KKTC 2012 Cezaevi Çalışması

KUZEY KIBRIS (KKTC) MERKEZ CEZAEV
ZERNDE YAPILAN ALAN ALIMASINDAN

ELDE EDLEN VERLERN SULA MCADELE
BALAMINDA ANALZ
ANALYSIS OF THE DATA OBTAINED FROM THE FIELD STUDY

CONDUCTED IN THE CENTRAL PRISON IN THE TURKISH REPUBLIC
OF NORTHERN CYPRUS (TRNC) WITHIN THE CONTEXT OF
FIGHTING CRIME
Fatma KARAKA DOAN*
zet: Bu almada, KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu ve hkmllere yneltilen sorulardan ve cezaevi kaytlarnn gemie dnk olarak incelenmesinden elde edilen veriler, sula mcadele balamnda eitli kriterlere gre snflandrlmak suretiyle analiz edilmektedir. Elde edilen verilerle, suu engellemede kullanlmas mmkn sonulara ulalmaya ve KKTCde su ve sululuk oranlarnn
art gstermesine yol aan nedenlerin, ada kriminolojinin ilkeleri
nda yorumlanmasna allmaktadr. Su ilemenin nlenmesi
balamnda, KKTCnin kendisine zg koullar ortaya konulmakta
ve sua yol aan ekonomik, politik ve sosyal sorunlara vurgu yaplmaktadr. Su ve sululuk oranlarnda yaanan ykseliin nedenleri
karlatrmal olarak aratrlmakta, bir yandan nleyici politikalarla
bir azalmaya yol alp alamayaca tartlrken te yandan ceza
hukukuna, suun nlenmesinde son are olarak bavurulmas gerektii irdelenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ceza hukuku, kriminoloji, su, suun nedenleri, sula mcadele, yeniden su ileme, kadn ve ocuk sululuu, suun nlenmesi.
Abstract: In this study the data obtained from the questions
directed to the inmates of the TRNC prison and the analysis of the
retroactive records in the prison are analyzed within the context of
fighting crime. Effort is made to reach results which can be utilized
to prevent crime with the data obtained and to interpret the reasons
causing the increase of crime and the ratio of criminality in the TRNC
within the light of the principles of contemporary criminology. The
conditions peculiar to the TRNC are determined within the context
of the prevention of crime and the economic, politic, and social
Yrd. Do. Dr., Uluslararas Kbrs niversitesi Hukuk Fakltesi Ceza ve Ceza Usul
Hukuku Anabilim Dal retim yesi.
98
Kuzey Kbrs (KKTC) Merkezi Cezaevi zerinde Yaplan Alan almasndan ...
problems causing crime are underlined. The reasons of the increase

in crime and the ratio of criminality are comparatively investigated;
on the one hand, whether preventive measures will lead to decrease
are discussed and on the other hand it is argued that preventive
measures should only be resorted to as a last option in the penal law.
Key Words: Criminal law, criminology, crime, the reason of the
crime, fighting crime, repeated criminality, commit crime, woman
criminality and child criminality, prevention of the crime.
I. GR
Su, bakasnn hakkn ihlal eden ve ceza normu tarafndan yasaklanan hukuka aykr bir eylemdir. Bir eylemin su saylarak yasaklanmas ve ihlali halinde yaptrm uygulanmasnn nedeni bir hakkn
korunmasdr.1 Ceza hukuku, ceza normuna uyulmasn, onlar ihlal
edenleri yaptrm ve ceza tehdidi altnda bulundurmak suretiyle salamaktadr. Bu balamda ceza hukuku daima varolmu, asli haklara
ve esasl kanunlara aykrlk oluturan eylemler su olarak adlandrlm ve yasaklanmtr.2
Sosyolojik adan su, kollektif vicdann ancak belli bir nitelikte ihlali halinde ortaya kmaktadr. Kollektif vicdann her trl ihlali deil
ancak ihlal edilen duygu ve inancn belirli iddet derecesine varmas
ve toplumun tamamna rahatszlk vermesi halinde su olumaktadr.
Toplum tarafndan hissedilen bu rahatszlk belirli bir gte olmal ki
ceza yaptrmn davet edebilsin.3
Suun yaptrm olarak ceza, insanlk tarihinin her dneminde var
olmutur. Devlet kavramnn varolmad dnemlerde ceza hukuku
kurallar ve yaptrm uygulanmas, su maduru veya ailesi yahut kabilesi tarafndan izlenmitir. Devlet rgtnn ortaya kmas ile birlikte bu yetki devlet tarafndan kullanlmaya balanmtr.4
1
2

3
Nevzat Toroslu, Crmlerin Tesnifi Bakmndan Suun Hukuki Konusu, Ankara

1970, 89-90.
Vidal Magnol, Ceza Hukuku (ev. inasi Z. Devrin), Ankara 1946, 3.
Emile Durkheim, aktaran; Ethem alk, Su ve Cezalarn ahsiletirilmesi ve Cemiyet Tipi Mnasebeti zerine Bir nceleme, stanbul 1996, 3.
Nur Centel/Hamide Zafer/zlem akmut, Trk Ceza Hukukuna Giri, stanbul
2010, 7.
TBB Dergisi 2012 (100)
Fatma KARAKA DOAN
99
Sosyologlar cezann, suun toplum hayatnda yaratt tepkiye

karlk olarak, toplum tarafndan belirlenen bir bedel olduunu savunmaktadr. Buna karlk filozoflar cezann koruduu hukuksal deeri n planda tutmaktadrlar.5 Ceza hukukunda ceza, su karlnda
devlet tarafndan uygulanan yaptrm olarak tanmlanmaktadr.6 Ceza
faile uygulanr ve onun zgrl veya malvarl deerleri zerinde
baz kstlamalara yol aar.7 Suluya bir ktlk olarak yklenen ceza
ile ileride yeniden su ilenmesinin engellenmesi amalanr.8
nsanlk tarihi boyunca sular olduu kadar cezalar da tr ve iddet ynnden deiiklie uramtr.9 lm cezasnn kaldrlmas ile
birlikte, bedensel cezann izleri, yaptrm tr olarak ceza hukukundan kartlmtr. Bu gelime ile hapis cezas, cezalar sisteminin belkemii halini almtr.10 Uygar toplumlarda hapis cezas ile birlikte kabul
edilen dier temel ceza tr, para cezasdr.11
almamzn yapld Kuzey Kbrs (KKTC/TRNC)da ada
hukuk sistemlerine paralel olarak hapis ve para cezas temel ceza hukuku yaptrmlar olarak benimsenmitir. KKTC Ceza Yasas m. 26ya
gre, mahkemeler su karlnda, lm; hapislik; para cezas; tazminat denmesi; sulh ve sukunu koruma ve iyi ahlak sahibi olma veya
yarglama srasnda mahkemede hazr bulunmak iin kefalet veya
nakdi teminat yatrma; gzetim altnda bulundurma cezalarn verebilirler.12 KKTCde lm cezas 1985 ylnda yaplan deiiklik ile baz
sular dnda kaldrlmtr.13 almamz yrttmz dnemde
cezaevinde bulunup da lm cezas alm hkml bulunmamaktayd.
5

6

7
8

9
10

11

12

13
alk, 3-4.
Centel/Zafer/akmut, 523.
Mahmut Koca/lhan zlmez, Trk Ceza Hukuku Genel Hkmler, Ankara
2009, 471.
Sulhi Dnmezer, Su Siyaseti, HFM, C:LII, S:1-4, stanbul 1987, 1.
Cemiyet ne kadar az gelimise ve merkezi iktidar ne kadar mutlak bir karakterde ise cezann iddeti o kadar yksek olur., Emile Durkheim, Ceza Evriminin ki Kanunu(1)
(ev.Hamide Topu), Ankara niversitesi 40.Yl Armaan, Ankara 1966, 117, 143;
Ceza Hukuku Genel Hkmler, stanbul 2011, 445
Fatma Karaka Doan, Cezann Amac ve Hapis Cezas, stanbul, 2010, 151.
Koca/zlmez, 475.
http://www.mahkemeler.net/birlestirilmis/f_154.doc (12 Eyll 2011)
1975 Anayasasna gre 1985 Anayasas, temel hak ve zgrlkleri daha ayrntl
korumaktadr. Teammden adam ldrme suu iin idam cezas, geici m.13 ile kaldrlmtr. Madde 15e gre, idam cezas sadece sava halinde vatana ihanet, devletleraras hukuka gre korsanlk ve tedhi sular iin uygulanabilir. dam cezas,
Yasama Meclisinin karar olmadan icra edilemez., http://www.trncinfo.com/tanitma/tr/index.asp?sayfa=cms&dmid=0&cmsid=186&ssid=42642686 (12 Eyll 2011)
100
KKTC Ceza Yasas m. 29a gre, mr boyu veya baka herhangi

bir sre iin hapis cezas ile cezalandrlabilen bir kii, daha ksa sreli
bir hapis cezasna mahkm edilebilir veya byle bir kiiyi yarglayan
Mahkeme, hapis cezas yerine, vermeye yetkili olduu para cezas
miktarn amayan bir para cezas verebilir.14
Cezann infaz gerekleinceye kadar failin elde tutulmasn salayan bir ara olarak yararlanlan hapsetme, XVIII. yzyldan itibaren
bamsz bir ceza tr haline gelmitir. yle ki gnmzde dnya
leinde nemli sayda insan etkilemektedir.15 Bu gelimeler, hukukularn olduu kadar sosyologlarn ve kriminologlarn da dikkatini cezaevleri ve hapis cezas zerinde younlatrmtr. Temel ceza
tr olmas, hapis cezasnn yaygnlamasn olduu kadar tartmal
hale gelmesini de tahrik etmitir. Hapis cezasnn infaz biimi ve cezaevinde tutma sreleri zerinde uzlama salanm deildir.16 zellikle
suu nlemede hapis cezasna bavurmann ne lde ilevsel ve meru olduu sorularna yant aranmaktadr. Suu nleme arac olarak
bavurulan fiziken hapsetmenin, suu sadece geciktirdii dnlrse, sua yol aan etkenlerin tespiti ve ortadan kaldrlmas daha nemli
hale gelmektedir.
Su olgusu, toplumsal dzeni, rahat ve dirlii tehdit etmek noktasnda etkili olabilmektedir. Su, maddi zararlarn yannda, toplumsal
sarsntya, korku ve gvensizlie de yol amaktadr. Su ilenmesi ile
oluan toplumsal gvensizlik ortam halkn birbirine yabanclama14

15
http://www.mahkemeler.net/birlestirilmis/f_154.doc (12 Eyll 2011)

nleyici hapis ve hapis cezas hakknda bkz. Durkheim, 133 vd.; Karaka Doan,
99 vd.
16
lkelerin yasal dzenlemelerinin farkl olmas, bazen ayn sua karlk faillerin birbirinden farkl sreler cezaevinde kalmasna yol aabilmektedir., Trk
Ceza Hukukunda Cezalarn tima Kurumunun Dzenlemesi Gerektii zerine,
Ankara Barosu Dergisi, Yl:69, S:2011/3, Ankara 2001, 85 vd.; Hapis cezasna seenekler araynda sre devam etmektedir., znur Sevdiren, Alternatives to Imprisonment in England and Wales, Germany and Turkey, Springer
Heidelberg Dordrecht London New York, 2011, http://books.google.com.tr/
books?id=gGhVyCKw_I8C&printsec=frontcover&dq=%C3%B6znur+sevdiren
&hl=tr&sa=X&ei=OyXzToLjMu6Q4gSqksiNCA&ved=0CC0Q6AEwAA#v=one
page&q=%C3%B6znur%20sevdiren&f=false (22 Aralk 2011); 2005 Yl itibari ile
Avrupa Konseyine ye 46 lkenin neredeyse tamam, alma cezasn bir ekilde
bir cezai yaptrm eidi olarak kabul etmitir., Anton M. Van Kalmthout, Kamu
Yararna almadan Toplumsal Yaptrmlara: Karlatrmal Bir Bak As (ev.
Burhan Alc), Kresel Bak, Y:2011, C:1, S:1, 6, http://asosindex.com/journalarticle-fulltext?id=15816&part=1 (26 Aralk 2011)
Fatma KARAKA DOAN
101
sna yol amakta ve bu ortam suun ilenmesini giderek kolaylatrmaktadr.17 Her an bir suun maduru olunabilecei kans yerlemekte ve insanlar gnlk yaamlarn planlarken bu riski dikkate almak
zorunda kalmaktadr.18 Sua dorudan ya da dolayl olarak ilk defa
veya yeniden maruz kalmak dncesi, korku, endie ve panie yol
amaktadr.19
Su ileme oranlar dnya genelinde hzla artmaktadr. lenen
sularn bir blm hrszlk, gasp ve iddet sular gibi klasik sular
iken bir ksm yeni sular olarak ifade edilen, uyuturucu sular, insan ticareti ve smrs, terrizm, organize sular ile biliim ve evre
sulardr.20
nsanlarn su ilemesini nlemek, ncelikle sua iten nedenlerin
tespitini gerektirmektedir. Bu tespit, suun nlenmesi iin en uygun
ve amaca en ok yarayacak tedbirleri almaya olanak verecektir.21 Sua
yol aan etkenlerle sosyal, ekonomik veya siyasal dzlemde mcadele edilmesinde hangi balamda younlamak gerektii konusunda ipular elde edilmelidir.22 Su, ceza normuna aykrlktr ancak bu
aykrlklarn younlat zamanlardaki toplumsal gelimeleri ve bir
btn olarak suun ilendii zemini iyi analiz etmek, suun meydana
gelmeden nlenmesine katk sunacaktr. Bu yaklam ceza hukukunun son are olma zelliini korumamz salayarak, sosyal, ekonomik ya da politik sorunlarn zmnde bir ara olarak kullanlmasn engelleyecektir.
17
Osman Dolu/ener Uluta/Cemil Douta, Su Korkusu: Nedenleri, Sonular ve

Gvenlik Politikalar likisi, Ankara niversitesi SBF Dergisi, S:65-1, Ocak-Mart
2010, 61.
18
...su korkusunun kiilerin gece vakti evlerinde bile yalnz kalamamalarna neden olduunu ve dier ahslarla olan sosyal ilikilerini kesmelerine sebebiyet verdiini...su
korkusu sebep olduu endie ve korku ile bireylerin kendilerini korumak iin silah satn
almak...koruma tedbirleri almak...yaadklar evrelerden tanarak...evlerini deitirmelerine neden olmakta ve yaam kalitesini alt st edebildii... Dolu/Uluta/Douta, 62.
19
Dolu/Uluta/Douta, 65.
20
Van Kalmthout, 4.
21
Cumali Ataseven, Sua Etki Eden Sosyal Faktrler, Sleyman Demirel niversitesi
Sosyal Bilimler Enstitts, Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Isparta 2006, 2.
22
Yaplan aratrmalar, KKTCde yaamdan memnun olanlarn oran %57 olarak
tespit edilmitir. Bu hali ile KKTC 33 Avrupa lkesi iinde 27. sraya dmtr.
Yaamdan memnuniyet sralamasnda Gney Kbrs %82 ile 14. srada yer almtr. Bu sonular insanlarn gelece dair umutsuzluunu gstermesi nedeniyle kayg
vericidir., Kbrs Gazetesi, 4, 7 Mart 2010.
102
II. YNTEM
Su ve sululuk meselesinde KKTCnin durumunu deerlendirebilmek zere, 1 Aralk 2010-1 Aralk 2011 tarihleri arasnda, KKTC ileri ve Yerel Ynetimler Bakanl Lefkoa Merkezi Cezaevi zerinde
alan almas yaplmtr.
lk aamada, KKTC ileri ve Yerel Ynetimler Bakanl ile iletiime geilmesi, Uluslararas Kbrs niversitesi aracl ile salanm
ve KKTC ileri ve Yerel Ynetimler Bakanl Merkezi Cezaevine23
giri izinleri elde edilmi ve tutuklu ve hkmller24e soru yneltilmesinin koullar salanmtr.
Anket uygulamasndan elde edilen verilerin bilimsel bir nitelik tayabilmesi iin dnya leinde kabul gren bir bilgisayar programna aktarlmas ve sonular elde edilmesi nem tamaktadr. Bu amala, tutuklu ve hkmllere anket kapsamnda yneltilen sorular ile
oktan semeli yantlar ve ankette yer alan sorulara verilen yantlar,
optik okuyucu yardm ile almann son aamasnda, uzman kiiler25
tarafndan bilgisayar ortamna aktarlarak SPSS 16.0 istatistik programna uyarlanm ve net saysal veriler elde edilerek, yanlg paylarn
dikkate almamz salayacak standart sapma oranlar, yzde oranlarnn yannda gsterilmitir. Bilimsel bir istatistik programna uyarlama
sonucu elde edilen veriler, almann izleyen blmlerinde karlatrmal olarak analiz ve yoruma tabi tutulmutur.
23
Kbrsta 1996 ylnda yrrle giren mevzuata gre faaliyet gsteren tek ceza
infaz kurumu, Lefkoa Cezaevi olup, her iki cinsiyetteki 16 ya zeri hkml
ve tutuklulara hitap etmektedir., http://www.cyprusnet.com/article_cyprusprisons-department (13 Aralk 2011)
24
Tutukluluk veya hkmllk kiilerin ceza hukuku ynnden statsn ifade etmeye yarar terimlerdir. ngilizcede prisoner olan szcn dilimizdeki
karl olarak tutuklu veya hkml olarak ifadesi yaygndr. Oysa prisoner
szcnn dilimizdeki karl mahpus szcdr. Hapis szc Arapa
bir szck olan hapese szcnden gelmekte olup, men etmek, brakmamak
anlamna gelmektedir. Metin Hlag, slam Hukukunda Hapis Cezas, Kayseri
1996, 5; Mahpus ise, TDK Szlnde kapatlm, hapsedilmi kimse olarak ifade edilmektedir. http://www.tdksozluk.com/s/mahpus/ (10 Austos 2011); Bu
almada cezaevinde bulunup da tutuklu veya hkml statsnde bulunan
herkesi kapsamak zere, mahpus szcnn kullanlmas, teknik bir terim olarak yaygn olmay nedeniyle tercih edilmemitir.
25
Emre BALKAN, Uzman Psikolog, Uluslararas Kbrs niversitesi.
Fatma KARAKA DOAN
103
almann ikinci aamasnda, cezaevi kaytlar geriye dnk

olarak taranm ve dokuman elde edilmitir. KKTCnin tek ceza ve
tutukevi olan Lefkoa Merkezi Cezaevi kaytlar 2006-2011 yllar
aras 5 yl 5 aylk dnemi kapsayacak biimde incelenmitir. Bu yllara ait kaytlar, mahkumiyet sreleri, ya gruplar, eitim durumlar, medeni hal, cinsiyet ve ilenen su tipine gre saysal olarak elde
edilmitir. Kaytlarn incelenmesinde, incelenmesinde 2006-2011 yllar arasn kapsayan dnem esas alnarak, KKTCde su ve sululuk oranlarnn hangi etkenlere bal olarak deitiinin anlalmas
hedeflenmitir. Objektif olarak bilgisayar ortamnda tutulan ve yllk
olarak gruplandrlan bu kaytlar, anket uygulanmas ile elde edilen
verileri tamamlamaktadr.

III. KAPSAM
Projenin hazrlk aamasnda 68 adet soru oluturulmutur. Sorularn yantlar oktan semeli olarak hazrlanm bylelikle tutuklu ve hkmllerin kendilerine en yakn bulduklar yant ikilemde
kalmadan ksa zamanda bulmalar salanmak istenmitir. Yantlarn
hazrlanmasnda, gereki davranlmaya zen gsterilmitir. Sorulan
sorularn hazrlanmasnda, literatrden ve baka cezaevleri zerinde
yaplm almalardan yararlanlmtr. KKTCnin teden beri g
alan26 bir ada lkesi olmas gibi zgn koullar zerinde durulmutur. KKTCnin Trkiye ve Gney Kbrs ile olan ilikileri gzard edilmemi, varolan sosyal ve siyasal gerginlik veya hassasiyet alanlarnn
su ileme oranlarna ve ilenen sularn trne etkisi bulunup bulunmad sorularn hazrlanmas srecinde gznne alnmtr.
26
Osmanl Devleti zamannda Kbrs Adas, hakknda srgn cezas verilenlerin

gnderildii balca yerlerden birisi olmutur., bkz., Abdullah Acehan, Osmanl
Devletinin Srgn Politikas Ve Srgn Yerleri, http://www.sosyalarastirmalar.
com/cilt1/sayi5/sayi5pdf/acehan_abdullah.pdf (13 Eyll 2011); Kbrs, XVIII. Yzylda airetlerin iskan yntemi ile srgn edildii bir yer olmutur. Yazara gre, iddia edildii gibi sua karan ya da huzursuzluk karan airetlerin
Kbrsa sgn edildiine ilikin yeterli bilgi bulunmamaktadr. Yazar almasnn bir baka yerinde ise, Osmanl Devleti dneminde Kbrs Adasna, eitli adi
sulularn veya grevlerinde usulszlk yapan devlet grevlilerinin yalnz veya
aileleri ile birlikte srgn edildii grnn Kbrsta okutulan ders kitaplarnda
yer almasna kar kmaktadr., Celal Erdnmez, Kbrs Tarihi Ders Kitaplarnda
Osmanl Devrinde Kbrsa Yaplan Srgnlerle lgili Baz Tespitler, http://sablon.
sdu.edu.tr/dergi/sosbilder/dosyalar/15/15_4.pdf (13 Eyll 2011)
104
Ankette yer verilen 68 soru farkl balam dnlerek hazrlanmtr. lk 34 soru, hkml ve tutuklularn ya, cinsiyet, cezaevinde
bulunma sresi, eitim dzeyi, meslei, medeni hali, varsa gemi yaama dair olumsuz deneyimleri, KKTC lkesi ile balar, sosyal evresi, sosyal stats, gelir durumu, alkol ve sigara kullanma skln
anlamaya yneliktir.
35-55 arasndaki sorular, hkml ve tutuklularn, cezaevi veya
cezaevinde kalma sresi ile yeniden su ileme veya su ilemekten
caydrma arasnda bir ba olup olmad konusundaki grlerini anlamaya yneliktir. Cezaevinde kalmann veya kalnan srenin uzun
veya ksa oluunun toplumsal yaama yeniden uyumu nasl etkiledii, gletirip gletirmedii anlalmak istenmitir. Bylelikle hapis
cezasnn dorudan etkilerinin yannda, dolayl olarak tutuklu ve hkmllerde yaratt olumlu veya olumsuz izleri tespit etmek amalanmtr.
almann balam sula mcadele olmakla birlikte, ayn zamanda su faillerinin madurlar hakkndaki dnce ve duygularn anlama olana olarak dnlmtr. Bu amala, 56-68 arasndaki sorular yneltilerek faillerin su maduruna ve sutan doan zarara bak
as anlalmak istenmi, madur ile fail arasndaki ilikinin, faili yeniden su ilemekten caydrmada nasl kullanlabilecei renilmek
istenmitir. Bylece son yllarda ceza hukukunda tartlan onarc
adalet dncesine ilikin veri toplanmtr.
Sorularn ve seenek olabilecek yantlarn hazrlanmasnda tutuklu ve hkmlleri incitecek yahut kendilerinde, bir kategori olarak statlerinden kaynakl ayrmcla urama duygusu yaratacak her trl
ibareden kanlmtr. Su ileme nedenlerini anlamaya ynelik soru
ve seeneklerin dzenlenmesinde dahi belirli grup davran ve kiisel
gemilerin mutlaka kriminal zellik tad27 ve sua zemin hazrlad n yargsnn etkisinde kalmaktan kanlmtr. Suun bir ya da
birka nedenle deil yaam boyu rlen ok sayda bileenin etkisi ile
27
lk su teorilerinde sulu davrann nedenleri bireysel farkllklarda aranm, sulunun dier insanlardan farkl olduuna inanlmtr. Hatta suun biyolojik ya da
psikolojik yozlamann bir rn olduu savunulmutur. Tarihi geliim iinde
bu grler taraftar kaybetmi, sululua toplumsal koullarn neden olduu savunulmaya ve sulu yaad toplumla birlikte ele alnmaya balanmtr., Fsun
Sokullu Aknc, Kriminoloji, stanbul 2007, 148.
Fatma KARAKA DOAN
105
ilenebilecei dncesinden hareket edilmitir. Sosyal bir varlk olan

insan tarafndan meydana getirilen herhangi bir davrana olduu gibi
sua da olaanst ya da garip olduu nyargs ile yaklalmamtr. Suu olaand veya garip olarak nitelendiren bak as
kanlmaz olarak suluyu da olaand veya garip varlk olarak
nitelendirecektir. Oysa ceza hukukunda insancllk ilkesi, suun normald bir olay olarak ele alnmasna engel olduu gibi, sulunun da
normald varlk olarak ele alnmasna engeldir.
almann yapld dnemde Lefkoa Merkezi Cezaevinde 257
tutuklu ve hkml bulunmaktayd. Gnlllk temelinde uygulanan ankete katlanlarn her trl endiesini gidermek zere, kimlik
bilgisi yahut herhangi bir yolla kendilerini da vuracak kiisel bilgi
kaydndan kanlmtr. Kriminolojik adan deerli olaca dnlerek, ankete yant veren kiilerin cinsiyeti ve yan belirlemeye yarar
soru sorulmakla yetinilmitir.

IV. ELDE EDLEN VERLER VE VERLERN ANALZ

A. GENEL OLARAK
Alan almasnn uygulanmasndan elde edilen verilerin analizi

iki temel balk altnda yaplmtr.
lk temel balk altnda, hkml ve tutuklulara yneltilen sorulara verilen yantlar, hazrlk aamasndaki yntem dikkate alnarak be
balk altnda aktarlm ve yorumlanmtr.
kinci temel balk altnda ise Lefkoa Merkezi Cezaevi kaytlarnn incelenmesi ile elde edilen veriler eitli kriterlere gre gruplandrlarak analiz ve yoruma tabi tutulmutur.

B. ANKET ALIMASINDAN ELDE EDLEN VERLERN

KARILATIRMALI ANALZ
Blmn ilk alt bal, tutuklu ve hkmllerin, kiisel ve zgemi yaantlarnn su ileme zerinde etkili olup olmadn anlamaya yneliktir. kinci balk altnda, yeniden su ileme oranlarn
tespite ynelik sorular, nc alt balkta, hapis cezasnn yeniden
su ilemede caydrc olup olmad, drdnc alt balkta, cezaevi
106
yaantsnn hkml ve tutuklular zerindeki etkisi ele alnmtr. Bu

blmn son bal altnda, su faillerinin sutan doan maduriyete
ve su madurlarna bak alar, faillerin su maduru veya sutan
doan zararla yzleme konusundaki dnceleri balamnda ele alnmak istenmi ve madur ile fail arasnda, faili yeniden su ilemekten
caydracak bir iletiimin kurulmas olana aratrlmak istenmitir.
1. Kiisel ve zgemi Yaantsna Dair Veri Toplamaya Ynelik
Sorulara Verilen Yantlar ve Analizi
Bu blmde tutuklu ve hkmllere toplam 34 soru yneltilmitir.

a. Ya Durumunun Su leme Oranlarna Etkisi
Verilen yantlardan, tutuklu ve hkmllerin %4nn 18 ya

veya altnda, %19.7sinin 19-26, %42.8inin 26-35, %22sinin 36-45 ya
aralnda ve %11.6snn ise 56 ya ve zerinde olduu anlalmtr.
Olgunluk ya olarak adlandrlan 26-35 ya aralnda yer alan kiilerin cezaevindeki orannn %42.8 olmas dikkate deerdir. Bu veriler 2011 yl Trkiye cezaevlerinde bulunanlar ile karlatrldnda
aralarnda bir paralellik olduu kolayca gzlenecektir. 2011 Yl itibar
ile Trkiye cezaevlerinde bulunan 122.404 tutuklu veya hkmlnn
76.498i 21-39 ya aralnda bulunmaktadr.28
KKTC Cezaevine 2006 yl Ocak ay-2011 Mays ay arasnda giren tutuklu ve hkmllerin yalar balamnda cezaevi kaytlar incelenmitir. Ya 16nn altnda olan ocuklardan, 2006 ylnda 1 erkek
ocuk, 2007 ylnda biri kz dieri erkek iki ocuk, 2008 ylnda 2 kz
ocuk, 2009 ylnda 2 erkek ocuk, 2010 ylnda 1 kz ve 2 erkek ocuk
cezaevine girmitir. Trkiyede 2011 yl Ocak ay itibari ile, 12-17 ya
grubundan toplam 2.168 ocuk cezaevinde bulunmaktadr. Saysal verilere gre, bu ya grubunda olan tutuklu veya hkmller, tm Trkiye cezaevleri mevcudunun %2sini oluturmaktadr.29 Sonulardan,
bugnk hali ile KKTC lkesinde cezaevinde olan ocuk saysnn,
toplam mevcuda bir oran oluturmayacak kadar az olduunu sylemek mmkndr.
28

29
http://www.cte.adalet.gov.tr/ (14 Eyll 2011)

http://www.cte.adalet.gov.tr/kaynaklar/istatistikler/yas_cins_ogrenim/kad_
cocuk/cocuk.htm (4 Kasm 2011)
Fatma KARAKA DOAN
107
KKTCde 2006-2011 yllar arasndaki 5 yl 5 aylk dnem iinde,

16 ya ve altnda 10 kii, 16-21 ya aralnda 1001, 22-25 ya aralnda 1829, 26-50 ya aralnda 562630 ve 50 ya veya stnde 584 kii
tutuklu veya hkml olarak cezaevine girmitir. Bu saysal verilerin
deerlendirilmesinden, 26-50 ya aralnda olanlarn saysnn olduka yksek olmas dikkat ekmektedir.31 Kukusuz 16-21 ya aralnda
olup da uluslararas belgelere gre henz ocuk kategorisinde olan kiilerden su faili olanlarn saysnn 1001 olmas dikkate deerdir. Bu
veriler yeniden sosyalletirme programlarnn uygulanmasnda bu ya
grubunun ihtiyalarnn atlanmamas gerektiini olduu kadar yeniden su ileme tehlikesine iaret etmesi asndan da anlamldr.
KKTCde cezaevinde olan su faili ocuk says ok yksek deildir. Byle olmakla beraber, ocuk sululuk oranlarnn art gsterme
olaslnn bir tehlike olarak varln koruduu gzard edilmemelidir. Nitekim 16-21 ya aralnda olup da cezaevine giren kii says
yksektir.
ocuk sululuunda, sanayileme ve kentlemenin etkisi bulunduu kabul edilmektedir. Yzeysel ve denetimsiz ilikiler, gerek ailenin gerekse yakn evrenin ocuk zerinde kontroln kaybetmesi
ile sonulanmaktadr.32 Geveyen aile balar ile azalan mahalle bas30
Trkiye zerinde yaplan almalar, 1994-2003 yllar arasnda ilenen tm sularn yaklak %57-63nn, 22-39 ya aralnda bulunanlar tarafndan ilendiini
ortaya koymaktadr., Ataseven, 78.
31
16 Ya ve Alt: 2006 Ylnda 1 E.; 2007 ylnda 2 E.; 2008 ylnda 2 E.; 2009 ylnda 2
E.; 2010 ylnda 3 E. cezaevine girmitir.

16-21 Ya Aras: 2006 ylnda 170 E. ve 6 K., toplam 176; 2007 ylnda 229 E., 12 K.,
toplam 241; 2008 ylnda 197 E. ve 9 K., toplam 206; 2009 ylnda 164 E. ve 14 K.,
toplam 178; 2010 ylnda 135 E. ve 7 K., toplam 142; 2011 yl Mays ayna kadar 58
E. cezaevine girmitir.

22-25 Ya Aras: 2006 ylnda 379 E. ve 10 K., toplam 389; 2007 ylnda 381 E., 23 K.,
toplam 324; 2010 ylnda 259 E. ve 16 K., toplam 275; 2011 yl Mays ayna kadar
110 E. ve 5 K., toplam 115 kii cezaevine girmitir.

26-50 Ya Aras: 2006 ylnda 1023 E. ve 38 K., toplam 1061; 2007 ylnda 1029 E., 40
K., toplam 1069; 2008 ylnda 994 E. ve 74 K., toplam 1068; 2009 ylnda 875 E. ve
71 K., toplam 946; 2010 ylnda 955 E. ve 63 K., toplam 1018; 2011 yl Mays ayna
kadar 426 E. ve 38 K., toplam 464 kii cezaevine girmitir.

50 Ya Ve zeri: 2006 ylnda 91 E. ve 6 K., toplam 97; 2007 ylnda 76 E., 6 K., toplam 82; 2008 ylnda 95 E. ve 14 K., toplam 109; 2009 ylnda 97 E. ve 8 K., toplam
105; 2010 ylnda 126 E. ve 10 K., toplam 136; 2011 yl Mays ayna kadar 55 E.
cezaevine girmitir. (E:Erkek, K:Kadn)
32
M.Gkbakar, Sosyal ve Kriminal Boyutlar ile ocuk Sululuu, TBB Dergisi,
108
ks, ocuklarn su ileme oranlarn trmandrmaktadr. Bireyin aile

ya da evreye kar sorumluluu, su ilemekten alkoyamayacak
kadar azalmakta ve hatta nemsizlemektedir.33 rnein Trkiyede,
hzl kentlemenin etkisi ile ocuk sululuk oranlar giderek ykselmektedir.34 ocuk sululuu ile kentleme arasnda dorudan bir
iliki bulunduu, kolluk tarafndan hakknda bir sutan dolay ilem
yaplan ocuklarn %93nn kentlerde yaad, krsal alanda sua
karan ocuk orannn ancak %7 dolaynda olduu ifade edilmektedir.35
Gelir dzeyi ile ocuk sululuu arasnda da dorudan ba bulunmaktadr. Ekonomik zorluklar nedeniyle ailelerin blnmesi de ocuk
sululuu nedenleri arasnda grlmektedir.36 Bunlarn yannda akran
gruplar ile ilikiler ocuk sululuunda zellikle ergenlik dneminde
en st dzeye kmaktadr.37 Trkiye zerine yaplan aratrma sonular, ocuklarn iledikleri su trlerinin kentleme ile birlikte deitiini, mala kar ilenen sularn giderek ykseldiini ve toplam sular
arasnda ounluu oluturduunu gstermektedir. Cinsel dokunulmazla kar ilenen sularn oran ok fazla deimezken, kiilere
kar ilenen sularda, kentleme ile birlikte nemli bir azalma olduu
izlenmektedir.38
33

34
35
36
37

38
Y:2007, S:72, 224 vd.

Yakup Coar, Kentleen Trkiyede ocuk Sululuu, TBB Dergisi, Y:2005, S: 291.
Trkiyede, 12-15 ya grubunda su ileyenlerin oran 1994 ylnda %0.21, 2001
ylnda %0.06 ve 2003 ylnda %0.23 olmutur. 16-18 ya grubunda olanlarda ise
bu oran srekli artm ve 1994 ylnda 1.54, 2003 ylnda %2.41 olmutur., Ataseven, 77.
...Ayn yl Trkiye nfusunun %65i ehirlerde, %35i kylerde oturmaktadr...ehirde oturan genlerin su ileme oranlar kylerde oturanlara gre ok yksektir..., Yakup Coar, Kentleen Trkiyede ocuk Sululuu, TBB Dergisi, Y:2005, S:56, 285;
Almanyada yaplan bir aratrmaya gre, 14-16 ya arasndaki tm genlerin
%10u, Alman ehirlerindeki iddet fiilleri ile dzeni bozan gruplara katlmaktadr., Hans-Dieter Schwind, Ya ve Cinsiyete Gre Sululuk (ev.zlem Yenerer
akmut), in:ocuklar ve Su-Ceza, Karlatrmal Gncel Ceza Hukuku Serisi 4,
Ankara 2005, 366.
Yasemin Ikta, Sosyolojik Adan ocuk Sululuu ve Bir Hukuk Devleti Olan
Trkiyede Devletin Cezalandrma Yetkisini Kullan Biimi-Uygulama Esaslar, in:
Hukuksal Olgular ve Hukuk Devleti (Ed.Hayrettin kesiz), HFSA Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, stanbul 1996, 203.
Ikta, 204.
Gkbakar, Sosyal ve Kriminal Boyutlar ile ocuk Sululuu, TBB Dergisi, Y:2007,
S:72, 209.
Fatma KARAKA DOAN
109
Trkiye cezaevleri zerinde yaplan aratrmalar, hkml veya

tutuklularn ocukluk alarnda %72 orannda ekonomik problemlerle mcadele ettiini gstermektedir. Bunu izleyen en yaygn sorunlar,
aile ii iddet ve geimsizlik olmaktadr.39 G ile ekonomik durum ve
aile balarnn zayflamas arasnda ok baskn bir gei olduu dikkate alndnda, ocukluk anda yaanan g olgusunun sua srkleyici etkisi bulunduu anlalmaktadr.
G ve ona elik eden kent yaam ile ekonomik zorluklarn su ilemeyi tetikledii dikkate alnrsa, KKTC lkesinde ocuk sululuunda art yaanmasnn yksek olaslk olduu ve gelecee dair nlem
almay gerektirdii40 kabul edilmelidir.

b. Cinsiyetin Su leme Oranlarna Etkisi
KKTC lkesi cezaevinde bulunanlarn %93.1inin erkek hkml veya tutuklulardan olutuu, buna karlk kadn tutuklu veya hkml orannn %5.8 olduu grlmtr. Bu oran dnyadaki genel
durum ile paralellik gstermektedir.
Dnya geneline bakldnda, cezaevi nfusu iinde kadnlarn oran %2-9 arasnda deimekte ancak bu oran son yllarda art
gstermektedir.41 2008 yl Mart ay itibar ile ngiltere ve Waleste
toplam 4.568 kadnn cezaevinde olduu ve bunun da cezaevi nfusunun %5.5ini oluturduu rapor edilmitir.42 ngiltere ve Waleste
ilenen tm sularda faillerin ancak %19u kadndr.43 Kanadada ce39
Veysel Dinler/Tlin li, Su Ve Yoksulluk Etkisellii (Isparta Cezaevi rnei),

http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/demokrasi/demokrasi48.pdf
(19
Ekim
2011),10.
40
ye Devletler, kn sapkn davrana en ak bulunduu yaamnn bu dneminde,
mmkn olduunca su ve kabahatten arnm/(uzak) bir kiisel geliim ve eitim srecini de kapsayacak ekilde, toplum iinde anlaml bir yaama sahip olmasn temin edecek
koullar gelitirmeye aba gstereceklerdir., Mehmet Semih Gemalmaz, 40/33. Kkler Bakmndan Adaletin Yrtm Hakknda Birlemi Milletler Asgari Standart
Kurallar (Pekin Kurallar), in:ocuklar ve Su-Ceza, Karlatrmal Gncel Ceza
Hukuku Serisi 4, Ankara 2005, 49.
41
Cezaevi Mdrleri Ve Politika Yapclar in Kadnlar Ve Hapsedilme zerine
El Kitab, 2, http://www.unodc.org/documents/justice-and-prison-reform/
crimeprevention/UNODC_Women_and_Imprisonment_Turkish.pdf (1 Aralk
2011).
42
Esmee Fairbairn Foundation, Rethinking Crime & Punishment: The Manifesto,
2008 A Report of the First 18 Months of the Programme, UK 2008, 17.
43
Antony Giddens, Sociology, 2008 UK, 815.
110
zaevi mevcudunun %95 orannda erkeklerden olutuu, kadnlarn

orann yalnzca %5 olduu ifade edilmekte ve bu durumun kadnlar
asndan bir dezavantaj oluturduu, rehabilitasyon almalarndan adilce yararlanmalarn engelledii belirtilmektedir.44 Trkiye
Ceza ve Tevkif leri Genel Mdrlnn 2011 yl Ocak ay verilerine gre, Trkiye cezaevlerinde bulunan kadn tutuklu ve hkmllerin says 4.337 olup, toplam cezaevleri mevcudunun %4n
oluturmaktadr.45 1994-2003 yllar arasn kapsayan aratrma sonularna gre, Trkiyede ilenen tm sularn yaklak %97.50si
erkekler tarafndan, %2.50si kadnlar tarafndan ilenmitir.46 Buna
karlk son yllarda zellikle uyuturucu sularndan dolay cezaevine giren kadn tutuklu veya hkml says, erkeklere oranla daha
hzl artmaktadr.47
Genel olarak kadn sululuk oran, erkek sululuk oranna gre
hayli dktr. Yaplan aratrmalar, tarihin her dneminde erkeklerin kadnlara oranla daha fazla su ilediini gstermektedir. Geleneksel rollerle donatlan kadnlarn toplumsal hayatta neredeyse
hi yer almamas, su ileme oranlarnn ok dk olmas ile sonulanmtr. Doumdan itibaren erkek ocuklarn kurallara aykr
davranlar cesaretlendirilmekte, kz ocuklar ise belirgin biimde
bask altna alnmaktadr. Bu davran kalplar erkeklerin su ileme konusunda daha fazla risk altnda olmas ile sonulanmaktadr.48 alma hayatnda daha fazla yer almas ve toplumsal eitlik
taleplerinin yaama geirilmeye balanmas ile birlikte, kadnlarn
44
Debra Parkes/Kim Pate, Time for Accountability: Effective Oversight of Womens Prisons, Canadian Journal of Crimilogy and Criminal Justice, Vol:48, No:2, April 2006,
251-252.
45
http://www.cte.adalet.gov.tr/ (4 Kasm 2011)
46
Ataseven, 78.
47
Andrew Coyle, Cezaevi Ynetimine nsan Haklarn Gznna Alan Bir Yaklam, International Centre For Prison Studies, London 2002, 131.
48
Osman Dolu/Hasan Bker, Rasyonel Bir Tercih Olarak Su: Dnden Bugne Klasik
Okul Fikirleri, Rasyonel Tercih ve Caydrclk Teorileri in: Osman Dolu, Su Teorileri, Ankara 2010, 107-108; Kadnlarn daha az su ilemesi yahut cezaevine girmesine yol aacak nitelikteki sulara daha az karmas olumlu gibi grnse de, esasen
kamusal hayata mdahale etmede veya kamusal hayat iindeki karmak ilikilerin taraf olabilmede frsat eitliine sahip olmmasnn da bir sonucudur. Kadn
sululuk oranlarnn dk olmas, ataerkil toplumsal dzenin kadna ykledii
rol ile ve kadn ektii dar ve kapal alanla birlikte analiz edilmesi daha gereki
olacaktr.
Fatma KARAKA DOAN
111
su ileme oranlarnda art olmutur.49 Belirtmek gerekir ki, kadnlar tarafndan zel/kapal alanlarda ilenen baz iddet sular da,
yine kamusal otoritelerin kadn muhatap grmemesi tercihine bal
olarak nemsenmemi ve soruturma ya da yarglama konusu yaplmamtr.50 Bu yaklamlar kadn sululuuna ilikin gerek verilere
ulamay gletirmektedir.
Kadnlarn iledii tm sular iinde iddet sularnn oran yksek deildir. Kiilere kar ilenen sular ile ilgili olarak Trkiye zerine yaplan aratrmalar, bu sularn sklkla erkekler tarafndan ilendiini ortaya koymaktadr. Trkiyede 2000-2005 yllar arasnda
ilenen insan ldrme sularnn sadece %11inin faili kadndr. Buna
karlk insan ldrme sularnn %40 kadnlara kar ilenmektedir.51
Kadnlar tarafndan ilenen insan ldrme sularnn madurlarnn
%74 orannda erkek oluu dikkat ekmitir.52 Bu sularn %59.60nda
madur, failin ei, %13.13nde tandk birisi, %15.15inde akraba ve
%12.12sinde ocuu olarak kaydedilmitir.53
Bir aratrmaya gre, kadnlarn iledii tm sular arasnda iddet sularnn oran, %6.98-%8.65 arasnda deimektedir. Kadnlarn
iledii iddet sular iinde, ar ceza mahkemesinin grev alanna
49
Altay ltan Aktrk, Ceza Davalarna Yansm Kadn Kaynakl iddetin Hukuksal Ve Adli Tbbi Boyutu, stanbul niversitesi Adli Tp Enstits Yaymlanmam Ykseklisans Tezi (2008), 3-4, http://www.belgeler.com/blg/1fem/cezadavalarina-yansimis-kadin-kaynakli-siddetin-hukuksal-ve-adli-tibbi-boyutufemale-violent-crime-offenders-on-the-basis-of-law-and-forensic-sciences
(20
Ekim 2011)
50
...kadn sululara erkek sulular kadar sayg duyulmadn, kadnlarn srf kadn olduklar iin sulular arasnda bile kmsenmekte olduunu..., Klein ve Kress (1976), aktaran Aktrk, 20; kadn sulularn yarglama aamasnda hogr ile karland
ve mahkumiyetten kurtulduu hakknda bkz., Serkan Glba, Kentleme ve Su:
stanbulun Kentleme Sreci le Sululuk Arasndaki likinin Kuramsal Analizi,
Doktora Tezi, stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, stanbul 2007, 197;
Trkiyede stanbul ilinde ayr yarg evresinde, ar ceza, asliye ceza ve sulh
ceza mahkemesi nnde grlen dava dosyalar zerinde yaplan aratrmaya
gre, kadn sank saysnn, toplam sank saysna oran %10.58, %10.86 ve %11.27
olarak tespit edilmitir., Aktrk, 32.
51
ldrlen kadnlarn %10u 18 ya ve altnda, %20si ise 19-25 ya aralndadr.
ldrlen erkeklerin ise, %6 18 ya ve altnda, %14 19-25 ya aralndadr.,
Taner Bapnar, Trkiyede ldrme ve Yaralama Suundan Hkm Giyenlerin
Sosyal, Kltrel ve Ekonomik zellikleri, Yksek Lisans Tezi, TC Polis Akademisi
Gvenlik Bilimleri Enstits, Ankara 2008, 62 vd.
52
Aktrk, 99.
53
Aktrk, 104.
112
girenlerin oran %2.02-%3.28 arasnda deimektedir. te yandan,

kadnlarn iledii iddet sularnn tm iddet sularna oran %3.836.20 arasnda deitii gzlemlenmitir.54 Kadnlarn iledii iddet
sular iinde ar ceza mahkemesinin grev alanna girenlerin iinde %78.81 ile ilk srada insan ldrme suu yer almaktadr. Asliye
ceza mahkemesinin grev alanna giren sular arasnda da ilk srada
%84.06 ile kasten insan yaralama suu bulunmaktadr.55 nsan ldrme suu ileyen kadnlarn medeni hallerinin %76.34 orannda evli,
%6.45 orannda dul, %4.30 orannda boanm olmas dikkat ekicidir.
Kasten yaralama sularnn faili kadnlarn medeni hallerine bakldnda, %55 orannda evli, %11 orannda dul ve %5 orannda boanm
olduu grlmektedir.56
Dnyada kadn tutuklu ve hklmllerin tm cezaevi nfusuna
orannn dk olmas, kadn sululuk orannn azlna iaret ederek olumlu gibi grnse de, cezaevi rehabilitasyon programlarnn
ve hatta cezaevi ii tm dzenlemelerin erkek hkml ve tutuklulara gre yaplandrlmasna yol aarak dezavantaja dnmektedir.57
Kadnlarn cezaevlerinde kk bir aznlk olmas nedeniyle, cezaevi
mimarisi ve gvenlik koullarnn yannda, cezaevinde sunulan olanaklar da erkeklere gre dzenlenmekte, kadnlar ek olarak bu uygulamalardan yararlandrlmaktadr.58 Kadnlarn gebelik veya ocuk
sahibi olmaktan kaynaklanan zel sorunlarnn zm konusunda
kurumsal bir yaklam izlenmemekte, eylemsel zm yollar zerinde durulmaktadr.
KKTCde kadn sululuk oranlar ve nedenleri konusunda yeterli
alma yaplm deildir. Bu konu zerinde ayrca allmay gerektirmektedir.
54

55

56

57
Aktrk, 51
Aktrk, 55-56.
Aktrk, 74.
Esmee Fairbairn Foundation, 17; ...kadn hkml oran birok lkede %4-6 arasndadr. Portekiz ve spanyada bu oran %9-10dur. Avrupa dndaki lkelerde...%2-3tr...,
Karaka Doan, 232-233; Cezaevi nfusunun kk bir aznln oluturmalar
nedeni ile kadnlarn haklar ve ihtiyalar ihmal edilmektedir. Bu nedenlerle, insan haklarnn salanmas ve korunmas balamnda kadnlar zel kategori olarak kabul edilmektedir., Human Rigths And Prison, Professional Tranining Series
No.11, United Nations, New York and Genova, 2005, 140.
58
Coyle, 131.
Fatma KARAKA DOAN
113
c. G ve Ekonomik Durumun Su leme Oranlarna Etkisi
KKTC lkesinde tutuklu veya hkml olarak bulunan ve anketimize katlarak yant verenlerin %38inin 1 aydr, %22.3nn 6 aydr
ve %19.3nn 1 yldan daha az sredir cezaevinde olduklar ve toplamda 1 yl veya daha az sredir cezaevinde olanlarn orannn %79.6
olduu izlenmitir. Dier kiiler yaklak 5 yl veya yukars sredir cezaevindedir. Ksa bir sredir bulunanlarn toplam cezaevi mevcuduna
oran olduka yksektir. Bu verilere gre cezaevi mevcudu, ksa sreli
tutukluluk veya mahkumiyetler nedeniyle sklkla deimektedir.
KKTC lkesinde cezaevinde olanlarn %45.7lik ksm Trkiye
Cumhuriyeti (TC) vatandalnda bulunan kiilerden olumaktadr.
KKTC ve TC vatandaln birlikte tayan %22lik oran ile birlikte deerlendirildiinde, TC vatandaln tayanlarn oran %67.7 olarak
izlenmektedir. Cezaevinde olanlardan sadece KKTC vatandaln
tayanlarn oran %26da kalmaktadr. Bir baka sorudan elde edilen
verilere gre ise cezaevi mevcudunu oluturanlarn %60.1i Trkiye
doumludur. Doum yeri KKTC olanlarn oran %31.8dir. Yine tutuklu ve hkmllerin %40.7si 18 yana kadar Trkiyede yaamtr.
Cezaevinde olanlarn, KKTC lkesinde ne kadar zamandr yaadn tespite ynelik sorulara verilen yantlar da arpc olmutur. Ankete katlarak sorular yantlayan tutuklu ve hkmllerden
KKTC vatanda olmayanlarn %21i, 1 gn ile 1 ay arasnda bir sredir KKTCde bulunmaktadr. KKTC vatanda olmayp da cezaevinde
olanlarn %37sinin KKTC lkesinde yaad toplam sre 1 yln altndadr. Tutuklu ve hkmllerin %40.7si 18 yana kadar Trkiyede,
%13.2si KKTC ve Trkiyede ve %34.7si KKTCde yaadn ifade
etmitir. Tutuklu ve hkmllerin %62si almak amacyla Kuzey
Kbrs lkesine geldiini ifade etmitir. Bu orana, %18.2lik, turizm
amacyla gelenlerin de ilave edilmesi halinde, ekonomik nedenlerle
gelenlerin oran %80.2 ye ykselecektir.
KKTC vatanda olmamakla birlikte, halen KKTC lkesi cezaevinde tutuklu veya hkml olarak bulunan kiilerin yabanc tutuklu veya hkml statsnda olmalarndan kaynaklanan sorunlar ile
baetme becerilerini lmek balamnda sorulan, bir baka cezaevinde
kalmak isteyip istemedii sorusuna karlk, evet yantn verenlerin
oran %28.1 olmutur. Buna karlk %33.8 oranndaki kii hayr ve
114
%37.5 oranndaki kii farketmez yantn vermitir. Bu durum KKTC

cezaevlerinin dier lke cezaevlerinden yahut en azndan su failinin
lkesi cezaevlerinden daha dezavantajl olmadn gstermektedir.
Elde edilen verilere gre, Trkiyeden gle yahut geici olarak
gelen kiiler KKTC lkesinde su oranlarn arttrmaktadr. Nitekim
Trkiyeden KKTCye geliin pasaportsuz yani kimlik ibraz edilerek
kolaylkla yaplabilmesinin bu sonuta pay sahibi olduu belirtilmekte
ve evvelden olduu gibi pasaport ile girie dnlmesi, lkeye girite
gvenlik nlemlerinin arttrrlmas ve gmenlie ilikin yasalarn etkin biimde uygulanmas nerilmektedir.59
KKTC lkesindeki su ve sululuk oranlarnn artn, dnyadaki
genel gelimelere dair ulalan sonulardan ayr tutmak doru olmayacaktr. Bu balamda, ceza hukuku ile kriminolojinin zerinde durduu, sua neyin yol at sorusu zerindeki alma ve tartmalara
deinmek yararl olacaktr.
Suun kayna asndan, bireysel mi yoksa sosyal mi sorusuna
verdikleri yanta gre, eitli ekoller gelimitir. Sosyolojik ekoller, suun, bireyin biyolojik ve psikolojik zellikleri ile deil, d evrenin
etkisi ile ilendii grn savunmaktadr.60 1892 Ylnda ikago niversitesinde sosyoloji blm kurulmu ve aralarnda g olgusunun
da bulunduu baz etkenler ile su ileme oranlar arasndaki iliki incelenmeye balanmtr.61 Gmenlerin yaad blgeler ile sululuk
arasndaki ilikinin inceleme konusu edilmesinin nedeni, Amerikada
ykselen sululuk oranlarndan, gney ve dou Avrupadan g
edenlerin sorumlu olduunun dnlmesiydi. G ile yzeyselleen
insan ilikileri ve zayflayan aile balar, gmenlerin sua daha fazla
karmasnda etkili olmaktayd.62 ikago Okulu, su oranlarnn ykselmesi ile g nedeniyle organize olamama ve sosyal ilikilerdeki zayflama arasnda paralellik kurmutur. Sua yol aan sorunlar dorudan ve ar biimde yaayan bir sosyal kategori olarak gmenler, bir
yandan kendi kltrlerini srdrmekte glk ekerken, te yandan
geldikleri lkenin kltr ile atmaya girmektedir. Bu durum zel59

60

61

62
http://www.siyasiforum.net/viewtopic.php?f=4&t=12932 (24.08.2011)
Osman Dolu, Su Teorileri, Ankara 2010, 67.
Sokullu Aknc, 131.
Sokullu-Aknc, 133-134.
Fatma KARAKA DOAN
115
likle gmen ocuklarnda tepkiye neden olmakta ve onlar geldikleri

lkenin yerleik kurallarna aykr davranmaya itmektedir. Gmenler
bir yandan ekonomik yoksullukla te yandan geldii lkenin yerleik
sosyal dokusuna gre, kolay knanabilirlik bata olmak zere karlat dier dezavantajlarla mcadele etmektedir.
Dnyann her lkesinde, yabanc uyruklu sulu oran art gstermektedir.63 Avrupa lkeleri zerinde yaplan aratrmalar, genel
olarak yabanclarn iledii su oranlarnda art olduunu desteklemektedir.64 Amerika Birleik Devletlerinde giderek artan su oranlar ve halkta gelien su korkusundan, yasal ya da yasad gmenlik
ile etnik aznlk gruplar sorumlu tutulmaktadr. Kamuoyunun ge
ilikin algsnn olumsuz olmas bata olmak zere, uyum eksiklii ve
toplumdan kopuk davranlar nedeniyle gmenler kolaylkla su ile
ilikilenebilmektedir. Ayrldklar lkede kalifiye olsalar bile, gmenler gittikleri lkede ounlukla kaytsz ilerde ve kt koullarda almakta, ekonomik sorunlarla mcadele etmektedir. talyada yaplan
bir aratrma, gmenlerin iddet sularndan ok mala kar su ilediklerini ortaya koymaktadr. Bu sonu, gmenlerin sosyo-ekonomik
statlerinden ayr dnlemez.65 Gmenlerin su ilemelerinin ya
da hukuka aykr davranlar iine girmelerinin balca itici nedeninin
ekonomik gerekeler olduu tespit edilmektedir. Yasal yollarn kapal
olmas, yasad almak ve yasad yollarla para kazanmak seeneini onlara dayatmaktadr.66
Trkiyede g olgusunun su ileme oranlarn nasl etkiledii
zerine yaplan almalar, sklkla Avrupa lkelerine g etmek zere
Asya lkelerinden gelen gmenlerin Trkiye topraklarn gei yeri
olarak kullandn ortaya koymaktadr. Bu kategoride yer alan kiilerin kendi lkelerinden ayrlma nedenlerinin ounlukla politik nedenler olduu dikkat ekmektedir. Trkiyede sua kart iin hakknda snrd etme tedbiri uygulanan yabanclarn saysnn her yl art
gsterdii, 2000 ylnda 31.399 olan saynn, 2007 ylnda 54.692 ve 2008
63

64
Coyle, 97.
Ouzhan mer Demir/Ali Duman, Uluslararas G ve Su Kesiiminde Karlatrmal rnekler ve Trkiye, 6, http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/goc/goc3.pdf 820
Ekim 2011).
65
Demir/Duman, 5-6.
66
Demir/Duman, 14.
116
ylnda 50.758 olduu, kaytlardan anlalmtr. Yabanclarn iledii

sular sklkla, Pasaport Kanununu ihlal, kaak alma, fuhu yapma,
sahtecilik ve kaaklk yapma olarak belirlenmektedir.67
Kriminoloji alannda yaplan almalar, su ile ekonomik durum
arasnda nemli bir etkileim bulunduunu gstermektedir. Faillerin yoksulluk durumu ile ilenen su trleri arasnda dahi iliki tespit edilmektedir. rnein hrszlk ve yama sular %77.3 orannda
yoksullar tarafndan ilenirken, dolandrclk suu %71.4, kalpazanlk
suu %66.7 orannda yoksul olmayan kiilerce ilenmektedir. nsan
ldrme ve yaralama sular sklkla yoksullar tarafndan ilenirken,
cinsel saldr sularnda yoksulluun ayrc bir kriter olmad aratrma sonularndan anlalmaktadr.68 Trkiye iinde yaanan i glerin de su ileme oranlar ile, zellikle ekonomik zorluklar balamnda
yakn bir iliki iinde olduu anlalmaktadr. Su ileme oranlarnn,
g alan kentlerde belirgin biimde art gsterdii saptanmaktadr.69
Isparta Cezaevi zerinde yaplan bir almann sonularna gre, hkmllerin %62.5i hayatlarnn herhangi bir dneminde g etmi
olan kiilerden olumaktadr. G sonras yaanan sknlarn iinde,
%69.9 ile ekonomik skntlar ilk srada yer almaktadr.70
G sonucu yaanan sosyal ortam deiikliinin su ileme zerinde itici bir etkisi bulunduu, yaptmz alma ile desteklenmektedir.
Gerekten de, KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu ya da hkmllerin
%83.1i yaamlar boyunca en az bir defa yer deitirmitir. Tutuklu
veya hkmllerin %46s, yer deiikliine dair kararn oluturulmas srecinde kendi rzalarnn alnmas gerektiini ifade ederken,
%38.8lik ksm bu konuda kararsz kalmtr. Tutuklu ve hkmllerin
sadece %16.5lik ksm kendi grlerinin alnmasnn gerekli olmad
ynnde gr bildirmitir. Yaplan yer deiikliinin nedeni olarak,
tutuklu ve hkmllerin %68.9u i nedeniyle, %20.7si ise aile sorunlar nedeniyle yantn vermitir. Elde edilen verilere gre yer deiiklii, %68.9 orannda ekonomik skntlar nedeniyle yaplmtr.
67

68

69
Demir/Duman, 8-10.
Dinler/li,
smail Fert, Sosyal Politika ve Su likisi lkemiz Su Profili Asndan Bir Deerlendirme, Dokuzeyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Yaymlanmam
Doktora Lisans Tezi, zmir 2007, 184 vd.
70
Dinler/li, 11.
Fatma KARAKA DOAN
117
Tutuklu ve hkmllerin %62si almak iin, %18.2i ise turizm

amacyla KKTCye geldiini ifade etmitir. Bu orann iinde de byk
bir ksm, ekonomik kayg iindeki kiilerden olumaktadr. G olgusu ile birlikte ele alnmas gereken bir baka baln, su ile isizlik
ve ekonomik durum arasndaki etkileim olduu kabul edilmektedir.
KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu ve hkmllerin i yaamndaki
istikrar tespit etmek zere hazrlanan sorulara verilen yantlar, su ileme ile ekonomik durum ve isizlik arasnda iliki olduunu ortaya
koymaktadr. Kamu sektrnde almaktayken cezaevine girenlerin
oran %2.371 iken, zel sektrde almaktayken su ileyenlerin oran
%32.2 ve serbest meslek sahibi olup da su ileyenlerin oran %44.4 olarak belirlenmitir. Tutuklu ve hkmllerin %5.8i renci ve %15.2si
isizdir. Tutuklu ve hkmllerin %33.6s, su iledii srada almadn, %7.2si ise renci olduunu belirtmitir.
Bir baka sorudan elde edilen veriler gstermitir ki, isiz olduu halde kendisini zel sektrde yahut serbest alan kategorisinde
gsteren nemli bir kesim olmutur. Nitekim su iledii srada isiz
olduunu beyan edenlerin oran %33.6ya kadar kmtr. alt
ii kendi istei ile seip semedii sorulan tutuklu ve hkmllerin
%10u kendi istei ile semediini, %11.2si ise zorunlu olarak setiini
ifade etmitir. Tutuklu ve hkmllerin %78.8i iini kendi istei ile
setiini belirtmitir.
Elde edilen veriler, i yaamndaki istikrar ve gelecee dair gven
ile su ileme arasnda ters orant olduunu desteklemektedir. G ve
gten kaynaklanan sorunlar insanlarn sua srklenmesinde rol oynamaktadr. KKTCnin g alan bir lke olduu ve bunun da ekonomik
sorunlar olan insanlarn zellikle kentlerdeki saysn arttrd dnlerek, yakn gelecekte zm olabilecek nlemler zerinde allmaldr.

d. Eitim Durumun Su leme Oranlarna Etkisi
Ankete katlan tutuklu veya hkmllerin eitim durumuna ilikin olarak ulalan veriler, eitim seviyesi dtke sululuk oranlarnn ykseldii genel kansna paraleldir.
71
Trkiyede Isparta Cezaevi zerinde yaplan almadan elde edilen verilere gre,
kamu sektrnde almakta iken cezaevine girenlerin oran sadece %1dir., Dinler/li, 9.
118
KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu veya hkmllerin %40 ortaretim mezunu iken, %30.2si ilkretim ve %20.9u niversite mezunlarndan olumutur.72 Lisansst eitim alanlarn cezaevi nfusuna oran %4.1 olarak tespit edilmitir. Okuma yazma bilmeyenlerin
oran %4.7dir.73 Esasen bu verilerin daha gereki biimde yorumlanabilmesi, cezaevinin aynas konumunda olduu toplumsal yapnn
tamamnda eitim dzeylerine dair oranlarn bilinmesi ile mmkn
olabilecektir.
KKTC lkesinde 2006 yl Ocak ay ile 2011 yl Mays ay arasnda cezaevine giren tutuklu ve hkmllere ilikin istatistikler balamnda ayrca bir deerlendirme yaplmtr. Buna gre, 2006 yl-2011
yl Mays ay arasnda cezaevine giren ve okur yazar olmayan tutuklu
veya hkmllerin says 588 olmutur. lokul mezunu olanlarn says 3141, ortaokul mezunu olanlarn says 1983, lise ve dengi bir okul
mezunu olanlarn says 2403 ve yksekokul veya niversite mezunu
olanlarn says 544 olarak kaydedilmitir.
Saysal verilerden de anlald zere, KKTCde cezaevi mevcudunun ezici ounluu ilkokul mezunlarndan olumaktadr. Buna
karlk yksekokul veya niversite mezunu olanlarn says azmsanmayacak kadar yksek olup, stelik her yl en ok kendi misline katlanan kategoriyi oluturmutur.74 Okur-yazar olmayanlarn says 5 yl
5 aylk sre iinde belirgin bir azalma kaydetmezken, ilkokul mezunu
olanlarn says her yl azalma gstermitir. Lise veya dengi bir okul
mezunu olanlarn says da bu sre iinde ciddi bir art ya da azal
gstermemitir.75
72
Trkiyede Isparta Cezaevi zerinde 2005 yl Aralk aynda yaplan bir almada, en byk yzdeyi, %45.8lik oran ile ilkokul mezunlar almtr. Yksekokul
veya zeri eitim alanlarn cezaevi mevcuduna oran sadece %2.3 olmutur., Dinler/li, 7.
73
Trkiye Adalet Bakanl Ceza ve Tevfikevleri Genel Mdrlnn 2011 yl
Ocak ay verilerine gre, cezaevinde bulunan 122.404 hkml ve tutukludan
3.298i yksekokul veya faklte mezunudur. Ykseklisans mezunlarnn says
43 ve doktora mezunlarnn says 7dir., http://www.cte.adalet.gov.tr/(19 Ekim
2011); KKTC cezaevinde bulunan tutuklu veya hkmllerin eitim dzeylerinin
belirgin biimde yksek olduu dikkat ekmektedir.
74
KKTCde ...halkn niversite mezunu orannda dnya rekoru krdn..., http://
www.kibris.net/basin/gazeteler/kibristanhaberler/gunlukhaber_files/yargidan_meclise_elestiri_yagmuru.htm (3Kasm 2011)
75
Okur yazar olmayan: 2006 ylnda 104 E. ve 8 K., toplam 112; 2007 ylnda 73 E., 8
K., toplam 81; 2008 ylnda 106 E. ve 13 K., toplam 129; 2009 ylnda 105 E. ve 21 K.,
Fatma KARAKA DOAN
119
e. Medeni Durumun Su leme Oranlarna Etkisi
KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu ve hkmllerin %38.2si evli

ve %37.6s bekardr ve %50.3 ocuk sahibidir.76 Esasen kriminoloji alannda yaplan aratrmalar, evli kiilerin, bekar kiilere oranla daha az
su ilediklerini gstermektedir.77 ocuk sahibi olmalar dikkate alnarak, KKTC Cezaevinde bulunanlarn en az %50.3 evlilik deneyimi
yaayanlardan olumaktadr. Bu hali ile elde ettiimiz veriler, baka
lkelerin aksine, KKTCde evli olanlarn veya evlilik deneyimi yaayanlarn daha sk su ilediini gstermektedir.
Cezaevine giren hkml ve tutuklularn medeni durumlar balamnda 2006 yl Ocak ay ve 2011 yl Mays ay arasndaki dalm cezaevi kaytlar izlenerek incelenmitir. Bu dnem boyunca 4484
bekar kii cezaevine girmiken, evli olanlarn says 3912 ve dul olanlarn says 644 olmutur. Bekar olanlarn saysnn dier kategorilere
gre yksek olduu anlalmakla birlikte, sula mcadele balamnda
nemli saylabilecek bir veriye ulald iddia edilemez.
toplam 126; 2010 ylnda 73 E. ve 20 K., toplam 93; 2011 yl Mays ayna kadar 42 E.
ve 5 K., toplam 47 kii cezaevine girmitir. lkokul mezunu: 2006 ylnda 779 E. ve 9
K., toplam 788; 2007 ylnda 447 E., 8 K., toplam 455; 2008 ylnda 600 E. ve 25 K., toplam 625; 2009 ylnda 503 E. ve 22 K., toplam 525; 2010 ylnda 498 E. ve 18 K., toplam
516; 2011 yl Mays ayna kadar 226 E. ve 6 K., toplam 232 kii cezaevine girmitir.
Ortaokul mezunu: 2006 ylnda 345 E. ve 9 K., toplam 354; 2007 ylnda 365 E., 5 K.,
toplam 359; 2010 ylnda 333 E. ve 13 K., toplam 346; 2011 yl Mays ayna kadar 150
E. ve 7 K., toplam 157 kii cezaevine girmitir. Lise ve dengi okul mezunu: 2006 ylnda 402 E. ve 23 K., toplam 425; 2007 ylnda 416 E., 41 K., toplam 457; 2008 ylnda
401 E. ve 50 K., toplam 451; 2009 ylnda 404 E. ve 36 K., toplam 440; 2010 ylnda 420
E. ve 28 K., toplam 448; 2011 yl Mays ayna kadar 168 E. ve 14 K., toplam 182 kii
cezaevine girmitir. Yksekokul mezunu: 2006 ylnda 34 E. ve 1 K., toplam 35; 2007
ylnda 46 E., 6 K., toplam 52; 2008 ylnda 91 E. ve 16 K., toplam 107; 2009 ylnda 96
E. ve 9 K., toplam 105; 2010 ylnda 154 E. ve 17 K., toplam 171; 2011 Maysa kadar
63 E. ve 11 K., toplam 74 kii cezaevine girmitir. (K:Kadn, E:Erkek)
76
Bekar olanlar: 2006 ylnda 781 E. ve 18 K., toplam 799; 2007 ylnda 958 E., 29 K.,
315 E. ve 12 K., toplam 327 kii cezaevine girmitir. Evli olanlar: 2006 ylnda 808 E.
ve 34 K., toplam 842; 2007 ylnda 648 E., 36 K., toplam 684; 2008 ylnda 669 E. ve 48
toplam 660; 2011 yl Mays ayna kadar 285 E. ve 21 K., toplam 306 kii cezaevine
girmitir. Dul olanlar: 2006 ylnda 75 E. ve 8 K., toplam 83; 2007 ylnda 109 E., 16
49 E. ve 10 K., toplam 59 kii cezaevine girmitir.
77
Zahir Kzmaz, Cezaevine Girme Sklna Gre Sulular: Karlatrmal Bir Aratrma, 579, http://perweb.firat.edu.tr/personel/yayinlar/fua_297/297_61473.pdf
(21.10.2011)
120
f. Olumsuz Yaam Deneyimlerinin Su leme Oranlarna

Etkisi
Tutuklu ve hkmllerin gemi yaama dair olumsuz deneyimlerinin, su ileme zerinde etkili olup olmadn anlamak zere hazrlanan sorulara verilen yantlar, bugne kadar yaplan almalarla
paralellik arz etmitir. Tutuklu ve hkmllerin %31.2si, gemi yaamlarnda aile iddete maruz kaldklarn, %32.3 ise aileden birisinin iddetine uzun bir sre boyunca maruz kaldn ifade etmitir.
Ankete katlanlarn %21.7si, gemi yaamlarnda aile ye veya yelerine iddet uyguladn ifade etmitir. Tutuklu ve hkmllerin %28i
psikolojik tedavi grmtr.
Paralanm aile yaantsnn su ileme oranna etkisi balamnda sorulan sorulara verilen yantlara gre, tutuklu ve hkmllerin
%37.3, anne-babasnn ayr yaadn, %47.4, 0-18 ya aralnda
iken annesinden, babasndan veya her ikisinden ayr yaadn ifade etmitir. Tutuklu ve hkmllerin %3 bir bakc tarafndan ve
%4.2si sosyal hizmet kurumunda yetitirilmitir.
Baka lke deneyimlerine paralel olarak, KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu ve hkmllerin gemi yaama ilikin olumsuz deneyimleri su ileme olasln glendirebilmektedir. Bu veriler, suun
etkin biimde nlenebilmesi iin, ocukluk andan itibaren alnmas
gereken nlemleri gstermesi bakmndan deer tamaktadr. Erken
dnemde yaanan travmalar insanlarn kiiliklerini derinden etkilemekte ve bir gruba dahil olmak veya topluma tepkisini gstermek iin
su ilemesine yol aabilmektedir.

g. Alkol ve Sigara Kullanmnn Su lemeye Etkisi
Kriminoloji alannda yaplan almalar, alkol ile su ileme arasnda nemli bir iliki bulunduunu gstermektedir. iddet sularn
tetikleyen alkoln trafik sularnn ilenmesine etkisi %50 olarak ifade
edilmektedir.78 Trkiyede yaplan almalar aile ii iddet sularnn
ilenmesine de alkoln nemli bir etkisi bulunduunu ortaya koymaktadr.79
78

79
Sulhi Dnmezer, Kriminoloji, stanbul 1994, 335.

Aile ii iddet failleri zerinde yaplan bir almaya gre, faillerin %26.7si kt
Fatma KARAKA DOAN
121
KKTC Cezaevinde bulunanlar zerinde yaplan aratrmadan

elde edilen veriler, sanldnn aksine alkol ile su ileme skl arasnda sk bir ba olduunu desteklememektedir. Trafik ve aile ii iddet sularndan dolay tutuklama veya hapis cezasna mahkum edilme
olaslnn dk oluu dikkate alndnda, cezaevinde bulunan tutuklu veya hkmllerin gemi yaam deneyimlerinden yola klarak alkol ile su ileme arasnda hatr saylr bir ba tespit edilememi
olmas olaan karlanmaldr. Soruturma aamasna ilikin kaytlarn incelenmesi halinde, alkol ile su ileme arasnda ciddi bir etkileim bulunduu tespit edilecektir.
KKTC Cezaevinde bulunarak ankete katlanlarn %17.4 henz
15 yan altndayken alkol almaya balamtr. Tutuklu ve hkmllerin %41.3 18-20 ya aralnda ve %41.3 21 yan getikten sonra alkol kullanmaya balamtr. Bu soruya verilen yantlar, 15 yan
altnda alkol almaya balayanlarn orannn yksek olduunu gstermektedir. Alkol alma skln tespite ynelik soruya ise, %5.9 orannda kii haftada 3-4 gn, %5.2 oranndaki kii, haftann her gn ve
%21.2 oranndaki kii haftada bir-iki gn yantn vermitir. Tutuklu
ve hkmllerin %34.7si sadece zel gnlerde alkol aldn, 32.9u
ise hi alkol almadn ifade etmitir. Ailesinde sk alkol alan kiiler
olup olmad ynndeki soruya ise %80 orannda kii hayr demitir.
KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu veya hkmllerin %34.7sinin sigara kullanmaya balama ya 15 ve alt olarak tespit edilmitir.
Faillerin %40.3nn sigara kullanmna balama ya 18-20 ya aral
olmutur. Ailesinde sigara iicisi bir rol model bulunanlarn oran %80
olarak tespit edilmitir. Bu veriler nda sigara kullanm ile su ileme eilimi arasnda dikkate deer bir iliki bulunduunu kabul etmek
gerekir.
2. Yeniden Su leme Oranlarn Tespite Ynelik Sorulardan
Elde Edilen Veriler ve Analizi
ada su politikasnda cezann meru amac, sulunun iyiletirilmesini ve yeniden topluma dnmesini salamaktr. Nitekim infaz
bir alkanlk olarak alkol kullandn beyan etmitir., Yener nver, Trkiyede
Aile i iddetin Boyutlar, Nedenleri ve zm nerileri, in: Sula Mcadele Balamnda Trkiyede Aile i iddet, stanbul 2004, 41.
122
hukukunun, sosyalletirme ve yeniden su ilemenin nlenmesi olmak

zere, iki temel ilkesi vardr.80 Hapis cezasnn cezaevinde infaz edilmesi, infaz sresi boyunca failin yeniden su ilemesini engeller. nfaz
sresinin doru deerlendirilip deerlendirilmedii, failin tahliye sonras toplumsal yaama dnmesini takiben su ilemesini nlemedeki
baars ile llr.81 Buna karlk yeniden su ilemenin nlenmesi
konusunda dnya apnda sorunlar bulunduunu belirtmek gerekir.
KKTC Cezaevi zerinde yaptmz almann bu blmnde tutuklu ve hkmllere sorulan sorularla, cezaevinde kalma ile yeniden
su ilemenin nlenmesi arasnda bir iliki olup olmad renilmek
istenmitir. Daha nce bir sutan gzaltna alnp alnmad sorulan tutuklu ve hkmllerin %28.9u evet, %71.1i hayr demitir.
Daha nce bir sutan mahkum olup olmad sorulan tutuklu ve hkmllerin %78.8i hayr, %21.2si evet yantn vermitir. yle ise
su ileme kukusu ile adli makamlarla kar karya gelmek veya su
ilediinden bahisle mahkum edilmek, gelecekte yeniden su ileneceine dair hatr saylr bir karine oluturabilmektedir.
Yeniden su ileme davrannn nedenleri zerine yaplan ok
sayda alma bulunmaktadr. ledikleri ilk su nedeni ile mahkum
olan insanlar zerinde cezann zel nleme etkisinin gereklememe
nedenleri aratrlmaktadr. Su ileyen kiilerin, zaman iinde su ilemeyi yaam biimi haline getirdii grlmektedir. Hi su ilememi
olan kiilerin su ileme olaslklar ile daha nceden bir ya da birden
ok kez su ileyen kiilerin su ileme olaslklar eitli aratrmalara konu edilmitir. Kiilerin benlik geliimi ocukluk dneminde gerekletiinden, su ilemeyi alkanlk haline getirmede aile kurumu
belirleyici olabilmektedir. Nitekim ok kk yalarda aile ierisinde
olumsuz davranlara maruz kalan kiiler kolaylkla su ileme eilimine girebilmektedir.82
Yeniden su ilemenin nedenlerine ilikin birka nemli saptamadan hareket edilmektedir. ncelikle yeniden su ileyenlerin tamamna yakn erkeklerden olumaktadr. Mkerrer sululuk kadnlar
80

81

82
Karaka Doan, 55, 226 vd.

Karaka Doan, 235-236.
Zahir Kzmaz, Cezaevine Girme Sklna Gre Sulular: Karlatrmal Bir Aratrma, 575-576.
Fatma KARAKA DOAN
123
arasnda son derece azdr.83 Sularn ilendii yer konusunda yaplan

aratrmalar, kentsel alanlarn insanlar su ilemeye itecek ok sayda
etken barndrdn gstermektedir. Su alt kltrnn varl bata
olmak zere, yoksulluk, isizlik, ekonomik skntlar, denetleyici aile
balarnn zayflamas, sua zemin hazrlayan nemli etkenlerdir.84 Yaplan almalar ilk kez 18 ve alt bir yata su ileyen kiilerde mkerrer sululuk gelime olaslnn yksek olduunu gstermektedir.85
KKTCde yeniden su ilemenin engellenmesi iin cezaevi iinde
ve tahliye sonras yrtlecek programlarla cezann zel nleme amacna ulalmaya allmas gerekmektedir. Halen KKTCde bu konuda
yeterli donanm bulunduunu sylemek mmkn deildir. Oysa yeniden soruturmaya urama orannn %28.9, yeniden mahkum edilme
orannn %21.2 ve yeniden cezaevine girme orannn %22 olmas, gelecee dair nlem alnmasn gerektirmektedir.
3. Hapis Cezasnn Yeniden Su lemede Caydrc Olup
Olmadn Tespite Ynelik Sorulara Verilen Yantlar ve
Deerlendirmesi
Hapis cezasnn olumlu ve olumsuz yanlarna ynelik tartmalar
teden beri yaplmaktadr. Failleri toplumdan kopartarak yeniden su
ilemeye zemin hazrlamas, hapis cezasna yneltilen en ciddi eletirilerden birisidir. Bu blmde sorulan sorular ile, tutuklu ve hkmllerin hapis cezasnn yeniden su ilemede caydrcl konusundaki
grleri renilmek istenmitir.
Anketimize katlan hkml veya tutuklularn tahliye sonras
yeniden su ileyip ilemedii konusunda yneltilen soruya, sadece
%11.1 oranndaki tutuklu ve hkml evet yant vermitir. Tutuklu
ve hkmllerin %33.9u cezaevinden tahliye olanlarn su ilemediini belirtmitir. Bu konuda kararsz kalanlarn oran %53.8dir. Karar83
...erkek olmann mkerrer veya yeniden sululuun deimeyen bir habercisi olduu...,
Zahir Kzmaz, Cezaevine Girme Sklna Gre Sulular: Karlatrmal Bir Aratrma, 579.
84
Zahir Kzmaz, Cezaevine Girme Sklna Gre Sulular: Karlatrmal Bir Aratrma, 580.
85
18 Ya veya alt bir yata ilk kez su ileyenlerde mkerrer sululuk oran %65.2
iken, 19-21 ya aralnda su ileyenlerde %44.4, 22-24 ya aralndaki kiilerde
%50, 25-27 ya aralnda %25 ve 28 ya stnde %7.7dir., Kzmaz, Cezaevine
Girme Sklna Gre Sulular: Karlatrmal Bir Aratrma, 582.
124
sz kalanlarn orannn yksek oluu, yantlarn salkl olarak deerlendirilmesini ve sonu karlmasn engeller niteliktedir.
Hkml ya da tutuklu olarak cezaevinde kalndktan sonra yeniden su ilemenin ya da su ilemeyi istemenin nedeninin ne olabilecei sorulan tutuklu ve hkmllerin %29.6s aileden dlanmak,
%14.2si parasz kalmak, %8i intikam almak, %22.2si hepsi ve
%25.9u hibiri olarak yantlamtr. Bu oranlar, tutuklu veya hkmllerin %74nn, cezaevinden tahliye olan kiilerin, aileden dlanmak, parasz kalmak veya intikam almak nedenlerinin bir ya da
birkann etkisi ile yeniden su ilediini gstermektedir. Hapis cezasnn infaz ile elde edilmek istenen ama balamnda dnldnde, verilen yantlarn zerinde dnlmeye deer olduu aktr.
Cezaevinde kalmann su ilenmesine engel olup olmad sorulan
tutuklu ve hkmllerin %45i hayr demitir. Tutuklu ve hkmllerin %21.1i kararsz kalrken, %31.3i hapis cezasnn yeniden su
ilemeyi engellediini belirtmitir. Bu blm ile ilgili olarak sorulan
daha nce cezaevinde kaldnz m? sorusuna, evet diyenlerin oran
%22, hayr diyenlerin oran %78 olmutur.
Cezaevinde kalmann yeniden su ilemeye neden engel olabileceinin sorulmas karsnda, tutuklu ve hkmllerin %18.5i bir
daha cezaevine girmemek iin, %24.8i piman olduum iin, %22.3
ailemi zmemek iin, kimseyi madur etmemek iin ve %28.7si hepsi
seeneini iaretlemitir. Esasen bu veriler de hapis cezasnn infaz ile
ulalmak istenen amac destekler nitelikte deildir.
Cezaevinde kalmann su ilemeye itip itmediinin sorulmasna
ise, tutuklu ve hkmllerin %39.1i evet, %19.3 olabilir yantn vermitir. Toplamda %58.4e isabet eden bu oran olduka yksek
grnmektedir. Cezaevinde kalmann sua itmediini dnenlerin
oran %41de kalmtr.
ada dnem ceza ve infaz hukuku anlaynn en nemli zellii, kefaret ve korkutma amacnn gerilemesi olmutur. Bunlarn yerine
yeniden sosyalletirme amac ne kmtr. Bu amala, hapis cezasnn infaznn olabildiince hkmlnn kiiliine uygun hale getirilmesine allmaktadr.86 Nitekim hapis cezas yaptrmn, dier ceza
86
Karaka Doan, 225.
Fatma KARAKA DOAN
125
hukuku yaptrmlar arasnda ne kartan zellik de, infaz boyunca

bireyin yeniden sosyalletirmeye yarar faaliyetlere tabi tutulmasna
olanak salayabilmesi olmutur. Bu olumlu yanlarna ramen hapis
cezas infaz edilen kiiler arasnda yeniden su ileme orannn yksek
olmas dnya genelinde bir sorun olarak kabule edilmektedir.
Hapis cezasnn infaz yerleri olan cezaevleri, suun engellenmesi ve kontrol altna alnmasnda en nemli seenektir.87 Cezaevlerinin
bireyleri yeniden su ilemekten caydrmak ve su ileme eilimine
sahip olan bireyleri su ilemekten alkoymak biimindeki temel fonksiyonlarn neden yerine getirmedii tartma konusu edilmektedir.
Cezaevlerinin ceza ekme yeri deil, sulularn yeniden topluma kazandrlmas yeri olarak dnlmeye balanmasnn gemii ancak
getiimiz yzyl ortalarna dayanmaktadr. Bu dncelerin yaama
geirilmesi ise ancak yzyln sonlarnda mmkn olmutur. Cezaevlerinin fonksiyonunu yeniden sosyalletirme olarak gren grn
dnya apnda egemen olduunu sylemek mmkn olmayp aksine
cezaevi koullarnn arlatrlmas suretiyle cezaevlerinin birer cezalandrma yeri olarak grlmesi gerektii ynndeki grlerin de olduka taraftar topladn syleyebiliriz.88
Tahliye edilen kiiler arasnda yeniden su ileme oranlarnn gelimi lkelerde yksek olmas, cezaevinin sutan caydrmadaki ilevini tartmal hale getirmitir. Yaplan aratrmalar, ngilterede cezaevinden tahliye olan erkeklerin %60nn ilk drt yl iinde su ileyerek
yeniden cezaevine dndn gstermektedir. Buna karlk daha
nce su ilememi olan kiiler zerinde hapsetmenin caydrclk etkisi gl bulunmaktadr. Bu istatistiklerden yola kan aratrmaclar,
cezaevlerinin daha kt yerler haline getirilmesi halinde, cezaevinde
kalan sulularn yeniden su ileme isteklerinin azalabileceini belirtmektedirler. Kukusuz bu yaklam, cezaevlerinin yeniden sosyalletirmeye sunduu katky gzden karmaktadr.89
Hapis cezasnn sulular yeniden su ilemekten caydrabilmesinde etkili olan bir baka husus da cezaevinde geirilen srenin ne kadar
87
Zahir Kzmaz, Cezaevinin ve Hapsetmenin Suu Engellemedeki Etkisi, 227, http://

perweb.firat.edu.tr/personel/yayinlar/fua_297/297_41760.pdf (21.10.2011)
88
Kzmaz, Cezaevinin ve Hapsetmenin Suu Engellemedeki Etkisi, 230-231.
89
Kzmaz, Cezaevinin ve Hapsetmenin Suu Engellemedeki Etkisi, 232.
126
olduudur. Bu balamda yeniden su ilenmesine engel olabilmesi

iin cezaevinde kalma sresinin en fazla ne kadar olmas gerektii ile
ilgili olarak sorulan soruya, KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu ve
hkmllerin %76.2si bir yl, %10.5i 5 yl yantn vermitir. Uzun
sreli hapis cezasnn cezann amac ile badap badamad tartmalarnda verilen yantlarn anlaml olduunu dnmek gerekmektedir. Yeniden su ilenmesine engel olabilmesi iin cezaevinde kalma
sresinin en az ne kadar olmas gerektii ile ilgili soruya ise, tutuklu
ve hkmllerin %65.5i bir ay, %20.7si bir yl, %2.9s be yl
ve %9.5si on yl yantn vermitir. Tutuklu ve hkmllerin sadece
%7.6s yirmi yl seeneini iaretlemitir.
KKTC Cezaevi kaytlarnn incelenmesinden elde edilen veriler,
ksa sreli hapis cezasna mahkum edilenlerin orannn yksek olduunu gstermektedir. 2006 yl Ocak ay ile 2011 yl Mays ay sonuna
kadar olan dnemde, 1189 kii, 1 aydan az sreli hapis cezasna mahkum edilerek cezaevine konulmutur. 1 aydan 3 aya kadar sreli hapis cezasna mahkum edilenlerin says 1926 olmutur. Bu dnemde 3
aydan 6 aya kadar hapis cezasna mahkum edilenelerin says 547dir.
6 aydan 1 yla kadar sreli hapis cezasna mahkum olarak cezaevine
girenlerin says 479 iken, 1 yldan 3 yla kadar sreli hapis cezasna
mahkum edilenlerin says 344 olarak kaydedilmitir. 3 yldan 6 yla
kadar sreli hapis cezasna mahkum edilenlerin says 115tir. 6-9 yl
aras sreli hapis cezasna mahkum edilerek cezaevine konulanlarn
says 25, 9-12 yl aras hapis cezasna mahkum edilenlerin says 11,
12-20 yl aras hapis cezasna mahkum edilenlerin says 10, 20-25 yl
aras sreli hapis cezasna mahkum edilenlerin says 7 ve 25 yl ve
zeri sreli hapis cezasna mahkum edilenlerin says 3 olmutur.90
90
1 ay ve aas hapis ceza alanlar; 2006 Ylnda: 203; 2007 Ylnda: 238; 2008 Ylnda:
271; 2009 Ylnda: 248; 2010 Ylnda: 143; 2011 Maysa kadar: 86. 1-3 ay aras hapis
cezas alanlar; 2006 Ylnda: 370; 2007 Ylnda: 265; 2008 Ylnda: 270; 2009 Ylnda:
338; 2010 Ylnda: 484; 2011 Maysa kadar: 199. 3-6 ay aras hapis cezas alanlar;
2006 Ylnda: 114; 2007 Ylnda: 96; 2008 Ylnda: 137; 2009 Ylnda: 93; 2010 Ylnda:
71; 2011 Maysa kadar: 36. 6 ay-1 yl aras hapis cezas alanlar; 2006 Ylnda: 102;
2007 Ylnda: 143; 2008 Ylnda: 94; 2009 Ylnda: 64; 2010 Ylnda: 46; 2011 Maysa
kadar: 30. 1-3 yl aras hapis cezas alanlar; 2006 Ylnda: 70; 2007 Ylnda: 96; 2008
Ylnda: 82; 2009 Ylnda: 42; 2010 Ylnda: 44; 2011 Maysa kadar: 10. 3-6 yl aras
hapis cezas alanlar; 2006 Ylnda: 21; 2007 Ylnda: 23; 2008 Ylnda: 22; 2009 Ylnda: 29; 2010 Ylnda: 18; 2011 Yl Maysa: 2. 6-9 yl aras hapis cezas alanlar; 2006
Ylnda: 2; 2007 Ylnda: 3; 2008 Ylnda: 6; 2009 Ylnda: 7; 2010 Ylnda: 4; 2011 Yl
Fatma KARAKA DOAN
127
Saysal veriler KKTCde en sk bavurulan hapis cezasnn 1-3 ay

ve herhalde 1 yl veya daha az sreli hapis cezas olduunu gstermektedir. yl veya daha uzun sreli hapis cezasna mahkum edilme
skl belirgin biimde dktr. Esasen ksa sreli hapsetme yerine
seenek yaptrmlar uygulanmas gerektii konusunda uluslararas
alanda ciddi bir uzlama salanmtr. zgrlkten yoksun brakmayan kamu hizmeti, tazminat ve telafi, madur-fail arabuluculuu, sosyal arabuluculuk, bir ksm haklarn snrlanmas seeneklerin bazlardr.91 Toplumsal cezalar olarak adlandrlan seeneklerin en nemli
zellii, hapis cezas gibi su failinin toplumdan dlanmasna deil,
toplum ierisinde kazanlmasna hizmet etmeleridir.92
Yaplan baz almalar, uzun sreli hapsetmenin yeniden su ileme olasln arttrdn gstermektedir. Bunun gerekesi, daha uzun
sre hapsetmenin, kiileri daha uzun bir sre boyunca sua iten zemin
ile temas ettirdii olarak gsterilmektedir. Cezaevi koullar ve cezaevinde yaygnca etkisi grlen su alt kltr93, sulularn slah edilmesi
almalarnn etkisini azaltmakta ve yeniden su ilemeye ynlendirmektedir. Cezaevinde tutmann tek iyi yan, en azndan cezaevinde olduu srece, toplum iinde yeniden su ileme olanan fiziksel olarak
ortadan kaldrmasdr.94 Kabul etmek gerekir ki, salt su ilemeyi nlemek iin hapsetmek, cezann amac ile badar grnmemektedir.
almamza katlan tutuklu veya hkmllerin nemli bir ksm,
cezaevinde kalma sresinin uzun olmasn, yeniden sululuu arttran
bir neden olarak grmektedir. Tutuklu veya hkmllerin byk ksm, uzun sreli hapis cezasnn sutan caydrmadn dnmektedir.
91

92
93
94
Maysa kadar: 3. 9-20 yl aras hapis cezas alanlar; 2006 Ylnda: 2; 2007 Ylnda: 6;
2008 Ylnda: 9; 2009 Ylnda: 2; 2010 Ylnda: 2. 20 Yl ve zeri hapis cezas alanlar;
2006 Ylnda: 1; 2007 Ylnda: -; 2008 Ylnda: 1; 2009 Ylnda: 3; 2010 Ylnda: 4.
Van Kalmthout, 10-11.
Van Kalmthout, 12; Hapis cezasna seenek olarak gelien ve baz lkelerde iki
hatta yla kadar olan hapis cezalasnn yerine ikame edilen alma cezas, para
cezas ile artl cezadan sonraki en nemli yaptrm olmutur. alma cezas, ngiltere, Fransa ve Hollandada ayaklar yere basan bir ceza tr olarak yaygnca
uygulanmaktadr., Van Kalmthout, 18.
Mahkumlama sreci, mahkumun cezaevindeki alt kltre uyum salama ve asimile olmasn ifade etmektedir. Cezaevine giren kii, bir sre sonra cezaevinde varolan kltre uyum salamakta, dilini ve kodlarn benimsemektedir. Bu benimseyi, kiilerin tahliye sonras toplumsal yaama uyum salama olasln eitli
derecelerde gletirmektedir., Donald Clemmer, aktaran Kzmaz, Cezaevinin ve
Hapsetmenin Suu Engellemedeki Etkisi, 236.
Kzmaz, Cezaevinin ve Hapsetmenin Suu Engellemedeki Etkisi, 233-234.
128
KKTC balamnda yaptmz almada gr bildiren tutuklu

veya hkmllerin %74, cezaevinden tahliye olan kiilerin, aileden
dlanmak, parasz kalmak veya intikam almak nedenlerinin bir ya da
birkann etkisi ile yeniden su ilediini gstermektedir. Cezaevinde
kalmann yol at sorunlar, yeniden sosyalletirme programlarnn
baarsn glgelemekte ve tahliye sonras yeniden su ileme konusunda caydrc etki yaratmasn engellemektedir. Baka almalardan
elde edilen bulgular da gstermektedir ki, uzun yllara yaylan tutukluluk sresi ve cezaevi alt kltrne dahil olma sreci ile toplumsal
yaamdan kopma ve varolan ilikileri yitirme, cezaevi sonras uyum
srecini olumsuz etkileyerek yeniden su ilemeyi tetiklemektedir.95
Hapis cezasnn infaz srasnda ve sonrasnda alnacak nlemlerle cezaevi hayatnn olumsuz etkilerinin en aza indirgenmesi, yeniden su
ileme oranlarnda azalmaya yol aabilecektir.
4. Cezaevi Yaantsnn Hkml ve Tutuklular zerindeki
Etkisini Tespite Ynelik Sorulardan Elde Edilen Verilerin
Deerlendirilmesi
Herhangi bir adalet anlay yahut siyasi tercihle snrl olmakszn, dnyann bir ucundan dier ucuna, cezaevlerinde tutuklu veya
hkml says artmaktadr. rnein ABDde 1980 ylnda yarm
milyon olan cezaevi nfusu 2002 ylnda iki milyona ulamtr. lkelerin cezaevlerindeki bu art ile mcadele edecek yeterli kaynaklar
olmaynca, cezaevi koullar giderek ktlemekte96 ve en nemlisi
hapis cezasnn yeniden topluma kazandrma ilevinin hayata geirilmesi mmkn olamamaktdadr.97 Hapis cezasnn kendisinden
beklenen yarar ve ilevi yerine getirememesi bunun da tesinde tutuklu veya hkmller zerindeki olumsuz etkilerinin giderek artmas karsnda, hapis cezasna seenek kurumlarn nemine vurgu
yaplmaktadr. Buna karlk hapis cezasnn yerine geirilebilecek
95

96
Kzmaz, Cezaevinin ve Hapsetmenin Suu Engellemedeki Etkisi, 236 vd.

Cezaevlerinin kalabalk olmas tutuklu ve hkmllere hastalklarn bulamasn
kolaylatrmakta ve salklarn tehdit etmektedir., Vivien Stern, Introduction: an
overview and some issues, in: Sentenced to die? The Problem of TB in Prisons in
Easren Europe and Asia (Ed.Vivien Stern), International Centre for Prison Studies
Kings College London, UK 1999, 9.
97
Coyle, 151.
Fatma KARAKA DOAN
129
seeneklerin kstl olmas, cezaevlerinin geni kapasitelere hitap etmesini98 zorunlu klmaktadr.
Yaplan aratrmalara gre, cezaevi yaants be temel ihtiyatan
yoksun kalmaya yol amaktadr. Bunlar, zgrlkten, eya ve hizmetlerden, kar cins ile cinsel ilikiden99, kiisel zerklikten ve kiisel gvenlikten yoksun olmak biiminde sralanmaktr. Maruz kalnan bu
yoksunluklar, tutuklu ve hkmllerde baz tepkilere yol aarak tahliye sonras yaam gletirmektedir.100
Cezaevinde kendilerini en ok nelerin etkilediinin sorulmas
zerine KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu ve hkmllerin %46s,
tanmadklar insanlarla birarada olmak, darya kamamak ve cezaevi koullar seeneklerin tmnn etkili olduunu belirtmitir.
Cezaevi yerine toplum iinde denetim altnda tutulmann su ileme
isteini azaltp azaltmayacan ieren soruya, tutuklu ve hkmllerin %74.7si evet, %16.7si olabilir yantn vermitir. Tutuklu ve
hkmllerin %963 cezaevinden kmak istediini, %56.7si tahliye
sonras sadece ailesi ile yaamak istediini belirtmitir.
Hapis cezasnn cezaevinde infaznn yol at, toplumsal yaama yabanclama sorunu konusunda KKTC Cezaevinde bulunan
tutuklu ve hkmllerin verdii yantlar, baka lkelerde yaplan
aratrma sonularn destekler niteliktedir. Hapis cezasnn yaygn
bir ceza tr haline gelmesinin, cezann amacn en iyi biimde gerekletiren ceza tr olduuna yorumlanmas mmkn deildir.
Gerekten cezaevinde infazn yol at sorunlar katlanarak bymektedir. Hkmllk stats ile birleen cezaevi yaants, tahliye sonras pekok soruna yol amaktadr. Tahliye sonras toplumsal
ilikilere kabul edilip sayg grmenin en nemli belirtisi istakrarl bir
98
...Ceza infaz kurumlar...belirli kategorideki sank ve hkmller iin toplama merkezi

olmaktadr..., Van Kalmthout, 33.
99
...Danimarka, sve, Hollanda ve spanya gibi baz Bat Avrupa lkelerinde izin verilen
cinsel iliki ziyaretleri...Bu ziyaretlerde uzunluu saate kadar varabilecek bir sre boyunca mahkumun tek kimse tarafndan ziyaret edilmesine izin verilir. Bu kimse genelde
mahkumun nikahl ya da nikahsz uzun sreli nikahsz ei olur. ift bu ziyareti, iinde
yatak, du ve tuvalet bulunan kk bir nitede geirir. Bu ziyaretlerin daha gayriresmi
bir ekli de erkek mahkumlar haftasonlarnda ailelerinin ziyaret edebildii Gney Amerika lkelerinde uygulanr. Baz cezaevlerinde kadn mahkumlar da ziyaret edilebilir...,
Coyle, 98.
100
Kzmaz, Cezaevinin ve Hapsetmenin Suu Engellemedeki Etkisi, 239.
130
i yaam olarak ifade edilmektedir. Tahliye sonras i bulup bulmama olasl balamnda sorulan soruya, KKTC Cezaevinde bulunan
tutuklu ve hkmllerin %64.6snn evet yantn vermesi dikkat
ekicidir. Bu soruya belki yantn verenlerin oran %18.3 ve hayr
yantn verenlerin oran %17.1 olarak belirlenmitir. Tahliye sonras iyi bir i bulup bulamayacaklar konusunda gr sorulanlarn
%61.1i evet yantn vermitir. Bu soruya hayr demek suretiyle
umutsuzluunu belirtenlerin oran %38.9 olmutur. Tutuklu ve hkmllerin %45.6s, tahliye sonras eski iine devam edebileceini
dnmektedir. Bu konuda kararsz kalanlarn oran %25.6 ve hayr diyenlerin oran %28.8 olarak belirlenmitir. Tahliye sonras yaanan isizlik ve ekonomik sorunlar aile ii huzursuzlua ve giderek
yeniden su ilemeye yol aabilmektedir.
Cezaevinde kalmann kendilerine bir yarar salayp salamadnn sorulmas zerine, tutuklu ve hkmllerin %50si olumlu, %50si
olumsuz yant vermitir. Cezaevinde kalnan sre iinde ne hissettikleri sorulan tutuklu ve hkmllerin %64.2si bana hakszlk yapldn
dndm101 yantn vermitir. Bu soruya hak ettiim cezay ektiimi
dndm yantn verenlerin oran sadece %25.4 olmutur.
Cezaevinde kalmann sosyal ilikiler zerindeki etkisi balamnda sorulan soruya, tutuklu ve hkmllerin %43.2si ilikilerinin bozulmad yantn vermitir. Ei ile ilikisi bozulduunu belirtenlerin
oran %18.7, ocuklar ile bozulduunu belirtenlerin oran %2.6, annebabasyla bozulduunu belirtenlerin oran %10.3 ve akraba evresi ile
bozulduunu belirtenlerin oran %25.2 olarak tespit edilmitir. Yaplan aratrmalar, cezaevine giren kiilerin ekirdek aileleri tarafndan
dzenli olarak ziyaret edildiini ve her trl ihtiyalarnn giderildiini gstermektedir. Tahliye sonras yeniden sosyalletirmeyi salama
balamnda, cezaevinde dzenli olarak ziyareti kabulnn nemli
bir ilevi bulunmaktadr. Tutuklu ve hkmllerin ziyaret olanaklarn kolaylatrc uygulamalar ve olabildiince ailelerine yakn cezaevlerinde tutulmas bu nedenle nem tamaktadr.102
101
zellikle uzun sreli hapis cezasna mahkum edilen kiilerin, aradan geen zaman iinde yaptklar hakszl unuttuklarna ve giderek kendilerine hakszlk
yapld duygusuna odaklandklarna sklkla rastlanmaktadr.
102
Karaka Doan, 263.
Fatma KARAKA DOAN
131
Tahliye sonras tutuklu ve hkmllerin %63.2si devlet tarafndan denetlenmek istemediini belirtmitir. Denetlenmeyi isteyenlerin
oran %36.87 olarak belirlenmitir. Devlet tarafndan denetlendikleri takdirde su ileme isteklerinin azalp azalmayacann sorulmas
zerine, tutuklu ve hkmllerin %38.9u hayr demitir. Kararsz
kalanlarn oran %27.8 olurken, %33.3 oranndaki kii denetlendikleri takdirde su ileme isteklerinin azalacan belirtmitir. Tahliye
sonras devlete yaplacak denetlemenin sresi konusunda grleri
sorulan tutuklu ve hkmllerin %38i sresiz yantn vermitir.
Denetim sresinin 1 ay olmasn isteyenlerin oran %35 olurken, 6 ay
olmasn isteyenlerin oran %17, 1 yl olmasn isteyenlerin oran %8 ve
5 yl isteyenlerin oran sadece %2 olmutur.
Getiimiz yzyldan beri, zgrlkten yoksunluu ifade eden yaptrmlarn snrlandrlmas gerektii zerinde durulmaktadr. Yaplan
aratrmalar cezann ar oluundan ok, kanlmaz oluunun potansiyel sulular su ilemekten alkoyduunu gstermektedir. Bu balamda
hapis cezasnn yerine bakaca yaptrmlarn geirilmesi gerekmektedir.
Su ileyen kiilerin yeniden sosyallemesinin salanmas iin cezaevi
dnda infaz mmkn yaptrmlarn uygulanmas gerekmektedir.103
KKTCde hapis cezasnn infaz aamasnn verimli olabilmesi iin
baz koullarn salanmas gerekmektedir. Halen kous sisteminin
uygulanyor olmas nedeniyle, tutuklu ve hkmller 30-40 kiilik
koularda tutulmaktadr. Bu sistem infaz aamasnn doru rehabilitasyon programlar ile deerlendirilmesini engellemekte ve hapis
cezasnn olumsuz etkilerinin ne kmasna yol amaktadr. lkede
cezaevi zerinde bir reform yaplmas ve imdiden alnacak nlemlerle sorunlarn ileride arlamasnn engellenmesi gerekmektedir.
5. Su Maduru ile Sutan Doan Zarar ve Failin Bunlarla
Yzlemesi Balamnda Sorulan Sorulara Verilen Yantlar ve
Elde Edilen Veriler
Gnmzde ceza adalet anlaynn, su ad verilen eylemi gerekletiren faile tepkisi farkl temelde ekillenebilmektedir. lk olaslkta, en bilinen tepki olan ve hakszln ceza ile karlanmasna dayanan
103
Sulhi Dnmezer, Su Siyaseti, 27.
132
cezalandrc adalet anlay vardr. kinci olaslk madurun zararnn

karlanmasna dayanan tazmin edici adalet anlay ve son olaslk da,
gerekletirilen hakszln karl olarak onarc bir tepki verilmesi
anlamna gelen, onarc adalet anlaydr.104
Cezann faili slah etmede ve yeniden su ilemesini engellemede
beklenen yarar salayamam olmas, zellikle 1970li yllardan itibaren onarc adalet anlaynn taraftar bulmasnda etkili olmutur.
stelik geleneksel cezalandrc sistem maduru ihmal etmi ve bozulan toplumsal dzenin yeniden salanmasna katk sunamamtr.105
Bu balamda bir zm yolu olarak dnlen onarc adalet anlay,
bozulan toplumsal ilikileri onarmay hedefler. Cezalandrc adalet
anlaynda, bireyler arasnda iliki kurulmas engellenerek birinin dierinden korunmas amalanrken, anarc adalet anlaynda bunun
tam aksine taraflar arasnda iliki kurulmaya allr. Ayrma ve yabanclatrma yerine, birletirme amalanr.106 Suun ilenmesi ile doan uyumazlk, madura verilen zararn giderilmesi ile zlmeye
allr. Su oluturan davran hukuk kurallarn ihlal etmekle kalmaz ayn zamanda topluma ve madura zarar verir.107 Bu nedenledir
ki, su faili, sutan doan zararn giderilmesi srecine dorudan katlr
ve meydana getirdii hakszlk ile yzleir. te bu sre, failin dorudan sorumluluk stlendii, meydana getirdii zarar ile yzletii ve
onun etkilerini ortadan kaldrmak iin aba gsterdii bir sre olarak
cereyan eder.
almamzn bu blmnde sorulan sorular ile su faillerinin
madura ve meydana gelen zarara yaklam anlalmak istenmitir.
Bu blmde yer alan sorulara yant veren tutuklu ve hkml saysnda belirgin bir azalma olduu gzlemlenmektedir. Anketin dier
blmlerinde yer alan sorulara tutuklu ve hkmllerin ou zaman
tamam veya tamamna yakn yant vermiken, bu blmde sorulan
sorulara yant vermeyenlerin oran %10 ile %30 arasnda deimitir.
104
Ekrem etintrk, Onarc Adalet Anlay ve Uzlatrma Kurumunun Trk Adalet

Sisteminde Alglan (Geleneksel Ceza Adalet Anlayna Eletirel Bir Bak), Ceza Hukuku Dergisi, Y:4, S:9, Nisan 2009, 193-194.
105
Fatma Karaka Doan, Sutan Doan Maduriyetin Devlet Tarafndan Giderilmesi ve
Su Madurlarna Yardm Hakknda Kanun Tasars, TBB Dergisi, Y:24, S:95, Temmuz-Austos 2011, 206 vd.
106
etintrk, 215.
107
Karaka Doan, 64.
Fatma KARAKA DOAN
133
Onarc adalet dncesinde, faili cezalandrmaktan ok, fail ile

madur arasnda bir iletiim ve uzlama ile beraber yzleme salanmak istenir. Kukusuz bu iletiim ancak taraflarn istekli olmas sayesinde balatlabilir. Buna karlk anketimize katlan tutuklu veya
hkmllerden iledii suun madur veya madurlar tarafndan
cezaevinde ziyaret edilmeyi isteyenlerin oran %54.2 olarak belirlenmitir. Tutuklu ve hkmllerin %45.8i iledikleri suun maduru tarafndan ziyaret edilmeyi istediklerini belirtmitir. Cezaevine girmek
yerine, madurun zararn karlamay tercih edip etmeyecekleri sorulanlarn %86.7si evet yantn vermitir. Bu soruya hayr yantn verenlerin oran sadece %13.3 olmutur. Cezaevine girmek yerine
madurun zararn bizzat bir ite alarak gidermeyi tercih edip etmeyeceklerinin sorulmas zerine, ayn oranda yani %86.7 oranndaki
tutuklu ve hkml evet yantn vermitir.
Yukardaki aklamalar, cezaevinde bulunan tutuklu veya hkmllerin byk ounluunun, iledikleri suun maduru ile karlamay yahut en azndan meydana getirdikleri zarar gidermeyi
istediklerini gstermektedir. stelik su faillerinin tamamna yakn,
cezaevinde kalmak yerine, bir ite alarak meydana getirdikleri zarar gidermek istediini belirtmektedir. Uzlama ve sorumluk alma iradesini gstermesi bakmndan, kamu otoritelerinin bu sonular nemsemesi gerektiini dnmekteyiz.
Tahliye olduktan sonra madur kii ya da kiilerle grmeyi isteyip istemedikleri ynndeki soruya, tutuklu ve hkmllerin %39.9u
evet yantn vermitir. Tutuklu ve hkmllerin %30.4 kararsz
kalrken, %29.7si hayr demek suretiyle grmek istemediini belirtmitir. Cezaevinde bulunduklar sre iinde madurla grmek
veya zararn gidermek konusunda istekli olan baz su faillerinin, tahliye sonras byle bir srece girme konusunda daha az istekli olduklar
anlalmaktadr.
Su maduru ile hangi konuda konumay tercih edebilecekleri
ynndeki soruya, tutuklu ve hkmllerin %34.9u zararn nasl giderebilecei hakknda yantn vermitir. Yant verenlerin %25.4 ilenilen su hakknda yantn verirken, %26.2i konumak istemediini
ifade etmitir. Kendisinden nefret edip etmedii hakknda konumak
istediini belirtenlerin oran %9.5 iken, ikayetinden vazgemesi hak-
134
knda konumak istediini ifade edenlerin oran %4 olmutur. Su faillerinin byk ounluunun, meydana getirdikleri zarar konusunda
sorumluluk almaya gnll olduklar anlalmaktadr.
Suun ilenmesinde madurun pay olduunu dnenlerin oran %51.9 olarak tespit edilmitir. Ksmen pay olduunu dnenlerin
oran %18.6 iken, madurun pay bulunmadn ifade edenlerin oran
%29.5 olmutur.
Ankete katlanlarn %89.7sinin iledii suun maduru yetikindir. Ankete katlanlarn %6.3nde su maduru 18 ya altnda bir
ocukken, %4nde 60 ya zeri bir kiidir. Ankete katlanlardan, 15
ya altnda bir ocua kar su ileyenlerin oran %5tir. Buna benzer
olarak sorulan bir baka soruya verilen yantlardan anlalmaktadr ki,
ankete katlananlarn %76.3 19 ya zeri bir erkee kar su ilemitir. 19 Ya zeri bir kadna kar su ileyenlerin oran %14.9 iken, 18
ya altndaki kz ocuuna kar su ileyenlerin oran %2.6, 18 ya altndaki bir erkek ocuuna kar su ileyenlerin oran %3.5 olmutur.
Anketimize katlp da bu soruya yant verenlerin %2.6snn iledii
suun maduru, cinsel ynelimi travesti/transeksel/gay/lezbiyen
olan bir kiidir.
Madurun eitim durumunu bilip bilmedikleri balamnda sorulan soruya yant verenlerin %65.1i hayr demitir. Madurun eitim
durumunu bildiini ifade edenlerin oran 34.1 olmutur. Anketimize katlarak yant verenlerin %44.3 madurun mesleini bilmediini, %55.7si bildiini belirtmitir. Maduru nceden tandn belirtenlerin oran %48.5 iken, tanmad yantn verenlerin oran %51.5
olmutur.
Suun ilenmesinde madur ile fail arasndaki iliki kadar baz tesadflerin de rol oynadn belirtmek gerekir. Gnmzn karmak
ilikileri iinde, sua yol aan etkenler arasnda, madura ve faile ait
nedenler giderek azalmakta, kentsel ve teknik etkenler ile ekonomik
ilikilerin rol artmaktadr. Nitekim anketimize katlan su faillerinin
yantlar gstermektedir ki, ilenen sularn yarsndan ounda fail
maduru byk lde tanmamaktadr.
Madur size zarar vermek ister mi?, sorusuna %36.4 orannda kii
evet yantn vermitir. Yant verenlerin %63.6s aksi grte olup, madurun kendisine zarar vermek istemeyecei seeneini iaretlemitir.
Fatma KARAKA DOAN
135
Kendinizi kontrol edebilseydiniz su ilemekten vazgeer miydiniz?

sorusuna %84.6 oranndaki kii evet yantn vermitir. Yant verenlerin %15.4 hayr seeneini iaretleyerek, kendini kontrol edebilse
idi de su ilemekten vazgemeyeceini ifade etmitir.
Ceza hukukunun onarc adalet anlayna, adli yargnn i ykn azaltma veya davalar hzlandrma arac olarak bakmas, kurumun
salayabilecei daha esasl katklarn grlememesine yol amaktadr.108 Fail ile madur ve hatta fail ile toplum arasndaki gerilimi azaltma arac olarak deerlendirilmesi halinde, onarc adalet anlay ilkelerinin ceza adalet sistemine nemli katklar sunabilecei gzard
edilmemelidir.

C. CEZAEV KAYITLARININ ANALZ

1. Genel Olarak
Dnyann her lkesinde ayn su tiplerinin ayn oranda ilendiini savunmak mmkn deildir. Nitekim her lkenin kendisine zg
koullar ve sorunlar bulunmakta ve bunlar o lkede ilenen sularn tr ve skl zerinde etkili olmaktadr. Bu blmde cezaevine
hkml veya tutuklu olarak giren kiilerin iledii sular kategorize
edilmek suretiyle sularn ilenme skl saptanmaya ve yetkililere
alnacak nlemlerin dorultusu konusunda katk sunulmaya allmaktadr.
Trkiye zerinde yaplan aratrma sonular, ehirlemenin su
ileme orann arttrdn, bu nedenle Marmara Blgesininin su ileme oranlarnn yksek oluu bakmndan en bata geldiini ortaya
koymaktadr. Takip eden blgeler olarak Ege ve Anadolu gelmekte, her blgenin ortak noktas olarak ehirlemenin youn olduu,
stanbul, Ankara ve zmir illeri gsterilmektedir.109 Bir baka adan
bakldnda, Trkiyede asayie ilikin su oranlarnn art gsterdii
dnemlerin, ekonomik krizler nedeniyle yzbinlerce insann isiz kald dnemler olduu ifade edilmektedir. Yine g alan illerde mala
kar ilenen sularn oran belirgin biimde yksektir. Buna karlk
ehirleme oran dk, g veren ve fazla gelimemi illerde su ile108

109
etintrk, 237.
Dnmezer, Kriminoloji, 165.
136
me oranlar dktr. ahsa kar ilenen sularn oranlarna bakldnda, ehirleme ve sosyo-ekonomik gelimilik oranlar dk, g
veren merkezlerin ne kt grlmektedir. Mala kar ilenen sular
ise aksine, ehirleme ve sosyo-ekonomik ynden gelimilik gsteren
ky kesimlerinde son derece yksektir.110 Sula mcadele etme bakmndan bu verilerin deerli olduu su gtrmezdir.
almann giri ksmnda da belirttiimiz gibi, KKTC Cezaevine
2006 yl Ocak ay-2011 yl Mays ay arasnda giren kiilerin ilemi
olduklar sulara ilikin veriler baz kriterlere gre kategorize edilmitir.
111
Bu alma ile KKTCde sula mcadelede yararlanlmas mmkn
baz sonularn elde edilmesi amalanmaktadr. Sosyal, siyasal ya da
ekonomik sorunlar, o lkede ilenen sular zerinde azaltc ya da trmandrc ynde etkili olabilmektedir. KKTC lkesinde de bu verilerden
yararlanlarak, sua yol aan nedenler zerinde durulabilir ve bylelikle
suun nlenmesi, henz ceza hukuku alanna girilmeden salanabilir.
KKTCde, nfusa gre su ileme oranlarnn yksek olmasndan
yaknlmaktadr. Yasalarda ngrlen cezalarn caydrc olamad
neredeyse su ilemeyi tevik ettii sklkla dile getirilmektedir.112 Bu
balamda KKTC lkesinin kendisine zg koullar bulunduunu ve
baz su tiplerinin zellikle ne ktn grmek, sula mcadelede yol
gsterici olabilecektir.

2. lenen Su Trlerinin Yllara Gre Dalm

a. Adam ldrme trnden sular:
2006 ylnda 23 kii; 2007 ylnda 36 kii; 2008 ylnda 37 kii; 2009
ylnda 22 kii; 2010 ylnda 15 kii; 2011 yl Mays ayna kadar 19 kii
hkml veya tutuklu cezaevine girmitir. 2006 Yl Ocak ay ile 2011
yl Mays ay arasnda bu sulardan cezaevine giren fail says 152 olarak belirlenmitir.
110
http://www.elestiriyoruz.com/bilimsel-paylasimlar/turkiye-suc-oranlariistatistikleri-hakkinda-ayrintili-makale/ (3 Kasm 2011)

111
2011 itibari ile sularn drt gruba ayrlmas temelinde, 113.000 kii adli sutan,
6.850 kii terr suundan, 2.426 kii kar amal su rgtne mensup olma suundan ve 1.688 kii de dier sulardan Trkiye cezaevlerinde bulunmaktadr.,
http://www.cte.adalet.gov.tr/ (4 Kasm 2011)
112
http://www.kibris.net/basin/gazeteler/kibristanhaberler/gunlukhaber_files/
yargidan_meclise_elestiri_yagmuru.htm (3 Kasm 2011)
Fatma KARAKA DOAN
137
b. lkeye izinsiz girmek ve izinsiz almak trnden sular
2006 ylnda 394 kii; 2007 ylnda 206 kii; 2008 ylnda 134; 2009
ylnda 139 kii; 2010 ylnda 110 kii; 2011 yl Mays ayna kadar 50
kii hkml veya tutuklu olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak
ay ile 2011 yl Mays ay arasnda bu sulardan cezaevine giren fail
says 1.033 olmutur.

c. Sahte evrak, ek, polie, banknot ve kimlik dzenlemek ve

dolandrclk trnden sular
2006 ylnda 184 kii; 2007 ylnda 224 kii; 2008 ylnda 233 kii;
2009 ylnda 190 kii; 2010 ylnda 197 kii; 2011 yl Mays ayna kadar 87 kii hkml veya tutuklu olarak cezaevine girmitir. 2006 yl
Ocak ay ile 2011 yl Mays ay arasnda bu sulardan cezaevine giren
fail says 1071 olmutur.

d. Hrszlk (sirkat113) ve soygun tr sular

e. Askeri yasak blgeyi ihlal sular

f. ocuklarn cinsel istismar, alkonulmas, rza geme ve dier

cinsel dokunulmazla kar sular
113
alma, hrszlk, http://tdkterim.gov.tr/bts/ (23 Austos 2011)
138
hkml veya tutuklu olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak ay

ile 2011 yl Mays ay arasnda bu sulardan cezaevine giren fail says
129 olmutur.

g. Ehliyetsiz ara srmek, trafik kazas yapmak, alkoll ara

kullanmak ve trafikte lme neden olmak trnden sular

h. nsan yaralama trnden sular
456 olmutur.

. Fuhu yapmak veya yaptrmak trnden sular
69 olmutur.

i. zinsiz Gney Kbrsa gitmek trnden sular
ylnda 1 kii; 2011 yl Mays ayna kadar 38 kii hkml veya tutuklu olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak ay ile 2011 yl Mays ay
arasnda bu sulardan cezaevine giren fail says 58 olmutur.

j. Ateli silah, patlayc madde ve bak tamak ve kullanmak

sular
Fatma KARAKA DOAN
139

259 olmutur.

k. Kasti hasar ve kundaklama sular
109 olmutur.

l. Uyuturucu madde sular

m. Mahkeme emrine uymamak ve saygszlk etmek sular

n. Gmrksz veya gmrk izinsiz mal tasarrufu sular:
2006 ylnda 1 kii; 2007 ylnda 5 kii; 2008 ylnda 4 kii; 2009 ylnda 6 kii; 2010 ylnda 11 kii; 2011 yl Mays ayna kadar 2 kii hkml veya tutuklu olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak ay ile
2011 yl Mays ay arasnda bu sulardan cezaevine giren fail says 29
olmutur.

o. Kumar oynamak suu:
2006 ylnda 4 kii; 2007 ylnda 6 kii; 2008 ylnda 2 kii hkml
veya tutuklu olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak ay ile 2011 yl
Mays ay arasnda bu sulardan cezaevine giren fail says 12 olmutur.
140
p. zinsiz eski eser tasarrufu sular:
105 olmutur.

r. Su rgt kurmak ve sua teebbs trnden sular
100 olmutur.

s. Kavgaya karmak, sarholuk, itale-i lisan114 trnden sular
ylnda 15 kii; 2011 yl Mays ayna kadar 1 kii hkml veya tutuklu olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak ay ile 2011 yl Mays ay

t. Rvet nermek, rvet almak/vermek ve zimmet sular
2007 ylnda 5 kii; 2010 ylnda 1 kii; 2011 yl Mays ayna kadar
2 kii hkml veya tutuklu olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak
ay ile 2011 yl Mays ay arasnda bu sulardan cezaevine giren fail
says 8 olmutur.

v. Yangn karmak trnden sular
2006 ylnda 3 kii; 2008 ylnda 1 kii; 2010 ylnda 6 kii; 2011 yl
Mays ayna kadar 1 kii hkml veya tutuklu olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak ay ile 2011 yl Mays ay arasnda bu sulardan
cezaevine giren fail says 11 olmutur.

y. Seferberlik ve askeri kurallara uymama trnden sular
2006 ylnda 4 kii; 2008 ylnda 5 kii; 2009 ylnda 3 kii; 2010 ylnda 14 kii; 2011 yl Mays ayna kadar 6 kii hkml veya tutuklu
olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak ay ile 2011 yl Mays ay
114
Dil uzatma, kt eyler syleme, http://sozluk.ihya.org/osmanlica-turkce-sozluk/itale-i-lisan.html (22 Austos 2011)
Fatma KARAKA DOAN
141
z. Kaaklk trnden sular
2006 ylnda 3 kii; 2007 ylnda 5 kii; 2008 ylnda 7 kii; 2010 ylnda 5 kii; 2011 yl Mays ayna kadar 8 kii hkml veya tutuklu
olarak cezaevine girmitir. 2006 yl Ocak ay ile 2011 yl Mays ay
Yukarda snflandrlmak suretiyle aktarlan temel su gruplarnn dnda kalan ve daha az ilenen su trleri de bulunmaktadr. Bu
sularn arasnda, ocuklara eziyet, intihara teebbs115, izinsiz balk
avlamak, nafaka dememek, hayali ikayet, izinsiz iane116 toplamak,
muhasm117 tank olmak, amme fesatl, cezaevine yasak eya sokmak, dilencilik yapmak, genel ahlaka uymayan video filmi gstermek,
hayvanlarla cinsel mnasebette bulunmak, sadaka toplamak, tehlikeye kar nleyici tedbir almamak, firar, 22/88 sayl Yasa118ya aykrlk,
evreyi kirletmek, devleti vergiden mahrum etmek, dedektr kullanmak, polise yalan bilgi vermek, su gelirlerini aklamak, aylaklk, kuru
sk tabanca ithali, terr rgt yesi olmak gibi sular bulunmaktadr.

V. SONU VE DEERLENDRME
Yaptrmlarnn ar ve insana mdahalede snrnn geni olmas nedeniyle, toplumsal yaamn rahat ve huzurlu olarak devam iin
ceza hukukuna son are olarak bavurulmaldr. Suun nlenmesinde
ilk akla gelen tedbirlerin ceza hukukuna dahil olmas bu nedenle isabetli deildir. Gerekten de sosyal olaylarn ve etkilerin dnda gremeyeceimiz su ve sululuk meselesinin, salt ceza hukuku aralar ile
halline gidilmesi kesin bir zm olmayacaktr. Sua zemin hazrlayan
sosyal, ekonomik ve politik sorunlar zlmedii srece, bunlara bal
isizlik, ekonomik zorluklar, frsat eitsizlii, g, cinsiyete, etnik kimlie ya da statye dayal ayrmclk ile gelecek kaygs, insanlar sua
srklemeye devam edecektir.
115
KKTC Ceza Yasas Fasl 154 m.219, ntihara Teebbs, ntihara teebbs eden
herhangi bir kii hafif bir su ilemi olur., http://www.mahkemeler.net/
birlestirilmis/f_154.doc (30 Aralk 2011)
116
Yardm, http://tdkterim.gov.tr/bts/ (23 Austos 2011)
117
Birbirine dman olanlardan herbiri, http://tdkterim.gov.tr/bts/ (23 Austos 2011)
118
Mahkeme kararlarnn karlkl tanma ve tenfizine olanak salayan 22/88 sayl
KKTC ile Trkiye arasnda 25.12.1987 tarihinde imzalanan Hukuki, Ticari ve Cezai konularda Adli Yardmlama, Tanma ve Tenfiz, Sulularn Geri verilmesi ve Hkmllerin
Nakli Szlemesinin Onaylanmasnn Uygun Bulunmasna likin Yasa, http://www.
mahkemeler.net/Kararlar/Yargitay/Aile/dno/2006/1-2006.doc (22 Austos 2011)
142
ikago Okulu dnrlerine gre, insann dier davranlar olduu gibi, su ad verilen davran da iinde yaad evre ve sosyal
deikenlerle aklanabilir.119 Bu balamda, KKTCde sula mcadelede, ada kriminolojinin ilkelerinden yararlanmak ve birbiri ile tutarl su ve ceza politikalar belirlemek bir zorunluluktur. Baz su ya
da sulu kategorilerine ceza normu eksiksiz uygulanrken, dierlerine hogr ile yaklalmas, ceza normuna sayg duyulmasn azaltr.
Oysa su olarak dzenlenmi olan eylemden kanma bir kesim iin
deil, stats ve gc ne olursa olsun herkes iin devdir.
Kriminoloji alannda yaplan almalar, su ile ekonomik durum arasnda nemli bir etkileim bulunduunu gstermektedir. Faillerin yoksulluk durumu, ilenen suun trn dahi belirlemektedir.
KKTCde sularn nemli bir ksm, lkeye gelen yabanc kiilerce ilenmektedir. Nitekim cezaevindeki su faillerinin %45.7si Trkiye Cumhuriyeti, %26s KKTC ve %67.7si KKTC ve Trkiye Cumhuriyeti ortak vatandadr. Cezaevindeki su faillerinin %60.1i Trkiye, %31.8i
KKTC doumludur. Cezaevinde bulunan yabanc su faillerinin %62si
almak, %18.2i ise turizm amacyla lkeye giri yapmtr. Saysal
oranlar, gn ve ge bal ekonomik sorunlarn su ileme zerindeki etkisini gstermektedir. Bu veriler ayn zamanda, KKTCde ilenen,
izinsiz giri, izinsiz almak, izinsiz kalmak, izinsiz ayrlmak ile benzeri trden gmenlik mevzuatna aykrlk sularnn ilenme orann
ykseltmektedir. Aratrma sonular, gle yahut geici nedenlerle gelen kiilerin lke giriinde yasalarn ngrd biimde denetlenmesi,
sua karmalarnn engellenmesi ve lke kapasitesinin zerinde g
alnmasnn politik dzeyde izlenmesi gerektiine iaret etmektedir.
KKTC Cezaevi kaytlar, lkede sklkla mala kar sularn ilendiini gstermektedir. 2006-2011 yllar arasnda 1462 kii, hrszlk ve soygun trnden sularn faili olarak cezaevine girmitir. Bu saylar, mala
kar sularda faillerin yakalanma orannn, ahsa kar sulara oranla
drt kat daha dk olduu tespiti nda yorumlanmaldr. lkede
mala kar ilenen sularn oran dzenli olarak artmaktadr. Mala kar
sular ileyen failerin ekonomik adan yoksul olmas, sula mcadelede gzetilmesi gereken nemli bir veridir. G, yoksulluk, isizlik ve
119
Dolu, 204.
Fatma KARAKA DOAN
143
kentleme bu su tiplerinin ilenmesini tetiklemektedir.120 Dolaysyla

bu gruptaki sularla mcadelede, toplumsal sistemin ve koullarn, sorunun kayna olarak kabul ve sorgulanmas gerekmektedir.121 KKTC
nfusunun %40 kentlerde yaamakta olup dnyadaki genel gelimelere paralel olarak su ileme oranlar kentlerde yksek seyretmektedir.
Kentlerin sorunlarn arlatrmada g ve ge bal ekonomik ve sosyal zorluklarn pay bulunmaktadr. KKTCye gle gelen kiiler sklkla
kentlere yerlemektedir. Sosyal stats dk ve ekonomik adan sorunlu olan bu kitlenin su ileme skln arttrd izlenmektedir.
KKTCde evrakta sahtecilik trnden sularn ilenme orannn
yksek oluu dikat ekmektedir. 2006-2011 yllar arasnda 1071 kii
evrakta sahtecilik trnden bir su ilemekten cezaevine girmitir.
Nfusu122 ile karlatrldnda, KKTCde izinsiz kalmak veya almak trnden sularn yksek oranda ilendii anlalmaktadr. 20062011 Yllar arasndaki dnemde 1033 kii bu trden sular ilemekten
tutuklu veya hkml olarak cezaevine girmitir. lkeye izinsiz giri
veya izinsiz olarak lkede kalmaya veya almaya devam etmek trnden sularn sklkla ilenmesinde, zellikle lkeye girite denetimin
gerei gibi yaplmamasnn etkisi bulunmaktadr. Nitekim KKTCde
muhacerete ilikin hukuk normlarnn yeterince uygulanmad ve hatta normlarn yeniden dzenlenmesi gerektii dile getirilmektedir.
120
Tlin Gnen li, Kriminoloji, Ankara 2007, 197; Kentlemenin su oranlarna etkisi zerine yaplan aratrmalara gre, Trkiyede 2000 ylnda 137.852 olan mala
kar ilenen su says, 2006 ylnda 463.834e ykselmitir., Glba, 200; 20052006 Yllar arasnda ilenen tm sularn %57sini mala kar ilenen sular oluturmaktadr., Ataseven, 82.
121
Bkz., Glba, 206-207; ...Snf, lke ve su... Zengin snfn hangi durumda hangi
sular ileyebileceini... inceleyen teori, balk altnda sonuca ulamtr...birincisi,
rekabeti fiyat olutrma sular...ikincisi resmi kurum ve kurulular ile zenginin bir araya gelerek menfaat temin etmesidir...ncs devlet kolluk glerinin konrtol altna
alnmas iin her trl ortamn salanmasdr..., Fert, 116.
122
KKTCnin nfusu, 9 Aralk 2011 tarihinde yaplan resmi saymda 294.906 olarak
tespit edilmitir., http://dunya.milliyet.com.tr/kktc-nin-nufusu-294-bin-906/
dunya/dunyadetay/09.12.2011/1473436/default.htm(30 Ocak 2012), Buna karlk lke nfusunun bu saynn ok daha stnde, 352.000 ile 363.000 arasnda
olduunu savunanlar bulunmaktadr., http://www.yeniduzen.com/detay_ars.
asp?a=31218(30 Ocak 2012), ...Uzun yllardr tartlan bir konudur KKTC nfusunun says, kimine gre 400 bin kimine gre bir milyon; ne ilgin bir durum bugn
hala KKTCnin nfusu frnlarn satt ekmek says ile hesaplanyor..., http://www.
seffafgazete.com/yazarlar/Mutlu-Demirdelen/6713/kktc-nufusu-ne-kadar(30
Ocak 2012)
144
lke uygulamalarnn farkl olabilmesine karlk, insan ldrme

veya ldrmeye teebbs ile insan yaralama sularna her hukuk dzeninde yer verilmektedir. stelik insan ldrme suu, tm sular arasnda en dramatik su olarak kabul edilebilir.123 Yaplan aratrmalar insan
ldrme sular ile kentleme arasnda ters orant bulunduunu gstermektedir. Krsal kesimde, aralarnda insan yaralama ve ldrme sularnn da bulunduu kiilere kar sular sklkla ilenmekte iken, kentsel
alanda ekonomik kar elde etmeye dayal sularn oran artmaktadr.124
Bu aratrmalar KKTC lkesinde ilenen sularn dalm ile paralellik
oluturmaktadr. Gerekten de 2006-2011 yllar arasnda bu sulardan
dolay cezaevine giren kii says 152 olarak saptanmtr. Ortalama her
yl 22-37 aras kii bu sularn faili olarak cezaevine girmitir.
Yaralama ve tehdit trnden sularn ilenme sklnn daha
yksek olduu anlalmaktadr. Nitekim 2006-2011 yllar arasnda bu
sular ilemekten 456 kii cezaevine girmitir. iddetli biimde art
gstermemesine ramen bu gruptaki sularn ilenmesindeki skln,
toplumdaki huzursuzluk ve tahammlszln gstergesi olarak kabul ve suun nlemesine ynelik almalarda dikkate alnmas gerektii anlalmaktadr.
KKTC lkesinde ilenen sular arasnda, lkenin zgn koullarndan dorudan etkilenen bir baka katagori de askeri yasak blgeyi
ihlal etme trnden sulardr. 2006-2011 yllar arasnda 606 kiinin
cezaevine girmesine yol aan bu sularn ilenme skln arttrmada,
askeri yasak blgelerin, lke toprana oranla geni bir alana yaylm
olmasnn pay bulunmaktadr. Nitekim KKTC topraklarnn tamam,
ilgili kanunda saylan yerler dnda, nc askeri yasak blge125 olarak tanmlanmaktadr.
123

124

125
li, Kriminoloji, 143.

li, Kriminoloji, 146. vd.
5/1979 Sayl Askeri Yasak Blgeler Yasasna gre, trl askeri yasak blge
bulunmaktadr. Birinci askeri yasak blge, ...Hudut ile hududun 500 metre gerisinden geirilen noktalarn birletirilmesi suretiyle meydana gelen hat arasnda kalan blge.
olarak, kinci askeri yasak blge, 1inci askeri yasak blgenin hududdundan itibaren
arazinin haline gre 6 kilometre mesafeye kadar tespit edilecek noktalardan geirilecek hat
ile 1inci askeri yasak blge arasnda kalan saha veya KKTC topraklarnda mnferiden
belirlenecek blge veya KKTC topraklarnda 3nc devlet uyruklu ahslarn KKTC gvenlik makalmalrndan izin almak koulu ile girebilecekleri yer, yol veya blgelerdir...,
olarak ve nc askeri yasak blge ise, ...1inci veya 2inci askeri yasak blgeler,
askeri amniyet blgeleri kontroll yol ve serbest turizm blgeleri dnda kalan tm KKTC
topraklardr... http://mevzuat.kamunet.net/mmd/kararnameler_htm/askeri_
yasak_bolgeler_kararnamesi.html (9 Aralk 2011)
Fatma KARAKA DOAN
145
Kbrs Adasnn, kuzey ve gney olarak ikiye blnm ve iki ayr

devlet olarak yaplandrlm olmasndan etkilenen bir baka su tr
de izinsiz olarak Gney Kbrsa gitmektir. Farkl etnik ve dini kkenlere sahip olmakla birlikte, gemite tek siyasal merkezden ynetilen
ada topraklar, bugn iki ayr devlet eli ile ynetilmektedir. zinsiz olarak Gney Kbrsa gitmek suundan dolay 2006-2011 yllar arasnda
58 kii cezaevine girmitir.
KKTCde 2006-2011 yllar arasnda 69 kii fuhu yolu ile para temin etmek veya fuhua tevik etmek sularndan cezaevine girmitir.
Bu sulardan dolay cezaevine girme orannn dk olduu, ounlukla hapsedilmeyi gerektirmeyen bir yaptrma tabi tutulduu126 da
gzetilmelidir. Kbrsta gerek Kuzey ve gerekse Gney kesimde fuhu ve zorla fuhua srklemeye giderek daha sk rastlandna ilikin
haberlere basnda yer verilmektedir.127 Yetkililerin, KKTC lkesinin
grntsne zarar vermesi ve hatta lkenin bu haberlerle anlmasn
engelemek balamnda, bu sularla mcedele etmesi zorunludur.
Kuzey Kbrsda nceki yllar ile karlatrldnda, cinsel dokunulmazla kar sular ile ocuklarn cinsel istismar sularnda art
olduu grlmektedir. 2006 Ylnda bu sulardan 12 kii cezaevine girmiken, bu say 2008 ylnda 38 ve 2011 ylnn ilk 5 aynda Mays ayna
kadar 10 olarak belirlenmitir.
KKTCde son yllarda ciddi biimde trman gsteren su trleri
iinde, uyuturucu madde sular ne kmaktadr. 2006-2011 yllar
arasnda 1737 kiinin, uyuturucu madde nedeni ile cezaevine girmi
olmas, yetkililerin bu konuda acil olarak nlem almas gerektiini ortaya koymaktadr.128 Uyuturucu suunun zellikle genler arasnda
126
...hafif bir su ilemi saylr..., Fasl 154, KKTC Ceza Yasas m.157 vd, http://
www.mahkemeler.net/birlestirilmis/f_154.doc (9 Aralk 2011)
127
Kbrsta seks ticaretinin zirve yapt...Bir taraf Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyetine (KKTC) bir taraf Rum kesimine ait olan Lefkoaonlarca gece kulb ve casino...kaytd genelev olarak da iletiliyor...sahte bir Playboy Clubyer alyor...
AFP haber ajansnn...Dou Avrupa lkelerinden getirilen yabanc uyruklu kadnlarfuhua zorlanyor......Adann Trk tarafnda dafuhu ykselen bir tehlike ...,
http://www.kadinmedya.com/haber/kibrista-zorla-fuhus.php#ixzz1g1snJkmf
(9 Aralk 2011)
128
...yarglar...uyuturucunun ok ciddi bir sorun olduuna dikkat ekti....uyuturucu
sularnn ok ciddi ve vahim olduunu belirterek...nne geilememesinden yaknd...
uyuturucu sularnn gittike yaygnlatn..., Kbrs Gazetesi, Y:22, S:8102, 24 Kasm 2011.
146
ok hzl yaylabilecei ve ceza hukuku asndan soruturmaya yol

amann tesinde toplumun fiziksel ve ruhsal saln tehdit ettii
gzden uzak tutulmamaldr.
Dnya apnda yeniden su ileme oranlar endie ile izlenmektedir. KKTC Cezaevinde olan kiilerin yantlarndan, yeniden su ileme
oranlarnn %21.2 ile %28.9 arasnda deitii anlalmaktadr. Cezaevinden tahliye olan ya da daha evvel su ilemi kiiler, hi su ilememi kiilere oranla daha sk sua karmaktadr. Bu sonular yeniden
su ilemenin engellenmesi iin nlemler alnmasn gerektirmektedir.
te hapis cezasnn infaz srasnda uygulanan programlar ile tahliye
sonras salanacak destekler, kiilerin sutan uzak kalmasna katk sunabilecektir. KKTCde cezaevi mimarisinin gzden geirilmesi ve hapis cezasnn olumsuz etkilerinden tutuklu ve hkmllerin korunmas zorunlu grnmektedir. zellikle ocukluk anda su ileyenler,
yeniden su ilemede en riskli grubu oluturmaktadr. Hapis cezasnn infaznn, su faillerinin topluma sorumluluk sahibi bireyler olarak
dnmelerine katk sunacak programlara tabi tutulmalar iin bir frsat
olarak deerlendirilmesi gerekmektedir.
KAYNAKLAR
Acehan, Abdullah, Osmanl Devletinin Srgn Politikas Ve Srgn
Yerleri, Uluslararas Sosyal Arastrmalar Dergisi The Journal of International Social Research Volume 1/5 Fall 2008, s.12-29, http://www.
sosyalarastirmalar.com/cilt1/sayi5/sayi5pdf/acehan_abdullah.
pdf (13 Eyll 2011)
Aktrk, Altay ltan, Ceza Davalarna Yansm Kadn Kaynakl iddetin Hukuksal Ve Adli Tbbi Boyutu, stanbul niversitesi Adli
Tp Enstits Yaymlanmam Ykseklisans Tezi (2008), http://
www.belgeler.com/blg/1fem/ceza-davalarina-yansimis-kadinkaynakli-siddetin-hukuksal-ve-adli-tibbi-boyutu-female-violentcrime-offenders-on-the-basis-of-law-and-forensic-sciences
(20
Ekim 2011)
Ataseven, Cumali, Sua Etki Eden Sosyal Faktrler, Sleyman Demirel
niversitesi Sosyal Bilimler Enstitts, Yaymlanmam Yksek
Lisans Tezi, Isparta 2006.
Fatma KARAKA DOAN
147
Bapnar, Taner, Trkiyede ldrme ve Yaralama Suundan Hkm

Giyenlerin Sosyal, Kltrel ve Ekonomik zellikleri, Yksek Lisans Tezi, TC Polis Akademisi Gvenlik Bilimleri Enstits, Ankara 2008.
Centel, Nur/Zafer, Hamide/akmut, zlem, Trk Ceza Hukukuna
Giri, 6. B., Beta Yay., stanbul 2010.
Cezaevi Mdrleri Ve Politika Yapclar in Kadnlar Ve Hapsedilme
zerine El Kitab, Http://www.unodc.org/documents/justiceand-prison-reform/crimeprevention/UNODC_Women_and_
Imprisonment_Turkish.pdf (1 Aralk 2011)
Coar, Yakup, Kentleen Trkiyede ocuk Sululuu, TBB Dergisi,
Y:2005, S:56, 281-327.
Coyle, Andrew, Cezaevi Ynetimine nsan Haklarn Gznna Alan
Bir Yaklam, International Centre For Prison Studies, London
2002.
alk, Ethem, Su ve Cezalarn ahsiletirilmesi ve Cemiyet Tipi Mnasebeti zerine Bir nceleme, Milli Eitim Bakanl Yaynlar:
2832, stanbul 1996.
etintrk, Ekrem, Onarc Adalet Anlay ve Uzlatrma Kurumunun
Trk Adalet Sisteminde Alglan (Geleneksel Ceza Adalet Anlayna
Eletirel Bir Bak), Ceza Hukuku Dergisi, Y:4, S:9, Nisan 2009,
191-245.
Demir, Ouzhan mer/Duman, Ali, Uluslararas G ve Su Kesiiminde Karlatrmal rnekler ve Trkiye, http://idc.sdu.edu.tr/
tammetinler/goc/goc3.pdf 820 Ekim 2011).
Dinler, Veysel/li, Tlin, Su Ve Yoksulluk Etkisellii (Isparta Cezaevi
rnei), http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/demokrasi/demokrasi48.pdf (19 Ekim 2011).
Dolu, Osman, Su Teorileri, Sekin Yay., Ankara 2010.
DOLU, Osman/Uluda, ener/Douta, Cemil, Su Korkusu: Nedenleri, Sonular ve Gvenlik Politikalar likisi, Ankara niversitesi
SBF Dergisi, S:65-1, Ocak-Mart 2010, 57-81.
148
Dolu, Osman, Bker, Hasan, Rasyonel Bir Tercih Olarak Su: Dnden
Bugne Klasik Okul Fikirleri, Rasyonel Tercih ve Caydrclk Teorileri
in: Osman Dolu, Su Teorileri, Sekin Yay., Ankara 2010.
Dnmezer, Sulhi, Su Siyaseti, HFM, Ord.Prof.Dr.Sulhi Dnmezere
Armaan, C:LII, S:1-4, Gr-Ay Matbaas, stanbul 1987, 1-33.
Dnmezer, Sulhi, Kriminoloji, 8. B., Beta Yay., stanbul 1994.
Durkheim, Emile, Ceza Evriminin ki Kanunu (1) (ev.Hamide Topu), Ankara niversitesi 40.Yl Armaan, Ankara niversitesi
Hukuk Fakltesi Yaynlar. 210, Ajans-Trk Matbaas, Ankara
1966, 117-148.
Erdnmez, Celal, Kbrs Tarihi Ders Kitaplarnda Osmanl Devrinde
Kbrsa Yaplan Srgnlerle lgili Baz Tespitler, http://sablon.sdu.
edu.tr/dergi/sosbilder/dosyalar/15/15_4.pdf (13 Eyll 2011)
Esmee Fairbairn Foundation, Rethinking Crime & Punishment: The
Manifesto, 2008 A Report of the First 18 Months of the Programme, UK 2008.
Fert, smail, Sosyal Politika ve Su likisi lkemiz Su Profili Asndan Bir Deerlendirme, Dokuzeyll niversitesi Sosyal Bilimler
Enstits, Yaymlanmam Doktora Lisans Tezi, zmir 2007.
Gemalmaz, Mehmet Semih, 40/33. Kkler Bakmndan Adaletin Yrtm Hakknda Birlemi Milletler Asgari Standart Kurallar (Pekin
Kurallar), in:ocuklar ve Su-Ceza, Karlatrmal Gncel Ceza
Hukuku Serisi 4, Sekin Yay., Ankara 2005.
Giddens, Antony, Sociology, Polity Press, 5th Edition, 2008 UK.
Gkbakar, M., Sosyal ve Kriminal Boyutlar ile ocuk Sululuu, TBB
Dergisi, Y:2007, S:72, Ankara 2007, 205-233.
Glba, Serkan, Kentleme ve Su: stanbulun Kentleme Sreci le
Sululuk Arasndaki likinin Kuramsal Analizi, Yaymlanmam
Doktora Tezi, stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstitts, stanbul 2007.
Human Rgths And Prson, Professional Tranining Series No.11, United Nations, New York and Genova, 2005.
Fatma KARAKA DOAN
149
Hlag, Metin, slam Hukukunda Hapis Cezas, Rey Yayn., Kayseri

1996.
Ikta, Yasemin, Sosyolojik Adan ocuk Sululuu ve Bir Hukuk Devleti Olan Trkiyede Devletin Cezalandrma Yetkisini Kullan BiimiUygulama Esaslar, in: Hukuksal Olgular ve Hukuk Devleti (Ed.
Hayrettin kesiz), HFSA Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi,
Alkm Yay., stanbul 1996.
li, Tlin Gnen, Kriminoloji, Sekin Yay., Ankara 2007.
Karaka Doan, Fatma, Cezann Amac ve Hapis Cezas, Legal Yay.,
stanbul 2010.
Karaka Doan, Fatma, Sutan Doan Maduriyetin Devlet Tarafndan
Giderilmesi ve Su Madurlarna Yardm Hakknda Kanun Tasars,
TBB Dergisi, Y:24, S:95, Temmuz-Austos 2011, 197-234.
Karaka Doan, Fatma, Trk Ceza Hukukunda Cezalarn tima Kurumunun Dzenlemesi Gerektii zerine, Ankara Barosu Dergisi,
Yl:69, S:2011/3, Ankara 2001, 85-104.
Kbrs Gazetesi, Y:22, S:8102, 24 Kasm 2011
Kzmaz, Zahir, Cezaevine Girme Sklna Gre Sulular: Karlatrmal
Bir Aratrma, 571-607, http://perweb.firat.edu.tr/personel/yayinlar/fua_297/297_61473.pdf (21.10.2011)
Kzmaz, Zahir, Cezaevinin ve Hapsetmenin Suu Engellemedeki Etkisi, 227-251, http://perweb.firat.edu.tr/personel/yayinlar/
fua_297/297_41760.pdf(21.10.2011)
Koca, Mahmut/zlmez, lhan, Trk Ceza Hukuku Genel Hkmler,
2.B., Sekin Yay., Ankara 2009.
Magnol, Vidal, Ceza Hukuku (ev.inasi Z. Devrin), Yeni Cezaevi
Matbaas, Ankara 1946.
Parkes, Debra/Pate, Kim, Time for Accountability: Effective Oversight
of Womens Prisons, Canadian Journal of Crimilogy and Criminal
Justice, Vol:48, No:2, April 2006, 251-284.
Schwind, Hans-Dieter, Ya ve Cinsiyete Gre Sululuk (ev.zlem Yenerer akmut), in:ocuklar ve Su-Ceza, Karlatrmal Gncel
Ceza Hukuku Serisi 4 (Ed.Yener nver), Sekin Yay., Ankara 2005.
150
Sevdiren, znur, Alternatives to Imprisonment in England and Wales,

Gernay and Turkey, Springer Heidelberg Dordrecht London New
York, 2011, http://books.google.com.tr/books?id=gGhVyCKw_
I8C&printsec=frontcover&dq=%C3%B6znur+sevdiren&hl=tr&sa
=X&ei=OyXzToLjMu6Q4gSqksiNCA&ved=0CC0Q6AEwAA#v=
onepage&q=%C3%B6znur%20sevdiren&f=false (22 Aralk 2011)
Stern, Vivien, Introduction: an overview and some issues, in: Sentenced
to die? The Problem of TB in Prisons in Easren Europe and Asia
(Ed.Vivien Stern), International Centre for Prison Studies Kings
College London, UK 1999.
Sokullu-Aknc, Fsun, Kriminoloji, 5. B., Beta Yay., stanbul 2007
Toroslu, Nevzat, Crmlerin Tesnifi Bakmndan Suun Hukuki Konusu, Sevin Matbaas, Ankara 1970.
nver, Yener, Trkiyede Aile i iddetin Boyutlar, Nedenleri ve zm
nerileri, in: Sula Mcadele Balamnda Trkiyede Aile i iddet, 2. B., Beta Yay., stanbul 2004.
nver, Yener (Ed.), ocuklar ve Su-Ceza, Karlatrmal Gncel Ceza
Hukuku Serisi 4, Sekin Yay., Ankara 2005.
Van Kalmthout, Anton M., Kamu Yararna almadan Toplumsal Yaptrmlara: Karlatrmal Bir Bak As (ev.Burhan Alc), Kresel Bak, Y:2011, C:1, S:1, http://asosindex.com/journal-articlefulltext?id=15816&part=1 (26 Aralk 2011)
Zafer, Hamide, Ceza Hukuku Genel Hkmler, 2. B., Beta Yay., stanbul 2011.

KKTC 2012 Cezaevi Çalışması

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

KKTC 2012 Cezaevi Çalışması

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KUZEY KIBRIS (KKTC) MERKEZ CEZAEV

ZERNDE YAPILAN ALAN ALIMASINDAN

ANALYSIS OF THE DATA OBTAINED FROM THE FIELD STUDY

Fatma KARAKA DOAN*

problems causing crime are underlined. The reasons of the increase

Nevzat Toroslu, Crmlerin Tesnifi Bakmndan Suun Hukuki Konusu, Ankara

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

Sosyologlar cezann, suun toplum hayatnda yaratt tepkiye

KKTC Ceza Yasas m. 29a gre, mr boyu veya baka herhangi

http://www.mahkemeler.net/birlestirilmis/f_154.doc (12 Eyll 2011)

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

Osman Dolu/ener Uluta/Cemil Douta, Su Korkusu: Nedenleri, Sonular ve

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

almann ikinci aamasnda, cezaevi kaytlar geriye dnk

Osmanl Devleti zamannda Kbrs Adas, hakknda srgn cezas verilenlerin

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

ilenebilecei dncesinden hareket edilmitir. Sosyal bir varlk olan

IV. ELDE EDLEN VERLER VE VERLERN ANALZ

Alan almasnn uygulanmasndan elde edilen verilerin analizi

B. ANKET ALIMASINDAN ELDE EDLEN VERLERN

yaantsnn hkml ve tutuklular zerindeki etkisi ele alnmtr. Bu

a. Ya Durumunun Su leme Oranlarna Etkisi

Verilen yantlardan, tutuklu ve hkmllerin %4nn 18 ya

http://www.cte.adalet.gov.tr/ (14 Eyll 2011)

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

KKTCde 2006-2011 yllar arasndaki 5 yl 5 aylk dnem iinde,

ks, ocuklarn su ileme oranlarn trmandrmaktadr. Bireyin aile

Y:2007, S:72, 224 vd.

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

Trkiye cezaevleri zerinde yaplan aratrmalar, hkml veya

b. Cinsiyetin Su leme Oranlarna Etkisi

Veysel Dinler/Tlin li, Su Ve Yoksulluk Etkisellii (Isparta Cezaevi rnei),

zaevi mevcudunun %95 orannda erkeklerden olutuu, kadnlarn

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

girenlerin oran %2.02-%3.28 arasnda deimektedir. te yandan,

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

c. G ve Ekonomik Durumun Su leme Oranlarna Etkisi

%37.5 oranndaki kii farketmez yantn vermitir. Bu durum KKTC

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

likle gmen ocuklarnda tepkiye neden olmakta ve onlar geldikleri

ylnda 50.758 olduu, kaytlardan anlalmtr. Yabanclarn iledii

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

Tutuklu ve hkmllerin %62si almak iin, %18.2i ise turizm

d. Eitim Durumun Su leme Oranlarna Etkisi

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN

e. Medeni Durumun Su leme Oranlarna Etkisi

KKTC Cezaevinde bulunan tutuklu ve hkmllerin %38.2si evli

f. Olumsuz Yaam Deneyimlerinin Su leme Oranlarna

g. Alkol ve Sigara Kullanmnn Su lemeye Etkisi

Sulhi Dnmezer, Kriminoloji, stanbul 1994, 335.

TBB Dergisi 2012 (100)

Fatma KARAKA DOAN