1

,
, ? ?

.
,.
, ? ,
? ,
, ? ?
, , ,
, . ,
, , .
? . ,

?
. , ,


? ,
? ,
,
, ? , , ?
, .
, , ,
.?
? ,
.
,
, ,
?
,
?
? ,
.

.
?? ?
,
? ?
2

.
.

. ,
, ,

. ? , ,
?? .

? .

.

,
.
. ,
? ,
, .
.
3
,
, ,

. ?
?
, ,
, .

,

?
.

.
, ,
, , ,
? .
, , ,
. , .
,
.

 ,
. ,
.
,
,.
4
, ,
,
.
,
,

,
,
. ,
,
.
, .
,
, ,
, , ,
.
5
?

?
?
?
.,?
, , , , ,
,
,

,
.
?
. ? . ,
?
? , ,
?
. , ,

 , , ,
, ,
,,
.
, ,
,
,
, ,
?
, ,
, ,

?
,
, ?
, ,
.
.
, ,
, , ,
. , ,
, ,
,
.
6
, ,
.
,
? , , .
,
? .
. ,
. .
, .
,
.
.
, .
,
. ,
, ,

 , .
. , ?
? ?
, .
,,?
, , , ,
.
7
, .
, , .
,
?
?

, , ,
?.
, , ,
, ?
?


?
.
, , ,
, , , ?
, . ,
, ,,
,
?
.
, ,
, ? []
.
, ,

,.
8
??
, ?

.

 ,
.
, , ,
, , , ,

, ,
.
, . ?
, ,
, .
,, . ?
? ?
,
, ,
,.
9
?
.
? , ,
? .
? ?
,, , ,
, , ,
, ,

, ,
.

, ,

, ,
? ,

?
. ,
, ,
.
.
, .
,
.

 , ? ,
.
.
?
, .
?.
Enneadisprimae.
LiberVI.
Depulchritudine.
I.Pulchritudoestinhisquavidentur,quaudiuntur,quacogitantur,nequeestproportio.
Pulchritudo est in aspectu plurimum: est etiam in auditu secundum verborum
compositiones et musicam quoqueomnem: nam cantus et numerosi concentus pulchri
sunt.Praeterea,siasensuadidquodsuprasensumestascendamus,inveniemusstudia
quoque et officia pulchra, et actiones, et habitus, atque scientias virtutumque
pulchritudinem.Utrumveroetsuperhaecullasitpulchritudo,resipsaprocedentibus
declarabit.Quidigiturest,quodefficit,utcorporapulchravideantur,atqueauditusvoces
approbettanquampulchras,etquaecunquedeincepsadanimamattinent?Quonamigitur
pacto pulchra haec omnia fiunt? Nunquid una quadam atque eadem pulchritudinis
rationepulchrasuntomnia?autaliudquiddamestpulchritudoincorpore,inaliovero
aliud? Rursus quaenam haec sunt, si duo sunt? Quidve id exsistit, si est unum?
Quaedamenimproculdubiononexipsasubiectorumnaturasuntpulchra,velutcorpora,
sed participatione potius aliqua. Quaedam vero pulchritudines quaedam ipsa sunt,ut
virtutis ipsius natura. Corpora quidem eadem alias quidem pulchra, alias vero non
pulchra videntur, quasi aliud sit, esse corpus, aliud esse pulchrum. Quid ergo id est
potissimum, quod pulchra corpora sua praesentia facit? In primis enim id est nobis
considerandum. Dic age:quid potissimum spectantium allicit oculos, convertitque ad
seipsumatquerapit,spectantemquedelectat?Sienimidinvenerimus,forsanquasiscala
adcetera prospicienda uti poterimus.Traduntenimfermeomnes,commensurationem
quandam partium et invicem et ad totum una cum coloris gratia pulchritudinem
pertinentem ad oculos procreare, atque in eo pulchritudinem omnium esse sitam,ut
moderatacommensurataquesint.Sedapudeos,quiidopinantur,nihilsimplex,solum
verocompositumnecessarioeritpulchrum,ipsisquetotumformosumerit.Partesvero
singulae nullam habebunt propriam pulchritudinem: solum vero quatenus ad totum
conferunt, pulchra dicentur: quanquam oportet, si modo pulchrum est totum, partes
quoque esseformosas: non enim ex turpibus constat pulchrum. Oportet autem partes
omnespulchritudinemaccepisse.Coloresinsuperpulchri,sicutetipsumsolislumen,cum
simpliciasint,nequeexcommensurationehabeantpulchritudinem,apudillosexclusaa
pulchritudine relinquentur. Aurum quoque quonam pacto illis erit pulchrum?

coruscatioque nocturna, siderumque spectaculum? Similiter in vocibus, quod simplex

fuerit,ideritapulchritudinealienum:quanquamtonusquilibetinhiscantibusquiex
totopulchrisunt,estipsepulcher.Proindequando,eademproportionemanente,facies
eadem alias quidem pulchra, alias vero non pulchra videtur:nonne aliud in eo, quod
commensuratum est, pulchritudinem oportet dicere, commensurationem vero
aliud,ipsumque commensuratum propter aliud esse pulchrum?Si autem illi ad studia
pulchrapulchrosquesermonesseTransferentes,mensuraeproportioneminhisetiamin
causapulchritudinisassignaverunt:quaenamdiceturinstudiispulchrisvellegibusvel
disciplinis,scientiisvecommensurataproportio?Quinetiamspeculationesipsaequonam
pacto invicem commensuratae dicentur? Quod si quis id ipsum assignet, quoniam
videlicetconcordessunt,dicemusutiquemalorumquoqueconsensionemquandamesse
atque concordiam. Duo namque haec inter se conveniunt (ut fertur) videlicet, et
temperantiamessestoliditatem,atqueiustitiamesseinscitiamgenerosam.Pulchritudo
itaqueanimaeestvirtusomnis,atquehaecipsaspeciessuperioribusadmodumverior.At
quonampactohiccommensuratioerit?nequeenimqualisidestmagnitudine[Ed.pr.
qualisinmagnitudine]nequequalisinnumero.Atquicumpluressintanimaepartes,in
quali nam ratione compositio vel temperatio partium vel speculationum sita erit?
Denique pulchritudo intellectus ipsius videlicet segregati soliusque secundum se
quidnamerit?
II. Pulchritudo in corporibus est flos form materiam, superantis propter imperium
idealisrationissupermateriam
Repetamus iterum a principio, quaerentes quidnam sit ipsa in corporibus
pulchritudo?Principioquidemest quiddamprimointuitusensui sepatefaciens:idque
animusapprehendensfamiliariterqueagnoscenssuscipitetquasiaccommodatissimum
approbat et amplectitur. At vero in turpe incidens sese recipit et velut abhorrens ob
discordiam respuit ut alienum. Exsistens nimirum anima id quod naturaliter est, ac
prope et secundum essentiam in rerum ordine praestantissimam, quandocunque
aspexeritcognatumquiddamcognativevestigium,congratulaturetstupet,refertquein
seipsamsuiquerecordaturatquesuorum.Quaenamigitursimilitudohisquaeapudnos
pulchra videntur, ad illa, quae supra nos sunt, pulchra?Etenim si qua similitudo est,
similiaquidemsint.Atquonampactopulchrasimulethaecetilla?Participationeutique
speciei nostrae haec dicimus esse pulchra. Omne namque informe aptum natura ad
formamacspeciemcapiendam,quatenusrationisetspecieiestexpers,turpeestatquea
divina ratione semotum: idque omnino turpe est,quod omnino semotum: turpe quin
etiam, quod a forma rationeque minime superatur, materia videlicet formationem
integramminimesustinente.Accedensitaquespeciesid,quodexmultispartibusunum
est compositione futurum, simul ordinat conciliatque invicem, atque ipsa consensione
conficitunum:quandoquidemetipsaeratunum,ideoqueunumoportuitesseformatum,
quatenus,quodexmultiscomponitur,unumefficipotest.Fundaturergopulchritudoin

ipso,quandoinunumfueritiamredactum,atqueseipsampartibustotisqueimpertit.At
quandospeciesunumquiddamsimilibusquepartibusconstitutumnanciscitur,seipsamet
idemtraditintotum.Aliquandoenim,exempligratia,totiseaedificiosimulpartibusque
communicat,aliquandoverounicolapidi:ettuncquidemidartefit,aliasverofitnatura.
Hac itaque ratione formosum corpus efficitur communione videlicet rationis a divinis
desupervenientis.
III. Animus per innatam sibi formulam pulchritudinis agnoscit pulchritudinem in
corporibus:qu foretipsaidea,siauferreturmateria:quodprovenitexvictoriadivin
artisinmateria.
Cognoscit autem ipsam vis quaedam ad eam instituta, qua nihil validius ad
propriaiudicanda,quandoetaliaanimainiudicandoconcurrit.Forsanveroethaecipsa
dicit,scilicetspeciei,quaepenesipsamest,accommodans,eaquefretaadiudicandum
quemadmodumadrectiiudiciumregulautisolent.Atquonampacto,quodincorporeest,
ei,quodsupercorpusest,congruit?Dicage:etquomodoextrinsecumaedificiumaedificii
formae,quaeinmenteest,architectusaccommodanspulchrumesseiudicat?forsanquia,
si lapides tollas e medio, aedificium, quod erat extrinsecum, nihil aliud est, quam
intrinsecaforma,divisaquidemperexternammateriaemolem,individuaveroexsistens,
etsiapparetinmultis.Quandoigituretsensusspeciem,quaeestincorporibusaspicit,
colligantem superantemque contrariam naturam,quae est informis, atque formam
decenterinformisaliisemicantem,tunccongreganssimultotam,quaepassimdispersa
videbatur,refertadseatqueadformam,quaeintusest,impertilem[i.e.individuam]
introducit:redditqueintimaeformaeconsonam,etcongruam,etamicam;quemadmodum
probovirovirtutisindolesapparensiniuveneiucundacontingit:proptereaquodverae
virtuti,quaeintusest,consonat.Pulchritudoverocolorissimplexprovenit,ubiformatur
superaturque, quod est in materia tenebrosum, praesentia luminis, quod quidem
incorporeum et ratioquaedam est et species.Quapropteretignisipsepraetercetera
corpora pulcher: quoniam, si cum elementis aliis conferatur, speciei obtinet ordinem;
nempe et ceteris eminentior est, et omnium subtilissimus, quasi incorporeae iam
naturaepropinquus.Atquisolusipsenonsuscipitalia,cumtamenipsumaliacapiant.
Calefiuntnamqueilla:ipseverononsuscipitfrigus.Praetereacoloremipseprimushabet:
ceteraveroabhocspeciemcolorisaccipiunt:emicatigituratquefulget,quasisitspecies.
Quando vero subiectum non superatur, velut luminis exigui particeps, haud ultra
provenitpulchrum,utpotequodcolorisspeciemnonaccipittotam.Proindeharmonias,
quaesuntinvocibus,aliaequaelatentinanimafaciunt,etadsensumusqueproducunt,
atque ita faciunt, ut anima percipiat pulchri notitiam, idem in alio demonstrantes.
Competitveroharmoniis,quaesentiuntur,utnumerismensurenturnoninomniratione
numeri seu vocis,sed in ea duntaxat, quae ad effectionem speciei victoriamque eius
optemperat.Sed hactenus depulchris,quae suntinsensu,sit dictum:quae tanquam
imaginesumbraequeinmateriameffluentesipsamexornaverunt,admirationemquesui
occurrentessensibusconcitant.

IV.Oportetanimumfieripulchrum,siintellectualemsispulchritudinemcogniturus,qua
magisfruentemdelectat,quamcorporeapulchritudo.
At veropulchra,quaehissuperiorasunt,oculisqueminimepatent,sedanimus
ipse absque instrumentis cernit atque pronuntiat, ascensu quodam contemplari debe
mus, sensum in infimo relinquentes. Quemadmodum vero pulchra, quae sensibus
offeruntur, verbis exprimere non potuissemus, nisi vidissemus aliquando et tanquam
pulchrapercepissemus:quoquidemmunereorbatisunt,quicaecinascuntur:sicnequede
officiorumetscientiarumceterorumqueeiusdemgenerispulchritudinepossumuseloqui,
nisi haec ipsa possideamus. Similiter neque de fulgore virtutis: nisi quodammodo
excogitaverimus,quampulchersitiustitiaeettemperantiaevultus,quaverationeneque
Hesperusnequeluciferadeospeciosus.Quinimoeodumtaxathaecoportetvidere,quo
animusipsetaliaintuetur.Praetereavidentesadmodumoblectarietafficivehementer,
multoque magis quam corpoream pulchritudinem admirari, utpote qui vera iam
attingamus. Tales, inquam, affectus oportet circa pulchrum quodlibet excitari,
admirationem stuporemque suavem, desiderium quoque atque amorem,
concitationemque iucundam: eiusmodi quaedam etiam circa ea quae non videntur,
animae patiuntur: omnes quidem (ut ita dicam), magis autem,quae sunt ad illorum
amorempropensiores,sicutetcircacorporispulchritudinemaccidit.Omnesenimaeque
vident,nontamenincitanturaeque,sedmaximeomniumamatores.
V.Pulchritudoinanimonaturalistuncnobiseffulget,cumprimumdeformitatem,idest,
affectusadmateriamsuperavimus.
Ceterumcircaamatoriosaffectus,quisupersensumassurgunt,sciscitarilicethunc
in modum. Agite quidnam patimini circa decora studia et officia, et modos honestos
temperatosque mores, et omnino erga virtutis opera affectionesque, et habitus et
pulchritudinem animorum? Quid,inquam, patimini, quando vos intus intuemini
pulchros?Et quopacto(ut ita dixerim) debacchamini atqueconcitamini, affectatisque
vobiscum congredi, vos ipsos seorsum a corporibus colligantes? Afficiuntur enim sic
amatoresveri.Atveroquidnamestid,ergaquoditaprorsusafficiuntur?Nonestfigura,
noncolor,nonmagnitudo,sedergaanimumipsumcolorisomnisexpertem,similiterque
temperantiam possidentem a colore semotam, reliquumque virtutum splendorem:
quotiensvelinvobismetintuemini,velinaliocontemplaminianimiamplitudinem,et
iustum morem puramque temperantiam, praeterea fortitudinem generoso vultu
verendam,pudicitiamdenique,honestatemquevenerabilemhabituquodamintrepidoet
tranquillo serenoque incedentem, atque haec divinam mentem desuper collustrantem.
Haec igitur amantes [, nisi scripsit admirantes] quanam ratione pulchra
essedicimus?Suntenimatqueapparent:neque,quiaspicit,unquamaliudessedicet,
quam vere exsistentia haec esse. Sed quidnam vere exsistentia? Fortasse pulchra. At
enim adhuc desiderat ratio scire quidnam haec exsistentia, ut anima amabilis sit,
efficiunt;quidinvirtutibuscunctisdecorum,quasilumen?Visnecontrariasumens,quae
videlicetinanimaturpiasunt,contraconferre?fortasseenim,sicognoverimus,quidet

quadecausaturpesit,adid,quodquaerimus,conferet.Estoitaqueturpisanima,quae
intemperans est atque iniusta, cupiditatibus multis abundans et perturbatione
quamplurima,obtimiditatemvexatatimoribus,obanimiipsiusangustiamavaritiamque
laboransinvidia:nihilunquamnisimortaleabiectumquecogitans,obliquasemperanimo
versans, impuris voluptatibus mancipata, vitam agens ei propriam,quodcunque id sit,
quod ipsapercorpuspatitur,turpitudinem peripsum subiensquasiiucundam.Atqui
hanc ipsum turpitudinem nonne animae sub adventiciae pulchritudinis praetextu,
tanquamadventiciummalumdicemusaccidere?quaequidemgravicumdetrimentoeam
reddit impuram multaque pravitate permistam, neque vitae ulterius neque sensus
puritate praeditam, sed permistione mali vita exigua iam utentem, plurima infectam
morte,haudamplius,quaesuntvidenda,videntem,nequepermissamampliushabitare
secum: propterea quod ad externa semper et infima obscuraque rapiatur? Impura
profecto sic evadens, passimque ab iis raptata, quae sensibus incidunt,plena videlicet
corporislabe,nempecummateriaeplurimumsedediderit,materialemquenaturaminse
contraxerit, nimirum ob eiusmodi commistionem in deterius prolabentem, iam ferme
speciem suam in speciem alteram commutavit: perinde ac si quis limo coenoque
provolutushaudulteriuspriorempraeferatpulchritudinem:idvero,videaturesse,quoda
limo in se ipsum coenoque contraxit. Huic sane turpitudo accessione quadam alienae
naturae accidisse videtur. Quod si priorem recipere cupiat pulchritudinem, operae
pretiumeritinfectadiluere,ipsaquepurgationerursumesse,quoderat.Quamobremsi
animam mistione, confusione, commercio cum corpore atque materia turpem dicemus
evadere,recte(utarbitror)asseremus.Estenimhaecanimaeturpitudoscilicet,nonesse
puram atque sinceram. Quemadmodum et auro accidit turpitudo, si glebis terreis
offundatur:quassiquisexcusserit,purumsubitorestataurum:idqueiampulchrum,cum
abalienisfueritsegregatum,suavidelicetadpulchritudinempuritatecontentum.Eadem
ratione animus ab his cupiditatibus segregatus, quas nimio corporis commercio in se
concepit, a ceterisque perturbationibus liberatus: deletis iam maculis, quas corporea
familiaritas prius inusserat, atque ita solus sibi relictus, procul dubio turpitudinem
omnemabalienanaturahaustamprorsusexpurgavit.
VI.Animaquandovirtutemhabeat,Deoquepersimilissit?1
Profecto, quemadmodum oraculum tradit antiquum temperantia fortitudoque et
ipsa prudentia et omnino virtus omnis est purificatio quaedam. Quapropter sacra
mysteriarecte,quamvisperobscura,vaticinantur,animumnonpurgatumapudinferos
incoenoiacere.Impurumnamqueobpravitatemcoenoestamicum:quemadmodumsues
corpore sordidi sordibus delectantur. Quidnam aliud vera temperantia est, quam
corporeis voluptatibus non indulgere, sedeas tanquam quaenequepurae, nequepuri
sunt,proculeffugere?Fortitudoverononmetueremortem.Morsnamqueestquaedam
animae a corpore separatio. Id vero non metuit, qui solus esse desiderat. Praeterea
1Animatuncsolumvirtutempulchritudinemquehaberevidetur,cumrestitutaestinpropriampuritatem.
Tuncenimmaximefulgetintellectualilumine,quodesteimaximeproprium.Tuncetmaximespeciesest,
etipsajampulchritudo,Deoquepersimilis.

magnanimitas rerum mortalium est contemptus. Prudentia denique intelligentia est

inferioradeclinans,animumqueerigensadsuperna.Animaigituriampurgataspecies
ratioqueevadit,acpenitusincorporea,intellectualisque,actotadivina[diviniFlorent.]:
undefonseffluitpulchritudinis,cognataqueomniatalia.Quamobremanimaredactain
intellectumpulchritudinemirificeproficit.Intellectusautemetquicquidabintellectu
manat,non alienum, sed proprium fit animae decus, quippe cum tunc solum vere sit
anima. Recte itaque dicitur, bonum pulchrumque animae in eo consistere, ut deo sit
similis:quoniam hinc decor animae provenit sorsque exsistentium altera. Quinimo id,
quod et ens et entia dicitur, ipsa est pulchritudo. Diversa vero natura est turpitudo,
primumque malum, ideoque illud idem bonum atque pulchrum:fortasse vero et idem
ipsum bonum ipsaque pulchritudo. Quamobrem simili quadam via quaerendum est
pulchrum atque bonum: simili quoque turpe atque malum. Primoque gradu ipsa
pulchritudocollocandaest,eademvidelicetatqueipsumbonum,aquomanatproxime
intellectus tanquam pulchrum. Anima vero intellectu pulchrum, sed alia ab anima
formanteiampulchra,siveinactionibus,siveinstudiisofficiisqueversentur.Iamvero
corporaquaecunquepulchradicuntur,taliaefficiunturabanima,quaequidemtanquam
divinumaliquidetipsiusportiopulchri,quaecunqueattigeritsuperaveritque,redditpro
naturaecapacitateformosa.
VII.
Ascendendumitaquerursusadipsumbonum,quodanimaomnisappetit.Siquisautem
vidit ipsum,novit quod dico, quo pacto sit pulchrum. Appetibile quidem est tanquam
bonum,adidqueappetitiotendit.Sequunturautemipsum,quiadsuperioraconscendunt,
convertunturque ad ipsum quatenus exuunt, quae induerant descendendo:
quemadmodum, qui in sancta sacrorum penetrant, purgantur prius exuuntque vestes
nudiqueprocedunt,quousqueprogrediensaliquisdimissisomnibusalienisadeo,seipso
tantumdivinumipsuminspiciatsolumsincerumetsimplexatquepurum,aquocuncta
pendent,adquodrespiciuntetsuntetvivuntatqueintelligunt.Causaenimestvitaeet
mentisatqueessendi.Idigiturquisquisvidit,quanto,prohIuppiter,ardetamore,quanto
desiderioflagrat,inunumcongredivehementeraffectans:quammirabilitervoluptatem
cum stupore commiscet? Sic profecto natura comparatum est, ut qui nondum videt,
ipsum appetat tanquam bonum: qui vero iam videt, oblectetur velut pulchro,
admirationequecumvoluptatepariterimpleatur,salutariquodamstuporepulsetur,vero
summoque afficiatur amore atque acri affectu,aliosque amores irrideat; quae prius
habebanturpulchracontemnat.Quodquidemfermehisquoquecontingit,qui,cumobvias
habuerint deorum vel daemonum formas,caeterorum deinde corporum formas nihili
pendunt. Quidnam igitur acturum putamus eum qui pulchrum ipsum fuerit
contemplatus? ipsum, inquam, in se ipso purum: neque carnibus, neque alio corpore
praegravatum, neque terra,neque coelo comprehensum, ut videlicet exsistat purum?
Etenim adventicia sunt haec omnia atque mista, ideoque nec prima, sed ab ipso
procedunt.Siquisergoillud,quodpraebetquidemomnibusmunera,manetqueinterim
inseipso,dumtradit,necquicquamabaliorecipit,quandoqueintueatur,ineiusintuitu

permanens;adeoquefruatur,utsimilisipsifiat,quonampulchroulteriusindigebit?Id
namquecumpraecipuaprimaqueipsasitpulchritudo,amatoressuospulchrosefficitet
amabiles. Ubi profecto maximum extremumque animabus propositum est certamen,
cuius gratia prorsus elaborandum ne forte relinquamur optimae contemplationis
expertes, quam quisquis assequitur, evadit felici visione beatus: contra vero, qui non
consequitur,estinfelix.Nonenimmiserest,quicolorespulchrosetformosacorporanon
consequitur,nequequiapotentiaetprincipaturegnoqueexcidit:sedquihuiussolius
caretpossessione,proquacertesolaregnaimperiaqueterraetotiusetmarisatquecoeli
oportetabiciere,sirelictishisomnibusatquespretisadipsumquisconversusintueatur.
VIII. Animus affectibus ad materiam quasi nubibus procul expulsis ad intellectualis
pulchritudinis lucem extemplo convertitur: atque ea ibi voluptate perfunditur, quam
exprimere nequeat (Tunc vero in hac luce reperit ipsum bonum, eoque illic impletur
gaudio,quodetiamnequeasintelligere)
Qui itaque modus? quae machina? quae ratio, qua quis in existimabilem
pulchritudinem contempletur? pulchritudinem, inquam, in sacris adytis constitutam,
nequeprodeuntemforas,nequisprofanusinspiciat.Ingrediaturergoatqueprogrediatur,
quicunquepotest,inintima,extrarelinquensintuitumoculorum,nequesolitaspectacula
sensuum ulterius a tergo respiciens. Oportet enim hanc intuentem nihil penitus
corporeaepulchritudinisultraspectare,sed,cognoscentemcorporeahaecesseimagines
vestigiaqueet umbras,adilludomnino confugere, cuius haecsimulacra sunt. Si quis
enim ad haec proruat, quasi vera capessens, quae tamen velut formosae imagines
apparentinaqua,idemproculdubiopatietur,quod(utfabulatradit)illeperpessusest,qui
umbram captare contendens in aquam sese mersit atque disperiit. Simili namque
pacto,quiformascorporumamplexatur,nequeindediscedit,nontamcorporequamanimo
inprofundumtenebrosummentiquehorrendumpraecipitatur,ubietapudinferoscaecus
et hic manens utrobique versabitur inter umbras. Hic igitur verius admodum aliquis
proclamabit: Abeamus hinc, amici, in patriam dulcem confugientes. Quaenam igitur
fugiendiratio,etquaviaveneficiaCircesCalypsusquedevitabimus?Quodquidemlicet
perobscura Ulixis significat fabula: quae illum fingit manere nolentem,quamvis
spectacula illi oculis iucunda occurrerent, et caetera, quae sensus oblectant,
promitterentur.Patriaveronostraibiest,undevenimus,ibidemquoquepater.Quae
namigiturprofectioetquaefuga?Haudsanepedibusestfugiendum.Pedesenimabalia
passim id aliam ferunt terram. Neque rursus equos ad vehendum, neque naves
adnavigandum huius gratia parare debemus: imo vero haec cuncta dimittere, neque
prospicere quidem, sed visu corporis clauso alterum pro hoc visum assumere atque
suscitare,quemhabentquidemomnes,utunturveroperpauci.
IX. Quomodo enim tandem ad veram pulchritudinem perveniat, et qualis illa
pulchritudini(Oculusanimintimusestratiocontemplatrix.Intellectusautemanim
propiusesthujusoculilumen.Ipsumdeniquebonumestluxpaterqueluminum.Anima
igitur cum oculum ab exterioribus prorsus avertit, subito ad intima convertit lumina

atquelucem,exarsitquenonsolumluminosa,sedlucem)
Quidnamigiturintimusilleoculusinspicit?Profectosubitoexperrectushaudvalde
lucida potest aspicere. Assuefaciendus igitur animus primo quidem studia pulchra
considerare,deindeoperapulchra:opera,inquam,nonquaefiuntabartibus,sedquaea
virisprobisaguntur:posthaeceorumanimum,quitaliagerunt,debesinspicere.Quonam
igitur pacto, quale sit animi boni decus, inspicies? Age, te revoca in te ipsum, atque
contemplare;acsinondumtecognoscespulchrum,statuariumimitabere.Hicenim,ubi
statuamoptatpulchram,partimquidemabscindit,partimquoquedirigitetexpoliturus
abradit,partimlevigatetabstergit,donecfacieminstatuaexprimatspeciosam.Itaettu
tollesupervacua,obliquadirige,obscurapurgandocollustra,nequedesinascircastatuam
tuam elaborare, quousque divinus virtutis fulgor tibi subrutilet, quoad temperantiam
cernas firmiter in maiestate pura sanctaque sedentem. Si hoc ipsum evaseris, atque
ipsumsimulqueteipsuminspexeris,acpurusiamhabitaverisipsetecum,nihilvidelicet
habensimpedimenti,quominussicunusefficiaris,nequerursushabensaliudquicquam
tecum intus admistum, sed totus ipse verum solumque lumen: lumen, inquam, non
magnitudine mensuratum, non coarctante figura aliqua circumscriptum, non
magnitudine tumidum, licet immensum, sed immensurabile passim, tanquam omni
mensura maius, omni quantitate praestantius: si te ipsum, inquam, id factum
videris,visus ipse iam factus, atque te ipso fretus eoque progressus, ut duce amplius
indiceque non egeas: fige iam prorsus intuitum: solus namque hic oculus ingentem
inspicitpulchritudinem.Atvero,siforteoculusvelsordibusinfectus,necdumpurgatus,
velignaviadebilisinspectaculumlucidissimumintendatur,caligabitprotinus,nihilque
discernet, vel si praesens quispiam spectaculum, quod alioquin cerni valeat,
demonstraverit. Oportet enim visurum videndo cognatum similemque prius efficere,
quemadmodumspectandumadhibeatur.Nequeverooculusunquamvideretsolem,nisi
factussolarisesset;nequerursusanimus,nisifactussitpulcher,ipsampulchritudinem
intuebitur.Efficieturergodivinussivedeiformisquilibetatque
pulcher,simododeumsitetpulchritudineminspecturus.Sicenimprimumascendetin
mentem,ibiquepulchrasomnesspeciescontemplabitur,atqueaffirmabitpulchritudinem
illamideasesse.Cunctanamquehispulchrasunt,geniturisvidelicetmentiseiusque
substantiae.Quodautemhissuperiusest,dicimusipsiusboninaturam,pulchrumcirca
se effundentem; quapropter ratione quidem elocutioneque integra id primum occurrit
diciturque pulchrum. At si intelligibilia ipsa distinxeris, pulchritudinem quidem
intelligibilem esse dices habitaculum idearum; ipsum vero bonum, quod superius est,
fontem principiumque pulchri:vel forte in eodem ipsum bonum primumque pulchrum
ponespraeterid,quodibipulchrum.