You are on page 1of 352

QIR MCLS, MN HDS

ylr, rvytlr v mrql hvltlr


n drd msum v Krbl hidlrinin msibtlri
Hr msumdn qr hdis

Mllif: hmd Dhqn


Mtrcim: Rmil zimv

Kitabn ad:......... Qrx mclis, min hdis


Mllif::..............hmd Dehqan
Trcm edn:..............................................Ramil zimov
Redaktor....................................................Qara Elxanolu
Nair:................ sre-rhayi
Tarix:.......................2008
ap nvbsi:.............Birinci
Tiraj:.......1000
ISBN:....978-964-2760-47-3

n sz
slm mrif v mdniyytini yymq iind tbliilrin
lzm qdr svdlnmlr zruridir. Bunun d ruhi v
mnvi chtlri vrdr ki, zn islh v thzib kimi fktrlr
tlb dir. Bur hminin, Qurn, hdis, fiqh v sir lmlrdn
ghlq d dildir. nki tlim-trbiyd mli tbliin v
nfsin tzkiysinin rlu mhmdr. mm dini, zmn uyun
yni mtdlrl yymq n grk din tblitlr bunlrl
d tn lsunlr. limin biddn stnly d burd z ksini
tpr. nki lim zn chltin qrnlndn ils tmkl
cmiyyti d zllt v znlqdn kmilliy v llhn sl
hdfin dru hidyt dir. Lkin bu id ylnz, tvkkl,
tqv, lm, hlm, ml, ils, zn islh tmk, uzqgrnlik,
zhd v dnyy tin tmmk, zmndn brdr lmq,
sy gstrmk, din qyrti kmk, msuliyyt hiss tmk,
vilyt, dzgnlk, mhbbt, sbir tmk, cmt fqt
gstrmk, vqr v mtnt, uc himmtli lmq v s. kimi
mfhumlrl drindn tn ln v lqn bu susiyytlrl
bzmi bir tblii mvffq l bilr. nki lim v
trbiyilrin rftr dinlyicilrd dh sr qyur. n
gr ki, cmt limin szndn nun mllrin v
rftrn diqqt dir. Uzun illr sdq v infq tmyin
fziltlri hqd biz y v rvytlrdn dnn bir
mllimimizin bir gn kd sdq vrdiyini grdm. Bu
hdis is mn nun uzun illr tbliindn dh tsir
qydu. Psilji chtdn mli tbliin dh tsiri
lmsnn sbbi bl izh lunur ki, dinlyici tbliinin
szn zhird qbul ts d, nd bl bir bh yrnr ki,
grsn , z ddiyin ml dir y y?
mm Sdiq () buyurur:

lq dilinizl dyil, rftrnzl din kin ki, nlr d


sizin mllrinizd tqvn, lqnl, nmz v yirli
ilri grsnlr!
Uzun illik tblii tcrbdn bl ntic lmm ki,
ddiklrim mlimd mhid lunduu vt gzl ntic
vrirdi. mm ks tqdird, msbt tsir qymurdu. Bu kitb
hzrlmqd
mqsd
hrmtli
tblitlrn
iini
snldrmqdr. n gr d kitbn md hisssini
Msumlrn klmlr tkil dir. mm Bqir () buyurur:
Bizim hdislrimiz qlblri dirildr. nun din ln fyds
ytn n min bidin ibdtindn stndr.1 nki nlrn
szlri mllri il uyun idi. nlrn hdislrinin tsirdici
lms d mhz bun grdir. Hminin, bu kitbd ln lu
silmi hdislr yzlrl tby zmin l bilr. mm
grk hdislrin luu nlrn drin mnlr brsind
fikirlmyin qrsn lmsn. mm Sdiq () bu hqd
buyurur: Bir hdisin mnsn drindn drk tmk, min hdis
nql tmkdn stndr.2 Bun gr d dinlyicinin drktm
qbiliyytini nzr ln tblit mvffqdir. Pymbr (s)
buyurur:


Bizpymbrlr lql z ur v dnclrin uyun
dnrq.3
Htt, zmn v mknn d tblid byk rlu vr. nki
hr szn z yri vr. Kitbn rnc hisssini hzrlmn
iki sbbi vr:
1. Qr hdisi yzmq v yymq;
2. Bzi immlrn hdislrini l gtirmk tin lduun
gr bu ii snldrmq n mtlif mvzulrd hr

Bihrul-nvr, c. 2, sh. 151.


Bihrul-nvr, c. 2, sh. 184.
3
suli-kfi, c. 10, sh. 23.
1
2

immdn qr hdisi nun trcmsi il birlikd bu kitb


lv tdik.
Snd llhdn rzum budur ki, Mhmmd (s), nun sf
mktbini yymqd v n ml tmkd biz yr lsun.
Mqdds Qum hri,
hmd Dhqn.

BRNC FSL

MCLSLR

Birinci mclis
ZNTRBY V TQV
Hr ks tzkiyyi-nfs tdi nict tpd v hr ks kfr v
gnh btd ziyn grd.1
Hr ks llh drghnd hzr lmqdn qrdu v hvyinfsdn uzq ldu, hqiqtn, nun yri cnntdir.2
Pymbr (s) buyurmudur:

nsn z nfsini sru-sul kms, mmin lmz. Bu srusul grk rikin rik qr v nn qul qr rftrndn tin
lsun.3 Hzrt dydn qlib qytm sgrlr buyurdu:

frin kiik cihd qurtrnlr, byk cihd is hl qlbdr.


Srudulr: Byk cihd ndir?
Buyurdu: Bu cihd nfs il lunn cihddr.4
Hzrt yn d buyurmudur:

ms sursi, y: 9-10.
Nzit sursi, y: 40-41.
3
Bihrul-nvr, c. 77, sh. 88.
4
suli-kfi, c. 5, sh. 13.
1
2

Hr ks cmtl dmnilik tmk vzin z nfsin


dmn gz il bs, llh nu qiymt gnnn
qrusundn qruycq.
mm myni Cihdi-kbr kitbnd yzr:
y ziz! Qflt yuusundn yn, himmt gstr. N qdr
ki, vt vr, frsti qnimt bil, n qdr ki, ssn, gclsn,
cvnsn, pis lqlr sn qlib glmyib, zn bir r ql.
Pis lq rdn qldrmq n drmn tp. hvt v qzb
dunu sndrmk n yl tr.1

Yddi islt, bndliyin ylu


llh-tl Pymbr (s) buyurur:



[ ]


y hmd! Bilirsnmi bndm n vt bid hsb


lunur? Ddi: Bilmirm. Buyurdu: vt ki, nd yddi
islt ls. Gnh tmy mn ln tqvs ls, b sz
dnm mn ln skutu ls, llh qrusundn lm
ldn qrusu ls, tklikd mndn clt kdirn
hys ls, (gnh tmkdn) zruri ymy qntlns,
dny mhbbtini dmn bils, nki mn nu dmn
bilirm. Y dmlrl dst ls. nki mn slhlri
svirm.2

1
2

Cihdi-kbr, sh. 257.


Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 19.

lq himmt (istk)

Hr ksin btn himmti ymk v qrn n ls, nun


qiymti qrnndn ric ln qdrdir.1

rifin sz
rif ln s mrn qflt v irkbd kirmi bir
nfrdn srudu: Sn byksn, ys sqqln...? Ddi: Mn
sqqlmdn vvl dnyy glmim. rif ddi: Snin
sqqln qrlqdn l dru ynlib. mm sn hl d
irkin lqndn dnmmisn. Vy lsun sn! Qlbin
gnhdn qrlb. Sqqln is sndn snr vcud gldiyi
hld kml ksb tmkd sni qbqlyb, sn is
dyimmisn.
mm Kzim () buyurub:

Hr ksin iki gn yni ls, ldnmdr. Hr ksin


snrk gn vvlki gnndn pis ls, mlundur. Hr ks
mnviyyt chtdn znd nqislik hiss ts, s lm
ymqdn ydr.2

Tqv
llh Qurnd buyurur:
1
2

Cmil-br, sh. 178.


Bihrul-nvr, c. 78, sh. 327.

irt n zuq gtrn. n y zuq tqvdr. y


l shiblri, mndn qrun.1
Bq bir yd buyurur:
kinin gndn ki, hmin gn h kim bqsnn
vzin czlndrlmycq.2 Pymbr (s) buyurub:

mmtim ssn iki y tir cnnt dil lr. Biri


tqv, birisi is y lqdr.3 mm Rz () buyurur:

Hr ks tqv v vr shibi lms, din d shib dyil.4


mm Bqir () buyurub:

Hqiqtn, llh-tl buyurur ki, izztim, cllm,


zmtim v uc mqmm nd lsun, gr bir bnd mnim
istyimi z istyindn stn tuts, nun btn htiyclrn
hdm gtrrm. Yr v gy nun ruzisin zmindirlr. Mn
mtlif yllrl nun ruzisini ytirrm.5

Tqv il rici lmi zn tb tmk


mm Sdiq () sfrlrinin birind Kufy dil ldu.
Snr rdn Mdiny yl dd. Kufnin lim v byk
siyytlri Hzrti yl sldlr. nlrn rsnd Sfyn
Suri v brhim ibn dnm d vr idi. mm yl slnlrn
Bqr sursi, y: 197.
Bqr sursi, y: 48.
3
Bihrul-nvr, c. 68, sh. 375.
4
Miznul-hikmt, c. 3, sh. 379.
5
Vsil-i, c. 15, sh. 278.
1
2

10

bir dstsi Hzrtdn qbqd hrkt dirdilr. Birdn


shrdn bir irin nlr trf gldiyini grb dyndlr.
brhim ibn dnm nlr ddi: mm Sdiq () gln kimi
yrinizdn trpnmyin. Hdisni mm br vrdilr.
Hzrt qrmdn ir trf gtdi. ir d dbl mm trf
ynld. mm nun qulqlrndn tutub, ir il nu
rdn uzqldrd. Hyvn cltli hld gtdi. Bu vt
mm rdklr ddi:

gr insnlr tqvl lslr v llh itt tslr, llh


iri nlr tb dr ki, htt yklrini nunl dsnlr.

mm Hsnin () nsihti




Bir nfr imm Hsnin () ynn glib ddi: Mn l bir


gnhkr insnm ki, z gnhlrmn mqbilind dz
bilmirm. Mn nsiht t. mm buyurdu: B ii yrin
ytir. Snr istdiyin qdr gnh t. llhn ruzisindn ym.
Snr istdiyin qdr gnh t. l bir yr gt ki, llh sni
grmsin. Bu vt istdiyin qdr gnh t. llhn
vilytindn ric l, snr istdiyin qdr gnh t. zril
cnn lmq istynd nu zndn uzqldr. Snr istdiyin
qdr gnh t. Chnnm tinin shibi sni chnnm

11

tmq istynd r dil lm. Snr istdiyin gnh


mrtkib l.1

llhn hzurund gnh tm!


Rvyt gr bir hr tdiklri gnhlr gr dzlmz
qtlq z vribmi. Bunun n hli cndn lrm. Bu
hrd dul mmin bir syyid nm yyrd. nun bir n
vld vr idi. , bir gc uqlrnn clqdn tlf lduqlrn
grb, bqlrndn dvltli ln dmiri kiinin ynn gtdi
v ndn kmk istdi. Dmiri qdndn nunl zin tmsini
istdi. Qdn bu sz idrk qmgin hld vin qytd n
qdr fikirldis, bir r tp bilmdi. Yn d dmirinin
ynn gtdi v ndn hmin cvb itdi. Qdn uqlrn
lm vziyytind grb nc df dmirinin ynn
qytd. yn qdndn gnh btmsn istdi. Qdn qbul
tdi v rt tyin drk ddi: Bu ii l yrd gr ki, mndn
v sndn bq rd h kim lmsn.
Dmiri nu lvt bir t prd. , qdnn titrdiyini
grb srudu: Bs, niy titryirsn? Ddi: Sn niy rtin
vf tmdin? Dmiri ddi: Mgr burd sndn v mndn
bq kims vrm? Qdn ddi: llh bizim mllrimizi
grr v mlklr yzr. Mgr, Qurnd dyilmir ki:
Ddiyi hr sz (yzmq n) nun ynnd hzr durub
gzlyn (iki mlk) vrdr!2
, bu szlri idndn snr pis mlindn l kdi. Htt,
srvtinin hisssini qdn vrdi. Qdn nun n du
tdi: lhi, bu kiinin bdnini h bir td yndrm. nun
dus qbul ldu. Bu hdisdn snr dmiri dmir krsindn
qzm dmiri li il gtrr v mm li ynmzd.
mm Hsn () buyurur:
1
2

l-Mvizul-ddiyy, sh. 274.


Qf sursi, y: 18.

12

Hr ks llhn qulu ls, llh-tl hr yi n qul v


mti dr.1

Hqiqi bnd
brhim dnm bir qul lb, vin gtirdi v n ddi: y
qul, n yyirsn? Ddi: Siz n vrsniz. Ddi: N gyirsn?
Ddi: Siz n gyindirsniz. Ddi: Mndn n istyin vr? Ddi:
Mnim istkl n iim vr. Mn snin qulun v idmtinm.
brhim lyrq z-zn ddi: y miskin! mrn byu bl
bndlik tmisn?

Tqvl bn
Tqvl bir bndn srudulr: Ny gr cnvrlr
srnn iin dil lurlr, mm qyunlr ymirlr? nlr
qyunlrl n vtdn dst lublr? bn cvb vrdi: Mn
gnh tmyndn.

Drd y gnhlr silr


Pymbr (s) buyurub:

Hr ksd drd islt ls, bsbtn gnh iind d ls,


llh nun btn gnhlrn y ml v svb virck.
Hmin drd islt bunlrdn ibrtdir: Dz dnmq, hy,
gzl rftr v nmtlrin krn tmk.2
1
2

Bihrul-nvr, c. 71, sh. 184.


suli-kfi, c. 3, sh. 166.

13

Sizin dstunuz lql idi!


Pymbr (s) dvrnd bir s dnysn dyidi.
Mslmnlr nu qbiristnl prdlr. Qbir qznlr qbir
qzm bldlr. mm yr brk lduundn nlr yri
qz bilmdilr v Pymbr (s) ikyt drk ddilr: y
Pymbr (s), klngmz yr ilmir. l bil, nu d
vururuq. Pymbr (s) buyurdu: Ny gr!? Sizin dstunuz
ki, lql idi. Snr Hzrt bir qb su istdi v lini qbn
iin slb, suyu yr spdi. Snr buyurdu: Qzn. Yr qum
kimi yumld.1
Pymbrin (s) sizin dstunuz ki, lql idi
szlrindn mlum lur ki, lql lmq dny v irtd
rhtlq, pis lq is flkt ninsidir.
mm Sdiq () buyurur:

Gnin istisi buzu ritdiyi kimi, lq d gnhlr


y dir.2

Pymbrin (s) msibti


Pymbr (s) insnlr hidyt tmk n dzlmz
tinliklrl qrld v nhyt, mmtindn byk cf
grd. Rislt gr nu dldlr, diini sndrnlr
lntlmk vzin, bl du tdi: lhi! nlr childirlr v
zn nlr hidyt t. Dmlrdn bn zibil tkdlr, htt
mrnn r nlrnd qlm v mrkkb istdi ki,
mmtinin hidyti n vsiyyt tsin. nlr is Hzrtin
gstriin ml tmyib ddilr: , cn vrir v syqlyr.
Qurn biz bsdir!

1
2

suli-kfi, c. 2, sh. 101.


Bihrul-nvr, c. 68, sh. 375.

14

Hzrt Rsulullh buyurmudur: H bir pymbr


mnim qdr mmtindn ziyyt grmyib.
mm biz is Pymbr (s) dyirik ki, snin hlibytinin () bn gtiriln msibtlr, susil, mm
Hsynin () msibti sizin msibtinizdn z lmyb...

15

kinci mclis
LM V LMN QYMT
D, y pymbr! lhi! Mnim lmimi rtr.1
llh lm v imn hlinin mqmn (hr iki dnyd) uc
dr.2
mm Sccd () buyurur:

gr insnlr lmin qiymtini drk tsydilr, mhrib v


qntkm il d ls nu yrnmy chd gstrrdilr.3
Hzrt Bqir () buyurur:

lmi fydl ln lim ytmi min biddn stndr.4

Min cihddn stn


Pymbri-krm (s) buzr bl buyurmudur:

Th sursi, y: 114.
Mcdil sursi, y: 11.
3
Bihrul-nvr, c. 1 sh. 185.
4
suli-kfii, c. 1 sh.33.
1
2

16

y buzr! Bir st lmi mzkir il mul lmq, min


gcnin svbndn ki, hr gc min rkt nmz qlb v min
mhrib v Qurn tilvtindn stndr.1
Yn d buyurdu:

y buzr! Bir st lmi mzkird turmq bir ilin


ibdtindngndzlri ruc tutub v gclri nmz
qlmqdn stndr. limin zn bmq qul zd tmkdn
stndr.2

ki hdis yrnmk v ltm il ibdt


Hzrt Pymbr (s) buyurub:

Hr kim iki hdis yrns, nlrdn kml ytimk n


istifd ts v y bqlrn yrts, nlr d hdislrdn
istifd tslr, bl bir sin mli ltm ilin ibdtindn
stndr.3
Hzrt li () buyurur:

Hikmt v lm mminin itirdiyi ydir. n gr


mnfiqdn ls d nu yrnin.4
Hzrt Pymbr (s) buyurmudur:

Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 153.


Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 153.
3
Bihrul-nvr, c. 2, sh. 152.
4
Nhcl-bl, sh. 481.
1
2

17

y li, y imnn sirindndir; ksb ikn hsn tmk,


cmtl insfl rftr tmk, bqlrn lm yrtmk.

limlrd ln b islt
Pymbr (s) buyurub:

Ylnz sizi b ydn uzqldrn v b y dvt dn


liml turun: kdn yqin, riydn ils, rqvtdn zhd,
tkbbrdn tvzkrl, ynt v hiyldn yirhl
dvt tsin.1

Bir st mtli v ytmi il ibdt


Pymbr (s) buyurub:

limin bir st lm srf tdiyi vt bidin ytmi il


ibdtindn stndr.2

1
2

Mstdrkl-vsil, c. 7 , sh. 327.


Bihrl-nvr, c. 2 sh. 23.

18

limin biddn stnly


Pymbrimiz (s) buyurub:

ytn insnlr bidt dru kir. Bl ln surtd


limlr insnlr gh dib kindirir, bid is ncq ibdt
qplrq trfn fikir vrmir v bunu nlmr.1

limlrin irtd fti


mm Rz () buyurub:

Qiymt gn bid dyilr: Sn y insn idin, ibdt v


kml ytimyin n ldn. mm fqih v lim
dyilr: y li Mhmmdin (s) ytimlrinin himydr! Sn
nlr hidyt tdin, ziflr mhbbt gstrdin. ndi
yrtdiyin slr ft t. , nlr ft dr v bzi
girdlrini is cnnt prr. Bun gr d liml bid
rsnd frq vr.2
mm li () buyurub: Bir st liml turmq llh
ynnd min ibdtdn dh svimlidir. liml cm

1
2

Bihrul-nvr, c. 23, sh. 24.


Mstdrkl-vsil, c. 17, sh. 32.

19

mscidind nmz qlmq yz min rkt brbrdir. Qyricm mscidind is min rkt svb vr.

n pis v n y insn
mm Sccd () buyurub:


...
llh Dnyl pymbr vhy tdi: Mnim ynmd n
pis v dmn insn limlr zillt gz il bn v n tb
lmyn childir. n y insn hmi limlrl ln v
nlr lg qrr vrn dmdr.1
limlr htirm hqd hdislrd dyiln lu
buyuruqlrn knrnd bir qdr d mlsiz limlrin
mzmmti brd gstrilr vrdr. lbtt, burd
dyilnlr ylnz dini thsili ln ruhnilr id dyil,
mumiyytl, ri vzif v gstrilrdn bri ln hr bir
mslmn iddir.

mlsiz limin mzmmti


mm li () buyurmudur: Tvrtn rnc hisssind
b buyuruq vrdr ki, mn hr shr nu um svirm:
mlsiz lim ytn kimi, zlm sltn Firn kimi, tmhkr
fqir vrlnn qrsnd b yn it kimi, istifd dilmyn
srvt krpic kimi v zruri v htiyc lmyn hllrd vdn
n qdn kniz kimidir.2
Ustdlrdn birin ddilr: Siz niy lq drsi dmirsinin?
Ddi: Qurnn iki ysi mni bu idn uzqldrb:
1
2

suli-kfi, c. 1, sh. 36.


Nsyih, sh. 223.

20

Siz nc insnlr y ilr mr dirsiniz ki, znz


unudursunuz? Hlbuki siz llhn kitbn uyursunuz. Bs,
niy fikirlmirsiniz?1 Bq bir yd buyurur:
ml tmdiyiniz sz dmkdn qrun. Bu llh brk
qzblndirir.2

Dnyprst lim v dinsiz lm


Hzrt Pymbr (s) buyurmudur:

Hr ks fr tmk n lm yrns, chil kimi dnydn


gdr. Hr ks nu ncq dmk n yrnrs, mnfiq kimi
lr. Hr ks nu mbhis v cdl n yrnrs, fsiq lr.
Hr kim nu vrlnmq n yrnrs, dinsiz lr. Hr kim
nu ml tmk n yrns, rif v mvhhid lr.3

Ylksn
mm Sdiq () buyurur: llh-tl Dvud () bl vhy
tdi:

Dnyprst limi mniml z rnd vsit qrr vrm.


nki sni mnim mhbbtimdn uzqldrr. Dnyprst
Bqr sursi, y: 44.
Sf sursi, y: 3.
3
l-Mvizl-ddiyy, sh. 262.
1
2

21

limlr bndlrin ylunu ksndir. Mn n z nlrdn z


minctmn irinliyini lcm.1 mm Sdiq () buyurub:

limin bir gnh blnmm chilin ytmi gnh


blnr.2

limin ts v tbil ssi


Hzrt Pymbr (s) buyurub: limin ts tbil ssi
kimidir ki, tzlikl cmt ytir. mm chilin tsn
nun ndnl rtr.3
Hzrt li () buyurub: limin ts byk cinytdir.
limin ts lmdkilri fsd srklyr.4

limin ts snm gmiy bnzyr ki, zn v


bqlrn qrq dr.5

Un brdrl
Bir gn bu Hnif bir yrdn kirdi. Bir un uuq bir
yrdn kmk istdiyini grd. U ddi: zn qru ki,
ylmysn. Uq bu Hnify ddi: y y! Mn
ylmql h n lmz. gr sn ylsn, snin btn
trfdrlrn ylr. bu Hnif un zksn tccb tdi.

suli-kfi, c. 1, sh. 46.


suli-kfi, c. 1, sh. 48.
3
Nhcl-fsh, sh. 357.
4
Qrrl-hikm, sh. 47.
5
Bihrul-nvr, c. 2, sh. 58.
1
2

22

Musnn () lms
llh Musy () buyurdu: ndiy qdr lis bir ml
tmisn? Ddi: Bli, nmz qlmm, ruc tutmum v zikr
tmim. llh-tl buyurdu: Nmzn Sirt krpsndn
kmyin n bir vsitdir. rucun chnnm ti n
qlndr. Zikrin is cnntd drcni rtrndr. Hzrt Mus
() ld v ddi: lhi! Mn l bir i yrt ki, ylnz snin
n lsun. Buyurdu: Mzlum kmk tmisn, pltrsz
gydirmisn? Susuz su vrmisn? lim hrmt tmisn?
Bunlr lis mllrdir.1
Pymbr (s) buyurub:

B y irtin msibtlrindndir: 1. Nmz qlmmq;


2. limin lm; 3. Dilnini midsiz tmk; 4. t-ny
ittsizlik; 6. Zkt vrmmk.2 Yn Pymbr (s) buyurub:

limlrl turmq ibdtdir.3


li () buyurur:

Yltqlq v pllq mmindn uzqdr, ylnz (msbt


mnd) lm ylund.4

Nsyih, sh. 110.


l-Mvizul-ddiyy, sh. 262.
3
Bihrul-nvr, c. 1, sh. 204.
4
Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 19.
1
2

23

Hzrt Zhrnn (h.) msibti


bn bbs dyir: Hzrt Zhr (h.) vft dnd li ()
mscidd idi v Hsn v Hsyn () d vd y idilr. vd
ylnz sm bint mys vr idi. sm msibtin rlndn
nl drk lr hld vdn d. Qpnn qrsnd Hsn
v Hsynl rstld. nlr ddilr: nmzn vziyyti
ncdir? sm susduqd, nlr hycnl v dil ldulr v
Hzrt Zhrn ytm hld grdlr. Hsyn () nsn
trpdrk nun lmndn br tutduqd, bl sslndi:
Qrdm, sn b sl vrirm! Snr fryd drk ddi:
Y Mhmmd (s)! Bu gn snin vft msibtin bir dh
tkrr ldu! nmz vft tdi! Hsn v Hsyn () mscid
trf qrq hdisni liy () br vrdilr. Bu br mm
qdr srstd ki, tqtsiz hld yr yld. rd lnlr
Hzrti yltdlr v mm ullr il birg v qytd. nlr
smn lr hld Zhrnn cnzsinin ynnd grdlr. li
() Zhrnn (h.) zndn prn gtrd. mm nun
vsiyytnmsini bln ltndn gtrb udu. rd bl
yzlmd: milu, mnim qslm gcy sl v gc d
kfnlyib, nmz qlb trp tpr. Bu bri h kim
bildirm. Sni llh tprrm v vldlrm slm ytir...
li () nun vsiyytin ml drk vsf lunmyn bir qmqss il, lr gzlrl n gc qsl vrib, kfnlyib trp
bsdrd.1

Bihrul-nvr, c. 43, sh. 214.

24

nc mclis
SLMD VLNM
lbtt, suby kiilri v rsiz qdnlr, knizlri v
qullr bir-biri il vlndirin. T ki, mminlr rsnd suby
kii v rsiz qdn qlmsn. Fqirlikdn qrmyn. gr
qdn v kii fqirdirs, llh z ltf il nlr htiycsz
dck. llh-tl bndlrindn brdrdr.1

Dnynn yri drd yddir


Pymbr (s) buyurub:

gr bir s drd y vrils, dny v irtin yrini


qznr: 1. Slm bdn; 2. Zikr dn dil; 3. Zikr dn qlb;
4. Slh nm.2

Drd y rhmtin nzil lmsn sbb lr


Pymbr (s) buyurub:

1
2

Nur sursi, y: 32.


Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 108.

25

llhn rhmt qplr drd vt lr:1. Y yn


vt; 2. vld mhbbtl tnn zn bn vt; 3. Kbnin
qps ln vt; 4. vlnm vt.1
mm Sccd () buyurur:

Hr ks suby bir si vlndirs, llh-tl qiymtd


nun bn hlq tc qyr.2

Min qsrd min huri


Pymbr (s) buyurub:

Hr kim iki mmini vlndirmy ls, nlr il qurn


qdr llh nu hr biri drr v yqut qsrd yyn min huri
il vlndirr.3

Nikhn trki llh qr bhdir


Pymbr (s) buyurub:

Hr ks ksbl gr vlnms, llhn qdrt v ruzi


vrmsin kk dir. 4 Pymbr (s) digr bir hdisind
buyurub:

vln, nki vlnmkd brkt vr.5


Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 152.
vlil-lli, c. 3, sh. 251.
3
Vsil-i, c. 20, sh. 47.
4
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 172.
5
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 162.
1
2

26

n gzl cq
Pymbr (s) buyurub:

slmd llh ynnd nikhdn svimli v ziz cq


ydur.1

n pis v n y mmt
Pymbr (s) buyurub:

Sizin n pisiniz vlnmynlrdir. nlr, ytnn qrd


hsb lunurlr.2

mmtimin n y slri vlilrdir v n pisi is


vlnmynlrdir.3 Bq bir hdisd buyurur:

Suby vft dnlr gr dnyy qyd bilsydilr,


mtlq vlnrdilr.4

vlinin iki rkt nmz subyn ytmi rkt nmzndn


stndr.5 Pymbr (s) yn buyurub:

mmtimin n stn qdnlr mhriyysi z ln gzl


siml qdnlrdr.6
Bihrul-nvr, c. 13, sh. 22.
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 156.
3
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 156.
4
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 157.
5
Vsil-i, c. 14, sh. 6.
6
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 161.
1
2

27

Mhbbt mhriyy il dyil


Hzrt li () buyurmudur:
Qdnlrn mhriyysini tmyin ki, dvt yrdr.

lilik dnin rtlri


mm Bqir () buyurub:

gr li gln sin dini v mntdrl qntb


ls, qznz nunl vlndirin. ks hld is, yr znd
fsd b vrr.1

Pklqdn bq h n
mm Rz () buyurub:

gr qznz li gls, dini v lq y ls, qbul


din. Ksblq, grk, vlnmy mn lmsn. nki Qurn
buyurur: gr fqir lslr, llh ltf il nlr htiycsz
dr. llh gnilndirn v ghdr.2

sn nikh
i lminin fqih v limlrindn ln Kiful-it kimi
mhurlm mrhum ytullh y Cfr Kbir (rh.),
cmt rsnd byk nfuz mlik idi. , bcrd qdr
1
2

Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 189.


Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 188.

28

cmt kmk dirdi. Bir gn , drsd tlbsinin szl


lduunu grd. ncq tlb utnd n bir sz dy
bilmirdi. y nunl qdr shbt tdi ki, tlb dil
glib ddi: Qzn mn r vr. y nu vin prb
qznn qdini tlb n udu. nlr hmin gn vlndilr.1

Fsiq v rbr li
Pymbr (s) buyurmudur:

Hr kim qzn fsiq r vrs, hr gn nun n min


lnt nzil lr!2
Pymbr (s) buyurmudur:

Qzn rbr r vrn s l bil, nu zin tmy


gndrib!3

Bir il ibdtin svb


Pymbr (s) buyurub: llh-tl bqlrn
vlndirmy ln sin hr ddmn v szn birillik
ibdtin svbn (ki, gndzlri ruc v gclri nmz ql)
t dr.4

n y ft





Hkythy-nidni, sh. 207.


Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 192.
3
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 191.
4
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 191.
1
2

29

n stn ft insnn iki nfri vlndirmk n tdiyi


kmkdir. mm Sdiq () buyurub:

Ruzi nm v il il birlikddir. 1 Hr kim vldn


vlndirmy gc td hld vlndirms v vld
gnh bts, nun gnhlrnn yrs vlidynin ml
dftrin yzlr.2
Pymbr (s) buyurmudur:

vldn t bynundk hqq n y d qymq, bli


lnd nu vlndirmk v Qurn yrtmkdir.3

Ytmi min brkt


Glin r vin glnd gr nun yn yuyub suyunu vin
hr trfin spslr, vdn ytmi min ksblq uzqlr,
ytmi min brkt nzil lr. Glinin bn is ytmi min
rhmt tklr v nu dlilik v r stliyindn qruyr.4

Pymbr (s) buyurub: zmn gc yq qlmq


cizdir: 1. Qurn uynd; 2. lml mul lduqd; 3. r
vin glin gtirilnd.

mm linin () msibti
Pymbr (s) buyurmudur:
suli-kfi, c. 5, sh. 331.
Zlil-nvr, c. 3, sh. 221.
3
Mstdrkl-vsil, c. 15, sh. 128.
4
Cmil-br, sh. 276.
1
2

30

Mn iki qiymtli yiQurn v hli-bytimi sizin


rnzd mnt qyurm ki, gr nlr blnsnz h vt
ylunuzu zmzsnz... mm dmliyik ki, y Rsulullh,
sizdn snr hkimiyyt stnd dny hrislri hns zlmlri
hli-bytiniz rv grmdilr, Zhrn sill vurdulr, lini v
dust tdilr, libl mscid prb zrl byt tdirdilr v
rd is mhrbd bn yrdlr!

Mhmmd Hnfiyy dyir ki, tm dny il vidlmq


istyrkn buyurdu: Mni nmz qldm yr prn.
Hzrti ddiyi yr prdlr. Bu zmn cmt l kdrl
lyrd ki, z qlrd insn cn vrsin. mm Hsyn () lr
hld tsn bb ddi: Sizdn snr biz n drik! Sizin
msibtiniz Pymbrin (s) vft kimi bizim n
rdr! llh nd lsun, sizi bu hld grmk mnim n
dzlmzdir! mm buyurdu: Hsyn! Yn gl. Hsyn
yl gzlrl n ynld. mm li () nun gznn
yn li il silrk lini nun ryinin stn qyub buyurdu:

...
lum, llh sn sbir vrsin, sn v qrdn n
byk svb t tsin. Skit l v lm ki, llh bu byk
msibt gr sn cr vrsin.1 Bq rvyt gr li (),
Hsyn () bb ddi:


y b bdillh, snsn bu mmtin hidi! Bllrnn
mqbilind sbirli v tqvl l. Bundn snr bq
1

Bihrul-nvr, c. 42, sh. 289.

31

vldlr d mm grmy gldilr. mm nlr d sbiri


tvsiy tdi. Bu rfd bzn Hzrt z d nlr qulrq
lyrd...1

Sqnmyi-li-Mhmmd, sh. 48.

32

Drdnc mclis
QDININ R QRISIND VZFLR
Qdnlrn rlrinin bynund hquqlr vr. Nc ki,
kiilrin nmlrnn bynund ri hquqlr vrdr. Lkin
kiilrin qdnlrdn stnly vr. llh izztli v hikmt
shibidir.1
Pymbr (s) buyurmudur:

llh rini incidn qdnn nmzlrn v y mllrini


rini rz tmyinc, qbul tmz. qdn mr byu ruc
tuts, nmz qls, qullr zd ts v btn mln hsn ts
d. Hmin qdn chnnm dil ln ilk s lcq. Snr
Pymbr (s) buyurmudur: Kii d nmn incits, hmin
zblr dr lcq.2
mm Sdiq () bu brd buyurub:

Qdnlrn n ys bir yi n vrsk kr dn,


vrmynd is qn ln qdndr.3

Bqr sursi, y: 228.


Vsil-i, c. 14, sh. 116.
3
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 161.
1
2

33

Bir qurtum su il ltm illik gnhn blnms


mm Sdiq () buyurub:

Qdnn rin bir qurtum su vrmsinin svb bir ildn


rtq ln ibdtin (gndzlr ruc tutub gclr nmz
qlmql) svbn brbrdir. gr qdn rin su vrs, llh
cnntd nun n bir hr tikr v nun ltm gnh v
tsn blyr.1

rdn ksmyin gnh


Pymbr (s) buyurmudur:

ri il ksn qdn z gnhsz ls d, qiymtd Firn,


Hmn v Qrunl chnnmin n tbqsind lcq.
Mgr tvb d v rinin ynn qyd.2
mm Sdiq () buyurub:

1
2

Vsil-i, c. 14, sh. 123.


Vsil-i, c. 14, sh. 123.

34

gr qdn rin ds ki, mn sndn h vt yir


grmmim, nun y mllrinin cri mhv lr.1

Chnnmin srmsi
Pymbr (s) buyurub:

gr qdn qzbl rin bs, qiymtd chnnm


tinin kl il nun gzn srm krlr.2

gr hmil qdn rinin pis szlrin dzs v rksiy


gstrms, llh hr bir szn mqbilind hmin qdn
ruc tutnn v mchidin svbn vrr.3

n y qdn
Pymbr (s) buyurub:

n y qdn zn utnmdn rin tqdim dn


qdndr. gr qdn z v ri sblnd ds ki, mndn
rz lmync sndn l kmycym, , n y
qdndr.4

Vsil-i, c. 14, sh. 162.


Mstdrkul vsil, c. 2, sh. 548.
3
Mstdrkul vsil, c. 14, sh. 245.
4
Mstdrkul vsil, c. 14, sh. 161.
1
2

35

Hmil qdn v hid svb


Pymbr (s) buyurub: Qdn hmil lduu v vld
sddn ksiln qdr kfirlrl dyn dy kimidir.
gr bu vt vft ts, hid svb qznr.1

Chnnm ti nfri yndrmz


Pymbr (s) bu brd buyurmudur: Chnnm du
nfri yndrmz: 1. rin itt dn qdn; 2. rinin tin
vtlrnd sbir dn qdn; 3. t-nsn ylq dn
vld.2

llhn qzbi
Pymbr (s) buyurub: rindn iczsiz vdn n
qdn rini rz dn v v qydn qdr llhn qzbin
dr lr. Sbbsiz rindn bnmq istyn qdn
cnntin iyi hrmdr. ri rz ln qdn cnntlikdir.
mm Sdiq () buyurub: llh yddi gn rin idmt
dn qdnn zn chnnmin btn qplrn (yddi qp)
blyr v cnntin btn qplrn (skkiz qp) r.3
Pymbr (s) buyurmudur:

rin cinsi ynln rzlq vrmyn qdnn y


ilrinin svb iln drisindn yrld kimi nun ml
dftrindn yrlr.4

Mstdrkul vsil, c. 14, sh. 161.


Nsyih, sh. 111.
3
Rh sdt, sh. 15.
4
Llil-br, c. 3, sh. 286.
1
2

36

Qdnn rin scdsi


Bir gn Pymbr (s) nsrdn ln bir sin hytin


dil ldu. Bu vt hytdki qyun Pymbri (s) grn kimi
nun qrsnd scd tdi. bu Bkr ddi: Biz scd tmkd
qyundn dh yyq. Pymbr (s) buyurdu: Bnd
bndnin qrsnd scd tmmlidir. lbtt, gr bu i ciz
lsyd, qdn rinin qrsnd scd tmyi mr drdim.1

Qdnlrn cihd
Hzrt li () buyurub:

Qdnn cihd nun rin y bmsdr.2


mm Bqir () bl buyurub:

Qdn n h bir ft rinin rzl qdr fydl


dyil.3

Qdn rinin mln qrumqd msuldur


Pymbr (s) buyurmudur:



Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 246.
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 246.
3
Sfintl-bihr, c. 1, sh. 561.
1
2

37

Kii ilnin bsdr v hr b riyyti qrsnd


msuliyyt dyr. Qdn is rinin mln qruml v d bu
id msuliyyt dyr.1

Bir gc yq qlmn svb


Pymbr (s) buyurub: gr qdn du vt ls, llh
n hid svb vrr.U qrumq n bir gc yq
qlnn svb llh ylund ytmi qul zd dnin svb
qdrdir.2
Pymbr (s) buyurub: nd lsun mni pymbrliy
mbus dn llh, gr qdn rindn iczsiz msthb ruc
tuts, gnhkrlrdn hsb lunr. Ylnz qz v y nzir
rucundn bq.3
Pymbr (s) buyurub:

llh rinin sn yln y pltrn crn qdnn llrini


chnnm dundn ln mlr il zr.4
Pymbr (s) yn buyurub:

Mni rislt sn llh nd lsun, gr qdn rinin


mntiqli szn qbul tms, qiymt gn nu dilindn sr
v dilini tli mlrl tikrlr.5
Pymbr (s) digr bir hdisd buyurub:

Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 248.


Nhl-fsh, sh. 106.
3
Mstdrkl-vsil, c. 2, sh. 548.
4
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 238.
5
Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 238.
1
2

38

Mni pymbr sn llh nd lsun, qdnn iczsiz


rinin vindn sdq vrmsi y dyil. gr rindn
iczsiz sdq vrs, nun svb rin ytir, qdn
bdbtilik nsib lr.1

rin mln urlmq


Hzrt Mhmmd (s) buyurub: Yddi v rhmt nzil
lmz:1. Sbbsiz qdn tlq vriln v; 2. rin tb
lmyn qdn ln v; 3. mnt ynt lunn v; 4.
Zkt vrilmyn v; 5. lnn vsiyytin ml lunmyn
v; 6. rb iiln v; 7. rin mln urlyn qdn ln
v.

nsnn z qhumlrnn li il lm
Pymbr (s) buyurub:

l bir gn glr ki, insnn lm y tsnn y nsnn,


y nmnn, y vldlrnn, y qhumlrnn, y d
qnulrnn li il lr. Srudulr: Bu i nc mmkndr?
Buyurdu: nu sd hyt lduun gr thqir dr, hmi
nu dny mln ytimkd tviq dr v nu l ilr
vdr drlr ki, ii tmy qdrti tmz v bu yll nu
ldrrlr.2

1
2

Knzl-mml, c. 16, sh. 48.


rhi nhcl-bl, c. 1, sh. 47.

39

Ftim (h.) il mhur ln qdnlr


Qdnlrn dstsi qbir zb grmzlr v Ftim (h.)


il mhur lcqlr: 1. rinin tinliklrin dzn sbirli
qdn; 2. rinin pis lqn dzn qdn; 3. mhriyysini rin
blyn qdn.1

Hr ddm min hid svb


Pymbr (s) buyurub: Qdn v ri rsnd slh
yrtmq n ln s llh-tl bu yld gtrdy
hr ddmn min hid svb v dnd hr sz bir il
ibdtin svbn (gclri nmz qlb, gndzlri ruc
tutuln) vrck.2
Bir n qrd vr idi ki, nlrdn hm rz idi. nlrdn
byk qrd hmdn cvn grnrd. Bunun sbbini
srund ddi: nki nmm lqdr. H vt mni
qmgin tmir.
Bir filsfdn srudulr: Sn nc kmillik drcsin
ytidin? , bl cvb vrdi: Tqvl nmmn gzl lq
hytn tinliyinin mnim lm v hikmt yrnmyim mn
lm qymd.

mm Hsnin () msibti
mm Hsn () vriln zhr kimyvi bir mdd idi ki,
gr nu bdnin zrin tksydilr, hng kimi drisini
dryrd. Bllikl, Hzrtin mdsinin divrlr drnd v
1
2

l-Mvizl-ddiyy, sh. 146.


Milul-br, c. 3, sh. 226.

40

mdnin dilind iddtli qnm bld. Bundn snr


mmn hl dyirk lu miqdrd qn qusdu.
Cnd dyir ki, bir df mvlmn grn gtmidim.
Birdn shbt snsnd Hzrt zn tutrq ir il tt
istdi. Tti gtirib nun qrsn qyduqd, gzndn qnl
y dmclrnn dn v zndn lt qn tkldyn
grdm. Ddim: ! Niy bu drd drmn tmirsiniz?
Buyurdu: Cnd! Mnim lmm n il drmn tmk lr?
Nhyt, bir zmn mmn vindn ivn sslri ucld v
b Mhmmd () dnydn gtdi...1

Mqtli-Flsfi, sh. 47.

41

Binci mclis
RN RVD QRISIND VZFLR
, llhdr ki, sizi vhid bir vcuddn yrtd. V ndn
qdn mqddr tdi ki, qdnl rm l.1

Qdnlrnzl insfl rftr din. gr ndn unuz


glms, nifrtinizi izhr tmyin. nki llh sizin unuz
glmyn ylrin und sizin n lu yir qrr
vrmidir.2
mm Sdiq () buyurub:

r v dil lnd ilsin slm vrmlidir. vvl


yqqbsnn ssi, y skrmkl gliindn ilsini brdr
tmlidir ki, un glmyn bir y gzn dymsin.3

rin nmn bms ibdtdir


Pymbr (s) buyurub:

rf sursi, y: 189.
Nis sursi, y: 19.
3
Bihrul-nvr, c. 76, sh. 11.
1
2

42

rin nmn bms ibdtdir v gnhlrnn kffrsi


hsb lunur.1
Pymbr (s) digr bir hdisd buyurub: Hr ks ilsin
idmt tmkdn z virms v ikyt tms, bu i nun
byk gnhlrnn kffrsi, llhn qzbini sndrr, y
mllrin drcsini ldr.2
mm Sdiq () buyurub:

ilsi il mhribn dlnn ksin ruzisi rtr.3

Ytmi dlu sill


Pymbr (s) buyurub:

gr bir kii nmn bir sill vurs, llh chnnmin


vlisin mr dr ki, nun zn ytmi dlu sill vursun. Kii
lini nmhrm qdnn bir tkn vurs, qiymt gn l
chnnmin dlu mlr il tikilr.4
Pymbr (s) hminin buyurub:

nsnn imn rtn zmn nmn mhbbti lr.5

Lilil-br, c. 3, sh. 285.


Bihrul-nvr, c. 104, sh. 132.
3
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 104.
4
Vsil-i, c. 2, sh. 54.
5
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 104.
1
2

43

sir hsn
mm Kzim () buyurub:

nsnn ilsi sir kimidir. n gr d grk llhn


nmtlrindn ilsi n rclsin. Bu id shlnkrlq ts,
mmkndr ki, nmti ldn vrsin.1
mm Rz () buyurub:

Kiiy ilsinin rifhn rtrms vcibdir ki, nlr d nun


lmn rzulmsnlr.2
Pymbr (s) buyurmudur:

Qrdm Cbril hmi qdnlr hrmt tmyi tvsiy


drdi. Gmn tdim ki, rin nmn uf bl dmsi ciz
dyildir. Bq bir hdisd buyurub: Cbril qdnlr
qdr mn tvsiy tdi ki, nlr bmn hrm lduunu
dndm. vlnin, mm tlq vrmyin. nki tl gr
llhn ri lrzy glir.3
Pymbr (s) buyurub:

Mmin ilsinin istyi il ymk ymlidir. Grk hliyl d nun istyi il ymk ysin.4
Bihrul-nvr, c. 101, sh. 69.
Mnl yhzuruk-fqih, c. 2, sh. 34.
3
Nhcl-fsh, sh. 230.
4
suli-kfi, c. 4, sh. 3.
1
2

44

Rsuli-krm bl buyurmudur: Dny bir mldr. n


y ml is tqvl v slh qdndr. Sizin n ynz
qdnlr il mhribn lnlrdr.1

ilnin drdini kmk chnnm dun qr


siprdir
Pymbr (s) buyurub:

ilnin tinliklri il mrqlnmq chnnm dun qr


sddir. llh itt tmk llhn zbndn uzqlm
sbb lur.2
Pymbr (s) hminin buyurub:

Mluqtn ruzisi llhn hdsinddir. nlr n


lmnn sn n zrri, n d yri vr. Bunun n sn
ylnz irt svb ytir. Hqiqtn, il yk n byk
drddir.3

Kiinin nm n bznmsi
Hdislrin birind dyilir ki, kiinin bznmsi v gzlliyi
qdnn ifftini rtrr.4
mm Sdiq () buyurub: Kiinin brcudur ki, rvdnn
qrnn dyur, gyindir v tlrndn k.5
Nhcl-fsh, sh. 230.
Bihrul-nvr, c. 73, sh. 16.
3
Bihrul-nvr, c. 73, sh. 16.
4
Bihrul-nvr, c. 76, sh. 99.
5
Vsil-i, c. 3, sh. 184.
1
2

45

Min hidin svb


Bir gn Pymbr (s) Hzrt linin () vin gldi. Bu
vt li () mrci tmizlyirdi. Ftimyi Zhr () qznn
ynnd ylmidi. Pymbr (s) buyurdu: it, y
blhsn! Ddiklrim llh mridir. Hns kii rvdn v
ilrind kmk ts, llh nun bdnindki hr bir tknn
synd bir illik ibdtin (ki, gndzlri ruc tut, gclri
ibdt d) v Yqub, Dvud, s () kimi sbirli slrin
svbn vrr. y li! Hr kim ilsin kmk d v
kmyini ndn sirgmy llh nun dn hidlr
dftrind yzr v hr gc-gndz min hidin svbn
vrr. Hr ddmn Hcc v mr, min cihd, min st
grn gtm, min cm nmz, min dfnd itirk tm,
min c dyurm v llh ylund min t hsn tmyin
svbn vrr. Hyt yldn v ilrind kmk tmk
Tvrt, ncil, Zbur v Qurn umqdn, min siri zd
tmkdn, ksblr min dv hsn tmkdn stndr v l
bir sin yri cnntdir.1

ily idmt gnhlrn kffrsi


Pymbr (s) buyurmudur: y li! ily idmt byk
gnhlrn kffrsi, llh qzbini ytrdn, hurinin
mhriyysi, slh mllri ldn v drclri yksldndir.
y li! ncq sdiq hid v s ki, llh, dny v
irtin yrini n vrib ilsin idmt dr.2

Min t v gnh
Pymbr (s) buyurmudur:
1
2

Bihrul-nvr, c. 101, sh. 132.


Bihrul-nvr, c. 101, sh. 132; srus-sdiqin, c. 15, s. 300.

46

rvdn zin il ittihm dn ylnz mlun v mnfiqdir.


nki bl ittihm kfrdr v kfr is chnnmlikdir. Bs,
bl tmyin ki, bu iin pmnl v iddtli zb vr.1
Pymbr (s) buyurub:

Hr kim rvdn zinn nisbt vrs, slh mllri iln


drisindn yrln kimi ndn yrlr. Bdnind ln hr bir
tkn sy qdr ml dftrin min gnh yzlr.2

t lmq v qul zd tmk


Hzrt li () buyurub:

Hr ks ilsi n bir dirhm dyrind t ls, l bil


hzrt smilin vldlrndn ln bir qulu zd dib.3
mm Bqir () buyurub: Hr vt sfr gtdin, iln n
mtlq bir hdiyy l. Htt, bir y tpmsn yrdn d gtr
v hdiyy kimi znl pr.
Hzrt brhim () ldn vin qydnd ilsi n bir
hdiyy tpmd ki, prsn. v lib qytmsn dy, ln
dlrndn bir z gtrb, miniyinin urcunun tkd. v
tnd urcun yr dd v birdn llhn qdrti il btn
dlr un vrildi.
mm Sdiq () buyurub:

Birhrul-nvr, c. 103, sh. 249; Cmil-br, sh. 446.


Hmin.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 32.
1
2

47

Sfrdn qydnd mmkn lduu qdr ilniz


hdiyy gtirin.1

ki s llhn qzbi tutr


Pymbr (s) buyurmudur: Hr ks rvdn qdr
ziyyt vrs v rvd mcbur qlb rin pul vrs ki, nu
bsn, llh hmin s chnnmdn z cz vrmz.
nki llh-tl ytim zlm lunnd qzblndiyi kimi,
nm zlm dnd d qzblnir.

Fdkrln n stn drcsi


Bir sin pis lql rvd vr idi. mm hmi
sbir dirdi. Dstlr n ddilr: Niy nu bmrsn ki,
ndn ils lsn? Ddi: nki qrurm ki, tlqdn snr
bq biri il vln v pis lqn gr nu incid.2

mm Hsynin () msibti
mm Bqir () buyurmudur: Hr ks mm Hsynin ()
msibtin lyrq bir zrr bl gz y tks, llh nun
drylr qdr vsti v ulduzlrn sy qdr gnhlrn (gr
vrs) blyr.3
mm Sccd () dyir: Kuflilr linin () ynn glib
yn ymdndn ikytlnrk ddilr ki, du t, llh
bizim n y gndrsin. mm li () lu Hsyn ()
ddi: Ql, llhdn y dil. mm Hsyn () y
qlrq llh hmd-sn tdikdn v Pymbr (s) slm
Vsil-i, c. 8, sh. 337.
brtli hdislr, sh. 32.
3
Thftul-mclis, sh. 215.
1
2

48

gndrdikdn snr du tdi. Hzrtin dus qurtrmm llh


gydn lysn y gn-drdi. Htt l rblri Kuf
trfndn glib br vrdilr ki, drlr v biybnlr su il
dlmudur.1
mm hmin kuflilr mm Hsyni () Kufy dvt
drk gn Frt ynn knrnd susuz sldlr,
Hzrtin susuz hld bn ksmkdn lv, krp li
sgrini susuz hid tdilr, Hzrt blfzlin bdnini
Frtn knrnd tik-tik drdlr...

mm Hsynin () buyuruqlrnn klliyyt, sh. 160.

49

ltnc mclis
NSYYT QYDLRI (1)
Hqiqtn, mminlr bir-birinin qrddr. Bs hmi z
din qrdlrnzn rsnd slh yrdn. llhdn qrun
blk rhm lunsnz.1
mm Kzim () buyurub:

nsnlrl dstluq ln yrsdr.2

Slm llhn dlrndn biridir


Pymbr (s) buyurmudur:


[ ]

Slm, llhn dlrndn biridir. n gr d slm z


rnzd yyn. gr bir kii mslmnlrn ynndn ks v
nlr slm vrdikd nlrdn cvb itms, mslmnlrn
n ys n slm vrsin.3

Hcrt sursi, y: 10.


Vsil-i, c. 11, sh. 403.
3
Mstdrkl-vsil, c. 8, sh. 302.
1
2

50

Mslmn mslmn qrd il grdy zmn n


slm vrsin v nunl ll grsn. nlr bir-birindn
yrlmm gnhlr blnr.1
Hzrt li () buyurub:

Rsulullh biz mr dib ki, gr bir kii sizin ynnz


gls v slm vrms, ynnzd ymk ls bl, nu
sfry dvt tmyin.2

Slml cnnt giri


Pymbr (s) buyurub:

Hns tyf slm z rlrnd yys, llh zbndn


mnd qlr. gr siz bir-biriniz lu slm vrsniz,
cnnt dil lrsnz.3Uqlr slm vrmyi ln qdr
trk tmyin. Mndn snr bunu mnim snnim kimi ydigr
slyn.4
Mqdds Incil kitbnd dyilir:

Mminlr rsnd slm vrmk zlnd, dmnilik v


kin lr.5

blisin lms
Pymbr (s) buyurub:

Mstdrkl-vsil, c. 8, sh. 359.


Hmin, sh. 356.
3
Hmin, sh. 363.
4
Hmin, sh. 212.
5
Hmin, sh. 360.
1
2

51

Bir mmin z mmin qrdn slm vrnd lntlnmi


blis lyrq dyr: Vy lsun mn! Bunlr bir-birindn
yrlmync gnhlr blnr. 1 Bir-birinizl grnd
slm vrin ki, kinlr qlblrdn sn.2

Gnh c yrpqlr kimi tklr


mm Sdiq () buyurmudur:

gr iki mmin bir-biri il grs, llh hmi nlr


rhmt gz il br. nlrn gnhlr c yrpqlr kimi
tklr.3

frin dmyin svb


mm Sdiq () buyurub:

Hr ks mmin qrdn frin v mrhb ds, llh


qiymt qdr nun n mrhb yzr.4
mm Bqir () buyurub:

Mmin tbssm tmyin svb vrdr.5


Hmin.
Nhcl-fsh, sh. 610.
3
suli-kfi, c. 2, sh. 182.
4
Hmin, sh. 206.
5
Hmin, sh. 183.
1
2

52

y nifq sbb lr
Pymbr (s) buyurub:

Hr ksd islt vrs, ruc tutn v nmz qln ls d


bl mnfiqdir: 1. timd lunn s ynt dnd; 2.
Yln; 3. Vdsin vf tmyn s.1
Pymbr (s) buyurub:

Sn qr ynt dn ynt tm ki, nun kimi


lmysn, silyi-rhmi dvm t, htt sninl silyi-rhmi
ksslr d.2
Pymbr (s) buyurmudur:

gr ruc ln s din qrdnn qn ls v v


shibin minnt lmsn dy, (htirm qsdil) brdr
tmdn iftr ts, llh n bir illik rucun svbn vrr.3

Qn hrmt v bir milyn infq


Pymbr (s) buyurmudur:










Hmin, sh. 291.
Nvdir, Rvndi, sh. 6.
3
suli-kfi, c. 4, sh. 151. lbtt, mqsd msthb rucdur v bir
d vt myyn lmyn rucu zhrdn qbq mq lr.
1
2

53

Qn hrmt dn ytmi pymbr hrmt tmi


kimidir. Hr ks qn bir dirhm hsn ts, llh ylund
bir milyn hsn dn s qdr svb qznr.1

mn mhv dn gnh
mm Sdiq () buyurub:

Su duzu ritdiyi kimi, mmin qrdn thmt vurn


sin d imn rdn gdr.2
Pymbr (s) buyurmudur: Mmin mmin qrdndn
zr istynd qbul tms, hmin s Kvsr hvuzund
mniml grmz.3

Qnq gnhlr mhv dr


Pymbr (s) buyurub: gr qnq bir v dil ls, v
shibinin gnhlr blnr.4
Pymbr (s) buyurub:

Qnq kfir ls d, n hrmt t.5

rdl-qlub, c. 1, sh. 138.


suli-kfi, c. 2 sh. 361.
3
Nhcl-fsh, sh. 610.
4
Hmin, sh. 400.
5
Cmil-br, sh. 214.
1
2

54

mm lninn () lms

Bir gn li () lyrd. Sbbini srund buyurdu:


Yddi gndr ki, vimiz qnq glmir.1
Pymbr (s) buyurub: Birinci, ikinci v nc gn
qn qulluq tmk nun hqqdr. mm gndn snr v
shibi qn sdq vrir. H ks qdr qnq qlmsn ki,
gnhkr hsb lunsun. Ddilr: Nc gnhkr lr?
Buyurdu: qdr qlr ki, v shibi nun rcini tdr
bilmz.2
mm Sdiq () buyurub:

Qnq gln mmin qrdn y qrlyn ks, snki,


llh ylq tmidir!3

Ksmk qn tkmk kimidir


Pymbr (s) buyurub: Hr ks gndn rtq din
qrd il ksl qls v bu hld ls, chnnm gdr.4
Hr ks bir il din qrd il ksl qls, l bil nun qnn
tkb.5 Bzr rtsi v cm m rhmt qplr lr.
Mriklrdn bq hmnn gnh blnr. mm din
qrd il dmnilik dn is blnmycq.6

Cmil-br, sh. 137.


isl, sh. 167.
3
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 298.
4
Nhcl-fsh, sh. 572.
5
Hmin, sh. 593.
6
Hmin, sh. 595.
1
2

55

Hr ks rl rvdn rsnd slh yrtm ls, llh


n min hidin svbn vrr. Bu id td hr ddm gr
llh n bir ilin ibdtinin svbn (gclr ibdt, gndzlr
ruc tutn) vrr.1

gn ksl qlmn gnh


mm Bqir () buyurub: gr iki mmin gn bir-biri
il ksl qls, nc gn mn nlr nifrt drm. Ddilr:
Mmkndr nlrdn biri gnhsz lsun. Buyurdu: , grk
mqssirin ynn gdib zn mqssir kimi gstrib nunl
brsn.2
mm Sdiq () buyurub:

Mlundur, mlundur ks ki, ndn brmq hi lun,


mm qbul tmy.3
Pymbr (s) buyurub: Hr ks iczsiz qrdnn
mktubun bs, l bil chnnm br.4

Vsil-i, c. 16, sh. 344.


isl, sh. 210.
3
Vsil-i, c. 16, sh. 270.
4
Hmin, sh. 58.
1
2

56

Hr ks iki nfrin rsnd slh yrtm ls, llhn


mlklri n slm v rhmt gndrr v n Qdir
gcsinin svb vrilr.1

Dvn trk tmyin svb


Pymbr (s) buyurub:

Hr ks dvn trk ts, (z hql ls d bl) cnntin


n y yrind nun n bir v tikilr.2

nsn kim v dvn trk tmyinc hqiqi imn


qzn bilmz. gr z hql ls d bl.3
mm Rz () buyurmudur:

limlrl chilcsin mbhis v dv tmyin ki, sizi


zlrindn uzqldrmsnlr. Ndnl d dv tmyin ki,
nlrn chil hcumlrn mruz qlmysnz.4
Hzrt li () buyurub:

Dmnilik v kindn uzqln ki, kk-bh yrdr v


slh mli mhv dr.5
mm Sdiq () buyurub: Hr ks mslmnn zn v
bn tir vurs, llh nun hr bir tknn mqbilind
qiymtd hmin tir vurn n bir nur yzr.6
Hmin, c. 18, sh. 441.
Bihrul-nvr, c. 2, sh. 139.
3
Hmin.
4
Hmin, sh. 137.
5
Hmin, sh. 135.
6
Svbul-ml, sh. 327.
1
2

57

Pymbr (s) buyurub: Hr kim mmini nrht dib


qmlndirs, bu iin gr dnyn kffr kimi vrs d bl
kifyt tmz.1

mm Sccdn () msibti
Minhl dyir: m hrinin bzrn dil ldum. mm
Zynlbidini () mbrk bynu zncirlnmi hld grdm.
yqlr tt kimi qurumu v qn bynmd. Ynlb
slm vrib ddim: cn, ncsn? Buyurdu: Minhl!
Yzid sir lnn hl nc lr? tm ldrlndn snr bu
qdn v uqlr ymk ymyiblr. Minhl ddi: cn! Bs,
niy rblqdn l msnz? Buyurdu: Minhl! Bu
rbln rty ydur, gn bynumun zncirini qzdrr
v bynumu yndrr. styirm ki, gdib bir qdr klglikd
turum.
Minhl dyir: Hzrtl shbt drkn nm Zynb (h.)
glib buyurdu: y qrdmn ydigr! Qyt, qrurm glib
sn llq vurrlr....2

1
2

Cmil-br, sh. 416.


Mqtli-Flsfi, sh. 89.

58

Yddinci mclis
NSYYT QYDLRI (2)
Siz grk y ilrd v tqvd bir-biriniz kmk
dsiniz. Gnhd v zlmd y. llhdn qrun. llhn
zb iddtlidir.1
mm Bqir () buyurub:

Hr ks mslmn qrdnn istyini yrin ytirmk n


sy ts, llh nu ytmi b min mlyin klgsind
slyr, nun hr bir ddmn llh bir ylq yzr,
gnhn pzr v drcsini yksldr. Bu idn uzqlndn
snr llh nun ml dftrin hcc v mrnin svbn
yzr.2
Pymbr (s) buyurmudur:

Sbh yrindn qlb mslmnlrn tinliklri brd


fikirlmyn ks mslmn dyil. Hr ks birinin y
mslmnlr, ddm ytinfrydn ss vrms,
mslmn dyil.3

llhn ziyrti
mm Sdiq () buyurub:
Mid sursi, y: 2.
suli-kfi, c. 3 sh. 283.
3
Hmin mnb, sh. 293.
1
2

59

Hr kim llh tir mslmn qrdn ziyrt ts,


llh n buyurr: Sn mni ziyrt tdin v sn cnntdn
z svb vrmrm.1

Btn slmlr qiym dn, l il grn v msfirl


qucqln ndr.2

Mminin ymyinin ql ytmi drdin drmn


Hzrt li () buyurub:

Mminin ymyinin ql ytmi drdin drmndr.3


Pymbr (s) buyurub:

Hr kim din qrdnn qbndn qln suyu is, llh


nlr rsnd mlk yrdr ki, qiymt qdr nlr n
istifr tsin.4

suli-kfi, c. 2, sh. 176.


Hmin.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 33. lbtt, burd ylucu stliklr
nzr lnmldr.
4
Mstdrkl-vsil, c. 17, sh.18.
1
2

60

Slh insnlrn ziyrti msumlrn ziyrtidir


mm Sdiq () buyurub:

Hr ks biziml silyi-rhm d bilms, bizim slh


ilrimizl silyi-rhm tsin ki, biziml silyi-rhmin svbn
qznr. Hr kim bizi ziyrt d bilms, ncq slh
dstlrmz ziyrt ts, bizim ziyrtin svbn nil lr.1

mntdrlq
Hzrt li () buyurub:

mntin shibi pymbrlrin vldlrnn qtili ls d,


nun mntini qytrn.2

Mslmn ynt tmyin zb


Pymbr (s) buyurmudur: Hr kim mslmn qrdn
ldts, llh nun brktini lr. nun hytn mhv dr
v nu zbn burr. Mslmn ynt dn dny v
irtd n bizlrdndir, n d biz ndnq.3

ynt v dinsiz lm
Pymbr (s) buyurub:
Mn l yhzurul fqih, c. 3, sh. 73.
Thful-uqul, sh. 217.
3
Iqbul-ml, sh. 612.
1
2

61

Hr ks mnt ynt ts v nun mntini


qytrms, mslmn vft tmz. Bir hld ki, llh n
qzblnr. llh nu chnnm prm mr dr. V ,
bdi chnnmd qlr.1
Ustdlrmzdn biri dyirdi: Kmid dindrlr mnt
v cmtn mln hmiyyt vrirdilr. Htt gr bir
nfr hmmdn zn rtmk n fit bl mnt lsyd,
ndn kis v ski kimi istifd tmzdi. nki bu i bir nv
yntdir.
Pymbr (s) buyurub:

Hr ks ymk yyn zmn bir c n bs v , c h


n vrms, llh nu l bir bly mbtl dr ki, drmn
lmz.2

Mmin hrmt
Pymbr (s) buyurub:

Hr kim mmini hl ts, mni hl dib. Mni


hl dn, llh hl dr.3

Mminin mmin mhbbtl b ibdtdir.4


mm Sdiq () buyurub:

qbul-ml, sh. 610.


Nhcl-fsh, sh. 574.
3
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 287.
4
Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 152.
1
2

62

Mmin y ilr yrdmdr, yy sddir, hytn


y tdbirl kirir v iki df ldnmz.1
llh-tl buyurur:

Mnim mmin bndmi r dn, mniml mhriby


qlm kimidir.2
mm Sdiq () buyurub:

Hr kim mminin qbrin ziyrt ts v nun qbrinin


stnd Qdir sursini yddi df us, llh nu v qbir
shibini blyr.3

Byklr hrmt
Pymbr (s) buyurmudur:

Hr kim (zndn) kiiklr rhm v (zndn) byklr


hrmt tms, bizdn dyil.4

S din ylund rm mslmn hrmt tmk, llh


hrmt tmkdir.5

suli-kfi, c. 2, sh. 241.


Hmin, sh. 254.
3
Mstdrkl-vsil, c. 2, sh. 77.
4
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 227.
5
suli-kfi, c. 3, sh. 240.
1
2

63

Hr kim yllr hrmt ts, llh nu qiymt gnnn


qrusundn ils dr.1

mm myninin (rh.) qrd il gr


mm myni (rh.) 1357-ci ild Prisdn rn glnd
Mhrbd hv limnnd mmn t vzi ln qrd
Psndid nu qrlynlrdn biri idi.Tyyr nnd
Psndid tyyrnin iin dil lub qrd il grd.
mm tyyrdn dmk istynd buyurdu: Grk qrdm
mndn qbq dsn. nki n hrmt tmk mn
vcibdir. mm bunu qbul tmk msullr n (siysi
chtdn v stlrl mm gzlyn kmrlr gr) tin
idi. Bun bmyrq, mm szndn dnmdi. Mrhum Hc
hmd (rh.) mslht bildi ki, vvl Psndid dsn.
Snr mm tk tyyrdn ric lsun.

Mlyin fryd
mm Sdiq () buyurub: Gc-gndz bir mlk fryd
dir: y llh bndlri! Gnhdn l kin. nki hyvnlr,
krplr v qclr lmsyd, l bir bl nzil lrd ki,
smklriniz bir-birin qrrd.2
Pymbr (s) buyurmudur:

Yl s qhumlrnn, qvmnn rsnd pymbr


kimidir.3

Nvdiri-Rvndi, sh. 7.
Nsyih, sh. 142.
3
Knzul-mml, hdis: 42632.
1
2

64

mm Bqirin () msibti
mm Bqir () Krbl hdissind ts il birg idi. ,
btn msibtlri v sirliyi yndn grm v z d zlm
mruz qlnlrdn biri lmudur. mmn () hdtinin
ncliyi bir qdr d mlum dyildir. Bu i Him ibn bdl
Mlikin gizli pln il hyt kmidir. Bl ki, Zyd ibn
Hsn Himn gstrii il bir tn yhrin zhr srtb nu
mmn hzurun gtirir v nun t minmyini isrr dir.
mm rsiz qlb t minir v bllikl, zhr nun bdnin
kir. Bundn snr mmn budlr zhrdn iir v
gndn snr hid lur.
mm mrnn r stlrnd vsiyyt tmidi ki, nu z
hrm pltr il kfnlsinlr.1 mm bbs mm Hsynin
pk v tik-tik lmu bdni Krbld gn yrd qld.
zmn mm Sccd () Bni-sd qbilsi il birg nu dfn
tmk n hsirdn bq bir y tpmdlr. Hzrtin bdni
qbir qyulnd z qibly trf qyulml idi. mm
tsnn b v bdni rsnd n qdr fsil vr idi. Hzrt
Zynlbidin () n d bilrdi! Hzrt qm-qss ir tsnn
bznn ksilmi dmrlrndn pd.
Dyirlr ki, bir hid ns Mdind Bqi qbiristnlnd
immlrn qbirlrini rqsz, gnbzsiz v qbir dsz grb
dmidir: y Bqi immlr, siz lp qrib v mzlumsunuz!
Bundn snr mn dh hid vldmn qbri stn n bir
gl qycq v n d nu silcym...

Suqnmyi-li Mhmmd, sh. 80.

65

Skkizinci mclis
SLY-RHM
llhl bld hd vf tmynlr llhn
birldirmy mr tdiyi yi sndrrlr (llh silyi-rhm
mr tmidi, mm nlr bun ml tmirlr). nlr yrd
fsd dirlr. nlr sl ziynkrlrdr.1
Pymbr (s) buyurub:



...


mmtimdn hzr v qib lnlr, kii v qdnlrn


slbndn qiymt qdr glck hr bir ks vsiyyt dirm
ki, silyi-rhm din. Bu i bir illik sfrl nticlns d n
ml din. nki bu dindndir.2

1
2

Bqr sursi, y: 27.


Bihrul-nvr, c. 71, sh. 114.

66

Hr kimd y ls, nun hsb llhn ynnd sn


lr v llh nu z fzli v rhmti il cnnt dil dr.
Srudulr: y ndir? Buyurdu: Pislik dn ylq
dn, silyi-rhmi ksn silyi-rhm dn v zlm dni
blyn s.1
mm li () buyurub: Silyi-rhm dnin gr il mr
qls, llh nu tuz il dr. gr bir sin tuz il mr
qls, mm silyi-rhmi trk ts, mr il lr. (Snr bu
yni ddi:) llh-tl istdiyini mhv dr, dyidirr, isbt
dr v yrnn kitb nun istyi ildir.2

n sn silyi-rhm
mm Rz () buyurub:

Bir su imk qdr d ls silyi-rhm t. n y silyirhm bqsn incitmmkdir.3


mm Sdiq () buyurub:

Byklriniz hrmt din v silyi-rhm din. n y


silyi-rhm qhumlr incitmmkdir.4

Hmin, c. 7, sh. 96.


Llil-br, c. 3, sh. 10. (Rd sursi, y: 39)
3
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 88.
4
suli-kfi, c. 3, sh. 241.
1
2

67

Bir slm vrmkl d ls, silyi-rhm din.1

Yz hidin svb
Pymbr (s) buyurmudur: Hr kim qhumlrn grmk
y ml vrmk n nlr gts, llh n yz hidin
svbn vrr v hr ddmn gr ml dftrin qr min
svb yzlr v qr min gnh pzulr. llh cnntd n
qr min drc vrr. , yz il lis ibdt dn s
kimidir. 2 Hr kim qhumluq hqqn riyt ts, llh
cnntd n min drc vrr ki, hr drcsinin sy yz illik
yldur. Drclr gmdn, qzldn, mirvridn, mkdn,
rizlitdn (qzllr ylmtl-sr rngli qiymtli d),
kfurdn v sir ylrdn tkil lunmudur ki, cnnt nlrl
tikilmidir.3

r cn vrmkdn nict tpmq


mm Sdiq () buyurub:

Hr kim istyir ki, llh-tl lmn tinliyini nun


n snldrsn, grk qhumlrn silyi-rhm tsin v
vlidynin ylq tsin. Bl ln surtd, llh lm nun
n snldrr v ksb lmz.4

Bihrul-nvr, c. 71, sh. 91.


Hmin mnb, sh. 90.
3
Hilytl-mttqin, sh. 192-193.
4
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 66.
1
2

68

Qr ddmn su-sul

Mfzzl dyir: mm Sdiqin () hzurun gtdim. mm


mn buyurdu: Mdiny kiml glmisn? Ddim:
Qrdlrdn biri il. Buyurdu: ndi hrddr v n dir?
Ddim: Mn Mdiny dil lnd , iinin rsnc gtdi v
indi hrd lduunu bilmirm. Buyurdu: Mgr bilmirsn ki,
mminl qr ddm gtsn, nun snin bynund hqq vr?
llh qiymtd bu hqd bndlrindn srucq.1

Kimlr fzilt hlidir?


mm Sccd () buyurub:

llh qiymtd kmilri v glcklri bir yr


tplycq. Snr nid dn fryd dr: Fzilt hli hrddr?
Cmtn bir dstsi qlr v mlklr nlr qrlyr v
dyrlr: Sizin fziltiniz nddir? Dyrlr: Biz silyi-rhm
tmyn silyi-rhm drdik, bizdn bir yi sirgyn
bi drdik. Biz zlm dni bldq. Snr nlr
dyilr: Dil lun cnnt!2

1
2

Bihrul-nvr, c. 71, sh. 159.


suli-kfi, c. 3, sh. 167.

69

mm Sdiqin () msibti
Bir gc Mnsurun mri il mm Sdiqi () yqyln v
bsz nun hzurun gtirdilr. Mnsur qzbl Hzrt ddi:
y Cfr! Bu yl vtnd utnmrsn, hkimiyyt n
lr v mslmnlr rsnd fitn yrtmq istyirsn?
Snr qlncn qnndn rb mmn bynunu vurmq
istdikd, birdn Pymbri (s) qrsnd grb nu qnn
qydu. kinci df bu ii grmk istdikd yn Pymbri (s)
qrsnd grd. Nhyt, nc df Hzrti ldrmk
fikrind ls d bu idn dnd. Snrlr , mm zhrli
zml hid tdi.1
Hdislrin birind dyilir ki, Mnsur Dvniqinin mri il
mmn vi yndrlndn snr ilrdn biri mmn
hzurun glmidi. , mm qmgin v lr grb bunun
sbbini sruduqd, Hzrt buyurmudu: Ynn zmn
mn vd idim. Birdn ilm qrudn ivn qldrd. nlrn
ddn qrunmq n trf-bu trf qdqlrn grdkd,
bbm Hsyni () trldm. ur gn d nlrn
ymlrin hcum dilrk yndrlmd...2

1
2

Sqnmyi-li-Mhmmd, sh. 85.


Hmin mnb, sh. 140.

70

Dqquzuncu mclis
HD-PYMN
hd vf din, nki hd-pymndn sul luncq.1
Pymbr (s) buyurmudur:

llh v qiymt imn gtirn s vdsin ml


tmlidir.2


mnt ynt dnin imn v hd vf tmynin is
dini ydur.3
mm Sdiq () buyurub:

Mmin qrd vriln vd nzirdir v nun kffrsi


ydur.4

yd h kimdn zr qbul lunmz: 1. mnti


qytrmq, istr shibi y, istr pis insn lsun; 2. hd
vf tmk, istr pis, istrs y insn lsun; 3. t-ny
ylq tmk, istr y, istr pis insn lsunlr.5

sr sursi, y: 34.
suli-kfi, c. 2, sh. 364.
3
Nvdiri-Rvndi, sh. 5.
4
suli-kfi, c. 2, sh. 364.
5
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 92.
1
2

71

Vf lglri
mmr Ysir dyir: Mhmmd (s) hl pymbrliy
silmzdn vvl bir mddt cmtn qyunlrn trmq
n shry v d tyin prrd. vtlr mn d bn
idim. Bir gn hd tdik ki, sbh qyunlrmz iki dn
rsndk tl prq. Shri mn gcikdim. Mhmmd (s)
qyunlr hmin yr prm, mm tlm qymmd.
Ddim: Niy qyunlr tlm qymmsn? Buyurdu: Mn
sninl hd-pymn blmdm ki, qyunlr birlikd tl
prq. n gr bl tdim.1
Pymbr (s) bir kii il birlikd idi. Kii hrs gtmk
istdi. Pymbr (s) bir dn ynnd dynb buyurdu: Mn
sni burd gzlyirm. Kiinin gdib-glmsi uzun kdi.
Gnin nuru d birb Pymbrin (s) stn drd.
Shblr ddilr: y llhn Rsulu! Klgy glin ki,
gnin istisindn qrunsnz. Buyurdu: Mn n burd
dyncm vd vrmim.2

Btprstin mslmn lms


ttrn Tzkir kitbnd yzlr: bdullh Mbrk
dy gtdi. , bir kfirl dymy bld. Nmz vt
ytind kfirdn nmz qlmq n mhlt istdi v kfir d
bt ibdt tmk n ndn izn ld. , icz vrdi. Kfir
bt ibdt dnd bdullh z-zn ddi: nun ibdti btil
lduu n grk nu ldrm. bdullh nu qlncl vurmq

1
2

Bihrul-nvr, c. 75, sh. 96.


Vsil-i, c. 12, sh. 165.

72

istynd birdn bu yni itdi: hdiniz vf din ki,


hqiqtn hddn sru-sul luncq!1
, bu yni idnd ld. Kfir bn qldrd v nu
lind qlnc lr hld grb srudu: Sn n lub?
bdullh hdisni dnd. Kfir fryd tdi v ddi: Bl bir
llh imn gtirmmk insfszlq lr.
Bir df mm Sccd () birindn pul brc ld. Dstu
hzrtdn vsiq v rhn istdi. mm bsndn bir sp
rb, n vrdi v buyurdu: Bu, mnim vsiqmdir, brcu
qytrn qdr snin ynnd qlsn. d qbul tdi v nu
kiik bir qutuy qydu. Bir n mddtdn snr mm pulu
hzrld v brc vrn sin ynn glib, buyurdu: Pul
hzrdr v sn d vsiqmi gtir. , sp itirdiyini ddi. mm
buyurdu: nd brcunu mndn l bilmzsn. hdi grk
kiik symysn. Kii sp tpb mm vrdi v d sp lb
brcu qytrd.2
Hzrt bu mli il s v bqlrn yrtdi ki,
mmkndr bir spn qiymti lmsn. mm mnt sp d
ls, qiymti dur.

Cnnt hlinin susiyytlri


Pymbr (s) buyurub: llh cnnt yrdnd df
buyurdu: mminlrin hln (nlrn yri cnntdir)! rin
mlklri d bu sz df tkrr tdilr. Snr itb gldi:
Hr ksd lt susiyyt ls, mmin hsb lunur: 1. Dz
dnmq; 2. hd vf tmk; 3. mnti qytrmq; 4. Atny ylq tmk; 5. Silyi-rhm; 6. Gnhlr gr istifr
tmk.3

sr sursi, y. 34.
Bihrul-nvr, c. 46, sh. 147.
3
Nsyih, sh. 246.
1
2

73

mm Kzimn () msibti
Bu ibr mm Kzimn () ziyrtnmsinddir:


Qrnl v zlmt yr, hm d dry mtmur
dyirlr. Bddd yri iki mtr qzdqd su r. nki Dcl
y rd yrlir. n gr d insn iki mtr yrin ltnd
dustq ls d zindn y v nm lur. mm l bir yrd
dustq idi ki, r hm qrnlq, hm nm v hm d bynund
zncir vr idi. n gr mm dim zbd idi. Hzrt
mrnn rlrnd li () kimi bl buyurdu: lhi! Mn
insnlrdn dymum v yrulmum. nlr d mndn
yrulub. Mni nlrdn l. Nhyt, bir gn drd nfrin
htirmszlql Hzrtin cnzsini l gtirdiyini grdlr.1

Mqtli-Flsfi, sh. 95.

74

nuncu mclis
GZ V FFT
y Pymbr! Mmin kiilr d ki, gzlrini hrm
dilmi ylrdn virsinlr (nmhrm bmsnlr), yb
yrlrini (zindn) qrusunlr. Bu nlrn pkl n dh
ydr. bhsiz ki, llh nlrn n tdiklrindn brdrdr!
Mmin qdnlr d d ki, gzlrini (hrm blrdn)
rtsnlr v yb yrlrini (zindn) qrusunlr...1

Gzn ibdti
Pymbr (s) buyurub:

vldn vlidyn mhbbtl b ibdtdir.2

Mminin mmin qrdnn zn mhbbtl b d


ibdtdir.3

limin zn mhbbtl bmq ibdtdir.4

Nur sursi, y: 30-31.


Mstdrkl-vsil, c. 9, sh.153.
3
Hmin.
4
Hmin.
1
2

75

Qdnn rinin bms ibdtdir v nun gnhlrnn


kffrsidir.1

Qurn v Kby bmq ibdtdir.2

dil rhbr bmq ibdtdir.3


mm Sccd () buyurub:

vrtin hqq nu hrm ylrdn qrumqdr.4


mm Bqir () buyurub:

Qiymtd gzdn bq btn gzlr lyr: 1.


llh tir gcni yq qln gz; 2. llh qrusundn
lyn gz; 3. Hrmlr bmyn gz.5

Gzn ynti
mm Sdiq () buyurub:

Hrm b ytnn lrndn biridir. Bir hrm bn


uzun hsrti vr.6

Llil-br, c. 3, sh. 285.


Mstdrkl-vsil, c. 9, sh.153.
3
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 73.
4
Hmin, sh. 264.
5
Hmin, sh. 126.
6
suli-kfi, c. 5, sh. 559.
1
2

76

Birinci b cizdir, ikinci b snin zrrindir, nc


b is hlktdir.1

gr bir s nmhrml zlnd, n dyil smy


bs, y gzn bls, gzn blmzdn vvl llh
nu huri il vlndirr.2

Bir kii Pymbr (s) ddi: Filn ks qnusunun


nmusun br. gr imkn ls, hrm i d ncm vrr.
Hzrt qzblndi v buyurdu: nu mnim ynm gtirin. Bu
vt bq bir kii ddi: , sizin ilrinizdndir. Sizin v
linin () vilytin v dstluun imn vr. , sizin
dmnlrinizdn uzqlr. Pymbr (s) buyurdu:
Dm, sizin ilrinizdndir. , yln dyir. Bizim sl
ilrimiz mld biz itt dnlrdir!3

Nmuslu lmq
mm Sccd () buyurub:


llh ynnd nu tnmqdn snr n stn y tqv v
ifftdir.4
Bihrul-nvr, c. 101, sh. 37.
Hmin.
3
Miznul-hikmt, c. 5, sh. 237.
4
Thful-qul, sh. 290.
1
2

77

Slymn ibn Ysr tqvl bir kii idi v fvqld


gzlliy mlik idi. , Mdind yyrd. Bir gn dstu il
Kbnin ziyrtin gtdilr. nlr bvy tdlr. Dstu
ymk lmq n bzr gtdi. Slymn ymd
turmudu. Birdn bir qdnn gz Slymn std. ,
Slymn iq ldu v zndki niqb d. l bil hicbn
ltnd bir y prs gizlnmidi. Qdn n ddi: Mn bi
t. Slymn gmn tdi ki, ymk istyir. Qdn ddi:
Ymk istmirm. Mni km ytirmni istyirm. Slymn
utnd v ddi: Sni ytn mnim ynm gndrib? Snr
ld. Qdn yn d zn rtb gtdi. Dstu qydb, n
hdis b vrdiyini srudu. Slymn vldlrm ydm
dbddi. Dstu ddi: Y, bl dyil, mtlq bir hdis
b vrib. isrr dndn snr Slymn hdisni dnd.
d lm bld. Slymn srudu: Sn niy
lyrsn? Ddi: nki gr mn snin yrind lsydm,
nfsim qlib gl bilmyib gnh drdim. Snr d hr ikisi
h-nl tdilr.
nlr Mkky gldilr. Sf v Mrvnin syini yrin
ytirdikdn snr Slymn hicri-smilin ynnd bir z ytd.
Yuud gzl v tirli bir kii grd. n ddi: Sn
kimsn? Buyurdu: Mn Yusifm. Slymn srudu: Sn
Qurnd d kiln Yusif-siddiqmisn? Buyurdu: Bli.
Slymn ddi: Sizin Zlynn qrsndk ifftiniz
hyrtli lub. Yusif () buyurdu: Snin bvdk qdnl ln
grn mnimkindn d hyrtlidir.1

mm Rznn () msibti
lif Mmun mm qlib gl bilmycyini grb nu
zhrlmk qrrn gldi. Bun gr d nu z hzurun
rd. mm nun n dcyini bildiyi n bslt
buyurdu: Mn Mmunun sryn gdirm. gr qydnd
1

brth dr yinyi dstnh, sh. 56.

78

bmd b ls, mniml dnm. mm gtdi v qydnd


bnd b vr idi. bslt d n bir sz dmdi. mm
tn dil lub qpn bld v buyurdu: t h kimi
burm.
bslt dyir: Birdn gzm tqd yrql bir cvn
dydi. Ddim , tq bl idi! Siz bur nc dil ldunuz?
Buyurdu: Mni bir gz qrpmnd Mdindn bur gtirn
llh bur d dil d bilr. Snr gdib tsn qllrn ld.
mm lu il bir z shbt dndn snr hid ldu.

79

n birinci mclis
TRTNCT GMS

llh siz hli-bytdn pisliklri uzqldrmq v sizi


btn yblrdn pk tmk istyir.1
Pymbr (s) buyurub:

lhi! Mhmmd v ilsin slm gndrn llh


ytmi iki hidin svbn vrr.2

Bizim hqqmz tnmq mmin rdr. Kr insn bizim


fziltlrimizi grmyndir.3

Mnim hli-bytim Nuhun gmisi kimidir. n minn


nict tpr, ndn yrln is qrq lr.4

hli-bytimi svmyn y mnfiq, y zindn gln, y


d ns hyz vt n hmil lub.5 Hr kim Mhmmd
v
li-Mhmmdin
()
mhbbti
il
ls,
hzb sursi, y: 33.
Mstdrkl-vsil, c. 5, sh. 349.
3
Cmil-br, sh. 178.
4
Bihrul-nvr, c. 23. sh. 124.
5
Vsil-i, c. 2, sh. 319.
1
2

80

hiddir. Qiymtd btn insnlrdn y sruulr:


1. mrn hns yl srf tdin? 2. Cvnln nc srf
tdin? 3. Ml-dvltini nc qzndn v hrd rcldin? V
hli-bytin mhbbtindn sruulr.1
Hminin Pymbr (s) buyurub: mni grnlrin v
mn imn gtirnlrin hln! (bu sz yddi df tkrr
tdi) mni grmyib, mn imn gtirnlrin hln!2
mm Sdiq () buyurub:

Bizhli-bytin mhbbti gnhlr mhv dr. Nc ki,


iddtli klk cn yrpqlrn tkr.3

Cnntin ylu
Bir nfr Pymbrdn (s) srudu: Cnnt nc dil l
bilrm? Buyurdu: B vtn nmzlrn ql, Rmznd ruc
tut, cnbt qsln unutm v li () v vldlrn sv. Mni
pymbrliy sn llh nd lsun, min rkt nmz qlsn,
min df hcc gtsn, min df mhribd itirk tsn, min
qul zd dib, drd smvi kitb usn, btn
pymbrlrl grb nlrl ibdt tsn v hr bir
pymbrl min mhriby gdib, min hcc v mr tsn
d, gr qlbind li () v vldn mhbbtin lms,
chnnmliklrl birlikd chnnm dil lcqsn. Bu
bri burd lnlr lmynlr tdrsnlr. nki bu sz
Cbril
llh
trfindn
gtirmidir.

isl, sh. 279.


isl, sh. 279.
3
Svbul-ml, sh. 405.
1
2

81

Cbril lini () zn qrd smidir. , llh nd


imidir ki, linin () dstlr cnntd qln qdr
dmnlri d chnnmd qlcqlr.1

Mhmmd (s) v nun ilsinin () mqm


mm Bqir () buyurub: Bir df nm divrn klgsind
turmudu. Birdn divr prlnd v uulrkn nm li il
ir dib ddi: llh Mhmmd (s) hqqn sn um
icz vrmsin. Bu vt divr hvd sl vziyytd qld v
nm d nun ltndn kildi. Snr tm yz dinr sdq
vrdi.
mm Sdiq () buyurub: Bir yhudi Pymbrin (s)
hzurun glib, ddi: Sn stnsn, ys Mus? Hlbuki,
llh nunl dnb, n Tvrt nzil lub v ssnn
mczsi il dniz prlnb! Pymbr (s) buyurdu: nsnn
zn triflmsi y dyil. mm grk bunu sn bildirim
ki, llh dmin () tvbsini bu duy, gr qbul tdi:

lhi, Mhmmd v li-Mhmmd (s) tir mni


bl!2

Syidlr htirm
Pymbr (s) buyurub: Hr kim mnim vldlrm grs
v n hrmt lmti lrq y qlms, mn zlm
tmidir. Mn zlm dns, mnfiqdir. Hr kim mnim
vldm grnd hrmt lmti lrq y qlms, llh
nu l bir bly dr dr ki, drmn lmz. Hr kim
syidlri grnd slvt zikr ts, llh nun itm v grm
qvvsini gclndirr. Mnim vldml rk yyn s
1
2

Nsyih, sh. 242.


Bihrul-nvr, c. 16, sh. 266.

82

llh chnnm dunu hrm dr. Hr kim mnim vldml


grs, mn nu qiymt gn ziyrt dcym. Mnim
vldmn ylrn hrmt din. Pislrin is mn gr
hrmt din.1

mm Cvdn () msibti
Mtsim v Cfr ilft bni bbsdn lvilr kmsin
dy mml-Fzl ddilr: Sn lif vldsn. Hm grk
sn hrmt tsin. mm Mhmmd ibn li () is lu
Hdinin () nsn (Smn)2 sndn stn bilir. Bundn snr
mml-fzl rini zhrlmk qrrn glir.
Mtsim v Cfr bir qdr zm zhrlyib n
gndrdilr.mml-Fzl d zm rin vrdi. mm nu ydi.
kmdi ki, zhr nun ciyrlrind z tsirini gstrdi v
yv-yv rs iddtlndi. Bu vt mml-Fzl pmn
ldu v ld. mm n buyurdu: Niy lyrsn? Mni
ldrndn snr lmnn fyds ydur. Bu yntin
gr l bir drd mbtl lcqsn ki, lc lmycq.
mmn bu qrn gr, mml-Fzlin gizli zvnd l bir
stlik tpld ki, btn mln nun mlicsi n srf ts
d, fyds lmd. Nhyt , cncql bir vziyytd
dnysn dyidi v Cfr is sr hld quyuy db
ld.3

Dsturt-zindgi, sh. 225.


Mlum lduu kimi, mmn mml-Fzldn h bir u
lmmdr.
3
Sqnmyi-li-Mhmmd, sh. 132.
1
2

83

n ikinci mclis
FV V GZT
Ksb v vrl vtnd ksblr z mlndn infq dn,
z qzbini bn v cmtn pisliyini blyn kslr
slhlrdndir v llh slhlri svir.1
mm Sdiq () buyurub:

Sn silyi-rhm tmyn silyi-rhm t. Sn pislik


dn ylq t. Sni syn slm vr. Dmninl insfl
rftr t. Sn zlm dni bl. llh sni bld kimi,
sn d bundn ibrt drsi gtr. Grmrsnmi ki, yrtd
gnin nurundn v gndrdiyi ydn hm pislr, hm d
ylr bhrlnir?2

1
2

li-mrn sursi, y: 134.


Tuhfl-qul, sh. 305.

84

Blmn svb
mm Kzim () buyurub:

Qiymt gn cr nid dr: Kimin llhd hqq vr?


fv dnlrdn v insnlr rsnd slh dnlrdn bq h
ks y qlmz.1

Pymbr v Hmznin qtili


Vhi hzrt Hmzni ldrndn snr gizlndi. mm
Mkknin fthindn snr Pymbr (s) mumi fv ln
tdiyin gr d Pymbrin (s) ynn glib fv dildi.
Hzrt nu bld. mm n buyurdu: l t ki, gzm
grnmysn. nki sni grnd drdim tzlnir.2

Qr il gnhdn dnmd
Hzrt Yusif () qrdlrnn tdiklrindn pimn
lduqlrn grb, nu quyuy tmlrn, qr il tsndn
uzq qlmsn v uzun illr ziz Misrin zindnnd
ymsn bmyrq, qrdlrn qzblnmdi. N il
nlrl ys d, quyudn dnmd v nlr tn vurmd.

1
2

Tuhfl-qul, sh. 412.


rhi Nhcl-bl, c. 17, sh. 16.

85

Bir s qbilsin trf gdirdi. Yld bir chil nu


symy bld. is bun hmiyyt vrmdn ylun
dvm tdi. Birdn dynb n ddi: stdiyin qdr sy.
nki qbilm ynlnd sni incidcklr.

licnblq
Bir cvn lnn gzl bir rvd vr idi. mm iki ildn
snr rvd ik stliyin tutuldu. Yv-yv rvd
stliy gr irkinldi. Cvn ln z-zn ddi: gr
mn ylu tpmsm, mmkndr ki, rvdm clt
ksin. n gr d shr yuudn ylnd zn krlu
vurdu v uc ssl lm bld. Bunun sbbini
srund: Kr lmumddi., iyirmi il rvdnn
nrht lmms n bu vziyytd yd. rvd lndn
snr gzn d.

mm Hdinin () msibti
Mtvkkil mm () incitdi. , mmurlrn mr tdi
ki, gc yrs Hzrtin vin bsqn tsinlr. Mmurlr glib
mm ibdt v Qurn uyn hld grdlr. nlr mm
yqyln Mtvkkilin ynn gtirdilr. , rb iirdi v
utnmdn mm d rb tklif tdi. mm buyurdu: tim v
qnm rbl qrmyb v qrmycq d. mm iyirmi il
Smirr hrind nzrt ltnd yd. Nhyt, Mtmidin
hkimiyytinin rlrnd n gizli vriln zhrin nticsind
hid ldu. Hmin vt lu mm Hsn skridn () bq
nun ynnd h kim y idi. d mm Smirr hrind,
z vind dfn tdi.
mm mm Hdiy () rz dirm: gr sizi mcbur
drk rb mclisin prmdlrs, mzlum v susuz
bbnzn mbrk bn is nizy sncdlr. Qr df
mtlif yncqlrd gzdirndn snr Yzidin mclisin
prdlr. Yzid is sr hld mmn bn qzl tt
qyub, nun ddqlrn ubuql vurm bld...
86

n nc mclis
SVT BTLK NNSDR
llh svdiyin gr y insnlr fqir, sir v
miskin ymk vrirlr.1
y hli-byt () hqddr. nki linin () nm v
vldlr ruc lmlrn bmyrq, gn rdcl iftr vt
qpy gln fqir, sir v miskin ymklrini vrib zlri su
il iftr tdilr.
Pymbr (s) buyurub:

y li, cnntin qpsn bl yzlmdr: Sn pl


insn, cdl dn, vlidynin ln v briy
hrmsn.2

llh cnnti yrdnd cnnt ddi: lhi, mni kimlr


n yrtmsn? Buyurdu: Svtli v tqvllr n. Ddi:
Mn d bun rzym.3

Svtli insnn ymyi drmndr. Pln ymyi is


drddir.4

Dhr sursi, y: 8.
Cmil-br, sh. 84.
3
Mstdrkl-vsil, c. 7, sh. 18.
4
Bihrul-nvr, c. 68, sh. 138.
1
2

87

Hdisd glmidir ki, Mus pymbr () Tur dn


Tvrt lm gdnd Smiri nun lmmndn istifd
dib zndn ss icd dn bir buzv dzltdi. , bu yll
Musnn () trfdrlrnn unu kfir tdi. Mus () bu iin
gr nu ldrmk istdi. mm itb gldi:

y Mus! , bndlrimi zdrs d, svtli bir


sdir. n gr d nu ldrm.1
Pymbrdn (s) srudulr: n y ml ndir?
Buyurdu: Svt v lq. gr bunlr sizd ls, nict
tprsnz.2
Ymndn bir dst insn Pymbrin (s) hzurun gldi.
nlrn rsndn bir nfr dbsizlik tdi. Pymbr (s)
qzblndi. Bu vt Cbril Pymbr (s) nzil lub ddi:
llh sn slm gndrir v buyurur: Bu kii
svtlidir v insnlr ymk vrir. Pymbr (s)
skitldi v n buyurdu: gr Cbril snin svtli
lduunu dmsydi, sninl pis rftr drdim ki,
insnlr ibrt lsun. Kii ddi: Mgr snin llhn
qnqprvrliyi svir? Buyurdu: Bli. Kii hmin n mslmn
ldu. V Pymbr (s) ddi: Sni mbus dn llh nd
lsun, indiy qdr h kimi lib yl slmmm.3
mm Sdiq () buyurub:

Gnh qrq lmu svtli bir cvn, llh ynnd bir


pl qc biddn stndr.4

Mn l yhzuruhul-fqih, c. 2, sh. 61.


rdul-qlub, c. 1, sh. 138.
3
Sfintl-bihr, c. 2, sh. 607.
4
suli-kfi, c. 4, sh. 41.
1
2

88

rmyn l
Htm Tinin lmndn bir mddt snr gcl y
yd v sl nun qbrini dtd. lu nun cnzsini
qbristn krtmk istdi. nun qbrini nd lindn
bq btn zvlrinin rdyn grd. Bu hdis hmn
hyrn qydu. Nc l bilr ki, nun s li rmsin. ll
bir qcdn bunun sbbini srund ddi: Burd tccbl
bir y ydur. , hmin li il ysullr lu bi
vrmidir.1
mm Sdiq () buyurub:

Svtli chil pl biddn stndr.2

Svt ils ylu


slmn ilk dylrindn birind bir n sir kfiri
Pymbrin (s) ynn gtirdilr. Pymbr (s) bilirdi ki,
gr nlr s qlslr, mslmnlrn cn tr d bilr.
n gr d bir nfrdn bq hmsnn qtlin frmn vrdi.
Shblr nu ldrmmsinin sbbini srund, Hzrt
buyurdu: , mslmn lms d nd b islt vr. Bun
gr llhn mri il nu ldrmdim. isltlr
dklrdr: 1. Qybt tmmsi; 2. Svtli lms; 3.
lql lms; 4. ctli lms; 5. Dz dnms.3

Pndhyi-cvid, sh. 183.


Bihrul-nvr, c. 68, sh. 356.
3
Hmin mnb, c. 71, sh. 385.
1
2

89

mm Hsn skrinin () msibti


Qyd tdiyimiz kimi mm () gizli kild Mtmidin mri
il zhrlndi v yt dd. mrnn r stlrnd
stlik mm l gc glirdi ki, htt drmn bl i
bilmirdi. mm qulm qid buyurdu: Gt biri t, rd
prd rsnd scdd bir uq grcksn. nu bur gtir.
Qulm gdib hmin tqd nurlu, qvrms v bir uq
grd. nu mmn ynn gtirdi. mm u grnd
lyb buyurdu: y ilmin s, mn su vr. Hqiqtn,
mn llhm trf gdirm. mmn lu isti suyu tsn
iirtdi. Snr mm () buyurdu: Mn nmz qlmq n
kmk t. , tsn dstmz lm kmk tdi. mm
lun buyurdu: Sn mjd vrirm ki, sn Shibzzmn
(.c) v llhn yr zrindki hcctisn. Bunu tm, d
tsndn nlr d Pymbrdn (s) z tmilr.1

Sqnmyi-li-Mhmmd, sh. 152.

90

n drdnc mclis
MM LNN () MQMI
Sizin vliniz ylnz llh, Rsul, nmz qln mminlr v
ruku hlnd zkt vrnlrdir.1
lu hdislr ssn, bu yd nzrd tutuln s lidir
() v Hzrt rukud z zyn fqir vrrkn nzil
lmudur.
Pymbr (s) buyurub:

Mminin ml
mhbbtdir.2

dftrinin

srlvhsi

liy

()

Mni mbus dn llh nd lsun ki, linin ()


mhbbti hqd sruulmdn h bir y ml qbul
lunmz.3
mm Sdiq () buyurub:

gr yr znn btn insnlr linin () vilytini inkr


tslr, llh nlr czlndrr v chnnm prr.4
Pymbr (s) buyurmudur:

Mid sursi, y: 55.


Trii bdd, c. 4, sh. 410.
3
Bihrul-nvr, c. 39, sh. 160.
4
qbul-ml, sh. 450.
1
2

91

Y li! gr bir bnd hzrt Nuhun () mr qdr ibdt


ts, hud d qdr qzl ls v nu llh ylund hsn
ts, min df Hcc gts v Sf v Mrv rsnd
mzlumcsn ldrls, mm snin vilytini qbul tms,
, cnntin iyini duymz v cnnt dil lmz.1


( )

Mclislrinizi linin () zikri il zintlndirin.2

linin () zikri ibdtdir.3

bu Bkrin b
yi dyir:

tmn linin () simsn bdn grb ndn


srudum: Siz niy linin () zn brsnz? Ddi:
nki Pymbrdn (s) itmim ki, linin () zn
bmq ibdtdir.4
Bir hdisd dyilir ki, cmt nmz qlrd, mm buzr
linin
()
zn
brd.
Bunun
sbbini

Bihrul-nvr, c. 27, sh. 194.


Hmin, c. 38, sh. 199.
3
Hmin, sh. 200.
4
Hmin, sh. 201.
1
2

92

srund, ddi: nki Pymbrdn (s) itmim ki,


linin () zn bmq ibdtdir.1

zr () v linin () isi
m dyir: Mdind qr, kr bir knizin cmt su
vrdiyini grdm. dyirdi: linin () dstluunun iftirn
gr iin. Bir mddtdn snr Mkkd gznn ldn
grdm. , yn cmt su vrirdi v dyirdi: linin ()
dstluunun iftirn su iin. sin iftirn ki, llh
nun vsitsi il gzm d., gznn lmsn bl izh
tdi: Bir gn bir kii mn ddi: y kniz! Sn linin ()
dstlrndn dyilsnmi? Ddim: Bli. Ddi: lhi! gr
dru dyirs v lini () drudn svirs, nun gzlrini .
llh nd lsun. Bu dudn snr gzm ld.Bu kiiy
ddim: Sn kimsn? Ddi: Mn zrm v linin ()
ilrindnm.2
Dktr Hsyn Th Misri kr ls d, lim v bir
srlrin mllifi lmudur. Bir gn , tbsi snsnd ddi:
llhn kitb biz bsdir. Bu mrin szdr. , bu szlri
Pymbr (s) vft dnd dmidi.
Bir vt Mhmmd Cvd Mniy n ddi: gr sn
d llhn kitb biz bsdirdyirsns, nd bu yni
tfsir t:




Bu dnyd kr ln irtd d kr lr v (hqq) yldn
dh zr.3
Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 153.
Bihrul-nvr, c. 42, sh. 10.
3
sr sursi, y: 72.
1
2

93

Dktr Th kr lduundn susdu. Mhmmd Cvd


ddi: Qy, linin () klm il ynin tfsirini dyim: Hr
kimin ryi bu dnyd kr ls, irtd gz kr lcq.
mm Hsn Mctb () buyurub:

Hqiqtn, li () l bir qpdr ki, rdn iri dil ln


mmin, ric ln is kfirdir.1
fi dyir: linin () fziltlri ndir insnlrd
grnmdr. Msln, lm v mld kims n ty dyil.
z lim tplr ki, lm v biliyin ml tsin. Ksb v yni
hld svtli, ctli v rhimli, zhid v lql, -
iftir shibi v hm d tvzkr. Bu susiyytlr z
insnd cm lmudur.2

mm li () v kimy lmi
Hzrt Zhrnn (h.) Fizz dl idmtisi (dyilnlr gr
, hind hkmdrlrndn birinin qz lmu v zmn
kimygrliyi yrnmidir) bir gn qrr glir ki, bildiyi fnn
zr linin () zhidn yyn qydy slsn. Bun gr
d bir pr misl myyn bir mddni qrdrb nu qzl
virdi. Hzrt li () Fizznin bu bcrn bynib buyurdu:
gr n filn mddni qtsydn, nun qzl dh kyfiyytli
lrd. Fizz srudu: Mgr siz d bu lmi bilirsinizmi?
Hzrt buyurdu: Mndn lv bu uq d (mm Hsyn ()
ir tdi) nu bilir. Snr mbrk llrini yr qydu v
birdn zin grnd. Fizz qzl kllrinin bir-birinin
knrnd dzldyn grdkd, li () buyurdu: Dzltdiyin
qzllr d nlrn zrin qy. d bl tdi. Birdn yr

1
2

Nsiut-tvri, c. 2, sh. 174.


Nsyih, sh. 105.

94

bkld v qzllr y ldu. Bllikl, Hzrt li () z sd


yyn stn tutdu.1

liy () mhbbt v ytmi pymbrin mli


Pymbr (s) buyurub:

Cnm itiyrnd ln llh nd lsun. Bir s ytmi


pymbrin mlin ncm vrs, ncq qrdm lini ()
svms, cnnt dil lmz.2
Pymbr (s) buyurmudur:

gr btn clr qlm, drylr mrkkb, btn


prilr mhsib v insnlr yzr ls, linin () fziltlrini
sy bilmzlr.3
llh qrdm li () n sysz fzilt qrr vrmidir.
Hr kim nun fziltlrindn byn ts v tiqd ts, llh
nun kmi v glck gnhlrn blyr. Hr kim nun
fziltlrindn birini yzs, yz qldqc mlklr nun n
mfirt (blnm) tlb drlr. Hr kim linin ()
fziltlrin qulq ss, llh nun qulq vsitsi il tdiyi
gnhlrn blyr. Hr kim linin () fziltlrin bs,
nun gz il tdiyi gnhlr blnr.4

Bihrul-nvr, c. 41, sh. 273.


Hmin, c. 27, sh. 196.
3
Hmin, c. 28, sh. 197.
4
Ynbil-mvddt, sh. 121.
1
2

95

llh linin () mbrk nurundn ytmi min mlk


yrtmdr ki, li () v nun dstlr n qiymt qdr
istifr tlb drlr.1

mm linin () msibti
Hzrt li () yrl hld yt ddy zmn vldlr
bir-bir glib Hzrtin l-yqlrndn prk dyirdilr:
tcn, sni bu hld grmyimiz bizi ymn zr. K, indi
nmz Ftim (h.) s lyd v biz tslli vrydi. K, indi
Mdind bbmz Pymbrin (s) qbri knrnd lydq v
drdimizi n dyydik. h, qrbt lindn, h ytimlik
lindn...
nlrn drdli ivnini kim idirdis, itiyrsz lyrd.
li () is nlr bir-bir qucqlyb dyirdi: Sbirli lun. Mn
sizin bbnz Mhmmd (s) v nnz Ftimnin (h.) ynn
gdirm. Kn gclrin birind yuud Pymbrin (s)
kynyi il zmn tzunu sildiyimi grdm. , mn
buyurdu: y li, sn vzifni yrin ytirdin. Bu yuu lm
dllt dir.2

1
2

Kfl-mm, c. 1, sh. 103.


Rvzt-hd, sh. 170.

96

n binci mclis
SLMD SDQNN FZLT
Sizlrdn birin lm ytimmidn siz vrdiyim
ruzidn llh ylund infq din. Bu vt (lm ytin
zmn) dycksiniz: lhi! lmm bir z tir sl ki,
sdq v hsn dim v slhlrdn lum.1
Pymbr (s) buyurub: Sdq vrmkl ruzinizi tlb
din.2 Hminin buyurub:



Dilnini nmid tmyin, htt kfir ls d.3
mm Sdiq () buyurub:




Dilnini nmid tmyin, htt qyunun ynm drn
d ls vrin. 4
Hzrt li () buyurub:
Ksbl dr lnd, sdq il llhl ticrt din.5
Pymbr (s) buyurub: Yrm urm il d ls, dilnini
lib qytrmyn.6nsn sdq vrnd sdq z shibin
drd sz dyir: Mn fni idim, mni bdi tdin, kiik idim,
Mnfiqun sursi, y: 10.
Nhcl-bl, sh. 494
3
Cmil-br, sh. 84.
4
Nvdiri-rvndi, sh. 4.
5
Bihrul-nvr, c. 96, sh. 133.
6
Cmil-br, sh. 379.
1
2

97

byk tdin, dmnin idim, dstun tdin v mni hifz tdin.


ndi qiymt qdr sni qruycm.1

Nsyih, sh. 239.

98

Sdqnin nvlri
Mln sdqsi vr, mqmn sdqsi vr, bl ki,
bqlrnn lindn tutsn. Pymbr (s) buyurur: n stn
sdq dil, fikir v ln sdqsidir. Din qrdlrnz dz
ylu gstrmkl sdq vrin. nlr fikirlrinizl hytd
mhkmlndirin. Dilin sdqsi vr, yni fitnni ytrtmq
n susmq v lmin sdqsi vr, nu bqlrn yrtmk.1
Syid
Fzlullh
Rvndinin
Dvt
kitbnd
Pymbrdn (s) bl bir hdis nql lunur: Mslmn ln
sin gndlik sdq vrmsi vcibdir. Bir nfr srudu?
Mgr hr gn bir ii grmk mmkndrm? Buyurdu:
Mslmnn ylunu tmizlmk d sdqdir. Bu iin svb
drd yz Qurn ysinin svbn brbrdir. tmi yn
shibin tdrmq, stnin grn gtmk, nhy z mnkr
(pis ilrdn kindirmk) v slm vrmk sdqdir.2
Pymbr (s) buyurub:
Cmt incitmmyin z bir sdqdir ki, zn hdiyy
dirsn.3

stlri mlic tmyin ylu


Bir kii mm Kzima () ddi: il zvlrim n nfrdir v
hms stdir. Mn n dim? Hzrt buyurdu: nlr sdq
vrmkl
mlic
t.
nki
h

Hmin, sh. 340.


Klimyi-tyyib, sh. 503 (Mhddis Nuri).
3
Bihrul-nvr, c. 72, sh. 54.
1
2

99

n sdq kimi qbul lmz v st n n fydl y


sdqdir.1
mm Sdiq () buyurub:
st insn n msthbdir ki, z li il ksb sdq
vrsin v ndn f tpms n du istsin.2
Pymbr (s) buyurub: Bir dirhm sdq, n gc
msthb nmzdn stndr.3 Hminin buyurub:

Hr bir y ml sdqdir. 4 y li, bir tik ryi


sdq vrmk n min rkt gc nmzndn stndr.5

t kmk btliy sbb ldu


Mrhum ytullh-zm ifti (rh.) sfhnn grkmli
mcthidlrindn biri lub. , lm v tqvd dillr zbri idi.
, gc mnct dnd susi mnvi hl tprd. Bl ki,
mnct dnd bynun zncir slb llh-tly nl v
pmnlql ibdt drdi. , cmiyyt rsnd byk
ictimi nfuz mlik s idi. Bir df mir Zillus-sultnn
dvrnd ksb bir s nun ynn glmidi. h ksb ddi:
Niy mnim ynm glmisn? gr lm istyirsn, syidin
mscidin gt. Pul v qdrt istyirsn, yn d r gt. ,
sfhnd Syid dl bir mscid tikmidi. , bu mqm nc
ytimidi? z bu hqd dyir: Bir itin dus mni bu
mqm tdrmdr.
Mn Ncfd tlb idim. Bir mddt mn pul
gndrilmdi. tinlik mni srd. mm lrdm bundn
h kim br tutmsn. mm clqdn lmmk n
Vsil-i, c. 2, sh. 433.
suli-kfi, c. 4, sh. 3.
3
Klimyi-tyyib, sh. 427.
4
Mstdrkl-vsil, c. 7, sh. 263.
5
Smrtul-hyt, c. 3, sh. 404.
1
2

100

mcbur lub dstumdn brc ldm. Bu pul bir qb ymk


ldm. Qydnd bir itin blsnn nun sdsz dlrin
ypdqlrn grdm. nlr yzm gldi. V ymyimi
nlrn qbn qydum. t lzztl ymyi ydi. Bir
mddtdn snr llh mn pul ytirdi. Bu hdisdn snr
ift hrindn bir s ynm gldi v ddi: Filn hc
dnysn dyiib, mlnn d birini sn blyb.
Snrdn mlum ldu ki, kii vsiyytnmsini mn it
ymk vrnd yzb. Bli, mnim slm idmtim itin
dusnn sysind ldu. Tccb tmyin, llhn rhmtini
qznmq zmin tlb dir. Zminlr d mtlifdir. Bzn
insn yz illik ylu bir nd qt dir.1

mm Hsynin () msibti
Mhtm Kninin cvn lu stlnib lmd. , bir
gc yuud Pymbri (s) grd. Hzrt buyurdu: Niy
mnim lum n lmrsn? Ylnz z lun n qmgin
lursn? , sy tdi ki, mm Hsyn () hqd rvz
yzsn. mm yz bilmdi. Sbh gc yn Pymbri (s)
yuud grd. Hzrt buyurdu: Niy szm qulq smrsn?
Ddim: N qdr fikirldim yz bilmdim. Buyurdu: Birinci
misrsn mn dyirm, rdn sn d. misr bu idi: Bu n
hycndr ki, lmi bryb. Bunu itmkl rdn llhn
ltf
il
yzdm.

Qftr-Nrqi, c. 1, sh. 340.

101

n ltnc mclis
VLDYNN MQMI
Snin llhn mr dir ki, ndn bq h kim ibdt
tmyin v vlidynlriniz ylq din. gr nlrdn biri,
y hr ikisi sizin ynnzd qcls, nlr uf bl dmyin.
nlr fryd tmyin. nlrl y dnn.1
Pymbr (s) buyurub:

vldn vlidyn mhbbtl b ibdtdir.2

nnn yn pmyin svb


Pymr (s) buyurmudur:

nnn yn pn s Kbnin stnsn pn


kimidir.3

nsnn lnndn pn s chnnm dundn mnd


qlr.4

sr sursi, y: 23.
Thful-uqul, sh. 44.
3
Gncinyi-cvhir, sh. 117.
4
Nhcul-fsh, sh. 597.
1
2

102

Hr kim vlidynlrinin qbrini hr cm ziyrt ts,


gnhlr blnr v nun n slh ml yzlr.1

tmdiyim gnh ydur


mm Sccd () buyurub:

Bir kii Pymbrin (s) ynn glib ddi ki, mn


tmdiyim bir gnh qlmyb. ndi mn tvb yri qlbm?
Hzrt buyurdu: t-nn sdrm? Ddi: Ylnz tm sdr.
Buyurdu: tn hrmt v ylq t ki, llh gnhlrn
blsn. kii gdndn snr Hzrt buyurdu: K, ns
s lrd.2

tnn dus
Pymbr (s) buyurub:

Vlidynin vld n du tmsi, pymbrin mmti


n tdiyi du kimidir.3

Bir bn svb
Pymbr (s) buyurub:

Mstdrkl-vsil, sh. 77.


Bihrul-nvr, c. 71, sh. 82.
3
Nhcl-fsh, sh. 410.
1
2

103

gr y mlli vld mhbbtl t-nsnn zn


bs, hcc svb qznr.
Hzrtdn srudulr: gr bir gnd yz df bs, bu
svb rtr? Buyurdu: Bli! llh n bu sndr.1

Yuud mmtimdn bir kiinin zril cnn ldn


grdm. mm vlidynin tdiyi ylq nun ruhunun
lnmsn mn ldu v mr uznd.2

dst bdbt hsb lunr


Pymbr (s) buyurub:

dst bdbt hsb lunur: 1. Mnim dm idib,


slvt zikr tmyn s; 2. Rmzn yn kirib, mm
llhn rhmtini zn clb tmk n bir ml tmyn
s; 3. Vlidyni ynnd qcln v n qr shlnkrlq
dn s.3

Kfir t-ny itt


Pymbr (s) buyurub:

Bihrul-nvr, c. 71, sh. 73.


Hmin, sh. 80.
3
Cmil-lq, sh. 154.
1
2

104

t-nnz kfir d ls, nlr hrmt din.1


Bir s Pymbrdn (s) srudu: tnn vldnn
bynundk hqq ndir? Buyurdu:

nu d il rm. ndn qb km, ndn vvl


turm v l bir i grm ki, tn sysnlr.2
Pymbr (s) buyurub: t-ny itt llh itt, nlr
qr ittsizlik is llh ittsizlikdir.3

Qzbli b v nmzn btil lms


mm Sdiq () yn buyurub:

Hr kim t-nsn qzbl bs, nlr n zlm tmi


lslr d bl, nun nmz qbul dyil.4

Cihd trk tmk v vlidyn hrmt


Bir s Pymbrin (s) ynn glib ddi: Cihd gtmk
mnim rzumdur. Buyurdu: llh tir cihd gdib qtl
ytirilsn, diri lcqsn v llh ynnd ruzi yycksn.
gr s qlsn gnhlrn blnr v ndn lduun kimi
lrsn. s ddi: Mnim qc t-nm vr. nlr mn
blnblr. gr nlr trk tsm, nrht lcqlr.
Buyurdu: nlrn ynn qyt. llh nd lsun, bir gn

Cmil-br, sh. 214.


Llil-br, c. 5, sh. 284.
3
Nhcl-fsh, sh. 410.
4
Llil-br, c. 5, sh. 284.
1
2

105

nlrl qlmq llh tir diln bir illik cihddn


stndr.1

tnn yq izini pmk


Hzrt brhim () mdn Mkky lu smilin ()
grn gdnd lu vd y idi. brhim () m qytd.
smil v qydnd nm tsnn glmyini br vrdi. ,
tsnn yq izini tpb tsn hrmt lrq, rdn pd.

nnn qr
Byk limlrdn biri Zmri (Kf tfsirinin
mllifi) rzm tdiyi sfrlrdn birind brk syuql
zldi. Gcl syuqdn dnduu n yn ksmli
ldulr. Zmri bu hdisnin sbbini bl byn dir: Bu
hdis nmn qrn gr ldu. Mn uqlqd bir sr
tutub yn ip bldm v tklrini yldum. Bu vt qu
limdn d v bir diy dil ldu. mm ynd ip
lduu n dikdn ld qld. Mn ipi mhkm drtdm.
Bun gr d quun y bdnindn yrld. nm bu
hdisni bilnd sbldi v ddi: llh snin yn kssin.
Nc ki, bu dilsiz hyvnn yn bdnindn yrdn.2

Vlidyn du tmmk ruzini zldr


Hzrt li () buyurub: Vlidyn n du tmmk ruzini
zldr.3

Bihrul-nvr, c. 71, sh. 67.


Qzrgh-ibrt, sh. 79.
3
Bihrul-nvr, c. 73, sh. 318.
1
2

106

Pymbr (s) buyurmudur: gr msthb nmz


mul lsn v tn sni rs, nmz ksm. gr nn
rs, nmz ks. Cnnt nlrn y ltnddr.1

tnn yn pmk btlikdir


Hzrt ytullh zm Mri Ncfi buyurmudur: Mn
Ncfd ln zmn bir gn zhr nmz vt nm mn
ddi: Gt, tn nhr r. Mn ikinci mrtby
qldm.Grdm tm kitb uduu hld ytb. Bilmdim n
dm? Bir trfdn nmn mrin itt tmliydim, bir
trfdn is nu ydnd nrht lcndn qrurdum.
yilib tmn yndn pdm. ynn qdlnmsndn
tm yuudn ynd v mni grd. Mnim bu dbimi
grnd ddi: hbdin, snsn? Ddim: Bli, t. tm
llrini qldrb, du tdi: lum! llh snin izztini ltsn
v sni hli-bytin () dimlrindn tsin. Mnim bu yr
ytimyimin sbbi bu du ldu.2

hid Mthhrinin vlidynin hrmti


hid ytullh Mrtz Mthhri dyir: Bzn zm v
ilrim hqd fikirlnd hiss dirm ki, llhn mn qr
mrhmti, hytd qzndm bir yir-brktlr
vlidynim tdiyim hrmt, msusn, qc v st vtlr
qylrn kdiyim grdir. Htt yymn r vtlr
bl nlr mddi v mnvi kmyimi sirgmirdim...
Mthhrinin vldlrndn biri dyir: Mn ksr hllrd
tmn z tsn susi htirmnn hidi lurdum. Frimn
gdnd tm vvl t-nsnn vin gtmyi tkid dirdi.

1
2

Kbir gnhlr, c. 1, sh. 127.


Rmz mvffqiyyt bzrgn, sh. 116.

107

t-ns il grnd nlrn lini prd v biz d tvsiy


dirdi ki, nlrn llrini pk.1

nsnlrn n ys
Pymbr (s) buyurmudur:


nsnlrn n ys vlidyni lndn snr nlr n
yir ilr grndir.2

Hzrt li kbrin () msibti


Mqtllrin birind yzlr: li kbr () mydndn
qydb tsnn ynn gldi v ddi:

t! Susuzluq mni ldn slb. Qlncn v zirhin rl


tqtimi limdn lb. mm Hsyn () buyurdu: li cn, bir
z dmnl dy tzlikl bbn Pymbrin (s) lindn su
icksn. gtdi v susuzluqdn v dmnin luundn
yr yld. Dmnin qlnclr nun bdnini tik-tik tdi.
mm Hsyn () nun ynn glib buyurdu: Sni ldrni
llh ldrsn! mm mbrk li il nun ddnn qnn
tmizldi. Bilmirm, niy mm () li kbrin () cnzsini
prmq n Bni-Himin cvnlrndn kmk istdi?...

1
2

Rmzi mvffqiyyti bzrgn, sh. 118.


Bihrul-nvr, c. 71, sh. 86.

108

n yddinci mclis
DLT V DRLK
Hqiqtn, llh dltli lm, ylq tmyi,
qhumlr (hqqn) vrmyi buyurr, zin tmyi, pis ilr
grmyi v zlm tmyi is qdn dir. (llh) dnb
ibrt lsnz dy, bl yd-nsiht vrir!1

Bir dltli rftr v ltm il ibdt


Pymbr (s) buyurub:

dltli bir rftr gclri nmz qlnn v gndzlri


ruc tutuln ltm il ibdtdn stndr. Bir zlmkrln is
hkm llh ynnd ltm ilin gnhndn bykdr.2

Bir dltli hkm v ltm il ibdt


Pymbr (s) buyurmudur:
Bir gn dltli hkmrnlq, qr gn ydn stndr.
Bir ri hkmn icrs ltm il ibdtdn stndr.3

Nhl sursi, y: 90.


Cmil-br, sh. 154.
3
Mstdrkl-vsil, c. 18, sh. 9.
1
2

109

mm li () v bytl-ml
linin () qzlrndn biri gn mddtin Qurbn
byrmnd istifd tmk n bytl-mln zindr ibn
Rfdn bir byunb ld. mm li () bunu idnd
qzblndi v qzn ynn rb buyurdu: Mgr btn
mslmn qdnlr bytl-mldn birvuz l bilr? li () n
tz bir zmnd byunbn bytl-ml qytrd v buyurdu:
gr birvuz lmsyd, qzmn llrini ksrdim.1

Mn dltsiz bir i hidlik tmrm


Nmn ibn Bsir dyir: Bir gn tm mn hdiyy ld v
qrd-bclrm is h n vrmdi. nm tm ddi: Mn
bu yrskiliy rz dyilm. gr bunu dz bilirsns, qy
Pymbr (s) bu i hid dursun.
tm Pymbrin (s) ynn gdib ddi: Mn ylnz bir
lum hdiyy ldm surtd nmm mni vdr tdi ki,
nun dzlyn sizi hid tutum. Pymbr (s) buyurdu:
Btn vldlrn bl bir hdiyy lmsnm? tm ddi:
Y. Hzrt buyurdu: llhdn qr v vldlrnl brbr
dln! Mn dltsiz bir i hidlik tmrm.2

dlt divr
Hmsin hkimi mr ibn bdlziz bl bir mktub yzd:
hrin divrlr rb lmqddr. nun tmiri n n mr
vrirsiniz?
lif
cvb
vrdi:

1
2

Vsil-i, c. 28, sh. 262.


Miznul-hikmt, c. 10, sh. 707.

110

hr dltdn divr k v yllrn zlmdn tmizl. Bu


vt d divr htiyc lmz.1

t drisi il ibrt
rn h Bhrm vu svirdi. , lqn vziyytindn
brsiz idi. nun ylnz rdudn v sry dimlrindn
bri vr idi. h, mhrib lnd mcbur lub cmtdn
kmk istyirdi. mm cmt nun dvtini syuq qbul
dirdi. , bu hdisdn tsirlndi v z mlubiyytinin
sbbini trd. bilirdi ki, hkimiyytind lu irdlr vr.
Bun gr d cmt dvltl syuq dvrnr. Bhrm bir gn
pltrn dyiib hrdn d. Grd ki, bir kii ymsinin
qrsndn it drisi sb. , bunun sbbini srudu? kii
isrrdn snr cvb vrdi: Mnim qyunlrm vr idi.
nlr bu tlqd tlyrd v bu it nlr qrum hdsin
gtrmd. Mn v srnn bn srn ltmq
istyirdik. Bir gn bn mn qyunlrndn birinin cnvr
ydiyini ddi. Shrisi d bu hdis tkrr lundu. biri gn
d bu hdis tkrr lundu.Mn it bdbin ldum. nu izldik.
Grdk ki, rkk it bir n dii cnvrl dst lub. t
qyunlr urlmqd v ymkd cnvrlr zd burr.
B ddk ki, it hddn rtq timd bizim zrrimiz lub.
n gr d mn d itin bn ksib drisini syrq burdn
sdm. Qy, cmt d bilsin ki, hr kim n tprln
vzifsind ynt ts, nun czs budur!
Bu vt Bhrm b dd ki, bunlrn sbbi nun hddn
rtq trfdklrn tibr tmsinddir. , bundn snr
cmtl grd v nlrn tinliklri il yndn tn ldu.
bildi ki, cmt qnunsuz vrgini vrmdiklri n hbsd

Hzr yk hkyt trii, sh. 196.

111

ytr. Bllikl , mmurlrnn unu iindn knrldrd


v cmtn rzln ld tdi.1

mm Hsynin () msibti
Pymbr (s) Hzrt Zhrnn (h.) vin gldi v nun
qp dlnd dyndn grd. Pymbr (s) srudu: Qzm,
niy burd durmusn? rz tdi: Hsn v Hsyn l
gdiblr, ncq hl d qytmyblr. nlr gzlyirm.
Pymbr (s) nlr trm gtdi. nlr Mdinnin
trfnd bir dn ynnd tpd. nlr rd ytmdlr v
bir iln blrnn stnd frlnrd. Pymbr (s) lin d
gtrb, iln tmq istdi. Birdn iln Pymbr (s) ddi:
Slm lsun sn y llhn rsulu! Mni ldrm. Mn snin
vldlrn qruyurm. Snr Pymbr (s) Hsni () s
iynin, Hsyni () is sl iynin ld. Cbril nzil lub
Hsyni () Hzrtdn ld. Bu hdisdn snr nlr fr
dirdilr. mm Hsyn () dyirdi: Mni n stn mlk
iynind dyr.2
mm Pymbr (s) dmliyik ki, Hsni ()
zlmkrlql zhrlyib hid tdilr, snr cnzsini
ldlr! Hsyni d Krbld susuz bn ksdilr,
vldlrn v dstlrn mzlumcsn hid tdilr,
ymlrini yndrdlr! Msum uqlr cnn qurtrmq n
ymlrdn b yqyln tiknl shry splnmidilr...

1
2

Rmz Piruziy mrdn bzrg (Cfr Sbhni), sh. 112-114.


Musirul-hzn, sh. 21.

112

n skkizinci mclis
MR B MRUF V NHY Z MNKR
nlr kslrdirlr ki, gr nlr yr znd iqtidr
vrsk, nmz qlr, zkt vrr, y i mr dib, pis idn
kindirrlr. lrin qibti llhn linddir.1
y ziz vldm! Nmz ql, ruc tut v mr b mruf v
nhy z mnkr t.2 Bu id ndnlr sni incits, sbir t. Bu
sbir ilrin mr lmtidir.3

Dinsiz mmin
Pymbr (s) buyurub:

llh dini lmyn zif mmini svmir. Srudulr:


kimdir? Buyurdu: Cmt pis ilrdn kindirmyn s.4
mm Hsyn () buyurub:

Hcc sursi, y: 41.


Y i mr, Pis idn kindirm
3
Lmn sursi, y: 17.
4
suli-kfi, c. 5, sh. 59.
1
2

113

Mn mqm, ictimi nfuz, zlm v fsd tmk n


qiym tmmim. Mn cddimin mmtini islh, mr b
mruf, nhy z mnkr tmk, cddimin v li ibn bi Tlibin
snnsini dvm tdirmk n qiym tmim.1
mm Sdiq () buyurub:

Mmin yrmz ki, bir mclisd tursun v rdk


slr gnh tdikd nlrn qrsn lmsn. 2 Gnh
mhid dn gz kirpiklri rtlmdn nhy z mnkr v
mr b mruf tmlidir. Yl v qil insnlr chil v
dnyprstlri miz tmlidir. Bundn bq hllrd mn
nlr lntlyrm.3

Bir tyfnn rsnd byyn bir cvn tdiyi gnh gr


dblndirilms v nhy dilms, llh ilk nc nlrn
ruzisini zldr.4

Zhidin czlnmsnn sbbi


mm Hsyn () buyurub:

Trii-Tbri, c. 7, sh. 240.


Bihrul-nvr, c. 71, sh. 199.
3
Nsyih, sh. 10.
4
Vsil-i, c. 11, sh. 133.
1
2

114

llh-tl Cbril buyurdu: Filn bid v zhid kiini


fsiq cmtdn vvl mhv t. nki n hidyt tmy
imkn vrdim. mm shlnkrlq dib, mr b mruf v nhy
z mnkr tmdi.1
mm Bqir () buyurub: llh hzrt yb () bl vhy
tdi: mmtindn ltm min nfr gnhkrlrl hlk lcq.
nki nlr gnhkrlr hidyt tmyiblr. mr b mruf
v nhy z mnkr llhn iki ziz mluqu kimidir. Hr kim
cmt hidyt tmyi yts, llh nu ziz dr. nlr
qr shlnkrlq dn is zlil lr.

Dnizin mqbilind bir dml


mm li () buyurmudur: gr btn vciblr trzinin
bir gzn, mr b mruf v nhy z mnkr bq bir gzn
qyuls, mr b mruf v nhy z mnkr qdr r lr ki,
dniz suyu z suyunun mqbilind qrr tutr.
Pymbr (s) buyurub: Mnim mmtim mr b mruf v
nhy z mnkri trk dn zmn bilsinlr ki, llhl dy
hzrlblr2
gr mr b mruf v nhy z mnkr cmiyytd zls,
llhn hkmlri bir-bir thrif mruz qlr v hrmlrn
qbhti rdn gdr. Msln, hl-hzrd z qrmq ciz,
htt bzn byniln bir i kimi tnnr. Hlbuki fqihlrin
u nu hrm tmilr.
Pymbr (s) buyurub: z qrmq bdni msl tmk
(yni, qulq-burunu ksmk) kimidir. llh zn qrn
lnt dr v qiymtd iki sdn ltf-rhmt gzn kr:
zn qrn v istimn dndn.3
Pymbr (s) buyurub:

Nsyih, sh. 12.


Svbl-ml, sh. 551.
3
Sircu-i, sh. 127.
1
2

115

Mcuslr zlrini qrb, blrn uzdrlr. Biz


mslmnlr blrmz qsldr, sqqlmz is uzdrq v bu
fitrtl uyundur.1

Bqlrnn hidyti n diln fdkrlq


Hc y Mhmmd Tqi Bfiqi hmmd brbrin bir
sin zn qrdn grd. n ddi: Niy zn
qrrsn? rdu plkvniki ln s qzblnrk Hc
Mhmmd Tqinin zn mhkm bir sill vurdu. Hc
drhl znn biri trfini gtirdi v ddi: Bu trf d vur.
Bu rtl ki, dh zn qrmysn. Plkvnik nun
lqn tccb drk brbrdn srudu: kimdir? Brbr
dyir: ytullh Bfiqidir. Plkvnik pimn lub, ndn
zr istdi v zn qrmqdn tvb tdi.
Pymbr (s) buyurub: Mnfiqdn bq nfrin
hqqn tpdlmyn: 1. Sn slm ylund rdn
mslmnn; 2. dil rhbrin; 3. nsnlr yir ilr dvt
dn sin.
Hminin Pymbr (s) buyurub:

Mnim mmtim mr b mrufu v nhy z mnkri trk


dnd, grk llhl mhriby hzrlsnlr.2

1
2

Sfintl-bihr, c. 2 sh. 508.


qbul-ml, sh. 551.

116

Qyk tbib
mr b mruf v nhy z mnkr dn s grk qyk
bir tbib kimi z insni v islmi lq il gnhkrlr rit
qnunlrn riyt tmk rti il y ilr tviq dib v
pisliklrdn kindirsin. Bu hqd Mrhum y Hdi Ncm
bdini misl gtirmk lr. , gc nmz qlmq n
hytin knrndk hvuzdn dstmz lmql mul idi.
Birdn bir sin dmn stndn nun vin urlu dil
lmq istdiyini grd. ru yi grb hycnlnd,
itiyrsz dmdn yld v y snd. y tz nun ynn
glib, ndn srudu: Dysn yn yrlnd. Snr y
runu mlic tdi v n ddi: Slmn mhm dyil.
Indi snin n y-rk gtirim y v gt. runun dstu
nu kd gzlyirdi. Bir zdn dstundn br bilmk
n dmn stn d. yin dstunu mlic v nsiht
tdiyini grd. y b dd ki, nu dstu gzlyir. nu d
ynn rb ddi: Sn d gl dstunl y-rk y. Snr
gdin. y nlr bu ii bir dh tkrr tmmlrini tvsiy
tdi. nlr cltli hld yin vini trk tdilr.

lind ncri ln qtili hidyti


mm Hsynin () ur inqilbndn mqsdi insnlr
hidyt v mr b mruf v nhy z mnkr tmk lub. ,
insnlr ylnz zilltli hytdn yrmq istyirdi. ,
mhribd dflrl dmnlri miz tmi v mizlri
nticsind n nfr Yzidin rdusunu trk dib mmn
rdusun qulmudu. mm () hidyt iind h vt
shlnkrlq tmirdi. Htt,
imr nun bn ksmk
istynd nu miz drk bl dmidi: y imr! Mnim
bm kssn d, ksmsn d bu yrlrn tsirindn
lcym. Sn mnim bm ksmkdn l k. Bu pis mll

117

zn chnnmlik tm. Mn snin irtdki btliyin


zminm. mm imr chnnmi sdi.

Hzrt Rqyynin (h.) msibti


Gc yrs Yzid (ln.) mm Hsynin () kiik qznn
tsn istdiyini v skitlmdiyini grb ddi: tsnn
bn n vrin. Blk skitldi. Birdn st rtl bir ttd
mmn bn rbl gtirdilr. Ttin stn dlr.
Hzrt Rqyy tsnn bn grd.
sirlrin krvn mdn nd Rqyyni trld.
nlr yl slnd Hzrt Zynb () m qdnlrn
buyurdu: Biz sizin rnzdn gdirik. mm kiik bir qz
sizin rnzd qyurm. , burd qribdir. nun qbrini
ziyrt din v nu unutmyn...1

Sqnmyi-li-Mhmmd, sh. 497.

118

n dqquzuncu mclis
ZG HQUQU
llh ibdt din v h nyi n rik qmyn. tnnz, ytimlr, uzq qnulr, ylulr
v
qulluqulrnz ylq din. llh udpsndlri v
tkbbrl insnlr svmz.1
mm Rz () buyurub:

Silyi-rhm v qnulrl y rftr tmk ruzini


rtrr.2

Qr v qdr qnu sylr


mm Sdiq () buyurub:

Hr trfdn qr v insnn qnusu hsb lunur.3

Qnulrnl y rftr t v nlr ylq t ki,


mslmn hsb lunsn.4

Nis sursi, y: 36.


Bihrul-nvr, c. 71, sh. 97.
3
Hmin, c. 71, sh. 151; isl, c. 2, sh. 113.
4
Hmin, c. 71, sh. 158.
1
2

119

Pymbrin (s) qnuy hrmt hqd buyruqlr


1. Qnu kfir ls d n hrmt t.1
2. z t, mm qnusu c ytn s mn imn
gtirmyib.2
3. Qnulrl y rftr vlri bd v mrlri uzun
dir.3
4. n vdn urluq tmk qnunun vindn urluq
tmkdn sndr.4
5. llh qnunu incidn cnntin iyini hrm dr v
nun yri chnnm lr.5
6. Qnuy hrmt nun qnn hrmt tmk kimidir.6
7. Qnu qnunun vini lmqd (gr strs)
bqlrndn irlidir. gr iki qnu sni qnq rs,
nvb vi sn yn lnndr, mm hns vvl rs,
nun dvtini qbul t. 7
8. Qnunun hqlrndn biri d budur ki, stlnnd,
grn gdsn. gr sndn brc ists shlnkrlq tm.
Qnunun gnnd nu tbrik t. gr nun bn bir
msibt gls, n bsl vr. vini nun vindn hndr
tikm ki, klyin v hvnn qrsn lmsn. lnd
dfnind itirk t.8

Cmil-br, sh. 214.


Bihrul-nvr, c. 71, sh. 151.
3
Nsyih, sh. 454.
4
Nhcl-fsh, sh. 286.
5
Nhcl-fsh, sh. 286.
6
Nhcl-fsh, sh. 286.
7
Nhcl-fsh, sh. 291.
8
Nhcl-fsh, sh. 291.
1
2

120

9. Hr kim qnusun htiyc ln ylr ndn


sirgs, llh qiymtd n yir nsib tmz.1
10. Cbril qnu hqd qdr sifri tdi ki, gmn
tdim, qnudn qnuy irs tcq.

Hzrt Zhrnn (h.) dus


mm Hsn () buyurub: Cm m idi. nm gc
nmz qlrd v ylnz qnulr du dirdi. Nmzdn snr
ndn srudum ki, niy zmz n du tmirsn? Buyurdu:

vvl qnu, snr v.2

Bhrul-lumun qzbi
Bir gc Syid Bhrul-lum girdlrindn birini rb
brk qzbli hld n ddi: itmim, qnuluunuzd ksb
bir il yyr v n vtdr ki, ymklri ydur. Niy
nlr ytimirsn? ddi: llh nd lsun, bilmirdim. Syid
ddi: Qzblnmyi-min sbbi qnundn brsiz
lmndr. gr bilib kmk tmsydin, kfir sylrdn.3

mm Hsyn () v brclunun vzifsi


Rvi dyir ki, Krbld mm Hsyn () mn buyurdu:
Mn kmy glnlr d ki, brcu lnlr mnim
rdumd lmsn. nki brcu lub vrmk istmyn
chnnm gdr.4

Nsyih, sh. 454.


Vsil-i, c. 7, sh. 113.
3
brth dr yinyi dstnh, sh. 27.
4
hqqul-hqq, c. 19, sh. 429.
1
2

121

hidin qn v hqqn-ns
mm Bqir () buyurub:

hidin qnnn birinci dmcs yr dnd bu nun


gnhlrnn kffrsi hsb lunur. mm grk brclrn
dsin.1
mm Hsyn () buyurub: Qnulrnl y rftr t ki,
mminlrdn lsn.2
mm Sdiq () buyurub:

llh ibdtd mminin hqqn dmk kimi fzl bir


y ydur.3
Myit nmz qlmq n bir cnzni Pymbrin (s)
ynn gtirdilr. Nmzdn vvl cmtdn biri ddi: Y
Rsulullh! nun bynund hqqm vr. , mn brclu idi.
Pymbr (s) bunu idnd nmz sld. Bu vt li ()
nun brcunu hdsin gtrd. nun brcu dnndn snr
Pymbr (s) n nmz qld.
Bir df prtrlrdn biri fnu iqlndrmq n
divrdn prjktr smq istyirdi. rd lnlr divr m
vurmq istdikd, bu vt mm myni (rh.) tirz dib
buyurdu: Bu yr kirydir. Shibindn icz lmsnzm?

Hc undun tqvs
und Mll-bbs Trbti byk siyytlrdn biri idi.
, dindr bir insn lub. , yyn trlsndn
gtrdy mhsull tmin dirdi. , hqqin-ns
hmiyyt vrirdi. Htt, trln sulynd lrd ki, su isrf
Vsil-i, c. 13, sh. 85.
suli-kfi, c 2, sh. 170.
3
Usuli -kfi c 2, sh. 170.
1
2

122

lmsn. lu mrhum Rid dyir: tm vcuhtdn1 istifd


tmirdi. , bu brd htiyt dirdi. Bir gn nm mn
pul vrdi ki, tm nu vcuhtn pulu il rdlsn. tm ddi:
Bu pullr mnim dyil.2

Yddi hqq
mm Sdiqdn () mslmnlrn bir-birinin bynund
ln hqlrndn srudulr. mm () buyurdu:
Mslmnn bq mslmnn bynund yddi hqq vr.
Hr kim nlr ml tms, llhn vilytindn v ittindn
ric lr. nlr bunlrdr: nlrn n sn zn n
byndiyini nun n bynmkdir, zn rv bilmdiyini
nun n d rv bilmmkdir. Mslmn qrdn
qzblndirm, hmi nu rz t. nu zn hidyti v
gzg bil. gr mslmn qrdn c ls, sn t lm. gr
susuz ls, sn sirb lm. gr pltrsz ls, sn pltrl
lm. gr snin idmtin vrs, mm nunki ydurs,
idmtini n gndr ki, pltrlrn yusun v ymyini
hzrlsn. nun ndn v dvtini qbul t. stlns,
grn gt. Dfnind itirk t. styini dmmi yrin
ytir.3

Bir dirhm n yddi yz nmz


Hdislrin birind bl dyilir: Qiymtd bndlri l bir
yr gtirrlr ki, hm nu grr. Snr nid lunr: Hr
kimin nun bynund hqq vr, glsin lsn. n tin zmn
bir ksin glib nun hqqn zy tdiyini idd tmsidir. Hr bir

Zkt-ums
Unudulmu fziltlr, sh. 102.
3
Klimyi-Tyyib, sh. 379.
1
2

123

dirhmin mqbilind ndn yddi yz qbul lunmu nmz


lnr v hqq shibinin ml dftrin yzlr.1

Zkt trk dnin gnh


Zkt vrmyn ksblrn mln qrt tmi sylr.
Hdisd glmidir ki, gr insnlr ums v zkt vrs,
cmiyytd ksb lmz.
Pymbr (s) buyurur: y li! Hr kim bir qirt2 qdr
zkt vrms, hqiqi mslmn, mmin dyil v nun
htirm vcib dyil.3
Pymbr (s) buyurur: Zkt slmn krpsdr.4
Pymbr (s) buyurur: Zkt vrilmyn v llhn
rhmti nzil lmz.
Pymbr (s) buyurub: Bir vt glr ki, mnim mmtim
dny mln hris lr v nun hsbn (ums -zkt)
unudrlr.5
mm Sdiq () buyurub: qrup ru sylr: Zktn
vrmyn, nmnn mhriyysini (nun rzl lmdn)
zn hll biln, birin brcu lub, nu vrmk istmyn.6
Hr ks bir qirt qdr zktn vrms, dnydn
mslmn gtmz. Blk d yhudi v ristiyn kimi dnydn
gdr.7
Hzrt Mhdi () qiym dnd zkt vrmynlri mhv
dck.8

bdi nsihtlr, sh. 203 (Mhmmd Itihrdi).


Qrmn bd biri qirt dlnr.
3
Nhcl-fsh, sh. 446.
4
Nhcl -fsh, sh. 358.
5
Nhcl-fsh, sh. 218.
6
isl, sh. 171.
7
Cmil-br, sh. 202.
8
isl, sh. 187.
1
2

124

yin, yl vcib lms


mm Rz () buyurub: llh yi yl bir vcib
dib: Nmz zktl, nki nmz qlb zkt vrmynin
nmz qbul dyil. kr t-ny tkkr tmkl, nki
vlidyn tkkr tmynin kr qbul lunmz. Tqvn
silyi-rhml, nki silyi-rhm tmynin tqvs ydur.

Chnnm qrbinin fryd


Pymbr (s) buyurub: Qiymtd byk bir qrb
chnnmdn ric lr v fryd dr: llh v Pymbrl
(s) mhrib dnlr hrddr, nlr czlndrm? Cbril
ndn srudu: Kim llhl mhrib dir? Dyr:
rbrlr v ribrlr, nmz qlmynlr v zkt
vrmynlr, mscidlrd bihud dnnlr.1

Hzrt blfzlin () msibti


Hzrt blfzl () Bni-Him cvnlrnn bir-bir hid
lduunu grnd qrd Hsynin () hzurun glib
dymk n izn istdi. Hsyn () lyrq buyurdu:
bbscn! Sn mnim rm v pnhmsn. rz tdi: Dh
tqtim ydur. Hzrt buyurdu: Mydn gtmmidn vvl
uqlr n su gtir.
Bundn snr bbs uqlrn ymsin gtdi. nlrn
qrnlrn nm su tululrnn stn qyduqlrn grd.
Uqlr lyrdlr. bbs buyurdu: Uqlr, indi miniz siz
su gtirck. , dmn trf gtdi v nsihtl nlrdn su
istdi. Nsihtin nlr tsir qymdn grb ymy
qytd v su tuluunu gtrb Frt yn gtdi. , drd
minlik rdunu grs d, Frt dil lub nu dldurm
1

Cmil-br, sh. 425.

125

bld. bbs tulutu s iynin slb, ymlr trf hrkt


tdi. Yld dmn nu mhsiry ld. , tm gc il
dyd. Nfli zrq dl bir s nun s qlunu
bdnindn yrd. , tuluu sl lin ld v yn dyd. Bu
df Zyd ibn Vzq nun sl qlunu bdnindn yrd. Snr
bq bir zlm nu bndn yrld. Bu vt yr yld
v bl sslndi: y qrd! Qrdnn ddn yt!
mm Hsyn () bir hin kimi zn qrdnn ynn
tdrd. Hsyn qrdn bu vziyytd grb nun bn
dizi stn ld. Snr fryd drk ddi: Qrdm, bbs!
Sndn snr blim snd, qrdsz qldm!
mm qrd hid ln qdr nun b stnd ld.1

Nfsl-mhmum, sh. 177.

126

yirminci mclis
HLL RUZ
llhn vrdiyi hll v pk ruzilrdn yyin. mn
gtirdiyiniz llhdn qrun.1
Pymbr (s) buyurur:

Dusnn qbul lmsn istyn hll v pk ruzi


ymlidir.2
mm li () buyurub:

gr ruzi ylnz ll ksb lunsyd, nd grk


hyvnlr v dlilr c qlydlr.3
Qdsi (mqdds) hdislrdn birind buyurulur:

y hmd! bdt n qisimdir ki, nun dqquzu hll


ruziddir.4

Qbul lunmu ytmi hcc


mm Sdiq () buyurub:

Mid sursi, y: 88.


Bihrul-nvr, c. 90, sh. 373.
3
Qrrul-hikm, c. 1, sh. 590.
4
Mstdrkl-vsil, c. 13, sh. 20.
1
2

127

Hr kim dirhmin ltd biri qdr hrm z mlndn


yrs, qbul lunmu ytmi hccin svbn nil lr.1
Imm Rz () buyurub:

gr mmin hrm zndn uzqldrs, ytmi hccin


svbn nil lr.2
mm Sdiq () buyurub:

Bir lm hrm tikdn kmk iki min rkt nmzdn


stndr.3

bhli tikni trk tmk


Mqdds rdbilinin nsndn srudulr: Nc ldu bl
pk v slm vld dnyy gtirdin? Ddi: Mn n bhli
tik ydirtmmim. Hmi dstmzl hld n sd vrdim.
Sy tdim ki, lum y uqlrl ynsn.4

Ribn pis qznc


llh-tl Qurnd buyurur:

gr ribn trk tmsniz, l bilin ki, llh v


Pymbrl mhriby qlmsnz!5

Bihrul-nvr, c. 90, sh. 373.


Mstdrkl-vsil, c. 11, sh. 278.
3
Bihrul-nvr, c. 90, sh. 373.
4
yinyi-ils (Mrhumun hyt)
5
Bqr sursi, y: 279.
1
2

128

Pymbrin (s) slmilr hqd buyurduqlr


1. Rib il ld lunn bir dirhm llh ynnd tuz lt
zindn pisdir.1
2. llh rib yynin qrnn rib ydiyi qdr chnnm
du il dldurr. gr bu yll qznc ld ts, llh nun
h bir slh mlini qbul tmz. gr nun ynnd bir qirt
(qrmn bd biri) rib ls, llh v mlkr dim n lnt
gndrr.2
3. Ribrun qrn dl dlu lr. n pis qznc ribdr.
Ribrlr, ytn pis ilr srklyir.3
4. Ribr rd ksb lr.4
5. Ribr, rib vrnd yzn v rib mmilsind
itirk dn llh-tl lnt dr.5
6. y li! Ribrun gnh ytmi nvdr. nun yngl
ns il Kbd zin dn kimidir.
7. Mrc gcsind qrnlr byk vlr qdr v iind
ilnlr ln insnlr grdm. Ddim: y Cbril, nlr
kimlrdir? Ddi: nlr ribrlrdr.6

Brc vrmyin svb


mm Sdiq () buyurub:

Cnntin qps zrind yzlb: Sdq vrmyin n,


brc vrmyin is n skkiz svb vr.1
suli-kfi, c. 5, sh. 144.
Mcmul-byn, c. 1, sh. 390.
3
Hdisi-mrc, sh. 212.
4
Nhcl-fsh, sh. 538.
5
Cmil-br, sh. 405.
6
qbul-ml, c. 2, sh. 307.
1
2

129

hd d qdr svb
Pymbr (s) buyurub: Hr ks din qrdn bir dirhm
brc vrs, llh hd d qdr n svb vrr. Hr kim
din qrdn brc vrs v brcu vr bilmdiyini grb n
frst vrs, brcunu ln qdr l bil mlklrl nmz qlr.
Hr ks qrdndn brc ists v nun imkn lduu hld
brc vrms, llh cnnti n hrm dr.2 Qiymt gn
kbir gnhlrdn snr n byk gnh bir sin brclu
lmsi v nu qytrm bir yl qymms lcq.3

Hr ksin z brcunu vrmy imkn ls, mm


shlnkrlq ts, hr gn nun n rn (zlm hkim
trfindn riyytdn rcn nd birini ln mmur) gnh
yzlr.

Rvt kfrdr
Pymbr (s) buyurub:

Rvt vrn, ln v nlrn rsnd vsit ln


mlundur.4

Rvt lmqdn kinin. nki bu ml lis kfrdr.


Rvt ln cnntin iyini duymz.5

Mn l yhzuruhul-fqih, c. 2, sh. 58.


Llil-br, c. 3, sh. 193.
3
Nhcl-fsh, sh. 598.
4
Cmiul-br, sh. 439.
5
Cmiul-br, sh. 440.
1
2

130

llh rvt vrn, ln v nlr rsnd vsit ln


lnt dr.1

Thrt v ruzinin rtms


Bir kii ruzinin zlndn Pymbr (s) ikyt drk
r istdikd, Rsulullh buyurdu:

Hmi thrtli v dstmzl l ki, ruzin rtsn. , bu


sz ml tdi v ruzisi rtd.2

?Ny lzm
Bir kii mm Sdiqdn () nu miz tmyini istdikd,
Hzrt buyurdu:





Cmil-br, sh. 439.
Mstdrkl-vsil, c. 1, sh. 300.

131

1
2

gr llh ruziy zmindirs, bs nu l gtirmkdn


tr drd kmk ny lzm? Ruzi blnbs, hrislik ny
lzm? qiymtd hsb-kitb hqdrs, ml tplmq (hrm
yll) ny lzmdr? llh hsnn vzini vrirs, hsd n
ndr? llhn vrdiyi zb tdirs, niy gnh dk?
mllrin llh gstrilmsi dzdrs, hiyl ny lzmdr?
gr lm hqdrs, dlq (gnhl birlikd) ny lzmdr?
gr sirt krpsndn kmk hqdrs, udpsndlik ny
lzmdr? gr bir y tyin lunubs, qm ny lzm? gr
dny bdi dyils, n timd ny lzm?1

Vris cnntd, vsiyyt dn chnnmd


Hzrt li () buyurub: Qiymtd n hsrt kslr
ndr ki, hrmdn vr-dvlt ld dib, nu vldn
vsiyyt dr v vld d irsi llh ylund hsn dr. llh
vrisi cnnt, vsiyyt dni is chnnm prr.2

bnn hikmtli sz
Bir lim bnl rstld v ddi: N n lm
yrnmirsn? Ddi: lmlrin lssi b ydir ki, mn nlr
yrnmim. nlr bunlrdr: 1. Yln dnmmq; 2. Hrm
ymmk; 3. Bqlrnn ybini trmmq; 4. llhd ruzi
lduu hld, bnd qpsn gtmmk; 5. ytn
ldnmmq, ys cnntdn uzq drik.3

isl, c. 2, sh. 451.


Nhcl-bl, c. 3, sh. 374.
3
brth dr yinyi dstnh, sh. 97.
1
2

132

Mslmn vldlrnn msibti


Mslmn hdtindn snr nun ullrbrhim v
Mhmmd bn Ziydn mri il zindn slnd. nlr bir il
nun zindnnd qldlr. Bir gn kiik qrd gztiy ddi:
Mhmmdi (s) tnyrsn? ddi: Bli. mnim
pymbrimdir. Ddi: Cfr ibn bu Tlibi tnyrsn? Ddi:
Bli. llh n qnd vrck ki, mlklrl prvz tsin. Yn
srudu: linbi () tnyrsn? Ddi: Bli. , Pymbrin (s)
misi lu v qrddr. Uq ddi: Biz snin pymbrinin
itrti, Mslmn ullryq v indi is snin lind giriftrq.
Gzti, nlr tnyndn snr zindnn qpsn b,
uqlr zd tdi. Bu iki uq Kufd bir qdnn vin pnh
prdlr. nun ri Hris bn Ziydn sgrlrindn idi. , v
gldi v uqlr tnd. Shrisi qulun mr tdi ki, nlrn
bn Frt ynn knrnd kssin. Qulm nlrn
Pymbrin itrti lduunu bilnd nlr ldrmdi. Hris
lun nlr ldrmyi mr tdi. lu d nlr ldrmdi.
Hris z nlrn bn ksmk qrrn gldi. Mslmn
uqlr ddilr: y Hris! Bizi pr bzrd st, mm
ldrm. Pymbrl dmn lm. Hris ddi: Y, mn
grk sizi ldrb bnz ibn Ziyd prm. Ddilr: y
Hris! Biz mhlt vr. Nmz qlq. nlr nmz qldlr.
Snr Hris nlrn bn ksib ibn Ziyd prd.bn Ziyd
bu shnni grnd mr tdi ki, Hrisi hmin yr prb bn
kssinlr.

133

yirmi birinci mclis


DNY BRT V MTHN VDR
lbtt, biz sizi qru, clq, ml zl, nfslrl v kin
dyn ziynl imthn dirik. Sbir dnlr mjd vr.1
mm Sdiq () buyurub:

Dny iln kimidir. Zhiri yumq v lddcdr. Btini


is ldrc zhrl dludur. Uqlr nunl ynyr. qillr
is ndn qrlr.2
li () buyurub:

Dnyy hris ln dnydn ksb gdr.3

Hr kim dnyy ytimk n ls, dny nu zn


dim dr. mm hr kim bndlik dib dnyy rbt
gstrms, llh dnyn n dim dr.4

Bqr sursi, y: 155.


Bihrul-nvr, c. 70, sh. 124.
3
Qurrul-hikm, sh. 130.
4
Qurrul-hikm, sh. 130.
1
2

134

Dny bir vdir ki, vvli zb-ziyyt, r is fnidir.


nun hllnn hsb, hrmnn is zb vr.1

zn tnyb, bununl bl dnyy rk blyn


tccb dirm. bdi lmyn lzztd yir ydur.2
mm Sdiq () buyurur:

ll insn grk yi unutmsn: 1. Dnynn


fniliyini; 2. Dnyd ln dyiikliklri; 3. rsi lmyn
tinliklri.3

Dny hlinin ninlri


llh-tl Rsuli-krm
ninlrini buyurdu:

dnyy

bl

lnlrn

y hmd! Dnyy bl lnlr svm. irt hlini


sv. rz tdi: Dny v irt hli kimlrdir? Buyurdu:
Dny hli yynlr, glnlr, ytnlr v
qzbli lnlrdr.4
Hzrt Lmn lun buyurdu: lum! Dnyn irt
st ki, hr ikisindn qznc ld dsn. irti dnyy stm
ki, hr ikisind zrr dsn.5
Qrrul-hikm, sh. 127.
Qrrul-hikm, sh. 144.
3
Thful-uqul, sh. 339.
4
Mstdrkl-vsil, c. 16, sh. 212.
5
Mstdrkl-vsil, c. 16, sh. 212.
1
2

135

Yrin sz
Hzrt s () sfrlrinin birind iki nfrin uc ssl birbirini sydyn grd. , rlrnd slh yrtmq n
nlrn ynn gtdi. Grd nlr bir-birin dyir: Bu yr
mnimdir.nlr hkimliyi snn () hdsin qydulr. s ()
nlr ddi: Siz bl dyirsiniz. mm grk yr n dyir.
Ddilr: Yr n dyir? Buyurdu: Yr dyir ki, nlr hr ikisi
mnimdir. Yni: rd qbir insn zn kck. n gr
d yr stnd dv tmy dymz.

Dny v milk qnd


Pymbrin (s) Mdind yyn mridlrindn birinin
urm b vr idi. Ym vt qulu il Pymbr (s) urm
gndrdi. mm Pymbrin (s) nmlrnn birind
urmn tkmk n qb tplmd. Pymbr (s) mr tdi
ki, urmn brk bir yr tksnlr. Qul bu i tccb
tdi. Pymbr (s) n buyurdu: y qul! gr dnynn
qiymti lsyd, llh milyin qnd qdr d kfirlr
ndn vrmzdi. Pymbr (s) nbuvvt ytind ytnn
qunu qrunc hld ytnn ynn glib, bu hdisni n
br vrdi. ytn ddi: nun mmtinin dnyy mhbbti
vr? Ddilr: Bli. ytn ddi: Nrht lmyn. nlr
btprst lmslr d, dny prstdirlr. n gr d mn
hmi nlr y thrik dirm: 1. Hrm yll ml
qznm; 2. nu hrm yld srf tmy; 3. llhn
vcibtn (ums, zkt) vrmmy.

tlq
Dny bir qdn bnzyir ki, dnyprstlr nunl dimi
qd lunublr. mm irt iqlri is nunl mvqqti qd
136

uyublr. llhn hqiqi dstlr n tlq vriblr.


Msln, li () dnyy dyir:

y dny! Mndn uzq l. Bqlrn ldt. Mnim sn


htiycm ydur. Sn tlq vrdim ki, qyd ydur.1

Dny insn mrur dir, zrr vrir v tz kir.2

Dny rm qz bnzyir
ki uq bir qzun stnd bir-birlri il dv dirdilr. Hr
biri nun shibi lduunu iddi dirdi. Bu zmn riflrdn biri
nlrn ynndn kirdi. , uqlr ddi: nu sndrn, grn
ii slmdr. gr slm ls, nd dv din. nu
sndrnd qzun iinin rb lduunu grdlr. Bli, dny
d bldir, nki nun irinliklri fnidir. Qiymtsiz bir y
gr insnlrn bir-biri il dv tmlrin dyrmi?

Suyun znd yl gtmk


Hvrilr Hzrt sya () ddilr: Siz nc lur ki, suyun
znd yl gdirsiniz, mm biz gd bilmirik?
s () nlrdn srudu: Dirhm v dinrn sizin ynnzd
dyri ncdir? Ddilr: nlr mddi dyrin shibidirlr.
s () buyurdu: Mnim n is kskl dinrn frqi
ydur.3
mm Kzim () buyurub:

Nhcl-bl, sh. 638.


rhi Nhcl-bl, c. 20, sh. 51.
3
Mcmuyi-vrrm, c. 1, sh. 156.
1
2

137

llh-tl Hzrt Musya () buyurur: Mlnn luun


gr dlnm. H vt llhn zikrini unutm. nki mln
luu gnhlrn unudulmsn sbb lur. Hr kim mni
unuts, qlbi qsvt blyr.1

Dnynn ziyyti v irtin cri


Pymbr (s) dny tinliklrinin svb hqd buyurur:
Qzdrm pyzd cn yrpqlr tkldy kimi, gnhlr
mhv dir. gr bir s bir gc qzdrml ls, llh nun
bir illik gnhlrn blyr.2
stlik llhn yr zrindki lldr ki, nun vsitsi
il bndlrini dblndirir. Bl, stlik v qm-qss
dnynn zbdr. stlik gnhlr mhv dir.3

Hzrt blfzlin () msibti


mm Hsyn () qrdnn b stn glnd hl bbs
s idi. bbs ddi: Mni iki y gr ymy prm,
birincisi, Skiny su vdsi vrdiyim gr, ikincisi is
rdunun byrqdr lduum gr. gr rdu mni bl grs
nlrn ruhiyysi ziflyr. mm Hsyn () gz ylrn
siln hld ymy qytd. Skin ynn gldi v ddi:
mimdn n br vr? biz su gtirmy gtmidi.Niy tk
qytdn? mm lr hld buyurdu: Qzm! mini ldrdlr.
Skinnin, Zynbin v bq qdnlrn lm ssi ucld.
nlr bl fryd dirdilr: Vy qrd, vy bbs...
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 185.
Nhcul-fsh, sh. 229.
3
Nhcl-fsh, sh. 346.
1
2

138

Hzrt bbs (), mm Hsyn () qr vfl idi.


nun vfdrl dmni d zn clb tmidi. Yzid,
bbsn vfdrl hqd dyir:


Qrdn qrd vfs bldir!1

Kibriti-hmr, sh. 162.

139

yirmi ikinci mclis


TKBBR V HSD
Biz cnnti yr zrind byklk, fsd v synkrlq
tmk istmynlr n qrr vrdik. Gzl qibt
tqvllrndr.1
Pymbr (s) buyurur:

udpsdlik v qrur ytmi illik ibdti mhv dir.2


mm Hsn () buyurur:

y insnlr hlk dir:Tkbbr, hrislik, hsd v


udbinlik. Tkbbr insnn dinini mhv dir. Nc ki, ytn
tkbbr dib dinini mhv tdi. Hrislik dmin () cnntdn
ric lmsn sbb ldu. Hsdbqlrnn nmtlrinin
mhv lunmsn rzu tmkdir. , bdbtliy sbb lur.
Hsd Qbilin Hbili ldrmsin sbb ldu.3
mm Sdiq () buyurub:

Qss sursi, y: 83.


Nhcl-fsh, sh. 131, hdis 656.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 112.
1
2

140

Tkbbr dn
tmidir.1

mtlq znd

hqrt

hissi

ryind zrr qdr tkbbrlk ln s cnnt dil


lmz.2

Mclisin bnd ylmyin rtlri


mm Sdiq () buyurur:

y Him! mirl-mminin buyurrd: Hr ksd bu


islt lms, mclisin bnd yl bilmz: 1. ndn sul
sruulnd cvb vrsin; 2. Cmt susnd shbt tsin; 3.
Mclis hlinin yrin ln bir nzr vr bilsin. Hr kimd bu
rtlr lmdn mclisin bnd turs, mqdr.3
Hvrilr Hzrt sdan () srudulr: llh-tln n
qzblndirr? Hzrt cvb vrdi: Tkbbr v nun
bndlrini kiik symq.

lt yrd lt y
llh-tl Hzrt Musya () vhy tdi: lt yi, lt
yrd qrr vrdim. mm cmt nlr bq yrd trr.
H vt tp bilmyck. Rhtl cnntd qrr vrdim,
mm
cmt
nu
dnyd
trr.
lmi

suli-kfi, c. 2, sh. 312.


Bihrul-nvr, c. 2, sh. 141.
3
Tuhfl-qul, sh. 410.
1
2

141

clqd qrr vrdim, nu tluqd trr. zzti gc yq


qlmqd qrr vrdim, cmt nu h srynd trr. Uc
mqm tzvkrlqd qrr vrdim, nu tkbbrlkd
trrlr. Dunn qbulunu hll ruzid qrr vrdim, nu sskyd trr. htiycszl qntd qrr vrdim. nu mln
luund trr. H vt tpmycqlr.1
mm Sdiq () buyurub: Chnnmd duz dl bir dr
vrdr ki, z istiliyinin luundn llh ikyt dr v
nfs lmq n icz istyr. , nfs lnd chnnm
lvlnr.2

Tkbbrn sbblri
Mmkndr ki, lm, ml, ibdt, nsil, gzllik, srvt,
qdrt, girdlr, trfdrlr, qullr v qhumlr tkbbrly
sbb lsun.

Mrur phlvnn qibti


phlvnlrn blini yr vurn mrur phlvn bir
gn bzrd nr krk zn yr. , smy z tutrq
dyir: y llh! Btn phlvnlrn rsn yr vurdum.
gr Cbrili gndrsn, nun d rsn yr vurcm.
Dyiln gr, phlvn r bir stliy tutuldu. ,
htt, yq brmqlrn dilyn sin zndn uzqldr
bilmirdi.
Filsflrdn biri plng drisini tnn yhrinin stn
tn bir cvn lnn tkbbrl yl gtdiyini grd. Filsf
ddi: Flk bu drini plngin rsnd slmd. Indi snin
tnn blind nc slycq?

1
2

l-mvizul-ddiyy, sh. 309.


suli-kfi, c. 4, sh. 424.

142

Tkbbr qrq lm sbb ldu


mm Sdiq () buyurub: s () vt lqby bir kii
il sfr rd. s () dniz tnd Bismillh dyib
suyun zndn kirdi. kii d s () kimi tm yqinlikl
Bismillh dyib suyun zndn kdi v zn sya ()
ytirdi. Bu vt tkbbrlk tdi v z-zn ddi: s
Ruhullhdr. , suyun znd yl gdir. Mn d suyun znd
yl gdirm. nun mndn stnly ydur. , bu fikird idi
ki, birdn qrq ldu. , sdn () kmk istdi. Hzrt nu
ils tdi. Snr ndn srudu: N n qrq ldun? Ddi:
Mnd tkbbr yrnd. Buyurdu: Sn zn n mqm
tsvvr tdin ki, llh ynnd mqm lyiq dyilsn. n
gr d z ddiyindn tvb t.1

Fr tmk hlkt sbb ldu


ki nfr Pymbrin (s) ynnd fr tdilr. Biri ddi:
Mn filn byk siyytin luym. mm sn bl bir
nsl mlik dyilsn. Pymbr (s) buyurdu: Mus
pymbrin zmnnd iki nfr nun ynn glib fr
tdilr. Biri ddi: Mn filn ksin luym. , cddndn
dqquz nfrin dn syd. Musya () vhy gldi ki, nlr
d: Sdldn dqquz cddn chnnm hlidirlr. Sn d
nlrn ynn gdcksn.2
mm Kzim () buyurub:



1
2

suli-kfi, c. 3, sh. 418.


Min bir trii hky, c. 1, sh. 320.

143

Tum yumq yrd bitir, brk yrd y. lm v hikmt


d tvzkr insnlrn ryind mydn glir, tkbbrl v
zlm insnlrn ryind y. nki llh tvzn ln
vsitsi, tkbbr is chlt qrr vrmidir.1

Ustd Mhmmd Tqi Cfridn (rh.) bir tir


lhi insnlr lm v tqv chtdn byk mqmlr
ytislr d, zlrinin mhurlmqlrn rz lmurlr.
Bqlrnn nlr triflmsini istmirlr. llm Mhmmd
Tqi Cfri (rh.) nql dir ki, Sqz hrind hli-snn
qrdlr trfindn mclis tkil lunmudu. irlr hi
tdilr ki, mnim mdhim yzd ri usun. Mn iki yl
rsndnun qlbini sndrmq v z mdhimi itmk
mcburiyytind qldm. Mn llhdn istdim ki, nun mdhi
il qulqlrmn rsnd prd qrr vrsin v bu yll nun
qlbi snmsn. llh hiddir ki, mn nun rindn bir klm
d itmdim. Hzrt mm Bqir () buyurub: Chnnmd
tkbbrllr n Sqr dl bir yr vr., llh znn
istiliyinin luundn ikyt dr v nfs lmq istyr. ,
nfs ln zmn chnnm lvlnr.
buzr Cumhurdn srudu: z shibin rhm tmyn
bl vrm? Ddi: bl tkbbrdr.
ytn sgrlrin ddi: gr bni-dm yd qlib
glsniz, dh qrum ydur. nki bu vt nlrn tdiklri
mllri llh qbul tmz. 1. Yl byk symq; 2.
Gnh unutmq; 3. Tkbbr v zn bynmk.2

1
2

Min bir trii hky, c. 1, sh. 320.


Nsyih, sh. 140.

144

Hsd v stlik
mm li () buyurub:

Bdnin slml hsdin zlndndr.1


mm Sdiq () buyurub:

Mmin nmt shiblrin qibt dr, mm hsd tmz.


Mnfiq is hsd dr, mm qibt tmz.2

Pymbr (s) hr gn bu lt ydn llh pnh


prrd. 1. kk; 2. irk; 3. Tssbklik; 4. Qzb; 5. Zlm;
6. Hsd.3

mm Hsnin () msibti
Mrhum y likbr Tbrizi dyir: Mbrk Rmzn
y idi. Mn Tbrizd miz dirdim. yn rn gn
qlrd. Mn hl d mm Hsndn () dnmmdm.
Hmin gc yuud Hzrt Zhrn (h.) grdm. n slm
vrdim. mm nm mn qmli cvb vrdi. Ddim:
Bibicn, mn bir gnh tmimmi? Buyurdu: Hc y
likbr! Mgr Hsn mnim lum dyil? N n
minbrlrd nu z yd dirsn? , qrib v mzlum lduun
gr bl dirsn?4
mmn rvd Cd, Mviynin thriki il su kuzsin
zhr tkd v mm Hsn () iftr vt nu idi. Zhr
Nhcl-bl, sh. 513.
suli-kfi, c. 2, sh. 307.
3
Bihrul-nvr, c. 69, sh. 127.
4
Qulin-hmdi, c. 2, sh. 94.
1
2

145

mmd tsir qyn vt hzrt Zynbdn bir tt istdi.


Hzrt ltlnm ciyrini nun iin tkd. Bir bc n
bl bir shnni grmk tin v r idi. mm Zynb
bl msibtlri grmd. Bbs Pymbrin (s), ns
Ftimnin, ts linin () msibtini, ymlrin
yndrlms, ksik blrn nizlrd hrdn-hr
gzdirilmsini v Yzidin ubuql imm Hsynin () mbrk
ddqlrn vurmsn grmd. mm Hsn () lm
ytnd idi. Birdn mm Hsyn () lm bld.
mm Hsn () srudu: Ndn lyrsn? Buyurdu: Sizin
hlnz lyrm. Ndn sizinl bl rftr tdilr? Buyurdu:
Mn bu zhrl dnydn gdirm. Lkin siz r
msibtlr dur lcqsnz. Pymbrin (s) mmtindn
lduqlrn iddi dn tuz min nfr snin qtlin hzr lcq
v sni ldrb hli-bytini sir dcklr. Bu msibt hm
lycq. Htt, shrnn vhi hyvnlr v dnizin blqlr
bl. Cmt snin msibtlrini dnb, tzim dck.1

Misirul-hzn, sh. 23.

146

yirmi nc mclis
TVZKRLIQ
llhn bndlri yr znd tvzkrlql gznlrdir.
Chillr nlr qr dbsizlik dnd slm dyrlr.1
mm Sdiq () buyurur:

Hr ks llh tir tvzkrlq ts, llh nu uc


mqmlr ytirr. Hr kim tkbbr ts, llh nu
lldr.2
mm li () buyurub:

lmin b tvzkrlq, gz hsddn qrumq, qul


drk tmk, dili dz dnmq, ryi pk niyyt, l is ilrin
(hdislrin) sbblrindn gh lmqdr. lmin nticsi is
tqv v hvyi-nfsdn uzq lmqdr.3
Grk tvzkrl gzdn yrnk. , zndn bq
hmn grr. mm Rz () mrnn rn qdr qulu il bir
sfrd ymk ydi.

Furqn sursi, y: 63.


Vsil-i, c. 14, sh. 516.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 7.
1
2

147

Byk siyytlr
nsni fzilt v sciyylr bmndn uc mqm shiblri
hmi tvzkr lmu, zlrini diln h vt byk
grmmi v bqlrndn stn bilmmilr. Nc dyrlr,
d st t gyrmz. Bl insnlrn hyt trzi hmy rnk
lmldr.

llm Mhmmd Tqi Cfrinin (rh.)


tvzkrl
llmnin 1342-ci hicri-msi ilind byk qrb filsfu
Brtrnd Rsll ln mnzirsin qztlrdn biri
iqlndrmq istyir. Bun gr d qzt il lq
slyb, ndn iki dd klinin nlr gndrmsini istyir.
Sbh gn ustd sn z iki kil gtrb rdksiyy
gdir. Dvrn hkimiyyti ruhniy hrmt tmdiyin gr,
rdksiy hyti d ustd qr tinszlq gstrir. Ustd uzun
trdn snr mdirin tn tpr. Mdir 45 dqiq bq
bir sl shbtdn snr hrmtsizcsin ustd dyir: N
istyirsiniz? Mhmmd Tqi Cfri dyir: Mhmmd Tqi
Cfrinin killrini gtirmim. Mdir killri lndn snr
dyir. Gd bilrsiniz. Bu nd mdirin gz killr str.
y dyir: Siz znz Cfrisiniz? dyir: Bli.
Mdir z rftrndn clt kir.
ytullh rki, mm mynidn n y byk idi.
mm tvzkrlql n buyurrd: sslmu lyk ybn
rsulullh.

148

Tnnmyn slrdn bir nin


Bir gn Hc mrnd qrrghd idim. Hmin gn
gnrt ymyi tyuq idi. Mhdi Bkiri yrun hld
ymkny dil ldu. Biz ymk vrdilr. Ymy
blmq istynd qrdlrdn biri Mhdiy ddi: Y!
csn. Shr d h n ymmisn. Mhdi Bkiri ddi: ndi
sgrlr d sngrlrd tyuq yyir? , bizim skit qldmz
grb tyuq ymdi. ki- qq dy ydi.

Mn knll sgrm
Bu hqiqi slm srkrdsi hmi iynindn ziyyt
kirdi. n gr d r yk qldr bilmirdi. Bir gn
nbrdk tmzlqlrdn brdr lmq n r gtdi.
nbrn risi Hc mirullh sqql bir kii idi. hid Bkiri
nbr glnd H mirullh skkiz cvn sgrl kmynun
ykn bldrd. Hc mirullh, Bkirini zdn tnmrd.
nun bir trfd durduunu grb ddi: y cvn! Niy
knrd dynb brsn? Gl kmk l. Cbhy glmisn,
grk ilysn. Ydd sl, bu gndn snr v vt lzm
ls, grk bu skkiz nfr kmk dsn. B ddn, y
y? Mhriblr grm bu sgr smimiyytl cvb vrdi:
Bli, gzm st. , yrl iyni il tinlikl d ls,
yklri bltd. Gnrty yn Tyyub sttistikn
vrmk n r gldi. Slmdn snr Hc mirullh n
ddi: Bu gn bir cvn biz yc kmk tdi. mm hns
blkd lduunu bilmirm. styirm gdib, Bsirtiy dyim
ki, nu bizim bly kirtsin. Tyyub srudu: Hns sgri
dyirsn? , Mhdini gstrdi. Tyyub tz gdib yk nun
iynindn ld v nrhtlql Hcy ddi: H bilirsn bu
kimdir? Bu bizim kmndirimizdir. Hc mirullh v sgrlr
149

tccblndilr. hid Bkiri nlrn zndn pb ddi: Mn


d bir knll sgrm.

Hqiqi dli
Bir gn Pymbr (s) bir n nfrin bir sin bn
tpldn grd. Hzrt srudu: Bu s kimdir? Ddilr:
dlidir. Buyurdu: , dli dyil. Blk stdir. nki hqiqi
dli ksdir ki, tkbbrl yl gd v gnh d. Cnnt
gtmk rzusu d ryind l. mm hlbuki, cmt nun
rindn mnd dyil.1

Hzrt Skinnin (h.) msibti


mm Hsyn () vidlmq n ymlr gldi. Hm
il vidld. mm l bil Skin nrht idi v lyrd.
nun lm mm nrht tdi v tsirlndirdi. mm
qzn buyurdu: Qzm! Snin gz ylrn ryimi prlyr.
N qdr ki, mn sm, lm. vt ki, mni ldrdlr,
mn z slyrsn. mm mn dyirm: y imm Hsyn!
Dmn icz vrmdi ki, Skin v bq zizlrin siz
mtm slsnlr. mm Sccd () buyurub: gr bizdn
bir nfr lsyd, niz il vurrdlr. 2 mm Hsyn ()
buyurub: stmirm bir qzn d Skin lsun v n sill
vursunlr.3

Nsyih, sh. 245.


Mqtli-flsfi, sh. 88.
3
Qzlrn slmdk mqm, sh. 93.
1
2

150

yirmi drdnc mclis


DL NCT V HLKT ZV
Ddiyi hr sz (yzmq n) insnn ynnd hzr
durub gzlyn (iki mlk) vrdr.1
Hzrt li () buyurur:

dnnn tlr lr. Hys z lnn tqvs


z lr. Tqvs z lnn qlbi lr. Qlbi ln is
chnnmlik lr.2
mm Sccd () buyurub:

y mminin nictn sbb lr: Dilini cmt


incitmkdn v qybtdn qrumq, dnys v irti n
fydl ln il mul lmq, gnhlr v tlr n
lu lmq.3

Qf sursi, y: 18.
rhi Nhcl-bl, c. 19, sh. 264.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 140.
1
2

151

mm Sdiq () buyurub:

Mmin insn skit qlrs, nun n y ml yzlr.


mm dnnd is hm y ml v hm d pis ml
yzlr.1

y mlin tvsiysi
Hzrt li () buyurub:

Hr zmn llh bndsinin yrini ists, n z


dnm, z ymyi v z ytm t dr.2
Bir gn Pymbr (s) Mscidn-Nbid dili bihud
szlrdn qrumq hqd shbt dirdi. Bir nfr srudu. Dil
d chnnm gtmy sbb lur? Buyurdu: Mgr ndn
bq bir y insn chnnm prr!
Pymbr (s) buyurub:

Dili qrumq imndndr.3

suli-kfi, c. 2, sh. 116.


Mstdrkl-vsil, c. 16, sh. 214.
3
Qurrul-hikm, sh. 214.
1
2

152

Y sz v ruzinin rtms
Pymbr (s) buyurub:

Gzl dnq ruzini rtrr.1

llh dilini qruyn sin yblrini rtr.2


Ht dyir: Dnmq bir nv htiyc, mm qulq smq
is mhrtdir.
Skrt dyir: Yrli dnb v susmq dncnin
lmtidir.

Drd pymbrdn drd hdis


Hzrt Mus () buyurub: zn y dst sn s l
bil Tvrt ml dib.
Hzrt Dvud () buyurub: zzti-nfsdn uzqln s
Zbur ml tmi kimidir.
Hzrt s () buyurub: llhn tqdirin v qismtin rz
ln l bil ncil ml dib.
Hzrt Mhmmd (s) buyurub: Dilin zins bihud
dnmqdr.
Bir hdisd nql lunur ki, s ()nn ynndn bir dnuz
kirdi. s () n ddi: Slmtlql k! Bu vt Hzrtin
ynndklrdn biri tccbl srudu: y Ruhullh! Hyvn
d bl sz dyrlr? Buyurdu: Bli! styirm dilimi y
szlr dt tdirm ki, pis sz dnmym.3
Pymbr (s) buyurub:
Bihrul-nvr, c. 73, sh. 318.
Mstdrkl-vsil, c. 19, sh. 183.
3
Mrcus-sdt, sh. 401.
1
2

153

vt ki, cmt bir sin pis dnmndn qrs,


hmin s chnnmlik lr.
qrb kbud dnn bir kii idi ki, h ks nun dilinin
zhrindn mnd dyildi.
n y sdq y sz dnmqdr. Hikmtli sz is n
y hdiyy hsb lunur.1
mm Bqir () buyurub:
Zrft v glmk insnn imnn v brn mhv
dr.
mm Sdiq () buyurub:
Dv tm, nki siyytin rdn gdr. Zrft tm,
nki bu vt bqlr sn qr csrt tmy crt tpr.2
Hzrt li () buyurub:
Dili qrumqdn y dstluq grmdim. Tqvdn y
pltr, qntdn qiymtli ml, mhribnlqdn y hsn v
sbirdn y ymk grmdim.3

Bhtn gnh
Pymbr (s) buyurub: Mmin bhtn tnn gnh (
s nu blmyn qdr) blnmz.4
Hzrt dmin () vld idi. , hmi susurdu. Ylnz
zruri hllrd dnrd. Bir gn vldlr n ddilr: N n
siz bizim rmzd z dnb, ncq zruri hllrd shbt
dirsiniz? Buyurdu: nki cnntdn qvulnd mn itb
lundu: y dm! gr dilini bihud szlrdn qrusn, biz
sni bir dh bu cnnt qytrrq.
Hzrt li () buyurub:

Nhcul-fsh, sh. 632.


suli-kfi, c. 4, sh. 488.
3
Nsyih, sh. 223.
4
Nhcul-fsh, sh. 308.
1
2

154

ksin hln ki, skutu, fikri v b ibrtdir v


gnhlrn gr lyr. Cmt nun lindn v dilindn
mnddr.1

Hzrt Zynbin (h.) msibti


mm Hsynin () hli-byti n n byk v dzlmz
msibtlrdn biri dmnin dil yrs v mzmmtlri idi.
nlr hli-byt rici (dindn m) v kfir dyirdilr.
Bzn nlr ymyi sdq kimi vrirdilr. mm Hzrt
Zynb (h.) bunu qbul tmyib buyururdu: Biz sdq
hrmdr. Bzn glib dyirdilr: Bu qzlr sir kimi biz
stn. Yn d Zynb nm (h.) bu iin qrsn lr v
buyururdu: Qymrm qrdm Hsynin () qzlrn kniz
tsinlr! Bir gn mm Zynlbidin () bibisi Zynbin gc
nmzn turn hld qldn grb sbbini srudu. Hzrt
Zynb (h.) buyurdu: nki biz z rk gtirirlr v
mn z pym uqlr vrirm. n gr d yq st nmz
qlm tqtim ydur.

Bihrul-nvr, c. 67, sh. 109.

155

yirmi binci mclis


YBTRM V BRLK
(Dld) qybt dib, (zd) tn vurn hr ksin vy
hln!1
mm Bqir () buyurub:

Mmin grk mmin qrdnn ytmi byk gnhn


rtsn.2
lbtt, bu i gnhn gizlind b vrdiyi zmndr.
Bundn bq vtd grk mr b mruf v nhy z mnkr
chtdn z vzifsin ml tsin.
mm Sdiq () buyurub:

Mnim n y qrdlrm yibimi mn dynlrdir.3

Drd yrd drd y


mm Hsyn () buyurub:


Hmz sursi, y: 1.
suli-kfi, c. 2, sh. 207.
3
Mstdrkul vsil, c. 8, sh. 329.
1
2

156

llh drd yi drd yrd gizltmidir. Rzln y


ilrd; n gr d h bir y ii kiik sym. nki
llhn rzlnn nlrn hnsnd lduu mlum dyil.
Qzbini gnhlrd qrr vrib; bs, h bir gnh kiik
sym. llhn qzbinin nlrn hnsnd lduu mlum
dyil. z dstlrn cmtn rsnd qrr vrib; bun gr d
h kimi kiik sym. Mmkndr ki, snin kiik sydn
s, llhn ynnd mqrrblrdndir. (llhn n ziz
bndsi) cbtini (dun qbul tmk) dud qrr vrib; bun
gr d h bir dun kiik sym. nki nlrdn hnsn
qbul tmsi mlum dyil. Blk d insnn sstlk v
tnbllikl tdiyi du qbul lunur.1
Pymbr (s) buyurub:

Mmin mmin qrdnn gzgsdr. lmynd is


nun yirhdr.2
Bu tmd bir n ibrtli mtlb vr: gr gzg z
irkli ls, bqsn ydn gstr bilmz. Biz d minlrl
yiblr lud lsq, bqlrn kmilliy trf hidyt d
bilmrik. Bs, grk vvl z nfsimizi pklyq, snr
bqlrn hidyt dk. Gzgnn bq bir susiyyti
budur
ki,
hr
ksin
yibini
nun

1
2

Mdinul-cvhir, sh. 42.


Mstdrkul-vsil, c. 8, sh. 320.

157

zn gstrir. Biz d grk cmtn yibini nlr lmyn


yrd sylmyk. Lzm glrs, nun zn dyk.

qiymtli i
Cbril Pymbr (s) rz tdi: gr biz yr znd
ibdt tsydik, ii trk tmzdik: 1. Mslmn su
vrmyi; 2. illilr kmk tmyi; 3. Cmtn gnh v
yiblrini rtmyi.1
Pymbr (s) buyurub: llh v qiymt gnn imn
gtirn s mslmn qrutmmldr. Hr kim z qrdn
bir gnh gr mzmmt ts, hmin s gnh mrtkib
(dr) lmdn dnydn gtmz.2
Pymbr (s) buyurub: Mminin hrmti Kbnin
hrmtindn ytmi df stndr.3

zr pymbrin () rnc vsiyyti


mm Sccd () buyurub:

zr pymbrin () Musya () rnc vsiyyti bu


idi: H kimi gnhn gr mzmmt tm.4
Pymbr (s) buyurub: Hr ks qrdnn yibini grb
nu gizldrs, snki, diri-diri bsdrlm qz (chillik
dvrnn dti) dirildn kimidir. Hr ks din qrdnn
yibini rts, llh d irtd nun yiblrini rtr.5
Hr ks bir ksin pis mlini bqlrnn ynnd kr
ts, l bil z ii yrin ytirib. Hr kim mmini tdiyi
Nsyih, sh .159.
Nhcul-fsh, sh. 595.
3
Mrcus-sdi, sh. 390.
4
Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 234.
5
Nhcl-fsh, sh. 571.
1
2

158

gnh gr mzmmt ts, z gnh mbtl lmdn


dnydn gtmz.

briliyin zb
Pymbr (s) buyurub:

Hr ks iki nfrin rsnd brilik tmk n bir


ddm ts, llh qbird n bir d hkim dr ki, qiymt
qdr nu yndrr. Qiymt gn qbirdn ric lnd llh
qr bir jdhn n hkim dr ki, chnnm qdr nun
tini sncsn. nfr qbir zbndn qurtulmz; qybt
dn, bri v pkizliyin (burd idrr nzrd tutulur)
hmiyyt vrmyn s.
Bir nfr z qulunu strd. Mtriy brdrlq tdi ki,
bunun ylnz bir ybi vr. d briliyidir. Mtri qulu
ld. Qul bir mddt nun vind idmt tdi. Bir gn s
lmyn zmn nun nmn ddi: rin sni svmir. Bq
bir qdnl vlnmk istyir. Bu fikirdn dnmsini
istyirsns, grk nun bznn ltndk tkndn lgcl
ksib mn gtirsn ki, mn bir du yzm. , sn qr
mhbbt gstrsin. Bir trfdn d nun rin gizlic ddi:
rvdnn ns vr. nunl gn kirir. Htt, sni
ldrmk istyir. Bu gn zn yuulu vur ki, hqiqti zn
grsn. Gc kii zn yuuy vurdu. Qdn mqsdin
tmq n lgcl yt gldi. Kii birdn qld v
rvdn vurub ldrd. Qdnn qhumlr d kiini
ldrdlr.
Bli, briliyin blc c qibti vrdr.1

Sfintl-bihr, c. sh. 613.

159

mm Hsynin () msibti
Bir s mm Sdiqin () idmtin ytidi. mm n
buyurdu: Snin dnn kirtdiyin gc Qdir gcsindn
stndr. Ddi: Ybn Rsulullh! Mn btn gcni
ytmm. mm buyurdu: Sn gc yrs qldn v su idin.
Snr imm Hsynin () susuzluunu trldn. Bunun
fzilti Qdir gcsindn stndr.
bn bbs dyir: Pymbrin (s) idmtin ytidim. Bu
vt Hzrt s dizinin stnd Hsyni (), sl dizind is
lu brhimi turtmudu. Pymbr (s) bzn Hsyni (),
bzn is brhimi prd. Bu vt Cbril nzil ldu v ddi:
llh sn slm gndrir v buyurur: Bunlrdn biri vft
tmlidir. stdiyini s. Pymbr (s) nlr bb, ld v
buyurdu: gr brhim vft ts, ylnz mn qmgin
lcm. mm Hsyn dnydn gts mndn lv
Ftim v li d qmgin lcqlr. n gr d grk Hsyn
s qlsn. ndn gn snr brhim vft tdi.1
mm Hsyn () rnc df ilsi il vidlnd
nlrdn khn kynk istdi ki, pltrnn ltndn gyinsin.
nki hid lndn snr bdni lt lmsn. mm khn
kynyi d mmn bdnindn rtdlr. Hzrtin bn
ksndn snr dmn Zhr blsnn pltrlrn v qlncn
qrt tmk n hcum tdi. Bununl kifytlnmdilr.
mr ibn Sd fryd tdi ki, kim hzrd Hsynin bdninin
stnd t psn? n nfr (Tri ssn, nlr hms
zindn dnyy glnlr idi) bu ii hdsin gtrd. nlr bu
idn snr mkft lmq n ibn Ziydn ynn gtdilr.2

1
2

Musirul-hzn, sh. 21.


Suqnmyi-Krbl, sh. 250.

160

yirmi ltnc mclis


QYBTN GNHI
Bir-birinizin qybtini tmyin, sizdn biriniz lm
qrdnn tini ymy hzr lrm?! Bu sizd ikrh hissi
ydr. llhdn qrun. Hqiqtn, llh tvblri qbul
dndir, rhmlidir.1
llhn rsulu buyurub:

:
:


y buzr! Qybtdn uzq l. nki qybt tmk


zindn iddtlidir. Ddim: Y Rsulullh! tm-nm sn
fd lsun. N n? Buyurdu: nki zinkr tvb dir. llh
d nun gnhn blyr. mm qybt dnin gnh
qybtini tdiyi nu blmync, blnmz.2

Qybt v qbir zb
Pymbr (s) buyurub:

1
2

Hcurt sursi, y: 12.


Mstdrkul-vsil, c. 9, sh. 150.

161

Qbir zb y grdir. nun d biri qybt


mildir.1

Mmini symk fisq, nu ldrmk kfrdr. nun tini


ymk (qybtini tmk) gnhdr. nun mlnn htirm,
cnnn v qnnn htirm kimidir.2

Qybti trk tmk v n min nmz


Pymbr (s) buyurub:

Mslmnn qybtini tmmk n min rkt nmzdn


stndr.3
mm li () buyurub:

Qybt ciz insnn sn chdidir.4


Pymbr (s) buyurub:

gr bir sin ynnd mslmn qrdnn qybti


dils v hmin s qybti dilni mdfi d bildiyi hld,
nu mdfi tms, llh dnyd v irtd hmin si
r dr.5

Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 117.


suli-kfi, c. 2, sh. 359.
3
Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 117.
4
Qrrul-hikm, sh. 293.
5
Vsilu-i, c. 12, sh. 291.
1
2

162

Qybt mnfiqin iidir


mm li () buyurub: Mminlrin v mslmnlrn
qybtini tmk chnnm itlrinin qidsdr. Din qrdnn
rsnc qybt tmk mnfiqlrin ninlrindndir. Qybt
dn n lq insn sylr.1
Pymbr (s) buyurub:

Hr ks din qrdnn brn hifz ts, cnnt n vcib


lr.2
li () buyurub: llh ynnd n pis insnlr qybt
dnlrdir. Bqsnn szn snin ynnd dyn s, snin
d szn bqsnn ynnd dyr. Qybt idn d qybt
dn kimi gnhkrdr. Qybt tmy dt dnin gnh
bykdr.3
mm Bqir () buyurub: gr bir sin ynnd mmin
qrdnn qybti luns v , qrdn mdfi ts, llh
dny v irtd n yr lr. mm qrdn mdfi
tms, llh dny v irtd nu r dr.4
mm Sdiq () buyurub:


:



:

Pymbrdn (s) srudulr: Qybtin kffrsi ndir?


Buyurdu: Qybtini tdiyin si trlynd, nun n
istifr t.5

Qrrul-hikm, sh. 221.


Vsil-i, c. 12, sh. 293.
3
Qrrul-hikm, sh. 221.
4
Svbul-ml (y Sduq), sh. 541.
5
Llil-br, c. 5, sh. 233.
1
2

163

Qybtin kffrsi
Pymbr (s) buyurub:

Hr kim mslmnn qybtini ts, nun rucu v nmz


btildir. gr bu hld ls, llhn hrmn hll syn hld
lm kimidir.1
lbtt, bu hdis ri chtdn qybt dnin ruc v
nmznn btil lduunu dmir. mm bu mlin svb v
cri ydur.
Pskl dyir: gr insnlr bir-birinin qybtini tdiklrini
bilsydilr, dnyd htt drd nfr dst qlmzd.

Yln
Pymbr (s) buyurub:

Hqiqtn, yln kiik ls d, insnn ml dftrind


yzlr.2
mm Kzim (s) buyurub:

mntdrlq v dz dnmq ruzinin rtmsn sbb


lr. ynt v yln is ksbl v nifq sbb lr.3
N vt mmin zrsz sbbdn yln dns, ytmi
min mlk nu lntlyr. nun zndn pis iy glr. llh
yln dynin ml dftrin ytmi zinnn gnhn yzr ki,
nlrn n sn n il diln zindr.4
qbul-ml, sh. 608.
Sfintl-bihr, c. 2, sh. 473.
3
Thful-uqul, sh. 402.
4
Mrcus-sdt, sh. 216.
1
2

164

nsnlrn rsnd tz-tz bl bir y mhid lunur.


Birin ymk tklif dnd , nu ymk ists d, utnd
n ylndn dyir ki, istmirm. Bu d yln v gnhdr.
mm Sdiq () lu smil il bir mclis gtmidi. mmn
dstlrndn biri dil ldu v slm vrdi. mm qlnd,
d qld v mm v qdr myit tdi. smil vd
mmdn srudu: N n nu (dild d ls) v dvt
tmdin? Hzrt buyurdu: lum, istmirm llh-tl mni
istmy-istmy bir ii ncm vrnlrdn hsb tsin.1
Mcthidlrdn
birinin
dimi
nun
trfindn
qhumlrndn birini ldn vrmi bir nfr bsl
mktubu yzd. Mktubd dyilirdi: Mn bu hdisdn
nrht ldum. Mcthid bunu grb ddi: Mktubdk bu
cml ylnd. nki mn bu msibtdn nrht
lmdm. n gr d gstri vrdi ki, nu silsinlr.
mm Bqir () buyurub: Yln dnmq imn zy
dr.2
mm li () buyurub: Dru dnmq imnn b v
insnn zintidir.
Hdisd glmidir ki, Pymbri (s) bir nfr qnq
rd. Hmin vd uq lm bld. ns nu
skitldirmk n u ddi: lm, sn urm
vrcym. Hzrt z lmi-qybi il ddi: y nm! vd
urm lmd hld niy ylndn n urm vd vrirsn?
Mnim dinimd yln dnmq ciz dyil. Htt uqlr bl.

li sgrin () msibti
mm Hsyn () ymy gldi. li sgr susuz idi.
nsnn d sd y idi. Hzrt su lmq n nunl
dmn trf gtdi. mm Hrml l nin lb li
1
2

Byk gnhlr, sh. 287.


suli-kfi, c. sh. 339.

165

sgrin bzn prld. Hzrt vcunu nun qn il


dldurub smy spdi.1
Dyiln gr, li sgr mrnn r dqiqlrind
tsnn zn tbssm tdi., blk d dmk istyirdi,
dm ki, mn d Krbl hidlrindn hsb lurm. Y d
dmk istyirdi, y ldu ki, hdt rbtini idim. nki
imrin sillsin dz bilmrm.
li sgrin ns Rbb ur inqilbndn snr l
mrd. Quryin byklri n lilik dnd d , qbul
tmdi. Rbb qm-qssdn qdr ld ki, vft tdi.2
mm Hsyn () hli-byti nrht tmmk n li
sgri ymlrin rsnd qlnc il qzd qbird dfn
tdi. Blk mm bu mli il dmk istyirdi ki, bu lt ylq
krpnin tlrn yqlr ltnd qlm tqti ydur.

1
2

Musirul-hzn, sh. 70.


Mnthul-ml, c. 1, sh. 325.

166

yirmi yddinci mclis


KSIBLR YRDIM
nlrn mllrnd ksb v mhrumlr n bir hqq
nzrd tutulmudur.1
Pymbr (s) buyurub:

Ziflri mnim ynm gtirin. nki siz nlrn brktin


ruzi yyirsiniz v kmk lunursunuz.2
mm Kzim () buyurub:

Biz qr mhbbt v ylq d bilmyn s, bizim


fqirlrimiz kmk v ylq d bilmz.3

Ytmi min mlyin istifr


mm Sdiq () buyurub:

Hr ks mslmn ksblrndn birin htiyc ln pltr


vrs y d yyn tmin ts, llh ytmi min mly mr
vrr ki, qiymt gnn qdr nun hr bir gnh n
istifr tsin.4

Zriyt sursi, y: 19.


Nhcul-fsh, sh. 4, hdis 20.
3
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 311.
4
suli-kfi, c. 1, sh. 204.
1
2

167

Pymbr (s) buyurub:

Ksb ml chtdn kmk dn v cmtl insfl rftr


dn s hqiqi mmindir.1
mm Sdiq () buyurub:

Hr ksin vi ls (n htiyc lms) v bir mminin


v htiyc vrs, birini mmin vrms, llh mlklrin
buyurr: zztim v cllm nd lsun! , bndm pllq
dib n dnyd v vrmdiyin gr nu h vt cnntd
skin tmycym.2
Hzrt li () buyurub:

gr insn min ls ki, llh n tdiyi ylqlrn


vzini vrck, ylq v hsndn kinmz.3
mm Sdiq () buyurub:

Qiymtd v glly bnzr bir y rdn n


dyr v nu srtl cnnt prr. n dyrlr: Bu snin
y mllrin grdir.4

suli-kfi, c. 2, sh. 147.


suli-kfi, c. 2, sh. 367.
3
Nhcul-bl, sh. 494.
4
suli-kfi, c. 2, sh. 169.
1
2

168

Mmini dyurn s cnnt vcib lr.1


Hzrt li () buyurub: Hr ks mhribnlql ytimin
bn l ks, nun linin ltnd ln tklrin sy qdr
hmin sin ml dftrin svb yzlr.2

Y lq v ymk vrmk imndndr.3

dilmyn mlin svb


mm Sdiq () buyurub:

gr fqir mmin bnd lhi! Mn lu ruzi v imkn


vr ki, y ilr grmdyrs, llh nun bu lis
niyytin gr rzu tdiyi y mlin svbn nun ml
dftrin yzr.4
mm Kzim () buyurub: lim llh buyurur: Mn
vrln rftin gr vrl tmdim. V ksb zlilliyin gr
ksb tmdim. Blk, vrllr ksblrn vsitsi il imthn
tdim. gr ksblr lmsyd, vrllr cnnt lyiq
lmzd.5
Hdisd glmidir ki, qiymtd zhidlr v bidlr
llhdn zr istyrlr. mm llh ksblrdn zr istyr v
buyurr: y bndm! Sn dny ml vrmdim. Dny
snin n zd. Snin mqmn ucdr. Ksblqinsn

Bihrul-nvr, c. 71, sh. 369.


Svbul-ml, sh. 429.
3
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 365.
4
suli-kfi, c. 2, sh. 85.
5
suli-kfi, c. 3, sh. 364.
1
2

169

imthn tmk n bir mntdir. n dr ln v gizldn


s l bil ibdt dir.

Qbqcdn lunn hsn


Bir gn li () ksblr n bir z urm gndrmk istdi.
Bir nfr Hzrt ddi: Y li! nlr sizdn urm istmyib.
Bununl bl nlr urm gndrirsiniz? Buyurdu: llh
snin kimilri mminlrin rsnd ltmsn. Mn istyirm
z mlmdn hsn dim. Sn niy pllq dirsn?! gr
istyndn snr urm gndrsm, clt krlr. n gr
d istmmidn qbq urm gndrirm.
mm Kzim () buyurub: llh-tl buyurur: gr
ksblr lmsyd, vrllr cnnt gtmzdilr.1
mm Sccd () bir dilnini grb buyurur: frin ks
ki, mnim zuqmi cnnt prr.2
mm Sdiq () buyurub: Ksb mminlr vrllrdn qr
min il vvl cnnt gdcklr.
Pymbr (s) buyurub: N vt ksb v vrl
Sbhnllhi, vlhmdulillhi v l ilh illllhu vllhu
kbrds, vrlnn svb ksbn svb qdr lmz, htt
vrl llh tir n min dirhm hsn ts d. lhi, mni
ksblrl mhur t. Vrllr qiymt gn dyrlr: K,
dnyd gcm td qdr dny mlndn istifd
dydim.

Dimi hcc
bdullh ibn Mbrk dl bir s lli il rzind iyirmi b
df hcc gtmidir. Sfrlrin birind, ymk n l quu
tmizlyn bir qdnl rstld. nun ynn gdib srudu:
1
2

Mrcus-sd, sh. 271-275.


Klimyi-tyyib, sh. 373.

170

y nm! Bu lm quu tmizlyirsn? Qdn ddi: Bu


suln cvbnn snin n h bir fyds lmz. bdullh
isrr tdi. Qdn ddi: Mn syidm v drd qzm vr. rim
lndn snr pis vziyytd yyrq. Bu gn drd
gndr ki, ymk ymirik. Mn rtq lcszm. n gr d
l ymyi ymk biz hlldr. bdullh dyir ki, z-zm
ddim: Vy lsun sn! Niy bu qzl frsti ldn vrirsn?
Btn pullrm n vrdim v hcc gtmdim. Hclr
ziyrtdn qydndn snr mni hcd grdklrini ddilr.
Mn tccb tdim. nlr mni nc hcd gr bilrlr?
Snr yuud Pymbri (s) grdm. Hzrt mn buyurdu:
bdullh! Mnim vldlrm kmk tdiyin gr llhdn
istdim ki, bir mlk yrtsn. mlk snin surtind
qiymt qdr hr il snin yrin hcc ziyrtini yrin
ytirck v nun svb snin ml dftrind yzlcq.
Pymbr (s) buyurub: mmtim sdq vrmynd
stlik lr. Qhumlr vriln sdqnin svb n
brbrdir.1
Hzrt Slmn ddilr: Siz imnn yksk drcsin nc
ytimisiniz? Buyurdu: mli yrin ytirdiyim gr: 1.
limlr hrmt; 2. Ksblr hrmt; 3. Hmi Mvl linin
() istyini yrin ytirmy ldm.

Vy lsun sn!
mm Sdiqin () shblrindn biri Hsyn ibn bul-l
tminn iyirmi b dstu il hcc gtdi. , hr gn z pulu
il bir qyun lb dstlrn hsn dirdi. Hccdn snr
Hsyn Mdind mmn() idmtin ytidi. Hsyn dyir:
mm () slmmn cvbn vrndn snr buyurdu: Vy
lsun sn! Sn mminlri r tdin. Ddim: , mn n
tmim? Buyurdu: itmim ki, sfrd hr gn bir qyun
1

Nhcul-fsh, sh. 128.

171

lb nlr ymk vrirdin. Ddim: llh hiddir ki, mn bu


ii llh tir tmim. Buyurdu: Bilirm. mm nlrn
rsnd sn tdiyini tmk istynlr vr idi. mm pullr
y idi. nlr clt kirdilr. Sn nlr bu iinl thqir
tmisn. y Hsyn! llh ynnd mminin hrmti
yrlrdn, gylrdn, dlrdn v btn yrndn bykdr,
htt Kbdn d!
Krbl hdissindn snr mm Sccd () Bni-sd
qbilsi il birlikd hidlri dfn tdilr. nlr mm
Hsynin () iynind khn bir yr grdlr. Sbbini
srund Sccd () buyurdu: Bu kislrin tsirindndir.
tm kislri Mdindki ksblrn, ytimlrin v dul
qdnlrn vin prrd.1

mm Hsynin () msibti
Yzidin qunu tuz min nfr idi. nlr mm Hsyn ()
ytmi iki yr vurmudulr. Hzrt bir z istirht tmk
istdi. Birdn dmn mmn () mbrk lnn yrld.
Hzrt istdi ki, kynyini qldrb lnnn qnn silsin. Birdn
bli bir Hzrtin sinsin dydi.

Mnqib (ibn hrub), c. 2, sh. 66.

172

yirmi skkizinci mclis


NMTLRN KR
llh buyurdu ki, gr nmtlrin krn tsniz,
nmtinizi rtrrm. gr nmt kfr tsniz, sizi iddtli bir
zb dr drm.1
mm Sccd () buyurub:

kr dilmyn nmt, blnmyn gnh kimidir.2


mm Sdiq () buyurub:

yl insn zrr ytimz. Sntd du tmk, gnh


dndn snr tvb tmk, nmtin krn yrin
ytirmk.3

Nmtin krn tmk, gnhdn uzqlmqdr. Tmm


kild kr tmk lhmdu lillhi rbbil-lmin
dmkdir.

kr scdsi
Pymbr (s) sfrlrinin birind dvsin minrkn
qfildn db b df scd tdi. rd lnlr bunun
sbbini srudulr. Hzrt buyurdu: Cbril b yi mn

brhim sursi, y: 7.
Sfintl-bihr, c. 1, sh. 700.
3
suli-kfi, c. 2, sh. 95.
1
2

173

mjd vrib. Mn d nlrn hr biri n bir scd yrin


ytirirm.
Bu hdisin r mm Kzim () hqd d nql
lunmudur. Hzrtdn bunun sbbini srund buyurdu:
llhn mn vrdiyi nmtlri trldm. nlrn krn
yrin ytirmk istdim.1
mm Kzim () buyurub: Mn hr gn b min df
istifr dirm.2
mm li () buyurub: Qdrtin zkt insfdr. Gzlliyin
zkt ifftli lmqdr. Qlbnin zkt ylq v gzt
tmkdir. snlq v rhtln zkt qnulr ylq tmk
v qhumlrl grmkdir. Slmln zkt llh ittd
lmqdr. ctin zkt llh ylund cihd tmkdir.
lmin zkt nu thqiqtlr blmqdr. Gzn zkt
dnyy ibrtl bb hvt gz yummqdr. Quln zkt
lm, hikmt v Qurn itmkdir. Nmtlrin zkt llh
bndlrin ylq tmkdir. Mqmn zkt bqlrn
ft tmkdir. Bdnin zkt ruc tutmqdr.3
mm Bqir () buyurub:

llh nd lsun! llh insnlrdn iki isltdn bq bir


y istmmidir: 1. Nmtlri tirf tmk, ki, llh nlr
rtrsn; 2. Gnhlr tirf tmk ki, llh nlr blsn.4

suli-kfi, c. 2, sh. 98.


Bihrul-nvr, c. 48, sh. 119.
3
Miznul-hikmt, c. 4, sh. 226.
4
suli-kfi, c. 4, sh. 185.
1
2

174

mm Sdiq () buyurub:

l bir bnd ydur ki, llh n nmt vrmsin. V


bnd nu llhdn bilsin. llh d nu nmt kr
tdiyindn blsn.1

Nmt qr kfr v qtlq


Biz grk nmtlr kr dk v nlr lzml yrd
rclyk. nsnn hytnd mhm rlu ln nmtlrdn
biri d rkdir. mmlrmz hmi biz ry hrmt
tmyi tvsiy diblr. Pymbr (s) buyurub: ry
hrmt din. Bu hqd bir hky nql dir: Hzrt Dnyl ()
ilhi pymbrlrdn biri idi. , bir gn krpn
tmizlmkl mul ln bir fhlnin ynndn kirdi.
Hrmt lmti lrq fhly bir tik rk vrdi. mm
tkkr vzin ryi bir trf tb, ddi: Sn mn l bir
y vrirsn ki, bizim ynmzd qiymti ydur. Biz nunl
ynyrq. Hzrt Dnyl () bu hdisni grnd llrini gy
qldrb buyurdu: lhi! Bu insnlr ry hrmt tmirlr.
Sn nun qiymtini bunlr bildir. nun dus qbul ldu.
llh gy mr tdi, y ymsn v yr mr tdi ki, z
brktini nlrdn lsn. Bun gr d nlr qtl dr
ldulr. nlr clqdn z uqlrnn tini yyirdilr. Htt,
bir qdn bq bir qdn ddi: Bu gn mnim vldm
yyk, sbh is snin vldn. kinci qdnn vldn nvb
tnd , vdsindn byun qrtd. nlr dv tdilr.
Qdnlr bu tinliyi hll tmk n Dnyla () mrcit
tdilr. Dnyl () bu hdisdn qmlndi v llh du
tdi ki, z ltf v rhmtini ynidn nlr gndrsin. llh
1

suli-kfi, c. 4, sh. 159.

175

hzrtin dusn qbul tdi. Cmt d nmt kr


tmdiklrin gr tvb tdi.1

Hzrt Zhrnn (h.) msibti


Hzrt Zhr (h.) liy () bl vsiyyt tdi: lndn
snr mni qsl-kfndn snr gc dfn t. ilftini qsb
dnlr mnim dfnimd itirk tmsinlr. Sni llh
tprrm.2
Hzrt Zhr (h.) vftn z qlm bl du tdi: Ilhi!
Ftimy zblrdn nict vr. Tzlikl mni tml
qvudur.
li () nmn vft tdiyini grnd n hl qld. Bir
n kiik u ln bir kii n nmn itirmk
tindir. d Zhr (h.) kimi bir nm ki, dny qdnlrnn
nm idi. Bli, hd sndrn cmt Pymbrin (s)
vftndn snr Fdki qsb tdilr. Cbrilin iczsiz dil
lmd Ftimnin (h.) vinin qpsn yndrdlr v zn
sill vurdulr. Btnindki, Mhsn ldrdlr. linin ()
bynun ip slb mscid prdlr. Zhr (h.) vilyti v
immti mdfi tmk istynd dmnin ll il zldi.
Slim ibn Qys dyir ki, bir gn li () buyurdu: lifnin
Qnfuzdn vrgi lmmnn sbbini bilirsnmi? Ddim:
Y. Buyurdu: nki , lifnin mri il mni mdfi
dnd Ftimni (h.) lll vurdu.3

suli-kfi, c. 6, sh. 303.


Mstdrkl-vsil, c. 2, sh. 291.
3
srri-li Muhmmd, sh. 674.
1
2

176

yirmi dqquzuncu mclis


DU
Mni rn ki, sizi qbul dim. Mnim ibdtimdn
byun qrnlr tzlikl chnnm dil lcqlr.1
mm Bqir () buyurub:

llh ynnd bndsinin ndn z hctini istmsindn


qiymtli bir y ydur.2
mm Sdiq () buyurub:

Hr kim drd y shib ls, drd ydn mhrum lmz.


1. Du dn nun qbul lmsndn mhrum lmz; 2. stifr
dn tvbdn mhrum lmz; 3. Nmt kr dn nun
rtmsndn mhrum lmz; 4. Sbir dn sbir dnlrin
svbndn mhrum lmz.3
Pymbr (s) buyurub:

n tz qbul ln du, qib insnn qib ln bir s n


(yud qrbtd lnn qrbtd ln n) tdiyi dudr.4
mm Rz () buyurub:

fir sursi, y: 60.


suli-kfi, c. 4, sh. 210.
3
suli-kfi, c. 4, sh. 210.
4
Nvdiri-Rvndi, sh. 6.
1
2

177

Gizlind diln du, ytmi krd lunn duy


brbrdir.1
Pymbr (s) buyurub:

vvlind Bismillhir-rhmnir-rhim ln du gri


qytrlmz.2

nfrin dus mtlq qbul lunur: 1. Mzlumun dus;


2. Msfirin dus; 3. tnn ul n tdiyi du.3
ncild bl buyurulur:

Dulr zldqd bl nzil lr.4


Pymbr (s) buyurub:

gr bir s nmzdn snr llhdn bir y istms,


llh
mlklr
buyurr:
Bndm
bn,

Nvdiri-Rvndi, sh. 266.


Bihrul-nvr, c. 93, sh. 313.
3
Mstdrkl-vsil, c. 5, sh. 256.
4
Mstdrkl-vsil, c. 8, sh. 360.
1
2

178

vcibt yrin ytirdi. mm mndn h n istmdi. l bil


mn htiyc ydur. nun nmzn gtrb, zn vurun!1

Dunn qbul lmsnn sbblri


llh-tl bir hdisi-qdsid buyurur:

Sndn du tmk, mndn qbul tmk. Ylnz hrm


yyn sin dus qbul lmz.2
Dunn qbul lmsn mn ln sbblrdn biri hrm
tiknin qrn gtmsidir. Rvytlrd dyilir ki, bir tik
hrm yynin qr gn dus qbul lmz v smimi du
hln ndn lr.
Pymbr (s) buyurub:

llh qfil ksin dusn qbul tmz.


Dunn qbul lmmsnn sbblrindn biri d insnn
llhdn istdiyi yin nun yirin lmmsdr. Nql
dirlr ki, bir ru bir iln urld v ndnlq zndn nu
qnimt syd. Hmin iln nu ld v ru ld. lnn shibi
runun csdini grnd nu tnd v ddi: iln mnim
idi ki, nu yluq dnizin gndrdi. Bir hld ki, ilnm
itnd nrht ldum. llhdn ilnn mn qytmsn
istdim. ndi llh kr dirm ki, dum qbul tmdi. Mn
gmn dirdim ki, dumn qbul lmmsnn mn zrri vr.
mm indi grrm ki, mnim yrim imi.
Pymbr (s) buyurub:




1
2

Mstdrkl-vsil, c. 5, sh. 29.


ddtud-di, sh. 128.

179

Drd nfrin dus rdd lunmz, nlr n smnn


qplr lr v nlrn dus llhn rin gdr: 1. tnn
vld n tdiyi du; 2. Mzlumun zlm qr tdiyi du; 3.
Kbni ziyrt dnin qydn qdr tdiyi du; 4. ruc
tutnn iftr dn qdr tdiyi du.1

mm Hsynin () msibti
Zlcnh yhri dlm v kkili qn bulnm hld
ymlr trf gldi. Skin t bu hld grnd fryd
kdi: Vy Mhmmd! Vy qrib! Vy Hsyn! Vy
Sccd! Hm ymdn l d v Zlcnh dvry
ldlr. Hr ks bir sz ddi. Biri ddi: y t, n n tm
prdn, mm qytrmdn? Bq birisi ddi: N n
bdnin qnldr. Qrdm n lub? Skin ddi: tm
gdnd susuz idi. Grsn su vrdilr, ys nu susuz hid
tdilr? Bu qdn v uq Hsyni () trrdlr. Birdn
Hzrtin qtlghd uzndn grdlr. imr d nun sinsinin
stnd turrq qlnc Hsynin () bzn qyub istyirdi
Hzrtin bn kssin.

Llil-br, c. 5, sh. 175.

180

tuzuncu mclis
SBRLLRN MQMI (1)
llh v nun pymbrin itt din. Bir-birinizl
kimyin, ys qrub ziflyr v gcdn drsiniz. Sbir
din, nki llh sbir dnlrldir.1
Hzrt li () buyurub:

irt nmtlrin ylnz dnynn tinliklri


imthnlrnn qrsnd sbir dn s shib lr.2
Pymbr (s) buyurub:

bdt v ittlrin qrsnd diln sbir cihd


brbrdir v ltm il ibdtdn stndr.3

Hr ks y mlik ls, cmdliyi kmil lr: 1. Din


tnyn ls; 2. Yyd ifrt-tfrit tmyn s; 3.
tinliklrin qrsnd sbir dn.4

nfl sursi, y: 46.


Qurrul-hikm, sh. 284.
3
Bihrul-nvr, c. 73, sh. 16.
4
Mdinul-cvhir, sh. 53.
1
2

181

Hzrt li () buyurur:

gr sbirli dyilsns, zhird zn sbirli gstr ki,


nlrdn lsn. nki hr kim zn bir tyfy ts,
nlrdn lr.1
mm Kzim () buyurub:

Mmin trzinin iki gzn yr. mn kmilldikc


bllr v tinliklri rtr ki, llhn hzurun gdnd ml
dftrind h bir t v gnh lmsn.2

yyubun () sbiri
yyub () dzlmz bllrn v msibtlrin qrsnd
sbir tdi v llhn imthnndn y d. , llhn tin
imthnlrn dr lmmdn qbq qr il mtlif
nmtlrdn istifd tdi. Hr gn min nfr hsn dirdi.
nun kin shlri qdr idi ki, insnlr v hyvnlr
zd surtd bu trllrdn istifd dirdilr. nun dvlrinin
drd yz bldisi vr idi. Bir gn Cbril nzil ldu v ddi:
y yyub! Nmtinin v rifhnn vt bitdi. ndi tinlik v
imthn vtdr. Hzr l! Hzrt yyub () blnn nzil
lmsn gzlyirdi. Bir gn sbh nmzndn snr bnn
fryd nun diqqtini zn clb tdi. Hzrt yyub ()
srudu: N lub? ddi: Sl glib, btn srlri mhv tdi.

1
2

Nhcul-bl, sh. 506.


Bihrul-nvr, c. 67, sh. 243.

182

Bu vt bldi glib ddi: ldrm btn dvlri ldrd. l


bu vt bbn qrn hld glib ddi: clr bl gldi v
nlrn hms mhv ldu. Hzrt yyub () bu glmz
szlri idnd llhn zikrin mul ldu. Birdn
lnlrnn mllimi glib dhtli bir br vrdi. ddi: n
iki lun byk qrdlrnn qn idilr. Birdn vin tvn
du v nlrn hms vft tdilr. Bu vt hzrt yyub ()
scd tdi v ddi: lhi! Snin bndn lduum gr dmk
hr y shibm. Bundn snr llh nu r bir stliy
dr tdi. Bir bu hdis nun qlbini yrld. Bni sril
rhiblrindn bzilri nun grn gldilr. nlr yyub
() ddilr: Mgr gnh tmidinmi ki, bl bir zb dr
ldun? Buyurdu: llh nd lsun ki, h bir pis i
grmmim. Hmi llh itt tmim. Ymyimi
ytimlrl v ksblrl blmm.1

iy t v nqis insn
Bir lim dmidir: gr iy t dl bims, sfry
glmy lyiq dyil. Hminin, nqis insn bllrn v
msibtlrin du il bims, llhn bstn lyiq dyil. n
gr d llhn dstlrnn bls lur. nki hdislrd
dyilir:

Dnyd n tin bllr pymbrlrin, snr vsilrin,


snr yurdn y dru nlr tb lnlrn bn
glir.2
Sbbh ibn Sybt dyir: mm Sdiqdn () srudum ki,
insn nzil ln bl ylnz gnh grdirmi? Buyurdu:
yr. llhn insnn nlsini itmsi v nun n yir

1
2

Mrcus-sdt, sh. 740.


Vsil-i, c. 3, sh. 263.

183

ml yzms v gnhn blms n d bl nzil lur.


Bu qiymt n zirdir.1
bn Cumhurdn srudulr: tinliy dnd n dirsn?
Ddi: Drd y timd dirm ki, ilr snlsn. z-zm
dyirm ki, qzv-qdrin rsi ydur. Sbir tmyim n
dim. Bundn d pis l bilrdi. Blk frc ynddr.

brtli hky
mm Sdiq () buyurub: Bir kii Pymbri (s) vin
qnq rd. Pymbr (s) kiinin vin dil lnd bir
tyuq nun diqqtini zn clb tdi. Tyuq divrn stnd
yumurtlmd v yumurt diyirlnib dmk istyirdi ki,
birdn divrd ln mn stnd dynd. v shibi
Pymbr (s) ddi: Yumurtnn snmmsn tccb
dirsiniz? y llhn Rsulu, mn indiy qdr h bir bly
dr lmmm. Bu vt Pymbr (s) vin qytd. nun
ymyindn ymdi v buyurdu: Hr kim bu dnyd bly
dzms, llhn rhmti n mil lmz.2
mm Sdiq () buyurub: gnh ln bndnin y
mli d lmz ki, gnhlrnn kffrsi lsun. llh-tl
bl bir sin gnhlrn blmq ists, nu qm-qssy
dr dr.3
Pymbr (s) buyurub:

Hr ks msibtlrin qrsnd sbir ts, llh dnynn


dlrnn rl qdr n svb vrr.4
mm Sdiq () buyurub:

Mstdrkl-vsil, c. 2, sh. 62.


Mstdrkl-vsil, c. 2, sh. 434.
3
suli-kfi, c. 3, sh. 355.
4
suli-kfi, c. 4, sh. 178.
1
2

184

gr mmin bilsydi, dnynn msibtlrin gr


irtd n nc svblr vrilck, nd rzu drdi ki,
bdnini qy il tik-tik tsinlr.1

Hzrt Mslmn () msibti


vvl Msliml qr mindn dm byt tdi. mm
ibn Ziydn hdlmsi v tmhlndrmsnn nticsind
nunl n nfr qld. Mslim () mscid nmz glnd
n nfr d nu trk tdi. Mslim tk-tnh msciddn ric
ldu v Kufnin klrind dlnm bld.
Hzrt glib bir qrnn vin td v ddi: y nm!
Mn bir z su vr. Qr su gtirdi v Mslim idi. Qr grd
ki, , qn hld dynb gtmir. Ddi: Niy gtmirsn?
Hzrt zn tntdrd. Qr nun imm Hsynin () lisi
lduunu bilnd nu hrmtl vin dvt tdi v n ymk
gtirdi. mm Mslim () ymdi. Hzrt gc ibdtl
mul idi. Sbh qr dstmz n n su gtirnd srudu:
N n gc ytmdn? Buyurdu: Bir z ytdm v yuud
mim lini () grdm. mn buyurdu: Tls, tz ynmz
gl! l bil bu gc mnim rnc gcmdir. Sbh
nmzndn snr qrnn lu Billn stqnl nticsind
vi mhsiry lb, Mslimi () tutdulr v ibn Ziydn
sryn prdlr. bn Ziyd nun mntiqli szlrini idndn
snr qtlin frmn vrdi. Hzrti sryn dmnd hid
tdilr.2

1
2

suli-kfi, c. 22, sh. 434.


rdn-trcmsi, c. 2, sh. 61.

185

tuz birinci mclis


SBRLLRN MQMI (2)
y imn gtirnlr! Sbir v nmzl llhdn kmk
dilyin.nki llh sbir dnlrldir.1
Pymbr (s) buyurub:

Hr ksd y ls, dny v irtini qznr: Qzviqdr rz ls, blnn qrsnd sbir ts, tinlikd v
sudlikd dun trk tms.2
Hzrt li () buyurub:

Hr ksd kyfiyyt ls, imn kmil lr: 1. l; 2.


sbir; 3. lm.3

Min hidin svb


mm Sdiq () buyurub:

gr mmin bly dr ls v sbir ts, min hidin


svb nun ml dftrind yzlr.
mm Sccd () buyurub:

Bqr sursi, y: 153.


Bihrul-nvr, c. 68, sh. 156.
3
Qrrul-hikm, sh. 88.
1
2

186

Qiymtd insnlr bir yr cm lnd cr fryd dr:


Sbir dnlr hrddrlr? nlr srusuz cnnt dil
lcqlr. 1 Kmilliyin lmti b ydir: 1. Bihud
dnmmq; 2. Mbhisdn uzq lmq; 3. Dzml lmq;
4. lrd sbirli lmq; 5. rftr.2
mm Sdiq () buyurub:

vldlrndn birini itirnin (sbirli ls) cri, ndn snr


qlrq mm Zmnn () hzurund ln ytmi vldnn
svbndn stndr.3
Pymbr (s) buyurub: Sbirli s pymbr kimidir.4
Sbir imnn yrsdr.5 mn iki qismdir: Sbir v kr.6

ziyyt dzmk kml dru ddm


llh-tl Hzrt Dvud ()- bl vhy tdi: vsun qz
lldnin ynn gt, nu cnntl mjdl v n br vr
ki, cnntd sninl bir mqmd lcq. Hzrt Dvud ()
nun vin gtdi. , Hzrti grnd ddi: Mnim hqqmd
bir ymi nzil lub? Buyurdu: Bli. lld ddi: ndir?
Buyurdu: llh mn vhy tdi ki, sn cnntd mniml bir
yrd
lcqsn.
lld
ddi:

Mstdrkul-vsil, c. 2, sh. 426.


Nsyih, sh. 227.
3
Svbul-ml, sh. 422.
4
Nhcul-fsh, sh. 449.
5
Mrcus-sdt, sh. 618.
6
Nhcul-fsh, sh. 215.
1
2

187

s mn dyilm. Blk mniml d ln bir qdndr.


Dvud () buyurdu: snsn. Ddi: y llhn pymbri!
Mn sn yln dmirm. Mn zmd bl bir lyqt
grmrm.
Dvud () buyurdu: znn gizli ln ruhiyyndn mn
br vr. Blk nun sbbini sn dyim. Ddi: Mn n
qdr dzlmz drd dr lsm d sbir dirm. llh kr
dirm v lhi, rzym, dyirm. HzrtiDvud () buyurdu:
Sn bu isltin gr bu mqm nil lmusn. mm Sdiq ()
bu hdisni nql dndn snr buyurdu: Bu llhn dinidir
ki, nu slhlr n smidir.1

Musn () tccblndirn bid


Bir gn Mus () llhl minct dnd llh ddi:
lhi! Bndlrinin n svimlisini ki, hmdn sn ibdt
dir, mn gstr. llh n vhy tdi: Filn yr gt. Bizim
svimli bndmiz rddr. Hzrt Mus () r gtdi v
Cbrilin kmyi il kiini tpd. , st lmsn
bmyrq, llh zikr dirdi. Mus Cbril buyurdu: Mn
nu hmi nmzl v rucl mul lduunu tsvvr
dirdim. Cbril ddi: Bu kii llhn n svimli v bid
bndsidir. , hmi nmz v ruc muldur. ndi mn
mr dcym ki, nun gzlri kr lsun. Gr , n dyck.
Cbril ir tdi v nun gzlri kr ldu. Hzrt Mus ()
grd ki, bu i n tsir gstrmdi. , yn d minctn
dvm tdi. Hzrt Mus () kiiy buyurdu: Mn bir sm
ki, dum qbul lur. Istyirsnmi ki, du dim gzlrin lsn
v slm lsn? Ddi: Mn llhdn h n istmirm. , n
ists, mnim n zizdir. Hzrt Mus () buyurdu:

Bihrul-nvr, c. 71, sh. 89.

188

itdim ki, sn y t dn llh!dyirsn. llh


sn hns nmti vrmidir ki, bl du dirsn? Ddi: llhn
mn t tdiyi y dur ki, bu rzid mndn bq llh
ibdt dn lmmdr. Mus () tccbl hld rdn gtdi
v ddi: Bu kii dnynn n bid insndr.1

Hzrt Zynbin (h.) msibti


Mhrrmin n birinci gcsi idi. Pk bdnlr qnl v
bsz hld Krblnn isti trpqlr stn dmd. Zhr
()-n zizi Hsyn ibn li ()-n bsz v lt bdni qtlghd
dmd. Bir trfdn d hzrt Zynb () qlbi yrl
qdnlr v uqlr yr ynm ymd cm tmidir. t,
qrd v mi, d grm qzlr tslli vrmk vzin,
llqlmdlr. Mllrn qrt tmidilr. Qulqlrndn
srlrn kmidilr. ymlri yndrndn snr nlr
shrd tiknlrn stnd qrtdlr. mm btn
msibtlrd bibi Zynb () nd idi. Qdnlr skitldirir
v qzlr tslli vrirdi. nlr tvsiy dirdi ki, ucdn
lmsnlr. Btn bu msibtlr bmyrq, Zynb ()
gc nmzn trk tmdi.
mm Sccd () buyurub: Bibim n birinci gc nmzn
turn hld qld.2

1
2

Sfintl-bihr, c. 1, sh. 524-525.


Sqnmyi-li-Mhmmd, sh. 202.

189

tuz ikinci mclis


QZB
mttqilr ki, blluqd d, qtlqd d (mllrn
ysullr)
rclyr,
qzblrini
udr,
insnlrn
gnhlrndn krlr. llh ylq dnlri svir.1
mm Kzim () buyurub: Hr kim qzbini uds, llhtl qiymtd n qr ln qzbini udr.2
Bu bir dtdir ki, it dm sr hcum ks, yr turmq
lzmdr, qy bilsin ki, kimins nunl ii ydur, yud s
ru dyil, yud d qnq glmidir. Qzb brsind d
dyilir ki, insn qzblnrkn yr turmldr, qy, nfsin iti
n hml d bilmsin. Y d dstmz lmldr ki, ytn
ndn uzqlsn. nki ytn ddn yrnm v su nu
sndr bilir.

si yrd tnmq
mm Sdiq () buyurub: s hld tnnr: 1.
Sbirqzbli hld; 2. ctmhribd; 3. Hqiqi
qrdlqlzm ln zmnd.3
Hr kimd y ls, , byk insndr. 1. Qzbi
udmq; 2. Bqlrnn gnhlrn blmq; 3. Ml v cn
il mminlr kmk tmk.4

li-Imrn sursi, y: 134.


Vsil-i, c. 11, sh. 289.
3
Tuhfl-qul, sh. 316.
4
Tuhfl-qul, sh. 317.
1
2

190

Bir kii Pymbr (s) ddi: Y Rsulullh! Mn nsiht


t. Buyurdu: H kim qzblnm. Kii ddi: Bu l mn
bsdir.1
Lntlnmi blis dmidir: dm vld mn qlib gl
bilr, qzbli hld is y. nki hld n n mr vrsm,
itt dr, n istsm yrin ytirr.
lbtt, bu slmd mtlq qdn dilmmidir.

Qrib nzir
Mrhum ytullh Burucrdi Burucrd hrind lnd
nzir tmidi ki, gr qzbini cilvly bilmyib bir ksl
cql rftr ts, bir il ruc tutcq. Bir gn lmi mbhis
vt drsi y b dmyn girdi il hirsli rftr tdi v
bunun n bir il ruc tutdu.

Ftimyi-Zhrnn (h.) msibti


Hzrt Zhrnn (h.) mni gc dfn din dmsinin
sbbi bu idi ki, linin () ilftini qsb dnlrin nun
dfnind itirk tmsini istmdi. mm mni gc qsl v
kfn din buyurmsnn sbbi is linin () nun yrlrn
grmsini istmdiyi n idi.
Mclisi yzr: li (), Hzrt Zhrn (h.) dfn dndn
snr bir hdis ssn yddi, y qr qbrin stn su spdi ki,
nmn qbri bilinmsin. Bq bir hdis gr, nmn
qbrini yrl brbr tdi ki, dmn nun yrini tnmsn.2

1
2

suli-kfi, c. 3, sh. 415.


Sfintl-bihr, c. 15, sh. 280.

191

tuz nc mclis
TVKKL TKML RMZ
llh tvkkl t. Hqiqtn, llh tvkkl dnlri
svir.1
mm li () buyurub: mnn drd stunu vr: 1. llh
tvkkl tmk; 2. Btn ilri llhn hdsin qymq; 3.
llhn mirlrin tb lmq; 4. llhn qz-qdrin rz
lmq.2
llh-tl Pymbr (s) buyurdu:

y hmd! Mnim ynmd tvkkldn v tqdir rz


lmqdn stn bir y ydur.3
Pymbr (s) buyurub: Hr kim (zruri hldn bq)
dilnilik ts, llh ytmi htiyc v ksblq qpsn nun
zn r.4
nsrn bzilri Pymbr (s) ddilr: styirik, sizi
zmin dk ki, biz cnnt hli lcq. Hzrt bir z
fikirlndn snr buyurdu: Mn cnnti siz zmnt
vrirm. mm bu rtl, siz d vd vrmlisiniz ki, h
kimdn kmk istmycksiniz.
mm Sccd () rf gn bir n nfrin dilndiyini
grb buyurdu: Bunlr n pis mluqlrdr. nki, lq
llhdn
kmk
istyir,
bunlr
is
lqdn.

li-mrn sursi, y: 159.


Thful-uqul, sh. 223.
3
Mstdrkl-vsil, c. 11, sh. 221.
4
Cmil-br, sh. 379.
1
2

192

Qulun tvkkl
Hrun r-Ridin zmnnd brk qtlq ldu. Hrun
cmt lm, nl tmy, musiqi ltlrini sndrm
dvt tdi. Hm clqdn lmmk fikrind ikn bir qulun
dlql rqs tdiyini grdlr. nu lifnin ynn prdlr.
Hrun nun bu hrktinin sbbini srudu. ddi: y
lif! Mnim mn bir nbr buds vr. n gr
rhtm. Hrun z-zn ddi: Mluqun mluq
tvkkl gr, nu nc midvr dib. Gr, llh tvkkl
tmk nc mkllri hll dr.
lbtt, tvkkl lm trk tmk dmk dyil.

Hqiqi kr
Ksb bir kii vrlnn qpsn gdib n ddi: itmim,
nzir tmisn ki, mln llh ylund ksblr vrcksn.
Mn d ksbm. Vrl s ddi: Mn bu nziri kr ksblr
n tmim. Sn is kr dyilsn. Bu zmn kii zn glib
ddi: Hqiqi kr mnm ki, llhn qpsn qyub, snin
qpn glmim. , bu sz dyib gtdi. Vrl bu szdn
nrht ldu v gdib nu tpd. mm n qdr isrr tdis,
ksb ndn pul lmd.1
Dvud () buyurub: li dirsy qdr jdhnn zn
slmq dilnmkdn ydr. Dilndiyin s d vvllr snin
kimi idi.2

1
2

brth dr yinyi dstnh, sh. 92.


Mrcus-sdt, sh. 275.

193

Un dili il tvhid drsi


ytullh-zm Bhct dyirmi: Bir gn tqd
turmudum. Bu vt hyt qpsnn ssini itdim. Qnunun
u qpnn znd ynyrd. Bir ksb glib n ddi: Gt,
vdn mnim n bir y gtir. Uq n syldi: Gt,
nndn l. Ksb ddi: , mnim nm ydur. Sn gt,
nndn l. Mn nlrn shbtindn bir mtlbi drk drk
z-zm ddim: Bu uq nsn gvnir v kr dir ki, n
ists, ndn lcq. gr biz d un nsn gvndiyi
qdr llh gvnib bilsk ki, n istsk, vrck, nd h
bir tinliyimiz lmz v ilrimiz dzlr.1

ni dn qucnd slyr
slm inqilbndn vvl Tbs hrind b vrn
zlzlnin iddtindn btn binlr udu v minlrl insn
ld. Cmt hr trfdn zrr knlr kmy gldilr. Bu
vt t nsn v btn qhumlrn itirmi lt yl bir qz
yrin ltnd s qlr. ilsdicilr nun ssini idib drd
gndn snr nu bbsnn qucnd yrin ltndn slm
hld rrlr. qz u dyirdi ki, yrin ltnd qldm
mddtd hr gn bir qc kii mn su gtirrdi. Blk kii
llhn mmuru idi.
Vrl bir ilnin drd lu vr idi. nlr bincinin qz
lmsn istyirdilr. nlr bun gr hkim mrcit
tdilr. Htt, rici hkimlrl d mslhtldilr. Btn
hkimlr (dili v rici) prln mliclrin nticsind
krpnin qz lcn dmidilr. Htt prtlr d krpnin
qz lcn gstrmidi. mm uq ln ldu.

brth dr yinyi dstnh, sh. 102.

194

gr mcz b vrs
Vrl bir sin vld lmurdu. , bun gr lk dili v
rici hkimlr mrcit ts d, fyds lmd. Htt,
hkimlrdn biri dmidi: gr d vld shibi ls d, sn
vld shibi lmycqsn. Snin vldnn lms mcz
lr. s mm Rznn () ziyrtin gtdi v Hzrt
tvssl dib ddi: y mm Rz! Hkim mn dyibdir ki,
mnim vldm lmycq. gr mcz b vrs, bu
mmkndr. ndi glmim ki, siz mcz dsiniz, llh
mn vld vrsin. Bu tvssln v ziyrtin brktil nun
bir n lu v qz ldu.

Hzrt Qsimn () msibti


ur gnnn gcsi bu n yl uq misindn
srudu: micn, sbh mn d hid lcm? mm
Hsyn () qrdnn ydigrn ynql bir bl bb
buyurdu: Qrdm lu! lm snin n ndir? ddi:
Bldn d irindir. mm buyurdu: Sbh sn d hid
lcqsn! , ur gn misindn icz lndn snr
mydn gtdi v dyd. Dmn n qlnc zrbsi ndirdi.
, yr yld. mm () nrht hld ymnin qpsnd
durub gzlyirdi. Birdn micn ssi fzn brd. Hzrt
tz zn Qsimin ynn ytirdi v buyurdu: y qrdm
lu! min n sn kmk d bilmmk tindir.1

Mqtli-Mthhr, sh. 215.

195

tuz drdnc mclis


SLMD NMZ
Nmz ql. Hqiqtn, nmz insn pisliklrdn
uzqldrr.1
Chnnm hlindn srurlr: Hns ml sizi
chnnmlik tdi? Cvbnd dyrlr: Biz nmz qlnlrdn
v hsn dnlrdn lmdq.2
mm Sdiq () buyurub:

Nmz insnlrl chnnm du rsnd bir qlndr v


gnhlrn kffrsidir.3

llrin rzusu
Pymbr (s) buyurub:

Hr gn bir mlk qbiristn hlin itb dir: Sizdn bir


ksin rzusu v y qibt tdiyi vrm? nlr cvb vrrlr:
Biz nmz qlnlr v ruc tutnlr qibt dirik ki, n n
biz d nlr kimi bu mllri yrin ytir bilmirik.4

nkbut sursi, y: 45.


Mdssir sursi, y: 42-44.
3
stibsr, c. 3, sh. 12.
4
Mstdrkl-vsil, c. 3, sh. 363.
1
2

196

Chnnmd bir yr vrdr ki, chnnm hli hr gn


istinin iddtindn ytmi df fryd dirlr. Hzrtdn
srudulr: Bu yr kimlrin yridir? Buyurdu: Qurn hlindn
ln rbrlrn v nmz qlmynlrn.1

Nmz dinin stunudur. n gr d hr kim qsdn


nmz qlms, dinini mhv tmidir.2

Mminin rfi
mm Sdiq () buyurub:

Mminin rfi nun gc nmznd v izzti is cmt


htiyc lmmsnddr.3
Pymbr (s) buyurub:

y li! Gc nmz ql, gc nmz ql, gc nmz


ql!4
Slmn Frsi dyir: Bir kii linin () ynn glib ddi:
Mn gc nmzndn mhrum lmum. Bunun n n
dim? Buyurdu:

Vsil-i, c. 4, sh. 43.


Cmiul-br, sh. 185.
3
suli-kfi, c. 2, sh. 147.
4
Mn l yhzuruhul-fqih, c. 1, sh. 484.
1
2

197

Gnhlrn snin l-yn blyb.1

Nmz trk dnin mzmmti


Pymbr (s) buyurub:

Hr kim qsdn gn nmz qlms v tvb tmdn


ls, qsl, kfn v mslmnlrn qbiristnlnd dfn
lunm lyiq dyil.2

Nmzn rukusunu v scdsini dz yrin ytirmyn


s, nmz qlmyn kimidir.3
Qsdn nmz qlmyn mslmn hsb lunmur.4

n b bl
Hzrt Ftimyi-Zhr (s) buyurur ki, tmdn nmz qr
sstlk v shlnkrlq dn kii v qdnlr hqd srudum.
Buyurdu: Nmzn qr sstlk v shlnkrlq dni llh
n b bly dr dr: 1. mrnn v ruzisinin brktini
ndn lr; 2. Zhiri slhlr kimi lmz; 3. mllri svbsz
lr; 4. Dus qbul lmz; 5. Slhlrin dusndn
fydlnmz; 6. r v zlil lr; 7. c v susuz cn vrr.
Bl ki, dnynn ylrnn suyu nun susuzluunu ytrtmz;
8. llh bir mlyi qbird nun rhtln lindn lmq n
mmur dr; 9. Qbri dr lr. 10. Qbri qrnlq lr; 11.
llh bir mlk mmur dr ki, nu cmtn gz qbn
Bihrul-nvr, c. 84, sh. 151.
Cmiul-br, sh. 187.
3
Nvdiri-Rvndi, sh. 5.
4
Vsil-i, c. 3, sh. 28.
1
2

198

srsn; 12. nun hsb r lr; 13. llh n rhmt nzri


il bmz; 14. nu pk tmz; 15. nu drdli bir zb dr
dr.1

Nmz ilk vtd qlmn svb


mm Sdiq () buyurub:

Nmz vvl vtd qlmn fzilti irt nmtlrinin


dnyy ln fzilti kimidir.2
Pymbr (s) buyurub:

Nmz (shlnkrlq v y tnbllik zndn) tir


sln mnim ftim ytimz.3
mm Sdiq () buyurub:
Diqqtl iki rkt nmz qlnn (yni nmzd fikri
dlmynn) nmzdn snr btn gnhlr blnr.4

Bir rkt nmz qr ilin nmzndn stndr


Pymbr (s) buyurub:

Cmtl qlnn nmz qr il frdi qlnn nmzdn


stndr. Hzrtdn srudulr: Bir gnn nmznn bu qdr
svb vr? Buyurdu: Htt, bir nmzn d bu qdr svb

Mstdrkl-vsil, c. 3, sh. 24.


Cmiul-br, sh. 78.
3
Mstdrkl-vsil, c. 3, sh. 63.
4
Vsil-i, c. 2, sh. 687.
1
2

199

vr.1Bnd cmt nmzndn snr llhdn hct ists,


llh nun hctini yrin ytirmmkdn hy dr.2

Hcc qdr svb ln turmq


Pymbr (s) buyurub:

y li! Sbh nmzndn snr yrind turub gn


n qdr zikr v du t. nki llh bl dn s hcc,
mr, qul zd tmk v min dinr sdqnin svbn vrr.3

Gnhlrn kffrsi
mm Bqir () buyurub: y gnhlrn kffrsi lr:
1. Qd d hld dstmz lmq; 2. Gc-gndz mscid
gtmk; 3. Cmt nmz. 4 Nmzd tir vurnn hr
rktinin svb min brbr lr.5
Pymbr (s) buyurub: Hr ks hr bir nmzdn snr
ytl-krs us, nunl cnnt rsnd lmdn bq
h n fsil slmz. gr ytmzdn qbq us, llh nu
v qnulrn bllrdn qruyr.6

zkl nmz qlmn fzilti


Pymbr (s) buyurub:
Llil-br, c. 5, sh. 197.
rdul-qulub, c. 1, sh. 183.
3
Llil-br, c. 4, sh. 83.
4
Nsyih, sh. 151.
5
dbu-rit, sh. 132.
6
Bihrul-nvr, c. 89, sh. 269.
1
2

200

ki rkt qiq zkl qlnn nmz, ytmi rkt zksz


qlnn nmzdn stndr.1
mm Sdiq () buyurub: qiq zkl llh uznn llr
n stn llrdir. qiq zk tn s ksb lmz v sfrd
mnd lr.2

li sgrin () msibti
mm Klsm (Zynb Sur) ddi: Qrdm! Bu krp
gndr ki, susuzdur. Dmndn nun n bir z su ist.
mm Hsyn (), li sgri qucn lb, dmnin qrsn
gtirib nlr buyurdu: Siz mnim qrdlrm, vldlrm
v dstlrm ldrdnz. nlrdn bu krpdn bq h kim
qlmyb. Krp susuzluqdn zn tyuq kimi b-blyr.
Bu msum krpni sizin ynnz gtirdim ki, n su vrsiniz.
y cmt! gr mn rhm tmirsinizs, bu krpy rhm
din. Mgr grmrsnzm ki, susuzluqdn nc zn bblyr?! mmn sz tmm lmm Hrml ibn Khil
sdi, mr Sdin mri il krpnin bzndn bli l
vurdu.3

rdul-qlub, c. 1, sh. 154.


rdul-qlub, c. 1, sh. 154.
3
Sqnmyi-li-Mhmmd, sh. 325.
1
2

201

tuz binci mclis


QURNHDYT V SDT KTBI

Hqiqtn, bu Qurn (btn briyyti) dru yl


ynldir. Y ilr grn mminlr byk bir mkft nil
lcqlr il mjd vrir.1

Qurn umn svb


Pymbr (s) buyurub:

y Slmn! Qurn u. nki Qurn umq gnhlrn


kffrsidir. chnnm dunun qrsnd sipr v ilhi
zbdn qurtuludur. Hr kim Qurnn bir ysini us, llh
n yz hidin svbn vrr. Hr kim Qurnn bir sursini
us, Pymbrin svb nun ml dftrind yzlr. Hr
kim Qurn us, llhn rhmti n nzil lr. V mlklr
nun n istifr drlr. Cnnt n mtq lub llh
ndn rz qlr.2

1
2

sr sursi, y: 9.
Cmil-br, sh. 113.

202

Qurn bmn svb


Pymbr (s) buyurub:

Qurn bmq ibdtdir.1


mm Sdiq () buyurub:

Qurn umq t-nnn zbnn zlmsn sbb lr.


gr kfir lslr d bl.2
mm li () buyurub: Hr kim hr gn Qurndn zu v
u il yz y us, llh-tl yr hlin tdiyi mllr
gr vrdiyi svb vrr. Hr kim yz y us, llh n
yr v gy hlinin svbn vrr.3
mm Hsyn () buyurub:

Qurn drd hissy blnr: 1. Mtn. 2. rlr. 3. Ltflr.


4. Hqiqtlr. vmlr nun mtnindn, msus insnlr
irlrindn, ilhi vliylr ltflrdn v pymbrlr
hqiqtlrdn fydlnrlr.4

mlsiz qrilrin mzmmti


Pymbr (s) buyurub:

Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 153.


suli-kfi, c. 2, sh. 613.
3
Cmil-br, sh. 116.
4
Bihrul-nvr, c. 89, sh. 20.
1
2

203

qrilr vrdr ki, Qurn nlr lnt dir.1

y li, chnnmd bir dyirmn vrdr ki, gnhkr


limlrin v qrilrin blrn ydck.2

Qiymt gn kr
Pymbr (s) yn buyurub:

Hr kim Qurn uyub n ml tms, qiymtd llh


nu kr hld mhur dr. dyr: N n mni kr tdin?
llh-tl buyurr: Bizim ylrimiz ml tmdiyin n.
nun czs budur ki, bu gn unuduldun.
Snr mr glr ki, nu chnnm prn.3

Bismillhn svb
Pymbr (s) buyurub:

gr mllim drs dynd u Bismillhir-rhmnirrhim yrts, uq bunu us, llh un t-nsn v


mllim chnnm dundn nict vrr.4

Mstdrkl-vsil, c. 4, sh. 249.


Hmin mnb.
3
qbul-ml, sh. 612.
4
Mcmul-byn, c. 1, sh. 19.
1
2

204

Sbh qdr svb yzlr


Pymbrdn (s) srudulr ki, ytn d insnl ymk
yyirmi? Buyurdu:



:

:



Bli, gr bismillhsz ymk ymy bls, ytn d


insnl ymk yyr v llh sfrdn brktini gtrr.
Hr kim ytnd Bismillhir-rhmnir-rhim ds, llh
mlklr mr dr ki, nun nfslrinin sy miqdrnd sbh
qdr n svb yzsnlr.1

ytl-krsnn svb
mm Sdiq () buyurub:

Hr kim bir df ytl-krsn (Bqr sursi, y


255-257) us, llh nu dnynn min blsndn (nlrn
n sn ksblqdr) v min irt bllrndn (nlrn n
sn qbir zbdr) nict vrr.2

1
2

Cmiul-br, sh. 120.


Vsil-i, c. 11, sh. 396.

205

ls sursinin svb
Pymbr (s) buyurub: Hr kim ls sursini
ytmzdn qbq us, llh nun lli illik gnhlrn
blyr.1
mm Bqir () buyurub: Hr kim ytmzdn qbq
msbbht 2 us, mm Zmn () grmmi vft
tmz. gr ls, irtd Pymbrin (s) ynnd lcq.3
Pymbr (s) buyurub:

llh itt dn hqiqtd, llh zikr dir. nun gr


nmz, rucu v Qurn ums z ls d, bl. Gnh dn
is, hqiqtd, llh unutmudur. nun nmz, rucu v
Qurn um ls bl.4
mm Hsn () buyurub: Qurndn bq hr y mhv
lcq. n gr d Qurndklr ml din ki, sizi himyt
tsin. Qurn n yn lnlr n ml dnlrdir. (Qurn
hfizi lms d). Qurndn uzq lnlr n ml
tmynlrdir (qri lslr d).5

Hzrt linin() msibti


mm Hsn () v imm Hsyn () lini () dfn dib
qydrdlr. Kufnin qpsnn ynlndk rblqd kr
bir fqirin nl tdiyini grdlr. ndn srudulr: N n
bl lyb nl dirsn? Fqir ddi: Bir ildir ki, bu
hrdym. H kimim ydur. Hr gn mhribn bir kii
suli-kfi, c. 2, sh. 620.
Hdid, Hr, Sf, Cm v Tbun surlri.
3
suli-kfi, c. 2, sh. 620.
4
Vsilu-i, c. 15, sh. 257.
5
rdul-qulub, c. 1, sh. 79.
1
2

206

mnim ynm glib hlm srur v mn ymk vrrdi.


mm gndr ki, ndn brim ydur v ynm glmir.
Srudulr: nun dn bilmirsn?
Ddi: dn srudum, mm mn cvb vrmdi. Ddilr:
y fqir! nun zhiri grn hqd dn. Ddi: Mn
krm. nun nc lduunu grmmim. Ddilr: nun
hnss bir lmti ydnd qlbm? Ddi: Bli. , hmi
llh zikr dirdi v mnim ynmd turnd dyirdi: Miskin
miskinl turub v qrib qribl durmudur. Bu vt imm
Hsn v imm Hsyn () bildilr ki, s nlrn ts lub.
nlr kr ddilr: y fqir! Hmin s bizim tmz mirlmminin lidir (). Kr srudu: nun bn n hdis glib?
gndr ki, mnim ynm glmir. Ddilr: y qrib!
Bdbt bir insn nu yrlyb hid tdi. Biz nun qbrinin
stndn glirik. Qrib bu sz idnd nl tdi v bn
trpq tkb ddi: Mnim n lyqtim vr ki, mirlmminin () mni z himysin gtrsn?! nu n sbb
ldrdlr? Hsn v Hsyn () n n qdr rk-dirk
vrdilrs d, skit lmd. ddi: Sizi nd vrirm bbnz
mni nun qbrinin stn prn. mm Hsn v mm
Hsyn () nu linin () qbri stn prdlr. , zn
qbrin stn tb, h-nl tdi v ddi: lhi, mn bu mhribn
tnn yrln dz bilmrm. Sni nd vrirm bu qbrin
shibin mnim cnm l! llh nun dusn qbul tdi.
Hsn v Hsyn () nu linin () qbrinin ynlnd dfn
tdilr.1

Rvzt-hd, sh. 172.

207

tuz ltnc mclis


MLLRN CZSI (1)
Zlm dnlr tzlikl hns dn qydcqlrn
bilcklr.1
Pymbr (s) buyurub:

n stn cihd sbh yrindn qlrkn bqlrn zlm


tmk fikrind lmmqdr.2
mm li () buyurub:

Hr ks zlm qlncn qnndn rs, z d nunl


ldrlr v kim bqsn quyu qzs, z nun dibin
yuvrlnr.3
mm Bqir () buyurub:

mm linin () kitbnd yzlr ki, hr kim islt


shib ls, nlrn mkftn lmync dnydn gtmz: 1.
Zlm; 2. Qhumluq lqlrini ksmk; 3. Ylndn nd
imk. Hr kim bu mllri ts, l bil ki, llhl mhrib
dir.4

r sursi, y: 227.
Vsil-i, c. 15, sh. 162.
3
Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 102.
4
suli-kfi, c. 4, sh. 47.
1
2

208

Cbrilin gl
r-rhmn sursi nzil lnd Pymbr (s) z
shblrin buyurdu: Kim bu surni kfirlrin rsnd
um hzrdr? Bdn chtdn zif v lqby ln
bdrrhmn ibn Msud bun hzr lduunu bildirdi. mm
Pymbr (s) bdn chtdn gcl bir s istyirdi. nki
birdn dmn n hcum ts, mqvimt gstr bilsin.
mm ibn Msud bu i n mnsib dyildi. bn Msud,
Pymbr (s) isrr tdi v Hzrti rz sld. Pymbr (s)
n icz vrdi. , Kbnin knrn, Qury btprstlrinin
cm lduqlr yr gldi v surni um bld. Surni
uyub qurtrmm nu brk dydlr. bn Msud qnl hld
Pymbrin (s) hzurun gldi. Pymbr (s) nu bu hld
grb qmlndi. Bu vt Cbril nzil ldu. Cbril glrd.
Pymbr (s) n buyurdu: Sni d grrm. mm bn
Msud pis vziyytddir. Cbril buyurdu: Glmyimin
sbbi glckd sn kr lcq.
Bu hdisdn bir mddd kdi, snr Bdr dy b
vrdi. bn Msud Pymbrin (s) hzurun ytidi v ddi:
Mn istmirm ki, cihdn fziltindn mhrum lm. ,
Hzrtin iczsi il mhriby gtdi. Bu dyd dmn
mlub ldu. bn Msud mhrib mydnnd gznd birdn
bu Chli qnl hld grd. , bu Chlin sinsi stnd
turdu. bu Chl n ddi: y bn! Uc bir yrd
turmusn. bn Msud ddi: Ylnz slm qlib v ucdr.
ndn stn bir y ydur. bu Chl ddi: Dstun
Mhmmd d ki, mrmn sn nnd nu zm qt
dmn bilirm. Bu qlnc snin nizndn itidir, gtr v
bzmn sndn bm ks ki, bm Mhmmdin
ynn
prnd

209

nu byk grb tccb tsin. bn Msud nun vsiyytinin


ksin, bn bznn yur hisssindn ksdi ki, kiik
grnsn. mm yrun lduundn nu z il pr
bilmdi. Bun gr d , bu Chlin quln dib ip sld v
nun bn yrl sryrk Pymbrin (s) hzurun gtirdi.
Bu vt Cbril nzil ldu. Pymbr (s) yn d nu gln
hld grd. Cbril Hzrt ddi: bu Chlin bu dik qul
bn Msudun qnl qulnn vzidir. Mnim Kbnin
knrnd b vrn hdisy glmyimin sbbi bn Msudun
bu gnk intiqmn gr idi.
bn Msud Pymbr (s) ddi: bu Chl mrnn r
nlrnd ddi ki, Mhmmd mnim qt dmnimdir.
Pymbr (s) buyurdu: Mnim Firnum Musnn Firnundn
indkrdr. nki Firn lmn lmtlrini grnd, ddi:
Musnn llhn imn gtirdim. mm bu Firn lnd
irk tdi.

Zlm ubuu il mkft


sfndiyr v Rstm, Zln ctli ullr idi. Rstml
sfndiyrn rsnd dv ldu. Bir n df bir-birlrin
hcum tdilr. Hr df Rstm mlub ldu. Htt, sfndiyr
nu yrld. Bir gn Rstm ts il mslhtlib ddi: Mn
n dim? N qdr sfndiyrl mbriz prrms,
hmsnd d mlub lurm. Zl ddi: kibl hzrl v
nun gzlrini nin lb kr t. Sn ylnz bu vt n qlib
glrsn. Rstm tsnn gstriiyl qrdn mlub tdi.
nun kr lmsnn sbbi bu idi ki, sfndiyr cvnlqd
bir ytimi budql kr tmidi. sfndiyr hmin bud snr
kdi v budq byk bir c vrildi. Bir gn gldi ki,
Rstm ndn ikibl dzldib qrd sfndiyr kr
tdi.1
1

Mntbut-tvri, sh. 815.

210

Bir-birinin rdnc mkft


Mrhum ytullh Bhuddin buyururub: Kim zlm ts,
zn qydr. Bir qssb iki qyunu ksmy prrkn yld
nlrdn birinin gz bir yll dd v n trf gtdi.
Qssb sbilib krpil qyunun bn vurdu. Bir hft
kmdi ki, qssbn mhllsinin skinlri rsnd dv
dd. nun bn ubuq v dl qdr vurdulr ki, rd
bihu ldu.1

Hzrt bbsn () msibti


Hzrt bbs () mrnn r nlrn qdr mm
Hsynin () rdusunun byrqdr ldu. nun llri dirskdn
ksilnd ksik qlunun kmyi il byr sinsin bsd. Bu
vziyytd dmn hcum tdi. Nhyt, nu bndn
yrldlr v rs st tdn yld. Mrhum Fzil
Drbndi "srrus-hdt" kitbnd bl nql dir: mm
Hsyn (), bbsn qnl bdnini ymlr gtirmk istdi.
bbs gzn b grd ki, Hsyn () nu ymlr
prmq istyir. Bu zmn bbs ddi: Mni ymlr
prm. nki qzn Skindn clt kirm. n su vdsi
vrmidim. mm Hsyn () buyurdu: Qrdn trfdn sn
yirli cz ytisin. nki slnd d, lnd d, mn
kmk tdin.2

1
2

yt-bsirt, sh. 100.


Suqnmyi-li Mhmmd, sh. 312.

211

tuz yddinci mclis


MLLRN CZSI (2)
Kim zrr qdr y i grs, nu grck. Kim d zrr
qdr pis i grs, nu grck.1
mm Bqir () buyurub:

gr bir s bqsn zlm ts, llh nun zn, y


vldlrn v y nsildn hsb lunnlr zlm dr
dr.2
Pymbr (s) buyurub:

gnhn zb tzlikl bu dnyd insn ytir v


irt qlmz: 1. Vlidynl pis rftr tmk; 2. Cmt
zlm tmk; 3. Yl tkkr tmmk.3

Rhimsiz plisin czs


Bhlul (Gvhrd mscidinin undu) fqnstnd
ln bir hdisni bl nql dir: fqnstnd ruz
dydrm db dmd. Cvnlr cm v byrm
gnlrind iki kkliyi, y d ruzu vurudurur v cmt d
bun
tm
dirdi.
mm
bu

Zilzl sursi, y: 7-8.


qblul-ml, sh. 585.
3
Vsil-i, c. 16, sh. 312.
1
2

212

ii hrin rhbri qdn tmidi. gr plis grsydi,


qrsn lrd. Bir gn kdn kirdim. Plisin cvn bir
lnl kkliy gr dv tdiyini grdm. Plis dyirdi: Bu
quu dldrmq istyirsn? Y mn pul vr, y d nu
sndn lcm. Cvn ddi: Mn bu quu umn gr
slyrm. N vt nu dldrdm grdn, mni tut v hr
n istyirsn l. Mn dynb gzlyirdim ki, grm, iin r
nc lcq. Plis quu lnn lindn ld v li il nun
bn bdnindn yrb, knin rtsn td. Snr ln
ddi: Hr istyirsn, gt, mndn ikyt t. Plis lli ddm
gtmmidi ki, bir vtmbil glib plisi vurdu v nun
stndn kdi. Mn plisi iki yr bld.1

Qlbiqrq plkvnik
Bir gn Rz h imldk mlkn b kmk v t
yrmsnd itirk tmk n Qrqn gtmidi. z
sltntin dil lnd iilrin bir nsini tplyb, nlrl
shbt dirdi. Bu vt rdu kmndiri ln bir plkvnik
sndlrl dil ldu. , lzm mlumtlr vrdi. , bu
mlumtlrn snsnd bir pis hdisni d nql tdi. ,
quldurlrn qnqlrl kidiyini v iki- nfrin bu
kimd ldyn br vrdi. h bu brdn brk
qzblnrk nun zn mhkm bir sill vurdu. V nu
qvdu. h, qqrrq ddi: Kpk lu! Bu n br idi
mn vrdin? Yzq plkvnik gnhsz yr vuruldu v
mclisdkilrin qrsnd clt kdi. , nrht hld bir
guy kilib h n dmdi. t yrms b td v h
Qrqndn
qytd.
Yld
h
bir

Bhlulun tirlri, sh. 265.

213

krpn grmk n mndn dd. Bir n dqiqdn


snr ynidn mn mindi. Bu vt nun srcs Ydullh,
lhzrtin linin qpnn rsnd lmsn diqqt tmdn
qpn bld v nun li yrlnd. rd lnlr b
ddlr ki, hn li plkvniki vurduu n yrlnd.1
Pymbr (s) buyurub: Hr ks mtrinin bri
lmdn n yibli ml sts, llh nu l bir s dr
dr ki, stdnn mqbilind stcnn mllrn tlf dr.2

Hzrt Zhrya (h.) tvssl


Hzrt ytullh zm Hc Syid Mhmmd Hdi
Milninin (rh.) mrciyyt dvrnd bir n rici vtnd
nunl grb ddilr: Biz d istyirik ki, slm dinini qbul
dk v mslmn lq. ytullh Milni (rh) bunun sbbini
srudu. nlrn rsnd n yl ln bir kii bl cvb
vrdi: Biz lmniydn glmiik. Qzmn qbrlr l
snmd ki, hkimlr nu mlic d bilmirdilr. yli pul
rclndikdn snr ddilr ki, grk qbrsnd crrhiyy
mliyyt prq. mm qruludur. Qzm rz lmd v
ddi ki, ytqd lmk, mliyyt tdirmkdn ydr. n
gr d nu v gtirdik. Bizim Bibi dl dimmiz vr idi.
Bir gn qzm nu rb ddi: Bibi! Bu drd pis drddir.
Hzrm, rclnmi n iki milynun stn skkiz milyn d
tmdn, qrdmdn lb lv dm v bir hkim vrm ki,
mni sltsn. mm mni sld bilck bir hkimin
lmsn innmrm. Mn bu dnydn nkm v qmli
gdcym. Qz lyb nl tmy bld. Bibi ddi:
nm, mn bir hkim tnyrm. nm ddi: Bu pulu nd
n vrirm. Bibi syldi: Pul lzm dyil. Mn syidm v
Ftimyi-Zhrnn (h.) nvsiym. nun d snin kimi
1
2

Qzrqh-ibrt, sh. 117.


Nhcl-fsh, sh. 555.

214

qbrlr snmd. gr slmq istyirsns, lr hld


d: y qbrs snm Ftim! Qzm lm v bu
cmlni dmy bld: y qbrs snm Ftim. Bibi d
vin bir kncn kilib lyrq ddi: y Ftimyi-Zhr!
Mn bu lmn stsini snin qpn gtirmim. Mn d
glib hytd lr hld ddim ki, y qbrs snm Ftim!
Hmmz qrib bir hl tpmdq. Birdn qzm qqrrq
ddi: t gl! Mn qru iind qzmn ynn gtdim.
Grdm ki, qzm tmmil slb. Qzm sylmy bld:
Gzl bir nm gldi v qbrm lini kib buyurdu:
Slcqsn! Srudum: Siz kimsiniz? Buyurdu: Mn hmin
sm ki, indi nu rdn. Mn qbrs snm Ftimym!
ndi biz bu sbb gr glmiik ki, mslmn lq!1

t dr Hrm, sh. 106.

215

tuz skkizinci mclis


TLMVFFQYYT RMZ
nsn ncq z zhmti qlr! bhsiz ki, nun zhmti
grnckdir.1

Dnydk nsibini unutm.2


li () bu ynin tfsirind buyurur:

Yni, slmln, gcn, istirhtini, cvnln v


hvl-ruhiyyni unutm ki, nlrl sl mqsdiirti
qznmlsn.3

lmq qlbnin rmzi


Pymbr (s) buyurub:

Drd yi, drd y ytimzdn vvl qnimt bil: 1.


Cvnl qclmzdn vvl; 2. Slml stlnmzdn
vvl; 3. Dvlti ksblqdn vvl; 4. Hyt lmdn vvl.4
mm Kzim () buyurub:

Ncm sursi, y: 39-40.


Qss sursi, y: 77.
3
Mcmuyi-vrrm, c. 2, sh. 165.
4
Vsil-i, c. 16, sh. 83.
1
2

216

Tnbllikdn phriz t. nki gr tnbllik tsn, h


ny nil lmzsn. gr yrun lsn, llhn hqqn d
d bilmzsn.1
li () buyurub:

ln s sdt v mvffqiyyt tr.2

bu Crnnin uuru
Dzmllkd d qznn bu Crn bunu crn dl
bir hrtdn yrnmidir. dyir: Dmq hrinin cm
mscidind hmr bir stunun ynnd turmudum. Grdm,
bir bck istyir ki, stunun hmr dnn st il qlb,
stunun yursndk rn knrnd tursun. Mn gtdiyim
vtdn sbh qdr stunun ynnd turub bu mnzry
tm tmy bldm. , dz yddi yz df yur qls
d, mm yr yl tnd y srb yr drd. Mn
nmz vt dstmz lb nmz qldm. Nmzdn snr
nun mqsdin tb rn knrnd turduunu grdm.3
Hzrt li () buyurub:

Drd yin qdrini drd ksdn bq h kim bilmz: 1.


Cvnl qclr; 2. Rhtl tinliy dnlr; 3. Slml
stlr; 4. Hyt llr.4

lkfi, c. 5, sh. 85.


Qrrul-hikm, sh. 444.
3
Rmz mvffqiyyt bzrgn, sh. 202.
4
l-Mvizil-ddiyy, sh. 218.
1
2

217

Pdh qznn liliyi


Bir n drvi ll v insfl pdh ln bir hr dil
ldulr. nlr hrin divrnd bu szlrin yzldn
grdlr: nsn sy v tll istdiyi rzuy t bilr. nlr
z-zlrin ddilr: Grk bu sz snyq grk dzdrm?
Bun gr d qrr ldlr ki, pdhn qzn lilik tsinlr.
nlr hn sryn glib ynlr ddilr: Biz sizin hn
qzn li glmiik. nlr bu sz idnd tccb tdilr.
isrr dndn snr nlr hn hzurun burdlr.
nlr h htirm dndn snr ddilr ki, biz sizin qznz
li glmiik. h insfl v ll lduundn nlr nrht
tmmk mqsdi il ddi: Mn bir rtl qzm sizlrdn
biriniz vrrm. Mn zym dnizin n drin yrin trm.
gr siz nu tpb gtirsniz, qzm sizlrdn biriniz r
vrcym. h zyn dniz td. Drvilr trdlr,
mm zy tp bilmdilr. Bu vt nlr bir n dlcl
rstldlr. Dlclr tz bir zmnd zy tpb hn
hzurun gtirdilr. h n tin ls d, vdsin ml
dcyini bildirdi. nlr hn bu ii grcyini yqin dnd
ddilr: Biziml snin qznn rsnd uyunluq ydur. Biz
snin qznl vlnmk istmirdik. Bilmk istyirdik ki, insn
gr sy v tl ts, mqsdin yti bilrmi. Indi bu
mtlbin druluu biz sbut ldu.
dissn dyir: Mnim itirlrmn h biri tsdfi
lmyb. vt ki, bir iin ntic vrcyin innrm, zm
ziyyt slb sy v tl dirm. rd mvffq lurm.
Nyutn dyir: Mnim bu yr tmm sy v tln
nticsidir. ndn srudulr: Nc bu kflri tmy nil
ldunuz? ddi: Dimi fikir v tfkkrl.
Bl dyirlr: Bir mvzu hqd qdr fikirlirdi ki,
hmin mvzu nun n gn kimi ydn lurdu.

218

y nsrinin mvffqiyytinin sirri


lbtt, hr id lmq v sy tmk mtlq rtdir,
mm kifyt dyil. Grk llh tvkkl v immlr
tvssl unudulmy. nki bunlr insnn mvffqiyytind
ss rl ynyr. y nsri (rh) hqd yzrlr: , hddibulu tndn snr vcibtdn lv dk msthb
mllri hr gn yrin ytirirdi: 1. Bir cz Qurn umq; 2.
Cfr Tyyr nmz; 3. Ziyrti Cm; 4. Ziyrti ur.1

Msqr lunn yddi y


mm Rz () buyurub: Yddi y msqr lunur: 1. Dild
tvb dib mld tvb tmyn s; 2. llhdn uur
istyib, tl tmyn s; 3. Cnnt mt lub, bllrn
v tinliklrin qrsnd sbir tmyn s; 4. Chnnm
dundn llh pnh prn, mm dnynn qyri-ri
lzztlrini dn s; 5. lm trlyb, n hzr lmyn
s; 6. llh yd dib, nun grn mtq lmyn; 7.
Gnh isrr dib, tvb tmdn llhdn fv tlb dn
s.2
li () buyurub:

ll s frstlri qnimt bilr v ndn y istifd


dr.3

y nsrinin hyt v siyyti, sh. 90.


Nsyih, sh. 272.
3
Qrrl-hikm, 604.
1
2

219

limlrin mvffqiyytlrindki sirr


Mhur filsf bn Rd hqd yzrlr: , btn mrn
yz-pzuy hsr tmidir. Ylnz iki gcziff 1 gcsi v
nsnn vft tdiyi gcdn bq.
ytullh Glpyqni (rh.) dyir: Fyziyy mdrssind
uynd brk stlnmidim v qzdrmm vr idi.
Dstlrm ddim ki, mni ytql birlikd minbrin rsn
prn, ustdn drsindn mhrum lmym.
ytullh Brucrdi (rh.) il birlikd drs uyn
limlrdn biri nql dir: Mn mdrsd n h vt
kitbsz grmdim. nun lind hmi kitb vr idi. Htt,
ttillrd d mtli dirdi.

mm Kzimn () msibti
mm Kzimn () mqm hzrt Yusifdn () stndr.
nki Yusif () zindnd lnd ylnz rdn mq fikrind
idi. mm imm Kzim () Hrun r-ridin zindnnd
lnd hmi llh kr dirdi ki, llh ibdt tmk n
lvt bir yr tpb. Bmyrq ki, Yusif () z zindn
smidi. mm dustqlrdn biri zd lnd n sifri
dirdi ki, nun d zdlnn fikrind lsun. mm imm
Kzim () bl tmirdi. Hdisd glmidir ki, Hrunun mri il
bir z urm lb gtirdilr. Hrun, ndn iyirmi birini yrb
nlr zhrli iyn btrd. dim ddi: Mus ibn Cfr d
ki, Hrun bunlrdn yyib v bir z d siz gndrib
yysiniz! 2 Nql lunmudur ki, mmn r stlrnd
cmtn gzndn prd smq n hkim gtirdilr. Hkim
srudu: Hlnz ncdir? mm cvb vrmdi. Hkim isrr
dndn snr mm linin iinin srsn n gstrdi. Hkim
Hrunun ynn glib ddi: llh nd lsun, n zhr
1
2

Ty gcsi.
Bihrul-nvr, c. 48, sh. 247.

220

vrdiyinizi sizdn y bilir. mm hmin zhrin tsirindn


hid ldu. nun cnzsini tbut qyub qribcsin
zindndn ric tdilr. Cnznin qrsnd bir s fryd
dirdi: Bu Rfizilrin immnn cnzsidir, nu tnyn.1

rd (y Mfid), c. 2, sh. 234.

221

tuz dqquzuncu mclis


TVB
mttqilr ki, bir gnh ii grdklri, yud zlrin
zlm tdiklri zmn llh yd slb (tvb drk)
gnhlrnn blnmsn istyirlr. , gnhlr llhdn
bq kim bly bilr? V nlr tdiklrini bildikd bir
dh n qytmzlr.1
mm Sdiq () buyurub:

Gnhdn tvb dn s gnh tmmi kimidir.2

llh nc sttrdr?
mm Sdiq () buyurub:

Bir bnd lis tvb dn zmn llh nu svir v


gnhlrn
rtr.
Rvi
srudu:
llh
nc

1
2

li-mrn sursi, y: 135.


rdi-qlub, c. 1, sh. 183.

222

sttrdr? Buyurdu: nsnn mllrini yzn mlklr


tvb dnin gnhlrn unudur. llh gnhkrn bdnin,
gnh tdiyi yr mr dir ki, nun gnhn gizltsin. llhn
hzurun gdnd nun gnh tmsin h bir hid
lmsn.1
mm li () buyurub:

Tccb dirm ks ki, istifr tm mmkn lduu


hld llhn rhmtindn nmiddir.2
Pymbr (s) buyurub:

y li! Hr ks hr shr, yud hr gc mn slvt


gndrs, mnim ftim n vcib lr, htt byk
gnhlrn shibi ls d (ftin rti tvb dib, gnh trk
tmkdir).3
Qurnd tqribn tvbnin qbulu v llhn bndlrin
ln rhmti hqd lt yz y vrdr. rit chtdn n
byk gnh llhn mfirtindn v blmndn
midsiz lmqdr. Bun gr d gnh n qdr byk ls,
tvb il insn zn nict vr bilr. Pymbr (s) bu hqd
buyurub: nsnlrn n ys gnhdn snr pimn lub,
llhdn blnmq dilyn slrdir. Tvb dn
cvnn cri Hzrt Zkriyynn () cri kimidir. li
Mhmmdin (s) mhbbti il ln, tvb dn hsb
lunur.4
mm Sdiq () buyurub:

suli-kfi, c. 2, sh. 436.


Nhcl-bl, sh. 482.
3
Mstdrkl-vsil, c. 5, sh. 334.
4
Nsyih, sh. 330.
1
2

223

Qru v mid rsnd ymyn mmin sylmz.1

Slh v fsiqin qibti


Bir qdnn iki lu vr idi. nlrn biri fsiq, birisi is
slh v zhid idi. Slh vld stlnib, vft tdi. Hrnd
ki, hr n lunu ldn vrnd h-nl dir. mm nun
ns h-nl tmdi. Tsdfn, biri vld d stlndi v
cn vrn hld grd ki, ns hu-zr dir. nsn ddi:
Niy gr qrdmn slh lmsn bmyrq, nun
lmn mnim lmm qdr kdrlnmdin? n ddi:
nki snin slh mlin ydur. n gr d qrurm ki, pis
mllrin gr zb dr lsn. lu ddi: y n!
Qmgin lm, nki, mn, inllh cnnt hli lcm.
ns srudu: Bu nc l bilr? Ddi: nki sn ylnz mni
dqquz y qrnnd gzdirib, iki il mn sd vrmisn bu qdr
nrhtsn v mn ryin ynr. Gr, nd mnim liqim
ln llh n qdr mnim fikrimddir! vft tdi. ns
nu yuud grd. , d idi. ndn bunun sbbini
srudulr. , ddi: Mnim llhn rhmtin midim
lduun gr blndm.

Tvbnin rtlri
Hzrt li () buyurub: Hqiqi tvbnin lt rti vr: 1.
tdiyin mlin gr pimn lmq v gnh bir dh
tmmk qrrn glmk; 2. Cmtn hqqn qytrmq.
lm vt grk bynund h kimin hqq lmsn; 3.Trk
tdiyin vcibt yrin ytirmk; 4. Gnhlrdn bdnind
ml gln ti ittl mhv tmk; 5. bdtin ziyytini v
1

Mstdrkl-vsil, c. 11, sh. 224.

224

tinliyini duymq nc ki, gnhn irinliyini duyub; 6. Bu


qyd lunnlrl birlikd dsin: stfirullh. Gnh gr
lmq, gnhlrn kffrsidir. llh tl buyurur: gr
bndlrim tvb dib dh gnh tkrrlmslr, nlr
dnydn l pk prrm ki, l bil tz dnyy glib.1

btlik v bdbtliyin sbblri


blis b susiyyt gr bdbt ldu: 1. Gnhn tirf
tmdi; 2. tdiyindn pimn lmd; 3. zn mzmmt
tmdi; 4. Tvb tmk qrrn glmdi; 5. llhn
rhmtindn nmid ldu.
mm Hzrt dm () b susiyyt gr bt ldu:
1. mllrini tirf tdi; 2. tdiyi mldn pmn ldu; 3.
zn mzmmt tdi; 4. Tvb tmy tlsdi; 5. llhn
rhmtin midvr ldu.

blisin nd
blis llhn rhmtindn uzqlnd llh ddi:
zmtin nd lsun ki, insn ln qdr gnh svq
dcym. llh-tl d buyurdu: zzt v cllm nd
lsun, tvb qpsn cn n qdr bndmin zn
blmycm!2
Pymbr (s) buyurub: Hr kim lmndn bir il vvl
tvb ts, llh nun tvbsini qbul dr. Snr buyurdu:
Bir il dur. gr bir y qbq tvb ts, llh nu
blyr. Yn d buyurdu: Bir y d dur. Hr kim bir
hft vvl tvb ts, llh tvbsini qbul dr. Pymbr

1
2

Nsyih, sh. 267.


Bihrul-nvr, c. 6, sh. 16.

225

(s) yn buyurdu: Bir hft d dur. Hr kim bir gn qbq


tvb ts, blyn llh nun tvbsini qbul dr.1
Hzrt Lmn () lun buyurdu:

y ul! Tvbni tir slm. nki lm gzlnilmdn


glir.2

Hrrn msibti
Bzi hdislrd bl glmidir: mm Hrrn tvbsini
qbul dndn snr Hrr Hzrtdn nun ilsindn zr
istmk n icz ld. mm icz vrdi. Hrr ymnin
ynn glib lr hld ddi: y Pymbrin (s) ilsi,
slm lsun siz. Mn sizin ylunuzu ksn, qlbinizi sndrn
v sizi qrudn sm. ndi pmnm, blnmq midi
il siz pnh gtirmim. Mni blyn. Ftimnin (h.)
ynnd mndn ikyt tmyin. nun qmli szlri
qdnlrd l tsir qydu ki, nlr nl v hu-zr tdilr. Hrr
bu vziyyti grnd ucdn ld v bn trpq tkrk
ddi: K lim-ym ikst lyd, bu ii grmyydim. K
ylunuzu ksmyydim. hli-bytdn bzilri n rk dirk
vrdilr v nun n du tdilr ki, skit lsun.3
Hrr mm ddi: Sizin ylunuzd ilk hid s lmq
istyirm. Blk qiymtd bbn Pymbrl (s) grn
slrdn lm. mm n dy gtmk n icz vrdi.
Hrr vzdilmz bir ctl dyd. Qr trfdn qrdn
dy ldrndn snr hid ldu. Shblr nun
cnzsini mmn hzurun gtirdilr. Hzrt nun znn
qnn silib buyurdu: Sn zdsn. Nc ki, nn sni bl
dlndrb. Sn dny v irtd zdsn.

suli-kfi, c. 2, sh. 441.


Bihrul-nvr, c. 71, sh. 307.
3
Sqnmyi-li Mhmmd, sh. 253.
1
2

226

Qrnc mclis
MD
Btn insnlr lm rbtini ddcq v snr hm biz
trf qydcq.1
Pymbr (s) buyurub:

lm qmi gnhlrn kffrsidir.2


mm Bqirdn () srudulr: lm ndir? Buyurdu:

lm, hmin yuudur ki, hr gc myyn bir vtd


sizin srnz glir. mm lm is uzun bir yuudur v bu
yuudn ylmq qiymt gnnddir.
Hzrt li () buyurub:

brtlr n qdr , ibrt gtrn is zdr.3

gr hmshbt istyirsn, llh sn kifytdir. gr


dnyn istyirsn, ibrt gtrmk sn kifyt dr. gr dst
istyirsn,
kirml-ktibin
(pis
v

nkbut sursi, y: 57.


Bihrul-nvr, c. 73, sh. 16.
3
Nhcl-bl, sh. 528.
1
2

227

y mllri yzn mlklr) sn kifytdir. gr i v snt


istyirsn, ibdt sn kifyt dr. gr munis istyirsn,
Qurn sn kifytdir. gr miz istyirsn, lm sn bsdir.
gr qyd lunnlr sn kifyt dyils, bu vt chnnm
du sn kifyt dr.1

Qrib lm
Mhur tiblrdn biri dyib: Bir mclis miz tmk
n dvt lunmudum. Mni r prn src mrql bir
hdis nql tdi. bl syldi: Mnim bir dstum vr idi. Bir
gn brk stlndiyini idib nun grn gtdim. Hln
srudum ddi: Mnim mrm qurtrb. Bu stlik mni
mhv dck. n gr d sizdn hlllq istyirm. Mni
bl. n rk-dirk vrdim v nu hll tdiyimi bildirdim.
nunl udhfizlib tndn dm. Hytd nun hyt
yldnn qnd drdn grdm. ndn srudum ki, bu
qdr qndi nylyirsn? zn d grdn ki, rimin vziyyti
ncdir. nun ymsn midim ydur. Bu qndlri nun
ys mclisi n hzrlyrm,ddi. Bu sz idnd
nrht ldum. Skkiz gndn snr qpsn tnd qpnn
stndki qr pr il rstldm. mm qpn n s
mni tccblndirdi. , mnim dstum idi. mn ddi:
Tccb tm! Sn bizim vdn ndn snr, nmm
qndi drd vt infrkt kirtdi v ld. mm mn
llhn istyi il sldm.
Pymbr (s) bu brd bl buyurub: Hr kim sbh
mrdn sys, lm y tnmmdr.2
llh-tl Qurnd buyurur:

1
2

Mstdrkl-vsil, c. 8, sh. 244.


Nhcl-fsh, sh. 598.

228

zmn ki, nlrn cli ytidi, bir n gcikmz v irli


gtmz.

lt klmd lt yz min klm


Pymbr (s) buyurub:




!



:


( )
!

y li! lt yz min qyun istyirsn, y lt yz min


dinr, yud, lt yz min klm? rz tdi: lt yz min klm
istyirm. Pymbr (s) buyurdu: lt yz min klmni lt
klmd ls dirm. y li! Cmt msthb ilrl
mur lrkn, sn vcib ilri yrin ytir. Cmt dny
n lrkn, sn irt n l. Cmt bqlrnn
yiblrini trrkn, sn z yiblrinl mul l. Cmt
dnysn bzyrkn, sn irtini bz. Cmt mllrini
rtrrkn, sn lis ml n zhmt k. Cmt mluq l
rkn, sn is liq l uzt.1

l-Mvizl-ddiyy, sh. 293.

229

Vsiyyt dib ln s hiddir


Pymbr (s) buyurub:

Hr kim y vsiyyt dib ls, hiddir.1

Mslmn n y dyil ki, gcni shr , mm


vsiyyti bnn ltnd lmy.2

Vsiyytsiz ln s, chiliyyt dvrnd lm


kimidir.3
Pymbr (s) buyurub: lnn vsiyytin ml
lunmyn v llhn rhmti nzil lmz.4

lnn gznn q qlmsnn sbbi


Bzilrinin gz ln vt q qlr. Hdislrd nun
sbbi bl qyd lunur. nsnn cli tnd cl, n bir n
d lsun bl ymq iczsi vrmir. Htt, gz bblmq qdr. n gr d gr cn vrnin gz q qls,
nu blm mcl tpmr.

lm v min qlnc zrbsi


Pymbr (s) buyurub: zrilin cn lmsnn rs min
qlnc zrbsindn dh dur.5

Mstdrkl-vsil, c. 2, sh. 118.


Vsil-i, c. 19, sh. 258.
3
Vsilu-i, c. 19, sh. 259.
4
Nsyih, sh. 268.
5
Nhcl-fsh, sh. 484.
1
2

230

lbtt, lm mmin insnlr n tirli bir gl


iylmk kimidir. Pymbr (s) bu brd buyurur:

lm mminin tirli gldr.1


Bzi mminlrin tin cn vrmsinin sbbi, nlr bu
dnyd grdy bzi t v gnhlrdn pklmq ndr.

Qbir sntsnn sbblri


Hzrt li () buyurub:

Qbir zb v sntsnn sbbi ydir; 1. brilik;


2. drr v ncst hmiyytsiz ynmq; 3. Kiinin
ilsindn uzqlms.2
Pymbr (s) buyurub:

Mminin
kffrsidir.3

qbir

snts

zy

tdiyi

nmtlrin

Qrib v dh qrib
Bir s mm liy () ddi: Drd sulm vr. Hzrt
buyurdu: Qr suln d ls, sru. Ddi: Vcib ndir,
vcibdn d vcib ndir? Yn ndir v n yn ndir?
Qrib ndir v qribdn d qrib ndir? tin ndir v n
tin ndir? Hzrt cvb vrdi: llh itt tmk vcibdir,
ndn d vcibi gnh trk tmkdir. Qiymt yndr, ndn
d yn lmdr. Dny qribdir, ndn d qribsi

Nvdiri-Rvndi, sh. 10.


ll-ry, c. 1, sh. 310.
3
Hmin mnb.
1
2

231

dnyy blnmqdr. Qbir zb tindir, ndn d tini


zuqsiz dnydn gtmkdir.1
Pymbr (s) buyurub: Mslmnlrn n ys
qnt dn, ibdtini y yrin ytirn v irt gr sy
v tl dn sdir.

Yddi yz limdn b sul


qiq ibn brhim dyir: Yddi yz limdn b sul
srudum. Hms yni cvb vrdi. Srudum: ll kimdir?
Ddilr: Dnyy mhbbt bslmyn s. Ddim: n
vik insn kimdir? Ddilr: Dnyy ldnmyn s.
Ddim: n vrl kimdir? Ddilr: llhn vrdiyin rz ln
s. Srudum: Ksb kimdir? Ddilr: Hmi rtq istyi
ln s. Srudum: Pl kimdir? Ddilr: llhn hqqn
dmyn s.2

Skkiz tlbkr

Bir gn Pymbr (s) lidn () srudu: Ncsiniz? li


() rz tdi: Mnim hlm skkiz tlbkr ln s kimidir.
llh-tl mndn vciblri tlb dir. Siz snny ml
tmyi tlb dirsiniz. Mlklr dru dnm istyirlr.
1
2

Nsyih, sh. 219.


lmvziul-ddiyy, sh. 278.

232

lm mlyi ruhu tlb dir. il nlrn rcini dmyi


istyir. ytn gnh tlb dir. Nfsi-mmr hvt tlb
dir. Dny is n rbt bslmmyi tlb dir.1
mm Sdiq () buyurub:

Hr ks kfn hzrlyb vind sls, qfillrdn


yzlmz ( hsb dilmz ). Hr vt n bs, nun n cr
v svb yzlr.2

Hzrt Zhrnn (h.) msibti


Br Mkri, mm Sdiq () bir hdis nql tdi: Yld
hkumt mmurunun bir qdnn bn vurrq, zindn
prdn grdm. Qdn uc ssl dyirdi: llhdn v
pymbrlrdn bq h kim pnh prmrm. mm
Sdiq () buyurdu: N n qdn vurub zindn prrdlr?
Cmtdn itdim ki, nun y bdryib ylrkn, bl
dyibmi: y Ftim! llh sn zlm dnlri z
rhmtindn uzq tsin! Mmurlr d bu sz gr nu tutub
vururdulr. mm bu sz idnd qdr ld ki, mbrk
sqql v dsml islnd. Snr buyurdu: y Br! Ql,
gdk Shl mscidin, qdnn zd lms n du dk
v llhdn nu qrumsn istyk...

1
2

l-Mvizul-ddiyy, sh. 340.


suli-kfi, c. 3, sh. 256.

233

KNC FSL

HR MSUMDN QIR HDS

234

Hzrt Pymbrdn (s) qr hdis


-1-

y li! mn lmti vr: Vciblri yrin ytirmy sst ynr, llhn bndlrini msqr dr v
dnr (llhn zikrindn qfildir).1
-2-




:


:

llh-tl buyurur: vt ki, bndlrimdn biri cism,


ml-dvlt v vld chtdn msibt dr ls v nlr
gr sbir ts, mn qiymtd nun n ml trzisi
qym v y ml dftri m hy drm.2
-3-

:
:
:

:

:
:

nsn vft dndn snr mlinin svb ksilmz: 1.


Sdqyi-criy; 3 2. Fydl ln kitb v lmi; 3. n du
dn vld vrs.4
-4-










:
:

Hrd lsn, tqvy riyt t. Cmtl y dln.


Gnhn ls, nu slh mll islh t.5
l-Mvizul-ddiyy, sh. 134.
Mstdrkul-vsil, c. 2, sh. 59.
3
zndn snr qyduu mscid, mdrs, mktb, stn v sir kimi
idmtlr sdqyi-criy dyilir.
4
Hmin mnb, sh. 138.
5
Vsil-i, c. 16, sh. 104.
1
2

235

-5-

llhn ltf v mfirtin sbb ln ylrdn biri


insnlr tm vrmkdir.1
-6-

Y li! bt insnn lmti vr: 1. z vtnind


ilyn s; 2. limlrl rbitsi ln s; 3. Nmzlrn
cmtl qln s.2
-7-

llh yi svir: 1. z dnm; 2. z ytm; 3. z


ymyi.3
-8-

Du rhmtin, dstmz nmzn, nmz is cnntin


rdr.4
-9-

:
:


:


: :


mld h kim qr mlif lm icz vrilmyib: hd vf tmk vcibdir. str kfir lsun, istr
mslmn. t-n il y rftr tmk vcibdir. str kfir
lsun, istrs d mslmn. mnti shibin tdrmq
vcibdir. str mslmnn ml lsun, istrs d kfirin.
-10-

Mmin hmi qm-qssy dr lur ki, gnhlr mhv


lsun.5
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 361.
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 146.
3
l-Mvizul-ddiyy, sh. 147.
4
Nhcul-fsh, sh. 332.
5
suli-kfi, c. 2, sh. 446.
1
2

236

-11-

y li! ydn uzq l! Hsddn, hrislikdn,


(dnyy hris lmq) lvlqdn.1
-12-

Ruzinin rlrndn biri gzl ttdir.


-13-

y li! mllrin n ys isltdir: 1. Cmtl


insfl rftr tmk; 2. llh tir qrdlr yir vrib
kmk tmk; 3. Hmi llh zikr tmk.2
-14-

y li! gr hr kimd y lms, mllri qbul


dyil: 1. nu gnhlrdn slyn tqv; 2. lq ki,
cmtl mhribn l bilsin; 3. Chillrin ndnln zndn
uzqldr bilck sbir.3
-15-

y li! Mmin vt hl lur: 1. Din qrd il


grnd; 2. ftr vt; 3. Gc nmz qlnd.
-16-




:
:

Hr kim cmt nmznd itirk tmk n mscid


gts, llh-tl nun hr bir ddmn ytmi min hsn
Mn l yhzuruhul-fqih, c. 4, sh. 360.
Bihrul-nvr, c. 73, sh. 318.
3
suli-kfi, c. 2, sh. 117.
1
2

237

(y ml) yzr, n svb vrr v ld nun drcsi


uclr. gr bu hld ls, llh-tl min mlyi mmur dr
ki, qbird nun grn gdib n mjd vrsinlr v qbirin
tkliyind nun munisi lsunlr. Qiymt gnn qdr nun
n blnmq istsinlr.1
-17-

Kim y dstmz ls, gnhlr blnr.2


-18-

Hr kim llhn dini hqd tfkkr ts, llh qm-qss


v nrhtl ndn uzq dr. nun ruzisini gmn
dilmyn yrdn ytirr.3
-19-

y li! y gnhlrn rdn gtmsin sbb lr. 1.


Slm vrmk v nu cmt rsnd yymq; 2. Bqlrn
tm vrmk; 3. Cmt ytn vt gc nmz qlmq.
-20-

ruc tutnn yuusu ibdt, nun nfsi is llh zikr


tmkdir.4
-21-

lq, shibini ruc tutnlrn v gc nmz


qlnlrn mqmn tdrr. Hzrt ddilr: nsn t
lunn n stn y ndir? Buyurdu: lq.5
-22-








Vsil-i, c. 5, sh. 372.
Riyzus-slhin, sh. 296.
3
Mhcctul-byz, c. 1, sh. 15.
4
Vsil-i, c. 10, sh. 403.
5
Tuhfl-qul, sh. 44.
1
2

238

Ymyi duzl bl v duzl qurtr. nki bu i ytmi


drdin drmndr.1
-23-

Vlidynini incidn, mni incidib. Mni incidn llh


incidib. llh incidn is mlun v llhn rhmtindn
uzqdr.2
-24-


:

:








stnin drd islti vr: Tklif ndn gtrlr. nun


mllrini yzn mly dyilr: Slm ln vtd tdiyi
btn y mllrini stlik hlnd lnd d yzsn.
nun btn zvlri ryr ki, gnhlr mhv lsun. gr
stlik hlnd ls, blnr. gr s qls,
blnmlrdn hsb lunr.3
-25-

Btini il zhiri yni lmyn mnfiqdir.4


-26-

Hr ks cmt rhbrlik ts v nlrn rsnd ndn


d limi ls, hmin cmtn vziyyti qiymt qdr
ylmz.5
-27-




Mn l yhzuruhul-fqih, c. 4, sh. 368.
Mstdrkl-vsil, c. 15, sh. 193.
3
Vsil-i, c. 2, sh. 402.
4
Bihrul-nvr, c. 69, sh. 208.
5
Thzib, c. 2, sh. 297.
1
2

239

y li! Hr kimd yddi kyfiyyt ls, imn kmildir v


cnntin qplr nun zn lr: 1. Kmil surtd dstmz
ls; 2. Kmil surtd nmz qls; 3. Qzbini uds; 4.
Lzmsz sz dnms; 5. Gnhn gr tvb ts; 6. Zkt
vrs; 7. Pymbrin (s) hli-bytinin yirh ls.1
-28-










:
:

Kmil ymyin drd susiyyti vr: 1. Hll l; 2.


insnlr ndn myl d; 3. Ymkdn vvl bismillh
dyil; 4. Ymkdn snr llh hmd lun.2
-29-

:
:



:



:






:
:
:

Qzlr ln v hr gn smdn n iki brkt nzil lr


v vdn mlklrin gdi-glii ksilmz. nlrn ts n
hr gn bir ilin ibdti yzlr.3
-30-

vldlrnzn rsnd hdiyylri dltl bldrn.


gr bu id fzilt ld tmk istyirsinizs, qzlr v
qdnlr hrmt din (hdiyyni vvl nlr vrin).4
-31-





)
(


Hr ks qz v y bcn himysin gtrb, nlr


vlndirn, yud ldkd nlr dfn dn qdr sbir ts,
sin mniml cnntd bu ikisi qdr (rtncl v hdt
Mn l yhzuruhul, hdis c. 4, sh. 359.
suli-kfi, c. 6, sh. 274.
3
Cmul-lq, sh. 285.
4
Nhcul-fsh, sh. 365.
1
2

240

brmqlrn gstrrk) rs lcq. Hzrtdn srudulr:


gr iki nfri himyy gtrs, yn d hmin svb nil
lcqm? Buyurdu: Bli. Bir dh srudulr: gr bir qz
himysin gtrs, nc? Buyurdu: Htt, bir nfri d.1
-32-

Mrc gcsi Sidrts-mnthdn kndn snr


llhdn itb gldi: y Mhmmd! Qz ln tlr d:
Qmgin lmsnlr. Mn nlr yrtdm kimi ruzilrini d
vrcym.2
-33-

Cnm itiyrnd ln llh nd lsun. gr bir s


ytmi pymbrin mlini yrin ytirs d cnnt dil
lmycqdr, gr qrdm lini () svms.3
-34-

Cmtl qlnn nmz qr il vd frdi qlnn


nmzdn ydr. Hzrtdn srudulr: Mqsdiniz bir
gnn btn nmzlrdrm? Buyurdu: Cmtl qlnn bir
nmzn bl bu qdr fzilti vr.4
-35-

mnt ynt dib, nu shibin qytrmyn s,


dnydn mslmn kimi gtmz. irtd llh n qzb

Bihrul-nvr, c. 101, sh. 99.


Mstdrkl-vsil, c. 2, sh. 614.
3
Bihrul-nvr, c. 27, sh. 196.
4
Lilil-br, c. 5, sh. 197.
1
2

241

dr. mr vrr ki, nu chnnm prsnlr. Snr hmilik


chnnm tlr.1
-36-

Hr ks llh tir tvzkrlq ts, llh nu byk


dr. llh tkbbr dni kiildr. Hr kim yyd ifrt v
tfrit tms, llh nun ruzisini vrr. llh isrf dni
nmtlrindn mhrum dr. Hr kim lm v md yd
ts, llh nu svr.2
-37-

Mmin zndn snr fydl lmdn yzd bir vrq


qys, qiymtd hmin vrq nunl chnnm dunun
rsnd fsil slr v yzd hr bir hrfin mqbilind
llh-tl n gniliyi dnydn byk ln bir hr
vrr.3
-38-

rb iiln sfrnin knrnd turn s mlundur.4


-39-

y li! Sninl dmnilik dn s, dnydn


mslmn kimi gtmz. Blk d yhudi v nsrni kimi
dnydn gdr.5
-40-








:


qbul-ml, sh. 610.
Vsilu-i, c. 15, sh. 278.
3
Bihrul-nvr, c. 2, sh. 144.
4
Llil-br, c. 5, sh. 217.
5
rdul-qlub, c. 2, sh. 236.
1
2

242

y li! Drd y bdbtliyin ninsidir. 1. Gz ynn


qurums (tdiyi gnhlrdn pmn lmyn s); 2. Qlbin
qsvt blms; 3. Uzun rzulr; 4. Dnyd dimi qlmq
mhbbti.1

Mn l yhzuruhul-fqih, c. 4, sh. 360.

243

Hzrt lidn () qr hdis


-1-

Ymkdn vvl v snr llri yumq mr ldr.1


-2-

Zkt vrmyn, bizdn dyil.2


-3-

Krim insnlr cmt ymk vrmkdn lzzt lr. Pl


insnlr is ymkdn lzzt lr.3
-4-

Hr ks z ybini bils, bqlrnn yblrini trmqdn


uzq lr.4
-5-

Hr ks dstunun btn mllrin nzrt ts, nlrn


dstluu pzulr.5
-6-

Y mli n bqlrn gr t, n d utnb nu trk


t.6
-7-



)
:
(:



:

suli-kfi, c. 6, sh. 290.


Mstdrkl-vsil, c. 7, sh. 240.
3
Qurrul-hikm, sh. 377.
4
Mstdrkl-vsil, c. 11, sh. 316.
5
Qrrul-hikm, c. 1, sh. 54.
6
Qrrul-hikm, c. 1, sh. 44.
1
2

244

zm v y urm dnsinin yrs il d ls sn l n


rdd tm ki, llh drghnd sdq rtr.1
-8-



:

:


Hr ksd drd islt ls, dny v irt yri n


vrilmi lr: Dz dnmq, mnti (shibin) qytrmq,
btnin ifftli, pk lms v lqn gzlliyi.
-9-

llh lt si lt islt gr czlndrcq: rbi btil


tssbkliyin gr, kndudlr tkbbrn gr,
pdhlr zlmn gr, tcirlri ynt gr, kndilri 2
dini vziflrini v tprqlrn bilmdiklrin gr.3
-10-

Yln dnm istr zrftl lsun, istrs d ciddi trk


tmyn s imnn lzztini ddmz.4
-11-

mnti pymbrlrin vldlrnn qtilin bl ls,


qytrn.5
-12-

gr bir rb dmls quyuy ds, nun suyu il bir yri


suvrslr, bir mddtdn snr yrdn t s, t
Thful-uqul, sh. 166.
Mqsd dini vzifni yrnmkd shlnkrlq dnlrdir.
3
Tuhfl-qul, sh. 221.
4
Hmin mnb, sh. 217.
5
Tuhfl-qul, sh. 218.
1
2

245

quruyndn snr bir qyun nu ys v nun tin qrs,


hmin qyunu bir sry dil tslr, snr qyunlrn
hmsn ksslr, mn nlrn h birinin tindn ymrm!1
-13-

lm b yl hsil lr: srumql, mtli il,


mllrini pis siftlrdn tmizlmkl, mllimlrin v
limlrin qrsnd tvzkrlq tmkl, llh-tldn
kmk istmkl.2
-14-

llh bndliyin b lmti vr: z ymk, Qurn


umq, gc nmz qlmq, sbh vt llh qrsnd
ylvrmq, llhn qrusundn lmq.3
-15-


:

:










Tvrt, ncili, Zburu v Qurn udum. Hr kitbdn bir


klm sdim. Tvrtdn: Skutu sn nict tpr. ncildn:
Qnt dnin bqlrn htiyc lmz. Zburdn:
hvtlri (hr y tmh) trk dn bllrdn mnd
qlr. Qurndn: Kim llh tvkkl ts, (llh) n
kifyt dr.4,5
-16-








Llil-br, c. 5, sh. 207.
l-Mvizul-ddiyy, sh. 264.
3
l-Mvizul-ddiyy, sh. 264.
4
Tlq sursi, y: 3.
5
l-Mvizul-ddiyy, sh. 221.
1
2

246

Riykrn drd lmti vr: lvtd vciblri sstlkl


yrin ytirir, cmtn rsnd is d v gmrhlql ibdt
dir. nu triflynd iini y yrin ytirr, mm
triflmynd iini nqis grr.1
-17-

Uqlqd
bnzyir.2

yrniln

lm,

dn

stndki

-18-

zzt v rf l v dbldir, ml v nsill dyil.3


-19-

18. lm drd klmdir: 1. nsnn llh htiyc qdr


ibdt (lbtt ki, htiycszl mmkn dyil); 2. nsnn
chnnm dzm qdr gnh tmk (bu d ki mmkn
dyil); 3. mr qdr dny n lmq (lbtt, dymz);
4. irtd qlc qdr zuq tplmq (bs, gc-gndz
lmldr).4
-20-

Hr ks fr n bir i grrs, llh nu zqr mhur


dr.5
-21-

Krpnin stliyi, t-nnn gnhlrnn kffrsidir.6

l-Mvizul-ddiyy, sh. 221.


Bihrul-nvr, c. 1, sh. 224.
3
Qrrul-hikm, c. 1, sh. 697.
4
Qrrul-hikm, c. 1, sh. 697.
5
qbul-ml, sh. 551.
6
Svbul-ml, sh. 419.
1
2

247

-22-

Hr kim mn bir yi zmnt vrs, mn n drd yi


zmnt vrirm. Silyi-rhm dn zmnt vrrm ki,
qhumlr nu svck; ml rtcq; mr uzun lcq;
cnnt dil lcq.1
-23-




:
:

:



:

zusuz (llh qrsnd qru) nmzn fyds ydur.


nsn bs ilrdn slmyn rucun fyds ydur.
Tbrrk v tfkkrsz Qurn umn fyds ydur.
Tqvsz mlin yri ydur. Svtsiz mln fyds
ydur. Gnh diln lvtin fyds ydur. rdn gdn
nmtin yri ydur. lssz dunn fyds ydur.2
-24-

)(




Hzrt li () bir si tdiyi shlnkrl gr mzmmt


tmk istynd, buyurrd: Sn cm gn cm qslunu
trk dn sdn d ciz bir insnsn.3
-25-

Dstunun tlrn sbir d bilmyn s tnh lr.4


-26-

mn bdgmnlql uyun glmir.5


l-Mvizul-ddiyy, sh. 219.
l-Mvizul-ddiyy, sh. 339.
3
Rvztul-vizin, c. 2, sh. 333.
4
Miznul-hikmt, c. 1, sh. 56.
5
Qrrul-hikm, sh. 264.
1
2

248

-27-

Yltqlqdn uzq l, nki bu sift imndn dyil.1


-28-

ksin hln ki, mlini, lmini, istyini,


dmniliyini, ldn, vrdiyini, dndn, skutunu, iini
v szn llh gr lis d!
-29-

Thsil lmq istyn zn mcbur tsin v lm


yrnmkdn yrulmsn. yrndiyini is symsn.2
-30-

Cmt bir-birin ynt dnd brkt nlrdn


lnr.3
-31-

Cmtn rsnd trzid ldtmq yrnnd llh


nlr qtl dr dr.4
-32-

N vt insnlr zkt vrms, yr z brktini kindn,


myvlrdn v mdnlrdn lr.5
-33-

Nhcul-bl qs klmlr 347-ci hdis.


Qrrul-hikm, 51-ci fsil, 26-c hdis.
3
Qrrul-hikm, c. 1, sh. 312.
4
Qrrul-hikm, c. 1, sh. 324.
5
Qrrul-hikm, c. 1, sh. 312.
1
2

249

Bllr v tinliklr zlm dblndirmk, mminlr


n imthn, pymbrlr n drc, vliylr n is
krmtdir.1
-34-

lis ibdt llhdn bqsn midvr lmmq v


ndn bq bir vrlqdn qrmmqdr.2
-35-

vldn pmn llh svb yzr. Kim vldn


svindirs, llh d nu qiymtd svindirr.3
-36-

Pymbr (s) bir kiinin vldlrndn ylnz birini


pdyn v digrlrini is pmdiyini grd. n buyurdu:
N n brbrliy riyt tmirsn?4
-37-

Bir i grmzdn vvl mvrt t. Bir i blmzdn


vvl fikirl.5
-38-

gr rsvydici bir mli yrin ytirsn, h lms


rszcsn glm. Hr kim gnh bts, rht lmmldr.6
-39-

Hkim lsn d tn v mlliminin htirmn y


ql.1
Bihrul-nvr, c. 67, sh. 235.
Qrrul-hikm, hdis. 21-27.
3
Bihrul-nvr, c. 104, sh. 99.
4
Bihrul-nvr, c. 74, sh. 84.
5
Qrrul-hikm, 54-c klm.
6
suli-kfi, c. 3, sh. 371.
1
2

250

-40-

ki nfrin rsndk itilf rdn qldrmq v nlr


brdrmq bir illik nmzdn v rucdn stndr.2

1
2

Mstdrkl-vsil, c. 15, sh. 203,hdis. 21.


Nhcl-bl, 47-ci tb.

251

Hzrt Zhrdan (h.) qr hdis


-1-

) (






Ytm hzrldm vt Pymbr (s) tm dil


lub buyurdu: y Ftim! Drd ii grmmi ytm! Qurn
tm t, pymbrlri z ftin qrr vr, mminlri
zndn rz t, hcc v mrni yrin ytir. Hzrt bunlr
dyib nmz qlm bld. Gzldim, nmzn qurtrd.
Ddim: Y Rsulullh! Mn drd ii yrin ytirmyi mr
tdin. mm mn nlr tmy qdir dyilm. Hzrt
glmsyib buyurdu: gr ls sursini df usn, l
bil, Qurn tm tmisn. gr mn v mndn vvlki
pymbrlr slvt gndrsn, nlr qiymtd sn ft
dcklr. Mminlr n istifr tsn, nlr hms sndn
rz lcqlr. gr: Subhnllhi, vlhmdulillhi v l ilh
illllhu, vllhu kbr!dsn, hcc v mrni yrin
ytirmi lcqsn.1
-2-

Qdnn vd qlms (v ilri il mul lms) llhn


rzln dh yndr.2
-3-




1
2

Shiftuz-Zhr, sh. 164.


Mstdrkl-vsil, c. 14, sh. 182.

252

Kr bir s Hzrt Zhrnn (h.) vin dil lnd nm


gizlndi. Pymbr (s) buyurdu: N n gizlnirsn, bir
hld ki, krdur? rz tdi: mni grms d, mn nu
grrm v , mnim iyimi duyur.1
-4-

llh zkt insnlrn pklnms v ruzinin rtms n,


rucu is ils ksb tmk n qrr vrib.2
-5-

sm bint ms Hzrt Zhr (h.) n tbut dzldnd


nm hl ldu. Buyurdu: Bu tbut n qdr ydr.
nun iindki cnznin kii v qdn lduu mlum lmur.3
-6-

Hzrt Zhr (s), Hzrt lidn () ln isty bl cvb


vrdi: v snin vindir. Qdnlr kiilrin rsncdr. Mn
h bir id sninl mlift tmirm.4
-7-

Bir gn Slmn Frsi, Hzrt Zhrya (h.) ddi: Fizznin


siz idmt tmsin bmyrq, n n sizin llriniz
ilmkdn v dyirmnn tsirindn yrlnb? Buyurdu:
Pymbr (s) mn tvsiy tmidir ki, v ilrini bir gn
mn, bir gn Fizz grsn. Dnn nun nvbsi idi. Bu gn
mnim nvbmdir.5
-8-

Bihrul-nvr, c. 43, sh. 91.


Bihrul-nvr, c. 43, sh. 91.
3
Bihrul-nvr, c. 43, sh. 189.
4
Bytul-nzn, sh. 144.
5
Bytul-hzn, sh. 20.
1
2

253

Pymbr (s) mn buyurdu: y Ftim! Hr kim sn


slvt gndrs, llh nu blyr. Mn cnntin hns
yrind lsm, nu mn qvudurr.1
-9-

Nzir vf tmk llhn mfirtin sbb lr.


Mmild, trzid dzlk pllqdn uzqlm sbb
lr.2
-10-

Hr ks lis ibdtlrini llh gndrs, llh d n


stn mslhti n nzil dr.3
-11-

gr ruc tutn dilini, quln, gzn v btn zvlrini


gnhdn kindirms, rucunun fyds ydur.4
-12-

Hzrt Ftim (s) buyurub: Pymbr (s), liy () bb


buyurdu: Bu s v nun ilri cnnt hlidirlr.5
-13-

Hzrt Mhmmd (s) v li () bu mmtin tlrdr ki,


gr insnlr itt tslr nlr zllt v hmilik zbdn
qruycqlr. V gr nlrl mvfiq lslr bdi nmtlr
qvudurcqlr.6
-14-






Mstdrkl-vsil, c. 10, sh. 211.
Bihrul-nvr, c. 96, sh. 225.
3
Bihrul-nvr, c. 68, sh. 184.
4
Mstdrkl-vsil, c. 7, sh. 367.
5
hqqul-hqq, c. 7, sh. 307.
6
Bihrul-nvr, c. 23, sh. 259.
1
2

254

llh urluqdn uzqlmn ifft v hkmlr dltl


riyt tmyi cmtn hkimlrl nsiyyt vsitsi qrr
vrdi.1
-15-

y li! Mn llhdn clt kirm ki, snin qdir


lmdn yi sndn istyim.2
-16-

Mmin z gstrmyin svb cnntdir. Dmn v


zlmlr z gstrmk insn chnnm zbndn
slyr.3
-17-

Pymbr (s) buyurub: Pllqdn uzq l. nki


pllq bir bldr ki, krim sd tplmz. Pllqdn uzq
l. nki pllq chnnmd bir cdr ki, budqlr
dnyddr. Hr kim zn pllq cnn budqlrnn
birindn ss, nu chnnm dil dr. Blmq cnntd
bir cdr ki, nun budqlr dnyddr. Hr kim zn nun
budqlrndn ss, nu cnnt dil dr.4
-18-

Miznul-hikmt, c. 5, sh. 52.


Mnqibi ibn hrub, c. 2, sh. 77.
3
Tfsiri mm Hsn skri, sh. 354.
4
Ys-ismt, sh.72.
1
2

255

Biz hli-byt, llhl bndlr rsnd vsit, llhn


silmi bndlri v pkln mknyq. Biz llhn ydn
dlillri v ilhi pymbrlrin vrislriyik.1
-19-

llh qiss qnlr qrumq n qrr vrib.2


-20-

:
:



:

llh Qdir-um hdissindn snr h kim n zr v


bhn qymmdr.3
-21-


:
:

Pymbr (s) buyurub: Hr kim mnim vldlrm n


bir i grs, i gr n cr vrilmz. Mn nun crini
vrcym.4
-22-

Rsulullh buyurmudur: Cbril mn br vrmidir


ki, hr kim lini nun slnd v vft dndn snr svs,
btdir. Hr kim li il nun slnd v vftndn snr
dmnilik ts, bdbtdir.5
-23-






:






rhi Nhcl-bl, c. 10, sh. 211.
Bihrul-nvr, c. 43, sh. 91.
3
Dlilul-immt, sh. 37.
4
Bihrul-nvr, c. 93, sh. 225.
5
Bihrul-nvr, c. 39, sh. 257.
1
2

256

Pymbr (s) buyurub: Qiymtd llh trfindn nid


glr: y Ftim! N istyirsn mndn dil ki, qbul dim,
sni d dim. Hzrt Zhr (s) dyr: lhi! Sn mnim
midim v rzumsn, blk middn d stn. Mn sndn
istyirm ki, mnim dstlrm v ilmin dstlrn chnnm
du il zb tm. llh nun cvbnd buyurr: zzt v
cllm nd lsun, snin v ilnin dstlrn zb
tmycym!
-24-

lhi! Sni nd vrirm Pymbrinin hqqn v mndn


yrldqlr n Hsn v Hsynin tkdklri gz ylrn,
mnim v vldlrmn ilrinin gnhlrn bl.1
-25-

Pymbr (s) buyurub: y li! Sn v ilrin cnnt


hlidir.2
-26-

Pymbr (s) v ilrini Hzrt Zhry v l ilrini


liy () tprnd, buyurmudu: llhdn bq h kim
bilmir ki, Pymbrin (s) vin kiiy id ln ilrini mn
tprnd n qdr dm ldum.3
-27-

Pymbr (s) buyurub: Cm gn bir vt vrdr ki, hr


bir yir i hmin nd qbul lr. Srudum: hns vtdr?
Buyurdu: Gnin yrsnn fqd gizlndiyi vt.4
Kkbul-durri, c. 1, sh. 254.
Bihrul-nvr, c. 39, sh. 267.
3
Vsil-i, c. 14, sh. 123.
4
Vsil-i, c. 5, sh. 29.
1
2

257

-28-

Hzrt Zhr (h.) tsn dmidir: Y Rsulullh!


Cmtn qzlr z mhriysini dirhm v dinr il istyirlr,
bs mnim nlrl frqim ndir? Mn sizdn istyirm ki,
mnim mhriym dirhm v dinr lmsn. llhdn istyin ki,
mhriymi snin mmtinin gnhkrlrn ft qrr
vrsin.
-29-

Bir kii nmn ddi: Hzrt Zhrdan (h.) sru ki, mn


sizin ilrinizdnm, y y? Hzt Ftim (s) cvbnd
buyurdu: gr sn bizim mrlrimiz ml dib pis ilrdn
kinsn, bizim ilrimizdnsn. Ys, yr.1
-30-




:






:

Slmn Frsi Hzrt Zhrnn (h.) ymql v khn


drsn grnd tccb tdi. Zhr (h.) Pymbr (s)
ddi: Slmn mnim pltrm grnd tccb tdi. Sni
pymbrliy sn nd lsun! B ildir ki, li il
yyrm. lmz ylnz qyun drisindndir ki, gndzlr
nun stnd dvmiz t vrir v gclr nun stnd
ytrq. Blmz d dridndir ki, nun ii urm
lifindndir.2
-31-

Hdid v r-rhmn surlrini uyn s gylrd v


yrd cnnt hli hsb lunr.3

Bihrul-nvr, c. 68, sh. 155.


Bihrul-nvr, c. 43, sh. 88.
3
Knzul-umml, c. 1, sh. 582.
1
2

258

-32-

Sizin dnynzdn yi svirm: 1. Qurn um; 2.


Pymbrin (s) simsn bm; 3. llh ylund tirf v
hsn tmyi.1
-33-

linin () cniinliyin dir llh v Pymbrin hdini


sndrn kslr mnim cnzm nmz qlmsnlr. nlr
mn zlm, irsimi qsb tmi v tmn yzd Fdkin (b)
sndini mndn urlyb, yndrmlr.2
-34-

Hzrt Zhr (h.) liy () dmidir: Pymbr (s) mni


sizdn bir y istmkdn kindirib v mn sifri dib ki,
mim lundn bir y istm. gr snin n bir y gtirs,
qbul t.3
-35-

Sizin n ylrnz tvzkr lnlr v nmn hrmt


dnlrdir.4

-36-

Pymbr (s) qiymtd mmtinin gnhkrlrn ft


dck.5

Vqyul-yym, sh. 295.


Bihrul-nvr, c. 43, sh. 204.
3
Tfsiri-yyi, c. 1, sh. 171.
4
Nhcul-hyt, sh. 157.
5
hqqul-hqq, c. 1, sh. 367.
1
2

259

-37-

Qdnlr n n yirlisi budur ki,


grmsinlr v nmhrm d nu grmsin.1

nmhrmi

-38-

Bizim ynmzd qz unn yycyi qdr ln


ymkdn bq ymyimiz ydur. mm biz nu qnql
blrk.2
-39-




:
:

Pymbr (s) buyurub: Vy lsun rini qzblndirn


qdnn hln v rini svindirn qdnn hln!3
-40-

y mi lu! Sninl ydm gndn n sn yln


ddim, n ynt tdim, n d iin qr dm.4

Kfl-mm, c. 2, sh. 23.


Vsil-i, c. 6, sh. 323.
3
Bihrul-nvr, c. 8, sh. 310.
4
Bihrul-nvr, c. 43, sh. 191.
1
2

260

mm Hsndn () qr hdis
-1-

Dnynn msibtlri drd yddir: tnn lm,


vldn lm, qrdn lm v nmn lm. tnn
lm bli sndrr. vldn lm qlbi rdr. Qrdn
lm insnn qdrtini lr. nmn lm is insn bir st
qm btrr.1
-2-

H cmt bir-biri il mvrt tmdi, mgr hqiqtn


hidyt ldulr.2
-3-

Nmt kr tmmk lqlqdr.3


-4-

mm Hsn () vldlrndn birin buyurmudur: y


lum! gr bir sin hr gdib-hrdn gldiyini, tnsnn kim lduunu bilmirsns, nunl qrdlq tm.
mm nu tm surtd tnyb byndins, zmn nunl
qrd l, bir rtl ki, nun tlrn fv t v tin gnd
nunl birg l.4
-5-

Mdnil-cvhir, sh. 43.


Thful-uqul, sh. 236.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 105.
4
Hmin mnb.
1
2

261

Dnynn rsvyln dzmk, chnnm dzmkdn


ydr.1
-6-

Hr ks hmi mscid gdi-gli ts, skkiz nmtdn


biri n nsib lr: 1. Dini v qyri ilrd mhkm v ydn
dlillr v ylr; 2. Fydl dstluq; 3. Yni lm; 4.
Gzlniln rhmt; 5. nu hidyt dn bir sz v y nu
hlktdn qruyn shbt; 6. Cmtdn utncq v
llhdn qrcq gnhlr trk tmk.2
-7-

mmdn mrdlik hqd sul lundu. Hzrt buyurdu: Din


hris lmq, ml hrmdn pklmq v insnlrn hqqn
riyt tmk mrdlikdir.3
-8-

Msibtlr, cri ld tmyin rlrdr.4


-9-

N vt msthb mllr vciblr ziyn vurs,


msthblri trk t.5
-10-

Yqin, slmtlq pnhghdr. Sfrinin uzq lduunu


biln ks tdrk grr. ll insn z yirhn klk
glmz.6
1

Hmin mnb.
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 238.
3
Thful-uqul, sh. 238.
4
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 114.
5
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 239.
6
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 239.
2

262

-11-

Din qrdnl grnd nun nur yri ln lnndn p.1


-12-

Snin nfsin sn istdiyin itt tmdis, sn d nun


istyin itt tm.2
-13-

lmini bqlrn yrt v bqlrnn lmini yrn.3


-14-

dtlr insn qlib glir. n gr d gr bir s


gizlind bir pis y dt ts, hmin dt nu cmt rsnd
rsvy dr.4
-15-

Bir s qzblnmyinc nun fikri y ydn lmz.5


-16-

Bqlr v biz zmz d tcrb dib grmk ki,


insn n n fydl y vicdn v insf, n zrrli y is
ilrin hllind lzm ln sbirin lmmzldr.6
-17-


(



)

Thful-uqul, sh. 239.
Mcmui-vrrm, c. 2, sh. 114.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 111.
4
Mcmuyi-vrrm, c. 2, sh. 114.
5
Mcmuyi-vrrm, c. 2, sh. 114.
6
rhi Nhcl-bl, c. 1, sh. 320.
1
2

263

Mn llhn vin gtmdn nunl grmy


(qiymtd) utnrm. (Hzrt hcc mllrini yrin ytirmk
n 20 df piyd Mdindn Mkky sfr tmidir.)1
-18-

Siz ilhi tqv v dimi tfkkr tvsiy dirm. nki


tfkkr hr bir yirin mnbyidir.2
-19-

Tccb dirm ks ki, qidlnms hqd fikirlir.


mm qli htiyclr hqd fikirlmir. Mdsini zrrli
ylrdn kindirir. mm qlbini (zhn v fikir) n lq
ylrl dldurur.3
-20-

Mn qlbind llhdn bqs lmyn s zmnt


vrirm ki, gr bu hld du ts, dus qbul lr.4
-21-

Qurn uynn mtlq bir dus qbul lr, y tz, y d


gc.5
-22-

Frst tz kir v gc qydr.6


-23-

Pllq btn pisliklrin mnyidir. Dstluqlr v


mhbbtlri mhv dir.7
Kfl-umm, c. 1, sh. 567.
Mcmuyi-vrrm, c. 1, sh. 53.
3
Bihrul-nvr, c. 1, sh. 218.
4
Bihrul-nvr, c. 43, sh. 351.
5
Miznul-hikmt, c. 2, sh. 273.
6
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 113.
7
Hytul-Immul Hsn, c. 1, sh. 319.
1
2

264

-24-

Tfkkr ildin, nki tfkkr hikmt v lm qplrnn


rdr.1
-25-

Y i dur ki, ndn vvl shlnkrlq lmy v i


qurtrndn snr minnt qyulmy.2
-26-

Y sul, cvbn yrsdr. Cmtl y rftr tmk,


ln yrsdr. frt v tfrit tmmk, yyn yrsdr.3
-27-

mm Hsndn () ykn n lduu hqd srudulr.


Buyurdu: Bihud dnmq ykdr.4
-28-

mm snd tkbbr vr?dyildikd buyurdu: yr,


byklk ylnz llh msusdur. Mnd is izztdir. Mtl
llh buyurmudur: zztllhn, pymbrinin v
mminlrindir.
-29-

Qnt, n y srvtdir.5

-30-

Miznul-hikmt, c. 8, sh. 245.


Mstdrkl-vsil, c. 7, sh. 238.
3
rhi Nhcl-bl, c. 18, sh. 108.
4
Miznul-hikmt, c. 8, sh. 429.
5
lddul qviyy, sh. 33.
1
2

265

llh tnyn s nu svr. Dnyn tnyn n rbt


bslmz.1
-31-



:





:

Btn yirlr bir nlq sbirddir ki, uzun rhtl v


sdt sbb lr.2
-32-

Ymkdn vvl llri yumq ksbl rdn prr.3


-33-

Dnyn svnin ryind irt mhbbti lmz.


Dnyy hris ln irtdn uzqlqdn bq bir y
qznmz v llhn n qr qzbi lr.4
-34-

Hqiqtn, n stn susiyyt cmtl zl v


lql lmqdr.5
-35-

Mmin nc mmin l bilr ki, llhn mqddrt il


rz lmyb z mqmn kiik syr! Bir hld ki, mtlq
hkim llhdr.6
-36-

Mcmuyi-vrrm, c. 1, sh. 53.


rdul-qlub, c. 1, sh. 25.
3
sn-riyy, sh. 55.
4
rdul-qlub, c. 1, sh. 25.
5
Vsil-i, c. 12, sh. 153.
6
Bihrul-nvr, c. 43, sh. 351.
1
2

266

Hr ks ylnz llhn rzln tlb ts, (cmt gr


i grms) llh nu cmtdn qruyr. Hr ks cmtn
rzln tlb ts, llh nun ilrini cmt tprr.1
-37-

htiycly bir y istmmidn qbq nu vrmk n


byk licnblqdr.2
-38-

Gzl ntiq lsn d, yrd skut tmk n ydr!3


-39-

Dnyn bdldrmq n l l ki, l bil hmi


dnyd qlcqsn. irtin n d l l ki, l bil sbh
lcksn.4
-40-

y llh bndlri! llh ittsizlik tmkdn kinin,


istklriniz tmq n tl din v pis ilrdn qn. lm
v bllr siz tu glmmidn vvl y ilr grmyi
qrr ln. Hqiqtn, dny nmtlri mvqqti v kims
nun bllrndn mnd dyil. Dny lddc v gvnc
yri qrrszdr.5

Miznul-hikmt, c. 4, sh. 153.


Miznul-hikmt, c. 4 sh. 580.
3
Bihru-nvr, c. 1, sh. 117.
4
Bihrul-nvr, c. 44, sh. 139.
5
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 109.
1
2

267

mm Hsyndn () qr hdis
-1-

gr y lmsyd, br h nyin qrsnd


yilmzdi: 1. Ksblq; 2. stlik; 3. lm.1
-2-

Slmn ytmi svb vr. nun ltm dqquzu slm


vrnin biri is slmn cvbn lnndr.2
-3-

Hr ks nu mhur dn bir pltr gys, llh qiymtd


n ddn pltr gyindirr.3
-4-

zr sbb ln ilrdn phriz din. nki mmin n pis


i grr, n d zr istyr. mm mnfiq is hr gn pis i
grr v snr d zr istyr.4
-5-

Mn gz y st ldrlmm. l bir mmin tplmz


ki, mni yd dib msibtim lmsn.5
-6-

Kim istyir ki, cli tir dsn v ruzisi lsn, silyirhm tmlidir.6

Nzhtun-nzir, sh. 80.


Bihrul-nvr, c. 78, sh. 120.
3
Furui kfi, sh. 445.
4
Tuhfl-qul, sh. 253.
5
Mstdrkul-vsil, c. 1, sh. 311.
6
Uyuni-brir-Rz () c. 2, sh. 48.
1
2

268

-7-

Hr kim llhn rzln cmtn qzbi il qzns,


llh nu cmt mhtc tmz. Hr kim cmtn rzln
llhn rzlndn stn tuts, llh-tl nu cmt
tprr.1
-8-

Pymbr (s) du dnd miskinin birin l d kimi


llrini smy qldrb du drdi.2
-9-

Cmt dnynn quludur. Dini ylnz dillrind zikr


dirlr v nu dnyvi ilrini tmin dn qdr qbul dirlr.
mm tinlikl zlnd dindrlrn sy zdr.3
-10-

Qnt, cismin rhtldr.4

-11-

Hzrt qybt dn bir kiiy buyurdu: Qybtdn kin ki,


qybt, chnnm itlrinin zuqsidir.5
-12-

Biz v ilrimizin fitrti llh-tlnn Pymbri (s)


sdiyi fitrt zrdir. mm bq insnlr bl dyillr.6
Bihrul-nvr, c. 78, sh. 126.
Bihrul-nvr, c. 78, sh. 282.
3
Miznul-hikmt, c. 3, sh. 316.
4
Miznul-hikmt, c. 3, sh. 282.
5
uru, l yyiln qr.
6
Ricli ki, c. 10, sh. 331.
1
2

269

-13-

n svtli insn ksdir ki, qr trfdn bir y


ummdn hsn tsin.1
-14-

Bir hrin divrnn ltndn bir lvh tpld. rd


yzlmdr: Mndn bq llh ydur v Mhmmd
mnim limdir. Tccb dirm ks ki, lm yqini vr,
bununl bl nc ddr! Tccb dirm ks ki, qzqdri qbul dir, mm pis hdislrl zlnd qmgin lur.
Tccb dirm ks ki, dnyn snyb, mm bun
bmyrq n nc gvnir!2
-15-

Hqiqtn, ilrin dzgn mqddrt ilhi limlrin


linddir v nlr llhn hll v hrmn zmindirlr.3
-16-





: !

mm Hsyn () slmsz hl-hvl srun buyurdu:


Slm klmdn qbqdr. llh sn fiyt vrsin! (Snr
buyurdu:) Sizinl slmsz dnmq istyn icz
vrmyin.4
-17-

Ricli ki, c. 10, sh. 185.


Bihrul-nvr, c. 73, sh. 95.
3
Bihrul-nvr, c. 100, sh. 79.
4
Bihrul-nvr, c. 78, sh. 117.
1
2

270

Dz dnmq izztdir. Yln dnmq cizlikdir.


Cmtn sirri mntdir. Qnuluq qhumluqdur. Cmt
kmk tmk sdqdir. I z tcrbdir.1
-18-

Hr kim hqiqtn llh bndlik ts, llh n


gzldiyindn d rtq bi dr.2
-19-

mmdn dbin mns sruulduqd, buyurdu: db


dur ki, vdn ric lnd zldiyin si zndn stn
bilsn.3
-20-

N tlr vr ki, zr nlrdn d pisdir.4


-21-

mm (), Pymbr (s) ddi: Sni ziyrt dnin svb


n qdrdir? Buyurdu: y lum! Hr kim mni slmd, y
lndn snr v tn, qrdn, sni ziyrt ts, (llhn
izni il) nu qiymt gn ziyrt dr, gnhlrndn kr v
cnnt dil drm.5
-22-

mr byu bdninizi slm slyn.6

Trii-Yqubi, c. 2, sh. 246.


Miznul-hikmt, c. 6, sh. 27.
3
Divni-Imm Hsyn, sh. 99.
4
Miznul-hikmt, c. 6, sh. 116.
5
Tnzibul-hkm, c. 6, sh. 4.
6
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 120.
1
2

271

-23-

Hr kimd b y lms, fyd gtrmz: 1. l; 2.


Din; 3. Hy; 4. db; 5. lq.1
-24-

Bu mmtin ml dftri hr gn sbh llh-tly


tqdim lunur.2
-25-

Hqiqtn, cmtn siz mhtc lms llhn


nmtlrindndir. n gr d nlrn istklrini yrin
ytirmkd shlnkrlq tmyin.3
-26-

Hr ks snin hdiyyni qbul ts, sn byk bir kmk


tmidir.4
-27-

[ ]






:



:

Hr ks biz gr bir ytimi (yni, bizim mhbbtimiz v


mdniyytimizdn mhrum lnlr) himysin gtrs v
bizim lmimizl nu hidyt ts, llh n buyurr: y
mnim krim bndm, mnim krmim lp dur! y
mlklr, yrtdiyi hr bir hrfin mqbilind n minlrl
qsr v lyiq lduu nmtlri vrin.5

Hytul-Imm Hsyn, c. 1, sh. 181.


Bihrul-nvr, c. 65, sh. 358.
3
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 318.
4
Bihrul-nvr, c. 65, sh. 358.
5
hticc, c. 1, sh. 116.
1
2

272

-28-

Tlsmk sfhlikdir. Sfhlik is ziflikdir.


-29-

Bir nfr mmn hvln sruduqd, buyurdu: l bir


hldym ki, llhm mllrim nzrt dir, chnnm ti
qrmddr, lm mni izlyir, hsb (cz gn) mni ht
dib, zm d mllrimin girvuym v qrduum yi d
zmdn uzqldr bilmirm. nki ilr bqsnn
linddir, ists mn zb vrr, ists blyr. Bs,
mndn dh ysulu vrm?1
-30-

Pl ksdir ki, slm d sirgyr.2


-31-

Pymbr (s) bl buyurub: Hr kim mn slvt


gndrib, hli-bytim is slvt gndrms, cnntin iyini
duymz. Hqiqtn, cnntin iyi b yz illik msfdn
duyulur.3
-32-

Sni grmyn gz krdur, hytd mhbbtindn nsib


tmdiyin bnd ziynddr!4

Mn l ynzuruhul-fqih, c. 4, sh. 404.


Mn l ynzuruhul-fqin, c. 4, sh. 404.
3
Bihrul-nvr, c. 8, sh. 186.
4
rf dus.
1
2

273

-33-

Hr kim bls, ziz lr. Hr kim pllq ts, r


lr.1
-34-

Qurnn zhiri gzl, btini is drindir.


-35-

Byk bir v tikib nu gstrmk n Hzrti dvt dn


s buyurdu: sl vi rb dib, bq vi bd tmisn.
Yr zndkilr sni lddr, smdklr is mzmmt
dirlr.2
-36-

Biz, Pymbrin (s) dvrnd mnfiqlri liy () v


nun vldlrn dmnilikl tnyrdq.3
-37-

Hr ks mni lmmdn snr ziyrt ts, nu qiymt


gn ziyrt dcym. , gr chnnmd bl ls, rdn
rdcm.4
-38-

nsn l ylnz hqq tb lmql kmillr.5


-39-

:




:

Mmin yrmz ki, bqlrnn gnh tdiyini grb


nlr mr b-mruf v nhy z mnkr tmsin.6
Miznul-hkmt, c. 2, sh. 184.
Mstdrkl-vsil, c. 3, sh. 467.
3
Bihrul-nvr, c. 39, sh. 302.
4
lmnthbul-turyhi, sh. 69.
5
lmd-din, sh. 298.
6
Knzul-mml, c. 3, sh. 85, hdis: 5616.
1
2

274

-40-

Gnhkrlrl hmshbt lmq bdgmnl sbb


lr.1

Mdnul-cvhir, sh. 63.

275

mm Sccddan () qr hdis
-1-

Hr kimin hddindn rtq pltr ls v bils ki, bir


mminin nlr htiyc vr, mm n pltr vrms, llhtl si chnnm tr.1
-2-




llh mminin btn gnhlrn blyr, nun dny
v irtd gnhlrn pk dir. mm iki gnh blmr:
1. Tqiyyni trk tmyi; 2. Din qrdlrnn hqlrn zy
tmyi.2
-3-

gr btn insnlr ls, ylnz Qurn mniml ls, h


ndn qrmrm.3
-4-

y mminin nictn sbb lr: Dili pis szlrdn v


qybtdn slmq, dnysn v irtin fyds ln ilrl
mul lmq, z gnhlrn gr lmq.4
-5-

Mminin z mmin qrdnn zn mhbbtl bms


v n mhbbt bslmsi ibdtdir.5
qbul-ml, sh. 538.
Vsil-i, c. 16, sh. 223.
3
Vsil-i, c. 5, sh. 331.
4
Tuhful-uqul, sh. 290.
5
Tuhfl-qul, sh. 290.
1
2

276

-6-

:

:

llh ynnd nun mriftindn snr, qrn v frc 1


brsind ifftli lmqdn dh svimli bir y ydur.2
-7-

gr tmn qtili mn timd dib tm ldrdy


qlncn mn mnt vrs, mtlq qlnc n
qytrrm.3
-8-

llh ynnd n stn ml (vciblrdn snr)


msthblri yrin ytirmkdir.4 (z ls d bl)
-9-

Qybtdn uzqln, nki qybt, insn ti yynlrin


uruudur.5
-10-



:









:

Vy lsun ksin hln ki, nun birlri nlrn qlib


gl. Birlrd mqsd pis mllr, nlrdn d mqsd y
mllrdir. nki hr ks bir y mli yrin ytirs, nun
n mkft vrdr!6
-11-

Mminin dusnn fyds v nticsi vr. nun svb


irtd, y d dnyd hmin s n zir lunr v
Cinsiyyt rqn.
Tuhfl-qul, sh. 290.
3
vlil-Lli, c. 3 sh. 251.
4
suli-kfi, c. 1, sh. 70.
5
uru-l yyiln qr.
6
nm sursi, 160-c y.
1
2

277

yud llh-tl insn tqib dn bln duy gr ndn


uzqldrr.1
-12-

Hqiqtn, qbir y cnnt blrndn biridir, y d


chnnmin llrndn biridir (hdisd mqsd brz
lmidir)2
-13-

Hqiqtn, dindr insnn mrifti v kmilliyi, fydsz


sz, dvn trk dib, hlmli, sbirli v lq lmdr.3
-14-

Cmtdn hct istmk (dilnmk) rlqdr v hynn


rdn gtmsin sbb lur. nsnn vqrn v mtntini
zldr. Bu i fqirlikdir. Cmtdn bir y istmmk
htiycszlqdr.4
-15-

Qz-qdr ikrh hissi bslmkl, rzlq, yqinin n


stn drclrindndir.5
-16-

Hr kim zn izztli bils, htirs v hvti n qlib


gl bilmz.6
-17-



Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 113.
Tfsiri-qumi, c. 2, sh. 94.
3
suli-kfi, c. 3, sh. 338.
4
suli-kfi, c. 3, sh. 338.
5
Tuhfl-qul, sh. 285.
6
Tuhfl-qul, sh. 285.
1
2

278

mm Sccddan () srudulr ki, kim n thlk


qrsnddr? Buyurdu: Dnydn qrmyn ks.
-18-

Bir kii mmn () ynnd ddi: lhi, mni bndlrin


mhtc tm. Hzrt buyurdu: Bl dm, nki cmt z
htiyclrn bir-birinin vsitsi il dyir. Bl d: lhi, mni
r dmlrdn qru.1
-19-

llhn vrdiyi nmtlr qn ln s, n htiycsz


insn sylr.2
-20-

Tqv il yrin ytiriln hr bir ml z lmz, ml


nc z l bilr ki, llh nu qbul tmidir.3
-21-

Kiik v byk ylndn kinin, istr zrft, istr-s d


ciddi lsun. nki bir s kiik yln dmy crt tps,
byk yln snr nun n sn lr.4
-22-

Btn yirlr insnn zn qrumsnddr.5


-23-

Mn btn yirlri cmtn mln tmh slmmqd


v n mid bslmmkd grrm.6
Tuhfl-qul, sh. 285.
Tuhfl-qul, sh. 285.
3
Tuhfl-qul, sh. 285.
4
Tuhfl-qul, sh. 285.
5
Tuhfl-qul, sh. 285.
6
suli-kfi, c. 4, sh. 10.
1
2

279

-24-

Tccb dirm z il fr dn tkbbrl insn, ki,


dnn (qiymtsiz v pis iyli) su idi v sbh (iylnmi) murdr
lcq!1
-25-

y ul, mbd llhdn bq kmyi lmyn s


zlm dsn!2
-26-

Hr gn sbh insnn dili btn bdn zvlrindn


sruur: Ncsiniz? nlr cvb vrirlr: gr sn bizi
blsn, biz y lrq. nd vririk llh, bizi fikirl v
l bir sz dm ki, bizim tinliy dmyimiz sbb lsun.
nki sn biz svb v zbn ytimyin bis lursn.3
-27-

Mnfiq ksdir ki, bqlrn kindirdiyi ylr z


ml tsin. Cmt mr tdiyi ylri z yrin ytirmsin.4
-28-

Du nzil ln v lmyn bllr uzqldrr.5


-29-30-

suli-kfi, c. 4, sh. 20.


suli-kfi, c. 4, sh. 24.
3
suli-kfi, c. 3, sh. 177.
4
suli-kfi, c. 3, sh. 112.
5
suli-kfi, c. 3, sh. 112.
1
2

280

Hr kim drd mli yrin ytirs, llh cnntd n bir


v tikr: Ytim pnh vrs, ziflr mhbbt ts, vlidyn
ryi yns, qulmlr il rftr ts.
-31-

Sbrin imn ln nisbti, bn bdn ln nisbti


kimidir. Sbri lmynn imn lmz.1
-32-

Hqiqtn, n stn sy v zhmt qrn v ndn dn


phriz tmkdir.2
-33-

Hr kim llhn n vcib tdiklrin ml ts, insnlrn


n stn lcq.3
-34-

Hr kim imm Mhdinin (c.) qybti dvrnd biz ln


mhbbtini mhkm qrus, llh-tl n min hidin
svbn vrr.4
-35-






:



:

Hr kim bir c mmini dyurs, llh cnnt


myvlrindn n nsib dr. Hr kim susuz mmin su
vrs, llh d cnnt suyundn n iirdr.5
-36-



suli-kfi, c. 3, sh. 142.
Mstdrkl-vsil, c. 11, sh. 276.
3
suli-kfi, c. 4, sh. 128.
4
Kmlud-din v itmmun-nimt, sh. 323.
5
suli-kfi, c. 3, sh. 288.
1
2

281

Hr kim mmini gydirs, llh n cnntin y


pltrn gydirr. pltrdn bir sp qln qdr hmin
s llh zmin lr.1
-37-

:





:

:
:



Hr kim zif bir miskin (dilniy) sdq vrs v hmin


vt miskin n du ts, dus qbul lr.2
-38-

:

:

Tccb dirm s ki, lm inkr dir! Bir hld ki,


hr gn insnlrn lmn hid lur.3
-39-

um glmz ki, s dnyd fiytd lub bir msibt


grmsin.4
-40-

gr cmt y drs yrtsn, nlrl qzbl rftr


tmsn v nlr incitmsn, llh z fzlindn sn brkt
vrr.5

suli-kfi, c. 3, sh. 293.


Vsil-i, c. 9, sh. 424.
3
suli-kfi, c. 3, sh. 258.
4
suli-kfi, c. 3, sh. 355.
5
Bihrul-nvr, c. 2, sh. 62.
1
2

282

mm Bqirdn () qr hdis
-1-

Hr kim Hzrt Zhrnn (h.) zikrini ds, blncq.


Bu tsbiht yz dndir. mm nun ml trzisind svb
min dndir. Bu ml ytn rdd, llh is rz dr.1
-2-

Hr kim limlrin qrsnd fr tmk, chillrl


mbhis tmk v cmtn diqqtini zn clb tmk n
lm yrns, nun yri chnnmdir.2
-3-

Hr ks yumqlq v lql lmq t luns,


s imn d nsib lr.3
-4-

:



:
:

llh drghnd qrn v ndn nn ifftindn stn


ibdt ydur.4
-5-

fv tmy gr pmn lmq, gnh gr pmn


lmqdn dh sn v stndr.5

Svbul-ml, sh. 350.


suli-kfi, c. 1, sh. 47.
3
suli-kfi, c. 3, sh. 181.
4
suli-kfi, c. 3, sh. 125.
5
suli-kfi, c. 3, sh. 168.
1
2

283

-6-

Mnfiql dill rftr t. mm mmini rkdn sv. gr


yhudi il hmshbt lsn, nunl y rftr t.1
-7-

:




:



:





Mslmnn bir istyini yrin ytirmk, n dn qul zd


tmkdn v bir y mscidd tikf slmqdn stndr.2
-8-

Btn kml yddir: 1. Dind drin dnc; 2.


Bllr qrsnd sbir; 3. Yy dzgn idr tmk.3
-9-

llh nd lsun, tkbbrl s llhn bykly il


dvy b!4
-10-

Zlm qisimdir; birini llh blyr, birini blmr


v birindn d kmir. Bld insnn gnhlrdr,
blmd irkdir v kmdiyi is bqlrnn
hquqlrdr.5
-11-

llh tvkkl dn mlub lmz.6


Tuhfl-qul, sh. 301.
Mstdrkul-vsil, c. 7, sh. 569.
3
Mstdrkul-vsil, c. 7, sh. 569.
4
Mstdrkul-vsil, c. 7, sh. 569.
5
suli-kfi, c 4, sh. 23.
6
Mstdrkul-vsil, c. 11, sh. 328.
1
2

284

-12-

Qr mmin, mmin sin cnzsin nmz qlb, du v


mfirt tlb ts, nlrn bu mllri qbul lunr v llh
ln si blyr.1
-13-

:

:
:

stliyin iddtindn bir gc yq qlmq bir ilin


ibdtindn stndr.2
-14-

nsnn kfr n yn hl din qrdnn tlrn nu


(bir gn) mzmmt v mhkum tmk n ydd
slmdr.3
-15-



:

:


:


:

Mmin tn vurn s n pis lml lr, v n yir v


sdt ytimz.4
-16-

Hqiqtn, li () bir qpdr ki, llh nu cmtn zn


b. Hr kim ndn dil ls, mmin, hr kim ndn ric
ls, kfirdir.5
-17-

Pymbr (s) bl buyurmudur: Mmin hmi qmqssy dr lr. Bun gr d nun gnh qlmz.1
Mstdrkul-vsil, c. 2, sh. 246.
Mstdrkul-vsil, c. 2, sh. 64.
3
suli-kfi, c. 4, sh. 57.
4
suli-kfi, c. 4, sh. 57.
5
suli-kfi, c. 4, sh. 100.
1
2

285

-18-

Qr yndn snr insn dyilr ki, mllrin diqqt


ytir, dh sn zrl sylmrsn.2
-19-


: :

Hr ks bir gcd yz df Qdr sursini us, shr


lmm cnnti yuud grr.3
-20-

:

: :

Bir mslmn ymk vrmyin svb, qul zd tmk


qdrdir.4
-21-

llh-tl zrft tmkl bir dstni d dni svir.


lbtt, grk zrft dnd nlyiq v pis sz iltmsin.5
-22-

Cm gn gn dh stn sr.
-23-



:






:

Islm b yin zrind qurulub: 1. Nmz; 2. Zkt; 3.


ruc; 4. Hcc; 5. linin () Qdir-umd tyin lunduu
vilyt v immtin qbulu. V h bir y vilyt v immt
qdr hmiyytli dyildir.6
-24-

suli-kfi, c. 4, sh. 181.


suli-kfi, c. 4, sh. 193.
3
Mstdrkul-vsil, c. 4, sh. 362.
4
Vsil-i, c. 24, sh. 303.
5
suli-kfi, c. 4, sh. 456.
6
suli-kfi, c. 3, sh. 33.
1
2

286

llh imn drd stun zrind qrr vrib: 1. Sbir; 2.


Yqin; 3. dlt; 4. Cihd.1
-25-

Cnnt dil lmq n grk tinliklr dzsn. Bs


hr kim dnyd tinliklr dzs, cnnt dil lcq.
Chnnm hvtlrin v lzztlrin (qyri-ri) rsnddr.
Bs, hr kim z istyin uyun lzzt v hvt lud ls,
nun yri chnnmdir.2
-26-

Sbir iki hissy blnr: Bllrn mqbilind sbir


tmk. Bu bynilmi bir idir. mm ndn d stn,
hrmlrdn kinmk n sbir tmkdir.3
-27-

Bir kii Pymbrin (s) ynn glib ddi ki, mn nsiht


t. Hzrtin sifrilrindn biri bu ldu: Qrdlrnl
glrzl gr.4
-28-

Hr ks cm nmzn zrsz hld df trk ts,


llh-tl nun qlbin qflt mhr vurr.5

suli-kfi, c. 3, sh. 83.


suli-kfi, c. 3, sh. 143.
3
suli-kfi, c. 3, sh. 145.
4
suli-kfi, c. 3, sh. 161.
5
Vsil-i, c. 7, sh. 299.
1
2

287

-29-

Ylq tmk v sdq vrmk ksbl mhv dir,


mr uzdr v insn ytmi pis lmdn qruyur.1
-30-

llh-tl bqlrn tm v slm vrmyi svir.2


-31-

Hr bir yin qfl vr. mnn qfl mlyimlikdir. (nki


hr kim mlyimliyi ldn vrs, qzb v sbiliy dr
lr. Bu i d imn ldn vrmy gtirib rdr.)3
-32-

:
:


Hr ks bir msibt sbir ts, llh nu hddindn rtq


ziz dr v rd d Mhmmd v li-Mhmmdl
birlikd cnnt dil dr.4
-33-

Tqv il birlikd ln ml z dyildir. Nc mmkndr


ki, llhn qbul tdiyi ml z lsun.5
-34-

Cm gn mllr iki brbr svb vrilir. n gr d


hmin gn lu nmz qln, sdq vrin v du din.6
-35-










Bihrul-nvr, c. 71, sh. 311.
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 311.
3
suli-kfi, c. 3, sh. 181.
4
Vsil-i, c. 3, sh. 260.
5
Vsil-i, c. 3, sh. 120.
6
Mstdrkl-vsil, c. 6, sh. 64.
1
2

288

llh-tl buyurur: y dm vld! Sn hrm dilmi


ydn kin ki, cmtn n tqvls lsn.1
-36-

Hr kim scd hlnd ytl-krsn us, h vt


chnnm dil lmz.2
-37-





:


:

llh ynnd dvml ln mldn stn bir ml


ydur. Bu ml z lmu ls d bl.3
-38-

tinliy dm si grnd nun itmmsi rti il


df d: kr lsun llh ki, mn bu bldn uzm.
gr ird tsydi, mni d nun kimi drdi. Hr kim bl
ds, hmin bly dr lmz.4
-39-

nsnlrn imn chtdn n kmili lq gzl ln


sdir.5
-40-

Silyi-rhm 6 mllri pklyr, ml rtrr v bln


uzqldrr, hsb (qiymtd) snldrr v cli tir
slr.7

suli-kfi, c. 3, sh. 122.


Bihrul-nvr, c. 89, sh. 269.
3
Bihrul-nvr, c. 89, sh. 129.
4
suli-kfi, c. 3, sh. 153.
5
suli-kfi, c. 3, sh. 153.
6
Qhumlr b kmk v nlrl lq slmq.
7
suli kfi, c. 3, sh. 121.
1
2

289

mm Sdiqdn () qr hdis
-1-

Hr ks mslmn ymk vrs, blnr.1


-2-

Mslmnn istyini yrin ytirmk n sy gstrmk,


Kbni ytmi df tvf tmkdn stndr.2
-3-

:
:




Hr ks zktn bir qrmn (qrmn bd biri) bl


vrms, mmin v mslmn dyil.3
-4-

Cnnt hlinin drd islti vr: Glrzlk, irin dillilik,


mhribn qlb, svtli l.4
-5-

Hqiqtn, sbr, y ml, tmkinli lmq v gzl lq


pymbrlrin lqndndr.5
-6-




:
:



: :

Ftimyi-Zhrnn (h.) tsbihini hr gn nmzlrdn


snr zikr tmk mnim n hr gn (hmin zikrsiz qlnn)
min rkt nmzdn stndr.1
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 367.
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 311.
3
suli-kfi, c. 3, sh. 503.
4
Mvizul-ddiyy, sh. 230.
5
Mvizul-ddiyy, sh. 227.
1
2

290

-7-

bhsiz, mmin gnh tmk qsdi ts, ruzidn mhrum


lr.2
-8-

rbr, btprst kimi llh-tlnn hzurun gdck.


Hr kim bir df rb is, llh nun nmzn qr gn
qbul tmz.3
-9-

mm Sdiq (), Pymbrdn (s) nql dir: Hr kim


gnh yys, hmin s gnh ilk df yrin ytirmi s
kimidir. Hr kim mmini ybin gr mzmmt ts, z
hmin yb dr lmm dnydn gtmz.4
-10-

Hr ks mmin qrdnn istyinin rsnc gts, mm


lindn glni tms, hmin s llh v Pymbr (s)
ynt tmi s kimidir. llh nu svmz.5
-11-

Hr ks iki zl v iki dill (ikizl kimi) mslmnl


rftr ts, qiymt gn chnnm tinin iki dili il
zlck.6
-12-


Svbul-ml v iqbul-ml, sh. 350.
Svbul-ml v iqbul-ml, sh. 521.
3
Svbul-ml v iqbul-ml, sh. 523.
4
qbul-ml, sh. 593.
5
qbul-ml, sh. 536.
6
qbul-ml, sh. 533.
1
2

291

lminizi yzn. Hqiqtn, siz lminizi yzmqdn bq


bir yll qruy bilmzsiniz.1
-13-

Pymbr (s) buyurub: Hr ks yr zrind tkbbrl


yl gts, yr, nun stnd v ltnd ln hr y hmin si
lntlyir.2
-14-

gr y bir ml sksn nfr trfindn yrin


ytirils, nun svbndn zlmdn nlrn hmsn yni
miqdrd svb ytick.3
-15-

Su duzu hll tdiyi kimi, sbh vriln sdq d


gnh rdn prr. Gc vriln sdq is llhn qzbini
rdn prr.4
-16-

Glmyin kffrsi bunlr dmkdir: lhi, mni dmn


bilm.5
-17-

Mslmnn mslmn qrdnn bynund ln


hqlrndn biri d qnql dvt dnd nu qbul
tmsidir.6
Bihrul-nvr, c. 2, sh. 153.
Bihrul-nvr, c. 2, sh. 587.
3
Svbul-ml, sh. 303.
4
Svbul-ml, sh. 307.
5
Mn l yhzuruhul-fqih, c. 3, sh. 377.
6
lkfi, c. 6, sh. 274.
1
2

292

-18-










:










:

Hr ksd bu y ls, imn kmildir: 1. Hr ks


qzblns, qzbi hddn rtq lmsn; 2. gr d ls,
dlt nu btil ilr srklmsin; 3. gr qdrtli ls, fv
v gzt tsin.1
-19-

Hmnn y htiyc vr: 1. Thlksizliy; 2.


dlt; 3. Bllu.2
-20-

y insnn byklyn dllt dir: Gzl lq,


qzbi udmq, nmhrm bmmq.3
-21-

llh bndlrini ri ml (zkt v ums) dmkl brk


imthn dib.4
-22-

Hr ks hqq Qurnl tpmzs, fitnlrdn mnd ql


bilmz.
-23-

Bndnin llh n yn hl scddir.5


-24-






Tuhful-uqul, sh. 339.
Tuhful-uqul, sh. 334.
3
Tuhful-uqul, sh. 322.
4
Bihrul-nvr, c. 70, sh. 139.
5
suli-kfi, c. 6, sh. 269.
1
2

293

y dmniliy sbb lur: Nifq, zlm v zn


bynmk.1
-25-

Nmz qln v ruc tutn ls d, hr kimd islt ls,


mnfiqdir. Ylnlq, vrdiyi vdy ilf mq, mnt
ynt tmk.2
-26-

llh nd lsun, bizim ynmzd bir shif vrdr ki,


uzunluu 70 zirdr. 3 Btn vciblr v hrmlr nd
glmidir. Htt, drnq cznn diysinin hkm d nd
vrdr.4
-27-

Msthb ruc tutmyb, llh kr dn s, ruc


(msthb) tutub zikr tmyndn stndr.5
-28-

N vt bir bndni bqlrnn gnhlrn trn,


mm z gnhlrn unudn hld grsniz, bilin ki, mkr
dr lub.6
-29-

Thful-uqul, sh. 329.


Thfl-qul, sh. 329.
3
rn.
4
Mstdrkl-vsil, c. 18, sh. 387.
5
Vsil-i, c. 25, sh. 252.
6
Tuhful-uqul, sh. 382.
1
2

294

Hqiqtn, llh-tl gnhn mmin n udbinlikdn


dh y lduunu bilir. gr bl lmsyd, h bir mmin
gnh lud lmzd.1
-30-

Dii frlyndn snr qlnn iki rkt nmz,


frlmdn vvl qlnn nmzdn stndr.2
-31-

:







:


:

llhn istyi budur ki, qr gn kmdn mmini


stliy dr tsin v y ilsin, y d mln bir zrr
dysin, yud msibtlr dr lsun. llh bunlr n cr
v svb vrmk n dir.3
-32-

llh nd lsun, mminin hrmti Kbnin hrmtindn


stndr.4
-33-

Dnyy rbt bslmk qm-qssy sbb lr.


Dnyy zhid lmq qlbin v bdnin skitlmsin sbb
lr.5
-34-

gr dny ilrin dzldis, dinin gr nrht l.6


-35-


:



Tuhful-uqul, sh. 382.
Mn l yhzuruhul-fqih, c. 1, sh. 54.
3
Mstdrkl-vsil, c. 2, sh. 63.
4
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 222.
5
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 374.
6
Tuhful-uqul, sh. 377.
1
2

295

Insnlrl rftrd mvffq lmn sirri pymn 1


kimidir ki, d ikisi ll rftr tmk, d biri is
bqlrn gzt gtmkdir.2
-36-

yirmi illik dstluq qhumluq kimidir.3


-37-

Hqiqtn cnntd bir mqm vrdr ki, stliyin


ziyytini knlrdn bq h kim mqm yti
bilmz.4
-38-

Hr ks insnlr qzb tms, llh d qiymt gn n


qzb tmz.5
-39-

Firuz ql zk ln l, h vt ksb lmz.6


-40-

Siz bllr nmt v dlqlr msibt symync mmin


hsb lunmzsnz.7

l vhidi.
Tuhfl-qul, sh. 376.
3
Tuhfl-qul, sh. 376.
4
Bihrul-nvr, c. 64, sh. 237.
5
Bihrul-nvr, c. 64, sh. 411.
6
Svbul-ml, sh. 175.
7
Vsil-i, c. 3, sh. 260.
2

296

mm Kzimdan () qr hdis
-1-

Hr ks bqlrnn brn hifz ts llh-tl qiymt


gn nun gnhlrn blyr. Kim cmt qzblnms,
llh qiymt gn n qzblnmz.1
-2-

Tqvl l v hmi hqq d, htt lmn sbb ls


d. nki nict hqddr. Hmi btili inkr t, htt ils
lmq n d ls. nki hlkt btilddir2
-3-

Hqiqtn, li () cnnt qplrndn biridir. Hr kim bu


qpdn dil ls, mmin v hr kim ndn ric ls,
kfirdir.3
-4-

Hr ks hr gn z mllrini gtr-qy tms, bizdn


dyil. Bl ki, gr y i grbs, llhdn nun
lmn v gr gnh dibs, llhdn blnmn
istsin.4

Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 10.


Bihrul-nvr, c. 2, sh. 79.
3
suli-kfi, c. 4, sh. 101.
4
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 369.
1
2

297

-5-











Du din. nki du bln uzqldrr.1
-6-

Qnulrl y rftr tmk ylnz nlr incitmmk


dyil. Blk grk nlrn ziyytlrin d dzsn.2
-7-

Gzl lq shibi lmq yyn yrsdr.3


-8-

:
:

Hr ks hr gn gnrt (zhr vt) drd rkt nmz


qls, hr rktd Ftih sursindn snr ytl-krs
us, llh-tl nun ilsini, mln, dinini v dnysn pis
hdislrdn qruyr.4
-9-

Pymbrdn (s) srudulr: vldn bynundk t


hqq ndir? Buyurdu: nu d il rmsn, ndn qb
kmsin, ndn qbqd turmsn v l bir i grmsin ki,
tsn sysnlr.5
-10-

suli-kfi, c. 4, sh. 216.


suli-kfi, c. 4, sh. 492.
3
suli-kfi, c. 4, sh. 183.
4
Vsil-i, c. 8, sh. 171.
5
Vsil-i, c. 8, sh. 231.
1
2

298

Hr ks ylnz llh tir din qrdnn grn gts,


bu mlind svbdn bq bir y ld tmz. Bu vt llh
nun n ytmi min mlk tyin dr ki, , vin qydn
qdr mlklr bl fryd drlr: hln ki, cnntdn
mnzil ldn.1
-11-

Mllrnz zkt vrmkl qruyun.2


-12-

Hr kim Zil-hiccnin ilk n gnndn bir gn ruc tuts,


ytmi il rucun svbn nil lr. Hr kim bu yn ilk n
gnn ruc tuts, min ilin rucunun svbn nil lr.3
-13-

Niyyti y lnn ruzisi rtr.4


-14-

Bdn ruhsuz mhv lduu kimi, din d pk niyytsiz


mhv lur. Pk niyyt d ylnz ln vsitsi il
mhkmlnir.5
-15-

gr sim vt hns iin yrin lduunu bilmsn,


nfsinl mlif ln s ki, ksr hllrd dzgn qrr
nfsinl mliftddir.6
Vsil-i, c. 8, sh. 259.
Vsil-i, c. 9, sh. 4.
3
Mn l yhzuruhul-fqih, c. 2, sh. 87.
4
Mstdrkul-vsil, c. 1, sh. 59.
5
Miznul-hikmt, c. 19, sh. 287.
6
Miznul-hikmt, c. 19, sh. 385.
1
2

299

-16-

y hlkt sbb lr: hd-pymn v byti


sndrmq, snnni trk tmk, mslmnlrdn uzqlmq.1
-17-

Hkimiyytprst v zn bynn insn hlk lr.2


-18-

Uqlr vrdiyiniz vdlr ml din. nki nlr gmn


dirlr ki, siz nlr ruzi vrirsiniz. llhn qdnlr v
uqlr gr tdiyi qzb, bq qzblrdn rtqdr.3
-19-



: :

Nmz qlnn cmt nmzn gzlmsi (bir cmt


nmzndn, bq bir cmt nmzn qdr) gnhlrn
kffrsidir.4
-20-

Hr ks Qdr gcsi qsl dib, hmin gc yq qls,


llh nun gnhlrn blyr.5
-21-

Pymbr (s) buyurub: Cnnt dil ldum v grdm


ki, cnnt hlinin u hr yn n , n drd v n binci
gnn ruc tutnlrdr.6

Miznul-hikmt, c. 10, sh. 354.


Miznul-hikmt, c. 10, sh. 354.
3
Miznul-hikmt, c. 10, sh. 535.
4
Cmul-hdisi-iti, c. 6, sh. 388.
5
Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 112.
6
Bihrul-nvr, c. 94, sh. 107.
1
2

300

-22-

ll insnn z ii v qbul lunmu hsb lunr.


Chilin mli is qbul lunmz.1
-23-

m nmz n lnn dstmz gndz diln


gnhlrn kffrsidir. lbtt, grk gnhlr byk
gnhlrdn lmsn. Sbh nmz n lnn dstmz is
gc diln gnhlrn kffrsidir. mm grk gc byk
gnhlr yl vrmsin.2
-24-

cllr tnd, rzulr mhv lr.3


-25-

Silyi-rhm v lq imn rtrr.4


-26-

llh tndqdn snr bnd n nu llh


ynldrn n y i nmz qlmq, t-ny ylq,
hsdi trk tmk v zn bqlrndn stn
bilmmkdir.5
-27-





Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 112.
Mn l yhziruhul-fqih, c. 1, sh. 150.
3
Mstdrkl-vsil, c. 15, sh. 247.
4
Miznul-hikmt, c. 1, sh. 142.
5
Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 19.
1
2

301

Hr kim din qrdn v ilsin ylq ts, mr


uznr.1
-28-

Pymbr (s) buyurub: Dilrinizi tmizlyin. nki


mlklrin ynnd n pis y ymk qlqlrn dilrdn
tmizlmmkdir.2
-29-

llh isiz insn svmir.3

-30-

Pymbr (s) buyurub: ki sfr t ki, vlidynin


ylq dsn, bir il sfr t ki, silyi-rhmi yrin ytirsn,
bir mil (6 kilmtr) sfr t ki, stnin grn gdsn, iki
mil sfr t ki, dfn mrsimind itirk dsn, mil sfr t
ki, bir sin tinliyini hll dsn. V istifr t ki, nict
bunddr.4
-31-

Qhumlrnz sizinl lqni ksslr d, siz silyi-rhm


din.5
-32-

Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 421.


Bihrul-nvr, c. 62, sh. 253.
3
vlil-lli, c. 3, sh. 201.
4
Bihrul-nvr, c. 66, sh. 403.
5
Mstdrkl-vsil, c. 15, sh. 253.
1
2

302

Qrdlrnl rftrnd db v clti ldn vrm.


nki clt rdn gdnd, hy d rdn gdir.

gn ki, llhn klgsindn bq bir klg lmycq,


bu zmn s ilhi rin klgsin sncq. 1. Hr ks
vlnmk n mslmn qrdn kmk ts; 2. Hr ks
qrd n dim hzrls; 3. Hr ks din qrdnn
sirlrini gizlts.1
-34-

Din qrdnn qybtini dn lntlnmidir.2


-35-

ks ki, bizim qbirlrimizi ziyrt d bilmir slh


qrdlrmzn qbirlrini ziyrt tsin.3
-36-

qilin ninsi
skutdur.4

tfkkr,

tfkkrn

ninsi

is

-37-

Mmin vft dnd, mlklr, ibdt tdiyi yr v


mllri yur gtdiyi sm qplr lyr.5
-38-

Bihrul-nvr, c. 75, sh. 70.


Miznul-hikmt, c. 7, sh. 333.
3
Miznul-hikmt, c. 4, sh. 311.
4
Miznul-hikmt, c. 5, sh. 436.
5
Vsil-i, c. 2, sh. 924.
1
2

303

Tmhdn kinin. Cmtd ln ylr tmh slmyn.


Cmt qr ln tmhnz ldrn. nki tmh zilltin
rdr.1
-39-

Hr yin zkt vrdr v bdnin d zkt msthb


ruclrdr.2
-40-

Dny dniz suyu kimidir. ndn n qdr isn, bir


qdr susuzluun rtr v nhyt, ldrr.3

Miznul-hikmt, c. 5, sh. 552.


Hmin mnb, sh. 467.
3
Bihrul-nvr, c. 78, sh. 311.
1
2

304

mm Rzdan () qr hdis
-1-

llh bizim mrimizi dirildn rhmt tsin!


Srudulr: Sizin mrinizi nc diriltmk lr? Buyurdu:
Bizim lmlrimizi yrnib bqlrn yrtmkl.1
-2-

gr cmt bizim klmlrmzn gzlliyini bilsydilr,


biz tb lrdlr.2
-3-

Hr kim bizdn (immlr) birini ziyrt ts, mm


Hsyni () ziyrt tmi kimidir.3
-4-



: :


: :



Hzrtdn srudulr: Ncsiniz? Buyurdu: mrm


zlr v mllrim yzlr. lm bizi izlyir, chnnm
rmzcdr v bilmirik ki, biziml n dcklr?4
-5-

rsizlr yrdm tmk, sdqdn stndr.5


-6-










Vsil-i, c. 27, sh. 141.
Bihrul-nvr, c. 2, sh. 31.
3
Vsil-i, c. 14, sh. 564.
4
Tuhfl-qul, sh. 470.
5
Tuhfl-qul, sh. 470.
1
2

305

Chnnm dundn llh pnh prn, mm dnynn


irinliklrini trk tmyn s zn l slr.1
-7-


:


:

Bir qurtum su il ls d bl, silyi-rhm t. n y


silyi-rhm qhumlr incitmmkdir.2
-8-

l insnn dstu, ndnlq is nun dmnidir.3


-9-

Byk qrd (hrmt chtdn) t kimidir.4


-10-

mm Hsynin () ziyrtin srf lunn gnlr mrdn


sylmr.5
-11-

Hr ks vdn ric lnd n df ls sursini (ql


hvllhu hd) us, qydn qdr llh v nun
mlklri hmin si pis hdislrdn qruyr.6
-12-

Btn pisliklrin r qzbdir.7

Miznul-hikmt, c. 2, sh. 170.


Tuhfl-qul, sh. 469.
3
Tuhfl-qul, sh. 467.
4
Tuhfl-qul, sh. 466.
5
Thzib, c. 6, sh. 43.
6
suli-kfi, c. 4, sh. 320.
7
Miktul-nvr, sh. 219.
1
2

306

-13-

sin hln ki, ibdti v dus (llh gr)


ilsl l. Qlbini grdy y mul tmy. itdiklri
nu llhn zikrindn slmy v bld y gr
qmgin lmy.1
-14-










41



llh qr gmn lun. nki llh-tl buyurur:


Mn mmin bndmin gmnnn ynndym. gr mn
gmn ls, mn d nunl y rftr dcym. gr
mn bdgmn ls, mn d nunl pis rftr dcym.2
-15-

Svtli s bqlrnn ryindn yyir ki, nlr d


nun ryindn ysinlr, pl is ymir ki, nlr d nun
ryindn ymsinlr.
-16-

Hr ks mmin kmk ts v nun tinliyini hll ts,


llh qiymtd nun ryini gnilndirr.3
-17-

N zmn llh bndlri vvllr tmdiklri gnhlr


yl vrirlrs, llh nlr n tnmdqlr bllr yrdr.4

suli-kfi, c. 3, sh. 26.


suli-kfi, c. 3, sh. 116.
3
suli-kfi, c. 3, sh. 286.
4
Vsil-i, c. 11, sh. 240.
1
2

307

-18-

llh-tl buyurur: Bndlrim mn itt dnd rz


lurm v rz lduum zmn brkt vrirm ki, mnim
brktim snsuzdur.1
-19-

Siz pymbrlrin silhn tvsiy dirm.


Srudulr: Pymbrlrin silh ndir?
Du.2

Buyurdu:

-20-

Qnusu nun rindn mnd lmyn s bizdn


dyil.3
-21-

Y ii gizltmyin ytmi svb vrdr. Hr kim pis ii


f ts, r lr. Hr kim nu gizlts, blnr.4
-22-

Tvzkrlq dur ki, cmtl rftrnd nlrn d


sninl cr rftrn istysn.
-23-




Bni-srild 10 il skut tmyni bid symrdlr.5
-24-


suli-kfi, c. 2, sh. 75.
suli-kfi, c. 2, sh. 468.
3
yunu-brir-Rz, c. 2, sh. 677.
4
suli-kfi, c. 2, sh. 428.
5
suli-kfi, c. 2, sh. 503.
1
2

308

Hr ks nfsini cilvls, mnft ld dr. Hr kim bu


idn qfil ls, zrr grr. Hr kim mnd lcndn
qrs v ibrt gtrs, bsirt tpr. Hr ks drk ts, lim
lr.1
-25-

n y ml mldr ki, insnn br nunl hifz lr. n


stn l zn tnmqdr.2
-26-

Hr kim z ruziy rz ls, llh d nun z slh mlin


rz lr.3
-27-

Ydr ki, hr ks sbh nmznn tqibtndn


(nmzdn snr unn dulr) snr Qurni-krimdn lli
y usun.4
-28-

Mni svnlrdn hr kim hqqm bilrk mni ziyrt


ts, qiymt gn n ft dcym.5
-29-

Hr ks bir mslmnl grrkn slm vrllr vrdiyi


slmndn frqli lrs, qiymtd llh-tlnn qzbi il
zlr.6
-30-


Miznul-hikmt, c. 10, sh. 576.
Miznul-hikmt, c. 10, sh. 577.
3
Miznul-hikmt, c. 10, sh. 577.
4
Vsil-i, c. 65, sh. 229.
5
Thzib, c. 2, sh. 33.
6
yunu-brir-Rz, c. 2, sh. 52.
1
2

309

Drn qsltmq ruzini rtrn millrdn biridir.


-31-

Ylq dn tkkr tmyn ks llh d kr


tmmidir.1
-32-

Hr kim mslmnlrl mvrtd ynt ts, mn


nunl lqmi ksrm.2
-33-

Hr kim dild tvb ts, mm diln pmn lms,


bl bir s zn msqr tmidir.3
-34-

Sbir, lm v skut fqihin ninlrindndir.4


-35-

Skut hikmt qplrndn biridir. Skut mhbbti clb


dr v hr bir yir sbbdir.5
-36-

llh bndlrinin n stn bu b sift mlik lnlrdr:


1. Y i grnd svinrlr; 2. Pis i grnd d tvb
drlr; 3. Nmt shib lnd kr drlr; 4. Msibt z
vrnd sbir drlr; 5. n zlm lunnd blyrlr.6

Miznul-hikmt, c. 5, sh. 153.


Mstdrkl-vsil, c. 1, sh. 414.
3
Bihrul-nvr, c. 78, sh. 356.
4
Miznul-hikmt, c. 7, sh. 534.
5
Miznul-hikmt, c. 7, sh. 435.
6
Miznul-hikmt, c. 7, sh. 435.
1
2

310

-37-

Brc vrmyin svb sdqdn n yddi df dur.


nki brc vrmk mhtc lnn htiycnn qrsn lr.1
-38-

qiq ql zk tn ksb lmz v nun vzi d


(qiymtd) gzl lr.2
-39-

Kiik gnhlr insn byk gnhlr svq dir. Hr ks


kiik gnh gr llhdn qrms, byk gnh gr d
qrmz.3
-40-

Silyi-rhm v gzl lq mr uzdr.4

Bihrul-nvr, c. 103, sh. 140.


suli-kfi, c. 2, sh. 11.
3
Bihrul-nvr, c. 73, sh. 353.
4
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 97.
1
2

311

mm Cvddan () qr hdis
-1-

Bir kii mm () ddi: Mn nsiht t. Hzrt buyurdu:


n ml dcksnmi? Ddi: Bli. Buyurdu: Sbiri zn
bl bil, ksbl uun l, hvtlri bl v nfsl
mlif l. Bil ki, sn llhn hzurundsn. n gr d
mllrin nzr ytir ki, n i grdyn bilsn.1
-2-

y slh insnlrn mllrindndir: Vciblri yrin


ytirmk, hrmlr trk tmk v dind qfil lmmq.2
-3-

Dnn rkdn qulq sn n ibdt dir. gr ,


llhdn dnrs, llh v gr ytnn dilindn dnrs,
ytn ibdt dr.3
-4-

gr bnd n vriln nmtin llh trfindn lduunu


bils, llh nmt kr tmzdn qbq nun krnn
svbn yzr.4

Tuhfl-qul, sh. 478.


Bihrul-nvr, c. 75, sh. 81.
3
Tuhfl-qul, sh. 479.
4
Kful-umm, c. 2, sh. 349.
1
2

312

-5-

kr lunmyn nmt blnmyn gnh kimidir.


-6-






:

:


:

Mmin llh trfindn ln tfiq, dili nsihtiy v


nsiht dnin szn qbul tmy mhtcdr.1
-7-

Drd y insn i clb dr: Slm bdn, srvt, lm v


ilhi tfiq.2
-8-

n stn ibdt ilsdr.3

-9-

Hr ks llhdn qyrisin bl bls, llh nu hmin


y tprr. Hr ks lmsiz bir i grs, nun fsd
islhndn lr.4
-10-

llh dru qlbl smimi myl bndni zhmt


smqdn stndr.5
-11-

Hr kim cmtl mhribn dvrnmqdn uzqls,


glmz hdislrl zlr.6

Bihrul-nvr, c. 72, sh. 71.


Bihrul-nvr, c. 75, sh. 79.
3
Bihrul-nvr, c. 67, sh. 245.
4
Miznul-hikmt, c. 10, sh. 578.
5
Miznul-hikmt, c. 10, sh. 578.
6
Miznul-hikmt, c. 10, sh. 578.
1
2

313

-12-

Mminin srlvhsinin d lqdr.1


-13-

n byk
trmqdr.2


yib

znd

ln

ybi

bqlrnd

-14-


:

: ()

llh tvkkl tmk hr bir qiymtli yin srmysi v


uc mqmlr ytimk vsitsidir.3
-15-

r insnl dstluqdn kin ki, qnsz qlnc kimidir,


zhiri y ls d, pis tsiri v sri vrdr.4
-16-

islt mhbbti rtrr: 1. Frdi v ictimi hytd


insfl lmq; 2. tinliklrd bqlrn kmk tmk; 3.
Slm qlb5 mlik lmq.6
-17-

kr dilmyn nmt blnmyn gnh kimidir.7


-18-

Hr ks hvt miniyin mins (nu l y, hvti idr


ts), h vt tlrdn mnd qlmz.1
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 78.
n ylr v n Pislr, sh. 74.
3
Bihrul-nvr, c. 78, sh. 364.
4
Mstdrkl-vsil, c. 2, sh. 67.
5
Burd imnl qlb nzrd tutulur.
6
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 82.
7
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 82.
1
2

314

-19-

Nfsin tb ln s dmnin rzulrn yrin


ytirmidir.2
-20-

Hr kimd y ls, pimn lmz: Tlsmmk,


ilrind bqlr il mslhtlmk, ilrind llh
tvkkl tmk.3
-21-

Hr ks llhn rzln tir bir si zn din qrd


ss, cnntd n bir v nsib lr.4
-22-

Ifft ksbln, kr srvtin, sbir blnn, tvzkrlq


mqmn, fsht szn, dlt is imnn zintidir.5
-23-

: :

Pymbr (s), li ()- min sz (yni lm) yrtdi v hr


bir sz d min sz ht dirdi.6
-24-

Hr ks Qdr gcsi ibdt drk yq qls, gnhlr


blnr, gnhlr ulduzlr, dlr v dnizlr rlnd
ls d.1
Bihrul-nvr, c. 18, sh. 214.
Sfintl-bihr, c. 2, sh. 728.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 82.
4
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 79.
5
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 80.
6
isl, c. 2, sh. 65, hdis: 46.
1
2

315

-25-

Hr ksd drd kyfiyyt ls, imn kmildir. llh gr


hsn ts, llh gr bir ydn kins, llh gr svs
v llh ylund qzblns.2
-26-

N lcq ki, dnyd bihud glnlr irtd


lycq v n lcq ki, gnhlrn gr dnyd
lynlr irtd dlnb-glcklr.3
-27-

Hr ks nmzn rkusunu kmil yrin ytirs, qbir


qrusu n ytmz.4
-28-

Hr ks Tusd (Mhd) tm ziyrt ts, kmi v


glck gnhlr blnr.5
-29-

Hr kim bqlrnn pis iini trifls, hmin pis id


nunl rik lr.6
-30-



: ( )

llh-tl hzrt Mhdinin (c.) hkimiyytin hzrlq v


zhuru bir gcd brp dck. Nc ki, hzrt Mus ilsi
Vsil-i, c. 8, sh. 21.
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 81.
3
Vsil-i, c. 12, sh. 115.
4
suli-kfi, c. 3, sh. 321. hdis: 7.
5
yunu-brir-Rz, c. 2, sh. 259 hdis: 19.
6
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 81.
1
2

316

n (qznmq n) d gtirmy gtdi v ilsinin ynn


pymbr kimi qytd.1
-31-

ilrimizin n stn mli mm Zmnn () zhurunu


gzlmkdir.2
-32-

llh tvkkl hr bir pislikdn nict v dmndn


qrunmq vsitsidir.3
-33-

y llhn rzln sbb lr: 1. tvb tmk;


2. Tvzkrlq; 3. sdq vrmk.4
-34-

Hr ks bibim (Hzrt Msumni Qum hrind) ziyrt


ts, cnnt hli lcq.5
-35-





: :



Hr kim tm (mm Rz) ziyrt tmk n tinliy


(y, syuq v isti) ds, bdni chnnm dund
ynmz.6
-36-

gr ndnlr skit lsydlr, cmt itilflr v


dmniliklr dr lmzd.1
kmlud-din, c. 2, sh. 378. hdis: 3.
Kifytul-sr, sh. 276.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 79.
4
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 81.
5
Bihrul-nvr, c. 102, sh. 265.
6
Vsil-i, c. 14, sh. 560.
1
2

317

-37-

Tvbnin drd rkn vr: Dili pmnlq, dild tvb


tmk, ibdtlri yrin ytirmk, bir dh gnh tmmk
qrr.2
-38-

Zlm dn, zlm kmk dn v n rz ln nd


rikdirlr.3
-39-

Zhird llhn dstu, btind nun dmni lm!4


-40-

Kim rb iirs, sfhdir.5

Bihrul-nvr, c. 75, sh. 78.


Bihrul-nvr, c. 75, sh. 81.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 81.
4
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 365.
5
Tfsiri-yyi, c. 1, sh. 23. hdis: 22.
1
2

318

mm Hdidn () qr hdis
-1-

:



:

Cmiyytd dlt zlmdn lduu zmn min


lmyn qdr bir ks bdgmn lmq hrm v mm
cmiyytd zlm ld zmn mlum lmyn qdr hr
ks tibr tmk dzgn dyildir.1
-2-

Dny bir bzrdr ki, bzilri yir qznr, bzilri is


zrr grrlr.2
-3-

yq qlmq yuunun lzztini duymq n, c qlmq


is ymyin lzztini duymq ndr v hm d bu i insn
gc yq qlm (ibdt drk) v gndzlri ruc tutm
svq dr.3
-4-

Hqiqtn, llh dnyn bllr vi, irti is bdiyyt


mnzili qrr vrmidir. Bllikl, insn dnydk bllrl
irtin svbn qznr v irt svb d bllrsz
vrilmir.4

Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 146.


Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 146.
3
lmud-din, sh. 211.
4
lmud-din, sh. 512.
1
2

319

-5-

gr bir sl y rftr tmsn, smimiyyt, ynt


tsn, vf, bdbin lsn, ndn ylq gzlm. nki
bqlrnn ryi sn qr snin ryinin nlr qr lduu
kimidir.1
-6-

t-nn incitmk ruzini zldr v insn r dir.2


-7-







:










:
:


llhdn hct istyn s Tusd bbm hzrt Rznn ()


qbrini ziyrt tsin. Bl ki, vvl qsl drk qbirin b
trfind iki rkt nmz qlsn v nmzn qunutund hctini
istsin. Bu zmn gnh v silyi-rhmi ksmk istyindn
bq hr hcti qbul lr.3
-8-

Hsd, y ilri mhv dir v yln is dmnilik


gtirir.4
-9-

nsnlr dnyd mllr il, irtd is mllri il birg


tnncqlr.5
-10-







lmud-din, sh. 312.
Bihrul-nvr, c. 74, sh. 84.
3
Vsil-i, c. 14, sh. 569.
4
Bihrul-nvr, c. 69, sh. 200.
5
Bihrul-nvr, c. 78, sh. 368.
1
2

320

Kmi mvffqiyyt gr hsrt kmk vzin, gcl


ird il l.1
-11-

znn qdir-qiymtini bilmynin rindn mnd


lduunu gmn tm.2
-12-

l slmq sfhlrin ylncsi v chillrin iidir.3


-13-

Din qrdlr il tvzkrlql rftr dn s llh


ynnd siddiqlrdn v li ibn bu Tlibin () ilrindn
lcq.4
-14-

Pllq v tmh n pis isltlrdir.5


-15-

Qr gn t ymynin shhti v qr gn rdcl t


yynin is lq pislr.
-16-

gr btn insnlr yr-yr yllr blnslr bl mn


ylnz llh lis ibdt dn sin ylu il hrkt
dcym.6

Miznul-hikmt, c. 7, sh. 454.


Miznul-hikmt, c. 3, sh. 441.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 369.
4
hticc, c. 1, sh. 460.
5
Bihrul-nvr, c. 69, sh. 200.
6
Miznul-hikmt, c. 3, sh. 60.
1
2

321

-17-

zn bynmk lm yrnmyin qrsn lr v insn


chlt v zillt kir.1
-18-

nsnlr zndn rz ln s bdbin v qzbli


lrlr.2
-19-

Hikmt fsid qlblr tsir tmz.


-20-

zn mhtrm bil v yltqlq tm ki, yltqlq suiznn4 yrdr. Qrdn tibrl bildikdn snr n yltqlq
tm v y niyytl yn.5
-21-

Cm nmzndn vvl sfr gtmk v bir i n sy


v tl mkruhdur. mm nmzdn snr is bunlr
brktli lr.6
-22-

Tqvl lun. Tqv, hmin dindir ki, biz hmi n


blyq v trfdrlrmzdn d bunu istyirik. Tqvsz is
ftimiz nil lmycqsnz.1
Bihrul-nvr, c. 69, sh. 200.
Bihrul-nvr, c. 17, sh. 215.
3
Bihrul-nvr, c. 78, sh. 37.
4
Bdgmn.
5
Mhcctul-byz, c. 5, sh. 283.
6
Vsil-i, c. 6, sh. 489.
1
2

322

-23-

Tqiyyni trk dn nmz trk dn kimidir dsk, yln


sylmmiik.2
-24-

mmdn () hlmin mns sruulduqd buyurdu:


Nfsin hkim l v intiqm lm qdrtin lduu hld
qzbini ud.3
-25-

Hris insnn rhtl lmz.4


-26-

Gcn tmyn qzblnmk cizlik, gcsz is


qzblnmk lqlqdr.5
-27-

gr cmt lmn rsndk nmtlri bilsydi,


mtlq nu tlb drdi v nu stnin drmn svdiyindn
svrdi.6
-28-

Yynsiz tmh tn minn ks nfsi-mmrnin, ndn


is dilinin siridir.7

Vsil-i, c. 15, sh. 248.


Vsil-i, c. 16, sh. 212.
3
Mstdrkl-vsil, c. 11, sh. 292.
4
Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 62.
5
Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 12.
6
Mnil-br, sh. 290.
7
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 369.
1
2

323

-29-

Hqiqtn, bzi yrlr vrdr ki, llh-tl hmin yrlrd


n du dilmyi svir v nu qbul dir. Hsynin ()
mqbrsi d bu yrlrdn biridir.1
-30-

:
:

mm () ndn unn ln lmsn istyn Yhy ibn


Zkriyy buyurdu: vt qz lndn yirli lur.2
31-



:









:




smi-zm ytmi hrfdn ibrtdir. sif ibn Briy


ylnz nun bir hrfini bilirdi v bununl , bir gz qrpmnd
Bilqysin ttn Sbdn Slymn pymbrin ynn
gtirdi. Bir hld ki, biz Ismi-zmin ytmi iki hrfini
bilirik.3
-32-

Nmti gzl surtd bqlrn vrin v gr krn


yrin ytirslr, nu rtrn.4
-33-


(


)

Bbmn (mm Rz) qbri cnnt blrndn biridir.


rn ziyrt dn hr bir mmini llh-tl chnnm
dundn qruyr v bhit sr yllyr.5
Tuhfl-qul, sh. 482.
Bihrul-nvr, c. 5, sh. 177.
3
Bihrul-nvr, c. 50, sh. 176.
4
Mstdrkl-vsil, c. 12, sh. 369.
5
Vsil-i, c. 14, sh. 569.
1
2

324

-34-

Bilin ki, nfs nun mylin uyun lnlr snlql


v uyun lmynlr is tinlikl qbul dir.1
-35-

Cn vrcyin n h vt unutm ki, n bir hkim lm


sndn uzqldr bilr v n d bir dstun sn kmk d
bilr.2
-36-

Mcdil v mbhis qdim v mhkm dstluu pzr.


Bu id ylnz bqsn stn glmk vr ki, bu d yrl
sbb lur.3
-37-

llh itt dn s bqlrnn qzbindn qrmz.


Hr kim llh qzblndirs, llh nu insnlrn qzbin
dr dr.4
-38-

Hr ks llhdn qrs, insnlr d ndn qrr, hr


kim llh itt ts, insnlr d n itt dr.5
-39-

Nmtin kr nmtdn stndr. nki nmt fni


dnynn ml, kr is bdi irtin nmtidir.1
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 371.
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 370.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 370.
4
Sfintl-bihr, c. 2, sh. 343.
5
Bihrul-nvr, c. 68, sh. 182.
1
2

325

-40-

Qzb pisliklrin rdr, mm kin slmq is ndn


d pisdir.2

mm Hsn skridn () qr
hdis
-1-

Hr ksin lq tqv, dti gzt v islti sbir ls,


dstlr lr.3
-2-

kizl v ikidilli bnd n qdr pisdir, qrdnn


hzurund nu triflyir, n nmt vrnd pllq dir,
tinliy dnd is n ynt dir. 4
-3-

Btil miniy minn pmn lr.5


-4-

n z rhtl lnlr kinlilrdir.6

Bihrul-nvr, c. 75, sh. 365.


Bihrul-nvr, c. 75, sh. 370.
3
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 379.
4
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 379.
5
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 379.
6
Tuhfl-qul, sh. 519.
1
2

326

-5-

bhli hllr zmn htiyt dn s n tqvl,


vciblri yrin ytirn n ibdt dn, hrm trk dn n
zhid v gnh trk dn n lqn insndr.1
-6-

mq insnn qlbi znd, zkl insnn is z


qlbinddir.2
-7-

: :

llhn ruziy zmin lms sizi mrur tmsin v sizi


ilmk v lmqdn slmsn.3
-8-

Thrt zmn (ms. dstmz) suyu isrf dn thrt


lmm kimidir.4
-9-

Hqq trk dn izztli insn r lr v hqq ml dn


zlil is izztli lr.5
-10-

Chil dst insn ykdr.6

-11-

ki isltdn stn y ydur: mn v din qrdlrn


yir vrmk.1
Tuhfl-qul, sh. 519.
Tuhfl-qul, sh. 519.
3
lhdis, c. 2, sh. 81.
4
lhdis, c. 2, sh. 81.
5
Tuhfl-qul, sh. 520.
6
Tuhfl-qul, sh. 520.
1
2

327

-12-

Uqlnd ty hrmtsizlik dn byynd zn


lr.2
-13-

Qmginin qrsnd dlq tmk dbsizlikdir.3


-14-

n zirk insn zn sru-sul kn v irti n


ln sdir.4
-15-

Tvzkrlq bir nmtdir ki, h kim n pllq tmz.5


-16-

Bir s hddn rtq hrmtl ynm ki, nrhtlq


kirsin.6
-17-

Qrdn gizli nsiht vrn nu bzmi, krd dn


is thqir tmidir.7
-18-

Hr bir bld llh trfindn bir nmt gizlnmidir.8


-19-




Tuhfl-qul, sh. 520.
Bihrul-nvr, c. 78, sh. 374.
3
Hmin mnb.
4
Vsil-i, c. 16, sh. 98.
5
Vsil-i, c. 16, sh. 98.
6
Tuhfl-qul, sh. 520.
7
Tuhfl-qul, sh. 520.
8
Miznul-hikmt, c. 1, sh. 487.
1
2

328

Mminin nu r dn y rk blms pisdir.1


-20-

Sizi ilhi v dini tqvn qrum, llh ylund


lm, dz dnm, mnt ynt tmmyiistr
shibi y insn lsun, istr pisuzun scdlri, qnulrl
y rftr tmyi tvsiy dirm. nki Mhmmd
pymbr (s) bun gr gndrilib.2
-21-

llh nd lsun, hzrt Mhdi () qdr qybd qlcq


ki, Hzrtin immtin mtqid v zhurunun tzliyi n
du dn ksdn bq h kim hlktdn y
qurtrmycqdr.3
-22-

llh, Mus () il shbt dnd llh ddi: lhi, snin


qrundn kmil surtd dstmz lnn svb n qdrdir?
llh-tl buyurdu: nu qiymtd mhr lnndn nur
sn hld gtircym.4
-23-

Knrndn kdiyin hr ks slm vrmk v mclisin


snd turmq tvzkrln lmtlrindndir.5

Tuhfl-qul, sh. 520.


Miznul-hikmt, c. 10, sh. 491.
3
Kmlud-din, c. 2, sh. 384.
4
Miznul-hikmt, c. 10, sh. 516.
5
Miznul-hikmt, c. 10, sh. 506.
1
2

329

-24-

Bihud mbhis tm ki, qiymtdn drsn v (yrliyrsiz) zrft tm ki, bqlrnn sn qr crti rtr.1
-25-

llh mbuddur ki, insn tinliy dnd v li hr


yrdn zlnd n pnh prr.2
-26-

llh ynlmq
mmkndr.3

ylnz

gc

yq

qlmql

-27-

llh hmi yd sln v lm trlyn. Hmi


Qurn uyun v Pymbr (s) v nun ilsin slvt
gndrin. nki slvtn n svb vr.4
-28-

Hr kim (tvzkrlqdn) mclisin snd yls,


llh v mlklr qln qdr n slm v rhmt
gndrrlr.5
-29-

Hr kim llhl ns yrts, (ndn) insnlrdn uzq


lr.6
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 371.
Bihrul-nvr, c. 1, sh. 132.
3
Miznul-hikmt, c. 8, sh. 111.
4
Tuhfl-qul, sh. 487.
5
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 465.
6
Bihrul-nvr, c. 75, sh. 379.
1
2

330

-30-

Mminin (i) lmtlri bdir: 1. lli bir rkt nmz


qlmq (17 rkt vcib, 34 rkt msthb); 2. ur
ziyrtini umq; 3. S l zk tmq; 4. lnn trp
qymq (scd dnd); 5. Nmzd Bismillh ucdn
dmk (nmzn birinci v ikinci rktlrind Hmd v surnin
bismillhn ucdn dmk).1
-31-

linin () ilri znn htiyc ls d din qrdn


zlrindn stn tutnlrdrlr. linin () ilri llhn nhy
tdiyindn kinir v mr tdiyin ml dir v qrdlrn
hrmt bslmkd liy () tqlid dirlr.2
-32-

llh-tl, Mus () il shbt dnd Mus () llh


ddi: lhi, snin qrundn lyn sin svb ndir?
llh buyurdu: nun zn chnnm dundn qruyrm.3
-33-

nmz qlb, ruc tutmq ibdt sylmr. bdt,


llhn ilqtini d dnmkdir.4
-34-

)

(


Bihrul-nvr, c. 95, sh. 348.
Miznul-hikmt, c. 5, sh. 231.
3
Mstdrkl-vsil, c. 9, sh. 238.
4
Bihrul-nvr, c. 71, sh. 325.
1
2

331

hdins-sirtlin mns budur ki, insn hmi bl dsin:


lhi, kmid mn tfiq vrdiyin kimi glckd d vr ki,
sn itt dim. Sirtl-mstqim iki qismdir: Dny ylu v
irt ylu. Dnydk yl ifrt-tfrit v btildn uzqlmq,
irt ylu is mminlrin (immlrn) 1 yludur ki, cnnt
dru prr v sirtl-mstqimin zdr.2
-35-

Yln, btn pisliklrin rdr.3


-36-

N qdr pisdir ki, mmin nun r lmsn sbb ln


ylr myl tsin.4
-37-

gr btn dnyn lm klin slb nu llhn lis


bndsin vrsm, yn d zdr.5
-38-

Gnhlr
kiik
snmqdn
uzq
lun
ki,
blnmycqdr. Srudulr: Gnh kiik snmq ndir?

Bzn immlrmz tqiyy drk zlrini bl nvnlrl


tntdrmlr.
2
Miznul-hikmt, c. 5, sh. 346.
3
lmud-din, sh. 314.
4
Miznul-hikmt, c. 5, sh. 553.
5
Mstdrkl-vsil, c. 16, sh. 253.
1

332

Buyurdu: s gnh dir v snr dyir ki, y ldu ki,


bundn rt yl vrmdim.1
-39-

Sizlrdn hr kim dind tqvl ls, dru dns,


mnt ynt tms v insnlrl rftr ts , idir.
ilrin bl mllri bizi d dir.2
-40-

Tqvl lrq biz zint lun v bizi lltmyn.3

Miznul-hikmt, c. 3, sh. 459.


Tuhfl-qul, sh. 518.
3
Tuhfl-qul, sh. 518.
1
2

333

mm Zmndan () qr hdis
-1-

Qybt dvrnd insnlrn mndn fydlnms, nlrn


buludlrn rsndk gndn fydlnmsn bnzyir.1
-2-

Hqiqtn, llh-tl insnlr bs lq tmyib v


nlr zbn burmyb.2
-3-

Mn vsilrin (immlrn) snuncusuym. llh mnim


vsitml hlimdn v ilrimdn bln df dr.3
-4-

llhn qz v qdrindn qmq lmz, nun irdsi


df dilmz v istyinin qrs lnmz.4
-5-

krdn snr ln krluqdn v hidytdn snr ln


zlltdn llh pnh prrm.5
-6-

Miznul-hikmt, c. 1, sh. 289.


Bihrul-nvr, c. 53, sh. 193.
3
Bihrul-nvr, c. 52, sh. 30, hdis: 25.
4
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 190.
5
lrici vl-crih, c. 3, sh. 111.
1
2

334

Bilin ki, hqq bizimldir. Bizdn bq kim bl bir iddi


ts, yln iddidr. Hr kim bu iddin ts, zn v
zdrndr.1
-7-

Bizhli-bytdn bq yll lm v svd ksb tmk


bizi inkr tmy brbrdir.2
-8-

Ruzigrn hdislrind bizim hdis rvilrimiz (hdis


limlri v mcthidlr) mrcit din. nki nlr mnim siz
ln hcctim v mn llhn nlr ln hcctiym.3
-9-

Bizim mlmz yiylnib nu hll synlr chnnm


dunu yyirlr.4
-10-

Zhurun tzliyi n du din ki, bu l sizin tinliklrdn


qurtulmnz ndr.5
-11-

Zhurun vtn ylnz llh bilir. Hr ks nun vtn


tyin ts, ylndr.6
-12-

Hr kim
mlundur.1

insnlrn

rsnd

Bihrul-nvr, c. 53, sh. 191.


Shifyi-Mnhiyy, sh. 334.
3
Kmld-din, c. 2, sh. 454.
4
Vsil-i, c. 9, sh. 550.
5
Kmld-din, c. 2, sh. 485.
6
Kmld-din, c. 2, sh. 483.
1
2

335

mnim

dm

ds,

-13-

Biz sizi zbn burmm v sizi unutmmq. gr


bl lmsyd, tinliklrl zlr v dmnlr sizi mhv
drdilr. n gr d llhdn qrun v z y
mllrinizl biz yrdm lun.2
-14-




:


:

Bil ki, llhn h kiml qhumluu ydur. Hr kim mni


inkr ts, mndn dyil v , Nuhun () lu kimidir.3
-15-

Qbr scd tmk ciz dyil.4


-16-

Vcib nmzlrdn snr du v zikrin, msthb


nmzlrndn snr dyiln du v zikrdn stnly, vcib
nmzlrn msthb nmzlrdn stnly kimidir.5
-17-

kr scdsi snnnin n vcibi v zrurisidir.6


-18-

Dnynn mhvi yndr v sizinl vidlm zrdir.


Mn sizi llhn, nun pymbrinin, Qurnn gstrilrin
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 184.
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 175.
3
Kmld-din, sh. 484.
4
Sir v sn-Pivyn, sh. 328.
5
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 161.
6
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 161.
1
2

336

ml tmy, btini mhv tmy v snnni


rrm.1

diriltmy

-19-

H bir y nmz kimi ytnn burnunu yr srtmr.


n gr d nmz ql v ytnn burnunu yr srt.2
-20-

Bizim mlmzdn hqsz yyn hr ks qrnn d


dldurur v tzlikl z st chnnm dck.3
-21-

gr siz pk lmsnz sizin biz vrdiyiniz mllr qbul


tmrik. Bundn snr kim istyir vrsin, kim istyir vrmsin.
nki llhn biz vrdiyi sizin vrdiyinizdn stndr.4
-22-

czsiz bqsnn mlndn istifd ciz lmd hld,


bu i bizim mlmzd nc ciz l bilr?5
-23-

Sizin n fydl lmyn y hqd srumyn v


sizdn tlb lunmyn yi bilmk n znz zhmt
slmyn.6
-24-









Sir v sn-Pivyn, sh. 367.
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 182.
3
Kmld-din, sh. 521.
4
Kmlud-din, c. 2, sh. 484.
5
Kmlud-din, c. 2, sh. 521.
6
Bihrul-nvr, c. 2, sh. 92.
1
2

337

Ylunuzu sdn sl mql zdrmyn v mqsdinizi


mhbbtinizl biz trf ynldin.1
-25-

llh-tl biz dnm icz vrs, hqq kr v btil


mhv lr.2
-26-

Sizlrdn hr biriniz l i grn ki, bizim mhbbtimizi


clb tsin v bizi nrht tmsin. Bl lmd vt gr
lm qfil ytirs, tvbnin fyds lmz v pmnlq
sizi zbdn ils d bilmz.3
-27-

Biz kimdn z virsk, llh, mlklri, pymbrlri v


vliylr d ndn z dndrrlr.4
-28-

ilrin chil v ndnlrnn, cqndn qnd qdr


dini lmynlrn rftr bizi incidir.5
-29-

Zlmlr gmn dirlr ki, llhn hccti mhv lndr.


mm biz dnm icz vrils, bhlr rdn
gdck.6
-30-







Bihrul-nvr, c. 53, sh. 179.
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 196.
3
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 196.
4
hticc, c. 2, sh. 474.
5
hticc, c. 2, sh. 474.
6
Kmlud-din, sh. 430.
1
2

338

Ftimyi-Zhr (h.) mnim n gzl lgdr.1


-31-

Hqiqtn, yr z h vt hcctsiz qlmz, y krdr,


y d gizli.2
-32-

gr ilrimiz (llh nlr zn itt mvffq tsin)


iyinlrind ln hd-pymn ml tsydilr, nlrn biziml
gr sdti tir dmzdi.3
-33-

llhdn qrun, bizim mrimiz tb lun v ilri bizim


hdmiz qyun. Sizi m bn prb sirb tdiyimiz
kimi, gri qytmnz d bizim hdmizdir v siz mlum
lmyn yin rsnc gtmyin.4
-34-

gr sizin mhbbtinizi v ylnz istmsydik,


siz mhbbt bslmz v siz itb tmzdik.5
-35-

Bizim qlblrimiz llhn irdsinin diyrdr. Bl is ,


nyi ird ts, biz d n rz lrq.6
-36-




Bihrul-nvr, c. 53, sh. 180.
Kmlud-din, sh. 511.
3
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 177.
4
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 179.
5
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 179.
6
Bihrul-nvr, c. 52, sh. 51.
1
2

339

Mn llhn yr zndki mnti v nun dmnlrinin


intiqmsym.1
-37-

Mn qiym tdiyim zmn zlmlrdn h birinin byti


bynumd lmycqdr.2
-38-

Hr kim biz zlm ts, zlmlrdn sylr v llhn


lnti n mil lr.3
-39-

Ulduzlr yri qruduu kimi, mn d yr hlinin minmnl nm.4


-40-

Bizim sizin vziyytinizdn (tm surtd) brimiz vr v


nlrn h biri bizim n gizli dyil.5

Bihrul-nvr, c. 52, sh. 24.


Kmlud-din, sh. 485.
3
Kmlud-din, sh. 521.
4
Bihrul-nvr, c. 53, sh. 181.
5
Bihrul-nvr, c. 52, sh. 51.
1
2

340

Mndrict
n sz .................................................................................................................3
BRNC FSL ................................................................................................6
MCLSLR ............................................................................................6
Birinci mclis ......................................................................................................7
ZNTRBY V TQV .............................................................7
Yddi islt, bndliyin ylu .............................................................................8
lq himmt (istk) .........................................................................................9
rifin sz ..........................................................................................................9
Tqv ..................................................................................................................9
Tqv il rici lmi zn tb tmk ........................................................10
mm Hsnin () nsihti ...............................................................................11
llhn hzurund gnh tm! .....................................................................12
Hqiqi bnd ....................................................................................................13
Tqvl bn ...................................................................................................13
Drd y gnhlr silr ..................................................................................13
Sizin dstunuz lql idi! ..........................................................................14
Pymbrin (s) msibti ................................................................................14
kinci mclis .....................................................................................................16
LM V LMN QYMT ...............................................................16
Min cihddn stn .........................................................................................16
ki hdis yrnmk v ltm il ibdt............................................................17
limlrd ln b islt .................................................................................18
Bir st mtli v ytmi il ibdt ................................................................18
limin biddn stnly ...............................................................................19
limlrin irtd fti ................................................................................19
n pis v n y insn ...................................................................................20
mlsiz limin mzmmti .............................................................................20
Dnyprst lim v dinsiz lm ....................................................................21
Ylksn ...........................................................................................................21
limin ts v tbil ssi ................................................................................22
Un brdrl..........................................................................................22
Musnn () lms .......................................................................................23
Hzrt Zhrnn (h.) msibti.......................................................................24

341

nc mclis ..................................................................................................25
SLMD VLNM ..........................................................................25
Dnynn yri drd yddir ........................................................................25
Drd y rhmtin nzil lmsn sbb lr ................................................25
Min qsrd min huri ........................................................................................26
Nikhn trki llh qr bhdir ..............................................................26
n gzl cq ...................................................................................................27
n pis v n y mmt ................................................................................27
Mhbbt mhriyy il dyil ...........................................................................28
lilik dnin rtlri .......................................................................................28
Pklqdn bq h n ...................................................................................28
sn nikh ........................................................................................................28
Fsiq v rbr li ......................................................................................29
Bir il ibdtin svb........................................................................................29
n y ft..................................................................................................29
Ytmi min brkt ..........................................................................................30
mm linin () msibti ................................................................................30
Drdnc mclis ..............................................................................................33
QDININ R QRISIND VZFLR ......................................33
Bir qurtum su il ltm illik gnhn blnms .....................................34
rdn ksmyin gnh ..................................................................................34
Chnnmin srmsi .......................................................................................35
n y qdn..................................................................................................35
Hmil qdn v hid svb ..........................................................................36
Chnnm ti nfri yndrmz .............................................................36
llhn qzbi...................................................................................................36
Qdnn rin scdsi .......................................................................................37
Qdnlrn cihd .............................................................................................37
Qdn rinin mln qrumqd msuldur ....................................................37
Bir gc yq qlmn svb .......................................................................38
rin mln urlmq ....................................................................................39
nsnn z qhumlrnn li il lm ...........................................................39
Ftim (h.) il mhur ln qdnlr ............................................................40
Hr ddm min hid svb .........................................................................40

342

mm Hsnin () msibti .............................................................................40


Binci mclis ...................................................................................................42
RN RVD QRISIND VZFLR .....................................42
rin nmn bms ibdtdir ..................................................................42
Ytmi dlu sill ...............................................................................................43
sir hsn .......................................................................................................44
ilnin drdini kmk chnnm dun qr siprdir .........................45
Kiinin nm n bznmsi ......................................................................45
Min hidin svb ...........................................................................................46
ily idmt gnhlrn kffrsi ................................................................46
Min t v gnh............................................................................................46
t lmq v qul zd tmk ............................................................................47
ki s llhn qzbi tutr ..........................................................................48
Fdkrln n stn drcsi .......................................................................48
mm Hsynin () msibti ...........................................................................48
ltnc mclis ....................................................................................................50
NSYYT QYDLRI (1) ..............................................................50
Slm llhn dlrndn biridir ...................................................................50
Slml cnnt giri .......................................................................................51
blisin lms ................................................................................................51
Gnh c yrpqlr kimi tklr .............................................................52
frin dmyin svb .....................................................................................52
y nifq sbb lr ..................................................................................53
Qn hrmt v bir milyn infq ...............................................................53
mn mhv dn gnh ..................................................................................54
Qnq gnhlr mhv dr ...........................................................................54
mm lninn () lms ...............................................................................55
Ksmk qn tkmk kimidir ..........................................................................55
gn ksl qlmn gnh .....................................................................56
Dvn trk tmyin svb .............................................................................57
mm Sccdn () msibti ............................................................................58
Yddinci mclis ................................................................................................59
NSYYT QYDLRI (2) ..............................................................59
llhn ziyrti .................................................................................................59

343

Mminin ymyinin ql ytmi drdin drmn ......................................60


Slh insnlrn ziyrti msumlrn ziyrtidir .........................................61
mntdrlq ...................................................................................................61
Mslmn ynt tmyin zb .................................................................61
ynt v dinsiz lm ....................................................................................61
Mmin hrmt................................................................................................62
Byklr hrmt ............................................................................................63
mm myninin (rh.) qrd il gr .................................................64
Mlyin fryd ................................................................................................64
mm Bqirin () msibti ..............................................................................65
Skkizinci mclis ..............................................................................................66
SLY-RHM .......................................................................................66
n sn silyi-rhm .........................................................................................67
Yz hidin svb ...........................................................................................68
r cn vrmkdn nict tpmq .................................................................68
Qr ddmn su-sul ..................................................................................69
Kimlr fzilt hlidir?......................................................................................69
mm Sdiqin () msibti .............................................................................70
Dqquzuncu mclis ..........................................................................................71
HD-PYMN .......................................................................................71
Vf lglri .....................................................................................................72
Btprstin mslmn lms .........................................................................72
Cnnt hlinin susiyytlri ..........................................................................73
mm Kzimn () msibti ............................................................................74
nuncu mclis ..................................................................................................75
GZ V FFT ......................................................................................75
Gzn ibdti ...................................................................................................75
Gzn ynti .................................................................................................76
Nmuslu lmq ................................................................................................77
mm Rznn () msibti ...............................................................................78
n birinci mclis ..............................................................................................80
TRTNCT GMS .....................................................................80
Cnntin ylu ...................................................................................................81
Mhmmd (s) v nun ilsinin () mqm ................................................82

344

Syidlr htirm .............................................................................................82


mm Cvdn () msibti.............................................................................83
n ikinci mclis ................................................................................................84
FV V GZT ..................................................................................84
Blmn svb ........................................................................................85
Pymbr v Hmznin qtili .......................................................................85
Qr il gnhdn dnmd ...........................................................................85
licnblq........................................................................................................86
mm Hdinin () msibti .............................................................................86
n nc mclis .............................................................................................87
SVT BTLK NNSDR ........................................87
rmyn l ...................................................................................................89
Svt ils ylu .............................................................................................89
mm Hsn skrinin () msibti ...............................................................90
n drdnc mclis.........................................................................................91
MM LNN () MQMI ..............................................................91
bu Bkrin b ............................................................................................92
zr () v linin () isi ................................................................................93
mm li () v kimy lmi .............................................................................94
liy () mhbbt v ytmi pymbrin mli .........................................95
mm linin () msibti ................................................................................96
n binci mclis .............................................................................................97
SLMD SDQNN FZLT ..................................................97
Sdqnin nvlri .............................................................................................99
stlri mlic tmyin ylu .......................................................................99
t kmk btliy sbb ldu .................................................................100
mm Hsynin () msibti .........................................................................101
n ltnc mclis.............................................................................................102
VLDYNN MQMI ....................................................................102
nnn yn pmyin svb ....................................................................102
tmdiyim gnh ydur..............................................................................103
tnn dus ...................................................................................................103
Bir bn svb...........................................................................................103
dst bdbt hsb lunr .....................................................................104

345

Kfir t-ny itt .....................................................................................104


Qzbli b v nmzn btil lms .........................................................105
Cihd trk tmk v vlidyn hrmt .......................................................105
tnn yq izini pmk ...............................................................................106
nnn qr ................................................................................................106
Vlidyn du tmmk ruzini zldr .......................................................106
tnn yn pmk btlikdir ............................................................107
hid Mthhrinin vlidynin hrmti ....................................................107
nsnlrn n ys ......................................................................................108
Hzrt li kbrin () msibti ...................................................................108
n yddinci mclis .........................................................................................109
DLT V DRLK ...............................................................109
Bir dltli rftr v ltm il ibdt ............................................................109
Bir dltli hkm v ltm il ibdt .............................................................109
mm li () v bytl-ml ...........................................................................110
Mn dltsiz bir i hidlik tmrm ....................................................110
dlt divr...................................................................................................110
t drisi il ibrt..............................................................................................111
mm Hsynin () msibti .........................................................................112
n skkizinci mclis ......................................................................................113
MR B MRUF V NHY Z MNKR ...................................113
Dinsiz mmin .................................................................................................113
Zhidin czlnmsnn sbbi .....................................................................114
Dnizin mqbilind bir dml ....................................................................115
Bqlrnn hidyti n diln fdkrlq .............................................116
Qyk tbib ................................................................................................117
lind ncri ln qtili hidyti ................................................................117
Hzrt Rqyynin (h.) msibti ................................................................118
n dqquzuncu mclis ..................................................................................119
ZG HQUQU ..................................................................................119
Qr v qdr qnu sylr .........................................................................119
Pymbrin (s) qnuy hrmt hqd buyruqlr ..................................120
Hzrt Zhrnn (h.) dus ..........................................................................121
Bhrul-lumun qzbi ...................................................................................121

346

mm Hsyn () v brclunun vzifsi .......................................................121


hidin qn v hqqn-ns ..........................................................................122
Hc undun tqvs ...................................................................................122
Yddi hqq .....................................................................................................123
Bir dirhm n yddi yz nmz ...............................................................123
Zkt trk dnin gnh .............................................................................124
yin, yl vcib lms ......................................................................125
Chnnm qrbinin fryd.........................................................................125
Hzrt blfzlin() msibti .......................................................................125
yirminci mclis..............................................................................................127
HLL RUZ .......................................................................................127
Qbul lunmu ytmi hcc ...........................................................................127
bhli tikni trk tmk ..............................................................................128
Ribn pis qznc ......................................................................................128
Pymbrin (s) slmilr hqd buyurduqlr ........................................129
Brc vrmyin svb ....................................................................................129
hd d qdr svb ..................................................................................130
Rvt kfrdr...............................................................................................130
Thrt v ruzinin rtms ...........................................................................131
Ny lzm? ....................................................................................................131
Vris cnntd, vsiyyt dn chnnmd ..................................................132
bnn hikmtli sz ...................................................................................132
Mslmn vldlrnn msibti .................................................................133
yirmi birinci mclis ......................................................................................134
DNY BRT V MTHN VDR ..........................................134
Dny hlinin ninlri................................................................................135
Yrin sz .......................................................................................................136
Dny v milk qnd ................................................................................136
tlq ...........................................................................................................136
Dny rm qz bnzyir .....................................................................137
Suyun znd yl gtmk .............................................................................137
Dnynn ziyyti v irtin cri ................................................................138
Hzrt blfzlin () msibti ......................................................................138
yirmi ikinci mclis ........................................................................................140

347

TKBBR V HSD ....................................................................140


Mclisin bnd ylmyin rtlri ............................................................141
lt yrd lt y ...........................................................................................141
Tkbbrn sbblri ....................................................................................142
Mrur phlvnn qibti............................................................................142
Tkbbr qrq lm sbb ldu ...............................................................143
Fr tmk hlkt sbb ldu ....................................................................143
Ustd Mhmmd Tqi Cfridn (rh.) bir tir ...................................144
Hsd v stlik ............................................................................................145
mm Hsnin () msibti ...........................................................................145
yirmi nc mclis .....................................................................................147
TVZKRLIQ ...............................................................................147
Byk siyytlr .........................................................................................148
llm Mhmmd Tqi Cfrinin (rh.) tvzkrl .............................148
Tnnmyn slrdn bir nin ...............................................................149
Mn knll sgrm ................................................................................149
Hqiqi dli ......................................................................................................150
Hzrt Skinnin (h.) msibti ....................................................................150
yirmi drdnc mclis .................................................................................151
DL NCT V HLKT ZV ...................................................151
y mlin tvsiysi ...............................................................................152
Y sz v ruzinin rtms .........................................................................153
Drd pymbrdn drd hdis ...................................................................153
Bhtn gnh ................................................................................................154
Hzrt Zynbin (h.) msibti.....................................................................155
yirmi binci mclis ......................................................................................156
YBTRM V BRLK ................................................156
Drd yrd drd y ......................................................................................156
qiymtli i ..................................................................................................158
zr pymbrin () rnc vsiyyti.......................................................158
briliyin zb ..........................................................................................159
mm Hsynin () msibti .........................................................................160
yirmi ltnc mclis .......................................................................................161
QYBTN GNHI ..........................................................................161

348

Qybt v qbir zb ....................................................................................161


Qybti trk tmk v n min nmz ...........................................................162
Qybt mnfiqin iidir ................................................................................163
Qybtin kffrsi ..........................................................................................164
Yln ...............................................................................................................164
li sgrin () msibti .................................................................................165
yirmi yddinci mclis ...................................................................................167
KSIBLR YRDIM .......................................................................167
Ytmi min mlyin istifr .........................................................................167
dilmyn mlin svb ...............................................................................169
Qbqcdn lunn hsn ............................................................................170
Dimi hcc ......................................................................................................170
Vy lsun sn!...........................................................................................171
mm Hsynin () msibti .........................................................................172
yirmi skkizinci mclis .................................................................................173
NMTLRN KR ......................................................................173
kr scdsi ..............................................................................................173
Nmt qr kfr v qtlq ...........................................................................175
Hzrt Zhrnn (h.) msibti.....................................................................176
yirmi dqquzuncu mclis .............................................................................177
DU ........................................................................................................177
Dunn qbul lmsnn sbblri ................................................................179
mm Hsynin () msibti .........................................................................180
tuzuncu mclis .............................................................................................181
SBRLLRN MQMI (1)...........................................................181
yyubun () sbiri .........................................................................................182
iy t v nqis insn ......................................................................................183
brtli hky .................................................................................................184
Hzrt Mslmn () msibti .....................................................................185
tuz birinci mclis .........................................................................................186
SBRLLRN MQMI (2)...........................................................186
Min hidin svb .........................................................................................186
ziyyt dzmk kml dru ddm ........................................................187
Musn () tccblndirn bid ..................................................................188

349

Hzrt Zynbin (h.) msibti.....................................................................189


tuz ikinci mclis...........................................................................................190
QZB ..................................................................................................190
si yrd tnmq .............................................................................190
Qrib nzir ....................................................................................................191
Ftimyi-Zhrnn (h.) msibti .................................................................191
tuz nc mclis ........................................................................................192
TVKKL TKML RMZ .....................................................192
Qulun tvkkl ............................................................................................193
Hqiqi kr.......................................................................................................193
Un dili il tvhid drsi .............................................................................194
ni dn qucnd slyr ...................................................................194
gr mcz b vrs ..................................................................................195
Hzrt Qsimn () msibti .........................................................................195
tuz drdnc mclis ...................................................................................196
SLMD NMZ..............................................................................196
llrin rzusu ..............................................................................................196
Mminin rfi ...............................................................................................197
Nmz trk dnin mzmmti ...................................................................198
n b bl .....................................................................................................198
Nmz ilk vtd qlmn svb ..............................................................199
Bir rkt nmz qr ilin nmzndn stndr ........................................199
Hcc qdr svb ln turmq ..................................................................200
Gnhlrn kffrsi .....................................................................................200
zkl nmz qlmn fzilti .....................................................................200
li sgrin () msibti .................................................................................201
OTUZ BENC MCLS............................................................................202
QURNHDYT V SDT KTBI....................................202
Qurn umn svb ................................................................................202
Qurn bmn svb ..............................................................................203
mlsiz qrilrin mzmmti .......................................................................203
Qiymt gn kr ..........................................................................................204
Bismillhn svb ......................................................................................204
Sbh qdr svb yzlr ............................................................................205

350

ytl-krsnn svb.............................................................................205
ls sursinin svb .................................................................................206
Hzrt linin() msibti ..............................................................................206
OTUZ ALTINCI MCLS ...........................................................................208
MLLRN CZSI (1)..................................................................208
Cbrilin gl .............................................................................................209
Zlm ubuu il mkft ..............................................................................210
Bir-birinin rdnc mkft .........................................................................211
Hzrt bbsn () msibti .........................................................................211
OTUZ YEDDNC MCLS ........................................................................212
MLLRN CZSI (2)..................................................................212
Rhimsiz plisin czs ..................................................................................212
Qlbiqrq plkvnik .....................................................................................213
Hzrt Zhrya (h.) tvssl .......................................................................214
OTUZ SKKZNC MCLS....................................................................216
TLMVFFQYYT RMZ ............................................216
lmq qlbnin rmzi .............................................................................216
bu Crnnin uuru ...................................................................................217
Pdh qznn liliyi ....................................................................................218
y nsrinin mvffqiyytinin sirri .......................................................219
Msqr lunn yddi y.............................................................................219
limlrin mvffqiyytlrindki sirr .........................................................220
mm Kzimn () msibti ..........................................................................220
OTUZ DOQQUZUNCU MCLS ...............................................................222
TVB ..................................................................................................222
llh nc sttrdr?..................................................................................222
Slh v fsiqin qibti ..................................................................................224
Tvbnin rtlri ............................................................................................224
btlik v bdbtliyin sbblri ............................................................225
blisin nd ......................................................................................................225
Hrrn msibti ............................................................................................226
QIRXINCI MCLS .....................................................................................227
MD ....................................................................................................227
Qrib lm ....................................................................................................228

351

lt klmd lt yz min klm ...................................................................229


Vsiyyt dib ln s hiddir ....................................................................230
lnn gznn q qlmsnn sbbi .....................................................230
lm v min qlnc zrbsi ............................................................................230
Qbir sntsnn sbblri ...........................................................................231
Qrib v dh qrib ...................................................................................231
Yddi yz limdn b sul ...........................................................................232
Skkiz tlbkr ...............................................................................................232
Hzrt Zhrnn (h.) msibti.....................................................................233
KNC FSL ...............................................................................................234
HR MSUMDN QIR HDS .....................................................234
Hzrt Pymbrdn (s) qr hdis ............................................................235
Hzrt lidn () qr hdis ..........................................................................244
Hzrt Zhrdan (h.) qr hdis .................................................................252
mm Hsndn () qr hdis ......................................................................261
mm Hsyndn () qr hdis ....................................................................268
mm Sccddan () qr hdis.....................................................................276
mm Bqirdn () qr hdis .......................................................................283
mm Sdiqdn () qr hdis .......................................................................290
mm Kzimdan () qr hdis .....................................................................297
mm Rzdan () qr hdis..........................................................................305
mm Cvddan () qr hdis .....................................................................312
mm Hdidn () qr hdis ........................................................................319
mm Hsn skridn () qr hdis ..........................................................326
mm Zmndan () qr hdis ....................................................................334
Mndrict ................................................................................................341

352

You might also like