Rammurti S.

Mishra

PODSTAWY JOGI KRLEWSKIEJ

Opracowa w jzyku polskim
Micha Uroczyski

Aft

Sosnowiec 1995

TRICKSTER

Tytu oryginau:
Fundamentals of Yoga
Projekt serii oraz projekt okadki:
Andrzej aski
Ilustracje:
Jacek Jaworski
Redakcja:
Jacek Kamierczak & Micha Uroczyski
Copyright b y Wydawnictwo TRICKSTER
Sosnowiec 1995

ISBN 83-86723-00-9

Z przedmowy Paula Bruntona

Doktor Mishra jest lekarzem i znanym chirurgiem. Wykada
na wydziale medycyny R. A. Podar Medical College w Bombaju
oraz pracuje jako naczelny lekarz w Hospital M. A. Podar.
Aby zinterpretowa anatomi i fizjologi jogiczn, a take
psychologi jogi i zagadnienia orodkw psychicznych (czakr)
zgodnie ze wspczesn terminologi naukow, przeprowadzi
1348 sekcji. Swoje badania w dziedzinie psychologii, endokryno
logii oraz innych dziaw medycyny dr Mishra prowadzi w euro
pejskich, amerykaskich i indyjskich placwkach medycznych.
Ponadto, zarwno teoretycznie jak i praktycznie, pozna gruntow
nie radajog.
Gboki wpyw na rozwj duchowy dra Mishry wywarli dwaj
synni nauczyciele: Siankaracharya Shri Shankara, Purushottama
Teerthaji, przywdca Ruchu Sahja Yoga (Sidha Yogashram, Benares) i Baba Soma Nadha, przywdca Ruchu Radha-Soami
(Bombaj).
Ostatecznego guru znalaz w wielkim czowieku imieniem
Bhagavandas, ktry opuci swe ciao w 1957 r. w Bombaju, prze
ywszy ponad sto lat.

Wstp autora
W cigu niezliczonych inkarnacji czowiek y zahipnotyzowa
ny swoim ciaem. W niewiedzy mniema, e jego ja i wiadomo
ograniczaj si do samego ciaa. Kiedy dziki praktyce jogi usuwa
sw niewiedz wraz z przekonaniem o wasnej ograniczonoci,
wwczas ja, ktra jest nieskoczona i jedyna, wyania si sama
przez si, jak soce na rozchmurzonym niebie. Takie pojcia, jak
mczyzna, kobieta, zwierz, bg, dziecko, mio czy staro
narzucone zostay jani przez niewiedz. Dziki kontemplacji,
medytacji i skupieniu czowiek odkrywa prawdziw ja, ktra jest
wszechobecna, wszechmocna i wszechwiedzca.
Od najdawniejszych czasw czowiek zna i dowiadcza samadhi, osiga owiecenie i nirwan. Wspczenie wiele napisano
o nauce jogi i materiay na ten temat dayby na pewno obszerniej
szy ksigozbir, ni biblioteki dotyczce innych dziedzin. Tysice
ludzi na caym wiecie interesuje si nauk jogi. Take ostatnio
wydaje si wiele ksiek o jodze. Niektre pouczaj jak wchodzi
w stan samadhi i jak osign owiecenie. Niestety jake czsto
ksiki te do takich stwierdze jedynie pretenduj, nie mwic
naprawd w jaki sposb praktykowa. Zawieraj one mnstwo
dogmatw i bezuytecznych teorii oraz efektowne pustosowie.
Uwaam, e szkoda czasu czytelnika na takie lektury. Chce on
bowiem wiedzie jak. Niniejsza ksika mu to wyjani.
Czowiekowi wyksztaconemu na wspczesnych uczelniach
wschodu czy zachodu systemy jogi i wedanty, suce osiganiu
doskonaoci, mog si wyda jedynie rozwinitym procesem autohipnozy. Niewtpliwie gwn przyczyn zamieszania s niekt
rzy fanatyczni jogini i asceci oraz wyznawcy tantryzmu. Jednake
joga Patadalego w swojej oryginalnej postaci wolna jest od
takich wypacze.
6

Wszystkie dusze s potencjalnie boskie, lecz z powodu nie

wiedzy nie dochodz do swojej prawdziwej natury. Joga uwzgld
nia t bosko czowieka i proponuje swoim adeptom praktyki nie
wykluczajce innych metod, ktre mog by przydatne ze wzgldu
na okolicznoci i osobist sytuacj. Dlatego te joga wolna jest od
dogmatyzmu, ortodoksji i konserwatyzmu, cechujcych wszystkie
religie. Joga bowiem nie jest religi. Dziki jej metodom czowiek
rozwija swoj wiadomo, wznoszc j z utajonych, najgbszych
pokadw. Ta wewntrzna wiadomo jest rdem wszelakiego
ycia. Kade ciao jest boskim instrumentem, doskonaym nadaw
c i receptorem. Narzdy zmysowe peni funkcje odbiorcze, za
narzdy motoryczne dziaaj nadawczo. Umys kontroluje te dwa
rodzaje funkcji. Wszelkie ywe istoty, od jedno- do wielokomr
kowcw, posiadaj zdolnoci nadawcze i odbiorcze, ktre mog
rozwija si lub male. Dlatego te normalna percepcja czowieka
jest percepcj ograniczon ani naturaln, ani ostateczn, tylko
indywidualn, nieautentyczn i doran. Dziki dyscyplinie ciaa,
zmysw i umysu, czitta oczyszcza si dla wspaniaej wizji ducho
wej, a ucze jogi odkrywa, e prawdziwa inteligencja i pami s
od mechanizmu mzgowego niezalene. Umys ludzki posiada
zdolno postrzegania zupenie odmienn ni waciwoci piciu
zmysw. Pi zmysw posiadaj ludzie podobnie jak zwierzta i
moliwoci tych zmysw s ograniczone. Dopiero dziki prakty
kowaniu samadhi odkrywamy inne, niezwyke i nieznane dotd
wiaty. Kiedy przebudzi si wzrok duchowy czowieka, jego per
cepcja ulega tak wielkiemu rozszerzeniu, e porwna go mona
do lepca, ktry uzdrowiony, po raz pierwszy od duszego czasu
znw patrzy na wiat.
Istniej prawa natury i wiadomoci, ktre umoliwiaj prze
kroczenie zwykej percepcji oraz ujawnienie ukrytych zdolnoci.
Posugujc si metodami jogi, ucze rozwija si skupienia, oczy
szcza swj umys, potrafi kierowa uwag ku poszczeglnym czakrom i opanowuje swoj psychik w taki sposb, jak atleta opano
wuje ciao. Moe te rozwin wzrok duchowy i poznawa wiat
bez pomocy zmysw oraz uniezaleni si w niektrych dziaa
niach od zmysw fizycznych i mzgu.
Tak wic joga jest metod naukow, stanowi metodyczny
wysiek osigania doskonaoci poprzez kontrol elementw na-

tury fizycznej i psychicznej. Zadaniem jogi nie jest formuowanie

metafizycznych teorii, ale wskazywanie w jaki sposb osign
wyzwolenie dziki dyscyplinie umysu.
Jako e praktyka jogi wie si z filozofi sankhji, poyteczne
bdzie dla czytelnika zapoznanie si z Tablic I. Drzewo sankhji"
ukazuje, jak mona osign wyszy poziom wiadomoci dziki
przetworzeniu pacza mahabhuta" (piciu elementw grubych
i surowych) w pacza tanmatra" (pi elementw subtelnych
natury i wiadomoci), z kolei narzdw percepcji, narzdw
dziaania i pacza tanmatra" w ja kosmiczn (ahankara), jani
kosmicznej w inteligencj kosmiczn (mahat) oraz inteligencji
kosmicznej w Najwysz wiadomo.
JA jest jedno-bez-wtrego. Najwysza Natura i Najwysza
wiadomo s wieczn energi Puruszy, ktry przejawia i pod
trzymuje wszechwiat oraz powoduje jego inwolucj.
Przyczyn ludzkiego cierpienia jest niewiedza. Z niewiedz
zwizany jest dualizm. Dualizm znika, gdy niewiedza zniweczona
zostaje przez samadhi. Zoony, dualistyczny wiat znika dla czo
wieka wyzwolonego, ktry osiga nirwan prawdziw natur
duchow.
Znajduje si teraz czytelnik na pocztkowym etapie praktyki.
Podaem ju wszystkie niezbdne zasady i teorie, pomijajc inne,
nieprzydatne dla pocztkujcego. Przedstawione tutaj teoretycz
ne podstawy s esencj wszelkich zasad i teorii. Dziki praktyce,
w pniejszym czasie bdzie mg czytelnik rozszerzy swoj wie
dz teoretyczn.
Na kartach niniejszej ksiki nie napisano niczego, co nie
mogoby zosta sprawdzone wedug obiektywnych kryteriw
wspczesnej nauki. Lekarze, biologowie, psychologowie i fizycy
odkryli i zbadali du cz przedstawionych tutaj faktw. Jakkol
wiek wspczesna nauka i joga wydaj si poda zupenie r
nymi drogami, cele ich s podobne. Chciabym tutaj zaznaczy, e
sam jestem lekarzem medycyny oraz naukowcem XX wieku i
moje normy naukowe musz by odpowiednio wymagajce. Skoro
wybraem i preferuj jog, nie za inne filozofie czy metody, to
dlatego, e uznaem j za najbardziej praktyczn form wyraania
siebie i swojej wiedzy. Staraem si uczyni ten podrcznik moli
wie najkrtszym i zwizym, ale musiaem przy tym poda wszy8

stkie potrzebne i skuteczne metody radajogi, wyprbowane i

demonstrowane przez niezliczonych joginw w cigu tysicy lat.
Dziki tym praktykom bdzie mg czytelnik pozna swego mi
strza, sw ukryt prawdziw natur duchow, swoj wolno,
swoj wieczno, swoj nirwan.
W nastpnych rozdziaach omwi podstawy psychologii jogi
oraz elementy samadhijogi. Da to czytelnikowi klucz do kontaktu
z jego mistrzem, z Wieczystym Umysem.
Powiconych jest temu trzydzieci kolejnych lekcji. Nie nale
y ich czyta jak powie. Kad lekcj trzeba zrozumie, uzupe
ni wasnymi uwagami, przestudiowa schematy i objanienia ana
tomiczne, fizjologiczne oraz psychologiczne, ktre t lekcj ilu
struj, po czym dopiero przystpi do nastpnej.

Rozdzia I

Waciwe podejcie do jogi

Joga oznacza podporzdkowanie niszego pragnienia wy
szemu. Praktykujcy jog prowadzi swj umys od faszu ku
prawdzie, z ciemnoci ku wiatu, z niewiedzy ku mdroci, z blu,
cierpienia, choroby i mierci do szczcia, pokoju i wiecznoci.
Prowadzi go od nierealnoci ku rzeczywistoci.
Joga uczy nas metod kontrolowania fal mentalnych oraz zu
penego podporzdkowania ich wiadomoci podstawowej, od
wiecznie dziaajcej w kadym wraliwym bycie. Dla praktykuj
cego jog wiadomo ta jest wiecznym mistrzem. Bez zrozumie
nia tej zasady praktyka jogi nie jest moliwa.
Joga nie uznaje fizyki bez metafizyki oraz metafizyki bez
fizyki. Jest wic joga brakujcym ogniwem pomidzy tymi dwiema
dziedzinami; krytykuje je, gdy chc wystpowa oddzielnie i jed
noczy je w odwieczn zasad, ktra zwie si ostateczn rzeczywi
stoci.
Wielu ludzi interesuje si jog: jedni chc pozby si fizycz
nych i umysowych dolegliwoci oraz swojej saboci, inni za chc
pozyska okultystyczne zdolnoci. Filozofowie studiuj jog, aby
wzbogaci i oywi swoj filozofi, gdy bez praktyki jogi wedanta
i wszelka inna filozofia s jak ciao pozbawione ycia. Religijne
osoby stosuj metody jogiczne, aby poj prawd ukryt w werse
tach witych pism, gdy bez praktyki jogi wszelkie twierdzenia
zawarte w ksigach s pozbawione wartoci. Niektrzy uprawiaj
wypaczon jog, aby sta si zawodowymi hipnotyzerami. Jeszcze
inni traktuj jog jak egzotyczn ciekawostk, a s i tacy, ktrzy
pragn dziki niej zdoby magiczne moce (sidhi).
Jakkolwiek joga oczywicie daje wszystkie wyej wymienione
walory, jej prawdziwy cel wykracza poza takie aspiracje. Pewnego
10

razu do autora staroytnych Jogasutr, Patadalego, zwrci si

jego ucze: Napisae, panie, ksig medyczn o doranym le
czeniu umysowych i fizycznych dolegliwoci. Czy istnieje trway
sposb przezwycienia chorb, blu, cierpienia i mierci?" Wiel
ki jogin Patadali odpowiedzia: Joga i moksza s dwoma wiel
kimi stanami, w ktrych wszelkie dolegliwoci i cierpienia zostaj
trwale przezwycione".
Moksza, czyli nirwana, jest domostwem wiecznej wiadomo
ci. Joga jest wiedz, istnieniem, radoci, szczciem i pokojem,
jest niezawodnym narzdziem do osignicia nirwany. Tak wic
zasadniczy cel jogi to duchowe wyzwolenie czowieka z wizw
materialnych pragnie i trwae zwycistwo mdroci nad niewie
dz. Wszelkie inne osignicia poza nirwan, takie jak stany mi
styczne, magiczne moce, nadludzkie" zdolnoci i temu podobne,
s celami drugorzdnymi. Praktykujcych jog ostrzega si nie
ustannie przed tymi siami, demonstrowanie ich bowiem zaprze
paci moe cel wyszy, jakim jest pene zwycistwo nad wasn
niewiedz. Zezwala si uywa nadludzkich" mocy jogistycznych
tylko wwczas, gdy nie stoi to w sprzecznoci z ostatecznym celem.
Na tym polega zasadnicza rnica pomidzy joginem a fakirem i
innymi mistykami". Jeli kto praktykuje jog dla nadludzkich"
zdolnoci, powinien sobie jasno uwiadomi, e nie kroczy on
prawdziw drog jogi.
Reprezentanci rnych religii usiuj poczy jog ze swoimi
wyznaniami. Jest to niewaciwe. Bez wtpienia metody jogiczne
mog im pomc w praktykach medytacyjnych, ale sama joga
wykracza poza religi. Joga wykracza rwnie poza nauk, cho
wszystkie nauki w sobie zawiera. Metody naukowe mog odgry
wa w badaniu umysu jedynie rol pomocnicz; pene poznanie
umysu dokonuje si bezporednio dziki praktykom jogicznym.
Wbrew twierdzeniom niektrych autorw, joga nie jest wasnoci
adnego kraju. Naley ona do natury i wiadomoci; wszyscy maj
do niej rwne prawo.
Joga leczy wszelkie dolegliwoci fizyczne i umysowe w sposb
cakowicie pewny, bez szkody dla praktykujcego. Jest ona nauk
prost i atw do opanowania. W odrnieniu od innych nauk,
ktre badaj wycznie przedmiot, joga zajmuje si jednoczenie
badaniem podmiotu i przedmiotu.
11

W stanie medytacji umys uzyskuje niezwyk jasno i si,

dziki czemu panuje nad wszystkimi zmysami i narzdami. Joga
polega na sile umysu.
Niniejszy podrcznik przeznaczony jest dla uczniw rozpo
czynajcych nauk od pierwszej lekcji. Przedstawione w nim pra
ktyki s wyprbowane i stosowane przez studentw szk jogi w
Nowym Jorku i w Dayton.
Kurs ten zawiera wszystkie niezbdne wiadomoci i metody,
aby mg si sta, czytelniku, prawdziwym joginem. Ucz si ich,
wyprbuj je i stosuj. (Uwaga: w krtkim czasie, dziki praktykom
zawartym w niniejszym kursie, bdziesz w stanie wyleczy choroby
i sabo twego ciaa i umysu. Nie usiuj jednak leczy innych
pozostaw to zadanie lekarzom, ktrzy coraz lepiej znaj warto
jogi)Podejmujesz teraz nauk podstaw jogi w zastosowaniu do
twego umysu, zmysw i ciaa. Z praktycznego punktu widzenia
mona podzieli jog na osiem nastpujcych czonw:
1. Jamy kontrola umysu i fal mentalnych.
2. Nijamy przestrzeganie zasad etycznych.
3. Asany postawy ciaa.
4. Pranajama kontrolowanie prany (energii yciowej) za
pomoc praktyk oddechowych.
5. Pratjahara zupene rozlunienie wszystkich narzdw i
wycofanie si z wrae zmysowych.
6. Dharana przykucie uwagi do okrelonego przedmiotu
na zewntrz lub wewntrz ciaa.
7. Dhjana stae sugestie.
8. Samadhi peny rozwj woli i wiadomoci.
Trzy ostatnie czony maj dla przemiany umysu znaczenie
podstawowe, s bowiem rodkami bezporednimi, wewntrzny
mi". Pi pozostaych to rodki porednie, zewntrzne". Szcze
gowy opis wszystkich omiu czonw podany zostanie w nast
pnych rozdziaach. Teraz wystarczy si zapozna z kilkoma krt
kimi punktami:
1. Zaufanie: musisz niezomnie w siebie wierzy; tego co ci si
sugeruje, moesz dokona i dokonasz.
2. Nadzieja: cokolwiek jest sugerowane nastpi.
3. Stae sugestie.
12

4. Uwaga nie moe by rozproszona w czasie praktyki; od tego

zale jej rezultaty.
5. Zawsze pamitaj o wiecznej wiadomoci obecnej w twoim
sercu. Ona jest twym prawdziwym mistrzem. To ona wyzwoli ci
z wszelkich wizw. Przejawia si ona w tobie w postaci rnych
boskich dwikw (anahat nada), bdcych niewyraaln, subtel
n, cig wibracj muzyczn syszan" we wntrzu gowy. Podo
bna wibracja powstaje przy wymawianiu zgoski OM. Jeli nie
syszysz tych dwikw, nie martw si z czasem one si pojawi.
Jeli ich doznajesz, zastosuj je w przedstawionych dalej prakty
kach.

Rozdzia II

Moc sugestii: dharama, dhjana i samadhi

Wszechwiatem rzdz odwieczne prawa, ktre nigdy nie
zawodz. Prawami tymi zawiaduje sugestia wiadomoci podsta
wowej. Dziaa ona we wszystkich istotach, w kadym miejscu i
czasie, we wszystkich zdarzeniach i rzeczach, jest obecna zarwno
w zjawisku (fenomenie), jak i w noumenie, w tym co przejawione
i nieprzejawione. Dlatego te poznanie tych praw przez studenta
jogi jest bezwzgldnie konieczne.
W pierwszej lekcji zostao podanych osiem czonw, czyli
stopni jogi. Trzema ostatnimi byy: dharana (przykucie uwagi do
miejsca na zewntrz lub wewntrz ciaa), dhjana (sugestia) i samadhi (rozwj woli oraz intuicji). S one niezbdne do osignicia
najwyszej wiadomoci. Najwaniejszym z nich jest sugestia. Su
gestia to podstawowa przyczyna wszelkich zjawisk mentalnych.
Cay kosmos nie jest niczym innym jak sugesti; dziki niej istnieje
wiat. Ona jest najstarsz i najpotniejsz si przyrody. Cigle,
w kadej chwili poruszamy si dziki naszej sugestii. Najpierw
mylimy, potem za dziaamy. Noworodek nie potrafi chodzi, ale
dziki nieustannej sugestii kierowanej przez umys do ciaa, po
roku lub dwch latach prb dziecko opanowuje t umiejtno.
Ca nasz wiedz zawdziczamy sile sugestii. W szkoach i
na uniwersytetach uczymy si dziki sugestii naszych nauczycieli.
Dziecko, ktre przychodzi na wiat, nie wie niczego. Rozwijajc
si i dorastajc, czowiek uczy si za porednictwem sugestii czyn
nikw zewntrznych i wewntrznych. Dziki nieustannej sugestii
dziecko staje si dorosym czowiekiem. Caa aktualna wiedza i to
co pozna zamierzamy, staje si nasz wasnoci dziki sile suge14

stii. Nawet takie poznanie, ktre wydaje si nam bezporednie i

spontaniczne, zachodzi dziki mocy sugestii pierwotnej energii
twrczej, dziki wszechmocnemu, wszechobecnemu i wszechwie
dzcemu Kosmicznemu Umysowi Kosmicznej Inteligencji
Najwyszego. Wszelka wiedza bya tutaj przed tob i przed po
wstaniem tego wiata. Bdzie ona trwaa wiecznie przetrwa
ciebie i wiat. I to take stanie si za spraw wielkiej siy sugestii.
Prawo sugestii, prawo boskiej woli jest niezawodne i absolut
ne. Cay ten wiat: ignoranci i mdrcy, bogaci i biedni, wielcy i mali,
modzi i starzy, wszystko co ywe i martwe podporzdkowane jest
prawu sugestii. Nie ma wyjtku od tej reguy. Prdzej czy pniej
kada sugestia powoduje okrelony skutek. Ze czy dobre, ycie
nasze rozwija si wedug naszej nieustannej sugestii. I sugestia jest
najwaniejszym czynnikiem w praktyce jogi. Bez zrozumienia
praw i metod dziaania sugestii nie sposb osign doskonaej
wiadomoci. Istniej nastpujce rodzaje sugestii:
1. Sugestia fizyczna. Wraz z kad myl nasze ciao porusza
si w specjalny sposb. Kiedy kto przewodniczy zgromadzeniu,
jego rce wykonuj specyficzne gesty. Dziki sugestii rk i twarzy
moe on lepiej wyraa swoje myli przed publicznoci, ni oso
ba, ktra nie posuguje si gestami, czyli sugesti fizyczn. W jodze
jednak stosuje si sugestie o znacznie gbszym znaczeniu. S to
mudry, okrelone gesty koczyn, palcw etc, wykonywane sto
sownie do ruchu kundalini, sity magnetycznej ciaa. Istniej niezli
czone sugestie fizyczne, za kada z nich wie si z odpowiednim
poziomem rozwoju umysowego. Poznasz je czytelniku z czasem,
dziki wasnej praktyce jogi.
2. Sugestie zmysowe. Nieustannie nadajemy i odbieramy
sugestie za porednictwem naszych zmysw. Dziecko rozpoznaje
mio lub gniew w oczach swoich rodzicw. Korzystajc z oczu i
uszu, czytamy pisane sugestie i suchamy w szkole wykadw.
Dziki nozdrzom wchamy przyjemne lub przykre zapachy, za
przez skr czujemy dotyk i temperatur. Te i podobne sugestie
zw si sugestiami zmysowymi.
3. Sugestia sowna. Jest to szczeglny rodzaj sugestii. Dziki
niej powtarzamy nasze myli i pojcia, co odnosi skutek po pew
nym czasie. Nauczyciele uywaj sugestii sownej w stosunku do
uczniw. Mona poda niezliczone przykady tego typu sugestii.
15

4. Sugestia mentalna. Gdy sugesti powtarza si wycznie w

myli, jest to sugestia mentalna. To najsilniejszy rodzaj sugestii.
5. Sugestia rodowiskowa. Zalenie od stanu wiata wewn
trznego i zewntrznego, odbieramy sugesti rodowiska i reagu
jemy na ni. Nikt nie moe znosi duego upau lub mrozu bez
odpowiedniego zabezpieczenia ciaa. Oto przykad sugestii rodo
wiskowej.
6. Autosugestia. Jest to sugestia, ktr praktykujcy stosuj
wobec siebie samych, aby osign doskonao w jodze.
W rnych rodzajach sugestii posugujemy si si umysu i
mylami, ktre s podstaw wszelkiej sugestii. Nikt nie wypowie
dziaby sowa ani nie uczyni gestu, gdyby nie byo to wynikiem
jakiej myli. Sowa i czyny s tylko narzdziami myli, ktr
wyraaj. A zatem wszystkie sugestie s kontynuacj sugestii men
talnych: powstaj w umyle i w umyle si roztapiaj. Podstawa
wszystkich sugestii, sugestia mentalna, jest niezalena. Pozostae
rodzaje s zalene od myli. Jeli w jakiej mierze kontrolujesz
twj umys i fale mentalne, a sia magnetyczna, ktra wyraa twj
wewntrzny stan, promieniuje na innych ludzi, ulegaj oni wpy
wowi tej siy, zapominaj o cierpieniu i zmartwieniach, staj si
spokojni i agodni. Opanowuj wwczas swe saboci i stosownie
do wasnego przygotowania rozwijaj w sobie si woli. Widzc
twoj rado przy praktyce jogi i w codziennej pracy, staj si oni
doskonale spokojni nawet bez twojej rady. Dotyczy to przede
wszystkim ludzi szczerych i gorliwych. Czuj oni twj wpyw i
dostrzegaj, e budzisz ich umysy. Zdaj sobie spraw z twojej
pomocy, opieki oraz przewodnictwa i zdarza si, e sami wstpuj
na ciek jogi. Oto dlaczego ludzie wdruj od guru do guru, od
mistrza do mistrza, chcc zdoby przy jego pomocy si mental
n". I to wanie jest sugestia mentalna.
Sugestie mentalne s tak rzeczywiste jak otaczajcy nas
wszechwiat. Myli s przedmiotami i przedmioty s mylami.
Energi tworzy i kontroluje umys. Sugestia mentalna jest najpo
tniejsz si na wiecie. Umys to wszechwiat, a wszechwiat to
manifestacja Kosmicznego Umysu. Myl jest materi i wszystkie
rzeczy materialne s jedynie ekspresj umysu.
Fal mentalnych, siy mentalnej nie wi przyczyny, skutki,
czas i przestrze. Fale twego umysu mog dociera do gwiazd
16

oddalonych o miliony kilometrw. W jednej chwili moesz prze

kaza twe myli osobie, ktra znajduje si daleko od ciebie. Mo
esz poznawa zdarzenia minione i przysze w podobny sposb,
jak na rozoonej mapie przemierzasz rne kraje. Moesz osig
n te niezwyke zdolnoci dziki praktyce jogi. Twj umys moe
sta si doskonaym nadajnikiem i receptorem, dziaajcym rw
nie niezawodnie jak prawdziwa radiostacja. Gdy czytasz ksik
lub gazet, kiedy widzisz co, dotykasz, wchasz czy syszysz,
sprawia to wszystko sugestia mentalna, chocia zwykle nie zdajesz
sobie z tego sprawy. Bez sugestii mentalnej nie mgby sucha
radia, wykadu czy koncertu, ani rozmawiajcej z tob osoby
nie mgby w ogle robi niczego. Kiedy dostrzegasz jaki przed
miot, rozpoznajesz go i o nim mylisz, w kadej fazie tego procesu
obecna jest sugestia mentalna. Moesz czyta, dyskutowa filozo
ficzne problemy, przeprowadza dowody logiczne, rozwaa
przerne moliwoci w samym tylko umyle, nie korzystajc z
sugestii sownej.
Sugestia rodowiskowa czyli sugestia otoczenia, odgrywa w
rozwoju umysowym wan rol. Wie si ona z przebywaniem
wrd otaczajcych nas istot i przedmiotw. Jakakolwiek sugestia
pochodzca spoza umysu i wywierajca na niego swj wpyw, zwie
si sugesti rodowiskow. Ma ona due znaczenie w medytacji.
rodowisko naturalne (wodospady, rzeki, lasy, morze) wpywa
wyranie na stan umysu. Dlatego jogini wybieraj do medytacji
naturalne otoczenie. Rwnie pocztkujcy powinni przez czas
jaki odbywa swe praktyki medytacyjne na onie przyrody, na
przykad w piknym grskim zaktku. Nawet najbardziej niespo
kojny umys ulega wpywowi takiego otoczenia. Jeli pocztkujcy
nie robi postpw w medytacji, powinien zastanowi si nad ko
rzystn zmian swego rodowiska.
Sugesti, ktr kierujemy do wasnej wiadomoci, nazywa si
autosugesti. Moe ona posiada charakter sowny, mentalny lub
rodowiskowy. Auto" znaczy ja", sugestia oznacza wywieranie
na umys bezporedniego wpywu przy pomocy sowa, dwiku,
spojrzenia lub w jakikolwiek inny sposb. Autosugestia oznacza
wic oddziaywanie, wpywanie na samego siebie. Autosugestia
jest podstaw skupienia. Kiedy mistrzowie nauczaj jogi, jest to
sugesti, natomiast gdy medytuj, zachodzi autosugestia. Moemy
17

dostrzec nastpujcy fakt: albo przyjmujemy wci sugestie nasze

go umysu, albo te wpywamy na poprzez wasn sugesti. Kiedy
trapi nas zmartwienia, dzieje si to za spraw sugestii naszego
umysu. Czujemy si zniewoleni i bezsilni. A przecie moemy
sobie umys podporzdkowa i sta si wolni. Ulegajc sugestiom
wasnego umysu, ludzie skazuj siebie na cierpienie. Wszelkie
sugestie winny by podporzdkowane autosugestii. Musz by
aprobowane, jeli nie s sprzeczne z autosugesti i odrzucane, jeli
jej przecz. Autosugestia jest bezporednim i dynamicznym rod
kiem do osignicia samadhi.
Gdy fale mentalne wyaniaj si z umysu podwiadomego,
mamy do czynienia z sugesti, kiedy za nastpnie przyjmuj
posta idei, wyobrae itp., staj si wwczas czci wiadomego
umysu i osobowoci czowieka, ktry dziaa i reaguje wanie pod
ich wpywem. Jasne jest teraz, e za spraw autosugestii sia
mentalna gromadzi si, aby wytworzy jakikolwiek nawyk. Wszel
kie sugestie mentalne, sowne czy rodowiskowe, dziaaj za po
rednictwem autosugestii. Moemy wic powiedzie, e wszelkie
sugestie s autosugesti. Czowiek nie moe wykona adnej
pracy, jeli nie wzbudzi w sobie odpowiednich sugestii. Ludzkie
obawy, cierpienia i choroby zale rwnie od autosugestii. Jogini
przestrzegaj swoich uczniw przed dopuszczaniem do umysu
jakiejkolwiek destruktywnej sugestii. Wikszo ludzi cierpi z po
wodu destruktywnych sugestii pojawiajcych si w umyle w po
staci myli i wyobrae, natomiast jogini s radoni i spokojni, w
ich umysach bowiem goszcz zawsze boskie sugestie.
Sugestia jest kluczem do medytacji. Bez sugestii medytacja
nie jest moliwa. Ze sugestie przynosz nieszczcie, dobre suge
stie uszczliwiaj.
Najpierw sugestia pojawia si w umyle w postaci wyobrae
nia, myli, rozumowania czy refleksji. Potem przechodzi w zmysy
i mow, aby wreszcie trafi do narzdw dziaania i sta si
dziaaniem. A czowiek jest wanie taki, jakie s jego czyny.
Moemy zatem podzieli sugesti na cztery fazy:
1. faz umysow: mylenie, rozumowanie itp.,
2. faz mowy,
3. faz dziaania,
4. faz bycia i stawania si.
18

Autosugestia jest najlepszym i najskuteczniejszym lekar

stwem. Dziki niej moe czowiek pozby si lku przed blem i
cierpieniem, usun ze swego umysu konflikty, zwyciy mier
i wyzwoli si z wszelkich wizw. Nawet pocztkujcy ucze jogi
moe dziki autosugestii usun ze swego umysu i ciaa wszelkie
zakcenia.
Czowiek praktykujc jog moe pozby si hipnotycznego
stanu, w ktry popad przez destruktywne autosugestie moe
osign naturalny, zdrowy stan umysu.
Praktyka jogi jest dehipnotyzacj. Ludzie sami przysparzaj
sobie cierpie i przez szkodliwe autosugestie wpdzaj si w
nieszczcie. Wiele wspczesnych filmw, telewizja, powieci
sensacyjne wspdziaaj z tymi negatywnymi autosugestiami.
Dziki autosugestii mona odzyska zaufanie do wasnego
umysu. Mona przezwyciy cierpienie, lki i fobie oraz zapa
nowa nad niewiadomymi i wiadomymi falami mentalnymi. Ce
lem tego kursu jest przygotowanie pocztkujcego do opanowa
nia wasnych dolegliwoci umysowych i fizycznych, aby mg ra
dowa si yciem w wiecznej wiadomoci. Szczegowo i zarazem
przystpnie przedstawiona jest tutaj specjalna praktyka skupie
nia, z ktrej mog korzysta zarwno uczniowie pocztkujcy jak
i zaawansowani.
Usid wygodnie na pododze lub w fotelu. Najpierw poczuj
swj umys i si mentaln. Pozdrw teraz wszystkich duchowych
nauczycieli, mistrzw i joginw. Bd gotowy przyj to, co dobre
i poyteczne oraz odrzuci to, co faszywe i szkodliwe. Rozpocznij
dharan (przykucie uwagi). Skieruj uwag ku susiumnie (orod
kowemu ukadowi nerwowemu). Przejd teraz do dhjany (suge
stii). Prowad wytrwale sugesti od susiumny (orodkowego uka
du nerwowego) do niektrych czci ciaa. Zacznij na przykad od
ng i rozlunij je przy pomocy sugestii. Nastpnie brzuch, klatk
piersiow, ramiona i gow. Stosuj kolejno dharan (przykucie
uwagi), dhjan (sugesti) i samadhi (skupienie wiadomoci).
Pocztkowo bdziesz robi bardzo nieznaczne postpy. Przez
pierwsze dni czy nawet przez kilka pierwszych miesicy moesz
niczego nie odczuwa, jednak regularnie, codziennie wykonuj to
wiczenie. Z czasem bdziesz potrafi w jednej chwili zrelaksowa
19

cae ciao i przeyjesz cudowne dowiadczenie roztopienia si w

oceanie Najwyszej wiadomoci.
Istniej trzy stopnie pratjahary (relaksu):
1. Stan dharany. Zwie si go bardzo lekkim stanem albo
stanem zmian fizycznych. Znajdujc si w nim, ucze nie moe
otworzy oczu. Wszystkie minie zalene od woli (ramiona, rce,
nogi itd.) s cakowicie rozlunione i upione. Jednake ucze jest
wszystkiego wiadomy i jeli znajduje si w sali wicze, syszy
wskazwki mistrza.
2. Stan poredni. Jest to stan indywidualnego umysu oraz
indywidualnej wiadomoci. Ciao i zmysy s cakowicie posusz
ne sugestii mentalnej, pogrone w gbokim nie i zupenie
rozlunione. Umys jest wypeniony wiatem, za wiadomo
staje si jani medytujcego. Jest to stan dhjany (sugestii), w
ktrym umysu nie zaprztaj ju czynnoci narzdw motorycznych i zmysowych. Umys zblia si do oceanu Kosmicznej wia
domoci.
3. Samadhi. W tym stanie ciao jest gboko upione. Mona
wtedy na nim (nawet na sercu) bezbolenie przeprowadzi zabieg
chirurgiczny. Chocia ciao czowieka pogrone jest w gbokim
nie, nie jest to jednak zwyky sen. Umys doznaje owiecenia i
jednoczy si z Odwieczn Prawd. Snpradniata samadhi (owie
cenie) jest stanem zjednoczenia ze wiadomoci Kosmiczn.
Praktykuj codziennie i dowiadczaj tych stanw. Pojawi si
one stopniowo. Osignicie pierwszego stanu w cigu kilku mie
sicy wymagao bdzie z twej strony duej wytrwaoci i pracy.
Kiedy jednak dojdziesz do niego, w twej praktyce skupienia pojawi
si silna wiara i entuzjazm. Z czasem osigniesz take wysze
stany. Praktyka praktyka praktyka. Powtarzaj to sowo
tysice razy, a utrwali si ono w twej pamici.
Istnieje take czwarty stan zwany turia (asanpradniata lub
nirwikalpa samadhi). Dziki niemu osiga si doskonale czyst
wiadomo, jest si jednym-bez-wtrego". Cay wszechwiat
widzi si wwczas w sobie i tylko siebie dostrzec mona w kadym
miejscu wszechwiata. To jest nirwana cel wszelkich praktyk
jogicznych i prawdziwy cel naszego ycia. W urzeczywistnieniu go
adne pisma czy ksiki dopomc nie mog. Widzi si Ja dziki

20

jej wasnej mocy, podobnie jak o wicie nikn wszelkie wiata i

widzi si tylko soce.
Doszede teraz do koca lekcji drugiej. Przestudiuj j uwa
nie, przemyl i zrozum oraz praktykuj skupienie wedug podanych
wyej wskazwek.

Rozdzia III

Sanjama i joganidra
Zapoznae si ju, czytelniku, z takimi terminami jak: dharana, dhjana i samadhi (przykucie uwagi, sugestia i rozwj intuicji).
W cigu niewielu miesicy posidziesz dostateczn si woli, aby
wprowadzi swe ciao w samadhi. Gdy przykucie uwagi, sugestia
oraz intuicja wystpuj razem, mog one w uamku sekundy spo
wodowa samadhi. Kiedy te trzy elektromagnetyczne prdy psy
chiczne, zespolone w jeden nurt, zalewaj indywidualn wiado
mo, mamy wwczas sanjam (pen kontrol sity mentalnej).
Praktykuj wytrwale i osigaj sanjam. W stanie samadhi nie
bdziesz si zajmowa kontrol prdw mentalnych czy fizycz
nych, na jeden twj rozkaz bowiem cae ciao lub jakakolwiek jego
cz pogry si w gbokim nie, za wyzwolona wiadomo
roztopi si w oceanie wiecznego bytu, wiadomoci i szczcia.
Joganidra jest jedn z praktyk jogicznych. Joga" oznacza
skupienie, za nidra" sen, tak wic chodzi o sen bdcy wyni
kiem zupenego skupienia. Kiedy wykonujemy sanjam wraz ze
skupieniem oglnym lub lokalnym, wwczas odpowiednio cae
ciao lub jego cz zdaje si ulega gbokiemu paraliowi. W
stanie tym nie ma miejsca na jakiekolwiek wraenia zmysowe.
Ani koczyny, ani reszta ciaa, nie mog wykona najmniejszego
ruchu. Nie naley si jednak tego stanu obawia: to nie jest parali.
Joganidra to przekonujce zwycistwo umysu nad materi. Jest
to sen cakowicie rny od zwykego; mona go wywoa i pog
bia. Jeli podczas trwania tego stanu dokonuje si zabiegu chi
rurgicznego, pacjent nie czuje adnego blu, jak przy miejscowym
znieczuleniu. W stanie tym nie doznaje si blu, nie czuje zmiany
temperatur, nacisku czy dotyku. Nidra ta zaley od sanjamy, ktra

22

jest zupenym skupieniem. Jakkolwiek joganidra powoduje gbo

ki sen ciaa, umys jednak czuwa nieprzerwanie.
Nie tylko z nazwy, ale najzupeniej praktycznie umys staje si
panem ciaa i zmysw. Podobnie jak posugujcy si znieczule
niem chirurg usuwa chore tkanki ciaa, przywracajc pacjentowi
zdrowie, tak ucze jogi dziki anestezji joganidry usuwa wszelkie
umysowe i fizyczne dolegliwoci, ktre s skutkiem niezliczonych
wciele, a take chorb dziedziczonych po rodzicach za pored
nictwem zawartych w chromosomach genw. Dziki usuniciu
tych dolegliwoci umys oczyszcza si i janieje jak soce na
rozchmurzonym niebie.
Kiedy budzi si umys, budzi si rwnie kundalini (energia
magnetyczna ciaa). Praktykuj wytrwale sanjam.
Usid w wygodnej pozycji. Przykuj uwag do wybranej czci
ciaa. Niech to bd, na przykad, ramiona. Zacznij od nastpuj
cej sugestii: Teraz rozluni moje rami. Rozluniam rami.
Rozluniam moje ramiona,, rozluniam ramiona". Powtarzaj to
nieprzerwanie. Nastpnie wysyaj tak sugesti: Moje ramiona
s rozlunione, ramiona s rozlunione. Staj si coraz cisze,
staj si bardzo cikie. Chocia chciabym je poruszy i podnie,
nie mog, bo zostay cakowicie rozlunione dziki sile mego
umysu". Powtarzaj t sugesti. Pewnego dnia zauwaysz,e twoje
ramiona s naprawd w peni rozlunione, e znajduj si w stanie
joganidry. Zastosuj nastpnie t sam metod do innych czci
ciaa. Z czasem staniesz si panem caego twego ciaa. Jest to
najatwiejsza rzecz na wiecie, jeli tylko praktykujesz regularnie.
Poczujesz wtedy ogromny spokj i szczcie, rozbudzisz bowiem
w sobie potencjaln energi jani, ktra dotychczas przebywaa w
tobie upiona.
adne wartociowe osignicie nie dokona si bez praktyki i
dla praktyki nie ma rzeczy niemoliwych. Wielcy jogini byli kiedy
tacy jak ty dzisiaj. Tylko dziki wytrwaej praktyce jogi osignli
oni wyzwolenie.
Doszede, czytelniku, do koca lekcji trzeciej. Zanim pj
dziesz dalej, przestudiuj j, zrozum i opanuj.

23

Rozdzia IV

Czitta: umys, ego, intelekt. Prawa

umysu
Przed rozpoczciem praktyki skupienia musisz pozna swj
umys i rzdzce nim prawa. W poznaniu umysu dopomoe ci
obserwacja niemowlcia, starszego dziecka i dorosego czowieka.
Niemowl ma zwyczaj wkadania wszystkiego do ust. Nie odrnia
podmiotu od przedmiotu. Wszelkie przedmioty widzi jako siebie,
stara si je pochwyci i zje. Nie dostrzega ono rnicy midzy
dobrem i zem. Starsze dziecko ma ju poczucie dobra i za. ale
tylko w zwizku ze swym otoczeniem. Usiuje jednak zrozumie
rnic pomidzy dobrem i zem oraz midzy podmiotem i przed
miotem. Niekiedy za dobro uwaa zo i odwrotnie, niemniej jed
nak rozrnia je. Dorosy, normalnie rozwinity czowiek rozr
nia poprawnie dobro i zo, a take dostrzega ich wpyw na wasne
ycie. Z wiksz pewnoci siebie wyraa, ocenia rzeczy i swoje
otoczenie.
Czym dla rozwoju czowieka jest okres niemowlcy, tym sa
mym dla wiadomoci jest umys. Umys bowiem uwaa, i wszy
stkie rzeczy istniej dla niego samego. Wraz z rozwojem umysu
powstaje wiadomo ego. Jest ona od tego momentu podstaw
rzeczywistoci. Rodzaj wiadomoci, ktra rozumie co jest rzeczy
wiste, a co nie jest, i w rozwoju osobowym kieruje si rzeczywisto
ci, starajc si eliminowa ze swego ycia nierzeczywisto, zwie
si wiadomoci ego (analogia do starszego dziecka). wiado
mo intelektualna za spenia funkcje opiniujce (dorosy czo
wiek). Tak wic wiadomo ego peni funkcje wykonawcze, za
wiadomo intelektualna opiniuje. Ta ostatnia podejmuje decy
zje we wszystkich sprawach. O ile wiadomo ego jest podstaw

24

rzeczywistoci, to superego jest podstaw rzeczywistoci ostatecz

nej.
Te trzy rodzaje wiadomoci cile ze sob wsppracuj. Na
polu mentalnym tworz one wiat zwierzcy, na polu ego tworz
wiat ludzki, dziaajc za na polu superego, czyli intelektu, roz
praszaj niewiedz. Dla okrelenia wszystkich trzech cznie uy
wa si terminu technicznego czitta.
Sowo umys" posiada bardzo szeroki zakres znaczeniowy i
bywa uywane w odniesieniu do kadego rodzaju wiadomoci.
Aby pocztkujcy nie zgubi si w terminologii, zaznaczamy, e
omawiajc prawa umysu, traktujemy o wszystkich trzech: o umy
le, ego i superego tzn. o czitcie.
Praktyka jogi i autosugestii wymaga zrozumienia funkcji czitty
oraz jej praw. Podobnie jak w procesie umysowego i fizycznego
rozwoju niemowl staje si starszym dzieckiem i nastpnie doro
sym czowiekiem, tak dziki praktyce jogi umys przeksztaca si
w wiadomo ego, bdc podstaw rzeczywistoci, i wreszcie
wiadomo ego staje si intuicj, czyli podstaw ostatecznej rze
czywistoci. Tak jak infantylne zachowania kontrolowane s przez
charakter modzieczy, za nawyki modziecze przez postaw
dojrza, rwnie mentalne nawyki kontrolowane s przez ego,
za ego podporzdkowane jest intelektowi oraz intuicji.
Czitta jest polem walki, na ktrym nieustannie cieraj si siy
destruktywne i boskie. Ucze jogi winien opanowa te pierwsze i
rozwija sity boskie. To wanie jest zadaniem jogi. Powcignicie
niszej natury i rozwj wyszej dokonuje si w procesie medytacji.
Chocia czitty nie sposb praktycznie podzieli, dla lepszego wy
janienia tematu rozrnimy jednak nastpujce poziomy mental
ne:
1. Umys wiadomy (np. stan czuwania).
2. Umys podwiadomy (np. stan upienia i gbokiego snu).
3. Umys nadwiadomy (np. stan penego skupienia czyli samadhi).
Wyrni mona jeszcze stan niewiadomy i pwiadomy, ale
s to nienormalne stany umysowe, nalece do podwiadomoci.
wiadomy umys jest wynikiem dziaania cerebrum", czyli
mzgu fizycznego. Powstaje i rozwija si wraz z rozwojem mzgu
i ginie wraz z ciaem. Podwiadomy umys odpowiedzialny jest za
25

prac serca, trawienie, krwiobieg, oddychanie, powstawanie i roz

wj narzdw itd. Funkcjonuje on w ywym ciele i moe dziaa
niezalenie od niego nie ginie nigdy. Umys wiadomy nie jest
niczym innym jak ubocznym wytworem w procesie dziaania umy
su podwiadomego, bez ktrego istnie nie moe.
Kiedy dziki medytacji, kontemplacji i skupieniu energia psy
chiczna osiga wysz, subtelniejsz posta, zwie si ona wtedy
umysem nadwiadomym. Jest to stan wolnej wiadomoci czyli
samadhi. Zwykli ludzie znaj jedynie dwa stany umysu: wiadomy
i podwiadomy. Nadwiadomo jest manifestacj wiadomoci
Kosmicznej.
Dla pocztkujcych nie jest konieczne dyskutowanie wszy
stkich praw rzdzcych umysem, jednake przytoczenie niekt
rych moe by dla ucznia pomocne, pragnie on bowiem w peni
opanowa swj umys wiadomy i podwiadomy oraz dziki sile
sugestii osign nadwiadomy stan umysu.
1. Umysem nadwiadomym jest taki umys, ktry przejawia
nadwiadomo. Czowiek moe posi taki umys wycznie
dziki samadhi. W stanie tym czowiek odczuwa wok siebie i w
sobie obecno niewyczerpanego prdu energii magnetycznej.
Dowiadcza cudownego spokoju i szczcia. Dziki samadhi
wszelkie dolegliwoci fizyczne i umysowe znikaj. Wypenia czo
wieka wspaniae poczucie wolnoci; pojawiaj si tzw. moce jogiczne. Nie sposb opisa dowiadczenia nieskoczonoci. Celem
samadhi jest urzeczywistnienie umysu nadwiadomego.
2. Obecno energii psychicznej w susiumnie (w orodkowym
ukadzie nerwowym) przejawia si jako stan czuwania, ktry zwie
my umysem wiadomym. Kieruje on w pewnym stopniu narzda
mi dziaania i zmysami np. miniami zalenymi od woli, niekt
rymi narzdami i funkcjami ciaa, zmysami smaku, dotyku, powo
nienia, wzroku i suchu.
3. wiadomy umys pracuje od chwili przebudzenia do zani
cia.
4. Jakkolwiek wiadomy umys stara si odkrywa, co w yciu
jest realne i prawdziwe, jednake na kadym kroku napotyka
trudnoci i ponosi klski.
5. wiadomy umys rozwija si dziki odpowiednim wicze
niom, wychowaniu i sprzyjajcym warunkom. W niekorzystnych
26

warunkach, pozbawiony treningu i wychowania, sabnie.

6. Do funkcji wiadomego umysu naley dedukcja, indukcja,
postrzeganie, analizowanie, synteza i logiczne mylenie. Potrzeb
ny jest on w nauce i sztuce.
7. wiadomy umys pragnie sta si panem materii i ducha.
8. Jest to umys czuwania i dziaania. Osiga sukcesy i doznaje
poraek.
9. Dziki niemu wykonujemy nasz codzienn prac. Jest on
te stacj nadawcz.
10. wiadomy umys dysponuje cakowit swobod wyboru
pomidzy tym co boskie i destruktywne. Moe przyj lub odrzu
ci jakkolwiek drog, ide, propozycj czy sugesti, z ktr si
spotyka.
11. Sia wiadomego umysu jest ograniczona.
12. Umys ten nie moe jednoczenie pamita wszystkiego.
Jego przesze czynnoci i dowiadczenia przyjmuj form pamici
zmagazynowanej w podwiadomoci. Pami jego jest ograniczo
na i niedoskonaa, uzaleniona cakowicie od orodkowego uka
du nerwowego. Jeli ukad ten zostaje powanie uszkodzony lub
obumiera, wwczas wiadomy umys zapomina wszystko: swoje
imi, dzieci, rodzin, miasto etc.
13. wiadomy umys jest przyczyn niewoli lub wolnoci jani.
Gdy skania si ku przyziemnym, materialnym zainteresowaniom,
Ja popada w niewol. Kiedy jednak zwraca sj ku wyszemu
duchowemu yciu, Ja zostaje wyzwolona.
14. wiadomy umys peni decydujc rol w pojawianiu si
wszelkich stanw mentalnych.
15. wiadomy umys moe zmieni trucizn w nektar i nektar
w trucizn, wybra niebo lub pieko, ycie lub mier, niemiertel
no lub miertelno. Posiada on wszelkie moliwoci, aby sta
si najwysz drog wiodc do Boga i jest zdolny ciy ku
destrukcji.
16. wiadomy umys zwizanyjest z tzw. ciaem gstym (sthula
siarira).
17. Energia psychiczna eksploatowana w idzie i pingali (auto
nomicznym ukadzie nerwowym), majca swj orodek w susiumnie (orodkowym ukadzie nerwowym) stanowi umys podwiado
my.

27

18. Umys podwiadomy zwizany jest z tzw. ciaem subtel

nym (suksza siarira) i z ciaem przyczynowym (susiupsi siarira).
19. Wszystkie niewolitywne funkcje ciaa kontrolowane s
przez umys podwiadomy (np. minie niezalene od woli, narz
dy wewntrzne, praca serca, puc, nerek i gruczow dokrewnych,
przemiana materii).
20. Umys podwiadomy pracuje nieprzerwanie, w stanie czu
wania, snu zwyczajnego i gbokiego, podczas szoku, omdlenia,
piczki etc.
21. Przy piczce albo anestezji umys podwiadomy utrzymu
je prac serca i puc. Dziki niemu wszystkie funkcje niezalene
od woli s wypeniane.
22. Umys podwiadomy posiada nieskoczon zdolno
umierzania blu i cierpienia wiadomego umysu. Wjednej chwili
cierpienie i troski mog przesta istnie. Kiedy umys podwiado
my przejmuje na siebie kierowanie wszelkimi funkcjami, mwi si,
i czowiek staje si niewiadomy.
23. Umys podwiadomy jest zbiornikiem wszelkich przey,
dowiadcze i wspomnie. Projektuje je w takich stanach wiado
moci jak czuwanie i sen.
24. Umys podwiadomy w peni kontroluje wszystkie funkcje
i wraenia nalece do ciaa.
25. Do podwiadomego umysu maj dostp wszelkie odpo
wiednio sformuowane sugestie sowne, mentalne i rodowiskowe.
26. Sen zwyczajny i gboki to szczeglne stany umysu pod
wiadomego.
27. Umys podwiadomy reaguje na sugesti zalenie od jej
postaci. Na silne i bezporednie sugestie reaguje silnie i bezpo
rednio. Na rednie i sabe sugestie reaguje odpowiednio. Jeli
sugestie podawane s we nie, rejestruje je, ale bez reakcji.
28. Umys podwiadomy nie posiada imienia, postaci czy
osobowoci w przeciwiestwie do umysu wiadomego. Umys
podwiadomy dziaa jak Bg w peni bezinteresownie, podczas
gdy wiadomy umys pracuje jak czowiek domaga si rekom
pensaty i nagrody.
29. Kiedy umys wiadomy i podwiadomy jednocz si w
harmonii, tworz wwczas umys nadwiadomy.
30. Umys nadwiadomy posiada wieczny byt, wieczn m28

dro, pokj i szczliwo. Sprawuje on kontrol nad innymi

umysami. Dziki niemu ucze jogi moe osign pene wyzwo
lenie. Twoje powodzenie w jodze zaley od przejawienia si men
talnego stanu nadwiadomoci. Zapamitaj: wszystkie stany umy
su poza nadwiadomym s wzgldnie rzeczywiste, s bowiem
uwarunkowane. Bezwzgldnie i trwale rzeczywisty oraz nieuwarunkowany jest tylko stan nadwiadomoci. Kiedy nadwiadomy
stan ukae si na czystym niebie twego umysu, wszystkie inne
stany rozprosz si, tak jak noc rozpraszaj narodziny dnia. Nie
zalenie od rasy, narodowoci, pci i wieku, potencjalnie posiadaj
go wszyscy ludzie, jednak przejawia si on tylko dziki samadhi
(penemu skupieniu). Nadwiadomo jast istot i ukoronowa
niem wszystkich stanw umysu.
Celem jogi jest dopomoenie uczniowi w osigniciu stanu
nadwiadomoci. Interesuje nas wic przede wszystkim praktyka
i rozwj psychiczny, a nie sucha filozofia. Nauka jogi i jej zasady
zyskuj obecnie coraz wiksze znaczenie i uznanie na wiecie,
poniewa zgadzaj si ze wspczesnymi poszukiwaniami i bada
niami naukowymi. Jednake joga wyklucza bezuyteczne teorie,
odrzuca spekulacje i faszywe abstrakcje, koncentrujc si na
wiecznych prawach Najwyszej Natury.

Rozdzia V

Zasady praktykowania jogi

Zanim zapoznasz si z metodami jogicznymi, jest niezmiernie
wane, aby pozna zasady, ktrymi kieruj si jogini.
1. Musisz jasno zdawa sobie spraw z niezomnej decyzji
zmiany swego ycia i przetworzenia wasnego umysu wiadomego
i podwiadomego w umys nadwiadomy.
2. Wykorzystuj kad okazj, aby wzrasta w prawdzie i od
rzucaj zdecydowanie fasz oraz przesdy.
3. Wszelkie zmiany umysowe i fizyczne dokonuj si zgodnie
z prawami Najwyszej wiadomoci i Najwyszej Natury. Cho
cia dziecko pacze przed koniecznym zabiegiem chirurgicznym,
rodzice decyduj si na jego przeprowadzenie, majc na wzgl
dzie zdrowie dziecka. Podobnie i ty jeste zmartwiony i niespokoj.
ny, jednak ta operacja na twym umyle jest dozwolona prze2
natur, od tego bowiem zaley twj los. Rwnie sama mier nie
jest niczym innym jak wielk operacj: dziki niej staro zostaje
odrzucona i Ja inkarnuje si ponownie w ciele dziecka. Zasta
nw si nad tym zagadnieniem i wyzbyj si obaw o swe ciao i
umys.
4. Umys nieszczliwy i niespokojny jest niezdolny do skupie
nia. Do wszelkich stara, aby umys twj sta si pogodny
spokojny. Warunkiem wstpienia na ciek jogi jest spokj
umysu.
5. Rozwijaj w sobie wiar i nie ulegaj przygnbieniu.
6. Ufaj sobie i swemu umysowi; wierz, e osigniesz najwyszy
stan.
7. Jeli nie osigniesz niektrych pozytywnych rezultatw w
swej praktyce jogi, nie tra wiary. Brak dowiadczenia moe unie
moliwia dokonanie si najwyszych przemian w twoim umyle.
30

Przeszkod moe by te silny nawyk cigego utosamiania si z

materialnym umysem.
8. Wypracuj w sobie postaw wiadka wszelkich funkcji umy
sowych. Dziki temu przestaniesz by ulegym narzdziem umy
su, a staniesz si jego milczcym instruktorem. Nie wdawaj si z
umysem w adn gr, ani przez chwil nie graj roli jego sugi.
9. Mwienie prawdy, prostota i jasno wypowiedzi oraz spo
kj umysu, to niezawodne czynniki twego powodzenia.
10. Podczas skupienia winiene posiada niezachwian wiar
w siebie i w natur, ktra obecna jest w tobie i wok ciebie, ktra
jest matk soc, gwiazd i planet.
11. Nie bd nerwowy i niecierpliwy taka postawa moe
zaszkodzi rezultatom twej praktyki.

12. Wiedz, i mentalne i naturalne siy gotowe s ofiarowa ci

to, czego dotychczas w ogle nie znae. Boskie siy su ci zreszt
nieustannie, niezalenie od tego, czy zdajesz sobie z nich spraw,
czy nie; nawet przed narodzinami i po mierci, kiedy adna rzecz
materialna nie moe ci ju towarzyszy. Gdziekolwiek si udasz,
one bd tam przed tob.
13. Pamitaj, e moesz osign to wszystko, co zdobywali
wielcy jogini i wici w historii ludzkoci. Dziki wasnym czynom
moesz przemieni si w syna Boego, a nawet zjednoczy si z
samym Bogiem. Nie ma dla ciebie rzeczy niemoliwych.
14. Myl na wszystko reaguje sceptycznie. Nie jest to postawa
waciwa. Wtpliwoci i brak wiary mog zniweczy rezultaty twej
praktyki. Naogowy sceptycyzm nie prowadzi do niczego i nie daje
szczcia. Zazwyczaj na pocztku praktyki wystpuj wtpliwoci
i wahania, ale wraz z pojawieniem si pierwszych pozytywnych
wynikw skupienia ten sam umys reaguje entuzjazmem i rado
ci. Dziki tego rodzaju falom mentalnym nie mona pozna
adnej religii, filozofii ani Boga. Licz si dla nich tylko fakty
poznawane w bezporednim dowiadczeniu. Musisz wic teraz te
fale mentalne opanowa. Niebawem i one bd mogy doceni
twoje osignicia. Kiedy bezporednio dowiadcz, czym jest ele
ktromagnetyczny prd Najwyszej wiadomoci, wwczas prze
mienia si w twego bliskiego przyjaciela. Jeli teraz opanujesz
wtpliwoci i wahania oraz poprawnie przeprowadzisz autosuge
sti, fale te znacznie osabn i nie zaszkodz twej praktyce.
31

15. Praktyka jogi otworzy twoje trzecie oko" zwane take

diwja driszti" i boskie oko".
16. Wymagaj od materialnego umysu zupenego spokoju i
opanuj go w peni. Kiedy osigniesz nad nim cakowit kontrol,
nic nie bdzie zakcao twej praktyki.
17. Traktuj praktyk jogi powanie. Jeli bowiem bdziesz j
wykonywa powierzchownie, moesz straci zapa i wiar w siebie.
18. Dowiadczajc jakiej niezwykej wizji, nie lkaj si, lecz
spokojnie pozwl jej min. Uleganie lkowi mogoby spowodo
wa kryzys nerwowy. adna krzywda spotka ci nie moe. Jeli
jakie przywidzenie przeszkodzi ci w praktyce, przyjmij wygodn
pozycj i przeprowad magnetyzowanie ciaa. Umys uspokoi si
bardzo szybko.
19. Inn szkodliw fal mentaln zakcajc spokj umysu
jest arogancja. Rezultatem osiganym dziki praktyce towarzyszy
niekiedy pycha i zarozumiao, ktre z kolei prowadz do zaka
mania. Bd rozwany i skromny. Nie osigniesz niczego ponadto,
co przed tob urzeczywistnili jogini. I nie jest to twoj zasug, ale
Najwyszej wiadomoci, ktra chce suy wszystkim ywym isto
tom.
20. Jasno sformuowana waciwa sugestia ma due znacze
nie. Jeli nie rozpoczniesz praktyki lapidarn i siln autosugesti,
umys twj zacznie wytwarza wasne sugestie i znajdziesz si pod
jego wpywem. Opanuj swj umys przy pomocy silnej autosuge
stii; nie ulegaj materialnemu umysowi.
Ukoczye teraz pit lekcj. Zamknij oczy i przypomnij
sobie wszystkie podane w niej zasady. Zastanw si nad nimi.
Przeczytaj lekcj ponownie, zamknij oczy i raz jeszcze odtwrz j
w pamici.
Aby w peni zrozumie temat i osiga wysze rezultaty w
praktyce jogi, uzupeniaj swoj wiedz z zakresu anatomii, psy
chologii i innych nauk.
Nie ma wikszej rzeczy ni poznanie samego siebie. Wykonuj
autosugesti (dhjan), ktra jest najwiksz si w praktyce sku
pienia. Czytaj, zrozum, praktykuj i odczuwaj.

32

Rozdzia VI

Trataka: wiczenie wzroku

Jeli przykucie uwagi, sugestia i skupienie (stanowice sanjam) zwizane s z powierzchni ciaa lub z jakimkolwiek przed
miotem zewntrznym- zachodzi wwczas trataka. Aby t praktyk
szybko i skutecznie opanowa, naley pilnie przestrzega wskaz
wek zawartych w tekcie lub instrukcji mistrza. W rozdziale niniej
szym przedstawione s metody o duym znaczeniu dla ucznia jogi.
Tylko sugestia jest w tej chwili dla nas waniejsza ni trataka. Sia
wzroku jest bardzo potrzebna do opanowania fal mentalnych i
uciszenia umysu. Be2 znajomoci trataki nie sposb praktykowa
pratjahary i joganidry> ktre omwimy w nastpnych czciach
kursu.
Do praktyki potrzebny ci jest niekrpujcy, cichy pokj.
Oto rodzaje trataki:
1. Trataka zwizana z powierzchni ciaa:
a) Nasagra driszti (wzrok ku nozdrzom). Trzymaj oczy pprzymknite i skieruj wzrok ku czubkowi nosa. Stosuj to wiczenie
regularnie, rano i wieczorem. Jeli oczy zmcz si i zaczn zawi,
zamknij je i przez chwil medytuj. Gdy minie zmczenie, konty
nuuj przerwane wiczenie. Pocztkowo moesz mie przykre sen
sacje, takie jak bl gowy czy nudnoci. Nie przejmuj si nimi
jednak, s to reakcje przemijajce. Gdy poczujesz tego typu re
akcje, zamknij oczy i medytuj o anahat nada" (dwiku OM).
Pogbiaj stopniowo sw praktyk i wzmacniaj tratak. Na poczt
ku przeznaczaj na wiczenia pi minut jednorazowo. Trataka
przebudzi twoj kufidalini shakti", energi potencjaln znajdu
jc si w susiumnie (orodkowym ukadzie nerwowym). Za po
rednictwem nerww czaszkowych (szczeglnie wzrokowych i w
chowych) oraz nerww rdzeniowych, trataka stymulowa bdzie
33

wszystkie czci twojego mzgu. Praktyka ta niesie ze sob wspa

niae doznania. Poczujesz przyjemn wo wok siebie, ktra
usunie wszelkie ble gowy. Dziki temu wiczeniu bardzo szybko
bdziesz w stanie opanowa bdzce fale mentalne, ktre wya
niaj si z twej pamici. Praktykujc nasagra driszti regularnie
przez kilka miesicy, bdziesz mg opanowa umysowe i fizycz
ne dolegliwoci oraz sprawi, e twj dotychczas niespokojny
umys uciszy si bez trudnoci.
Uwaga: nasagra driszti bezporednio wpywa na cay orod
kowy, a take na obwodowy ukad nerwowy, dziki nerwom wzro
kowym i wchowym oraz ich wknom kojarzeniowym. Naley
wic wykonywa to wiczenie powoli i uwanie. Nie mona go
podejmowa bez uprzedniej konsultacji z kompetentnym instru
ktorem.
b) Bhruradhja driszti (wzrok ku czou). Skieruj teraz uwag ku
orodkowi pomidzy brwiami. Przykuj wzrok do tego miejsca.
Podobnie jak poprzednie, wiczenie to powoduje opanowanie
bdzcych myli i uciszenie umysu.
Oba wiczenia wpywaj korzystnie na orodkowy oraz na
autonomiczny ukad nerwowy, dziki odpowiednim synapsom
(poczeniom) nerww czaszkowych, gwnie tych, ktre uner
wiaj nos, oczy, twarz i szyj. W nasagra driszti przykucie uwagi,
sugestia i skupienie skierowane s ku nozdrzom (czubek nosa), a
stamtd do orodkowego ukadu nerwowego, natomiast w bhru
radhja driszti zwizane s z orodkiem pomidzy brwiami zwanym
trzecim okiem" lub okiem mdroci". W pierwszym wiczeniu
odsonita jest dolna cz oczu, za w drugim grna. Inne rnice
pomidzy obu wiczeniami poznasz w trakcie praktyki.
2. Trataka na przedmiotach zewntrznych. Zdobd fotogra
fi doskonaego jogina lub wyzwolonego mistrza, albo te przygo
tuj jaki may, okrgy przedmiot. Zdjcie lub wybrany przedmiot
(jeli nie posiadasz odpowiedniego zdjcia, wykorzystaj pask,
okrg miniaturk lub po prostu mae kko) przytwierd do
ciany w swoim pokoju. Uznaj ten wybrany przedmiot za symbol
Najwyszej wiadomoci i Najwyszej Natury. Przyjmij odpowie
dnio wygodn pozycj, aby mg widzie przedmiot wiczenia z
atwoci; nie siadaj za blisko ani za daleko. Wpatruj si we
nieruchomo. Praktykuj regularnie i wytrwale. Nigdy nie przedu34

aj wiczenia poza moment, gdy poczujesz zmczenie oczu. Kiedy

pojawi si zmczenie, zamknij oczy i medytuj. Kilkumiesiczna
regularna praktyka zwikszy si twego wzroku tak znacznie, e
bdziesz mg wykonywa t tratak bez zmczenia i mrugania
powiekami.
Jeli jednak zauwaysz brak postpw w twej praktyce trataki,
albo bdzie ci ona przysparza trudnoci, przeprowad nastpu
jcy zabieg:
Przyoywszy delikatnie do powiek dwa palce, wskazujcy i
rodkowy, trzymaj oczy zamknite przez kilka chwil i wysyaj
sugesti: Relaksuj moje oczy, rozluniam powieki". Powtarzaj
t sugesti odczuwajc, e zmczenie znika bez ladu, gdy powie
ki staj si cikie i cae oczy odpoczywaj w gbokim nie
joganidry. Zabieg ten likwiduje wszelkie trudnoci. Praktykuj tra
tak, aby rozwin si woli. Ma to due znaczenie dla przyszych
rezultatw twej pratjahary i sanjamy. Umacniaj wiar w siebie i
zapa do jogi.
3. Trataka na wietle niebieskim. Przygotuj niewielk lampk
nocn z ma niebiesk arwk o sabej mocy. Postaw j przy
ku lub w innym odpowiednim miejscu, aby mg patrze na
ni bez trudnoci. Wcz lampk i po si na ku albo na
dywanie. U ramiona i nogi w relaksowej, wygodnej pozycji.
aden misie nie moe by usztywniony ani napity. Roz
ramiona i nogi w taki sposb, aby nie stykay si z reszt ciaa. W
pniejszym etapie praktyki bdziesz mg poczy rce i skrzy
owa nogi. Wpatruj si nieruchomo w niebiesk arwk, nie
mrugajc powiekami. rdo wiata znajduje si na wprost twojej
twarzy; intensywnie si w nie wpatrujesz. Rozpocznij pratjahar.
Rozlunij nogi, brzuch, klatk piersiow, szyj, ramiona i gow.
Poczujesz, e coraz bardziej si rozluniaj s rozlunione;
magnetyzuj si s w peni namagnetyzowane; i e cae ciao
wypenia energia magnetyczna.
Stopniowo zaczniesz traci wszelkie wraenia cielesne. Wszy
stkie minie bd znieczulone; nawet minie twarzy i warg
rozluniaj si cakowicie. Zaczniesz wchodzi w wiat sanpradniata samadhi. Nigdy nie zapomnij przeprowadzi dharany, dhjany i samadhi (przykucia uwagi, sugestii i skupienia), nawet ww
czas, gdy nie bdziesz jeszcze posiada umiejtnoci czenia si
35

ze wiadomoci Najwysz. Z czasem, dziki praktyce, rozwi

niesz si woli i zdoasz opanowa swj umys podwiadomy, tak
e bdzie on zupenie posuszny twej wiadomej sugestii.
Uwaga: Moesz stosowa inne warianty ostatniego wiczenia,
ustawiajc lampk poza sob i wpatrujc si w niebieskie wiato,
ktre rzuca ona na pokj, albo te ustawiajc lampk poza wybra
nym przedmiotem).
Joga daje ci do dyspozycji odpowiednie metody opanowania
fal mentalnych i osignicia samadhi (najwyszego stanu wiado
moci). Metody te zostay wyprbowane i udoskonalone przez
niezliczonych joginw w cigu wielu wiekw.
Poza wszelkimi metodami sucymi do osignicia joganidry
i samadhi, musisz utrwala w sobie cakowit pewno, e sia
twojej sugestii i jej wpyw na umys s niezawodne. Nigdy nie mw:
Bd si stara skupi, bd si stara opanowa mj umys, bd
si stara przezwyciy moje trudnoci". S to sugestie negatywne
i szkodliwe, ktre mog ci przysporzy niepowodze i osabi tw
wiar we wasne moliwoci. Unikaj negatywnych sugestii.
Formuuj sugestie jasno, pewnie i zdecydowanie: Kontroluj
mj umys i wszelkie fale mentalne. Magnetyzuj cae moje ciao.
Zwracam si ku Najwyszej Naturze i Najwyszej wiadomoci,
ktre posiadaj wieczny byt, mdro i pokj, i ktre s moj
prawdziw istot. Jestem niemiertelny, jestem inkarnacj czystoj
ci i prawoci. Teraz wprowadz moje ciao w stan joganidry na
taki to, a taki okres czasu". Zarwno do trataki jak i do innych
praktyk jogicznych potrzeba ci wielkiej siy sugestii, wielkiej wiary,
ufnoci i zapau. Wiedz, e Najwysza Natura sprzyja tobie i
bogosawi twoje wysiki.
Zapamitaj te sowa Buddy:
Osign Ostateczn Prawd i Ostateczn Rzeczywisto
jedyny cel mojego ycia na tym wiecie, nie patrzc czy moje ciao
ostanie si, czy zginie. Czonki i koci moje mog zosta unice
stwione albo mog pozosta przy mnie ja odkryj Prawdziw
Form Wszechwiata. Takie dobro po niezliczonych wcieleniach:
posiadem ludzkie ciao! Nie strac mojej zotej szansy, na pewno
osign samadhi i Rzeczywisto Najwyszej wiadomoci. Niech
przychodz nieszczcia i mijaj, niech gry wal si na moj
gow nie wyrzekn si mojej obietnicy: osign nirwan".
36

Doszede teraz do koca szstej lekcji. Zamknij ksik.

Od j na chwil, po czym znowu, powoli i uwanie czytaj t
lekcj, az zrozumiesz j dobrze i utrwalisz w pamici.

Rozdzia VII

Pratajahara

Zapoznae si ju, czytelniku, ze wstpnymi dziaaniami ni

niejszego kursu, jeste wic przygotowany do zaawansowanej pra
ktyki skupienia. Najpierw przystpisz do pratjahary.
Pratajahara nazywamy wycofanie energii i wiadomoci z
dziaalnoci zewntrznej oraz skierowanie tej energii i wiadomo
ci do umysu za porednictwem siusiumny (orodkowego ukadu
nerwowego).
Pratjahara skada si zatem z dwch czci:
1. Wycofanie energii i wiadomoci z narzdw dziaania
zmysw.
2. Poczenie tej energii i wiadomoci z narzdem central
nym, z umysem, za porednictwem susiumny (orodkowego uka
du nerwowego).
Te dwa elementy pratjahary nastpuj jednoczenie z sanja^
m (przykuciem uwagi, sugesti i skupieniem). Tak wic pratja
hara jest uzupenieniem sanjany. Bez pratjahary nie sposb sanjamy osign.
Zastosowanie pratjahary do ciaa jest dwojakie: miejscowe i
oglne. Wynikaj wic z tego dwa rodzaje skupienia:
1. Miejscowe skupienie przy pomocy miejscowej pratjahry.
2. Oglne skupienie przy pomocy oglnej pratjahry.
Kiedy pratjahr stosuje si lokalnie do ramion, ng, tuowia,
szyi, twarzy, oczu etc, energia i wiadomo wycofane zostaj
tylko z jednego okrelonego regionu ciaa i skierowane do narzdu
centralnego (umysu). Przykucie uwagi, sugestia i skupienie (czyli
sanjama) take wwczas nastpuj. W konsekwencji magnetyzuje
si tylko jeden wybrany region ciaa. Gdy pratjahra jest oglna,
energia i wiadomo zostaj wycofane z caego ciaa, take z
38

narzdw dziaania i zmysw, oraz skierowane do umysu przy

wsppracy caego orodkowego ukadu nerwowego. Jednake
dla pocztkujcych pratjahara oglna i oglne skupienie s na
razie zbyt trudne. Winni najpierw opanowa skupienie miejscowe
i dopiero potem przej do oglnego wariantu praktyki.
Energia podwiadomego umysu jest bardzo rozproszona i
nieustannie le wykorzystywana przez autonomiczny ukad ner
wowy. W czasie niezliczonych wciele wysyalimy do naszej pod
wiadomoci materialistyczne sugestie, dlatego teraz nasza wola
nie ma wpywu na wiele funkcji psychofizycznych. Popadlimy w
hipnoz przez nasze wasne bdy i faszywe sugestie, uwaajc
siebie wycznie za ciao, mimo e prawdziwa nasza natura jest
wieczna, wszechwiedzca, wszechmocna i wszechobecna.
Pratjahara jest procesem oddziaujcym na mechanizm per
cepcji, procesem, ktry umoliwi ci przeprowadzenie energii z
umysu podwiadomego do umysu wiadomego i nadwiadomego, a take pozwoli ci oczyci umys z hipnotycznego wpywu
niewiedzy. Gdy ustan fizyczne i umysowe dolegliwoci oraz znik
nie niewiedza, twj nadwiadomy umys podobny bdzie socu
janiejcemu na czystym niebie. Dziki praktyce pratjahary b
dziesz mg w peni doceni moc przykucia uwagi, sugestii oraz
skupienia. Pratjahara rozwinie w tobie si woli i wiar we wasne
moliwoci.
Praktyka magnetycznego doznania:
Wszechwiat peen jest magnetycznej energii. Silne prdy
magnetyczne przechodz przez nas i s obecne w naszym otocze
niu. yjemy w oceanie magnetyzmu, jakkolwiek pocztkujcy nie
zdaj sobie z tego sprawy.
Przedstawimy teraz kilka prostych wicze, ktre umoliwi
pocztkujcym to magnetyczne doznanie.
Usid w nasonecznionym miejscu i patrz nieruchomo przed
siebie. Dostrzeesz obfity deszcz wibrujcych subtelnych czste
czek natury. Wkrtce bdziesz widzia te wietliste, wibrujce
drobiny take wok siebie i w sobie.
Usid w nasonecznionym miejscu. Zamknij oczy. Cokol
wiek teraz zobaczysz, bdzie to rodzajem prdu magnetycznego.
Prowad do na wysokoci zamknitych oczu; dostrzeesz
przesuwajcy si jej cie. Doznanie to zawdziczasz swym ner39

wom wzrokowym, wraliwym na prd magnetyczny. Nadal trzy

majc oczy zamknite, unie gow i zwr twarz ku socu. Do
strzeesz, e cay wszechwiat wypenia energia magnetyczna o
barwie czerwonej. Przesu teraz do przed oczami, a zauwaysz,
e kolor zmieni si na fioletowy i niebieski.
Przez kilka sekund patrz w soce i obserwuj wietliste drobi
ny, po czym szybko zamknij oczy. Zauwaysz, e doznanie energii
magnetycznej zmienio si, gdy siatkwka oka reaguje na sub
stancje chemiczne.
Siedzc w nasonecznionym miejscu, wpatruj si nieruchomo
w widnokrg. Zaczniesz dostrzega odblask wiata sonecznego
w kadym miejscu widnokrgu i na ziemi. Poczujesz silne wzru
szenie i wielk rado. Po kilku miesicach praktyki dostrzega
bdziesz wieczne wiato w sobie i wok siebie, wiato, ktre
niesie ycie wszystkiemu co istnieje w przyrodzie.
Siedzc w swoim pokoju lub w jakimkolwiek innym cichym
miejscu, przeprowadzaj nastpujce wiczenia:
1. Majc oczy otwarte, dostrzegaj rne prdy i ruch atomw.
Po kilku miesicach tej praktyki zobaczysz, e twj pokj peen
jest wiate i prdw magnetycznych.
2. Zamknij oczy i obserwuj wraenia nerww wzrokowych.
Pocztkowo dostrzega bdziesz wok siebie zupen ciemno.
Po pewnym czasie zauwaysz, e gboka ciemno si rozrzedza
i wreszcie ustpuje miejsca rnemu wiatu. Bdziesz widzia
wok siebie cudowne wiato.
Przeprowadzaj te wiczenia o rnych porach i w rnych
warunkach: przy wietle dziennym, wieczorem, w ciemnoci, w
pmroku, przy sztucznym wietle, w penym socu, przy wietle
ksiyca itd.
Praktyki te maj na celu przebudzenie twego umysu i otwar
cie subtelnych kanaw pozazmysowych. Gdy zobaczysz jak wiel
ka jest potga natury, nie lkaj si. Ona jest tw matk i nie
pozwoli, by dozna jakiejkolwiek krzywdy. Nie denerwuj si.
Nerwowo jest zjawiskiem pochodzcym z indywidualnego umy
su, ale pamitaj te, e wie si ona ze wzmoon wraliwoci.
Musisz zuytkowa t wiksz wraliwo w praktyce jogi i w
rozwoju siy woli, dziki czemu poznasz prawdziw natur twego
umysu i otaczajcy wiat.

40

Pamitaj, aby podczas praktyki skupienia i w trakcie innych

wicze dysponowa odpowiednimi sugestiami i sowami. Waci
we sowa i sugestie s wanym czynnikiem w praktykach jogicznych. Przy pomocy tych czynnikw oraz pozostaych elementw
pratjahary bdziesz mg skutecznie wpywa na twj umys pod
wiadomy, za po kilkumiesicznej praktyce poczujesz niezomn
wiar w siebie i zharmonizujesz w peni tw podwiadomo z
natur.
Doszede teraz do koca lekcji sidmej. Przeczytaj j ponow
nie, aby jasno zrozumie poszczeglne etapy praktyki pratjahary.
Celem kadego rozdziau tej ksiki jest przyczyni si do
wzrastania twego zrozumienia i woli, aby osign doskonao w
praktyce samadhi.

Rozdzia VIII

Praktyka pratjahary z wykorzysta

niem czakr
Dla celw praktycznych przy miejscowej pratjaharze i miej
scowym skupieniu wprowadza si podzia ciaa na siedem stref.
Podzia ten uwzgldnia aspekty: anatomiczny, fizjologiczny i psy
chologiczny. Kada ze stref kontrolowana jest przez jedn czakr
(orodek neurohormonalny).
1. Pierwszy orodek zwany w jodze muladhara kontroluje i
reguluje funkcje mskich i eskich narzdw pciowych. T dro
g umys podwiadomy nieustannie rozadowuje energi psychi
czn. Zmobilizuj siy twego umysu i odprowad ca energi z
narzdw pciowych do dolnej czci susiumny (orodkowego
ukadu nerwowego). Relaksuj moje narzdy pciowe. Poddaj
si one relaksowi. Cakowicie nad nimi panuj". Powtarzaj t
sugesti, a wkrtce zauwaysz, e kontrolujesz w peni sw aktyw
no seksualn. Dziki wykonywaniu pratjahary na tej czakrze
opanowuje si gniew i podliwo.
2. Drug czakr jest swadhisztliana. Orodek ten znajduje si
w strefie ldwiowej. Kontroluje obie nogi. Rozluniam moje
nogi; rozluniaj si zupenie, staj si cikie, coraz cisze" itd.
Powtrz t formuk trzy razy. Dziki twej uwadze i sugestii
poczujesz, jak si pojawiaj odpowiednie wraenia. Cae nogi
bd teraz posuszne twoim nakazom. Jeli zechcesz, stan si
zimne jak ld, a moesz take sprawi, e si niesamowicie roz
grzej. Zrelaksuj si na twoje danie. Bdziesz mg usun z
nich wszelkie ble i choroby. Gdyby twoje nogi teraz obcito, nie
odczuwaby adnego blu. Poczujesz magnetyczn pulsacj, cyr
kulacj i wibracj w obu nogach. Po kilku miesicach praktyki

42

bd one w jednej chwili reagowa posusznie na twoje polecenia.

Bdziesz mg wtedy opanowa nawet ukryte dolegliwoci tego
regionu ciaa. 3. Trzeci czakr jest manipura. Kontroluje ona wszystkie
narzdy brzuszne. Orodek ten znajduje si w susiumnie (orod
kowym ukadzie nerwowym) ponad stref ldwiow. Skieruj si
myli do narzdw brzusznych. Wysyaj sugesti. Najpierw opanuj
przy pomocy sugestii wszystkie dolegliwoci tego regionu ciaa.
Poczujesz w obrbie jamy brzusznej pulsacj magnetyczn.
Wszelkie ukryte choroby i dolegliwoci ustpi pod jej wpywem.
Teraz zdrowe narzdy brzuszne bd funkcjonoway normalnie i
sprawnie. Poczujesz ogromn rado i zadowolenie.
4. Czwart czakr jest anahata, kontrolujca stref klatki
piersiowej. Orodek ten pooony jest rwnie w susiumnie
(orodkowym ukadzie nerwowym). Zrelaksuj klatk piersiow.
Gdy si ona rozluni, poczujesz jak od serca do wszystkich czci
ciaa rozchodz si prdy magnetyczne. Cae ciao wypeni wibra
cja i pulsacja magnetyczna. Dla peniejszych i szybszych efektw
ureguluj oddychanie. Nie sposb opisa dowiadcze, ktre daje
anahata. Praktykuj i przeywaj je.
5. Pit czakr jest wisiudha znajdujca si w szyi. Orodek
ten kontroluje rejon szyi, ramiona oraz czci ciaa znajdujce si
powyej i poniej szyi. Szyja jest gwnym orodkiem pratjahary.
Skieruj uwag do szyi i wysyaj sugesti. Kiedy szyja rozluni si,
poczujesz w niej obecno prdw magnetycznych i pulsacji. Oba
ramiona zostan cakowicie rozlunione. Wraenie ciepa, zimna,
blu, nacisku i dotyku ustpi cakowicie z twych ramion i nie
bdziesz mg nimi porusza. Bd zupenie bezwadne, dopki
nie wylesz ku nim nastpnych sugestii. Praktykuj i korzystaj z
owocw twej praktyki.
6. Adnia jest szst czakr. Jest to orodek indywidualnej
wiadomoci. Dziki pratjaharze indywidualna wiadomo roz
szerza si w wiadomo Kosmiczn. Cae ciao rozlunia si,
przenikaj je prdy i wibracje magnetyczne. Choby operowano
twoje serce i usuwano z ciaa koci, nie poczujesz adnego blu.
Skieruj si twej uwagi do miejsca midzy brwiami, gdzie znajduje
s
'*f trzecie oko" (oko mdroci). Wysyaj sugestie, relaksujce za
Jego porednictwem cae ciao. Do praktyki z adni musisz wy-

43

bra stabilne i wygodne podoe. Ulokuj ciao w odpowiedniej

postawie, aby wchodzc w gbszy stan nie straci rwnowagi i nie
upad. Czakra ta pozwoli ci opanowa cae ciao i zjednoczy si
ze wiadomoci Kosmiczn. adne sowa nie opisz tego nadlu
dzkiego szczcia. Skup si na trzecim oku" i przeywaj to cu
downe dowiadczenie.
7. Sidma czakra zwie si sahasrara. Kontroluje ona sze
pozostaych. Kiedy jogin osiga sahasrar, jego indywidualna
istota znika na zawsze, czc si z Najwysz wiadomoci. W
stanie tym urzeczywistnia si nirwan, ktra jest wiecznym poko
jem, wieczn mdroci i szczliwoci. Skieruj si twej uwagi do
caej sirobrahmy" (mzgu), przeprowad sugesti i panuj nad
caym swoim ciaem.
Zasadnicze sugestie przy miejscowej pratjaharze: przykucie
uwagi, sugestia i odpowiednie doznania konieczne s w caej
pratjaharze. Rwnie magnetyczna pulsacja, cyrkulacja i wibracja
s waciwe dla caej pratjahary.
Oglna pratjahara i oglne skupienie: kiedy cae ciao pogr
a si w stanie joganidry, czyli w stanie magnetyzmu momentalne
go, zachodzi wwczas oglna pratjahara. Jest to stan bardziej
zaawansowany, dlatego ucze moe go osign po udoskonale
niu si w pratjaharze miejscowej. Innymi sowy, pratjahara lokalna
przechodzi wwczas w ogln. Ucze zaawansowany nie musi
wic magnetyzowa poszczeglnych czci ciaa, gdy na jeden
prosty jego rozkaz magnetyzuje si cae ciao. Tym sposobem
praktyka oglnej pratjahary prowadzi do stanu samadhi.
Uwaga: jeli w trakcie praktyki miejscowej lub oglnej pratja
hary ciao twoje si rozmagnetyzuje, przeprowad magnetyzacj
ponownie. Tym razem proces ten nastpi szybciej i bdzie skute
czniejszy.
Doszlimy wic do koca lekcji smej, powiconej praktyce
pratjahary miejscowej i oglnej, a take praktyce skupienia. Prze
czytaj j, przemyl i zrozum. Praktykuj wytrwale.

44

Rozdzia IX

Joganidra
W poprzednich rozdziaach zawarte byy uwagi wstpne na
temat joganidry. Teraz bdziesz mg zapozna si z ni szerzej.
Tylko dziki dokadnemu poznaniu joganidry bdziesz mg prze
zwyciy swoje niedoskonaoci i saboci oraz sta si siddhajo
ginem, czyli panem wasnej natury. Joginem moe sta si jakakol
wiek osoba, ale siddhajoginem bdzie tylko ten, kto doskonale
sobie przyswoi praktyk joganidry.
Joganidra jest stanem magnetycznym. Dziki dharanie, dhjanie i samadhi magnetyzuje si ciao, zmysy i materialny umys.
Cae ciao zostaje w peni znieczulone. Choby przeprowadzano
na tobie powany zabieg chirurgiczny, w stanie joganidry nie
bdziesz czu adnego blu. Joganidra" jest terminem technicz
nym okrelajcym nie zwyky sen, lecz stan, ktry wie si z
powstawaniem paranormalnych zjawisk jogicznych.
Aby namagnetyzowa swe ciao, musisz najpierw pozna wa
ciwy przebieg przykucia uwagi, sugestii i skupienia, a take umie
zastosowa potrzebn przerw w trakcie praktyki. Najpierw na
stpuje przykucie uwagi, odpowiednie dla joganidry oglnej lub
miejscowej, potem wysyasz siln sugesti i wreszcie zatrzymujesz
si dla odczucia efektu sugestii. Gdyby nieustannie podawa
sugesti i nie pozwoli sobie na przerw, nie otrzymaby spodzie
wanego rezultatu swej sugestii.
Zapewniam ci, czytelniku, e staniesz si siddhajoginem,
jeli tylko poznasz praktycznie przedstawione przeze mnie meto
dy. Dziki praktyce jogi przeobrazi si w siddhajogina mona
rwnie atwo, jak opanowa sztuk pywania. Wykonuj dharan,
dhjan i samadhi, a wyniki przyjd szybko.
Gdy bdziesz praktykowa jog (co bdzie miao przecie
45

wpyw na twoj postaw i zachowanie), wielu ludzi, szczeglnie

rodzina i przyjaciele, zadawa ci bdzie pytania: Co to jest joga?
Czym jest samadhi i joganidra?" itp. Aby odpowiedzie waciwie
na te pytania, zapozna si musisz z nastpujcymi definicjami:
Joga to kajwalja, czyli najwyszy stan, w ktrym si jest jednymbez-wtrego. Sanpradniata samadhi jest stanem zjednoczenia
indywidualnej wiadomoci ze wiadomoci Kosmiczn. Asanpradniata samadhi jest stanem identyfikacji z Najwysz wiado
moci. Joganidra jest stanem, w ktrym magnetyzm zaleny jest
od twojej woli.
Na planie indywidualnym cae twoje ciao, zmysy i umys
magnetyzuj si i s w peni posuszne twoim rozkazom. W stanie
joganidry cae ciao wypenia pulsacja i wibracja elektromagne
tyczna. Jest ono wwczas niewraliwe na bl, oddech staje si
zwolniony, za serce pracuje szybciej lub wolniej, w zalenoci od
pobudzajcego lub hamujcego wpywu orodka sercowego znaj
dujcego si w rdzeniu przeduonym (susiumna sirsiaka). Sto
pie anestezji zaley od gbokoci joganidry. Powierzchowny
stan pogbia si i joganidra miejscowa przechodzi w ogln.
Zachodz wyrane zmiany w miniu sercowym, zwiksza si
wydajno krwiobiegu. Przez wszystkie tkanki ciaa przebiega
krew, prdy elektryczne i wibracje magnetyczne. Zaawansowana
joganidra pozwala odczuwa wibracj i pulsacj kosmiczn oraz
zharmonizowa si z ni. Psychologicznie joganidra nastpuje
dziki dharanie, dhjanie i samadhi.
U pocztkujcych wchodzeniu w medytacj towarzyszy sen
no. Jest ona pierwsz oznak joganidry. U zaawansowanych
pojawienie si stanu joganidry poprzedza czsto ziewnicie. Ist
nieje jeszcze kilka innych objaww joganidry, jak np. faza letargiczna, kataleptyczna i somnambuliczna. Poznasz je w czasie pra
ktyki.
1. Pierwszy stopie joganidry: ciao drtwieje i znikaj powie
rzchowne doznania blu, nacisku, dotyku czy ciepoty. Pierwszy
stopie charakteryzuje si sabymi objawami. Nastpuje relaks,
oczy s przymknite, pojawia si mruganie powiek, drtwiej
koczyny, anestezja obejmuje doln cz ng, stopy, a take rce,
ktrych nie mona podnie. Chocia pierwszy stopie joganidry
usuwa zewntrzne wraenia, jednak praktykujcy jest w peni
46

wiadomy tego co mwi i czyni. Jest to stan pwiadomy, bdcy

pierwszym stopniem magnetyzmu.
2. Drugi stopie: znikaj wszelkie, powierzchowne i gbsze
wraenia fizyczne ciao si magnetyzuje. Ten stopie joganidry
pozwala jeszcze na czciow kontrol ciaa i zmysw. Wystpuje
cakowita anestezja koczyn i czciowa anestezja reszty ciaa.
Jest to drugi stopie magnetyzmu. Pojawiaj si rne wizje.
3. Trzeci stopie: ciao jest w peni namagnetyzowane i
ukrwione. Wypenia je pulsacja i prdy elektryczne. Caa prze
strze kosmiczna wypeniona jest tak pulsacja. Jest to stan sanpradniata samadhi. Przy penej anestezji ciao magnetyzuje si w
trzecim, najwyszym stopniu indywidualnego magnetyzmu. Pra
ktykujcy harmonizuje si wtedy z magnetyzmem wszechwiata i
dowiadcza wizji Najwyszego. Jest to stan zjednoczenia wiado
moci indywidualnej z Kosmiczn. Materialna posta indywidual
nego istnienia czy si z Materi Kosmiczn. Jak powiada Bhagawadgita, dla wiata Bg pi, a dla Niego z kolei wiat jest
pogrony we nie. W trzecim stopniu joganidry materialna stru
ktura ciaa jest w peni namagnetyzowana, zmys za zostaje prze
budzony i owiecony. Ten wanie stan zwie si sanpradniata lub
sawikalpa samadhi.
4. Czwarty stan jest zupenym wyzwoleniem z niewiedzy.
Ucze identyfikuje si z Najwysz wiadomoci, za w peni
namagnetyzowana natura staje si jego ciaem.
W czwartym stanie joganidry nastpuje wyzwolenie czowie
ka z wszelkich wizw cielesnych. Osiga on cakowit wolno.
Teraz stan zjednoczenia przechodzi w stan tosamoci jogina z
wiecznym wszechwiatem. Jest to kajwalja czyli nirwana. Oto
Kosmiczna Natura jest jego ciaem, a Najwysza wiadomo jego
jani. Staje si on Jani wszystkich jani. Nie ma sw na wyra
enie tego najwyszego stanu. Istnieje tylko jeden sposb pozna
nia go: osignij ten stan samodzielnie! Na tym poziomie joga
oznacza panowanie nad ca natur.
Oglne objawy joganidry:
1. Stopniowe przymykanie i nieruchomienie oczu.
2. Pprzymknicie oczu, trzepotanie powiek.
3. Zupeny relaks, zesztywnienie i zdrtwienie koczyn oraz
innych narzdw.

47

4. Chwilowy parali koczyn i reszty ciaa.

5. Twarz moe si zarumieni.
6. Moe wystpowa szczkanie zbami.
7. Zaczerwienienie ciaa i wraenie ciepa lub zimna w r
nych czciach ciaa.
8 zawienie oczu.
9. Po zamkniciu oczu wraenie byskw wiata wok i
wewntrz ciaa.
10. Przechodzenie prdw elektrycznych przez ciao.
11. Wstrzsanie ciaa.
12. Rne niezwyke zjawiska podobne do przywidze i halu
cynacji.
13. Anestezja miejscowa i oglna.
14. Analgezja: zupena niewraliwo i zobojtnienie na
bodce blowe.
15. Zanik wiadomoci ciaa (pocztkowo miejscowy, np. pra
ktykujcy niekiedy czuje, e nie ma gowy, ramion, ng, itd., albo
zachodzi dezorientacja co do pozycji poszczeglnych czci ciaa).
16. Wraenie ruchu ciaa (ewentualnie jakiej jego czci, np.
gowy) albo otoczenia.
17. Ziewanie.
18. Napicie mini koczyn.
19. Sen lub brak snu.
20. Wzrost siy intuicji.
Uwaga: s to niektre tylko objawy joganidry, podane w tym
miejscu dla poytku praktykujcego. Nie musz one wystpowa
cile wedug przedstawionego porzdku. Istniej niezliczone oz
naki i symptomy joganidry. Gdy poprzez skupienie rozwiniesz si
swej intuicji, poznasz je dokadnie. Ksiki nie mog wszystkiego
przekaza. Cay wszechwiat jest mas skoncentrowanej energi,
dlatego znajduje si on w stanie joganidry.
Doszede teraz, czytelniku, do koca lekcji dziewitej. Prze
czytaj j, zamknij oczy, odtwrz lekcj w pamici i przemyl.
Praktykuj j i osigaj stan joganidry.

48

Rozdzia X

Metody indukcji joganidry

Istniej dwa rodzaje sanjamy (przykucia uwagi, sugestii oraz
skupienia) stosowane przez joginw w celu wywoania stanu joga
nidry:
1. metoda pozytywna (aktywna),
2. metoda negatywna (bierna).
Metoda pozytywna:
Aby przeprowadzi magnetyzacj caego ciaa w harmonii z
magnetyzmem kosmicznym, korzystamy w metodzie pozytywnej
z nieskoczonej mocy dwiku Cii oraz posugujemy si siedmio
ma czakrami. Najpierw pomyl o Najwyszej wiadomoci i Naj
wyszej Naturze. Dziki nim istniej niezliczone ukady sonecz
ne, gwiazdy i planety. Najwysza wiadomo przejawia si w nas
jako anahat siabda (siabda brahman). Podziel sw uwag na trzy
czci. Pierwsza zwraca si do anahat nady (rda ciszy), druga
zajmuje si miejscowym i oglnym magnetyzowaniem ciaa i zmy
sw, trzecia natomiast czuwa nad oglnym wynikiem caego pro
cesu. Tak wic przy pomocy pratjahary i sanjamy relaksujesz
kolejno wszystkie strefy ciaa: nogi, brzuch, klatk piersiow, szyj
i ramiona, a nastpnie trzecie oko" (orodek pomidzy brwiami)
i sahasrar (mzg). Odczuwasz obecno krwiobiegu, pulsu i pulsacji elektromagnetycznej lokalnie w kadym narzdzie i oglnie
w caym ciele. Po kilku zaledwie miesicach praktyki opanujesz
doskonale metod pozytywn osigania stanu joganidry. Dziki
nie
j przezwyciysz wszelkie dolegliwoci i choroby oraz zjednocz
ysz si z Najwysz Natur i wiadomoci.
Metoda negatywna:
Stosujc metod negatywn musisz zapomnie o swym ciele i
taczajcym je wszechwiecie. Winiene jedynie zdawa sobie
49

spraw z siy Jani, ktra jest wiadomoci Kosmiczn. Wszystko

zatopione jest w bezkresnym oceanie wiadomoci. W stanie tym
dostrzega bdziesz tylko t odwieczn zasad, co nie ma nazwy
ani formy, ale posiada nieskoczon si elektromagnetyczn
wywierajc wpyw na twe ciao i na cay wszechwiat. Posiada ona
wieczny byt, wieczn wiadomo, pokj i szczliwo.
Tym wanie jest joganidra i najwysze samadhi. Cay wszech
wiat, caa natura znajduje si oto w najwyszym stanie, ktry jest
jeden-bez-wtrego, ktry jest najwyszym podmiotem.
A wic dysponujesz ju, czytelniku, dwiema metodami reali
zowania stanu joganidry. Drug metod poznasz dopiero ww
czas, gdy udoskonalisz si w pierwszej. Metoda pozytywna jest w
peni obowizkowa; niezbdna do opanowania bdzcych myli
oraz szybkiego osignicia joganidry i samadhi. Zmysy i ciao
uciszaj si, wolne od wrae zewntrznych i magnetyzuj si
posuszne twojej woli. Ciao wypenia pulsacja i prdy elektro
magnetyczne. Wszystkie zmysy podporzdkowuj si praktyce i
czujnie wspdziaaj.
Druga metoda polega na identyfikacji indywidualnej materii
i wiadomoci z materi i wiadomoci kosmiczn. Jest to stan
doskonaej wolnoci. Metod t bdziesz mg stosowa po opa
nowaniu pierwszej, gdy przezwyciysz ju dolegliwoci umysowe
i fizyczne oraz wszelk karm (skutki minionych czynw). Jeli
ciao jest chore, zmysy podranione i umys niespokojny, nie
mona praktykowa drugiej metody. Jake zapomnisz o ciele,
skoro dokucza ci bd troski i choroby? Pozbd si najpierw
dolegliwoci umysu i ciaa za pomoc pierwszej metody, oczysz
czajc si i wzmacniajc, a potem przystpisz do metody biernej i
owiecisz swj umys.
W zwizku z obiema metodami pamitaj o nastpujcych
wanych czynnikach:
1. Jeli tego wymaga bdzie sytuacja, wykonaj silny akt przy
kucia i utrzymania uwagi.
2. Aby wywoa stan joganidry, zastosuj pratjahar i nastpnie
sanjam.
Nie jest moliwe kierowanie wszystkimi falami mentalnymi,
ani usunicie wszelkich trudnoci przy pomocy jednego wiczenia.
Dlatego powiniene pozna rne techniki i rne metody rozwi50

zywania twych problemw. Kady problem i kada fala mentalna

musi by traktowana indywidualnie. Dziki wasnej praktyce sam
spostrze^esz jaka metoda i jakie rozwizanie jest odpowiednie i
korzystne w danym przypadku. Wobec agodnych i subtelnych fal
mentalnych naley stosowa metod delikatnej perswazji.
Tak wic doszlimy do koca dziesitej lekcji. Przeczytaj j
ponownie i przemyl. Od ksik na chwil, zamknij oczy.
Dziki praktyce jogi opanujesz swj umys i fale mentalne, ktre
dotychczas nie byy posuszne twojej woli.
Uwaga: w pozytywnym (aktywnym) rodzaju medytacji wyst
puje pi planw wiadomoci, za metoda negatywna prowadzi
praktykujcego ku ostatecznej rzeczywistoci, znajdujcej si po
za tymi picioma planami. Oto te plany:
I. Plan fizyczny (annamaja siarira).
II. Plan elektromagnetyczny (pranamaja siarira).
III. Plan psychiczny (manomaja siarira).
IV. Plan poznawczy (widnianamaja siarira).
V. Plan wiecznego bytu, wiadomoci i szczcia (satczitanandamaja siarira).
Jest jeszcze jeden plan wiadomoci, ktry wykracza poza
pi wymienionych. Osiga si go wycznie przy pomocy nega
tywnej (biernej) metody medytacji, przechodzc przez wszystkie
kolejne stany wiadomoci (na koniec z pitego planu do planu
Brahmana).
Przebieg praktyki:
1. Relaks ciaa i umysu.
a) Zaniechanie jakiegokolwiek wysiku, oderwanie uwagi od
ciaa.
b) Usunicie z umysu wszelkich szkodliwych pragnie mate
rialnych.
2. Skupienie si na nadzie (dwiku anahat).
Uwagi o planach wiadomoci:
I. Plan fizyczny:
Rozlunij cae ciao, skup si na nadzie. Zrelaksuj skr,
minie, koci, narzdy i koczyny. Porzu wszelkie materialne
pragnienia; skieruj uwag ku siusiumnie (orodkowemu ukadowi
nerwowemu). Rozpocznij sanjam. Cae ciao jest rozlunione i
bezwadne. Nada wzmaga si coraz bardziej. Po kilku miesicach
51

praktyki z atwoci wykonywa bdziesz peny relaks i poczujesz,

jak cay wszechwiat wibruje w oceanie nady.
II. Plan elektromagnetyczny:
Po przebyciu pierwszego etapu praktyki poczujesz, e cae
twoje ciao wypeniapranaspandana (pulsacja elektromagnetycz
na). Odczujesz najpierw prd elektromagnetyczny, rytmicznie
pulsujcy w caym ciele, potem za, e ca atmosfer i cay
wszechwiat wypenia ta pulsacja. Kilkumiesiczna praktyka po
zwoli ci przekroczy wiadomo fizyczn. Zauwaysz, e ciao
twoje jest wspaniaym detektorem elektromagnetycznym. Na tym
planie odkryjesz w sobie i w swym otoczeniu niezwyke siy natury.
III. Plan psychiczny:
Poza planem elektromagnetycznym odkryjesz nieruchomy
ocean wiecznej elektrycznoci. Nie jest to elektryczno material
na, ale subtelna, tzw. psychiczna elektryczno. Przy pomocy was
nego dowiadczenia poznasz przenikajc wszystko si wieczne
go umysu.
IV. Plan poznawczy:
Dziki osigniciu tego planu odkryjesz wszelkie tajemnice
wiata zjawisk. Otworzy si przed tob prawda wszechwiata,
zrozumiesz najwiksze ksigi ludzkoci. Poznasz wieczne prawa
kosmiczne, ewolucj, trwanie oraz inwolucj organicznego i nie
organicznego wiata.
V. Plan wiecznego bytu, mdroci i szczcia:
Jest to plan wiadomoci Kosmicznej. Rzdzi on wszystkimi
niszymi planami. Jest rdem wszystkiego, pocztkiem i kocem
organicznego i nieorganicznego wiata.
W pitym planie poznajemy take plan Brahmana za pored
nictwem dowiadcze udzielanych nam przez wiadomo Kos
miczn. Lecz poznanie Brahmana dziki jego wiatu zwie si
nirwan, i przewysza wszystkie wymienione plany wiadomoci.
Filozofia jogi nazywa to zupene wyzwolenie czowieka z niewie
dzy moksz lub kajwalj.
Osigajc poszczeglne plany wiadomoci, niweczy si to
samo z planami niszymi. Ten stopniowo dokonujcy si proces
odkrywczy prowadzi nas do ostatecznej zasady wszechwiata. Do
chodzc do poznania brahmana, nasza samowiadomo pozby
wa si materialnych otoczek i odkrywa prawdziw rzeczywisto.
51

Dziki osigniciu ostatniego, najwyszego planu wiadomo

ci odrzucamy automatycznie ide tosamoci z planami niszymi.
Jest to proces wzrastania i odrzucania (adhjaropa i aphawada)
wiodcy do czystego stanu brahmana. Znajduje si on poza wszel
kimi stanami i poza wszelk moliwoci opisu. Niekiedy tylko
usiuje si go opisa negatywnie, jako nie bdcy z zewntrz ani
wewntrz, nie dajcy si z niczym porwna, niepojty i niepojrnowalny. Nie sposb dojrze go oczami, mwi o nim ani go
pochwyci znajduje si on poza wszelkimi znaczeniami i cecha
mi piciu stanw naturalnej wiadomoci, nie mona go okreli
ani scharakteryzowa. Istnieje on poza dualizmem podmiotu i
przedmiotu, jest jeden-bez-wtrego.
Brahmana pozna mona tylko dziki ostatecznemu wyzwo
leniu, dziki nirwanie. Nie jest to teizmem ani ateizmem, lecz
nadteizmem.

Rozdzia XI

Zoone warianty trataki

Zapoznae si ju, czytelniku, z tratak (przykuciem wzro
ku). W biecym rozdziale przedstawiona jest trataka w pocze
niu z innymi praktykami. Poczone praktyki daj kompleksowe,
bogatsze efekty. Dziki nim moesz pozyska niezwyke siy natu
ry. W dalszym cigu podane s przykady praktyk czonych.
Moesz je uzupeni innymi wariantami wicze, jeli uwaasz, e
zdoasz wszystkie opanowa. Oto one:
1. Trataka ze wzrokiem ku nozdrzom (zakoczenie nosa).
2. Trataka ze wzrokiem ku nozdrzom (grzbiet nosa).
3. Trataka ze wzrokiem ku czou (obiektem jest trzecie oko"
znajdujce si powyej nasady nosa, pomidzy brwiami).
4. Trataka z czakr muladhara, majc na celu uatwienie
kontroli aktywnoci seksualnej.
5. Trataka ze swadhiszthan, suca kontroli i magnetyzowaniu ng.
.Trataka z manipur, majca na celu usunicie wszelkich
dolegliwoci narzdw brzusznych oraz zaburze metabo
licznych.
7. Trataka z anahat, umoliwiajca odczuwanie pulsacji ele
ktromagnetycznej rozchodzcej si z centrum klatki piersiowej po
caym ciele.
8. Trataka z wisiudh, suca magnetyzowaniu szyi i ramion.
9. Trataka z adni (trzecie oko"), umoliwiajca odczucie
zjednoczenia indywidualnej wiadomoci z Kosmiczn.
10. Trataka z sahsrar (mzg), umoliwiajca odczucie to
samoci z Najwysz wiadomoci.
11. Trataka z przestrzeni pokoju umoliwienie dostrzega
nia naturalnych wiate i fal mentalnych.
54

12. Trataka z lini widnokrgu owietlon socem, suca

odczuwaniu energii sonecznej, promieniowania i refleksw wiat
a sonecznego.
13. Trataka przy peni ksiyca, przyspieszajca przebudze
nie umysu.
14. Trataka z ksik, umoliwiajca skoncentrowan lektu
r, bez najmniejszego ruchu ciaa.
15. Trataka z anahat nada, dwikiem OM, umoliwiajca
syszenie wiecznej muzyki wszechwiata.
16. Trataka ze splecionymi palcami doni.
17. Trataka ze skrzyowaniem ng.
18. Trataka z otwarciem wyprostowanych ramion.
19. Trataka w postawie stojcej z opuszczonymi ramionami.
20. Trataka w jakiejkolwiek postawie, odpowiedniej dla pra
ktykujcego.
Wskazania oglne:
W kadym zoonym wariancie trataki uwaga praktykujcego
dzieli si na dwie czci:
1. Czynnik eksperymentujcy.
2. Obserwator.
Najpierw otwrz oczy i wpatruj si nieruchomo w wybrany
przedmiot zewntrzny lub okrelon cz ciaa. Zacznij od pratjahary, przykucia uwagi, sugestii i odbioru wrae. Jednoczenie
musisz obserwowa przebieg i rezultaty caego procesu, a jeli
zajdzie potrzeba, powiniene udzieli pomocy czynnikowi ekspe
rymentujcemu.
Kady wariant trataki ma swoje znaczenie, dlatego powinie
ne kolejno je opanowa. Po upywie kilku miesicy praktyki
bdziesz zdolny wykona tratak z dowoln czci ciaa. Dziki
tratace podporzdkujesz sobie kady z osobna i wszystkie razem
narzdy. Bd one zupenie posuszne twojej woli. Jeli nakaesz
ktremu z nich sen, zanie gboko; jeli zechcesz, aby uleg
chwilowemu paraliowi i napeni si elektromagnetyczn pulsac
j, rwnie ciebie usucha. Staniesz si wic panem caego twego
ciaa.
Jest to ju koniec lekcji jedenastej. Od ksik i zamknij
czy. Powtrz w pamici wszystkie podane warianty trataki oraz
zastanw si nad ich zastosowaniem. Umoliwi ci one opanowa55

nie ciaa, zmysw i umysu. Jeli zapomniae ktrego z tych

dwudziestu punktw, przeczytaj je wszystkie ponownie, a utrwal
ci si dobrze w pamici.
Przemyl wszystkie podane tu wiczenia i wykonuj je po kolei.
Nie praktykuj kilku na raz. Z czasem, gdy nabierzesz dowiadcze
nia, bdziesz mg to czyni. W celu szybkiego osignicia rezul
tatw wzbogacaj sw wiedz z anatomii i fizjologii. Nie opowiadaj
o swych wraeniach i dowiadczeniach osobom nie praktykujcynl
trataki. Jeli bdziesz mia jakie wtpliwoci czy pytania, zwr
si z nimi do swego mistrza lub do kompetentnego znawcy przed
miotu. Osigniesz lepsze wyniki, jeli z zaangaowaniem, powa
nie i rzetelnie bdziesz praktykowa.

Rozdzia XII

Technika magnetyzowania ciaa

Jako ucze jogi obowizany jeste pozna rne techniki i
stosowa je z rnymi rodzajami fal mentalnych. W trakcie niniej
szego kursu opanujesz wszystkie znane i wyprbowane metody
magnetyzacji prowadzce do stanu samadhi. Metody te s do
dzisiaj stosowane z powodzeniem przez wielu uczniw. Aby sta
si prawdziwym jogmem, musisz korzysta z kadej okazji, aby
praktykowa i eksperymentowa. Powiniene uczy si nie wicej
jak jednej metody na raz i dopiero po dokadnym jej opanowaniu
przystpowa do kolejnej.
Zapoznasz si teraz z metod magnetyzowania ciaa, zmy
sw i umysu:
1. Magnetyzowanie miejscowe (okrelenie czci lub strefy
ciaa).
2. Magnetyzowanie oglne (caego ciaa).
Celem pierwszego i drugiego rodzaju magnetyzowania jest
osignicie magnetyzmu kosmicznego. Potrzebne s do tego na
stpujce warunki:
1. Czynna znajomo anatomii, fizjologii i psychologii.
2. Dokadne poznanie budowy i funkcji ukadu krwiononego
oraz ukadu nerwowego orodkowego i obwodowego.
3. Poznanie budowy i pracy serca, a take budowy i funkcji
naczy krwiononych.
4. Peny relaks wszystkich narzdw i stref ciaa.
a) Kiedy okrelona strefa lub cae ciao bdzie w peni zrela
ksowane, poczujesz wyranie puls serca.
b) Sia pulsu zalee bdzie od twej siy psychicznej.
c) Poczujesz, e cae twoje ciao naadowane jest elektryczno
ci.
57

d) Po kilku miesicach praktyki odczujesz w ciele obecno

przycigania elektromagnetycznego.
e) Wkrtce wypenia ono bdzie cae twoje ciao.
f) Utracisz cakowicie wiadomo ciaa, roztapiajc si w
oceanie magnetyzmu kosmicznego.
Wykonanie:
Przyjmij wygodn postaw.
Zrelaksuj cae ciao.
Powtarzaj wytrwale sanjam (przykucie uwagi, sugesti i od
bir wraenia).
Przy pomocy pratjahary przejmij kontrol nad energi i wia
domoci.
Kiedy ciao bdzie w peni zrelaksowane, poczujesz we wszy
stkich jego czciach pulsacj i przyciganie elektromagnetyczne.
Na czas praktyki zapomnij o ciele, nie utosamiaj si z ciaem.
Odczuwaj tosamo z Najwysz wiadomoci i z nada.
Odczuwaj mentalne wibracje i prdy elektromagnetyczne po
jawiajce si w czasie praktyki.
Pamitaj o naturze Jani, ktra posiada wieczny byt, wiado
mo i szczliwo.
Bezzwocznie usuwaj z umysu wszelkie materialne pragnie
nia.
Uwaga: Jeli pomimo zastosowania powyszych rodkw
magnetyzacja ciaa nie dojdzie do skutku, powtrz t praktyk.
Nastpnym razem wykonasz j pomylnie. Dziaaj spokojnie, bez
zniecierpliwienia. Skoncentruj swoje siy umysowe i fizyczne tylko
na praktyce. Bd wytrway, a nie doznasz niepowodzenia. Gdy
twoje ciao si namagnetyzuje, wysyaj siln sugesti: Moje ciao
jest w peni namagnetyzowane. Nie mog podnie ani poruszy
adnej czci ciaa, gdy zostao ono namagnetyzowane przez mj
wieczny umys". Jeli umys materialny zechce spowodowa ruch
ciaa, powstrzymaj t czynno si twego wiecznego umysu. Po
czujesz, e ciao jest rzeczywicie namagnetyzowane i e bez twej
zgody materialny umys nie moe nim kierowa.
Koczc praktyk, wprowad sw energi psychiczn do ciaa
za porednictwem nerww i y. Ciao twoje wzmocni si, dolegli
woci znikn i umys zostanie owiecony.
Na tym koczy si lekcja dwunasta. Przeczytaj j i zrozum.
Praktykuj, praktykuj, praktykuj!
58

Rozdzia XIII

Grupowy relaks i magnetyzm

Relaks i magnetyzm w grupie zaley gwnie od dwch czyn
nikw:
1. umiejtnoci mistrza,
2. gotowoci do wspdziaania oraz umiejtnoci ucznia lub
grupy uczniw.
Te dwa czynniki warunkuj stopie relaksu i magnetyzmu.
Oto przebieg praktyki:
Grup praktykujcych integruje wsplny cel: nauka relaksu,
medytacji i skupienia. Wiele osb jednak przychodzi nie po nauk,
ale w roli obserwatorw i goci. Chocia ywi oni rne obawy,
to jednak ciekawi s jogi i pociga ich medytacja.
Najpierw naley ustali, ktrzy z obecnych s gomi, a ktrzy
uczniami. Trzeba umoliwi praktyk kadej osobie, zalenievod
stopnia jej przygotowania. Dzisiejszy go jutro moe sta si
uczniem, ale powinien o tym decydowa sam, bez namowy ze
strony instruktora. Po praktyce nie naley goci pyta o wraenia,
ale zwraca si z pytaniami wycznie do uczniw, ktrzy zaakcep
towali kierownicz rol instruktora.
Prowadzcy mwi do uczniw: Jestecie teraz przygotowani
do praktyki skupienia. Zaczynamy pratjahar (wycofanie energii
i wiadomoci z poszczeglnych czci ciaa), stosujc si do in
strukcji. Przyjmijcie wygodn pozycj. (Jeeli nie moecie wyko
na padmasany", postawy lotosu, sidcie wyprostowani na krze
le). Ucie nogi pasko na pododze. Donie spoczywaj na
kolanach. Zamknijcie oczy. Suchajcie skoncentrowani, z pen
uwag. Prowadzimy nasze umysy z ciemnoci ku wiatu, z nisze
go na wyszy plan egzystencji. Prowadzimy nasze umysy od
trosk, cierpienia i mierci ku niemiertelnoci. Prowadzimy nasze
59

umysy od zudze nierzeczywistoci ku prawdziwemu yciu. Po

wtarzamy mentalnie sanjam (przykucie uwagi, sugesti i odbir
wraenia). Relaksuj moje ciao. Cae ciao jest zrelaksowane.
Czuj puls we wszystkich czciach ciaa. Z wielk uwag ledz
prac serca. Wdycham powietrze i wstrzymuj oddech. Serce
kieruje energi yciow i pokarm do wszystkich regionw i narz
dw ciaa. Wraz z kadym uderzeniem serca kada cz mojego
ciaa coraz peniej si relaksuje i magnetyzuje; budzi si mj
umys, wdycham powietrze". Powtarzajc w myli te zdania, pra
ktykujcy spostrzeg, e cae ciao jest zrelaksowane i namagnetyzowane. Cae ciao wypenia pulsacja elektromagnetyczna. Co
raz wyraniej syszymy anahat nade, nasz dwik wewntrzny.
Kosmiczny magnetyzm przyciga moje ciao. Roztapiam si w
oceanie Kosmicznej wiadomoci. Straciem zupenie poczucie
ciaa. Czuj, e jestem jednym z Najwysz Natur i Najwysz
wiadomoci. Ta sama Najwysza Natura i wiadomo, ktra
wyania z siebie miliony gwiazd, soc i planet, znajduje si we
mnie i w kadym miejscu wszechwiata. yjc w niewiedzy uwa
aem, e jestem ograniczony i zwizany z ciaem. Teraz ju
przestaem si z nim utosamia. Jani moj jest Najwysza
wiadomo i Najwyszy Brahman. Oto znalazem si w mojej
ojczynie. Cay wszechwiat we mnie przebywa i ja jestem w
kadym jego miejscu. yj we mnie wszystkie gwiazdy, ksiyce i
planety. Czuj rado prawdziwego ycia".
Zupena cisza.
Przekazujc uczniom te sugestie, instruktor zauway, i pod
dali si oni zupenie relaksowi i magnetyzmowi. Nawet obecni w
sali wicze gocie oka zainteresowanie i zechc praktykowa
jog. Jeli niektrym uczniom jakie trudnoci fizyczne czy psy
chologiczne nie pozwol na razie osign zamierzonych rezulta
tw, nie naley si tym martwi. Powtarzanie powyszych sugestii
na pewno usunie te przeszkody i efekty zjawi si wczeniej czy
pniej. Najpierw uczniowie ci przyspiesz i pogbi swj relaks.
Z czasem opanuj rwnie technik magnetyzowania ciaa i prze
budzi si ich wiadomo.
Gdy instruktor zauway, e uczniowie osignli peny relaks i
stracili poczucie ciaa, winien rozpocz recytacj zgoski OM i
innych wielkich mantr (klasycznych sugestii jogicznych). Moe te
60

zastosowa sugestie wasnego ukadu. Zazwyczaj modlitwa nie

jest wskazana. Nie naley rwnie wypowiada adnych egoisty
cznych ycze.
Mdlcie si o dobro dla wiata. Niechaj kada ywa istota
uwolni si od chorb i cierpienia, niechaj yje w jednoci z Najwy
szym Brahmanem, niech bdzie szczliwa. Nie pragn ziem
skich krlestw pragn szczcia wszystkich istot. Nie pragn
wycznie mojego wyzwolenia pragn wolnoci wszystkich lu
dzi. Nie chc sam tylko pozby si cierpienia niech uwolni si
od niego wszystkie istoty. Niechaj pory roku, dni i noce, planety,
gwiazdy, ksiyce i soca, przestrze, oceany, jeziora i rzeki
niechaj wszystkie wzajemnie sobie su i bd szczliwe.
OM. Pokj. Pokj. Pokj".
Zakoczylimy lekcj trzynast. Przeczytajcie j, przemylcie
i praktykujcie. OM.

Rozdzia XIV

Sugestie pomedytacyjne
Lekcja ta jest powicona bardzo wanemu zagadnieniu: re
zultatom medytacji i skupienia. Dziki medytacji bowiem zwyka
wrona przemienia si w abdzia, grzesznik w witego, saby staje
si potnym, okrutnik bezwinnym, to, co ograniczone i mier
telne staje si nieskoczone i niemiertelne. Jest to najbardziej
zdumiewajce zagadnienie caej jogi, dodajmy najmniej zrozu
miae dla wspczesnych filozofw.
Wyjanijmy sobie zatem zasady skupienia, aby dobrze zrozu
mie czym s sugestie powiczeniowe i pomedytacyjne. Podczas
medytacji podwiadomy umys jest otwarty. Uaktywniaj si wszy
stkie dokonane w nim zapisy z przeszych wciele. W gbokim
skupieniu, z wielk uwag rezygnujemy ze zych zapisw i wpro
wadzamy na ich miejsce boskie; zy ywot zostaje zastpiony
boskim. Uzyskujemy cakowit zmian osobowoci. W stanie me
dytacji trwa cigy proces odnowy ycia. Wszystkie nisze dze
zostaj zastpione wyszymi pragnieniami, ignorancja wiedz,
zuda rzeczywistoci, fasz prawd, a mier ustpuje miej
sca niemiertelnoci. Koczy si medytacja i nowy zapis jest goto
wy. Od tej chwili pomedytacyjny zapis nieprzerwanie dziaa w
naszym yciu, naley mu da wolne pole. Podczas medytacji pod
wiadomy umys zanotowa wszystkie sugestie i rozkazy, ktre po
jej ukoczeniu zaczynaj dziaa w naszym yciu. Zdarzaj si
wwczas dziwne, nieoczekiwane przypadki, niewiarygodne zmia
ny, osobliwe spotkania i zdarzenia. Ludzie czsto pytaj, ile czasu
powinni powici medytacji. Moja odpowied jest prosta: 24
godziny dziennie przez 365 dni kadego roku wystarczy. Wtedy
s zaskoczeni, nie wydaje im si moliwy cigy stan medytacji.
Nale si wic dalsze wyjanienia. Przy obecnoci nady, w stanie
62

medytacji, zastpujemy nasze zwyke nawyki sugestiami pomedytacyjnymi. Oto przykad: Suchaj, mj podwiadomy umyle,
gdy przejdziesz do sfery wiadomej, masz uczyni czystym, spraw
nym i potnym wszystkie zmysy i narzdy dziaania. Mj wiado
my umys musi opanowa postrzeganie nadzmysowe. Nie wolno
mi bez przerwy powtarza tych samych bdw. Moje uszy maj
nie sucha zych gosw, oczy nie bd oglda zych rzeczy,
niechaj jzyk nie mwi faszu, rce nie czyni za, a stopy nie
prowadz mnie w zym kierunku". Sowem, musisz nakaza umy
sowi bezwzgldne przestrzeganie prawoci i wyda zakaz jakie
gokolwiek zego dziaania ciaa, zmysw i umysu.
Podwiadomy umys jest wiernie oddanym sug; wykonuje
wszystkie twoje polecenia i te niskie, i boskie. Ale rozkazy te
musz pyn z serca nie z ust, nawet nie z myli. On nie syszy
samych sownych polece. Bd pewien, e twj podwiadomy
umys odbiera rozkazy serca, a nie jakichkolwiek narzdw, ktre
nie s z sercem w zgodzie.
Tak wic podczas medytacji twoje serce bdzie wydawa
polecenia podwiadomemu umysowi. Ju po kilkumiesicznej
praktyce zauwaysz, e twj umys znajduje si w stanie nieprze
rwanej gotowoci na rozkazy medytacyjne. Twoja medytacja trwa
wic przez cay czas, 24 godziny na dob, niezalenie od tego, czy
pisz, czy te jeste zajty codziennymi sprawami.
Nie utrudniaj umysowi pracy w czasie, gdy wypenia sugestie
pomedytacyjne. Zauwaysz niekiedy cieranie si rnych si,
sprzecznych de. W takich konfliktach stawaj zawsze po stronie
susznych wiadomych i podwiadomych si a powstrzymuj
przeciwne. Opanowawszy wszystkie przeciwne siy, uatwisz umy
sowi wypenianie twych rozkazw. Pamitaj: nie prb, lecz roz
kazw. Musimy zrozumie nasze codzienne ycie i ogromn rol
umysu podwiadomego. Kady dzie naszego ycia wypeniony
jest pohipnotycznymi sugestiami. Bez przerwy sugerujemy sobie
przysz prac; zaraz po rannym przebudzeniu wypeniamy pod
wiadomy umys sugestiami zaj na cay dzie. Podczas studiw
dajemy sugestie pomocne w uzyskaniu dyplomu czy tytuu nauko
wego. Gdy ukadamy jakikolwiek plan, sugerujemy sobie przer
ne przysze dziaania. Bez przerwy hipnotyczne sugestie! Chcc
si uwolni od tej hipnozy, musimy zastosowa silne mentalne
63

sugestie dehipnotyzujce. Wszystkie nasze dziaania, nawyki czy

dokonania s efektem uprzednich sugestii na podwiadomy
umys, i tym s silniejsze, im wiksza bya moc tych dawnych
sugestii. Skieruj wic siln, pozytywn sugesti do podwiadome
go umysu. Praktykujc to regularnie, ju wkrtce zobaczysz, e
twj podwiadomy umys jest ci posuszny ca dob, przez okrgy
rok. Twj sen bdzie zgodny z twoimi sugestiami. Rozjani one
twe ycie, uczyni je penym, szczliwym, a przez to pomog i
wiatu. Stosuj pozytywne sugestie w rodzaju: Z kadym dniem
bd coraz bardziej zrelaksowany, mocniejszy, szczliwszy; bd
y coraz uczciwiej, coraz lepiej dziaa i wicej pomaga innym.
Uwolni si od lenistwa, niskich pragnie i niewiedzy. Kada
medytacja otwiera mi bdzie nowe horyzonty, z kad medytacj
osiga bd nowe ycie i nowe wiato. Pokonam wszystkie trud
noci, wci si bd rozwija, osign peni zdrowia i przezwy
ci wszystkie saboci, dolegliwoci i cierpienia". Opierajc si
na tym przykadzie, moesz wykona niezliczon ilo pozytyw
nych sugestii i stosowa te, ktre w danej sytuacji pozwol ci
przezwyciy aktualne trudnoci. Stwierdzisz wreszcie, e twj
wiadomy umys cakowicie panuje nad podwiadomym. To nic
nowego, tak byo zawsze, tylko tego nie dostrzegae.
W przeszoci dawae ze sugestie, ich skutki zatem nie mogy
by dobre. Dlatego zdaje ci si, e twj podwiadomy umys dziaa
przeciwko tobie. Wcale tak nie jest: to twoje wasne uprzednie ze
sugestie dziaaj przeciwko twej obecnej sytuacji. Teraniejsze
ycie jest rezultatem sugestii wysuwanych we wszystkich minio
nych wcieleniach, tak jak przysze ycie bdzie efektem dzisiej
szych sugestii. Jeli pragniesz dobrego, szczliwego ycia i owie
cenia, ju dzi dawaj tylko jasne, pozytywne sugestie swemu pod
wiadomemu umysowi.
Zastanw si nad nasz czternast lekcj. Praktykuj i zaywaj
efektw pomedytacyjnych sugestii.

64

Rozdzia XV

Anestezja towarzyszca joganidrze

Jak ju wspomniano w poprzednich rozdziaach, poprzez
skupienie, w stanie joganidry osiga si cakowite znieczulenie,
cakowit miejscow lub ogln niewraliwo na bl. Po
cztkowo wicz na jednej, wybranej czci ciaa. Rozlunij j
cakowicie i gboko namagnetyzuj. Kieruj siln sugesti, e jest
niewraliwa na bl. wicz regularnie, a za kadym razem osig
niesz coraz gbsze znieczulenie, a stwierdzisz w kocu zupeny
brak czucia w wybranym miejscu. Praktykujc prawidowo, osig
niesz tak wadz nad ciaem, e nie sprawi ci kopotu natychmia
stowe cakowite znieczulenie najwraliwszych nawet jego czci.
Uodpornisz cae ciao na wszelki bl, bdzie moliwe przeprowa
dzenie dowolnego zabiegu chirurgicznego bez stosowania innych
rodkw znieczulajcych. Nie zraaj si pocztkowymi trudno
ciami i niepowodzeniami; waciwa i regularna praktyka musi da
owoce. Pierwsze za pozytywne wyniki podbuduj twoj wiar we
wasne moliwoci i dalszy rozwj, uatwi te przysze wiczenia.
Ale pamitaj, eby niczego nie czyni na pokaz. Praktykuj w
odosobnieniu i nie spycaj swych osigni czczym popisywaniem
si, ale raczej pogbiaj praktyk. Dziki podanej metodzie osig
niesz doskona tolerancj blu, cinienia, dotyku, temperatury i
wszystkich innych czynnikw, ktre by mogy przeszkodzi twemu
najwyszemu samadhi. Zdobywszy nad nimi kontrol, uwolnisz si
od nich na zawsze.
Umys podlega doskonaej kontroli. Jest wolny od wszystkich
materialnych pragnie i roztapia si w Najwyszej wiadomoci.
W bezruchu promieniuje jasnoci. Kiedy dziki jodze umys
zaprzestaje niespokojnych ruchw i cichnie, ucze urzeczywistnia
jedno z oceanem Najwyszej wiadomoci. To mu cakowicie
65

wystarcza. Wie ju, e nic nie moe si rwna ze szczciem i

spokojem osignitym dziki jodze. Wie, e ta gboka rado jest
poza dziedzin zmysw. Ju nic go nie oderwie od najgbszej
prawdy istnienia to jego najwikszy skarb. Nie ma i nie moe
ju by adnych przeszkd, trosk i blu. Oderwij si od rzeczy
materialnych i d ku urzeczywistnieniu. Praktykuj, nie poddajc
si zwtpieniu i zniechceniu".
Tym wolnym przekadem fragmentu szstej ksigi Gity za
koczylimy pitnast lekcj. Przeczytaj j i starannie praktykuj,
by przenie teori na wasne ciao. Cierpliwie, krok za krokiem
uwalniaj si od wszystkich mentalnych przeszkd. W peni wyko
rzystuj si woli. Czy silne sugestie i nie dowiadczaj ciaa, przykuj
umys do Najwyszej wiadomoci. Jeli niespokojny umys zacz
nie bdzi, opanuj go i zcz ponownie z Najwysz wiadomo
ci. Po kilku miesicach wytrwaej praktyki ugruntujesz si w
utosamianiu z Najwyszym i przezwyciysz wszystkie cierpienia
i dolegliwoci ciaa.
Uwaga: s pewne lekarstwa powodujce miejscowe lub ogl
ne znieczulenie, np kokaina, nowokaina, eter, chloroform itd. Nie
powoduj one jednak adnych pozytywnych zmian czowiek
jest taki sam przed znieczuleniem, jak i po nim. Natomiast po
jogicznej anestezji grzesznik staje si witym, czowiek osiga
najwysze szczcie i spokj umysu.

Rozdzia XVI

Szatkarmy. Sze metod usuwania dole

gliwoci fizycznych i umysowych
Oto sze praktyk sucych usuwaniu fizycznych i mental
nych dolegliwoci:
1. Dhauti.
2. Basti.
3. Neti.
4. Trataka.
5. Nauli (naulikarma).
6. Kapaa bhati.
Wymienione zabiegi oczyszczaj ciao ze wszystkich dolegli
woci, maksymalnie rozwijaj narzdy zmysowe i przygotowuj
do nadzmysowego postrzegania. Powinny by praktykowane w
odosobnieniu i zwaszcza pocztkowo w obecnoci nauczy
ciela.
1. Dhauti. wiczenie polega na stopniowym poykaniu namo
czonego w ciepej wodzie paska delikatnego materiau szerokoci
ok. 7 cm. i dugoci 4,5 m. Zaczynamy od poknicia 30 cm. paska;
nastpnego dnia poykamy 60 cm; trzeciego 90 cm., i tak dalej, a
pitnastego dnia poykamy cay. Za kadym razem po pokniciu
skrcamy wystajcy koniec paska w prawo, potem w lewo, po czym
powoli i delikatnie wycigamy cay pasek. Oczyszczanie dhauti
usuwa wszelkie dolegliwoci przewodu pokarmowego i poprawia
przemian materii.
2. Basti. Basti jest ogln nazw dwch praktyk:
a) Uttara basti irygacja narzdw moczowo-pciowych. Za
pomoc strzykawki wprowadzamy przez przewd moczowy do
pcherza czyst wod, roztwr soli lub mleko* Zabieg powtarzamy
67

kilkakrotnie.
b)Adho basti pukanie jelita grubego. Uywamy gumowej
rurki dugoci 15 cm. o wewntrznej rednicy 1-1,5 cm. Posmaro
wany oliw lub wazelin jej koniec wprowadzamy ostronie do
odbytnicy. Siadamy w misce lub wannie z ciep wod i przemien
nymi skurczami oraz rozlunieniami mini brzucha i odbytu
wprowadzamy, a nastpnie wydalamy wod. Mona te zastoso
wa lewatyw, a zamiast wody stosowa mleko lub serwatk.
Uttara basti usuwa dolegliwoci drg moczowo-pciowych,
za adho basti zaburzenia jelitowe. Poprawia si te trawienie
i funkcjonowanie zmysw.
3. Neti. Cienki, mikki sznurek dugoci ok. 20 cm. wprowa
dzamy powoli przez nozdrze i delikatnie wycigamy przez jam
ustn. Tym sposobem leczymy zatoki, usuwamy rne ble gowy
oraz dolegliwoci szyi i karku. Zabieg oczyszcza gow, a pored
nio pobudza cay system nerwowy.
4. Trataka. Patrz rozdzia szsty.
5. Nauli. Stojc, u donie na biodrach i wypnij pier do
przodu. Wykonaj gboki wydech i zacznij porusza miniami
brzucha. Napnij minie proste brzucha i przesuwaj je naprze
miennie od strony prawej do lewej. Po duszej praktyce nauczysz
si prawidowego nauli. Bdziesz mg wykonywa je dynamicz
nie. Dziki nauli pozbdziesz sie zaburze ukadu pokarmowego
i oddechowego. wiczenie to znane jest z oglnie dobroczynnych
dla organizmu skutkw, ale uwaga: nie stosujemy nauli podczas
ciy i przy wszelkich stanach zapalnych narzdw jamy brzusz
nej.
6. Kapaa bhati. Oddychaj szybko i rytmicznie naladujc
miech kowalski. Gdy poczujesz zawroty gowy, przerwij wiczenie
i medytuj. Pocztkowo praktykuj nie wicej jak pi razy dziennie.
Kapaa bhati oczyszcza gow, usuwa jej dolegliwoci, a take
orodkowego ukadu nerwowego.
Uwaga: wszystkich szatkarm naley nauczy si w obecnoci
instruktora, a potem cile si stosowa do zalece i przepisw.
Zakoczylimy szesnast lekcj, przeczytaj j, zapamitaj i
praktykuj ostronie.

68

Kozdzia XVII

Zmysy i postrzeganie nadzmysowe

Og naszych dozna moemy podzieli na trzy grupy:
1. specjalne zmysowe,
2. oglne zmysowe,
3. nadzmysowe.
Pierwsza grupa zwizana jest z wysoce wyspecjalizowanymi
zakoczeniami nerwowymi w okrelonych czciach ciaa, zwa
nych narzdami zmysowymi (nos, ucho, oko, jzyk i skra).
Druga nie jest tak bardzo zrnicowana; oglne doznania
dotycz caego ciaa. Mog by powierzchniowe, odbierane po
przez skr oraz wewntrzne, gbsze. Powierzchniowe to dotyk,
bl, temperatura; wewntrzne doznania powstaj na skutek ruchu
caego ciaa, nacisku na narzdy wewntrzne (minie, stawy),
moe to by np. ich bl.
Postrzeganie nadzmysowe pojawia si wraz z wysoce rozwi
nit wiadomoci i skupieniem.
Przeprowadzono wiele bada nad dziaaniem nerww skr
nych ludzkiego ciaa, powstawaniem dozna w wyniku dranienia
skry bodcami. Stwierdzono, e silne, ostre bodce (mechanicz
ne uszkodzenie skry, wysoka temperatura) wyzwalaj w pier
wszej kolejnoci rwnie silne impulsy, zapewniajce oglny od
ruch obronny. Nieco pniej nastpuje dokadniejsza lokalizacja,
rozrnienie rodzaju, intensywnoci bodca, wreszcie pojawiaj
si subtelniejsze elementy doznania.
Zwyky czowiek posiada wysoce rozwinity mechanizm ob
ronny przed szkodliwym wpywem rodowiska (doznania specjal
ne i oglne). Jego rozwj i postrzeganie nadzmysowe nastpuje
poprzez praktykowanie jogi. Pojawianie si dozna (w toku ewo
lucji) byo zwizane z coraz wiksz ruchliwoci organizmu, szer69

szym widzeniem wiata; z rozwojem sirobrahmana (mzgu), czyli

czakry sahasrary.
Rozpatrujc dziaanie i gwne zadania ukadu nerwowego,
trzeba pamita, e wci przepywa przez niego strumie impul
sw, czy to w wyniku pojedynczych, okrelonych bodcw, czy te
wywoanych dziaaniem caego rodowiska. Pewna cz tych im
pulsw osiga pole wiadomoci i wtedy pojawiaj si doznania.
Obszar dozna jest ograniczony: impulsy nie osigajce dolnej,
albo przekraczajce grn jego granic nie wywouj wraenia.
Std wszystkie normalne doznania zale od pobudzenia odpo
wiednim bodcem zakoczenia nerwowego przystosowanego do
odbioru tego rodzaju bodcw, bd odbioru pewnych waciwo
ci rodowiska.
Zakoczenia nerwowe s wyjtkowo czue, maj duo niszy
prg wraliwoci ni same wkna nerwowe. Na przykad ten sam
stopie nacisku, ktry nie wywoa adnego impulsu w nerwie
okciowym, da wyrane doznanie poprzez zakoczenie nerwowe
maego palca. W toku ewolucji powstao mnstwo zakocze
nerwowych przystosowanych do odbioru rnorodnych bodcw
(dotyku, wiata, temperatury, zapachu itp.). Aby powstao dozna
nie, bodziec musi by odpowiednio silny. Za saby dotyk lub
dwik nie wywoa adnego efektu, gdy nie osign dolnej gra
nicy. Ten saby bodziec, ktry wywouje najlejsze doznanie nazy
wamy wartoci progow bodca" lub progiem absolutnym (do
lnym). Wany jest rwnie czas trwania bodca, na przykad dla
oka zbyt szybkie zmiany obrazw (projektor filmowy) nie daj
oddzielnych wrae, lecz powstaje zudzenie cigoci. Nie moe
te by zbyt maej rnicy midzy bodcami tej samej jakoci. Jeli
wysoko lub natenie dwch dwikw nie s zbyt zrnicowa
ne, such ich nie odrni. Musi zosta przekroczona graniczna
rnica bodcw, czyli rnicowy prg bodca. Jeli np. owietlo
no pokj setk wiec, to dodanie jeszcze jednej wiecy spowoduje
ledwo dostrzegalne dla oka rozjanienie. Ale gdy do pokoju
owietlonego tysicem wiec wniesie si t jedn dodatkow, nie
zauwaymy adnej rnicy w owietleniu; w tym wypadku trzeba
na to przynajmniej dziesiciu dodatkowych wiec. Tak wic dla
natenia wiata prg rnicowy wynosi 1/100, dla dwiku
okoo 1/3, dla nacisku na skr 1/10 do 1/30 itd.

70

Pojawienie si doznania nie jest rwnoznaczne z chwil za

dziaania bodca. Na opnienie skada si czas reakcji zakocze
nia nerwowego, czas drogi impulsu do mzgu i czas reakcji w
samym mzgu. Opnienie to jest rne dla rnych rodzajw
dozna np. dusze dla wiata ni dla dwiku i dla blu ni dla
dotyku. Z drugiej za strony doznanie trwa duej ni bodziec,
ktry je wywoa; przykadem moe by ukucie lub zjawisko
powidoku.
Natura impulsw nerwowych jest taka sama dla wszystkich
nerww. Impuls w nerwie wzrokowym jest taki sam jak w sucho
wym. Rozrnienie dozna nastpuje w specjalnych analizato
rach" orodkowego ukadu nerwowego (OUN). Jakikolwiek prze
sany impuls osigajcy analizator wzroku rozpoznawany jest jako
wiato. Jakkolwiek pobudzimy receptory danego narzdu zmy
sowego, otrzymamy charakterystyczne dla niego doznanie. Dra
nic zakoczenia nerwu wzrokowego, uzyskamy doznanie wiata;
mechaniczne, chemiczne czy elektryczne pobudzenie chorda tympane wyzwoli doznanie smaku.
Naley podkreli du rol skry w odbiorze dozna. Cae
ciao ma znakomicie rozwinit ekto-, mezo-, i endoderm.
Przez skupienie rozwijamy postrzeganie. Adept jogi moe
przekracza wszystkie progi i ograniczenia, dotyczce zwykych
ludzi. Pojawi si jasnswidzenie i jasnosyszenie, bdzie on posia
da wyjtkowy, doskonay zestaw postrzegania oglnego, specjal
nego i nadzmysowego.
Dla pocztkujcego wane jest uchwycenie caoci obrazu
dziaania i roli orodkowego ukadu nerwowego (OUN) susiumny. W caym krlestwie zwierzcym spenia rol regulatora pro
cesw organizmu i umoliwia pene jego przystosowanie do ro
dowiska. Zauwamy, e im wyej w skali ewolucji stoi organizm,
tym lepiej jest przystosowany do zmian rodowiska, tym bardziej
jest ruchliwy i tym wszechstronniej rozwinite ma zmysy. Mona
powiedzie, e ukad nerwowy rozwija si zgodnie z rosnc po
trzeb i moliwoci ruchu.
Tak prosty organizm jaki ma stubia, ktra wymaga okrelo
nych warunkw bytowania i porusza si raczej mao, wyposaony
jest w prymitywny system nerwowy: wkna czuciowe, ruchowe i
komrki centralne. Daje to moliwo prostych odruchw i za71

pewni a minimum ochrony. U nieco wyej zorganizowanych zwie

rzt, np. u piercienic, ktre maj wiksz zdolno poruszania
si, istnieje ju centralny acuch zwojw nerwowych. I chocia
kady ze zwojw doglda" swojego segmentu ciaa, to jednak
obserwujemy wspdziaanie zwojw w czynnociach i ochronie
caego organizmu (taka jest podstawowa rola rdzenia i pnia mz
gowego u ssakw). U bardziej ruchliwych zwierzt zwiksza si
zapotrzebowanie na powietrze i ywno, rozwija si pie mzgo
wy i rdze z orodkami kontroli oddychania i krenia. Wzrasta
zdolno trawienia, wyksztaca sie orodek wymiotny chronicy
przed wchoniciem ju poknitych szkodliwych substancji. Przy
wzrastajcej ruchliwoci wymagane jest coraz lepsze wspdziaa
nie narzdw caego organizmu, rozwija si rdmzgowie i m
dek (sirobalam). U jeszcze wyej rozwinitych zwierzt istnieje
w podwzgrzu orodek termoregulacji i przystosowywania prze
mian fizykochemicznych do zmiennych warunkw rodowiska.
Orodek ten mieci si w czakrze adni i oglnie suy ochronie
osobnika i zachowaniu gatunku. W powizaniu z przysadk (somamandala) czuwa nad wzrokiem i rozmnaaniem.
Sirobrahman, mzg, gromadzi wszystkie przesze dowiad
czenia i przetwarzajc je, pozwala na coraz szybsze reagowanie
organizmu na nage zmiany otoczenia. Powolniejsze, za to stae
procesy przystosowawcze, zapewnia rozwj gruczow wydziela
nia wewntrznego:
przysadki mzgowej, odpowiedzialnej za rozwj osobniczy
i rozmnaanie,
tarczycy, regulujcej przemian materii,
nadnerczy, umoliwiajcych natychmiastow aktywno
(stan gotowoci) oraz wielu innych, speniajcych wan rol w
harmonizowaniu organizmu ze rodowiskiem.
Mwilimy do tej pory o wpywie rodowiska na organizm, a
warto zauway, e istnieje te sprzenie zwrotne. Oto na samym
dole drabiny ewolucji znalazy si stworzenia, ktre gin ju przy
niewielkich zmianach warunkw zewntrznych. Zwierzta wy
szych szczebli maj znacznie rozleglejszy obszar yciowy", za
czowiek oprcz duych zdolnoci przystosowawczych sam zmie
nia warunki zewntrzne i w coraz wikszym stopniu tworzy wasne
rodowisko.
li

Dziki jodze wnikamy w istot wszelkich dozna i a do

doskonaoci rozwijamy zdolnoci postrzegania. Potrzebna jest w
tym celu biega znajomo anatomii i fizjologii zmysw, narzdw
i orodkw zmysowych, drg czuciowo-ruchowych oraz orodkw
psychicznych.
Gwnym celem skupienia jest obudzenie kundalini (ukadu
nerwowego). Trzeba opanowa i kontrolowa cae wydzielanie
wewntrzne, chroni je przed marnotrawstwem i skierowa na
rozwj ukadu nerwowego. Korzystajc z mocy sanjamy, czowiek
przekracza wszystkie dotychczasowe ograniczenia i zaczyna od
czuwa wysz natur.
Ulokuj ciao w wygodnej pozycji i cakowicie je rozlunij.
Wykonaj pratjahar (wycofanie energii), wycofaj energi i wia
domo kolejno ze wszystkich narzdw i czci ciaa. Wprowad
swe ciao w stan joganidry i namagnetyzuj je. Odczuwaj wszdzie
wewntrz i wok fale elektromagnetyczne. Pamitajc o
dokadnym rozlunieniu ciaa, ureguluj oddychanie i wczuwaj si
z wielk uwag we wszystkie rodzaje postrzegania. Ciao stanie si
bardzo czue i wraliwe. Wyostrz si zmysy, a umys bdzie jasny
i przenikliwy.
Postrzeganie nadzmysowe ani troch nie zaley od zmysw;
to dziedzina wiadomoci. Kiedy przejawia si wysza wiado
mo, masz dokadn wiedz o sobie i o caym wszechwiecie.
Czasami takie postrzeganie zdarza si i zwykym ludziom, ale
bywa chwilowe i poza ich kontrol. Chyba kady miewa w yciu
podobne dowiadczenia. Natomiast postrzeganie nadzmysowe
osignite na drodze jogi jest trwae, opanowane i doprowadzone
do doskonaoci.
W osiganiu postrzegania nadzmysowego pomocne s znane
ci ju praktyki: medytacja na nadzie i trataka (zwaszcza na kocu
nosa). Dziki praktyce obudzisz cay swj ukad nerwowy, za
ciao stanie si maym wszechwiatem, w ktrym znajdziesz wszy
stko. W stanie samadhi ujrzysz wewntrz to, co widzisz wok:
wiat, soce, ksiyc, gwiazdy... Twe ciao bdzie naprawd do
skonaym odbiornikiem i nadajnikiem zestrojonym z caoci.
Oto koniec naszej siedemnastej lekcji. Wczytaj si w ni
uwanie i uzupenij wasnymi refleksjami. Skupiajc wszystkie
umysowe moce, wczuwaj si w niepowtarzalne pikno budzenia
si kundalini siakti.
f i

Rozdzia XVIII

Jak otworzy trzecie oko"

Trzecie oko" symbolizuje odwieczn wiedz. Nie jest okiem,
narzdem zmysowym. Zostao tak nazwane, gdy tylko w nim
moemy ujrze prawdziwy, wasny ksztat i rzeczywist posta
wszechwiata. Trzecie, poniewa dwoje oczu postrzegajcych
wiat fizyczny ju mamy. Trzecie oko, wedug symbolicznych opi
sw jogi, jest trjktne, z podstaw lec midzy brwiami i wie
rzchokiem dokadnie porodku czoa. Jest to miejsce czakry adni. Gruczoy wydzielania wewntrznego i poczenia nerwowe
wzgrza stanowi orodek indywidualnej wiadomoci, a poczo
na bezporednio kora mzgowa (sahasrsra) poprzez ten orodek
ma wadz nad caym ciaem. Czakra adnia obejmuje te czci
orodkowego ukadu nerwowego, ktre s odpowiedzialne za
indywidualn osobowo, jej istnienie i wiedz. W zwykym stanie
orodek ten jest upiony. Uaktywnia si podczas studiowania
filozofii. Ale tylko dziki praktyce jogi osiga si doskonao i
peni dziaania. Obudzenie tej czakry nazywamy otwarciem trze
ciego oka.
Podczas mych dugich podry po wiecie wiele osb dowie
dziawszy si, e mam tytu doktora medycyny, przychodzio z
pytaniem: Czy jest moliwe operacyjne otworzenie trzeciego
oka?" Rwnie w Indiach przyjedao do mnie duo ludzi goto
wych na tak operacj, o ile jest to tylko moliwe. Zawsze miaem
jasn i prost odpowied tak. Uradowani ludzie gotowi byli
natychmiast podda si zabiegowi. Ale kiedy dokadnie wyjani
em rzeczywiste znaczenie tego procesu, jego przebieg i koszty
pozostawali tylko nieliczni.
Niewtpliwie otwieranie trzeciego oka jest zabiegiem, ale nie
przeprowadzanym w szpitalu. Potrzebne jest miejsce przepenio-

74

e duchow atmosfer. I tak jak do operacji niezbdny jest chi

rurg, asystenci, anestezjolog, inni pomocnicy i narzdzia, tak w
naszym zabiegu chirurgiem jest anahat nada, wieczny umys. Sto
em operacyjnym jest wygodna postawa, a oglne znieczulenie
osigniemy dziki sanjamie. Asystowa nam bd wszystkie na
rzdy czuciowo-ruchowe, a pomaga okolicznoci. Jest to naj
trudniejszy na wiecie proces (operacja). Gdy ju moc sanjamy
rozlunimy, namagnetyzujemy i znieczulimy cae ciao bdzie
my przygotowani. Ale znieczulenie musi by jak najgbsze, pene,
musimy wej w najgbsze samadhi. W tym stanie otwiera si
szeroko podwiadomy umys i odsaniaj si wszystkie przesze
zapisy. Moc skupienia oczyszcza si ten rejestr ze zych zapisw,
a kiedy ju bdzie usunita caa ignorancja, zacznie bez przeszkd
dziaa wszystko przenikajca intuicja.
Opis procesu:
1. Usid wygodnie i bezpiecznie tak, aby ciao nie zmienio
postawy nawet w gbokim nie.
2. Usu wszelkie niepokoje i saboci umysu.
3. Myl, e wok ciaa kry odwieczna energia, ktra stwo
rzya niezliczone gwiazdy i planety, i jest ona twoj wasn natur.
4. Poczuj, e energia ta promieniuje wok nas i przenika cay
wiat.
5. Powoli zamknij oczy i przykuj uwag do caego ciaa. Roz
pocznij proces znieczulania przez sanjam i pratjahar. Rozlunij
ciao i wycofaj z niego ca energi; skieruj j w miejsce trzeciego
oka. Wsuchuj si nieprzerwanie w nade. Si woli przykuj uwag
do rodka czoa.
6. Pozosta w tym stanie, a zniknie poczucie ciaa. Gdy
zapomnisz o caym ciele, odczujesz tosamo z Najwysz wia
domoci. Osigniesz najwysz intuicj i niezomn si woli.
7. Gdy utrwali si ten stan, nada usunie na zawsze ignorancj.
Wwczas ujrzysz brzask odwiecznej wiedzy na firmamencie umy
su. Tak si budzi trzecie oko, a po wicie nastpi wieczna jasno
nieskoczonej mdroci.
Uwaga: jeli na jakim etapie pojawi si przeszkody to nie
przywizuj do nich wagi, lecz dokadnie powtrz od pocztku cae
wiczenie. Po kilkumiesicznej praktyce poczujesz, e jeste na
waciwej drodze. Cay proces trwa dugo i jest bardzo trudny, ale
n

75

nie jest niemoliwy. Tylko ty sam moesz otworzy trzecie oko.

Cierpliwo i wytrwao doprowadz ci do celu. Bardzo przydat
na te jest dobra znajomo anatomii, fizjologii i psychologii jogi.
Zakoczylimy osiemnast lekcj, w ktrej zawarta jest zwiz
a metoda otwierania trzeciego oka. Przeczytaj j uwanie, ze
zrozumieniem. Jeli pojawi si jakiekolwiek trudnoci bd wt
pliwoci, porad si swego nauczyciela lub znawcy przedmiotu.
Kiedyju w peni zrozumiesz sens tego procesu, sta si dla siebie
chirurgiem.

Rozdzia XIX

Obud swoj kundalini

Zanim przejdziemy do omawiania rnych, bezporednich
metod osigania samadhi, wyjanijmy proces budzenia kundalini
siakti.
Kada dusza jest potencjalnie boska i wieczna. Kundalini
pogrona jest w gbokim nie. Obudzona, wstpuje ruchem
spiralnym do gry, dlatego nazywa siej kundalini shakti (energia
wowa). Indywidualna kundalini shakti jest przejawem energii
uniwersalnej, wiecznej i niemiertelnej. W normalnym, codzien
nym stanie przejawia si niecakowicie. Mona rozbudzi j po
przez wiczenia. Natomiast w stanie samadhi dziaanie jej przeja
wia si w sposb cakowity i doskonay.
Bardzo wane jest zrozumienie drogi kundalini shakti i jej
zwizku z susiumn, susiumn sirsiakam, susiumn kadam, sirobalamem i sirobrahmanem.
Droga kundalini jest mechanizmem dziaajcym w cisej
wspzalenoci z rnymi procesami organizmu, ze wspod
dziaywaniem organizmu i rodowiska, z caym wiadomym, nadwiadomym i podwiadomym yciem. Moe by utosamiana z
caoci ukadu nerwowego. Praktycznie dzieli si na dwie czci:
susiumn (orodkowy ukad nerwowy),
pariasarija nadi mandalam (obwodowy ukad nerwowy).
Orodkowy ukad nerwowy, susiumn skada si z: mzgu
(sirobrahmana), mdku (sirobalama), rdzenia przeduonego
(susiumny sirsiakam) i rdzenia krgowego (susiumny kandam),
ktre cz si w nieprzerwan cao.
Obwodowy ukad nerwowy, pariasarija nadi mandalam, to
splot nerww, przez ktre susiumn czy si z rnymi tkankami
ciaa. Wyrniamy w nim trzy grupy:

77

1. nerwy czaszkowe,
2. nerwy rdzeniowe,
3. autonomiczny ukad nerwowy.
Cay ukad nerwowy jest pochodzenia ektodermalnego.
Oto proces budzenia:
1. Przyjmij wygodn pozycj.
2. Zrelaksuj si do trzeciego stanu.
3. Pomyl, e potrafisz magnetyzowa cae ciao przy pomocy
drogi kundalini (ukadu nerwowego).
4. Uyj caej hormonalnej siy do wzmocnienia kundalini.
5. Odczuj pulsacj sity elektromagnetycznej w caym ciele.
6. Zapomnij o ciele i utosamiaj si z Brahmanem (Najwysz
wiadomoci).
7. Poczuj, e promieniujesz wiatem i yciem.
8. Odczuj wewntrz i wok siebie wielki ocean magnetyzmu
i wiadomoci.
9. Poczuj si Najwyszym Ja.
10. Poczuj te, e jeste energi nieograniczonego wszech
wiata.
11. Odczuwaj w sobie obecno niezliczonych gwiazd, soc i
planet.
12. Poczuj si wolny i wzniosy.
13. Czuj, e nie masz ciaa, ani materialnego umysu; e nie
znasz lenistwa, zoci, nienawici i wrogoci.
14. Odczuj, e jeste caym wszechwiatem, a wszechwiat
tob.
15. Wsuchaj si uwanie we wszechobecny dwik anahat
nady.
Po duszej praktyce znajdziesz si na waciwej drodze. Wy
ton prac obudzisz swoj kundalini siakti, ktra poprowadzi
twoj indywidualn wiadomo ku Najwyszej.
Odczujesz niewyraaln rado. Cay wszechwiat bdzie
twym domem. Run stare ukady i zalenoci, bdziesz wszdzie
u siebie. Tylko sam na sobie moesz dowiadczy tego, czego jzyk
i piro nie potrafi opisa.
Oto koniec lekcji dziewitnastej. Przeczytaj j i zapamitaj.
Korzystaj z zamieszczonych na kocu ksiki tablic. Praktykuj
owocnie.
78

Rozdzia XX

Lecz si wasnymi hormonami i trankwilizatorami

yjemy w dobie nauki, a take w dobie popularnoci hormo
nw i trankwilizatorw. Zbyt mao jeszcze wiemy o prawdziwym
leczeniu. Wspczesna medycyna nadal hoduje leczeniu objawo
wemu. Niewielu lekarzy stara si dotrze do istotnych przyczyn
dolegliwoci. Objawy s tylko jednym z aspektw choroby, a nie
ni sam. Najczciej leczy si objawy oderwane od caoci i bez
zwizku z pacjentem. Przeprowadza si nowe badania i ekspery
menty w zakresie rozwoju medycyny. Niestety, wiedza o samym
czowieku, ktra powinna dominowa, pozostaa daleko w tyle.
Na przykad, przy rnych blach, bezsennoci, nerwowoci, apli
kuje si coraz to nowe rodki przeciwblowe, uspokajajce i
hipnotyczne, usuwajce na jaki czas objawy. Tylko nieliczni leka
rze szukaj ich przyczyny. To ogromne zacofanie nowoczesnego
lecznictwa prowadzi w konsekwencji do pogorszenia si stanu
chorobowego pacjenta.
Coraz to nowsze, ulepszone", doskonalsze" leki hormonal
ne ukazuj si w sprzeday. Ludzie wierz w ich magiczn moc,
ale jako nikt nie myli o sile tkwicej we wasnych hormonach.
Jeli hormony martwych zwierzt mog wywiera tak silny wpyw
na organizm czowieka i na jaki czas wyleczy pacjenta, to czy
nie moemy wci uzdrawia naszych psychofizycznych dolegli
woci wasnymi hormonami?
Leczc si samemu, zapomnisz o istniejcych, dostpnych
wsklepach chemicznych preparatach leczniczych. Na dobroczyn
ne skutki tej hormonalnej kuracji nie bdziesz czeka dugo. Trze
ba tylko wiedzie, jak korzysta z wasnych hormonw, gruczow
79

wewntrzwydzielniczych. Nauczysz si tego poprzez praktykowa

nie jogi.
Panuje oglna dezinformacja i brak wiedzy odnonie waci
wego leczenia. Sytuacj t podtrzymuj i wykorzystuj rni szar
latani, zarwno z krgu wspczesnej medycyny, jak i spoza niego.
Jeli zgodzisz si, aby o twoim zdrowiu decydowali inni rzadko
naprawd nim zainteresowani to by moe na jaki czas i do
pewnego stopnia bdziesz wyleczony, ale nie zapobiegniesz rw
noczesnej degeneracji podwiadomego umysu. Z kadym nawro
tem dolegliwoci bd stosowane coraz silniejsze rodki zewntrz
ne tak nastpuje lawinowy proces rozpadu. Nigdy nie pojawi
si pytanie o rzeczywiste przyczyny choroby, ktre najczciej
maj rdo w osobowoci pacjenta.
Znajomo psychologii jogi szybko nauczy ci wspdziaania
ze swoim wasnym lekarzem uzdrowicielem. Tylko gupcy mo
g nie doceni jego wysikw i zainteresowania jak najskuteczniej
szym i najlepszym leczeniem organizmu.
Psychologia jogi nauczy ci samoleczenia wasnymi hormona
mi, uspokajania umysu si woli, takiego stosowania wasnych
hormonw, ktre usunie wszelkie dolegliwoci, uzdrowi ciao,
rozwinie zmysy i umys. To trudna sztuka, ale twoje szczere i
powane podejcie do jogi sprawi, e w przyszoci osigniesz
doskonao w tej dziedzinie.
Wedug psychologi jogi myl jest przejawem uniwersalnej
energii, i tak jak kada energia, moe tworzy lub niszczy. Jeli
uyjesz jej do wyszych celw, stworzysz diamentowe ciao, zmysy
i umys. Stosujc j zgodnie z niskimi mylami, zniszczysz wszystko
co osigne.
Moc wyszego mylenia wszystkie substancje wydzielania
wewntrznego tworz odas siakti. Cay ukad nerwowy operuje
energi odasu, esencj hormonalnej energii. Wyrniamy dwa
typy odasu:
para odas, zaopatrujcy serce,
apara odas, stale krcy w ukadzie krwiononym, ody
wiajcy cae ciao i leczcy wszystkie psychofizyczne dolegliwoci.
Brak pierwszego, to koniec ycia, niedobr drugiego jest przyczy
n schorze.
Nieprawidowe stosowanie, marnotrawienie odasu, odbija
80

si najpierw na psychice, nastpuje zakcenie fizjologii, pojawia

j si rne dolegliwoci, a w konsekwencji dochodzi do stanu
patologicznego z licznymi objawami.
Nasz stan psychofizyczny jest rezultatem przeszych myli.
Myl jest rdem naszej osobowoci, postpowania i istnienia.
Tak jak wiatr przewraca sabe drzewa, tak upada czowiek pod
naporem wasnych zych myli, penych dzy, zoci, myli ci
kich i leniwych. Ten, kto szuka tylko przyjemnoci, nie potrafi
panowa nad zmysami, jest leniwy, ciki i niskiej ywotnoci. I
jak wiatr nie zdmuchnie skalistej gry, tak dza nie pochonie
tego, kto nie skupia si na przyjemnoci, panuje nad zmysami i
stara si rozwin skrzyda intuicji.
Jak deszcz nie przecieknie przez dobry dach, tak namitnoci
bd obce rozwanemu umysowi. Bezmylno jest przyczyn
cierpie i mierci, a dobre mylenie jest eliksirem i rdem wie
cznego ycia. Czujnego mier nie zaskoczy, a bezmylni s ju
martwi. Nikt nie jest w stanie da ci tyle dobrego, ile twj wasny,
dobrze ukierunkowany umys.
Tylko wolny od nieczystych myli osiga zbawienie. Droga do
niewinnoci jest prosta: z aski anahat nady (siabda brahmana),
poprzez skupienie i medytacj na nim uzyskamy wewntrzny
probierz, i jeli si tylko pojawi nieczysta myl, natychmiast kon
frontujemy j z przeciwn czyst.
Nie zda si na nic werbalne powtarzanie OM, jeli umys
peen jest zych myli. Prawidowe wymawianie OM jest wtedy,
gdy wypenia cay umys.
Zgubnym nawykiem jest bdzenie zmysami, a jeszcze gorzej
myl. Tylko cisa kontrola zmysw moe przynie efekty.
Jeszcze dugo mog si pojawia nieczyste myli, nie naley si tym
martwi. Przeciwnie, niech to budzi nasze zadowolenie, e coraz
mniej ich zostaje. le ukierunkowany umys wyrzdzi moe wi
cej szkody, ni inny zewntrzny wrg. Dla chwiejnego umysu
niedostpna jest prawda i mdro. Tylko ten, kto opanuje myli,
zrzuci z siebie wizy cierpienia i mierci.
Czowiek mdry i rozwany, czujny i wraliwy, baczcy na swj
prawy rozwj stanie si oaz ycia, wysp ktrej nie porusz
najpotniejsze nawet fale zewntrznego oceanu. Przez po81

wcignicie myli Indra zosta naczelnym bogiem. Przez czujno

wobec myli rozkwita mdro, rozwija si ycie.
Proces leczenia:
1. Przyjmij wygodn pozycj.
2. Zrelaksuj ciao.
3. Wykonaj gbok sanjam skierowan na usunicie nieko
rzystnego stanu psychofizycznego.
4. Myl, e rozwiewaj si wszelkie dolegliwoci ciaa i umysu.
5. Myl, e od tej chwili ciao i umys wolne s od wszelkich
pragnie.
6. Zapomnij teraz o caym ciele i utosamiaj si z Najwysz
wiadomoci. Po kilku dniach praktyki zniknie poczucie ciaa, a
zamiast niego bdziesz czu elektromagnetyczn pulsacj.
7. Pozostajc w tym stanie myl, e wyleczye si z wszelkich
dolegliwoci psychofizycznych.
8. Powtrz cay proces w penym socu, odczuwaj wiato i
ycie pynce ze soca, ktre nieustannie przenika i oywia zie
mi, planety, ciebie.
9. Odczuwaj ich dziaanie na ciao.
10. Cay ukad soneczny wypeniony jest wiatem i yciem,
odczuwaj ciepo swego ciaa.
11. Poczuj si socem promieniujcym wiato i ycie.
12. Pozosta w tym stanie kilka minut. Kiedy twoje ciao
pokryje si potem, pozbdziesz si wszelkich dolegliwoci.
13. Powtrz cae wiczenie, bdc zanurzonym w wodzie.
14. Zrb te tak biorc prysznic.
15. Wymyl inne dostpne ci sytuacje i warunki, w ktrych
przeprowadzisz ca powysz kuracj.
Zakoczylimy dwudziest lekcj. Przestudiuj j dokadnie,
uzupenij te swoje wiadomoci z anatomii i fizjologii. Stwrz
sobie dobry obraz wasnego organizmu. Praktykuj, wykorzystujc
waciwie wasne hormony. Rozwijaj swj odas i bd sam dla
siebie najlepszym lekarzem. Czuwaj nieustannie nad umysem i
mylami. Prowad umys z ciemnoci do wiata, od cierpienia do
ycia, od mierci do niemiertelnoci, ze zudze do rzeczywistoci
i bd peen szczcia.
82

Rozdzia XXI

Joga i nadwiadomo
Fizyczne serce i fizyczna wiadomo s ze sob w cisym
zwizku. Tak samo jest z duchowym sercem i duchow wiadomo
ci. W rozwaaniach nad fizjologi dozna i odruchw niezwykle
wane jest waciwe rozumienie prawdziwej natury wiadomoci.
Niestety, dalecy s od tego dzisiejsi fizjolodzy.
Fizyczna wiadomo naley do biologii i psychologii, jakkol
wiek zdajemy sobie spraw z braku wyranych granic midzy
fizjologi, biologi i psychologi.
Cae nasze zachowanie, wszystkie procesy uczenia si i pra
ktykowania zale od wiadomoci. Biologiczn lub fizyczn wia
domo definiujemy jako zdawanie sobie sprawy z jednostkowe
go, wasnego istnienia i z obecnoci wiata zewntrznego. Ten
rodzaj wiadomoci u czowieka zaley od cigoci procesw
utleniania w mzgu. Bez takich przemian chemicznych przestaj
dziaa komrki nerwowe i szybko zamieraj. ycie i wiadomo
s uzalenione od serca. Jeli przestaje ono pracowa, to wszystkie
inne przemiany te si kocz.
Stwierdzono cis wspzaleno wiadomoci z aktywno
ci komrek nerwowych mzgu. Zdajemy sobie spraw z istnie
jcych strumieni impulsw, przebiegajcych przez mzg. Przeja
wiaj si one zarwno w stanie jawy, jak i podczas snu. W tym
drugim przypadku czsto przeywamy marzenia senne.
Stan wiadomoci jest inny na kadym etapie ewolucji, ale
tylko u czowieka osiga taki poziom, e potrafi tworzy pojcia
oglne, a zwaszcza najwaniejsze psychologiczne. To jeszcze
nie wszystko. Biologiczne serce i wiadomo, ktre s natury
fizycznej, zale od metafizycznego serca i wiadomoci. W rze
czywistoci wiadomo nie powstaje, tylko si przejawia, a prze83

jawienie zaley od rozwoju ukadu nerwowego. wiadomo jest

wysoce rozwinita dziki ludzkiemu ukadowi nerwowemu. W
zalenoci od zmian w tym ukadzie pojawiaj si rne stany,
takie jak: czuwanie, sen z marzeniami sennymi i sen gboki.
Dziki skupieniu rozwija si w peni nasz ukad nerwowy.
wiadomo bdzie si przejawia cakowicie i odczujemy jej
odwieczne i nieskoczone dobro. Dla takiej wiadomoci obojt
na jest ju obecno mzgu. Biologiczna wiadomo zaley od
nastpujcych czynnikw:
a) fizycznej integralnoci mzgu,
b) odpowiedniego dotlenienia mzgu,
c) dokrwienia mzgu,
d) czystoci ciaa i zmysw.
Jeli nastpi zaburzenie w funkcjonowaniu jednego z wymie
nionych czynnikw, to poziom wiadomoci si obniy. Spowodo
wa to moe sen, zmczenie, zatrucie, hipnoza. Ale nie zajmujemy
si duej fizycznym sercem i wiadomoci. Twoim gwnym
celem jest osign za ich porednictwem duchowe serce i ducho
w wiadomo.
wiczenie:
1. Przyjmij wygodn pozycj.
2. Rozlunij cae ciao.
3. Odczuwaj bicie serca.
4. Powcignij swj oddech.
5. Poczuj tempo serca i si, z jak bije.
6. Za kadym uderzeniem serce przesya energi do wszy
stkich czci ciaa. Poczuj to.
7. Odczuj, jak ta energia staje si elektromagnetyczn pulsacj wypeniajc cae ciao.
8. Jeste ju namagnetyzowany. Poczuj, jak przejawia si w
tobie duchowe serce i wiadomo.
9. Jeste sercem wszechwiata i czujesz, jak to jedno serce
pulsuje.
10. Stopniowo zapomnij o fizycznym ciele i utosamiaj si
cakowicie z Najwysz wiadomoci.
11. Teraz ju wiesz, e wiadomo nie jest wytworem ciaa,
ona tylko przez ciao si przejawia.
12. Odczuwaj, e ciao jest tylko czci przejawiajcej si
84

wiadomoci, a ty jeste wszdzie.

13. Poczuj, e twoje ciao nie jest orodkiem twego ciaa, e
moesz przejawia si si w jakichkolwiek innych ciaach.
14. Odczuwaj, e jeste t wiadomoci, a bdziesz wolny.
15. Poczuj, e jest ona wieczna i niemiertelna, a posidziesz
odwieczn wiedz, pokj, bogo i szczcie.
To ju koniec dwudziestej pierwszej lekcji. Czytaj j.
Rozszerz sw wiedz o anatomii i fizjologii serca, ukadu
krwiononego i nerwowego, aby dobrze zrozumie skupienie.
Regularnie praktykujc, osigniesz przy pomocy fizycznego serca
i wiadomoci ich duchowe odpowiedniki. Po kilkumiesicznej
praktyce zauwaysz wyrane, pozytywne zmiany w swojej psychice
i ciele.

Rozdzia XXII

Jak opanowa witarki

Witarkami nazywamy wszystkie niewaciwe, destruktywne
dziaania umysu, zagraajce naszej osobowoci, zmysom, ciau
i psychice. Z logicznego, fizjologicznego, etycznego, moralnego i
spoecznego punktu widzenia, rozumiemy zgubne dziaanie
szkodliwych fal mentalnych, ale wci ulegamy ich hipnotycznej
sile. Std, nasze postpowanie tkwi w sprzecznoci z rzeczywistym
istnieniem, rzeczywist osobowoci.
Wszystkie witarki moemy podzieli na 10 grup:
1. Krzywdzenie innych.
2. Nieprawdomwno, fasz.
3. Kradzie, przywaszczanie.
4. Niepowcigliwo.
5. Egoistyczne gromadzenie majtku.
6. Nieczysto ciaa, zmysw i umysu.
7. Cige niezadowolenie z losu.
8. Samolubstwo, egoizm.
9. Lenistwo.
7
10. Niech do dziaania zgodnego z intuicj i mdroci.
Kad z wymienionych grup moesz rozwin tak dalece, jak
sobie tego yczysz.
Moesz kontrolowa witarki stosujc swoje wewntrzne, bo
skie siy: jamy i nijamy. Wielu ludzi interesuje si jog. Suchaj
wykadw, praktykuj, ale dla wikszoci jest to swoistym hobby,
moliwoci przeycia nowych wrae. Wielu zauwayo, e zaj
mowanie si jog jest modne, e to wyrnia ich od otoczenia, e
bd mogli zaimponowa swymi nadnaturalnymi mocami. Staj
si uczniami tzw. joginw, ktrzy prowadzc przyspieszone kursy
swej jogi, obiecuj przerne cuda. Jednake, ktry z tych ludzi
86

podajcy mocy i sawy zostaje prawdziwym joginem? Ktry

myli powanie o opanowaniu umysu i fal psychicznych?
Jama to niezomne denie do opanowania umysu. Mona
dy do opanowania umysu, do osignicia niezwykych mocy,
ale jeli jest to powierzchowne, wwczas wewntrzne sfery umysu
wytwarzaj cigy acuch witark. Jama jest cakowitym opanowa
niem umysu i fal psychicznych. Skada si z piciu wielkich regu:
l.Ahinsa niekrzywdzenie ywych istot w jakikolwiek spo
sb.
2. Satja bezwzgldna wierno prawdzie.
3. Asteja Wstrzymywanie si od wszelkich form przywasz
czania cudzego dobra.
4. Powcigliwo i wstrzemiliwo pciowa opanowanie
hormonalnych si, doskonalenie ciaa, zmysw, umysu przez roz
wj odasu.
5. Aparigraha niegromadzenie pienidzy i nie przywizy
wanie si do majtku.
Przestrzeganie tych piciu jam pozwoli na opanowanie piciu
pierwszych witark. Skuteczno bdzie na miar twojego podej
cia, zaangaowania i praktyki.
W przezwycieniu dalszych witark pomog ci nastpujce
nijamy:
1. Sauca dbao o czysto duchow i cielesn.
2. Santosza wiczenie w zadowalaniu si istniejcymi oko
licznociami yciowymi.
3. Tapas, czyli asceza odporno na przeciwiestwa np.
chd i upa, gd i pragnienie.
4. Swadhjaja wnikanie w tre mantr i tekstw jogi.
5. Iwarapranidhana skupienie si na Iwarze.
6. Przeksztacenie ciaa w wartociowego porednika, odda
nie si odwiecznej mdroci, intuicji i wiadomoci.
Dla kadej witarki moesz stworzy jej przeciwiestwo. Takie
przeciwdziaanie jest niezwykle pomocne w yciu.
Pi sposobw opanowania fal psychicznych:
1. Analiza kadego problemu i poszukiwanie waciwego roz
wizania (nie zawsze skuteczna w przypadku nawykw).
2. Neutralno, dystans obserwuj dziaanie umysu pozo87

stajc z boku, jako wiadek. Nie bd jego sug i kontroluj wszy

stkie fale.
3. Powi codzienne ycie poytecznemu, dobremu dziaa
niu.
4. Bhawasamadhi zapomnij o ciele i materialnym umyle,
utosamiaj si z Najwysz wiadomoci.
5. Brahmi-sthiti jestem Brahmanem, cay wszechwiat jest
Brahmanem, witarki nie maj dla mnie adnego znaczenia".
Wybierz najbardziej odpowiedni dla siebie drog. Wczytaj
si uwanie w tekst dwudziestej drugiej lekcji. Rozwi j i sprbuj
sam znale jeszcze inne metody. Doskonao jest niemoliwa
bez praktykowania jam i nijam, bez opanowania witarki. Krocz
swoj drog ku doskonaoci.

Rozdzia XXIII

Pi wielkich sugestii
Istnieje pi wielkich wedyjskich sugestii wprowadzajcych
umys ze wiata nazw i ksztatw do doskonaoci:
1. Tatwamasi Ty jeste Tym.
2. Aham Brahmasmi Ja jestem Brahmanem.
3.Ajamatma Brahman Ta ja jest Brahmanem.
4. Pradnianam Brahman wiadomo jest Brahmanem.
5. Satczitananda Brahman Wieczny byt, wieczna wiado
mo i wieczny spokj jest Brahmanem.
1. Tatwamasi. Ciao skada si z dwch substancji: natury i
wiadomoci, czyli materii i umysu. Naturalne elementy ciaa s
elementami wszechwiata; wiadomo ciaa jest taka sama jak'
wszechwiadomo. Ty jeste Tym" oznacza, e twoja wiado
mo nie jest indywidualna, lecz powszechna; oznacza, e twoja
natura i wiadomo s wieczne, tak jak wszechnatura i wszech
wiadomo.
Na pewnym etapie skupienia spotykasz pozorn dwoisto.
To znaczy, tw stanie gbokiego skupienia odczuwasz tosamo
z Najwysz wiadomoci i wtedy ty jeste ni. Ale po powrocie
do zwykego stanu masz nadal indywidualn wiadomo, z ktr
si utosamiaszczujesz si indywidualn wiadomoci. Jak jest
naprawd?
Niewtpliwie w gbokim skupieniuTy jeste Tym" jest osta
teczn i wieczn prawd. Wobec kadego wyszego dowiadcze
nia rozwiewa si mga wszystkich niszych dowiadcze.
2. Aham Brahmasmi. Tutaj Ja" uyte jest w nieosobowym
znaczeniu, jest to Ja" powszechne. W gbszym stanie samadhi
zapomina si o ciele i nastpuje utosamienie z wiecznym oce
anem wiadomoci. W tym stanie gboko odczuwasz: Jestem
89

Brahmanem". Cakowicie rozluniony i skupiony na anahat nadzie, uczy siln mentaln sugesti: Jestem Brahmanem". Powta
rzaj j, a rozwiejesz niewiedz i utosamisz si z Najwysz
wiadomoci.
3. Ajamatma Brahman. Kilkuletnia praktyka odkrywania i
odczuwania rzeczywistoci sprawi, e w jednej chwili odczujesz
swoj Ja jako cz Najwyszej Jani, ktra jest jedna-bez-wtrej. Wtedy poczujesz: Ta Ja jest Brahmanem, ten cay wszech
wiat jest Brahmanem".
4. Pradnianam Brahman. Im gbsze skupienie, tym wiksza
wiadomo i bogo, gbsze istnienie i spokj. Odkryjesz w
kocu, e intuicja i wiadomo s tak spotgowane, e nie ma ju
adnej rnicy midzy wiedz a Jani; odczujesz wiadomo
jest Brahmanem".
5. Satczitanandam Brahman. Na osobowo skadaj si trzy
nastpujce czynniki:
a) istnienie,
b) rozumienie i wiedza,
c) pokj i bogo.
Osobowo wzrasta wraz z rozwojem tych trzech czynnikw,
a rozpada si, gdy one zanikaj. Na przykad, gdy popenimy jaki
zy czyn zagraajcy czyjemu istnieniu, osabnie rozumienie i
wiedza, zniknie pokj i bogo. Istnienie, wiedza i pokj tworz
osobowo. Uwarunkowane istnienie, wiedza i pokj tworz uwa
runkowan osobowo. W gbokiej medytacji te trzy czynniki
przeksztacaj si w nieuwarunkowane wieczne istnienie, rozu
mienie i pokj.
W najgbszym samadhi cay wszechwiat rozpywa si w
bezgranicznym oceanie wiadomoci i magnetyzmu. Medytujcy
jednoczy si z Najwysz wiadomoci, odwieczn wiedz i ist
nieniem. Jest to ostateczny stan param puruszy i param siakti
(Najwysza wiadomo z Najwysz Energi i Natur). Jest to
stan diwamukry, w ktrym medytujcy osiga wolno.
wiczenie:
1. U ciao w wygodnej pozycji.
2. Rozlunij cae ciao.
3. wicz wstrzymywanie oddechu.
4. Wykonaj pi wielkich sugestii.
90

5. Powtarzaj je kolejno. Na pocztku kada sugestia wymaga

oddzielnej praktyki.
6. Odczuwaj elektromagnetyczn pulsacj w caym ciele i
wok niego.
7. Poczuj, e twoja wiadomo jest wszechwiadomoci, a
ycie jest elektromagnetycznym zjawiskiem.
8. Czuj, e naturalne skadniki twego ciaa s skadnikami
wszechnatury.
9. Odczuwaj wewntrz i wok siebie pyncy ocean wiado
moci i magnetyzmu.
10. Czuj, jak twoje cakowicie namagnetyzowane ciao jest
nadajnikiem, przekanikiem i odbiornikiem wiadomoci; ciao
ju ci nie ogranicza.
11. Odczuwaj swoj wszechobecno.
12. Odczuwaj w sobie niezliczone soca, planety, gwiazdy i
ksiyce. One przychodz i odchodz, ale ty jeste niezmiennym i
niemiertelnym rdem.
13. Skupiaj ca swoj energi na anahat nadzie i czuj wieczn
wiadomo, istnienie, pokj, szczcie i bogo, ktre przejawia
j si wszdzie.
14. Odczuwaj sw bezgraniczn yczliwo dla wszystkiego.
15. Myl i czuj, e cay wszechwiat jest w tobie, a ty jeste w
nim.
16. Utosamiaj si z wiecznym bytem, wieczn wiadomoci
i wiecznym pokojem.
Jest to koniec dwudziestej trzeciej lekcji. Przeczytaj j ze
zrozumieniem i uzupenij swoimi refleksjami. Skoncentruj si na
siabda brahmanie (anahat nadzie). Wykonujc pi wielkich su
gestii, zapomnij o ciele i utosamiaj si z Brahmanem. Gdy osig
niesz stan wiecznej wiadomoci, bytu, pokoju i szczcia w gbo
kim samadhi, bdziesz wolny i poznasz nirwan.

Rozdzia XXIV

Postawy, asany, czyli dyscyplina ciaa

Ciao i umys istniej wspzalenie. Umys nie moe spraw
nie funkcjonowa przy fizycznych dolegliwociach ciaa, a ciao
cierpi przy zym stanie umysu. Psychologia jogi przywizuje du
wag do obu. Podaje wiczenia dla ciaa i umysu, by zachowujc
rwnowag w psychicznym rozwoju, wspdziaay harmonijnie
dla przejawiania si Wszechwiadomoci. Porednio przez wi
czenie postaw wiadomo uwalnia si od wszelkich ogranicze i
saboci. Ciao jest nieodcznym cieniem umysu.
Asana, czyli postawa, jest fizyczn pomoc w skupieniu. Me
dytacja nie jest moliwa podczas snu, jak i przy codziennym zaan
gaowaniu ciaa i umysu. Postaw jest tak duo, e nie sposb
wszystkich wymieni. Opisz wic kilka podstawowych, udzielajc
te najwaniejszych porad i wskazwek. Pocztkujcym pozosta
wi duo inicjatywy i wyczucia w wyborze najwaciwszego zesta
wu postaw. Ta sama postawa nie jest odpowiednia dla kadego.
Nawet dla jednej osoby zestaw asan bdzie si zmienia w zale
noci od potrzeb. Dlatego powiniene wyprbowa ich tak duo,
jak tylko potrafisz i wybra asany najodpowiedniejsze.
Cechy charakterystyczne asan:
1. Asana powinna relaksowa ciao i umys.
2. Powinna dawa im si.
3. Powinna usuwa wszystkie umysowe i fizyczne obcienia,
niepokoje i dolegliwoci.
4. Umoliwia zniknicie poczucia ciaa, aby indywidualna
wiadomo moga zjednoczy si ze wiadomoci Najwysz.
5. Asana dziaa leczniczo i pobudza rozwj duchowy.
6. Powinna by nieruchoma, atwa i wygodna. Przy praktyce
92

skupienia naley wykluczy postawy sprawiajce jakikolwiek bl

lub niewygod.
Signij do fachowych ksiek z zakresu hathajogi lub zwr
si do eksperta. Stopniowo wykonuj coraz trudniejsze asany.
Przez ich praktykowanie wzniesiesz ciao z poziomu zwierzcego
do boskiego. Zwr du uwag na swoje poywienie: przyjmo
wane pokarmy nie mog powodowa dolegliwoci cielesnych,
obcia ciaa, pobudza zmysw i rozstraja ukadu nerwowego.
Potrzeby ciaa maj by podporzdkowane rozwojowi psychicz
nemu, moralnemu i duchowemu. Dalsze etapy jogi wymagaj
ogromnej odpornoci i wytrzymaoci fizycznej i jeli ciao jest
niewywiczone w asanach, to samadhi nie bdzie moliwe. Ciao
musi by w peni kontrolowane i zdyscyplinowane.
Hathajoga uczy, jak usuwa zmczenie i wyczerpanie ciaa,
jak powstrzyma proces starzenia si. Jednym z celw jogi jest
opanowanie ciaa, a nie jego niszczenie i zadrczanie, do czego
nawouj niektrzy mnisi. Na doskonao ciaa skadaj si: jego
pikno, wdzik, sia i niezwyka trwao.
Skupienie nie wymaga trudnych asan. Pocztkowo wybieraj
atwiejsze i dodatkowo, po kilka minut dziennie, wicz trudniejsze
postawy. W ten sposb po paromiesicznej praktyce bdziesz
zdolny wykona wszystkie potrzebne ci asany.
Zapamitaj: asany s dla jogi i skupienia tylko rodkiem, a nie
celem. I tak jeszcze dugo dla niektrych ludzi joga bdzie si
kojarzy ze staniem na gowie, a dla innych z jogurtem.
Celem asan jest doprowadzenie ciaa i umysu do duchowej
doskonaoci, a nie zwyczajne wygimnastykowanie ciaa. Naley
uwaa z wyborem ksiek na temat hathajogi, bo ogromna ich
wikszo zostaa napisana przez ludzi niekompetentnych.
To wszystko. Dalszy cig dwudziestej czwartej lekcji zaley od
ciebie. Korzystajc z podanych przykadw rozpocznij praktyk.
Wyszukaj dobre ksiki lub porad si znawcy przedmiotu. wicz
jak najwicej i wybierz najkorzystniejsze dla siebie asany. Prakty
kuj wytrwale, a bdziesz mg si nazywa hathajoginem i bez
trudu namagnetyzowane ciao wprowadzisz w stan joganidry.

93

Rozdzia XXV

Prana i pranajama
Cay przejawiony wszechwiat zoony jest z dwch skadni
kw. S to:
1. prana (pierwotna energia),
2. akasia (odwieczna natura).
Obie s wszechobecne, wszechmocne i wszystko przenikaj
ce. Dziki sile prany, akasia przejawia si w tym wszechwiecie.
Wszystko co si przejawia z ksztatem, czy bez ksztatu, z nazw i
bez nazwy, to akasia. Gazy, ciecze, ciaa stae, soce, ziemia,
ksiyc i gwiazdy, ciaa organiczne i nieorganiczne, to wszystko jest
przejawem akasi. Akasia jest tak subtelna, e dostrzegalna dla
zmysw staje si dopiero wtedy, gdy przybiera gstsze, mniej
subtelne formy. Z pocztkiem przejawienia, powietrze, wiato i
wszystkie formy materii wyaniaj si z akasi i przy kocu cyklu
wszystkie si w niej roztopi. Ten odwieczny cykl trwa nieustannie:
od akasi do akasi.
Tak jak kady rodzaj materii wywodzi si z akasi, tak kady
rodzaj energii pochodzi od prany. Wszystkie siy na pocztku cyklu
wyaniaj si z prany i wszystkie w niej si pograj przy kocu
cyklu. Sia ruchu, magnetyzm, grawitacja, elektryczno, dwik,
ciepo, myl i wiele innych s przejawem prany. Cakowita suma
wszystkich rodzajw energi, w swym pierwotnym stanie przejawio
na we wszechwiecie, jest pran.
Najwysza natura przejawia si dwojako: w aspekcie jdro
wym i energetycznym. Jdrowe postacie natury s przejawem
akasi, natomiast wszystkie formy energii tkwice w stanie jdro
wym pochodz od prany. Tak jak nie moemy oddzieli energii
jdrowej od jdra, tak samo nierozdzielne s: prana i akasia.
Energi jdrow uzyskujemy z duym trudem przez skompliko94

wane reakcje jdrowe. Rwnie energia prany staje si dostpna

wyniku wielkiego wysiku psychicznego.
w
Podczas pranajamy indywidualna energia i wiadomo jed
noczy si z wieczn i niemierteln wszechenergi i wszechwiadomoci. Pranjama oznacza opanowanie wszech-prany.
wiczenia oddechowe wcale nie s pranajam, jak si to wielu
ludziom wydaje. S to tylko praktyki pomagajce w osigniciu
prawdziwej pranajamy. Przed przystpieniem do wicze odde
chowych warto zastanowi si nad samym oddechem, tzn. zrozu
mie cay proces oddychania. Atrybutem kadego ywego istnie
nia jest oddech. Kiedy on ustaje, ycie zamiera. Dla tego po
wszechnego prawa nie ma wyjtku. Biologiczne ycie i wiado
mo zale od oddychania. Oddychanie kadego ywego istnie
nia jest trjfazowe:
1. puraka wdech, puca i komrki wypeniaj si powie
trzem.
2. kumbhaka zatrzymanie oddechu przy maksymalnym
wypenieniu puc powietrzem; zachodzi wymiana gazowa, zuyte
powietrze w tkankach i pucach zastpuje wiea prana.
3. recaka wydech, wszystkie trujce substancje zostaj
wydalone na zewntrz.
Oddycha cae ciao, ale gwn rol w procesie oddychania
odgrywaj puca i skra. Peny oddech skada si z dwch zasad
niczych procesw:
1. Oddychanie zewntrzne (nasycenie powietrzem, wymiany
gazowe i krenie prany).
2. Oddychanie wewntrzne (utlenianie i inne acuchy meta
bolicznych reakcji).
Wszystkim tkankom ciaa niezbdny jest do ycia tlen, ktry
wdychamy. Poywienie wchaniane jest przez przewd pokarmo
wy po uprzednim strawieniu. Po rozoeniu go przez enzymy
trawienne na zwizki proste, przedostaje si ono wraz z energi
pobran z ywnoci do krwi i puc. Tutaj czy si z utlenion krwi
i przedostaje si do wszystkich komrek ciaa. Komrka kadej
tkanki jest miniaturow fabryk, w ktrej przy udziale tlenu po
tencjalna energia ywnoci zamienia si w aktywn, yw" ener
gi. ywa energia jest wykorzystywana na bieco w rny sposb
i w rnych celach przez cay organizm.
95

Podzia komrki, metabolizm, utlenianie, wspdziaanie ko

mrek i tkanek oraz wszystkie pozostae procesy zachodzce w
organizmie zale od wewntrznego oddychania.
wiczenia oddechowe wzmacniaj i pogbiaj tak oddycha
nie zewntrzne, jak i wewntrzne. Z kadym kolejnym wydechem
usuwane s przez puca, nerki i skr zanieczyszczenia ciaa. 2
kadym wdechem przenikaj do ciaa: wszechenergia, ycie i
wiato wiedzy.
Przez wypalanie w ogniu szlachetnych metali usuwamy ich
zanieczyszczenia. Podobnie wszystkie dolegliwoci psychofizycz
ne, nieczystoci ciaa, zmysw i umysu spalaj si w ogniu pranajamy. Tak jak odkurzacz wyciga wszystkie brudy z ktw miesz
kania, tak samo sscy mechanizm wicze oddechowych usuwa
wszelkie nasze zanieczyszczenia, wydalane pniej rnymi dro
gami.
Definicje pranjamy:
1. Pranajama to taki stan skupienia, w ktrym rytm serca
zharmonizowany jest z wdechem i wydechem, a ja utosamia
si z Najwysz wiadomoci.
2. Rozwinit, wysz pranajama nazywamy takie skupienie,
w ktrym zapomina si i nawet nie dostrzega ruchu klatki piersio
wej przy oddychaniu.
3. Wszystkie praktyki oddechowe prowadzce do powyszych
stanw s tylko wiczeniami oddechowymi pranjamy.
Dwie pierwsze nale do radajogi, natomiast ostatnia jest
czci hathajogi.
W zalenoci od umiejscowienia powietrza i sposobu wicze
nia rozrniamy cztery rodzaje pranjamy:
1. Bahja writti (intensywny wydech i bezdech).
l.Abhjantara writti (wdech i zatrzymanie powietrza).
3. Stwnbha writti (natychmiastowe opanowanie unierucho
mionego w pucach powietrza).
4. Bahja bhjantara winajakszepi (wielokrotny spotgowany
wdech i wydech).
Bahja writti. Wykonuje si silny, intensywny wydech. Miednica
si unosi i pozostaje w grnym pooeniu przez cay czas bezde
chu, a do pierwszych oznak niepokoju i dusznoci. Naley ww
czas powoli wciga powietrze. wiczeniu powinna towarzyszy
96

mentalna recytacja OM. Ta, nazwijmy j zewntrzn, pranajama

oczyszcza i wzmacnia ciao, umys, zmysy i wiadomo.
Abhjantara writti. To wiczenie jest kontynuacj pierwszego.
po gbokim wdechu zatrzymaj cae powietrze w pucach tak
dugo, jak tylko potrafisz i mentalnie powtarzaj zgosk OM.
Nastpnie wykonaj silny wydech (czyli powtrz bajha writti). Bahja i abhjantara writti skadaj si na jeden cykl pranajamy: wydech
bezdech wdech zatrzymanie wdechu.
Stumbha writti. Nie ma tutaj wdechu i wydechu. Polega ona
na natychmiastowym opanowaniu, czyli na zatrzymaniu ruchu
powietrza. Puca pozostaj bez ruchu, mona je porwna do soja
wypenionego nieruchomym powietrzem.
Bahja bhjantara winajakszepi. Jest to spotgowana wersja
dwch pierwszych. Po silnym wydechu wykonaj gboki wdech i
zatrzymaj powietrze. Nastpnie nie dopu do wydechu, lecz
wcignij do puc tyle powietrza, ile tylko potrafisz. Zatrzymaj
oddech. Jest to pierwsza faza zwielokrotnionego wdechu. Analo
giczna jest kolejna faza spotgowanego wydechu. Po silnym wy
dechu, zamiast wcign powietrze, oprnij z niego cae puca.
Nie obawiaj si zych nastpstw takiego maksymalnego wydechu,
gdy nie sposb cakowicie puc oprni.
Ta czwarta pranajama wykorzystuje prawa przeciwreakcji.
(Reakcj na wdech jest wydech, przeciwreakcj jest jeszcze gb
szy wdech. Podobnie z wydechem). Stosujc przeciwreakcj uzy
skujesz doskona kontrol nad oddychaniem i orodkiem odde
chowym w rdzeniu. Porednio opanowujesz zmysy i umys. Wzra
sta te twoja energia, a intelekt wyostrza si tak bardzo, e jeste
w stanie rozwizywa zawie i subtelne problemy, ktrych wcze
niej nawet nie dostrzegae. Praktykowanie tych wicze wzmaga
wydzielanie wewntrzne i rozwija odas siakti (si yciow), co
pociga za sob gbokie i pozytywne przemiany psychofizyczne.
Regua w pranajamie:
Cae ciao, siedlisko zmysw, umysu i wiadomoci, istnieje
dziki pranie. W zwykych warunkach piciominutowe pozbawie
nie kory mzgowej tlenu grozi mierci. Ciao nie moe y bez
tlenu, dlatego oddech to ycie. Przez wiczenie pranajamy pot
guje si oddychanie, a wic i ycie wzrasta.
Prana jest najwiksz si wszechwiata. Wszystkie inne siy
91

s tylko jej przejawami. Takie oddychanie maksymalnie pogbia

zewntrzn i wewntrzn rnic cinie. Pobudzone zostaje cae
ciao, zmysy i cay ukad nerwowy. Na przykad przy silnym wyde
chu spada wewntrzne cinienie w pucach i caym ciele, przez co
wzgldnie podwyszone zewntrzne cinienie atmosferyczne od
dziauje silniej na organizm. Odwrotnie jest przy gbokim wde
chu. Pranajama jest najlepsz metod opanowania niespokojnego
umysu i zmysw. Jest potnym rodkiem zapewniajcym dosko
nao ciaa, zmysw i umysu.
Pranajamy radajogi dokonuje si sam si woli. Wstpem
do niej, a zarazem pocztkiem praktyki s hathajogiczne wicze
nia pranajamy. Cakowite ich opanowanie jest warunkiem przej
cia do radajogicznej pranajamy. W pranajamie hathajogicznej
bior udzia palce prawej doni, ktrych naley uywa w nastpu
jcy sposb:
kciukiem zamykamy prawe nozdrze,
maym palcem i serdecznym zamykamy lewe nozdrze,
wskazujcy i rodkowy s zwinite w doni.
Pranajama radajogi rozpoczyna si z chwil wprowadzenia
ciaa w stan joganidry. Oddychanie wtedy ustaje, a pranajama
odbywa si w przebudzonym umyle.
Technika pranajamy:
1. Znajd dla siebie wygodn pozycj, tak aby klatka piersio
wa, szyja i gowa byy w lini prostej.
2. Pozbd si wszelkich niepokojw i zmiennych fal psychi
cznych, tak aby by pogodny i lekki.
3. Wykonaj silny wydech i kciukiem prawej rki przycinij
prawe nozdrze.
4. Wcigaj powoli powietrze przez lewe nazdrze. Wypenij
cae puca powietrzem, pamitajc, e wiczysz oddychanie zew
ntrzne i wewntrzne.
5. Wydychajc recytuj mentalnie OM i myl o tym, e wanie
napeniasz yciem kad swoj komrk.
6. Myl, e pozbywasz si wszystkich fizycznych i psychicznych
dolegliwoci.
7. Kiedy ju wypenisz puca powietrzem, zacinij maym i
serdecznym palcem prawej rki lewe nozdrze. Jest to kumbhaka.
8. Powtarzajc OM, pozosta jak najduej w tym stanie.
98

9. Gdy odczujesz duszno, wydychaj powoli powietrze pra

wym nozdrzem unoszc kciuk, ale nie otwieraj lewego.
10. Po cakowitym wydechu, nie zmieniajc uoenia palcw,
wdychaj agodnie powietrze prawym nozdrzem. Wypeniwszy pu
ca, zacinij prawe nozdrze i jak najduej wykonuj kumbhak.
Nastpnie otwrz lewe nozdrze i wydychaj nim powietrze. W ten
sposb wykonae jeden cykl pranajamy. Nie zmieniajc uoenia
palcw powtrz wiczenie.
11. Powtarzaj, a do pojawienia si pierwszych potw, co
oznacza wzmoenie wewntrznego oddychania.
12. Odczuwaj caym ciaem elektromagnetyczn pulsacj.
13. Wczuwaj si w prac serca. Z kadym uderzeniem prze
sya ono wszystkim komrkom ycie i energi.
14. Z kadym uderzeniem serca ciao si magnetyzuje, a
umys przejania.
15. Wyczerpany intensywnym wiczeniem, przerwij je,
rozlunij si cakowicie i medytuj.
16. Uwanie wsuchuj si w anahat nade.
17. Przystpujesz teraz do pranajamy radajogicznej. Medy
tujc nadal, ureguluj i zwolnij oddychanie.
18. Oddychanie powinno by jak najwolniejsze.
19. W radajogicznej pranajamie wszystkie fazy oddychania
wykonywane s mentalnie.
20. Gdy ju w peni si przejawi OM anahat nada, zapomnij
o ciele, o oddychaniu, o wszystkim.
21. Uzyskaj stan cakowitej niewiadomoci oddychania, tak
jak to si dzieje, gdy jeste czym bardzo zajty.
22. Praktykuj codziennie zachowujc waciw diet, wtedy
twoja pranajama bdzie skuteczna.
23. Recytuj w myli OM jak najduej, to daje niezwyk moc
i cakowity spokj umysu.
24. Intonacja zgoski OM powinna zaczyna si od tonu naj
niszego, a koczy na najwyszym.
25. Przerywajc recytacj przechod do medytacji na OM.
26. Zapomnij o ciele i o wszystkim, utosamiaj si z Najwysz
wiadomoci.
Naucz si teraz czenia pranajamy z rozlunianiem poszcze
glnych czci ciaa. Celem jest przebudzenie kundalini poprzez
99

siedem czakr. Do tej poczonej praktyki podzielimy ciao na

siedem stref:
1. Opanowanie prany w narzdach pciowych.
2. Rozlunienie ng i skoncentrowanie prany w niszej czci
krgosupa.
3. Rozlunienie brzucha i skoncentrowanie prany na jego
rodku (ppek).
4. Rozlunienie klatki piersiowej i skoncentrowanie prany w
sercu.
5. Rozlunienie szyi z kontrol oddechu i skoncentrowanie
prany na szyi.
6. Peny relaks caego ciaa z opanowaniem oddechu i skon
centrowaniem prany w miejscu trzeciego ok.
7. Cakowite utosamienie z Najwysz wiadomoci przez
przykucie uwagi i prany do sahasrary (kory mzgowej).
wiczenie:
Opairraj oecYi, skieruj \roag i energi od maWftiary o
sahasrary i od sahasrary do muladhary (od najniszej czci rdze
nia do kory mzgowej i z powrotem). Powtarzaj wiczenie, dopki
nie zapomnisz o ciele i nie utosamisz si z Najwysz wiadomo
ci. Praktykuj codziennie. Pranajama nauczy ci pranajamy. Pa
nujc nad oddychaniem, przenikasz si nawzajem z caym wszech
wiatem jest to najwyszy stan radajogicznej pranajamy, naj
wyszy rodzaj ycia, w ktrym nie ma mierci. Ten stan da ci
wieczne: ycie, wiadomo i bogo.
Kontrola oddychania poprzez orodkowy ukad nerwowy (susiumn).
1. Oddychanie jest:
zalene od woli (korowe),
niezalene od woli (odruchowe).
2. Regulowane jest poprzez trzy cile wspdziaajce me
chanizmy:
miniowy,
nerwowy,
chemiczny.
3. Rytm ustalany jest poprzez orodek oddechowy w rdzeniu.
4. Dostosowuje on ilo powietrza (oddychanie zewntrzne)
do potrzeb ciaa (oddychanie wewntrzne).
100

5. Orodek rdzeniowy odbiera: bodce wdechu przez nerwy

dorodkowe i bodce wydechu przez nerwy odrodkowe.
Rdzeniowy orodek oddechowy odbiera bodce korowe, pod
porzdkowane siom psychicznym oraz aferentne (dorodkowe)
impulsy czuciowe poprzez: nerw trjdzielny, jzykowo-gardowy,
bdny, przeponowy i nisze nerwy midzyebrowe. Eferentne
(odrodkowe) impulsy ruchowe przekazywane s nerwami: twa
rzowym, bdnym, dodatkowym, przeponowym, szyjnym i midzy
ebrowymi.
Podsumowanie:
Skupiaj si na oddychaniu poprzez nade. Rozprowad po
caym ciele energi nady i si zewntrznego i wewntrznego
oddychania usu wszelkie nieczystoci, zahamowania i dolegliwo
ci ciaa. Z kadym wdechem napeniaj si bosk moc. Z kadym
wydechem spalaj w ogniu wewntrznego oddychania podliwo,
zo i nienawi.
Praktykuj, a nada (wibracja OM) stanie si istot wewntrz
nego i zewntrznego oddychania. Kiedy nada jest wszdzie, a
oddychanie jest cakiem opanowane, wiadomo roztapia si w
wiadomoci Najwyszej, a osobowo indywidualna staje si
Wszechosobowoci.
Praktykuj codziennie i rozbudzaj swoj kundalini. Rozbudzi
wszy j cakowicie, uzyskasz prawdziwe duchowe ciao, wieczne i
niemiertelne.
Na tym koczymy dwudziest pit lekcj. Przeczytaj j do
kadnie. Uzupenij sw wiedz na temat oddychania, przestudiuj
anatomi i fizjologi. wicz i obserwuj dobroczynne skutki pranajamy.

Rozdzia XXVI

Aura i ciaa astralne

Wielu ludzi chciaoby otworzy swoje trzecie oko, rozbudzi
kundalini siakti, ujrze aur i ciao astralne. Ale ktry z nich zdolny
jest szczerze i powanie si zaangaowa, wyrzec wielu rzeczy, y
w powiceniu?
Wszystko, co stworzya Natura posiada aur, a kade ywe
istnienie ma swoje ciaa astralne. Najpeniej rozwinite s u ludzi,
nawet wok naszych cieni i fotografii obserwuje si aur. Aura
przejawia wszystkie barwy, za podstawowymi s kolory tczy:
czerwony, pomaraczowy, ty, zielony, niebieski, indygo i fiolet.
Jest pi cia astralnych, z ktrych trzy pierwsze mog by ju
widzialne dla pocztkujcych, za dwa najsubtelniejsze widz tyl
ko zaawansowani jogini. Pierwsze, najgstsze ciao fizyczne, wi
dzialne jest dla wszystkich. Poprzez to ciao przejawiaj si pozo
stae, subtelniejsze. Ich przejawianie si zaley od poziomu roz
woju fizycznego ciaa dusza wcielona w cikie i nieczyste ciao
nie moe oglda subtelniejszych form. W chwili mierci odczaj
si one i wdruj do kolejnego wcielenia. Przez cae ycie ciao
fizyczne i ciaa subtelne stale s ze sob poczone, a w niektrych
stanach (np. podczas snu) mog daleko wdrowa, nie tracc
jednak fizycznego poczenia. Ciaa ogldane przez nas we nie
s ciaami astralnymi wiat przejawiony w snach jest wiatem
astralnym. Wszystkie nasze myli, wyobraenia, marzenia, caa
nasza osobowo przejawia si w ciaach astralnych. Ale zanim
nauczysz si waciwego odczytywania i interpretacji ogldanych
cia astralnych, musisz najpierw je zobaczy. S cztery rne tech
niki rozwijajce zdolno widzenia aury i cia astralnych:
102

I.

1. Sta przed duym lustrem tak, aby widzie odbicie caego

ciaa.
2. Praktykuj tratak na caym swoim odbiciu, bez mrugania
powiekami. Kiedy oczy si zmcz, zamknij je i medytuj, dopki
nie odpoczn.
3. Powtrz tratak. Pocztkowo wykonuj j piciokrotnie. Po
dugiej praktyce zaczniesz widzie aur, wyranie emanujc z
twego ciaa.
II.

1. Umie ciao w wygodnej pozycji i wykonaj tratak z p

otwartymi oczami nie przykuwajc do niczego wzroku.
2. Kilkumiesiczna praktyka pozwoli ci dostrzec aur kade
go przedmiotu, nawet fotografie bd otoczone aur. Po kilku
latach praktyki uzyskasz zdolno widzenia cia astralnych.
III.

1. Codziennie przed zaniciem kieruj siln sugesti do swego

podwiadomego umysu: Chc ujrze moje subtelne, astralne
ciao". Pocztkowo nie zauwaysz adnej reakcji, ale po jakim
czasie zaobserwujesz czciowe skutki sugestii, a dugotrwaa pra
ktyka sprawi, e ujrzysz astralne ciaa swoje i innych ludzi.
IV.
1. wicz tratak dwa razy dziennie na fotografii wyzwolonego
czowieka. Ju po kilku dniach sumiennej praktyki zauwaysz
delikatne promieniowanie wok fotografii, janiejce z czasem.
Po dugiej praktyce zaczniesz dostrzega swoje i inne ciaa astral
ne.
Psychologia jogi jest przeciwna wszystkim praktykom. Tego
typu zdolnoci nie mog by celem samym w sobie to zaprze
czenie jogi.
Medytujc i skupiajc si na doskonaoci i wyzwoleniu osig
niesz po drodze zdolno widzenia jeszcze wspanialszych zjawisk.
103

Aura i ciaa astralne s rzeczami powierzchownymi. Powiciwszy

ca energi tylko rozwijaniu zdolnoci widzenia cia astralnych,
po kilku latach zaspokoisz t swoj szczegln ciekawo, ale nic
ponadto. Jeli natomiast powanie i konsekwentnie praktykujesz
jog we waciwy sposb, zmierzajc ostatecznie ku Najwyszemu,
poznasz wiele cudownych zjawisk i osigniesz przerne zdolnoci
bez najmniejszego wysiku. Adeptw jogi powanie si przestrze
ga przed koncentrowaniem si na pojedynczych zjawiskach. Zbyt
nie zaangaowanie si w tzw. cudownoci zanieczyszcza i wynatu
rza umys.
Pamitaj, e wszystkie cuda zarwno tego wiata, jak i innych,
odsaniaj si tylko przed joginem idcym prawdziw ciek.
Wiedz, e on bdzie zna cae rzeczywiste znaczenie wszystkich
zjawisk, bdcych drogowskazami i pokrzepieniem w dalszej dro
dze.
Podane w tej lekcji praktyki powinny by traktowane jako
uboczne i dodatkowe. Ich. celem jest oswojenie si, z rnymi
nadnaturalnymi zjawiskami, pozbycie si lku i wzmocnienie wia
ry we wasne siy. Przeczytaj dokadnie i zapamitaj, e twoim
jedynym celem jest doskonao.

Rozdzia XXVII

Moce nadludzkie
Zjawiska i siy, ktrych nie rozumiemy, bo nie s w zasigu
naszych zmysw, nazywamy zjawiskami paranormalnymi" lub
nadnaturalnymi". W normalnym zwykym stanie zakres dziaa
nia zmysw jest ograniczony. Ale jeli kto, dziki okrelonym
praktykom rozszerzy ten zakres, to wwczas mwimy, e zdoby
nadludzkie moce.
W rzeczywistoci nie ma zjawisk paranormalnych, nadnatu
ralnych, bo natura nie moe przekroczy samej siebie. Terminy te
przyjte zostay przez ograniczony punkt widzenia i pojmowania
przez zwykego czowieka. Rzeczywist moc jest wiedza. Pozo
stamy jednak przy tamtych terminach, pamitajc jak bardzo s
wzgldne. Moce nadnaturalne osiga si rnymi sposobami, cza
sem zdarzaj si zdolnoci wrodzone. Jeli kto praktykowa jog
w poprzednim wcieleniu, to teraz mg si urodzi z nadnatural
nymi mocami (siddhami). Zdolnoci takie naby moemy na przy
kad:
1. Za porednictwem chemii. We wspczesnym wiecie co
dziennie obserwujemy jej cudowne moliwoci.
2. Przez studiowanie nauk i powtarzanie mantr.
3. Przez tapas (ascez ciaa i zmysw).
4. Dziki samadhi (skupieniu).
Siy nadnaturalne osignite trzema pierwszymi sposobami
s drugorzdne i nietrwae. Tylko dziki samadhi mona uzyska
wszystko, tak w sferze mentalnej, jak moralnej i duchowej. Nad
naturalne moce uzyskane dziki skupieniu s nieograniczone.
Z wielu mocy nadnaturalnych wybraem dla pocztkujcych
kilka zrozumiaych i dostpnych po wytrwaej praktyce skupienia.
S to w kolejnoci:
105

l.Awestia przechodzenie w inne ciaa.

2. Czetasio dniana telepatia.
3. Arthana czandatakrija atwo dziaania zgodnego z
wol.
4. Jasnosyszenie.
5. Jasnowidzenie.
6. Wszechwiedza.
7. Promienno.
8. Stawanie si niewidzialnym.
Wszystkie te oraz inne moce dostpne s dla umysu oczysz
czonego medytacj i skupieniem. S one czym doskonaym dla
niespokojnego umysu, ale mog by przeszkod w osigniciu
samadhi. Ich waciwe uycie prowadzi do doskonaoci, sprzenie
wierzenie za wie ze wiatem nazw i ksztatw. W jodze naby
wanie tych si jest podporzdkowane najwyszemu celowi. Ale po
drodze przechodzi si przez wiele niszych stanw, ktre nie s
bez znaczenia. Na przykad: mistrzostwo w asanach umoliwia
pen magnetyzacj ciaa, ktra daje mu diamentow zwarto i
odporno. Pranajama usuwa wszelkie zanieczyszczenia umysu,
ktry janieje intuicyjn wiedz. Sanjama daje doskonae opano
wanie ciaa, leczy wszelkie dolegliwoci psychofizyczne i przygo
towuje do nadzmysowego postrzegania. Przez odpowiedni sanjam mona pozna najgbsze przyczyny istnienia wiata i prawa
nim rzdzce. Uycie pratjahary z sanjam rozwija zmysy i post
rzeganie nadzmysowe. Sanjama pozwala na dokadne i bezpo
rednie przekazywanie myli, na odczytywanie myli innych ludzi.
Daje wiedz o przeszoci, teraniejszoci i przyszoci. Przez
skupienie mona pozna swoje przesze i przysze wcielenia. Da
lece zaawansowani jogini potrafi stawa si niewidzialnymi, do
ciera w jednej chwili do najodleglejszych miejsc wszechwiata i
poznawa inne, nieznane ludziom wiaty.
Jeli bardzo pragniesz takich mocy, by moe po latach po
wice zdobdziesz je, ale czy bdziesz wiedzie, jak wykorzysta
ten dar? Pamitaj, e zaprzedanie si nadnaturalnym mocom to
naoenie sobie niewyobraalnie cikich kajdan, to sprzeniewie
rzenie si Najwyszemu. Jeli natomiast dysz wytrwale do pra
wdziwego celu, objawi si rne niezwykoci, wszystkie nadlu
dzkie moce bd z czasem na twe rozkazy. S one jak kwiaty
106

rosnce przy drodze jogi i mona je zrywa, ale prawdziwy w

drownik nie zbacza ze swej drogi. Nie przycign go kwiaty, bo on
szuka owocw, sodkich owocw wyzwolenia i najwyszej dosko
naoci. Tzw. siy nadnaturalne nie s tajemniczym cudem sprze
cznym z prawami natury, jak to si wydaje nieowieconym umy
som, s one czci natury, zamknit przed takimi umysami.
wiat nie koczy si na swej materialnie przejawionej sferze z jej
prawami, dalsze sfery wiata i natury maj swoj nauk i swoje
prawa.
Na tym koczymy dwudziest sidm lekcj, powicon nad
ludzkim mocom. Nie obawiaj si niczego, jeli kiedy przejawi si
u ciebie. miao uyj ich do rozjanienia umysu, niech bd
drogowskazami na twej dalszej drodze, ale nie skupiaj si na nich,
lecz na doskonaoci.

Rozdzia XXVIII

Anahat nada, OM, sphota

1. Na pocztku byo Sowo, a Sowo byo u Boga, a Bogiem
byo Sowo.
2. Ono byo na pocztku u Boga.
3. Wszystko przez nie powstao, a bez niego nic nie powstao,
co powstao.
4. W nim byo ycie, a ycie byo wiatoci ludzi.
5. A wiato wieci w ciemnoci, lecz ciemno jej nie prze
moga.
OM, anahat nada, sphota, Sowo to synonimy. Kade jest
wiatem i yciem wszechwiata. Tylko naprawd nieliczni wiedz,
jakie jest ich rzeczywiste znaczenie.
Potny ocean nady przenika wszystko: ywe istnienia i mar
twe przedmioty, wiat organiczny i nieorganiczny, przejawion i
nieprzejawion natur, fenomeny i noumeny: sowem cao
natury i wiadomo s zalene od OM. Jest to wszystko we
wszystkim, wszechobecne, wszechpotne, wszechwiedzce. Zna
my te inne synonimy, jak: Amen, Omni wszystkie znacz to
samo.
Oto dwik OM. Wsuchuj si w niego uwanie. Najpierw
usyszysz dwiczny odgos, jakby dzwonienie w uchu, zwaszcza
prawym. Nazywa si te anahat nada, gdy rozbrzmiewa bez
instrumentu (an nie, bez; ahata instrument; nada
dwik). Mona go sysze dziki joganidrze oraz w sposb natu
ralny.
Technika joganidry:
U swoje donie na twarzy, tak aby kciukami zamkn uszy.
Na zamknitych powiekach naley umieci palce wskazujce,
108

nozdrza lekko przymkn rodkowymi, za usta zamkn przy

pomocy pozostaych palcw. Rozlunij minie twarzy i oddychaj
delikatnie przez pprzymknite nozdrza. Podczas prawidowo
wykonanej mudry ujrzysz rne wiata i usyszysz natur wasnej
duszy. Ta jogamudra ukae ci wiato twej duszy i jej muzyk,
anahat nade. Jeli cho przez chwil ujrzysz wiato wprowadzi
ci w wyszy stan. Praktykuj jogamudr codziennie, po kilka mi
nut. Wkrtce zaczniesz sysze anahat nade bez pomocy mudry.
Gdy si ugruntujesz w prawdziwym stanie nady, zostanie z tob
na zawsze i poprowadzi dalej, do swego rda, ku Najwyszemu.
Medytujc wic stale na nadzie, pozbdziesz si zanieczyszcze
umysu i zapomnisz o swoim fizycznym, subtelnym i przyczyno
wym ciele, utosamisz si z wiecznym Ja, ktre jest jednym-bezwtrego.
Spord niezliczonej rnorodnoci przejaww i odmian na
dy wybraem dziesi najczciej spotykanych i uytecznych dla
pocztkujcego:
1. Cin nada przypomina brzczenie pszczelego roju, szum
ulewy, gwizd, dwiki o wysokiej czstotliwoci.
2. Cincin nada szum wodospadu, ryk oceanu.
3. Ghanta nada dwik rozbrzmiewajcego dzwonu.
4. Sienkha nada gos konchy, muszli.
5. Tantri wina dwik nosowy, brzczenie struny.
6. Tala nada dwik maego bbenka.
7. Wenu nada gos fletu.
8. Miridanga dwik duego, basowego bbna.
9. Bheri nada echo, odbite gosy.
10. Megha nada toczenie si" grzmotu, odgos odlegego
grzmotu.
Kady z tych dziesiciu stanw nady obejmuje cay szereg
dwikw zblionych. Jeli przykujesz ca swoj uwag do tych
odwiecznych dwikw, szybko rozwiejesz mg niewiedzy i zjed
noczysz si z Najwyszym. Skupiajc si na OM, zapomnisz o
caym zewntrznym wiecie, o ciele i zmysach. W samadhi uto
samisz si z OM. Przezwyciajc stopniowo dziaanie umysu i
gun (radasu i tamasu), osigniesz stan brahmana. Pene, czyste
przejawienie OM, to stan nirguna brahmana (nie zanieczyszczo
nego gunami). Tak, jak drgania s przyczyn wszystkich
109

dwikw, tak OM jest przyczyn wszelkich wibracji i ruchw.

Poniewa fenomeny i noumeny s odmianami wibracji i ruchu
energii, dlatego OM jest podstaw caej natury.
Rozrniamy cztery fazy, stopnie dwiku OM: na trzy pier
wsze skadaj si litery, a czwart jest ich echo. OM skada si z
trzech liter: A U M.
Litera A" symbolizuje pocztek, przejawienie i rozwj
mikro- i makrokosmosu. wiadomo energii A" w mikrokosmosie nazywa si wiw, natomiast w makrokosmosie: wirat.
Litera U" odpowiada zachowaniu mikro- i makrokosmo
su. wiadomo energii U", ktra dziaa w mikrokosmosie nazy
wa si ledas, a w makrokosmosie: sutratma.
Litera M" symbolizuje rozpad, zamieranie i inwolucj. wia
domo energii M" mikrokosmosu nazwanopradnia, a makro
kosmosu: iwara.
Te trzy litery OM reprezentuj trzy ciaa i trzy stany (fazy)
egzystencji makro- i mikrokosmosu.
Litera A" reprezentuje grube, gste ciao i stan jawy.
Litera U" symbolizuje subtelne ciao i stan z marzeniami
sennymi.
Litera M" symbolizuje ciao przyczynowe i stan gbokiego
snu, mierci i inne stany niewiadomoci.
Te litery odpowiadaj piciu powokom (kosia).
Litera A" zawiera kosie elementalu.
Litera U" kosie: manomaj, pranamaj i widnianamaj
(umysu, prany i wiadomoci).
Litera M" zawiera ananda-maja kosie (szczliwo).
To jest oglny opis liter A-U-M, ktry mona dowolnie roz
wija. Najistotniejsze znaczenie OM byo, jest i bdzie zawsze
poza wiatem nazw i okrele, poza dziedzin jzyka, gdy sko
czone nigdy nie obejmie nieskoczonoci. Tote nie moe by
innych opisw, jak tylko symboliczne.
Przyjrzyj si swemu otoczeniu. W twoim pokoju jest atmosfe
ra pokoju, przestrze i akasia; miasto ma atmosfer miasta, prze
strze i akasi, w lesie jest atmosfera lena, przestrze i akasia. To
samo w caym kraju i na caej Ziemi. Ale kada atmosfera, prze
strze i akasia jest tylko czci nieskoczonej atmosfery, prze
strzeni i akasi. Podobnie wiadomo ograniczona elementem
110

indywidualnoci, czy powszechnoci jest tylko czci anahat nady, czystej, wiecznej i nieskoczonej wiadomoci.
Wspomniaem ju o trzech stanach OM: jawa, sen z marze
niami i sen gboki. Stan nady jest zupenie inny, jest ponad nimi.
Zwany jest obrazowo tuja (czwarty). Jest on transcendentn
wiadomoci, przekracza wszystkie sowa i zdolno pojmowania
zwykego umysu. Nazwany jest Brahmanem. Jest poza wiado
moci i niewiadomoci, poza wszelkimi rozrnieniami i po
dziaami. To nie jest wiadomo wewntrznego wiata, ani te
zewntrznego, ani obu razem. To nie jest rwnie cao, suma
wiadomoci. Jest niedostrzegalny dla narzdw zmysowych, niepojmowalny przez zwyky umys, nieobejmowalny przez adn
myl, z niczym nieporwnywalny, nie dajcy si wyrozumowa i
niewyraalny sowami, ani w jakikolwiek inny sposb. Jest podsta
w wszystkich wiatw, jdrem Jani, wiecznym bytem, pokojem,
odwieczn wiedz i szczciem, jest jednym-bez-wtrego. To nada
i turija. To atman (Ja), ktrego moesz w sobie urzeczywistni.
Jest to czwarty stan wzgldem trzech stanw wiadomoci, nale
cych do wiata zjawiskowego. Nada jest z niczym nie zwizanym
wiadkiem tych trzech stanw, jest absolutna. Ze wzgldu na
umiejscowienie nady, rozrniamy cztery stany:
1. Nirwana. Stan para. Jest to stan najwyszy, jeden-bez-wtrego. Nie ma w nim rozrniania, podziau na podmiot przed
miot. Dostpny jest tylko wyzwolonym joginom.
2. Pajanti. W tym stanie w peni si przejawia Najwysza
wiadomo, a cay wszechwiat zdaje si stawa powszechn
nada; jest ni przepeniony.
3. Madhjama. Kiedy nada przenika cae ciao, to otaczajca
atmosfera wibruje zgodnie z rytmem serca.
4. Wajkhari. Stan przejawienia nady w gowie, zwaszcza
dwiku dzwonicego w prawym uchu.
Pierwszy stan jest nieskoczony i wieczny; drugi jest po
wszechny, uniwersalny; trzeci dostpny dla zaawansowanych
joginw, za czwarty dla pocztkujcych.
Koczc dwudziest sm lekcj, zapewniam ci, e jedyn
podstaw skupienia jest nada. Zapomnij o swoim ciele, zmysach
i umyle, i zanurz si we wszechobecny, wibrujcy ocean nady.
Utosamiaj si z nim, a przekae ci prawdziwe znaczenie samadhi.
111

Zanim wic przystpisz do naszej koronnej lekcji o samadhi,

dobrze przestudiuj ten i poprzednie rozdziay.
Uwaga: przy pogbieniu medytacji na nadzie, siedmiu kolej
nym czakrom odpowiada siedem planw wiadomoci:
l.Bhu pojawienie si nady". Wszystko przenikajca nada
przejawia si pocztkujcemu uczniowi jako dziwny dwik we
wntrz gowy.
2. Bhuwa przebywanie z nada". To wiadonfiy stan skupie
nia si na anahat nadzie. Medytacja nie jest trwaa, zaley od siy
woli i czystoci umysu, ktre prowadz do poczenia wiadomo
ci z nada. Jest to wstpny etap, na ktrym si objawia chwiejno
umysu, jeszcze czsto powstaj zmienne fale mentalne.
3. Swa obkanie nada". W oczach przecitnego czowie
ka jest to stan zwykego szalestwa. W rzeczywistoci nie ma z tym
nic wsplnego. Nie chodzi o stan, w ktrym czowiek zatraca
nawet przecitne poczucie rzeczywistoci i wystpuje niezdolno
do rozwizywania jakiegokolwiek problemu. Nie chodzi te o
ucieczk przed rzeczywistoci w wyimaginowane wiaty zudze
i halucynacji. W przeciwiestwie do niego, czowiek obkany
nada" ju rozwiza swoje podstawowe problemy bytu i nie zwaa
na rzeczy, ktre mog go oderwa od rzeczywistego. Przez wzmac
nianie sugestii i kontakt z wysoce rozwinitymi joginami i wity
mi, czowiek ugruntowuje si w tym stanie. Ta faza rozwoju wy
maga staej obecnoci mistrza.
4. Maha pochonicie przez nade". Jest to stae przeby
wanie w nadzie, bez adnego wysiku. Aspirant jest zanurzony w
nadzie, jak gbka w oceanie. Dowiadcza nady bez wiadomego
wysiku, tak jak niewiadome oddychanie zachodzi dniem i noc.
I tak, jak w cikiej, dusznej atmosferze czowiek uwiadamia
sobie oddychanie, pogbia je i stara si zmieni otoczenie, by
znowu normalnie oddycha, tak samo pochonity przez nade"
znajdujc si w niekorzystnym pooeniu, szybko powraca do
swego ywiou, by z radoci zanurzy si w nadzie.
5. Diana upojenie nada". Upojenie alkoholowe lub odu
rzenie innymi narkotykami daje zudzenie dobrego samopoczucia
tak dugo, dopki zachowany jest okrelony poziom stenia tru
cizny w tkankach. Znarkotyzowany jest szczliwy, traci na jaki
czas poczucie ciaa, czasu i uwalnia si te od innych ogranicze.
112

Zapomina tylko, e te pozytywne doznania trwaj bardzo krtko,

a po nich przychodzi chwila, gdy narkotyk wyczerpuje si w
organizmie, pojawia si jego gd. Wtedy znowu siga po narko
tyk, ktrego dawka wci ronie i tak bez koca, a raczej koniec
jest bardzo ndzny: zrujnowane zdrowie i uroda, zwyrodnienie
narzdw i nerww, zachwiany umys; czsto leczenie odwykowe
w szpitalu, czasem zakad dla umysowo chorych i aosna mier.
Czowiek upojony nada na zawsze przekracza granic czasu i
przestrzeni oraz przyczynowo-skutkow granic wiata. Upojenie
jest stae, niezmcone, pogbiajce si i niewiarygodnie twrcze.
Ciao si odmadza, umys rozjania, a wiadomo rozszerza.
6. Tapa scalenie z nada". Cukier lub sl ulega cakowite
mu rozpuszczeniu w wodzie i tworzy z ni jednorodn mieszanin.
Podobnie wiadomo ja", oderwana od materialnego planu i
zjednoczona z nada uniwersaln tworzy tzw. stan scalenia z nada.
Ja" indywidualne znika w poczeniu z nieskoczon moc, wie
dz i nieskoczonym szczciem. Zapomina si o wszystkim i
pozostaje prosta wiadomo siebie jako nady.
7. Satja tosamo z nada", nirwana. Na szstym poziomie
jest stae scalenie z rzeczywistoci, natomiast tutaj, na sidmym,
jest staa tosamo. Jogin nie tylko jest poczony z rzeczywisto
ci, jest Brahmanem. Tak jak Soce owietla i oywia cay ukad
soneczny, podobnie jogin na sidmym poziomie nady ma moc
rozwietlenia caego wiata. Dlatego ten, kto osiga taki poziom,
nazywany jest wiatem wiata".

Rozdzia XXIX

Samadhi
Kiedy skupienie osiga swj szczyt, w ktrym ustaje bdzenie
i chwiejno umysu, a Ja si urzeczywistnia, taki stan nazywamy
samadhi. Dosownie samadhi oznacza pene przejawienie wiecz
nej i boskiej intuicji. Jest to stan wstpny: jest on przejciem do
nirwany. W stanie samadhi zerwany jest zwizek ciaa, zmysw i
umysu z zewntrznym wiatem, a otwiera si wewntrzny wiat
Jani. Wtedy dusza uwalnia si od czasu, mierci, uwarunkowa i
zmian, osigajc ycie wieczne, nieskoczenie bogate, wolne i
doskonae.
S dwa rodzaje samadhi:
1. sampradniata (sawikalpa samadhi),
2. asampradniata (nirwikalpa samadhi).
Sampradniata samadhi.
Sampradniata samadhi owiecenie, nadwiadomy stan
umysu. W tym samadhi ciao jest w peni namagnetyzowane,
uzyskuje niezwyk zwarto i moc znoszenia blu, skrajnych tem
peratur i wchodzi w stan joganidry. Umys jest owiecony, a
Ja przebudzona z dugiego snu (niewiedzy). Jest to nadwiado
my stan umysu. W tym stanie umys (czitta) jest w peni skupiony
na wiadomoci, objawia prawdziw istot wiata obiektywnego i
subiektywnego. Sampradniata samadhi jest stanem zczenia z
Najwysz wiadomoci, gdzie poznajcy, poznanie i proces po
znawczy s jednym. Jest to stan trjjedni, symbolicznym pocze
niem trzech rzek: Gangi, Jamuny i Saraswati (wiedzy, karmy i
bhakti). Myl i przedmiot myli staj si jednym. Moliwe jest
doskonae poznanie przedmiotu przez stanie si nim. Samprad
niata samadhi skada si z czterech stopni:
114

a) moc zastanawiania si (rozumowania).

Kiedy ten stan pojawi si w umyle, czowiek zastanawia si
nad wszystkim, wszystko bada. Innymi sowy jest to stan ciekawo
ci, bezgranicznego wgbiania si w zjawiska otaczajcego wiata
i w zagadk wasnego istnienia. Pamitaj, e ciekawo jest klu
czem do wiedzy. Jeli nie masz o czym jakiejkolwiek wiedzy,
znaczy to, e ten przedmiot wcale ci nie interesuje. Ciekawo
rzdzi naszym umysem w dzie i w nocy, nawet w sennych marze
niach pojawiaj si przedmioty naszych zainteresowa. Tak jest
przez cay czas, a nie uzyskamy prawdziwej wiedzy o danym
przedmiocie. Ciekawo samadhi jest wszechobejmujca, gdy w
niej zawiera si ciekawo wiedzy o kadej rzeczy, o wszystkim.
Zrealizowanie tego poziomu daje nam moc wiedzy;
b) moc wiedzy.
Jeli interesujesz si czym powanie, zdobywasz o tym wie
dz. Umys wypenia si wiedz, ktra przejawia sw nieskoczo
n moc. Moc wiedzy i moc rozrniania oddzielisz prawd od
faszu, czyste od nieczystego, wiato od ciemnoci, wieczne od
miertelnego i rzeczywiste od nierzeczywistego. Ta wiedza pozwo
li ci na wyeliminowanie z ycia przeciwiestw tj. faszu, nieczysto
ci itp. Wwczas pojawiaj si w umyle pokj i szczcie;
c) moc pokoju i szczcia.
Istnieje niezliczona ilo przejaww spokoju i szczcia. Te na
poziomie materialnym s ksiycowe, gdy odbijaj tylko wiato
Jani, soca i rda wiecznego pokoju i szczcia. W peni blasku
soca blaknie i traci jakiekolwiek znaczenie wiato ksiyca czy
lampy. Podobnie znika materialne szczcie w blasku duchowego
pokoju i szczcia. Moc pokoju i szczcia jest istotnym czynni
kiem dla skupienia, gdy skupienie i medytacja s nieosigalne
przez niespokojny umys. Wszystkie ywe istnienia pragn spoko
ju i szczcia, yj dla nich. Przyczyn samobjstwa jest brak
nadziei na spokj i szczcie w yciu. Mona powiedzie, e celem
(i kocem) materialnego ycia jest szczcie, podczas gdy ducho
we ycie dopiero tutaj si zaczyna. A dalszy pokj i szczcie s
ponad dziedzin sw i okrele. Koniec trzeciego stopnia jest
pocztkiem ostatniego;
d) moc tosamoci.
Jest to moc wrodzona. Ciao przejawia waciwoci czenia,
115

wizania si, za umys utosamiania. Na przykad, gdy si

ubieramy lub witamy z kim przez podanie doni, to ciao czy si
z ubraniem lub innym ciaem, wchodzc z nim w kontakt. Nato
miast, gdy studiujemy jakie nauki lub sztuk, umys si z nimi
utosamia. Cay proces i wszystkie rodzaje nauczania oparte s na
zdolnoci utosamiania si umysu. Uczniowie, studenci codzien
nie utosamiaj swoje umysy z danym przedmiotem nauki, przez
co staj si z czasem mistrzami w utosamianiu umysu. Efektem
s dyplomy i stopnie naukowe. Posiadajc skonnoci do dz i
innych materialnych pragnie, czowiek nie czuje si od nich
oddzielony, utosamia si z dzami. Tak samo ten, kto ma prze
budzony, rozjaniony umys, nie czuje oddzielnoci; czuje si tym
wanie. W obu przypadkach dziaa to samo prawo: prawo mocy
utosamiania si umysu. W zwykym stanie, umys utosamia si
z materi i wtedy nazywany jest umysem materialnym. Czwarty
stopie sampradniata samadhi tak oczyszcza umys, e osiga on
pen, doskona moc utosamiania. Zjednoczony z Najwyszym,
nazywa siebie Jani, Duchem.
Znane s dwie drogi, dwa sposoby skupiania: czynny i bierny.
Czynny korzysta z pomocy dharany, dhjany i samadhi (przykucia
uwagi, sugestii i skupienia), a jego gwnym celem jest opanowa
nie zewntrznej i wewntrznej natury ciaa, zmysw i umysu
przez medytacj na nadzie. Bierny polega na cakowitym zatrace
niu poczucia zmysw i umysu, a celem jest rozpynicie si w
oceanie nady. Na drodze czynnej niezbdna jest dobra znajomo
anatomii, fizjologii i psychologii jogi, gdy bez wiedzy o czakrach,
o kundalini i susiumnie nie jest moliwe czynne skupienie. Bierne
skupienie wie si z asampradniata samadhi, tzn. pozostaje
tylko wiadomo, w ktrej przejawia si cay wszechwiat.
Taki podzia na czynne pozytywne i bierne negatywne
skupienie jest sztuczny i powsta z myl o praktykujcych. Bez
mistrzowskiego opanowania skupienia czynnego i biernego, pr
by mogyby si okaza daremne. Pocztkujcy nie wiedz, co to
jest umys", wszechwiadomo", czym jest Ja, ale znaj swoje
ciao, zmysy, proces mylenia i wiadomo indywidualn. Czyn
ne, pozytywne skupienie opiera si na tym, co znane, w przeciw
iestwie do negatywnego, gdzie trwa skupienie na Najwyszym i
bez przerwy wchodzi si w nieznane. W rzeczywistoci to, co
116

bierne, jest i czynne, to co pozytywne jest i negatywne; wszystko

staje si Jednym.
Praktyka sampradniata samadhi:
1. Prowad regularne ycie. Wybierz najwaciwsz dla siebie
prost diet.
2. Pamitaj o jamach i nijamach.
3. Stwrz sobie spokojne i ciche miejsce, gdzie nic nie bdzie
zakca twojej praktyki. Wytrenuj najwygodniejsz i bezpieczn
postaw ciaa.
4. Praktykuj dhjan, dharan i samadhi na nadzie.
5. Przykuj swj umys do caej susiumny i kieruj sugestie do
caego ciaa poprzez kundalini. Obserwuj zjawiska i zmiany w polu
wiadomoci.
6. Utrzymuj waciwy oddech. Wdechy i wydechy powinny by
regularne i agodne. Nie mog odwraca twojej uwagi. Jeli nie
masz jeszcze dobrze opanowanego oddychania, zapomnij o nim
cakowicie, z czasem si ureguluje.
7. Praktykuj ogln pratjahar do czasu, a namagnetyzujesz
cae ciao i przebudzisz umys.
8. Poprzez pratjahar zapomnisz o stanie joganidry, o ciele i
odczujesz wok i wewntrz siebie ocean wiadomoci, wiata i
ycia. Trudno ci bdzie uwierzy, e masz jakie konkretne ciao,
ktrym jeste ograniczony.
9. Rozlunij maksymalnie cae ciao i myl: nie mam indy
widualnego ciaa, jestem w kadym ciele".
10. Nie obawiaj si tego stanu, pojawi si nowa wiadomo,
by pomc ci w dalszej drodze.
11. Czuj si pewnie w swojej medytacji, miej niezachwian
wiar, odwag i godno.
12. Nie obawiaj si mierci, niczego si nie lkaj. Wszystkie
lki s mg zudze, rozwiej je, skupiajc si na nadzie.
13. Kiedy nieustraszono panuje w wiadomoci, pierzchaj
wszelkie obawy i mier. Wtedy przeywasz Najwysz Ja, ja
niejc jak milion soc, promieniujc sw potn energi przez
cay wszechwiat, chodzc twe serce milionem ksiycw i daj
c ci zapowied wyzwolenia.
14. Twoja pozostaa karma wypali si doszcztnie, oczy wy
peni si zami nieskoczonego szczcia i w jednej chwili odczu117

jesz tosamo z Najwysz wiadomoci i Najwysz Natur.

15. Twoja twarz bdzie promieniowa jasnoci i aur. Pozo
staniesz w tej ekstazie jeszcze dugo po skupieniu. Przestaniesz
wierzy, e masz ciao, na cay wiat spojrzysz jak na obraz sennych
marze. To jest najwyszy stan wiadomoci, w ktrym pojawi si
nadnaturalne moce, aby ci suy. Jeli dysz do doskonaoci w
samadhi, nie przywizuj si do nich, lecz uyj ich do zrozumienia
natury i wiadomoci, a otworz si wrota zupenie nowych wia
tw.
W stanie sampradniata samadhi pozostaje jednake pami
o materialnych przyjemnociach. Od czasu do czasu wiat mate
rialny i twoje niewypalone pragnienia z nim zwizane zaatakuj
ci z bezwzgldn si. Jeli im ulegniesz, spadniesz na eb, na
szyj" z tak wysokiego tronu, na ktry (wida za wczenie) wszed
e. Bd czujny, nad wyraz uwany i godnie staw czoa tym
wszystkim demonom niszej natury. Szukaj te schronienia w
nadzie, zapominajc o wszystkim innym. Bardzo chytrym wrogiem
jest duma oraz pycha z odniesionych zwycistw i osigni, ktra
jeli si pojawi, zniweczy wszystko. Wiedz, e twoje wysiki byy
tylko niezbdnym dodatkiem. Bd wdziczny nadzie i Najwy
szemu za wszystkie osignicia. Nie obawiaj si bdw, one
speniaj swoj dobr rol i nie musisz ich powtarza w yciu
to bardzo wane. W umyle nadal pozostaj wraenia i pami.
Samadhi, w ktrym nadal istniej zarodki pragnie i karmy nazy
wa si sabidia.
Powyej omwilimy ogln metod sampradniata samadhi
dla pocztkujcych. Istnieje niezliczona ilo innych metod, ktre
poznasz w dalszej swojej praktyce. Ta niech prowadzi ci, jako
twj pierwszy przewodnik w nieznanym. Intuicja osignita dziki
samadhi, rni si zupenie od wiedzy zdobytej zmysami, wnio
skowaniem, czytaniem ksiek. Ta intuicja jest wszechprzenikajca, doskonaa i daje joginowi moc wszechobecnoci, potgi i
wszechwiedzy. Jej celem jest konkretna rzeczywisto, a nie two
rzenie poj, oglnikw i teorii. Posiada moc przeksztacenia
przedmiotu w podmiot, co umoliwia bezporednie poznanie.
Kiedy pojawi si ten nadzmysowy stan samadhi, jogin jest prze
wietlony strumieniem intuicji, wolnym od domieszek radasu i
tamasu. Uzyskuje on wewntrzn cisz (adhjantma prasad) i
118

potny magnetyzm nady. Jest to niosca prawd intuicja (ritambhara pradnia), gdzie nie ma ju miejsca na nic innego, jak tylko
prawd.
W zwykym postrzeganiu przedmiotu bior udzia zmysy,
dlatego jest ono porednie i ograniczone. Natomiast dziki intuicji
samadhi, wiadomo przenika przedmiot i zachodzi poznanie
pene, czyste i bezporednie. Tak wic pradnia (intuicja samad
hi) zwizana jest z postrzeganiem nadzmysowym, wyszym (para
pratjaksz). Jest to widzenie oczami duszy. Dowiadczenie sa
madhi jest niewyraalne i niewyobraalne; ten je pozna, kto sam
to przeyje. To dowiadczenie pozwala poszukujcemu zobaczy
po raz pierwszy, czym jest rzeczywisty byt. Pojawia si dopiero po
cakowitym opanowaniu ciaa, zmysw i umysu, kiedy poszuku
jcy zapomni o nich i utosami swoje ja" z Jani Najwysz. Od
tej chwili przezwycia on czas i przestrze. Dowiadczenie sa
madhi nie jest przywilejem szczeglnych jednostek czy wybranego
narodu. Jest powszechnie dostpne. Kady moe je przey, jeli
tylko naprawd tego chce i rzeczywicie bdzie ku temu dy.
Tyle o sampradniata samadhi. Urzeczywistnienie tego stanu
bdzie sodkim owocem twojej praktyki.
Asampradniata samadhi.
Samadhi nie jest prostym, pojedynczym dowiadczeniem. Jest
to nieskoczone nastpstwo rozmaitych, coraz subtelniejszych
stanw mentalnych, prowadzcych do stanu asampradniata.
Asampradniata samadhi oznacza cakowite i raz na zawsze zni
weczenie dualizmu (w przeciwiestwie do sampradniata, dosko
naej wiedzy o dwoistoci), to stan nirwany, to jeden-bez-wtrego.
Nie ma ju oddzielania umysu od materii, ja" od nie-ja", wia
domoci od niewiadomoci. Jest to tak istotne, bezwzgldnie
pewne dowiadczenie, e wszystkie dotychczasowe trac jakiekol
wiek znaczenie. Cay wszechwiat jest tylko sol rozpuszczon w
tym bezgranicznym oceanie wiecznoci. I tak jak figurka soli, ktra
wybraa si zmierzy gbi oceanu i oczywicie nie wrcia. Po
dobnie umys wstpujc w samadhi ju nigdy nie wraca do mate
rialnego poziomu. To dowiadczenie mona porwna z buddyj
sk anatwad i cakowitym oddaniem dla teizmu. Nie moemy
powiedzie, e jest to Bg, gdy Bg jest pojciem wzgldnym,
119

pozbawionym znaczenia bez wszechwiata. Nie moemy te powiedzie Ja" lub Ja", bo tym samym zakadamy istnienie
Nie-ja". To nie jest Bg, ani nie-Bg, nie jest te Ja, ani nie-Ja,
to nie wiadomo, ani niewiadomo. To stan, gdzie wszystko
jest we wszystkim". Kady przebywa w tym stanie czy wie o tym,
czy te nie wie. Ale, gdy go czowiek urzeczywistnia, to o wszystkim
zapomina i jest szczliwy. Nie ma tu miejsca na osobowo. Nie
istnieje ja", ty", on", my". To jest, ale czym to jest? Moesz to
tylko przey, dowiadczy bezporednio i to bdzie rzeczywista
odpowied. Wszystkie ksiki na ten temat i zapisane przeycia
ludzi mog ci tylko zainspirowa, skierowa ku temu".
Do asampradniata samadhi dochodzimy przez bierne, nega
tywne skupienie; jest osigane sam moc ducha. To stan boskie
go szalestwa i rdo wszystkich mocy, najwyszy i najpeniejszy
stan szczcia, pokoju i bogoci, w ktrym intuicja objawia sw
absolutn doskonao. Kada dusza jest potencjalnie boska i
obdarzona wiecznym bytem, wiedz i szczciem. Ale bdzcy
umys gubi swj blask, wspaniao i wszystkie moce. Dziki dys
cyplinie jogi, wiodcej do asampradniata samadhi, niweczy si
nabyt niewiedz i odsania si nieskoczona wspaniao duszy
zawsze wszechobecnej, wszechwiedzcej i wszechmocnej. Kiedy
caa zewntrzna i wewntrzna natura umysu znajdzie si w stanie
samadhi, wtedy w peni si przejawia bosko duszy.
Sampradniata samadhi i asampradniata samadhi s najwy
szymi stanami, w ktrych nastpuje zczenie i utosamienie z
Najwyszym. A poniewa Najwysze jest ponad dziedzin sw i
poj, dlatego nie sposb tego opisa. Moesz pozna je tylko
bezporednio. Prno dochodzi do autentycznoci drog rozu
mow, poprzez logik czy filozofi lub inne nauki. One zawsze s
z tob, czekajc za cik i grub kotar niewiedzy, ktr musisz
spali w ogniu praktyki; urzeczywistnij sw moc. Tam, gdzie si
kocz wszystkie nauki, zaczyna si filozofia; za tam, gdzie si
ona koczy, zaczyna si samadhi. Joga samadhi jest niezwykym i
jedynym mostem przerzuconym nad odchani mierci, chorb i
cierpie.
Dwa gwne poziomy asampradniata samadhi:
1. bhama pratjaja wadza nad wiatem fizycznym.
Jogin zdobywa moc panowania nad wiatem fizycznym. Ale
120

jeli sprzeniewierzy sw moc duchow i czemukolwiek ulegnie, w

jednej chwili spadnie ze szczytu do wiata zjawisk i zmian. Na tym
poziomie wyzwolenie jest tylko czciowe.
2. upaja pratjaja panowanie nad indywidualn wiadomo
ci i umysem.
Jest to moc Najwyszej wiadomoci, ktr osiga si rnymi
metodami. Na przykad przez:
a) odcicie si od rzeczy ziemskich, uwolnienie od wiata,
b) bezgraniczne zaufanie mocom duchowym i mentalnym,
c) energi i zapa do praktykowania samadhi,
d) stae pamitanie o mocy duchowej,
e) rozwj mocy rozrniania (dziki Najwyszej Intuicji),
f) cakowite oddanie si nauczycielowi i Najwyszemu,
g) uszanowanie i mio wszystkich ywych istnie,
h) sta praktyk samadhi.
To tylko kilka z bardzo wielu sposobw pogbiania stanu
asampradniata. Poznasz z czasem wszystkie i w konkretnej sytu
acji wybierzesz najwaciwszy. Jeli opanujesz cay wszechwiat
moc umysu, bdzie to bhawa pratjaja. Kontrolowane jest tutaj
wszystko, oprcz samego umysu, dlatego te nie jest to stan
ostateczny. Cakowite i doskonae opanowanie umysu to upaja
pratjaja samadhi. Nie ma ju potrzeby kontrolowania wszechwia
ta, gdy jest czci przejawionego umysu. Upaja pratjaja asam
pradniata samadhi zwane jest nirwan. Jest to najwyszy i osta
teczny cel ludzkiego ycia.
Praktyka asampradniata samadhi:
Pamitaj o biernej drodze skupienia, ktra polega na opano
waniu indywidualnej wiadomoci moc skupienia Najwyszej
wiadomoci.
1. Ulokuj ciao we waciwej, bezpiecznej pozycji.
2. Wejd w stan sampradniata.
3. Zapomnij o ciele, o osobowoci, o caym indywidualnym
istnieniu.
4. Myl nieprzerwanie: Jestem Brahmanem. Jestem Najwy
szym. Wszystko jest Najwyszym. Jestem wiecznoci, nie znam
narodzin i mierci. Jestem wiecznym bytem i wieczn wiedz.
Stwarzam wszechwiat, chroni go i unicestwiam. Nie mam osob
nego ciaa i zmysw, indywidualnego umysu i duszy, dziaam
121

Porwnanie stanw sampradniata i asampradniata samadhi:

sampradniata

asampradniata

Skupienie na Najwyszym przez

analiz, i syntez wszechwiata i
umysu.

Skupienie si na Brahmanie moc

Brahmana.

Skupienie czynne, pozytywne.

Skupienie bierne, negatywne.

Pozostaje zarodek przyszych naro

dzin.
Natura rzdzi narodzinami i mier
ci.
Pozostaj szcztkowe, ukryte skon
noci.

Pena swoboda wcielania si w jak

kolwiek posta; wolno absolutna.
-

Poczenie si z Bogiem.

Stanie si Bogiem.

Stan przejciowy do asampradnia

ta samadhi.

Jeden-bez-wtrego.

wszystkimi ciaami, jestem wszdzie. Cay wszechwiat jest snem

na jawie. Nie ma nic oprcz wiecznego Brahmana, ktry jest
jednym bez wtrego. Ja jestem Tym".
5. Nie znam lku ani mierci, nie nale do adnej kasty, nie
mam ojca ani matki, ony ani dzieci, nie mam wrogw ani przyja
ci. Jestem wieczn wiadomoci, jestem Sziw".
Opierajc si na tej metodzie, praktykuj, a w miar pogbia
nia jej, odkryjesz wasn, najlepsz drog do asampradniata
samadhi. Kiedy moc rozrniania oddzielimy purusz od prakrtiki (natury), wtedy urzeczywistni si prawdziwa istota ducha. Prze
jawienie si Najwyszej wiadomoci w jej wasnym polu jest
najwyszym stanem samadhi.
Samadhi nie mona w aden sposb opisa. Cokolwiek bymy
powiedzieli, nigdy nie bdzie tym". Mona tu uy porwnania z
nurkiem w gbi oceanu. Bdc pod wod nie jest on w stanie
przekaza swojego zachwytu. Dopiero po wynurzeniu si moe
wyrazi zachwyt i szczcie, ale... przestaje by w gbi. Pozostaje
122

tylko pami o stanie, a sposb przekazania gestami i sowami jest

dodatkowo zafaszowany. Sampradniata samadhi to pywanie po
powierzchni, za asampradniata jest nurkowaniem w gb oce
anu wiadomoci.
Poznaj jog drog jogi, joga nauczy ci jogi. Kto zaufa jodze
nigdy jej ju nie opuci i pozostanie w niej na zawsze. Niewielu jest
w stanie osign samadhi. Jeszcze mniej pozostaje w nim na stae
tak silny jest zew ycia. Dlatego powiada si, e do ostatecznego
wyzwolenia niezbdna jest aska Najwyszego Nauczyciela.
Na tym koczymy nasz dwudziest dziewit lekcj. Przeczy
taj j raz jeszcze z gbok uwag i praktykuj.

Rozdzia XXX

Joga w naszym yciu codziennym

Czy joga i samadhi moe pomc w osigniciu sukcesw
zawodowych i powodzenia osobistego? To frapujce pytanie wy
maga powanego zastanowienia. Mona usysze wiele rnych
odpowiedzi. Jedni twierdz, e wspczenie, a zwaszcza w du
ych przeludnionych miastach niemoliwa jest waciwa praktyka
jogi i dojcie do stanu samadhi. Wedug innych opini joga wymaga
wyrzeczenia si wszystkiego tj. ony, ma, dzieci, majtku, pracy
itp. Niektrzy filozofowie uwaaj, e joga jest systemem ponad
etyk, i jako taki jest niedostpny dla zwykych ludzi. Trzeba
zbada krytycznie wszystkie zagadnienia zwizane z praktyk jogi
i jeli nie bdziemy mogli odpowiedzie twierdzco na pocztko
we pytanie, to zajmowanie si jog jest jedynie rozrywk nie
zasugujc na powane traktowanie.
Zanim poszukamy odpowiedzi, wyjanijmy sobie znaczenie
okrele: osobiste powodzenie" i sukces zawodowy" oraz jak
rozumiemy ich osiganie. Jeli wie si to z wykorzystywaniem
innych ludzi, jeli hipnotyzujemy ich faszyw grzecznoci i sod
kimi swkami, jeli sukcesem ma by zdobycie majtku za wszel
k cen, to joga jest nieodpowiedni drog do takiego celu. Z
drugiej za strony, joga nie wymaga wyrzeczenia si osobistego
ycia, pracy i interesw. Naley wyelimjnowa z ycia codziennego
ze nawyki i faszywe postpowanie. ycie osobiste, praca, ma
estwo, rodzenie dzieci s ziemskim planem boskiego ycia i
dlatego nie mog by przeszkod w jodze. Ale jeli pozostan one
na poziomie biologii i w sferze tego niszego poziomu ycia, wtedy
stan si przeszkod nie tylko w jodze, ale zagro czowiecze
stwu. Joga uczy najwyszej etyki, a to jest droga do doskonaoci.
Pocztkujcych uczy ona praktyki skupienia umysu, co jest fun124

damentem, podstaw wyszej etyki i moralnoci. Ostatecznie osi

ga si najwyszy poziom ycia, ktry jest poza zasigiem zwykych
ludzi, dlatego te droga jogi zwana jest drog ponad zwyk etyk.
Wiek, wyksztacenie, zawd, sytuacja yciowa nie s istotnymi
czynnikami. Kady moe praktykowa jog w dowolnym miejscu,
ktre jest wystarczajco ciche i spokojne. Wszystko co przyczynia
si do spokoju umysu sprzyja jodze, a bez wyciszenia umysu
medytacja jest niemoliwa.
Jeli naprawd pragniesz powodzenia w yciu osobistym i
zawodowym, musisz zrozumie, czym jest skupienie umysu i do
prowadzi je do perfekcji. Naucz si rzdzi swym podwiadomym
umysem, a wkrtce zauwaysz wiele pozytywnych zmian w swojej
psychofizyce. Zauwaysz te, jak twoja nowa" osobowo oddzia
uje na innych. Uprzejmo i uczciwo jest podstaw dobrej pracy
i skutecznego dziaania. Prawdziwa praca, prawdziwe dziaanie i
prawdziwe interesy musz opiera si na prawdzie. Niewtpliwie,
postpowanie wielu Judzi wskazuje na to, e chc by okamywani;
nie przyjmuj innej prawdy", jak tylko upikszonej". Ale nie
wolno wyrzeka si prawdy, aby zadowoli takich ludzi.
Szeroko pojte dziaanie jest wielk sub dla spoecze
stwa, narodu, ludzkoci, jakkolwiek ma dwie strony: niszczc i
twrcz. Twrczo to rozwj jednostki, spoeczestwa, wiata.
Pamitaj, e stanowimy jedn wielk rodzin i kade dziaanie na
szkod innych musi si odbi na sprawcy, czonku tej samej rodzi
ny. Bdzenie jest rzecz ludzk, ale powtarzanie tych samych
bdw wiadczy o tpocie i niewraliwoci. Wspania i potn
si jest staa gotowo i czujno umysu, jest to tzw. sugestia
czuwania. Czasami popenisz jaki niegodny czyn tak, jakby znie
wolia ci jaka sia. To po prostu przysn" twj wiadomy umys;
poddae si lenistwu i obojtnoci, w tej samej chwili utracie
pozytywn moc umysu. Tak oto stwarzasz kopoty sobie, bliskim
i caemu spoeczestwu, cho nawet o tym nie wiesz. Dalej lekce
wac czujno, szerzysz i pogbiasz zamt, baagan na caym
wiecie. Ale wiedz, e wszystko wraca do rda, intencje, myli i
czyny. Jeli byy ze, niszczce, to po wykonaniu penego obiegu
ugodz w sprawc. I odwrotnie pozytywne, twrcze intencje
myli i czyny przynios dobre owoce. Nie daj si zwie pozorom,
czas tu nie jest istotny, wczeniej czy pniej skutek powraca do
125

przyczyny i koo si zamyka. Dlatego te niezbdna jest twoja staa

czujno i wiadomo posiadania tak potnego rodka, jakim
jest moc woli i umysu. Kady z nas rozporzdza takimi siami.
Joga uczy nas penego i doskonaego korzystania z tych si.
Dwa pierwsze stopnie jogi, jamy i nijamy su opanowaniu
si psychicznych i s niezbdn podstaw dalszych praktyk. Na
czeln zasad moraln jest ahinsa, wszystkie pozostae jamy i
nijamy praktykuje si dla ugruntowania tej cnoty. Ahinsa to nie
tylko niekrzywdzenie i niezadawanie gwatu, to absolutny brak
nienawici, jakiejkolwiek zoliwoci i niechci w stosunku do
innych istot. Niekrzywdzenie, wierno prawdzie, kontrola si hor
monalnych i yciowych oraz nieprzywizywanie si do majtku i
rzeczy materialnych to jamy pomocne w opanowaniu umysu i
fal mentalnych. Czysto, zadowolenie, asceza, studiowanie jogi,
medytacja oraz przeksztacenie ciaa w wartociowego poredni
k a to nijamy. Przestrzeganie i praktykowanie nijam rozwija siy
mentalne i prowadzi do cakowitego opanowania umysu. Aby
osign wyciszenie i pokj umysu, naley wprowadzi w ycie
nastpujce cztery reguy:
1. Szuka towarzystwa ludzi wiatych, wyzwolonych, albo
wiem wiedz oni, czym jest prawdziwe szczcie.
2. Gboko wspczu w smutkach i cierpieniach innych ludzi.
3. By otwartym i radowa si z przebywania w towarzystwie
ludzi prawych i zacnych.
4. Zachowa spokj i obojtno w stosunku do ludzi zoli
wych, agresywnych.
Wskazwki te zapewni szczcie, pogod i agodno duszy.
Jamy i nijamy posiadaj moc uniwersaln, obowizuj nieza
lenie od kasty, wiary, koloru skry, pochodzenia i wieku. Ten,
kto dy do wyszego poziomu ycia, bezwzgldnie powinien
czuwa nad ich przestrzeganiem. W krytycznych chwilach i we
wszystkich niesprzyjajcych sytuacjach yciowych stosuj nastpu
jce zalecenia:
nie zamartwiaj si i nie ulegaj przygnbieniu,
zawsze korzystaj z pomocy dwch boskich darw:
1. Praktyki:
a) dugotrwaego i staego denia do skupienia,
b) uporzdkowania i regularnoci ycia,
126

c) wielkiej mioci, ufnoci i pewnoci,

d) niewzruszonego postanowienia praktyki.
2. Wajragji (nieprzywizywania si i wyrzeczenia).
Naley dobrze zrozumie, czym jest wyrzeczenie. Nie polega
ono na porzuceniu rodziny, domu i ycia spoecznego, i udaniu si
do lasu lub w gry, aby tam uczy si skupienia. Przede wszystkim
jest to wyrzeczenie si wad, saboci i takich zych nawykw men
talnych, ktre s przeszkod w skupieniu i stoj na drodze do
wyszego ycia. Jak wiato nie moe wspistnie z ciemnoci,
tak ze nawyki i skonnoci nie mog wspistnie z celem wy
szym. Pjcie do lasu jest po prostu ucieczk przed codziennymi
problemami, ale nie jest to wyrzeczenie. To tylko zmiana klimatu,
atmosfery, ktra w odpowiednim czasie moe by pomocna, jeli
pamitamy cay czas o oczyszczeniu i opanowaniu umysu. Gdy
kto stwarza przykre sytuacje rodzinne lub nie umie wspy z
innymi w spoeczestwie i z takich powodw wyrzeka si wiata,
uciekajc w gry, to by moe znajdzie tam schronienie przed
nimi, ale nic ponadto. Rzeczywiste wyrzeczenie wajragja, jest
wspania jogiczn metod. Odrzucajc saboci i niepotrzebne
nawyki oczyszczamy umys, uwalniamy go z wizw hamujcych
jego rozwj. Pomocne s tu nastpujce praktyki:
1. Pratipaksza bhawana przeciwdziaanie zym siom i my
lom.
2. Gona recytacja OM.
3. wiczenia oddechowe, zwaszcza z zatrzymaniem wdechu.
4. Przestrzeganie waciwej diety, waciwego zachowania i
postpowania, dobr odpowiedniego towarzystwa.
5. Naleyte wykorzystywanie czasu i moliwoci, studiowanie
wszystkiego, co rozwija pojmowanie, rozumienie.
6. Traktowanie zewntrznego wiata jak senne obrazy na
jawie.
7. Studiowanie yciorysw i nauk ludzi wyzwolonych.
8. wiczenie pratjahary na rnych czciach ciaa;
9. Skupianie si na promieniowaniu Najwyszego wiata.
10. Konsultowanie si z nauczycielem.
W.Brahman bhawana utosamienie si z Najwysz wia
domoci i cakowite zaprzestanie innych identyfikacji.
127

Strumie wiadomoci pyncy z umysu moe dziaa w

dwch kierunkach:
twrczym,
niszczcym.
Gdy pynie ku twrczoci, daje wolno, wiedz i moc. Pync
ku destrukcji i nieodronieniu, powoduje ignorancj, niewol i
saboci.
Apara wajragja pierwszy stopie wyrzeczenia. Polega na
wyrzeczeniu si podliwoci materialnej i rzetelnoci w dziaaniu.
Stajesz si panem swojego ciaa, zmysw i umysu. adne nisze
pragnienia nie mog zakci twojej wewntrznej ciszy, a wiado
mo przygotowana jest do utosamienia si z Najwyszym.
Para wajragjia ostateczne wyrzeczenie. Daje moc panowa
nia nad ca natur i jej mocami. Osigasz cakowite, ostateczne
wyzwolenie, doznajesz olnienia. Jest to stan utosamiania z Naj
wyszym. Bez odrzucenia saboci, zych przyzwyczaje i skonno
ci niemoliwy jest prawdziwy rozwj osobowoci. Pamitaj, e nie
ma wyjtkw od tej reguy. Zawsze bd czujny wobec powstaj
cych w umyle odruchw i skonnoci do przymusu. Dotychczas
dziaay poza twoj kontrol, ale wytrwa praktyk i dziki wy
rzeczeniu opanujesz je cakowicie i uyjesz do spotgowania swo
jej siy woli. Pokonasz wszelkie ograniczenia umysu.
A teraz od sw przejdmy do dziaania. Koczymy trzydziesty
i ostatni rozdzia tej ksiki. Czytaj j, rozszerzaj wasnym komen
tarzem i sprawdzaj teori w praktyce. Nawet, jeli pocztkowo nie
zrozumiesz wielu spraw, jeli pewne rzeczy bd dziwne i niejasne,
pamitaj, e gbokie zaangaowanie, wgbianie si i wytrwaa
praktyka doprowadz ci do bezporedniego poznania wszystkich
cudw i tajemnic wszechwiata.
Joga jest podstaw etycznego i moralnego ycia, na ktrym
wznosi si Krlestwo Niebios.

Zakoczenie
Przychylajc si do prb i ycze swoich uczniw i przyjaci,
przedstawiem oglne wprowadzenie do nirwany, ostatecznej rze
czywistoci oraz zbir technik niezbdnych do oczyszczenia i sku
pienia umysu, wiodcych do samourzeczywistnienia. Jest to na
tyle zwizy i podstawowy kurs, a metody s tak proste, e bez
trudu mona praktykowa w domu. Dziki tym metodom wielu
moich uczniw osigno wyciszenie umysu i wysoki stopie roz
woju. Byli oni wielokrotnie sprawdzani przez wyzwolone dusze.
1. Nigdy nie czuj zwtpienia w moliwo opanowania swoje
go umysu.
2. Bd pewien, e masz wieczny byt, wiedz, wieczn rado
i bogo.
3. Przestrzegaj milczenia i wyciszenia przy kadej okazji, po
tguj moc dharany, dhjany i samadhi.
4. Wykorzystuj w peni wskazwki i zaufaj metodom kadej
lekcji.
5. Nie tra spokoju i rwnowagi nawet w najbardziej niepo
mylnych sytuacjach.
6. Nie mw: Sprbuj opanowa umys", ale powiedz: Opa
nuj umys".
7. Nie zniechcaj si niepowodzeniami, gdy s chwilowe, a
wiadomo, e ostatecznie musisz odnie zwycistwo.
8. Zaufaj i uwierz w swoje moliwoci.
9. Zrozum t nauk i psychologi jogi, a osigniesz powodze
nie.
Zapamitaj omiostopniow ciek jogi:
1. Uczy niezomne postanowienie opanowania umysu to
jama.
129

2. Przestrzegaj cile regu i norm etycznych, dopenij tego

postanowienia to nijama.
3. Przyjmuj zawsze dla ciaa wygodn, niewzruszon postaw
to asana.
4. Panuj cakowicie nad oddychaniem to pranajama.
5. Wycofaj sw ca wiadom energi z zewntrznego wiata
i utosamiaj si z Najwysz wiadomoci to pratjahara.
6. Przykuj uwag i umys do poszczeglnych czakr i czci ciaa
oraz do caego ciaa to dharana.
7. Po przykuciu uczy siln sugesti, zalen od twej intencji
i woli to dhjana.
8. W gbokim skupieniu odczuwaj i bacznie obserwuj skutki
swoich rozkazw wydawanych podwiadomemu umysowi to
samadhi.
Kiedy ugruntujesz si w odczuwaniu energetyzujcych wibra
cji Najwyszej wiadomoci, wewntrz i wok siebie, osigniesz
jedno z Najwyszym. Cay wszechwiat ujrzysz w sobie i siebie w
caym wszechwiecie. Bdzie to stan sampradniata samadhi.
Ostatecznie utosamisz si z Najwyszym i odczujesz, e TY jeste
TYM. Stan asampradniata samadhi prowadzi do cakowitego
wyzwolenia.
Ostatnie trzy stopnie: dharana, dhjana i samadhi s wewn
trznymi czynnikami sampradniata samadhi, podczas gdy pi
pierwszych jest wstpnym, zewntrznym rodkiem jogi. Dla asam
pradniata samadhi wszystkie stopnie s praktykami zewntrzny
mi. Jest to stan cakowitej tosamoci z Najwyszym, to jeden-bezwtrego.
Kademu, kto dy do samourzeczywistnienia, ycz wytrwa
oci i osignicia celu. Jeli jeste zdecydowany i drog skupia
nia si umysu, przedstawiem ci wszystkie niezbdne metody,
jakie przekaza mi mj nauczyciel Bhagawandas Bodhisatwa
(wiato wiata). Niezomna praktyka doprowadzi ci do mi
strzowskiego opanowania umysu, co otworzy ci nowy, wieczny i
szczliwy wiat. Zewntrzny wszechwiat, strzeony zmysami,
jest zaledwie jednym z przejaww caego, boskiego wszechwiata.
Pozostae jego sfery, wieczne i niemiertelne, gdzie zawsze panuje
wiato, wolno i doskonao, bd dla ciebie dostpne dziki
niezachwianej wierze i prawdziwej praktyce.
130

czc swoje dowiadczenia, praktyk i coraz gbsz wiedz

w potny, boski instrument, spotgujesz si umysu, przed ktr
rozwiej si wszystkie przeszkody. Wtedy osigniesz doskona
wolno w krlestwie ducha.
Praktykuj i osignij nirwan. OM.

131

Tablice

TABLICA 1.

Drzewo Sankhji

BRAHMAN ieden bez wtreeo

PURUSZA
noumen wiadomy

PRAKRTI
noumen niewiadomy

MAHAT
inteligencja kosmiczna
AHANKARA
ja kosmiczna

GUNA SATTWA
|{

MANAS - umys

GUNA RADZAS

GUNA TAMAS
I

u _n_u _L

TANMATRY - 5 subtelnych elementw materii

Akasia
eter

Waju
gaz

Tadas
wiato

Apas
ciecz

5 grubych elementw materii

5 narzdw postrzegania
such I dotyk I wzrok I smak. I wch I

5 narzdw dziaania
I pciowe I wydaln. I mowa I rce I nogi I

.
I

Pritiwi
c. stae

Drzewo sankhji objanienia

Brahman ostateczna rzeczywisto, prawda.
Prakrti pierwotna energia (niewiadoma, nieuwarunkowana).
Purusza wiadomo kosmiczna (nieuwafunkowana).
Mahat inteligencja kosmiczna (uwarunkowana).
Ahankara uniwersalne ego, samowiadomo.
Manas umys.
Guna Sattwa wiato, inteligencja (kosmiczna sia przyrody).
Guna Radzas czynny stan umysu (kosmiczna sia przyrody).
Guna Tamas sia rwnowagi (kosmiczna sia przyrody).
Tanmatrypi subtelnych elementw odpowiadajcych piciu
narzdom zmysowym. Tanmatrami s: istota dwiku, dotyku,
barwy, smaku i zapachu, pojmowane jako pierwiastki fizykalne
dostpne percepcji joginw, niedostrzegalne za dla zwykych
ludzi.

TABLICA 2.

Siddhasana

Siddhasana objanienia
Siddhasana przykad jednej z asan, postaw ciaa. Szczeglnie
wygodna do medytacji i wicze mentalnych.

TABLICA 3.

Siedem czakr

Siedem czakr objanienie

1. Muladhara odpowiada za kontrol i regulacj funkcji m
skich i eskich narzdw pciowych.
2. Swadhiszthana odpowiada za kontrol koczyn dolnych.
3. Manipura odpowiada za kontrol narzdw brzusznych.
4. Anahata odpowiada za kontrol narzdw wewntrz klatki
piersiowej.
5. Wisiudhaodpowiada za kontrol narzdw rejonu szyi oraz
ramion.
6. Adnia orodek indywidualnej wiadomoci.
7. Sahasrara orodek kontrolujcy wszystkie pozostae. Pro
wadzi do urzeczywistnienia nirwany.

TABLICA 4

Ukad krwionony

Ukad krwionony objanienia

Schemat ten przedstawia tzw. may krwiobieg (pucny) oraz duy
krwiobieg (w caym ciele). W wyszych stanach medytacyjnych
odpowiada to pulsacji elektromagnetycznej w ciele i w jego oto
czeniu. Indywidualne pole elektromagnetyczne przechodzi w po
le kosmiczne; medytujcy odczuwa wszdzie elektromagnetyczn
pulsacj i traci wiadomo ciaa.
1. Krwiobieg may krenie w obrbie klatki piersiowej.
2. Krwiobieg duy:
a) krenie gowowe i ramieniowe,
b) krenie wtrobowe,
e) krenie jelitowe,
d) krenie nerkowe,
e) krenie brzuszne.

TABLICA 5.

Orodkowy i obwodowy

Orodkowy i obwodowy ukad nerwowy objanienia

ukad nerwowy

Na rysunku pokazano podstawowe rozgazienia ukadu nerwo

wego. Nie jest moliwe ukazanie rozlicznych i drobnych nerww
odchodzcych od rdzenia.
Ukad nerwowy to caa droga kundalini.

TABLICA 6.

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe objanienia

1. wchowy,
2. wzrokowy,
3. okoruchowy (wszystkie minie oka z wyjtkiem dolnych; take
zwieracz tczwki i misie rzskowy),
4. bloczkowy (grny skony gaiki ocznej),
5. trjdzielny (czuciowy twarzy, zatokowy, zbowy, a take nerw
mini przeuwajcych),
6. odwodzcy (zewntrzny misie prosty gaki ocznej),
7. twarzowy (minie twarzowe; nerw podniebienno-jzykowy,
nerw poredni, zwoje podjzykowe i podszczkowe, czuciowy
przedniej czci jzyka i podniebienia mikkiego),
8. suchowy:
a) przedsionkowy,
b) limakowy,
9. jzykowo-gardowy (czuciowy tylnej czci jzyka, migdakw,
garda; minie ruchowe garda),
10. bdny (ruchowy serca, puc, oskrzeli, przewodu pokarmo
wego i zewntrzny ucha),
11. dodatkowy:
a) mostkowy,
b) czworoboczny,
12. podjzykowy (minie jzyka).

TABLICA 7.

Autonomiczny ukad nerwowy

Autonomiczny ukad nerwowy i jego zwizek z orodkowym

ukadem nerwowym objanienia
Orodkowy ukad nerwowy nazywa si siusiumn. Autonomiczny
ukad nerwowy nazywa si id (przywspczulny ukad nerwowy)
ipingal (wspczulny ukad nerwowy). Oto one:
1. orodkowy ukad nerwowy (siusiumn),
2. oczy,
3. gruczoy zowe,
4. gruczoy linowe,
5. naczynia krwionone wewntrzczaszkowe,
6. serce,
7. krta, tchawica, oskrzela i puca,
8. odek,
9. trzustka,
10. wtroba i woreczek ciowy,
11. nadnercza i nerki,
12. jelita,
13. okrnica,
14. pcherz moczowy,
15. gruczoy pciowe,
16. cebulki wosowe,
17. naczynia krwionone obwodowe,
18. gruczoy potowe.

TABLICA 8.

Postawa medytacyjna

Padmasana objanienia
Postawa cakowitego relaksu i rwnowagi. Poprawia krenie,
zwaszcza rejonu miednicy, wpywa korzystnie na nerwy krzyowe
i guziczne oraz na odpowiednie uoenie i poruszanie si mini
brzucha. Postawa medytacyjna, inaczej postawa lotosu.

TABLICA 9

Asany

Asany objanienia
Sarwangasana (po lewej) stanie na ramionach. Pobudza dzia
anie tarczycy, uzdrawia cay organizm. Odmadza i regeneruje
gruczoy pciowe u obu pci, poprawia uoenie macicy, etc. Re
guluje trawienie, leczy przepuklin, wpywa korzystnie na trze
wia.
Sirszasana (po prawej) stanie na gowie. Wzmaga ukrwienie
mzgu, szyszynki i przysadki mzgowej. Pobudza serce, ukad
krenia i ukad pokarmowy. Leczy i tonizuje ukad nerwowy.
Leczy zawroty i ble gowy. Przeciwdziaa miadycy. Usprawnia
intelekt i pami. Leczy przepuklin i dolegliwoci astmatyczne.
Wpywa korzystnie na wtrob, ledzion, gruczoy pciowe i inne
narzdy trzewne. Jest asan oglnie regenerujc.

Asany (c.d.) objanienia

Siawasana postawa martwa" (absolutnego odpoczynku). Jest
to postawa medytacyjna. Relaksuje ciao i umys, odpra mi
niowo, nerwowo i emocjonalnie. Reguluje krenie ylne. Leczy
nadcinienie. Usuwa skutki zmczenia, zapobiega nerwicom.

Asany (c.d.) objanienia

Mujarasana (u gry) postawa pawia". Poprawia ukrwienie
wtroby. Usuwa pucne i brzuszne dolegliwoci. Leczy zaparcia,
hemoroidy, dolegliwoci trawienne i wydalnicze. wiczy rwno
wag ciaa.
Halasana (u dou) postawa puga". Leczy dolegliwoci sta
ww. Usuwa zbdny tuszcz na brzuchu i klatce piersiowej.
Wzmacnia minie, uelastycznia krgosup i poprawia sylwetk.
Pobudza tarczyc i wpywa korzystnie na cay organizm.

Asany (c.d.) objanienia

Dhanurasana (u gry po lewej) postawa uku". Napina mi
nie brzucha i bioder. Koryguje skrzywienia krgosupa. Reguluje
funkcjonowanie ukadu pokarmowego.
Ardha-matsjenadrasana (u gry po prawej) skrt. wiczymy w
obie strony, w lewo i w prawo. Uelastycznia krgosup i wpywa
korzystnie na ukad nerwowy sympatyczny, wtrob, ledzion i
nerki. Masuje minie klatki piersiowej i ramion. Leczy niestraw
no i zaparcia.
Matsjasana (na dole) postawa ryby". Dziaa korzystnie na
plecy, szyj i klatk piersiow. Pozwala utrzymywa si przez
duszy czas na wodzie. Pobudza czynnoci gruczow pciowych
i nadnerczy. Usuwa dolegliwoci brzuszne.

Asany (c.d.) objanienia

Bhudangasana (u gry) postawa kobry". Uelastycznia kr
gosup i koryguje jego skrzywienia. Korzystna jest dla parasympa
tycznego i sympatycznego ukadu nerwowego. Leczy niestrawno
ci i wzdcia, pobudza perylystyk jelit. Wzmacnia minie brzu
cha.
Salabhasana (na dole) postawa wierszcza". Dziaa korzyst
nie na brzuch i miednic. Wzmacnia grzbiet. Poprawia krenie
zwaszcza ng.

TABLICA 14.

Kontrola oddychania

Kontrola oddychania objanienia

A Kontrola orodka korowego nad rdzeniem.
B. Orodek oddechowy >v rdzeniu.
Nerwy I. IV. nie zostay zaznaczone na schemacie. Pozostae
nerwy szyjne oraz piersiowe:
V. nerw trjdzielny,
VI. nerw krtani i tchawicy,
VII. nerw twarzowy,
VIII. nerwy mini i eber (klatki piersiowej),
IX. nerw jzykowo-gardowy,
X. nerw bdny,
XI. korzenie rdzeniowe nerwu dodatkowego,
XII. nerw przeponowy.

TABLICA 15.

Wewntrzne rodowisko
organizmu

Wewntrzne rodowisko organizmu objanienia

Jednym z warunkw trzymajcych organizm przy yciu jest stae
krenie wszystkich pynw wewntrzustrojowych. Gruczoy wewntrzwydzielnicze, ukad trawienny, oddechowy, wtroba i inne
przedstawione na tablicy narzdy bez przerwy wydzielaj swoje
pyny i hormony do caego ustroju. Umys i wszelkie zjawiska
psychiczne wywieraj silny wpyw na dziaanie ustroju. Doskona
wadz nad swoim organizmem i dobroczynny wpyw na niego
mona mie tylko podczas gbokiej medytacj i. Leczy si wwczas
wszystkie ukryte i aktywne dolegliwoci, uzdrawiajc i wzmacnia
jc cae ciao.
Wewntrzne rodowisko organizmu:
1. pyn rdmiszowy,
2. pyn wewntrzkomrkowy,
3. krew ylna,
4. krew ttnicza,
5. pyn rdzeniowy.

Spis Treci
Z przedmowy Paula Bruntona
5
Wstp autora
6
Waciwe podejcie do jogi
10
Moc sugestii: dharama, dhjana i samadhi
14
Sanjama i joganidra
22
Czitta: umys, ego, intelekt. Prawa umysu
24
Zasady praktykowania jogi
30
Trataka: wiczenie wzroku
33
Pratajahara 38
Praktyka pratjahary z wykorzystaniem czakr
42
Joganidra
45
Metody indukcji joganidry
49
Zoone warianty trataki
54
Technika magnetyzowania ciaa
57
Grupowy relaks i magnetyzm
59
Sugestie pomedytacyjne
62
Anestezja towarzyszca joganidrze
65
Szatkarmy. Sze metod usuwania dolegliwoci fizycznych i umy
sowych
67
Zmysy i postrzeganie nadzmysowe
69
Jak otworzy trzecie oko"
74
Obud swoj kundalini
77
Lecz si wasnymi hormonami i trankwilizatorami
79
Joga i nadwiadomo
83
Jak opanowa witarki
86
Pi wielkich sugestii
89
Postawy, asany, czyli dyscyplina ciaa
92
Prana i pranajama
94
Aura i ciaa astralne
102
Moce nadludzkie
105
Anahat nada, OM, sphota
108
Samadhi
114
Joga w naszym yciu codziennym
124
Zakoczenie
129
Tablice
133