36 2001

Miroslav Nikolik, dipl. el. ing.

LENZE Antriebstechnik GmbH, Avstrija

PRIMENA NA FREKVENTEN REGULATOR VO SISTEM NA VODOSNABDUVAWE

Za distribucija na site vidovi te~nosti vo vodosnabduvaweto, hemiskata i

petrohemiskata industrija naj~esto se upotrebuvaat cirkulacioni pumpi.
Vo mre`ite za vodosnabduvawe naj~esto se upotrebuvaat cirkulacioni pumpi vo pumpni
stanici za povi{uvawe na pritisokot. Cirkulacionite pumpi koi se primenuvaat vo
ovie stanici naj~esto se pogonuvani od trofazen asinhron motor preku elasti~na spojka
ili se potopni pumpi kade celata pumpa i motorot se naogaat vo voda.
Pumpite za povi{uvawe na pritisok zaedno so visinskiot rezervoar naogaat primena vo
mre`ite so razgranet cevkovoden sistem kade {to pritisokot poradi zagubite od
razlikite na pritisokot treba da bide izedna~en.
Sopstveniot stacionaren pritisok se sozdava preku viso~inskata razlika na visinskiot
rezervoar vo odnos na vodovodnata mre`a.
Vo sistemite bez visinski rezervoar celiot neophoden pritisok vo sistemot go sozdava
pumpata za povi{uvawe na pritisok. Za namaluvawe na udarite vo ovakva vodovodna
mre`a se primenuva, (so gas napolnet) ekspanzionen sad koj slu`i kako amortizer na
hidrauli~ni udari.
Vo zavisnost od sistemot, pritisokot mo`e da se odr`uva konstanten:
- indirektno - so odr`uvawe na konstantno nivo na visinskiot rezervoar
- direktno - so odr@uvawe na konstanten pritisok na izlezot od pumpnata stanica
- kombinirano - so odr`uvawe na konstanten pritisok pri odr`uvawe na odredeno nivo
na visinskiot rezervoar
Klasi~nite na~ini na regulacija, pritisokot vo mre`ata go odr`uvaat konstanten so:
- klapni so prigu{uvawe odnosno sozdavawe pogolem ili pomal hidrauli~en otpor vo
cevkovodot
- bajpasuvawe so odvod t.e. vi{okot voda preku ventil se vraka vo rezervoarot
- vklu~uvawe / isklu~uvawe na pumpata
Negativnostite na ovie na~ini na regulirawe se: golemite zagubi, mehani~ko
opteretuvawe na vodovodniot sistem, elektri~no opteretuvawe na mre`ata i dr.(vo
ponatamo{niot tekst opi{ani).
Modernite sistemi za odr`uvawe na konstanten pritisok upotrebuvaat frekventni
regulatori za regulirawe na vrte`ite na motorot od pumpata.
Frekventniot regulator so menuvawe na frekvencijata na napojniot napon na motorot gi
menuva negovite vrte`i. Brojot na vrte`i na pumpata e pravoproporcionalen so

P11-12

P11-12 2/4

protokot na te~nosta pa taka so menuvaweto na vrte`ite linearno se menuva i protokot

na te~nosta.
Germanskata internacionalna kompanija LENZE e proizvoditel na elektro-pogonska
oprema i eden od najgolemite proizvoditeli na frekventni regulatori vo Evropa.
Vo prodol`enie opi{uvame veke primeneta aplikacija na frekventnite regulatori na
firmata LENZE pri regulacija na nivo i pritisok na voda so cel odr`uvawe na
neophodniot konstanten pritisok vo vodovodna mre`a.

Regulacija na nivo
Pumpite za povi{uvawe na pritisok go zgolemuvaat postoe~kiot voden pritisok na
odreden dinami~en pritisok. Vo sistemot se implementirani i povratni ventili koi
ovo`mo`uvaat za{tita na sistemot od obraten protok na vodata pri eventualno
isklu~uvawe na pumpite. Stacionarniot pritisok na visinskiot rezervoar se sozdava so
viso~inskata razlika na koj se naoga visinskiot rezervoar vo odnos na vodovodnata
mre`a.
Nivoto na vodata vo visinskiot rezervoar se izmeruva so pomos{ na senzor koj mo`a da
bide kontakten ili bezkontakten (na pr. ultrazvu~en) Signalot za nivo vo elektri~en
vid (0 - 10 V ili 0/4 10 mA) se ispraka direktno na frekventniot regulator.
Na frekventnite regulatori preku el. signal napon/struja ili poteciometar e zadadena
odredena vrednost na nivo izrazena vo broj na vrte`i na pumpata.
Koga od pri~ini na zgolemena potro{uva~ka nivoto na vodata po~nuva da se namaluva
senzorot go dava momentalnoto nivo kako povraten signal na vlez od vgradeniot PID
(Proprcionalen Integralen Diferncijalen) regulator vo FR. FR po~nuva da gi
zgolemuva vrte`ite na pumpata se dodeka zadadenata i momentalnata vrednost na nivoto
ne se izedna~at. Pri zgolemuvawe na nivoto nastanuva obratnoto. So toa FR potpolno go
kontrolira nivoto na vodata vo rezervoarot.

P11-12 3/4

Regulacija na pritisok
Soodvetno na regulacijata na nivo se regulira i pritisokot na vodata vo mre`ata so
postavuvawe na senzori za pritisok na izlezot od pumpite.
Vo ponovo vreme naj~esto se primenuvaat senzori so elektromagneten princip na
merewe.
Na frekventnite regulatori e zadadena odredena vrednost na pritisok dadena vo broj na
vrte`i na pumpata. Koga od pri~ini na zgolemena potro{uva~ka pritisokot na vodata vo
mre`ata po~nuva da opaga senzorot go dava momentalniot pritisok kako povraten signal
na vlez od vgradeniot PID regulator vo FR . FR po~nuva da gi zgolemuva vrte`ite na
pumpata se dodeka zadadenata i momentalnata vrednost na pritisokot ne se izedna~at .So
toa FR potpolno go kontrolira pritisokot vo mre`ata i sistemot stanuva podinami~en
i brzo reagira na sekoja nova promena na pritisokot.

Frekventnite regulatori na firmata LENZE se potpolno digitalni mikroprocesorski

regulatori so vozmo`nost za ednostavno programirawe i podesuvawe na parametrite
sprema dadeniot sistem. So oddelno podesuvawe na parametrite na PID regulatorot se
dobiva optimalen re`im na rabota na pumpata.
Vlezni edinici na FR se izvedeni taka da mo`at da bidat upravuvani od nadvore{ni
edinici kako na pr. mikroprocesorni kontroleri (PLC) taka da mo`at da bidat re{eni
najrazli~ni komplesni tehnolo{ki barawa i globalna kontrola na sistemot.

P11-12 4/4

Prednostite na sistem reguliran so frekventen regulator se:

- potro{uva~kata na elektri~nata energija drasti~no se namaluva so prilagoduvawe na
baraniot broj na vrte`i na pumpata
- fleksibilen i podinami~en sistem: pri golemi promeni vo potro{uva~kata na voda
FR so brza regulacija go stabilizira celiot sistem. So klasi~niot nekontinualen
na~in na regulacija postojat kolebawa i udari vo sistemot
- nema hidrauli~ni udari vo vodovodnata mre`a i so toa se namaluvaat defektite vo
celiot cevkovod i pumpite a nivniot vek na traewe se zgolemuva
- pri direktno vklu~uvawe ili vklu~uvawe zvezda/triagolnik doaga od 2 do 5 pati
pogolema struja dodeka strujata pri vklu~uvawe na motorite so FR e ednakva na
nominalnata. So ova e zgolemen vekot na traewe na motorot, a vo elektri~nata mre`a
nema strujni udari
- nema potreba od dodatni ventili i klapni za mehani~no regulirawe
- nema potreba ili mo`at da se primenat pomali ekspanzioni sadovi za amortizirawe
na hidrauli~ni udari
- kapacitivni kompenzatori na snaga ne se potrebni. Samiot FR dava kapacitivna
reaktivna snaga
- vozmo`nosta da ja regulira pumpata vo celiot diapazon na vrte`i ovozmo`uva rabota
na pumpata vo najoptimalnata rabotna to~ka za daden vodovoden sistem
- upravuvaweto preku naponski, strujni signali kako i preku bus interfejsi
ovozmo`uva komforna dale~inska komanda i kompjutersko upravuvawe a izleznite
analogni i digitalni izlezi ovozmo`uvaat dale~inska dojava na momentalna sostojba
na pumpata kako {to se: opteretuvaweto, strujata, naponot, vrte`ite, defekt itn.
- za{tita na motorot: FR potpolno go za{tituva motorot od preopteretuvawe, kusa
vrska faza/faza, faza/zemja. Bimetalna i strujna za{tita na pumpata ne se potrebni

literatura:
1. katalog: frequency inverter 8200/9300 vector control (Fa. LENZE)
2. operating instructions - global drive frequency inverter
3. moderne Stromrichterantriebe Peter F. Brosch