Trash Kulture

enol Erdoan

Copy/Paste e-kitap serisi, yazarlar tarafndan eitli zamanlarda,

eitli mecralarda yaynlanm yazlarn bir araya getirilerek,
meraklsna derli toplu bir kaynak oluturmak adna gerekletirilen bir
projedir.
Elbette bu yazlarn kitaplatrlma niyetiyle ortaya kldnda zamana
gre yeniden ele alnmalar, gncellemelerinin yaplmas gibi
gerekliliklerin farkndayz. Copy-Paste, yazarnn kaleminden km ve
hedef kitlesiyle zaten bulumu yazlarn, yeniden ambalajlanarak
ticariletirilmesi ahlakna kar bir ahlakn rn. Bu nedenle Copypaste serisinde yer alan yazlar, yeni okuyucusuna yaynland gn her
naslsa o halleriyle ulaacaklar.
Daha ak anlatmla, bu Copy-Paste iin tek bir ama sz konusu: o da
benzer konuda yaplan ve a ierisinde dalm yazlarn bir araya
getirilerek kullanma sunulmas.
Bu metinleri istediiniz gibi kopyalayabilir, oaltabilirsiniz. Kaynak
gstermek sizin ahlaki deerlerinize kalm olup, gstermediiniz
takdirde, serinin doas gerei a sizi affetmeyecektir.
Copy-Paste retilmi her ey, hepimiz iindir anlayyla
oluturduumuz, tamamen cretsiz bir yayn a. Yazarnn iznini almak
kouluyla, evrenizdeki kiilerin yazlarn veya kendi yazlarnz
Copy/Paste logosu altnda ayn formatta yaynlamamz iin bize
gnderebilirsiniz.
yi okumalar dileriz

Trash Kultureda yer alan yazlar, enol Erdoann kendi blounda ve

eitli dergilerde yaynlanan yazlarndan derlenmitir.

indekiler;
yeni ehir yeni sanat ve iir / 1
kaybeden tutunamayan looser evirisizlii ve 90 kltr / 1.bab
DISCONNECT iken bile CONNECT olmak:
te ERECTUS un problemi / 8
palimpsest olarak kent/ 16
DEVLET KORKUSU MU ALLAH KORKUSU MU?
YA DA
DIVINE RIGHT OF KINGS
(kral yetkisini tanrdan alr) / 19
Beden Pornosu / 26
2.BdN eksik.hz veHaStA / 30
auschwitzden gneydou anadoluya / 33
hay yerinizin altn / 38
Kiisel Bir Hipster Manifestosu / 43
YOKEDC WILLIAM S. BURROUGHS
BCEK LALAYICISI AR / 49

yeni ehir yeni sanat ve iir

1874 yllaryd; her zaman diliminde olduu gibi o zamanda da akademiden

pek hazzetmeyen reten insanlarn aykr bakaldran vs. retkilerinin
varl sz konusuydu.
Alexandre Cabanel, William-Adolphe Bouguereau gibi ressamlarn karsna
Degas, Renoir, Monet gibileri dikildii vakit akademi-k resim tarihinde
bir kez daha sarslmt.
Empresyonist, akademik ressamlarn tm bilinen kurallarndan uzak,
erevenin dnda olmay bocalamadan becerebilmiti. Bu yan anlamda
fosillemi bir takm Rnesans kaidelerinin de ayaklar altna alnmasyd
da.
Sanat dallar- zamann aknda bir virsn bedeni zapt etmesi gibi
etkenlerce evrelenirler ve bir rutinin iresinde dnenirler. Sonrasnda
ise kendisi, 40larda nasl ki 20lerde Fransada can bulan avant-garde
sinema anlay New Yorka tanp kann tazeledi ve ynn-yolunu buldu
ve ileride Transgressiondan Schizoide birok underground trn
remesine sebep olduysa 874de tuvalleri atelyelerin esaretinden
kurtaranlar ve n gereiyle yz yze gelenler de empresyonistlerdi.
Empresyonizm kendi kabna kapatlmamaldr, zaten konu edilen kendisi
deil ortaya koyduu deiim ve gtr ki kendileri optie bak
klielerini de ortadan kaldrmak gibi anmsanmas gereken bir hareket
yapmlard.
Teknik gelimenin hzna yetimeye almak ya da yetimek gzn nemini
nereye doru gtrmtr sorusuna art ya da eksi ok yerden
yaklalabilir. Vertovun gze atfettii anti-ontolojik zayflk ve
vizrn diyalektik kutsan kendi iindeki szde devrimini nereye
vardrmtr tartlr.
Videonun devingen sanat retilerine kazandrd sanatsal ve ekonomik
katklar dnrken bir yandan da fotografa photoshop markasnca yaplan
legal- kapitalist tecavzn de tartlmas gerekir, kadnn inand
kendi irkinliini kozmetik irketlerinin renkli sa boyalar ile
gidermeleri ve sanal ego pornografisinin web merkezlerinde ayn egosal
irkinlik inancn kendi bedensel suretinin sanal imajyla oynayarak
glendirmesi de sanatn sosyo-psikolojik sahas olarak incelenmelidir de.
Pekiyi bunlarn empresyonizm ile ne ilgisi vardr, yoktur, ilgi kurma
abas da yoktur zaten. Aslolan, ii boaltlm yceltiler anda szde
deerlerin gereine ynelik kvlcmlar retmek ve zamansal izgide
gemite kalan zl sanat retkilerinin iine bugn ok farkl bir
donanmla bakp onu kendimiz iin kendi cmlelerimizle MD ile yeniden
ortaya koymaktr.
Varolan olduu gibi kabul etmek pasifliinde bulunmamak sadece sanat
baka yerlere gtren ve yeniliklerin domasna sebep olan bir gerek
deildir, antropolojik bir ayla kucaklanmas gereken bu gerek yaamn
iinde bir anlamda da sorgucu yapsyla dolap durmada ve gerek yerine
gereki ortaya koymaktadr. Bugnn sokak sanatlarnn ka bunun
farknda olarak kendilerine zorla sunulan gzde gerei kendi grmek
istedikleri gerekle deitirdiinin farkndadr- bu tartlr.
2

Yeniliklerden ya da yeniliki tavrlardan bahsetmek ve yeni bir yol aramak

artk anlamn bir anlamda- yitirmitir. Bir sanat nesnesi retme arac
olarak politik bir gc de elinde tutan FOTOKOP MAKNA snn almn
yapamamak insanlarn dkldr. An her an yeniliklerin doum azdr.
Fotokopi makinesi ya da web pageler tm bunlar artk akn bir biimde
yazlmas gereken yeni yeniliklerin zamanszlk gereidir.
Varolan tmn birbiriyle olan zincirsel ilikisi grmezden gelindiinde
imdi ile bir anlam kopmas yaanaca dncesinin yadsnamazl doal
olarak usumda beni duvar kendince yeniden yaratan sokak ressamn alp
Gauguin ve de Van Goghun yanna gtrr, gtrmez ise ve bu yeni
ocuklar gitmez ise ite o zaman gerek bir sorun vardr. Bu bir
krlktr de. Entelektel bir zavalllk.
Gauguin nasl ki rengin ve izginin bakalamsallat noktada bir
yaratc ise fovizmden kbizme artk ilinti noktalar
aknlatrlmaldr.
Web, punk, pop, porno, politik, anari, art.. vd- yeni bir sunumun
yeniden biimlendirilmilikleri olarak eski ile olan zn de yitirmeden
ortaya konulmaldr. Hakim Beyin tradisyonellerden heterodokslara, Japon
dikey kaligrafiden Arap yatay kaligrafiye, politik ve sanatn yeniden
kiisel bir izlenimcilikle retilip sunulduu dnyasna bakmak dahi
entelektel aln ve dkln ibresini ve yeni ynelimlerin bir nevi
ablonunu gzler nne serecektir.
Neden sanatndan nce kendisinin sanatn yaratabilen gce sahip bir
Gauguine baka bir gzle baklmaz ki, benim izdiim: her eyden nce bir
gezgin, iinin bir yerlerinde imdiki zaman hobosunun tad o modern
sonrasndan varolmann entelektel acs var, topraktan ayr tutulan
birinin acs ya da gebenin bir toplu konuda yerletirilmesi denli bir
ac bu hissettiim -onda..
Rumiden bn Arabiye dek uhrevi sanatn soyut temsilcileri gitmek ile
can bulmak, durmak ile kokmak arasnda ortaya dikey balantlar da
sunmulard. Tpk rencinin snfa, sanatnn atelyeye tklmasnn
hapishane yapsnn yklp baka bir zgr n tuvale yansd
noktann domas ve ruhun, bedenle yryp gitmesi noktasnda ayn zamanda
kadim dman modernizmde yatmaktadr.
Sanatn ve kollarnn doum noktalarnda yatan ve grmezden gelinen
gereklerdir bunlar, bir tuvale bakarken bir ehrin sosyolojisini ya da
kiinin gelitirdii psikocografik almn okuyamamaktr.
Gauguini Panamada grrz, Tahitide (Maya Derenin kap gittii yerde)
ya da Markiz adalarnda Medeniyeti siktir edi ya da kibarca yok
say- post-endstriyel ocuklarn cyber-punk evreninde ehirde de
mutasyon ve yeni olarak varolabiliyor ama, kendi i kalar MADMAXin
sanatn ve direniini yaratyor, ehir topyalar deil, minimal realgettolar kuruyorlar kendilerine ve savayorlar.
Zira kamak denli kalp savamak ve otonomlar yaratmak da sanatn
gbeinde yatanlklardan biridir elbette. Herkes sava baltalarnn
biimini kendisi seebilir.
3

Ve sanatn yeni ocuklar bir eyi fark etti, ne darsnn izlenimi ne

de iin da vurumu, onla iin duvarlar var, nesnel olarak yerinde kalmas
gereken isel olarak zerlerine alarak soyut ykma uratacaklar ve
urattklar- duvarlar.
Gzlerim yeni primitiflerin yaratldna ahitse dilim de zamanmzn
primitif sanatndan Cinsin ehir mutasyonlarndan bahsetmelidir. Gayr
resmi sanatn resm olmayan tarih defteri bir ekilde tutulmaldr. Zamana
kar bir tavr m, evet, ya da kimince dine ve dinsel siyaset pisliine
bir tavr, evet, ve saylabilecek yzlerce ey hala bugn modernizm ve
taklar halindeki formatlaryla nmzde, aslnda ayn eyle savalyor,
duyarl reticiler ayn eyin savan veriyorlar zamann iinde.
ehrin yeni etno-grafik yapsnn varl grmezden geliniyorsa ki bu
yeni mimarinin bakalamsallam kollarnn da hakarete uramasdrbunun altnda sadece siyaset ve sanat siyaseti yatar. Ya da szde sanat
kurumlarnca bu fark edi nesneye paraya yani galeri ya da insiyatife
dntrlr.
Kurban olarak sanat.
ehrin yeni etnografik kimlii/yaps tpk mzikal yeni sreler-i gibi:
ki bu noktada mziini deneysel ile politiin iftletii bir alanda
icra eden ve net bir fark bir bakalam ortaya koyan DDR Dou Almanyayi rnek alabiliriz bu yapnn cyber-punk ocuklarnn srngenlerinin
artklarnn berdularnn kaybetmilerinin estetik-cihad ve yeni
gerein tm retkileriyle de i iedir.
ehrin iinde nasl bir okyanus yaratlr sorusunun cevabn farkl bir
okumayla T.A.Zda grmenin mmknlnn yan sra zamanmzn somut ve
sanal gerek alternatif gruplama ve kiilerine de bakmak gerekir.
Nasl ki primitistler vard noktada sz konusu olan nesne-ler sadece
cisimleriyle deil zerlerine yklenen ritelsel anlamla da sanat ve
algsn, szde gereklii-ni deitiriyorlard, dada nesneleri bundan ok
uzak bir yerde durmaz iken bakalamsal ann bir ucuna da pop sanatn
nesnelerini koyabilir, gnmz sokak enstalasyonunu, nesne poetizmini,
ablonlar ve nesnelere mdahaleleri bu an bir baka ucuna
ilitirebiliriz.
Nasl ki primitist tavr ayn zamanda zenginlerin sanat zihniyetine
sokulan bir omak saylabilirse, gnmzde gerek yeralt sanatlar;
gncel sanat acentesi ve bienal tccarlarnn ve szde alter-natif sanat
ortamlarnn omak sokuculardr. Tpk imdinin yeni airlerinin ortaya
att gl ve durdurulamaz soundun iir patronlarna verdii
rahatszlk gibi.
Fovizmin kendi iinde varoluu ve nasl ki bir sanat akm gibi
durmay sz konusuysa ve bu sze konu olan ey dahilinde klasik, ve bir
anlamda artk- klie olann yaratt bunaltc havay datp atyorsa,
sanatn deneyselinin vssinin alnp-satld bu zamanlarda, videonun
szde kar-sanatlarnn elinde kapital bir nesne boku olduu bu
zavall zamanlarda ehrin yeni ocuklarnn fovizminden bahsetmek gerek.
4

Bir yandan gncel sanat ve holding destekli rantlar, dier taraftan

gidiata dur deme hevesinde kraldan da kralc inisiyatif dkl,
gsteri toplumu diye haykran yeni kapitalist glge tiyatrocular ki
post sitasyonizmin ad dahi yok olan bu corafyada onun bile ekmeini
yemeyi dnenler var-, merkez basna kfreden ve de yle yaparm
oynayan ama orda olamad iin ii iini yiyen biareler, bienallerle
kar olup da kar olmasnn tek nedeni ieri girememeleri olan
insancklar vd. arasnda sanat olmayan sanatn, kimse iin almayan
ocuklarn ortaya koyduu ey bir ehir sanat fovizmidir. Ki; kendi
dilbilgisi kurallarndan, demelerinin argoluuna, umursamayan yaam
tavrlaryla bezeli yarnsz deil imdisiz yaamlarna, sertliklerine ve
tekliklerine, yazdklar iirlerin yeni ve kendine zglne ve
kendilerine bir sfat koymaylarna dek
Sanat tarihinin gemi sayfalarna baktmzda nasl ki Die Brcke
Sanatlarnn eklektik varoluunu bir araya gelip yeni bir at
altnda toplanmak adna- ortaya koyduunu gryorsak, imajlara boulan ve
ucuzlayan sanatn imdisinde tm sahteliinden arnm reten insanlarn
bir araya gelmesi ve ister yeralt ister teki ister artk bu pirime
dnm isimlerin tesinde bir baka tak ile isimsiz, bir ekilde yeni
sanat bir portal dahilinde toplamas gerekir, bu ayn zamanda bu yeni
sanatn kendi tarzna uygun biimde kaydnn tutulmas, neredilmesi,
ilerinin sergilenmesi, filmlerinin gsterilmesi -vd- demektir.
Neden ahap bask sanatnn kaybolmuluundan bahsedelim ki, neden
sokaklar duvar basklaryla bezeyen ve sosyal-politik yapya da ciddi
ciddi dokunarak ehrin sanatlarn basit ve szde nemsemelerin tesinde
el stnde tutmayalm.
Duvarlar boyu iir yazyor yeni kentin yeni ocuklar ve siz okuma yazma
bilmiyorsunuz! Yeninin cahilleri!
Nedense ki nedeni aslnda bariz ortadadr- insanlar gidiatn
ilerisinde/tesinde, baka eyleri aa karm ortay koymu
insanlar alan ne olursa olsun- ya grmezden gelmi/gelmeye alm ya
da bir ekilde ayan kaydrm, kaydrmay denemitir. Nasl ki
yukarda bir baka grme-okuma biimi olarak Hakim Beyin ad getiyse net
olarak Levent entrk ve Enis Batura da balayabilirim.. ayn ekilde,
teori retmeyen ama tm usunu sanatna, sanatyla kusan sahne ismiyle
Cins ve yapt-oluturmaya devam ettii her trl aba ile Rafet Arslan
bu NEML listenin iinde st sralardadr.
Yeni zamann yeni ehrin yeni sanats varolan sistemin kltr sevici
air yazar sanatlarnn yaratt asrlk rmlkle ve cehaletle
deleuze yuttuunu iddia eden insanlarn bilgi tekelcilii gibi-, odakl
kltr-faist basnn kk satlmlklaryla da kavga ederken sanatn
farkl bir koluyla icra etmi olacak ve iirini cumhuriyetin en sert ant
olarak imdiki zaman kaidesine saplayacaktr.

Artk bugn, mimariyi videoyla, ontolojik almlar sanat ve politikle

balantlayabilen teorik ve pratik zamanlardr ve bu dier ortam krdr!
Artk yeni tanmlamalar ve cmle kurumlar, an be an varolan, gerekirse
temsilcisinden hari bir bana kalan sanat kollar zamandr. Hibir ey
hibir kimsenin tekelinde deildir ve her ey herkese yaplabilir
olandr. Tek gereken pratikte ve teoride ii bo olmayan akademi d
otodidakt yetkinliktir. Sanat olarak yaftalan eyin z kltrn iinde
yaplan eklektik yolculukta transandantal varmdr. Sistem diye
adlandrlann retkisi mekanik sanatlar ki onlar zanaat zne hi nail
olamamlardr-, yazarlar, airler ve dierleri oktandr ASILMALIDIR!
Onlarn szde ardnca giden: takipi okur, renci ise K KERE
ASILMALIDIR!
Tarih boyunca duyduumuz gerek seslenilere kulak deil anlam vermeliyiz,
yeniyi ve yepyeniyi ortaya koymak adna yaplmas gereken yegane ey
BESLENMEKtir. i bo devletin ve okullarn ya da BANKA OKULLARnn,
rencilerine verebilecek hibir eyi yoktur. Ailesinin, devletinin ya da
hacklenmi usunun klesi olan renci ilkin bir gerilla olmaldr ki
sanatn, edebiyatn kutlu yolunda saylan halkalardan rl zincirden
ilelebet kurtulsun! Sanat, nce sistemlerle arpan gerilladr,
mastrbatr bir bohem bok deil! Kurumsallamann zne balta vuran
gemiin isimleri bizim gelecee ok sert dokunabilip onu
deitirebilmemiz iin kullanlabilecek potansiyel gtr.
Entelektel ve politik olarak hr olamayan insann zgr bir sanattan
bahsetmesi mmkn deildir. Nihayet bugn sokaklara inen sanatsabotajdr ve verilen bir kavgadr! Nasl yorumlanrsa yorumlansn ya da
yetkin bir biimde yorumlanamasn sanat, sabotaj, iir ve ok ey
tabanszda olsa bir yeniyi balatt ve bu danklk yerini yakn
gelecekte daha fazlasna brakacak
Hitler Almanyada 37 senesinde ne yaptysa imdi kabul grm politik
dorular ve onlarn uzuvlarnca aktif ve pasif olarak yaplan baka bir
ey deildir.
-ki bu farkl bir ekilde amerikan soyut da vurumculuunun da bana
politik olarak getirilmitir. ulusu bir sanat, toprak, mmeti
bir sanat olamayacan dahi sylemek anlamszdr lakin fosillemenin
yaand ortam bu soyu tkenmesi gereken zihinlerin ounlukta olmas
entelektel bir ekolojik felakettir.
Nasl ki szde en byk ve kutlu olan Yunan sanatnn heykelin meselaaasna atlak ses kabildi, ve 900 balarnda nihayet bir iki
sanat kp Yunan sanatn sevmediini bard,kustu yzyllarca srm
faist sanat hakimiyetlerine, tekele ve szde alternatif sanat ve
destekilerine imdi ayn ekilde saldrlmal.
Mzelerin yerini sanat platformlarnn ald zamanlarda gemiimizin mze
yakan ve yamalayan bilinciyle iletiim kurmamzn yegane yolu zamann
szde inisiyatif ve platformlarn form olarak ortadan kaldrmak ak bir
terrizm yaratmaktr. Burada molotofun hakl sanatndan bahsedilebilir.
Molotofun iirini yazan ocuklarn seslerini ceplerimizde tayoruz biz
sapanlarmza ta diye. Bu nesnelerin soyut deil somut uukanldr ve
an dahilinde sanattr! Bu anarist ve geici bir mimarinin varklnd
noktadr. Spontan anti-art mimari. Bombalamak yeni formlar aa
karacaktr.
6

Mesele yeni bir Cabaret Voltaire yaratamamak deildir elbette, bu

ihtiyata deildir zaten. Mesele ussuzlarn ve kltr al ekenlerin,
dklerin kestiremedii bir kede habitatnda pasif ama gl yaamna
devam etmektir, ehrin duvarlarnda yatan dada-african primitif sanat
nesneleri yeni ehrin iinde apokaliptik bir okyanus yaratmtr ve salt
kimya kokmaktadr.
1915de sanat, manifestolaryla sol kanat zerinde hareketlenip savaa
kar bir hareket balatyorken, imdinin sanatnn ve sanatsnn
Ortadou ya da baka bir corafyada bir duyarszlk gelitirdiinden nasl
ki bahsedebilirsek, yeni sanatn reticilerinin nerede durduunu da ok
net grebiliriz.
Duvarlara, ad bilinmedik sanat istasyonlarna yazlan yeni sanatn
manifestosu kelimeler deildir belki de! En aznda biz iiri baka
dillerin kelimeleriyle yazyor ve okuyoruz hem de grebilene.
iir ld yaasn yeni iir!
Fra ld yaasn sprey!

kaybeden tutunamayan looser evirisizlii ve 90

kltr / 1.bab
DISCONNECT iken bile CONNECT olmak:
te ERECTUS un problemi

Yanl okunan tarih yanl aktarlr, yanl aktarlan tarih yanl

anlalr, yanl anlalma yanl aktarlr, zira en banda; tarihin
yazlamamlnn getirdii problem yatmaktadr.
Trke diline dardan giren ya da tam olarak giremeyen ama ieride
olan birok kelime, aktarlarda ve tanmlamalarda sorun yaratm ve
yaratmaya devam etmektedir. Yaayan kltrn kltrszlk iinde
domuluunun aczi bununla kardetir ve yaadklar ensestte doan ocuk
iler acs bir mutasyondur. Evet, 2010 ylna girmek zere olduumuz u
vakitlerde dahi: sub(alt), counter(kar) iki farkl oluumun neredeyse
hep birbiri yerine kullanlmas, aralarnda 20 sene fark olmasna ramen
hip(ster) kkenli beat oluumunun hippi(hippy) olarak kullanlmas bir
eviri problemidir(elbette ki burada kullanlan eviri kelimesinden
kast bir metnin dilsel evirisi deildir!). Kltrn eviremediimiz
lkelerin bu eviri/m hatasndan kaynaklanan problemleri bizim bu lkede
ki yetersizliimiz ile ilintilidir. Osman akmak bir yazsnda Trkiye
80 iirinin tasfiyesi gerektiini buyurduunda kendisine verdiim hakkn
tesine geerek, u zaman dilimine dek ortadaki hilkat garibesi mimarinin
tamamen yklmasndan ve ister kurumlarda ister bamsz platformlarda bu
kltrn en batan dersmiesine verilmesinden yanaym.
lkemize bir eyler ge geldi, ge gelmekte ve hala ulaamamakta, bu klt
bir kitabn ya da mihenk ta bir yazarn 44 sene sonra yaymlanmas ya da
bir terimin hala snrlarmza ulaamamas ile de rneklenebilir. Web veri
tabann Trke olarak kullanabilen insan ile iine yarar hibir ey
bulamadndan Trke kullanmaya tenezzl dahi etmeyen iki farkl insan
tipinin yaad bu topraklarda kltrel bir ac bu ikinci tip gruh iin
geerlidir. Zira onun duyduu acnn znde yaad kltr btn iinde
var edilmesi gereken ama edilememi tmn sancs vardr.
Barry Miles 1994 senesinde yazd bir makalesinde dnyaya bir ey oldu,
ne ya da neden tam olarak bilemiyorum ama, gemi deerlere bir geri
dn, iten bir geri dn sz konusu derken (Daha ok 1955 San
Franciscosunu kastederek) ayn tarihlerde Trkiyede yaynclk yaamnda
bir hareketlenme, sokak oluumlarnda vcut bulmalar sz konusuydu, lke
ilk defa ciddi olarak beat edebiyat ile tanrken, Space Garden gibi
yeralt -dnemin tabiri ile rock mekanlarnda; masalarn zerinde asit
droplar ve marihuana tanecikleri legalmiesine yuvarlanyor, stanbul
merkezli konuacak olursak: T arka bahesi, Beyolu Abdullah Sokakda
gerekten okuyan, dinleyen, sevien, bakaldran bir topluluk
sessiz sedasz kendi baharn yayordu. Yaad da. Bu dnem; kitap
yaynclndan, fanzin kltrne, radyo programclndan, punk bandlarn
sahne almasna dek pop tabir ile patlad. 1996 senesinde insanlara
comu gibi gelse de 94 senesinde balayan bu kprdanma aslnda 98 de ilk
duraanlamasn yaamaya balamt, ama bir yandan da Kk skender,
Boris Vian kitaplarn 6.45 standnda Kk Boris olarak imzalyor-evet
insanlarda gelip imzalatt-, adn veremeyeceim edebiyat duayenlerimiz
adn veremeyeceim yaynevlerinin kitap fuar stantlar altnda ot iiyor
ve ayn ad veremeyile mekan tuvaletlerinde zgr sex yaplyordu. Ben
ok ak bir ekilde 94-96 arasnda bar tuvaletlerinde bu kadar rahat
sevien ve tuvalete dahi gitmeden masa altlarna ieyen (bunun en iyi
rnekleri Beyolu Hassictear Barda gzlenirdi) bir kuak daha grmediimi
de eklemeliyim. Bu l m? Evet! l! Punk nasl ki bir l ise!
9

Ama bir hazmszln varl sz konusu; dnemi yaayan nfus, ierde

olduundan bir takm jargonlarn yanl olumaya baladn ve bir karkltr tarihinin yanllklardan dolay yazlamayacak oluunu grememekte
belki haklyd, ama asl mesele: dardan bakan insanlarn: a-hi bir ey
grememeleri, b-aprak bir ekilde nitelendirme de bulunmalar ve hatta
kendince kitaplar yazp olan biteni anlatmaya-yorumlamaya abalamalaryd.
Tutunamayan kelimesinin bir yazara indirgendii, loser kelimesinin
Trkeletirme problemi, Kaybedenler Kulb isimli radyo programlaryla
sadece ok elenen ve baka da bir amalar olmayan insanlara ok fazla
anlam yklenmesi, ve sonra hayal krklna uranmas mastrbasyonu
tamamen bir yanl alg yaanmlyd, yetersizlikti. Romantizm, prim
yapmak, kaybetmek ve kapitalizm, bunlar bu lkede hep i ie getiler.
Yurt dnda profesrlerin zerine kitaplar yazd, aratrmac
gazetecilerin uralar verdii kavramlar ancak byle zuhur ederdi bu
lkeye mi yoksa zuhur da bir problem yoktu, misyon tayan insanlar ne
yaptklarn biliyorlard da alc konumundaki kitlenin ounluunda
myd bu en batan beri bahsettiim eksik silsilesi, bence k ikincisi.
Verilen yerin darlnda dolay sanrm daha fazla yazmamam gerek ve belki
de bir yaz dizisi ortaya koymak gerek(yoksa: yayncsyla, yazaryla;
yeralt nedir sorusundan, 93 senesinin Gitanes punk kltrne, 80 son
eyrei Sultanahmet-skdar oluumlarna dein girilecek-anlatlacak ok
fazla ey var). Ben pop olan ile gerek olan diyorum, burada kastm
pop olann gerek olmay deil elbet, bu lkede punkn ne yazk ki
sadece bir mzik tr sanlmas ve t-shirt piyasasyla ilintili olmas bir
kltrle beslenmek yerine salt onun imaj ile yaamaya kalkmann hezeyan
Nasl ki Jack Kerouac, Herbert Hunckenin man im beat ifadesindeki ben
*iki tutmuum sokak yaam gereini, azizlik ile halelendirip ortaya
kard akmla sokaktaki bu gerek kltrn iindeki uhrevi yn
grdyse ki bu yllar sonra kapitalist devasa yayn evlerince de farkl
ekilde grlecek ve emilecekti- artk birilerinin kelime oyunlarndan
genlik hazz almay brakp tutunmayan insanlarn nasl smsk
yaptklarn deerlere, nasl rettiklerini, onlar tketen insanlarn
bu noktada onlar sfatlandrma hakk olmayp kendilerini ayn emberin
iinde grmemeleri gerektii de anlalabilir.
1. ve 2. imaj (CMUK ve tayfas + Tampon) kaynak sayfas:
http://www.turkiyedepunkveyeraltikaynaklarininkesintilitarihi.com/

10

kaos entropi deildir. kaos daimi yaratmdr.

kaos asla lmedi.

aslolan kapitalizmin k deil tarihinin yeniden yazldr

Tofflern entropisinden Hakim Beyin kaosuna

kaos entropi deildir. kaos daimi yaratmdr.

kaos asla lmedi.
Hakim Bey
Oysaki [kabul etsin etmesin, isyan ya da kabul bilincine varsn ya da
var(a)masn] toplum(lar) bask altndadr. O zaman: A) Devlet var olmaya
nasl devam eder? B) nsanlarn dinamie geileri nasl salanr?
Dzensiz olmak isteyen [ve bundan IQ'sal olarak haberi olmayan] bir toplum
neden hala toplumdur ve dzene tabidir. Termodinamiin ikinci yasasyla
avamn kutsalna balanmaktan daha ciddi fikirlerimiz olmaldr! Evren
tahayyl edilemez denli bir enerjiye, balamak adna gereksinim duysa da
bu enerji kaynana Allah, Tanr, tabiat-st vb. demek mantksz bir
durutur. ayet birisi kp ilahi olann [kuvvet] ortaya koyduu
enerjinin kaos kart bir enerji olduunu sylerse bu kutsal olarak
grlenin [Tanr, Allah vb.] devletletirilmesi ve doal olarak da
polisletirilmesidir. Oysa dier yandan z olan kaos, dzenin ta kendisi
olma doal hakkna sahiptir. Ya da kutlu kitabnda yarats yeryzn
beeri olarak tamamen feshedeceini izah eden bir yaratcnn sibere varan
simlatif kayglar olan ftristik deil kapitalist [sonsuz yaam
arzulayanlar toplumu ayn zamanda] kullar olmamaldr.
En salkl, en mantkl, en drst, en demokrattoplumun yaratlma
ihtimali sizi gerekten ilgilendiriyor mu?
ncelikle, her hangi ortalama insan zekas bir genelleme yapmaya kalkarsa
[% ounluuyla] size tarihi 3e blecektir. A.B.C. bu Tofflern tespit
ettii bir belirleme deildir. Timothy Learyden etkilendiini syleyen
bir beynin Huxleyden etkilenmediini, Caprann the tao of physics
(fiziin taosu)ini okumadn, heterodoks dinsel yaplanmalarn bilimsel
tabanyla ilgilenmediini dnmeden edemezsiniz. Tarihin gemi diye
adlandrdmz ksmn yakn gelecek ve imdinin teknolojileri zerinden
gelecekilik ifadesini de kurguya katarak yeniden yazmaya kalkarsanz bu
polis devleti iin alan bir gelecekilik organizmas olmasnn tesinde
kapitalin yeni tarihini yazma giriimidir. Ki bu ayn zamanda deklare
etmek ve manifestolatrmaktr da. En hassas hava tahminlerinin elde
edilebilirliiyle tarmsal retkiyi arttrma samalna kimsenin
inanacan dnmek istemiyorum akas!
Bir sav ile geliyorsanz, doal olarak ortaya koyduunuz habitatn
eksikliklerini gidermek adna gemiin antropolojisindeki sabitliklere
dner, onlar alr, beslenir, deitirir, yeniden yazar, kendi iinize
uygun hale getirirsiniz 1928 doumlu birisi sava sonras buhran
kuan, kar-kltr yaplanmalar, tekileen edebiyat, Vietnam ve
sonrasn, aktivist kua, 68i ve birok eyi net olarak yaam
kiidir; doal olarak tezinde oluturmaya alaca ky kurarken bu
nemli tarihi ve figrlerini bakalatrarak kendi iin sitasyonist
tabirle saptracaktr. Ve bunlar yeni tarih yaznn ortaya koymak adna
yapacaktr. Her ne kadar tarm toplumuna gei noktasnda avctoplaycl ldrmek zorunda kalsalar da Hakim Beyin tavryla unu
sylemek gerekir: bizler iletiim teknolojileri dnyasnn avctoplayclaryz, bu net olarak Toffler ve entropi kart bir tutumdur.
12

Ve sylenen udur; sizin maniplasyonlarnzla, mdahalelerinizle ve

sermaye gcnzle oluturduunuz zerinden varmak istediiniz noktada
bizler(kaos ve yandalar, t.a.z gerillalar) devirilemez olanz, ayet
dntrlme olasl da yukardaki ifade zerinden ancak yaplabilir!
Simlasyon anda emeki snf kim sorusu zerine dnmemiz gerekiyor
ekirdek-aile, tek tip eitim sistemi, kitle retim, kitle tketim, kitle
elence ve elbette kitle imha, ve brokratik egemenlik a. te avctoplaycl imdinin biliim anda ayakta tutmak mmknl yakn
gemite bu yukarda sfatlanan toplumun (ki bu toprak toplumudur)
deerleri ve insanlk d siyaseti ile de savamamz olanakl kld. Ve
sanayi sonras toplumlarda(mesela TC deil) bilgi a, global
ky, teknotronik a vs. szde bireysellemeye ve ynelime sebep oldu. Ki
burada ok nemli bir hata pay var: 3.dalgann (4.dalgaya akt u
vakitler) bireysellemesi sakn ola ki Hakim ya da benzeik grlerin
bireysellemesiyle bir anlmasn. 3.dalgann bireysellemesi,
yalnzlamayla teet teknotronik devletin imdiki zaman kapatma
nitelerinden biridir. Yoksa yukarda da bahsettiimiz gibi Tofflern
altkltrler yaratma abasnda getiimiz 50 yl kar ve alt kltrn
kendisine ablon edinmesi problemler yaratr. Zira Hakim Bey ve T.A.Z
dnrleri webi a- ebekeyi sanlan dorultuda kullanmamakta olup
yeni kapitalizmin yeni teknolojiini kertmek adna sanal ve somut
almaktadrlar. Bu almalar kuramsal olduu denli bunlarn pratize
edilmesi tabanldr da. Tofflern bileim tabanl bireysellemesinde
bahsettii alt-kltrler onunda ok iyi bildii ama yle grnmedii gibi
daha nceki 2 ana dnemde de zaten mevcut idi.
GZ NNDE BULUNDURURSAK
Nanoteknolojik geliim, x sektr bireyin kontrolne sokarken ii snf
tehlikeye girer. Bu bir sorun mudur, hayr; deien teknoloji ierisinde
tm snfsal deerler/bireyler deiime urayacaktr varsaymn esas
alrsak hayr. Bu ATM bankaclnn geliiminde banka ofisinin
alanlaryla beraber ilevini yitirip ortadan kalkmas gibi bir rnekle
gsterilebilir aslnda. Ayn ekilde Apple(burada marka olarak seiliinin
kiisel tek sebebi mevzu ortamlarn en ok tercih edilen ve kullanlan
markas olmasndan baka bir ey deildir) ile elektronik mziin tabir
caiz ise tekellemesi- bireysellemesi ve bu bireyselletirmenin ok fazla
nemli permtasyonlann gnlk hayatta var ettii yoksunluklar devlet
tarafndan bireyin elinden alnan onlarca yaamsal hak olduu gereinin
bir yandan da gzden kat- zerine dnlmesi gerek! unu unutmamak
gerekir ki tekno-asi yuppie yaklamna teet ilerleyen bir a somut
kullanc kitlesi ayn bireyselleme tekniklerini geici otonomlarla;
sistemi, ehri ve dier ebekeleri sava alanna evirmek iin de
kullanmtr ve de daha da nemlisi asl imdiden sonra kullanacaktr.
Bileimden sibere byyen sistem yol aldka t.a.zn hackerlar da bunun
gerisinde sanal ve dahas somut olarak durmayacaktr.

13

GELECE NAA ETMEK

Safsata. Gelecek gelebilenliktir, ettiiniz mdahale sizin kendi
yetersizliinizi inanzdr, yoksa sz konusu olan yeni kapitalizmin yeni
tarihi ve yeni teknolojisini ina etmekten baka bir ey deildir. Yoksa
edebi olarak Ballard ve mekansal olarak ardllar mimarlar kltrel ve
mimari bir gelecein inasn muazzam ekilde bizlere sundular ve sunmaya
devam edecekler. Kaos ve t.a.z bu anlamda bu alanla kavgac deildir. Zira
ister siber-punk gelerle olsun ve hatta ister post-apokaliptik ogelerle
olsun t.a.z bireyleri zaten kltrel olarak da- beslenmektedirler. Zira
bunlar kaosun ve savan grntleri ve anlatlardr. imdi ya da sonra
smren ve smrlen arasndaki ayrm hibir zaman ortadan
kaldramayacaklardr.
merhaba 4. dalga(siber) karnm doyuracak msn, peki senin de polislerin
var m
dnyay yllar evvel bir a ile sarmaya baladlar
nce telefon hatlaryla geldiler
ve onlar kullandlar
bakrn kullanm yetersizlikle kesiti
fiber-optik sarmalama srecine girildi
radyo-mikro dalgalar an ilkelini gle bezedi
ve yoluna bymeye devam etti
bilginin serbest dolam dediimiz, a ve ailesiz bir ocuun avularna
braklan bir ekerden baka hibir ey deildi!
A, canl idi. Taklit ve ikna yetenei ksa sre sonra sonsuz yeteneklerle
bezendi, nce sansrsz ve denetimsiz bir yapnn var klndna insanlar
inand-inandrld, oysa a kendi yeni ve ileri teknolojisinin sansrdenetim mekanizmasn kuracakt. Mlkiyet, gen dnya tarihinde bir kez
daha evrim geirdi: sanal mlkiyet!
1990 Hindi-in, 1970 Kamboya ve Vietnam 1990a uzanacakt elbet, ve
doksanlara geldiimizde grlen tek ey klasik uygarln 300 yllk
sanayisi hala krizdeydi ve bu kriz sanlan aksine salt dnya uygarlnn
zirvesine ulam ve kkleri elbette ABD ve SSCB ekonomiine dayananekonomik bir kriz deildi. Ve imdi 2010un balangcnda yani aradaki 20
senede klasik sanayinin k ve aslnda doruktan zemine doru hzl ve
ok sancl inii gerekletiriyor, ite imdi 3.dalga ya da 4.dalgaya
komaya hazrlanan bir ara dnem, ne denirse densin ortada ki ekonomik
politik durumun ad kriz deildir, bu bir evrim ve onun da vuran
sanclardr, deiimin doal reaksiyonlarndan baka hibir ey deil.
Tpk lkenizde deien ve sabitlenen parti-ve hatta rejim- gibi.
unu bilin ki Irak ve Afganistanda olagelenler ve benzer corafya tmnde
meydana gelecek olanlar Orta ve Gney Amerika, bu yeni dalgann ilkel
basamaklar hepsi bu!

14

Tekno zerinden gelecei bilebilmek birilerince Nostradamusluk olarak

alglanyorsa bunun ok daha eski ve basit rneklerini kltr gemiimizde
bulabiliriz, en azndan 68 senesinde electronics in the world of
tomorrowu ektiinde sadece bir video yapmt Kurrennini, peygamber
olduunu sanmamtAmour Fou der, Peter L. Wilson, amour demez, zira
amour entropi iken fou olan kesinlikle anti-entropiktir. Peter L.
Wilsonn bu ayrm noktas oka nem tamaktadr. Hakim Beyin tanrs
Hakime kalrsa: inisyatikleri ve tradisyonelleri (Gunon cephesi)
sevmez, Hakim onlar kendilerini bu dnyaya hapsetmekle, bu dnya da bir
dierini yaamaya kalkmakla sular, bu noktada Hakim amouru deil
fouyu sever ve devreye sokar, bu t.a.zn dinamiine uygun olandr. T.a.z
dinamiinde entropi yoktur, entropik tan ve zorlamayla getirilen teolojik-zofik tanlar gayet ortodoksi iken Beyin net olarak bunun karsna
kaosu ve yani heterodoks olan koyar! Dier yandan Hakimin slami
anarizmi tam bir kaos yaplanmasnn da pskrmesi iken bu anlamda
entropinin bireysellemesi Ortodoks devleti, polis yanls bir
tekillemeden, sessizleme/pasiflemeden ileri deildir. Dier yandan
gene, szde otonomik yaplar arasndaki fark da ayn ekilde ilintisizdir.
3.ya da yeni 4. bir dalga deildir sz konusu olan, ben bu dalgalarn
yerine SAPMA koymaktaym. Ve ilkel- birinci dnemini Hiroima-Nagazaki
semalarndan balatan 1.Sapmann ardndan Milenyum ile birlikte 2.Sapmaya
girildiini sylyorum. Ve bahsedilen 3.dalga sadece 2.sapmann alt
basamaklarndan biridir bunu biliyorum. Hepsi bu.

15

palimpsest olarak kent

baktmda ehir st ste yazlp

durmu bir parmene benziyordu..
-enol erdoanBaudelaire, hafza iin palimpsest der, yazdka-silinen olarak
deerlendirir onu ki silinen yerine (sz konusu hafza olduunda)
arkaya atlan (ihtiya dahilinde st bilince karmak adna) demeyi
tercih ediyorum ben. Lakin bu giri metni niteliindeki yazm bir
palimpsest olarak kentten notlar eklinde ksaca bahsedecek, kentin st
ste yazla-silinen hafzasndan.
Bir taraftan eski metni (zerine yazlan) okumann (kimyasal laboratuar
almalar aamas) armyla (kenti bir papirs olarak ele
aldmzda) muhatap noktas doal olarak/ve ilk etapta- arkeoloji gibi
gzkr. Ama bu i ve iin kk lokal- bir ksm.
Yani var olan aa kartmak ve onu okumak/deerlendirmek/snflandrmak
vb. adna arkeoloji, yoksa; entelektel bakyla bize yetecek olan
olduundan deil, hele ki kentin hafzas noktasndan bahsediyorsak!
Elbette ki bir kayt cihaz olarak onu hep elimizin altnda tutmak
zorundayz da.
Kentin yazlp silinen, st ste yeniden (ve yeniden) kurulabilen bellei
iin hi kukusuz ana durak gerek mimaridir.
Aslnda palimpsest olan tarihtir, lakin z gerei doru kaydedilemeyen de
olduundan dolay ve bu sebepten yanl aktarlan olduundan
bellein yanl destekisidir ve ulusal ve benzeri karlar dorultusunda
ele alrlar onu sadece.
Kentin bir bellei vardr ve burada kastedilen tarih deildir. Tan srr
olan bellek tarihilerin zmseme metot ve kken erk tavrlarndan ok
uzaktr. Ve kentin bu bellei palimpsesttir, palimpseste urayandr. Ve
kent belleini tata, yapda saklar. Kentin hafzas kentin mimari tm
yaplardr. Yklrken, yeniden yaplrken, restore edilirken, peke
ekilirken, tecavze urarken, kaydrlrken artk orada olmasalar da
oradadrlar.
En basit anlamda st ste bindirilmi bir kentte yayoruz; mezarlklarn
zerinde, doldurulmu denizin zerinde, yklm gece kondu sahalarnda,
bir vaktin meyve baheleri ierisinde, su yataklarnda, salt szde
medeniyet tarafndan mdahale edilmiliklerde deil, modern olarak
adlandrlann modern tarafndan silinip-yklp yerine yenisini
koyduunda. Burada yklan bina, doldurulan deniz deildir sadece, o
esnada bir kltr ve saysz yaanmlktr sz konusu olan, kaybolan,
eski kaybolmuluklarn zerine yeniden kaybolan ve bir daha ekil alan
kent ve bir daha zerine yazlan parmen gibi bellei yeniden ina edilen
kent. Ama unutannn insanlar olduu, gemiin izini srekli olarak bir
yerlerinde tayan kent, ta, kalnt, iz

17

Kentsel dnm ad verilen projeler devlet politikasdr ve ehrin

belleini tarihsel kkenlerinden (buradaki tarihselden kast ayn
topraklar zerinde yakn ve de uzak gemite yaam olan dier
uyruklardr) faizanca politik silicilikle kopartmak, ykmaktr. Aznlk
olarak adlandrdklar insanlarn hafzasn ellerinden almaktr!
Mimari yaarsa, yaayan evdir yani sokaktr, kltr kentin etrafnda
oluur ve bu kltrn temeli de sokaktr, o zaman mimari ykm olmazsa
yani bu insanlarn sokaklar yklmazsa onlarn kltrleri de ortadan
kaldrlamayacaktr. Devlet burada dinler ve diller ve de uyruklar aras
bir dnm yapmaktadr. Bu da palimpsesttir.
Bir metro kazsnda rastlanan binlerce yllk gemiin palimpsest olup
belediyece zerinin kapatlmas gibi.
2010 senesinde dahi varl devam eden gece-kondu ykmlar, adr
alanlar ellerinden alnan ingeneler kentin ve kltrel bellein
palimpseste uramasdr. Bu doann kendi debisi ierisinde akp giderken
meydana getirdii gzelliklerin tesinde kentin belleinin ideolojikpolitik olarak ekillendirilmeye allmasdr. Dier yandan doa
yeryzn belleine kendi bildii deerler dorultusunda ekil vermeye
devam etmektedir. Mesela New Orleanasn blues ve zenci kltrn sel
basknlaryla yeniden ekillendirirken kltrel bir palimpsest vardr,
mdahale edilemez olan, lakin devletin sonrasnda politik tavr kenti ve
bellein ekillenmesinde gene ideolojik samalklar beraberinde
getirmitir. Ankarann cumhuriyetin ilan ile Atatrk komutasnda (bata
Alman mimarlar olmak zere) modernize edilmesi, aslnda ina edilmesi bir
kltrn de ina edilmesi sreciyken bir kltrn de yok edilmesi
srecidir. Gnmzde Eskiehirde endstriyel sit sahas olarak kalmas
gereken eski fabrika binalarnn da alveri merkezi yaplmas aslnda
birbirlerinden uzak mevzular deildir.
Birey ehrin iinde yaamaktadr, ama bakmakla grmek arasnda bir fark
olduunu dahi bilmeyen bu zavall doal olarak kendi belleini de byk
etki altnda brakan kentin belleinden ve palimpsestten bir haber olarak
ona sunulan yaam gayet rahatszlk duymadan devam ettirecek ve asla
yaad koza, iinde yaam srdrd ey olan aslen kendisi de olankent iin durup bir an bile dnmeyecektir.
Kentin silinen ve yeniden yazlan bellei kii(ninki)dir.

18

DEVLET KORKUSU MU ALLAH KORKUSU MU?

YA DA
DIVINE RIGHT OF KINGS
(kral yetkisini tanrdan alr)

onlar obanlard, yldzlarn altndaydlar, gkyznden mahrum

kentliler deil
hayr, tek neden bu deil. Bu durum, sadece onlara yaklamay ve temas
kurmay mmkn klyordu. Kadim Yahuda halknn zorba imparatorluklara
gsterdii tavr bizim Ferris Fremonta kar tavrmzla aynyd; onlar
g ve grkem tarafndan lekelenmemi, asimile edilmemi bir halktlar. Ne
olduklarna aldrmadan her zaman imparatorlukla savatlar; her zaman
bamszlk, zgrlk ve bireysellik iin uratlar; Babil, Asur ve en
ok da Romaya kar yaptklaryla onlar, modern insann ncleriydiler. O
zamanlar, onlar iin Roma ne ise imdi de biz Roma iin yleyiz.
BALILIIMIZI NSAN HKMDARLARA VERMEMEMZ GEREKTNE NANIYORLAR.
BZE YOL GSTEREN EN YCE LDERN; GKTE, YILDIZLARIN DA ARDINDA
VAROLDUUNA NANIYORLAR.
BALILIIMIZ SADECE VE SADECE ONA OLMALI
Philip K. Dick
Muhammed peygamberin ardnda bir hilaf brakmadan dnyevi yaamnn sona
ermesi ok doald. lmi ibre hakken kimin liderlik vasfyla toplum
ynetimini peygamber bir tavrla almas gerektiini gsterse de
kendilerine lmeden az evvel tanr ahit tutularak yasak
edilen kavimcilik hususunda pek bir hassas olan Araplar peygamberlerini o
saniyede siyasi arenada bir beden olarak yapayalnz brakp slam
tarihinin en kanl karde savalarn slam politii adna yapmaya
baladlar, bu en basit anlamda bir kar savayd da.
Kadim zamanlardan beri; devlet ve onu temsil eden lideri, kraln
yetkisini tanrdan almas palavrasnca kendi iinde tanrsal g ile
(otoriter kompleks-iktidar arzusu-kaybetme korkusu) eleir ve
eletirilir hale gelmitir.
Vahdet gereinden tr yapsnda akn metafiziksel gndermelerin
dnda dualizme yer vermeyen Mslman yaplanma ne hikmetse sz konusu
olan politik iktidar olduunda Peygamberin, lmnn sonras en korktuu
ey olan irk snrlarndan kmamaktadr. Yaratandan ulana manevi
sirayete phe yok iken (ki Yaradan kitabnda bu hususta onun sadece
bir beer olduu gereini hatrlatmaktadr, bu sevi bir durum
yaratmamak iin olsa da, hurafet ile beslenen slamn avam kesimi oktan
bu Mesihletirme ilemini gerekletirmitir) Peygamberin l bedeni yerde
yatarken otorite kaygsyla kavim kargaasna ve tarihin ac veren karde
savalarna giren bir zihniyetin manevi yapsndaki sirayet sorgulanamaz
derecede nefsin yok edimine uramtr. Hele ki malikl mlk gereinin
tabanda yok saylmas durumu, zaten nerdeyse her ey zerinde konumamay
gerektirmektedir. Halifeliin arzusu ve siyasi-ekonomik kavim kavgas
balad anda bugn zaten hi hatrlanmayan kitabn szleri unutulmaya da
balanmt, oysa Allah, hepsinin bildii gibi peygamberine buyurmutu ki,
ben insan yeryzne halef olarak yarattm. Ki bu szlerle bir eyler
oluturma abasna hi gerek yoktur, zira slamda yaratann bu konudaki
buyruklar ad zerinde- net mi nettir. Sinekten ya karmaya kalkann
dahi basit ve zavall karmlar dnda varabilecei bir yer yoktur.
Vahdet-el vcut dosyasn phesiz ki kitabn da balatmtr Zat, ve o
kitapta her ey ak olarak sylendii gibi, kula, kalbi ve gz arazl
olanlar da bu aklktan bir ey anlamayacaklardr da. Kitabn en ar
sz net bir cmle ile sylemek gerekirse: harcanmaktadr.
20

La ilahe illallah, en basit anlamda Ondan baka bir ilah olmadna

ahadet eden bu cmle net olarak ardndan u sorular barndrmaktadr:
Ondan baka ilah yok ise, yaamlarmzda onlarca ilah var ise, bu cmle
Mslman olabilmek iin farz ise kimdir Mslman, dnden bugne ve u an
bireysel ve toplumsal iinde bulunduunuz durumun gereine bir bakarak bu
soruya cevap verebilir misiniz? Hayr. Kuran-i anlamda hayr. Zira ortada
olan eykfr dr.
Sizin Kbeniz (ki yaratan kitabndan kulunun kalbinde barndn ifade
etmitir) ayet tapn nesnelerinden arnmamsa, kitaben
yarglanacaksnz, yarglanyorsunuz demektir bu.
Bugnn halifelerine dek doal olarak- sirayet eden bu gizil iktidar
arzusu, ak oyun, en bataki yanl insan yarats hiyerari salt politik
karc bir arenadr. Arap yarmadasndan Osmanlya ve bugnn
cumhuriyetine varasya yaplan her trl haysiyet yoksunu zorbaln
nnde durmaya kalkan tm hak hareketler kiilerin katli yani kendisinin
tanrnn kolu olduuna inanm -?- olan KTDARIN katli ile
karlamtr. Anadolu slam corafyasnda katledilen onlarca eyhin,
derviin adn herkes hatrlamaktadr elbet!
Doal olarak gnmzde de bu sorunlu corafyann sorunlu insan
karakterinde dleklik ve eziklikle desteklendiini aka grdmz
devletin tm organlaryla birlikte bu soyuna srt dnen ama tersini iddia
eden yapnn ayn g silsilesini tm manevi pislik ve dnyevi arzularnn
kocamanlna ramen nasl zahiri bir oyuncak haline getirerek
kullandn grmek ve halkn bunun szde farknda olmamas ki o halk o
kitapta ne yazdn hi bilmedi- insann cann actmaktadr.
Peygamberin sar ile polisin niformasnn yer deitirdii bir toplum
ve iktidar gereini kimse yadsyamaz. te burada halkn gznde iktidar
ve Allah birlemektedir, bu korku, devletin ve organlarnn hissedilen
ar korkusu, ta bu saydmz yere kadar gitmektedir. Avam iin tanr ne
ise devlet o dur, polisi de odur, devlet memuru da odur, bizim insanmzn
devlet dairelerindeki anlamsz silikliinin ve sinikliinin de alt
yapsnda yatan bu anlam varolmayan otorite korkusu, ilahlatrlm
dinsel kiilere dayanan silsilenin getirdii ve eninde sonunda Muhammede
ve tanrya getirilen dinsel yapnn yanl ve kfrle ynlendirilmi Allah
korkudur.
Elimizde u an inandn iddia eden bir devlet var! Peygamberinin
savaa giden askerlerine: savata dahi yeile dokunmayn diye emir
buyurduu ama Bakannn yeillik grmek isteyen manava gitsin diyerek
Allahn yaratt doay katleden siyasi dnceyi hakl ve kar
kanlar da haksz dren bir inana ltfen bir bakn!
nand dinin adnn iinde BARI kelimesi yatan bir lkenin
topraklarnda devletin tm organlaryla iledii insanlk sularna,
terrist devlet yapsna bir bakn. Ve kendi yaplarnn i dinamiini
gizlemek adna halka sunduklar dier sulara sululara da bir bakn!
Eitimi -burada elbette ki sistem dayatmas devletin kleletiren okul
programlarndan bahsetmiyoruz-, kltrel dzeyi ki, dilim entelektel
demeye varmyor- bariz ortada olan bir toplum var ve doal olarak da bu
insanlarn iktidara gven noktalar tyler rpertici bir tabanszla
dokunuyor.
21

Cumhuriyetin ksa tarihinin iktidar baarszlklarna bir gz attmzda

halkn denemedii siyasi bir oluum olmadn hatta 3 farkl partinin
mutasyonu koalisyon hkmetler gibi mutasyon deneysel siyasi yaplanmalar
ve bunlarn mutlak baarszlklarn grmekteyiz. Byle bir yap
ierisinde parti seme hakkn sonunu bilerek tekerrr- kullanan
ounluk, szde dinsel bir parti yaplanmasnn pei-sra hep olduunca
kr bir ekilde ilerlerken bunun tabann da dier siyasi oy seeneklerinin
dnda, salt: bu seferde bunlar deneyelim aptal zihniyeti
yatmamaktadr, ocuklarn Allah arpar, dsturu ile eitenavam, doal
olarak bilinsiz bir bilinle kutsal yanda bir yaplanmann pei-sra
seyredecektir. Zira; Alemlerin Rabbi Allah, szde kendisi iin alan
siyasi iktidarn yardmcs olacaktr; bylelikle: ekonomik refah
salanacak, kontrgerilla ortadan kalkacak, savaan (devlet iin savaan)
ocuklarnn ahadeti onaylanacak, karnlar doyacakdr.
Kurana gre ehadet sadece la ilahe illa Allah tr. Yani tek o
tanrdan baka tanr olmadna tanklk etmektir. Bu ifade, en gzel
isimlere yani sfatlara sahip ve isimlerinden biri hak (gerek) olan
tanrdan baka hibir varla, peygambere, veliye, mtehide, lidere,
politikacya, bilim insanna mutlak itaati veya ba emeyi reddeden bir
zgrlk manifestosudur.
Politiklerin dinle balants tarikatsal aslnda tam anlamyla cemaatseldzeydedir zira dinsel her cemaat tarikat deildir-.
Bu siyasi-ekonomik bir kazanm arzusunun ve amacnn pazarldr. Bu
pazarlk politik olann ta kendisidir. Bu yapnn taban en basitinden:
cemaat oylar ve iktidar aday- arasndaki ilikiye dayanr. Aslnda
burada iki alt devlet yaps mevcuttur: birincisi, hkmet olan devlet
kist devlet yaplanmasnn hkimiyetinde ynetiminde- bir ii
yaplanmadr-, dieri ise kendi iinde farkl bir ekilde devletlemi
olan ve politik bir dinamie sahip, kendi tzn, ekonomiini oluturmu
cemaatin kendi varldr. Her ikisinde de halk ayn yerdedir, tektir:
kullanlmak noktasnda. Tpk airet yaplarnda tebaann oyunu verecek
olan partinin mutlak ekilde bilmesi ve kabul etmesi gerei gibi.
Nasl ki dinsel g, ehit kutlu sylemini saptrp iini boaltyor ve
milliyeti saptrmlar da iine katarak otoritesini tehdit altnda
brakan dier arzu glerine kar kullanyorsa bu gc ynlendirmek
istedii her trl arenaya srklemek-ekmek hakkn da elinde
bulundurmaktadr.Devletin bu kullanm tarz dndaki hedeflerinden birisi
de herkesin bildii zere yakn iliki metoduyla bu dinsel yaplanmalar
kontrol altnda tutmaya almaktr. Zira yukarda da dediimiz gibi bu
dinsel yaplanmalarda kendi ilerinde deiik politik haz ve iktidar
arzularna sahip olduklarndan dolay olas tm hkmetler iin ayn
zamanda tehlikelidirler de.
Tm bunlar, devlet-tarikat ilikisinden te, devlet st yaplanmann g
dengesi teorileridir.

22

Muhammed Peygamberin vefat sonras, mmet varolan metafiziksel yapya

srt dnmekten de te gitti ve hatta heterodoks dnce trleri direk
olarak dinsizlik olarak yaftaland ki bu hala gnmzde de srmektedir-.
Yce Yaratc, kitabnda her ne kadar tm yollarn kendisine vardn,
din trleri arasnda doruyu onaylayacak bir merciinin bulunmadn ve
olsa olsa bunun kendisi olduunu ok eitli ekilde vurgularken,
peygamberleri kastederek benim indimde onlarn arasnda bir fark yoktur
diye buyururken ve byk dinleri sayarken byk futbol takm gibi
lanse edilen din adlandrmalarnn da dna karken, suni yaplanmann
tuhaf bir ekilde gsterdii nefretimsi tavr hibir kitapta yer
almamaktadr. Anadolu corafyasnda ve dahi Balkanlarda devlet tekeline
alnm olan dinin arndrlmasna ynelik varolan kart ve zgrlk
hareketler, yaplanmalar, ayaklanmalar Allahtan baka bir iktidar
olamayacann altn izmekteydi. Gnmzde de sratle devam eden devleti
ve tanmsz insan kar oluturusu organlarn ilahlatrma realitesine
ontolojik-anarist bir kar koyum sz konusudur. Bu teori ve pratikle
kavga veren eyhlerimizin nne bugnde yapld gibi zorbalkla: kan ve
iddetle ve ldrmekle geilmitir, imdiki polis devletinin yaptndan
bir fark yoktur. Bir insan doruluundan dolay bir meydan da asmakla,
derisini yzmekle, bir hapishane hcresinde ikence ederek ldrmek
arasnda varolan tek fark takvimin rakamlardr.
Allah kitabnda deyebilen inanl kiinin vergisini ne ekilde vereceini
ok net olarak ortaya koymutur, halk devlete vergi demez, halk
yaratcsna ayet deyebiliyorsa vergi der. Devlet yapsnn tmyle
savamak zaten hak-dr. Bu inanl bir insann gitmesi gereken yoldur. Bu
yolun szde inanl fetva verme merakls irk-sever yaban otlar;
malikl mlk gereine srt eviren tanmazlardr. Bunlar niteliksiz ve
kiiliksiz dinsel politik safsatalarn reticisi kapitalistlerdir.
Yaratan gcn neferi olmak ile devletin ve ordusunun ua olmak arasnda
mesafe zerine konuulamaz. Temellendirilemez bir milli inancn ki rabbin
yaratt onun yarattdr, onlarn arasnda dil, din, renk vs ayrm
yapanlar her eyin dnda salt Hitler tohumudur- siyasi sapknlk
formunun kap kulu olmaklktan baka hibir ey deildir. Kul,rabbinden
baka kimseden emir almaz ve kul sadece ondan ekinir, ondan af diler. Rab
bu yolda leni ehit sfatyla belirler ki dierleri yani devlet oyunlar
ve devlet iin lenler sadece kurulu bir ordunun madurlardr.
Burada sz konusu olan teokrasi deildir, zaten dinsel yapya yaknlk
duyan bir hkmet de teokrasiyi topyekn reddedecektir. Ama sorunda
buradadr zaten, Msr firavunu gibi kendini tanr ilan etmek gerekmiyor
elbet, bu yaplan ok daha pis bir itir. Sen hem olas bir teokratik
yaplanmay reddet hem Allaha yanda olduun izleniminle politik bir
oyunun kendisi ol, KTDAR ol ZULMET ve Allah de. ok nettir ki;
piramitlerin inasnda kullanlan klelerle gnmz modern zaman sonras
iileri arasnda herhangi bir fark yoktur. Olas mutlak bir slam
devletinin olamayaca gerei salt fantastik imgelemlerle yklr. Zira
politiin yalana ihtiyac vardr. Bunun mmknlne dair uzam yaratacak
olan inandrmaya endeksli halk iin bir yalana. Kltrel- eitimsel adan
zeval halkn kaps bu duruma zaten aktr da. Zaten slamn fantastik
korku edebiyatyla beslenip temelden bununla ekillendirildiklerinden
KDARIN bu POLTK FANTASTK oyununda aksi ynde olumas mmkn bir
sorun yoktur.
23

Saltanat-iktidar, hilafetin yerini hiyerarik adan dolduramaz.

Silsilenin sfatlara dayanan g skalas. Post-hilafet sendrom ve
arzularna sebebiyet veren hilafetin topyekun reddidir. Bu politik
histeriler erdir.
Halkn slamn metafiziksel kkenlerine ynelik bir bak asnn
varolamamas dinin gerek irfanna varabilecek bir yapsnn olmay -ve
oldurulmay elbet- halkn slamn kalbine doru giden gerekliin
yolunu kat etmesini mmknsz klar. Bu politikann en glsdr. Dier
trl, yksek ve arnm bir bilinle bakabilen bilecektir ki, la ilahe
illallah ise la mevcude illa hu ise zaten varolan salt zahiri boktan bir
dnyann savadr.
Bilelim ki bu topraklarda sadece, Nesimi, Mansur, Bedrettin ehit
edilmedi, yzlerce eyh, dervi Tanrnn kutlu yolunda devleti
tanmadklar ve soytarlklarn orta dkt iin bedenleri yok edildi.
Halla bir kelimeden dolay katledildi falan deil elbet, bu iin masal
yn, Mansur dnem politiine ynelik saldrlarndan dolay dzmece bir
eriat mahkemesiyle katledildi. Gnmzde uygulanan devletin yok etme
politikasyla ve sindirme usulleriyle bir farkllk da gstermektedir
tarih elbet. nfaz kavram oklu klklarla varln srdrmektedir.
Lakin verilen savan fenomen d yaps gerei kayb mmkn deildir.
Allahtan baka iktidar olmadn bilen ve kendisine iktidar diyen
iktidarszlarn kazanacaklar bir sava yoktur. Kitabnda dedii gibi;
onlara, zaten kaybetmi olan onlara, hakllklarna daha bir inansnlar
diye istedikleri verilecektir ki kt bir unutu ile unutulsunlar.
ehitliin slamda yeri ve aklamas ok nettir. Artk ondan geriye
kalan; bu bahsi geen politik yap tarafndan kullanlan ok gl bir
silah oluu gereidir. Trkiye Cumhuriyeti corafyasnda ordu ve gerilla
arasnda yaanan savata madur olan insan evlatlarnn kandrs artk
sona erdirilmek zorundadr. Birilerinin bu ebeveynlere durumu izaha
kalkmas gerekmektedir. Ancak bildiiniz zere devlet buna izin
vermeyecek, tekerleine omak sokturmayacaktr. Ordu iinde kendi
komutanlar tarafndan salt yryemedikleri-operasyon srasndaki hedefe
trmantan bahsediyorum- iin dvlerek ldrlen ve evlerine ehit diye
yollanan ocuklardan bahsedilmesi gerek artk. Bu ocuklarn ne iin
savap kim iin neden katledildii gerei daha fazla gizlenemez.
Gizlenmemeli. Gneydou Anadoluda yaananlar iki halkn sava deil
devlet savadr, o sava halk sava da deildir, kendi iinde bir
silah ve politik pazar olan karmlarn kurban insanlarer olarak
kullanan kimliklerin yapay savalarndan sadece birisidir bu.
Oullarn dven bir toplumun oullarnn dvlmesi o ana babay rahatsz
etmez elbet, oullarna kfr eden toplumun oullarna kfredilmesi de,
ite bu size benzeyen yapy seviyorsunuz siz, iinizdeki pis gc
seviyorsunuz, o denli seviyorsunuz ki Peygamberin adn dahi ordunun adna
sokarak oraya peygamber oca demeyi becerip, dini, gene smrmeyi
baarabiliyorsunuz.

24

Yaamdan o denli korktunuz ki artk grnmez olan tanrnzn soyut varl

ve havaya giden dualar size yetmedi, ONLAR da bu gn bekledi zaten, size
somut bir tanr yaratmak iin sradaydlar hemen ve sizi somut bir
gvenceye almak iin, devletiniz vard artk, polisiniz vard, her eyiniz
vard, sizi bu yerkrede salama alacak her eyiniz, imdi sra sizden
yaamlarnz, ruhlarnz, gcnz, ocuklarnz almaya gelmiti zira
hibir ey karlksz deildi, sizlerde kendi kendinizin varln
kapitalizme satan gnll klelerdiniz ite hepsi bu.
Kalbi ve akl dengede olan bir canl iin: devlet, millet, kavim, dil,
din, rk, renk, snr, sfat, bayrak yoktur, inanan iinse o vardr baka
bir ey yoktur.

25

Beden Pornosu

Beyaz perdeye yansyan grntleri izliyorum Sanrm bu bir Stan Brakhage

filmi. Renk patlamalar ve asitle yanm pelikl kraterleri. plak bir
kadnn grntsn izliyorum imdi. Ve kadraja bir dier beden giriyor.
Erkek. O da plak. Az sonra bir bebein annesinin rahminden i dnyay
terk ediini izleyeceim. Bir bedenden bir baka bedenin kmasnn hokuspokusunu.
Bir aacn gvdesine baknyorum. Etrafnda tam bir tur atp. Aacn
gvdesine bir kalp iareti iinde kaznm S-G harflerini gryorum. Sfr
kol bir t-shirt giymi adamn kaln pazlarndaki kalp ve iindeki S-G
harflerini dnyorum.
Bedenleri dnyorum.
Bir Cold-Cut videosunu anmsyorum: Elektro beatler bir motorlu testerenin
sesini besliyor. Yamur Ormanlarn kesiyor adamlar. Bir bedenin
organnda uzuvlaan makine bir aacn kkleriyle olan yzyllk
balantsn kesiyor.
Pazlarna bakyorum adamn, dikkatlice.
Bir Guy Debord film kolajnn ierisinde Hitler kareleri gryorum.
armlar, halsinojenik imajinasyonlar l bedenlere arpyor.
Bir rahibin cesedini palalarla paralayp doaya savuruyor mritleri,
yksek bir dan doruunda.
Ve bir devlet kanal, Filistinli l ocuklarn bedenlerini gsteriyor
dnyaya. Ve renkli kue katlara baslyor l beden.
Kabede yksek otelin atsndan gnein altnda tavaf yapan insanlar
izliyorum; beyazlara brnm, tek-bir tm olmu binlerce beden
Bir deriyi beziyor adam, ince ve yksek debili dvme inesiyle. Bindii
motorun gvdesinde ki (kendi izdii) alevi dnyorum. Bedeni boydan
boya dvl metal. Metalden bir beden. Metalin ve adamn bedenini
dnyorum.
Cyberlayor beden deiiyor.
Sa dipleri mum ve boya kalt Punk.
1998: Sol kolumun omzuma yakn yerinde 7 cm uzunluunda derinleen bir
kesik ayorum bamla. Hzla alyor iki deri arasndaki mesafe, tuhaf
kansz bir beyaz. Parmam sokuyorum ar ar ieriye. Bir gt deliine
deil ama slak bir vajinaya benziyor -adet gren-, kan szlyor, ince
bir sz
Polisin vurduu insan bedeni. Polisin vurduu insan bedeni politik bir
nesne haline dnyor hzla. Televizyona kyor nesneleen dvlm
beden saysal kodlara ayrlm olarak, webin iine dyor yaymlanndan
hemen sonra.
rgte ldrlm bir beden gryorum ulus karlarna hizmet eden.
Bedensel hizmet evriliyor lmle.
Ynsz bir manifesto oluyor beden: karlar dorultusunda bara ara
anlam yok bir dilde okunan ileri politik yoz irin dolu sarlam
kulaklara.
Bayraa sarl bir beden gryorum. Bayraa sarl bir beden ldkten
sonra ok ey yapamaz. Yaptrlabilir ama! diye dnyorum.
Bir beden iddia ediyor, kendisini sanat eseri olarak sunduunu.
Neyi hiliyordu rya grme zrl, halsinasyon bamls iek ocuklar
plak bedenleri CIA tarafndan ele geirilmiken ve bir hiken ruhsal
akmsal varlklar.
27

Ecinsel eylemlerde Friscoda kapitalizmi besliyor aktif-pasif bedenler.

Kendini yakan bir beden gryorum, bedenini boyayan bir kadn gryorum,
tarlada fide eken bir bedenin yanndan geiyor hzla beni tayan tren.
Dzen ve sodyum salglayan bedenleri dinliyorum.
plaklyla, birilerinin evreninde gnaha ve sapknla giren beden,
giyinme zaruriyetiyle kapitalizmi beslemek zorunda olan beden.
Bedeni iilik ad altnda kleletiren dier beyaz bedenler.
O ya da bu, sergilenen beden, kadnn yrtmacna skan erkek gz,
somutlap salyalaan ehvet, beyin spermi testosteron. Bacaklarnn
arasnda vajinasn sktrp kvranyor kz.
Market et reyonu, fileto, ev, az pimi, kanl
Viyana Aksiyonerleri, asker cesetleri, gerilla kadnn sol kolu bileiyok.
Kayganlatrcsz bir anal, ok rahat alyor iine, boka batyor penis,
smam ister misin gidip, diyor, ara vermeyelim, diyor, yaslyor
rektumu serte mala, yavaa geri ekiliyor penis, kaslan ve geveyen
delikten yeilimsi kahverengi benekli, svms dk szlyor, az sonra
beyaz bir blok halinde sperm ve bok salyor kendini genilemi rektumdan
darya, kaslyor sinirler, iaret parmayla dar ekiyor ieride
kalan her eyi. Dudaklar ve yanaklar ayn renk.
Bedenleri dinliyorum:
Osuruyorlar, geiriyorlar, kusuyorlar, tkrp, sp kanyorlar
Aksak, sakat, yarm, olak, protez
Bir eyci olarak beden-sahibinden dolay.
Sahibinden satlk beden.
Kiralk.
Beden salt kle oysa.
Esir beden ilkele gittiinde aar riteli. Gemii ok daha ileridir
imdisinden bedenin.
Glikoz beden. Salg. Enzim.
ktidar isteyen histerik beden.
Tm halklar ecinsel.
ktidar isteyen halk bedendir.
Hilik ve zavalllkla ve yoksunlukla oluan kapitalin bedeni.
Devletlerce yaratlr beden, onunca dzlr.
Devletler tersine homo-seksel
Dil tabuyu amaz ve yalandr amlklar.
Bedensanat gizlenir.
Beden sapkndr.
Beden sapklatrlr.
-Cinsel kle olan toplumlar gznde.
Beden, yazl ve ifai ahlaka smaz.
Beden ahlaka smaz.
Bilmez ve tanmaz onu beden.
Beden ahlakszdr.
Beden kendine dayatlan kusar.
Yaralar vardr bedenin, alr.
iektir, mevsimi ve topra vardr.
Ayan yalatr beden, srtn kamlatr.
Baka bir Junk formunu dzer, kendi iinde boalmann bir yolunu arar.
Sizin olan anlam terk eder beden, terk etmek ister.
28

Toplumsal anlayamaz beden.

Sizin szde aykrlklarnz ona sistemletirilmi bir baka aynlk gibi
gelir.
Bilinalt hep farkndadr:
Beden, devletler ve organlarnca bir ekilde hep- dzlen.
Sanat bedenin bahesidir.
Ve devletler kendi yanls olmayan sanat sevmez.
Sanat, doas gerei devletlere yanl olamaz.
Devletler bedene dmandr.
Ve devletleri bedenler oluturur.
Bu iki beden birbirine dmandr.
Bir bedenin lm, bir bedenin lm anlamna gelmez bazen.
Bazen bir bedenin lm
Bir Ermeninin lmdr.
Krt lr bazen.
Bazen srailli lr.
Yahudi bazen.
Beden ok eye brnebilendir -lmyle dahi.
Bir tek beden bilmez kim ve nereli olduunu. Bu bedeni ilgilendirmez, onun
ilgi alanna girmez.
Zaten beden kendisiyle ilgilenmez, kiidir bedeni-ni- teleyen, iteleyen
Bazen aslr beden, tecavze urar bazen, elektrikli sandalyede yiter
bazen, beden kapatlr, yok olur birden bire bazen.
Beden korkak kelimesinin tzdr.
Beden doaya ve genetie mdahale eden bir korkak tar.
Gzel olmak ister beden. Beden kozmetik sanayini de ayakta tutandr.
Bir beden fashiondr.
Deniz ar kabiledir beden.
Metropoldr.
Renginden rahatsz olabilir beden, dier bedenlerin renginden de.
Bazlar satar kendilerini
Baz bedenler byk paradr.
Beden, zerine kiice yaptrlan her eyden kurtulamad srece beden
olmayandr.
Nihayetinde rr ve zlr beden. Biter!

29

2.BdN eksik.hz veHaStA

Sava pornodur.
Yerkrenin her neresinde olursa olsun.
Sava medyadr.
Porno medyay medyas olarak kullanr.
Bunlar ayn byk irketin alt irketleridir.
Krfez Sava grntleri ya da Irak ve Afganistan Sava grntlerine
benzer grntlerin bir baka savaa dair ortada olmay o sava
pornoluktan karacak deildir elbet, sadece medyas deiecektir. Kuzey
Irak corafyasnda vahetin dozunun yksek olduu yllarda bileim u
andan ok gerilerde olduundan tabandaki medya askerler arasnda gizliden
gizliye dolaan fotograf makinesiydi elbette. Ve byk itahlarla yazlm
doyumsuz mektuplar. Ve elbette iplere dizilen uzuvlar.
Hibir sava kendisi iin yaplmaz, savan varlk sebebi sava deildir,
sava hep halkn asla gremeyecei dier politik hamleler iin yaplan
stratejik ataklardr. Vietnam savann sebebi Vietnam deil indir.
Amerika Vietnamda hibir ey kaybetmemitir. Binlerce l haricinde
hibir devlet hibir rgt karsnda hibir toprakta hibir ey
kaybetmemitir. Her ey bir sonraki politik yaptrmlarn uygulanabilmesi
iindir. Hepsi bu.
SAVA, GRNMLERN OK TESNDE BR SRETR.
-Jean Baudrillard
Hz ve politika i ie ilikilidir. Politika ve ordular da hem birbiriyle
hem de hzla i iedir. F16 hzdr, Bixi hzdr, NRA Bataryas hzdr,
Sikorsky hzdr. lm hzdr. rme yava yava gerekleir: Hzn dier
tm nitelerle olan ilikisi kesilir. Hzn devam iin cesetlerin
tasfiyesi ve yeni bedenler gerekmektedir, sistemler bu gereklilii
salamak iin en bata duygusal-psikolojik birok durum yaratmtr: vatan
sevgisi, devlet babaclk vs gibi.
Aktivizm, anarizm ve TAZlar hz sekteye urattklarndan devletler
tarafndan dman ilan edilirler. Devletler polis birimini bu sekmeleri
bir ekilde ortadan kaldrmak iin grevlendirir. Bu engellerden daha
gl olanlarnda ise ordu, zel ordu, zel polis gcn kullanr.
Akn Hz gleri birletirir, ordu ve gerilla ortaklar!
Kanserin ya da Aidsin sonu yok deildir. Lakin gerek metastaz Savan
kendisi de deil, bunu reten zihinlerdir. Bunlar yerkrenin ve varoluun
kanserli yaplardr. Asl bunlar aresi bulunamayandr. Aidsin
bulalabilirliinden nce dnyann konumas gereken ey savan
durdurulamay olmalyd.
Ordular iinize yerleen kt bir virs gibidir. Onlar ister sevin
ister onlardan nefret edin, sizi ldrrler. Ve unu bilin ki mutlu ya da
mutsuz bir lm, lmn lm olduu gereiyle ilgili deildir.
Sava i, d, kresel- kainatn en byk irketidir. Savan iisi
yoktur. Salt kleleri vardr.
Ve kazanan yoktur; salt lleri vardr.
31

*
Tberkloz nasl ki fiziksel arln yitimi anlamna geliyorsa; ters bir
tberkloz durumundaym, saydamlama yok, aksine; olduum yerde ve de
yrdke arlap kalplayorum. Vcut hastalkla birlikte salg ve
safraya dnrken (yani sme, tkrk ve kana) karsnda ben kanserli
byk bir mekanizmann yani ordunun dahilinde hastalkl bir hcreydim
sadece iindeki yz binlerce hcrelerden biri dahas sadeceOrdu tm hastalklardan beslenebilip onlar salt metaforda brakmaz,
ordunun hastalklar noktasnda metaforlar aan gerek yan hastalklar
retmesindedir: fiziksel hastalklar, zihinsel ve ruhsal hastalklar ve
sinirsel tabanl fiziksel hastalklar. Ordu, salt bir hastalk retim
laboratuvardr.
Nasl ki kanser lmle ayn anlama gelmiyorsa paradoksal yapsna ramen
sava ve de i sava da lmle ayn anlama gelmiyor
Ordu zorunluluu, kiinin yaama sevincini kaybetmesinden ve bu kaybetme
hissini zavallca avam bir ekilde bebekliinden beri aile ve evre
yardmyla kendisine pompalanan ve bamls olduu milliyetilik
safsatas duygusuyla gidermeye abalayacak ve buna sarlacaktr.
Byk hastalklarn neredeyse tmnde olduunca ve delilikte de
gzktnce, ordu tpk bu hastalarda olduunca bir kapatma nitesidir,
bu anlamda ordunun askerleri onun hastalardr da. Bu insanlar orada
tutukludurlar ve kendi istekleriyle oradan kmak gibi bir hakka, lm
semek (ya da yaam boyu gizlenmeyi) haricinde, sahip deildir.
Sontag, tberkloz ve deliliin srgn olduunu syler; ordu, sava ve
askerlik gibi hastalklar da kesinlikle bu srgn kategorisindedirler.

32

auschwitzden gneydou anadoluya

Okuduu metnin yazar, Giorgio Agambenden hareketle Agambenin

Auschwitzi ele ald kitap almasndaki muselmann gereine vararak
Kurt Cobaini bir muselmann olarak ele almay deniyor. Bu metni okumadan
nce ne Agambenin muselmann zerine yazdn ne de Auschwitzteki
muselmann kavramnn gereini biliyor. O halde Kurt Cobain kimdi?
sorusuyla balyor metin ve belki de tm buralara varmasna neden olan
cmlelerle devam ediyor: Kurt Cobain neden bazen kendisine Krt
dediinden balayarak ok ey anlatr. O kendini ak bir ekilde
Krtlere, 19801988 tarihleri arasndaki ran-Irak Savanda her bir
taraftan saldrya urayan ve terk edilen vatansz insanlara benzetiyordu.
Krtlerin kaderi yirmi yl sonra bile acil bir mesele olarak kalmtr
(Ben bu satrlar yazarken Trk Ordusu Iraka, bamsz bir devletin
topraklarna girdi ve Krt militanlar ve terristleri diledii gibi
katlediyor.). Krtlerin Bosnallar, ingeneler, Ermeniler, Filistinliler,
Basklar ve Diaspora Yahudileriyle benzer bir ekilde badatrlmasnda
hakllk pay vardr. Bunlarn hepsi de, bir halk olmayan Kuveyt Devleti
dnda- bir insannn kaderinin ancak bir devlet kimlii olabileceini ve
insan kavramnn ancak vatandalk kavram dahilinde yeniden bir sisteme
baland takdirde anlam ifade edebileceini akla kavuturmak iin,
herhangi bir ceza alnmakszn bask grp imha edilebilirdi.
Tanklk edilmemi ve tanklk edilemez olan zerine dnyor uzun
zamandr. Agambenin, Auschwitzte etiin muselmannn insan ve insanolmayan birbirinden ayrmay olanaksz kldnda baladn yazmas ona
blgedeki etii dndrtyor. Blge kelimesini, Snrlar idari,
ekonomik birlie, toprak, iklim ve bitki zelliklerinin benzerliine veya
zerinde yaayan insanlarn ayn soydan gelmi olmalarna gre belirlenen
toprak paras, mntka olarak veriyor TDK Szl. O, blgeyi, yaad,
grd Irak topraklar ve lkenin a vakitki OHAL snrlar olarak
kullanyor. 1997 tarihli metninde Agamben, hayat ve lm arasnda nc
bir alandan, bir tr araftan bahsediyor. Ve bu onun net olarak zaten
orada yaam ile lm arasnda bir dnya-hayat idi yaanan cmlesine
ulamasn salyor. Araf kelimesini TDK szl ilk anlamda, Karn
gnesiz havada lodos yeliyle erimesi hali olarak veriyor. Tekrarlyor
bunu: Karn gnesiz havada lodos yeliyle erimesi hali. O esnada kar
yayor ve kentin sisli grnts zerinde pasl bir gne kavunii
tonlarnda batyor seviyor bunu; cmleyi de kavunii tonlarnda batan
pasl gnei de. Dier anlamlarla ilgilenmiyor o an.
Filozof, lmn tesinde bir deney olarak insan-varlkn insanolmayana dnmn yazyor. Vicdani reti bir dostunun verdii
rportajdaki cmleleri anszn hcum ediyor; oradaki Krt arkadalara
unu sormutu: askere gitmeye hayr derken ayn zamanda gerillaya
katlmay da reddediyor musunuz, tm hiyerarileri ve bakan Apo demeyi de
reddediyor musunuz? (DHKP-C) gibi oluumlardan tandmz pek ok
arkadamz var. Onlar askerlii kendi ilerinde reddedip T.C Ordusunda
askerlik yapmay reddetseler de partileri onlarn askeri eitim almas
gerektiini sylyor. Dada telsizle konuma frsat yakalayabildii tek
bir an olmutu, stanbul Teknik niversitesi mezunuydu, Taksimi sormutu
ona, Nasl? demiti, etraf sormutu biraz, sonra karlkl sen ne
aryon orda? anlamsz sorular gelmiti, biz sizi gryoz ha, demiti
sonra, he, demiti o da biz de sizin tam karmzda odlunuzu biliyoz
tam 4 gn sonra kan atmada bir an aklna gelecekti
34

O da orda m diye, bir dostunu grme arzusu gibi kaplayacakt bu soru

iini. Asla cevabn alamayaca. te dadaki iki farkl adam dnyor
imdi. Farklar neyi ve byk silah sanayini dnyor, ve ideolojileri
dnyor silah sanayinin olmazsa olmazlar olan, -vazgeilmezleri. Ahh,
kyor azndan, kalbinden, beyninden koca bir ahh.
Muselmannn adn anarken kimsenin gerek anlamda canl varlklardan
sz edemeyeceini btn tanklar onaylyor. Amry ve Bettelheim onlar
yryen ceset olarak tanmlyor. Carpi onlar yaayan l olarak
adlandryor. Levi, insan onlara canl demeye ekinir diye yazyor. Bir
Bergen Belsen tan yle yazyor: Sonunda canly lyle
kartrrsnz. Aslnda fark ok azdr zaten. Tm bu rnekleri planetin
ok yerlerindeki ana temalar benzer ideolojik dertleri farkl blgelerde
yer alan oluumlar iin kullanabileceini bilmek, bu argmansal g onu
manevi bir l kld bile zaten- oktan. Oysa ortadaki biyolojik imgenin
bir adm ilerisine varabiliyor bir rpda, insani-olan ve insani-olmayan
arasndaki eiin belirtisi olarak adlandrd yer var bir de ite
Agambenin. Oysa yaad dnemde doal afet gren bir blge dahi
mesela byk deprem alanlar- devlet biyo-politikalarna maruz braklarak
ve tm sivil abalar bertaraf edilerek insann insan olmayana dntrlme
abalarnn silahl mcadele dnda siyasi saldr olarak uyguland
sreci de bir fiil yayor.
Bettelheim blge dahilinde kabul edilebilirdir: U durumda [blgede tm
durumlar utur] gerek zgrlk ve seme hakknn pratikte var-olmama ve
kiinin bir dzene itaat etmeye ynelik i farkndalk derecesiyle ayn
anlama geldiini kavradn sylyor Agamben kulana. Susturduu
dinginlemi gibi gzken talar kprdyor yeniden, oysa hep bir kprt
halindeydi iinde susku olan bar.
Arendtin Heideggeri imha kamplarndan bahsediyor, Arendtten daha nce
O kullanyor ceset imalat ifadesini. Oysa bunca yl sonra aklnn
farkl kelerindeki bulgularla argmanlayor yeniden- anmsamalar.
Soykrm eyleminin alternatif seeneklerine, alternatif ve yeralt ceset
imalathanelerine gidiyor akl. Toplama kamp iin ille de dikenli,
elektrikli teller gerekmiyor ya. Yaad lke OHAL ad altnda ok uzun
zaman kendince kendine gerekli alan izgi iine almam myd zaten?
Heidegger, Bremen ders notlarnda, Kitleler halinde lyorlar, tek
seferde yzlercesi, demiken anmsamalarndan ok yllar evvel, ve
anmsamalar dahi eskimiken, daha usunda tazecik duran Uludere varken
neden bugn bu sebeplerden dolay bakalamsallatrlm bir Auschwitz
grnts olumu olmasn ki diye dnyor.
lyor mu onlar? Yok oluyorlar. Yok ediliyorlar.
kt bu ussal geziyi Agamben sanki- onun iin mascalismosa dek
vardryor. Okumak tylerini rpertiyor, azna syor bazan- okumak!
Okuduklar deil yaamndaki gemiindeki- tekablleri ve
oluturabilecei onlarca tez ve argman bunu salayan!

35

Mascalismos bir ritel. ldrlm kiinin cesedinin uzuvlarnn ki bu

genelde parmaklar, burun ve kulak olur- kesilip ipe dizildii bir ritel.
Tabi bunun ardnda yatan hurafi, Gneydou Anadoluda trkiye ordusu
askerinin P.K.K gerillasna uygulad bu bokun ardnda yatan ey deil!
Lakin bu ilkel kabile ruhunun orduya sirayet etmesi ne kadar gl ve
tuhaf bir vaka! Bu bir by: Bylece ldrlen kii asla alamayacak,
katiliyle uraamayacak ve ebediyen l larva olarak kalacak! Bylerin de
beii olan Anadoluda, Anadolu ocuklarnn zorunlu askerlik
serveninde iinden bir ses uygulayann kkleri hakknda hibir ey
bilmedii bu ilkel kabile ritelinin yaadn ve tatbike devam
edildiini sylyor. Ki zaten bu sama oyunun en banda, daha elini ve
akln pisliin iinde yitirmemiken, daha yatakhane kavramndan bedenini
ayrmamken bir ipe dizilmi kara kuru deri-kkrdak paralarn
getirecekti bir aabeyi; Bak, diyecekti, bu ans getirir!
Auschwitzin sonrasna yazlm Adornonun mehur kelamlarn anmsamamas
elinde deil, anmsyor: Auschwitzten sonra insan iir yazamaz Zorunlu
eletirisi de dahil olmak zere bundan sonra tm kltrler sprntdr
Belki de yaad lke 1984 senesinden beri akl almaz avamsal
milliyetilik safsatasnn zavall beyinlerdeki kandrmacasyla bir
TCARETin anlamsz savan 2 tarafl olarak devam ettiriyor! Artk her
iki taraf iin mmknlkten bahsetmek anlamsz ve yalan. Srdrlen
politik ticaretin silah pazar meneine bu halkn ve dnya halklarnn
akln yetmemesinden daha byk bir yara gremiyor dnyada. Ve tersini
bilen aznln aznlklktan doan gcnn tm bu pislikle uramaya
yetememesi dier yandan, salt ac olan!
Michel Foucault lmn deersizletirilmesini iktidarn modern adaki
dnmne balayan politik bir nermede bulunur: ktidar kendisini esas
itibaryla hayat ve lm zerinde hak sahibi olmakla tanmlar!
On yedinci yz yldan ve polis biliminin douundan itibaren znelerin
hayat ve salklarnn gzetimi devletlerin mekanizmalar ve
hesaplamalarnda giderek nemli bir yer tutmaya baladnda, egemen
iktidar da Foucaultnun biyo-iktidar olarak adlandrd eye dnt,
der Agamben, ve yle de devam eder: Eski ldrme ve yaatma hakk
yerini, modern biyo-politikay tanmlayan ve yaatma velmesine izin
verme formlyle ifade edilebilecek tersine evrilmi bir modele brakr.
lm artk- giderek deerini yitirmitir. rtbas edilmesi gereken bir
eye, bir tr zel utanca dnmtr. Devletler bunu baarmtr!
Dnp tekrardan 76da, Collge de Franceta Foucaultya kulak kestiinde,
artk iindeki tahamml snrlar oktan yitmi bulunuyor, sayfalara kar
bir kin beslemesine dahi neden oluyor yaad bu imdiki zaman tkanmas:
nsan trnn biyolojik srekliliinde IRKlarn kartl ve
HYERARsi, belli rklarn iyi, dierlerinin ise bilakis aa olarak
nitelenmesi, gzetimini iktidarn stlenmi olduu biyolojik alan
paralama yollardr tmyle, bir topluluu farkl gruplara ayrtrma
yollardr.

36

Nazi biyo-politika sisteminde nasl ki kamplarn belirleyici ilevi sz

konusuysa, daha nce dnd gibi snrlar dikenli tellerle evrilmemi
kamp alanlar bu lkenin dahilinde her daim olmutu. ster somut bir Nazi
kampndan ister cumhuriyet tabelas altnda var olan kemiksiz kamplardan
bahsedelim, bunlar hibir zaman sadece ldrmek ve yok etmek amal var
edilmemilerdi, sosyal-ekonomik tecrit noktalar olarak yaamlarna devam
ediyorlard. Hele ki imdiki zamann yaad politik iktidarn
hanedanlk topraklarnda!

37

hay yerinizin altn

UNDERGROUND:
Yeralt, yeralt dnyas, yeralt geidi, yerin altnda, toprak alt,
gizli, gizli ulam, gizli rgt, gizli kapakl, alt tabaka.
LITERATURE:
Edebiyat, kaynak, yazn, baslm bror, genelge vb,
Gross market, ya da halk pazar ya da buna benzer ayn anlam
karlayan betimleme kelimeleri: bu tip pazarlarda aydanlk satlr,
patates de satlr, ayakkab ve de bilgisayar g kablosu da ve biz
bunlar sattndan dolay o sat noktasna patatesi, kablocu,
ayakkabc demeyiz ve de diyemeyiz! Onlar sadece byk marketlerdir.
Hepsi bu!
Yukarda underground ve literature kelimelerinin Trke olaan
karlklar var, her hangi bir szlk bu anlamlar verir size. lk
kelimeyi (yeralt) ikinci kelimeyle (edebiyat) birletirmeden nce ilk
kelime salkl alan bir beyinde u anlama brnmekten kaamaz:
ortalkta olmayan/gezinmeyen, evet en kaba ve doru anlamla bu. kinci
kelime ise zaten en bata bu yaz gerei edebiyat olarak ana dilim olan
Trkede karlk bulmakta. Bu bize yle bir cmle salar: ortalkta
gezinmeyen edebiyat. Doal olarak bu cmle akla; mainstream kelimesini
getirmelidir, bu kelimenin Trkede ki tekabl: ana akm, ana gr
dr. Bu sebepten dolay bir ana akm edebiyat cmlesi kurmak mmkndr,
kurulduunda ise mantk grr ki bu cmle ile az nce yukarda bahsini
ettiimiz cmle kar karya gelmektedir. Bu kimsenin tekeline bu iki
ayr unsuru birbirine dman etme ya da kart gsterme hakkn vermez,
zira byle bir hak yoktur. Zira zaman dahilinde underground olann
mainstreame dnebilme ihtimali ihtimalin de tesinde olup gayet doal
bir durumdur. Bunu teet bir dnceyle; alt-kltrlerin gene zaman
dahilinde kar-kltrn nesnesi ve malzeme salaycs olmas olarak
grebilir ve talar aklmzda daha yerine oturtabiliriz. 1960 sonras
larvalamaya balayan Hippi kltrnn ksa bir sre sonra ana-akma ve
elbette ki kapital endstrinin en ok marandiz reten ve satan alanna
dnmesi realitesi bu noktada ok iyi bir rnek olup, dileyenler bu konu
zerine evirmi olduumuz sitasyonist teorisyen Ken Knabbn Hippi
Hayatnn Sefaleti zerine makalesini okuyabilir.[1]
Sanlann aksine yeralt edebiyat denilen eyi dier edebi tketim
mekanizmalarnn karsna koymak gibi bir ihtimal sz konusu deildir,
zira bir edebiyat tr olarak yeralt edebiyat yoktur, lakin bir pazarmarket olarak mevcuttur! Bu Gross market salt kategorilemek adna bile
bata Amerikan edebiyat olmak zere dnya edebiyatnn birok trn
kendi stantlarnda bulundurur. Gene sanld zere: sapkn inan
sistemleri ve cinsellik eilimleriymi, iddetmi, ktlkm bu
edebiyatn unsurlar olmad gibi bu olmamakl byle bir edebiyatn
zaten olmayndan dolay deil; saylan zelliklerin herhangi bir
edebiyattan ziyade insann DNAsnda bulunan temel melekeler olmasndan
ileri gelir. Bunlar edebiyatn deil insann eleridir.
Egemen olmayan bir tavr ne demektir denebilecei gibi egemen tavr
ile egemen olmayan tavr yukarda bahsettiim gibi zaman iinde
birbirine evrilen bir dngdr.

39

Vakti zamannda post-modern iin yzlerce cilt kitap yazlm olmas,

bir o kadar makale, sempozyum vs. dzenlenmi olmas, imdi ise postmodern atein bir zombi sessizliinde ihtiyar bir ecinsel muamelesi
grmesi bir nc dnya lkesi adlandrmasndan kurtulmas mmkn olmayan
ve ahlaki-politik yap asndan da dnem Amerikasnn McCarthyciliiyle
koklaan lke ortamnda, bu ortamn zrl fikir telakkicileri asndan
underground gereksiz tartmalarnn aynasdr.
Beat, Pulp, Transgressive, Punk ve sayabileceimiz bir ok tr bir
market olarak undergroundun dahilinde sata sunulabilir, ama Beat
edebiyatn underground edebiyat olarak zikretme hakkn, ya da Amerikan
Sap romann underground edebiyat snfna sokma hakkn kimseye
vermez. Zira bunlar zaten kendi tr ve ekillerine sahiptir. Punk bir altkltr hareketidir, zaman gelince kar-kltrn de kapitalizmin de
iinde yerini alm-bulmutur, imdi punk bir performans, air, yazar,
underground olarak sadece pazarlanabilir. Hepsi bu. O sadece punk bir
air ya da neyse odur. Seks-den bahsetmek-, uyuturucu kullanm-ndan
bahsetmek- edebi bir trn unsurlar deildir. Yerin altna ya da stne
ait deil yaama ait genel geer eylerdir. Yeralt kendi bana bir
kltr olma zelliiyle de ele alnamaz, artk kapital nitenin ve
amazon.com un dna kan bir kltr yoktur, varsa da yerin
altndadr!!! bu sebepten dolay ne baz edebi trler burjuvaya
atfedilebilir ne de yerin bilmem neresine ekilebilir. Her ikisi de
kltrn satlk unsurlar olup birbirlerinden ok farkl kltr ve
ekonomik gruplarda snflanan insanlarca tketilebilirler.
kinci dnya savann ardnda doal olarak yaanan zorlu dnemler
edebiyatta yeniliklere ve farkllklara yn amtr ve buna benzer
cmleler ok fazla kurulur, kurulmas gereken cmle bu vastayla lke
ekonomisinin ve politik yapsnn ve polisin ayn dar boazdan nasl
kurtulduudur. Romantik edebiyat romantik edebiyattr, gotik de gotikdir,
hibir akl evvel kp sadece fikir retebilme sevdasndan dolay Poeyu
yerin dibine falan da sokamaz, zira Poe, Poedur.
Sanld gibi kar-kltr Amerika birleik devletlerinde 1950-55
yllarnda meyve vermi ya da cort diye orta km deildir, bu kltr
ne beatler ve hatta ne de nclleri de yaratm deildir. ok kkl bir
anarist aktivist gelenee sahip olan Frisco topraklar 1800 yarsndan
itibaren bu kltrn tohumlarn kkl aalara evirmi bir adadr!
Keneth Rexrothun kar-kltrn olutuu nokta ile ilgili kzgn ve
hakl makalesini okumak bu konuda yeterlidir[2]. Zaten lkemizde kafa
karklklar da zaten yazlm olanlar kendi dilinde okumamak ve
okuyamamak noktasnda olduu gibi kendi dillerinde yazlanlar da okumamak
ya da grmezden gelmek noktasndadr.
Bu noktada sylenmesi gereken alt izili cmlelerim olacak: Underground
bir edebiyat adlandrmas hataldr, mecburiyet dahilinde, anlatmak akna
ortaya kmlar konabilir, ama tarihi yanl aktarmak ve ocuklara
yanl retmek noktasnda elbet gerekli besleme yaplmaldr. Underground
sadece ve sadece bir tekniktir, teknik derken bir yazm tekniinden
bahsetmiyorum, teknik derken: bask, matbaa, kopyalama niteleri, oaltma
sistemlerinden bahsediyorum.
40

Eski Rusyada, demir perde lkelerinde, ran slami rejiminde SAMZDAT

ismi verilen gizli kopyalama sreci (karbon kad, daktilo, el yazmas
vb) hakl olarak bu tarihin miladna konmaktadr. Aslnda Amerikada
yaanan da bundan farkl bir ey deildi bundan 60 sene evvel. Small
Press dediimiz kk yaynevleri ve kk yaynclar ve elbette kk
kitapevleri, self publishing dediimiz kendi kendisinin matbaas ve
yayncs olmas tekniiyle underground retimi edebiyat noktasyla
buluturdular. Bu insanlar evlerinde, bodrum katlarnda, i yerlerinde
ailecek teksir makinelerinde kendi dergilerini, kitapklarn,
brorlerini basarak bu kelimeyi edebiyat noktasyla birletirdiler.
Gcn kaybetmi olsa da Amerikada yzlerce small press gerek anlamda
underground retim eklini hala devam ettirmekte olup bununda beraberinde
doal olarak ayn ekilde bir pazarlama sat tekniini de
srdrmektedirler. Ama burada mesele bu baslan retilen katlarda ne
yazd deildir, bahecilikten de bahsedebilirler bize, ya da bir adam
evde sabaha dek kafay ekip yazd iirlerini teksir makinesinde
oaltp ana caddede satabilir de!
Siz hi Angry Young Man yazarlarnn kendilerine yeralt yazar dediini
duydunuz mu, ya da artk aza sakz olan beat yazarlarnn edebi tr ve
tekniklerinin birbiriyle hi ama hi alakas olamadn fark edemeyecek
kadar m okumuyorsunuz onlar ki bu basit ynelimler dahi bize
undergroundun bir yazm tr olmadn, salt bir retim noktas olduunu
bunun da altnda gerekten ekonomik-politik sebepler yattn gsterir.
Ltfen artk kimse D.H Lawrence ya da Henry Miller dnyann en byk
yazarlar kategorisi hari bir yere koymasn.
Bir orospunun hayat gerekten yeralt olabilir, bir yankesicinin,
tinercinin, evsizin ve cankinin ki de, ama bunlarn hayatlarn iir ya da
dzyazyla anlatmak onlarn yazarlarn yer alt falan yapacak deildir.
Onlar sadece yazardr. Ve ok gerekiyorsa edebiyat bilimciler hak
ettikleri ve doru sekmeye kendilerini oturtacaklardr. Zaten sorun da
belki herkesin her ey zerine fikir retmesi noktasnda ba
gstermektedir. Ben okuduum 3-5 makalede Rus ve dnya edebiyatnn devi
Dostoyevskinin bile mevzu yanl adlandrma iine sokulduunu grdm.
Mide spazmlar geirmi bir insan olarak aslnda syleyecek sz de
bulamamaktaym.
Sonu olarak: ok evvel ya da imdi: baz insanlar saklanma haklarn
kullandlar, aradan ok zaman geti ve baz insanlar bu durumu pazara
dahil etmek istiyorlar ve ettiler. Bunda bir mesele yok. Mesele yaplan
her ne ise doru yaplmas noktasnda olabilir sadece. Bamsz bir
yaync ve datmc olmadnz srece yeralt da yoktur![3]
Artk klasik ve modern klasik olmu edebiyat devlerini bu varl ok
farkl parantezin iine sokmaya kalkmayn ltfen!

41

[1] http://cyberzenarchy.wordpress.com/2009/10/06/ken-knabb-hippihayatinin-sefaleti-uzerine/
[2] Bkz, Underground Poetix, Say 5
[3] Burada bir dip not olarak unu belirtmek istiyorum: ister
ynetmenliini yrttm yaynevimiz olsun, ister Underground Poetiximiz
olsun: ierikleri bakmndan ynelimleri her ne olursa olsun bu benim ve
de yaynevimin yeralt yaymcl yaptn gster-e-mez. Ben, devlete
bal bir kurum olan yaymclar birliine balym, doal olarak devlete
balym, ben devletin Kltr Bakanlnn verdii ISBN numarasyla kitap
basyorum ve gene onun verdii szde kitabn yasal olduunu korsan
olmadn- gsteren holograml bir bandrol satn alarak yaymclk
yapyorum. Tpk yazarlarn underground yapmad gibi mevzu ierikler
yaymcsn da burada yazdm sebepler dorultusunda yeralt yap-a-maz.!
Ne 1990dan beri Altkrkbe, ne yeralt edebiyat ad altnda dnyann
en pahal ve popler yazarlarn basan Ayrnt Yaynlar ne de 1955 Beat
gelenei ve 1985 New York alt-kltryle beslenen Underground Poetix bu
sfatla anlamaz. Anlr: sadece pazarlama teknii olarak
kullanldn artk herkes kabul etmelidir noktasnda sorun yoksa
anlr! Bu anlamda elimizde sadece ve sadece fanzinler kalyor inann! Ki
onlarn birou da zellikle son 2 yldr dergicilik oynama sevdasnda.
42

Kiisel Bir Hipster Manifestosu

Hipster bir vakitler gerekten yeralt adamyd. O vakitler birok eyde

olduu gibi yeralt yaam kelime grubunda da salt: sadelik ve
anlalrlk vard. Kelimelere yklenen anlam tartmasz, sade ve sadece
yaanlan net biimde anlatmaya ynelik idi. Adn anmsayamadm bir
kaynakta Dadaistler 1. Dnya Savanda neydi ise, Hipster 2. Dnya
Sava sonras iin odur yazyordu. Ksmen doru, dier ksm eksik, ama
sonuta doru. Nihayetinde Dadaistleri kendi vakitlerinin Hipsterleri
olarak grmek -de- mmkn /lakin Hipster kronolojisi asndan geriye
dnk mmkn deil elbet. Nihayetinde Hipsterin srek halinde
deiiminden ve dnmnden de bahsetmek olas fakat bilgi olmaktan te
gidemeyecek olan Dada iin geerli deil bu. imdiki zamanda bir yn
deer nasl ki ii bo bir ekilde yaanyor ya da tamamen ortadan
kalkmsa Hip insan iinde ayn eyi sylemek en azndan iinin
boaltlp zamane samalyla doldurulduunu sylemek mmkn gibi grnse
de imdiki zamann karakteri buysa kelimenin yapabilecei bir ey de
yoktur dier yandan. Zamann Hipi demek de mmkn. Belki de porno
kelimesi nasl ki baka birporno iin kullanlabilir olduysa, yaadmz
lkede ehit kelimesinin anlam nasl almlara gebe ve buna mecbur ise
ayn ekilde kelimenin bakalatrldn ve kklerinden kopartldn
sylemek mmkndr. Hipster kelimesi kendi kkleri dnda yeni tariflere
kelime olmak zorunda kalmtr.
Birok alt-kar kltr kelimesinde olduunca Hipster de kendisini ordusava ikilisi ve onun yaratt habitat ve marandizlerinden
kopartamamtr, aksine bu ekilde varlk sahibi olmutur. Zira savan
alt grevlerinden biri de bitiminden sonra gelecek olan zaman dilimleri ve
kuaklar iin kltrler retmektir, vazife anlamnda deil tamamen
spontane olarak. Edebiyattan sanata bu byledir! Norman Mailler gazeteci
yazar kimliinin getirisiyle Hipstere bir vaka olarak bakt, ve aslnda
ismini de o verdi zira -Hipsteri anlamak ve kavramak iin ciddi bir mesai
verdi. Ve bunun neticesinde u mehur Beyaz Zenci ortaya kt. phesiz
ki politik idi Maillern Hipsteri, bu kanlmazd. Gnah ve sevabyla
manifesto olarak grld ve grlmeye de devam edilmekte.
Sava anlayamazsnz, hibir trlsn. Ne dnya savalarn ne gerilla
savan. Orada olmadysanz, izlerini tamyorsanz, ona ait
deilsenizancak bunlar mmknse anlayabilirsiniz sava. Onu:
felsefecilerin, sosyologlarn, gazetecilerin anlattklaryla ya da sama
sapan web haber videolaryla, uydu yaynlaryla, yeil gece gr
ekranlaryla, termal grntleriyle kavrayamazsnz. Ve doal olarak
gemi savalarn getirisi kltr habitatlarnda da anlamak ve kavramak
noktasnda bir araz meydana gelir.
Meselem Hipsterin ne ya da kim olduu deil elbet, hele ki imdiki
zamanda tm kaynaklar ortada ciddi bir klliyat olarak dururken, zerine
gereken her ey yazlmken, ben sadece bir doru izgi- izmek
niyetindeyim hepsi bu, zppe kltrnn argolap anlamn kaybetmesi
gibi Hip kelimesinin hastalkl azlarda dolamasna gelitirdiim bir
tepki belki, kendi iimde-n. Deil ya da. Bireysel bir metin denemesi hepsi bu.

44

Bilirsiniz, derler hep; sa bir zenciydi diye. u beyaz zenci

samal! Bir beyaza zenci diyebilecek tek renk siyahtr. Ama birine
kp beyaz zenci diyemezsiniz. Sar bu. Bir insan ya siyahtr ya
beyaz. Beyaz zenci deil ama!
Genet zenci miydi? Hayr, elbette deildi. Genet beyazd. Kara Panterler
ya da atilla onun rengini deitiremedi. Genetin hrszl ve ibnelii
beyazd!
Birilerinin dediince: gndz salt gecenin yokluunun addr kanmca.
Belki de beyazlar hi var olmamtr. Kltr tarihinde nedir
sorusunun ok sorulduu kelimeler listesindedir Hip. Hip nedir, bu
aslnda artk: zen nedir sorusu gibidir: zen her eydir, zen havlayan
kpektir, odur, budur, udur
Aklma gelen ilk Hipleri sralamay denesem hi dnmeden, mesela:
Monkun parmaklar, Miles, takm elbisesi iinde67 ylnda elleri cebinde
gen Ginsberg, druglar anlatan Reed, sevmediim zppe orospu ocuu
Warhol, kvamnda Waits, Kerouacn spontane jazz yazn, kendi zaman
dahilinde Whitman kesinlikle, Kim Gordon yer zaman bu listeye dnerim
gene
Amerikada doan ok eyin kklerinin siyah rka mal edilmesi doa olarak
doal olduundan, ok fazla farkl siyah dil ve leheden kelime Amerikan
alt-kltrlerinde nemli ve geni yer tutar. O denli fazla jargon oluur
ki ayn ehirdeki etelerin kulland dil birbirlerince anlalmaz. Hip
kelimesinin kkenleri iinde phesiz ki siyah dil araylar var
olmutur zira 1700lere dek varabilmekteyizdir! Clarance Major: Hip
kelimesinin kkenlerinin Wolof diline ait olduunu hepi ya da Hipi
fiilinde treyip grmek-kiinin gzlerini amas gibi anlamlar olduunu
belirtir. Filolojik adan Hipin aydnlanma olarak almnn mmkn
olduu sylenir.
Bilinene gre kelime, Senegal ile Gambiann sahil eridinde yaam sren
Bat Afrikal halklarn klelerince tanmtr bat topraklarna.
Amerika, Beikta formas kadar net iki renge sahiptir! Hip ile kar
karya olan bir beyazn varl anlamna gelir bu. Sava zaten vardr.
Zulm zaten! Oraya getirilmi olmalarna ramen en batan beri
orann/ktann sahibi gibi durur Hip, beyaz ise onun karsnda akma
Levis gibidir, salt grnt, kksz ve deersiz. Mark Twain ve Louis
Armstrongun Afrika ile Avrupann Amerikan kklerinin en nemli niteleri
olduu sylenir dorudur- bu iki insan birbirleriyle her anlamda
kyaslandklarnda siyah ve beyazdrlar, durduklar yer asndan Hip
listesinin nem noktasna konunun bilirkiilerince yerletirilmilerdir.
Zaten kltrde birletikleri nokta da Hiptir.
Hip aslnda rkln bertaraf edilebildii ender noktadr. Aslnda
zppeliin tesinde transandantal yaps onu insanstletirir politik
anlamda, akndr Hip, ayrmdan, eitsizlikten tiksinir. Ama bunlarn
zerine konumaz Hip! Coolluunu bozmaz. Buradan hareketle de kendi
iinde ahlakldr. Bu dier yandan Hipin ykc gcnn ispatdr. Hip,
ykm merkezli hareket edebilme gcne-doasna sahiptir.

45

Hip ile gndelik yaam vastasyla normal insan uzak dse de Hip; dil,
edebiyat, mzik, moda vastasyla hayatn iine szar. Aktif politikadan
gazete manetlerine, TV programlarna varasya yaygndr bu sz. Ama bu
szmalar beyaz olmamakla siyah olmak arasnda farklar vardr szn
anmsatr bize.
Bu da bir dier Hip ataszn akla getirir: herkesin Hip olmas mmkn
olmamasna ramen herkes Hip olabilir. Zira Hipin anlam; jazz
kulplerinin zppelerinden pasaj kapsndaki pie, Lennondan Buckleye
farkl anlamlara gelmektedir.
70li yllarn byk alt-kar kltr adacklarnn byk ekonomiler
yaratt ve szde kapitalizm kartl oyunuyla nasl anak tutulduu
bilinmekteyse bu konuda Ken Knabbn iek ocuklar zerine ekonomik
zmlemeleri ve de Marcusun punklarn ekonomiye katk paylar meseline
bakmak mmkndr- Hip de para-ekonomi ile ilgilidir.
Hip bir ynyle srekli ihtiyalar doururken dier tarafyla bunlar iin
gereken pazar yaratr.
Hipin 2000li yllarda ebeveyn banka ek-kart destekli trendy yaamlar
ise akla zarar bir srecin ekonomisi iin standart bir rnektir, ayn
ekonomik destek-g ile bu adult zmre Hip i adamlna i kadnlna da
soyunacak, ama ilgisi geen hafta ald kyafetlerine olduu kadar
olacaktr. Ama bu baarszlk deildir yavru Hipik iin, aksine
kartvizit ve brovedir. Zira entelektel dkl ve egosal dikeylii bunu
gerektirir. Bu aklma Hip de snr ya da yasak yoktur paramz
yetmez geerlidir szn getirdi kanlmaz olarak.
Standart olarak istesek istemesek de varacamz yer alt-kltrn dnp
dolap egemen tarafndan main-stream hale getirilmesi skc hikayesidir.
Kanlmazdr. Ve uzun ya da ksa ama bir zaman sonra sular durulur ve
kltrn gerek insanlar arasnda o ey her ne ise yaanmaya devam eder.
Dierleri yeni eylere oktan yelken amtr zira.
Hip olunur sans Hip ol-a-mayanlarn yanlgsdr da. Zira yle
giyinebilir olmak ya da gzkmek ruhunuzun tad gereklikle
rtmeyebilir! Rus olunur ya da iman olunur gibi deildir yani mesele.
htiyalar sz konusudur. Hipin seyircisi olmaldr! Hip bir barda bir
kapda bir kulpte oynar, seyircisiz olmas bu anlamda dnlemez.
Mekan sahipleri ve iletmecileri gznde de bir yeri vardr Hipin, her
Hipin mi, hayr. Hipin de kendi dahilinde star, starlar, byk
ocuklar vardr. Tannmlk, saygnlk, ya da hepsi, ya da bir benzeri.
Hip olan arzu edilebilir olandr da, sayg grendir de, zenilen ve nefret
edilendir de. Hip tabiatna uygun hareket eden bir Hip olarak ele
alndnda doal olarak etkileimle ortaya kandr. Aslen: gerei
grmeyen hibir ey ve kii Hip deildir olamaz! Bu belki de
endstrilemi ve marjinallemi Hipin yapamad ondan sebep de
olamaddr.
Amazon gibi sat sitelerinin kitap sekmelerinde grebilirsiniz: Hipster
el kitab cinsinden ticari zrvalar vardr, Hipster aygt deildir,
kullanm klavuzu vs.si yoktur. Muhammed Ali ya da Bob Dylan ya da punk
zencidir diyen Richard Hellin klavuzu yoktur!
46

Hipin onu yaayanlar olduunca, ynetenleri yn verenleri, sessizleri,

retenleri ve elbet tketenleri de olur. Bu onun farkl ekonomik kltrel
sahalarndan kaynak bulur.
Her Hip kendine dence Hiptir. Kerouac baka, Whitman baka Gillespie
baka
Hip kendi zerinden politika yaptrmaz deildir lakin Hipin zerinden
politika yapmak salkl deildir. Ki bu onun politik olamayaca
anlamna elbette ki gelmez. Hip iyi ile ktnn arasnda durduundandr
bu. Hip geri durmasn bilir, anlk politika zerine susar. Hip Vietnam
iin konumad, Afganistan zerine konumad ve ran zerine konumuyor.
Jean Genet siyaha sarld ama atilla da Hip olamayacan gsterdi. Genet
kiisel bir kalkan peindeydi, annesini aryordu, apa atyordu kkszl
iin. Para sayordu ama Genet o deildi. Hip siktir et demeyi
layyla becerebilendir.
Tupac Shakur ya da ve de Kurt Cobain gibi kiisel-ykm yanda Hipler ve
ardllar var elbette, Hipin karakterinin uzak bir kysnn varl sz
konusudur onlarn varlklarnda, yaam hesapszca harcamak taraf vardr
zira Hipinbiyolojik adan da servet asndan da. 2pac ve Cobain de
olduu gibi.
Hip aile ile ilgili deildir. Hip iyi e olmakla ilgili deildir. Hip
toplumsal szde dorularla ilgili deildir. Hip hayatlar sikilmiler iin
iyi bir mazerettir bu anlamda!
Her ne olursa hal alrsa- olsun alsn-, Hipin deimeyenleri, sabitleri
sz konusudur. Lelandn sylediince: Hip, Frank Millern Dark
Knightyla geleneksel Batman serisi arasndaki far gibidir. Jarmusch
izlememi bir Hip bilir ki izledii Hiptir. fade edili Hiptir. fade
edenin Hip olmas gereklilik deildir. Hip ifade edi olabilir. Hip hem
alt hem st kucaklama kapasitesidir. Yabancy sever. Hip, olmadnda
paras varm gibi davranabilir. Bu anlamda Hipin karmak olduunu deil
de karmaa olduunu vurgulayabiliriz. Hipin hzl ve sahipsiz bir evrimi
vardr. Kimsenin deildir, ancak imdi neden bu halde olduunu anlayp eh
napalm, dnr diyebiliriz. Demeye de biliriz.
Afrikal Amerikalnn Amerikal beyaz Amerikal tarafndan taklit
edilmesiyle balar her ey. Bu beyaz Amerikal Fransz varoluular
evirir, bu beyaz entelekteller de siyah Hipsterce evriltilir, onlarda
Yahudi raperlar tarafndan kopyalanr, bu Yahudi raperlar Brezilyal sokak
ocuklarnca taklit edilir, varacamz yer stiklal Caddesinde bir
pasajda giysi satan bir dkkan, ya da x bir kulp olacaktr. Bu burada da
durmaz ve kuyruunu kovalar. Kadkyn Barlar Soka, Taksimin
Cihangiri tek derdi birlikte bir parti olan dnm Hiplerle
doludur. Bu anlamda kksz Hip rastgele ekilde rastgele bir yerde
oluabilir olandr da.

47

Bu anlamda onlarca yan anlamla da anlr: cool, beat, dope, down vs. Ama
nemli olan udur: herkes ve her ey gider geriye Hip (Hipe) kalr. Kalan
nedir, z? Afrikallar Amerikaya getirilmezden evvel bat Afrikada
kleydiler. Deien kta olmutu, bu birinci adan yabanc bir dnyayla
karlamalaryd -sadece. Hayatta kalmak bu insanlar iin sayg ve
otonom bayla mmknd. Bu sebeple Hip iinde var olabilecei ve
kendisine ait olan kendisinin anlayaca bir dile sahip oldu. Onla var
oldu. Ve bu dil, yeni ktann koullar erevesinde evrildi. Bu dil
Amerikann tm arka sokaklarna, yeraltlarna, kenar mahallelerine, su
mahallerine, ve bunlara ait olan mzie, iire edebiyata szd, hakim oldu
-dan te o rd bunlar. iirin arkasndaki yasa tanmaz mikrop olarak
tanmlayacaktr Walt Whitman argoyu! Onu byle anlar ve kutsar! Beat
airlerinin byk ncs olmas da bouna deildir elbet.
Leland, Hipin 6 dnm noktasndan yle sz eder:
lk Hip dalgas 19.yydr: siyah ve beyaz rk ortaklnn ilk
yansmalar. Emerson, Thoreau, Whitman, Melville Hipin resmi zemininin
temsilcileridirler. imdinin Hipi ise bu ihtiyarlarn tekelindedir!
kinci dalga Hip: 1915lerde krsaldan kente gle balar. Siyahlar kuzeye
gider, Yahudiler Avrupadan ger, bohemler Parise gider, radyo ve ritim
iin iine girer. Harlem ve Kayp Kuak arasnda Hip ykselmektedir. 3.
dalga Hip: kinci Byk Savan ardnca entelektellerin reddiyelerinde
doar. Be-bop ve Beattir bu. Ki tartmasz Hipin karakterli altn
adr bu! Kar-kltrn tarihi de bu vakitlerde yazlabilir olacaktr.
Ve 70lerde: East Village, South Bronx hareketlenir. Hip-hop, break, skate
kelimeleri gndelik yaamn iindedir. Small Press devrimi balar. Doal
olarak sonrasnda 5. dalga WEB ile gelir. William Gibsonn Neuromancer
taban ve ncildir! u an iinde bulunduumuz 6. dalga henz geilememi
olan son evredir.
imdinin yandan yemi Hipinin ba polisle dertte deil! Hipin deil,
Hip olduunu iddia edenlerin! Tatl su hayvanlar! u net ki: ehrin
iinde ok iyi tandm ocuklar var! 50ler ekoln srdrenler! Biz
inanyoruz ki Hipster demek: jazz ve uyuturucu tabanyla olan direk
balant demek hala! Kabaday, holigan, ibne, bela, zenci dkn,
sapkn, ucube, fahie olan! te tatl su balklarn rktp ayn zamanda
uzak tutan nokta!
Dert bir vakitlerin azl ve yasakl Miles gibi WSB gibi- Hiplerinin
imdi rant olmas deil. Kzgnlmz bytmesini rendik. Gereimiz:
itina ve inatla yaamay srdrdmz hayat. Gerek rock n roll elbet
zn Hipten ald. ans yok! Bizim iin nemli olan WSB raflarda duran
deil, fotokopilerle oalttmz Elektronik Devrim, zcinin Gzden
Geirilmi El Kitabn vd.-yazan WSB! Dostlarn at katlarnda devlete
ve dzene nefret ve tiksintiyle dergimiz iin eviri yapan ve gerek
fanzinini hazrlayan Hip!
Eskiden kot pantolonun farkl ekillerde giyilmesinin anlamlar vard ve
Levisin tasarmclar bunu Hipin elinden ald ve geri Hipe satt.
Tpk Hindistana Amerikadaki okullardan geri dnen Hinduizm gibi! Ama
neyi ne zaman giyeceini bilen, uzun pardssnn kemerindeki i cepte
kelebeinin kromunu gecenin sokak lambas altnda parlatan, viskili bir
gecenin afanda tinerli stpy de koklayabilen, ayakkablar cilal
ocuklar geziniyor etrafta!
48

YOKEDC WILLIAM S. BURROUGHS

BCEK LALAYICISI AR

Rzgar lyor. Sen lyorsun. Biz lyoruz

diyor air William S. Burroughs
Bir dergi, bir gazete, bir site her ne ise ite, bir yaz istiyor mesela,
diyor ki atyorum- 3500 kelime olsun, ama gelgelelim senin yazn senin
iin 4700 kelime olmal, ya da sadece 300 kelime. Karikatr dnyamzn
gzide aabeylerinden birinin de dedirttii gibi hastasym ortamlarn.
Kathy Ackeri konu edindiimiz bir radyo programnda aa yukar unlar
sylemitim: bu arada atlanmamas gereken iki nokta ise air Charles
Olson Black Mountain- ve Gertrude Steinn Acker zerinde varolan
etkisiydi. Ackerin hep dzyazsndan bahsedildi. Ama bu yazar da
artyordu. Benim nesirdeki gizli iir dediim eydi bu. Olsona borcu
vard ve Steina olan ilgisi bykt. iirle yaz arasnda kabul
edilmeyenlerin noktas bu. air Allen Ginsbergin Jack Kerouaca, tuhaf
ekilde Kerouacn da William S. Burroughsa syledii idi bu, air
olduklar. Metinlerin arasndaki baka, bakalam, dier iir! Direk
iir yazdnda ortada olmayan, etkisi bambaka, liriinin tad deiken
olan! Hervey Perr bizlere Jim Morrisonun Walt Whitman geleneinin bir
takipisi olduunu sylediinde bu anlamda ok nemli ve aklayc bir
bahis ortaya atm oluyor. 2.Dnya Sava sonras yaplanan yeni Amerikan
iirinin Blakeci yaznnn olay adam Ginsberg yaam boyunca yeni yazn
ve Amerikay yaplandrmak akyla birok airi ve yazar talandrmak
iin alp bob yazn ile r aan dostu Kerouacn tm eserlerini
uzun soluklu ve mkemmel iirler olarak nitelendirirken konumuza balk
olan ve bu yaznn yazlma sebebi William Burroughs tm bu aaa ve
tantanadan ok uzakta baka bir ktada idi. (Her anlamda). Ve Burroughsun
iirini fark edebilen ilk kii alkoln derinliklerinde kaybolup giden ve
oktan tm bu popler oyundan vazgemi olan bir gsteri toplumu kart
mnzevi Kerouac olur. William S. Burroughsun iiriyle ilgili ilk
farkndalm plak len kitabnn o dnemki yeni edisyonunu
hazrlarken yaam ve daha sonra yazdm bir makalede bunu junk poetik
junk poetry olarak isimlendirmitim. Ki ayn dnemde zerinde
durduumuz porno politik ismini verdiimiz sitasyonist enternasyonal
bazl kavram ile bu tanmm arasnda ilgi kurmu ve almalar yapmtk.
Lakin o dnem imdi yazdm metni yazmak nasip olmamt, imdi ise
Yokedici buna net olarak sebep oldu. WSBun dzyazya gmlm olan
iiri tpk Junky romannda mkemmel ekilde detaylandrd, junk ve onun
organizmada organlamas gibidir, junk iir beden ise metindir.
Gel ve otuzbir ek 1929
kk ocuk yapt bunu.
at kat odalarnn kokusu kf kokan bir karanlk
merdivenlerden aa kara bir kpek iniyor
bir an iin Kanada ordusu grlyor
kar frtnas uulduyor gkkua lm maskesi
k dular ranzalar botu.
satlk arsalar serin akam gkyz
uaktayken ne olduunu anladm
bir kurukafa onun ad
50

bir ey sylyor dudaklar atlam

pencerenin nnde duruyor unutma beni iekleri
souk kahvenin musallat olduu bir oda yaz insanlar
kk kartpostal kasabas hayaletimsi gen yz
iskelede rpnan sar levrek
yosunlarn zerinde sidik kokusu
ve karnzda Karl Joe yz seiriyor
onun Kara ihtiyac var
kirli arka merdivenlerde sessiz kar gizli kar
pansiyon kaplarnn altndan eserek ieri giriyor
arka bahelerin ve kl ukurlarnn stn kaplyor
Gel ve otuzbir ek 1929
Ar bir yaz kokusu uzakta
kk ocuk ok az ey yapt
atlam dudaklar yosunlarn zerinde sar sidik
nefesinde karamelli kek kokusu
duvarlarnda gemi manzaralar olan oda
bo odada tozlanm bir deniz kabuu
Cambridgede bir veranda
Doktor Benway sarholukla
on santimlik kesie be santimlik bir kesik daha ekliyor
neteriyle tek bir hamlede
ve Limon ocuk gibi duruyor orada.
(Yokedici William S. Burroughs
Ayrnt Yaynlar, 2012 stanbul eviri: Ahmet Ergen)
Yokedicideki lirik bloklarn yazarn ok az kitabnda ve ender olarak
grrsnz, buradan benim WSBun ana 3 iir ekli var dediim yere
varabiliriz, yukarda rneini de grdnz blok lirikler, -ki bunlar net
olarak aralarnda anlam tml olanlar ve olmayanlar olarak ikiye
ayrlr- btnden kopuk gvdesi olmayan tmceler ya da kelime tmceler ki
bunlarda anlam tml tayan ve tamayanlar olarak 2 mevcuttur-, dieri
ise cut-up ve trevleri liriklerin oulsamalar. Lirikdzyazya ok
yatkndr Burroughs, karmakark ve takip edilmesi g metin kurgusu
iinde anszn size: pencerenin kenarna yrd ve babasnn onun
ardndan duyduu znty hissederek dar bakt aralarndaki uzamn
souk boluu aralarndaki o infilak etmi yldz darda leden
sonra gneinin vurduu bahe diyerek seslenebilir de ya da
endiimden buraya yazamayacam ki belki almayanlara vesile olur da
kitab alrlar Yokedicinin 41 sayfasndaki o mthi lirik dzyaz btn
ki neredeyse sayfann tamam-. Peki ya hi kimsenin dikkatini ekti mi
bilmiyorum-, yazmn banda iki portreden oluan bir fotoraf mevcut,
evet onlardan biri bu metnin gbei olan W.S.B, dieri ise byk air J. G
Ballard. Pekiyi ne ii var Balllardn burada, aslnda ok ii var,
zerine tez dahi yazlabilir bu ok iin. Ballardn Burroughsa
Burroughsun da Ballarda nsz yazmasn dnsenize?Tanrnn rzgarlar
lyordu. Bugn yabanclarn kald blgeler terk edilmi durumda. Yzme
havuzlar pis yamur suyuyla doluSivrisinekler, bataklk kokular, dev
tyl tarantulalar ve zehirli ylanlar geri dnd Hava kararyor ve ben
pencerenin kenarnda durmu New York klarna bakyorum. Bu ehir de
lecek William Burroughs tm deneyci ve kar edebiyatnn yannda 51

Trkiyedeki beat safsatasn ve yapclarn pe attnz farz

ediyorum artk- byk bir bilim kurgu yazar elbette ki, ve kendi adma
onun bilimkurgu anlayyla Ballardn bilim kurguya getirdii edebi
mkemmellik ayn paralellikte kesinlikle. Bu bir yandan Ballardn
metinlerinin lirik yapsn dier yandan da Burroughsun metinlerine
sktrd ya da ak ak yazd bilim kurgu temasn birbirine
balyor doal olarak. Ballard, uzun zaman nce popler kltre absorbe
edilen genel bilincin/farkndaln bir paras olarak SFyi ortaya
koyduu iin Borroughsa hayrandr. Kitaplar, tabulardan ve kaosun
gereki sunumlarndan korkmayan ada insan beynini yanstan ge 20.yy
kurgusuna rnek olarak verilir. Ballardn sesi/tarz/tonu
reticidir/didaktiktir, okuyucularn ok otoriter bir tarzda eitir
Hatta onun daha nceki daha byk sihri/cazibesi srrealizmdir, grsel
sanat fakat ayn zamanda iir. Okuyucularna bu estetii/gzellik ilmini
SFye katmalarn iddetle tavsiye eder. Srrealizmin grntleri i
dnyann ikonografisidir. nl erken dnem yazs Bilinaltnn
Geliini bu cmle ile aar. En iteki ve bilinalt duygularmzn
ilgisini ekme yeteneinden dolay srrealizme hayran olarak ve onun
ruhun manzaras/tabiat, yabanc ve tandn kolaj ve iddetli etkinin
tm tekniklerini savunarak/koruyarak, dolayl yoldan edebiyatn ne gibi
olmas gerektiini nerir.
Bcek ilalayc airimiz kitabn elbette enfes bir iirler sonlandrr,
Souk Kayp Misketler iiriyle, kitab alr okursanz 167.sayfadaki bu
kitap finalini de zaten okuyacaksnzdr, okudunuz ya da. Kolaj iire
mthi ak olan Burrougsh metni yukarda da sylediim gibi daha ar ve
junka dayal poetik yapsyla ilk ilgimi ektiinde kendi kurgum fakat
yazarn kelimeleriyle unu sylemitim: afak denli sessiz
eroin.Kainatta sadece bazlarmzn iselletirebilecei bir iir vardr
belki de.
airin eitli tekniklerle yazm olduu ve iir kitabnda er alan
iirlerini de ieren tm iirlerine buradan ulaabilirsiniz:
Cut-Up Poems from Minutes to Go (1960)
Dead Whistle Stop Already End (Floating Bear 24, 1962)
Spain & 42 St. (Floating Bear 24, 1962)
Where Flesh Circulates (Floating Bear 24, 1962)
Cold Lost Marbles (1972)
Fear and the Monkey (Pearl 6, 1978)
Pistol Poem 2 (A William Burroughs Birthday Book, 1994)
Pistol Poem 3 (A William Burroughs Birthday Book, 1994)

52

Gelecek Say;
nternet ve Sosyal Medya Karalamalar
Ulvi Yaman

52