (anket, kamuoyu aratrmas vs.) oluturulacaktr.
Derlenen verilerin kayd ve paylam iin bir internet uygulamas tasarlanacaktr.
Bilgi toplumu deerlendirme almalar periyodik olarak kamuoyunun bilgisine sunulacaktr.
htiya duyulan baz odak alanlarda (sosyal medya, internet kullanm alkanlklar, e-ticaret, vb.) detayl incelemelerin yaplmasna imkn verecek almalar
yrtlecektir.
Balang - Biti Yl
2015-2016
VII. UYGULAMA, KOORDNASYON, ZLEME

VE DEERLENDRME
325. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem
Plan, Kalknma Bakanlnn koordinasyonunda Eylem Plannda sorumluluu belirlenen kurum ve kurulular tarafndan ilgili
kurulularn katk ve destekleriyle yrtlecektir.
326. Uygulama, Kalknma Bakanlnn
kamu kurum ve kurulular, STKlar ve
zel kesim arasndaki koordinasyonu
salama yetki ve grevleri dhilinde takip
edilecek; ihtiya duyulmas halinde Kalknma Bakanl tarafndan uygulamann
takibi ve ynlendirilmesine ilikin geici
ya da srekli alma gruplar oluturulabilecektir.
327. Kalknma Bakan bakanlnda Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakan ve
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakannn katlm ile Bilgi Toplumu Stratejisi Ynlendirme Kurulu oluturulacaktr. Ynlendirme
Kurulu toplantlarna gndeme bal olarak ilgili bakanlarn yan sra dier kurum
ve kurulu temsilcileri de davet edilebilecektir. Strateji ve Eylem Plannn uygulama
sreci; Ynlendirme Kurulu tarafndan izlenecek, deerlendirilecek ve ynlendirilecektir. Ynlendirme Kurulunun sekretarya
hizmetleri Kalknma Bakanl tarafndan
karlanacaktr.
328. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plannda, uygulama srecinde gncelleme
ihtiyac ortaya kmas halinde bu gncellemeler Ynlendirme Kurulu karar ile gerekletirilecektir.
329. Ynlendirme Kuruluna gr ve nerileri ile destek olmak zere Bilgi Toplumu Stratejisi Danma Kurulu kurulacaktr.
Danma Kurulu, Kalknma Bakanl Mstear bakanlnda ilgili kamu kurum
ve kurulular, STKlar, niversite ve zel
kesim ynetici ve temsilcilerinden oluacaktr. Danma Kurulunun oluturulmas,
almas, grev ve sorumluluklarna ilikin usul ve esaslar ilgili kesimlerin katks
ile Kalknma Bakanl tarafndan belirlenecektir. Danma Kurulunun sekretarya
hizmetleri Kalknma Bakanl tarafndan
karlanacaktr.
330. Uygulamann izleme ve deerlendirmesinde etkinliin artrlmas ve uygulama
sonularnn sre boyunca etkin ve effaf
biimde raporlanmas amacyla STKlar ve
ilgili dier kesimlerle yakn ibirlii yaplacaktr. zleme ve deerlendirme srecine
ilikin raporlarn paylalmas ve kamuoyunun bilgilendirilmesi amacyla bir elektronik platform hayata geirilecektir.
331. Kalknma Bakanl koordinasyonunda Strateji ve Eylem Planndaki ilerlemenin
takibi amacyla zleme ve Deerlendirme
Raporlar hazrlanacaktr. Ynlendirme Kurulu bu raporlarda tespit edilen sorunlarn
zme kavuturulmasna ilikin tedbirleri
alacaktr.
332. Ynlendirme ve Danma Kurulunun
almalar ile Strateji ve Eylem Planndaki
ilerlemeler Kalknma Bakan tarafndan Bakanlar Kuruluna arz edilecektir.
T.C.
KALKINMA BAKANLII
YNETM HZMETLER GENEL MDRL
BLG VE BELGE YNETM DARES BAKANLII
2015
Necatibey Cad. No: 110/A 06100 Ycetepe - ANKARA

Tel: +90 (312) 294 50 00 Faks: +90 (312) 294 69 77
ISBN NO: 978-605-9041-53-9

KALKINMA BAKANLII YAYINLARI BEDELSZDR, SATILAMAZ.
BLG TOPLUMU DARES BAKANLII

MART 2015

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Planı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Planı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

ISBN NO: 978-605-9041-53-9

BLG TOPLUMU DARES BAKANLII

Bilgi Toplumu Dairesi

Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013.............. 11

Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesine likin Hizmet Alm Projesi

Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu Sonular................................ 18

Avrupa Hastalarna Ynelik Akll Hizmetler

Evrensel Mobil Telekomnikasyon Sistemi

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

evreyi sorgulayan ve srekli/hayat boyu

ekil 1 - Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013

ekonomik ve sosyal tm kesimleri, btnbilgi toplumuna dnmn toplumun tm

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Aralk 2014

yandan stratejik nem tayan sektr ve

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

ekil 2 - Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda (2006-2010) Eksenler tibaryla

BTin Dnyasna Nfuzu

Vatanda Odakl Hizmet Dnm

Kamu Ynetiminde Modernizasyon

Kresel Rekabeti BT Sektr

letiim Altyap ve Hizmetleri

Ar-Ge ve Yenilikiliin Gelitirilmesi

TOPLAM BAARI ORANI

Yeni Strateji ve Eylem Plannn

tir. Bu kapsamda 2012 Kasm-2013 Ekim

Destek almalarna likin ktlar

- Mevcut Durum Raporu

- Odak Grup almalar ve Raporlar

- Kresel Eilimler ve lke ncelemeleri Raporu

- Atlye almalar ve Raporlar

- Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu

- htiya Tespiti ve neriler Raporu

18. Hizmet alm erevesinde Trkiyenin

lan dokmanlara gr beyan etmek suretiyle sre boyunca birikimlerini, gr,

ekil 3 - Hizmet Alm Sresince Grlen Kii/Kurulu Says ve Kiilerin

Grlen kii says

19. Ayrca, hem retilen her trl ktnn

lerini ortaya koyabilecekleri, bilgi ve belge

ekil 4 - Proje ve Katlmclk Portal Ziyareti ve Ziyaret Says, 2013

Tekil ziyareti says

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

Toplam ziyareti says

20. kinci aamada ise Kalknma Bakanlnn nclnde ve koordinasyonunda,

7) nternet Giriimcilii ve e-Ticaret

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

II. BLG TOPLUMU STRATEJSNN ODAI:

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

lik zerindeki etkisi son 20 ylda ok sayda

ekil 5 - ABD ve ABde Ortalama Emek Verimlilii Bymesi ve Kaynaklar,

BT Kaynakl Olmayan TFV

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupann Saysal Rekabetilii Raporu, 2010

33. lkemizde de BTin ekonomiye olan

nn GSYH iindeki paynn gelimi lkeler ortalamasna gelebilmesi iin 2011

Kutu 1 - Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu Sonular

Raporda 5 senaryo ngrlmtr:

ekil - Senaryo Baznda Yatrm-Getiri Oran

retkenlik Etkisi Olmadan

Yksek retkenlik Etkisi

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

Bu almann sonularna bakldnda,

ykseltilmesine ynelik tedbirlerin alnmas

bilgi toplumuna dnm srecinin gerektirdii hukuki altyapnn hayata geirilmesi

ekil 6 - 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisinde Eksenler ve Odak