pp1-2009-2010

wk2

Introductiecollege thema’s
1. bemoeizorg: outreachend empoweren
2. redden en opvoeden van verwaarloosde jeugd
Toelichting opdracht 2
10.30-11.00 uur: intro thema 1 (11.00-11.30
zelfwerkzaamheid 3 vragen; 11.30-11.45: plenair)
12.00-12.30 uur: intro thema 2 (12.30-13.00
zelfwerkzaamheid 3 vragen; 13.00-13.15: plenair)
 Thema 1
bemoeizorg: outreachend empoweren

De centrale vraag hierbij is:

Hoe ver kan en mag de overheid zich bemoeien met
het private domein van de burgers in Nederland

Termen: “ingrijpen achter de voordeur”, “afstand

en nabijheid van de sociaal werker”, “het plegen van
sociale interventies”,
 Thema 1
bemoeizorg: outreachend empoweren

Ontstaan van de verzorgingsstaat (na 1945)

(zie canon:1952 Ministerie van Maatschappelijk
Werk:Van charitas naar professionele zorg)
Wederopbouw: minister Drees (AOW)-1957
Ministerie van maatschappelijk werk (1956)
1965: ABW (algemene bijstandswet)
Ministerie van CRM: cultuur, recreatie en
maatschappelijk werk (1965)
Ministerie van WVC: welzijn, volksgezondheid en cultuur
(1982)
Ministerie van VWS: volksgezondheid, welzijn en sport
(1989)
 Thema 1
verzorgingsstaat

Definitie verzorgingsstaat:

Een maatschappijvorm, die gekenmerkt wordt door

een op democratische leest geschoeid systeem van
overheidszorg, dat zich-bij handhaving van het
kapitalistisch productiesysteem-garant stelt voor
het collectieve sociale welzijn van haar onderdanen.
(Thoenes, 1962)
 Thema 1
verzorgingsstaat

Definitie verzorgingsstaat:

een stelsel waarin de overheid zich garant stelt voor

noodzakelijk geachte materiële en immateriële
voorzieningen voor alle burgers
(Wilterdink en Van Heerikhuizen, 2007)
 Thema 1
verzorgingsstaat

Hoofdlijnen ontstaan verzorgingsstaat:

- Aanloopfase (19 de eeuw: ind.revolutie)

- Fase 1 en 2:1900-1952 (ongevallenwet-1901; 1912:

armenwet; ziektewet-1930; werkloosheidwet-1952)

- Fase 3: 1952-1977 (AOW:1957; AWW: 1959; ABW: 1965;

WAO (1967); AAW (1976)
Gezondheidszorg: ziekenfondswet (1966); AWBZ (1967)
 Thema 1
verzorgingsstaat

 Fase 4: 1977-heden
 Jaren 50 en 60: economische groei van de welvaart
 Jaren 70: economische crisis (1973) en economische recessie
 Verzorgingsstaat onder druk
Kritiek op het geprofessionaliseerde welzijnswerk (filosoof Hans
Achterhuis: De markt van Welzijn en Geluk, zie canon 1980)
 Hoofdlijnen van zijn kritiek: welzijnswerk brengt mensen niet meer, maar
juist minder welzijn. Welzijnswerk creëert afhankelijke burgers: voor elk
probleem is er wel hulp van een sociaal werker.
 Bezuinigingen welzijnswerk jaren 80 en 90: is welzijnswerk wel zinvol en
draagt het bij tot verbetering van het welzijn van de burger (legitimatie
vraagstuk)
 Verzorgingsstaat en welzijnswerk gaat op de schop: meer eigen
verantwoordelijk vanuit de burger (overheid is vangnet-zie WMO). Meer
markt-minder overheid
 Thema 1
bemoeizorg: outreachend empoweren

De centrale vraag hierbij is:

Hoe ver kan en mag de overheid zich bemoeien met

het private domein van de burgers in Nederland

Termen: “ingrijpen achter de voordeur”, “afstand

en nabijheid van de sociaal werker”, “het plegen van
sociale interventies”,
 Thema 1
bemoeizorg: outreachend empoweren

De stand van zaken anno 2009:

- Discussies rondom de AOW (werken tot 65-67-70:

vrijwillig dan wel verplicht

- Discussies in het sociaal werk: meer eigen

verantwoordelijkheid burgers enerzijds en sneller
ingrijpen via sociale interventies anderzijds
(voorbeeld: jeugdzorg-zaak Savannah-gezinsvoogd
voor de rechter ter verantwoording)
Zelfwerkzaamheid en pauze (30 minuten)
 Thema 2
redden en opvoeden van verwaarloosde jeugd

Van weeshuis tot Bureau Jeugdzorg

16de eeuw: eerste particuliere weeshuizen (Hoorn 1531-
leeuwarden 1534-kampen-1539)
Strenge geloofsopvoeding en leren van een vak
(schoenmaker-kleermaker-timmerman)
http://www.martha-stichting.nl/YouTube/index.htm
1965: einde van de weeshuizen (ABW)
Daarvoor in de plaats: jeugdinternaten en begeleid wonen
(woongroepen met mentoren-vergelijkbaar met AMA
jongeren nu)
 Thema 2
redden en opvoeden van verwaarloosde jeugd

Vanaf eind 19de eeuw meer aandacht voor opvoeding

van het kind
1901: kinderwetten:rechter kon ouders uit de
ouderlijk macht ontzetten of (tijdelijk) ontheffen (zie
nu zaak zeilster Laura Dekker)
Jaren 60: residentiële hulpverlening: jongeren
worden opgenomen in een tehuis waarin dag en
nacht hulp werd geboden
 Thema 2
redden en opvoeden van verwaarloosde jeugd

Jaren 60 en 70: emancipatie bewegingen,

democratiseringsproces, verregaande inspraak binnen
onderwijs, zorg en welzijn
Belangrijkste kritiek: traditionele kinderbescherming
veel te paternalistisch en bevoogdend
De cliënt (“jongeren”) komt centraal te staan
1970:oprichting JAC (jongeren advies centrum)
Meer respect voor jongeren i.p.v. tucht en discipline
 Thema 2
redden en opvoeden van verwaarloosde jeugd

1988: wet op de jeugdhulpverlening

Meer aandacht voor de jongeren

Minder snel uithuisplaatsing

Pleegzorg en plaatsing in jeugdinternaten nemen af

Ambulante jeugdzorg: jongere krijgt in eigen

thuissituatie hulp waarbij de ouders betrokken worden
(systeembenadering-VHT)
 Thema 2
redden en opvoeden van verwaarloosde jeugd

Wet op de jeugdzorg (2005): als antwoord op dat de

afstemming tussen verschillende instellingen zoals
de jeugdhulpverlening, jeugdbescherming en
geestelijke jeugdgezondheidszorg niet goed verloopt

Bureau jeugdzorg: 1 loket systeem

Cliënt staat centraal en jongere hoeft niet 10 keer

hetzelfde verhaal te vertellen tegen verschillende
hulpverleners (althans dit is het idee, maar de
praktijk blijkt weerbarstiger)
 Thema 2
redden en opvoeden van verwaarloosde jeugd

Kritiek anno 2009:

Jongere wordt centraal gesteld, maar hij/zij wil graag
oplossingen ipv dat ze zelf aan de slag moeten (van
aanbodgericht naar vraaggericht werken)
Bureaucratisering en inefficiëntie
Oprichting centra voor Jeugd en Gezin (uit de koker van
minister Rouvoet): opvoedingsondersteuning en
elektronisch kind dossier (EKD), waarin medische
gegevens, risicoanalyse en andere zaken kunnen worden
opgenomen
Hoe staat het met de privacy van het kind en schiet de
overheid niet door met verregaande vorm van
bevoogding en betutteling?
Zelfwerkzaamheid en pauze (30 minuten)