RIJKSBUREAU VOOR KUNSTHISTORISCHE DOCUMENTATIE

INVENTARIS VAN HET

ARCHIEF VAN
GODEFRIDUS JOHANNES HOOGEWERFF
(1884 - 1963)
1902-1962 (1963)

Nederlands Instituut Rome

C.Jager

INHOUD
Blz.
INLEIDING

INVENTARIS

ALGEMEEN
Correspondentie

6
6

PARTICULIER
Identiteitspapieren
Opleiding
Fotos
Reizen
Overige

8
8
8
9
9
9

OPENBARE LEVEN
Onderzoek en auteursschap
Werkdossiers
Publicaties
Voordrachten
Kaartsystemen
Beelddocumentatie
Overige documentatie
Overige activiteiten

10
10
10
12
13
14
14
14
15

INDEX

16

INLEIDING
In 1880 besloot paus Leo XIII de archieven van het Vaticaan voor onderzoek
open te stellen. Dit initiatief deed in Nederland de wens ontstaan de Romeinse
archivalia met informatie over het nationale verleden toegankelijk te maken. Op
instigatie van de Leidse hoogleraar prof. P.J. Blok en van mr. Victor de Stuers,
hoofd van de afdeling 'Kunsten en Wetenschappen' van het ministerie van
Binnenlandse Zaken, werd daartoe in 1904 het Nederlands Historisch Instituut te
Rome opgericht.
Dit instituut stelt tot op heden Nederlandse beoefenaars van wetenschap en
kunst in de gelegenheid om in contact te treden met het in Itali en in het
bijzonder in Rome aanwezige materiaal, dat van belang is voor de kennis van
de geschiedenis en de cultuur van West-Europa en in de verschillende fasen
van ontstaan en ontwikkeling.
G.J. Hoogewerff1 raakte in 1909 verbonden aan het Nederlands Historisch
Instituut (nu het Nederlands Instituut te Rome) met de opdracht in Itali
bronnen te verzamelen over Nederlandse kunstenaars en geleerden. De
verzamelde gegevens werden uitgegeven in twee dikke delen die in 1913 en
1917 verschenen. Dit materiaal gebruikte hij ook voor zijn dissertatie over
Nederlandse schilders in Itali in de zestiende eeuw. Al snel werd
Hoogewerff secretaris van het Instituut en in 1924 als opvolger van mgr.
A.H.L. Hensen benoemd tot directeur, een positie die hij bekleedde tot zijn
pensionering in 1950. Meteen daarna werd hij benoemd tot hoogleraar in de
Iconografie en Oud Christelijke Kunst in Utrecht.
De belangrijkste publicatie van Hoogewerff is zijn Noord-Nederlandsche
Schilderkunst (tot het einde van de zestiende eeuw), verschenen in vijf delen
van 1936 tot 1947. Met het verzamelen van de gegevens voor deze studie is
hij begonnen na de voltooiing van zijn dissertatie. Hij verzamelde het
materiaal tijdens zijn reizen en legde een grote verzameling beeldmateriaal
aan.
Naast de geschiedenis heeft Hoogewerff vooral belangstelling gehad voor het
verband tussen letterkunde en beeldende kunst: bijzondere aandacht had hij
voor de studierichting, die hij als Ikonologie betitelde. Het belang van de
ikonologie voor de kunsthistorische studie heeft hij het uitvoerigst
uiteengezet in de rede, waarmee hij op 30 maart 1950, zijn professoraat in de
'Iconografie en Iconologie van de Oud-Christelijke kunst' aanvaardde.

voor meer biografische gegevens het overzicht bij Wessel Krul, Geschiedenis en
ikonologie: G.J. Hoogewerff (1884-1963) op p.121 in: red. Peter Hecht, Annemieke
Hoogenboom en Chris Stolwijk, Kunstgeschiedenis in Nederland (Amsterdam 1998). Zie
ook: A.W. Byvanck, Herdenking van Godefridus Johannes Hoogewerff in Jaarboek der
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1963 - 1964): Huldigingsbundel
opgedragen aan prof. dr. G.J. Hoogewerff bij zijn 75ste verjaardag Mededelingen van het
Nederlands Instituut te Rome( deel XXXI): J.Offerhaus, De periode Hoogewerff (1924 1950) in Mededelingen (1989, deel XLIX), p. 44 - 59
1Zie

"In het Nederlandse kunsthistorische milieu was Hoogewerff een bijzondere

figuur", schrijft A.W. Byvanck in een in memoriam in het tijdschrift OudHolland. "Hij heeft zich met zeer verschillende gebieden van de
kunstgeschiedenis bezig gehouden....Hij had een bewegelijke, maar tevens
ordelijke geest, een voortreffelijk visueel geheugen, een onbeperkte
werkkracht en een energie, die hem in staat stelde een omvangrijke taak, die
hij had aangevangen, tot een goed einde te brengen".

Geschiedenis van het archief

Na het overlijden van Hoogewerff in Florence op 25 maart 1963, kocht J.
Offerhaus, directeur van het NIR, zijn bibliotheek en een groot deel van zijn
werkpapieren aan van echtgenote Maya Hoogewerff-Tamminen. De
fotocollectie werd overgenomen door het RKD, het Rijksbureau voor
Kunsthistorische Documentatie in Den Haag. Gedeelten van de bibliotheek
kwamen met tussenpozen aan en het grootste deel, inclusief het werkarchief,
arriveerden pas na het overlijden van Maya Hoogewerff.
Tijdens de ingrijpende verbouwing die het Instituut onderging in 1966-1970,
dreigden alle archiefbescheiden van ondermeer Brom en Hoogewerff in
onbevoegde handen te raken en als oud papier verwijderd te worden, aldus
een verslag van dr. E. Schulte. Door toeval kon worden ingegrepen en alle
bestanden werden teruggehaald en opgeborgen in de nieuwe bewaarplaats
voor de archieven, het souterrain. Vervolgens werd de hulp van F.J.M. Otten
van het Algemeen Rijksarchief te Den Haag gevraagd voor advisering over
selectie, inventarisatie en bewaring van de archieven en hij verbleef daarvoor
in Rome van 19-29 januari 1971. Hij richtte zich met name op het
instituutsarchief en trof voorbereidingen voor de overbrenging daarvan naar
Den Haag.
P.J. van Kessel en E. Schulte legden zich toe op de ordening van de
Werkpapieren van Hoogewerff, waarvan de oude orde helaas uit elkaar was
geraakt. Die ordening leidde tot een voorlopige inventarisatie in de jaren
1971 - 1974. In de eerste helft van de jaren tachtig is een deel van het archief,
te weten de correspondentie, geraadpleegd door twee studenten
kunstgeschiedenis die in overleg met de toenmalige directeur Offerhaus, een
nieuwe indeling hebben aangebracht. De verbouwing van het souterrain in
1994 noopte tot het maximaal reduceren en vervolgens inpakken van de
inhoud van de opslagkelder. Het Hoogewerff archief was inmiddels verspreid
geraakt tussen alle overige archiefbestanden en werd snel weer bijeen
gebracht en in dozen verpakt door E. Schulte.

Bewerking van het archief in 2000 - 2001

Na de verbouwing werd het archief van Hoogewerff opnieuw naar het
souterrain verplaatst. In verband met de aanwezigheid van C. Jager in Rome,
archivaris van de Rijksarchiefdienst, besloot het NIR haar opdracht te
verlenen alle archieven toegankelijk te maken waaronder de Werkpapieren
van Hoogewerff. Uitgangspunt voor de bewerking in 2000 vormde de
inventarisatie van van Kessel en Schulte. De door hen aangebrachte
(herstelde) orde is zoveel mogelijk behouden en het (onbeschreven)
beeldmateriaal nader toegankelijk gemaakt. De ordening van de
kunsthistorici van de correspondentie is niet helemaal geslaagd en de
onderscheiden series sluiten elkaar dan ook niet uit. Vanwege de grote
hoeveelheid werk is echter niet opnieuw geordend en zal de bezoeker de
verschillende series moeten raadplegen.
Een raadsel werd opgelost: het zogenaamde bibliografisch raadsel waarover
in de huldigingsbundel ter ere van de 75ste verjaardag van Hoogewerff, kort
geschreven wordt. Alle overdrukjes werden door Hoogewerff in zijn
werkarchief bewaard met van sommige titels meerdere exemplaren, bij elkaar
gebonden door middel van een papieren wikkel met daarop het aantal
overgebleven overdrukken vermeld . Hij had namelijk de gewoonte
overdrukken bij zich te houden en niet rond te zenden, tenzij dan bij hoge
uitzondering. Alle overdrukken evenals de drukproeven en eerste drukken
van zijn publicaties zijn niet afgescheiden naar de bibliotheek maar onderdeel
gebleven van het archief, om een zo volledig mogelijk beeld van dit
geleerdenarchief te kunnen behouden.
Het archief werd begin 2001 overgedragen aan het RKD. Bij de overpakking
werd door Lidy Visser de indeling iets veranderd, door gebruik te maken van
de rubrieken Algemeen, Particulier en Openbaar leven. De
correspondentie werd nader uitgesplitst. Een index is toegevoegd.
De omvang van het archief bedraagt ca. 7 meter.
Raadpleging
Het archief is openbaar.

INVENTARIS
ALGEMEEN
Correspondentie
1- 35

Ingekomen en doorslagen van uit gaande brieven.Chronologisch

geordend. 1913-1962. 35 omslagen.
N.B. Raadpleeg voor correspondentie ook de serie werkdossiers.
1.
1913-1914
2.
1915-1918
3.
1919
4.
1920
5.
1921
6.
1922
7.
1923
8.
1924
9.
1925
10.
1926
11.
1927
12.
1928
13.
1929
14.
1930
15.
1931
16.
1932
17.
1933
18.
1934
19.
1935-1936
20.
1937
21.
1938-1939
22.
1940-1946
23.
1947-1948
24.
1949
25.
1950
26.
1951
27.
1953
28.
1955
29.
1956
30.
1957
31.
1958
32.
1959
33.
1960
34.
1961
35.
1962

36-101

Ingekomen en doorslagen van uitgaande brieven. Alfabetisch

geordend. 1914-1962. 66 omslagen.
36.
Algemeen Handelsblad. 1916-1919, 1923-1924.
37.
Algemeen Nederlands Verbond. 1922-1924.
38.
Antonini, G. 1926-1927.
39.
Auluis, E. de. 1923, 1927-1928.
40.
Beets, N. 1916, 1928, 1933-1934, 1936-1938.
41.
Berg, R.T. van den. 1917-1918, 1927.
42.
Blok, P.J. 1914-1915, 1920-1929.
43.
Boymans van Beuningen, Museum. 1914, 1917, 1960.
44.
Bijleveld. 1914, 1923, 1927-1928.
45.
Bijvanck, A.W. 1923, 1925-1926, 1929.
46.
Bredius, A. 1919, 1928.
47.
Brom, J.E. 1915, 1927-1928.
48.
Buschmann, P. 1914-1920.
49.
Cornelissen, J. 1926-1927.
50.
Coster, H. 1916-1918, 1929.
51.
Escher, M.C. 1956.
52.
Feith, J. 1924.
53.
Fokker, T.H. 1923, 1928.
54.
Gelder, J.G. van. 1949-1951, 1955.
55.
Gerson, H. 1955, 1960-1962.
56.
Goudstikker, J. 1924, 1928-1929, 1932, 1936.
57.
Historisch Genootschap. 1914-1915, 1917-1919.
58.
Hoogewerff S. 1925-1927.
59.
Hofstede de Groot, C. 1917, 1923.
60.
Kampen & Zoon, P.N. van. 1942-1949.
61.
Katz, D. 1937-1938.
62.
Kinderen, A.J. der. 1915, 1923.
63.
Leer, W.A. van. 1922, 1925-1929.
64.
Lugt, F. 1915, 1922, 1930-1931, 1954, 1958-1959.
65.
Mark, R.P. van der. 1914, 1916, 1926-1928, 1947-1948.
66.
Marle, M van. 1920-1921, 1925, 1931, 1933.
67.
Martin, H. 1915-1919, 1942.
68.
Meulenhoff, J.M. Uitgever. 1939-1941.
69.
Museum van Oudheden voor Provincie en Stad
Groningen. 1932.
70.
Nederlandsche Boekhandel, De. 1946-1956, 1959.
71.
Nederlandsche Vereeniging voor Ambachts- en
Nijverheidskunst. 1920.
72.
Nijhoff, Martinus. Boekhandelaar en uitgever.
1915-1925, 1942-1946, 1950-1955.
73.
Ozinga, M.D. 1950, 1955.
74.
Panofsky, E. 1955, 1957.
75.
Poelhekke, J.J. 1955-1959.
76.
Prampolini, G. 1924-1927, 1929.
77.
Puccini, M. 1922.
78.
Quaglino, E. 1922.
79.
Quarles van Ufford, W. 1944-1948, 1950.

80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100
101.

Regteren-Altena, J.Q. van. 1921-1924, 1950, 1959.

Rijksmuseum te Amsterdam. 1958, 1960-1961.
Rijksuniversiteit te Utrecht. 1949-1950, 1959.
Rijksarchief te 's-Gravenhage. 1914, 1915.
Robbers, H. 1915-1919, 1924, 1926.
Roggen, J. van. 1942-1943.
Royen, J.H. van. 1928, 1931.
Scharten, C. 1923-1926.
Schendel, C. van. 1946-1948.
Singelenberg, P. 1950, 1954-1956, 1959-1962.
Societ Europea di Cultura. 1949-1950.
Souter, J. de. 1923-1926, 1928-1929.
Staring, A. 1927.
Strengholt's, A.J.G. Uitg. Mij. 1941-1946.
Swart, S. de. 1925-1927, 1949.
Vogelsang, W. 1921-1922, 1939, 1950.
Vries, A.B. de. 1950, 1959.
Vries, Ph. de. 1954-1955.
Wagenvoort, H. 1915-1918, 1928, 1955.
Wereldbibliotheek. 1940-1943, 1946.
Werner, A. 1925.
Zanten, E. van. 1957.

PARTICULIER
Identiteitspapieren
102.

Paspoorten van Hoogewerff en zijn echtgenote

H.M.Tamminen-Hoogewerff. 1920 en 1921. 1 omslag.

Opleiding
103-107.

Collegedictaten, opgemaakt tijdens de studietijd in Utrecht.

1903-1908. 3 omslagen, 2 delen.
103.
Algemene Geschiedenis. De Franse Revolutie
door prof. Kernkamp. 1903- 1904.
104.
Oude Geschiedenis. De wisselwerking van
Griekenland op Rome door prof. van Gelder.
1903-1904.
105.
Vaderlandse Geschiedenis. De Republiek der
Verenigde Nederlanden na 1588 tot ca. 1750 door
prof. Kernkamp.1903-1906.
106.
Geschiedenis van de derde eeuw na Chr. door prof.
van Gelder. 1906-1907.
107.
Vaderlandse Geschiedenis 1555-1585 door prof.
Kernkamp. 1907-1908.

108.

Oorkonde van het verwerven van de doctorsgraad op

25 januari. 1912. 1 stuk.

Fotos
109.

Fotos en negatieven van het borstbeeld t.b.v. het Nederlands

Instituut. 1957. 1 omslag.

110.

Familiefotos. Z.j. 2 omslagen.

Reizen
111.

Journaal, reisbeschrijving over de periode 28 juli 25

september 1908 naar Sint Petersburg. 2 delen.

112.

Correspondentie met diverse hotels inzake prijsopgaven en

eventuele boekingen voor vakantieverblijf. 1927. 1 omslag.

Overige
113.

Album met ansichtkaarten gericht aan mw. J.C. Hoogewerff

Elink Schuurman, jaren 30. 1 band.
N.B. Zie ook inv. nr 248.

114.

Stukken betreffende diverse onderscheidingen. 1930, 1936,

1938, 1947, 1954. 1 omslag .

115.

Concept-manuscript De omgekeerde Wereld door Bartel

Kranz. Z.j. 1 omslag.
N.B. Vermoedelijk door Hoogewerff zelf geschreven onder
pseudoniem.

116.

Schetsboekjes en (waterverf)tekeningen van Hoogewerff en

echtgenote. Z.j. 1 portefeuille (5 delen en losse tekeningen).

117.

Mededelingen van het Nederlands Historische Instituut te

Rome deel XXXI: Huldigingsbundel opgedragen aan prof. dr.
G.J. Hoogewerff bij zijn 75ste verjaardag. Den Haag 1961.
1 deel.
N.B. Gebonden exemplaar van Hoogewerff.

118.

Beknopte levensschets en bibliografie van de geschriften van

prof. dr. G.J. Hoogewerff. 2 delen.
N.B. Betreft twee overdrukken uit de huldigingsbundel.

119.

Artikelen ter herdenking van G.J. Hoogewerff door A.W.

Byvanck 2 delen.
N.B. Betreft een overdruk uit het jaarboek der Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen 1963-1964 en een

overdruk uit Oud-Holland.

120.

Overlijdingsberichten en necreologien. 1963. 1 omslag .

OPENBARE LEVEN
Onderzoek en auteursschap
Werkdossiers
121-179a-f.

Stukken betreffende diverse onderwerpen, waarin (klad-)

notities en/of (concept)teksten en/of manuscripten en/of
fotografische reprodukties en/of recensies en/of
correspondentie. 65 omslagen en 8 pakken.
121.
Gerard van Honthorst.
122.
Via Margutta.
123.
Graffiti van Nederlanders in de Catacomben.
124.
Mosaico Absidale di San Giovanni in Laterano.
125.
Getijdenboeken.
126.
Boekkunst in de Zuidelijke Nederlanden.
127.
Verluchtingskunst Neder-Lotharingen tot 1200.
128.
Catacomben.
129.
Ernst van Schayck.
130.
Raffaello in de villa Farnesina.
131.
Stanze di Raffaello.
132.
Vertaling en correcties van een monografie over Rafal
door Luigi Serra, gedeeltelijk herzien en aangevuld
door G.J. Hoogewerff.
133.
Monumentale schilderkunst van Rafal.
134.
Jacob Bijlevelt.
135.
Jacob Jordaens.
136.
Handboek tot de geschiedenis der vroege schilderkunst
in de Noordelijke-Nederlanden. Diverse hoofdstukken
in manuscript met correspondentie uit 1955-1956.
2 omslagen.
137.
Aanvullingen en verbeteringen op Noord-Nederlandse
Schilderkunst.
138.
Deel 5 manuscript Noord-Nederlandse Schilderkunst
aantekeningen, aanvullingen en verbeteringen. 1 pak
139.
Engelse vertaling delen I en II Noord-Nederlandse
Schilderkunst. 1 pak.
140.
Gelderse miniatuurschilders in de eerste helft van de
15de eeuw. 1 pak.
141.
Bernard van Rantwijck.
142.
Humanisme in de Noordelijke Nederlanden.
143.
Jan van Bijlert.
144.
Nederlandse kunst te Londen.
145.
Jan Gerritsz. en Jan Jansz. van Bronchorst.

10

146.
147.
148.
149.
150.
151.
152.
153.
154.
155.
156.
157.
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
165.
166.
167.
168.
169.
170.
171.

172.
173.
174.
175.
176.
177.
178.

Bijdragen Encyclopedia Italiana.

L'Italia e la pittura Fiamminga dei secoli XV e XVI.
2 pakken.
Italiaanse bronnen over Nederlandse kunstenaars.1 pak
Scheepswezen.
Itali en de Nederlanden in vroeger tijd.
Jan van Scorel. 4 omslagen.
Abraham Janssens van Nuyssen.
Supplieken Adriaan VI en Clemens VII. 1 pak
Rembrandt in Itali door C. Ricci.
L.Th. Gronovius in Itali.
Bontekoe.
La Rinascita come rinnovamento dello spirito.
Mathilde van Canossa.
Materiaal uit Archivium Gubernatoris Urbis
betreffende schilders. 1 pak.
Jan van Santen.
Nederlandse dichters in Itali.
Oudste kerken van Rome.
Nederlandse kunstenaars te Rome in de 19e eeuw.
Nederlandse kunstenaars in Itali.
Philips Willem van Oranje in Itali.
Schilderkunst in de Zuidelijke Nederlanden 16e eeuw.
Willem's van Nieulandt.
Verbeelding en voorstelling.
Miranda, grondslagen der aesthetica. 2 omslagen.
Jan Miel.
Regesten en excerpten uit de protocollen van
Nederlandse notarissen te Rome. (5 cahiers en losse
aantekeningen).
Felix Roma. 2 omslagen.
LIcononologie et son importance pour letude
systmatique de lart chrtien.
Vultus Trifrons. 3 omslagen.
Renaissance. 2 omslagen.
Miniaturen. 3 omslagen.
Het landschap van Jeroen Bosch tot Rubens.
Bentvogels. 3 omslagen.

179a-f. Diverse onderwerpen. 6 omslagen en 2 delen.

179 a. Krantenartikelen, overdrukken,
aantekeningen en correspondentie.
179 b. Beelddocumentatie en aantekeningen.
179 c. Aantekeningen en correspondentie.
179 d. Notitieboekjes. Z.j. 2 delen.
179 e. Schematische overzichten van diverse
kunsthistorische onderwerpen. Z.j.
179 f. Aantekeningen, documentatie en
correspondentie o.a.aangetroffen in boeken in

11

de bibliotheek. 2 omslagen.
Publicaties
180-197.

Drukproeven en/of eerste drukken bevattende aantekeningen,

correcties en aanvullingen. 18 delen.
180.
Nederlandsche schilders in Italie in de XVIe
eeuw. De Geschiedenis van het Romanisme
Academisch proefschrift (Utrecht, 1912).
181.
Nederlandsche schilders in enz. (Utrecht 1912)
182.
Nederlandsche schilders. Platen. Z.j.
183.
Journael ofte gedenckwaerdige beschrijving
van de Oost-Indische Reijse van Willem
Ysbrantsz. Bontekoe (Utrecht 1915).
184.
Joannes Stalpart van der Wielen. Zijn leven en
keur uit zijne lyrische gedichten
(Bussum 1920).
185.
Jan van Scorel. Peintre de la Renaissance
Hollandais (Den Haag 1923).
186.
Vlaamsche kunst en Italiaansche Renaissance
(Mechelen-Amsterdam 1934).
187.
De Noord-Nederlandsche Schilderkunst, deel 1
(Den Haag 1936).
188.
De Noord-Nederlandsche Schilderkunst deel 2
(1937).
189.
De Noord-Nederlandsche Schilderkunst deel 3
(1939).
190.
De Noord-Nederlandsche schilderkunst, deel 4
(1941-1942).
191.
De Noord-Nederlandsche schilderkunst, deel 5
(1947).
192.
De Geschiedenis van de St. Lucasgilden in
Nederland (Amsterdam, 1947).
193.
Verbeelding en Voorstelling. De ontwikkeling
van het kunstzinnig inzicht (AmsterdamAntwerpen 1948. Derde geheel herziene druk).
194.
De Bentvueghels (Den Haag 1952).
195.
Via Margutta. Centro di Vita Artistica
(Rome1953).
196.
De ontwikkeling der Italiaansche Renaissance
(Zutphen Z.j.).
197.
Friezen, Franken en Saksen te Rome ( Z.j.)

198a-f.

Overdrukken met inhoudsopgave vermoedelijk uit de

bibliotheek van het Nederlands Instituut Rome. 7 pakken.

199-201.

Genummerde overdrukken (met hiaten) vermoedelijk uit

eigen bezit van Hoogewerff. 3 pakken.
NB. Zie voor een overzicht inv.nr 202.
199.
nrs. 1 45.

12

200.
201.

nrs. 46 100.
nrs. 101 109 en een aantal zonder nummer.

202.

Genummerde lijst met overzicht van overdrukken, 1909

1933. 1 omslag.

203-207.

Bijdragen als onzen Romeinschen briefschrijver in het

Algemeen Handelsblad, 1916 - 1928. 4 delen en 1 omslag.
N.B. Inv.nr 204 betreft het onderwerpLetteren, Kunst en
Wetenschappen.
203.
1916 1919.
204.
1916 1925.
205.
1920 1922.
206.
1922 1925.
207.
1925 1928.

208.

Stukken betreffende de financiering van de publicatie van de

Geschiedenis der Noord-Nederlandsche schilderkunst.
1935-1937. 1 omslag.

Voordrachten
209-220.

Stukken betreffende lezingen en/of collegedictaten.

12 omslagen.
209.
De voorgeschiedenis der Congregatio de
Propagandai de (en Stalpaert).
210.
Demografische geschiedenis van Rome. De VII
heuvelen.
211.
Het Wilhelmus.
212.
Van die haer metten pinceel generen.
Kunstenaarschap en samenleving in vroeger
tijden.
213.
Bestendiging van de Barbaarse kunst in Itali
en in West-Europa (College 1954-1955).
214.
Studium Generale 1953.
215.
De ontwikkeling van de christelijke kunst in
het Westen (College 1950 - 1955).
216.
Leones (Afscheidscollege 1955).
217.
Uitgewerkt college Hoogewerff. Aard en
aanvang van de vroeg christelijke kunst, nr. 4,
1954. (3 exemplaren).
218.
Bij de herdenking van de commissie tot het
opsporen, het behoud en het bekendmaken van
overblijfsels der vaderlandsche kunst uit
vroeger tijden. Juni 1860 April 1872
(KNAW 1935 en 1960).
219.
Inaugurele rede Ikonografie en ikonologie van
de oude christelijke kunst. 1950.
220.
De Vaticaanse necropolis en de Basilica van

13

Constantijn de Grote. 1953.

Kaartsystemen
221-222.

Kaartsysteem van Nederlandse schilderijen in Itali geordend

op plaatsnaam, bevattende een korte beschrijving van het
schilderij, naam van de schilder en vindplaats. 2 dozen.
221.
Albano Rimini
222.
Roma - Zagarolo

223.

Kaartsysteem van Nederlandse schilders, alfabetisch geordend

op naam van de schilder. 1 doos.

Beelddocumentatie
224.

Collectie ansichtkaarten. 8 omslagen.

N.B. Zie ook inv.nr 248.

225-237.

Fotografische reprodukties met kunsthistorische afbeeldingen

N.B. Bevat incidenteel ook correspondentie. 32 omslagen.
Naam van de schilder
225.
B M. 10 omslagen
226.
P Z. 6 omslagen
Onderwerp
227.
Vaticaan.
228.
Villas.
229.
Ornamenten.
230.
Kerken in Rome.
231.
Palazzi. 5 omslagen.
232.
P. Brillo.
233.
Monumenten in Nederland.
234.
Grafmonumenten in Italiaanse kerken.
235.
Mostra della ceramica Olandese.
Diversen
236.
Diverse onderwerpen.
2 omslagen en 1 portefeuille
237.
Diverse onderwerpen groot formaat.
1 doos en koker.

Overige documentatie
238.

Artikelen uit Italiaanse kranten over Nederland. 1917-1918,

1920-1922, 1924, 1928. 3 delen en 1 omslag.

239-241.

Beknopte overzichten - Nederland in de Italiaansche

Pers, 1920 1927. 3 delen.
239.
1920-1921
240.
1922-1923
241.
1924-1927

14

242.

Artikelen uit Italiaanse kranten over fascisme en Mussolini

1922 - 1923. 1 deel.
Overige activiteiten
243.

Stukken ontvangen en opgemaakt als voorzitter van het

Collegium Annalium Institorum de Urbe Roma. 1936-1939.
1 omslag.

244-247.

Stukken ontvangen en opgemaakt als secretaris van de

Amersfoortse literaire en debating-club Laboremus.
2 delen en 3 omslagen.
N.B. Inv.nrs 246 en 247 hebben vermoedelijk een relatie met
de Amerfoortse literaire en debating-club.
244.
Notulen. 1902-1905. 2 delen
245.
Stukken betreffende (ontwerp-) reglementen,
sprekersoverzichten etc. 1902-1903.
246.
Passeggiata van Top Naeff, vertaling door
Silvio Barbieri.
247.
Ghiaccio nel Gracht van H. Robbers,
vertaling door Silvi Barbieri.

Aanvulling op het archief:

248.

Prentbriefkaarten gericht aan de heer en mevrouw G.J. Hoogewerff en

mejuffrouw J.C. Hoogewerff. Periode 1909-1931. 4 omslagen.
N.B. Zie ook inv. nrs 113 en 224.

15

INDEX
N.B. Betreft index op persoonsnamen, namen van instellingen en
onderwerpen, genoemd in de inventaris. Een aantal namen van personen
komen uit de chronologisch geordende correspondentie en uit de
correspondentie in de werkdossiers en de beelddocumentatie.
Algemeen Handelsblad 36
Algemeen Nederlands Verbond 37
Antonini, G. 38
Auluis, E. de 39
Barbieri, Silvio 246-247
Beets, N. 40
Bentvueghels 178, 194
Berg, R.T. van den 41
Blok, P.J. 42
Bontekoe 156, 183
Boymans van Beuningen 43
Bierens de Haan, J.D. 168
Bijleveld 44, 151
Bijlert, Jan van 143
Bijvanck, A.W. 45, 119, 151, 176
Biliverti, Giovanni, 134
Bredius, Abraham 46, 179f
British Museum 105
Brok, Willem 1
Brom, Jan Eloy 47, 179c, 179f
Brom, Gerard 3, 7, 179f
Bronckhorst, Johannes Jansz van 145
Bronckhorst, Jan Gerritsz van 145
Buma, C. 15
Burlet Ch. A. de 15
Buschmann, P. 48
Canossa, Mathilde 158
Cohen, Walter 151
Colenbrander, H.T. 12, 83
Collegium Annalium Institurum 243
Cornelissen, J. 49
Coster, H. 50, 151
Douwes, Evert Jan 33

16

Escher, Maurits Cornelis 51

Faille, J.B. 9
Feith, J. 52
Fokker, T.H. 53
Frederik Muller en Cie. 10, 11, 17
Gardinge, F. van 5-6
Gelder, J.G. van 54
Gerson, Horst. 55
Goudstikker, Jacques 56
Gronovius, L. Th. 155
Hageraats & Zoon, Jac. 6
Hensen, A. 3, 11, 12
Hermsen, Dorus 12, 226
Historisch Genootschap 57
Hofstede de Groot, Cornelis 59
Honthorst, Gerard van 121
Hoogewerff S. 58
Hoogewerff-Elink Schuurman, J.C. 113
Hoogewerff-Tamminen, H.M. 102
Huizinga, J. 175
Janssens, Abraham 152
Jordaens, Jacob 135
Kampen & Zoon, P.N. van 60
Katz, D. 61
Kernkamp, J.H. 60, 103, 105, 107, 60
Kinderen, A.J. der 62
Knuttel, G. 12, 25
Kranz, Bartel 115
'Laboremus' 244-245
Leer, W.A. van 63
Linschoten-Vereeniging 156
Lugt, Frits 64, 178
Lutkie, Wouter 11, 13
Mameli, V. 31-32, 226
Marinucci, E. 226
Mark, R.P. van der 65
Marle, M. van 66, 21
Martin, H. 67
Meulenhoff, J.M. 68
Miel, Jan 170
Moro, Antonio 179b

17

Muller, J.W. 179f

Muller, S. Fz 151
Museum van Oudheden voor Provincie en Stad Groningen 69
Nederlandsche Boekhandel, De 70
Nederlandsche Vereeniging voor Ambachts- en
Nijverheidskunst 71
Nieulandt, Willem's van 167
Nieuwenkamp, Wijnand Otto Jan 179b
Nijhoff, Martinus 72
Ne, Heleen 57
Ozinga, M.D. 73
Pampaloni, Luigi 2
Panofsky, Erwin. 74
Pauwels, H. 30
Pelinck, E. 29
Pen, K.J. 15
Poelhekke, J.J. 75
Por, Jacob 179f
Prampolini, G. 76
Puccini, M. 77
Quaglino, E. 78
Quarles van Ufford, W. 79
Quispel, G. 30
Raphal 130, 133
Rantwijck, Bernard van 141
Rath, Edwin vom 6, 15
Regteren-Altena, J.Q. van 80
Rembrandt 154
Riemsdijk, Th. van 179f
Rijksmuseum, Amsterdam 81
Rijksuniversiteit, Utrecht 82
Rijksarchief, 's-Gravenhage 83
Robbers, H. 84, 247
Roggen, J. van 85
Rooseboom, M.P. 10, 13
Royen, C.G. 179f
Royen, J.H. van 86
Santen, Jan van 160
Scharten, C. 87
Schayck, Ernst van 129
Schendel, C. van 88, 179f
Schneider, H. 21, 178, 226

18

Scorel, Jan van 151, 185

Singelenberg, P. 89, 136
Societ Europea di Cultura 90
Souter, J. de 91
Stalpaert van der Wielen, Joannes 179f, 184
Staring, A. 92
Sterck, J.F.M. 151
Strengholt's, A.J.G. 93
Swart, Sara de 94
Tamminen, H.M. Hoogewerff- 102
Vaticaan 227
Ven, A.J. van de 30
Via Margutta 122, 195
Vogelsang, W. 95, 179f
Vort, M. 3, 7, 8
Vries, A.B. de 96
Vries, Ph. de 97
Wagenvoort, H. 98
Welcker, A. 16, 83
Wereldbibliotheek 99
Werner, A. 100
Zanten, Ek van 101
Z.W.O., Nederlandse organisatie voor zuiver wetenschappelijk onderzoek
137

19