Leg

ONDOKUZ MAYIS
NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
1. LSANSST ETM
GNLER
20-21 MART 2012

SAMSUN
1. LSANSST ETM GNLER
ONDOKUZ MAYIS
NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
1. LSANSST ETM
GNLER
Yayna Hazrlayanlar
OM FBE renci Temsilciler Kurulu
20-21 MART 2012

SAMSUN
OM FEN BLMLER ENSTTS
Sayfa ii
DZENLEME KURULU
Murat EMR(FBE renci Temsilciler Kurulu Bakan), Tarm Ekonomisi Blm
Hseyin UYSAL, Tarla Bitkileri Blm
Yunus ELK, Fizik Blm
Mehmet TAAN, Tarmsal Yaplar ve Sulama Blm
Gl USLU, Harita Mhendislii Blm
Cengiz TEPE, Elektrik Elektronik Blm
Sedef AYTAN, Tarm Makineleri Blm
Hasan YAKAN, Kimya Blm
Merve DNMEZ, evre Mhendislii Blm
Esra Tutkun IVGIN, Gda Mhendislii Blm
Ergin BAYRAM, Matematik Blm
Erdem ALKIM, Bilgisayar Mhendislii Blm
F. Esra SARIOLU, Toprak Blm
Tuba IITAN, Malzeme Bilimi Mhendislii Blm
Yusuf TOKSZ, Bitki Koruma Blm
Hayrettin SAYGIN, Biyoloji Blm
BLM KURULU
Prof. Dr. mit SERDAR
Prof. Dr. Mehmet KURAN
Prof. Dr. Ergin ZTRK
Prof. Dr. Vedat CEYHAN
Prof. Dr. Zekeriya ULUDA
Do. Dr. Bahtiyar ZTRK
Bu bildiri kitabnn yayn hakk Ondokuz Mays niversitesine aittir. Kitapta yaynlanan
bildirilerin aynen yaynlanmas, yazarlardan ve editrlerden yazl izin almak art ile
mmkndr. Alnt iin kaynak gstermek yeterlidir.
Sayfa i
NDEKLER
DZENLEME KURULU ................................................................................................. i
BLM KURULU .............................................................................................................. i
NDEKLER ................................................................................................................. ii
nsz ..................................................................................................................................... 1
Al Konumalar ................................................................................................................ 2
I.Oturum: Lisansst Eitimde Baar .................................................................................. 8
AKADEMK HAYATTA BAARI YOLLARI .............................................................. 9
RETM YES GZ LE LSANSST ETM ALAN RENC............... 12
RETM YES YETTRME PROGRAMI .......................................................... 17
BLMSEL BLGYE ERM VE BLG OKURYAZARLII .................................. 22
ARATIRMA VE RETM GREVLS ALIM ARTLARI LE TBTAK
BURSLARI..................................................................................................................... 26
II. Oturum: Lisansst Eitim Aratrmalarnda Tez Makale Yazma ile statistiin Yeri .. 30
TEKNOPARKLAR VE LSANSST RENCLERNE KATKILARI................. 31
LSANSST ETMDE YABANCI DL ................................................................. 34
ARATIRMALARDA YNTEM - AMA PARADOKSU ........................................ 41
Bilimsel Makale Nasl Yazlr ve Nereye Gnderilir? ................................................... 43
LSANS VE YKSEK LSANS TEZLERNDE DKKATE ALINABLECEK BAZI
NEML KONULAR .................................................................................................... 49
TEZ DEERLENDRLMESNDE ELE ALINAN KRTERLER ............................... 51
ARATIRMA YNTEMLER ...................................................................................... 54
III. Oturum: Projelerin Lisansst rencilerine Katklar ............................................... 58
AB PROJELERNN TANITIMI VE YARARLAR ..................................................... 59
ADIM ADIM ERASMUS .............................................................................................. 65
SAN-TEZ PROJELER VE NEM.............................................................................. 68
TBTAK PROJELER ................................................................................................. 73
LVDDE KLT NOKTALAR ....................................................................................... 76
ERASMUSUN RENCLERE KATKILARI ........................................................... 81
IV. Oturum: Etkili letiim Ve leri Ofis Uygulamalar ....................................................... 84
Sayfa ii

LM ADAMLII VE LETM .................................................................................. 85
BEDEN DL VE ETKN LETM............................................................................. 88
KONU K SEN GREYM (ARSTOTELES) ......................................................... 89
ETKL ve GZEL KONUMA ................................................................................... 93
TEZ YAZIMINDA WORD ABLON KULLANIMI ................................................... 98
LER MCROSOFT EXCEL UYGULAMALARI ................................................. 105
KAYNAKLAR ............................................................................................................. 112
ETKL SUNU NASIL HAZIRLANIR VE SUNULUR? ........................................... 113
Ulusal ve Yerel Basndan Haberler ile Oturumlardan Fotoraflar .................................. 116
Sayfa iii
nsz
Ondokuz Mays niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Fen ve Mhendislik alanlarnda
evrensel ve ada gelimeye katkda bulunmak amacyla en st dzeyde lisansst eitim
vererek, bilimsel ve teknolojik almalar yapabilen uzman kiiler ve bilim insanlar yetitirmek
iin 1982-1983 retim ylnda anabilim dalnda faaliyete balam ve halen yirmi
anabilim dalnda faaliyetini devam ettirmektedir.
niversitemizde ilk kez Enstitmzce 20-21 Mart 2012 tarihlerinde I. Lisansst Eitim
Gnleri dzenlenmitir. Gelecein uzman kiileri ve bilim insanlar olacak olan lisansst
rencilerin, yayn almalarndaki say ve kaliteyi arttrma, aralarndaki iletiim ve etkileimi
salama ve lke iindeki akademik hayattan uluslararas balantlara kadar hemen her konuda
bilgi donanmnn salanmas amacyla dzenlenen bu etkinlikte yirmi drt akademisyen, iki gn
boyunca rencilerin sklkla karlat problemleri ve zm yollarn tartmlardr.
Program Lisansst Eitimde Baar, Lisansst Eitim Aratrmalarnda Tez ve
Makale Yazmnda statistiin Yeri, Projelerin Lisansst rencilere Katklar ve Etkili
letiim ve leri Office Uygulamalar olmak zere drt konu balndan olumutur.
renciler, lisansst eitim almalar iin bilgiye ulama, bilimsel bir makaleyi ve
lisansst eitim tezini yazma, aratrmalarda elde ettikleri verileri deerlendirme istatistikten
yararlanma ve proje hazrlama tekniklerini kullanma gibi konularda bilgilenmilerdir.
Bu etkinliimizin, zenilen bir niversite olma yolunda hzla ilerleyen Ondokuz Mays
niversitesine, lisansst eitim-retimde bir ivme kazandrmasn umuyoruz.
lki dzenlenen bu etkinlie katklarndan dolay Rektrmze, Dzenleme ve Bilim
Kurulu yelerine, sunum yapan retim yelerimize ve tm katlmclara teekkr ederiz.

Fen Bilimleri Enstits Mdr
Al Konumalar
Sayfa 2

Sayn Rektrm, Sayn Rektr Yardmclarm, Sayn Dekanlarm, Sayn Enstit
Mdrlerim, Deerli Protokol yeleri ve Hocalarm, Ulusal ve Yerel basnmzn Kymetli
Mensuplar, saygdeer arkadalarm ve misafirler,
Fen Bilimleri Enstits renci Temsilciler Kurulunun sunduu Lisansst Eitim
Gnleri programna hepiniz ho geldiniz.
ncelikle bu programn gereklemesinde emek veren renci Temsilciler Kurulunda
grevli arkadalarma, Enstit Mdrmz Sayn Prof. Dr. mit SERDARa ve Enstit
alanlarna teekkr etmek istiyorum. Youn almalarnn arasnda davetimizi kabul ederek
bugn aramzda bulunan bata Rektrmz Sayn Hseyin AKAN ve oturumlarda sunu
yapacak olan hocalarmza da ayrca kranlarmz sunuyoruz.
Kurulumuzun son drt ayda yapt faaliyetlerden ksaca bahsetmek istiyorum.
Yaptmz toplantlarda ana konu tespit ettik: letiim, Yabanc Dil ve Yayn
almalar.
En nemli sorun, genel anlamda iletiim eksikliidir ve bu sorunu gidermek amacyla ilk
nce omufbe@googlegrups.com adl mail grubunu kurduk. Her ay dzenli ve nitelikli toplantlar
dzenledik. Temsilci arkadalarmz anabilim dallarnda sosyal etkinliklerde bulundular.
Lisansst eitimde yabanc dilin ne denli nemli olduunun bilinci ile Enstit ve
OYDEM Mdrlerimizin de desteini alarak ngilizce konuma, KPDS ve DS kurslar iin
talep listeleri oluturduk. u an bu kurslara arkadalarmz devam etmektedir.
Yayn almalarnda istenilen noktada olamaymz, bizleri bu program hazrlamaya
sevk etti. stiyoruz ki, zellikle akademik hayatn ba saylan lisansst eitimde, bu eksiklikler
giderilsin ve programa katlan arkadalarmz eitimlerinin bundan sonraki aamalarnda daha
bilinli admlar atarak, bilimsel ltlere haiz eserler ortaya karabilsin.
Lisansst Eitim Gnlerinin amac;
Lisansst renimlerine devam eden arkadalarmz bir araya getirmek ve

tanmalarn salamak
Toplumsal yaamda, zellikle akademik hayatta etkin iletiim kurabilmek,
Lisansst eitim alan rencilerin eser hazrlama srecinde, ortaya kabilecek

sorunlarn zmne konularnda uzman retim yelerinin yardmyla katk
salamak,
Yaplacak tez ve yaynlarn kalitesinin ykseltilmesine; yayn saysnn salkl bir

ekilde artmasna destek olmaktr.
Bu etkinliimizin, zenilen bir niversite olma yolunda hzla ilerleyen Ondokuz Mays
niversitesine, lisansst eitim-retimde bir ivme kazandrmasn umuyoruz.
Hepinize teekkr eder, tekrar ho geldiniz der, sayglarm sunarm!
OM Fen Bilimleri Enstits renci Temsilciler Kurulu Bakan
Aratrma Grevlisi Murat EMR
Sayfa 3

Sayn Rektrm, Sayn Rektr Yardmclarm, Sayn Dekanlarm, Sayn Enstit
Mdrlerim, Deerli retim yeleri, Ulusal ve Yerel basnmzn Kymetli Mensuplar, sevgili
renciler ve deerli misafirler,
Enstitmzce dzenlenen Fen Bilimleri Enstits Lisansst Eitim Gnleri
etkinliimizde sizleri aramzda grmekten byk onur duyuyoruz. Hepiniz Ho geldiniz.
niversitemiz Enstitlerinde ilk olarak dzenlenen bu etkinliimizde, konularnda uzman
ok deerli retim yelerimiz sunum yapacaklardr.
Deerli Misafirlerimiz,
Enstitmz, 1983 ylnda 3 anabilim dalnda 14 renci ile faaliyetine balam ve halen 22
anabilim dalnda 1143 renci ile faaliyetine devam etmektedir. Kuruluundan bugne kadar
Enstitmzden 1373 yksek lisans, 398 doktora rencisi mezun olmutur. Enstitmz anabilim
dallarnda gerek blge ve gerekse lkemizle ilgili veri tabanna bilgi salayacak, yeralt ve
yerst zenginliklerimizi tespit edecek, eitim ve retim faaliyetlerini modernletirecek,
teknolojik gelimelere k tutacak ve bilimsel almalara yeni yntem ve esaslar getirecek
aratrma almalar yrtlmektedir.
Tez almalar iin hazrlanan projeler niversitemiz Proje Ynetim Ofisince ou
niversiteye gre ok daha iyi bir ekilde desteklenmektedir.
Enstitmz anabilim dallarnda grev yapan 124 Aratrma Grevlimiz bulunmaktadr.
Ayrca lisansst rencilerimize imknlar lsnde part-time alma, yemek bursu ve
dier kurum ve kurululardan burs imknlar sunulmaya allmaktadr.
Enstitmz, fen ve mhendislik alanlarnda evrensel ve ada gelimeye katkda
bulunmak amacyla en st dzeyde lisansst eitim vererek, bilimsel ve teknolojik almalar
yapabilen uzman kiiler ve bilim insanlar yetitirmeye almaktadr.
Bu kapsamda, lisansst rencilerimizin baar seviyesini artrmak, motive etmek ve daha
donanml olmalar iin katkda bulunmak amacyla Enstitmz renci temsilciliinin stn
gayretleriyle bu etkinlik dzenlenmitir. Etkinliin tm katlmclara faydal olmas temennisiyle
hepinizi sayglarmla selamlyorum.
imdi, Enstitmzn kurucu Mdr olan Prof. Dr. Fevzi Kksal hocamz duygu ve
dncelerini almak zere krsye davet ediyorum.
Fen Bilimleri Enstits Mdr
Sayfa 4

Sayn Rektrm, Saygdeer Hocalarm ve Sevgili Arkadalar,
Hepinizi saygyla selamlyorum. Bugn burada olmaktan ve enstitmzn bugnk halini
grmekten ok memnun oldum. 30 yl nce Fen Edebiyat Fakltesi Dekan olarak Samsuna
geldim ve o zamanki rektrmzn istei ile enstit kuruldu. O zamanki tarihlerde amacmz
fakltelere retim yesi kazandrmak ve feni, fen bilimlerini yaymakt. nk o dnemde
retim yesi ok azd. u an bu gereklemi durumdadr. Trkiyede doktora yapmakla yurt
dnda yapmak arasnda pek bir fark yok, nk her ey eriilebilir durumda, alet ekipman ise
niversite salamaktadr. O zamanlar asistan atanmada kimsenin haberi olmuyordu oysaki imdi
herkese duyuruluyor. Bu olduka nemli bir yaklamdr. O zamanlar baka bir retim yesi
yetitirmek zveri ile yaplrd hocaya herhangi bir katks yoktu. Hem retim yelerine hem de
lisansst eitim alan arkadalara syleyecei ey, her ne kadar lisansst rencinin hocasna
ihtiyac varsa retim grevlisinin de rencisine ihtiyac var. Hoca renciyi srer dnyadan
haberdar olmasn salar retim yesi de renci yetitirerek kalitesini ykseltir. Ancak bunu
yardmc doentler iin nermiyorum nk doent oluncaya kadar kendilerini yetitirmeye
almalar gerekmektedir.
Eskiden internet yoktu. Bu nedenle bir makale elde etmek iin yurtdndaki bir
arkadanza yazp ondan fotokopi yollamasn isterdik. Oysa imdi ktphaneler, internet ile
kolaylkla makalelere eriim salayabiliyorsunuz.
retim yeleri aratrmalar yannda ders kitaplar yazmas gerekmektedir. Hala daha kitap
asndan yetersiziz. Yurtdnda bir konu ile ilgili binlerce kitap var kendisine en anlalr gelen
kitaptan allr.
Bir dier konu ise yabanc dil. Yabanc dili kendi kendinize renebilirsiniz yurt dna
gitmekle yabanc dil renilmez. Ben ngilizce kelime haznemi gelitirmek iin 3000 kelimelik
bir kitab ezberleyerek bir yaz tatilimi harcadm. te dil byle renilir. Demek ki gz nuru
dkmeden yabanc dil renilmiyor. ok zahmetli bir i deil, 3-4 ayda halledilebilir bir durum.
Lisansst rencilerin yabanc burslar takip etmelerini arzu ediyorum. Ancak bunu Trk
bursu alarak ngilizce renmeye giderek yapmamalarn istiyorum.
Son olarak sekin bilim adam yetitirmek diye yeni bir terim olmas gerekiyor. Bizim
amacmz da bu olmal. Trkiyede deerlendirme pek yok. Bizim niversitemizde dnyann
sayl niversiteleri arasna girebilir. Bunun iin neden olmadna dair aratrma yaplp
dzeltilmesi gerekiyor. Umarm ileride bu gerekleir.
Sayglarmla.
Prof. Dr. Fevzi KKSAL
Sayfa 5

Sayg deer hocalarm ve sevgili lisansst rencilerim;
Son be-on yla kadar bilim denince akla fen gelirdi. Sosyal bilimler gereken rabeti pek
grmezdi. 6-7 yl ncesine kadar TBTAKn destekleme gruplarnda ve dllendirmelerde
sosyal bilimler yer almyordu. Toplumda, fen kelimesinin hem bilimi hem de teknolojiyi ieren
geni bir alglamas mevcuttur.
Avrupa niversitelerinin Amerikadaki niversiteler kadar ileri olmamas, onlar gibi
teknoloji retememesine bir are olarak kurulmu olan Avrupa niversiteler Birliinin
uygulamaya koyduu Bologna Srecinin, biz de katlmcsyz. O srete en yksek not
aldmz alan retimin aamal oluu. Bologna srecinde yksekretimin kademeli
olmas karar yer ald: lisans, yksek lisans ve doktora.
Trkiye, lisansst eitim noktasnda gerekten iyi bir konumda. Yllardr yayn saysnda
gereken yerde olamaymz nedeni ile yaplan tevikler ve baz ykseltmelerde konulan
kstaslar, Trkiyeyi dnyada yayn saysnda 20. sralara tad. retim yesi bana yayn
saysna gre hesaplandnda ise, yirmilerde deil muhtemelen 35-40lar arasndayz. Dier bir
husus, yayn saymz iyi ancak, atf saylarmz ok dk. Bunun iin, biz 2008de Proje
Ynetim Ofisi (PYO) bnyesinde oluturulan AGED (Akademik Geliimi Destekleme Program)
dllendirmelerinde atflara da dl vermeye baladk. Artk birok dllendirmede yazarn
ald toplam atf says ya da bir yaynna ald atf says nem kazanmaya balad. Tabi
burada u noktay da not etmeliyiz. Einstein bir makale yazyor ve o makalesi ile dnyann en
nemli bilim adam oluyor. Dolaysyla makale says ya da atf says da ok nemli deil
aslnda. Burada bulular nem kazanyor. Muhtemelen, aratrmac niversitelerde yaplan
bulular, bakalar o konuda bilgi sahibi olmasn diye yayna dntrlmyor.
Trkiyenin lisansst eitim konusunda zellikle, 37 yllk gemie sahip bizim
niversitemizin mutlaka belli bir dzeyi tutturmas gerekir. u anda niversitemizde 2700-2800
lisansst eitim rencimiz var. Ben toplam rencinin % 10 rakamnn iyi bir oran olacan
dnyorum. Toplam renci saymz da 34 000. Demek ki biz 2-3 yl iinde bu oran
yakalayacaz diye dnyorum. Tabii, lisansst renci durumumuz YKn getirdii
kstlamalara ramen gerekleti. Biliyorsunuz, YK lisansst renci alm iin retim yesi
kstaslar getirdi.
Doktora yapm olmak benim grme gre en nemli akademik deerdir. En nemli
unvan doent ya da profesr deil, doktor (Dr.) unvandr. Doktora yapm olmak bir konuda
uzmanlam olmak, otoriterler arasna girmi olmak demektir.
u bir gerek ki, yabanc dil zorunlu artk. Hatta ngilizceyi yabanc dil olarak grmemek
lazm. renmek zorunda olduumuz ikinci bir dil olarak grmek lazm. Araplar bir kongre
yapyor, dili ngilizce. Afrikaya, Orta Asyaya gidiyorsunuz, kiilerle ngilizce anlayorsunuz.
Dolaysyla dil problemini mutlaka zmeniz gerekiyor.
Her konuda biraz uzman olmaktansa bir konuda derinlemesine uzman olmak gerekiyor.
Gemite 1600-1700lerde her konudan bilgi sahibi olmak makbuld. Bunlara filozof deniyordu.
Bunlar matematik de bilirdi, fizik de bilirdi, iir de yazard ama o filozofluk dnemi geti. Bu
anlay deiti ve bir konuda uzmanlk nem kazand.
Biz, niversite olarak ne yapabiliriz, ne yapmalyz. Biliyorsunuz enstitlerin kendi binalar
yok. Bunun iin yeni bir bina ina edilecek. Bunun bir blou uzaktan eitim merkezine, bir blou
Sayfa 6

da enstitlere ait olacak. Bundan sonra 4 enstitnn seminer odalaryla, aratrma grevlisi,
retim yesi odalaryla kendi binas olacak.
Ktphanemizde 50 000 elektronik kitap, binlerce elektronik dergi aboneliimiz var.
Gerekten her yayna ulalabiliyor. imdi ktphaneye gitmeden, evimizde dahi, neredeyse
btn kaynaklara ulaabiliyoruz. imdiki ktphane binamz yetersiz, zellikle bilgisayar
saysnda. Bu blgede fen bilimleri ve sosyal bilimlere ynelik olarak, ok sayda bilgisayar da
ieren yeni bir ktphane hayata geirilecektir.
Lisansst eitimde laboratuarlar ok nemli. Laboratuarlarda yenilemeler yapld ama
niversitemizde Merkezi bir aratrma laboratuar yoktu. leri teknolojiler aratrma merkezi
projesi DPT (Devlet Planlama Tekilat) tarafndan 2010 ylnda kabul edildi. Hatta baz
cihazlarn artnameleri hazrland, almna baland. Merkez, Mhendislik Fakltesine yakn bir
yerde, 2 blok halinde ina edilecek ve sanyorum inaatna 1-2 ay iinde balanacak. Ancak, ben
hem o aratrma merkezi hem de TEKNOPARK iin, akas tedirginlik duyuyorum: Bunlarn
iini dolduran aratrmaclar olmazsa, burada yeterli aratrmalar yaplmazsa bunun vebali de
bata rektr olmak zere bizlerin boynuna olacaktr. nk bunlara toplam 15 milyon harcama
yaplm olacak. Buralar, umuyor ve diliyorum ki, sadece gndz deil, gece de alanlarn
olduu, lkemiz iin insanlk iin rnlerin gelitirildii, bilimsel bulularn yapld bilim
yuvalar olacaktr. Trkiye ciddi bir ivme kazanm durumda. Gerek eitimde, gerekse aratrma
ve gelitirme (AR-GE) faaliyetlerindeki ilerlemeyi grebiliyoruz. Fakat AR-GEyi sadece sz
edilir bir ey olmaktan karmalyz ve yllardr halledemediimiz niversite sanayi ibirliini
temel bir grev olarak gerekletirmeliyiz.
Sizler bilim adamlna ilk adm atm kiilersiniz. Bu yolun ilk adm lisansst
eitimdir. Aranzda ciddi bir yar var. Trkiye henz doktoral ya da lisansst eitim alm
elemanlarn tam kapasite kullanabilecek imknlara sahip deil. Gerek niversitelerin, kamu
aratrma merkezlerinin, gerekse sanayi ve i dnyasnn laboratuarlar eksik ve yetersiz. Artk,
sadece lisans mezunu olmak yetmiyor; yksek lisans veya doktora mezuniyeti de aranr oldu.
Sizler, bilgili ve donanml ekilde mezun olacanz iin avantajl saylabilirsiniz. Belli bir
alanda uzmanlam olmak, ister zel sektrde, ister devlet sektrnde olsun, sizlerin aratrmac,
en azndan akademisyen olmanza yardmc olacaktr. lkemizin gelecei aratrma ve
gelitirmeye baldr. Dnyada bu konuda ciddi bir rekabet var. Bizim petrol kaynaklarmz da
yok, o halde biz tm arlmz bilime vermeye mecburuz.
niversitemizin zayf olduu bir yn vurgulamalym. TBTAK, aratrma projeleri
kanalyla, yanlmyorsam 1750ye kadar yksek lisans, doktora burslar veriyor. Onbe bin
lisansst renci bursunu retim yelerinin yapt projelerde alan rencilere veriyor.
niversitemizdeki lisansst Tbitak bursu alan renci says, sanrm 20-25i gemez. 15 bin
bursun en az 300nn niversitemiz rencileri tarafndan alnmas gerekir diye dnyorum.
Bu konuda hocalarnzdan biraz daha aba bekliyorum.
Byle bir toplanty tertip ettiiniz iin gerekten sizi tebrik ediyorum. Sanyorum, bizim
niversitenin hayatnda lisansst rencilerince dzenlenmi ilk etkinlik. Bu, aslnda
hocalardaki bilgi ve birikimden yararlanma giriimidir. Bu adan sizleri tebrik ediyorum
baarlar diliyorum.
OM Rektr
Prof. Dr. Hseyin AKAN
Sayfa 7
I.Oturum: Lisansst
Eitimde Baar
AKADEMK HAYATTA BAARI YOLLARI

Prof. Dr. Mehmet KURAN
Akademik baarnn temelini lisansst dnemde alnan eitim oluturur. Eer bu
dnemde, salam temeller zerine kurulu bir bilgi ve tecrbe birikimi salanrsa; akademik
hayatn dier dnemlerinde tek bana ayakta durma salanabilir ve baarl olunabilir.
LSANSST RENCNN BR GN
Genel bir deerlendirme yapacak olursak, asistan veya lisansst rencilerinin bir gn
yle zetlenebilir. Sabah faklteye geldikten sonra ay-kahve fasl ve bunun ardndan mail ve
haberlere baklr. Sonrasnda yan odadaki arkada ile muhabbet edilir, dn akamki ma ya da
dizi kritikleri yaplr. Sonrasnda danman hocasnn verdii iler varsa bir saat kadar alma
yaplr. Bir sre tez konusu ile ilgili bir eyler bakmaya allr. 11.30 gibi bugn yemekte ne
var ve nerede yesek dnceleri ile iten el etek eker. Yemekten 13 gibi gelir, ay sohbet ve
biraz i ve 16.30 gibi eve dn hazrlklarna balanr. Bu durumun bir gn olmas halinde
hibir sakncas yoktur, fakat her gn byle olursa bir problem var demektir. Bu ekilde gnler
getike lisansst rencinin bilgi birikimi salamasndan sz edilemez. Bu gn ldrmekten
baka bir ey deildir.
Gerekten alan ve gnnn hakkn veren aratrma grevlisi ile gn geiren(tketen)
arasndaki fark on yl sonra ortaya kmaktadr. Her ikisi de baarl olarak doktoralarn
tamamlayp; kadrolarn alabilirler. Ama aradaki fark bu aamadan sonra kapatlamaz.
Dolaysyla akademik hayattaki baar lisansst dnemde gnnz nasl geirdiinize baldr.
Bu dnemde kiisel geliim salayacak ve bilgi birikimine katk yapacak olan alanla ilgili
makale okuyup bilgi yklemesi yapmak gerekmektedir.
YABANCI DL
Lisansst renci sadece kendi niversitesindeki gelimeleri takip ediyor, lke iinde
hatta dnyadaki gelimelerden habersiz kalyorsa olduka snrl bir ilerleme salayacaktr.
lerlemek iin yabanc dil, zellikle ngilizce arttr. Baka bir yabanc dil bilinse bile
ngilizce olmazsa olmazdr. Dil bilmeden uluslararas platformlarda yer alnamaz, dnyada olup
bitenleri takip etmek imknsz hale gelir.
Yabanc diliniz iyi deilse, ancak bakalarnn size aktard bilgiyi alabilirsiniz. Sizin
bilgiyi ana kaynandan almanz sz konusu olamayacaktr. Sokaktaki insana da sorsanz size
yabanc dilin nemli olduunu ifade eder. Bunlar klasik nasihat gibi alglanabilir. Ancak bir
akademisyen iin, akademik hayatta baar iin yabanc dil, kalem ve kt gibidir. Bu konuda
sizlere ayr bir sunum yaplacaktr.
Sayfa 9

ALIMA ALANI SEM
Akademisyen, kendi alannda dnyada neler olup bittiini bilmelidir. alt alan zaman
iinde danmanndan daha iyi bilir hale gelmelidir. nk tez konusunu ve alann danman,
rencisi kadar dnmez/dnemez. Konu ile ilgili derinlemesine ve etrafl dnme grevi
rencinindir. Bunlar yapabilmek iin mevcut bilgilere (yeterli yabanc dil, uluslararas
yaynlar takip vb.) hkim olmak gerekir. Bu hkimiyet salandktan sonra tez konusu semek
gereklidir. yi bir konuya danman hayr demez. renciye gre gzel, danmana gre yle
olmayan konuda muhakkak eksik taraflar vardr. Danman ve rencinin tez konusunda
mutabakat salamas gerekir.
Sonucu tahmin edilen almay yapmamak gerekir. ok basit bir rnek verecek olursak;
bitki dikiminden sonra sularsam ne olur? dncesini aratrmak sonucu belirli olan bir
durumdur. Eer yapacanz almann sonucunu tahmin edebiliyorsanz o almay
yapmaynz.
Sonucu merak edilmeyen alma yrten iin heyecan vermez. almada merak ve
heyecan duygusu olmaldr.
Tez konusu ve alma, rencinin hayatnn bir paras haline gelmelidir. Aratrmacl,
yaam tarz haline getirerek zmsemelidir.
Gzlem yaplacak veriler ham rakam olarak kalmamaldr. Verinin ne anlama geldiinin
ortaya kartlmas gerekir. Akademik dilde ykseklik ve alaklk bir ifade biimi deildir. Elde
edilen rakamlarn ne ifade ettiini grme son derece nemlidir. Belki de aratrmay yrtmekten
daha nemlidir. Aratrmay bir teknisyen de yrtebilir, ancak elde edilen verilerin verdii
mesaj ancak bilim adamlar grebilir. Tm bunlar salayacak kaynak ve bilgilere ulama
imkn artk her zaman elinizin altnda, evrimii dergiler, internet vs. Alannzla ilgili dergilerin
son saylarn ve hatta basmda olan makaleleri her ay ya da iki ayda bir dzenli olarak taramak
ve alannzla ilgili ya da ilgi duyduunuz konudaki makaleleri okumalsnz. Ancak bu ekilde
bilgi birikimi salayabilirsiniz.
ULUSLARARASI FAALYETLER
zellikle doktora tez dneminde en az bir defa yurtdna gidilmelidir. Buna kongrelere
giderek balanabilir.
Makalelerini okuduunuz kiiler ile tanarak onlarn da normal insanlar olduu gzlenir
ve bu gzlem kiiyi motive eder ve kendine gveni artrr. Bazen insanlar, yurtdnda
almalarda bulunan bilim insanlarn gznde bytebilir. Oysaki tanldnda; o yapyorsa
ben de yapabilirim duygusu tetiklenebilir.
Yurtdna giderek, baka bilim insanlar ile tanmak almalara nemli katklar salar.
Tm bunlarn yannda, bir gn dahi olsa baka laboratuarlar veya niversiteleri ziyaret etmek,
bak asnn gelimesi adna faydaldr. Bu ziyaretleri gerekletirmek iin kaynaklar
bulunmaktadr. Yeter ki onlar deerlendirecek istek olsun.
Kendi alannda sz sahibi ilk be isim veya merkez belirleyiniz. Bu insanlar veya
merkezler ile yaznz. Tm bu faaliyetlerden nce kiinin kendi devlerini yerine getirmesi
gereklidir (yani mevcut bilgilerin kazanlmas ve yabanc dil gibi). Yaynlar iin o insanlarn
Sayfa 10

grlerini alnz. Ama bu iletiimde usul ve sluba dikkat etmek son derece nemlidir. Bu bilim
insanlar sizlere yardm etmekten kanmazlar.
Bilgi paylatka oalr. Bakasna retmeye almak size de retir. Bakas duymasn
bilmesin mant ile yaplan konunun birok eksii olur. Paylanca ise eksiklikler grlr ve
dzeltilir. Bundan u anlalmamaldr: Elde edilen veriler verilsin bakalar bundan yayn
yapsn. Tabi ki kendi entelektel haklarmz koruyacak tedbirleri almalyz. Ama bu
almamzn sonularn bakalar ile paylamamza engel deildir.
Uluslararas alanda sz sahibi olmak iin ilk bata da deindiim gibi, gn ierisinde
verimli almak gereklidir.
SON SZLER
Aratrma yapmaktan holanmyor ve retmekten zevk almyorsanz, yanl meslek ve
yerdesiniz demektir. Konumunuzu tekrar gzden geirmelisiniz. Hayatta baarl olmak iin
baka alanlara ynlenmelisiniz.
Mevcut laboratuar imknlar snrl olabilir, fakat asl olan dnme, alma ve azimdir.
Yaplan tek bir alma ile de dnyay kurtaracak deilsiniz, nemli olan bilimsel literatre katk
yapmaktr. Sonu olarak akademik hayatta baar iin lisansst dnemde gnnz dolu
geirmeniz gerektii sylenebilir.
Sayfa 11
RETM YES GZ LE LSANSST ETM ALAN RENC

YABANCI DL KONUSU!
Ben de yabanc dile nem vermeniz konusunda tavsiyemle sunumuma balayacam.
nk yabanc dil konusu lisansst rencilerde grdmz en byk eksiklik.
Her gn ksa sreli de olsa ngilizce almalsnz.
ngilizce almalarnz mzik ile ilikilendirdiinizde daha kolay hatrlarsnz.
Yabanc dili gelitirmek iin Erasmus frsatn iyi deerlendiriniz.
Zamanmz yok mazeret deildir.
Hz. Ali zamanm yok demenin insann kendisine syledii en byk yalan olduunu
sylemitir.
Yaplan bir aratrmada Facebookta dnya 2. si, mesaj gndermede dnya 1. si, kitap
okumada ise sondan 6. yz.
Trkiyede ortalama TV izleme sresi gnde 4 saat 40 dakika, televizyon izlemeye zaman
buluyoruz ama ngilizce almaya bulamyoruz.
Dier taraftan lkemizde ortalama mr 70 yl, uykuda geen zaman ise 23 yl, br
tarafta uyumak iin ok zamanmz olacak
Dolaysyla MAZERET YOK!
HAYALLERNZE SINIR KOYMAYIN!
Baz aratrmaclar bu konuda eksik olduumuzu ve eksikliimiz nedenlerinin bebekken
dinlediimiz ninniler ile baladn ifade etmilerdir. Bizdeki ninnilerdeki szler basit, fakat
yabanc lkelerdeki ninniler ta o yata byk hedeflere ynetmektedir.
Burada dier bir su pay da okuduumuz kitaplara ve izlediimiz ocuk dizilerine
verilmektedir.
Yabanc lkelerdeki ocuklar genellikle Alis Harikalar Diyarnda, Robinson Crizu gibi
kitaplar okurlarken bizimkiler Alaaddinin sihirli lambas gibi kitaplar okumakta, dolaysyla
herey sihirle, byyle oluyor zannetmekte ve daha ocukken hazrcla almaktadr.
Hedefleriniz byk olsun, kalc iler yapmaya alnz.
Gemileri karadan yrtmeyi baaran atalarmz olduunu unutmaynz.
Hedeflerinizi gznzde bytmeyiniz. ALES, DS, Tez vs
nem seviyesine gre nceliklerinizi belirleyerek hedeflerinizi kk paralara ayrnz.
Ve planl alnz.
Sayfa 12

MESLENZ SEVN!
Trkiye de yaplan bir aratrmada insanlarn %72 sinin iini sevmedii ortaya
konulmutur.
Mesleimizin, iimizin iyi yanlarn grmeye almalyz.
ncelikle kendimizi, ailemizi, arkadalarmz, hocalarmz sevmeliyiz.
Hibir insan drt drtlk deildir. Kusursuz insan ararsanz bulamazsnz.
GNLK TUTUN!
Biz retim yeleri bazen aklmzdan geen her eyi rencilerimize sylediimizi
dnerek karlk bekleriz. Oysa belki de istediimiz eyleri yeterli ifade etmemi olabiliriz.
Not almanz, ileri planl yapmanz salar ve unutma riskini nler.
Ama ii zamannda yapamadysanz zaman kaybetmeden hocanz arayn, belki de
hocanzn alternatif bir zm yolu olabilir.
NZ EN Y EKLDE YAPMAYA VE ESER BIRAKMAYA ALIIN!
Baarnn detaylarda sakl olduunu unutmaynz.
rnek: stanbul da Gllolu Baklavalar nn sahibine baarnzn srr nedir diye sorarlar;
oklava armuttan, odun meeden, un . olacak. cevabn alrlar.
Hemen ziraat ile ilgili bir rnek vermek istiyorum. Ada baarl olmak iin kullanlan
malzemeler kaliteli olacak.
ALTERNATF PLANLARINIZ OLSUN!
almalarnz planlarken deiik kiilerden bilgi aln, farkl kiilere dann,
Atalarmz On defa l bir defa bi ve ki akllya bir deliye sorun demitir.
aln.
almalarnzda alternatif planlarnz olsun, gerektiinden daha fazla miktarda materyal

Bilgisayar dosyalarnz yedekleyiniz.
Dolaysyla en sevmediiniz ark AH KEKEM olsun.
ZORLUKLARDAN YILMAYIN!
Olaylar bazen istemediiniz ekilde geliebilir.
Sizi kapdan kovsalar bacadan giriniz.
Dolaysyla en sevdiiniz film HEREYE RAMEN olsun.
Sayfa 13

HTYALARI Y BELRLEYN!
Kendi konunuzla ilgili evrede, zel sektrde vs. neler olup bittiini gzlemleyin,
lgili yerleri ziyaret ediniz,
Eksiklikleri iyi saptaynz,
Giriimci olunuz,
birliine ak olunuz.
KENDNZE GVENN!
nsan kendisini sevmeli ve gven duymal!
Baarabileceinize ne kadar inanyorsanz ancak o kadar baarrsnz, NE FAZLA, NE
EKSK
z brakmak istiyorsanz 3 seeneiniz var;
Su zerine iz brakabilirsiniz,
Kumlar zerine iz brakabilirsiniz,
Kayalar zerine iz brakabilirsiniz.
MORALNZ YKSEK TUTUN!
Atatrke sormular: Nasl bu kadar harika zaferler ve baarlar kazandnz ?
Herkes harika, kark, ei olmayan stratejik planlar aklamasn beklerken
Atatrk En nem verdiim konulardan biri cephedeki komutanlar ziyaret edip morallerini
yksek tutmakt demi.
Endie duyduunuzda hedefinize ulamaya bir kar bile kalsa baarsz olabilirsiniz,
yzme olaynda olduu gibi
SOSYAL OLUN!
Arkadalarnza selam verin, bir eyler smarlaynz.
Gezilere, dne, gerektiinde cenazeye de gidiniz.
Her eyimiz Facebook oldu,
Gryoruz, konuuyoruz ama dokunmadan yayoruz.
KARARLI OLUN!
En kt karar kararszlktan daha iyidir. Kararl olma ile ilgili bir fkra var. Profesr ve
ateist olan son derece kararl bir kii ormanda geziyor. Doa ne gzel aalar, iekler, kular
yaratm vs. deyip gezerken birden karsna bir ay kar. Bizim profesr kararl ya Allahm
Sayfa 14

diyor, bu zamana kadar senin varln inkar ettim, biliyorum ki imdi kabul etsem hem
fikirlerime ters decek hem de son nefeste sylediim iin kabul olmayacak, bari karmdaki
ayya iman nasip eyle de belki insafa gelir beni yemekten vazgeer der. Ay birden ayaklarn
yukar kaldrr ve Allahm senin rzan iin oru tuttum diyerek yemee balar...
SALAM DEER YARGILARINIZ OLSUN!
Ayaklarnz yere bassn. Olaylara bak anz geni olsun. N YARGILI OLMAYIN!
HAYAT BR SERVS SANATIDIR!
nsanlarla tanrken, ders anlatrken, seminer sunarken, projenizi ya da tezinizi savunurken
hatta tm hayatnzda
ETKL BR LETM KURUN!
Etkili bir iletiimde
Kelimeler % 7,
Ses tonu % 38,
Beden dili % 55 nemlidir.
Etkili iletiimde gz temas da ok nemlidir. Oysa tokalarken bile karmzdakinin
yzne bakmay ihmal ettiimiz oluyor.
Glerken gbei oynamayan adamn samimiyetine inanmam.
Bilmek farkl ey, bildiini anlatabilmek farkl eydir.
Kimseyi kk grmeyin ve krmayn!
Hayatn provas yok!
Yarn yok bugn, hayat bir an, o da u an.
DRST OLUN!
Amerikaya seyahat eden kiilere doldurmak zere verilen formda bavulunuzda herhangi
bir yiyecek ya da iecek var mdr? sorusu yazmaktadr. Hayr, kkn iaretlense bile
bavullarn detayl bir ekilde arandn biliyorum. Evet, kkn iaretlesem benim iin ihtiya
olan gdalar, grevliler onlar brakmak zorundasn diyeceklerini tahmin ediyorum.
Bunun zerine yle bir cevap yazdm; Bavulumda sizin iin tehlike oluturabilecek
herhangi bir ey yoktur dedim ve bunun zerine herhangi bir kstlamayla karlamadm.
KIYAFETLERNZ ALIMA KOULLARINA UYGUN OLSUN!
Uygulama derslerinde, laboratuar almalarnda fidan dikilirken, apa yaplrken takm
elbise ile yapamayacamz gibi herhalde mini etekle de yapmamz uygun olmaz.
Nasrettin Hocann ye krkm ye
Sayfa 15

EKP ALIMASINA NEM VERN!
Bir elin nesi var, iki elin sesi var bunu unutmayalm.
zellikle ekip almalar sonucu yaplan ilerde ben ifadesini kullanmayalm.
BEN yok BZ var.
KMSEYLE REKABET ETMEYN!
Rakibiniz kendiniz olsun, kendi potansiyelinizi en iyi ekilde kullanmalsnz!
SALKIM ST OLUN!
Kdeminiz, akademik kariyeriniz arttka daha alak gnll olunuz!
Gler yzl olunuz!
Banz dik, yznz ak olsun!
Yznzden tebessm eksik olmasn.
Sayfa 16
RETM YES YETTRME PROGRAMI

Do. Dr. Mehmet Ali CENGZ
YP NEDR?
retim yesi Yetitirme Program (YP), retim yesi ihtiyacn karlayabilmek
amacyla, 2547 sayl Yksekretim Yasasnn yurtd ve yurtii doktora renimini kapsayan
33. ve 35. maddelerinin harmanlanmas ile gelitirilmi yeni bir modeldir. Bu modelde, bir
yandan niversitelerin bilim ve teknoloji retme kapasitesi arttrlrken dier yandan da retim
yesi yetitirilmektedir.
Yurtii-yurtd btnletirilmi doktora program olarak ileyen modelin en nemli
zelliklerinden birisi, mezun olan retim elemannn kendi niversitesine tez danman ile
hazrlad bir aratrma projesi ile dnmesi ve orada da ortak aratrmalara devam etmesidir.
retim yesi an kapatabilmek amacyla DPT destei ile gelitirilen retim yesi
Yetitirme Program (YP), saygn bir niversitede, iyi bir aratrma ortamnda, gelecekte
nemli aratrmalara imza atacak retim yelerinin yetitirilmesi iin tasarlanmtr.
YP, lkemizde uzun sredir srdrlmekte olan "yurtdnda doktora eitimi"
programlarna yurtiinde gelitirilen alternatiftir. Yksekretim Kurulu 26.03.2010 tarihinde
yaymlad "retim yesi Yetitirme Programna likin esas ve Usuller" ile programn
yrtlme eklini yeniden dzenlemitir.
YP ARATIRMA GREVLS KONTENJANLARI
Yksekretim kurumlar, YP kapsamnda alnmasn istedikleri anabilim dallar
itibariyle aratrma grevlisi saylarn ve aratrma grevliliine bavuruda bulunacaklarn lisans
veya lisansst mezuniyet alanlarna ilikin zel artlar belirleyip YKe bildirir. YK
Yrtme Kurulu, programa katlmak zere bavuruda bulunan yksekretim kurumlarnn
taleplerini deerlendirir ve YP aratrma grevlisi kontenjanlarn belirler.
BAVURU VE DEERLENDRME
retim yesi Yetitirme Programna, YK Yrtme Kurulu karar ile YK resmi
internet sitesinde ilan edilen YP aratrma grevlisi kontenjanlarna, belirlenen koullar
karlayan adaylar ilgili rektrlklere bireysel olarak bavururlar. Deerlendirme ve atamalar
mevzuat hkmlerine gre yaplr.
YP aratrma grevlisi kadrolarna, ilgili yksekretim kurumunun senato karar ile
YP puanlar esas alnarak da atama yaplabilir.
Sayfa 17

YP ARATIRMA GREVLS KONTENJANLARI VE YERLETRME
YPna retim yesi yetitirmek amacyla katlan yksekretim kurumlar, lisansst
renim verebilecekleri anabilim dallarn, bu anabilim dallarndaki retim yesi saylarn,
eitim-retim ve aratrma altyaplarn, YP d mevcut ve bu kapsamda almay planladklar
aratrma grevlisi saylarn ve bu rencilerde arayacaklar asgari artlar YKe bildirir.
Yrtme Kurulu, YK-YP Komisyonunun grn de alarak YP kapsamnda
desteklenecek lisansst programlar, renci kontenjanlar ve rencilerin kabulne ilikin
artlar belirler ve YK resmi internet sitesinde ilan eder.
Yabanc Dil Snav puan 65 ve zeri olan YP aratrma grevlileri, YK tarafndan ilan
edilen YP lisansst programlarna, lisansst renci olarak kayt yaptrdktan sonra, YK
Yrtme Kurulu karar ile ilgili yksekretim kurumlarnda grevlendirilir.
RENM SRES
renim sreleri Lisansst Eitim ve retim Ynetmeliinde belirlenen srelerdir.
Anlan Ynetmelik hkmleri erevesinde verilen ek sre boyunca, YP kapsamnda verilen
desteklerden yararlanlamaz.
Bu Esas ve Usullerin 7nci maddesi gereince yabanc dil eitimi verilen sreler ile
Lisansst Eitim ve retim Ynetmelii gereince verilen ek sreler de dhil olmak zere
azami eitim-retim sresi iinde almalarn tamamlayamayan, YPye devam etmek
istemeyen, kadrosunun bulunduu yksekretim kurumunda grevine balamayan veya
grevine balayp mecburi hizmet ykmlln yerine getirmeyen YP aratrma
grevlilerine mecburi hizmete ilikin genel hkmler uygulanr.
DANIMAN ATANMASI VE TEZ ZLEME KOMTES
YP aratrma grevlilerine, lisansst renim iin kaytl olduklar enstit tarafndan bir
danman grevlendirilir. Danman, her yaryl sonunda renci hakknda, ilgili enstit
tarafndan belirlenen esaslara uygun olarak hazrlayaca deerlendirme raporunu enstitye
sunar. Bu raporlar dzenli olarak rencinin mecburi hizmet ykmls olduu yksekretim
kurumuna iletilir.
Dersleri baar ile tamamlayan YP aratrma grevlilerinin tez almalarn
deerlendirmek zere, enstit tarafndan, varsa mecburi hizmet ykmls olduu niversitede
grev yapan bir retim yesinin de katlmyla en az retim yesinden meydana gelen bir
tez izleme komitesi oluturulur. Bu komite her yaryl sonunda toplanarak YP aratrma
grevlisinin tez almasn deerlendirerek bir rapor hazrlar. Raporun bir nshas YP
aratrma grevlisinin mecburi hizmet ykmls olduu yksekretim kurumuna iletilir.
Dersleri baar ile tamamlayarak tez aamasna geen YP aratrma grevlileri, tez
danmannn olumlu gr ve YK Yrtme Kurulu karar ile atandklar yksekretim
kurumunda tez almalarn yrtebilirler.
Sayfa 18

YP GDERLER
YP aratrma grevlilerinin eitimleri sresince kullanlmak zere Yksekretim
Kurulu tarafndan her bir YP aratrma grevlisi iin eitim-retim ve aratrma amacyla
ilgili yksekretim kurumuna tahsis edilen kaynaklar; YP aratrma grevlisinin YP
kapsamndaki proje giderleri, yurtii ve yurtd yabanc dil dhil eitim retim giderleri, YP
niversitesine alnacak ofis donanmlar, sarf malzemeleri ve makine tehizat alm ve bakm
onarm destek harcamalar, ilgili mevzuat uyarnca yurtii ve yurtd grevlendirme giderleri
(6245 sayl Harcrah Kanunu uyarnca yaplan demeler ile YP aratrma grevlisinin
danmanlar iin YP kapsamnda yaplacak demeler dhil), tez almalar ile eitim program
kapsamnda yaplacak dier demeler iin kullanlr.
KAYNAK AKTARIMI
YK btesinin mevcut veya yeni alacak tertiplerine kaydedilen denekten YP
uyarnca desteklenmesine karar verilen bavurulara ilikin yrtme kurulu tarafndan uygun
grlen tutarlar, tahakkuk ettirilmek suretiyle ilgili yksekretim kurumu btesine denir.
YK tarafndan YP kapsamnda, yksekretim kurumlarna denen tutarlarn karl, ilgili
yksekretim kurumu tarafndan bir yandan (B) iaretli cetveline z gelir, dier yandan (A)
iaretli cetvele denek olarak kaydedilir. YP kapsamnda yaplacak demelere ilikin sreler ve
miktarlar YK Yrtme Kurulu tarafndan belirlenir.
YP KAYNAKLARININ KULLANIMI
YP kapsamnda ilgili yksekretim kurumlarna denen tutarlardan yaplacak
demelere ilikin gider gerekletirme ilemleri, YP Kurum Koordinasyon Birimi tarafndan
yerine getirilir.
HARCAMA BELGELER VE MUHAFAZASI
YP kapsamnda yaplan harcamalarn belgelendirilmesinde Merkezi Ynetim Harcama
Belgeleri Ynetmelii hkmleri uygulanr. YP faaliyetleri ile ilgili her trl ilem ve
harcamalara ilikin belgelerin nshalar, ilgili yksekretim kurumu YP Kurum Koordinasyon
Ofislerinde genel hkmlere gre muhafaza edilir ve denetime hazr halde bulundurulur.
AKTARMA VE ADE
YP kapsamnda ilgili yksekretim kurumlarna denen tutarlar her bir YP aratrma
grevlisi iin bu Usul ve Esaslarn 11 inci maddesinde yer alan dalma uygun olarak harcanr.
Aktarma amac dorultusunda kullanlamayaca anlalan tutarlar arasnda ve dier gider
kalemlerinden bu gider kalemlerine aktarma yaplamaz. YP kapsamnda yksekretim
kurumlarna denen tutarlardan YP aratrma grevlisinin YP sonunda kullanlmayan
tutarlar, YKn ilgili hesaplarna iade edilir.
Sayfa 19

SORUMLULUK
Yksekretim kurumlar, bu Esas ve Usullerde kendisine verilen grevlerin mevzuata
uygun olarak ve etkin bir ekilde yrtlmesinden ve YKe gerekli bilgi aknn
salanmasndan sorumludur
DENETM
Bu Esas ve Usuller kapsamnda yaplan harcamalar, 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve
Kontrol Kanununa gre denetlenir. YPnin uygulanmasna ilikin olarak yksekretim
kurumunca yaplan i denetim sonucunda bu Esas ve Usullere aykrlk tekil eden bir hususun
tespiti halinde bu durum ilgili yksekretim kurumu tarafndan YKe iletilir. YPnin
yksekretim kurumlarndaki uygulamalar gerek grlmesi halinde ayrca YK tarafndan
denetlenebilir. YP faaliyetlerinde Trk Ceza Kanunu asndan su tekil eden fiillerin tespiti
halinde grevliler hakknda ilgili yksekretim kurumu tarafndan genel hkmlere gre ilem
yaplr. Bu Esas ve Usuller kapsamnda yaplan harcamalar Saytay denetimine tabidir.
ETL VE SON HKMLER
31.07.2008 tarihinden sonra yksekretim kurumlarnn aratrma grevlisi kadrolarna
atanan ve halen ayn kadroda bulunan aratrma grevlilerinden, YP puan, bu usul ve esaslar
erevesinde ayn niversitenin ayn anabilim dalna atanan aratrma grevlileri ile eit ya da
daha yksek olanlar, yksekretim kurumlarnn ilgili ynetim kurullarnn nerisi ve YK
Yrtme Kurulunun karar ile bu usul ve esaslar erevesinde YP aratrma grevlisi
desteklerinden faydalandrlrlar.
SORULAR VE CEVAPLAR
Soru: Eyll aynda YP aratrma grevlisi olarak atandm. Fakat YP hakknda
kapsaml bilgiyi yaplan bu sunum sayesinde edinebildim. Daha nce YP aratrma
grevlilerine ynelik byle bir sunum neden yaplmad? YP Koordinatrl olarak hali
hazrda aktif hale gelemediinizi sylediniz. Bildiim kadaryla niversitemizde yaklak olarak
100 YP aratrma grevlisi var ve aktif hale ne zaman gelinecek?
Cevap: Yaptnz eletirilerde haklsnz. Bu aslnda sistemin eksikliinden kaynaklanan
bir durumdur. Sistem yeni olduu iin tam oturmamtr. Fakat baya bir yol alm durumdayz.
Bir ay iinde sorunlarn byk lde zmlendiini hep birlikte greceiz.
Soru: YP aratrma grevlisiyim ve burada yksek lisans yapyorum. Baz
arkadalarmz lisansst eitim iin grevlendirme ile baka niversitelere gittiler. Zorunlu
hizmet konusunda bu arkadalarmz ile aramzda bir farkllk sz konusu mudur?
Cevap: Siz zaten burada olduunuz iin zorunlu hizmet gibi bir zorunluluunuz u an iin
yok. Grevlendirme ile baka niversitelere gidenlere imzalatlan senede benzer bir senet size de
imzalatlacak.
Sayfa 20

Soru: u ana kadar iki arkadamz soru sordu ve kendilerini tantrken YP aratrma
grevlisi unvanlarn kullandlar. Biz enstit temsilcisi arkadalar ile yaptmz toplantlarda
ayn ii yapan fakat bal olduu kadroya gre 33a, 50d ve YP aratrma grevlisi diye
snflandrlan eit aratrma grevlisi olduu konusunu grtk. Bir kurumda ayn ii yapan
insanlarn kadrolar neden farkl olsun? Dier taraftan YP aratrma grevlilerinin yararland
imknlardan 33a ve 50dliler yararlanamyor.
Cevap: YP aratrma grevlilerini bu konuda sulamak doru deil. nk kendilerini
tanmlamak iin baka bir seenekleri yok. Aslnda YP aratrma grevlileri de 33a kadrosu ile
faklte kadrosuna atana aratrma grevlisidir. Fakat YPyi kazandklar iin bu imknlardan
faydalanabiliyorlar. Bu ekilde farkl kadro trleri olmasna ben de karym. Bu konuyu yeni
YK Bakan ile birebir grmemizde zel olarak ilettim. Kendisi de yeni bir sisteme gei
yaplacan, aratrma grevlilerinin bundan sonra sadece merkezi sistemle atanacan ve bu
gibi farkl kadrolarn olmayacan syledi. Fakat mevcut durumdaki aratrma grevlilerini
YP kadrosuna geirmek gibi bir yetkiye ne biz ne de batakiler sahip. YP aratrma
grevlilerine sunulan imknlar konusunda ise unu syleyebilirim ki bu imknlardan biz retim
yeleri de mahrumuz.
Sayfa 21
BLMSEL BLGYE ERM VE BLG OKURYAZARLII

Uzm. Ethem OLUKUOLU
MERKEZ KTPHANE HAKKINDA
Merkez Ktphane ANKOS (Anadolu niversite Ktphaneleri Konsorsiyumu), EKUAL
(Elektronik Kaynaklar Ulusal Akademik Lisans), TO-KAT(Ulusal Toplu Katalog) gibi ulusal
konsorsiyumlarn aktif yesidir. Ayrca TBTAK- ULAKBM Trkiye Belge Salama
Sistemine dhil bir ktphane olarak, zengin dermesiyle devlet, vakf ve zel niversitelere,
aratrma merkezlerine dier kamu kurumu ve kurulularna elektronik ve basl ortamda belge
salama hizmeti veren birka niversiteden biridir. Bununla birlikte Inter Library Loan (ILL)
Ktphaneler Aras birlii Kaynak Paylam Projesinde yer almaktadr.
MERKEZ KTPHANENN FZKSEL ZELLKLER
Merkez Ktphane, 4 katl, 4.748 m2 kullanm alanl, 3.840 metre raf uzunluuna sahip,
800 adet raf ieren, 400 kiilik oturma kapasitesi bulunan ve kablosuz internet a ile 40 adet
kullancya ak bilgisayar olan, 48 adet zel alma odasnn (karel) yer ald binada
hizmetlerini vermektedir. Ayrca; kullanclarmzn materyalleri personele gerek duymakszn
dn alabilmelerini, iade edebilmelerini ve sre uzatm yapabilmelerini salayan dn
stasyonu (Self Check) da ktphanemizde hizmet vermektedir.
BASILI VE ELEKTRONK KOLEKSYON
Misyonu gerei bilgiyi ve bilgi kaynaklarn salayan, organize eden, elektronik ve basl
ortamda kullanclarna sunan Merkez Ktphane, tm eitim ve retim programlarn destekler
nitelikte materyalleri, koleksiyon seme ve gelitirme politikasna gre ilaveten kullanclarndan
gelen istekler dorultusunda dermesine eklemektedir. Merkez Ktphanenin basl
koleksiyonunu; 67.000 kitap, 3.200 balk sreli yayn, 4.300 zgn tez; elektronik
koleksiyonunu ise; 50 veritaban, 80.000 kitap, 40.000 tam metin dergi, 1.000.000 zgn tez, 500
sesli kitap, 2.000 DVD, VCD, CD-ROM vb. grsel-iitsel materyal oluturmaktadr.
Ktphane web sayfas (http://kutuphane.omu.edu.tr) portal grnml olup, aratrmaclar
bu sayfada, katalog tarama,
elektronik kaynaklar kullanabilme ve eitli ktphane
hizmetlerinden faydalanabilme imkn bulabilmektedirler.
BLG OKURYAZARLII NEDR VE NN NEMLDR?
Bilgi okuryazarl ksaca; bilgi gereksinimini tanmlama, gereksinim duyulan bilgiyi
bulma, deerlendirme ve etkin ekilde kullanmayla birlikte iletme becerisi olarak tanmlanabilir.
Bu beceriler amzda kanlmaz hale gelen yaam boyu renmenin n kouludur. Gerek
eitimde, gerekse aratrmada nitelii arttrr.
Sayfa 22

BLG ARAMAYA NEREDEN BALANMALI?
Bilgi aramaya genellikle kullanclarn byk bir ksm internette yer alan popler tarama
motorlarndan balamaktadr. Bu ekilde aratrmaya balamak aratrmaclarn doru ve
gvenilir bilgiye ulamalarnda baz engellerle karlamalarna sebep olmaktadr. Bunlarn
arasnda; web sayfalarnda yer alan baz bilgi kaynaklarnn inceleme ve kontrol srecinden
gemiyor olmas, doruluk, gvenilirlik ve gncellik kriterlerinin salanamamas, bilimsel
yaynlarn nemli bir ksmnn lisansl rnlerde yer almas gibi etkenler sralanabilir. Peki,
kullanclar doru ve gvenilir bilgiye ulamak iin nereden aratrmalarna balamaldrlar?
Cevap son derece basit: KTPHANELER!
Aratrmaya ktphaneden balamann kullanclara getirdii avantajlar u ekilde
sralanabilir; zenle seilmi ve dzenlenmi, editr ve hakem denetiminden gemi basl,
elektronik ve grsel-iitsel koleksiyonlara ulamak, gncel kaynaklar kadar ariv zellii tayan
eski tarihli yaynlara da eriebilmek, uzman personelden danma ve ynlendirme hizmeti
alabilmek, bilgi teknolojilerini kullanabilmek, deme yapmadan lisansl bilgiye eriebilmek ve
dolaysyla eriim isabeti yksek literatr taramalar yaparak gvenilir ve doru bilginin kayna
olan tam metin bilimsel yaynlar kullanabilmek ktphanenin kullanclarna sunduu imknlar
dhilindedir.
Kullanc aratrmasna ilk olarak ktphanenin basl kaynaklarn sorgulayarak
balayacak olursa,
ktphane web sayfasnda bulunan katalog tarama mensnden
(http://libra.omu.edu.tr) LIBRA kullanc hizmetleri web sayfasna ulaacaktr. LIBRA
otomasyon sisteminin web ara yz olan bu sayfada kullanclar; Merkez Ktphane ve Eitim
Fakltesi ktphanesinde yer alan kitaplar, danma kaynaklarn, sreli yaynlar ve
niversitemizde yaplm tezleri; anahtar kelime, eser ad, yazar soyad-ad, konu bal yaync,
anabilim dal, gibi eriim ularndan sorgulayabilmektedirler. Yaplan sorgulama sonucunda;
Dewey Onlu Snflama Sistemine gre kataloglanm ve snflanm materyallerin bibliyografik
bilgileri, yer numaralar (kitabn raftaki yeri), kitaplarn dn alnabilirlik durumu, sreli
yaynlarn mevcutlar ve elektronik yer adresi kapak resimleri gibi bilgiler karmza
gelmektedir.
niversitemiz Eitim Bilimleri, Fen Bilimleri, Salk Bilimleri, Sosyal Bilimler ve Gzel
Sanatlar Enstitlerinde yaplm olan yksek lisans, doktora, tpta uzmanlk ve sanatta yeterlilik
tezlerinin elektronik ortamda tam metinleri, niversitemiz akademik, idari personel ve
rencilerine aratrmalarnda kullandrlmas amacyla ak eriim ve kurumsal ariv projesi
erevesinde ktphane otomasyon sistemine (LIBRA) aktarlmtr. Kullanclarmz yazarlar
tarafndan kstlanan tezler haricinde bu yaynlara PDF formatnda tam metin olarak
ulaabilmektedirler.
LIBRA zerinden kullancnn dn ald bir kitap, rezerve edilebilir ve bu ilem
sonucunda rezerve edilen kitap, iade edildiinde ilgili birim tarafndan e-posta ya da telefon ile
kullanclar bilgilendirilir. Sistemin kullanclara salad interaktif hizmetlerden biri de web
zerinden dn alnan materyalin sresini, eer o kitap daha nce baka bir kullanc tarafndan
rezerve edilmemise, defaya kadar uzatabilmesidir. Ayrca koleksiyona eklenen yeni
yaynlarla ilgili gncel duyuru hizmeti e-posta adresinin sisteme kaydedilmesi ile
alnabilmektedir.
Sayfa 23

ELEKTRONK KAYNAKLAR VE ZMLER
Merkez Ktphane eitli konsorsiyumlar vastasyla (ANKOS, EKUAL) btn eitim ve
retim programlarn destekler nitelikteki online veritabanlarna abone olarak, olduka zengin
bir elektronik dergi, kitap, tez, standart, grafik, bibliyometrik ve atf dizinlerinden oluan
koleksiyon meydana getirmitir. Bunlara rnek verecek olursak; Web of Science (Science
Citation Index Expanded, Social Sciences Citation Index, Arts and Humanities Index),
EbscoHost, Cab Abstracts, Proquest Health and Medical Package + Agricola Plus Text Online,
MathScinet, Oxford Journals, Sage Journals, Cochrane Database, Springer E-Books, Springer
Link, OVID LWW, Wiley Online Library, Informa, Thime Medical Package, MD Consult,
Ebrary Academic Complete, Annual Reviews, British Medical Journals, ASABE, AMA, AVDATA, FSTA (Food Science and Technology), Knovel, IOP, Dentistry and Oral Sciences
Source, Journal of Bone & Joint Surgery American and British Edition, Lebib Yalkn Mevzuat
Bilgi Bankas, HukukTrk gibi veritabanlarna abonelikler salanm ve bunlarn yan sra bir
ok deneme amal veritaban da web sayfamzdan eriime almtr.
Grld gibi birok elektronik kaynak koleksiyonda bulunmaktadr. Bu da baz
kullanclarn her bir veritabann tek tek kullanmas sonucunda bilgiye ulamalarnda eitli
zorluklarla karlamalarna, veri ve zaman kaybna yol amaktadr. Bu sorunlarn zm iin
Merkez Ktphane, bilgi ynetimi hizmetleri erevesinde toplu tarama zmn sunmaktadr.
Eriim adresi (http://omu.summon.serialssolutions.com/tu-TU ) olan bu toplu tarama
sistemi ile; elektronik ve basl koleksiyonda yer alan tm kaynaklara, tek bir ara yzden basit ve
gelimi tarama seenekleri ile hzl ve kolay bir ekilde eriim salama, SCI, SSCI ve AHCI
kapsamndaki yaynlarn atf bilgilerine eriim, akll metin kutusu ile anahtar kelime
nerilerinde bulunarak doru ve gvenilir bilgiye erimelerinde nemli rol oynama, ktphane
otomasyon sistemi ile entegre alarak, basl koleksiyonun da eriime dhil edilmesi, Google
tarz arama ile daha kolay ve hzl eriim, sonularn ilgi srasna gre sralanmas, eriim isabeti
yksek kaynaklarn listenin en st ksmnda grntlenmesi, detayl ekilde limitleme,
filtreleme, gruplandrma ve snflandrma zellikleri, zaman kazandran tam metin arama
seenekleri, tarama sonularnn daha hzl ekilde grntlenmesi, n izleme ile bibliyografik
knye, zet, yayn tr, tam metin eriim iin akll balantlar, ok dilde ara yz seenei,
EndNote, Refworks ve ProCite gibi bibliyografik knye ynetim uygulamalarna da kolayca
aktarlabilmesi ve mobil cihazlar tarafndan da eriilebilirlik gibi avantajlar elde
edilebilmektedir.
Ayrca kullanclarn kendi disiplinlerindeki elektronik yaynlar sorgulayabilecekleri,
hangi veritabannda hangi ilgili yaynlarn yer aldn, hangi yldan itibaren tam metin olarak
kapsandn grebilecekleri e-kaynak ynetim sistemine ktphane web sayfasndan
(http://bw9vy4tq4h.search.serialssolutions.com/) ulalabilir. Yine bu sistem ierisinde ayrntl
bibliyografik knye bilgileri ile makale arama mensnden tam metin eriim salanabilmektedir.
Kullanclar bu sistem ile ilgilendikleri derginin ana sayfalarna ulaarak, en ok okunan ve son
eklenen makaleleri, derginin arivini, yazm kurallarn, dergi politikasn, editrleri ve
editrlerin iletiim bilgilerini grntleyebilir bununla birlikte o dergi ierisinde arama yapabilir,
yaplan tarama sonularn kaydedebilir, yazdrabilir, e-posta olarak gnderebilir ve gncel
duyuru (alert system), sayfay kiiselletirme imknlarndan faydalanabilirler.
Sayfa 24

TRKE KAYNAKLAR VE ZMLER
ULAKBM'in temel misyonlarndan biri de lkenin akademik bilgi birikimini yanstacak
bilgi rnleri gelitirmektir. Bu kapsamda gerekletirilen almalarn en nemlileri arasnda,
aratrmaclarn Trke bilimsel ierie elektronik ortamda eriimlerini etkinletirmek amacyla
uluslararas standartlarda gelitirilen ULAKBM Ulusal Veri Tabanlar yer almaktadr.
ULAKBM tarafndan oluturulmakta olan ulusal veri tabanlar; Salk Bilimleri,
Mhendislik ve Temel Bilimler, Sosyal ve Beeri Bilimler, Yaam Bilimleri ve Hukuk olmak
zere be ayr konu alanndadr. Makaleler, konu uzmanlar tarafndan, kavramsal dizinlerden
(Thesaurus) seilen terimlerle indekslenmektedir.
Konu bazl veri tabanlarnn ieriini oluturan Trke bilimsel dergiler, ilgili konudaki
akademisyenlerden oluan Akademik Komiteler danmanlnda belirlenen akademik ve
editoryal balklardan oluan dergi deerlendirme kriterlerine bal olarak belirlenmektedir. Bu
veritabanlarndan tarama yaplarak tam metin Trke makalelere eriim salanabilir.
Ayrca YK Tez Merkezinden de Trkiyede yaplm tezleri tarayabilme ve yazarlar
tarafndan izin verilmi olanlara tam metin olarak erimek mmkndr.
Google Akademik ve Ondokuz Mays niversitesi
Google Akademik kapsamnda Merkez Ktphanenin abone olduu elektronik kaynaklarn
kk bir blm dizinlenmektedir. Yaplan tarama sonucunda baz kaynaklarn yannda FullText @ Ondokuz Mayis ibaresi grlecektir. Bu ibare, yannda yer ald kaynan
niversitemizin abone olduu bir bilimsel yayn olduunu gsterir. Full-Text @ Ondokuz Mayis
linki tklanarak da kaynan tam metnine eriim salanr.
VERTABANLARINA KAMPUS DIINDAN DA ERM N GEREKENLER
niversitemiz Ktphane ve Dokmantasyon Daire Bakanlnn abone olduu elektronik
veritabanlarna eriim, firmalar ile yaplan lisans anlamalar gerei sadece Ondokuz Mays
niversitesi Kullanclarna IP adresi kontroll salanmaktadr.
alma saatleri dnda veya tatil gnlerinde elektronik veritabanlarna kampus dndan
ticari internet servis salayclar zerinden eriilebilmesi iin Bilgi lem Daire Bakanl
tarafndan bir proxy sunucusu (vekil sunucu) kurulmutur. Proxy sunucu hizmetinden
yararlanabilmek iin Bilgi lem Daire Bakanlnca verilen kurumsal e-posta adresine ihtiya
duyulmaktadr. niversitemiz elektronik posta sunucusunu kullanmayan kullanclarmz bu
hizmetten yararlanamayacak, dier e-posta sunucularndan (hotmail, gmail, yahoo, mynet, dier
kurumlar vs.) gnderilen postalar deerlendirilmeyecektir.
Proxy sunucu hizmetinden yararlanabilmek iin Bilgi lem Daire Bakanlnca verilen eposta adresiniz ile; adnz, soyadnz, renci numaranz ve blmnz-fakltenizi yazarak
ozcan@omu.edu.tr adresine e-posta ile bavurmanz gerekmektedir. Bavurunuz incelendikten
sonra onay ve bilgilendirme mesaj omu.edu.tr adresinize gnderilecektir.
Sayfa 25
ARATIRMA VE RETM GREVLS ALIM ARTLARI LE

TBTAK BURSLARI
Ar. Gr. Murat EMR
GR
Akademisyenlik, belirli bir alanda lisans eitiminden sonra ayn ya da bir baka alanda alt
bir bilim dalnda lisansst eitim yaparak ihtisas kazanma ve aratrma faaliyetlerinde bulunma
iidir.
Akademisyenler, gelimi bir toplumda topluma yn veren kiilerdir. Toplumun
gelecekteki yapsn ekillendiren, her alanda ihtiya duyulan insanlar eiten ve sorunlara
zmler arayan yine akademisyenlerdir.
Akademisyen, yaayyla rnektir. Bilimsel olgunluun vermi olduu bak asyla
evresine faydal olur ve insanlar yararl ilere ynlendirir.
LSANSST ETM BAVURULARINDA GEREKEN BELGELER
Lisansst eitim bavurularnda birtakm puanlara ihtiya vardr:
ALES Puan
KPDS/DS Puan
Lisans Not Ortalamas Puan
Akademik Personel ve Lisansst Eitimi Giri Snav (ALES)
Yksekretim kurumlarnda retim grevlisi, okutman, aratrma grevlisi, uzman,
evirici ve eitim retim planlamacs kadrolarna aktan veya retim eleman dndaki
kadrolardan naklen atamalarda, lkemizde lisansst eitime girite ve yurtdna lisansst
eitim iin gnderilecek adaylarn seiminde ALES puan belirleyici faktrdr.
Kamu Personeli Yabanc Dil Bilgisi Seviye Tespit Snav(KPDS) - niversiteleraras
Kurul Yabanc Dil Snav (DS)
Aratrma Grevlisi kadrosuna bavuru yapabilmek iin en az KPDS veya DSden 50
puan almak gerekir. Doktora bavurular iin ise en az 55 puan gereklidir.
Lisans Not Ortalamas
yi bir not ortalamas akademisyenlie girite olumlu intibann yan sra nemli puanlar
kazandrr. Ne yazk ki ALES ve KPDS/DS puanlarn snavlara girerek arttrma imkn var
iken; lisans mezuniyetinden sonra not ortalamasn ykseltmenin u an iin lkemizde imkn
yoktur. Bu yzden lisans eitimindeki derslere nem gstermek ve not ortalamasn ykseltmek
tavsiyemizdir. Detayna ilerleyen ksmlarda deinilecektir.
Sayfa 26

OMDEK DOKTORA BAVURU KRTER
ALES puannn %60, Lisans not ortalamasnn %25i ve Szl snavn %15i alnarak
toplanr. Bu toplamn en az 60 puan olmas gerekir.
Bu taban puann stndeki adaylar, en yksek puandan itibaren sralanarak ilan edilen
kontenjanlara gre ilgili programlara yerletirilir. Toplam puan eitlii durumunda ALES puan
yksek olan aday tercih edilir.
Lisansst Eitim retim Ynetmeliine gre doktoraya bavurabilmek iin YK
tarafndan belirlenmi asgari koullar, eer lisans mezunu olarak bavuru yaplyorsa ALESden
en az 70 puan alm olmak, yksek lisans mezunu olarak bavuru yaplyorsa en az 55 puan
almak, bunun dnda KPDS-DSden 55 puan ya da niversiteleraras Kurulca kabul edilen
baka bir yabanc dil snavndan muadili puan alm olmak gerekiyor.
ARATIRMA VE RETM GREVLS ALIMINDA ARTLAR
ALESten en az 70 puan almak. KPDS veya DSden en az 50 puan veya edeerlilii
Yksekretim Kurulunca kabul edilen bir snavdan bu puan muadili bir puan alm olmak.
Aratrma Grevlisi kadrosuna bavurabilmek iin 35 yandan gn almam olmak gerekir.
Aratrma grevlisi alm iki aamada olmaktadr. n deerlendirmede; ALES puannn
%60, Yabanc dil puannn %40 alnmaktadr. Meslek yksekokullarna mracaatlarda ise
ALES puannn %70ini ve lisans mezuniyet notunun %30unu dikkate alarak belirler. Bu
sralamaya gre son srada ayn puana sahip birden fazla adayn olmas halinde, bu kiilerin
tamam snava arlr.
Bu n deerlendirme puan ile alan kadro saysnn 4 kat kadar aday yazl snava
arlr. Bavuru saysnn ilan edilen kadronun drt katndan az olmas halinde, adaylarn
tamam giri snavna alnr.
Yazl snav sonunda yaplan deerlendirmede; ALES puannn %30u, Lisans not
ortalamasnn %30u, Yazl snav notunun %30u ve Yabanc dil puannn %10u alnr.
ki yllk MYO bavurularnda; ALES %35, Diploma %30 ve Yazl Snav %35 olarak
deerlendirilir.
retim Grevlisi almlarnda; Lisans dzeyinde eitim yaplan birimlere bavuracak
retim grevlisi adaylarn en az yksek lisans mezunu veya lisans mezunu olmak artyla en az
alannda on (10) yl tecrbeli olmak art aranr. nlisans dzeyinde eitim yaplan birimlere
bavuracak retim grevlisi adaylarn en az yksek lisans mezunu veya lisans mezunu olmak
artyla en az alannda iki (2) yl tecrbeli olmak art aranr.
TBTAK BURSU
TBTAK Trkiyede Doa Bilimleri, Mhendislik ve Teknoloji, Tbbi Bilimler, Tarmsal
Bilimler, Sosyal Bilimler ve Beeri Bilimlerde (*) lisans sonras ya da tezli yksek lisans sonras
doktora yapmakta olan rencilere karlksz burs verilecektir.
Sayfa 27

TBTAK YURT YL. BURSU
T.C. vatanda olmak,
01.01.2012 tarihi itibariyle 27 yandan gn almam (01.01.1986 veya sonrasnda
domu) olmak,
Daha nce yksek lisans yapmam olmak,
Daha nce bu programdan veya 2228 kodlu programdan (SON SINIF LSANS
RENCLER N YURT LSANSST BURS PROGRAMI ) yksek lisans bursu
almam olmak,
BAVURU ARTLARI
Mezun olduu niversitenin not sistemi esas olmak zere, lisans renimini en az 3,00/4
veya 76,66/100 arlkl genel not ortalamas ile bitirmi olmak
2009 sonbahar dneminde ya da sonrasnda girdii (ALES) puan, kayt yaptrdklar
yksek lisans programnn gerektirdii (saysal, szel, eit arlk) puan trnde en az 80,00
olmak,
Trkiyede Doa Bilimleri, Mhendislik ve Teknoloji, Tbbi Bilimler, Tarmsal Bilimler,
Sosyal Bilimler ve Beeri Bilimlerden birinde 2010-2011 retim yl gz yarylnda ya da
sonrasnda yksek lisans ncesi bilimsel hazrlk okuyor veya yksek lisans dzeyinde ders
almaya balam ve halen renimine devam ediyor olmak
GNCEL BAVURU TARH
12-18 Ekim 2012 tarihleri arasnda internet zerinden yaplacaktr.
AYLIK BURS MKTARI
Yurt ii yksek lisans bursundan baka burs, kredi, cret, maa, ticari kazan vb. dzenli
geliri olmayanlar iin aylk 1.500, olanlar iin ise 400.
Bursiyer, gelirinin sona ermesi durumunda tam burslu statye, baka gelir elde etmeye
balamas halinde de ksmi burslu statye geirilir
TBTAK YURT DOKTORA BURSU
01.01.2012 itibariyle 30 yandan gn almam (01.01.1983 veya sonrasnda domu)
olmak,
Mezun olduu niversitenin not sistemi esas olmak zere, lisans renimini en az 3.00/4
veya 76.66/100 ve (tezli yksek lisans sonras doktora programna kaytlysa) tezli yksek lisans
renimini en az 3.20/4 veya 81.33/100 arlkl genel not ortalamas ile bitirmi olmak.
Sayfa 28

AYLIK BURS MKTARI
Yurt ii doktora bursundan baka burs, kredi, cret, maa, ticari kazan vb. dzenli geliri
olmayanlar iin aylk 1.800, olanlar iin ise 500.
Bursiyerlere ayrca ylda iki kez (Mart ve Temmuz burslaryla birlikte) 400 ek destek
verilir.
YARARLI KAYNAKLAR
http://personel.yok.gov.tr/AkademikDuyuru/?sayfa=yonetmelik
http://www.tubitak.gov.tr/sid/455/pid/453/cid/25897/index.htm
http://www.osym.gov.tr/belge/1-12592/2012-sinav-takvimi.html
Sayfa 29
II. Oturum: Lisansst

Eitim Aratrmalarnda Tez
Makale Yazma ile statistiin
Yeri
TEKNOPARKLAR VE LSANSST RENCLERNE KATKILARI

Prof. Dr. Fehmi YAZICI
(Mhendislik Fakltesi Dekan, fyazici@omu.edu.tr)
TEKNOPARK (TEKNOKENT = BLM PARKI) NEDR?
Teknopark, Ar-Ge yapan firmalarn faaliyet gsterdii bir sosyal yaam ve i merkezidir.
Ayrca yksek teknoloji kullanan firmalarn teknoloji veya yazlm rettikleri, gelitirdikleri, ileri
bir buluu ticari bir rn, yntem veya hizmet haline dntrmek iin faaliyet gsterdikleri ve
bu yolla blgenin kalknmasna katkda bulunduklar, ayn niversite, ileri teknoloji enstits ya
da Ar-Ge merkez alan iinde veya yaknnda; akademik, ekonomik ve sosyal yapnn
btnletii site veya blgedir.
NEDEN TEKNOPARK?
amzda rekabet edebilmek iin gelimi lkelerin yneldii alanlara arlk vermeliyiz.
Bu balamda teknoparklar kalknmann ve lider ekonomilerin vazgeilmez unsurlardr.
niversitelerle birlikte almann en modern ekli teknoparklardr. Teknolojik
gelimelerden uzak kalmamak iin sanayicilerin niversitelere, niversitelerin de sanayicilere
ihtiyac vardr ve birlikte alarak projeler oluturmak zorundadrlar.
Teknoparklar; niversitenin bilinmeyen ve deerlendirilemeyen altyapsndan (mevcut
laboratuar, ara gere ve leri Teknolojiler Aratrma Merkezleri) faydalanmak ve Ar-Ge
personeli ile beraber almak,
niversite ile birlikte ve kanunla korunmu, muafiyetler getirilmi bir blgede Ar-Ge
yaparak maliyetleri nemli derecede azaltmak,
niversitenin sahip olduu tm sosyal imknlardan faydalanmak (olimpik yzme havuzu,
konferans salonlar, oteller vs.) iin gereklidir.
TEKNOPARKLARIN FAALYET ALANLARI
Yazlm, biliim, elektronik, ileri malzeme teknolojileri, tasarm, nanoteknoloji,
biyoteknoloji, otomotiv, tp teknolojileri, yenilenebilir enerji teknoparklarn faaliyet alanlardr.
DNYADAK TEKNOPARK RNEKLER
Silikon Vadisi-ABD (Dnyadaki ilk teknopark - piyasa deeri 1 trilyon $, 300 000 daha
fazla alan), Sophia Antipolis Bilim Park - Fransa (Avrupann en eski ve en byk
teknopark), Hsinchu Bilim Park Tayvan, Cambridge Bilim Park ngiltere.
Sayfa 31

TRKYEDEK TEKNOPARKLAR
Teknoparklarn Kamu ve niversite Personeline Avantajlar
Blgelerde grevlendirilen retim yelerinin blgeden elde edecekleri gelirler niversite
dner sermaye kapsam dnda tutulmaktadr.
retim elemanlar, niversite Ynetim Kurulu izni ile yaptklar aratrmalarnn
sonularn ticariletirmek amac ile bu blgelerde irket kurabilmekte, kurulu bir irkete ortak
olabilmekte ve/veya bu irketlerin ynetiminde grev alabilmektedir.
Blgede yer alan faaliyetlerde idari personel olarak hizmetine ihtiya duyulan kamu kurum
ve kurulular ile niversite personelinin, ynetici irkette grevlendirilmeleri salanmaktadr.
Trkiyedeki Teknoparklar
izelge 1. Trkiyedeki Teknoparklar
Sra
Blge Ad
Kurulu Tarihi
Alan (m2)
ODT TEKNOKENT TGB
10.06.2001
1.218.930
Tbitak Marmara Aratrma Merkezi Teknopark
10.06.2001
244.389,53
ZMR TGB
12.11.2002
2.188.200
ANKARA TGB
12.11.2002
372.863
GOSB TEKNOPARK TGB (Gebze)
12.11.2002
124.287
T ARI TEKNOKENT TGB
10.01.2003
943.921,02
HACETTEPE NV. TGB
10.01.2003
2.117.084
KOCAEL NV. TGB
10.04.2003
200.000
ESKEHR TGB
10.04.2003
503.147
10
YILDIZ TEKNK NV. TGB
10.04.2003
103.129
11
STANBUL NV. TGB
08.08.2003
716.842
12
SELUK NV. TGB
08.08.2003
325.348,08
13
BATI AKDENZ TEKNOKENT TGB (Antalya)
30.04.2004
1.820.867
14
ERCYES NV. TGB (KAYSER)
30.04.2004
277.049
15
TRABZON TGB
30.04.2004
20.396,34
16
UKUROVA TGB (ADANA)
17.07.2004
859.585
17
ERZURUM ATA TEKNOKENT TGB
05.03.2005
60.144
18
MERSN TGB
18.06.2005
96.405
19
GLLER BLGES TGB (ISPARTA)
08.09.2005
112.390
20
ULUTEK TGB (BURSA)
08.09.2005
512.487,91
21
GAZANTEP NV. TGB
09.05.2006
163.138,24
Sayfa 32

SAMSUN TEKNOPARKIN KURULU ALIMALARI
21 Aralk 2006 tarih ve 2006/400 karar nolu Senato karar ile 86 783 m2 alan tahsis
edilmitir. Fakat 2/B kapsamna alnabilecek orman alan ve jeolojik sakncal alan olmadna
dair belge alnamadndan ve daha birok engellerle karlaldndan ilemler sonusuz
kalmtr.
Sonunda Samsun Teknopark, Bakanlar Kurulunun 28 Temmuz 2009 tarihli karar ile
kurulmu ve 04 Eyll 2009 tarihinde Resmi Gazetede yaynlanmtr. 2011 ylnda 1/5000 ve
1/10000 lekli planlar hazrlanarak yollar bu haritalara ilenmi ve Belediye l Genel
Meclisinden geerek kanunlamtr.
Ynetim Kurulunun Yaps
Ondokuz Mays niversitesi
1 kii
Samsun Bykehir Belediyesi
1 kii
Samsun Ticaret ve Sanayi Odas
1 kii
Ondokuz Mays niversitesi Vakf
1 kii
Dier 3 ye Genel Kurul tarafndan seilir.

SAMSUN TGBNN SON DURUMU
dari Bina ve Kuluka Merkezi Binasnn ihalesi yaplmtr.
Temel kaz almalar devam etmektedir
1 ay iersinde resmi temel atma treni planlanmaktadr
ekil 1. Samsun TGBnin uydudan bir fotoraf
Sayfa 33
LSANSST ETMDE YABANCI DL

Prof. Dr. Zeki KARAKAYA
OM, Yabanc Diller Yksekokulu Mdr
GR
Bu altayda Lisansst Eitimde Yabanc Dil konulu bildiri sunulacaktr. Ancak
konunun ayrntlarna girmeden bilim dil ilikisi, bilim dili, Trkenin bilim dili olup olmad,
bilimde tek dillilik, ok dillilik, yabanc dil politikamz, yabanc dil algs ve anlay gibi
konularda ksaca n bilgi verilecektir. Yabanc dil eitimi ve retimi, geliim psikolojisi
dorultusunda yeti ve beceri gelitirmeye dayanmaktadr. Yabanc dil eitiminde en nemli ve
temel sorun edinme ile renme ayrmnn yaplmadan eitim yaplmasdr. Bunun iin en
iyi model anadil geliimi modelidir. Zamannda edinilmeyen yabanc dil renilemeyecek ve
iselletirilemeyecektir. Lisansst eitimde yaanan sorunlar da sz konusu temel sorunlardan
kaynaklanmaktadr. Bu bildiride baz gereklikler gz nnde bulundurularak dinleme, anlama,
konuma ve eviri becerileri hakknda pratik nerilerde bulunulacaktr.
1. BLM NEDR?
Bilim hakknda saysz ve snrsz yorum, gr ve tanmlamalar vardr: rnein smail
Haluk Gkora bilim hakkndaki grlerini yle dile getirmektedir: Bilim sonularn
oluturduu bilgiler btn olmayp yalnzca belli zaman biriminde elde edilmi olan bilgi
birikimini ifade eder. Yaratlan bilim objektif de olsa; nerede, ne zaman, ne iin ve kimin
yararna kullanlaca toplumsal ilikilerin sonucunda belirlenmektedir. rnein insan
genomunun deifre edilmesi nitel ve nicel olarak objektif ve bilimsel bir bulgu olmasna karn,
sermaye tarafndan patent altna alnmak istenmesi ekonomik, siyasal ve egemenlik sorunu
haline dnmtr. Bilimin nasl oluacana ve kimin yararna birikeceine toplum snflar
karar verirken, bilimi iinde yaratan ve yaatan fiziki kurumlar niversitelerdir. (Gkora 2004)
2. DL VE BLM LKS
Bilim adamlarnn iletiim kurmalar bilimsel almalarn ekirdeini, zn
oluturmaktadr. Bilim bugn daha ok dilsel olarak, yayn olarak vardr ve yaamaktadr.
Bilim adamlar aratrma hak ve zgrlne sahip olduklar gibi, aratrma sonularn
aklamak ve eletiriye amak zorundadr. nk fikirlerin atmasndan hakikatler doar.
Bilimsel almalar yaynlama ve da vurum biimi bilim adamnn kendine aittir, (yazl
monolog, (yayn) szl - monolog (konferans), szl - diyalog (oturum). Yaynlanmayan
bilimsel bilginin deeri yoktur.
Sayfa 34

3. BLM DL
Bilim dili belirli bir alana ait formel dil yaps olan dildir. Akademik (bilimsel) yazma
gncel dilden farkldr. Bilimsel metinlerde (yazl, szl) normal insann kulland dilsel
ifadeler kullanlmaz. Bilim dili sonradan oluturulan, zel bir dildir. Bilim gereklii iinde zel
anlam, kendine gre zellikleri olan dildir.
Konuyla ilgili srekli sorulan sorular: Bilim dili normal, standart, yaayan dilden farkl
olmal mdr? Herkesin anlayaca ve kullanaca ortak bir bilim (matematik) dili olabilir mi?
Teori oluturma dili olabilir mi? Bilimsel gerekler halka hangi dille anlatlmaldr? Evrensel
alan dilinin ana dil balants nasl olmaldr? (Otto Neurath: Gemiciler gemilerini denizde tamir
ederler.)
3.1.TRKE BLM DL MDR?
UNESCO raporlarna gre; Trke dnya dilleri arasnda beinci srada yerini almtr. kiyz milyondan fazla nfus 12 milyon kilometre kare alanda Trke konumaktadr. Trkemiz
okunduu gibi yazlan, yazld gibi okunan, grameri kolay ve mantkl, ondalk sisteme ve
dolaysyla ada bilgi -ilem sistemlerine ok uyum salayan bir dildir. (Bkz. Gkora 2004)
Hibir dil dizgesi, doasndan bilim dili deildir. Bir dilin bilim dili olmasnn nkoulu o
dilin konuulduu toplumda bilim retiminin var olmasdr. (Ergen 2001)
Bilimsel anlayn, bilim eitiminin, ona bal olarak bilim retiminin ve bilim etiinin var
olduu her toplumun dili, bilim dilidir. Trke neden bilim dili olarak kullanlamasn? Yeter ki
bunu yapabilecek bilim insanlar olsun. (Akarsu 2001). Trkeyi bilim dili yapmak iin
Trkiyede bilim yapmak gerekir.
3.2. YANLILIKLAR
Trke (lehelerinin fonetii, morfolojisi ve sentaks), yabanc dilin etkisiyle ve iine
giren deiik anlamlar ifade eden terimlerin kaotik yaps yznden bilimsel bir temele
oturtulamamtr. Trkiyede Trke ad altnda kan bilimsel yaynlarda kullanlan szcklerin
en az te birini yabanc szckler oluturmaktadr. Gnmzde denizcilik, havaclk, hukuk, tp,
ekonomi, teknoloji ve sanat gibi ok eitli alanlarda kullanlan szckler yabanc dillerin
egemenliindedir. (Gkora 2004)
Ruen Kele; YKn yanl politikalar Trkenin bilim dili olmasna engeldir.
lkemizde profesrlk, doentlik, aratrma grevlilii gibi akademik nvanlar kazanmak iin
eitli yabanc dil snavlarndan gemek zorunluyken Trke kullanma yeterliliinin hibir
noktada denetlenmediini vurgulayarak, gnmzde Trkenin bilim dili niteliinin
ypratlmasnn etmenlerinden birini ortaya koymaktadr (Kele 2001).
Akademik anlar ve konumlar iin hep yabanc dilde (Uluslararas SCI: Science Citation
Index ya da SSCI: Social Science Citation Index) yaynlar zorunlu tutulmakta, Trke yaynlar
akademik adan anlamszlk, yersizlik noktasna indirgenmektedir (Trke yaynlanan bilimsel
eserlere gereken nem verilmemekte ve stelik kmsenmektedir). Bu da elbette Trkenin
bilim dili olma srecini olumsuz etkilemektedir. Oysa evrensel bilimde varlk gstermenin
olmazsa olmaz koulu, zgn, zgr, aratrmac, sorgulamac, bamsz bilimsel almalarn
Sayfa 35

gerekletirilmesidir. Dnce arac/ortam kendisine yabanc olan bir bilim insan nasl zgn
ve yaratc aratrma yapabilir? (Bkz. Bilgen 2006 )
3.3. NERLER
Baarya kendi zkaynaklarmzla ve onlarn en deerlilerinden olan dilimizle ulaacaz.
Trk halkna hizmet edecek bilim - insannn ncelikle anadilini iyi bilmesi ve doru kullanmas,
halkyla iletiimini salam tutmas gereklidir. zellikle lkemizin retmenleri, basn - yayn
yeleri, bilim insanlar, baka dillerde yaplanlar alnt kavramlar iinde kullanma, kolayclk
ve tembelliinden kurtularak, topluma nder bireyler olarak hareket etmelidirler. (Gkora 2004)
Trke ne kadar ok bilim dili olarak kullanlrsa, kltr, mzik, edebiyat, szl-yazlgrntl yayn olarak gl ve etkili bir dil olursa, Trk kltr varl olan dilimiz de o kadar
uzun korunur ve yaar olacaktr. Dile sahip klmazsa, gelecek kuaklara bilgi, beceri, tutum ve
davranlar ileten bilim dili iin Trke kullanlmazsa, Latincenin bana geldii gibi unutulur,
lr. (Gkora, 2004)
Bilim dili Trkenin yetkinlemesi iin alnacak kurumsal nlemlerin banda, akademik
anlar iin gerekli koullar arasna bir yandan Trke yazma ve iletiim becerilerinin
snanmasn, bir yandan da Trke zgn bilimsel yayn yapm olmay getirmek vardr. Bu, ilk
aamada uluslararas, yabanc dilde yayn zorunluluunun yan sra getirilecek bir koul
olmaldr. Kurumsal nlemlerin tesinde, her birimizin tek tek bilim insan olma sorumluluuna
sahip kmamz, korkusuzca zgn ve bamsz dnmenin gereklerini yerine getirmemiz,
fazlasyla aln teri dkmemiz zorunludur. Bu yalnzca kendi bireysel varlmza ya da lkemize
kar deil, dorudan doruya insanla kar da grevimizdir. (Bkz. Bilgen).
4. BLM DL NGLZCE MDR?
Bat dnyasndaki bilimsel aratrmalarn % 50 si Amerikada yaynlanmaktadr. Dnya ve
insanlk Amerika zerinde kresellemekte, bylece bilimsel arenada Amerikan dncesi hakim
olmaktadr. Bugn bilim ngilizcenin (ABD ve Anglosakson) basks altndadr. ngilizcenin
dilimizi igal etmesi evrensel niteliinden ok ekonomik ve siyasal nedenledir. Yoksa
Trkiyedeki baz bilim evrelerinin ileri srd gibi ngilizce, kesinlikle evrensel bilim dili
deildir. (Gkora 2004).
Geri bilim dilinde bilgiye hzl ulama bakmndan ngilizcenin geldii nokta gz ard
edilemez, ancak baka dnme ve dnceyi ifade etme biimlerine, dnme modellerine ve
dil yaplarnn unutulmasna da neden olur, sonra her bilim dal ayn lde ngilizce normlaryla
gelimez. Fen bilimleri uygun olabilir, ancak sosyal bilimler ana dil ve k bilim kltr
erevesinde gelimelidir. rn. Hukuk, dil, kltr, norm ve kurallarn ait olduklar dil kltr
iinde ifade edilmelidir.
Avrupa Birlii tarafndan 2001 yl Avrupada ok dillilik yl ilan edildi. Burada en
nemli ama; Anglo-Amerikan hkimiyetinin bir lde krlmas, ana dilin dnda birden fazla
yabanc dilin renilmesine toplumlarn zendirilmesi ve ynlendirilmesidir. (Bkz. lkan 2002)
Sayfa 36

5. BLMDE TEK DLLLN SAKINCALARI
Bilim tek dilli olursa; i) Bilimsel ve teknolojik gelime kaydetmeyen lkelerin dilleri ne
olacak? ii) ngilizcenin lehesi mi olacak? ii) Ya da klp Lehe olarak m kalacak?
Tek dille bilimsel anlama olabilir, ancak hem ortak dil hem de dier diller iin bedeli ar
olur. Hedef dilde aratrma yapan kiiler milli, kltrel dnce zenginliini ortadan kaldrr.
Bilimsel zgnle engel olur. Farkl bak as veya dnce ortadan kalkar. Farkl yaklam
biimleri olamaz. Bakalarnn bilimsel dncelerini kendi bilimsel eletiri srecinden geirerek
yeniden deerlendirme imkn azalr.
Dnya dili olmann bedeli vardr. Gelien bilim dili veya dnya dili ngilizce bir kltrn
dili deildir. Dil dnyasnn deimesi ngilizceyi de deitiriyor. ngilizce kontrolsz geliiyor
ve dnyor, oklu oluumcu bir dil (plursentrik).
Varlk, dil ve kimlik bunalm asndan da dilini koruyamayan toplumlar kltrel, politik
ve ekonomik kimliklerini kaybetme tehlikesiyle kar karyadrlar. Dil ve kltr esi
toplumlarn ekonomik ve politik glerini ayakta tutar (Bkz. A-M. Thiesse 1999). Kadim
medeniyetlere veya Bilim kltrne sahip toplumlarn kkleri salamdr. Bilimsel dil ve
dnce kltrnn korunmas gerekir.
Dnyay tek merkezden ynetme ve tek tip insan oluturma anlay insan ftratna
aykrdr, kltr zenginliini, bilim ve sanat geliimini engeller. Bilimini retmeyen lkeler yok
olmaya mahkmdurlar. nemsenmeyen ve ilenmeyen bir bilim dili olarak Trke, giderek
zayflayacak, evde ve sokakta basit bildiriimler olarak kullanlan bir aza dnecektir.
(Gkora 2004). Bunalmlar yok etmek iin anadilde eitim ve bilim arttr.
6. OK DLLLK, OK KLTRLLK POLTKASI
Daha imdiden; modern iletiim aralar ok dillidir, tam zgnlk ve orijinallik nemlidir,
ok milletli ve ok kltrl komuluk esastr ve karlkllk, etkileim, diyalog kurma, hogr,
samimiyet nemlidir.
Bilimsel ok dillilie nem vermek; birok dilde yaynlamak nemlidir. Bilim merkezleri,
teknoloji merkezleri ve retim merkezleri farkl olabildii gibi, teknoloji rnlerinin kullanm
klavuzlar birok dilde yazlabilmektedir (USA, GB, DE, TR). Bilimsel almalarn ve
yaynlarn eviri srelerini kolaylatrmak ve tek dilde yayn yerine eviri - yayn anlayna
gemek gerekmektedir. Farkl bilim kltrlerinin geikenliini salamak nemlidir. Bilim ve
bilgi biimlerinin evirisi deil, yani taklidi etkinlik deil, muhatap olmadr, k ve hedef bilim
kltr anlaynn karlamasnn vuku bulmasdr.
7. BZM YABANCI DL POLTKAMIZ

Dnyadaki iletiim dili ngilizce de olsa, Avrupa Birliinin ngrd ok dillilik
konusunu hayata geirmeliyiz. Yabanc dil politikalarmz ierisinde Bat Dillerinin yan sra,
komu lkelerin dillerinin ve kltrlerinin retilmesi de yer almaldr. Yabanc dilin ama
Sayfa 37

konumundan ara konumuna getirilerek kltrler aras renmenin gerekletirilmesidir. Bu
nedenle kltrler aras ders ekli, bizim artlarmza gre kuram - uygulama bants
ierisinde belirlenmelidir (Bkz. lkan).
8. LSANST ETMDE YABANCI DL ALGISI
Gnmzde lisansst eitimde yabanc dil konusundaki yanl alglar unlardr: i) Snav
algs: Snav geene kadar. ii) Ayak ba, zaman kayb. iii) i bitene kadar, makaleyi okuyup
anlayana kadar. iv) Toplanty bitirene kadar. v) Hafife alma, erteleme, teleme. vi) Dilin
nemini kmseme: Zaruret hsl olunca dilin nemini anlama. vii) Klasik koullu renme.
viii) Dil denince dilbilgisi ve kelime bilgisi algs. iix) Bakasna yazdrma, eviri yaptrma
algs.
8.1. DL BLMEK NE DELDR!
i) Lisansst eitimde yabanc dil renme hedefleri dil edinmeye ve renmeye ynelik
deildir, ii) Sadece kelime bilgisi ve dilbilgisi dil bilmek deildir, iii) Bilimsel bir metni okuma,
anlama ve makale yazmak dil bilmek deildir, iv) Kalp ifadelerle makale yazmak dil bilmek
deildir, v) Kalp ifadelerle konumak dil bilmek deildir, vi)Trke dnp yabanc dilde
bilimsel konumak veya makale yazmak dil bilmek deildir, (Trke dnp yabanc dilde
okuryazarlk olmaz) vii) Tek yanl (kelime kelimesine) eviri veya dilsel aktarm yapmak dil
bilmek deildir.
8.2. GEREKLKLER
Artk kresel bir bilim dnyasnda yayoruz ve bilimde ok dillilik nemli. Snav geene
kadar renmek deil, hayat boyu renmek gerekir. Yani, edinecek ve iselletirilecek dzeyde
renme ve gncel iletiim ve mesleki iletiim iin renmek arttr. Akademik ortak olmak ve
iletiim kurmak ve bilim merkezlerindeki hareketlilik (proje yapma), lisansst eitim ve
retimde hareketlilik (Erasmus vb), uluslararas bilimsel gezi, gzlem, etkinlik ve toplantlar
nemlidir.
9. EDNME VE RENME
Dil edinilir, renilmez. Edinme ve renme farkldr. Edinilmeyen, sadece renilen dil
unutulur. Edinme ya renme ya bellidir/farkldr. Dil edinimi ocukluk dneminde
gerekleir. Yetikinlik dneminde bilisel renme gerekleir. Etkili renme yaparak,
yaayarak, iletiim kurarak gerekleir. Dilsel yeti ve becerilerini gelitirmek farkldr, bilimsel
dil kullanmak farkldr. Temel beceriler gelitirilmeden alana ynelik yabanc dil renilemez.
Bu yaklamla dil renenler sosyal iletiim kurmada glk ekerler.
Sayfa 38

10. DL GRENME LKELER
nce yeti ve beceri gelitirmelidir. Sonra bilgi becerileri gelitirmelidir. nce edinme
sonra renme. renme srecinde RENMEY RENMEK gerekir. Yabanc dil
retiminde her trl derde deva olacak tek bir ve en iyi yaklam yoktur (eklektik yaklam
dorudur). Gncel ihtiya iletiimsel becerileri gelitirmek olduu iin iletiimsel yntem tercih
edilebilir, dierlerinden yer, zaman ve duruma gre yararlanlr (ncelik olabilir). 4 temel beceri
(dinleme, konuma, okuma, yazma) ve bilgi becerileri (kelime ve dilbilgisi) tmleiktir,
egdml geliir, ancak sralamas renici tipine gre deiebilir (doal esas: Dinleme-anlama,
konuma/okuma - anlama, yazma, kelime ve dilbilgisi egdml, balamsal).
11. BLMSEL EVR
Dile hkim olanlarn makaleyi yazmalar, alan uzmanlarna okutmalar konu ve dil
bakmndan tashih ettirmeleri, yazarn (konuya hkim olup da dile hkim olmayanlarn)
evirmenle birlikte eviri yapmalar, mmknse alan bilgisine hkim olan evirmenle eviri
yaptrmalar, alana hkim olmayan evirmenlere alan bilgisi verilerek eviri yaplmas,
makalenin alan dilinde kaleme alnmas, evirinin alan diline ve bilimsel slubuna gre
yaplmas, makalenin zgnlnn ierik ve biim asndan korunmas, yaz slubunun
makalenin yazar tarafndan konmas ve evirmen tarafndan korunmas, yabanc dilde veya
hedef dilde ilk yazlm srecinde oldu - bitti algsna sahip olunmamas, yaznn olgunlatrlma
srecinin olduunun kabul edilmesi, her tashihte hayal krkllna dlmemesi, son tashihin
mutlaka anadil kullancs alan uzman tarafndan yaplmas uygun olacaktr.
k dilinde anlama- kavramann yaplmas (Trkeden Trkeye evirme: rn. tartma
vb). Anadilden (k dilinden) hedef dile aktarma srecinin yaplmas (Trkeden Almancaya
eviri). Hedef (yabanc) dilde eviri yaplmas (Almancadan Almancaya eviri).
Dikkat edilecek hususlar: temel anlamn kaybetmeden, konu dna kmadan, ierik ve
biim badakln ve tutarlln bozmadan yaplmas gerekir.
Alan bilgisine ve yazm ynergelerine hkim olmayan ok sayda uzman veya
evirmenlerin tashihi yukarda belirtilen temel ilkeleri bozabilir: Her tashihi kendine gre
ksmen veya tamamen makaleyi yazabilir/bozabilir. Her tashihten sonra makalenin yazar veya
uzman alan evirmeni tarafndan yeniden gzden geirilmesi gerekir (aslndan ve slubundan
sapmamas gerekir). Mesleki/bilimsel alan bilgisine ve alan diline hkim olunmas ve ayn
konularda yazlm yaynlarn okunmasnn kulak - dil, gz - dil, yaz - dil alkanlnn
oluturulmas uygun olacaktr.
12. KONUMA BECERS
Dinleme anlama veya kulak-dil alkanlndan sonra: konuma istei olmal, sk sk
konumal, planl, programl konuulmaldr. Konuulan dil anlalr olmaldr.
Konuma eylemi dilsel renmenin tmn destekler veya gelitirir. Konuma sayesinde
insan dilbilgisi de renebilir. Dilbilgisi renme almalar her trl renme biimlerini
kapsar: stbilisel (meta) dilsel davran plan veya nermeleri, dilbilgisi kurallarnn sesletim
dnm (rn. Oyunlarla - yaratc alma biimleri) vb.
Sayfa 39

Konumak iin uygun ortam olmal, kiilie zarar vermeden (alay, kmseme, korku)
konuma alkanl kazanmal, kiiye hata yapma ans vermeli, hatalar olumlu pekitire
olarak kullanlmaldr. Konuma korkusuna frsat vermemeli, konuma zgrln ve
zgvenini salamal, kendini ifade etme ans vermelidir. Konumaya zemin hazrlamal,
konuma destei vermelidir. Sevdirme, isteklendirme, konuma baars zevki tattrmaldr.
letiim esaslarna dikkat etmeli, ka yaparken gz karmamaldr. Sosyal alma ve altrma
biimleri kullanmal, yaparak yaayarak (durumsal ve balamsal) konuma (oyunlara, rol
oyunlarna yer vermek) imknlar salamaldr. Ritmik aralardan yararlanmal (cd, dvd, video)
ve serbest konuma alkanl kazanmaldr. nemli olan konumay davrana dntrmektir.
Anadilde konuma edinimi yaklam ve teknikleri kullanmak gerekir. Analizci
yaklamamak (dilbilgisi esasl konuma yaklam) nemlidir. Spontane alkanlk kazanmak
(tekrar, sreklilik tekniini kullanarak dinleme - anlama alkanl kazanmak) gerekir. Hedef
iletiim kurma amal (yz yze, etkileimci, iletiim aralaryla, iletiimsel ders ara
gereleriyle) olmaldr. Sosyal iletiim cesareti gstermek, anlam ve yapy ynlendiren temel
eleri doru yerletirdikten sonra dizi ve dizgeyi rahat kullanma alkanl kazanma, yani
serbest konuma davran kazanmak ok nemlidir. Konuma korkusuna engel olmak;
psikolojik sorun haline getirmemek, davran bozukluuna dntrmemek gerekir. Temel
konuma davran kazandktan sonra, mesleki konuma becerisi gelitirmek gerekir.
KAYNAKA
Akarsu, Bedia: "Dil Dnme - Dnya likisi, Bilim ve topya Dergisi, Say 80, Ankara
2001, ss.23. 34.
Bilgen, Semih: Ulusal Dilde Eitim http://www.eee.metu.edu.tr/~bilgen/Ulusal%20Dilde%
20Egitim.pdf (04.12.2006).
Ergen, clal: Bilim Dili ve Anadili: Bilim ve topya, Say 80, Ankara 2001, ss.12-13. 27.
Gkora, Haluk: Bilim Dili Olarak Trke, Bilim, Eitim ve Dnce Dergisi, Haziran 2004,
Cilt 4, Say 2.
lkan, brahim: Yabanc Dil retiminin Sorun - zm Balamnda deerlendirilmesi
zerine, l. Uluslararas anakkale Truva Dil Eitim ve Okul Geliim Sempozyumu, 22
25 Haziran 2002, anakkale, (ISBN- 9758100262).
Kele, Ruen: Dil, bilim ve kentbilim, Bilim ve topya Dergisi, Anakara 2001; Say 2, ss.2628.
Thiesse, A-M.: Ulusal Kimliin Kefi, Le Monde Diplomatique, Haziran 1999.
Sayfa 40
ARATIRMALARDA YNTEM - AMA PARADOKSU

Prof. Dr. Vedat CEYHAN
Teknoloji bugn eitim gnleri kapsamnda oka konuuldu. Ben konumaya bu konuyla
ilgili ksa bir fkra ile balamak istiyorum.
Temel Trkiyeyi temsilen bir teknoloji fuarna katlr. Teknoloji fuarnda yapt dzenei
anlatmaktadr. Gelen ziyaretilerden bir tanesi dzenek hakknda bilgi almak ister. Temel, 5x10
cm bir tahta zerinde jilet, az ilerisinde peynir olan dzenei anlatr: Fare peyniri almak
isterken gelip jilete arpacak ve lecek. Sonuta Temel sonuncu olur.
Temel azim etmi bir sonraki yl tekrar katlr fuara. Tabii dzenek deimitir. Ayn 5x10
cm tahta paras, jiletin yerini testere ve peynir olmayan bir dzenek. Seici komisyon gelir ve
Temele dzenei anlatmasn isterler. Temel: Fare tahtaya gelir, bakp da peyniri gremeyince,
testere zerinde ban saa sola sallayarak, Allah Allah! Bu peynirde neredeymi? diyerek
boynunun kesilmesi sonucu can verir. eklinde bir aklama yapmtr.
Bu kssadan hisseden sonra ksaca bilimin aklamasnda bakacak olursak; bilim, veri ve
enformasyon retme sistemi olarak tanmlanabilir. Bu balamda bilgi yaylmaz, bilgi retilmez,
veri retilir, enformasyon retilir. Ancak bilim kendini reorganize etmi. sel dngde bilgi ve
enformasyon organize ediyor. Bu terimleri de kendi bnyesine dhil etmitir. Aratrmalarda
teknoloji ok nemlidir. Teknoloji, toplumun tarm ve sanayi alannda sahip olduu bilgi
birikimi olarak nitelendirilebilir. Bilim anlamaya, teknoloji kullanmaya dnk bir olgudur.
Aratrmann birok tanm vardr. Bunlardan biri soru sormann en sistematize edilmi eklidir.
Dier bir tanmsa metodolojik ilemler yardm ile bilginin artrlmasdr. Aratrma neden
yaplr? ok temel bir sorudur. Hatta gnmzde bu ok tartlmaktadr. ncelikle problem
zmek iin yaplmaktadr. Daha sonrasnda ise bilgiyi geniletmek amalanmaldr. Aratrma
konu seimi ya da problemin tespiti ile balar. Aratrma aamalar u ekilde sralanabilir.
Aratrma sorusu / Hipotezler
Aratrma tasarm
Metodoloji (Kalitatif, Kantitatif, karma)*
Veri toplama
Veri analizi
Verilerin yorumlanmas
Bulgu ve sonularn paylalmas
Konu seimi/Problem tespiti
Burada karlalan sorun udur: aslnda bilimsel olarak problemin tespiti, daha sonra ama
tespiti bunu takiben bizi sonuca gtrecek yntem daha sonra belirlenir. Fakat gnmzde o
kadar nokta tehis edilmitir ki yntem, ama ve problem tespitine bask yapar hale gelmektedir.
Artk gnmzde aratrmaclar nce yntemi belirlemekte ve bu ynteme uygun sorular sorarak
Sayfa 41

ama ve problem tespitine gitmekte ve bulunan sorunun cevabn paylamaktadr. te paradoks
noktas burada karmza kmaktadr (ekil 1).
Bizden beklenen; problemi belirleyelim, amacmz belirli olsun, yntem belirli olsun ve
sonuca ulap yaynlamamzdr. Fakat uygulamada yntem problemi belirlerken bile aklmzda
olmaktadr. rnein bir aratrmac hangi yntem ya da yntemleri biliyorsa problem seimini
zmn bildii, zerinde bilgi birikimine sahip olduu konulara ynelerek, problem tespitine
dolayl yoldan ynelmektedir.
Bundan dolay da aratrmaclar yntem seiminde var olan, bilinen yntemleri
semektedir. Buna ise uygulamas kolay, rneklerinin var olmas, riskinin az olmas vb. etkili
olmaktadr. Sonu olarak etkisi bilime byk katk salamayan almalara ynelmektedirler.
Oysaki aratrmaya zg yeni metodolojilerin seilmesi ile uygulanabilirlii ok gte
olsa, zaman gerektirse de etkisi dierlerine gre daha byk olmaktadr. Bu durumda daha ok
istenilen bir zelliktir.
Ama
Yntem
Problem
tespiti
ekil 2. Aratrmalarda yntem-ama paradoks dngs

Ne yaplmas konusu ise yle ksa balklar halinde zetlenebilir:
Aratrma sorusu ile balamalyz.
Hipotezlerimizi gelitirmeliyiz.
Mevcut yntemler (standart laboratuvar analiz yntemleri deil) hipotezlerimizi test
etmede yeterli ise kullanmalyz. Ynteme uygun amalar ve hipotezler gelitirmekten
kanmalyz.
Karmak yntemler yerine mmknse basit yntemleri tercih etmeliyiz.
Aratrma balklarnda yntemi ne kartmamalyz.
Aratrma tasarmna yeterli sre ayrmalyz.
Amacmz tezi bitirmek, makale yaynlatmak olmamal.
statistik yntemlerin ama deil ara olduu unutulmamal.
Sonularn yorumlamasnda kullandmz yntemlerin esiri olmamalyz.
Sonularmz gerek dnya ile uyumunu kontrol etmeliyiz.
Bu konulara
dnlmektedir.
sadk
kalnmas
durumunda
baarl
almalara
imza
atlaca
Sayfa 42
BLMSEL MAKALE NASIL YAZILIR VE NEREYE GNDERLR?

Nuh OCAK
Ondokuz Mays niversitesi, Ziraat Fakltesi, Zootekni Blm, Samsun
GR
Bilimsel bir makale (aratrma veya derleme makalesi), belli bir bilgi birikimini gerektiren
ve kendine zg kurallar olan ok aamal uzun bir srete hazrlanabilmektedir. Bilimsel
aratrma makalesi, zgn aratrma sonularn bilimsel yazm kurallarna gre tanmlayan,
yazlm ve baslm bir rapordur. Tarama/deerlendirme (Derleme, Review) makalesi, bilimsel
aratrma makalelerindeki bilgiyi zetleyen, analiz eden, deerlendiren veya birletiren
makalelerdir. Derleme makaleleri, ayn zamanda yeni sentezler, fikirler, teoriler, modeller de
ortaya karmaktadr. Her iki makale tipinin hazrlanmasnda da literatr (kaynak) taramas
zorunlu olmasna ramen, aratrma makaleleri derlemelerden farkl olarak bir proje hazrlamay
ve bu proje kapsamnda bir aratrma yapmay da gerektirmektedir.
Makale hazrlama srecinde baar drst, alkan, adil, objektif ve tarafsz olmaya
baldr. Bir aratrma makalesinin sreleri, konu belirleme, problemi aklama, hipotez
oluturma, alma protokolnn hazrlanmas ve sonu yani yaymlamadan olumaktadr. Bilim
insann aratrma yapmaya ynlendiren drt, alma yaparak elde ettii sonularla bilime
yenilik getirme, yeni bir bilimsel yntem gelitirme, bilinen bir yntemi yeni bir alana uygulama
arzusu olmal, akademik ykselme kaygs olmamaldr.
Bilisel makalenin tarihesi, deiik materyaller (Kiremit tablet, M. 4000; Papirus bitkisi,
M. 2000; Parmen, hayvan derisi, M.. 190; normal kat, M.S 105; Matbaa, M.S 1100)
zerine yazlar ile balamtr. lk bilimsel dergiler M.S 1655 ylnda yaynlam olan Journal des
Scavans (Fransa) ve Philosophical Transactions of the Royal Society of Londondur (ngiltere).
BLMSEL MAKALE HAZIRLAMA SRELER
1. Konu belirleme: Konu, nemli, ilgi ekici ve zgn olmaldr. Tarafl olmamal, eldeki
olanaklar ile yaplabilir olmal ve ileride yaplacak aratrmalar iin de potansiyel ierik
tamaldr.
2. Problemi aklama (Hipotez): Problem ak, net ve kapsaml olmaldr. Snanp anlaml
sonuca varlabilecek ve okuyucuyu ikna edecek kadar akla yatkn olmaldr. Problemin doru
aklanmas, oluturulacak hipotezi destekleyen kaynaklara ulamaya, onlar okuyup analiz
etmeye baldr. Dolaysyla doru bir kaynak taramas ve bunlarn okunup sentezlenmesi,
problemi net olarak ortaya koyulmasna, en uygun alma modelinin belirlemesine, alma
boyunca yol gsterecek bilgilerin elde edilmesine ve makale yazm aamasnda yararlanlacak
kaynaklara da ulalmasna yardmc olacaktr.
Bu
Gnmzde literatr taramasnda en fazla internet (Web) ortamndan yararlanlmaktadr.

amala
(www.biomedcentral.com),
(http://scholar.google.com.tr),
(www.pubmed.gov),
(www.sciencedirect.com),
(http://apps.webofknowledge.com),
(www.ulakbim.gov.tr),
(http://omu.summon.serialssolutions.com) gibi baz linklerden yararlanlabilmektedir.
Sayfa 43

Hipotez gelitirirken, danmann deneyiminden, anabilim dalnn dier retim
yelerinden ve ekip arkadalarnn fikirlerinden de yararlanlmaldr.
3. alma protokol: Aratrmann niteliine uygun protokol, anket, gzlem, deney, kesit
vb. olabilir. Bunlarn hangisi alma protokoln oluturuyorsa ona uygun metodoloji iin
uygun literatr taramas ve almann yaplabilirlii ortaya konulmaldr.
4. Sonu (Yaymlama): Projenin, alma protokolne uygun srede tamamlanmas,
protokole uygun istatistiksel analizlerin yaplmas, sonular gncelliini yitirmeden makale
formunda yazlmas ve bilimsel ve sreli bir dergide yaymlanmas gerekmektedir. Bir proje
yaynlanmad mddete bitmi saylmaz.
BLMSEL MAKALENN DZENLENMES
Gnmzde bilimsel aratrma makaleleri IMRAD (Introduction, Material and Methods,
Results, Discussion) formlne uygun hazrlanmakta olup 5N1K kuralna uygun olarak
yazlmaktadr. Ne ve Niin yapld (problem veya hipotez ve ama), girite (Introduction), Nasl
yapld Materyal ve Metotlar (Material and Methods) ksmnda, Ne bulundu Bulgularda
(Results), Ne renildi (ne ifade etti ve nasl yorumland) Tartma (Discussion) blmnde ve
Karar Sonu (concluison) blmnde yazlmaldr. Dolaysyla bilimsel bir aratrma makalesi,
Balk, Yazar-adres bilgileri, Ksa zet, Anahtar kelimeler, Giri, Materyal (gere ve malzeme)
ve metotlar (yntemler), Bulgular, Tartma (Baz dergilerde Bulgular ve Tartma), Kaynaklar
ve varsa Teekkr ve Ekler blmlerinden olumaktadr.
Balk: Makalenin ad, etiketi ve en ok okunan ksmdr. Atf alma orann arttrmak iin
metin ii (KWIC ) veya metin d (KWOC) anahtar kelimeler tretmeye de uygun olmaldr.
Kelime israfna (4-15 kelime) yer vermemeli (zerine almalar / aratrma / gzlemler
israf edilmi kelimelerdir), ksa olmal, ama ok genel de olmamaldr. rnein, Organik
asitlerin et kalite kriterleri zerine etkileri eklindeki bir balk beraberinde cevaplanmas
gereken birok soru (Hangi organik asitlerin, hangi hayvanlarda ve hangi et kriterleri zerine vb.
gibi) tamaktadr. Anlam karmaasna da neden olmamaldr. Mechanism of Suppression of
Nontransmissible Pneumonia in Mice Induced by Newcastle Disease Virus eklindeki balkta
oluturulann fare deil, zatrree olmu olmas gerekir. Balkta ksaltmada kullanldnda
(kullanlmamaldr) da anlam karmaas yaanabilir. Characterization of Bacteria Causing
Mastitis by GLC eklindeki bir balkta bakteriler GLC (Gas-Liquid Chromatography)
kullanyor! gibi bir anlam ortaya kmaktadr. Baz dergiler cmle balk (ok az sayda dergide)
da kabul edebilir. Bu tr balklar makalenin mesajn, hipotezini de cavlayabilmektedir.
Growth and egg production of layer pullets can be affected by the method of supplying energy
and protein sources. JSFA 89, 1963-1968 (2009). Ana balk-alt balk dzeni ve askda kalan
balklar da dergiler tarafndan kabul edilebilir; ancak bu balk trlerinin de sorunlar
oluturaca akldan kartlmamaldr. Nitrogen metabolism and fertility in cattle: II.
Development of oocytes recovered from heifers offered diets differing in their rate of nitrogen
release in the rumen (II. nolu kabul edilip, I. Nolu reddedilir veya deerlendirmede taklrsa?)
Yazar-adres bilgileri: Yazlmas en kolay blmlerden birisidir (Bazen!). Yazar
isimlerinin sralanmasnda, yazarlarn makaleye katklar eit ise doru sralama, Yazar isimleri
alfabetik sralama olabilir. Ancak katksna baklmakszn blm ve/veya anabilim dal bakan,
laboratuar direktr ve danman son srada olmay isteyebilmektedir. ki veya daha fazla yazar
varsa, nemli yazar, ilk veya son yeri isteyebilir. Modern eilim, makalenin bulgularn ortaya
Sayfa 44

karan deneylerin nem srasna gre, ilk yazar (projenin ana reticisi ve deneyimli olan),
ikinci yazar (esas ibirlii yaplan) ve nc ve dier yazar (bu deney ve elde edilen bulgularn
yorumlanmasna daha az katks olanlar) eklinde sralamann yaplmasdr. almaya arlkl
olarak nemli katkda bulunmu olanlar listelenmelidir.
ndekslemede isim kargaasna yer vermemek iin, isimler, ilgili derginin yazm kuralna
uygun olarak yazlmaldr. Tek veya ayn kurumdan 2 veya 3 yazarla bir adres (almann
yapld laboratuvarn isim ve adresi) yazlrken, iki farkl kurumdan 3 yazarl bir makalede her
yazarn ismi ve adresi stel olarak a, b ve c (veya 1, 2 ve 3) iaretlenmelidir.
Ksa zet (Abstract): Giri, Materyal ve Yntemler, Bulgular, Tartmann her birinin
ksa bir zetini; ksaca 5N1Ky vermelidir. Balktan sonra en fazla okunan ksm olduu iin
Ksa zet (150-250 kelime) kendi kendine yeterli olmaldr. Yaplm almaya atf olduundan,
Ksa zet, gemi zaman kipinde yazlmaldr. Makalede belirtilmeyen sonular iermemeli ve
nceden yaymlanm bir yntemin deitirilmi ekli deilse, Ksa zette kaynak
gsterilmemelidir. Ksa zetin iyi olmas, makalenin de iyi olmasn salayacaktr. Kt bir Ksa
zet ise gelecek dertlerin habercisi olacaktr.
Anahtar kelime: Dergi tarafndan isteniyorsa, taramalarda makaleye ulamay ve
makalenin indekslenmesini (SCI-Expended, MEDLINE/PubMed, Scopus, CAB Abstracts,
Chemical Abstracts, Genamics JournalSeek, MediaFinder Standard Periodical Directory)
kolaylatrmak iin, Ksa zetin sonuna 3-10 adet Anahtar Kelimeler eklenmelidir. Anahtar
kelimeler, makalenin ieriinin nemli ksmn, anlalabilir ve geri kazanlabilir terimlerden
seilmeli ve balktaki kelimeleri tekrarlamamaldr.
Giri: Konuyla ilgili temel bilgileri temin etmelidir. Dolaysyla, nceki yaynlara ihtiya
duydurmamal, makaledeki sonularn deerlendirmesine imkn vermeli, makalenin gerekesini,
mantn ve amacn belirtmeli, almada izlenecek yol konusunda nbilgi vermeli, farkl
okuyucular iin zel olabilecek terim ve ksaltmalar tanmlamaldr. alma konusundaki
yerlemi bilgilerden ve mevcut almann probleminden sz ettii iin geni zaman kipinde
yazlmaldr.
Materyal ve Yntem: Aratrma sresince ne yapldysa o yazlacandan, yazlmas en
kolay blmdr. Bununla birlikte, bu blm zayf veya yetersiz yazlmsa, makale ret edilebilir.
Genellikle gemi zaman kipinde yazlan bu blmde bitki, hayvan ve mikroorganizmalar, ya,
cinsiyet, genetik ve fizyolojik durum bakmndan tanmlanmaldr. rneklemenin nasl yapld
(poplasyon, muamele grubuna dhil edilip edilmeme gerekeleri), materyal miktar, eidi ve
temin edildii yer (Marka, jenerik ve genel isimler), numunelerin kimyasal ve fiziksel zellikleri
aklanmaldr.
Yntemler ve prosedrleri tanmlanmal, balantl modeller bir arada, mantksal srada
verilmeli, yntemlerin (istatistiksel yntemler dhil) kaynaklar verilmeli, iyi bilinmeyen, yeni
veya modifiye edilmi yntemler daha ayrntl, hipotezi kantlamak iin, veriler nasl
deerlendirildii, aklanmaldr. Deneyler tekrarlanabilir olmaldr. Gerektiinde alt balklar
halinde sunulabilir (Bulgular blmnde kullanlacak alt balklara e olmal). Saysal ilikiler
matematiksel olarak ifade edilmelidir (The absorbance (A) calculated by A= 1-kR) Bu blmde
Neden, Nasl ve Ne kadar gibi sorular cevapsz kalmamaldr.
Bulgular: Bu blmde Materyal ve Yntem tekrarlanmamal ve gemi zaman kipinde
yazlmaldr. Veriler, istatistiksel parametreleri ile birlikte zetlenmelidir. Sunulmayan bir sonu
Sayfa 45

tartmada veya zette yer verilmemelidir (A = 1.21+0.5B, R2= 0.9, P<0.001). Bulgular da alt
balklarla verilebilir (Materyal ve Yntemler blmndeki alt balklara e olmaldr). Ak ve
net ifadeler ile yazlmal; kelime israf veya pompous dictiona yer vermemelidir (N.
Gonorrhoeae bymesini nocillinin engelledii Tablo 1de aka grlmektedir. yerine
Nocillin, N. Gonorrhoeaenin bymesini engellemitir (P<0.05, Tablo 1). eklinde
yazlmaldr. Metin, tablo ve ekiller (veya grafik) bir mantk dizisi ierisinde verilmeli; veriler
tekrarlanyorsa tablo, veriler arasnda bir iliki varsa ekil ile sunulmaldr. Tablo veya ekillerde
sunulan veriler, metinde tekrarlanmamaldr. Tablo ve grafik (ekil) verilere nem
kazandrmayaca iin, tablo veya ekillerdeki saylar, iaretler kelimeye dklebilirse nce bu
yaplmaldr (en yksek byme, pH 8.1de veya 37Cde elde edildi(mitir) veya A, B ve D
aerobik ortamda, C ve E ise anaerobik artlarda gelime gstermitir (P<0.01)). Yazarlara
Direktiflerde aklanan kabul edilebilir tablo tipleri, tablo boyutlar ve etkin tablo hazrlama iin
yaplan dier neriler kesinlikle dikkate alnmaldr.
yi yazlm bir Giri ile Materyal ve Yntemler (Bulgular Neden ve Nasl elde ettik?),
bulgularn ksa ve kristal berraklnda yazlmasna, bu da iyi yazlm bir Tartma ve Sonuca
(bulgular ne anlama geliyor?); ksaca iyi bir makale yazlmasna neden olacaktr. Dolaysyla
makalenin tm, Bulgular temelinde ayakta durmaldr.
Tartma: En zor yazlan blmdr! Tarafl olursa, bulgularn anlamn karanlkta brakr
ve kuku duyulan bulgu veya yorumlar saklarsa, makalenin kabul edilebilirlii azalacaktr. yi
bir tartma, bulgular arasndaki genelleme ve ilikileri yorumlamal, beklenmedik durumlar ve
olumsuzluklar saklamamal veya dolambal ifadelerle aklamamal, sonularn literatr ile
olan uyum ve uyumsuzluklarn speklasyonlara yer vermeden aklamaldr (hakem, sz konusu
literatrn yazar olabilir!). almann bilim ve uygulamaya getirdii yenilik ve almlar
cesurca ortaya koymaldr (ekingen ve kibirli olunmamal!). Bulgular tekrarlanmadan
yazlmaldr (am ncesi koyunlara 1.4HP verilmesi, ikizlik orann artrmtr (P<0.05). Bu
durum yerine, 1.4HP muamelesi ile ikizlik orannn artmas, den kaynaklanabilir
(Ocak ve ark., 2005) ve/veya deyi gsterir (Amendeu ve ark., 2007). Peki, sonra? soruna yer
vermemelidir. Tartma, gemi ve geni zaman arasnda gidip gelmelidir (Eski ve yerlemi
bilgiler gemi, tartlan sonular geni zaman kipinde).
Sonu: Makale, almann nemini ve yaygn etkisini (bilime ve pratie) belirten ksa bir
zet veya sonu ile (tartmann son paragraf veya ayr balk olarak) bitmelidir. Sonu
(concluisons) tartma ksmnda verilen ve renilenleri zetlemeli ve karmlar, ak, kesin,
haddini amayan, sonular ile tamamen uyumlu ve arpc olacak ekilde yazlmaldr. Ksa zet
(Abstract) makaleyi okumam, sonu (concluisons) ise makaleyi okumu olanlara hitap
etmelidir.
Teekkr: lk olarak bakasndan alnan herhangi nemli bir teknik yardm, malzeme veya
yoruma teekkr edilmelidir. rnek: Kan analizlerindeki yardmlar iin S. Yldza ve deerli
fikirleri iin N. Ocaka teekkr ederim (Bilir ki bu, Yldzn analizleri yaptnn, Ocakn da
ne anlama geldiini akladn kabul etmenin ince bir rt ile kapatlm eklidir). kincisi,
dardan alnan herhangi bir kontrat, burs veya proje destei gibi, maddi katklara teekkr
edilmelidir.
Kaynaklar (Literatr): deal kaynak says 20-40 aras olup gncel olmal, konu ile ilgili
en nemli almalar da (eski tarihli olsalar bile) iermelidir. Baz dergiler iin ulalabilir
olmas da nemlidir. Metin iinde ve kaynaklar listesinde Yazarlara Direktiflere, Instructions
Sayfa 46

(Guide) for Authors gre yazlmaldr. Kaynaklarda (hem metin, hem de liste) baka yerlerde
olduundan ok daha fazla hata yaplr. Kaynaklar, isim ve yl, alfabetik liste numaras veya atf
srasna gre numara eklinde listelenmektedir.
NEREYE GNDERLR?
Konunun kapsamna ve arlna uygun dergi seilmelidir. Bu amala dergilerin
Yazarlara Direktiflerde verilen kapsam paragrafna ve derginin iindekiler ksmna
dikkatli baklmaldr. Saf bilime (pure science) ynelik bir dergide, uygulamal bilime (applied
science) ynelik bir makalenin yaymlanma olasl ok dktr. Dergi seerken, hangi
indekslerce tarand, geniletilmi bilimsel atf indeksi (SCI-expanded), etki deeri (impact
factor), makale kabul etme oran ve basm iin geen ortalama sre dikkate alnmaldr.
Editoryal Sre: Makale submit edilirken, makalenin orijinal olduu, daha nce hibir
yerde yaynlanmad veya yaynlanmayaca vurgulanmaldr. Makale, ayn anda 2 veya daha
fazla dergiye gnderilmemelidir. Hakemler gnll hamallar olup yaptklar tek ey, makalenin
kalitesini artrmaktr. Onlar kzdrmaya gelmez. Yazarlara Direktiflere uymayarak yaplacak
hatalar ile hakemler uratrlmamaldr. Hakemlerle ayni fikirde olunmayabilir, ancak bu uygun
bir dille ifade edilmelidir. Editr ve hakemlere verilen cevabi yazda btn hususlarn
aydnlatldndan emin olunmal, kibar bir dil kullanlmal ve onlara teekkr edilmelidir.
Dzeltme esnasnda yaplan tm ilemler, adres edilmelidir.
zel not: Karar verilen derginin Yazarlara Direktifleri ok iyi incelenmeli ve dergiden
en az bir makale okunmaldr. Okunan makale, konu, tablo ve grafik ieriine gre, yazmz
makalede sitil (cmle veya fikirlerini deil) kopya edilebilir (Literatr nasl zetlenmi, hipotez
ve ama nasl yazlm, Materyal ve Metotlar nasl sunulmu, statistiki analiz nasl yaplm,
Bulgular, metin tablo, grafik olarak nasl yazlm, Tartmaya nasl balanm ve devam edilmi,
Sonular nasl vurgulanm, varsa Teekkr yasl yazlm ve son olarak Literatr nasl verilmi
ve listelenmi).
alma iyi ve bilimsel ise, yaym iin kabul edilecektir. ve Rastgele yazalm da editr
veya hakem dzeltir. eklindeki yarglar ok yanl dncelerdir. Kt daktilo edilmi veya
kelime-ilemden gemi metin, sadece yaym iin kabul edilmemekle kalmaz, birok editr
tarafndan dikkate bile alnmaz. Ayn dergiye ve bu derginin yayn kuruluundaki baka bir
dergiye ikinci makale gnderiminde bu hususlara daha da dikkat edilmelidir.
SONU
Bilimsel bir makale yaymlamann srelerinde (proje hazrlama, aratrma yrtme,
makale haline getirme ve editriyal sre) admlar sabrla, zenle ve dikkatle atmaldr. Makale
reddedilebilir; bu aratrmacnn evkini krmamaldr (sfr i, sfr hata dourur). Reddedilen
her makale de bir itibar kayb olabilir. stnkr yaplan almalar ve aceleyle hazrlanan
makaleler, hakemlerin ve okuyucularn gznden kamaz.
Sayfa 47

KAYNAKLAR
Day, R.A., 2000. Bilimsel bir makale nasl yazlr ve yaymlanr? Trkesi: Altay GA., (6.
bask), Ankara: TBTAK; 2000.
Bostanc K., Yksel, M., 2005. Aratrma nasl yaplr, makale nasl yazlr? Turkish J Thorac
Cardiovasc Surg., 13:298-302.
ahin S., 2012. Bilimsel Makale Yazm Teknii. fbe.karatekin.edu.tr/sunu2.ppt (Ulam
16.03.2012).
Sayfa 48
LSANS VE YKSEK LSANS TEZLERNDE DKKATE ALINABLECEK

BAZI NEML KONULAR
Do. Dr. Krat DEMRYREK
OM Ziraat Fakltesi Tarm Ekonomisi Blm 55139 Samsun kursatd@omu.edu.tr
TEZN BLMLER
Balk
zet
Giri
Literatr tarama
Metodoloji
Aratrma bulgular
Sonular
Ekler
Kaynaklar
BALIK
Tez iin ie yarar bir baln aratrmann ilk aamalarnda belirlenmesi iyidir. Balk
proje ile ilgili temel konular zerinde younlamay salayacaktr. Ayrca balk ne yapldn
dier insanlarca anlalmasn kolaylatrr. Amalar belirlemede, literatr taramasnda balk
nem tamaktadr.
GR
Konu ile ilgili temel konularn verilmesi gerekir. Bu, aratrmann niin yaplmaya deer
olduu belirtecektir. Genelde giri blm tezin dier blmlerinden sonra yazlr (abstract ksm
da en son yazlr).
LTERATR TARAMASI
Bunun amac okuyucuya gerekli olan mevcut bilgi birikimini sunmaktr. Yaptnz
aratrmann anlamn ve nerede yer ald ile ilgili bilginin verilmesini gerektirir. Edeyile, o
alanda mevcut bilgi nedir ve yaplacak aratrma bu bilginin neresi ile ilikilidir. Literatr, tezde
kullanlacak temel bilgilere (teori, kavram, yaklamlar vd.) giri yapar. Daha nceki aratrma
sonular ile ilgili okuyucuyu bilgilendirir.
Sayfa 49

Literatr taramasnda iki temel alan vardr. Birincisi; kavramsal ereve ve teoriler,
ikincisi; nceki aratrma bulgulardr.
Literatr taramas aratrma konusunun tarihsel geliimi eklinde verilebilir. Literatr
taramasnda konuyla ilgili tanmlar verilmelidir. Ancak, literatr taramas konuyla ilgili fikirlerin
ortaya konulduu yllara gre sralanm ve birbirleriyle ilgisi olmayan zetlerin sralamas gibi
bir katalog deildir. Fikirlerin sentezi yaplmal ve kritik olarak deerlendirilmelidir. Farkl
aratrmaclarca ortaya konan fikirler tartlmal ve karlatrlmaldr. nceki aratrmalarn
metodolojilerinin sonularnn deerlendirilmesi gerekmektedir. Ayrca sizin aratrmanzn bu
literatrde belirtilen teori, yaklam ve metotlar iindeki yeri nedir, ilikisi ve izleyeceiniz yol
ortaya konulmaldr.
METODOLOJ
Yaplan aratrmann metodolojisi hakknda aratrc tarafndan alnm kararlar ve
bunlarn nedenlerinin tartlmasn ierir. Ayn zamanda pratik ve dier seimlere karar
verilmesinin nedenlerinin de ortaya konulmas gerekir.
ARATIRMA BULGULARI (SONULARI)
Bir tezin en byk blmn oluturur. Aratrma sonularn ierir. Bunlar, toplanan
verilerin analizi ile oluan sonulardr. Sonular, teoriye ynelik her trl beklentiler ile daha
nce yaplm aratrma sonularn bir araya getirir. Baka bir anlatmla, sonularn teori,
aratrma bulgular ve hipotez ile ilikileri tartlr.
Aratrma sonularnda nemli olan bir baka nokta da verilerin sunumu tezi okuyanlarn
ilgisini ekecek ekilde farkl ynlerden olmaldr. Bu yzden tablo, ekil ve grafikler uygun bir
ekilde bu blmde verilmelidir. Bu tablo ve ekillerin nemli zelliklerine metinde
okuyucularn ilgisi ekilmeli ve bunlarn sizin tartmanzla ilgisi ortaya konulmaldr. Aratrma
bulgularnn nerede ve nasl ortaya konulaca balangtaki veri toplama iin gttmz
amacmzn ve bu amalarn yeterliliklerini ortaya koyacaktr.
SONULAR (NERLER, LERYE YNELK ALIMA ALANLARI)
Sonular, aratrma bulgularnn daha sktrlm zet halidir. Tezin bu son blmnde,
genel sonular, neriler ve ileriye ynelik aratrma alanlarna yer verilmelidir. Sonu blm
temel aratrma bulgularnn bir zetidir. Ayn zamanda aratrma sonularnn o alandaki
bilginin gelitirilmesi ve aratrma konusundaki anlayn ileri gtrlmesi konusundaki
uygunluunun deerlendirildii bir blmdr. Bu blm ayn zamanda aratrmadaki
metodolojinin kritik olarak deerlendirilmesini iermelidir. Sonu blm ayn zamanda ele
alnan konuyla ilgili ileride yaplacak aratrmalara ya da aratrclara tavsiyede bulunmaldr.
EKLER
Metnin btnln bozan ancak verilmesi gerekli olan tablo, anket vb. eklerin verildii
blmdr.
Sayfa 50
TEZ DEERLENDRLMESNDE ELE ALINAN KRTERLER

Do. Dr. Krat DEMRYREK
OM Ziraat Fakltesi Tarm Ekonomisi Blm 55139 Samsun kursatd@omu.edu.tr
BALIK
1. Balk doru mu?
2. Balk ierii yeterli mi? Gerekli olan btn detaylar, problemler, ilgilenilen konular
balkta yanstlyor mu?
3. Balk tam m? Ksa ve ak m, gereksiz detaylar var m? (ksa , z m)
ZET
1. Aratrma sorular
2. Veri kaynaklar
3. Benimsenen prosedr (metotlar)
4. Aratrma sonular
TEEKKR
Teekkr edilmesi gereken herkese tezde teekkr edilmelidir. Hoca ve e dnda tezde
emei geenler kiiler, i arkadalar, denekler, finansal destek salayanlar vd. unutulmamaldr.
ERK SAYFALARI
(NDEKLER-TABLOLAR-GRAFKLER-KISALTMALAR-GR)
1. Tez iin uygun bir yap benimsenmi midir? Blm sralamalar uygun mu?
2. Her bir blm iin uygun bir numaralama sistemi benimsenmi mi?
3. Detaylarn verilme dzeyi uygun mudur?
GR
1. Yazar konunun neden nemli ve ilgin olduunu belirtmi midir?
2. Aratrmann sosyal ve genel durumu ortaya konulmu mu? Aratrma kiminle ilgili?
3. Aratrma sorular ve hipotezler ak ekilde ortaya konulmu mu? (bunlar metin halinde
yazlacaktr)
4. Tezde izlenen yol (blmler) ksaca tantlm mdr?
Sayfa 51

LTERATR TARAMASI
1. Konuyla ilgili literatrn tamam uygun bir ekilde ele alnm mdr?
2. Literatr taramas etkin bir ekilde yaplandrlm mdr?
3. Literatr taramas uygun bir ekilde eletirel olarak ortaya konmu mudur?
4. Yaplan literatr taramasnda hangi sonular ortaya karlmtr?
5. Literatr ile kendi konunuzun ilikisi ortay konmu mudur?
METODOLOJ- ARATIRMA DZAYNI
1. Ne tr bir aratrma ortaya konulmutur?(deney, anket, uygulamal aratrma, tarihi
karlatrmal aratrma, vd.)
2. rneklerin kayna, yaps, nasl eriildii verilmi midir?(aratrma iin uras
seilmitir, oradaki iletmelerden fndk retenler seilmitir, ile mdrlklerindeki
kaytlara gre reticiler guruplandrlmtr. Her gruptan u kadar rnek seilmitir.. gibi)
3. rneklere nasl eriilmitir? (retici listesinden, envanter kaytlarndan vb.)
4. Veri toplama aralar nasl gelitirilmitir veya yeniden dzenlenmimidir? Anket
sorularnn nasl oluturulduu, pilot almas yaplp yaplmad, baz sorularn neden
ilemedii vd. aklanmaldr.
5. Konuyla ilgili nemli dokmanlar nasl elde edildi? Hangileri nasl elde edildi?
6. Verilerin analizini nasl yapld?(araf tablolarda m bilgisayarda m, hangi istatistik
teknikleri kullanld)
7. Bilimsel ahlak (etik) asndan hangi konular gz nnde bulundurulmutur? Aratrma
sonularnn kiilere getirecei yarar ve zararlar nelerdir?, aklanmaldr. Bunlar iin etik
kurullarndan izin alnd m?
ARATIRMA BULGULARI
1. Elde edilen verilerin genel bir zeti sunulmu mudur?
2. Veriler nasl analiz edilmitir? Metotlar daha detayl verilir.
3. Veriler ak bir ekilde sunulmu mudur?
4. Yeterince detay verilmi mi?
5. Dier aratrmalar ile ilikisi aklanm mdr?
SONULAR
1. Aratrmann yapl ekli kritik olarak deerlendirilmi mi?
2. Aratrmann bilgiye orijinal katks ak m?
3. Aratrma sorularnn cevab verilmi midir?
Sayfa 52

4. Teoride bir ilerleme olmu mu?
5. Bu aratrma sonucunda metodolojide bir ilerleme olmu mu?
6. leriye ynelik aratrma alanlarna iaret edilmi mi?
REFERANSLAR
1. Metinlerde geen tm referanslar kaynaklar blmnde veriliyor mu?
2. Kaynaklarda tek bir metot benimsenmelidir. ( Biri iin ne kullanlyorsa dierlerinde de
ayn m?) Bu standartlar enstit belirler.
EKLER
1. Eklerin listesi verildi mi?
2. Uygun olan ekler verildi mi?
3. Her bir ekin metinlerle ilikisi nedir?
Sayfa 53
ARATIRMA YNTEMLER
Yrd. Do. Dr. Erol TERZ
OM Fen Edebiyat Fakltesi statistik Blm 55139 Samsun eroltrz@omu.edu.tr
ANKET
nsanlardan fikirleri, duygular, salklar, planlar, inanlar ve sosyal, eitimsel,
ekonomik durumlar hakknda bir bilgi toplama yntemidir.
Anket uygulamak iin en az drt geerli neden olduu sylenebilir. Bunlar;
1. Belirlenecek bir politika ya da hazrlanacak bir program iin gerekli bilginin elde
edilmesi iin;
2. nsanlarn tutumlar, bilgi dzeyleri, salk durumlarn,, vb. deitirmeyi
amalayan programlarn etkinliinin deerlendirilmesi isteniyorsa;
3. Alnan ynetsel kararlarn ve yaplan uygulamalarn etkilerinin deerlendirilmesi
iin;
4. Bir aratrmacnn ihtiya duyduu bilgiyi elde edebilmesi iin;
Bir anketi deersiz klabilecek hata kaynaklar:
1. Kapsam Hatas: rneklemin seildii liste ya da ereve, aratrmacnn ilgilendii
kitlenin tm yelerinin iermedii zaman oluur. Eer hakknda bilgi toplamay
planladnz toplulua hedef kitle, rneklemi seeceiniz listeyi anket kitlesi
olarak tanmlarsak, kapsam hatas bu iki kitle arasndaki farktr.
2. rnekleme Hatas: Etkisi azaltlabilmekle birlikte hibir zaman tam olarak ortadan
kaldrlamayacak bir hata trdr. Hedef kitledeki herkes ankete dhil edilmedii
srece rnekleme hatas kanlmazdr. Bu hata trn rneklem bykln
arttrarak kontrol etmek mmkndr.
3. lm Hatas: Verilerin toplanmas safhasnda gerekleebilir. Ankete verilen
cevaplar eitli nedenlerle insanlarn gerek grlerini yanstmyorsa bu hata
oluur. rnein; bir okulda retmenin ne sklkla snav yapt sorusuna, ayda
bir izleme testi yaplan bir snftaki rencilerin bazlar nadiren bazlar ise
dzenli cevabn verebilirler. lm hatas anket sorularnn yan sra, anket
yntemi, anketr ve anketin uyguland kiilerden de kaynaklanabilir.
4. Cevaplamama Hatas: rnekleme dhil olan kiilerden anketi cevaplayan ve
cevaplamayanlar arasnda, ankete konu olan zellikler asndan farkllklar
bulunmas veya rnekleme dhil olan kiilerin nemli bir ksm ile grlmemesi
durumlarnda ortaya kar.
yi bir anketin aadaki zelliklere sahip olmas gerektii sylenebilir:
1. Aratrmacnn tanmlamak istedii kitlenin her bir yesi, eit ya da bilinen bir
olaslkla seilme ansna sahip olmaldr.
2. htiya duyulan doruluk dzeyini baarabilmek iin yeterli sayda insan tesadfi
olarak rneklenmelidir.
Sayfa 54

3. nsanlarn doru ve istekli bir ekilde cevaplayabilecei trde, ak ve kolay
anlalr sorular sorulmaldr.
4. rneklemdeki herkesin sorular cevaplamas salanmal ya da sorular
cevaplamayanlar anketle llmek istenen zellikleri asndan sorular
cevaplayanlardan farkl olmamaldr.
ANKETN AAMALARI
Anket eriinin Belirlenmesi
Problemin Belirlenmesi
Hipotez ya da Aratrma Sorusunun Belirlenmesi
Kullanlacak Anket Ynteminin Belirlenmesi
Hedef Kitlenin Belirlenmesi
rnekleme
Anket Sorularnn Oluturulmas
Anketin Gvenilirlii
Anket Verilerinin Analizi
Sonularn Rapor Edilmesi
Anketin eriinin Belirlenmesi:

Anketin ieriine karar verilmesi anketin snrlarnn belirlenmesi demektir. Anketin
ieriini oluturmak iin, llecek olan tutumun, inancn veya fikrin iyi bir tanmlamas
yaplmaldr.
Hangi bilgilere ihtiyacnz var? htiyacn duyduunuz btn verileri elde edebilmek iin
"Hangi bilgileri istiyorum ve bunlar topladmdan emin olmalym?" sorusu sorulmaldr.
Problemin Belirlenmesi:
Anketi hazrlamaya balamadan nce u iki soru mutlaka cevaplandrlmaldr;
zmek istediiniz problem nedir?
Bu zm iin ihtiya duyduunuz yeni bilgi nedir?
Problem, mevcut durum ile olmas gereken durum arasndaki farktr. Problemin
belirlenmesi ise bu farkn gzleme dayal olarak ortaya konulmasdr.
Hipotez ya da Aratrma Sorusunun Belirlenmesi:
Problem net bir ekilde tanmlandktan sonraki adm, bir ya da daha fazla hipotezin
oluturulmasdr. Hipotezler, problemin cevabna ilikin bilgiye dayal tahminlerdir. yi bir
hipotezin tamas gereken iki nemli nitelik ise zel olmas ve ynlendirici ifadeler
iermemesidir.
Sayfa 55

Kullanlacak Anket Ynteminin belirlenmesi:
Anket yntemini seerken hibir yntemin bir dierinden daha stn olmad
unutulmamaldr. Bu nedenle en iyiyi belirlemeye almak yerine her bir yntem alma
konusu, hedef kitle, bte ve zaman snrlamas gibi artlarn nda deerlendirmelidir.
Anket Yntemleri:
Posta Anketleri: Posta anketleri, hazrlanan soru formlarnn posta yoluyla cevaplayclara
ulatrlmasn ngren bir veri toplama yntemidir.
Telefon Anketleri: htiya duyulan veriler, eitimli anketrlerin cevaplayclarla yaptklar
telefon grmeleri ile toplanr.
Karlkl Grme: htiya duyulan veriler, eitimli anketrlerin cevaplayclarla
yaptklar dorudan grmelerle elde edilir.
Karma Anket: Karma anket ynteminde genel strateji; mmkn olan en yksek
cevaplanma orann en dk maliyetle gerekletirmek iin en uygun yntemle balayarak
gerektike dier yntemlere bavurmaktr.
nternet Anketleri:
Hedef Kitlenin Belirlenmesi:
zerinde aratrma yaplmas planlanan toplulua hedef kitle ad verilir. almann
amacna bal olarak hedef kitleye corafi, demografik vb. snrlamalar getirilebilir.
rnekleme:
Anketi herkese mi uygulamalsnz yoksa seeceiniz bir rnekleme mi? Bu sorunun
yant, sonular ne kadar elde etmek istediinize, uygulamaya baz kiileri veya gruplar
katmamann bulgularn kalitesini etkileyip etkilemeyeceine ve finansal ve teknik kaynaklarnza
baldr.
Anket Sorularnn Oluturulmas:
Anket sorularnn yazm anket srecinin muhtemelen en nemli aamasdr. Sorular
anketin yap talardr. Sorularn istenilen bilgiyi elde etmedeki performans anketin sonularna
dier btn anket sreci aamalarndan daha fazla etki eder.
Anketin Gvenilirlii:
Anket Verilerinin Analizi:
Verilerin incelenmesi ve temizlenmesi:
Analiz yntemleri:
Betimsel istatistikler,
Sayfa 56

Korelasyonlar,
Farklar,
Deiimler.
Sonularn Rapor Edilmesi:
Anket sonular tablolar, diyagramlar, grafikler kullanlarak gsterilebilir. Kullanlan
veriler ham verilerdir.
Tablo kullanm:
Diyagramlar, ubuk grafikler, izgi grafiklerdir.
KAYNAKLAR
1. BA T, 2008. Anket Nasl Hazrlanr, Uygulanr, Deerlendirilir. Sekin Yaynclk, Ankara.
2. ZKAN Y, 1999. statistik I . Alfa Yaynclk, stanbul.
Sayfa 57
III. Oturum: Projelerin

Lisansst rencilerine
Katklar
AB PROJELERNN TANITIMI VE YARARLAR

Prof. Dr. Ergin ZTRK
OM Ziraat Fakltesi 55139 Samsun eozturk@omu.edu.tr
PROJE KAVRAMI
Proje; yaplacak herhangi bir yatrmn amacn, faaliyet alann, kapsamn, gerektirdii
masraf, meydana getirecei fayday nceden gsteren ve bylece alternatif yatrmlar arasnda
seme olana veren ve uygulamaya temel olacak bir dokmandr (Cinemre, 2010).
AB PROJES YAPMANIN NEM
Bu projelerin yazlmas ve yrtlmesi sizlere neler kazandracaktr?
ncelikle bir iin planlanmas baarsn salayacaksnz. kinci olarak hayatn her
aamasnn bir proje olduunu kavrayacaksnz. 3. olarak hayatta baar iin her iin banda iyi
bir planlama yaplmas gerektiini reneceksiniz. Projenin kabul edilmesi tm idari, akademik
ve sosyal evrenizde sizin baarnz olarak takdirle karlanacaktr. Kendinize olan gveniniz
artacaktr. ok kltrl bir bak asna sahip olup, uluslararas bir hviyet kazanacaksnz.
PROJE BAARISININ FAYDALARI
Organizasyon; isteneni salar (zelliklerine gre), isteneni ihtiya duyulduunda salar,
isteneni zerinde anlalan maliyete gre salar. Bu ticari baar getirir. Pazardaki yerini
glendirir. Nakit akn ve btelerini salkl bir biimde planlayabilir.
Takm olarak ekibin etkinlii artar, hsrana urama duygusu ve stres azalr, uyum getirir,
i tatminini artrr.
Kiisel olarak daha fazla kendini takdir, daha fazla i gvenlii, hsran ve stresten uzak
daha fazla fayda temin eder.
Kurumu etkileme, kurumsal yap ve liderlik, problem zme, mzakere yetenei, iletiim
ve prosedr yeteneklerin gelimesi, toplant dzenleme, payda ynetimi, ekip oyunculuu, iyi
planlama/programlama, yrtme/sonu, esneklik ve deiime uyum gsterebilme kabiliyeti,
gerektiinde insan kaynaklaryla balant kurma, deiik zelliklere sahip insan kaynaklarn
koordine edebilme, yetki atama ve atanan grevlerin takibi ve gvenilirlii salar.
Lisansst rencilerinin Yapabilecei Balca AB Projeleri; Hayatboyu renme
Program (Life long Learning Program) Ulusal Ajans (Avrupa Birlii Eitim ve Genlik
Programlar Merkezi Bakanl)
Kiisel, toplumsal, sosyal ve/veya istihdama ynelik bir bak as ile bilgilerin,
becerilerin ve yeterliliklerin gelitirilmesi amacyla hayat boyunca gerekletirilen tm renme
faaliyetlerini ieren programdr. Ulusal Teklif ars kapsamnda lke merkezli olarak
yrtlen Hayatboyu renme Program 2011 alt programlara ve faaliyet trlerine gre aada
belirtilmitir:
Sayfa 59

Comenius
Erasmus
Grundtvig
Leonardo Da Vinci (LDV)
Comenius Program:
Okul Eitimi" alannda Avrupa lkeleriyle ibirlii yaparak eitimde kaliteyi artrmak ve
kltrel diyalogu salayarak dil renimini tevik etmek amaldr. Bu program,
Okul ncesi Eitim
lkretim
Ortaretim alanlarn kapsamaktadr.
Comenius ve Grundtvig Hizmet-ii Eitim Faaliyeti-3 bavuru dnemi
Comenius Asistanl
Comenius, Grundtvig ve Leonardo da Vinci Ortaklklar
Comenius Regio Blgesel Ortaklklar
Erasmus Program:
Yksekretim kurumlarnn birbirleri ile ibirlii yapmalarn tevik etmeye ynelik bir
Avrupa Birlii programdr. Program yksekretim kurumlarnn birbirleri ile ortak projeler
retip hayata geirmeleri; ksa sreli rencilerin renim veya staj, personelin ders verme veya
hizmet ii eitim amacyla deiim yapabilmeleri iin karlksz mali destek salamaktadr.
Bunun yan sra yksekretim sistemini i dnyasnn gereksinimlerine uygun olarak
gelitirmek ve niversite mezunlarnn i dnyasnda istihdam edilebilirliini arttrmak amacyla
yksekretim kurumlar ile alma evreleri arasndaki ilikilerin ve ibirliinin arttrlmasn
da tevik etmektedir.
Erasmus Youn Dil Kurslar (EILC)
Erasmus Youn Programlar (IP)
Erasmus renim ve Yerletirme amal renci Hareketlilii (Erasmus konsorsiyum ve
yerletirme sertifikas dhil) ve Personel Hareketlilii (retim elemanlarnn ders vermesi ve
Personel eitimi)
Grundtvig Program:
Bilginin srekli yenilenmesi neticesinde oluan gereksinimleri karlamak ve yetikin
kiilere yaamlar boyunca, bilgi ve niteliklerini gelitirmek iin imknlar sunarak istihdam
olanaklarn artrmak ve toplumda meydana gelen deiikliklere uyum salamalarn amalayan
bir programdr.
Grundtvig, mesleki eitim dnda her eit yetikin ve yaygn eitim zerine odaklanr.
Yaygn eitim iindeki renici, retmen, eitmen ve dier personelle yetikin eitim
Sayfa 60

alanndaki eitim kurumlar ve bu tr eitim frsatlar sunan kurulular hedefler. Yaygn eitim
kurumlar bata olmak zere sivil toplum kurulular, aratrma merkezleri, danmanlk ve
bilgi/iletiim kurulular ile zel kurulular, yksekrenim kurumlar vs. lkeler aras
ortaklklar, Avrupa projeleri ve alar kurarak birlikte alabilirler. Bu tr kurum ve kurulularda
yetikin eitimi faaliyeti yapanlar ayn zamanda uluslararas hareketlilik faaliyetlerinde de
bulunabilirler.
Grundtvig alma Gruplar
Grundtvig Asistanl
Grundtvig Ziyaret ve Deiimler-3 bavuru dnemi
Grundtvig Gnll Projeleri
Leonardo da Vinci Program:
Leonardo da Vinci Avrupa Birlii Mesleki Eitim programdr. Tzel kiilik sahibi tm
resmi ve zel kurum ve kurulular, eitim kurumlar ile KOB, STK ve yerel idareler Leonardo
da Vinci projesi sunabilmektedir.
Temel dzeyde mesleki eitim almakta olan renciler (IVT) iin AB lkelerinde staj,
isizler de dhil olmak zere igc dnyasndaki kiiler (PLM) iin AB lkelerinde mesleki
eitim ve mesleki eitimden sorumlu kiilerin (VETPRO) iin AB lkelerinde alma
ziyaretleri olarak adlandrlabilecek hareketlilik faaliyetlerini kapsar.
Ortak Konulu Program alma Ziyaretleri -2 bavuru dnemi
Leonardo da Vinci ok Tarafl Yenilik Transferi Projeleri
Leonardo da Vinci Hareketlilik Projeleri
Ortaklk Projeleri
Leonardo da Vinci Program kapsamnda mesleki eitim ile ilgili tm kurum ve
kurulularn (STK, KOB, okul, vb.) proje hazrlayarak katlabilecei proje tabanl bir faaliyettir.
Ortaklk faaliyetinde rn ya da kt amal ve ibirliini kuvvetlendirici nitelikte ortaklklar
oluturulacak ve bu amaca ynelik alma ziyaretleri gerekletirilmelidir. Faaliyet en az 3
farkl lkeden ortaklar iermeli ve bu ortaklardan en az bir tanesi AB yesi olmaldr. Proje
teklifleri, AB lkeleri dillerinden birinde hazrlanr ve teklifteki her kurulu (koordinatr ortak
veya ortak) ayn bavuru formunu kendi lkesindeki ulusal ajans grevi yapan kuruma sunar.
Yenilik Transferi
Leonardo da Vinci balnda, mesleki eitim ve retimi gelitirmek ve tevik etmek
amacyla daha nceden yaplm Leonardo da Vinci veya baka yeniliki proje sonularnn ya
da ktlarnn yeni lkelere, blgelere ya da sektrlere transfer edilmesi amacyla hazrlanan ok
ortakl projelerdir. Bu projeler program katlmcs en az lkeden kurumun ortaklyla
yaplmaktadr. Bu projelerin amac hedef kitle ya da sektr iin yeniliki eitim aralarn ve
imknlarn kazandrmaktr. Hayatboyu renme anlay erevesinde bireyin hzla deien
gnmz mesleki eitim sistemine ve koullarna uyum salamasn kolaylatran bu projeler,
Sayfa 61

ayn zamanda sektrlerin rekabet glerinin artrlmasna katkda bulunacak yeniliki ara ve
yntemlerin gelitirilmesine finansal destek salar.
Hareketlilik
Temel dzeyde mesleki eitim almakta olan renciler (IVT) ile, isizler de dhil olmak
zere igc dnyasndaki kiiler (PLM) ve mesleki eitimden sorumlu kiilerin (VETPRO)
katld lkeleraras staj ve alma ziyareti olan faaliyetleridir. Ama temel mesleki eitim ve
srekli mesleki eitimin Avrupa boyutunun glendirilmesi, kiilerin teori ve uygulama ieren
faaliyetlerden, zellikle i balantl eitimle deneyim kazanmaya tevik edilmesi, dil
becerilerinin, lkeleraras balantlarn, eitmenler ve insan kaynaklar yneticileri iin baarl
uygulamalarn deiimlerinin gelitirilmesidir. Bu tr bir faaliyet alan mesleki eitim alanndaki
tm sosyal ortaklarn bir araya gelmesini salayarak hem lkeleraras ibirliinin hem de i
dnyas ile eitim kurumlar arasndaki ilikilerin glendirilmesi iin yararldr. Bu programa
bavurular kurumsal dzeyde yaplmaktadr. Hareketlilik projeleri, proje ierisinde yer alarak
yurtdnda mesleki eitim faaliyetinde bulunacak katlmcnn profiline gre IVT, PLM ve
VETPRO olmak zere gruplara ayrlmaktadr:
IVT ve PLM
Temel Mesleki Eitim Almakta Olanlar (IVT)
Katlmc Tr: Temel mesleki eitim almakta olan meslek lisesi rencileri, mesleki
eitim merkezindeki kursiyerler, rak ve kalfalar vb. Ev sahibi Kurulular: Mesleki eitim
kurulular ve iletmeler. Yurtdnda Kal Sresi: 2 hafta 39 hafta aras
Piyasasndaki Kiiler (PLM)
Katlmc Tr: Liseden ya da niversiteden henz yeni mezun olan, i arayan, henz ie
balayan ya da yeni ie balam olup da mesleki deneyimini artrmak isteyenler vb. Ev Sahibi
Kurulular: Mesleki eitim kurulular ve iletmeler Yurtdnda Kal Sresi: 2 hafta 26 hafta
aras
IVT ve PLM tr projelerin temel amac, kiinin yurt dnda meslei ile ilgili bir kurulu
bnyesinde mesleki eitim alma veya alma deneyimi kazanmasdr. Projeler kapsamndaki
ibirliinin eitim kurumlar ile iletmeler arasnda olmas tercih edilmektedir.
letmeden kast, byklkleri, yasal statleri ve faaliyet gsterdikleri ekonomik sektr ne
olursa olsun, kamuya ait veya zel her tr iletme ile sosyal ekonomi dhil her tr ekonomik
faaliyetin yrtld kurum ya da kurululardr.
Mesleki Eitim ve retim Uzmanlar (VETPRO)
VETPRO tr projelerin temel amac, mesleki eitim alanndaki yeniliki metot ve
uygulamalarn veya yeterliklerin gzlemlenmesi, transferi ve karlkl bilgi deiimidir.
Katlmc tr: letmelerdeki insan kaynaklar uzman ve yneticileri, her trl kurum ve
kurulutaki mesleki eitim ve retimden sorumlu idareciler, eitimciler ve mesleki
rehberlik uzmanlar.
Sayfa 62
Ev sahibi kurulu: Mesleki eitim kurumlar, iletmeler, niversiteler, sivil toplum

kurulular. Yurtdnda Kal Sresi: 1 6 hafta aras
Genlik Program;
Genellikle 15 ile 30 ya aras genlerin yurtiinde veya yurtdnda eitli etkinliklere dhil
olup, uluslararas veya yerel projeler hazrlayabilmesine imkn tanyan bir programdr.
Sivil Toplum Kurulular, Kamu Kurulular ve sradan gruplar (en az 4 kiiden oluan )
proje bavurusu yapabilmektedir.
Genlik Program Eylem ad verilen 7 alt programdan oluur. Genlik Programnda srekli
olarak her yl 5 bavuru dnemi bulunmaktadr. Son bavuru tarihleri 1 ubat, 1 Nisan, 1
Haziran, 1 Eyll ve 1 Kasmdr.
Eylem 1.1 Genlik Deiimleri; AB lkelerinden gen gruplarla birlikte yaplan deiim
faaliyetleri ieren projelerdir.
Eylem 1.2 Genlik Giriimleri; AB lkelerinden gen gruplarla birlikte yaplan projelerdir.
Eylem 1.3 Genlik Demokrasi Projeleri; AB lkelerinden gen gruplarla birlikte genlerin
demokrasiye katlmn amalayan projelerdir.
Eylem 2 Avrupa Gnll Hizmeti; kurum ve kurulularn yapabildii 2-12 ay aras Avrupa
Birlii lkelerine gidilen veya ev sahibi kurulu projesi hazrlayarak AB lkelerinden genleri
konuk edebildii projelerdir.
Eylem 3.1 AB Komu lkeleriyle birlii; AB, Balkan, Kafkas ve/veya Akdeniz
lkelerinden gen gruplarla birlikte yaplan deiim faaliyetleri ieren projelerdir.
Eylem 4.3 Genlik alanlar ve Genlik Kurulular in Eitim ve A Kurma; AB
lkelerinden gen gruplarla birlikte yaplan seminerler, eitim kurslar gibi faaliyetleri ieren
projelerdir.
Eylem 5.1 Genler ve Genlik Politikalarndan Sorumlu Olanlar in Toplantlar; AB
lkelerinden gen gruplarla birlikte yaplan projelerdir.
Genlik Deiimleri farkl lkelerden gen gruplarn karlkl ilgi duyulan bir konu
etrafnda bir araya gelme ve birbirlerinin kltrlerini renme frsat sunar. Genler bu Eylem ile
yurt dndaki projelere katlabildikleri gibi yurt iinde de uluslararas projeler yapabiliyorlar.
Yabanc dilinizin ok iyi seviyede olmas da gerekmiyor.
Genlik Giriimleri yerel, blgesel ve ulusal dzeyde tasarlanan grup projelerini destekler.
Sokanzda, kynzde, ilinizde veya blgenizde gerekletireceiniz her trl yararl proje
fikri iin bu Eylemi mutlaka inceleyiniz. Bu alt eylem ayrca genler arasnda ibirliini ve
deneyim deiimini gelitirmek amacyla farkl lkeler arasnda benzer projelerden oluan bir a
kurulmasn da destekler.
Genlik Demokrasi Projeleri, genlerin hem yerel, blgesel ya da ulusal dzeyde, hem de
uluslararas dzeyde demokratik yaama katlmn destekler. Demokrasi veya Genlerin aktif
katlm ile ilgili bir projeniz mi var? Mutlaka bavurun!
Avrupa Gnll Hizmeti, istediiniz bir AB lkesinde sosyal ierikli bir projede 2-12 aylk
sreler dhilinde yer almanz salayan bir etkinliktir. Dil eitimini de (% 5) ieren Avrupa
Sayfa 63

Gnll Hizmeti 18-30 ya arasndaki tm genlerimize aktr. Avrupa Gnll Hizmetinin
(AGH) amac, Avrupa Birlii'nin iinde ve dnda eitli ekillerdeki gnll faaliyetlere
genlerin katlmn desteklemektir. Bu Eylem kapsamnda genler, bireysel olarak ya da gruplar
halinde kr amac gtmeyen, cretsiz faaliyetlerde yer alrlar.
Avrupa Birlii Komu lkeleriyle Birlii, Komu Ortak lkelerle genlik alannda
Genlik Deiimleri ve Eitim ve A Kurma projelerini destekler. Baka bir deyile 2 ayr alt
faaliyet ile Eylem 1.1 ve Eylem 4.3 projelerinin Komu Ortak lkelerden katlan ortaklar ile de
yaplmasn salar.
Genlik alanlar ve Genlik Kurulular in Eitim ve A Kurma, genlik
almalarnda ve kurulularnda aktif kiilerin eitimini, zellikle deneyimlerin, uzmanln ve
aralarnda iyi uygulamalarn yan sra uzun sreli kalite projeleri ile ortaklklar ve alarn
olumasn salayacak faaliyetlerin deiimini destekler. ba Eitimi, Fizibilite Ziyareti,
Deerlendirme Toplants, alma Ziyareti, Ortaklk Oluturma Faaliyeti, Seminer, Eitim
Kursu ve A Kurma projeleri yapmanza imkn salar.
Genler ve Genlik Politikalarndan Sorumlu Olanlar in Toplantlar, genler, genlik
almalarnda aktif kiiler ve genlik politikalarndan sorumlu kiiler arasnda ibirliini,
seminerleri ve yaplandrlm diyalogu destekler. Ulusal tipinde yurt dndan ortaklara ihtiya
yoktur. ok sayda gencin katld byk toplant ve seminerleri mmkn klar.
Bu benzeri projeler proje formatn iyi bildikten sonra yazm ok kolay olan ve
desteklenme ihtimali en fazla olan projelerdir.
Sayfa 64
ADIM ADIM ERASMUS

Prof. Dr. Hsrev MENNAN
Uluslararas likiler Birimi niversite rektrlne bal bir birimdir. Bu birim
niversitenin yurt dndaki tm organizasyonda tantlmas, ikili i birlik programlarnn
gelitirilmesinde etkili olup, ulusal ajans ile direkt alan bir birimdir.
ERASMUS PROGRAMI
Bu program adn, ERASMUS (1465-1536) adl Hollandal bir felsefe adamndan alm
olup, Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlarndan Lifelong Learning Programme-LLP
(Hayatboyu renme Program) bnyesinde yksekretim dzeyindeki ibirliini dzenleyen
programdr.
ERASMUSUN AMALARI NELERDR?
ERASMUS programnn en temel amac Avrupada yksekretimin kalitesini arttrmak
ve Avrupa boyutunu glendirmektir.
Belirtilen dier amalar,
niversiteler arasnda lkeleraras ibirliini zendirmek ve desteklemek,

rencilerin ve eitimcilerin Avrupada karlkl deiimini salamak,
Avrupa Birlii lkelerindeki almalarn ve alnan derecelerin akademik olarak
tannmasn salamak ve effafln gelimesine katkda bulunmaktr.
PROGRAMA KMLER KATILABLR?
Avrupa Birlii yesi lkeler, EFTA (European Free Trade Area) lkeleri ve Aday lkeler
(Trkiye)
ERASMUS EREVESNDE DESTEKLENEN ETKNLKLER NELERDR?
Erasmus 1: Avrupa niversiteleraras ibirlii
Erasmus 2: Deiim;
Karlkl renci Deiimi (Student Mobility-SM)
Karlkl Akademisyen Deiimi (Teaching Staff Mobility-TS)

Karlkl Deiimin Organizasyonu (Organisation of Mobility-OM)
Youn Programlar (Intensive Programmes-IP)
Sayfa 65

ERASMUS 2 PROGRAMINA KATILIM KOULLARI NELERDR?
Balca iki koul vardr:
Koul 1. Kurumun Erasmus niversite Beyannamesine (Erasmus University Charter)
sahip olmas gerekir. (Ondokuz Mays niversitesi bu beyannameye sahiptir).
Koul 2. ERASMUS 2 kapsamndaki tm deiim etkinlikleri iin ev sahibi niversite ile
misafir olunan niversitenin blmleri arasnda imzalanm bir Kurumlararas likiler
Biriminin (Erasmus Interinstitutional Agreement) var olmas ve her iki tarafn da Erasmus
niversite Beyannamesi sahibi olmas gerekir.
PROGRAMDAN NASIL YARARLANILABLR?
Erasmus renim ve staj renci deiimi ile renciler bir akademik yl iinde 3 ile 12 ay
aras baka bir Avrupa lkesi yksekretim kurumunda / iletmede renim / staj rencisi
olabilir.
ERASMUS RENC SEM NCELKLER
Daha nce Erasmus rencisi olunmamas, renci olunan blme ait ikili anlama(lar)
bulunmas, lisans rencileri iin asgari 2.20 / 4.00 not ortalamas, yksek lisans ve doktora
rencileri iin asgari 2.5 / 4 not ortalamasna sahip olmas gerekmektedir.
ERASMUS RENCS OLMA ARTLARI
rgn eitim veren, EB sahibi bir yksekretim kurumunda renci olmak, nlisans,
lisans, yksek lisans, doktora dzeyinde renci olmak, nlisans ve lisans rencileri iin 1. yl
(snf) tamamlam olmak, (hazrlk snflar dhil deildir).
ERASMUS RENM VE STAJ RENCS SEM KRTERLER
Ondokuz Mays niversitesi Yabanc Dil Eitim Merkezi (OYDEM)nin yapm olduu
snavdan %50 baar salamak ve lisans st eitimi iin 2.5 (4l sistemde) not ortalamasna
sahip olmak.
ERASMUS BAVURU DNEMLER VE LEMLER
Her yl Mart aynn sonuna kadar, renim rencileri tercihlerini Erasmus Blm
Koordinatrlerine bildirir. Nisan aynda da tercih ettii kuruma bavurularn yaparlar.
Kurumlara
bavurular
genellikle
online
olarak
yaplmaktadr
(rn;
http://universitypartners.ku.dk/ University of Copenhagen). Baz kurumlar da ERASMUS
ofislerinden istemektedir.
Erasmus renim rencisi, gidecei niversitenin web sayfasndan gerekli bavuru
formlarn indirip ve doldurur (3er nsha olarak). Eer niversitenin kendi formlar yoksa
Avrupa Birliinin standart 3 ayr formu kullanlr. renciler formlarn Nisan aynda
Sayfa 66

Uluslararas likiler Birimine teslim etmeleri gerekmektedir. Bu formlar Erasmus Ofisi
taahhtl posta ile gnderir. renci bavurduu niversiteden kabul mektubunu almaldr.
Staj rencilerinin kendilerine staj yeri bulmalar ve ERASMUS ofisine 1 Haziran tarihine
kadar bir kabul mektubu, davetiye gibi herhangi bir belge sunmalar gerekmektedir. Staj
rencileri iin, kar kurumdan staj formunun imzal alnmas kabul mektubu yerine
gemektedir.
Daha sonra renciler pasaport, vize ve oturma izni iin gerekli belgeleri ofisten alarak
ilemleri kendileri yapmaktadr. Karlalan zorluklarda ofisten yardm alnmas mmkndr.
Staj rencilerin avantaj;
3 aylk srelerde ERASMUS ofisinden gri (Hizmet) pasaport yazs alnabilir, tercihe gre
UMUMA MAHSUS pasaportu da alnabilir.
HBELER
niversite renciye gidecei lke ve sreye gre belirlenen miktardaki hibeyi
vermektedir.
SORU: Erasmus kapsamnda aldmz derslerin lkemizdeki niversitemizde saylmas
nasl olmaktadr?
CEVAP: Aldnz derslerin ierii fakltenizdeki mfredatla ierik olarak badayorsa
ve aldnz dersi Erasmusla gittiiniz lkede gemiseniz bu dersiniz fakltenizde
saydrlmaktadr.
Sayfa 67
SAN-TEZ PROJELER VE NEM

Prof. Dr. Aydn DURMU
(Mhendislik Fakltesi Makine Mhendislii Blm, adurmu@omu.edu.tr )
AR-GE NEDR?
AR-GE Projeleri; bilimsel ve teknolojik bilgiyi rne, srece, ynteme veya sisteme
dntrme aamalarnda yaplan toplumsal yarara, rne ynelik projeler olmaldr.
AR-GE Projelerinin hedefleri;
Yeni rn retilmesi
rn kalitesi veya standardnn ykseltilmesi
Maliyet drc ve standart ykseltici yeni tekniklerin gelitirilmesi
Yeni retim teknolojilerinin gelitirilmesi olmaldr.
OECD tarafndan hazrlanm olan Oslo ve Frascati Klavuzlarndaki tanmlamalara gre;
Teknolojik adan yeni rn,

Teknolojik adan iyiletirilmi rn,
Teknolojik sre yenilii, Sanayi Ar-Gesinin erevesi izilmektedir.
Bu ereve rn ve sre yenilik snflandrmasn aadaki ekilde tanmlamaktadr.
rn yenilii
Firmada mevcut bir rnnn teknolojik olarak iyiletirilmesi
Firma iin yeni bir rn veya rn platformu gelitirilmesi
lke iin yeni bir rn gelitirilmesi
Dnya iin yeni bir rn gelitirilmesi
Sre yenilii
Maliyet drc veya standart/kalite ykseltici sonularn elde edilmesi amacyla yeni
tekniklerin gelitirilerek uygulanmas
retimle ilgili yeni bir yntem veya teknoloji gelitirilmesi
Bu yeniliklerden herhangi birini hedefleyen projelerde aada belirtilen Ar-Ge aamalar
mutlaka bulunmaldr:
Kavram gelitirme,
Teknolojik/teknik ve ekonomik yaplabilirlik etd,
Sayfa 68

Gelitirilen kavramdan tasarma gei srecinde yer alan laboratuvar ve benzeri almalar,
Tasarm, tasarm gelitirme ve tasarm dorulama almalar,
Prototip retimi,
Pilot tesisin kurulmas,
Deneme retimi ve tip testlerinin yaplmas.
Sat sonrasnda rn tasarmndan kaynaklanan sorunlarn zm faaliyetleri
SAN-TEZ NEDR?
Teknik konularda niversitelerimizde yaplan almalar uluslararas dergilerde yer
almakta, lakin uygulamasnn yaplmas ve hayata geirilme noktasnda ktphanelerin dna
kamamaktadr. lke ekonomisine katma deer katabilecek bu almalarn hayata
geirilememesi milli servet israfna neden olmaktadr.
Bu nedenle Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (Sanayi ve Ticaret Bakanl), son
yllarda SAN-TEZ programn balatmtr.
Bakanlk ilgili web sayfasnda SAN-TEZi Sanayicilerimizin Ar-Geye dayal
ihtiyalarnn, niversite-sanayi ibirlii ile niversite bilimsellii kapsamnda zme
kavuturulmas, novasyon ve Ar-Ge'nin nemini kavram kendi teknolojisini reten ve satan,
rekabet gc ve refah seviyesi yksek bir Trkiye vizyonuna nemli bir katk salamaktr. diye
tanmlamaktadr.
Ksacas SAN-TEZ niversitelerimizde yaplan tezlerin sanayici ve bakanlk destei ile
hayata geirilmesidir.
Bilimsel almalarn reticiler tarafndan teknolojiye dntrlmesi milli ekonomiye
nemli katma deer salar.
SAN-TEZ PROGRAMININ HEDEFLER
Bakanlk SAN-TEZ Programnn hedeflerini;
niversite-sanayi-kamu ibirliini kurumsallatrmak, katma deeri yksek, teknoloji
tabanl rn ve retim yntemleri gelitirilmesi desteklenerek lkemizin dnya pazarnda rekabet
gcnn ykseltilmesine yardmc olmak,
KOBlerin teknoloji ve AR-GE kltr edinmelerini salamak, zellikle, sanayimizin
%98'ini oluturan ve halen geleneksel retim yntemi ile almaya devam eden KOBlerimizi
teknolojik rn ve retim yntemlerini kullanmaya cesaretlendirmek, bu iletmelerin kendi z
varlklaryla gerekletiremeyecekleri AR-GE, teknoloji ve innovasyona ynelik almalarn
hem niversite hem de devlet destei ile gerekletirilmesini salamak,
niversitede yaplan akademik bilginin ticarilemesini salamak, akademisyenler ve
niversite mezunu genler arasnda irketleme kltrn yaygnlatrarak yeniliki yeni
irketler domasn salamak, niversitelerde doktora veya yksek lisans programlarnda
renim gren rencilerin tez konularnn KOB'ler tarafndan talep edilen, imalat sanayine
Sayfa 69

ynelik yeni teknolojilere dayal rn, retim yntemi ve AR-GE tabanl ihtiyalara ynelik
olarak belirlenmesini salamak, bu projelerde daha fazla sayda yksek lisans ve doktora
rencisinin desteklenmesini salayarak nitelikli eleman saysnn artrlmasna yardmc olmak,
bu projelerde alan tez rencilerinin ileride bu firmalarda AR-GE personeli olarak istihdam
edilmesinin nn amak, olarak aklamaktadr.
Hedefler incelendiinde, yeni teknoloji retmeye, AR-GE faaliyetlerini gelitirmeye
devletin byk bir destei olduu aka grlmektedir.
Bakanlk-niversite-retim veya aratrmay yapacak Giriimci kurulu olmak zere bu
projenin 3 aya vardr. Bakanlk tarafndan desteklenmesine karar verilen SAN-TEZ
projelerine, % 75 Bakanlk, %25 retimi yapacak kurulu nakdi olarak destek vermektedir.
Projeden satn alnan makine ve tehizat anlamaya gre retici firmada kalabilmektedir. Santez projeleri iin daha kapsaml bilgi Sanayi ve Ticaret bakanlnn web sayfasndan
(www.sanayi.gov.tr) alnabilir.
PROJE PERSONELNE DENECEK AYLIK CRET ST SINIRLARI
Proje Yrtcs: 800

Yardmc Aratrmac : 500
Yardmc Personel
: 400
Tez rencisi:
Herhangi bir kurumda almayan Doktora rencisi: 1.500
Herhangi bir kurumda almayan Yksek Lisans rencisi: 1.250
Herhangi bir kurumda cretli grevi bulunan Doktora rencisi: 500
Herhangi bir kurumda cretli grevi bulunan Y. Lisans rencisi: 400
Bir Projede birden fazla tez rencisinin grevlendirildii ve her birinin tezinin projenin
bir paras olaca niversite tarafndan kabul edildii durumda; tez rencilerine denecek
toplam tutar 3.000den fazla olamaz.
Bir projede birden fazla yardmc aratrmac almas halinde, bu personellere proje
kapsamnda denecek aylk cret toplam, proje yrtcsnn aylk cretinin 2 katn (1.600)
geemez.
Bir projede birden fazla yardmc personel almas halinde, bu personellere proje
kapsamnda denecek aylk cret toplam, proje yrtcsnn aylk cretinin 2 katn (1.600)
geemez.
Bir projede, projenin belirli bir blm iin danmanlk hizmeti alnmas gerekmesi
halinde, danmanlk alnacak kiiye denecek aylk cret, herhangi bir kamu kurum veya
kurulularnda almamas artyla, proje yrtcsne denecek aylk cretin iki katn
(1.600) aamaz.
Sayfa 70
BAVURU FORMUNU DOLDURURKEN FAYDALANILACAK DOKMANLAR

Proje bavuru formu;
07.03.2007 tarihli 5593 sayl Kanun
05.07.2007 tarihli San-Tez Projeleri Destekleme Ynetmelii
Proje Bavurusu Hazrlama Klavuzu
Proje bavuru formu
Teknik ve Mali Klavuz,
Proje Deerlendirme Formu,
Deerlendirme Formu hazrlama Klavuzu
ncelenerek doldurulmaldr.
PROJE BAVURUSU KABUL EDLMEYECEKLER
Proje orta olan firma iin;
Bavuru srasnda veya szleme yaplmadan nce iflas etmesi veya tasfiye halinde olmas,
veya faaliyetlerini askya alm olanlar, bu meselelerle ilgili bir dava veya takip konusu
olanlar, veya ulusal mevzuat ve dzenlemelerde yeri olan bir prosedr dolays ile bunlara benzer
bir durumda olanlar,
Bavuru srasnda veya szleme yaplmadan nce, profesyonel (mesleki) faaliyetini
ilgilendiren bir sutan kesin hkm gcnde bir karar ile mahkmiyet alm olanlar,
Bavuru srasnda veya szleme yaplmadan nce, kamu haklarndan mahrum olanlar, ar
hapis veyahut 6 aydan fazla hapis veyahut affa uram olsalar bile devletin ahsiyetine kar
ilenen sularla, zimmet, ihtilas, irtikap, rvet, hrszlk, dolandrclk, sahtecilik, inanc ktye
kullanma, dolanl iflas gibi yz kzartc veya eref ve haysiyeti krc sutan veya kaaklk,
resmi ihale ve alm satmlara fesat kartrma, devlet srlarn aa vurma sularndan dolay
hkml bulunanlar, dolandrclk, yolsuzluk, su rgtne dhil olma veya lkenin mali
karlarn zarar verici herhangi bir sutan dolay kesinlemi mahkumiyeti olanlar,
Proje bavuru ylndan nceki bilanosunda zarar gstermi olanlar.
Proje Yrtcs ve Firma iin;
Bavuru srasnda veya szleme yaplmadan nce hale Yasasna aykr davranlardan
dolay kesinlemi mahkmiyeti olanlar, teklif edilen proje ile haksz rekabet (kar atmas)
konumunda olanlar,
Bavuru srasnda veya szleme yaplmadan nce yalan beyanda bulunduklar tespit
edilenler,
Sayfa 71
TEKNOGRM SERMAYES DESTE

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn vermi olduu;
5746 Sayl Aratrma ve Gelitirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkndaki Kanun
kapsamndaki desteklerden olan ve 2023 ylna kadar devam edecek bir dieri de
Teknogiriim Sermayesi Desteidir.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (Sanayi ve Ticaret Bakanl) gen giriimcilere
Teknogiriim Sermayesi Destei Program kapsamnda proje ba 100.000 hibe destek
salamaktadr. zellikle yksek lisans ve son snf rencilerini yakndan ilgilendiren bu proje
hakknda tarafmdan veya ilgili bakanln www.sanayi.gov.tr isimli web sayfasndan bilgi
edinebilirsiniz.
Sayfa 72
TBTAK PROJELER
Do. Dr. Talip KAHYAOLU
Bilim aslnda hikye anlatmaktr. Her bilim dal kendi hikyesini anlatr ama burada
nemli olan anlatlan hikyenin bakalar tarafndan kabul edilmesi ve insanla katkda
bulunmasdr.
Bilimi retebilmek iin; i yapabilmek, bunun iin de enerjiye ihtiya vardr. Bu enerjinin
maliyeti sosyal bilimler iin ou zaman dk miktarlarda iken Fen Bilimleri iin daha fazla
vardr. Bu enerji trleri makine-tesisat, sarf malzemesi, seyahat, hizmet alm, bursiyer ve
aratrclar, tevik olarak verilebilir. TBTAK ihtiyacnz varsa bunlar aratrma yapmanz
iin size salayabiliyor. Ne zaman veya kimin kullanacanz bilmediiniz bilgi reterek veya
teknoloji reterek topluma katk salayabilirsiniz.
Hedef akademik anlamda ykselmekse, on yl nce bilim insanlarndan ok sayda makale
yapmalar istenmezken u an uluslararas yaynlar istenmekte, nmzdeki dnemler iinde ise
patentler, aratrma projelerinde proje yrtc veya aratrmac olarak grev alma ve irket
kurma akademik kariyer iin bizden istenecek olan eylerdir. te bu nedenle TBTAK proje
destekleri nem tamaktadr.
www.tubitak.gov.tr adresinden akademisyen blmn setiimizde destekler, burslar
inceleyebiliyoruz, dolaysyla srekli takip etmemiz gerekmektedir. TBTAK, temel aratrma,
uygulamal aratrma ve deneysel gelitirme ve teknolojinin ticarilemesi konularnda destek
vermektedir. TBTAK destekleri
Akademik Ar-Ge destekleri

Sanayi Ar-Ge Proje Destekleri
1007 Kamu Projeleri
4004 Bilim ve Toplum Proje Destekleri
Uluslararas birlikler
7.ereve Program
TBTAK, akademik aratrma projeleriyle sanayi ve kamu kurulularna ait Ar-Ge
projelerini desteklemekte, toplant ve yaynlar tevik etmekte, gelecein bilim insanlarna
renim hayatlar boyunca burslar vermekte ve bilim, teknoloji ve yenilik alanlarnda
uluslararas ibirlii olanaklar oluturmaktadr.
Akademik Ar-Ge destekleri;
1001-Aratrma Projeleri (Yksek bteli, uzun sreli, fazla sayda proje ekibine izin
veren)
1002-Hzl Destek (Dk bteli, ksa sreli, acil problemler iin)

1008-Patent (Patent masraflarn karlar)
1010-EVRENA (Yurtdndan aratrc getirmek iin)
1011-Uluslararas Projeler (lke dndaki bir projeye dhil olmak iin)
Sayfa 73

lkemiz sanayi kurulularnn Ar-Geye daha fazla kaynak ayrmasn zendirmek, sanayi
kurulularnn kendi arasnda ve niversitelerle daha yakn ibirlikleri ve ortaklklar salamasn
tevik etmek amacyla Teknoloji ve Yenilik Destek Programlar Bakanl (TEYDEB)
tarafndan destek programlar yrtlmektedir.
Destek Programlar:
1501 - Sanayi Ar-Ge Proje Destekleme Program
1503 - Proje Pazarlar Destekleme Program
1507 - KOB Ar-Ge Balang Destek Program
1508 - Teknoloji ve Yenilik Odakl Giriimleri Destekleme Program
1509 - Uluslararas Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Program
1505- Kobi Yararna Teknoloji Transferi
1505 yeni bir proje tr olup yaptnz almay, tezi bitirip ticari hale getirmek
istediinizde bir firma buluyorsunuz ve bu firma yaptnz bu almay ticari hale geldiinde
satn alacan beyan etmesi halinde ve % zerinden almalara destek olacan belirtmesi
halinde 300 000ye kadar destek salamaktadr.
Uluslararas birlii Dairesi TBTAKn uluslararas programlarnn yrtlmesinden
sorumludur. Bu faaliyetler genel kategoride snflandrlmaktadr. Bunlar kili birlikler, ok
Tarafl birliklerdir.
kili birlikler, Bilim ve teknoloji alannda eitli lkelerle hkmetleraras ya da
kurumlararas dzeyde imzalanan ikili ibirlii anlamalar mevcuttur. Sz konusu anlamalar
erevesinde ortak aratrma projeleri desteklenmekte ve izlenmekte, ortak bilimsel toplantlar,
uzman deiimleri, alma ziyaretleri vb. gibi etkinliklere maddi destek salanmaktadr.
lkemiz COST (Bilimsel ve Teknik Aratrma Alannda Avrupa birlii), ESA (Avrupa
Uzay Ajans), ESF (Avrupa Bilim Vakf) ve EMBC (Avrupa Molekler Biyoloji Konferans)
gibi eitli Avrupa aratrma programlarnn; KE (Karadeniz Ekonomik birlii) ve ET
(Ekonomik birlii Tekilat) gibi blgesel rgtlerin ve NATO, OECD ve UNESCO gibi
uluslararas kurulularn faaliyetlerine aktif olarak katlmaktadr.
Trk bilim insanlarnn sz konusu kurulular tarafndan organize edilen ilgili etkinliklere
katlm TBTAK tarafndan desteklenmekte ya da izlenmektedir. 1001de salanan desteklerin
hepsi COSTta da geerlidir.
Sayfa 74

TBTAK PROJES NASIL YAZILIR?
Tbitak projesinin kabul iin zgn bir ARATIRMA KONUSU gereklidir. zgn bir
aratrma konusu iin iyi bir LTERATR bilgisi gerekir. yi literatr iin de DERGLER VE
PATENT BLGLER, proje VER TABANLARI incelenmelidir.
zgnl salamak iin proje konusunun mevcut bilim ve teknolojideki yeri aka
ortaya konulmu ve gerekli literatr taramasyla desteklenmesi; hipotezler aratrma konusunu
incelemek iin ok iyi dnlm, alternatifler gz nne alnm olmas; yeni bir fikir,
teknoloji, bilimsel yntem veya kavramsal/kuramsal ereve gelitirilmesine ynelik olmas;
neri mevcut bilim ve teknolojideki ve/veya halen kullanlmakta olan deneysel yntemlerdeki
eksiklik ve hatalar doru olarak ortaya koymas; Web of Knowledge ve Scopus'da kaytl
dergilerde veya kitaplarda yaymlanma potansiyeli bulunmas gerekmektedir. zgnlk ok iyi,
iyi ve zayf not olarak 3 not eklinde verilir.
Projenin yaplabilirlii incelendiinde YNTEMLER- EKP- EKPMAN nem
kazanmaktadr. Ayrca seilen yntemler hipotezleri test etmek iin gerekli deikenleri iermeli,
proje yrtcsnn proje ile ilgili konularda son yllarda uluslararas indekslerde kaytl
dergilerde yaplm yaynlar olmal, istenilen ekipman uzun sreli ve birden fazla projede
kullanma uygun olmaldr.
Projenin yaygn etkinlii sorgulandnda ise evrensel veya yerel dzeyde olma zelliine
sahip; toplumun sorunlarna zm retebilecek nitelikte; toplumun kullanlmayan kaynaklarnn
kullanlmasn salamaya ynelik; lkenin bilimsel ve teknolojik aratrma gcne, bilim insan
yetitirilmesi ve yeni yetenekler kazanlmasna katk salama potansiyeli olduka yksek;
sonularn "ticariletirilme" potansiyeli yksek olmas gerekmektedir.
Proje desteklerinde karar mekanizmas meslektalarnzdr, onlar ikna etmeniz
gerekmektedir. 1001 projeleri iin Panel sistemi (kendi alannda uzman 6-9 kiilik grup); 1002
projeleri iin Uzman deerlendirmesi (1-2 uzmana gider olumlu cevap alrsa destek alrsnz),
COSTta d uzman gibi eitli karar mekanizmalar (panel sistemi yoktur) bulunmaktadr.
TBTAK projesi yapmaya karar verirseniz bilmeniz gereken her bir fikir ve sre iin
alnabilecek farkl destekler vardr ancak iyi okuma yapmamz gerekmektedir. Ylda birden fazla
dnemde bavuru yaplabiliyor. ou programda ise srekli bavuru dnemi vardr.
Proje hazrlamada en byk sknt zgn konu bulmaktr ve akademisyenleri bu konuda
ikna etmek zordur. Paneldeki uzmanlarn eletirilerine bal olarak proje reddedildiyse eletiri ve
yorumlar deerlendirip yeniden gndermek uygun bir seenek olabilir.
Soru-Cevap:
BAP projesi olarak desteklenmi bir projenizin btesi yetersiz kaldysa 1002 Hzl Destek
Projesi yazabilirsiniz.
1002 projesi yazdnzda reddedildiinde 1001 projesi olarak gnderilebilecei bunun
uygun gerekelere dayandrlmas gerektii belirtilmitir.
Sayfa 75
LVDDE KLT NOKTALAR

Yrd. Do. Dr. Y. Benal YURTLU
LEONARDO DA VINCI NEDR?
Avrupa Birliine ye ve aday lkelerin mesleki eitime ynelik politika ve uygulamalarn
desteklemek ve gelitirmek amacyla yrtlen bir mesleki eitim programdr. Leonardo da
Vinci projeleri 4 farkl ekilde desteklenmektedir. Bunlar; hareketlilik, yenilik transferi, ortaklk
gelitirme ve hazrlk ziyaretleridir.
YENLK TRANSFER PROJELER NEDR?
AB ortakl yoluyla, iyi uygulamalarn lkeler arasnda yaygnlatrlmas iin yrtlm
projelerdir. Yani; farkl ieriklerde gelitirilmi var olan yeniliki rn, ara, yntem ya da
uygulamalarn ulusal, blgesel, yerel ya da sektrel dzeyde ya da corafi olarak proje ortaklar
dzeyinde dil, yerel ihtiyalar, sektrel ihtiya ve kltrel durum alarndan uyarlanmasdr.
NELER TRANSFER EDLEBLR?
Byle bir projede, ierikler, aralar, materyaller, metotlar, metodolojiler, kredi transfer
sistemleri, deneyimler, uygulanan politikalardan karlan dersler ve tecrbeler vb. her tr yeni
bilgiyi ve tecrbeyi transfer etmek mmkndr. Transfer edilecek proje alanla ilgili en son ve en
gelimi uygulamann sonular olmaldr. rnein, transfer edilecek proje 5 yl nce yaplm
olabilir ancak bundan sonra daha gelimi bir uygulama varsa eskisi transfer edilemez.
YENLK TRANSFER PROJELER NASIL YAPILIR?
Projenin hedef kitlesinin/sektrnn ihtiyalar belirlenir. Bu ihtiyalarn karlanmas iin
yeniliki eitim / retim metot ve aralar ieren projenin/ projelerin var olup olmad
aratrlr. Bulunan projelerin transfer edilebilirlii kontrol edilir. Bunun iin sz konusu projenin
sahibi ile irtibat kurulur ve bu kuruma projenin ktlarnn transfer talebine ilikin niyet bildirilir.
Eski proje sahibinin yazl onay alnr. Bu srelerden sonra transfer edilecek ktlarn transferi
amacyla bir Yenilik Transferi Projesi hazrlanr. Proje yazlrken aktif ve etkili bir
yaygnlatrlma plan hazrlanr ve bu plana uygun faaliyetler ngrlr. Proje Ulusal Ajansa
sunulur.
Bir Yenilik Transferi Projesi hazrlamak iin da ncelikle o alanda alm ve eksiklikleri
tespit etmi olmak gerekir. Bir proje oluturmak iin fikir, dolaysyla hedef kitlenin eksiklerini
ve ihtiyalarn belirlemek nemlidir. htiyac tespit ettikten sonra bu ihtiyalarn karlanmas
iin yeniliki bir eitim ve retim metodunun ya da aralarnn bulunduu projeyi bulmak ve
incelemek gerekir. Bulunan projenin transfer edilebilirliine karar verdikten sonra proje sahibi
ile iletiim kurulmaldr. Transfer edilecek proje AB projesi olduu iin proje AB lkelerinde,
EFTA lkelerinde ya da ABye aday lkelerde yaplm olmaldr. Bu sreten sonra proje ile
ilgili dkm anlarn hazrlanmas ilemine balamak gerekir.
Sayfa 76

YENLK TRANSFER PROJELER KMLERLE YAPILIR?
Mesleki Eitim ve retimle ilgili tm kurum ve kurulular (kamu ya da zel) Yenilik
Transferi Projeleri sunulabilir. Mesleki eitim kurulular, kamu kurulular, yerel ynetimler,
zel kurulular, sivil toplum rgtleri vb. kurulularla yaplan ve bunlardan bir tanesinin
yrtc olduu projelerdir. Dolaysyla hem projeyi yrtmek hem de orta olmak iin bir
tzel kiilik olmas gerekir. KOBler bata olmak zere Yerel Ynetimler ve Odalarn da
projeye katlmlar zellikle yaygn etkilerin artrlmas asndan tevik edilmektedir.
YENLK TRANSFER PROJELER NEML DETAYLAR
Bu projeler somut hedefleri olan projelerdir. Bunlar; mfredat, hizmet-ii eitim program,
uzaktan eitim modl vb. olabilir. Projenin yrtlmesi iin, biri AB yesi olmak zere,
minimum 2 farkl Avrupa lkesinden proje orta bulunmaldr. (Bavuru sahibi dhil toplam 3
lke olmaldr.)
Proje Sresi en az 1 yl en fazla 2 yl (24 ay)dr.
Hibe miktar 150.000 / yl ve kurum katks ieren bir miktardr. Yani bu miktarn %75i
hibe edilir ve %25i kurumlar tarafndan karlanr.
YENLK TRANSFER PROJELER TRANSFER PROJES NASIL BULUNUR?
Bilinen projeler olabilir.
Baka uluslararas, AB veya ulusal fonlar kullanlarak yaplm olan projeler olabilir.
AB web sayfasnda yer alan ADAM proje veritaban transfer edilecek proje bulmak iin
iyi bir kaynaktr. Baknz: http://www.adam-europe.eu/adam/homepageView.htm
Bu veri tabannda daha nceden Avrupa boyutunda yaplm, tamamlanm, baar ile
sonulanm birok projenin adndan ieriine, ortaklarna ve proje detaylarna ilikin bilgilere
ulaabilirsiniz.
2006 ylna kadar yaplm LDV projelerinin yer ald veri taban olan Compendium
Desteklenmi Projeler Veri Taban taranabilir.
OK TARAFLI PROJELERYENLK GELTRME PROJELER
Dorudan AB Komisyonu Proje Yrtme Ajansna bavurulur.
Eer dndnz konu ile ilgili yaplm bir proje yoksa sizin yenilik gelitirmeniz sz
konusu olabilir. Yine somut proje sonular ve rnleri hedeftir.
En az 1 yllk en ok 3 yllk projeler yaplabilir
Biri AB yesi olmak zere minimum 2 farkl Avrupa lkesinden proje orta bulunmaldr
(bavuru sahibi dhil 3 lke).
En fazla Topluluk katks proje giderlerinin % 75i kadardr.
Sayfa 77

Proje bana yllk hibe miktar: 200.000 dur. (Hi bir artta en fazla hibe miktar toplam
400.000 yu geemez.)
OK TARAFLI PROJELER A GELTRME PROJELER
Dorudan AB Komisyonu Proje Yrtme Ajansna bavurulur. A gelitirmeye ve ibirlii
gelitirmeye ynelik projelerdir.
En az 1 yllk en ok 3 yllk projeler yaplabilir.
En az 5 farkl Avrupa lkesinden proje orta bulunmaldr.
En fazla Topluluk katks proje giderlerinin % 75i kadardr. Proje bana yllk hibe
miktar 200.000 dur.
LDV MESLEK ETM PROGRAMI ORTAKLIK PROJELER
Mesleki eitim alannda faaliyet gsteren kurumlar arasnda gerekletirilecek ibirliini

tevik edecek ve bu ibirliine bir ksm ltlere gre katk salayacak bir faaliyet trdr.
zellikleri
rn odakl bir ibirlii ve alma
dnyasnn ihtiyalar ile mesleki eitimin ihtiyalarnn karlkl olarak giderilmesi
Hareketlilik
En az lke ortakl
Proje tabanl bir faaliyet
Hareketlilik Nedir?
Projede yer alan bir ortan dzenledii bir etkinlie katlmak zere yaplan bir yurtd
seyahatidir. Hareketliliin sresi proje faaliyeti ile uyumlu olmaldr. Ortaklarn bulunmad
herhangi bir lkeye hareketlilik yaplamaz. Bir kiinin bir defa yurtdna kmas bir hareketlilik
saylr. lke iindeki yer alan ortan dzenledii faaliyete iin yaplan seyahat hareketlilik
deildir.
Hazrlk Ziyaretleri ve rtibat Seminerleri
Hazrlk ziyareti ve irtibat semineri faaliyetlerini iermektedir. LDV kapsamnda sunulacak
potansiyel projelere n hazrlk yapmak amacyla yaplr. Ev sahibi ortak kuruluun lkesinde, en
az 1, en fazla 5 gn sreyle gerekleen faaliyetlerdir. Ortaklar kendi aralarnda organize olurlar.
Btn Tzel kiilie haiz kurumlar bavuruda bulunabilir.
Hazrlk Ziyaretleri
Projenin ama, hedef ve metodolojisini daha ayrntl tanmlamak, proje iindeki ortaklarn
rollerini, sorumluluklarn ve grevlerini belirlemek, projenin yrtlmesi, deerlendirilmesi ve
Sayfa 78

yaygnlatrlmasna ynelik planlar yapmak, ortaklk kurmak, proje ortaklarn yakndan
tanmak, proje detaylarn ve organizasyonu grmek, alma plan hazrlamak, bavuru
formunu ve dier gerekli belgeleri doldurmak amacyla yaplabilir.
Genel artlar:
Kurumsal bavurulardr. Bavuran kurum LLP Program yesi olmaldr. Bavurular ziyaret
balama tarihinden en az 60 gn nce yaplmaldr. Bavuru sahibi kurumu temsilen en fazla 1
kii katlabilir. Bavuru sahibini temsilen katlacak gerek kii kurum personeli olmaldr.
Davet mektubu: Ev sahibi kurumdan alnr.
Bavuru formu ngilizce olarak doldurulmaldr.
Aday bilgi formu doldurulmaldr.
Kurum onay belgesi kurum yetkilisince imzalanmaldr.
Dil belgesi: KPDS, DS en az 60 puan gereklidir.
niversitemizde yrtlen Krsal Alanda alanlar iin Daha Gvenli Tarm-SAFER
projesi tarm ile ilgili bir projedir. Tarm, birok lkede en tehlikeli sektrlerden biridir. Tarm
makineleri kazalar ile tarmsal ilalar ve dier kimyasallara maruz kalma, sektrdeki lm,
yaralanma ve hastalklarn iki temel nedenidir. SAFER projesi bu ihtiyatan yola klarak
oluturulmutur. SAFER projesi 9 ortakl bir proje olup proje yrtcs Ondokuz Mays
niversitesi Ziraat Fakltesi Tarm Makineleri Blm'dr. Proje Aralk 2008 tarihinde
balam, Aralk 2010 tarihi itibariyle toplam 25 ayda tamamlanmtr.
SAFER projesinin ana amac, eitim materyalleri retmek yoluyla tarm sektrnde alan
kiilerin gvenli alma koullarna ulamasna katkda bulunmaktr. Bu amala baaryla
tamamlanm bir proje transfer edilmitir. Bu kapsamda proje transfer edilirken ulusal ve
sektrel ihtiyalara gre transfer edilen proje ktlarnn adaptasyonu ve gelitirilen yeni eitim
modl ve materyalleri ile amaca ulamaya allmtr. SAFER projesi, "Training for the Correct
Use of Farm Machinery-FORMAAGRI" projesinin yntem ve sonularnn kullanm,
adaptasyonu ve gelitirilmesi yoluyla transferine dayandrlmtr.
SAFER projesinin hedef kitlesi iki ana gruptan olumaktadr: tarm makineleri kullanclar
ve imalatlardr. Makine kullanclar: kendi hesabna alanlar (ki eitime dierlerinden daha
fazla ihtiyac olanlardr), profesyonel iftiler, ifti aileleri ve mevsimlik iiler, dier grup ise
imalatlar ile satc ve bayiler olarak saylabilir. SAFER projesinin yrtlmesinde eitli i
paketleri oluturularak bunlar ortaklar tarafndan yrtlmesi salanmtr. Projenin atsn
oluturan i paketlerinden biri olan bilgi ve veri toplanmas aamasnda, transfer edilen projenin
yntem ve ktlarnn incelenmesinin yan sra yerli ve yabanc kaynaklar taranarak konu ile
ilgili proje veri bankas oluturulmutur. Kullanc ve imalatlara ynelik eitim ihtiyalarnn
belirlenmesi iin yaplan anketlerde, transfer edilen projenin anket formu Trkiye artlarna
uyarlanarak gelitirilmi ve kullanlmtr. Eitim ihtiyalarnn belirlenmesine ynelik anketler,
ou uzmanlar tarafndan yz yze olmak zere kullanclar, imalatlar, tarm makineleri yetkili
bayiler, eitli kurum ve kurulu temsilcileri, sivil toplum kuruluu yeleri, niversite alanlar
vb. kiilerle olmak zere, kullanclar iin 42, imalatlar iin ise 38 kii ile yaplmtr. Anket
sorularnn byk blm kolay cevaplanabilirlii salamak amacyla kapal ulu sorulardan ve
Sayfa 79

oktan semeli olarak hazrlanmtr. Dier bir ana i paketinde, elde edilen veriler nda
oluturulan alma gruplar, eitim modl ve materyallerini oluturmulardr.
Projede eitim ihtiyalarnn belirlenmesi iin yaplan anket sonular kullanc ve imalat
eitim ihtiyalar ad altnda iki ayr raporla deerlendirilmitir. Anket sonular ve veri bankas
bilgileri gelitirilecek modllere karar verme aamasnda kullanlmtr. Gelitirilen modller
lkemizde kazalarn ska karlald koullar ve yaygn kullanlan makineler gz nne
alnarak yaklak 24 modlden oluacak ekilde retilmitir. Projenin ana ktlar olarak
gelitirilen modllerden 39 bilgi kart, 6 video ve 36 animasyon eklinde retilen yazl-grseliitsel eitim materyalleri eitli yaym faaliyetleri ile hedef kitleye ulatrlmaktadr.
.
Sayfa 80
ERASMUSUN RENCLERE KATKILARI

Ar. Gr. Hasan YAKAN
PROGRAMIN AMACI NEDR?
Programn genel amac yksekrenimdeki kalitenin arttrlmas ve Avrupa boyutunun
glendirilmesidir.
Bu amaca ynelik olarak:
Avrupa genelinde niversiteler arasnda ibirliini, niversite rencileri ile retim
elemanlarnn karlkl deiimini, akademik eitim programlarnn gelitirilmesini, topluluk
ierisinde elde edilen diplomalarn akademik olarak tannmasn ve effaflnn gelitirilmesini
tevik eder.
RENC YERLETRME (STAJ)
Avrupa Birlii kurumlar ve AB ajanslar, AB programlarn yrten ve bu kapsamda hibe
alan kurulular, misafir olunan lkedeki ulusal diplomatik temsilciliklerimiz Erasmus staj
faaliyeti iin uygun deildir.
Erasmus staj hareketlilii bavurularn deerlendirmede kullanlan ltler ve arlkl
puanlar unlardr:
Akademik baar dzeyi : % 55
Dil seviyesi
Toplam sre 3 - 12 ay aras
1. snf rencileri yararlanabilinir.
: % 45
Stajn en nemli noktas, kendi yerinizi kendiniz belirlemek zorundasnz.

Ama en gzeli 1 kez Erasmus reniminden ve 1 kez Erasmus stajndan olmak zere
toplam 24 ay bir Avrupa lkesinde geirme imkn teoride mmkn hatta 2 ayr lkede de (biri
renim biri staj iin) yaplabilmektedir.
PROGRAM LKELER
27 Avrupa Birlii ye lkesi
Avrupa Ekonomik Alan lkeleri ( Norve, zlanda, Lihtentayn)
Trkiye
Ayrca, Bat Balkan lkeleri.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Sayfa 81

Erasmus program bir yabanc dil program tam anlamyla bir burs program ve bir
diploma program deildir.
Peki Nedir?
Farkl milletlerden insanlarla bir arda yaamak, deiik rk ve dine mensup olsalar da ortak
paylamlarda bulunabilmek ve ayn ortak dili konuabilmek, onlarn kltrlerini, yaam
tarzlarn hayat alglay ve yaay biimlerini renmek ve karlkl hogr, nezaket ve
diyaloglarla her daim hatrlanacak gzel anlar paylaabilmektir.
KAYNAKLAR
http://www.ua.gov.tr/index.cfm?action=detay&bid=9
http://www.erasmus.omu.edu.tr/staj-hareketlilii/35/
KAZANIMLARIM
1 Ekim 31 Aralk 2009 tarihleri arasnda Avusturyann Graz ehrindeki, Karl Fransz
Graz niversitesi Kimya Blmnn dnyaca nl Christian Doppler Laboratory For
Microwave Chemistry (CDLMC) alma grubuna sahip bir hocann laboratuvarnda 3 ay
alma frsat buldum. Buradan blm koordinatrmz ve niversitemizin eski Uluslararas
likiler Birimi Bakan sayn Prof. Dr. Yunus BEKDEMRe ve danman hocam sayn Prof.
Dr. Halil KTKe sonsuz teekkrlerimi sunarm. Her daim hatrlayacam fakat
unutamayacam o gzel gnler
Kazanmlarm; yurt d tecrbesi, bilimsel geliim, akademik bilgi grg ve tecrbenin
arttrlmas, kullanamadnz cihazlar kullanmak (GC-MS, HPLC, Flash kromotografisi vb.),
farkl kltrleri, insanlar ve hayatlar tanma frsat, esiz arkadalklar ve dostluklar edinme, her
daim hatrlanacak gzel anlar, tarihi meknlar ve doal gzellikleriyle yeni yerler kefetmek.
NEML DETAYLAR
Bavurunuzu blm koordinatrnze yapp sonular aklandktan sonra aada
belirttiim hususlara dikkat ediniz.
lk nce niversitemizin Erasmus Ofisinin dzenledii 2 gnlk Oryantasyon Programna
katlmalsnz.
Staj ya da renim greceiniz yeri belirlemelisiniz. Staj yapacanz yeri ilgi duyduunuz
alanda Avrupada kim en iyisi ise ona e-mail atarak balayabilirsiniz.
Gideceiniz niversitenin IESN (International Erasmus Student Network) brosuna
internet ortamnda bavuru yaparak size bir rehber verilmesini isteyebilirsiniz. Size verilen
rehberin grevi, hava alannda sizi karlamak, kalacanz yere gtrmek ve niversiteyi
gstermektir. Tm bunlar herhangi bir cret almadan sadece gnll olarak alan arkadalarla
yaplmaktadr. lk gnk yabanclktan kurtulmu olursunuz.
Kalacak yerinizi hemen ayarlamalsnz. Aksi halde yurtlarda yer bulamayabilirsiniz.
Kaldm yurt 360 kiilikti ve bunun 160 kiisi Pakistanl rencilerdi. cretini aylk
Sayfa 82

verebilirsiniz fakat depozite parasn nceden gndermelisiniz. Siz Trkiyeye dndkten sonra
odanz kontrol edip, ona gre depozitinizi 2 hafta iinde ok cz-i bir miktar kesinti yaparak
demeyi hesabnza yapmaktadrlar.
Gidi-dn tarihlerini kapsayacak ekilde pasaportunuzu kartmalsnz.
Gidi-dn tarihleri kesin belirli ise derhal uak biletlerini gidi-dn eklinde
almalsnz. Mesela, ben Graz-stanbul gidi-dn biletini 267 almtm. Dnerken sadece
Graz-stanbul bileti 810 idi. Eer aktarmal gidiyor iseniz unu unutmaynz. Kargo ksmna
verdiiniz bavullarnz en son ulatnz yerden alabilirsiniz. Onun iin yannzda ihtiya
duyduunuz eyleri el bagajna alrsanz daha iyi olur. Laptop ya da krlacak eyleri el
bagajnza almay unutmaynz.
Uluslararas hava alanlarda giri ve klarda pasaporta mhr(damga) vurdurmay
unutmaynz.
Gittiiniz ehirlerde ulam tatlar (metro, tramvay, otobs vb.) iin 1 saatlik, 2 saatlik, 1
gnlk, 1 haftalk, 1 aylk ve 1 dnemlik tat kartlar vardr. 1aylk ve 1 dnemlik tat
kartlarnn cretleri olduka uygun olup 1 gnde istediiniz kadar kullanabilirsiniz. Baz kiiler
2 durak sonra ineceim diye tat kartna sahip olmadan tatlar kullanp grevlilere yakalanrsa,
yaklak 70 ceza demek zorunda kalabilirler.
Ayrca gittiiniz ehirlerin ulam a (metro, tramvay, otobs vb.) iin hazrlanm olan
haritaya sahip olursanz gezerken fazla zorluk ekmeyebilirsiniz.
Dnte staj ya da renim grdnz niversiteden ya da staj danmanzdan katlm
belgesi almay unutmaynz. Aksi halde aldnz hibenin geriye kalan %20lik dilimini
alamazsnz.
Aldnz hibe, uak biletleri, kalacanz yer, baka ehirlere gezi iin vb. eyler iin
yetmektedir.
Gittiiniz lkenin demir yolu web sitesini takip ederek yaplan indirimlerden faydalanarak
ok ucuza hzl trenlerde seyahat edebilirsiniz. Hatta lkeler aras yolculuk bile edebilirsiniz.
(320 olan bileti 88ya Graz-Hamburg gidi-dn aldm.)
Kesinlikle hem yurt iinde hem de yurt dnda hava alanlarda ya da gmrklerde vb.
yerlerde para deitirme (exchange) yapmaynz. ehir merkezlerindeki dvizcilerde
yaptrabilirsiniz.
Pasaportunuz sizin yurt dndaki kimliinizdir. Dolaysyla her zaman yannzda
bulundurmalsnz.
Ailenizden birisiyle ya da gvendiiniz bir kiiyle ortak Euro ve TL hesab atrmalsnz.
niversitemizin http://erasmus.omu.edu.tr/erasmus-hikayeleri/68/ adresinde Erasmus
anlarla dolu hikayem pek yaknda eklenmi olacaktr.
Sayfa 83
IV. Oturum: Etkili letiim

Ve leri Ofis Uygulamalar
LM ADAMLII VE LETM
Prof. Dr. Zekeriya ULUDA
Medeniyetleri kuran bilim ise bunun taycs ve aktarcs bilim adamlar olmutur. Onlar
zihniyetlerin banileri, o zihniyetlerin kayna olan ruhlarn mimarlardr ya da yle olmak
zorundadrlar. nk onlar gelecek yzyllarn mhrn ellerinde tamaktadrlar. Zira
ektiklerinin rnn en ge alanlar belki de rn hi gremeyenlerdir.
Ynlendiremediimiz zaman kavram ierisinde hayat ilkeldir. O akln ve ruhun
birlemedii tabiattr. Hayatn canlanmad srecidir. O basitliktir, sradanlktr. Buna karlk
medeniyetler ise; tarihin derinlikleri ile ktphaneleri ve laboratuvarlar birletirerek hayata
aktaranlarn izlerini tar.
nsan yaad mekna ruh katandr. Dnen, dndn ifade edebilendir. zgrl
seven, snrlamaya itiraz edendir. Sonsuz karsnda sonluyu, g karsnda zayf ayrabilendir.
Bazen de olmadan olma; hamken kmil insan olmaya heveslenip kendisini dev aynasnda grp
muktedir olduunu dnendir.
nsan iin sosyal varlktr, diyor sosyologlar. Onun tek bana yaamas mmknse de
insanileebilmesi iin bir l gerekir. Bu l yine bir dier insandr. Asla bir cansz madde
veya dier canl trleri deildir.
Biz dnyaya tek bamza gelir ama yolumuza grup, topluluk ve toplum ierisinde devam
ederiz. Farknda olsak da olmasak da btn derdimiz zmzde var olan ortaya karabilmek ve
insanileebilmek olmaldr.
nsann hem baarlar hem de baarszlklar mazinin tablolar arasndadr. nsanilemek,
gurur vesikalarnn peinden deil haysiyet abidelerinin glgesinde bymektir. Sahip olunan
bilgiyi insan ve insanln emrine verebilmektir.
Rasyonellemek deil makul dnebilmektir, bilim. Akl irade ile, z canlyla
buluturabilmektir. Sonluyu sonsuzla, dnceyi dil ile birletirebilmektir. Bunun yolu ise
bilgiden geer. Bilgiye dayanmayan dnce, irade ile kontrol edilmeyen nefis yani benlik, ii
donuk, ssz, souk kaneler retir.
Bat medeniyeti karsnda Dou blgesel baz baarlar olmakla birlikte i ac bir
durumda deildir. Bir tarafta bilimsel baarszlklar dier tarafta taklit bir hayat tarzRuhunu
anlayamadmz, konforuna ve lksne hayran olduumuz bir dnya karsnda beklentilerimiz.
Hzla gelien teknolojiye kurban ettiimiz bir dil ve onunla birlikte yaattmz ve
yaadmz i dnyamzyapay, sembolik, tatsz. Son yz yldr insani ilikileri zayflam,
iine dt buhranlara, bunalmlara are arayanlar, kendisini ifade edemeyen ama kendisini
gerekletirmeye alan bir insan yetitiriyorlar.
Bilgi gtr diyen Bat medeniyeti kuru ama gl; ruhunun deilse de akln
medeniyetini kurdu. Dnyada var olan her trl zenginlii kendi adna kullanma arzusuyla ve
hkmetme dncesiyle yoluna devam ediyor.
Sayfa 85

Bilgi insani bir faaliyettir belki de en nemlisidir. nk irade, sahip olunan bilgiye gre
tercih yapmaktr. nsan olmann hazzn yapacamz seimler ortaya karacaktr.
Bilgi sadece nesne ile temas kurarak elde edilmez. Bilginin bir yn dier insanlarla
iletiimde ortaya kar. Zihniyetler kltr iinde ekillenir. Kltrse ancak yaanlrsa hayat olur.
Dier taraftan, sahip olunan dilin insan iin en nemli zellik olduunu syleyen bizler,
gelien teknolojiyle szsz edebiyatn ahikalarna ktk.
Gnmzn dnyas iletiimin dnyas olmutur, adeta klasiklemitir. Takdir olunur ki
iletiim tek tarafl haber verme deildir. Mesajn karlkla alnp verilmesidir. nsani ve istenilir
olan arac ise dildir. Dil kalbna dklmemi, mesajn anlatmak istediini kar tarafa
ulatrmam dnce yok saylr. Dilin gayesi anlamak, iliki kurmaktr. Dile hkmetmek insan
olmaktr. Hz. Ali; Bilmi olun ki dil, insandan bir paradr. nsan istemezse, dil konuamaz;
insann dncesi genilemezse onu megul etmez. Biz, szlerin yneticileriyiz. Kkleri bizde
tutunmu, dallar zerimize sarkmtr. diyor.
Dil ina etmektir, yapmaktr. Onun grevi ykmak deildir. nk o insana aittir. Tarihi
deerlerimizden Yunus Emre
Bir kez gnl yktn ise /Bu kldn namaz deil
Yetmiiki millet dahi/ Elin yzn yumaz deil
Yol odur ki, doru vara /Gz odur ki, Hakk gre
Er odur ki alak dura /Yceden bakan gz deil
Derken anlatmak istedii tam da bu olsa gerek. line, beline ve diline sahip olmak diyor
gelenek. Mkemmel olana ynelik gayret kendisini burada ortaya koyuyor. Yok olacan bildii
halde atein etrafnda uuan pervane misali.
Gnmz sekler bir hayat algsn gittike artrmaktadr. Btn gelimeler insann
biyolojik tarafna hitap etmektedir. Konutuumuz dilin hem simgesel taraf hem de anlam
dnyas bu gelimeye paralel deimeye devam ediyor. Yani dnyevileiyor. Popler kltrn
bir paras olmaktan kurtulamad. Gittike sflileen duygularn arac haline gelmeye balad.
Yzyllarn birikimi olan tarihimize baktmzda sadece insanlara deil hayvanlara dahi en
gzel ekilde davranmay insanlk haysiyeti saym olan bir milletin varisleri olarak geldiimiz
son noktada zerinde dnmemiz gereken birok husus olduunu syleyebiliriz.
Buruda u sorular sormadan gemek istemiyorum. letiim ile ahlak arasnda bir iliki var
mdr? letiimin ahlakndan konuabilir miyiz?
unu hemen hatrlatalm ki hibir mesaj sahibi muhataplarn krmak, kt durumda
brakmak, zmek hatta zor durumda brakmak hakkna sahip deildir. Dier taraftan edeb
kelimesinden sadece sanat deil hayatn snrlarn karm olan bir medeniyetin varislerinin
Edeb Ya Hu nidasnn aksine bir iletiim kurmalar beklenmemelidir.
lim iltifata tabidir denir. Ancak ilim sahibinin de bu iltifata layk olmasn beklemek doal
deil midir?
Sayfa 86

lim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir,
Sen kendini bilmezsin, ya nice okumaktr
Okumaktan mani ne, kii Hakk bilmektir
n okudun bilemedin, ha bir kuru emektir
Okudum bildim deme, ok taat kldm deme
Eri hak bilmez isen, abes yere yelmektir
Drt kitabn manisi, bellidir bir elif te
Sen elif dersin hoca, manisi ne demektir
Yunus der ki Ey hoca
Gerekse var bin Hacca
Hepisinden iyice
Bir gnle girmektir
Bakalarndan sayg ve hrmet bekleyenlerin nce kendilerine sonra karsndaki
muhatabna sayg gstermeleri gerekir. lim sahibinin eski ifadesiyle rahle-i tedrisinden
nasibdar olmayanlar rtbe ve payelerini ne kadar ykseltirlerse ykseltsinler, ne insanlk adna
ne de kendileri adna bir iz brakamayacaklardr.
Ne mutlu onlara ki; sahip olduklaryla ve yaptklaryla hrmete ve iltifata layk olurlar.
Yaptklaryla dnyada ebediyen yaayacak olanlar biliniz ki idealleri urunda bir mr
harcayanlardr.
Bunun yolu ise; gnl krmadan gnle girmektir. Sevdiklerine en gzel ekilde hitap
etmektir. Hkimi olduumuza mahkm olmamaktr. rfan kltrle, mran uygarlkla
birletirebilmektir.
Sayfa 87
BEDEN DL VE ETKN LETM

Dr. Ahmet KOLUMAN
T.C. Gda Tarm ve Hayvanclk Bakanl
Ulusal Gda Referans Laboratuvar
ahmetkoluman@hotmail.com
nsanln temel drtlerinden biri olan topluma ait olma hissi, alar boyunca iletiimi
zorunlu klmtr. Tarih ncesi devirlerde, eitli sesler ve hareketlerle iletiim salanmtr.
letiimi genel olarak bilgi retme, aktarma ve anlamlandrma sreci olarak tanmlanmaktadr.
letiim iki ekilde gzlemlenmektedir: Szl iletiim ve szsz iletiim. Szl iletiimde,
konuma ile ilgilidir. Szl dil seslerin ilgili anadilin kurallar erevesinde kardaki kiiye
aktarlmasdr. Szsz iletiim ise mimikleri, bedenin kullanmn, jestleri, giysileri, ve evresel
deikenleri ierir. Bu iletiim biimi beden dili olarak da bilinir. Beden dili, bedenin verdii
gzle grlebilen szsz mesajlardr. Bu, bir durum karsnda bedenin kendi duruunu
kodlayarak sunuu olarak tanmlanabilmektedir. nsanln zaman ierisindeki evrimiyle sesler
nce hecelere, sonra szcklere, cmlelere ve en sonunda dillere dnm, hareketler ise, ne
yazk ki, iletiimde zamanla daha az fark edilen bir konuma gelmitir. letiimde beden dilinin,
ses tonu (% 30 ) ve szcklere (% 10) gre % 60 oranla nde olduunu bildirilmitir. Beden dili
yorumlanrken iletiimde bulunan kiilerin toplumsal rolleri, kltrel evre gz nne
alnmaldr. Bu balamda her toplumun kendi kltrel yaps iinde kulland jest ve mimikler
vardr denilebilir. nsanlarn doutan getirdii ortak jest ve mimikler dahi, yaadklar
toplumlarn kltr iinde biimlenir ve ynlendirilir. letiim kurduumuz insanlarla
kltrmzdeki ortak zellikler ne kadar fazlaysa, karlkl olarak beden dilini anlamamz da o
kadar kolaylar. Beden dili ilikilerimizde kltrel farklar arttka, yabanc bir lkede
evremizdeki insanlarn duygu ve dnce akn deerlendirmemiz olduka gleir. Bu
yzden baka kltrlerin szsz dillerini zmleyebilmek iin byk lde bilgilenmek
gerekir. Beden dili zelliklerinden kimileri her iki kltrde de ayn olabilir ya da ayn gibi
grnen, ancak farkl anlalan zellikler de bulunabilir.
Bireysellik ve toplumsallk arasnda var olan tm elikilerin ve uzlama sorunlarnn
giderilmesinde szcklerden ok beden dili etkili olmaktadr. Bu kapsamda beden dilinin
dncelerle uyumu, anlatmn glenmesinde etkin rol oynarken, ayn zamanda kiinin kendini
ifade ederken rahatlama yaamasn salayacaktr.
KAYNAKLAR
Altnta E, amur D. (2004). Beden Dili Szsz letiim, Aktel Basm Yayn, 3.Bask, stanbul
Balta A, Balta Z. (2002). Bedenin Dili, Remzi Kitapevi, 31. Basm, stanbul
Dkmen . (2003). letiim atmalar ve Empati, 23. Bask, Sistem Yaynclk, stanbul
zgren A. (2000). Dikkat Vcudunuz Konuuyor Trkiyede Beden Dili, Yaam ve
Renkler, Academyplus Yaynevi, Ankara
Sayfa 88
KONU K SEN GREYM (ARSTOTELES)

Yrd. Do. Dr. Bura GEN
Bu konu zerine tarihin ilk alarndan beri ciddi anlamda kafa yorulmutur. Aristo yle
demitir ki saatlerce dndrr insan Konu ki Seni Greyim demitir.
Bir insan konutuunda nasl grnr? Ya da
Onu grmek iin konumasn m beklemek gerekir?
Felsefecilerin, filozoflarn saatlerce tartabilecei bir durumdur bu. Daha basit dnelim;
ok gzel bir bayan, ok yakkl bir beyefendi ortama geldi ve siz onlar kyafetleri ile
karladnz, her ey ok gzel. Taki konuana kadar. yle bir konuur ki yklr perde, eylenir
viran. Baka birini dnelim gayet normal bir kyafetle gelmi ok bir zellii yok, gzel deil,
yakkl hi deil. Konumaya balar, yle bir ses gelir ki yle vurgular, yle tonlar vardr ki
kelimeler yle gzel tane tane gelir ki stn ban gremezsiniz o kiinin, dank salarn hi
gremezsiniz. nk siz o kiinin sesini grrsnz ve o kiiler kyafetleriyle deil
konutuklaryla ve aklda braktklaryla uurlanrlar. imdi konu ki seni greyim i daha rahat
anlayabiliriz.
Bu durumu sadece kyafetle de deerlendirmemek lazm. Her insan bir dnyadr ve her
insann iinde bir dnya, bir ruh hali vardr. Konumalarnz mutlaka sizin ruh halinizi yanstr,
sizi gsterir, sizi her eyinizden arndrr. yle bir konuursunuz ki kendinizden ok eminsinizdir
ya da o kadar bo konuursunuz ki insanlar geveze olarak tanrlar. Aslnda konumamz bizim
d grnmz maskeledii gibi aslnda i dnyamz da rlplak ortaya karan bir
unsurdur.
KONUMADA KALTE deyince ne anlyoruz
Biz genelde dostlarmz arkadalarmz deerlendirirken farkl farkl meziyetlerinden
bahsederek yaklarz.
ok zeki olabilirsiniz,
ok sosyal olabilirsiniz,
ok hzl dnen biri olabilirsiniz,
ok yaratc olabilirsiniz,
ok iyi taklit yapyor olabilirsiniz,
Sesiniz ok gzel olabilir,
ok iyi ark sylyor olabilirsiniz,
Sesiniz dier kiilere ok mikrofonik geliyor olabilir.
Bu unsurlarn hibiri tek bana ya da birka birden topluluk nnde ya da birebir
yaplacak bir konumann kalitesini salamada yeterli deildir.
Sayfa 89

Bu yzden biz baz bilimsel ve tecrbeyle kantlanm almalara ihtiya duyuyoruz. Bu
almalarn tamamna birden diksiyon ve asla olmazsa olmaz iki unsur olan artiklasyon ve
fonetik diyoruz.
DKSYON
Seslerin, szcklerin, vurgularn, anlam ve heyecan duraklarnn hakkn vererek syleme
biimi.
Konuulan dilin incelenmesi ve kullanlmas.
Duru, ak ve vurgulamalara tam uyarak konuma.
Diksiyon ancak artiklasyon ve fonetikle diksiyon olabilmektedir. Bu iki unsur olmadan
diksiyon hibir ekilde amacna ulamaz. Peki bunlar ne demek?
FONETK
Fonetik bir ses bilgisidir. FONETK ya da sesbilgisi bir dildeki seslerin oluumunu,
aktarlmasn ve alglanmasn inceler.
nsan sesi ile ilgilenir.
Doadaki seslerle ilgili deildir.
Dile bal kalmaz btn dillerdeki sesleri inceler.
Sesin fiziki yn ile alakaldr.
ARTKLASYON ( BOUMLAMA)
Latincede eklem demektir. Ne ilikimiz var eklem ile konuma arasnda dersek. Kolunuzu
dnn ve kolunuzdaki dirsek ekleminizi aldrdnz farzedin. Bu vaziyette ne kadar rahat
hareket edebilirsiniz. Ancak eklemdeki vcudumuz ok gzel deiik edalara kavuabilir.
Sesimizde bu edalar nida olarak kullanabilir. Sesimizdeki nidalar rahat verebilmek iin heceleri
tek tek hakkn vererek syleyebilmek iin hecelerden kelime yapabilmek iin kelimeleri
cmlede vcut edebilmek iin bizim artiklasyon bilgisine ihtiyacmz vardr. Aksi halde bir harf
yndr sarf ettiklerimiz. Hibir anlam olmayabilir. Yanl anlalabilir. ok kt sonular
dourabilir.
Fonetik ve artiklasyon almalar iin iki temel unsur ok nemlidir:
Ses organlarn tanma ve kullanabilme.
Sz sylemede konuulan dili dzgnce syleme ve aktarma.
Peki doru sese ulamak iin doru konuma merkezine ulamak adna nce ses
organlarn ve nefes organlarn kefetmemiz lazm. Bunlar ;
Sayfa 90

DYAFRAM
Karn boluu ile gs boluunu birbirinden ayran bir kastr.
En geni hava kapasitesi
Maksimum nefes kontrol
Anatomik olarak en salkl depo yeri
Gelitirilebilir kas yaps
AIZ BOLUU
Diksiyon alanlar iin en nemli alandr.
Tnl,dolgun, dzgn ve estetik ses.
Gelitirilebilir fonksiyon.
Sesin yankland alandr. Yanklanan ses rezonans denen bir karaktere kavuur. Yankl
ses ile ok daha uzaklara ses ulatrlabilir. Kaliteli gzel bir ses elde ederiz.
SNZODAL YAPILAR
Sinsler boluklardr. En byk sins azmzdr. Az, burun, aln boluklarmzda
sesimizi yanklandrabiliriz. Burada iyice yanklanm olan ses ok daha kaliteli bir ses haline
gelir ve daha gzel konumamzda bize yardmc olur.
DUDAKLAR
Cmlelerin ba gibidir.
Kas yapya sahiptir: Etkinlii gelitirilebilir.
Gzel konuma iin mutlaka salkl ve stlm olmalar gerekir.
ARTKLASYON VE FONETK TEMRNLER
Gece penceredeki tekir kedi tenceredeki kendi etini kendi kendine yedi.
emsi paa pasajnda sesi bzesiceler.
tun tas has kays hoaf.
Artiklasyon temrinleri
Yanl kullanmlar
Yazllar ayn, anlamlar farkl kelimelerin telaffuzu
Osmanl Trkesindeki kelimelerin kullanm hatalar
Tamlama yanllar
fade yanllar
Sayfa 91

okluk eki yanllar
Uzun nllerin yanl telaffuzu
nl-nsz yanllar
Trke yazld gibi okunan bir dil Diildir!!!!!!
Vurgu
Tonlama
Duygu aktarm
Cmle vurgusu
Konumada devamllk esastr!!!!!!
Sayfa 92
ETKL VE GZEL KONUMA

r. Gr. Esin HAZNEC
KONUMA KAVRAMI
Konuma evremizdekilerle doru ve etkin iletiim kurabilmenin en kestirme yoludur.
Konuma insann renmesi iin, retebilmesi iin ve toplum ierisinde yaayabilmesi iin
biyolojik bir ihtiyatr. Herkes konuabilir ancak herkes iyi bir konumac olamaz. Ancak unu
da unutmamak gerekir ki iyi bir konumac olmak, sonradan renilebilir ve gelitirilebilir bir
ifade eklidir.
Nasl iyi bir konumac olunur?
Ana dili konusunda yeterli bilgi birikimine ve konumayla ilgili temel bilgilere sahip
olmak gerekir.
yi bir konumac mutlaka gzlem gcne sahip olmaldr. Karsndaki topluluu iyi
gzlemleyerek, toplulua gre tavr ve slup belirleyebilmelidir.
Konumayla ilgili fiziksel eleri verimli ekilde kullanabilmelidir.
yi bir konumac aktif bir dinleyici olmaldr.
Ak anlalr cmleler kurulmal, az ve z konuulmaldr.
Her trl gr ve dnceyi saygyla ve hogryle karlayabilmelidir.
Sen dili yerine siz dilini kullanmaldr.
Kelimeleri zenle semeli ve kelimeleri kolaylkla syleyebilmelidir.
Ses tonu monoton olmayan canl bir nitelik tamaldr.
Dinleyici konuan kiinin sesini kolaylkla duyabilmelidir.
Konuurken yeri geldike delil ve aklamalara yer verilmelidir.
Sylenmek istenenler nceden belirlenmeli ve bir plana gre konuulmaldr.
Konuurken dinleyicilerin tepkilerine dikkat edilmelidir.
yi bir konumac her eyden nce kendisini titizlikle eletirebilmelidir.
Topluluk karsnda korku ve heyecan duyuluyorsa bunlar yenilmelidir (Yaman, 2001).
Konuma Korkusu Hissediyor Musunuz?

Yabanclar ya da ofisteki meslektalarnz ile konuurken kelimeler karyor mu? Bir grup
insana sunum/konuma yapma dncesi, kannz m donduruyor? Sesinizin inceldiini,
dizlerinizin titrediini hissediyor ve baka bir gezegende olmay m diliyorsunuz?
Endielenmeyin; aznlkta deilsiniz. En tannm insanlar bile bu skntl deneyimi yaarlar.
Sayfa 93

Her ey sizin tavrnza bal. Bu iin yle korkutucu ve zor olmadna bir kez
inandnzda, onlarca, yzlerce, hatta binlerce insan nnde konuabilirsiniz. Beyninizi
rktc dedikodulara teslim etmeyin. Kendiniz olun; szckleriniz net olsun ve nnzde
oturan insanlar sevmeye aln.
Aada, konuma becerinizi artracak birka ipucu bulunuyor. Bunlar, iyerinizdeki
gnlk etkileimlerinizde de uygulamay deneyebilirsiniz.
Neden Konumak stiyorsunuz? Neden konumak istediinizden bir kez emin
olduunuzda, zgveniniz artacaktr. iniz asndan m nemli? Mesleiniz asndan m
nemli? Konumanz araclyla yce bir amaca m hizmet etmi olacaksnz? Yakn gelecekte
politikaya atlmay m dnyorsunuz? Yalnzca, bir dnceyi mi ortaya koymak istiyorsunuz?
Niyetinizi Aka Belirtin: Konuma gerekenizi bildikten sonra, kendinize olan gveniniz
kendiliinden artar. Szcklerinizi vurgulayn; ama arya kamayn. Kendinden ar emin
grnmek, dinleyiciler asndan itici ve komik bir hal alabilir.
Gz Temas Kurun: Dinleyicilerinizin gzlerine bakn. Mmkn olduunca ok gz temas
kurmaya aln. Bu, hem sizi rahatlatacak, hem de ne sylerseniz syleyin, inanarak
sylediinizi gsterecektir.
Esnek Olun: Kendinizi rahat hissetmek iin, vcudunuzu esnek tutun. Omuz, kol ve
bacaklarnz kasmayn. Derin nefes aln. Bir beyaz k demetinin uzuvlarnzdan ieriye
szldn hayal edin ve bu n dingin dokunuunu iinizde hissedin.
Soru Sorun: Soru sormak, konuma seansnz interaktif hale getirir. Dinleyicilerden bilgi
aln. Onlarla diyalog kurmaya balar ve rahatlarsnz. Dosta bir gr ortaya atar ve
dinleyicilerinizin eskisi gibi gznz korkutmadklarn fark edersiniz. Uluslararas politikada
pek ok kritik konu, iki ynl iletiimle zlmtr.
Duruunuzu Dzeltin: Duruunuzu ve vcut dilinizi, size avantaj salayacak biimde
kullann. Yukarda da belirtildii gibi, konuurken el, kol ve bacaklarnz rahat brakn. Sakin
duru, iyi bir durutur.
Dinleyin: yi dinlerseniz, iyi konuursunuz. Tm iyi konumaclar, ayn zamanda iyi
dinleyicilerdir. Dinlerseniz, dier insanlarn neler dndklerini renirsiniz. Dinleyerek ortam
tartar ve kendinizi buna gre ayarlarsnz.
Konumak, bir sanat ya da beceri deildir. Yalnzca, bir ifade eklidir. Kendinize ve
evrenizdekilere kar drst olduunuzda, gayet iyi konuabilirsiniz.
Kaynak: Bu yaz, Kolay letiim tarafndan, KobiFinans iin Amrit Hallann yazsndan
derlenmitir.
www.marjinal.com.tr
Konumay bozan etkenler nelerdir?
Kelime hazinesinin yetersizlii
Telaffuz (syleyi) hatalar
Blge azlarnn etkisi (ivelerin etkisi)
Sayfa 94
Yabanc kelime kullanma alkanl
Trke kkenli bilinmeyen kelimelerle konumak
zgven eksiklii (kiinin kendisini yetersiz bulmas)
Kelimeleri sesleri uzatmak
Kelimeleri tekrarlamak
Tek dze konumak, ok hzl veya yava konumak
Vurgu ve tonlama bozukluklar
Yanl ve yersiz duraklar yapmak
Jest ve mimiklerle ok abartl konumak
Az iinde konumak
Dinlemeyi bilmemek (Yaman, 2001)

DNLEME
Dinlemek, iletiimin en temel alanlarndan biri... Empatik iletiimin gereklemesinde de

en nemli unsurdur. Karmzdaki kiiyi iitmek yeterli olmaz. Onun sylediklerini anlamak,
dnmek, etkin bir dinleyici olmak gerekir (www.sosyalhizmetuzmani.org).
Dinleyici Neden Bazen Sizi Dinlemez?
letiim iki ynl bir sretir. Etkili bir konumac olmak iin, nce insanlarn nasl
dinlediini anlamalsnz. Bu bilgiye sahip olmazsanz, hi farknda olmadan, yanl frekansta
yayn yapabilirsiniz. Mesajnz ok ak ve ok gl olabilir, ama bakalm anlalyor mu?
Dinleme esnasnda bazlar o kadar younlar ki, konumadan kopar. Onlar
dinlediklerinden koparan ise en bata kendi dnceleridir. Buna bazlar "350inci yola giri"
der. nk insan zihni dakikada ortalama 500 szck ileyebilir, ancak biz dakikada ortalama
150 szck dinleriz, arada 350 szcklk bir fark vardr. Dinleyiciler "kulaklarn
kapadklarnda" muhtemelen 350inci yola girerler. Diyelim ki uzun, skc bir toplantdasnz,
bir yandan masanzda braktmz acil zm bekleyen zor bir meseleyi dnyor, bir yandan
dinliyorsanz, daha dorusu yarm kulak veriyorsanz, 350inci yola girmisiniz demektir.
Yani dinleyiciler bazen younlaamaz ve kendi dnceleriyle konumadan koparlar. Bu
dnceler, konuanla ilgisiz olduu gibi bazen de onun syledikleriyle ilgili olabilir. Bazen de
konumacnn davranlar ve grnm dinleyicinin dikkatini datr. Neden durmadan
gzlklerini karyor? Bir dakika iinde neredeyse 20 kez "" dedi. Gri takmn altna
kahverengi ayakkab giyilir mi? Ne zevksiz biri! gibi.
Kaynak: Bu yaz, Kolay letiim tarafndan, KobiFinans iin, Cristina Stuartn "Baarya
Giden Yolda Etkili Konuma Yntemleri" adl kitabndan derlenmitir.
Sayfa 95

DI ZELLKLER
Beden Dilinin Doru ve Etkin Kullanlmas:
Psikologlarn aratrmalarna gre karlkl iletiimde beden dilinin pay %60lara kadar
kabilmektedir. Konuanlar ve dinleyenler arasnda daha ses unsuruna bavurmadan nce, klk
kyafetin, tavr ve davranlarn, jest ve mimiklerin etkisi hissedilir. Konuma boyunca
sylediklerimiz dnda, beden dilimizle srekli mesaj alveriinde bulunuruz. Duygu ve
dnceleri kelimelerle gizleyebilmek mmkndr, ancak beden diline engel olmak ok zordur
(Yaman, 2001).
Klk Kyafet, D Grn
lk karlama ok nemlidir ve genellikle zihnimizde ilk 30 saniye ierisinde karmzdaki
insanla ilgili bir izlenim oluur. Kendimize verdiimiz deer, bakalarnn bize verecei deer
iin bir ldr.
letiimle ilgili aratrmalar sonucunda, konumacnn etkisinin yaklak %55lik ksm
gze hitap eden elerle ilgilidir. Konumacnn nasl grnd, yz ifadesi, jest ve mimikleri
ve btnyle beden hareketleri gzle hitap eden elerdir. Konumacnn etkisinin nerdeyse
%38i ses tonuna dayanmaktadr. Ancak geri kalan yaklak % 8-10 ne sylediiniz, yani
setiiniz szcklerle ilgilidir. nk herhangi bir iletiimde siz daha aznz bile amadan
dinleyiciler sizin hakknzda tahminler yapm olacaktr (Yaman, 2001).
Sunucu bakml fakat gsteriten uzak olmaldr.
Giysi renklerinin dinleyicileri etkiledii saptanmtr. Hem erkek hem kadnlarda koyu
renk kyafetler tercih edilmelidir. Kahverengiden uzak durun.
Kadnlarda ak ayakkab ve yksek topuk kullanlmasnn da bilgiye gven konusunda

olumsuz etki, ayakkab kalitesinin ise ilgin bir ekilde dinleyiciler zerinde olumlu etki
yapt anlalmtr.
Sunucu salona girdikten sonra hzla krs arkasna geerek dinleyicilerden

saklanmamaldr. Hi olmazsa toplantnn banda dinleyicileri tarafndan batan aaya
bir kez grnmelidir.
Duru ve oturuu saygl, kendinden emin olmaldr (http://www.diksiyon.org/iyi-birkonusmacinin-ozellikleri/).
Duru ekilleri
Etkili bir sunuta dinleyici karsndaki duruunuzun nemli yeri vardr. Duru, hal ve
hareketler psikolojik adan dinleyici etkilemektedir. Etkili bir iletiim iin vcudunuzun rahat
olmas nemlidir. Her eyden nce rahat nefes alp verebileceimiz bir pozisyonda oturmak
gerekir. Bunun iin en gzel duru ekli dik durmaktr.
Oturarak konuuluyorsa sunucu konumay yapt krsye

Oturduumuz nesnelere tmyle yaylmal ve rahat hareket edilmelidir.
Mmkn olduunca muhatabn tam karsna oturmamak gerekir.
abanmamaldr.
Sayfa 96
Sunu srasnda ar vcut ve el hareketlerinden kanmak gerekir.
Karlkl sohbetlerde muhatabmzla aramzda mutlaka belli bir mesafe kalmaldr

(http://www.diksiyon.org/iyi-bir-konusmacinin-ozellikleri/).
Jest ve Mimikler
Konumann etkili olmasnda el, kol, benden ve yz hareketlerinin nemli bir rol vardr
ve konumay tamamlayan unsurlardr. Ancak gereksiz el kol (jestler) hareketleri ve yz (mimik)
hareketleri dinleyicilerin dikkatini datr (Yaman, 2001).
Doal biimde yaplrsa konumaya canllk katar. zellikle vurgulanmak istenen
noktalarda yardmc olur. Jest ve mimikler nceden planlanmaz. Konumann havasna gre
kendiliinden ortaya kar. Sunu srasnda eller srekli sorun olur. Ellerini ne yapacan
bilemeyen kiiler bazen ceplerine sokarlar, bazen elbiselerinin zerinde var olmayan tozlar
kovalayp dururlar. Burun ve kulak kamak ok yaygn alkanlklardr. Bunlardan kanmak
iin kendinizi eitin. Ellerinizi unutmaya aln. Ellerinizle hi bir ey yapmak zorunda
olmadnz bilin (http://www.diksiyon.org/iyi-bir-konusmacinin-ozellikleri/).
NSANLARLA LKLERNZ GELTRMEK STYORSANIZ;
Karnzdaki insanlarla gz temas kurun.
Glmseyin ve yumuak bir ifadeye sahip olmaya aln.
Kollarnz kavuturmayn.
Konutuunuz kiiye dnk olun.
letiimde olduunuz kiinin adn kullann.
Size syleneni bilseniz bile dinleyin.
Ayn fikirde olmadnz durumlarda bile sze hayr diye balamayn.
lk izlenim ok nemlidir. Kendinize zen gsterin (Yaman, 2001).
Daima saygl olun.
Sayfa 97
TEZ YAZIMINDA WORD ABLON KULLANIMI

Ar. Gr. Erdem ALKIM
Bilgisayar Mh. renci Temsilcisi
Ondokuz Mays niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, 55139-Kurupelit, Samsun/Trkiye
erdem.alkim@bil.omu.edu.tr
Akademik hayatta yaplan iin raporlanmas byk nem tamaktadr. Bir iin
raporlanmas sadece yazlmasn deil yaymlanmasn da ierir. Bir raporun yaymland
medyaya uygun formatta yazlmas o medyann btnl asndan byk nem tamaktadr.
Bu yzden yaym kurulular kendilerine ait yazm ablonlar oluturarak insanlarn bunlar
kullanmasn istemektedirler. Bu bakmdan ablonlarn nasl kullanlacann renilmesi
akademik hayatn bir gereksinimidir.
Ondokuz Mays niversitesi Fen Bilimleri Enstits Mdrl bnyesinde bulunan
lisansst rencileri iin bir tez yaymlama birimidir. Bu yzden tez yazm ile ilgili belirli
kurallar oluturmu ve rencilerin buna uymas istenmitir. Ancak her renci tez yazarken
daha nce word yazlmyla ilgilenmediyse belgesini anlatlan zelliklere uydurma konusunda
sknt yaamaktadr. rencilerden kaynaklanabilecek problemlerin en kesin zm tez yazm
kurallarnn yazl olarak deil herkesin kullanabilecei basitlie sahip bir ablon oluturulup
bunun kullanlmasnn anlatlmasdr. Bu ekilde belgelerin tek tip olmas ok daha kolay bir
ekilde salanabilir.
Bu belgede word yazlmnda ablonlarn nasl tantlaca, gerekli zelliklerin eklenmesi
ve karlalabilecek sorunlarn nasl zlecei ile ilgili bilgiler verilerek akademik hayata yeni
girmi rencilerin sknt ekmeden belgelerini oluturmalarnn salanmas amalanmtr.
HAZIRLIK AAMASI
Bir ablona dayal belge oluturabilmek iin word programnda "Dosya > Yeni"
mensnden alan ekranda (ekil 1) sol st ksmda bulunan "ablonlarm" seenei tklanarak
ekil 2'deki ekran alr. Burada gerekli ablon dosyas seilerek sa altta bulunan "Dokman"
seenei iaretlenir ve "Tamam"'a tklanarak ablona uygun bir dosya alm olur.
ekil 1 Yeni dokman sayfas
Sayfa 98
ekil 2 ablonlarm penceresi

GEREKL SEENEKLER
Word programnda ablon kullanrken ihtiya duyabileceimiz birka seenek n tanml
olarak menlerde yer almamaktadr. Bu seenekleri kullanabilmek iin menye elle eklememiz
gerekmektedir. Menye yeni bir e eklemek iin word programnda sol st kede bulunan ofis
logosuna tklayarak ekil 3'te gsterildii gibi alan menden "word seenekleri" butonu
yardmyla seenekler penceresini amalyz.
ekil 3 Word Seenekleri

Alan seenekler penceresinde dzenle mens altnda istediimiz butonlar word
programnn mensne ekleyebileceimiz bir seim listesi bulunmaktadr. ekil 4'te gsterilen
seim listesinden daha sonra ihtiya duyacamz "Stiller" ve "Sayfa ve blm ayralar ekleme"
butonlarn ift tklayarak mende grnmesini salamalyz.
Sayfa 99
ekil 4 Buton Ekleme Penceresi

KARILAILAN SORUNLAR
Word programnda bir ablonu kullanrken pek ok sorunla karlaabilirsiniz. Bunlar
hazrlanan ablonun eksikliinden olabilecei gibi otomatik olarak oluturmanz gereken alanlar
el ile oluturmaya almanzdan da kaynaklanabilir. rnek olarak kullandnz ablonda btn
paragraflar bir ncekinden ayrlmayacak ekilde ayarlanm ise ilk yaznzda sorunla
karlamasanz da daha sonra paragrafn ortasna bir cmle ya da kelime eklediinizde sayfalar
arasnda bo blgeler oluabilir. Bu durum ablon hazrlanrken dnlmemesinden
kaynaklanmaktadr. Ancak bir dier rnek olarak verebileceimiz iindekiler tablosunun
oluturulmasnda ise elle ne kadar ayarlasanz da sayfa numaralarn ayn hizaya getiremezsiniz.
Bunun sebebi her harfin yatay uzunluunun birbirinden farkl olmasdr. Bunun yannda
iindekiler tablosunu otomatik olarak oluturabilirsiniz. Bu ve bunun gibi birok sorun aslnda
ok kolay ekilde zlebilecekken ou kii iin ok zaman alc problemlere
dnebilmektedirler. Bu blmde bunlardan en ok karlalan bir kann zm
anlatlacaktr.
PARAGRAF BTNL
Eer bir paragrafa bir kelime ya da bir cmle eklediinizde yaznn belge iindeki dalm
bozuluyorsa, o anda kullandnz yaz stilinin zelliklerinde pe pee gelen paragraflarn
ayrlamayacana ait bir ayar yaplm demektir. Bu sorunla karlarsanz stiller mensnden o
an yazdnz stilin zelliklerine girip ekil 5'teki gibi alan pencerede en stten ikinci ve
nc kutucuktaki tikleri kaldrn. Bu ilemi gerekletirdiinizde paragraflarnzn olmas
gereken yerlere yerletiini greceksiniz.
Sayfa 100
ekil 5 Paragraf Ayarlar

MAKRO GVENLK AYARLARI
Pek ok ablon kullancnn iini kolaylatrmak iin makrolar yardmyla oluturulmu
ilevler ierir. Eer ayarlar dzgn yaplmazsa makrolar almazlar. Dolaysyla bu makrolar
yardmyla oluturulan ilevlerde kullanlamayacaktr. Bu yzden eer ablon gerektiriyorsa
makrolarn gvenlik ayarlarnn drlmesi gerekmektedir. Bunun iin menye yeni eler
eklemek iin kullandmz word seenekleri mensn kullanacaz. Alan seenekler
penceresinden "gvenlik merkezi" sekmesindeki "gvenlik merkezi ayarlar" butonuna
tklayarak makrolarn gvenlik ayarlarn yapabileceimiz pencereyi amalyz. ekil 6'daki gibi
alan pencereden makrolarn almasna izin vererek onayladmzda ablonumuzdaki tm
fonksiyonlar kullanabiliriz.
ekil 6 Gvenlik Merkezi
Sayfa 101

BYK TABLOLAR
Word'de belge olutururken karlaabileceimiz bir dier sorun ise tablolarn sayfaya
smamasdr. Eer tabloyu yan evirmek istersek, tabloyu oluturacamz sayfann sonuna ve
ncesine sayfa kesmesi koymal ve bu ilemden sonra sayfa evirmeliyiz. Belgemiz basm
aamasna geldiinde ise sayfa numarasnn dier sayfalarla ayn yerde olmas gerekmektedir.
Ancak sayfay evirdiimizde onunla birlikte sayfa numarasnn yeri de deimektedir. Bunun
nne gemek iin nce sayfa numaralarnn bir nceki sayfaya olan ban ekil 7'deki gibi
koparmamz gerekmektedir. Daha sonra sayfa numarasnn yerini deitirerek sayfann yannda
grnmesi salayabiliriz. Ancak oluturduumuz yeni sayfa numaras sayfann ynnde olaca
iin hala basm aamasnda dzgn grnmeyecektir. ekil 8'de gsterildii gibi sayfa
numarasnn ynn deitirerek belgedeki btnl salayabilirsiniz.
ekil 7 Sayfa Numaralar Ba
ekil 8 Metin Yn
Sayfa 102

EKLENT EKLEME
Baz ablonlar eklenti olarak hazrlanm olabilmektedir. Bunun yannda ablon normal
formatta hazrlanm olsa bile matematiksel ifadeler iin gelimi bir araca ihtiya duyabilirsiniz.
Bunlar belgenizde kullanabilmek iin "word seenekleri" mensnden eklentileri eklemeniz
gerekmektedir. Eklentileri eklemek iin Seenekler mensn atktan sonra "eklentiler"
sekmesine tklayarak pencerenin en altndaki "git" seeneine tklayp alan pencereden
eklentinin bilgisayarda tutulduu klasr gstermelisiniz. Bu ilemi onayladktan sonra artk
eklentinin btn zelliklerini kullanabilirsiniz.
TEZ ABLONUNUN KULLANILMASI
Herhangi bir ablonu kullanrken olduu gibi tez ablonunu kullanrken de kendiniz ayar
yapmaktan kanmalsnz. ablonlar bu ayarlarn hazr hale getirilmi halidir. Bu yzden
mmkn olduunca hazr ilevleri kullanmalsnz. Tablo ve ekillere verdiiniz isimlerin
dzgn bir ekilde numaralandrlmas ve listelenebilmesi iin tablonun veya eklin zerine sa
tklayarak alan menden "tablo/ekil bal" sekmesine tklamal ve vereceiniz ismi buraya
girmelisiniz. Word program eitliklerin numaralandrlmasn desteklememektedir. Bu yzden
belgenize eitlik ekleyeceiniz zaman ablonda oluturulmu olan "NumaralandirilmisEsitlik"
seeneini kullanmalsnz. Bunun yannda iindekiler tablosunu ve dier ekiller ve tablolar
listelerini otomatik olarak word'un hazr fonksiyonlar yardmyla oluturmalsnz. Bu sizin
hizalamak iin vakit kaybetmenizi nleyecektir.
REFERANSLARIN OLUTURULMASI
Bu konuda birok yardmc program mevcut olmakla birlikte word programnn iinde
referans oluturmak iin bir ara bulunmaktadr. Tez yazm iin word'un sahip olduu ara
yeterli ilevsellie sahiptir. Bu konuya ait btn komutlar word'un referanslar mensnde
bulunabilir. lk olarak yapmamz gereken ey referanslarn hangi sisteme gre oluturulacan
semektir. Enstitmz APA referans sistemini kullanmaktadr. Referans sistemini oluturduktan
sonra referans olarak kullanacamz btn kaynaklarn bilgilerini "kaynaklar ynet" butonu
yardmyla alan pencereden girmemiz gerekmektedir. Kaynak yneticisi penceresinden yeni
butonuna tklayarak alan ekil 9'daki pencereden kaynaklara ait bilgileri doldurmalyz.
Sayfa 103

ekil 9 Kaynak Oluturmak
Kullanacamz btn kaynaklar bu ekilde oluturduktan sonra eer kaynak eklemek
istersek "atf ekle" butonu yardmyla ekleyebiliriz. ekil 10'da grld gibi butona
tkladmzda eklediimiz kaynaklarn bir listesi almakta ve bizden sememizi istemektedir.
ekil 10 Atf Eklemek

Son olarak tezin yazlmas bittikten sonra kaynaklarn oluturulmasn da yine ayn
mennn referanslar butonuyla yapabiliriz. Bu ekilde kaynaklarmz otomatik olarak sralanm
ve kurallara uygun ekilde ayarlanm olarak oluturulacaktr.
SONU
Word programnda ablon kullanmak her zaman iin daha hzl ve daha dzgn belge
oluturmamz salar. zellikle tez yazm gibi nemli belgelerin oluturulmasnda belgenin
biim bakmndan kusursuz olmas gerekmektedir. Bu yzden ayarlar herkesin kendi bana
yapmaya almas yerine bir ablon oluturulup insanlarn bunu kullanmasnn salanmas
gerekmektedir. Bu ekilde hem oluacak hatalar azaltp basm sreleri hzlandrlabilir iin hem
de zaten youn alma programna sahip akademisyenlerin ok daha ksa srede belgelerini
oluturabilmeleri salanabilir.
Sayfa 104
LER MCROSOFT EXCEL UYGULAMALARI

Ar. Gr. Yunus ELK
Fizik A.B.D. renci Temsilcisi
Ondokuz Mays niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, 55139-Kurupelit, Samsun/Trkiye
yunus.celik@omu.edu.tr
Microsoft Excel program ierdii hcrelere metin ya da say girileri yaparak tablo,
grafik, zet bilgi hazrlamamza, ayrca formller yazarak mantksal, matematiksel, istatiksel
hesaplamalar yapmamza olanak salamasyla bilinir. Buradaki uygulamalar ile size Excel
programnn neler yapabileceine dair birka ipucu vermek istiyorum ve snrlarmz zorlarsak
zellikle tez ya da makale yazarken vaktimizin byk bir ksmn alan tablolar ya da
hesaplamalarn aslnda ok daha hzl ve seri bir ekilde hazrlanabileceini gstermek istiyorum.
Bize ayrlan srede sunumunu yaptm uygulamalarn satr balklar aadaki gibidir:
Etopla
Topla.arpm
Deyara
Greli, mutlak ve kark bavurular
Soldan, sadan
Veri al
Metni stunlara dntr
Koullu biimlendirme
zet tablo ve zet grafik

ETOPLA (EER TOPLA)
Hcreye
yazacamz
formln
genel
hali
(=ETOPLA(aralk,
lt,
[toplam_aral])) biimindedir. Aadaki tabloyu incelediimizde Mlk deeri, Komisyon ve
Veri stununu ieren bir emlakya ait verilerin olduunu grrz. Forml, aklama ve sonu
stunlarnda ise forml hangi aralk ve ltte yazldnda ne olur? sorusuna cevap
vermektedir.
Sayfa 105

TOPLA.ARPIM
Hcreye (=TOPLA.ARPIM(dizi1;dizi2;)) eklinde yazlan bu forml sayesinde verilen
aralk ya da dizilerde birbirine karlk gelen saysal veriler arplarak toplama ilemi yaplm
olur. ki ayr forml yerine tek bir formlle iimizi kolaylatrm olur. rnek bir uygulama
aada grlmektedir.
DEYARA
ki farkl Excel dosyasndaki ya da ayn dosyada iki farkl alma sayfasndaki verileri tek
sayfada birletirmemize olanak salayan olduka kullanll bir uygulamadr. Uygulamay
kullanabilmek iin iki dosyamzn ortak ve benzersiz verilerden oluan ortak bir stun iermesi
arttr. Formln genel hali u ekildedir:
(=DEYARA(aranan_deer; tablo_dizisi; stun_indis_says; [aralk_bak])).
Sayfa 106

Yukardaki rnek uygulama zerinden anlatmaya alalm. Bir kurumdaki renciler iin
renci numaralar benzersiz verilerdir. Ayn renci numaralarnn bulunduu iki farkl Excel
dosyamz bulunsun. Bunlardan birisi (renci bilgileri.xlsx), dieri de (snav notlar.xlsx) olsun.
renci bilgileri dosyamza snav notlar dosyasnda bulunan ders notlarn yazdrmak istiyoruz.
Bunun iin ncelikle renci bilgileri dosyasna notlarn yazdrlaca stun adlarn Mat, Fiz,
Tarih, vb yazarak kaydedelim. Matematik notlarn almak iin ilk hcreye gelerek forml
yazmaya balayalm. lk olarak formlde aranan_deer ksm iki dosyada da var olan benzersiz
alann (rneimizde renci no) bulunduu stundur. Tablo_dizisi ksm notlar alacamz
dosya
ya
da
alma
sayfasnn
tm
alanlardr
(rneimizde
[snav
notlar.xlsx]Mat!$A$1:$D$17 eklindedir). Stun_indis_says ksm verileri alacamz
dosyadaki stunun numarasdr (rneimizde snav notlar dosyasnda Mat alma sayfasndaki
Mat notlar 4. stundadr). Son olarak nemli bir ayrntnn yatt [aralk_bak] ksmna
verilerimizin tam rtenlerini almak istiyorsak YANLI, en yakn olanlar almak istiyorsak
DORU yazyoruz.
GREL, MUTLAK VE KARIIK BAVURULAR
Excelde herhangi bir hcreye forml yazdmzda hcrenin stun ve satr bilgisiyle A3,
B8, C2, eklinde verildiini biliyoruz. Forml baka bir hcreye kopyaladmzda ka satr
ya da stun ilerlemisek forml ierisindeki hcre bilgileri de otomatik olarak deiir. Buna
greli bavuru denir. Aadaki uygulamada D4 hcresine (=TOPLA(B4;C4)) forml yazlr ve
dey kopyalanrsa satr numaralar, yatay kopyalanrsa da stun numaralar otomatik deiir.
Sabit kalmasn istediimiz satr ve stun numarasnn nne $ iareti yazarak ($B$4,
$C$8, vb gibi) hcredeki forml kopyalasak bile hcredeki satr ve stun numaralarnn
deimediini grrz. Buna mutlak bavuru denir. Aadaki uygulamada birim fiyat bilgisinin
sabit kalrken sattklar adetlere bal olarak temsilcilere denecek fiyatlar belirlenirken mutlak
bavurudan yararlanlmtr. Aksi durumda birim fiyatn yazl olduu B10 hcresi formln
kopyalanmasyla otomatik deiecek ve hatalarn olumasna sebebiyet verecekti.
Kark bavuruda ise ya satr ya da stun bilgisinin nne $ iareti koyarak hangisinin
sabit kalacan ve hangisinin otomatik olarak deieceini ayarlam oluyoruz. rnek
uygulamamzda 1. hafta ve 2. hafta farkl prim uygulandnda sat temsilcilerine hafta hafta
Sayfa 107

verilecek primler belirlenirken kark bavuruyu rnekte aklanan ekliyle forml yazar ve
kopyalarsak iimizin kolaylkla halledildii grlr.
METN DOSYASINDAN VER AL

Baz durumlarda herhangi bir lme sonucunda deney aletinden aldmz veriler metin
dosyas (.txt uzantl) formatnda olabilir. zerinde almak iin bu verileri Excele nasl
alacamz grelim. Aadaki biimde olan bir metin dosyamz olsun.
Excelde hzl eriim ara ubuunda Veri sekmesini tklayarak D Veri Al grubunda
bulunan Metinden sekmesine tklyoruz.
Bu admda karmza Metin Alma Sihirbaz gelecektir. Gelen menden Snrlandrlm

seeneinin seili olduundan emin olalm.
Sayfa 108
leri tuuna tkladmzda 2. adm gelecektir. Burada verileri stunlara nasl bleceini
ayrclar yardmyla Excel sizden istemektedir. Gerekli ayrclar seerek deiimleri veri
nizleme penceresinde grerek sonraki adma geebiliriz.
Gelen pencerede herhangi bir deiiklik yapmadan son dediimizde verilerimiz Excele
aktarlm olacaktr.
Verilerimizin Excel grnm ise aadaki gibi olacaktr.
Sayfa 109
KOULLU BMLENDRME
Excelin giri sekmesinde bulunan koullu biimlendirme mensn kullanarak seilen
aralkta bulunan hcrelerdeki verileri en kk, en byk, yinelenen deerler, en byk, en
kk deerler eklinde ya da veri ubuklarn kullanarak hcre iinde istenilen biimde
grnmelerini salayabiliriz. Aadaki ekilde veri ubuklar kullanlarak saysal verilerin hcre
iinde ubuk olarak dalmlar grlmektedir.
METN STUNLARA DNTR

Hcrede bulunan metni boluk, virgl, sekme ya da baka bir duruma gre blmeye yarar.
ncelikle stunlara dntreceimiz metnin bulunduu veri alann (stun olarak) seerek
Excelin Veri sekmesinden Metni Stunlara Dntr mensne tklyoruz.
Sayfa 110

Karmza gelen metni stunlara evirme sihirbazndan nce snrlandrlm olan zellii
seiyoruz. Ardndan gelen admda ayrc olarak boluk sekmesini seiyoruz ve son admda da
Hedef ksmna ayrlacak olan metnin ilk yazlaca hcreyi seiyoruz. rneimizde K1 hcresini
seiyoruz ve son tuuna basarak aadaki ekilde metnimizin stunlara dntrldn
gryoruz.
SOLDAN, SADAN KOMUTLARI
Hcrede bulunan metin ya da uzun bir saynn soldan ya da sadan belli bir ksmn almaya
yarayan komutlardr. Genel forml SOLDAN(metin; [say_karakterler]) ve SADAN(metin;
[say_karakterler]) eklindedir. Basit bir uygulamas aada grlmektedir. Burada dikkat
edilmesi gereken husus, boluk ve her trl noktalama iaretlerinin de birer karakter olduu
unutulmamaldr.
ZET TABLO VE ZET GRAFK

Binlerce verinin bulunduu bir Excel dosyasyla alrken rapor alma ihtiyac
hissedildiinde kullanabileceimiz zet tablo ya da grsel olarak zet grafik ok iimize
yarayabilir. Faklte ve blm baznda Erasmus programna gidecek rencilerin bulunduu
Excel dosyasndaki alma buna gzel bir rnek tekil edebilir. Satr ve stun etiketlerini
istediimiz gibi deitirerek istenilen raporu saniyeler iinde hazrlayabiliriz.
Excelin Ekle mensnden Pivottable mens altnda PivotTable zet tablo, PivotChart ise
zet grafik oluturmak iin kullanlr.
zet tablo aadaki gibi alanlar seilirse grnm u ekilde olacaktr:
Sayfa 111
zet grafik aadaki gibi alanlar seilirse grnm u ekilde olacaktr:
KAYNAKLAR
1. Microsoft ExcelTM Yardm Mens
Sayfa 112
ETKL SUNU NASIL HAZIRLANIR VE SUNULUR?

Ara. Gr. Cengiz Tepe
Elektrik-Elektronik Mh. Bl., Ondokuz Mays niversitesi
ounun zannettii gibi sunu sadece Microsoftun PowerPoint yazlmnda hazrlanmaz,
Open Ofis, LaTex, Flash gibi programlar da kullanlabilir.
ETKL SUNU HAZIRLAMA TEKNKLER
Metin boyutu olarak rnek 1.de grlecei zere 32 ya da 36 punto bykl ve yaz
tipi olarak ta Arial seilebilir.
rnek 1:
Bu Arial 12
Bu Arial 18
Bu Arial 24
Bu Arial 32
Bu Arial 36
Bu Arial 44
Metinde ok Fazla Yaz tipi ve stili seilmemelidir.

6 x 7 kural: Her sayfada 6dan fazla satr olmamas ve her satrda da 7den fazla kelime
olmamas iyidir.
Kullanlan grafikler ekil 1deki gibi ok kark deil sade olmaldr.
Ses efektleri kafa kartrabilir. Ses efektlerini sadece gerekli olduunda kullanlmaldr.
Kullanlan yans geileri sunuyu canlandracandan seilen yans geilerine zen
gsterilmelidir. Aksi halde dinleyiciyi rahatsz eder. eriden belirme, elmas ve kutu iyilerinden
bazlardr.
Yansda kullanlan harfler HEP BYK HARF OLURSA OKUNMASI ZOR OLUR.
Byk ve kk harfler birlikte kullanlrsa okunmas daha kolay olur.
Sayfa 113
ekil 1. Daha sade ve ok karl grafik gsterimine bir rnek

erif fontlar ekranda zor okunur (32 punto). Sanserif fontlar daha kolay okunur (32 punto).
talik yazlarn ekranda okunmas zordur. Normal ya da kaln fontlar daha kolay okunur. Alt
izili yazlar balant (link) olduunu ima edebilir. Bunun yerine, vurgu iin yaz rengi
deitirilmelidir.
Eer:
ncelik
Ardklk
Hiyerari, ..
yoksa listelerde noktalar kullann.
Zt renkleri kullanlmaldr. Koyu zeminde ak renkler veya ak zemin zerinde koyu
renkler tercih edilmelidir. Zemin rengi olarak mat (soluk), yaz rengi olarak parlak (canl) ve
birbiriyle uyumlu renkler tercih edilmelidir.
ekil 2. Farkllklar dikkati eker, kafa kartran farkllklardan kanlmaldr.

zet olarak
Ama iletiimdir.
letiimi desteklemek iin yaz,
Zor kavramlar basitletirmek iin resim,
Karmak ilikileri aydnlatmak iin animasyon,
Dikkati ekmek iin renk,
Ses ise sadece gerektiinde
kullanlmaldr.
Sayfa 114

ETKL SUNUM HAZIRLAMA TEKNKLER
Sunum ncesinde yaplmas gerekenler
Konuma korkusu-bulgular: titreyen eller,krmz yanaklar,titrek ses
tonu,hafza kayb,bulant.
Konuma korkusu nedenleri: Ne olacak, Kontrol kaybeder miyim?
Yedek planm var m? Konu ilgin mi? Herkes beni seyrediyor? Acaba ne
konuacam unutur muyum?
Konuma korkusunu yenmek iin: 1- Dinleyicileri tanyn. 2- Dinleyiciler
DMAN deil sadece MERAK ediyor. 3- Olas sorulara kar hazrlk yapn. 4- Gznzde
baarl bir sunu yaptnz canlandrn. 4- Fiziksel ve zihinsel olarak kendinizi hazrlayn. 5Ar yemek yemeyin. 6- Gazl iecek imeyin. 7- Sunum yapacanz yere erken gelin, ortama
aln. 8-Gerektiinde sizi rahatlatabilecek bir tand belirleyin ve n sralara oturtun.
Kaynak malzemeleri iyi sein: 1- Laptopunuz ve projektrnz hazr olmal. 2- Mmknse
sunumu herhangi bir sunu program ile hazrlamalyz. 3- Yedekte bir CD de veya tanabilir
diskte sunum kopyas olmal 4- Yedek alternatif bir baka eitim sunumu olmal 5- Laptopu
projektre balama tekniklerini iyi renmeliyiz.
Sunum srasnda yaplmas gerekenler
ok derin bir nefes aln ve cierlerinizi patlayacak gibi
olana kadar oksijenle doldurun, tutun ve salona admnz
atn. Salonun ortasna kadar yryn. Yznze kan gelir ve
daha canl daha ltl gzkrsnz.
Banz sadan sola doru evirerek dinleyiciler ve
salon zerinde hakimiyet kurmaya aln.
lk 180 saniye karar andr. Katlmclar sizi bu sre
zarfnda yarattnz izlenim dorultusunda izleyecek ve deerlendirecektir.
Krsnn arkasnda deil nnde durun. Aksi taktirde salondakiler sadece bedeninizin
stn grr. Kendinizi arkada savunmada hissedebilirsiniz, notlarnza bakar ellerinizi
yaslarsnz.
Ne kadar hareket edilmeli: 1- At menzilindeki rdek gibi dolanmayn. 2- Ya da bir sokak
lambas gibi dikilmeyin. 3- Hareket etmek iin nedeniniz olsun.
Beden dili eleri: Beden duruu, mimikler, ban kullanm, oturmak iin seilen yer,
giyim, bakm ve makyaj, jestler, gz temas, ayaklarn kullanm, oturma biimi, mesafe,
kullanlan aksesuarlar nemlilik arz eder.
KAYNAKLAR
SZBLR, M., Etkili PowerPoint Sunusu Nasl Hazrlanr?, http://eekici.pau.edu.tr/etkili
sunum.ppt
Arslan, A., Etkili Sunum Teknikleri, www.focusgrup.com/sunum/sunumteknikleri.ppt
Sayfa 115
Ulusal ve Yerel Basndan

Haberler ile Oturumlardan
Fotoraflar
1.
http://www.trthaber.com/
OM, lisansst ve doktora rencilerini bir araya gelmeye davet ediyor.
'Lisansst Eitim Gnleri' ismiyle organize edilen seminerin, akademik hayatta

karlalan sorunlara zm niteliinde olmas dnlyor.
Bu kapsamda programa 24 st dzey akademisyen katlacak ve 2 gn boyunca,
rencilerin sklkla karlat problemleri masaya yatracak.
Bu balamda tez ve makale yazmndan, yayn kalitesini ve saysn artrmaya, lke
iindeki akademik hayattan uluslararas balantlara kadar birok konuda uzmanlar katlmclara
yol gsterici bilgiler sunacak.
Program sorumlusu Ar. Gr. Murat Emir yapt aklamada, "renci temsilcileri olarak
biz yksek lisansta birok arkadamzn tez ve makale konusunda sknt yaadn ve bu
balamda almalarn istenilen seviyeyi yakalayamad fark ettik. Bu sebeple Trkiye apnda
bu konuyu zmek adna bir adm atmak istedik.' dedi.
Akademik hayatta baar iin disiplinli, ilkeli almann nemini vurgulayan Emir, ayrca
programa katlacak rencilerin bilimsel bilgiye nasl ulalacan, makalenin nasl yazlacan
ve istatistiin nasl kullanlacan, bir lisansst rencisinin hangi projeleri hazrlayabilecei
konusunda sorulara yant alabileceini belirtti.
lke genelinde tm lisansst ve doktora rencilerin katlabilecei program 20-21 Mart
2012 tarihleri arasnda Samsun Ondokuz Mays niversitesi'nde gerekletirilecek.
Sayfa 117
2.
http://www.gazetenizolsun.com/
OM FEN BLMLER ENSTTS LSANSST ETM GNLER
OM FBE renci Temsilciler Kurulu tarafndan ilki dzenlenen Lisansst Eitim

Gnleri 20-21 Mart 2012 tarihlerinde Ondokuz Mays niversitesi Ziraat Fakltesi Prof.Dr.
Fahrettin Tosun Salonunda yapld. Yirmi drt akademisyen sunu yapt; drt oturuma
toplamda binin zerinde lisansst renci ve retim yesi katld.
FBE renci Temsilciler Kurulu Bakan Ara. Gr. Murat EMR, FBE Mdr Prof. Dr.
mit SERDAR, FBE Kurucu Mdr Prof.Dr. Fevzi KKSAL ve OM Rektr Prof. Dr.
Hseyin AKANn al konumalar ile balayan program, iki gn srd. Lisansst
Eitimde Baar , Lisansst Eitim Aratrmalarnda Tez ve Makale Yazma ile statistiin
Yeri, Projelerin Lisansst rencilerine Katklar ve Etkili letiim ve leri Office
Uygulamalar oturumlarn konu balklar idi.
3.
http://www.ekipgazetesi.com/
OM Ziraat Fakltesi'nde Fen Bilimleri Enstits Lisansst Eitim Gnleri balad.

Fen Bilimleri Enstits renci Temsilci Kurulu Bakan Ara. Gr. Murat Emir, Lisansst
Eitim Gnlerinin amacnn, gen aratrmaclarn yapacaklar tez ve yaynlarn kalitesinin
ykseltilmesine ve yayn saysnn salkl bir ekilde artmas olduunu syledi. Prof. Dr. Fevzi
Kksal ise amalarnn retim yesi yetitirmek ve fen eitimini yaymak olduunu syledi.
OM Rektr Prof. Dr. Hseyin Akan ise yaynlarn ok ancak atf saylarnn dk
olduunu dile getirerek, ngilizceyi gnmzde bir yabanc dil olarak deil, ikinci bir anadil
olarak grmek gerektiini vurgulad. Rektr Akan, Sizler, bilim adamlna giden ilk adm
attnz. Ciddi bir yarn ierisindesiniz. lkemizin gelecei aratrmalarmz gelitirmeye, tm
arlmz bilgiye vermeye baldr. mrnz boyunca okumakla, bilimle megul olmanz
diliyorum dedi.
Prof. Dr. Hseyin Akann konumasnn ardndan, Fen Bilimleri Enstits eski
mdrlerine hizmetleri ve lisansst eitime katklarndan dolay plaket verilerek, Lisansst
Eitimde Baar konulu ilk oturuma geildi. Ziraat Fakltesi Dekan Prof. Dr. Mehmet Kuran
oturumda, Akademik Hayatta Baar Yollar balkl bir konuma yapt.
Fen Bilimleri Enstits Lisansst Eitim Gnleri, iki gn boyunca devam edecek.
Sayfa 118
4.
http://www.kampushaber.org/
FEN BLMLER ENSTTS LSANSST ETM GNLER
Ondokuz Mays niversitesi Ziraat Fakltesi Prof. Dr. Fahrettin Tosun Salonu'nda 'Fen
Bilimleri Enstits Lisansst Eitim Gnleri' balad.
Etkinliin alna; Rektr Prof. Dr. Hseyin Akan, Rektr Yardmclar YK yesi
Prof. Dr. Sait Bilgi, Prof. Dr. Hakan Leblebiciolu, Prof. Dr. Hasan Gm, Ziraat Fakltesi
Dekan Prof. Dr. Mehmet Kuran, retim yeleri ve lisansst renciler katld.
Fen Bilimleri Enstits renci Temsilci Kurulu Bakan Ara. Gr. Murat Emir yapt
al konumasnda, kurulun son drt ayda yapt faaliyetlerden sz etti. Emir, "Lisansst
Eitim Gnleri'nin amac; renimlerine devam eden arkadalarmz bir araya getirerek
tanmalarn ve toplumsal yaamda, zellikle akademik hayatta etkin iletiim kurabilmelerini
salamak, rencilerin eser hazrlama srelerinde ortaya kabilecek sorunlarn zmne
ilikin konularda uzman retim yelerinin yardmlarn almak, gen aratrmaclarn
yapacaklar tez ve yaynlarn kalitesinin ykseltilmesine ve yayn saysnn salkl bir ekilde
artmasna destek olmaktr." dedi.
"Fen Bilimleri Enstits Anabilim Dal'nda, yeralt ve yerst zenginliklerini tespit
edecek, bilimsel almalara yeni yntem ve teknikler getirebilecek renciler
yetitirilmektedir." diyen Fen Bilimleri Enstit Mdr Prof. Dr. mit Serdar'n ardndan,
Enstit Kurucu Mdr Prof. Dr. Fevzi Kksal sz ald. Prof. Dr. Fevzi Kksal konumasnda
amalarnn retim yesi yetitirmek ve fen eitimini yaymak olduunu syledi.
Prof. Dr. Hseyin Akan ise konumasnda yaynlarn ok ancak atf saylarnn dk
olduundan, ngilizceyi gnmzde bir yabanc dil olarak deil, ikinci bir anadil olarak grmek
gerektiinden, niversitedeki bir takm eksikliklerden ve bu eksiklerin giderilebilmesi iin
yaplan almalardan sz etti. Rektr Akan, lisansst rencilere ise u szleriyle seslendi:
"Sizler, bilim adamlna giden ilk adm attnz. Ciddi bir yarn ierisindesiniz. lkemizin
gelecei aratrmalarmz gelitirmeye, tm arlmz bilgiye vermeye baldr. mrnz
boyunca okumakla, bilimle megul olmanz diliyorum." dedi.
Prof. Dr. Hseyin Akan'n konumasnn ardndan, Fen Bilimleri Enstits eski
mdrlerine hizmetleri ve lisansst eitime katklarndan dolay plaket verilerek, 'Lisansst
Eitimde Baar' konulu ilk oturuma geildi.
Ziraat Fakltesi Dekan Prof. Dr. Mehmet Kuran oturumda, 'Akademik Hayatta Baar
Yollar' balkl bir konuma yapt. Akademisyen olacak kiinin akademik hayatta kendi
varln gsterebilmesi ve aratrma konularn seebilmesi iin, dnyada o alanda ne olup
bittiini bilmesi gerektiini belirterek, lisansst rencilere sonucunu merak etmedikleri bir
aratrmay yapmamalarn, meraklar yoksa baka bir alana ynelmeleri gerektiini syledi.
Prof. Dr. Mehmet Kuran, rencilerin kendilerini alanlar konusunda iyi yetitirmeleri
gerektiini vurgulad. Fen Bilimleri Enstits Mdr Prof. Dr. mit Serdar da, 'retim yesi
Gz ile Lisansst Eitim Alan renci' balkl bir konuma yapt.
'Fen Bilimleri Enstits Lisansst Eitim Gnleri', iki gn boyunca devam edecek.
Sayfa 119

Leg

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Leg

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ONDOKUZ MAYIS

20-21 MART 2012

1. LSANSST ETM GNLER

20-21 MART 2012

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

Prof. Dr. mit SERDAR

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

Lisansst renimlerine devam eden arkadalarmz bir araya getirmek ve

Toplumsal yaamda, zellikle akademik hayatta etkin iletiim kurabilmek,

Lisansst eitim alan rencilerin eser hazrlama srecinde, ortaya kabilecek

Yaplacak tez ve yaynlarn kalitesinin ykseltilmesine; yayn saysnn salkl bir

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

1. LSANSST ETM GNLER

AKADEMK HAYATTA BAARI YOLLARI

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

RETM YES GZ LE LSANSST ETM ALAN RENC

1. LSANSST ETM GNLER

almalarnzda alternatif planlarnz olsun, gerektiinden daha fazla miktarda materyal

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

1. LSANSST ETM GNLER

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

RETM YES YETTRME PROGRAMI

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

BLMSEL BLGYE ERM VE BLG OKURYAZARLII

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

ARATIRMA VE RETM GREVLS ALIM ARTLARI LE

OM FEN BLMLER ENSTTS

1. LSANSST ETM GNLER

OM FEN BLMLER ENSTTS