Professional Documents
Culture Documents
Cơ Chế Phân Tử Của Quá Trình Tái Bản DNA
Cơ Chế Phân Tử Của Quá Trình Tái Bản DNA
to u 3OH t do.
Nguyn liu tng hp DNA l cc desoxynucleosid 5-triphosphate (dNTPs): dATP, dGTP,
dCTP v TTP.
Mch khun lun c c theo chiu 3-5 trong khi mch mi c tng hp theo
Trn thc t, s tng hp c hai mch theo cng hng v mch khun chm c un
vng quay 180o ti chc ba ti bn, tr nn cng hng vi mch khun ti.
Mi RNA
Mch ti v tt c nhng on Okazaki ca mch chm ch c th c tng hp bng
cch ko di mt mi bt cp sn trn mch khun. Mi l mt on RNA ngn, c
tng hp bi mt phc hp protein gi l primosome bao gm nhiu protein v mt enzyme
c tn l primase. V d, E. coli, phc hp primosome bao gm cc Dna B helicase (tch
ri hai mch n) v DNA primase (tng hp mi RNA t khun DNA).
Cc mi RNA ny sau s b phn hy bi RNase v c thay bng trnh t DNA nh
vo hot ng ca DNA polymerase. Enzyme ligase s ni lin cc on DNA li vi nhau.
C ch dng mi l RNA thay v DNA dng nh lin quan n tnh chnh xc cao trong ti
bn DNA v hot tnh sa sai ca cc DNA polymerase.
Ti bn DNA prokaryote
Cc nghin cu v ti bn DNA c tin hnh da trn cc h thng th nghim in vitro.
theo di ti bn DNA, ngi ta dng thymidine H3phng x. Qu trnh ti bn xut pht t
im khi u v lan ra hai pha. Khi quan st DNA vng trn ang ti bn, ta thy dng
DNA hnh con mt (eye replication). Hai chc ba ti bn lan dn, cui cng to thnh hai
phn t DNA lai, trong c mt mch mang du phng x T-H 3. C trng hp, s ti bn
ch xy ra v mt pha.
Giai on khi u
Tho xon phn t DNA
M hnh phn t ca DNA vng vi khun hay virus cho ta mt khi nim chung v
cc cu hnh c th c ca mt phn t DNA. Dng th nht l siu xon. Dng th
hai c cu trc li hn, thng l do b t mt ch trn mt trong hai mch ca phn
t DNA. Dng th ba tng ng vi cu trc thng do s ct t trn c hai mch
trong phn t DNA. Trong , dng siu xon l dng c bn v cu trc v chc
nng.
Giai on ko di
Tng hp mi RNA
Ti bn DNA eukaryote
S ti bn eukaryote vn cn nhng iu cha tng tn nhng cc d liu thu c cho
thy h thng ny kh gn vi h thng ti bn prokaryote. Khc bit ch yu l cc loi
DNA polymerase tham gia vo qu trnh.
Okazaki ca mch chm. Polymerase ny tip tc ko di DNA nhng nhanh chng b thay bi
polymerase trn mch ti v polymerase trn mch chm. Polymerase khng c hot tnh
exenuclease.
Polymerase : C chc nng ging DNA polymerase I prokaryote, ngha l tng hp i
km vi sa sai v hon chnh mch mi sau khi mi RNA c loi b.
Mt trong nhng tnh cht cn bn ca DNA l kh nng t sao chp (replication) hay l t
nhn i (self duplication). Ngha l t mt phn t DNA m sao chp to ra hai phn t
DNA con ging y nh phn t DNA m ban u.
S ti bn DNA l mt trong nhng tnh cht quan trng, nh m thng tin di truyn c
truyn t th h ny sang th h khc.
Sau khi xy dng m hnh cu trc ca phn t DNA, Watson v Crick thy rng, nu hai
si DNA tch ri ra th mt si s lm khun tng hp mt si mi v do cc baz nit
lun c xu hng bt cp vi nhau (A vi T v G vi C). Theo d on ca Watson v
Crick, qu trnh tng hp DNA c th tm tt nh sau
- u tin lin kt hydr s b t ra to hai mch n lm khun.
- Cc baz nit mi s bt cp b sung vi cc baz nit trn si lm khun theo qui tc A
i din vi T v G i din vi C.
- Kt thc qu trnh sao m, t mt si DNA xon kp m s to hai si xon kp con. Mi
si xon kp con c mt si mi tng hp v mt si s lm khun.
Ngay sau khi m hnh c nu ra, nhiu th nghim chng minh c tin hnh xc
nhn d on.
M hnh
th nghim ca Meselson-Stah
Th nghim trn l mt bng chng chng minh gi thuyt ca Watson v Crick l ng.
Qu trnh tng hp DNA phi thc hin theo khun, hai mch ban u c tch ra, mi ci
lm khun tng hp mch mi. Kt qu l, mi phn t con u mang mt mch c v
mt mch mi. Kiu sao m nh vy gi l sao m bn bo tn (semi-conservative).
Qu trnh sao m
Cc enzyme v protein c hiu tham gia sao m
y l mt qu trnh phc tp, thc hin sao m cn thit phi c mt ca cc enzyme,
cc protein c hiu v cc iu kin cn thit sau y:
- Lin kt hydro gia 2 mch b sung ca si DNA m phi b ph v v tch ri tng bc
lm 2 mch lm khun.
- Phi c on mi (primer), tc on RNA mch n ngn bt cp vi mch n DNA
khun t v tr bt u ca mi on sao chp.
- C 4 loi nucleotide dng triphosphat (dATP, dTTP, dGTP, dCTP) bt cp b sung
vi cc nucleotide mch khun.
- Mch mi c tng hp theo hng 5P 3OH.
- Mi bc c iu khin bi enzyme c hiu v c thc hin mt cch nhanh chng,
chnh xc.
- C mt ca ion Mg+2 lm cofactor ca enzyme.
- Trong qu trnh sao chp, ngoi cc enzyme c hiu cn c cc protein c hiu.
Cc enzyme v protein c hiu tham gia sao chp gm c
- Enzyme topoisomerase, lm nhim v tho xon v hai pha trn si DNA kp
- Enzyme helicase, s dng nng lng ATP lm t lin kt hydr gia cc baz nit
ca hai mch khun.
- DNA-polymerase I, -II, -III lm nhim v tng hp si mi v sa sai.
- RNA-polymerase, lm nhim v tng hp on mi.
- Enzyme primase, lm nhim v gn mi.
- Enzyme ligase, lm nhim v ni hai nucleotide ng cnh nhau bng lin kt
phosphodiester to mch polynucleotide.
- Enzyme ribonuclease (RNase) lm nhim v ct b mi sau khi tng hp xong mch mi.
Qu trnh sao m
Nhn bit im khi s v tho xon DNA
Qu trnh sao m c nghin cu kh k t bo vi khun E.Coli. S sao m bt u khi
protein B c hiu nhn bit im khi s sao m (replication origine) v gn vo trnh t
c hiu . Tip theo, enzyme topoisomerase thc hin tho xon phn t DNA t im
khi s.
Enzyme helicase s dng nng lng ATP ct t cc lin kt hydro gia cc baz bt cp
ca hai mch phn t, tch hai mch to thnh chc ba hnh ch Y, gi l chc ba sao
m (replication fork). C nhiu loi enzyme helicase: c loi gn trn mch, di chuyn v ct
lin kt hydro theo chiu t u 3' n u 5'; c loi gn ln mch, di chuyn v ct lin kt
hydro theo chiu 5' 3'. Sau khi tch ri, hai mch n s c protein lm cng mch
SSB gi khng cho chp li, lm cho trng thi m xon c bn vng. Mi phn t
protein SSB bm vo 8 nucleotide trn mch n, mi chc ba sao m c khong 250 phn
t protein SSB hot ng. Mch khun c s dng n u, cc phn t protein SSB s
c gii phng n .
Tng hp mi
S
biu din cch sao chp gin on v lin tc trn 2 si DNA khun
Trn mch khun c chiu t u 5'3', vic tng hp mch mi phc tp hn, do qui lut
tng hp si DNA mi b sung lun thc hin theo chiu t u 5'3'. Mch mi b sung
cho mch khun ny c tng hp di dng tng on ngn gi l okazaki. Mi mt
okazaki c mt on mi. vi khun, di mt okazaki khong 1.000 n 2.000
nucleotide, cn t bo eucaryote, s lng nucleotide trong mt okazaki ngn hn so vi
vi khun. Hng di chuyn tng hp si mi ca DNA-polymerase III ngc vi
hng tho xon ca phn t DNA m.
Si con th hai ny c tng hp mt cch chm hn nn thng gi l mch chm hay
mch sau (lagging strand). Cc on RNA mi sau s b enzyme ribonuclease phn hu.
Cc l trng xut hin sau khi cc on mi mt i s c lp y nh hot ng ca
S tng
hp DNA dng vng vi khun
DNA ca t bo procaryote thng c dng xon kp hnh trn. Qu trnh tng hp cng
c thc hin t mt im khi u (replication origine) gi l im xut pht v trin khai
ra c hai pha chc ba sao m v lan dn v hai pha, cui cng to ra hai phn t DNA lai.
C trng hp s tng hp ch xy ra v mt pha ca im khi u. Khi DNA dng vng
trn ang sao chp, quan st thy c dng hnh con mt (eye replication).
Mt n v sao m thng nht (t mt im xut pht) gi l replicon.
B gen ca cc sinh vt procaryote ch c mt replicon. Tc tng hp DNA ca E. Coli c
th t 50.000 nucleotide/pht, chu k sao m ko di khong 20 pht
Sa
o m theo kiu hnh trn xoay
Ngoi kiu sao m c dng hnh con mt nh trn, mt s vi khun v virus cn c kiu
tng hp khc gi l sao m hnh trn xoay. Qu trnh tng hp bt u bng s ct lin kt
phosphodiester ti mt im xc nh trn mt si DNA trn kp to ra hai u mt, mt u
kt thc bng nhm 3'OH v u kia l u 5'phosphat. S tng hp mt mch mi mt
cch lin tc bng cch ko di mch t u 3'OH ng thi dch chuyn theo dng xoay
Sao m t bo eucaryote
t bo eucaryote c nhiu nhim sc th, a dng, mi nhim sc th l mt phn t DNA
nm lin kt vi protein, nn qu trnh sao m phc tp. Nhiu im sao m xy ra ng
thi, hay ni cch khc l trong cng mt thi im c nhiu n v sao m (replicon). V d
nh nm men bnh m S. Cerevisiae c 500 replicon.
Sao m t bo eucaryote
- Gn thm nhm CH3 , C2H5: Khi gn thm nhm ankyl s lm thay i tnh cht ca
cc baz nit dn n bt cp sai.
2O
2
+ 2H+ H
2
O
2
+O
2
H
2
O
2
cng thp.