1.

Trkiye Deprem Mhendislii ve Sismoloji Konferans

11-14 Ekim 2011 ODT ANKARA

DEPREM YALITIMLI HASTANE TASARIMI UYGULAMASI:

ERZURUM SALIK KAMPS
1

1,3

1,2

A. ZMEN , B. ADAN2, J. KUBN , D. KUBN , S.AKKAR4,

1
2
O.YCEL1, H. AYDIN , E. EROLU
1

Yapsal Tasarm Blm, PROTA Mhendislik Proje ve Danmanlk Hizmetleri A.., Ankara
Deprem Mhendislii Blm, PROTA Mhendislik Proje ve Danmanlk Hizmetleri A.., stanbul
3
PROTA Yazlm Biliim ve Mhendislik Hizmetleri Ltd.ti., Ankara
4
Yardmc Doent, naat Mhendislii Blm, Ortadou Teknik niversitesi, Ankara
Email: aydan.ozmen@prota.com.tr

ZET:
Mevcut deprem yaltml Erzurum Blge Eitim ve Aratrma Hastanesi yanna ina edilecek yeni Erzurum
Salk Kamps deprem yaltml olarak tasarlanm be blok ile geleneksel metotlarla deprem yaltmsz olarak
tasarlanm iki bloktan olumaktadr. Bu bildiride deprem yaltml ina edilecek olan bloklar tantlp, deprem
analizlerinden, analizlerde kullanlan deprem spektrumlarnn oluturulmasna esas sahaya zg deprem risk
analizinden, yapya uygun yaltm dzleminin seilmesinden, izolatr teknik zelliklerinin seilmesinden
bahsedilmitir. Seilen iki blok deprem yaltml ve deprem yaltmsz olarak mod birletirme yntemi
kullanlarak analiz edilerek analiz sonular (modal bilgiler, greli ve mutlak telemeler, kat kesme kuvvetleri)
karlatrlmtr.
ANAHTAR KELMELER : Deprem, Yaltm, zolasyon, zolatr, Hastane, Tasarm
1. KAMPSN TANITILMASI
Erzurum Merkez, Refik Saydam Caddesi zerinde bulunan mevcut ve deprem yaltml Erzurum Blge Eitim
ve Aratrma Hastanesi yanna ina edilecek Erzurum Salk Kamps deprem yaltml 5 blok ile geleneksel
metotlarla yaltmsz olarak ina edilecek 2 bloktan olumaktadr (ekil1). Bu bildiri sadece deprem yaltml
bloklar ile ilgili bilgiler iermektedir.

ekil 1. Erzurum Salk Kamps yerleim plan

1. Trkiye Deprem Mhendislii ve Sismoloji Konferans

11-14 Ekim 2011 ODT ANKARA

1.1. A Blok
A Blok acil servis, youn bakm ve ameliyathaneleri iermektedir. Toprak temasl evre perdeleri ile evrili 2
bodrum kat, kat planlar deiken olan 5 normal kat ve yapnn belirli bir blmn kapatan deiken kotlara
sahip betonarme bir ats bulunmaktadr. Betonarme tayc sisteme sahiptir. Tipik kat ykseklii 4.80 m, en
yksek at kotu +32.0 m, en alak at kotu +9.52 m ve temel kotu -10.60 m. dir.
Ana yaltm dzlemi 1.bodrum kat kolonlar st, zemin kat demesi altdr. Bu seviyede toplam 224 adet
izolatr kullanlacaktr. Yapda bulunan asansr ve merdiven perdeleri zemin kat demesine aslarak serbest
olarak temel kotunda 94 adet yatay rijitlii ok dk izolatrlere oturacaktr. 2.bodrum kat tavan demesinde,
aslm olan merdiven ve asansr perdeleri evresinde, bu perdelerin serbest hareketini salayacak 50 cm
geniliinde boluk braklmtr. Bununla beraber zemin kat demesi dnda zemine oturan at ucunu
destekleyen kolonlar, zemin kat demesine ba demesi ile balanacak olup bu ba demesi altnda 12 adet
yatay rijitlii dk izolatr kullanlacaktr.
1.2. B ve C kiz Bloklar
B ve C bloklar ayn yapsal sisteme sahip ikiz bloklardr. Bloklardan biri 300 yatakl Kadn Doum ve ocuk
Hastanesi, dieri ise 300 yatakl KVC ve gs hastalklar hastanesi olarak kullanlacaktr. Toplamda 13 katl
olan B ve C Bloklar betonarme tayc sisteme sahiptir. Toplam bina ykseklii 56,90 m, tipik kat ykseklii
4,80 m'dir. Yaplarda kullanlacak deprem izolatrleri -9.60m kotu demesi altna, radye temel sistemi zerine
yerletirilecektir. B ve C bloklarn her birinde toplam 198 adet deprem izolatr kullanlacaktr.
1.3. D Blok
D Blokun 150 yatakl onkoloji hastanesi olarak kullanlmas planlanmtr. Toplamda 12 katl olup betonarme
tayc sisteme sahiptir. Toplam bina ykseklii 50 m, tipik kat ykseklii 4,80 m'dir. D Blokta iki farkl
yaltm dzlemi tasarlanmtr. 114 adet deprem izolatr -4.80 m kotu demesi altna (temel sistemi zerine), 4
adet deprem izolatr ise 0.00 kotu demesi altna yerletirilecektir.
1.4. E Blok
E Blok, Atrium (balant blou) ve radyoterapi merkezi olarak tasarlanmtr. Be ayr bloun birlemesinden
olumaktadr. zolatr seviyesi demesi ve izolatrlerin altndaki radye temel pla tm E Bloklar iin yekpare
olarak tasarlanmtr. zolatr kotundan yukardaki katlarda bloklar arasnda 15 cm dilatasyon derzi
bulunmaktadr. Toplam bina ykseklikleri deiken olup, at kotu en yksek +14.40 m olmaktadr. E Blokta
tek bir yaltm dzlemi bulunmaktadr. Deprem izolatrleri -9.60 m kotu demesi altna, genel olarak temel
sistemi zerine yerletirileceklerdir. E3 Blok'ta -9.60 kotu altnda blgesel olarak imal edilecek bir bodrum kat
bulunmaktadr. zolatrler bu blgede -9.60 demesi altndaki kolonlarn zerine konacaktr. E Blokta toplam
404 adet deprem izolatr kullanlacaktr.
2. SSMK TEHLKE ANALZLER
Trkiye'nin 2. Derece deprem blgesinde bulunan Erzurum Salk Kamps sahas iin olaslk yntemlere
dayal sismik tehlike analizi gerekletirilmitir. almann sonunda %5 snm deeri iin farkl periyot
bantlarnda ve farkl zemin snflar (VS30=400, 470, 530 ve 760 m/s) iin olaslk yntemlerine gre hesaplanan
475 ve 2475 yl tekrarlama periyotlarna uygun spektral ivme ve deplasman deerleri sunulmutur. Sahada
yaplan sismik alma sonucu tespit edilen ortalama kayma dalgas hz deerleri iinde VS30 = 400 m/s kritik
olarak kabul edilmi ve raporda bu saha koulu iin geerli spektral deerler sunulmutur. Hastane sahasna
yaklak 3 km uzaklkta bulunan Erzurum Faynn (ekil 2b) sismotektonik zelliklerinin nemli belirsizlikler
iermesine ramen almann gvenilir tarafta sonular iermesi gerektii dnlerek bu fayn sismisitesi
olaslk hesaplarna dhil edilmitir. 2007 Deprem Ynetmeliinin nerdii spektral ivme ve deplasman
deerleri raporda sunulan ve ayn tekrarlama periyotlarna sahip spektral ordinatlarla karlatrlm, sahaya zel
hesaplamalarn ynetmelik spektrumlarna nazaran daha byk genliklere sahip olduu gzlemlenmitir. Bu
2

1. Trkiye Deprem Mhendislii ve Sismoloji Konferans

11-14 Ekim 2011 ODT ANKARA

durumda Trk Deprem Ynetmeliinin balayc 2.4.4 hkm de gz nne alnarak salk kamps iin
yaplacak tasarmlarda ekil 3deki sahaya zel tasarm spektrumlar kullanlmtr.

(a)

(b)

ekil 2. (a) Erzurum evresinde belirgin faylar (arolu ve di. 1992) (b) Erzurum Faynn Erzurum ehir
merkezine gre konumu (Doan ve di., 2004)
2.0

2.0

VS30 =400m/s,475yl

1.8

1.6

1.4

Spektralvme(g)

Spektralvme(g)

VS30 =400m/s,2475yl

1.8

1.6
artname(Blge2)

1.2

Sahayazel

1.0
0.8
0.6

1.4

artname(Blge2)

1.2

Sahayazel

1.0
0.8
0.6

0.4

0.4

0.2

0.2

0.0

0.0
0

Periyot(s)

Periyot(s)

ekil 3. Sahaya zel (a) TR = 475 yl ve (b) TR = 2475 yl tekrarlama devirlerine karlk gelen tasarm
spektrumlarnn (krmz izgi) artname spektrumlar (siyah izgi) ile karlatrlmas.
(a)

(b)

Sunulan spektrum ordinatlarn farkl snm oranlarna karlk gelen spektrumlarn hesab iin 5 ayr amprik
ifade incelenmi (ekil 4) ve bu ifadeler iinde pulse tipi yakn mesafe yer hareketleri iin nerilmi olan
Priestley (2003) bants almalarda kullanlmtr.
.

.
.

EC8(2003)

2.4

NewmarkveHall(1987)
Priestley(2003)

2.2

ASCE072
NewmarkveHall(1982)

AzaltmaOran

2
1.8
1.6
1.4
1.2
1
0

0.1

0.2

0.3

Snm(Kritiksnmeoran)

0.4

0.5

ekil 4. %5 snm oran iin hesaplanm spektral ordinatlarn deiik snm oranlar iin farkl bantlar
tarafndan azaltlmas.
3

1. Trkiye Deprem Mhendislii ve Sismoloji Konferans

11-14 Ekim 2011 ODT ANKARA

3. ZOLATR TASARIMI VE YAPISAL ANALZ

Erzurum Salk Kamps yapsal tasarm izolatr tipinden bamsz olarak tamamlanmtr. Teknik artnamede
belirtilen koullarn salanmas kouluyla kurun ekirdekli elastomer, yksek snml elastomer, dz yzeyli
srtnmeli kayc, tek kademeli eri yzeyli srtnmeli, ok kademeli eri yzeyli srtnmeli deprem
izolatrleri arasndan biri veya bir kann birleiminden oluan tekil veya karma yaltm sistemleri
kullanlabilecektir. Raporda ve projelerde tanmlanan belirli blgelerde ana izolatr sistemine uygun olarak
seilecek dk srtnmeli, dk yatay rijitlie sahip izolatrler kullanlacaktr.
Deprem yaltml yap tasarmnda ilgili Trk standartlar yannda her trl izolatr ve sistem tasarm ASCE/SEI
7-05 Blm 17ye gre yaplmas uygun grlmtr.
3.1. Yaltm Sistemi Performans Talebi
50 ylda alma olasl %10 olan (475 yl tekrarlama aralna sahip) tasarm depremi (DBE; Design Basis
Earthquake) altnda tm bloklarda kullanlan deprem yaltm sisteminin st yapya iletmesi istenen maksimum
taban kesme kuvveti (Vb-D) belirlenmitir. st yapya iletilen kesme kuvveti hesabnda tayc sistem davran
katsays (R=1,5) alnmtr. 50 ylda alma olasl %2 olan (2475 yl tekrarlama aralna sahip) MCE
(Maximum Credible Erathquake) depremi iin izolatr sisteminin yapabilecei, ek d merkezlik ve burulma
etkileri dikkate alnarak hesaplanm maksimum yer deitirme miktar (DTM) tm bloklar iin 50 cm olarak
belirlenmitir. Her iki deprem seviyesi iin belirtilen koullarn salanmas kouluyla, izolatr rijitlii, periyodu,
snm oran gibi parametrelerin seilmesi izolatr reticisine braklmtr. Farkl snm oranlar iin spektrum
hesabnda kullanlacak azaltma katsays Denklem 1de belirtilmitir. Deprem yaltm sistemi yapda
oluabilecek burulma etkilerini en aza indirecek ekilde tasarlanacaktr.
Tablo 1. Yaltm sistemi performans talebi
DTM (cm)
zo. #
Vb-D
0.081W
50
A Blok 330
0.072W
50
B Blok 198
0.072W
50
C Blok 198
0.065W
50
D Blok 118
0.096W
50
E Blok 404
3.2. A Blok Yapsal Analizi
A Blok yapsal modeli (ekil 5), tm kolon kiri ve perdeler iin ubuk elemanlar, demeler iin plak
elemanlar, izolatrler iin ise elastik yay elemanlar kullanarak Probina Orion v16 ile oluturulmutur. Yaltm
dzlemi stnn ve yaltm dzlemi altnn (bodrum katlar) yapsal tasarm iin iki farkl model
oluturulmutur. Bodrum katlarn tasarm iin %5 snm oranna sahip, yaltm dzlemi stndeki sistemin
tasarm iin %25 snm oranna sahip Denklem 1 kullanlarak azaltlm sahaya zel tasarm (DBE) spektrumu
(ekil3a) kullanlmtr. Bodrum katlarn tasarmnda tayc sistem davran katsays R=1 alnm olup, st
yap tasarm iin R=1.5 kullanlmtr. zole edilmi yap tasarm hedef periyodu 2.5sn kabul edilerek, bu
periyodu salayacak izolatr yatay rijitlikleri yapsal analizlerde kullanlmtr. Tm yapsal sistem tasarm
DBE spektrumu kullanlarak mod birletirme analizi ile yaplmtr. Ayn ekilde MCE spektrumu kullanlarak
yaltlm sistemin yapabilecei maksimum yer deitirmeler kontrol edilmitir. MCE depremi izole edilmi yap
tasarm hedef periyodu 3sn, yaltm sistemi snm oran %20 olarak kabul edilmitir.
Karlatrma amal olarak yapsal tasarm tamamlanm modelde kullanlan izolatrler iptal edilerek,
geleneksel metotlarla ina edilmi yaltmsz bina modeli oluturulmutur. Yaltml ve yaltmsz sistem modal
(Tablo2) bilgileri, greli ve mutlak kat telemeleri (ekil6,7,9), kat kesme kuvvetleri (ekil8) birbiri ile
karlatrlmtr.
4

1. Trkiye Deprem Mhendislii ve Sismoloji Konferans

11-14 Ekim 2011 ODT ANKARA

ekil 5. A Blok yapsal analiz modeli

Tablo 2. Yaltlm sistem DBE (a), MCE (b) modal bilgileri ile Yaltmsz sistem modal bilgileri (c)

ekil 6. A Blok DBE depremi altnda greli kat telemelerinin karlatrlmas

ekil 7. A Blok DBE depremi altnda mutlak kat telemelerinin karlatrlmas

5

1. Trkiye Deprem Mhendislii ve Sismoloji Konferans

11-14 Ekim 2011 ODT ANKARA

ekil 8. A Blok DBE depremi altnda kat kesme kuvvetlerinin karlatrlmas (R=1)

ekil 9. A Blok MCE depremi altnda mutlak kat telemelerinin karlatrlmas

3.2. B Blok Yapsal Analizi
B Blok yapsal modeli (ekil 9), tm kolon kiri ve perdeler iin ubuk elemanlar, demeler iin plak elemanlar,
izolatrler iin ise elastik yay elemanlar kullanarak Probina Orion v16 ile oluturulmutur. Yaplan deprem
hesaplamalarnda %20 snm oranna sahip Denklem 1 kullanlarak azaltlm sahaya zel tasarm (DBE)
spektrumu (ekil3a) kullanlmtr. Yap tasarmnda tayc sistem davran katsays olarak R=1.5
kullanlmtr. Yap tasarm hedef periyodu 3,0sn kabul edilerek, bu periyodu salayacak izolatr yatay
rijitlikleri yapsal analizlerde kullanlmtr. Tm yapsal sistem tasarm DBE spektrumu kullanlarak mod
birletirme analizi ile yaplmtr. Ayn ekilde MCE spektrumu kullanlarak yaltlm sistemin yapabilecei
maksimum yer deitirmeler kontrol edilmitir. MCE depremi izole edilmi yap tasarm hedef periyodu 3,5sn,
yaltm sistemi snm oran %15 olarak kabul edilmitir.
Karlatrma amal olarak yapsal tasarm tamamlanm modelde kullanlan izolatrler iptal edilerek,
geleneksel metotlarla ina edilmi yaltmsz bina modeli oluturulmutur. Yaltml ve yaltmsz sistem modal
(Tablo3) bilgileri, greli ve mutlak kat telemeleri (ekil10,11,13), kat kesme kuvvetleri (ekil12) birbiri ile
karlatrlmtr.

1. Trkiye Deprem Mhendislii ve Sismoloji Konferans

11-14 Ekim 2011 ODT ANKARA

ekil 9. B Blok yapsal analiz modeli

Tablo 3. Yaltlm sistem DBE (a), MCE (b) modal bilgileri ile Yaltmsz sistem modal bilgileri (c)

ekil 10. B Blok DBE depremi altnda greli kat telemelerinin karlatrlmas

ekil 11. B Blok DBE depremi altnda mutlak kat telemelerinin karlatrlmas
7

1. Trkiye Deprem Mhendislii ve Sismoloji Konferans

11-14 Ekim 2011 ODT ANKARA

ekil 12. B Blok DBE depremi altnda kat kesme kuvvetlerinin karlatrlmas (R=1)

ekil 13. B Blok MCE depremi altnda mutlak kat telemelerinin karlatrlmas

4. SONU
Bildiri hazrlan tarihinde Erzurum Salk Kamps yapsal tasarm tamamlanm fakat bloklarda kullanlacak
olan izolatr tipi ve teknik zellikleri belli olmamtr. Yaplarda izolatr kullanm yapsal sistemde greli kat
telemeleri ve kat kesme kuvvetlerini ok byk oranda azaltmaktadr. Buna ek olarak izolatr kullanm ile
deprem esnasnda ve sonrasnda yapda hizmet kesintiye uramadan devam edebilmektedir. Ykc bir deprem
sonrasnda yarallarn tedavisi iin bunun ne kadar nemli olduu aktr.
KAYNAKLAR
Doan A, Yldrm C, Nefesliolu HA, ve Emre (2004). 25 Mart (Mw5.5) ve 28 Mart (Mw5.5) 2004 Akale
(Erzurum) Depremleri Deerlendirme Raporu, Maden Tetkik ve Arama Genel Mdrl, Jeoloji Ettleri
Dairesi, Ankara.
Minimum Design Loads for Buildings and Other Structures, ASCE/SEI 7-05, American Society of Civil
Engineers, Virginia, USA.
Probina Orion v16, Bina Sistemleri Analizi, Tasarm ve izimi Amal Bilgisayar Yazlm, PROTA Yazlm
Biliim ve Mhendislik Hizmetleri Ltd.ti.
arolu F, Emre , ve Kuu I (1992). Trkiye Diri Fay Haritas, T.C. Maden Tetkik ve Arama Genel
Mdrl, Ankara.
8