Professional Documents
Culture Documents
B o Poetry 1
B o Poetry 1
auh rwh
myrw aus rwhoN lMGxw
pYrIN JWjr pweIN
glI sMBrdI dI
psIny dI KuSbo nwl
s&l ho jWdw
qyrw nw dyKxw
A`KIAW dI CupI sMg
zMnq dw nzwrw idMdI
cu`ly qy qplw
m`TI- m`TI A`g qy
ir`Jdw swg
qyrw swhmxy bYTI dw
dgdw ichrw
m`Tw- m`Tw
nw au`qrn vwlw qwp
cVHw idMdw
hux
auh rwh suMnw
nw pYNrI JWjr
nw dgdw ichrw
au`QoN lMgx smyN
ipGl jwnW
srdI c jMmI
br& vWg
AwDuink vrq
krvw cOQ
r`iKAw jWdw vrq
lMmI aumr Bogx dw
svwl
auh r`KdI vrq
ikMinAW leI
qy aus leI
r`KdIAW vrq
ikMnIAW qRImqW
su`c
CotI b`cI
DoNdI cMgI qrHW
nlky dI bokI
pwxI pIx qoN pihlW
su`c leI
auh mlUkVI kI jwxy
su`c qW mnu`K dy huMdI AMdr
Aqy iB`t vI
sihm
Cotw b`cw
dyKdw smwj
v`fw huMidAW
mnu`K
kwql
byeImwn
blwqkwrI
ivBcwrI
DoKybwz
sMvydnhIn
T`g
zwlm
JUTw
rIV h`fI rihq
JuikAw isr
Awid
b`cw fr jWdw
sihm jWdw
v`fw hox qoN
aufIk
mOq dIAW A`KW iv`c A`KW pweI
auh Afol KVHw
nW vI vIr
hY vI vIr
hr pMdrvyN idn
cVHdw nvW KUn
myrI klws c pVHdw
Cotw k`d
brIk bdn
jMimAw
KUn nw bixAw
grIb
ipqw idhwVIdwr
myry h`Q hwzrI rizstr
rol nMbr 1,2,3,4,23
mYN ruk jwnw
dyKdw vIr nhIN
mYN fol jwnw
pqw nhIN kd
qIh qoN aux`qI rih jwx
myrI jmwq dy b`cy
p`qJV
sPYidAW dw JuMf
p`qJVH
iK`lry p`qy
TMfy cu`lHy
qRImqW
iek`Ty kr p`qy
pwauNdIAW c`uly A`g
p`kdI rotI
pUrI srdI
nMgy b`cy
KWdy rotI
imtwauNdy Bu`K
lYNdy grmI
AmIr b`cy
islMfr
grm hItr
grm gIzr
auh kI jwnx
p`qJVH vI qW huMdI
PwiedymMd
v`fy mwx
p`ky A`fy
aunHW gYr DrqI qy auswrI
JONpVI
guzwry leI
sihMdy
TMF grmI
ku`J vI Awpxw nhIN
jIvn guzrdw
kwhdw mwx
soc
AMdroN sB KwlI ho jWdw
Dur AMdroN mn psIjdw
AweI smJ
ku`J vI qW Awpxw nhIN huMdw
hnyrw
DuMd dI aumr CotI
GMty jW idn
prySwn krdI
hnyrw
aumr lMmI
lMGdI hnyry iv`c
DuMd k`uJ izMdgIAW nUM ingldI
dunIAW qy psirAw hnyrw
10
zmIrW qy jwly
izhnIAq qy hnyr pu`T
socW qy gulwmI byVIAW
mrI svYhoNd
DuMd Kqrnwk nhIN huMdI
hnyrw Kqrnwk huMdw
muh`bq
muh`bq mihz
srIrW dw myl nhIN
idlW dw myl nhIN
rUhW dw myl nhIN
nw hI rUhwnIAq sMklp
ieh qW DrqI qy v`sdy
do idl dirAw lokW dw
nw tu`tx vwlw
sdw inBx vwlw
11
12
13
14
vzUd
15
auh
hiQAwrW bMbW sMg Kyfdy
ieMnHW dI g`l krdy
ieMnHW dy Cwey hyT pldy
prqy qW
isr qy bwhW dw vzUd
imtw bYTy
swizS -1
sUrj krdw
hnyry dw kql
suBwivk
pr ieh kI
gihrI SwizS
gupq smJOqw
sUrj Aqy hnyry dw
sUrj rcdw iCMfAMqr
sUrj krdw kql
cwnx dIAW ikrnW dw
au&
hnyr psr irhw
swizS-2
mu`F kdImo
16
swizS-3
mu`F kdImoN
hoNd dI lVweI
qkVw mwVy nUM KWdw
gihrI SwizS
mwVy mwiVAW nwl lVdy
qkVw kursI qy bYTw
hor SkqISwlI ho irhw
17
A`KrW sMg
auh kihMdI
ikauN ikqwbW nwl m`Qw mwrdw
mgzH KpweI krdW
bhuq pVH ilAw
igAwn vDw ilAw
bhuqy igAwn krky
qUM KMifq ho igAw
qUM hux pUrw nhIN imldw
swbq- sbUq
mYN vI vMfI geI
tu`kiVAw iv`c
mYN kihnW
ikqwbW nwl m`Qw nhIN mwrdw
nw hI krdw mgzH KpweI
jd A`KW ivcly hMJU
KuSk hovx
ibrhW sMg provW hMJU mxky
qpdy mwrUQl iv`c
qn mn Bu`jdw
AMdr KwlIpx SurU huMdw
hnyr dIAW lptW c
cwnx l`Bdw
mYN pRvyS krdw
A`KrW dy sMswr iv`c
A`Kr ACoply ijhy
LY jWdy
ibrhW rihq dunIAW iv`c
mYN A`KrW sMg Kyfdw
rMigAw jwnW qyry rMg iv`c
qUM A`Kr bx jWdI
myrw vzUd imtdw
A`KrW iv`c smw jWdw
nwArw
18
auh iek`lw sI
nwArw gUMijAw
lotU inzwm Kqm kro
aunHW suixAw
bdn dy cIQVy
hvw iv`c au`fy
nwAry dw zoS sI
v`fw hzUm kr irhw
nwAry dw smrQx
prwey
qyrI iebwdq kridAW
mYN r`b dI iebwdq Bu`ldw
qyry bol
qyry ibnW ikvyN rihMdI AW
qYQoN v`D qMg huMdI Aw
mn nUM skUn idMdy
lMmI gYrhwzrI
cyiqAW nUM m`Dm krdI
cyqy m`Dm hox qoN pihlW
prq AwvIN
ikqy prwey nw ho jweIey
zmIr
jd huMdI zmIr dI g`l
AiDAwpk h`QoN if`gdw cwk
A&sr dw pY`n
mwrdw GorkMFy
19
kivqw dw jnm
AihswsW dI aufwrI leI
nw Drwql cwhIdw
nw sqHw
hvw c a`ufdy hr&
nw sUrj nwl ipGldy
nw pwxI sMg Kurdy
idl dIAW qihAW c lihMdy
kivqw dw rUp Dwrdy
kivqw dw jnm huMdw
20
pr
Awlw shI slwmq
ij`Qy Drdw auh bwtI kOlw
rotIAW h`Q qy Dr
bwtI c dwl
kOly c pwxI
iehI jnm khwxI
pwVHw auhnUM d`sy
cMn qy phuMc igAw mnu`K
mMgly qy KrId irhw zmIn
bxw irhw Gr
BoLw tItI puCdw
Gr pwvygw au`Qy bMdw
Gr c Awlw
Awly c bwtI qy kOlw
jwqI blgxW Axjwx
ikMnw Bolw tItI
srdwrW dw pwLI
21
kihMdy
jy pyt nw huMdw qW jWdy
sux
myrw idl toty-toty ho igAw
qyrw nW
mYN pwxI qy
qyrw nw imtx vwlw
nW
au`krnw cwhuMnw
pr
pwxI dI by^br C`l
imtw idMdI qyrw nwm
mYN vI ih`k QwpV kih idMnw
jy ihMmq hY
qW
idl coN imtwvy qyrw nwm
XqIm b`cy
XqIm
ivcwrw ijhw Sbd
XqIm b`cy vWg
XqIm b`cy
GrW c nhIN
mkwnW iv`c rihMdy
nw mmqw dI in`G
nw lorI
bwpU dw ipAwr nw iJVk
nw nwnI dI khwxI
dwdI dI bwq
BYx dI r`KVI
suMnIAW bwhvW
irSqy vwck Sbd
inrwrQk
22
ikqwb
jd vI pVHn leI ikqwb cu`kdw hW
qW ikqwb nhIN pVH irhw huMdw
qyry nkS ikqwbI A`KrW iv`coN
FMUfx dw As&l Xqn kr irhw huMnW
qy ikqwb
muh`bq dy PlsPy iv`c aulJI
koeI vsqU bx ky rih jWdI hY
wvx
rmiex iv`c
rwm ny rwvx nUM mwr ky
mhwn glqI kIqI
iPr irhw A`j
rwvxW dw v`g
23
qyry ibnW
izMdgI
rMg ivhUxI hI qW huMdI hY
qyry ibnW
izMdgI dI kYnvs iv`c
bKyr idMdI rMg
qUM sqrrMgI pING bx ky
mYN s`jx vrgw rMg
zzb krdw
qy bwkI rMg C`f idMnw
rMg
mn nUM skUn idMdy
mn dy Drwql nUM rMgIlw bxauNdy
hr idn
holI idvs huMdw
mYN rMgW sMg Kyfdw
rMigAw jwnw
qyry rMg iv`c
24
r`b
mYN Aksr r`b nUM Xwd krdw
qmMnw
auhnUM imlx dI
auliJAw mn
hoxw cwhuMdw hlkw imlky
pr myry qy r`b dy imlwp ivckwr
auh KV jWdI Aksr
r`b nUM imlx dI qWG
mn iv`c rih jWdI DrI DrweI
qy auh bx jWdI
ijauNdw j
jwgdw r`b
25
ipAwr -1
qUM Kol
idl dy vrky
mYN vyKxI cwhuMnw
aukrI nW dI iebwrq
gUVI
m`Dm
jW imt geI
ipAwr -2
qyry idl iv`c jgdI
ipAwr dI joq
dyKxI cwhuMnw
buJ geI
m`Dm
jW lt lt jgdI
26
AwrtIi&sIAl
bVw suMdr guldsqw
iSMgwirAw Pu`lW nwl
Pu`l ny AwrtIi&SIAl
Pu`lW qy bYT jWdI
ie`k m`KI
bx jWdI
AwrtIi&SIAl
27
Aihsws-1
auNglW PVH
h`Q dy cuMmx
Aihsws
sdw hwzrI dw
Aihsws-2
dovyN kMn iK`c
m`Qy qy hoTW dI Coh
Ku`l jWdw
qIjw nyqr
Aihsws-3
qyrI d`by pYrW sMg
dr qy mlUkVI Awmd
surqI BMg
Aihsws-4
spIkr v`jdw
28
Sor pRdUSx
qyrI JWjr CxkI
mihsUsdW
Anh`d nwd
Aihsws-5
gMdgI
swh Gu`tdw
qyrI dyh dI gMd
mihsUsdW
ieqr Plyl
Aihsws-6
hvw c`lI
qyrI cuMnI lihrweI
peI sqrMgI pING
Aihsws-7
qyry hoTW dw kMpn
bu`lW dI grmwht
mihsUsdW
qYQoN dUr rih ky
29
Aihsws-8
sMgIqmeI
bMgw dI Cxkwr
mn Foly gwauNdw
Aihsws-9
rumwl qy bixAw idl
ieMJ l`gdw
myrw s`cIN k`F
rumwl dy id`qw r`K
Bolwpx
auh
clwkW dI dunIAW iv`c
Bolwpx FUMfx quirAw
clwk bx ky muiVAw
30
moh
svyry au`TdW
jwx leI
su`qy pey b`cy dw
mUMh cuMmdw
krdw im`TI
qy clw jwnW
b`cw au`Tdw
pu`Cdw
pwpw ik`Qy ny
Pon qy aus nwl
g`l krky
audws ho jwnW
fr jwnW
nw priqAw Gr
b`cw
iKMf jwvygw
ibKr jwvygw
nhIN sMBl skygw
myry ibnW
gulwmI
SwhI Prmwn huMdW
ik
AOrq bwzwr nhIN jw skdI
mobwiel nhIN r`K skdI
pRym ivAwh nhIN kr skdI
mUMh nMgw nhIN kr skdI
31
^qm ho jWdw
Awzwd dyS iv`c
AwzwdI dw sMklp
AwzwdI dy auhly
pnp rhI gulwmI dy rUbrU
huMdw AwDuink smwj
ibrD AwSrm
bzurg Gr dy izMdy
gwldy izMdgI
Gr dI sur`iKAw ih`q
jnm qoN mrn q`k
icMqw
qr`kIAW dI
koTIAW auswrn dI
guzwrdy izMdgI
mkwnW iv`c
AznbI bx ky
AKIr
AOlwd leI koTIAW dIAW ArdwsW krdy
32
phuMcdy
ibrD AwSrmW iv`c
irSqy dw sMklp
kort
qlwk dw kys
ie`k mW
do b`cy
AwdmI
dUroN Aw irhw
dovyN b`cy boly
pwpw Aw rhy ny
Twh krdI cpyV
b`icAW dI g`l lwl krdI
Cw jWdw SMnwtw
hr qr&
ho jWdw ^qm
irSqy dw sMklp
33
dwimnI dy nWA
dwimnI
iek`lI nhIN
bx geI dwmn
aunHW leI
jo Aksr iSkwr huMdIAW
dirMdgI dw
auh mr ky Amr ShId
aus dI AMiqm lwt
lwt nhIN
bx geI mSwl
jo cIrygI hnyrw
dirMdgI dw
bihSIpuxy dw
byiensw&I dw
lwcwrI dw
phuMcygI cwnx dI lIk
aus drvwjy qy
ij`Qy hovygw
sur`iKAq smwj
sB leI
lt- lt bldI mSwl
vMfygI cwnx
sdIAW q`k
34
XugW q`k
mlwlw dy nW
mlwlw nW cwnx dw
ibKyrdI
ikrnW igAwn dIAW
qoVdI zMzIrW
gulwmI
rUVIvwdI rhu rIqW dIAW
pr rUVIvwdI soc
bMnxw cwhuMdI
cwnx
bMdUk rwhIN
sihm rwhIN
sUrj dy isr iv`c
mwrI jWdI golI
cwnx dy Kwqmy leI
pr
sUrj Pt jWdw
aus iv`coN Pu`tdy
cwnx dy AMbwr
bKyr idMdy igAwn
swrI kwienwq iv`c
auh bx jWdI
dihkdw sUrj
cwnx dw
igAwn dw
hmyS leI
35
mMfI
Bwrq mhwn
bMdy ivkdy
lVdy KihbVdy
pihlW ivkx leI
AOrq ivkdI
idn qy rwq
kdy ijsm Bu`K
kdy pRym Bu`K
kdy pyt Bu`K
b`cy ivkdy
jIvn inrvwh
Bwrq
pSU mMfI vWg
mnu`KI mMfI
KrIddwr
pyS krdy Bwrq nUM
sMswr dI au`BrdI SkqI
36
lPjW dy ArQ
qUM myry lPjW nUM swrQk krdw
sux ky
nw sxn qy lPj
hvw iv`c lihrwauNdy
KOrU pwauNdy
socdW
sux ky hI lPj
mwnqw pRwpq huMdy
bKSdw qUM SbdW nUM ArQ
myrI idRStI
clI jWdI
SbdW dy ArQW qoN pwr
37
svwl
s`jxIN
qyrw imlxw
skUn dy igAw
imt geI B`uK
jnm jmWqrW dI
koeI ikqy qy iksy leI
zrUr bixAw
hr ies Koj dy rwh quirAw
qYnUM imlky
Koz pUrI hoeI
hux
jd BtkxW dI g`l cldI
kih idMnW
p`Qr c`t ky muVI m`CI leI
koeI svwd cKxw bwkI nhIN
smyN dI hkIkq
hnyrI vg rhI
mINh qoN pihlW
mINh qy hnyrI
iek`Ty vgy
38
mYN q`kdW
bdlI mOsm dI iPjw
sikMtW iv`c KVHw ho jwdw qUPwn
hnyrI qy mINh kr jWdy
ikMnw hI nukswn
socdW
jy vgI mnW ivclI hnyrI
bx geI qU&wn
sB mlIAw myt
swvDwn
mnW ivclI hnyrI Aqy qU&wn qoN
wiad{o
nkikdh
e'Jh th Bk wfjD/ Bjh oZydh
wid{o bJh
ihtB cb;ck
T[ZbfMnk fgnk
ephbdkoh d/ izikb ftZu
gj[zudk
wzvh d/ u'e ftZu
39
fteD bJh
yohddko ekok s/ nkT[d/
s/ wid{o yfjpVd/
gfjbk fteD bJh
s/ fte iKd/
pj[s ;;s/
EZe jko e/
;akw B{z gosd/
s/ m/e/ s/ o[e e/
G[ZbDk ukj[zd/
rohph dh ghV
eZu/ xo dh
dfjbhia nzdo
ofj oj/ gfotko
dhnK ;XoK dk
jo o'ia j[zdk esb
wiad{o dh oks phsdh
xo dh SZs dhnK eVhnK
s/ Ssho B{z yk oj/ x[D B{z d/yfdnK
s/ fvzr{ fvzr{ eodh SZs
;"D Bh fdzdh
vo
p/xok j'D dk
wiad{o B{z yK iKdk
x[D tKr
N?bhthiaB
N?bhthiaB pfDnk
fJZe Bth phwkoh
g?dk eodk
N?B;aB
p?m ;kok NZpo
d/ydk Nh th
fgsk
Xkofwe u?Bb dh
wzr eodk
40
s/ ;tkoDk ukj[zdk
nrb/ok ihtB
w? feqeN dk w?u d/y
g{oh eoBk ukj[zdk
fZSZe/ wkoB dh
dZph Gba
gsBh dh fiZd
;hohnb
dZph ntkia
nkT[-Dh ukjz[dh pkjo
;hohnb d/ feodkoK okjh
pZu/ d/yDk ukj[zd/
ekoN{B
wB[Zyh feodkoK Bkb
T[jBK B{z Bcos
ekoN{B
wk;{w B/
;[ZX B/
;kc B/
Bjh bto/I j'J/
f;nkDg Bkb
fJj ;G d/ye/
;'udk
Nh th wzB'oziB dk ;kXB Bjh
;r"
gk fojk tzvhnk
wB[Zysk u
g?dk eo feodko
Bt/ Bt/
T[ZGo ojhnk
NeokT{ ;'uk
Nh th
spdhb eo fojk
xoK B{z
wekBk u
yzvoK u
41
fJZias dh fBbkwh
s?B{z fwbe/
;e{B fwbdk
Bk fwbD s/
p?u?Bh
go s/oh fiZd
nZr/
w/oh g/;a Bjh uZbdh
s/o/ o[Z;D
s/ wzBD
ftubk ck;bk
pVQk xZN
go s/oh jo fiZd
g[rk e/
w? Bjh ukj[zdk eoBh
nkgDh
fJZias dh fBbkwh
42
jA'd dk nfj;k;
s{z w/oh jh sK ;h
eh j'fJnk
fe wBj{; ;wki B/
;kv/ fo;s/ B{z
wkBsk Bjh fdZsh
s/ j'Jh e'f;a;
tZy eoB dh
s{z w/oh jh sK j?
eh j'fJnk
s/ok nkbk d[nkbk
t;kT[[Dk ukjzdk
s/ok ;wkfie xo
;wki dhnk BiaoK u
T[[Zuk j'D bJh
s{z w/oh sK jh oj/rh
w/ok s/o/ wB s/
j'fJnk epiak
s/ o{j dk w/b
e'Jh th sk s'V Bjh ;e/rk
eoKrk s/oh T[vhe
iBw do iBw
go ;ZiDh :kd oZyh
iZr fiT[fdnK d/ w/b/
j[zd/ B/
/ woB dhnK rZbK
fBu'V dhnK fBzp{ tKr
s{z oj/rh
sK s/oh j"d dk nfj;k;
sK oj/rk
fpyo iktkrk
fyzv iktkrk
Bjh ;zGb ;eKrk
s/oh j"d d/ nfj;k;
s' fpBK
43
o[Z; rJh
s/ok o[Z;Dk
w?B{z Bjh GkT[dk
s/o/ o';/ ftZu
wzBD bJh
;g/; Bjh pudh
wkc eoBk
w?B{z wkce Bjh
s/ok o';k
o[Z; ikD s'N pknd
e[ZM th sK uzrk Bjh brdk
pkrk d/ c[Zb brd/
nkoNhfc;hnb
;k iKdh ufjo/ s/
ftokBrh
o[Ze iKdk ihtB
fco id s{z wzBdh
;wK bzx iKdk
d[nkok ;a[o{ j[zdh
o';/ dh nkwd
w? wBkT[dk Bh EZedk
s{z o[Z;dh Bh EZedh
fJ; x[zwDx/o ftZu
fgnko d/ Bk ;w/N/ ikFD tkb/
gb
esb j' oj/ jB
s/ bzx ojh j?
44
ndkekok
T[j ;'jDh e[Vh
wBw'jDh e[Vh
T[`vDk ukj[zdh
nk;wkB ftZu
ukj[zdh
BthI ykfjFkI dh T[vkoh
go fizdrh d/ gzX bzw/o/
j' rJ/ w[Feb tX/o/
fi;w dh G[Zy tXh
;' e[Vh dh fizdrh Boe pDh
j[D e[Vh fi;w okjhI
uVQBk b'udh
soZeh dh g"Vh
pBtk;
;wK jz[dk
s/ T[;dh s'o
s[odk wVQe Bkb
ed/ y[Fh
s/ ed/ rwh ;w/Ndk
45
s[odk ofjzdk
nkgK fwb/
gosdh y[Fh
id s{z ftSVdh
F[o{ j' ikdK
Bk g{ok j'D tkbk
pBtk;
u'r
nkbQfDnk ftZu p'N
u'r bJh Nged/
go y[d pD iKd/
u'rk j'oK dk
vkJhtoFB
s/ok Xkofwe ;EkB s/ ikDk
nzBQh FoXk Bkb g{ik eoBk
fgnko d/ okj ftZu vkfJtoFB jh sK j?
s/ok fyzvdk okj w/o/ sZe gj[zud/
46
vo
g/go j' fojk
s/ jo gk;/
g;fonk fgnk
vo
p`u/ vo oj/
fvT[Nh nfXnkge
;[gov?IN
ezNo'bo
s/ T[;o fojk
e"w dk Gft`y
47
fJe jkd;k
jkd;k
Neokn dk
eJh jkd;/
wB d/
fJe S'Nk pZuk
fJZe jZE ofi;No b? e/
gj[zudk w/o/ e'b
eN rJh T[;dh nZXh pKj
wFhB Bkb
tkgo iKdk
w/o/ wB Bkb
fJZe jkd;k
48
jk}oh
jk}oh s/ r?ojk}oh
ftu pj[sk nzso Bjh j[zdk
eJh e'b p?m/
r?o jk}o j[zd/
s/ eJh d{o p?m/
btk iKd/ jk}oh
49
fMVe
fbnkes bto/i fMVe
j[zdh ;[Xko dh ;{ue
;[Xko fdzdh
ihtB
s/ fwbdh s`oeh
wkg/ fMVed/
p`funK ~
;fGne pDkT[D bJh
50
nfXnkge fMVedk
s`oeh d/ okj s'oB bJh
id s{z fMVedh
sK fjbdk
w/ok ti{d
s/ w?I efj fdzdk
s/oh fMVe d/ wkfonK
fes/ wo jh Bk iktK
eftsk
eftsk s[o ojh
feT[Ife s{z w"i{d j?
eftsk o[e ikt/rh
id s{z Bjh j't/rh
51
e[VhnK-fuVhnK
e[VhnK fuVhnK dh pks
phs/ dh rZb sK BjhI
j[D xoK dhnK FshohnK
fuVhnK d/ nkbfDnK s'I
ftothnK j' rJhnK
s/ pB/fonK s/ fuVhnK dh
uhI-uhI BjhI ;[Ddh
pZu/ fuVhnK dh pks BjhI gkT[Id/
s/ Bk jh fJZe d{i/ d/
BZe Bkb B'e bk e/
uhI-uhI eod/ B/
fuVhnK nb'g j' rJhnK B/
j[D feebh BjhI g?Idh
s/ shnK BjhI ;ZidhnK
s/ Bk jh fsqzMD ftu
uoy/ dh x{e ;[Ddh j?
;[zB/ uoy/ e[VhnK ~ tk}K wkod/
go e[VhnK sK iBw'I gfjbK jh
fXoekohnk ik ojhnK B/
;' ]sw j' ojhnK B/
E[VhnK s/ fuVhnK
Wksw e'Jh BjhI
52
nMgy lok
ho irhw PYSn mukwblw
G`t k`pVy
v`D rhI ASlIlqw
pY rhIAW byrok qwVIAW
myrw ipMf
grIb bsqI
nMgy b`cy
grIbI kwrn
AOrqW
k`pVy dI Gwt
pRdriSq ho irhw bdn
ies vrqwry nUM
ikhVI ASlIlqw dw nW idaugy
auh kOx
auh rOSn idmwg
bwz vrgI A`K
JpkdI loVvMd qy
53
ausdI Srn
bKSdI qr`kI
ij`QoN vI lMGdw
nvNy rsqy pYdw krdw
lok aus qy c`ldy
rsqy dI ih`k qy
C`f jWdw
Aim`t pYVW
imhnq dw muz`smw
qr`kI nUM guzrnw pYNdw
ausdy pYrW Q`ilEN
hnyry ivc jgwauNdw
icrwg
nw buJx vwly
bwldw A`g
TMFy c`uilAW iv`c
A`j
ausdy lgwey bIz
dr`Kq bxy
qy vMf rhy
TMfIAW CWvW
iv`idAk Kyqr ivc
ausnUM Akl
idmwgW dI KyqI krn dI
auh mwihr
su`qIAW qy inrwS rUhW nUM
jgwaux dw
inrwSqw dw p`kw vYrI
vgdI pOx dy snm`uK
bwldw dIvy
isAwxp lvryz ivdvqw
bOoxw krdI v`ifAW-v`ifAW nUM
ausdy k`d dy brwbr phuMcxw
muSkl hI nhIN
AsMBv
auh kyvl mn`uK hI nhIN
sMsQw
ij`QoN Pu`tdy qr`kI dy bIz
ausdy id`qy iC`ty
54
mihk ibKyrdy
rom-rom qoN ausdy irxI
auh rx Kyqr dw
droxwcwrIAw
ijsdI ie`k Avwz qy
k`tx leI iqAwr
AnykW AMgUTy
s`cIEN ausny pRwpq kIqw
drjw gurU dw
sMvydnSIlqw dw aus ivcoN
Pu`tdw
v`fw Jrnw
qy lY lYNdw klyvNy iv`c
bhuqI kwienwq
ausdy rom-rom iv`c
imhnq dw vwsw
auh jd vI boldw
pqw l`gdw
pihlW qolo iPr bolo
socdw
DMn auh mW qy ipqw
ijnW auhnUM jMimAw
auh a`uqm
dwqy,Bgq qy sUrmy qoN
ausdI idRsutI
vwcdI
X`ugW nUM
gulwm huMdw ausdw
BUqkwl,vrqmwn qy BivKq smW
auh isrjdw sMklp
sMpUrn mnu`K dw
kOx hY auh
myrw nhIN, swfw nhIN ,
sBdw
Ajwieb isMG itvwxw
55
gkDh
gkDh fgsk j?
fpBK ;aZe
ihtB fdzdk
fpB gkDh
w"s
go nZi
gkDhnK s/ epaik
gkDh ihtB Bjh
pfDnK t;s{
ftedk paiko
fp;b/oh nkfd
b'e p'bh
b'eK dk Bk d[ZX ftedk
56
57
gkDh
o'dk
eobkT[dk
skjB/ wkodk
fwjB/ fdzdk
j;dk
wB[Zyh BdkBh s/
u[Zg j' iKdk
ykw';a j' iKdk
d[nkok BK p'bD dk
nfjd eodk
vkeNo
vkeNo eodk fpwkoh dk fJbki
fJj tZvh ;/tk
dodK dk ykswk
58
s/ szdo[;s ;fjs
go
qq
nZi vkeNoh ;/tk Bjh
pD rJh
feZsk
g?;/ ewkT[D dk ;kXB
wohiak dh pj[sks bJh
vkeNo th eodk nodk;
s/ X{c pZsh
fujok j' iIkdk p/o'Dek
;t/o/ jh
d/y e/ wohaik dh S'Nh esko
T[;d/ fujo/ s/ nk iKdh
o'De
wohiak dk M{zv d/y e
59
nfXnkge
gVkT[FD tkbk j[zdk
nfXnkge
qqqqqq
s/ fizdrh ;/fXs eoe/
pD iKdk
r[o{
go nZi
fizBQK B{z gVQkT[Dk Bjh nkT[dk
pD rJ/ wk;No
fBG Bjh fojk
r[o{ u/b/ dk foa;sk
T[Zso Bjh fojk frnkB
rb/ s' Bhu/
s/ wB d/ nzdo
q
gVQkT[Dk ;/tk Bjh
pB frnk g/;ak
Biako/ b?D dk ;kXB
n?;a eoB B{z wk;Noh
;Zuh
go fw;aB pDk e/
nfXnkgB pD ;edk
;/tk
s/ f;ofifdnk ik ;edk
Btk Be'o ;wki
60
;aokg
feT[ w'V fdzdh
w?B{z fgnk;k
s/o/ ftZu v[Zp e/
ukj[zBk w[esh
s/o/ w/o/ ftubh d{oh s'
T[j ;w[zdo pj[s wkVk j[zdk
I' w'V fdzdk fgnk;/ B{z
fpBK fgnk; fwNkJ/
s/ fwb iKdk ;w[zdo B{z
;okg
ne;o vodk ofjBk
fe s{z th fJZe fdB
;okgh ikt/rh
;w[zdo dh soQK
61
feskp dh o{j
feskp frnkB dk ;'wk
;kc eodh
nfrnkBsk d/ ikb/
fdzdh fizdrh B{z ;/X
f;ykT[dh ihtB iKu
go nZi
j[zdh feskp s/ okiBhsh
ftdtsk d/ ;Bw[Zy
fbyh iKdh feskp
nkw p{fjnK s/
BjhA fdzdh d;se
feskp
fofbia ;wko'j
s/ gou/ gVQB dk
;a[o[ j' iKdk nvzpo
ftdtsk dh Biaoh
ukVQh iKdh feskp
ehsk iKdk
feskp dk ngo/;B
ftdtkB vkeNoK d[nkok
y' p?mdh feskp
nkgDk we;d
;/X dk
ihtB iKu dk
frnkB dk
ihtB pdbkn dk
feskp dh GNedh o{j
62
;fsekos nkdoF
fJB;k\ dh s`eVh
v'bdh
okiBhsh w[skfpe
M[`edh
ykF gk;/
o'Iddh
nkw ~
fJ`e ~ wkoB tkbk
ekfsb
s/ jikoK ~ wkoB tkbk
bhvo
j' fBpVdk
n`i dh efujoh ft`u
fJB;k\ bJh
GNed/ b'eK d/
fdb d/ i]w
Bk;{o pDd/
wod/
e'j e'j e/
}who
fc`N bkjBsK gkT[Idh
e"w dh nDy ~
wkodh
63
;[`sh e"w
n`yK wbfdnK
ikrdh
s/ pD iKdh
ek\bk
vodk
okiBhfse skDk-pkDk
jz[d/ i'V-s'V
s/ okiBhsh
b'e o'j ~ wkBsk fdzdh
T[j
fbysK okjhI
bkjBsK gkT[Idk
nDyK ~
s/ fBg[zFe j'Jh ;'u ~
pD iKdk T[j
;fsekos nkdoF e"w dk
64
NkfJw gk;
id xo'I s[odk
sK fwbdk fe;kB
g[`ShIdk jkb-ukb
efj fdzdk
NkfJw gk;
mhe b`rdk
fwbdk vkeNo
efjzdk
NkfJw gk;
e[M fizdrhnK ~ B[e;kB
fwbdk w}d{o
efjzdk NkfJw gk;
w/ok wB T[dk;
;G jh nbkgd/
NkfJw gk; okw
;e{b gj[zudk
65
bdlwA
nvW nhIN
idn mhInw swl
idmwg qy jMmy
AigAwnqw dy jwly
Lwh idE
ho jwE
SISy vWg pwrdrSI
Kqm dUrI
mn Aqy jubwn dI
moV krj smwj dw
hlky Pu`l ho jwE
k`F idE AYlwn
ik`qy pRqI vPwdwrI dw
ij`Qy vPwdwrI KurdI
k`t su`to
auh nkwrw Bwg
isrjo smwj
brwbrqw dw
jwqW mjbW qy DrmW dy
66
AlMbVdwrW qy
Pyr idE bulfojr
Q`qI vw nw c`ly
TMfIAW hvwvW rumkx
hr ivhVy
iPr bxygw
idn mhInw swl
nvW nkor
67
68
69
70
71
72
shwry dI Aws
nOkrI qoN byAws
kmry dy AMdr ipAw rihMdw
igxdw rihMdw
Gux nwl KwDIAW kVIAW qy SqIrIAW
ivSlySx krdw
Bgq isMG dI soc dw
Bgq nwl g`lW krdw
ikhVI AwzwdI dy igAW vIrw
iehdy nwloN gulwmI cMgI
isr& srIrk gulwmI Bogdy
A`j mwnisk gulwmI dy iSkwr
sB qoN Kqrnwk mwnisk gulwmI
g`lW krdw au`cI au`cI
Gr dI if`gdI kMD
gwrw pocdI mW dw
kwljw blUMDirAw jWdw
ih`k nwl pu`q nUM lw kihMdI
kI hoieAw myry pwVy pu`q nUM
mW mYN Bgq isMG nwl
AwzwdI sMbMDI ivcwrW krdW
A`j AwzwdI idvs
kI huMdw
ikauN huMdw
swnUM qW koeI Pwiedw nhIN iehdw
mW kI jwxy AwzwdI dy mYxy
gurbq qy gulwmI ny
AwzwdI bwry socx hI nhIN id`qw
coNk iv`c byAws bYTw grIbU
do bIVIAW dy mMfl PUk
aufIkdw KrIddwr
pr KrIddwr mnwauNdy AwzwdI
jwm nwl jwm tkrwauNdy
Ko irhw lyfI fWs
grIbU ibnW ivky Gr muVdw socdw
Awzwd qy gulwm dyS iv`c
isr& grIb hI gulwm huMdw
73