Nui tc k theo phng php d sinh

Tc k c tn khoa hc l Gekko gekko, h Gekkonidac, b Lacertilia, lp Reptilia.

Do vic khai thc qu mc nn s lng tc k ngoi thin nhin gim st nhanh chng, nn vic
nui n ch ng s dng l iu cn thit.
Di y l phng php nui tc k d sinh, l ti nghin cu khoa hc v thc nghim
thnh cng.
I. Ch to bng
Bng lm hnh tr, bng mt khc g di 130 cm, -ng knh t 22 cm tr ln, g g cng c
min l m bo bn, khng thm nc, mc i, mt, nt n, cong vnh.
Cch lm: Ct mt mch ca ngang khc g, cch y trn 10 cm, su vo thn 2/5 ng knh.
Dc mt ng ca t y di ln, tch 2 phn ra, mnh nguyn c b dy 3/5 lm thn bng;
Mnh ph c b dy 2/5 lm ca ng m, mnh ph li ct ri mt on pha y di 20 cm
cho d ch to, khi lm xong s ng p li vi mnh nguyn lm thn bng.
Mnh ph khot cong hnh lng mng. Mnh nguyn khot rng theo trn thn cy, c di
100 cm v ng knh l 14 cm, lm 2 g ngn khoang rng lm 4, mt g ngang thn bng,
mt g dc thn bng, b dy ca g 2 cm, b cao 3 cm.
Lm 2 ca cho tc k ra vo. y gia khot mt l hnh phu, ming phu pha chnh gia mnh
c chiu di 20 cm ct ra tng mnh ph, cn y phu xuyn thng vo rut bng, ming phu c
ng knh 10 cm, y phu c ng knh 5 cm.
Pha y trn ca bng l mt ca s c kch thc: 5 x 10 cm, c cnh ca la tu m to, nh
hay ng li. Hai ca lm hai pha i din nhau, ca hnh phu pha trc, ca s pha sau, ma
h m c 2 ca cho thng gi, thong mt, ma ng ng ca s cho m.
Dng bn l loi 10 cm g lp cnh ca vi thn bng, ng np che ma, ng inh lm dy treo
bng v inh buc dy cnh ca
II. Hun luyn ging
1. Chn ging
Phng php nui bn d sinh c th p dng vi bt c con tc k no, tuy nhin v mc ch
pht trin nhanh th cn chn ging tt, loi I (khng gi qu), loi II c ui nguyn sinh hoc ti
sinh di.
Kch thc: Con loi I c chiu di thn o t mm n l huyt t 14 cm tr ln (o pha bng).
Con loi II c chiu di t 11,5 cm n 13,5 cm.
2. Cch nhn bit con dc v con ci
Cm con tc k nga bng, gi cho t th nm yn v thng, xem cc du hiu sau:

a. con c gc ui phng to, l huyt li c g cao, cn con ci gc ui thon, l huyt lp hn.

b. Di l huyt c hai chm gi l chm di huyt. con c chm di huyt to nh ht go,
li v rt en, cn con ci m v lp.
c. Dng ngn tay tr v ngn tay ci bp vo ch phng to ca gc ui, nu l con c th c gai
giao cu li ra mu thm, con ci khng c.
3. Chung hun luyn
Chung l mt khung nh t di bng mt ca tn cy, chung bc li thp hay li nilng c
c mt 3 x 4 mm, hoc l mt gian nh xy c trn, nhiu ca s c thng bng loi li k trn,
chung sng v thong mt, trong chung treo cc bng nhn to t cch nhau t 30 cm tr
ln, y bng cch mt t ti thiu l 1 m. Vi mt chung c kch thc: 3 x 6 x 3 m c th treo
50 bng v hun luyn 500 con mt lc.
4. Cch hun luyn
Con ging c th vo chung, thc n nui n l cc loi cn trng nh: chu chu, gin, d
mn, cnh cng, chun chun, bm, su non v.v ... trong chung c mng g hoc mng tre ng
nc cho tc k ung, cho n vo qung 17 gi hng ngy, mi con khong 6 gam thc n (tng
ng 4 con chu chu).
Ban ngy thy nhng con khng chu chui vo bng th dng que xua ui hoc bt th vo bng,
c th dng cc th g p pht ra ting ng mnh hoc t nc lm cho chng s phi chui vo.
Khi no thy tc k ban ngy chui vo bng tr, m ra ngoi rnh mi hoc ban ngy bm ngoi
bng khi thy ngi lin chy tht vo bng th lc c du hiu thun thc. C mt s con
khng thch ng c biu hin l bing n, khng vo bng, gy v km hot ng th cn loi ra.
Hun luyn nh cch trn l p dng cho s lng con ging c nhiu, cn nu t th ch cn cho
con ging vo bng, ly mng li che ca s v ca hnh phu. Khi gn kt nh mt l hng
ngy c th t mi vo c.
Bng dng hi nghing, hng ngy th mi cho n v di nc vo ca hnh phu cho tc k ung.
Thi gian nui nh vy ti thiu l 2 thng, sau em treo ra rng nh trng hp chung.
Vic hun luyn ging ch p dng i vi nhng con tc k mi bt ngoi rng v nui, cn i
vi nhng con nui theo phng php bn d sinh c chn ra lm ging th khng cn
hun luyn na, nh-ng vn phi p dng theo nguyn tc v thi gian "chuyn ging ra rng".
III. Chuyn ging ra rng
Chn nhng con thch ng vi bng nhn to ghp 1 con c vi 2 con ci hoc 1 con c v 1
con ci vo bng, dng li thp hoc li nilng c mt 3 x 3 mm bt ca hnh phu v ng ca
s li, em bng ra rng treo. Thi gian tt nht l khong thng 12 hoc thng 1 dng lch, sau
khi treo ln cy c 10 n 15 ngy th g mng che ca hnh phu v h m ca s.
Rng chn nui tc k l rng cy trn ni t, t c hang bng t nhin, tn che t 50% tr
ln; Chn nhng cy c -ng knh trn 20 cm v c cnh l xum xu thn cong queo nhiu cnh
nhnh, c dy leo um tm cng tt. C ly gia cc cy treo bng t 5m tr ln, mi ha treo khong
20 bng, treo cao chng 4 m cch mt t v cn trnh hng c nh nng chiu vo bng.

Chm sc v bo v: Sau khi treo bng ra rng v m ca cho tc k t do ra vo, khng cn

quan tm n vic n ung ca n, nh-ng theo nh k mi thng mt ln m ca bng lm v sinh,
xua ui kin v chut hay vo chim ch. K th ca tc k l: cy, mo (mo rng v mo nh),
rn, bm bp v c bit l c mo - k th nguy him nht.
Nui tc k khng kh, t tn cng, t vn, li l mt phn thu li, va l mt th vui trong gia nh.
KS. V Thanh Tnh

Nui tc k thm canh

Tc k l ngun dc liu qu him, c gi tr kinh t cao, nhng hin nay ngun tc k trong thin
nhin ngy cng cn kit, nn vic pht trin nui tc k ti h gia nh mang li nhiu li ch v rt
cn thit.
Tc k trng ging nh con thch sng nhng to v di hn. Chng thng sng trong nhng gc
cy, hc , k h tng nh. Tc k c ku thnh ting, cn tc k ci khng bit ku.
Tc k ci trng thnh 12 thng tui v bt u trng. Nu cho n ung y , mt tc k
ci c th 7-8 la/nm, mi la hai trng. Tc k khng p trng, thi gian trng n t 85100 ngy, ty nhit mi trng. Khi n tc k con chui ra khi trng v hot ng ngay.
Tc k thng kim n vo bui ti v trong mi trng yn tnh. Mi ca tc k l su b, co co,
chu chu, bm, cnh cam, chun chun, nhn, d mn, mi, gin, ong... Chng khng n con
mi cht v rui nhng. Tc k c th nhn n, ung di ngy, ma rt c th nhn n bn thng.
Tnh ra, nu mt gia nh nui bn thng tc k, mi nm c th thu 150 con. Sau 7-8 thng nui,
gi bn khong 40.000 ng/con, tr chi ph ng chung mua ging cn li 4,8 triu ng. Nui tc
k khng tn thc n m li dit c nhng loi cn trng ph hoi ma mng.
ND, 5/8/2004 Theo Trung tm Khuyn nng quc gia - Bo Nng thn ngy nay

Lm t nui tc k
Th trng tiu th hin vn kht tc k. Mi cp tc k ging gi 10 - 20 ngn ng, sau 12 thng
nui, mi cp tc k phi kh c th bn 20 - 40 ngn ng (ty theo kch c to hay nh, cn ui
hay khng...). Trong khi , vic nui tc k li d dng v t tn km.
Tc k cn c gi l i bch h hay cp gii. Tn Latinh l Gekko gekko, h tc k Gekkonidae,
thuc lp ng vt b st, b c vy Squamata, nhm b st. Mu sc tc k thay i theo mu sc
ca mi trng sng ngy trang che giu k th n tht. ui tc k c xem l phn b nht
ca con vt. Tc k mt ui gi tr b gim hn. Thc n ch yu ca tc k l cc loi cn trng,
ch yu l h chu chu, h st snh, h d mn, h gin... vi khi lng thc n hng ngy xp
x bng 5% trng lng c th. Tc k trng t thng 5 - 8. Mi nm mt la 2 trng, c rt t
2 la 3 - 4 trng. Trng c v vi, trng, c kch thc 23 - 25 mm v c gn vch hang
chng sng. Trng pht trin 94 - 97 ngy th n, con non mi n c thn di 52 - 59 mm, ui di
43 - 52 mm, nng 3,4 - 4,5 g.

S lng tc k ngoi t nhin gim i nhiu. Vn th Cologne (c) v Vn quc gia Phong
Nha - K Bng (Qung Bnh) va phi hp cho ra i mt con tc k t vic p trng nhn to. y
l ln u tin trn th gii, trng tc k c p thnh cng theo cch ny. Ch tc k mi n hin
vn c nui dng ti vn th Cologne (c).
Tc k l mt loi ng vt bc thp, kh thun chng thnh vt nui gia dng. Cn c vo tp
tnh sinh hot, c bit l tp tnh thch sng mt hang t quen thuc, khng a ri ch c
chuyn n ni khc; ngi ta c th nui c tc k theo phng php bn d sinh theo cc
cng on sau y:
Lm bng t nui tc k - KHPT, 29/06/2007
Bng t nui tc k c ch to m phng theo ni thng ca n trong t nhin. Bng t l
mt khc thn cy rng rut hoc c cho rng rut, di khong 1,2 - 1,5 m; ng knh 20 - 25 cm,
c c ca thng hi v ca cho tc k ra vo.
Chn th ging
Mi bng t ging th 1 con c v 1 con ci hoc 1 con c vi 2 con ci. Cch nhn bit tc k
c, ci nh sau:
Lt nga bng con tc k quan st gc ui v l huyt.
Tc k c: gc ui phng to, l huyt li v c g, hai chm di l huyt to gn bng ht go, li
v en, khi bp vo gc ui s thy gai giao cu mu thm li ra.
Tc k ci: ui thon nh, l huyt nh lp, hai chm di l huyt m; bp vo gc ui khng c
gai giao cu li ra l huyt.
Chn nhng con to khe c kch thc trung bnh tr ln lm ging.
Luyn cho tc k quen t
Sau khi th con ging vo bng t tm bt l ra vo t. Treo cc bng t vo chung luyn c kch
thc nh mt cn bung nh c mi che, xung quanh ro bng li thp mt nh. Cc bng t
treo cch nhau 30 - 40 cm v cch mt t trn 1 m. Sau khi a cc bng t vo chung mi
m l ra vo mi bng t. Trong chung t sn mt s mng tre ng nc cho tc k ung.
Vo lc chiu mun, th mi n l cc loi cn trng nh vo chung. Mi con tc k n khong 2
con d hay chu chu l ba cho c ngy.
Tc k hot ng v n ung v m, ban ngy chng li chui vo t. Sau khi t bng t vo
chung luyn, sng sm mi ngy kim tra xem tc k chui ht vo t cha. Nu c con no
ngoi, ngi nui to ra ting va ng mnh hoc t nc lm cho chng s buc phi chui vo t.
Sau t ngy lm nh vy tc k s quen t. Mt s con khng chu n, khng chu vo t, c ng
li nhc l nhng con b bnh cn thi loi sm.
Chuyn bng t ra rng
Ngi nui khi thy u n hng sng tc k u chui ht vo bng t l du hiu chng quen
t s em cc bng t treo ngoi rng v m ca cho tc k t do ra vo. Nn chn nhng cy
c tn l sum su, thn hnh cong queo treo nhng bng t tc k l tt nht. Tc k trong cc t

 s t i kim n v m v tr v t khi tri sng. Chng my ngy chng s sinh sn trong cc

t .
Sinh sn ca tc k
Tc k trng, mi la 2 trng. Nh nhit m p trong t trng s t n ra tc k con.
Trng n sau khong 3 thng. Tc k con thng sng chung t vi b m, chng ch i tm t mi
khi t c qu ng cc thnh vin.
Thu bt v ch bin tc k
Chuyn t tc k vo rng nm trc, nm sau bt u thu hoch sn phm. n tc k pht
trin ng c, trong 1 - 2 nm u ch nn bt mi bng t 1 con.
Tc k sng c m bng, b ht rut gan, dng que cng rng ra ri em phi nng hoc sy
kh. Khi ch bin v vn chuyn, nh tay khng nhng con tc k kh b gy ui.
Theo y hc dn tc tc k l mt v thuc b c tc dng lm gim mt mi, cha nhiu chng ho
kh tr rt hiu qu, trng dng thn b, tng cng sinh lc... Trong cc bi thuc nam, tc k
c ngm ru hoc sy kh tn nh thnh bt ung. Cc kt qu phn tch cho thy thn v
c bit l ui ca n c cha nhiu acid amin v cc cht bo c tc ng kch thch s hot
ng ca h thn kinh, tng cng sc khe cho con ngi...
KS. NG TNH