You are on page 1of 51
s12 § 6.—Imperator noster Antovinus civitatem Eme- sonorum (1) coloniain et iuris Italici fecit. — Dive Vespasianus Ca sarienses colonos ‘eagent; sed tri- on adiecto, ub et iu ‘utulm his remiaié capi Divus Titus etiam tolum immuno facium inlerpretatus est, Similes iis (2) Capitulenses esse videntur. $ Leger to Dyrrhachen!, Cas sandronees (3), Philippenses, Dienses, Sioben- ae aa § 8.—Io provincia Asia. dase sunt iuris I ‘Troas ot Pariom. § 10.-In Pisidia ciusdom juris est colonia An- uagheian, ‘ —In Africa Carthago, Utica (6), Leptis (6) mee hari crie le Sk iit TIT. XVI DE vansouuM siowiricaTion® (7) (Of. Cod. VF. 38. 1. Utpranus libro I. ad Ediotum.— Verbum hoc ‘csi quiss, tam maseuios, quam feminas comple. clita. Pavwus libro 1. ad Edictum. «Ubi laiio muris, videntar, ut Sabinus ait, Podius probat, etiam hae, quarum corpus manet, forma mutate est; et ideo si corruptae redditae aint, vel transfiguratae, videri abesse, quopiam plerum: que plus est in manus pretio, quam in re. § 2.—Desinore autom abesse res tune videtur, quum'sic redit in potestatom, ne amittore clus pes: Sessionom possimis, '§ 3.—ob hoe, quod furto pridem subtracta est; abest ot ea res, quae in rebus humante non est. 14. Pautus libro VIT. ad Kdictum. — Labeo et Sabinus existimant, si vestimontum seissum red- datur, vel res corrupts reddite alt, veluti scyphi pon al Yul. ni, Fal BEE tbedinti, ot codioe ‘Towo I~ us 913 ‘La denominacién de «nombre» y de‘ «cosa perte- nnece & todo contrato y obligacidn. Lait ate: con vind as Joyous be donor ‘entendida asi: tanto segun ol espirita, como segin Ins palabras de las loyes. g - 7. Pavto; Comentarios al Edicto, libro I1.—Llae ‘mate «promess> no solamenie la que te Lace me diante la interrogacion dol que promete, sino toda, ‘estipulacién y promesa, 8. Ex misuo; Comentarios al Edicto, libro It, — La palabra: econvendra», significa tanto el iietspo Presente como el futuro. § 1.—En la palabra-eaccidn» no se comprende la 8, Urerano; Comentarios al Edicto, libro V.— Anota Marcelo en Juliano, que con Ia palabra dicta sunt, sola enim e publics sunt, quae populi Romani sunt. 16. Gaius libro IIT. ad Edictum provinciale.— Bum, qui vectigal populi Romani conductum ih bot, publican’ appeliamus; am (@) publica appellatio in compluribus causis ad Populum Ro- Bitnuim respiit; civitates enim privaiorum lovo 47. Unsianus libro X. ad Edictum.— Tater epu- blica» babemus non sacra, nec religiosa, nec quae publicis usibus destinata sunt, sed si qua sunt ci- Fitatum velat bona; sed peculia servorum civitatum ‘proculdubio publica habentur. § 1—ePublicn vectigalit» intligere debamos, exguibas yeotigal hocks capit quale ext vovtgal Socdits vol Segahuay rorady im salinarum,éet Erdallgeam, et picariarn GD. 18. Pautus libro IX. ad Edietum, — «Munuss ‘ribus modis dicitar: uno donum, et inde munera dici, dart mittive; altero onus, quod quum remit {ur, vacationem militiae muneriaque praestat, in. immunitatem appellari; tertio officium, unde’ m nera militaria, et quosdam milites muniflcos vo- cari Igitur munieipes diei, quod munera civil ‘capiant, 49, Unexancs libro XI. ad Edictum. —Labeo i- bro primo Praetoris urbani definit, quod quaedam agaltur, quaedam gerantur, quaedam comirahan- far, Etcactum> quidem generale verbumn esse, sive ‘yerbia, sive re quid agsiur, ut in atipulatione, vel omeallone, eontactom autem tlre eltoqu Obligetionem, quod Graect raiJeyee vocant, velutt emtfonem, venditionem, focatlotem, condactio= hem, socletatem; egestim> rem signifcare sine vorbis factamn, 20. Ioem libro XIT. ad Edictum.—Verba: «con- feaxerant, gesserunt», non pertinent ad testan- 21. Pavtus libro XT. ad Edietum, — Princeps significa cosa hecha con palabras. 20. Bu uiswo; Comentarios al Edicto, libro XII. —Laé palabras nostrum ox uum ‘oruatructus allonue et, qua, ‘non dominii pars, aed servitus (I) sit, Iter; neo falso diel, totum @) meum esse, cuius ‘on potest alla pars diel altorius esse; hoc et lalia- ‘us, est verius. § 1.—Quintus Muciue ait, «partis» appellatione rom pro ndivisg sigaifcarl; nam quod pro 3 to ( nostrum st, f-nonpartom, ded tolum este Servius, non inologanter partis appellatione utram- que sigaificari. 28, Unrunvs libro XVI. ad Edictum.— Partum non ase pariom rei furtivas, Scaevola libro unde- ‘slmo Quaeationum scribit. 27. Yoem libro XVI. ad Edictum.—«ager> est locus, qui sine vila est, $1 dium» « stipe appellatum est, quod pet alipes, 1d eat modics agra colligatur. Idem hoe Stiam eirlbutums appeliari, Pomponius ait, Btaane appellatur ab intributione tributum, vel ex e0, quod ‘milidbus teibuatur. 28. Pavtus libro XXI. ad Ediclum.— «Aliens lionis» verbum etiam usucapionem continet; vix ost onim, ut non videatur alienare, qui patitar usu- capi. Kum quoque alienare dicitur, qui non utendo ‘amisit servitutes, Qui occasione acquirendi non ufitar, non intelligitur alienare, velutl qui heredi~ tatom'omittit, aut optionem inira certum tempus daiam non amplectitur. 1. adberctiosen babel, ax monte promuntane Yel isiuneta, vel coniuncta accipitur; 29. lous libro LXVI. ad Edictum. — ¢conian~ ctionems enim nonnunquam pro disiunetione ac- ipi, Labeo ait, ut in illa stipulatione: «mihi here- igue meo, te heredemque tuum 80. Galus (4) libro VI ad Edictum provinciale, —eSiiva caeduas ost, ut quidam putadt, quae in hhoc babetur, ut eaederelur. Serviue- cain esse, quae succisa rarsus ex slirpivus aut radicibus re- Rascitue. '§ 1.—xStipula illecia» eat, spicae in messe deie- cl, needum lectao @), quas Fusici, quom vaca "§ 2-—-eNovallay ont, torra praecisa (6), quae anno cetanvit, quam Graccl vine (7) vocant, Oratio, quae neque coniunetionem, neque cy mereltun, Hal Shumate wat Valp. am onyai Paalas, Had Vt. 915 te In cosa, y «restituirs es hacer también &uno po- feador, y'dovolver los frtos,y adorn en It pal bra restitucion se comprenden otras muchas cosas. 2B. Ureiaxo; Comentarios dt Edicto, libro XIV. En Ia denomingeién de «cosa» se comprenden asi las causas como los derechos. 24, Gayo; Comentarios al Edicto provincial, ti~ bro VI.— «Herenciay no es ninguna otra cosa sino Ja sucesion en todo el derecho que tavo un difunto. 25. Pauro; Comentartos al Edicto, libro XX1. — Con razin decimos que es nuestro «isdor ol fundo, fungus se do ots 61 usutracts, porque el usutruc: to no es parte del dominio, sinodela servidumbre, como las servidumbres de’ via y de no ae diet'confleedad gue oe mio ido advo. Jelogne tno to puede decir gue parte alguna es de otro; ‘nto io dice tambien Juliano, y ex verdad. : “Dice Quinto Mucio,quecon a denominacion ge spartey a aigniica und cosa no dividida; porque fo que estando dividido ex nueatro, no ex parte, sino n'todo: Servi dice, no sin diserecién, que con Ia Aenozainacion de parte se signifies ona y otra cosa, 26. Uxpiaxo; Comentarios al Edicto, libro XVI. —Escribe Scévola en el libro undécimo de les Cues- tiones, que ol parto no es parte de ia cosa huriada. 27, Ex mismo; Comentarios al Edicto, libro XVII. — Gang enon gar ge at in caer. ij estipendio de sips, porque serecoge io do tapes, exio es, por taedio do moneda fe corto valor: Porponio dido, que esto mismo se llama tambien eiributo>, Y cletamente ae. llama -tributo de contribucién, 6 por lo que se contribuye para los militares 8. Pavto; Comentarios al Edicto, libro XXI.— La palabra eenajenacions comprende también Ia mm; porque dificil es que no parezca que ‘enajena el que consiente que ge usucapia. Se dice ue enajene también el que no, unandolas piorde 0 utiliza ia ocasiOn dead. que enajena, como ef que una herencia, 6 no se’aprovecha de , que se le did, dentro de cierto tiempo, ‘Ue oraci6n, que no tiene conjuntiva yuntiva, es considerada 6 disyuntiva, 6 conjunti Segiin Id intencién del que la pronuncia; 28. Ex.wismo; Comentarios at Edicto, tro LX V1. — porque Labeon dice, que algunas veces so toma. ja Gonjuntve por dieyuntive, como en esta extipa- lacion: «d mi y & mi heredero, ti y tu herederop. 80, Garo; Comentarios al Edicto provincial, to Vil. — «Basque talars es, cog’ opioan alu nos, el que se tiene para ser Cortado, Servio dic que'es el que cortado por el pie renaco otra vez de Ios troncos 6 de las raives § 1.—«Espigas no recogidas» son las espigas cai- das on la siega, y todavia no recogidas, que reco- gen los campesinos cuando no tienen que hacer. '§ 2,—eBarbechoo os la tierra roturada, que des- canso un afio, & la cual llaman los griegos nae. 3) necdum lest, considéranse aad copistas, ® sce tae per ia (5, Va eertra original det esdioe 2; tr tee in la Sorrealon dal chloe Pa, Brent Tt “ee Ta proxsto,—timao 1: nErULo xvt arostituere> eat, etiam possessorem facere, fr clusque reddere, pleraque practerea restitutionis verbo continentur. 23, Unranus libro XIV. ad Edictum. appellatione et causae, et iura continentor. «Rebs 24. Gawws libro VI. ad Edietum provinciale.— Nibil est aliud ehereditass, quam successio in uni- ‘veraum ius, quod defunctus habuit. 25. Pavivs libro XXI. ad Edictum.—Recte di- cimus eum fundum nostrum esse, etiam quum ususfructus alienus eat, quia ususfeuctus ‘non dominii pars, sed servitutis (1) sit, ut via et iter; nee faleo dici, totum (2) meum esse, cuius non potest ulla pars dici alterius esse; hoe et lulin- ‘nus, et est veri uintus Muciue ait, «partis» appellatione Sodivi igaiiears) sam quod pro di 0 @) nostra ail, dnon parton, wed towum este Servius, non inelaganter pari appeliaioneutrum- ificari. 26. Usruaxos libro XVI. ad Edictum.—Partum non Seo patios ro ais, Senvols libro unde ‘imo Quaestionum BY. logu libro XVI. ad Edictum.— «agers est locus, qui sine villa est. 1j-eStpendiom 4 stipe eppellatam est, quod pe tips, est mode agra colligator. dein boo ‘tam etributums appellari, Pomponius ait. Et sane appellatur ab intributione fibutum, val ex 60, quod ailitibus teibuatar. 28. Pauwus libro XXI. ad Edictum.— cAliena~ tionis» verbum etiam usucapionem continet; vix ‘ett enim, ut non videatur allenare, qui patitur uau- capi. Euin quogue alienare dicitur, qui non utendo amisit servitates. Qui occatione acquirendi non utitar, non intelligitar alienare, veluti qui heredi~ tatom’omittit, aut optionem intra certum tempus daiam non amplectitur. § 1.—Oratio, quae neque conivnctionem, neque diniuaotionem habet, ex mente pronuntiantis vel @isiuneta, vel coniunets accipitur; 29. Ions libro LXVI. ad Edictum. — «coniun= ctignems enim nonnunguam pre disluncione c- lpi, Laboo ait, ut in illa stipulatione: «mihi here- dique meo, te heredemque taums. 80. Galos (4) libro VIE. ad Edictum prosinciale. —eSiiva caeduas est, ut quidam putant, quae in hoe habetur, ut cacderetur, Servius- ean ese gute auecin rarwus ex slirpibus aut radicibus re: Bascitur. § 1.—cStipuls illecta» est, spicae in messe di oie, necdam leotae (6), quas rustici, quum vaca Yeriat, colligant, ‘2._aNovalis» eat, terra praccisa (6), quae anno cossavit, quam Graccl vias (7) vocant. Hat, ie te at vt 3 915 te la cosa, y «rostituirs es hacer también & uno po- seedor, y devolver los frutos, y ademis en la pala- bra restitueion se comprenden otras muches cosas, 2B. Unetano; Comentarios al Eiicto, libro XIV. En la denominacion de son las espigas cai- das on In sioga, y todavia. no recogidas, que reco- gen los campesinos cuando no tienen que hacer. 2.— (6) esi, absenti denuntiare, § 8.—elncertuss possessor est, quem ignoramus, 40. Utruunus libro LVI.—«Detostation est, de- nuntiatio facta cum tostatione § 1.—«Servi appellatio etiam ad ancillam re- fort. re'— de cualquiera low quo queda dospuos de deducidas las dondas, § 2.—elntimars con testigos es hacer denuncia ‘al que etd ausente, $'3.—Es cinciorto» poseodor ol que ignoramos, 40. Unrrano; libro LVI. —elatimacién con tes- tigos> es [a denuncia hecha con testigos. '1.—La denominacién de «esclavoy we refiere § prondon también los dascendientes, '§.3--Un solo esclavo no esta comprendido en Ia denominacion de familia; ni tampoce dos forman familia. 7 promsro.—Limno U: ThroLo x¥t 41. Guus libro XX. ad Edictum provinciale quogus victus habere vices ‘at; is Gas fibro XXIL: 0 Beta proinciale cetera, quibue iu } curandive. corpori Soni grigh uumor, ex agpelaione sigaifeantar, 45, Ucounus libro VIL, (4) ad Edictum.—In sirius (5) omne vestimentum contineri, quod Inilciator, Labeo ait; neque enim dubium est, quin ‘cstragalas voatia st omne pallium, sapecpuna In ‘ non inelligimus eum, qui, licet vinculis Jevaiue sit, manibus tamen ionetur; ac ne eum quidem intelligimus eolutum, qui in’publico sine Vineulis servatur. 49. Useunos libro LIX, ad Edictum— «Bono ram» appellatio aut naturalis, aut civilis est; natu- raliter bons ex eo dicuntur, quod beant, hoe est, beatos faciunt; beare est prodesse, In bonis autem ;tantum, omiisi abeddiee Ft, osdioe Fi. S tices ‘reall, Yat, ssa: 27 41, Garo; Comentarios al Edicto provincial, li- bro XXI.— La denominacidn de «armas» no signi. fica ciertamente solo escudos y eapadas y yelmos, sino también los palos y las piedras. 42. Urruno; Comentarios al Rdicto, libro LVL. —Probrum y oprobiox es lo mismo; algunas cosas oprobiosas son torpes por naturalezs, otras civilmen- {sy come por coviambre dein ciudad; como por ejemplo, el hurto, el adullerio, os cosa. tor 2Nufalnas pero ar ondenado for In aciln’ de tutela no es oprobiogo por natureleza, sino por com fumbre de la cludad; porque no es oprobioso por naturaleza lo que puede oourrir también 4 ‘un hombre bueno, 48. Et misuo; Comentariosal Kaicto, libro LVI. Kn la palabra «alimentos so comprenden las co- ‘sas quo son necesarias para Ia comida y ln bebide, y para el ornato del cuerpo, y las que el hombre ‘necesita para vivir. Labeon dico que también el <, maperoma. Labego on ion calimontoss compres: deremoe el'vestidoy no el cobertor, y entre lok 20. bertores toda prenda para cubrir. 48. Ex uisuo; Comentarios al Edicto, loro LIX. — La misma fuerza tiene ¢pronunciados que cesta inidos, porque fadietintamente aoiemos decir quo Pronuaciaron 6 extatayeron lo que tienen el dere- ‘tho de conoce: § 1.—Por «madre de familia» debomos entender 1s gue no viié deshonostaments; porgue las coe. tumbres distinguen y separan de lan demas ‘mo; To in madre do fatuilia; por consiguiente, nada importerd que sea casada, 6 viuda, 6 que sex ingé ‘ua, 6 libertina; porque ni las nupciag ento, sino las buenas costum! 47. Pauto; Comentarios al Edicto, libro LVI. — La palabra siiberacién> tiene la misma fuerza que in de pago. 48. Garo; Comentarios at Edicto det Pretor ure bana, titulo de los que no deben ser dos ni conducidos, — No sntendomos quo cata eauelto» ol jue, aunque hays sido desligado de ataduras, ext ‘embargo, sujeto con las manos; y tampoco ci ‘tamente entendomos que etd suelid ol que en lu- tr pablico es rotenido sin ligaduras. 49. Unstino; Comentarios al Edicto, libro LIX. —La palabra ebieness tiene una significacion 6 na- tural, ena natural se llaman bienes por- que bonifican, esto es, hacen feliz; honificar es ha- eee ek Yes tomo age Hee Se OD Bee Eee em, Hat 918 nostris computari sciendum est, non solum quae Gominil nostri sunt, sed ot si bona fide a nobis pos- Sideantur, vel superficiaria sint. Aeque bonis ad- numerabitur, etiam si quid est in acuonibus, peti Sonibue, peréecutionibus; nam hate oman bonis esse videntur. 5O. Toeu (1) libro XI. ad Rdictum. — «Ni ras» appellatio etiam ad pronurum et ultra porri- ‘gonda cat. G1. Gaws libro XXHIL. ad Edictun provinciale, —Appellatione creditores dicuntur et hi, quibua_ no: dum competit acto, est autem competitura, vel qui pom habent, at competat, 65. Pactus libro XVI. brevis Edicti—eCreditor» autem is est, qui exceptione perpetua summoveri non potest; qui autem temporalem exceptionem ti- ‘met, similis est conditionalt ereditori. 56. Urruwvs (10) bro LX. ad Edictum. — W) Panlur, Hal alas, Vlg. (Q Basten, Hal alas, Val @ oon pigEsto.—Limno L: TArULo x¥1 cer provecho. Pero 0 ha de saber, que se compu- fan en nuestros bienes no solamente las cosas que estan en nuostro dominio, aino también si de bue- fhe fe facran poseidas por’ nosotros, 6 si tuvieran superficie. Igualmente se contara en los bienes tambien lo que importen las acciones, las peticio- nes, y las aeciones persecatorias; porque se consi- dora que todo esto esté en los bienes. 50. Exansuo; Comentarios al Edicto, libro LX1. -La palabra se ha de extender también & ip mujer del nieto y & las do Jos demas descen- en 51. Garo; Comentarios al Edicto provincial, libro XX/iL_— En la denominacidn de «ascondionie> se ‘comprenden no solamente el padre, sino también el ‘abuelo, y el bisabuelo, y todos los demas antepas- dos; perd también Ia madre, jay labisabuela. 59. Uxrraxo; Comentarios al Edieto, libro LXT. —Con Ia denominacién de «patrono» se compren: de también Ia pairona. 58. Pavio; Comentarios al Edicto, libro LIX.— Muchas veces so conatraye de modo’ que Iss con- juntivas se toman por disyontivas, y las disyunti- ‘vas por conjuntivas, y 4 voces lo suelto por separa- Sb; Parque cuando pols a zee agnados y gentiles», xe entiende por separado. Mas Chante a8 doe: eapbre fos biones 6 au tutela», 0 ‘se puede dar tulor por separado sin los bienes. Y cuando decimos: elo que 61, © donés, comprende- mos ambas cosas. Pero cuando decimos: «lo que él Gebe dar 6 hacer», basta probar cualquiera de estas ‘cosas, Mas coando dice el Pretor: «ai hubiere com- prado donativo, regalo, dias de trabsjo>, e8 clorto ue si todo esto se impuso, todo ha de ser rescatado. § 1.—Luego en realidad se consideran corascomo ‘conjuntes, si se impusieron algunas, y las demés no gorda reclamad '§ 2.—Arimiamo se dud6 de qué modo se hayan do ontender estas palabras: «con ayuda y consejo>, sicon sentido conjantivo, 6 disyuntivo, Pero eb tbs cierto, segan dice también Labeon, que se han de entender disyuntivamento, porque uno e8 el he- tho del que comete hurto con ayuda, y otro el del {que por tonaejo; porque as, & uno lamar por la coudiccion, y'& otro mo; ¥ dad, después de Ia autoridad de los antiguos se lle- igo A que te considerara que nadie obro con ayuda, no der. que también hublere tenido mal 4 [aie ne Pepedaue el dsignosino al tambies mu: ere seguido ol hecho. 108 ne dice: «de los 54. Unriano; Comentarios al Edieto, libro LXII. —Dicose que son acreedores libertos, liberorum (2) libertos non recte «no- stross libertos'dicimus. 5. Uxrianvs libro LXVIL ad Bdictum.—«Por- tunp appellatus est conclusus locus, quo importan- tur meres, et inde exportantor; eaque nihilominus stato ent conclusa, aique munis, inde angiportum dictum est. 80. Inzx libro LXIX, ad Edictun.—¢Locus» est non fundus, sed portio aliqua fundi, «fundus». tem integrum aliquid est; et plerumque sine villa locum ageipimos. Ceterum ade opinio nostra et constitutio locum a fundo separat, ut et modica locus possit fandus dici, si fundi animo eum habui- rma Non etiam () magaitodo loeum « fonda 40: parat, sed nosira affectio; et quaclibet portio fandi poterit fundus dic si iam hoe constituerimus, Nec hon et fandus locus constitui potest; nam si eum alii adiunxerimus fundo, locus fandi efficietur. § |.—Loei appotiaionem non solom ad rustice, vera af urbaie quoque praedinpertnere, Laves tent {3 Sedfondun quidem ence haba oe, loot veto latere potest, qlateaue determineton, et de tour 1. Pavius (5) libro LXV. ad Edictum. — «Sa- tisdaiioniss appeflatione interdum etiam repro io continebitur, qua contentus fuit is, cui satisda- to debebatur. 62. Gas libro XXVI. ad Edictum provinciale. —cTigni» appellation in ‘lege duodecim Tabula rum omne genus materise, ex qua aedificia con- stant, signifcatur, (2) fomtnino sexu, Vuig. ,Taur-sapia la wetinra original; nostrorem, la con rrecetin del Benne orintnak: pomtrorom, 919 — «Conoeers instrumentos es releerlos_y recono- cerlos; «puntualizarlos» es computar lo recibido y fo dado. Go Ia denominacion de edeacondintans so contlenen no solamente toe que estan bajo potes- {2a, sino todos los que son de. propio derecho, ora sean del sexo masculino, ora del femenino, ova des- eendientes de texo femenino. 87, Pavio; Comentarios al Kdiclo, libro LIX. — ‘Aquel & quien incumbe el principal cuidado de las cobas, ¥ aquelios que mas que los demas deben di- ligencia y aolicitud en las cosas, de que estan en- Inman «asestros>; porque aun los mis- don» se denominan tambien por de- palabra maestros, Porlo que también {os preceptores de cualquiera disciplina se liaman ros, de amonestar 6 de mostrar. §.1.Se considera que «persigues también el que recibid fanza 58, Garo; Comentarios al Edicto provincial, bro EXIP—Aunque entre «gestionados y se compren- dora 4 vocas tambien Ia promets con que te con- tent aquel & quien ae le debia la satisdacion, 62, Gayo; Comentarios al Edicto provincial, i- bro XXVI.—Con la palabra: {[inadero] se si nifica en Ta ley de las Doce Tablas todo genero materiales de que constan los edificios. Bee eae Neier, et oacive FL. 1 Uipianse?dat ter 920 68. Unrianus libro LXXI. ad Edictum.— «Pe~ nes te» amplius est, quam eapud tes; nam apud to est, quod qualiterqualiter a te teneatur, penes te est, quod quodammodo possidetur. G4. Pavius libro LXVH. ad Rdictum.— «Inte status est, non tantum qui testamentum non fe- cit, sed ett cuins ox teptamento herediias adita nob est. 85. Ureuanvs libro LXXM. ad Ediclum.—«He- redis> (1) appellatio non solum ad proximum h redem, sed et ad ulleriores refertur; nam et het is heros, ot deincepe, heredis appellatione con- etur. 66. Ioeu libro LXXIV. ad Edictum.—«Mercis» appeliatio ad res mobiles tantum pertinet. 87. Ioxw libro LEXVL ad Kdictum,— «Alien tums non proprie dicitur, quod adhuc in dominio Venditoris manet; venditum tamen recte dicetar, § 1.—«Donationisy verbum, simpliciter loquen- do, omnem donationem comprehendisse videtur, ‘ive mortis causa, sive non mortis causa fuerit, 68. Tome libro LEXVUL ad Edictum.— Illa ver- ba: earbitratu Lucit Titi fieris, ius significant, et in servum non eaduat, G9. Ioxw libro LXXVIN. ad Edictum.— Hace vorba: «cut rei dolue malus aberit, abfuerite, ge: raliler comprehendunt (2) omnem dolum, qu cangue in hanc rem admissus est, de qua stipulatio eat interposita, 70. Pauwus libro LXXUE ad Rdictum.—Scien- dum eat, theredem» etiam accipi; bam paucis proximum continet, ‘equisquis mibi heres erit, ubi beredis heres non continetur, quia incert Item in Jege Aclia Sentia fiius heres proximus pot est libertum paternum ut ingratum accusare, non etiam si horedi heres extiterit. Idem dicitur in ope- rarum exactione, ut flius heres exigere possit, non ex successione effectus. § 1.—Verba haee: 86 aplica también & muchas sucesiones; porque en po- os casos la denominacion de heredero comprenide al proximo, por ejemplo, en la substitucién de un Inppabero: ‘cualquiera que foere mi heredero, sea él mismo heredero de mi hijo», en donde no’ esté comprendido el herodero del porque es incierto. Asimismo, en la ley Elia Sencia el bijo, sximo heredero, puede acusar como ingrato al iberto paterno, no también si fuere heredero. del heredero. Lo mismo ae dice en la exaccidn de diss de trabajo, de auerte que puede exigirtos el hijo he redero, ne hecho tal en viriad de stcesion. Estas palabras: eésto, & quien portoncee la , entienden de modo que 408 comprendido el que sucedio en todo el dominio, 6 por derecho ci- Vil, 6 por derecho pretorio. 1. Uneiano; Comentarios al Edicto, libro LXXIX. — Una cosa es eadquirirs (capere), y otra arectbirs [accipere}; adquirir, xe entiende con efecto; recibir, ‘aunque alguno no haye recibido para tener; y por (pelle cll, comtdtranse aden por anguos 22h yar. agin correcién del ebdice Fl; ot la eortura ordlaah Bs DIONSTO.—u1BH0 L: TfrvLo xvE rit restituturus, sicut «pervenisses proprie illud dicitur, quod est remansurum, § 1.—Haec verba: (1) «his rebus recte pracsta- vi», hoe significant, ne quid periculua, vel damnum ex ea re stipulator sentiret, ‘ 2. Pavwus libro LXXVI. ad Edictum.—Appel- latione «reis pars etiam continetar. 78. Unrranus (2) libro LXXX. ad Edictum. Haeo verba in stipulatione posite: eam rem recte restituis, fructus continent; «resle» enim Verbum pro viri boni arbitrio est, 7A. Pavuus libro IE. ad Bdiclum Aedilium cur ralium.—Signatorius annulus «oraamenti> appel- latione non continetur. 76. Ine libro L. ad Ediclum.—«Restitueres is videtur, qui id restituit, quod habitarus esset actor, Ai controversia ei facta non estet. 70. tons libro LI. ad Edictum.—«Dediases in telligendus ext etiam is, qui permutavit, vel com- ponsavit. 77. Tora (8) libro XLIX. a Raletum, — ef gems pro reditu appelleri non solum quod (4) feu dmentis aut leguminibus, verum et (3) quod (6) ex Vino, silvis cdeduis, cretifodinis, Iapidicinis capi- tur. toliamus seribit, fruges ‘omnes esse, quibus homo vescatar, falsuin esse; non enim carnem, aut ‘ves ferasve, aut pome fruges digi. «Erumentam> autem id esse, quod arista (7) se teneat, racto Gal- finiase, lopinurn vero et fabam fruges potius ‘ui sd sliqua continentury use Sortius apad Alfenum in fruwente continert putat, 78. Pautus libro HIT. ad Plautium. ~lnterdum Proprietatem quoque verbum «possessions» signi Heat, sicut in €o, qui possessiones suas legasset, Fesponsum est. 70. Joe libro VI. ad Plautium, — \unpe snecessariaen sunt, quae si faciae non sint, Fe peritura, aut deterior futura sit. ut § 1.—eUtileso impensas esse Folcinius ait, quae meliorem dotem faciant, non (8) deteriorem exse hon sinant; ex quibus reditus mulieri acquiratur, sicuti arbusti pastinatione ultra quam necesse fue” rat, Item doctrinam puerorum, quorum nomine gnerari mallee ignorantem velinvitam non opor- fet, ne cogatur fundo, aut mancipiis earere, In. his impensis et pisteinum, et horreum insulac dotali adiectum plerumque dicemus, § 2.—eVoluptarines sunt, quae speciem dunta- pre, muerte Vuip. 6) Baton fat tet, vaig @) Wipieae, Hats Teitanes, Vulg. (©) gnod, conuutsrave whadida ‘por antiguos copistas; ro, Hal 921 lo tanto no parece que uno adquiere lo que hubiere do restituir, asi como propiamente se dive que «lle- 80.8 poder de unos, lo-que ha de permanecer en él, 1.— Estas palabras: his rebus recte pracalart [36 vonderé rectamente por estas cosas] siguifican esto, que el estipulante no experimentara peligro, 6 daiio por esta cosa, 72. Pauto; Comentarios al Edieto, libro LXXV1. Con la denominacion de «cosas se comprends ‘también una parte. 7B. Uxeiaxo; Comentarios al Fdioto, libro LXEX. = Estas palabras empleadas en una’ estipulacion: sea restituida reciamente esta cosa», comprenden los frutog; porque Ia palabra erectamenten esta en logar de 4 arbitrio de hombre bueno. 74, Pavto; Comentarios al Hdicto de los Ediles Curules, kbro 11.—Ki\ anillo para sellar no #6 come prende en la denominacién de eornamenton. 78. Ex misao; Comentarios al Edicto, libro L.~ Se considera que «restituyes ol que restituye lo que habria de tener el actor, si & él no se le hubites promovido controversia, 76, Kx msuo; Comentarios al Kdicto, libro LI.— Se ha de entender que «dis también el que pormus 6 6 compenss, 27. Bx xtsuo; Comentarios al Edicto, libro XLIX, 7;Se liama «frute> por rendimiento ne solamente & Jo que se adquiere en granos 6 en legumbres, sino también & lo que por el vino, por bosques tallares, canteras de creta, 6 de piedra, Juliano eacribe, que 8 falso que sean fratos todas las cosas con que’ el hombre se alimenta; porque no se dice fratos & la carne, 6.4 las aves, & Ins fleras, 0 a las frutas. Pero Galo definie perfectamente que es egrano» lo que se contiene en espiga, y que el altramuz y la haba eran liamados mas bien frutos porque nd 86 cor tienen en espiga, sino en vaina; cuyas cosas opina Sorvio en sus Notas & Alfeno, que se comprenden en la palabra grano, 78. Pacio; Comentarios é Plaucio, libro IIT. — A veces la palabra eposesion» significa también Ia propiedad, segin so respondié reapecto al quo hu: biese legado sus posesiones, 79. Ex miswo; Comentarios & Plaucio, libro V1. = Son gastos enecesariosy aquellos sin ios. que, ai zo hubieran sido hechos, 6 hubiera perecide; 6° so hhubiera deteriorado, Ia con § 1—Dice Falcinio, que ton egastos diiles» los que mejoran la dote, no los quo no dejan que se de- feriore; con los que se adquiere renta para la rag. jer, asi como la plantacioa do arboles fads alld to ac habia sido necesario, Aslmismo ln enee 1 de los nifos, por razén do los que no convions a gravada la mujer ignoréadolo 6 contra su Yoluntad, para que no $e vea obligada privaree de un fundo 6 de esclavos. En estos gastos diremor que va la mayor parte de las veces commprendide ast "a labong, como l graneroagregado dla casa dott. § 2.—Son gastos de «recroo» los que’ solamente FO asp nit Ci a peor ant cpttan, 6 Sse Me 922 xat ornant, non otiam fructum augent, ut sunt Fidia, et aquae salientes, incrusiationes, loricatio- 80. Jom libro IX. ad Plautium. ~- In, generali repetitions «legatoram etiam datae libertates co tinentur ex mente legis duodecim Tabularom. 81. loss libro X. ad Plautium.—Quum Practor dicat, ut opus factum crestituaturs, etiam damnum datum actor consequi debet; nam verbo restitutio- ‘nie omnis utilites actoris continetur. 82, lorx libro XIV, ad Plantium. — Verbur ‘ampliuss ad eum quoque pertinet, cui nihil debe- jeuti ex contrario minus solutum videtur, ‘mal nihil essct exactu 82, tayounnos io V. ex Plain, = Propie eboniv diel bon possunt, quae plus incommodi, Gem comma babents 84. Pauius libro I. ad . pellations omnes liberos intelligimus. «Fils ap- 85, Mancetuus libro I. Dig Priscus tres facore existimat col gis sequendum eat. 86, Cuisus libro V. Digestorum. — Quid. aliu sunt ciura praediorum>, quam praedia qualiter « babentia, ut bonitas, salubritas, amplitudot 87. Manexttus libro XII. Digestorum.— Ut Al- feous ait, urbs eat «Roma, quae (1) muro eingere- tur, Roma est etiam, qua continentia (2) aedificia easent; nam Romam non muro tenus oxistimari, ex consuetudine quotidian posse intelligi, quam Giceremus, Romaim nos ire, etiamai extra’ urbem habitaremos. : 8B. Crcsus libro XVIIL Digestorum. — Tan- tam (8) quisque epecaniae> relinguit, quantum ex bonis eiue refici potest; sic dicimus, centies aureo- rum (4) habere, qui tantom in jis coterisque similibus rebus habeat. Non idem est ‘lieno legato, quamquam is hereditaria pecunia pa- Feri potest; neque quisquam eum, qui pecunism Rumeratam habet, habere dicit, quidquid ex en pparari potest. significantar. 2.—loter «ederes ot (6) rationes mul- tum interest, nec is, qui edere iustus sit, reli reddere debet; nam et argentarius edere rationem ‘Yidetur (7), etiamal, quod reliquum sit apud cum, znon solvat. ents GB Tec canlets ston onginal; Propemodam, (a cottmin dal Godlee Py Bret : pigreto.—Lamzo L: tiruLo xv ‘adornan la cosa, pero no aumentag también el fra- {o, como son lor jardines, los surtidores de agua, Jas incruataciones, ios embaldosados, yas pinturas, BO. Ex miso; Comentarios & Plaucio, libro 12. —En'la repeticion general de los slegados» se com- wenden también, segun el espiritu de la ley delas joce Tablas, las libertades dadas. 1, Kx mismo; Comentarios d Plaucio, libro X.— Cansdo ei Proto diga quo esa restiuidas Ia obra que se hizo, el actor debe conseguir también el dafio causado; porque en la palabra restitucion 6 ‘comprende toda Ie utilidad del actor. B2. Ex mismo; Comentarios é Plaucio, libro XIV. —La palabra amplius mas} se refiere ‘también & ‘quel & quien nada se debe, asi como también por eleontrario ae considera quo se pagé menos, aun- ‘que mada se haya pagado. 8B. Javoinno; Dostrina de Plaucio, libro V.— Propiamente no se pueden llamar cbieness las co- ‘sas qule tienen més molestias que ventajes, 84. Pavto; Comentarios 4 Vitelio, ibro 11.—Con Ja denominacién de ¢bijo» entendemos todos los descendientes. 85. Manceto, Digesto, libro I. estima que tres individ ‘esto ee fo que més bien oracle Pree coawiluyen colegio; a dootervar, 86, Curso; Digest, libro V.— Qué otra cons son ‘dor derechos de los predios» més quo los predios {ales como se hallan, con su bondad, salubridad, y amplitad? 87. Manceto; Digesto, libro XII. —Como dice ‘Alfeno, ciudad es la«Romay, que se halle cefida porlas murallas. Roma os también donde se ballan Tos ediicios coutiguos; porque se puede entender roostumbre constante que no se estima que es aa hasta las morallas, porque decimos quo vamos Roma, aunque habitocos fuera dea cludad. 88. Cxtso; Digesto, libro XVII.—Cada cual deja tanto «dinero cuanto #0 puede reunir de sus bie~ ‘asi decimos, que Hene cien mil Aureos el que tiene otra tanta cantidad en predios y en otras co- sas semejantes. No es lo mismo tratandose de un fondo ajeno legado, aunque éste puede ser compra- do con dinero de la herencia; porque nadie ‘que el que tiene dinero contante tiene todo lo que Gon él se puede comprar. 89. Pouronio; Comentarios 4 Sabino, libro V1. — son lamados més bien de ganado ‘mayor, que de la especie de caballerias. {Con esta trase: «con tal que ella se bubi re-easedr>, se significan las primeras nupcias. '§ 2.—Entre epresentars y «rendir» las cuentas hay mucha diferencia, y aquel & quien se le mands que las presente no’ debe devolver lo sobrante; porque también se considera que el banquero pre- Senta la cuenta, aunque no paga el sobrante que queda en su Fegaers, Gal, Valg. Faber, Yap. Di@RsTo.—LIERO L: rhruL0 xvI 80. Urrianvs lidro XXVH ad Sabinum.—Qui, uti optimae maximaeguo sunts, aodes tradit, non hoc dicit, servitutem illis debe quoque 92. Iomw libro VII. Quaestionum.—eProximusy est, cui (1) nemo antecedit, esupremus> est, quem nome sequitur. 98. Catsus libro XIX. Digestorum. — appollatione idem signit- amen (2) apparet, defuncium anim duntaxat, quia se ipsa ioverent, movontia vocas- ‘se; quod verum est. 94. IwE libro XX. Digestorum.—Verbum «red- dendi> quamquam signifieatum habet retro dandi reeipit tamen ot per se dandi significationem. 95, Mancutus libro XIV. Digestorum.—Potest ‘creliquoram» appellatio et uni 96. Crusus libro XXP. Digestorum. — ¢Lituss fest, quousque maximus fiuctus a mari pervenit; idgue Marcom Tullium aiunt, quum arbiter esset, imum constituisse. P'g'i.=-Praedia dieimus aliquorum ease, non_uti- ue communiter habentiom 64, sed vel ‘allo alin jabente. 97. Iwem libro XXXII, Digestorum—Quam sti- pulamur: «quanta pecunia ex bereditate (3) Titit ad te pervenerity, res ipsas, quae pervenerunt, non Pretiaearum spectare videmur. 98. Toe libro XXXIX. Digestorum. — Quum sbisextams (4) Kalendis est, nihil refert, ulrum priore, an posieriore dic quis naius it, et deinceps Soxtum (6) kalendas eius natalia dies eat; pam id biduum pro uno die habetur; sed posterior dies in- tercalatar, non prior. Ideo quo anno intercalatum non eat, sexto calendas natus, priorem diem § 1.—Cato patat, mensem intercalarem additi- citim xse, omnesque cius dies pro momento tem= poris observat, extremoque diel mensis Februari Aitribuit Quintus Mucivs. ‘2.—Mensis autem inierealaris constat ex die- bus viginti ecto. 99. Unrtanus libro 1. de Consulis.— «No- tioners accipere possumus 7) et cognitionem, et {8 accipere non oporict, quae modico freto Italia jividitur. (quem, Hal. Vutg. {8} fon por fameny Si egaice incerta Hal. Val @ Blasexteny Walp. bisentS alendas, a 923 80. Uxriano; Comentariosd Sabino, libro XXVI. —El quo entres edificion cian buenos y grandes les deben servidum- bres, sino esto solo, que los mismos edificios son li- bres, esto es, que no prestanservidumbreaninguno, 81. Pavuo; Fideicomisos, libro II Se ha de de- cir que con la denominacion de ecosas mines y appellatione quae com- erguun dias ert woparare; quae Tift otrumenta, propor quae dlatio Saim Peeled dnomcormun, tn pracucnsar Per- ice ieircors pose diate petatury Pula , licet in servitute, vel qui actor fuit piom vider nwirumentoram. causa fol datonets 100. Tons libro TL. de officio Consulis.— «Sper ciosae> personas accipere debemus clarissimas per- sonas utriueqae sexus; item eorum (1), quae orne- ‘montis senatoriis utuntur, 101. Moossrinus libro 1X. Differentiarum. tor esiupram et vero sponsae remitti videtur; Guod et in uxoris personam non absurde cadit. § 2.-—Verum est, «mor corporis imbecilitatem, «eitium» vero perpetuum Sorporis impedimentum, veluti ai talum excus- sit @); nam et Luseus itaque (3) vitiosus est, § 3.—eServis» legatis etiam ancillas deberi, qui- dam patent, quasl commune nomen utrumque se- xum contineat. 102. Ions libro VIT. Regularum.— Derogatur ‘aut abrogatur; «derogaturs legi, quum pars deirahitur, cabrogaturs legi, quum proraus tolitar. 108, Ion libro VIII. Regularum. pitaliso latine loquentib Eons videatur, tgmen appeliatio ca ‘ol amissionis civitatis intelligenda ox 106, Jom lo IE, Exguntionim, Wt syslog eet seein ieaneee [Nalorum appel Tei ead nepotes ettondvar ] (4) 405. lozx libro X1. Responsorum.—Modestinus seapondit a arbi por hipertabaague at, ‘Hoertam libertae testaloris non continert 108, lomw libro singalari de Praeseriptionibus — eDimissoriae> literae dicuntur, quae valgo apostoli ‘euntur; dimissoriae autem dictae, quod causa ad fun, qui appellatus est, dimitttar. 107. Ion libro IZ, Pandectarum, — «asigna- renlibertam, hoo est testiicari, cuius ex liberis Tibertum eum esse voluit. 108, Ios libro IV, Pandectarum. — «Debitors intelligatur is, a quo invito exigi pecunia potest. a) peraooay inerta Het. Q RAGES alam excomts, Vai. rowsro.—Lisno t: tiruLo xvt § 2.—Serd muy dificil separar las cosas que se comprenden con la denominacién do cinstrumen- toss; porque eonoceremos qué cosas sean propit- mente instromentos, por virtud de los que se ha de Gar dilacton, si Ia dilacion se pidiera en presencia dela persona, que puede instruir; por ejemplo, el ‘que desempeid una administracion, aunque en la Gclaitod, 8 ol que foe consitido ‘administrador fo opinaria que parece que le. dilacién se pide Zauae de los instrumentos, Pee ‘saa) las personas mus ‘xs; asimismo las de los que usan ornamentos senatoriales. 101, Movksrixo; Diferencias, libro 1X, — Entre estupros ¥ ¢adulterios opinan algunos’ que hay esta diferencia, que cl adulterio se comete en mu- jer casada, y ei eatupro en Ja viuda; pero la ley Ju- lia sobre los adulterios usa indiferentemente de eta palabra, '§ 1.—Se dice que ne hace edivorcio» entre mari- do'y mujer, pero se considera que & la esposa se le envia ¢repudioa; el eval se aplica no absurdamen- fe también 4 la persona de la mujer canada. '§2.—-Es verdad que «la enfermedad> es una temporal debilidad del cuerpo, pero el evicion es tun impedimento perpétuo del cuerpo, como si de- Formnd el talon; porque también el tuerto tiene cier- tamente vicio. '3.——Algumos opinan que habiéndose legade «es- clavose se deben también las esclavas, como ai esta Genomicacién comin comprendiers & ambos sexos. 102. Ex msuo; Reglas, libro Vil. — Se derogs, 6 80 abroga It ley; se son los que piblicamente nos declararon la guerra, 6 aguellos & quienes nosotros se la declaratnos; los demas son ladrones, 6 depre- dadores. 119. Et miso: Comentarios 4 Quinto Mucio, lie fro Hit —a palabra herencie» comprends sia én Ia herencia gravosa; porque es pala- bra juridiea, como la de posesidn de los bienes. 1 Sian atvg at, Vat, pages votod tir sept J egrttara original; respondl, ta co- 926 120. Inzu_ libro ¥. ad Quintum Mucium.—Ver~ bis legis duodecim Tabularum bis: urt teoassi7 (1) SUAE Re), ITA 108. ESTO, latissima potestas tribute videtur, et heredis instituendi, of logata et liberta- tes dandi, tatelos quogue constituends; sed id ia. torpretatlone coangusiatum est vel legum, vel au- cloritate iura constisuentium, 121, Ine libro VI. ad Quintum Mucium. — ‘cUsura» pecuniae, quam percipimus, in fructu non fest, quia non ex ipso corpore, sed ex alia causa est, {id eat nova obligatione. Servius ait, si ita filiisque m hhosve ‘ulores doo, masculis duntaxaétulores datos, qooniam tingulari casu hoe: «filios, ad pluralem Yidetur transiisse, continentem eundem sexum, jaem singolaris prior positus habuisset, Sed hoc fact, non iuris babel quaestionem, potest enim fie- i, uéaingulari casu de filio senserit, deinde ple- nius omnibus liberis prospexisse in tutore dando Yoluerit; quod magis Fationabile esse videtur. 128, Ineu libro XXVI. ad Quintum Mucium.— Verbuin: cerit», interdum etiam practoritum, nec solum futarum tempus demonstrat; quod eat nobis hecessarium acire, et quum eodicilt ie, confiemati estamento fwerints «quod in codlcilis scripiom rita, trumne fuiuri temporie demonstratio. fat, {th eliam practerit, i ants scriptos codicillos quis elinguat; quod quidem ex voluntate acribentie in Terpretandum est, Queciedmodum autem hoo ver- bbuin: ceato, non solom praesens, sed et practeri- tum tompas sigoifical, la et hoc verbum: eerits, fon aolum faturum, sed interdum etiam practeri- {um tempos demonstrat; nam quom dicimus: «La- ‘Titios solutus est ab (2) obligationes, et prac- {eritum, et praesens siguilcamus, sicat hoc: «Lu ius Titus alligatus est; et idem At, quom iia foquimur: «rola capts est»; non enim ad pracsen- ‘fe'facti demonstrationem refertur is sermo, aed ad praeteritum. 124, Procowus libro It. Epistolarum. — Hi verba: eilie, aut illes, non solum disiunctiv etiam subdisiunctivae (8) orationis sunt. Di ctivum est, veluti quum dicimus: «aut dies, aut ‘nox ests, quorum posito altero necesse est, tolli ‘lterum; stein eublato altero poni alterum; ita simi- i figuratione verbum (4) potest esse subdisianeti- yarn. Subdisiumetie! (5) sulem genera sunt duc: Unum, quum ex propositis finibos ita non potest tlerquo (6) esse, ut possit neuter (7) esse, veluti quom dicimus: eaut sedet, aut ambulaty; nam ut hemo potest utrumque simul {acere, ita, aliqu potest heutrum, veluti is, qui accumbit, Alterius fener al, quum ex proposiis Anbua ita 20 Potest neuter (8) ease, wt possit utramgue esse, vel bei quam dieimus: comme animal aut facit, aut pa- 2) ear gorgny praasonr a {i} Sebdisienstive, zat. Valg. @ NENSewe watt? Vole pigneto,—Lipno 1: TATULO VI 120. Ex, mismo; Comenarios & Quinto Mucio, ti- bro V.— Con estas palabras de la ley de las Doce ‘Bia! «Seu on devaaho dein manera queuno bee lene logado. sobre. eu : a Emer erhcre para dar legados y libortades,y tambien para cons. Elute tutes; pero ento ha aide restringtdo 6 por interpretacion de las leyen, 6 por Ia autoridad. de los que constitayen el dereaho. 121,” Ex mismo; Comentarios & Quinto Mucio, li~ tro Vi, — «El interés» que percibimos del dinero no entra en los frutos, porque no proviene del mis- mo capital, sino de otra causa, esto es, de nueva obligacion: 122. Ex mismo; Comentarios d Quinto Mucio, li bro VilL.—Dice Servio, que i se hubiera escrito asi: ‘edoy estos tutores & mi joss, los tu~ y, lores fueron dados solamente & los varones, por- ‘que se considera que esta ebijo» en singular pasd 41 plural, comprendiendo éste el mismo sexo, que tenia el primero puesto on singular. Pero esto ion de hecho, no de derecho, por- que puede suceder que en el ntimero singular haya, entendido referirse al hijo, y quo despues ha; Fido al dar tutor mirar més ampliamente por todos Jos hijos; lo que parece que es inas razonable. 128. Ex mismo; Comentarios 4 Quinto Mucio, li- bro XXVI.— La palabra er! (ere) indica & veces tambign el pretériio, yno solamente el tempo fo turo; lo que nos es necesario saber; y cuando los ‘codieilor hubleren side confrmados én testament asi: «lo que en los codicilos fuere escrito», se hara tenso designacion del tiempo futuro, 6 también del bated al siguso dejarecofcilon endian antat Lo fue criamente ao de foerpretar argan it vo [iad del que egeribe. ero a [a manera quel pe Inbra est [e8, est] significa no sdlo el presente, lambidn elticinpa peondo, ant tembiesexta palabra ent [faere) designe no a610 el futuro, sino también {reean ef deme pasado; porque cuando. decinoy ‘tLicio Ticto eath dealigad dela obligacions, signi Reamos tanto el preterito como el presente, camo ‘neste caso: Lucio Tio ext obligados; 7 lo'mismo sucede cuando hablamos asi: «Troya es [fué] toma- das; porque esta frase no te reflere 4 desigoacion de un hecho presente, sino & lo pasado. 124. Procuto; Epistolas, libro, U. uel, 6 aquéls, son no sola: ‘ing también de oracién subdisyun disyuntiva, como euando decimoa; de hoche>, que, admitide una de las dos cosas,” ex neceuarioGxcluir a otra; y aoimiemo, exciuide Gata, #6 admite la otre; y ast de anfloga manera ‘bra ser subdisyuntiva. Pero hay dos i una, evando de low tér- jen ser ambos, pero de suerte que ambos puedan no ser, como cuando de- cimos: <6 estd sentado, 6 andsa; ‘porque asf como radio puede hacer al misrzo tiempo ambas cosas, ‘si puede alguno no hacer ni la una ni Ia otra, por ejemplo, el que esté echado. Es de la otra especi ‘cuando de los términos propuestos de tal modo no pignet0.—Limgo Lt TfruLo xvi titurs;nollum est enim, quod nec faciat, nee pat ‘ur; at potest simul et facere, et pati. 125. Ion libro V. sum, —Nepos Proct Jo suo salutem. Abo, qui ita dotem promisi ‘ appellations tam virilis, quam mu- ebris, ot scenic, etiamsi (ragica aut clinaroedica sit, continetur. ARB. Uteianvs libro 1. ad legem Tuliam et Pa- piam—«Spadonum generalis appellatio est; quo ‘nomine tam hi, qui natura spadones sunt, item thlibiae, thlasiae, sed et ai quod aliud genus spa- donum est, continentur. 129, Pavius libro 1. ad legem Ialiam et Pax piameQol enoriuis nascantuts neque we Brocton wideatr, aia ‘runquam liberi appeliai Poueront 180. Unetawus, libro 11. ad legem Iuliam eo Pax pian. — eLoges obvonire hereditatom non immpro- Prie quis dixerit ot eam, qua+ ex estamento d fur, quia loge duodecim Tabularum testamentariae hereditates confirmantur. 181. Ines Wibro IIL, ad legem Iutiam ot Papiam, id «{rausy est, aliud , significa ue esis libre; y por ello, ai no se hublese aftadido It segunda parie, yo deberia entregarlo libre; pero oping que por la segunda parte quedé suficiente- Biente libre por lo que alae 4 los derechos, de fuerte que yo no deberé responder do alguna otra ana, sino de oe ol dorecho dal fondo no fu per jadigedo por el dueno. 127, Caisraato; De las Jurisdicciones, libro IV. —Con a denominacién de evestido> se vomprende tanto el de hombre, como el de mujer, y el de exce- na, aunque sea para tragedia, 6 para tocar la eitara. 128. Unriano; Comentarios dla ley Julia, y Pa- iro L.—L& denominacion de cespadon» general; con cuja palabra se comprenden tanto loa {que son espadones por naturalezs, y también los amtrados y esterilizados, como también cualquier stro género de espadones que haya, 129. Pavro; Comentarios & la ley Julia Papiay ira J, ~ oa ue anc esto oh oa eras oacidon, ni procreados, porque suce pU- dioron ver lamados'hjon. 180. Ureraxo; Comentarios 4 la ley Julia y Pa~ libro H, —No impropiamente dira alguno, que ssponde porla «ley también la herencia quese defiere por testamento, porque por la ley de las Doce Tablas se confirman las herencias testamentarias, 181, Ex, snswo; Comentarios & ta ley Julia y Pa- ia, libro Ti1.—Una.cosa es el «frandes y otra ia epe- js, Hal. Vulg. 928 ens este potest, poona sine fraude este non pot: fst, Poena eat notde vindicia, (raus et ipan ows Aicitur, et quasi poenae quaedam praeparato. § 1-—Inter «mulctam» autem, et epoenam> mol- tum interest, quum poena generale sit nomen, omnium delictorum eoércitio, muleia specialis pec: cati, cuius animadversio hodie pecuniaria est; poe- nha autem non tantain pecuniaria, verum capitis et existiimationis irrogari solet; et muleta quidem ex arbitrio elus venit, qui muletam dicit; poena non Jrrogatar, nil que quaque (1) lege, el uo allo jure specialiter huic delicto imposiie est; quin imo molcta ibi dicitur, ubi specialis (2) poena. non ot imposita. Item mbletam is dicere potest, cui iudi ccatio (3) data est. Magistratus solos, mandatis per- missum est; poenam autem vausquisque potest, cui huius criminis sive delicti exsecutio competit. AB2. Pavtus libro 11. ad legem Tuliam et Pa- piam.— ¢Anniculus> amitiitur, qui extremo anni die moritur; et consuetudo loquendi id ita esse, declarat: «ante diem deckoum kalendarum, post jecimum kalendarum»; neque (4) utro (5) ‘enim sermone undecim dies sigaifieantar (6). eum est, eam epeperisses, cui mortuae vectus (Z)eate 188. Unetanvs libro IV. ad legem luliam et Pa- iam.—Si quis sie dixerit, Ut intro» diem montis jus aliquid fiat, jpse quoque dies, quo quis mortuus est, nuigeratu 184. Pavius libro 11, ad teem Iuliam et Pa~ piam. — «Anniculus> non statimn ut naius est, sed trecentesimo (8) sexagesimoquinto die dicitur, cipiente plane, non exacto die, quia annum ci liter, non ad momenta temporum, sed ad dies ou- moratnus. 185. Uceraxus libro 1V. ad legom Iuliann et Pa- piam.—Quaeret aliquis, si por ‘strosum, vel debileia (9) mulier ediderit, vel qua- lem visu, vel vagitu novum, non humanae figurae, fed alterius magis animalis, quam hominis partum, an, quia enixe est, prodeske ef debeat; et magis eat, ut haec quoque parentibus prosint; nec enim est, quod fis Imputetur, quao, qualiter potuerunt, statutis obtemperaverunt; neque id, quod fatalilec aecessit, maairi damnum iniungere debet. 188. Iomu, libro ¥. ad legem Iuliam et Pa iam (i0).—eGeneris appellatione et noptis, et pro- ‘eps, tam ex filo, quam ex fila editorum (11), ceterarumque mariios contineri, manifesium est. 187, Pautus libro 1. ad legem Tuliam et Pa- piain.—cVer» enixa videtur, etiam quae trigeminos ‘pepererit. i) aun, at 3 Seale, aot, vip ‘isonet, at, al |) setts portenue ui, al margen interior detcod. Pl (8) duckie ales sgatbeatur” Hal Vag, ee piexsTo.—Lingo L: fruLo xvi nap; porque puede haber fraude sin pena, pero no puede haber pena sin fraude, La pena es la vindic- {a del davio, y el mismo fraude es llamado dato, y como ciersa preparacion para la pena. T.=Mas entre la emalta> ¥ le epenss hay mu- cha diferencia, porque pena es nombre general, ‘castigo de todos fos delitos, y la mulla lo es de un delito especial, cuyo castigo es hoy pecuniario; m ‘se sucle imponer pena no solamente pecuniaris ‘ino capital y de pérdida de la estimacion; y Is mul- {a proviene giertamente del arbitrio del que impo- ne la malta; y no se irroga pena, sino la que por guna ley 6 por algin otro derecho se impuso espe- Eimeteene day y au abn te dic, gue hay nulla alli donde no fue impuceta pena especial. ‘Asimismo puede imponer inulia aquel @ quien ie'dis faculiad de jusgar. Eo los mandaton we per- sig, que solameite los iagistradosy los Presiden- tex de las provincias pudieran imponer multe; mas puede imponer pena cualquiera a quien compete la ersecucion de este crimen 6 delita, 182. Pavto; Comentarios é la ley Julia y Papia, libro II. So pierde «de un aiic> el que muere cn ef ultimo dia del aio; y declara que esto es ast la costumbre de hablar: eantes del dia décimo de las calendas, después del décimo dia do las calondass; estas dos expresiones se falso que ehaya paridc» aquella & quien mileria se le extrajo el hijo. 188. Uuriano; Comentarios 4 la ley Julia y Pa- Pia, libro IV.—Si slguno habiere dicho quo se haga figuna cosa edentres del dia de su muerte, we cuen- fa tambiéa el mismo dia en que murié, 184, Payto; Comentarios 4 la ley Julia y Papia, libro fi. —Se dice que uno es edeun afies nu in- medialamente que hacié, sino al trecentésimo se- xagésimo quinto di famonte comenzado pero ho transcurrido es! porque el allo fo conta- mos eivlmente, no por momentos de Wempo, tino por dias, 185, Upiaxo; Comentarios 4 la ley Julia y Pa- bro 1V.— Alguno preguntara, si, habiendo uniamu- jer dado & luz un parto portentaso, 6 monsiruoso, 0 defectuoso, 6 singular por su vista, 6 extraordi: nario por su lloro, no de figura liumana, sino mas bien de otro animal, debera, puesto que ella pari, aprovecharle esto; ¥ es maa cierto que esto también [es aproveche & los padres; porque no hay cosa que eb impute @ los que en Ia forma que. pudieron mperaron & lo mandado; y lo que sucedié por ‘no puede causarle perjuicio & la madre. 186, Ex mismo; Comontarion la ley Julia y Par pia, liro ¥.~ le evidente que con In denomina- Tion de eyeraes ao comprenden los maridos de ia Dieta y dela bienieta, nacidas tanto de hijo como Ge hije, y los de las demas descendientes. 187. Pauto; Comentarios d la ley Julia y Papia, libro 1,—Se considera que parié appeliatione bonoruin quoque pot ‘sessio continetur. 189, Uzrranvs libro VII. ad (egem Iuliam et Pa piam.— Aedificia «Romaes fieri euiam ea videntur, uae in continentibus Romse aedificis fant, § 1—Perfecisae aedificium is videtur, qui ita ‘consummavit, ut iam in usu esse possi. 140. Pavtus libro VE. ad legem Iuliam pian, — eCepisses quis intelligitur, quam acquisiit. 141. Uveuanus libro VIIT. ad loge Iuliam of Papisn.— am co muller, quum moreretar, cre~ daitur Blium babere, quae excivo utero edere poset; neenon eliam alio casu mulier potest habere flium, ‘Quem mortis tempore non habuit, uiputa eum, qui ab hostibus remeavit. libro Vi. ad legem Iuliam et jek modo coniunctio intelligitur: aut nim re per se coniunctio contingit, aut ere et ver~ biss, aut everbis> tantum. Nee dubium est, quin ‘eoniuneti sint, quos et nominum, et rei complexus jungit, veluti: eVitius et Maevius ex parte dimidia horedés suntos, vel ita: «Titius Maeviusque, here- to», vel? cam Macvio ex parte di- heredes sunto», Videamus autem, ne, etiam- terdum Titius, Publius Maevi sunte>, vel ila: «Publius pe ‘Macvius, Li ‘Tittus heredee sunto; Sempronius ex parte dimidia heres etton, ut Titius et Meevius veniant in parte di- midiam, et re ot vorbis coniuncti videantur, «Lu. clue Titius ox parte dimidia heres esto; Seius ex parte, qua Losium Tidom heredem institu, he Fes (1) ‘esto; Sempronius ex parte dimidia heres fstoy; lulianus, dubitari posse, tres semisges factl Sint, an Titius in eundem semissem cum Calo Selo fnaticutus sit; sed eo quod Sempronius quoque ox parte dimidia scriptus est, verisimiliue esse, in Sundem semiasom duos coadtos, et coniunetim’he- Fedes sriptos este, 143. Urisxes libro EX. ad legem luliam et Pe piam.— Id apud se quis habere vidotur, de quo hi bet actionem; habelur enim, quod peti potest. 144. Pavwus libro X. ad legem Iulia et Pa- piam.—Libro Memorialium Massurius scribit, «pel- ficem» apud antiquos eam habitam, quae, quum ‘uxor non easel, cum aliquo tamen vivebat, quas 0 nomine amicam, paulo honestiore con- cubinam appellar @) Flaccus in libro de jure Papiriano scribit, pellicem nune vulgo vocari, gute curn eo, cui uxor at, corpun mince; quo4 lam eam, quae vxoris loco sine nuptiis in domo sit, quam alice» Gracel vocant, 445, Uneranus libro X. ad legem luliam et Pax ian, appeliaicne interdum elinm totam jereditatem contineri, dicendum es ‘@) heres, omitela Vale. ‘Toxo MI—u7 929 188. Ex ansuo; Comentarios 4 la ley Julia y Pa- , bro FY. —En la palabra eherencis» se com- prende también 18 posesion de lds bienes. 189, Unr1ano; Comentarios 4 la ley Julia y Pa~ ‘Pia, libro Vil,-—Se considera que se constrayen en ‘eRomay también los edificios que se levantan entre Jos contiguos & Rom: §1-—Se considera quo acabd un edificio ol que de tal mode lo termind, que ya pueda ser usado, 140. Pavto; Comentarios 4 la libro Vi.—Se éntiende que uno haya adquirido para otro. Julia y Papia, quirios, aunque 141, Usriano; Comentarios 4 la ley Julia y Pa~ ia, libro VITE.—Se cree que tiene un hijo también ‘morir pueda darlo a luz abriéndo- ; Y también en otro cago puede una ‘mujer tener un hijo, que no tavo al tiempo de mo- rir, por ejemplo, el que regreso de los enemigos. 142. Pauto; Comentarios a Ja libro V1.~La conjuncion se entiende do trea modos? porque ie conjuncion tie ‘ten I cosa por si Inisina», 6.con la cosa y por las palabras», 6 wola- mente «por las palabras». Y no hay dude 2 ‘conjuntos aquellos & quienes junta el Iaz0 de los nombres y de la cosa, por ejemplo: «sean herede- ros por mitad Ticio y’ Movio», 0 asi; «sean herede- “cio y Mevios, 6: «sean ‘herederos por mitad jo junio con Movies, Pero veamos si aunque supriznas estas palabras: ey, junto con» se del Fa, sn embargo, entondet 4 vecos como ganjun- {os, por ejemplo: escan hierederos por mitad Lucio ‘Tico, Publio Mevion, 0 ani: eaean herederos Pu- blio Mevio, Lucio Ticio; Sermpronio sea heredero dela mitads, de tuerte quo Ticio-y Mevio sucedan ‘en Ta mitad, y sean consideredos eopjuntos on ia oF lad palabras. «Sea heredero de In mitad cio; sea Seyo heredero do la pario en que instituf heredero & Lucio Licio; Sempronio sea he- redero de Ia mitady; Juliano dice, que se puede du- dar si se han hecho tres mitades, 0 si Ticto fo tituide junto con Cayo Seyo heredero de la, milad; pero por lo misnio tuido heredero también de 4 mil que fueron unidos los dos para ia misma mitad, J que fueron insttuidos herederos conjuntamente, Julia y Papia, ‘que #01 143. Uveiano; Comentarios 4 la ley Julia y Pa~ ia, libro IX. ~ Se considera que ano tiene @n sa oder aquello respecto de lo que tiene accion; por- ue se lene lo que ae puede pedir. libro . — Bseribe Mi moriales, que por los antiguos ora cor amancebas le que, no siendo mujer casada, ‘sin embargo, con alguno, 4 la cual se la llama ahi ra eon el nombre de amiga, y algo mas honesta— fente concubina. Granio Fiaco escribe en su libro sobre el derecho Papiriano, que hoy es llamada Vulgarmente manceba la que junta su cuerpo con ‘uno que tiene mujer; y que algunos, & Ia que sin haber nupelas ests en la casa on lugar de mujer, 4.la cual Hlaman los griegos aldani» [concubina] 145. Usriano; Comentarios 4 la ley Julia y Pa pia, libro X.—Se ha de decir, que con Ia palabra fTitils ae comprende & veces fods la heren TH Galas, Fat, Vulgy;Granens, ofroe on at, 144, Pano; Comentarios la ley Julia y Papi ansorio en el libro de los Sf 930 146. Tanexnws (1) Curmans libro 11. ad legem Iuliam et Papiam. — «Soceri, socrus> appeliatione vu quoguo ot svam uxoris vel mariticontnes, Fespondetur. 147, Iomat libro I11, ad legem Iuliam et Papiam, —Qui in continentibus urbis nati sunt, Romae nati intelligantur (2). os, non numero profertar, 149. Ioeu libro X. ad legem Iuliam et Popiam. —nam quem sine liberis esse dicere non possu- mous, hune necesse est dicamus liberos habere, vo (4) ut ef pogillares, et codiclly 150. Tora. libro 1X. ad legem tuliam ot Pax piam (5), — Si ita a to siipulatus fuero: «quanto mi hhus a Ttio consecutos fuero, tantum dare. spon dests non solet dubitari, qui il a Titio fuero ‘consecutus, totum debeas, quod Titius debuerit, 161, Tarexrius Curwexs libro Vad legem Iu~ iam et Papiam, — appeliauone etiam ile contineta, qui solus est. 166. loa libro X, Regularam, —. Maiore parte nol postedies, que intelligitu, tama duobos ‘mensibus possederit, si modo adversarius cius aut paucioribus diebus (), aut nullis possederit. 167. Amuivs (10) Gattus_ libro I, (11) de verbo- rum, quae ad. ius pertinent, Significatione.— «Paries» at, sive murus, sive maceria eat. § 1.—Itom evian est, sive semita, sive iter est, 168, Cxtavs libro XXV. Digestorum. — In yaw juris feequonter ut soa, Cascellive ait, singulari appellatione, quum plura generis elusdém signif- are vellems; nam soultam hominem venisse Ro- (@) Berennind, Vag. Tacs tepin 1 seriture original; totalligantar cottlect dal Sele Fe pee Orainal Inelignntan le Tee bey iro oma at cone ad legem Tallem et Paplam afadidas pot antiguos copies pers no ao fa DIgESTO.—tipRo L: TfruLo xvi 146. Tsesncio Curwayrs; ‘Julia y Papia, libro If,—Se responde que con la de hnominacion de «suegro» y xsuegra> so compronde faaxbign al abuclo yi Abucla dela mojer 6 del 147. Ex mismo; Comentarios 4 la ley Julia y Pa- libro IIT, — Los que nacioron en ios suburbios de ia ciudad to entiende i Roma. 148, Gavo; Comentarios 4 la ley Julia y Papia, libro VIL, — No esta sin hijos el que tiene por 10 ‘menos un bijo 6 uns bija; porque esta expresion: tiene hijo, no one hots, se expremn siempre en ‘numero plural, asi como las de tablillas, y codicilos; 149. Et wisuo; Comentarios 4 la ley Julia y Pa~ a, iro X.—porque ranpecte del gué no pademos Gecir que esta sin hijos, es necesario que digamos que tiene hijos. - 160. EL mismo; Comentarios 4 la ley Julia y Pa pia, libro EX,~ i de ti hubiere yo estipulado asi: ‘prometes dar tanto cuanto de menos yo hubiere SSowoguldo do Ticiof» noo guele dudae, que, 6 nada hubjere yo conseguido de Ticio, debas todo lo que Ticio hubiore debido. 161. Tanawoio Curumwre; Comentarios 4 la. ley Juliay Papia, libro V.— Se entiends et eraliquorum> appollatione etiam omnes. conti- hentur, ut Marcellus dixit circa eum, eui optic fori Iegata est, ceteri Sempronio; nam tentat, ‘ad Sempronium pertinere. 161. [162.} (1) Iorw libro VIZ. ad Sabinum,— Non est pupillus, qui in utero est. 162. [168.] Pouromws libro 11. ad Sabinum.— In vulgari substitutions, qua ei, qui supremus mo- tur, heres substituitur, recto substitutas etiam Unico fntelligitur, exemplo duodecim Tabularum, ex quibus proximus agnatus et solus habetur. 1.—Si quis ita in testamento seripserit: «si quid ‘illo meo aceiderit, Damas (2) servus meus “estos, mortuo filio Damas (8) liber erit; licet accidant (4) ot vivis, sed (5) vulgi sermone etiam mors signifeatar, 168. [161,} (6) Pauivs libro IL. ad Sabinum. — la verba: «optimus maximusgue> (2), vel in eum cadere possunt, qui solus est, sic et circa Eaicium Prastoria supremae tabulae habentar et solae, § 1.—ePuerio appeliatione etiam puella. signif cator; nam et fomlues puerporas appellant rece fn ex partuy et Graece mehr fuer) commaniter appeliatur (8). 164, Urrianus libro XV. ad Sabinum,—Nomen siliaraeo» et in postumam cadere quaeaiionie non est, quamvi tumae non (9) cadero in eam, nse lam in reous hamanis ai certum at. § LeParttonies (10) 0 dium significat, sed prout inberi (1) a ef vicesimam, et fortiam, et Hon faerit porto adiecta, dimidin pars debe § 2. eHlabores, sicut pervenire, cum effoctu ae- cipiondam est. 185. Pouromics libro V. ad Sabinum. — Venis- so (13) ad heredem nihil intelligitur, nisi deducto ‘ere alieno. (D Segin taved. Hal. Valg. Dama, Hat Dame; Hat, (@) Taurs toeldunt, ef dice FL, Br. ‘al 931 decimos que vino mucha gente & Roma, y que el Prz.tt detprociablo, Asiaiemo al esupular tenemos astante con disponer respecto al heredaro: ea en cata hubiere side juzgada 4 favor mio Gal de. mt hheredero», y también: «que por razon de esta ‘cosa two tu herederos; porque seran igualmente com- Prendidos en ln enti muchos jerederos. 159. Ussiano; Comentarios 4 Sabino, libro .— Decimos que también los Aureos son cabre (aes). 160. Ex wnsuo; Comentarios 4 Sabino, thro 11,— En Ia expresion «ios demés> y eos reslantes> estan comprendidos tambiéa todos, como dijo Marcelo respecto 4 aquel 4 quien fue legada la leccion de tun esclayo, ¥ los demas 4 Sempronto; pues sostie~ Be que al agudl no oplare, today le perienecen & empronio. 161, [162.] Ex misuo; Comentarios & Sabino, li bro VJ. — No es pupilo el que esta en el claustro materno. 162, [168.] Poupomo; Comentarios & Sabino, lie bro 1. — Ena substitucion vulgar, en Ia que’ es ‘substituido heredero el que murieré el altima, so ‘entiende substituido periectamente también el que ea Gnico, la manera queen ia ley de las Doce Tablas, en viriud de las que es considerado. proxic mo agnado también el que es solo, § 1,—Si alguno hubiere escrito asi en au testa- «ai algo le aconteciere & i hijo, aca libre mi esclavo Damas», muerto el hijo, Damas sera lie ;Porgua nangue aeoniatcan cas fartign los, ‘vivos, sin embargo, en el lengusje del vulgo.e sig- hides también la muerte. bleed 168. [161.] Pavto; Comentarios 4 Sabino, libro IL, — Estas palabras: eel mejor y mas grande pue- dea recasr sabre el que ex Gaico, yaal tratandons del Edioto de! Protor so consideran ultimas tablas as In palabra anifioy se significa también srque también llaman mojeres puérporas lanifia; Alan récign paridas, y en griego ae dice en comén diay (nifi. 164 Uxerano; Comentarios 4 Sabino, libro XV. appellatione etiam libertam continori 178, Yon libro XXXIX, (8) ad Sabin ae comprendiera también Ia liberta. 178. Eu isso; Comentarios & Sabina, libro XXZIX.— Bn la denominacion de , aliud «furto noxaque sol a jieit, furem non esse, de ho- minis proposito loquitur, qui furtis noxaque solu~ tum, nomini osse furti obligatom promitit, 175. Pouronius libro XXII, ad Sabinum.— «Fer ciandi verbo, reddendi etiam causa continetur. 178. Uspunvs libro XLV. ad Sabinum. — «So- lotionise vorbo aatisfactionem quoque omnem ac. sm placet; esolvere> dicimus eum, qui (1) od facere promisit. 177. Ioew libro XLVI. ad Sabinum. — Natura ‘ecavillationiss, quam Graeci, cupirm (2) jacerealem ‘fyllogiarium) appellaverunt, baec est, ut ab eviden- ter veris per brevissirmas mutationes dispulatio ad ea, quae evidenter falsa sunt, perducatur. 178. lon libro XLIX. ad Sabinum, — «Pecu~ -> verbum nen solar numeratam pecuniam complectiur, verum omnem omnino pecuniam, hhoc est omoia corpora; nam corpora quoque pe: gltuaarveliaions coninen, net es qui am get ‘i—stfereditas> juris nomen est, quod et, ac- cetsionem, et decessionem in se recipit; hereditas autem vel maxime fructibus augetur. 2.—eActioniss verbum et speciale est ot gone- rale; nam omnis acto dicilar, sive in personam, tive in rom alt pouiti; sed plerumque appellations omne aedificium, quod rusticse fpegi ciodas convent, quam urbanis teibus, jeatur. ‘Oblius ait, tugurium a tecto, tanquam te- a (4) exse dictum, ut toga, quod ea tegamur. 181, Ion libro XXXY. ad Sabinum. illad: «pertineres, latissime patet; nam et tis rebus adie aptom est, quae dominii nostri sint, et is, Guas jure aliguo porsideamus, quamvis non sint nostri dominth; perti nos etiam ea dicimus, fquae in nulla éorum causa sint, sed esse possint. Faun eep Ja exritura originals 10, tnserta tx co nditn tl dle pets ain fconméatum caclatoriam), Hal; yrrer trSisalisnen\t tres on Hal fceacuieee 983 174. Eu msuo; Comentarios 4 Sabino, libro XL. — Una cosa es promoter que «no es Iadrono, y otra gue teat Hire de hora ¥ de noxas; poraue! él que ice que no es ladron habla del proposte del ex! vo, y el que dice que esta libre de promote que no ests obligado & nadi elon de hurto. 176. Pouroxio; Comentarios 4 Sabino, libro XXII. — En ia palabra hacer» se comprende también la ‘causa de devolver. 176, Ucerano; Comeniaroe 4 Sabin, iro XL. — Eta determinado que con Ia pelabra epago> (40 Tato} ne ba de sotonder tambien toda ealaiccton decimos que «paganel quehizolo que prometié hacer. 177. Ex uisao; Comentarios 4 Sabino, libro XLV1i—La naturaleza de la «cavilacions, que los iriegosllamaron aries, ex eat, quo de cous ov jentemente verdaderas e llevala dieputa por me- dio de muy pequefias mutaciones & cosas que evi- dentemenie ton falsas. 178. Ex misao; Comentarios & Sabino, libro XLIX.—La palabra epecunias comprende no s0- iamenie el dinero contante, sino absoluiamente todo valor, esto es, todas las cosas; porque no hay nadie que dude que las cosas se comprenden tam- bign con la donominacion de pect '§ 1.—~eHlerencia» es palabra de derecho, que ad- mite én si aumento y icin; pero la ‘heren: ‘cia se aumentard principalisimamente conlos frutos. 2.—La palabra eaccidn» es especial y general porque #0 llama aceiOn toda peticion, ya'sea contra perros, ye contra uns cosa pero d6 ordinaroso- femos llaihar eacciones» & las personsles, y se con- sidera que con Is palabra appellatio deciarat ome utile ad habl- tandom ‘aedificium, non (3) ex e0, quod tabulis oluditur (4; 184. Pavtus libro XXX. ad Edictum.—inde ta- bernacule, et contubernales dicti sunt. 185. Urrunus libro XXVIII. ad Edictun— elnatructam> autem tabernam sic accipiemus, quae et rebus, et hominibus ad negotiationem pa- atis constat. 186. Ines libro XXX. ad Edietum.—«Commen- dares, nihil aliud est, quam deponere. 187. Ionu libro XXX. ad Edictum,—Verbum sexactae pecuniaes non solam ad solutionem refe- Fendum est, verum etiam ad delegationem, 188. Pautus (6) libro XXXUL. ad Bdiclum, — et bane. sigoifcationem habet, ut abstinent quis ab eo facto, quod contra conventio- nem fieret, et curaret, ne flat. 190. Useanvs (7) libro XXXIV. ad Bdictum. —«Provineisless eos accipere debemus, qui in pro- ¥incia domiciliom habent (8), non eos, qui ex pro- vineia oriundi sunt, 401, Pavwus libro XXXV. ad Kdiotum, — Inter sdivortiums et sropudium> boc interest, quod re~ podiari etiam futurum matrimonium potest; non Foote auiom sponta divoriese (9) dictar, quod ivortium ex eo dictum est, quod in diverses par- tes cunt, qui discedunt. 192. Unriasus (10) libro XXXVI. ad Edictum, —Haec adiectio: eplurisves, non infinitam pecu- ym continet, sed modicam, ut taxatio haec: , ad minutulem summam referatur. 198. lozw libro XXXVIM_ ad Edictum.— Hace ‘erba: «quanti eam rem paret eases, non ad (12) ‘quod intarest, vod ad rei Bestimationém referuntur. 194. Usruanus (18) libro XLII. ad Edictam.— Inter edonum> et «munus> hos interest, quod inter ‘genus et speciem; nam genus esse donum Labeo Sdonando dictum, munus speciem; nam munus t) Patertuniiag, omtiata Hal {3 Rime’ ig 3 Seetider mar @ ian bioxeTo.—Lisno 1: TiruLo xvr 182. ULriaxo; Comentariosal Edicto, libro XXVI. El padre de familia, libre, no puede tener pecu- lio, como taunpoco bienes el esclavo. oe th acted ‘ote voi par Her babado, . do de tablas; i Peeeeeeecete 184. Pavio; Comentarios al Edicto, libro XXX.— y de aqui se dijo taberaiculos y contubernales. 185. Uxriano; Comentarios al Edicto, libro XXVIIL— Mas entonderemos que esta [f2siraetd ln terns, que consis de conse yde hom es diepuestos para una negociacién. 186. Ex mismo; Comentarios al Edieto, libro XXX. —«Encomendary no es otra cosa que depositar. 187. Ex miso; Comentariosal Edicto, ibroXXX1. —La expresién «dinero cobrado» ha de ser referida, no solamente al pago, sino también & la delegacién, 188. Pavio; Comentariosal Edicto, libro XX XIE. — aTener» ae dice de dos modos, en uno, con de- echo de dominio, en otro, obtener sin oposicién lo que alguien hubiere comprado. § 1.—Se entiende ecaucionados, ya si ai cau- cidn con personas, ya si con cosas. 189. Ex wisuo; Comentarios al Edicto, libro XXXIV. — sDebor hacer one también exe ig. hificacién, que uno so abatenga do hacer aquello que se haria contra lo convenido, y que cuide de que no se haga. 100. Urerano; Comentarios al Edicio, libro XXXIV, — Debemos entender por «provincialess jos que tienen su domicilio en una provincia, no Jos que ton oriundos de una provincia. 191. Pavto; Comentarios al Edicto, libro XEXV. — Entre appellatio qualiter accipiatur, videamus; et quidem varie accepia est, nam et 1s res, ot in personas diducitur; in res, utputa in lege ducdecim Tabularum his verbis: aboxaTus Prot. ‘MUS FaMitiaM wane79; ad personas autem referiur failing significatio ita, quum de patrono et liberto loquitur lex: ax ea rascita, inquit, IN Raa FAI taawt (2); et hic de singularibus personis legem lo- ui constat. § 2.—«Familiae» appellatio refertur et ad corpo- tis culusdam significationem, quod aut jure proprio iprorum, aut communi universae cognationts con- Unetur, fare proprio famitiam dicimus plures sonas, quae sunt sub uniue potestaie aut natura, ‘Aut jure subieciae, uiputs patremfamil fariliag, Sliumfarilias, SLamfamilies, quiqui cepa vicem sorum sejunninr, utpuis| ngpoes et eptes, et doincops. «Pater> autom efamilias> ap- latur, qui in domo dominium haber; reeteque hoc homine appellatur, quamvis flium non habeat; non enim solam personam elus, sed et ius demonstr mus. Denique ot pupillum patremfamilias appelia- mur ot quam paterfamilins morta, quolqua capi. {a of subjects fuerint, (8) siogulas facoilias incipiunt ‘habore; singuli enim patrumfamiliarum nomen sub- ‘cunt, Idemgue eveniet et in 0, qui emanci cent; nam et hic aui inris effectos propriam familiam habet. Communi iure familiam dieimus omaium agnatorom; nam eb si pairefamilias mortuo sing singulas familias habent, tamen omnes, gui sub unius potestate fuerunt, recio eiusdem familine appollabuntur, gal (4) ex eadem domo et gente pro- ii sunt. § 8—Servitutum (5) quoque solemus_appellare fahilin, ut in Edict Prastors stondtate Su8 fitulo de furs, ubi Practor loguitur de fami blicanorum; sed ibi non omnes servi, sed corpus quoddam sorvorumn (6) demonstralur, huiua ret causa peratum, hoc est vectigalis causa. Alia. a0. fem parte Edicti omnes servi continentor, ut de hominibus cosctis, et vi bonorum raptorum; item ierior res reddatar emtoris § 4.—Itom appellatar familia plurium persona- rum, quae ab elusdem ullimi gonitoris sanguine proficitcuntur, aicuti dicimus familiam loliam, qua- 481 a fonte quodam memoriae. adheegy Muller autem famine sure et caput, ot 2) aptialittum ol ebdiceotado por Br ;napttarom, ta lee familie: 1 may foqalt. anthy lads Ts fete aso Ba ingly Ba pantctan, dag oscar Be yu tobe friar. 935 ; porque regalo jemplo, por natalie vado de donar, y regalo la. espe en un donativo gon causa, por elo, 6 por nupeiss. 195. Eu. misao; Comentarios al Edicto, ibro XLVI. —La exprosion de ana frase en género masculine fe extiende de ordinario & ambos soxos. § 1.—Vetunos de qué manera se entionde le pa- Jabra stam variodad, Y clertamente esta admitida con que 1e aplicn Ins conan y, ns per jas cosas, como en Ja ley de las Doce elas palabras: «el proximo agnado tonga la familisy; pero la palabra familia se re- Gere & las personas, cuando la ley habla del pa- jel iberto: «de eats familia, dice, & aquella 'y e8 sabido que aqui habla la ley de. per- ‘ ge tamilin no refiero nifieacion de alguna corporaci ‘quo ests comprendida 6 en el derecho propio de sus mismos individuos, 6 en el coman de toda cogna~ ei6n. Por derecho propio Ilamamos familia mu- chas personas, que, 6 por naturaleza, ode derecho, estén. ta siguon on ol ligar li nletas, y'loe otros. descendientes, pad el que tiene doini eam razon es llamado con esto nombre, aungu Bo tenga jue no designamos Ia sola porso- ha de Gi, sido tambien au derecho, Finalmente lla. mamos padre pupil, y cuan- do muere el padre de familia, cusntos individuos hubieren estado mila distnta; ida uno adqulere | ttulo do padre de fais, ¥ lo mismo euvedera tambien en Caanto al que fab emancipado; poryue tambiea Esto, hesho de propio derecho, tiene fata provi, er derecho cama dacnos fia do tori gnedoo; porque aungue mucrio el padre de fami Tig cada’ ‘Uno tiene familia propia. sin embargo, todos lon que estuvieron bajo In potestad do te solo aera con razon lamoados de a mismt familis, Ton cuales fueron dado & as do te: mist, aune Progent, : § 3.—También solemos llamar familias de escla- ‘ot, como hemos demostrado en el Edicto del Pre- tor, en el titulo de los hurtos, en el quo el Pretor habla do Ia familia de los pubicanos, pero alli no son designados todos los esclavos, sino cierta, cor- poracién de esclavos, organizeda con aquel objeto, x10 e8, por causa del impuesto. Mas en otra paris del Edicto estin comprendidos todos los. esclavos, como en la de hombres congregados, y en In de biones arrebatados con violencia; asi tra tindoss do lar se ona coua deteriorads por obra del compradar, 6 de si fam interdiclo Unde ot nomine- ign de familia comprende & todos ios esclavos; pero también estan comprendidos los hijos. § 4.—Asimismo se lama familia de muchas per- sonas, la quo proviene de sangre do un mismo ulli- mo progenitor, como decimos familia. Julia, eomo de cierto origen memorable. e § 5.—Pero la mojer es cabera y fin de su propia, temili (gute, os edicw elas por Br & Serviensiom, ¥ ca ) continetar, qu06,faserta Walp, 936 196. Gatws litro XVI. ad Edictun provincia (2) est, detulisse, arguisse, accusasse, et conviciase. 198. Ineu libro 1). de omnibua Tribunatibue— fs ia aceipimus, non Solum ea, quae sunt in oppidis, sed et a forte ala bula suné, vel alia meritoria in villis, et in vicis, vel si praetoria voluptali tantum deservientia, quia urbanum praedium non locus facit, sed mato Proinde hortos (3) quoque, ai qui sunt in a constituti, dicendum est (4), urbanorum appelia- tione coniineri. Plane ai plurimum (5) horti 1 re- ditu sunt, vinearii forte, vel etiam olitorii, magis hhaee non sunt urbana. 199. Ioew litro VIII. de omnibus Tribunalibus, = cAbsentem» accipere debemus eum, qui non est las, in quo, 6) peitu: i § 1.—Abosso non videtur, qui ab hostibus eaptus esi, sod qui a latronibus detinetur, 201. Inem libro LXXRL, (8) Digestorum. interpretations recipiondum ext, ut appellation «ili», seul flramfemilias contineri saepe respon ‘timus (9), ita et nopos videatur comprehendi; ot fgatrin homing avus quoque demonstran Intel- igator. 202. Aurawos Vanus (10) libro II, Digestorum. —Quum in testamento scriptum essat, ut heres ia fanere, aut in monumento duntaxat aureos coatum consumeret, non licet minus consumere; si amplius vellot, licet; neque ob eam rem contra’ testamen- tum facere videtur. 208. low libro Vif. Digestorun son porte Si Servo wos domum (11) qu ror: tan ne dacoo) quaesebator, a quie Sicilia ser- ‘on Homam mitieret fonds insicuendi causa, strom ro his homnibue (i) portortum dare Gebers, nee: Ro, Respondit, dose cone 1a. hac soriplura qune- ones: primamn, quid enact: «domam duceres, al .—In lege cen 2, Bon main, conidranee adidas por antigus co “3 room, faerie Vulg. fal Vaig: bortus el eddice Fl 8) Eo orredcdn del sidice BL, Br ley Taur. sein ta esttara angina “@) plurlata Hat, Vutg, : (6), Eacorrsoctan dat Pidice Pt; loco, inserta Taur. 2 sun ta esoridara original, Bre Diosto.--Liseo t: riTuLo xvi 196. Gayo; Comentarios al Edicto provincial, bro XVI.—En la denominacién de familia ests con- tenido también el mismo quees cabeza de la ferailia. §.1.—Es evidenta que fos hijos do hombras no estan ‘en Ja familia de ellas, porque los que nacen siguen 4 Ja familia del padre, no 4 la de ia madre, 197. Usriawo; Comentarios al Edicto, libro L— «Haber indicadod es haber delatado, argido, acu- ‘ado, y conviclo. 108. Ex wisuo; De todos los Tribunals, libro 1 -Eatendemos por «predios urbanos» todos los edi ficios, no solamente fox q sino (ambien ai son establos, @ otros albergues que hay en las casas de campo, ¥ en las aldeas, oat on palacios campestres que. sirven s0lo para recreo, porque al radio no 16 ha urbano el lugar, sing Su wateria. Por consiguiente, se habra de decir gue sambien tos huerios, 6 algunos hay constitu los en los edificios, estan comprendidos en la do— pominacion de los urbanos, Ciertamente que si los huertos son mds bien para renta, por ejemplo, los de villas, tainbién loadeolivar, ellosnoson urbanos. 199. Et, mismo; De todos los Tribunales, libro ViIL.~ Debemos tener por «ausentes al que no esta, en el lugar en que se pid fl ausente esté en ultramar; y si acaso fuera de Jos suburbios, esté ausente. Pero estando hasta en los suburbios se considerara que no eath ausenie, 61 no se ocultara. § 1.—No se considera que esté ausente el que fu aprislonado por los enemigos, sino el que ests retenido por los ladrones, 200. Jouuano; Digesto, libro 1. — Esta extipa vadious quer enicogada litre da tonate wo on oe> tina quo-se rellere 4 aquellas noxae que tenen persecucion publica y pena capital. 201. Ex misuo; Digesto, libro LXXXI.—Se ha de admitir por justa interprotacién, que ea la de- nominacién de-ehijos, ast como respondimos inu- cchas veces que esia contenida Ia hija de familia, se a que también esta comprendide el nisto; y entiéndase que con el nombre de «padres se de- ‘igna también el abuelo. 202. Aurexo Vano; Digesto, libro 11. en el testamento Cuando ‘hubiese escrito, que el hered I, 6-en el monuinento, sol mente cien aureos, no es Iicito gastar inenos; ai quisiera gastar mAs, seré licito; y no se considera ne por esto obra contra el testainento. 208, Et, a1sx0; Digeslo, libro VHT. — En Ia lo} del puerto de Sicilia ce hallaba escrite: Por los eaclavos que alguno lieve & su case 10 portazgos; se preguntaba, si, favos de Sicilia & Roma para pro- veer un finda, deberia, 6 no, pagar portazge sclavos, Respondid, que en lo escrito habia ws cuestiones: Ia primera, qué aigoifica ellevar oy present ae FSR Le angus, A eae cet reer erie oe, 1 ee dea ctl ca, rar ania ade eats Diomsro.— timo L: sfruLo xv foram, quid easet: «suo usu duceres, Igitur quaeri solere (1), utrum ‘ubi quisque habitaret, sive in provincia, sive in Italia, an duntaxat in sua cui que patria domus esse recte diceretur (2). Sed de 6a re (8) constitatum esse, cam domum unicuique nostrum debere existimari, ubi quisque sedes et tabulas haberet, suarumque rerum constitutionem fecisget, Quid autem esset: «usu suo», megoam ha- buisse dubitationem; et magis placet, quod victus causa paratuca est, tanium contineri. Item- que de servis eadem ratione quaeri, qui eorum nus ‘sui causa parati essent, utrui dispensatores, insu- eh atranset, toxtoros, operat quo agrorom colendorum causa haberea- quibus agris paterfamilias fructus caperet, guibus se toleraret, omnes de Guisque emisset, ut ipso haberet, gua rem utoretue (8) nega | leret. Et sibi videri, cos demum usus sui causa atremfamilias habere, qui ad elua corpus tuen- dum, atque ipsius culéuin praepositi destinatique cessent; quo in genere iunctores (6), cubicularil, ‘oqui, ministratores, aique ali, qui ad elusmodi uusum parati essent, aumerarentur, 204. Pauros libro 11, Kpiiomarum Alfent (7). — denots, asi como la de herencia, cier- aera ca gag. vol aii a pn Boe afer tue vad naa at, of edge FL. fel obdlee FL. 938 dam ac ius successionis, et non singulares res de- ‘monstrat. 209. Fionexrimys libro X. Institutionum.—«Co- ramp Titio aliquid facere iussus non videtur prac dente co fecisse, nisi is intelligat; itaque si furiosus, fut infans ait, aut dormiat, non videtur coram eo feciase, Seire autem, non etiam velle is debet; nam ot invito eo recte fit, quod iussum est. 10. Manctunus libro VIl, Institutionum. — Is, oi natus est ex mancipiis urbanis, et missus est fh villam notriondus, in «urbanisy servis consti- ‘tuetur. Bit, Froarxrixvs libro VII Insltationum. — «Fondis appelietione omne sedificium et omnis Sger continetwr; sed in usu urbana aedificia, eac- dees, rustica, evillaey diountur, Locus vero sine deny, uti, ov arons, rure wstemn agers sppel- evar, Idemgue ager cum acdificio «fundus» dieitur. BiB. Urerancs libro 1. de Adulteriis.—ePracvs- ricatoress oot appellamus, qui causam sdversariis ‘suis donant, et ex parte actoris in partem rei conce- dunt; a varicando enim praevaricatores dicti sunt. 218, Iomu libro I. Regularum, — «Cedere diem sigaificat, incipere deberi pecuniam; evenires diem signifeat, aum diem venisse, quo pecunia peti pos- ‘HE, Ubi pure quis siipulatus fuerit, & cossit, et ve- ‘it diea; abi in diem, cenit dies, sed nondum Bik; ubleub condition, neque cessit, neque venit dies pendente adhuc conditions. 4g 1—cAes alionums ost, quod nos aliis debe- sme ums et ud all nobis dent, 1eLata culpa est nogligentia, 1d ost ch faatigens ged omnes inaligast i‘ BL. Mancianus libro I. publicarum ludicioram. —€Miiaus> proprio est, quod necessario obimus, Jege, more, Imperiove cius, qui iubendi habet po- {etidim, «Denso autem proprie sunt, quae, sala Recossiiste iuris, officil, eed sponte praostantar; use ei non pracstontur, nulla reprehensio est; ef Ppreoetontue, plerumque laus inest. Sod io sum— Tab in boe vetum eat ot non quogeunque manos, Ha'et donum acoipiatur; at quod donam fuert, id manus recte dicatur. 215, Pauius libro singulari ad legem Fusiam Caniniam,—ePotestatiay verbo plura significentur: fe persona ‘magistratuum imperium, in persons Mberorum patria potestas, in persona servi domi- nium, At qoum ages de noxaa dediione com 2) quiscrvum non defendit, praesentis corporis co- fie fcaliiomque sgnibeanoe. Io (1) loge Atinia fa potostatam domini rem furtivam venisse videri, ft Ai ius vindicandae potestatem habuerit, Sabinus et Cassius aiunt. 216, Useranvs libro I, ad legem Actiam Sentiam. @ Be, Hal. Digsro.—LMKO 1: TETULO XVI te universalidad y derecho de sucesién, y no cosas singulares. 209. Fionswrino; Instituta, libro X.—No se con sidora que aquel & quien sole mandé que hiciern ‘alguna cosa «antes Ticio 18 hizo en presencia de aie, sino ai éste lo entendiera; y asi, si fuera loco, 6 esluviera en In infancia, 6 durmiera, no $0 con~ sidera que ia hizo ante él. Mas él debe saberlo, no bien quererlo; porque también contra su volun- tad ne have rectamente Jo que se mend6. 210. Marciano; Instituta, libro VIT.—El que oe cid de esclavos urbanoe, y fué enviado 4 una casa de apo para que se cara, sor ‘contado entre loa ‘esclavos «urt 211, Fromnermio; Institute, bro VIZ. ~ Con le palabre «fondo» se comprende todo edificio y todo Bampos pero em el uso los edificios urbanos se Il ‘man cedce (canna, y los rGntioos «casas de campor Pero on ia ciudad un lugar sin edifcie se llama fre (ula) 3 9 1 carpi cenmpon, Yo! miame ‘campo con eiificio se llama éfundos, 212, Urrrano; Do los Adulteris, libro T.— Lie- -mamos & los que entrogan & sus ‘Adversarios a causa, y de la parte del actor se pasa Tie dol reo; porque se amaron prevaricadores de aricare [apoyarse en une y en otra parte]. B18. Ex, wnswo; Reglas, libro I-—eGedors el tér~ ino significa comentar & ser debido el dinero; ‘dlogars ol termine significa haber lo ais fen que se puede pedir el dinero. Cuan Blord estipulado puramente, cede y llega el térmi- zo; cuando & plazo, cedié el término, pero no legs Todavis; cuando bajo condicidn, ni cedié, ni lege tl termino, estando todavia pendiente la condicion. $-1.—Ee edinero ajenos of que debemos & otros; ‘ea edinero propio» ol que otros nos debon. "g'2.--Es «culpa Iatao la demasiads, negiigencia, ‘nto es, no entender fo que todos entienden. BAA, Manciano; De los Juicioe publicos, libro 1. — ‘Hs proplamente «cargo» el que necesariamente Joserspetamos por la ley, por costumbre, 6 por man- aio del quo tiene para mandar. Mas son propiamoate edonaiivers los que ae dan sin ningu- Py Recesidad de derecho, ni de oficio, sino espon- Uneamente; y si no s0 dan, no hey represién algu- ina; y sige dan, hay de ordinario alabanza. Pero, an ghana, oe lleg6 # ealo, & que no cualquisra pres. Gaclon ten considerads también come donativo; o'h que lo que fuere donaiivo sen llamado roe se prestacion. B16, Pavio; Comentarios 4 ta ley Fusia libro tinigo. — Con la palabra epotesinds 80 si dire as conan: trtandowe So la ton na de. Suferadon, impor, og cunts 4 fo hijo, patria potestad; y respec di etal, domino, as cuando tratamon de la nivege pot fa noxe contra. que no, def caplato, nignifieamos posiblidad y facultad copie, ign amet foo 9 canta dicon, que ena fey Alina so considera que [a cosa hurtada vino & letpotentad del duefo, también si éate hubiere teni- dolpotestad de reivindicaria. B16. Ureiaxo; Comentarios 4 la ley Elia Sencia, ‘pignsTo,—Lreno L: tiroLo xv —Vorum est, eum, qui in carcere clusus (1) est, ‘non videri neque vinctam, neque in vinculis ease, nisi corpori eitus vineula sint adhibite, BIZ. lavounwos libro 1. ex Posterioribus Labeo~ ais, — Loter illam conditionem: «quum fari potue- rity, et «postquam fari potuerits, mulium interest; nara 2). posteriorem seripturem uberiorem esse constat, at (3) , si nihil practorea fuisset adioctum, in. bi- uo conditionem impleri oportet. 218, Pannaanos lire XXVU. () Quacsionam. —Verbum: «faccres, ommem omnino faciondi cau sam complostitur, dandi, solvendi, numerand, iu- dicandi, ambulandi. B19. lone libro 12. Rea \. — In conven onibus contrahentium voluntatem potius, quam ‘Yerba spectari placait. Quum igitur ea lege fun- dum vectigaiem municipes locaverint, ut ad here- dom elus, qui suscepit, pertineret, ius heredum ad legatarium quoque transferri potuit. B20. Cartsrearus libro 11. Quaestionum.—eLi- cote is descendunt, continentur; hos {geim omnes suoram (8) appellatione lex duodecim ‘Tabularum comprehendit. Toties enim leges ne- Sominfbus ad, eluded nope, prcuepase nominibus uti, veluti «fll, nopotis, pronepotis> @), ceterorumve, qui ex his descendunt, quoties non omnibus, qui post eos sunt, praestitom volucrint; ted solis‘his suceurrent, quios nominatim enume- rent, Atubi non persosis certis, non quibusdam gradibus praestatur, sed omnibus, qui ex eodem here ort sant, ibererumy appellattone compre \duntur, § 1.—Sed et Papirius Fronto libro tertio Respon- sorum ait, prasdio cum villico et contubernall ius et fillis logato, n ue ex fliie conti nisi voluntas testatoris aliter pellatione saepe et nopotes Placere. ‘Slienta ap: ph, moltifariae § 2.—Divus quoque Marcus rescripsit, non vider ¥ sine liberis defonotum, qui nepotem suum here- dem reliquit. '§ 3.—Practor haoc omnia natura nos quoque do- et, parentes pios, qui liberorum procreandoram ‘animo et voto uxores ducant, filiorum appellatione ‘omnes, qui ex nobis descondunt, contineri; nec enim dulciore nomine possumus. nepotes nostros, quam fil, appellare, Elenim idcireo Glios, fliasve concepimus aique edimus, ut ex prole eorum, ea- ramve diuturnitatis nobis m in aevum re~ Tinguamus. @) carcorom elaasas, Hat, (tam, considerate adadida por antigues copistas, gee: Gib aaecac cnt redeotin 7 (0 Vit, considérate atadida por antiguas eopistan. 939 litro I— Ex verdad que no se considera que el que etd encerrado en Ia cércel esta atado, ni con cae denas, si no se lo hubieran puosto ligaduras & ‘su cuerpo. B17. Javouno; Doctrina de las Obras péstumas de - Labeon, libro I. — Entre estas condiciones: «cuan- do pudiore hablar» y «después que pudiere hablar», hay mucha diferencia; porque es sabido que In ae- gunda cliusule es mds comprensiva, y mas reatrin- ‘ida finis est, non intelligere id, quod omnes intolligunt. if L--cAmicos> appellare debemus non levi no- ‘ita coniunetos, sed quibus fuerint iura com patre~ familias, honestis familiaritatis quacsita rationibus. 224, Vaxvixius libro VII. Stipulationum.— «Vinouloram> appellatione vel privata, vel publica Sincula significant (1), inieligere debemus non Sclom, quibus controversia fuil, sed etiam, quse fine eontroversia sint possessa; 280. Tom libro singulari ad Senatusconsullam Se pene meng i ohana 7 ene DrgRsTO.—Lrawo L: THTULO XVI 221. Pavto; Respuestas, libro X.— Paulo respon id, que se dio con verdad efalso tutors ol que no ee lulor, ya ai foe nombrado tutor al que 1a, tenia, Ja tial que no lo tenia, ast como oe faleo textamen Wel querno es testamento, y médio ilegal, el 4 1no es médio. 222. Henwooemano; Epitome det Derecho, libro ‘En la palabra qpecunias eo comprende no s610 ‘el dinero cantante, sino todos los bienes, tanto rai- ‘ee8 como muebles, y tanto los eorpéreos’ como los derechos. 228. PavLo; Seniencias, libro 11. — Es el limite de la culpa lata» no entender lo que todos en- tienden. ‘Debemos llamar amigos» & los unidos no por ligero conocimiento, sino & los que tuvieron con El padre de familia derechos, adquiridos por raz0- nes de honesta familiaridad, 224, Venuixro; Estipulaciones, libro VI.—Con Js palabra eataduraas significa ataduras privadas 6 pablieas, pero con Ia de custodian solamente Ia ‘eustodia publica. 225. Trrroxino; Disputas, libro I. — Es «fugit yoo no el que solamente tomé Ia determinacién de hhuir de su sefior, aunque se haya jactado de que él hard esto, sino el que do hecho hubiere dado in- tencionadamente principio 4 la faga; porque aun- que algano pudiera decir con algun sentido por el Zolo propdsito del dnimo de cualquiera que éste. 6 Jadrén, adaltero, 6 jugador, de suerte que también To sea ¢l que nusiea substrajo cosa de otro contra In voluntad de #u duefo, y el que nunca hubiere co- rrompido & madre de familia, de otro, ai toviera 18 foteneion de hacer esto presentandosele ocasion, te debe, sin embargo, entender que estas mismas cosas adn doliton habiéndose ejecutado el acto; ¥ een ohio que ag enonde gue uno ott én fagiivo y vaghbundo no por su solo propée: 40, sino con algan acto. 226. Pavro; Manual bro I-— La coogligencia grande» ec culpa, y la eculpa grandes ov dole. 227, EL wso; Manual, libro I1,—En virtud de aquelle parte del Kdicto: «el que entonces debe ser heredero de aquéls no ge defiere Ia posesion de los, Bienes & los herederos del herede: ‘L-—Asimiamo, en In substitucion, con eatas pa ras: cualquiera que fuere mi heredero» se aig- nifea solamente to el proxioo he 228. Ex. miso; De las Jurisdicciones, libro sini ¢o.--Se ha de entender, que son municipes también fos quo nacieron en ol mismo municipi. 229. Ex mismo; De los Fideicomisos tacitos, libro i229: Tpabomon ontenter siranaigitas ¢ baal aes no solamente aquolaa conan aobro las que ager ontroverei, sing table las Ue fueron po- sefdas sin controversia; 280. Ex misuo; Comentarios al Senadoconsulto yximo horedore, y aun no tan- fero, sino también el institufdo. 1B Bee Teint excitera original Mat a sorreccn aback i aa, a) ered, omileta Hal.

You might also like