100

Chng 5

PHN TCH TI CHNH DOANH NGHIP

5.1. MC TIU PHN TCH TI CHNH DOANH NGHIP
5.1.1. Khi nim
Phn tch hot ng ti chnh doanh nghip l vic vn dng tng th cc
phng php phn tch khoa hc nh gi chnh xc tnh hnh ti chnh ca doanh
nghip, gip cho cc i tng quan tm nm c thc trng ti chnh v an ninh ti
chnh ca doanh nghip, d on c chnh xc cc ch tiu ti chnh trong tng lai
cng nh ri ro ti chnh m doanh nghip c th gp phi; qua , ra cc quyt
nh ph hp vi li ch ca h.
Hiu qu kh l bc m u cn thit d tnh cho tng lai. V th, chng
ta bt u chng ny bng vic xem xt tm tt cc bo co ti chnh ca cng ty v
xem bn c th s dng s liu ti chnh phn tch ton b thnh qu v nh gi
tnh hnh ti chnh hin hnh ca cng ty nh th no. V d bn c th cn bit liu
cc thnh qu ti chnh ca ring cng ty c nm trong phm vi chun hay khng;
hoc bn c th mun hiu cc chnh sch ca nhng nh cnh tranh hoc mun kim
tra sc khe ti chnh ca mt khch hng d kin bn hp tc.
5.1.2. ngha phn tch hot ng ti chnh doanh nghip
C rt nhiu i tng quan tm v s dng thng tin kinh t, ti chnh ca
doanh nghip. Mi i tng quan tm theo gic v vi mc tiu khc nhau. Do
nhu cu v thng tin ti chnh doanh nghip rt a dng, i hi phn tch hot ng
ti chnh phi c tin hnh bng nhiu phng php khc nhau p ng cc nhu
cu khc nhau ca tng i tng. iu , mt mt to iu kin thun li cho phn
tch hot ng ti chnh ra i, ngy cng hon thin v pht trin; mt khc, cng to
ra s phc tp trong ni dung v phng php ca phn tch hot ng ti chnh.
Cc i tng quan tm n tnh hnh ti chnh ca doanh nghip bao gm:
- Cc nh qun l;
- Cc c ng hin ti v tng lai;
- Nhng ngi tham gia vo i sng kinh t ca doanh nghip;
- Nhng ngi cho doanh nghip vay tin nh: Ngn hng, t chc ti chnh,
ngi mua tri phiu ca doanh nghip, cc doanh nghip khc...
- Nh nc; Nh phn tch ti chnh;
Cc i tng s dng thng tin ti chnh khc nhau s a ra cc quyt nh
vi mc ch khc nhau. V vy, phn tch hot ng ti chnh i vi mi i tng
s p ng cc mc tiu khc nhau v c vai tr khc nhau. C th:

101
5.1.2.1. Phn tch hot ng ti chnh i vi nh qun l
L ngi trc tip qun l v iu hnh doanh nghip, nh qun l hiu r nht
ti chnh doanh nghip, do h c nhiu thng tin phc v cho vic phn tch. Phn
tch hot ng ti chnh doanh nghip i vi nh qun l nhm p ng nhng mc
tiu sau:
- To ra nhng chu k u n nh gi hot ng qun l trong giai on
qua, vic thc hin cn bng ti chnh, kh nng sinh li, kh nng thanh ton v ri ro
ti chnh trong hot ng ca doanh nghip...;
- m bo cho cc quyt nh ca Ban gim c ph hp vi tnh hnh thc t
ca doanh nghip nh quyt nh v u t, ti tr, phn phi li nhun...;
- Cung cp thng tin c s cho nhng d on ti chnh;
- Cn c kim tra, kim sot hot ng, qun l trong doanh nghip.
Phn tch hot ng ti chnh lm r iu quan trng ca d on ti chnh, m
d on l nn tng ca hot ng qun l, lm sng t, khng ch chnh sch ti chnh
m cn lm r cc chnh sch chung trong doanh nghip.
5.1.2.2. Phn tch hot ng ti chnh i vi cc nh u t
Cc nh u t l nhng ngi giao vn ca mnh cho doanh nghip qun l s
dng, c hng li v cng chu ri ro. l nhng c ng, cc c nhn hoc cc
n v, doanh nghip khc. Cc i tng ny quan tm trc tip n nhng tnh ton
v gi tr ca doanh nghip. Thu nhp ca cc nh u t l tin li c chia v thng
d gi tr ca vn. Hai yu t ny phn ln chu nh hng ca li nhun thu c ca
doanh nghip. Trong thc t, cc nh u t thng tin hnh nh gi kh nng sinh
li ca doanh nghip. Cu hi ch yu phi lm r l: Tin li bnh qun c phiu ca
doanh nghip l bao nhiu? Cc nh u t thng khng hi lng trc tin li c
tnh ton trn s sch k ton v cho rng tin li ny chnh lch rt xa so vi tin li
thc t.
Cc nh u t phi da vo nhng nh chuyn nghip trung gian (chuyn gia
phn tch ti chnh) nghin cu cc thng tin kinh t, ti chnh, c nhng cuc tip xc
trc tip vi ban qun l doanh nghip, lm r trin vng pht trin ca doanh nghip
v nh gi cc c phiu trn th trng ti chnh.
Phn tch hot ng ti chnh i vi nh u t l nh gi doanh nghip v
c on gi tr c phiu, da vo vic nghin cu cc bo co ti chnh, kh nng
sinh li, phn tch ri ro trong kinh doanh...
5.1.2.3. Phn tch hot ng ti chnh i vi cc nh u t tn dng
Cc nh u t tn dng l nhng ngi cho doanh nghip vay vn p ng
nhu cu vn cho hot ng sn xut - kinh doanh. Khi cho vay, h phi bit chc c
kh nng hon tr tin vay. Thu nhp ca h l li sut tin cho vay. Do , phn tch

102
hot ng ti chnh i vi ngi cho vay l xc nh kh nng hon tr n ca khch
hng. Tuy nhin, phn tch i vi nhng khon cho vay di hn v nhng khon cho
vay ngn hn c nhng nt khc nhau.
i vi nhng khon cho vay ngn hn, nh cung cp tn dng ngn hn c
bit quan tm n kh nng thanh ton ngay ca doanh nghip. Hay ni cch khc l
kh nng ng ph ca doanh nghip khi n vay n hn tr. i vi cc khon cho
vay di hn, nh cung cp tn dng di hn phi tin chc kh nng hon tr v kh
nng sinh li ca doanh nghip m vic hon tr vn v li li tu thuc vo kh nng
sinh li ny.
T nhng vn nu trn, cho thy: Phn tch hot ng ti chnh doanh
nghip l cng c hu ch c dng xc nh gi tr kinh t, nh gi mt
mnh, mt yu ca doanh nghip, tm ra nguyn nhn khch quan v ch quan, gip
cho tng i tng la chn v a ra c nhng quyt nh ph hp vi mc ch
m h quan tm.
5.2. THU THP THNG TIN S DNG TRONG PHN TCH TI CHNH
DOANH NGHIP
5.2.1. H thng bo co ti chnh ca doanh nghip
Bo co ti chnh l nhng bo co tng hp nht v tnh hnh ti sn, vn ch
s hu v cng n cng nh tnh hnh ti chnh, kt qu kinh doanh, tnh hnh lu
chuyn tin t v kh nng sinh li trong k ca doanh nghip. Bo co ti chnh cung
cp cc thng tin kinh t - ti chnh ch yu cho ngi s dng thng tin k ton trong
vic nh gi, phn tch v d on tnh hnh ti chnh, kt qu hot ng kinh doanh
ca doanh nghip. Bo co ti chnh c s dng nh ngun d liu chnh khi phn
tch ti chnh doanh nghip.
Bo co ti chnh doanh nghip c ngha to ln khng nhng i vi cc c
quan, n v v c nhn bn ngoi doanh nghip m cn c ngha trong vic ch o,
iu hnh hot ng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip. Bo co ti chnh rt hu
ch i vi vic qun tr doanh nghip v ng thi l ngun thng tin ti chnh ch
yu i vi nhng ngi ngoi doanh nghip. Bo co ti chnh khng nhng cho bit
tnh hnh ti chnh ca doanh nghip ti thi im bo co m cn cho thy kt qu
hot ng m doanh nghip t c trong hon cnh . Bng vic xem xt, phn
tch bo co ti chnh, ngi s dng thng tin c th nh gi chnh xc sc mnh ti
chnh, kh nng sinh li v trin vng ca doanh nghip. Do , Bo co ti chnh ca
doanh nghip l mi quan tm ca nhiu nhm ngi khc nhau nh Ban gim c,
Hi ng qun tr, cc nh u t, cc c ng, cc ch n, cc khch hng chnh,
nhng ngi cho vay, cc nhn vin ngn hng, cc nh qun l, cc nh bo him,
cc i l..., k c cc c quan Chnh ph v bn thn ngi lao ng. Mi nhm

103
ngi ny c nhng nhu cu thng tin khc nhau v do vy, mi nhm c xu hng
tp trung vo nhng kha cnh ring trong bc tranh ti chnh ca mt doanh nghip.
Mc du mc ch ca h khc nhau nhng thng lin quan vi nhau, do vy, h
thng s dng cc cng c v k thut c bn ging nhau phn tch, xem xt Bo
co ti chnh. C th khi qut vai tr ca Bo co ti chnh trn cc im sau:
- Bo co ti chnh cung cp ch tiu kinh t - ti chnh cn thit gip cho vic
kim tra mt cch ton din v c h thng tnh hnh sn xut, kinh doanh, tnh hnh
thc hin cc ch tiu kinh t - ti chnh ch yu ca doanh nghip, tnh hnh chp
hnh cc ch kinh t - ti chnh ca doanh nghip.
- Bo co ti chnh cung cp s liu cn thit tin hnh phn tch hot ng
kinh t - ti chnh ca doanh nghip, nhn bit tnh hnh kinh doanh, tnh hnh kinh
t - ti chnh nhm nh gi qu trnh hot ng, kt qu kinh doanh cng nh xu
hng vn ng ca doanh nghip t a ra cc kt lun ng n v c hiu
qu. ng thi, Bo co ti chnh cung cp nhng thng tin kinh t, ti chnh ch yu
v thc trng ti chnh ca doanh nghip trong k hot ng qua, gip cho vic
kim tra, gim st tnh hnh s dng vn v kh nng huy ng ngun vn vo sn
xut kinh doanh ca doanh nghip.
- Bo co ti chnh cung cp ti liu tham kho phc v cho vic lp k hoch
sn xut kinh doanh, k hoch u t m rng hay thu hp phm vi...
- Bo co ti chnh cung cp thng tin cho cc ch doanh nghip, Hi ng
qun tr, Ban gim c... v tim lc ca doanh nghip, tnh hnh cng n, tnh hnh
thu chi ti chnh, kh nng ti chnh, kh nng thanh ton, kt qu kinh doanh..., c
quyt nh v nhng cng vic cn phi tin hnh, phng php tin hnh v kt qu
c th t c...
- Bo co ti chnh cung cp thng tin cho cc nh u t, cc ch n, ngn
hng, i l v cc i tc kinh doanh v thc trng ti chnh, thc trng sn xut kinh
doanh, trin vng thu nhp, kh nng thanh ton, nhu cu v vn ca doanh nghip...
quyt nh hng u t, quy m u t, quyt nh lin doanh, cho vay hay thu
hi vn...
- Bo co ti chnh cung cp thng tin cho cc c quan chc nng, c quan
qun l Nh nc kim sot tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip c ng chnh
sch ch , ng lut php khng, thu thu v ra cc quyt nh cho nhng vn
x hi...
- Bo co ti chnh cung cp cc ch tiu, cc s liu ng tin cy tnh ra cc
ch tiu kinh t khc nhm nh gi hiu qu s dng vn, hiu qu ca qu trnh sn
xut kinh doanh ca doanh nghip.
- Bo co ti chnh l cn c quan trng trong vic phn tch, nghin cu, pht

104
hin nhng kh nng tim tng v l cn c quan trng ra cc quyt nh v qun
l, iu hnh hot ng sn xut kinh doanh hoc u t vo doanh nghip ca ch s
hu, cc nh u t, cc ch n hin ti v tng lai ca doanh nghip.
- Bo co ti chnh cn l cn c quan trng xy dng cc k hoch, kinh t k thut, ti chnh ca doanh nghip, l nhng cn c khoa hc ra h thng cc
bin php xc thc nhm tng cng nng lc qun l ca doanh nghip, khng ngng
nng cao hiu qu s dng vn, nng cao hiu qu sn xut kinh doanh, tng li nhun
cho doanh nghip.
Theo ch k ton doanh nghip hin hnh (Quyt nh s 15/2006/Q-BTC
ngy 20/03/2006 ca B Ti chnh), h thng Bo co ti chnh p dng cho tt c cc
doanh nghip thuc mi lnh vc, mi thnh phn kinh t trong c nc Vit Nam
bao gm 4 biu mu bo co sau:
- Bng cn i k ton (Mu s B01 - DN);
- Bo co Kt qu hot ng kinh doanh (Mu s B02 - DN);
- Bo co Lu chuyn tin t (Mu s B03 - DN);
- Bn thuyt minh bo co ti chnh (Mu s B09 - DN).
i vi doanh nghip nh v va, gm cng ty trch nhim hu hn (tr cng
ty trch nhim hu hn 1 thnh vin c chuyn t doanh nghip nh nc), cng ty
c phn (tr cng ty chng khon c phn v cng ty c phn nim yt trn th trng
chng khon), cng ty hp danh, doanh nghip t nhn v hp tc x (tr hp tc x
nng nghip v hp tc x tn dng nhn dn) p dng h thng Bo co ti chnh ban
hnh theo Quyt nh s 48/2006/Q-BTC ngy 14/9/2006 ca B trng B Ti
chnh. V c bn, h thng bo co ny cng tng t nh h thng bo co theo
Quyt nh 15/2006/Q-BTC ngy 20/03/2006; tuy nhin, s lng bo co v ni
dung cng c nhng khc bit nht nh. V s lng, cc doanh nghip va v nh
ni trn phi lp cc bo co ti chnh sau:
1. Bng Cn i k ton
- Mu s B01-DNN
2. Bng Cn i ti khon
- Mu s F01-DNN
3. Bo co Kt qu hot ng kinh doanh - Mu s B02-DNN
4. Bo co Lu chuyn tin t
- Mu s B03-DNN
5. Bn Thuyt minh bo co ti chnh
- Mu s B09-DNN
5.2.2. C s d liu khc
S tn ti, pht trin cng nh qu trnh suy thoi ca doanh nghip ph thuc
vo nhiu yu t: C yu t bn trong v yu t bn ngoi; C yu t ch quan v yu
t khch quan. iu tu thuc vo tiu thc phn loi cc yu t nh hng.
- Cc yu t bn trong:

105
Cc yu t bn trong l nhng yu t thuc v t chc doanh nghip; trnh
qun l; ngnh ngh, sn phm, hng ha, dch v m doanh nghip kinh doanh; quy
trnh cng ngh; nng lc ca lao ng...
- Cc yu t bn ngoi:
Cc yu t bn ngoi l nhng yu t mang tnh khch quan nh: ch chnh
tr x hi; tng trng kinh t ca nn kinh t; tin b khoa hc k thut; chnh sch ti
chnh tin t; chnh sch thu...
Phn tch ti chnh nhm phc v cho nhng d on ti chnh, d on kt qu
tng lai ca doanh nghip, trn c s m a ra c nhng quyt nh ph hp.
Nh vy, khng ch gii hn vic nghin cu nhng bo biu ti chnh m phi tp
hp y cc thng tin lin quan n tnh hnh ti chnh ca doanh nghip, nh cc
thng tin chung v kinh t, tin t, thu kho, cc thng tin v ngnh kinh t ca doanh
nghip, cc thng tin v php l, v kinh t i vi doanh nghip. C th l:
+ Cc thng tin chung:
Thng tin chung l nhng thng tin v tnh hnh kinh t chnh tr, mi trng
php l, kinh t c lin quan n c hi kinh t, c hi u t, c hi v k thut cng
ngh... S suy thoi hoc tng trng ca nn kinh t c tc ng mnh m n kt
qu kinh doanh ca doanh nghip. Nhng thng tin v cc cuc thm d th trng,
trin vng pht trin trong sn xut, kinh doanh v dch v thng mi... nh hng
ln n chin lc v sch lc kinh doanh trong tng thi k.
+ Cc thng tin theo ngnh kinh t:
Thng tin theo ngnh kinh t l nhng thng tin m kt qu hot ng ca
doanh nghip mang tnh cht ca ngnh kinh t nh c im ca ngnh kinh t lin
quan n thc th ca sn phm, tin trnh k thut cn tin hnh, c cu sn xut c
tc ng n kh nng sinh li, vng quay vn, nhp pht trin ca cc chu k kinh
t, ln ca th trng v trin vng pht trin...
+ Cc thng tin ca bn thn doanh nghip:
Thng tin v bn thn doanh nghip l nhng thng tin v chin lc, sch lc
kinh doanh ca doanh nghip trong tng thi k, thng tin v tnh hnh v kt qu kinh
doanh ca doanh nghip, tnh hnh to lp, phn phi v s dng vn, tnh hnh v kh
nng thanh ton... Nhng thng tin ny c th hin qua nhng gii trnh ca cc nh
qun l, qua Bo co ti chnh, bo co k ton qun tr, bo co thng k, hch ton
nghip v...
Bn cnh h thng bo co ti chnh, khi phn tch ti chnh doanh nghip, cc
nh phn tch cn kt hp s dng nhiu ngun d liu khc nhau nh: Bo co qun
tr, bo co chi tit, cc ti liu k ton, ti liu thng k, bng cng khai mt s ch
tiu ti chnh... y l nhng ngun d liu quan trng gip cho cc nh phn tch

106
xem xt, nh gi c cc mt khc nhau trong hot ng ti chnh mt cch y ,
chnh xc. Tuy nhin, phn ln ngun d liu ny ch c s dng trong ni b (tr
cc ch tiu ti chnh cng khai).
Trong cc d liu khc s dng phn tch hot ng ti chnh, c th ni, h
thng bo co k ton qun tr c s dng nhiu nht. Khng ging nh h thng
bo co ti chnh, bo co k ton qun tr l nhng bo co nhm phn nh chi tit
hn tnh hnh ti sn, ngun hnh thnh ti sn theo tng i tng c th, tnh hnh v
kt qu tng hot ng sn xut, kinh doanh... Bo co k ton qun tr cung cp thng
tin chi tit theo tng i tng qun l c th phc v cho nhu cu qun l, ch o,
iu hnh hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
i vi vic cng khai ti chnh, theo iu 32, iu 33 Lut K ton nm
2003, cc doanh nghip c trch nhim phi cng khai bo co ti chnh nm trong
thi hn chn mi ngy, k t ngy kt thc k k ton nm. Ni dung cng khai bo
co ti chnh ca n v k ton trong hot ng kinh doanh bao gm cc thng tin
lin quan n tnh hnh ti sn, n phi tr v vn ch s hu; kt qu hot ng kinh
doanh; tnh hnh trch lp v s dng cc qu; tnh hnh thu nhp ca ngi lao ng.
Vic cng khai bo co ti chnh c thc hin theo cc hnh thc nh: Pht hnh n
phm; thng bo bng vn bn; nim yt v cc hnh thc khc theo quy nh ca php
lut. Cn c vo Bng cng khai mt s ch tiu ti chnh theo quy nh, cc nh phn
tch s tin hnh phn tch, xem xt v a ra nhn nh v tnh hnh ti chnh, kt qu
kinh doanh... ca doanh nghip.
Cc thng tin khc lin quan cn thu thp phc v phn tch ti chnh ca
doanh nghip rt phong ph v a dng. Mt s thng tin c cng khai, mt s
thng tin ch dnh cho nhng ngi c li ch gn lin vi s sng cn ca doanh
nghip. C nhng thng tin c c quan bo ch hoc cc t chc ti chnh cng b,
c nhng thng tin ch trong ni b doanh nghip c bit.
Tuy nhin, cng cn thy rng: Nhng thng tin thu thp c khng phi tt c
u c lng ha c th, m c nhng ti liu khng th biu hin bng s lng c
th, n ch c th hin thng qua s miu t i sng kinh t ca doanh nghip.
Do vy, c nhng thng tin cn thit phc v cho qu trnh phn tch ti
chnh, ngi lm cng tc phn tch phi su tm y nhng thng tin thch hp
lin quan n hot ng ca doanh nghip. Tnh y th hin thc o s lng ca
thng tin. S thch hp phn nh cht lng thng tin.
5.3. PHNG PHP, NI DUNG PHN TCH TI CHNH DOANH NGHIP
5.3.1. Phng php phn tch ti chnh doanh nghip
tin hnh phn tch ti chnh ca mt doanh nghip, cc nh phn tch
thng kt hp s dng cc phng php mang tnh nghip v - k thut khc nhau

107
nh phng php so snh, phng php loi tr, phng php d bo, phng php
Dupont..., Mi mt phng php c nhng tc dng khc nhau v c s dng trong
tng ni dung phn tch khc nhau. Tuy nhin phng php so snh l phng php
c s dng rng ri, ph bin trong phn tch kinh t ni chung v phn tch ti
chnh ni ring. Mc ch ca so snh l lm r s khc bit hay nhng c trng
ring c ca i tng nghin cu; t , gip cho cc i tng quan tm c cn c
ra quyt nh la chn. Khi s dng phng php so snh, cc nh phn tch cn
ch mt s vn sau y:
+ iu kin so snh c ca ch tiu: Ch tiu nghin cu mun so snh c phi
m bo thng nht v ni dung kinh t, thng nht v phng php tnh ton, thng
nht v thi gian v n v o lng.
+ Gc so snh: Gc so snh c la chn c th l gc v khng gian hay thi gian,
tu thuc vo mc ch phn tch. V khng gian, c th so snh n v ny vi n v
khc, b phn ny vi b phn khc, khu vc ny vi khu vc khc... Vic so snh v
khng gian thng c s dng khi cn xc nh v tr hin ti ca doanh nghip so
vi i th cnh tranh, so vi s bnh qun ngnh, bnh qun khu vc... Cn lu
rng, khi so snh v mt khng gian, im gc v im phn tch c th i ch cho
nhau m khng nh hng n kt lun phn tch. V thi gian, gc so snh c la
chn l cc k qua (k trc, nm trc) hay k hoch, d ton. C th:
- Khi xc nh xu hng v tc pht trin ca ch tiu phn tch, gc so snh
c xc nh l tr s ca ch tiu phn tch k trc hoc hng lot k trc (nm
trc). Lc ny s so snh tr s ch tiu gia k phn tch vi tr s ch tiu cc k
gc khc nhau;
- Khi nh gi tnh hnh thc hin mc tiu, nhim v t ra, gc so snh l tr
s k hoch ca ch tiu phn tch. Khi , tin hnh so snh gia tr s thc t vi tr
s k hoch ca ch tiu nghin cu.
+ Cc dng so snh:
Cc dng so snh thng c s dng trong phn tch l so snh bng s tuyt
i, so snh bng s tng i v so snh vi s bnh qun.
So snh bng s tuyt i phn nh qui m ca ch tiu nghin cu nn khi so
snh bng s tuyt i, cc nh phn tch s thy r c s bin ng v qui m ca
ch tiu nghin cu gia k (im) phn tch vi k (im) gc.
So snh bng s tng i: Khc vi s tuyt i, khi so snh bng s tng
i, cc nh qun l s nm c kt cu, mi quan h, tc pht trin, mc ph
bin v xu hng bin ng ca cc ch tiu kinh t. Trong phn tch ti chnh, cc nh
phn tch thng s dng cc loi s tng i sau:

108
- S tng i ng thi: Dng phn nh nhp bin ng hay tc tng
trng ca ch tiu v thng dng di dng s tng i nh gc [c nh k gc:
yi/y0 (i = 1, n)] v s tng i lin hon [thay i k gc: y (i + 1)/yi (i = 1, n)].
- S tng i k hoch: S tng i k hoch phn nh mc , nhim v m
doanh nghip cn phi thc hin trong k trn mt s ch tiu nht nh.
- S tng i phn nh mc thc hin: Dng nh gi mc thc hin
trong k ca doanh nghip t bao nhiu phn so vi gc. S tng i phn nh mc
thc hin c th s dng di ch s hay t l v c tnh nh sau:
Tr s ch tiu thc hin
Ch s (t l %) thc hin so vi gc
=
x 100 (5.1)
ca ch tiu nghin cu
Tr s ch tiu gc
So snh vi s bnh qun: Khc vi vic so snh bng s tuyt i v s tng
i, so snh bng s bnh qun s cho thy mc m n v t c so vi bnh
qun chung ca tng th, ca ngnh, ca khu vc. Qua , cc nh qun l xc nh
c v tr hin ti ca doanh nghip (tin tin, trung bnh, yu km).
5.3.2. Ni dung phn tch ti chnh doanh nghip
5.3.2.1. Phn tch cc t s nh gi tnh hnh ti chnh
Cc nh phn tch ti chnh tnh ton mt vi ch s ti chnh ch yu o
lng thnh qu ca cng ty.
Cc ch s ti chnh ny khng th thay th cho qu cu pha l nhng chng c
th gip bn a ra nhng cu hi ng. Gi d, gim c ti chnh c th d kin mt
vi cu hi v ch s n ca cng ty v phn li nhun gim do li vay. Tng t, cc
ch s ti chnh c th cnh gic gim c v cc lnh vc kh khn tim n. Nu mt
chi nhnh c t sut sinh li trn vn thp bn c th on chc rng gim c s yu
cu chi nhnh ny phi gii thch.
Hu ht cc t s ti chnh u c nhng ci tn m t cho ngi s dng nhn
bit c lm th no tnh ton cc t s y hoc lm th no c th hiu c
lng gi tr ca n.
Cc loi t s ti chnh quan trng nht l:
T s thanh ton o lng kh nng thanh ton ca cng ty.
T s hot ng o lng mc hot ng lin quan n ti sn ca cng ty.
T s n by cho thy vic s dng n ca cng ty c nh hng nh th no
n hiu qu hot ng kinh doanh.
T s sinh li biu hin kh nng to li ca ti sn v vn ch s hu.
T s gi tr th trng cho thy cng ty c nh u t nh gi nh th no.
Chng ta s phn tch cc t s trn v s dng s liu trn bng cn i k ton
v bo co thu nhp ca cng ty VDEC tnh ton.

109
V d 5.1: C h thng bo co ti chnh nm 2011 ti cng ty c phn VDEC n
ngy 31-12-2011. (vt: triu ng)
Bng 5.1: Bng cn i k ton cng ty c phn VDEC n ngy 31-12-2011.
Ti sn

2011

2010

TI SN NGN HN
1. Vn bng tin
2. u t ti chnh ngn hn

50.190
2.540
1.800

47.026
2.081
1.625

3. Cc khon phi thu

4. Hng tn kho

18.320
27.530

16.850
26.470

TI SN DI HN
5. Ti sn c nh

31.700
31.700

30.000
30.000

TNG TI SN

81.890

77.026

N PHI TR
6. Cc khon phi tr
7. Vay ngn hn ngn hng

47.523
9.721
8.500

44.875
8.340
5.635

8. N di hn n hn tr
9. N ngn hn khc
10. N di hn

2.000
5.302
22.000

2.000
4.900
24.000

VN CH S HU
11. Vn c phn

34.367
34.367

32.151
32.151

TNG NGUN VN

81.890

77.026

Ngun vn

110
Bng 5.2: Bo co thu nhp ca cng ty VDEC n ngy 31-12-2011.
(vt: triu ng)
Khon mc

2011

12. Doanh thu thun

13. Gi vn bn hng

112.760
85.300

14. Li gp
15. Chi ph hot ng
Chi ph bn hng
Chi ph qun l
16. Ton b chi ph hot ng
17. Li trc thu v li vay (EBIT)
18. Li vay

27.460
6.540
9.400
15.940
11.520
3.160

19. Li trc thu

20. Thu thu nhp doanh nghip (40%)
21. Li rng
22. C tc c phn u i
23. Li nhun gi li
24. S lng c phn thng (ngn c phn)
25. Gi th trng mi c phn

8.360
3.344
5.016
2.800
2.216
1.329,6
1.300

26. Gi s sch mi c phn

27. Thu nhp mi c phn (EPS)
28. C tc mi c phn
29. C tc mi c phiu ($)

20
26,44
1,705
0,681

a.T s thanh ton - Liquidity Ratio

a.1.T s thanh ton hin hnh - Current ratio
Mt trong nhng thc o kh nng thanh ton ca mt cng ty c s dng
rng ri nht l kh nng thanh ton hin hnh.
T s thanh ton hin hnh Rc =

Ti sn ngn hn

(5.2)

N ngn hn

Ti sn ngn hn bao gm cc khon vn bng tin, u t ti chnh ngn hn,

cc khon phi thu, hng tn kho v ti sn ngn hn khc.
N ngn hn l cc khon n phi tr trong nm bao gm: vay ngn hn, vay di
hn n hn tr v cc khon phi tr khc.

111
T s Rc cho thy cng ty c bao nhiu ti sn c th chuyn i thnh tin mt
m bo thanh ton cc khon n ngn hn. T s ny o lng kh nng tr n
ca cng ty.
T s thanh ton hin hnh ca cng ty VDEC nm 2011 l:
Rc

(1) (2) (3) (4)

50.190

1,97
(7) (8) (9) (10) 25.523

Rc = 1,97 cho thy nm 2011 cng ty VDEC c 1,97 ng ti sn ngn hn m

bo cho mt ng n n hn tr. T s ny c chp nhn hay khng ty thuc vo
s so snh vi t s thanh ton ca cc cng ty cnh tranh hoc so snh vi cc nm
trc thy s tin b hoc gim st.
Nu t s thanh ton hin hnh gim cho thy kh nng thanh ton gim v cng
l du hiu bo trc nhng kh khn v ti chnh s xy ra.
Nu t s thanh ton hin hnh cao iu c ngha l cng ty lun sn sng
thanh ton cc khon n. Tuy nhin, nu t s thanh ton hin hnh qu cao s lm
gim hiu qu hot ng v cng ty u t qu nhiu vo ti sn ngn hn hay ni
cch khc vic qun l ti sn ngn hn khng hiu qu (v d: c qu nhiu tin mt
nhn ri, n phi i, hng tn kho ng). Mt cng ty nu d tr nhiu hng tn
kho th s c t s thanh ton hin hnh cao, m ta bit hng tn kho l ti sn kh
hon chuyn thnh tin, nht l hng tn kho ng, km phm cht. V th, trong
nhiu trng hp, t s thanh ton hin hnh khng phn nh chnh xc kh nng
thanh ton ca cng ty.
a.2. T s thanh ton nhanh - Quick ratio
T s thanh ton nhanh c tnh ton da trn nhng ti sn ngn hn c th
nhanh chng chuyn i thnh tin, i khi chng c gi l Ti sn c tnh thanh
khon. M Ti sn c tnh thanh khon l bao gm tt c ti sn ngn hn tr hng
tn kho.
T s thanh ton nhanh Rq =

Ti sn ngn hn - hng tn kho

(5.3)
N ngn hn
T s ny cho thy kh nng thanh ton thc s ca mt cng ty. T s thanh
ton nhanh ca cng ty VDEC nm 2011:
Rc

(1) (2) (3)

22.660

0,89
(7) (8) (9) (10) 25.523

iu ny cho thy rng nm 2011 cng ty VDEC c 89 % ti sn c tnh thanh

khon cho mi ng n n hn. T s thanh ton nhanh 0,89 cho bit rng nu hng
tn kho ca cng ty VDEC ng, khng ng gi th cng ty VDEC s lm vo kh
khn ti chnh gi l khng c kh nng chi tr. Khng c kh nng chi tr xy ra
khi mt cng ty khng tin tr cc khon n khi chng n hn.

112
b. T s hot ng - Activity Ratios
Cc t s hot ng o lng hot ng kinh doanh ca mt cng ty. nng
cao t s hot ng, cc nh qun tr phi bit l nhng ti sn cha dng hoc khng
dng khng to ra thu nhp v th cng ty cn phi bit cch s dng chng c hiu
qu hoc loi b chng i. T s hot ng i khi cn gi l t s hiu qu hoc t s
lun chuyn.
b.1. S vng quay cc khon phi thu - Accounts receivable turnover ratio
Cc khon phi thu l nhng ho n bn hng cha thu tin v do cng ty thc
hin chnh sch bn chu v cc khon tm ng cha thanh ton, khon tr trc cho
ngi bn...
S vng quay cc khon phi thu c s dng xem xt cn thn vic thanh
ton cc khon phi thu v.v Khi khch hng thanh ton tt c cc ho n ca h,
lc cc khon phi thu quay c mt vng.
Doanh thu
Vng quay cc khon phi thu =
(5.4)
Cc khon phi thu
S vng quay cc khon phi thu ca cng ty VDEC:
=

(12) 112.760

6,155 (ln)
(3)
18.320

T s trn cho thy trong nm 2011 cc khon phi thu lun chuyn 6,155 ln.
iu ny c ngha l bnh qun khon 360 58,49 ngy cng ty mi thu hi c
6,155

n. T s ny c th c th hin dng khc l t s k thu tin bnh qun

(average collection period).
Cc khon phi thu
K thu tin bnh qun =
(5.5)
Doanh thu bnh qun ngy
=

(3)
18.320

58,49 (ngy)
(12) : 360 112.760 : 360

S vng quay cc khon phi thu hoc k thu tin bnh qun cao hay thp ph
thuc vo chnh sch bn chu ca cng ty. Nu s vng quay thp th hiu qu s
dng vn km do vn b chim dng nhiu. Nhng nu s vng quay cc khon phi
thu cao qu th s gim sc cnh tranh dn n gim doanh thu.
Khi phn tch t s ny, ngoi vic so snh gia cc nm, so snh vi cc cng ty
cng ngnh, cng ty cn xem xt k lng tng khon phi thu pht hin nhng
khon n qu hn tr v c bin php x l.
b.2. S vng quay hng tn kho - Inventory turnover ratio
S vng quay hng tn kho l mt tiu chun nh gi cng ty s dng hng tn
kho ca mnh hiu qu nh th no.

113
Vng quay hng tn kho =

Gi vn hng bn
Hng tn kho

S vng quay hng tn kho ca cng ty VDEC =

(5.6)

(12) 112.760

4,09 (ln)
( 4)
27.530

Tnh ton trn cho thy rng trong nm 2011 hng tn kho ca cng ty VDEC
lun chuyn 4,09 vng c ngha l khong 88 ngy mt vng.
S vng lun chuyn hng tn kho cao hay thp ty thuc vo c im ngnh
kinh doanh. Nu cng ty VDEC l nh my sn xut ru vang vi s vng lun
chuyn hng tn kho 4,09 vng/nm cho thy cng ty sn xut sn phm qu nhanh
n ni ru cha thch hp ung. Ngc li, nu cng ty VDEC kinh doanh rau
qu ti vi hng ho khong 88 ngy quay vng mt ln th c l l hng ho cha
kp bn b h hng.
b.3. Hiu sut s dng ti sn c nh - Sales-to-Fixed assets ratio
T s ny ni ln mt ng ti sn c nh to ra c bao nhiu ng doanh
thu. Qua nh gi hiu qu s dng ti sn c nh cng ty.
Doanh thu thun
Hiu sut s dng ti sn c nh =
(5.7)
Ti sn c nh
Hiu sut s dng ti sn c nh ca cng ty VDEC =

(12) 112.760

3,55
(5)
31.700

T s trn cho thy ti cng ty VDEC mt ng ti sn c nh to ra c

3,55 ng doanh thu. Mun nh gi vic s dng ti sn c nh c hiu qu khng
phi so snh vi cc cng ty khc cng ngnh hoc so snh vi cc thi k trc.
b.4. Hiu sut s dng ton b ti sn - Sales-to-total assets ratio
Hiu sut s dng ton b ti sn o lng mt ng ti sn tham gia vo qu
trnh sn xut kinh doanh s to ra bao nhiu ng doanh thu.
Doanh thu thun
Hiu sut s dng ton b ti sn =
(5.8)
Ton b ti sn
Ti cng ty VDEC nm 2011 =

(12)
112.760

1,377 (ln)
1 2 3 4 5 81.890

iu ny c ngha l, ti cng ty VDEC trong nm 2011 mt ng ti sn to

ra c 1,377 ng doanh thu. Nu ch s ny cao cho thy cng ty ang hot ng
gn ht cng sut v rt kh m rng hot ng nu khng u t thm vn.
b.5. Hiu sut s dng vn c phn - Sales-to-equity ratio
Hiu sut s dng vn c phn l ch tiu rt hu ch trong vic phn tch kha
cnh ti chnh ca cng ty m s c cp k hn phn sau. Hiu sut s dng
vn c phn o lng mi quan h gia doanh thu v vn c phn.

114
Hiu sut s dng vn c phn =

Doanh thu thun

Vn c phn
Hiu sut s dng vn c phn ca cng ty VDEC nm 2011:
=

(5.9)

(12) 112.760

3,28 (ln)
(11) 34.367

Vic tnh ton trn cho thy rng cng ty VDEC c doanh thu 3,28 ln ln hn
vn c phn trong nm 2011. L do m hiu sut s dng vn c phn ca cng ty ln
hn tng ti sn ca cng ty v cng ty s dng n by ti chnh t vic ti tr
bng vn vay.
Hiu sut s dng vn c phn c xc nh bng:
Doanh thu thun
=

Tng ti sn

Doanh thu thun

=

Vn c phn
Tng ti sn
Vn c phn
= Hiu sut s dng tng ti sn x Bi s ti sn so vn c phn.
= 1,37 x

81.890
3,28
34.367

c. T s n by ti chnh - Financial leverage ratios

T s n by ti chnh nh gi mc m mt cng ty ti tr cho hot ng
kinh doanh ca mnh bng vn vay. Khi mt cng ty vay tin, cng ty lun phi thc
hin mt chui thanh ton c nh. V cc c ng ch nhn c nhng g cn li sau
khi chi tr cho ch n, n vay c xem nh l to ra n by. Trong thi k kh
khn, cc cng ty c n by ti chnh cao c kh nng khng tr c n. V th khi
cng ty mun vay tin, ngn hng s nh gi xem cng ty c vay qu nhiu hay
khng? Ngn hng cng xt xem cng ty c duy tr n vay ca mnh trong hn mc
cho php khng?
Cc nh cung cp tn dng cn c vo t s n by ti chnh n nh mc li
sut cho vay i vi cng ty (v cng ty cng c nhiu n vay, ri ro v mt ti chnh
cng ln). cc nc pht trin, ngi ta nh gi c ri ro ny () v tnh vo
li sut cho vay. iu c ngha l cng ty cng vay nhiu th li sut cng cao.
i vi cng ty, t s n by ti chnh s gip nh qun tr ti chnh la chn
cu trc vn hp l nht cho cng ty mnh. Qua t s n by ti chnh nh u t thy
c ri ro v ti chnh ca cng ty t dn n quyt nh u t ca mnh.
Cc t s n by thng thng l:
c.1. T s n trn ti sn - Debt ratio
T s ny cho thy bao nhiu phn trm ti sn ca cng ty c ti tr bng
vn vay.

115
T s n

Tng n

(5.10)
Tng ti sn
Tng n: bao gm ton b khon n ngn hn v di hn ti thi im lp bo
co ti chnh gm: cc khon phi tr vay ngn hn, n di hn do i vay hay pht
hnh tri phiu di hn.
Tng ti sn: ton b ti sn ca cng ty ti thi im lp bo co.
Tng s n trn ti sn ca cng ty VDEC nm 2011

(6) (7) (8) (9) (10)

47.523

0,5803 (hay 58,03%)

(6) (7) (8) (9) (10) (11) 81.890

iu ny cho thy 58,03% ti sn ca cng ty VDEC c ti tr bi vn vay.

Lu : T s ny s dng gi trn s sch ch khng phi gi th trng. Gi th
trng ca cng ty cui cng xc nh cc ch n c thu hi c tin ca h khng?
V th, cc nh phn tch phi xem mnh gi ca cc khon n nh mt phn ca tng
gi th trng ca n v vn c phn. L do chnh cc k ton vin lm nh th nh cp phn u chng ny l bi v gi th trng khng c sn. C phi
nh th hay khng? C l l khng. Gi th trng bao gm gi tr ti sn c nh v
hnh th hin trong chi ph nghin cu v pht trin, qung co, v.v Nhng ti sn
ny thng khng sn sng bn v nu cng ty ri vo tnh cnh kh khn v ti
chnh th tt c gi tr ny s bin mt. C th v mt vi l do no vic cc k ton
vin b qua ti sn c nh v hnh li tt cho cng ty nh khi ngi cho vay yu cu
ngi i vay khng c php dng t s n theo s sch tng cc hn mc vay.
c.2. T s n trn vn c phn - Debt- to- equity ratio
Tng n
T s n trn vn c phn =
(5.11)
Vn c phn
T s n trn vn c phn ca cng ty VDEC nm 2011:

(6) (7) (8) (9) (10) 47.523

1,383 (hay 138,3%)

(11)
34.367

Tnh ton trn cho thy rng trong nm 2011 cc nh cho vay ti tr nhiu
hn vn c phn 38,3%. iu ny dng nh cng ty s dng mt lng vn vay
ng k. Tuy nhin, hu ht cc khon vn vay ny li l tn dng thng mi phi li
sut v nhng khon phi tr ngn hn. V vy thy c mc ti tr bng vn
vay mt cch thng xuyn (qua thy c ri ro v mt ti chnh m cng ty phi
chu), ta dng t s n di hn trn vn c phn.
N di hn
T s n di hn trn vn c phn =
(5.12)
Vn c phn
cng ty VDEC t s ny l =

(10) 22.000

0,6401 (hay 64,01%)

(11) 34.367

116
V t s n di hn trn vn c phn c gi tr nh hn t s n trn vn c phn
iu ny c ngha l phn ln n ca cng ty VDEC l n ngn hn. Mc d vy
nhng ngi cho vay di hn cung cp cho cng ty VDEC 64,01% ngn qu so vi
c ng.
c.3. T s tng ti sn trn vn c phn - Equity multiplier ratio
Mt t s khc cng c s dng n tnh ton mc i vay (ri ro v ti
chnh) m cng ty ang gnh chu l t s tng ti sn trn vn c phn.
Ton b ti sn
Tng ti sn trn vn c phn =
(5.13)
Vn c phn
cng ty VDEC t s ny l =

(6) (7) (8) (9) (10) (11) 81.890

2,3828
(11)
34.367

(hay 238,28%)
T s ny cho thy trong nm 2011 cng ty c c tng ti sn gp 2,383
ln so vi vn c phn. iu ny cng cho thy tnh hnh vay n ca cng ty. Li vay
t nhng khon n di hn nh vy s lm gia tng nhng ri ro v ti chnh nu li
nhun ca cng ty lm ra khng tr li vay.
c.4. Kh nng thanh ton li vay - Times interest earned ratio
Li vay hng nm l chi ph ti chnh c nh v chng ta mun bit cng ty sn
sng tr li n mc no. C th hn chng ta mun bit rng liu s vn i vay c th
s dng tt n mc no, c th em li khon li nhun bao nhiu v b p li
vay hay khng. T s ny dng o mc m li nhun pht sinh do s dng vn
m bo tr li vay hng nm nh th no. Nu cng ty qu yu v mt ny, cc
ch n c th i n kin tng v tuyn b ph sn.
Li trc thu v li vay
Kh nng thanh ton li vay =
(5.14)
Li vay
Trong cng thc trn, phn t s phn nh s tin m cng ty c th c s
dng tr li vay trong nm. y phi ly tng s li nhun trc thu v li vay v
li vay c tnh vo chi ph trc khi tnh thu thu nhp. Phn mu s l li vay, bao
gm tin li tr cho cc khon vay ngn v di hn k c li do pht hnh tri phiu.
Kh nng thanh ton li vay cng ty VDEC vo nm 2011 =

11.520
3,645 (ln)
3.160

d. T s sinh li - Profitability ratios

T s sinh li o lng thu nhp ca cng ty vi cc nhn t khc to ra li
nhun nh doanh thu, tng ti sn, vn c phn.
Loi t s ny bao gm cc ch tiu sau:
d.1. T sut sinh li trn doanh thu - Net profit margin ratio
Ch tiu ny ni ln mt ng doanh thu to ra c bao nhiu ng li nhun.

117

T sut sinh li trn doanh thu =

Ch tiu ny cng ty VDEC =

Li nhun rng
Doanh thu thun

100 (5.15)

( 21)
5.016

0,0445 (hay 4,45%). cng ty

(11) 112.760

VDEC phi c 100 ng doanh thu mi to ra c 4,45 ng li rng.

d.2. T sut sinh li trn tng ti sn - Return on total assets ratio (ROA)
Ch tiu ny o lng kh nng sinh li trn mt ng vn u t vo cng ty.
Li rng
T sut sinh li trn tng ti sn =
x 100 (5.16)
Tng ti sn
Cng ty VDEC c t sut sinh li trn tng ti sn nm 2011:

(21)
5.016

0,0612 (hay 6,12%)

(6) (7) (8) (9) (10) (11) 81.890

d.3. T sut sinh li trn vn c phn - Return on equity ratio (ROE)

y l ch tiu m nh u t rt quan tm v n cho thy kh nng to li ca
mt ng vn h b ra u t vo cng ty.
Li nhun rng
T sut sinh li trn vn c phn =
x 100 (5.17)
Vn c phn
Cng ty VDEC c t sut sinh li trn vn c phn nm 2011:

(21) 5.016

0,1459 (hay 14,59%)

(11) 34.367

S khc nhau gia t sut sinh li trn tng ti sn v t sut sinh li trn vn
c phn l do cng ty c s dng vn vay. Nu cng ty khng c vn vay th hai t s
ny s bng nhau.
T sut sinh li trn tng ti sn ca cng ty VDEC l 6,12% trong khi t sut
sinh li trn vn c phn l 14,59% iu ny cho thy cng ty s dng vn vay c
hiu qu nn khuch i c t sut sinh li trn vn c phn cao hn t sut sinh
li trn tng ti sn.
e. T s gi tr th trng - Market-value ratio
Cc nh u t c phn c bit quan tm n vi gi tr m c nh hng mnh
n gi th trng ca c phn nh:
e.1. Thu nhp mi c phn - Earning per share (EPS)
Thu nhp mi c phn l mt yu t quan trng nht, quyt nh gi tr ca c
phn bi v n o lng sc thu nhp cha ng trong mt c phn hay ni cch khc
n th hin thu nhp m nh u t c c do mua c phn.
Thu nhp mi c phn =

Thu nhp rng ca c ng thng

S lng c phn thng

(5.18)

118
Thu nhp rng ca c ng thng c tnh bng cch ly li rng tr i tin
li ca c phn u i.
V d cng ty VDEC, thu nhp mi c phn =

5.016
3,86 (triu ng)
1.300

S tnh ton trn cho thy trong nm 2011 cng ty VDEC s mang li thu nhp
cho mt c phn l 3,86 triu ng.
e.2. T l chi tr c tc - Payout ratio
C tc mi c phn

T l chi tr c tc =

Thu nhp mi c phn

(5.19)

Trong :
Tng c tc

Thu nhp mi c phn =

(5.20)
S lng c phn thng
Ch tiu t l chi tr c tc ni ln cng ty chi tr phn ln thu nhp cho c ng
hay gi li ti u t. y nhn t quyt nh n gi tr th trng ca c phn.
T l chi tr c tc ca cng ty VDEC

2,15

= 0,558 55,8%
3,86
T ta tnh c t l li nhun gi li = 100% - t l chi tr c tc

e.3. T s gi th trng trn thu nhp - Price-earning ratio (P/E)

Gi tr th trng mi c phn
T s gi th trng trn thu nhp =
(5.21)
Thu nhp mi c phn
y cng l ch tiu m nh u t rt quan tm v n th hin gi c phn t
hay r so vi thu nhp.
T s gi th trng trn thu nhp ca VDEC =

( 26)
20

5,181 (ln)
(28) 3,86

iu ny c ngha l gi c phn ca cng ty VDEC c bn gp 5,181 ln so

vi thu nhp hin hnh ca n.
e.4. T sut c tc - Dividend yield
T sut c tc =

C tc mi c phn
Gi tr th trng mi c phn

(5.22)

2,15
0,1075 10,75%
20

iu ny c ngha l c tc ca cng ty VDEC chim 10,75% so vi gi th

trng ca c phn.
Nh ta bit, thu nhp ca nh u t gm hai phn: c tc v chnh lch gi
do chuyn nhng c phn. Nu t sut c tc ca mt c phn thp iu cha hn
l xu bi v nh u t c th chp nhn t l chi tr c tc thp dnh phn ln li

119
nhun ti u t. H mong i mt tng trng nhanh trong c tc v hng c
s chnh lch ln ca gi c phn.
5.3.2.2. Phn tch din bin ngun vn v s dng vn
Trong phn tch ngun vn v s dng vn, ngi ta thng xem xt s thay i
ca cc ngun vn v cch thc s dng vn ca doanh nghip trong mt thi k theo
s liu gia hai thi im lp Bng cn i k ton.
Mt trong nhng cng c hu ch m gii phn tch ti chnh doanh nghip s
dng l: Bng 1: Bng k ngun vn v s dng ngun vn; Bng 2: Bng phn tch
ngun vn v s dng ngun vn.
Bng 1: Bng k ngun vn v s dng ngun vn
Ch tiu

Cui nm

u nm

Ngun vn

S dng vn

Ti sn
1. Vn bng tin
2. u t ti chnh ngn hn
3. Cc khon phi thu
4. Hng tn kho
5. Ti sn c nh
Ngun vn
6. Cc khon phi tr
7. Vay ngn hn ngn hng
8. N di hn n hn tr
9. N ngn hn khc
10. N di hn
11. Vn c phn
Tng cng
Bng 2: Bng phn tch ngun vn v s dng ngun vn
Ngun vn
Ch tiu

Tng cng

S tin

S dng vn
T trng

100%

Ch tiu

Tng cng

S tin

T trng

100%

lp Bng 1: Bng k ngun vn v s dng ngun vn, trc ht phi lit k

s thay i cc khon mc trn Bng cn i k ton cui k so vi u k. Mi s

120
thay i v ti sn v ngun vn c phn nh phn bit trn hai ct: Ngun vn v
s dng vn theo nguyn tc:
- Nu so snh s cui nm vi s u nm cc khon mc bn phn ti sn tng
hoc cc khon mc bn phn ngun vn gim th iu th hin vic s dng vn
v ghi phn chnh lch vo ct s dng vn trong bng.
- Nu so snh s cui nm vi s u nm cc khon mc bn phn ti sn gim
hoc cc khon mc bn phn ngun vn tng th iu th hin vic to ngun vn
v ghi phn chnh lch vo ct ngun vn trong bng.
lp Bng 2: Bng phn tch ngun vn v s dng ngun vn. Trn c s d
liu bng 1, nh phn tch lp c bng 2. Trong , cc ch tiu trn Bng cn i k
ton c s thay i c in vo ct Ngun vn trong bng 1, s c mang sang
in vo ct ngun vn trong bng 2; cc ch tiu trn Bng cn i k ton c s thay
i c in vo ct s dng ngun vn trong bng 1, s c mang sang in vo
ct s dng ngun vn trong bng 2, sau tnh t trng ca tng ch tiu to ngun
v s dng ngun trong tng s ngun c to ra v s dng.
Qua Bng k ngun vn v s dng ngun vn, cng vi Bng phn tch ngun
vn v s dng ngun vn, gip nh phn tch ti chnh v ngi s dng thng tin
trn bo co ti chnh ca doanh nghip thy r c vic to ngun vn ti tr v vic
s dng cc ngun ti tr trong qu trnh sn xut kinh doanh theo hai phng din
l s tuyt i v s tng i, t thy c tnh hp l hay bt hp l trong vic
to ngun v s dng ngun vn phc v cho qu trnh kinh doanh v u t ca
doanh nghip.
T gip nh qun tr v nh u t thy c mc ri ro ti chnh, trn c
s iu chnh vic to ngun v s dng ngun vn nhm ti a ha li nhun, ti
a ha gi tr doanh nghip, trong iu kin ri ro ti chnh mc thch hp trong tng
iu kin kinh doanh.
V d 5.2: Tip theo ti liu k ton ti cng ty c phn VDEC n ngy 31-12-2011.
(vt: triu ng)
Yu cu: Lp Bng k ngun vn v s dng ngun vn; Bng phn tch ngun
vn v s dng ngun vn ti cng ty VDEC.

121
Bng 1: Bng k ngun vn v s dng ngun vn
(vt: triu ng)
Cui nm

u nm

Ngun
vn

S dng
ngun

1. Vn bng tin

2.540

2.081

459

2. u t ti chnh ngn hn

1.800

1.625

175

3. Cc khon phi thu

18.320

16.850

1.470

4. Hng tn kho

27.530

26.470

1.060

5. Ti sn c nh

31.700

30.000

1.700

6. Cc khon phi tr

9.721

8.340

1.381

7. Vay ngn hn ngn hng

8.500

5.635

2.865

8. N di hn n hn tr

2.000

2.000

9. N ngn hn khc

5.302

4.900

402

10. N di hn

22.000

24.000

2.000

11. Vn c phn

34.367

32.151

2.216

6.864

6.864

Ch tiu
Ti sn

Ngun vn

Tng cng

Bng 2: Bng phn tch ngun vn v s dng ngun vn

(vt: triu ng)
Ngun vn

S dng vn
S

tin

trng

tin

trng

Ngun vn ngn hn

4.648

67,7%

S dng vn ngn hn

3.164

46,1%

6. Cc khon phi tr

1.381

20,1%

1. Vn bng tin

459

6,7%

7. Vay ngn hn ngn hng

2.865

41,7%

2. u t ti chnh ngn hn

175

2,5%

9. N ngn hn khc

402

5,9%

3. Cc khon phi thu

1.470

21,4%

Ngun vn di hn

2.216

32,3%

4. Hng tn kho

1.060

15,4%

11. Vn c phn

2.216

32,3%

S dng vn di hn

3.700

53,9%

5. Ti sn c nh

1.700

24,8%

10. N di hn

2.000

29,1%

Ch tiu

Tng cng

6.864

100%

Ch tiu

Tng cng

6.864

100%

Cng ty VDEC nm 2011, khai thc ngun vn ti tr cho hot ng sn xut,

kinh doanh v u t ch yu l ngun vn vay ngn hn 2.865 triu ng (chim
41,7%), huy ng vn c phn 2.216 triu ng (chim 32,3%), phn cn li chim
dng vn ca cc t chc v c nhn khc chim 26%. Vi tng ngun vn ti tr l

122
6.864 triu ng, cng ty s dng ti tr ch yu cho nhu cu vn u t vo d
tr hng tn kho 1.060 triu ng (chim 15,4%), ti sn c nh 1.700 triu ng
(chim 24,8%), thanh ton n di hn 2.000 triu ng (chim 29,1%) v ni lng tn
dng khu lu thng cho khch hng 1.470 triu ng (chim 21,4%). C th ni vic
to lp ngun v s dng ngun vn ti tr ti cng ty VDEC nm 2011 l hp l
trong iu kin ri ro kinh doanh c nh gi mc trung bnh hoc thp.
5.3.2.3. Phn tch cc ch tiu ti chnh trung gian
L phng php phn tch da trn mi quan h tng h gia cc ch tiu ti
chnh, t bin i mt ch tiu tng hp thnh mt hm s ca mt lot cc bin s.
Chng hn: tch h s kh nng sinh li ca vn ch s hu (ROE) hay h s kh nng
sinh li ca ti sn (ROA), ... thnh tch s ca chui cc h s c mi quan h mt
thit vi nhau.
S 5.1: Vn dng phn tch cc ch tiu ti chnh trung gian phn tch ROE
Li nhun sau thu

Doanh thu thun

x
Tng ti sn
SUT
SINH
LI
CA
VN
CH
S
HU
(ROE)

Doanh thu thun

Tng ti sn

Li nhun sau thu

=
Vn ch s hu

Vn ch s hu

Tng ti sn

Li nhun sau thu

Tng ti sn

Doanh thu thun

x
Doanh thu thun

Vn ch s hu

Trn c s , nh phn tch c th xc nh mc tng tuyt i v mc tng

tng i ca cc ch tiu thng qua cc thi k nhn bit tnh hnh hot ng ca
doanh nghip. ng thi nh phn tch cng cn so snh chng vi cc ch tiu cng
loi ca cc doanh nghip cng ngnh nh gi v th ca doanh nghip.
Cu hi n tp:
1. Trnh by ngha v nhim v phn tch tnh hnh ti chnh.
2. Trnh by ni dung h thng bo co ti chnh ca doanh nghip.
3. Trnh by phng php v ni dung phn tch ti chnh doanh nghip.

123