1ebaluaziorakoak 5 Ingurune Hasierakoa

5
LEHEN
HEZKUNTZA
EBALUAZIORAKO BALIABIDEAK
Ingurunearen
Ezaguera
Aurkezpena................................................................. 3
Hasierako ebaluaziorako baliabideak......................... 5
Aldizkako ebaluazioetarako baliabideak..................... 39
- Unitate bakoitzeko ebaluaziorako baliabideak......... 40
- Hiruhileko bakoitzeko ebaluaziorako baliabideak..... 100
Amaierako ebaluaziorako baliabideak........................ 112
Ingurunearen Ezaguera 5 Ebaluaziorako baliabideak

Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educacin, S. L.ren
Lehen Hezkuntzako Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta
Jos Toms Henaoren zuzendaritzapean sortu, taxutu
eta gauzaturiko talde-lana da.
Irudiak: Jorge Salas, Paul Coulbois, Carlos Fernndez, Carles Salom, Jos Santos eta Bartolom Segu
Hizkuntza-egokitzapena: Miren Aburuza
Edizioa: Ainhoa Basterretxea eta Mar Garca
2009 by Zubia Editoriala, S. L / Santillana Educacin, S. L.

Legizamon Poligonoa
Gipuzkoa kalea, 31
48450 Etxebarri (Bizkaia)
PRINTED IN SPAIN
Inprimatzailea:
EK: 132988
Lege-gordailua
Lan hau egile-eskubideei buruzko legeek babestuta dago eta ZubiaSantillanari dagokio haren jabetza intelektuala. Legezko erabiltzaileei
ikasgelan erabiltzeko fotokopiak egitea bakarrik zaie zilegi. Debekatuta
dago baimendutakoez bestera erabiltzea, batez ere merkataritzahelburuekin erabiltzen bada.
2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.
Aurkezpena
Irakasleei beren lanean laguntzeko, baliabide hauek eskaintzen ditugu liburuki
honetan:
1. Hasierako ebaluaziorako baliabideak. Atal honetan, hainbat baliabide ematen
ditugu, ikasturteko lehenengo asteetan irakasleek jakin dezaten zer egoeratan
abiatzen diren ikasleak. Atal honen barruan sartuta daude:
Ebaluazio-irizpideak. Lehen Hezkuntzako bosgarren mailan hastean
ikasleek eduki behar duten mailaren adierazleak dira. Ebaluazio osoa
egiteko, irizpideak zortzi ataletan sailkatuta daude: Giza gorputza eta
osasuna, Izaki bizidunak, Ingurune fisikoa eta haren zaintza, Materia eta
energia, Makinak, Biztanleria eta ekonomia, Denbora- eta espazio-nozioak
eta Historia.
Ariketetarako iradokizunak. Behaketa zuzenaren bidez, ikasleen
abiapuntua balioesten laguntzen diete proposamen hauek irakasleei. Ariketa
horiek banaka egin daitezke, taldeka edo gela osoan. Ebaluazio-irizpideekin
lotuta aurkeztu ditugu.
Proba idatziak. Banakako ebaluaziorako fitxa fotokopiagarriak. Aurretik
aipatutako ebaluazio-irizpideetan ikasleak zer egoeratan dauden jakiteko
aukera ematen dute. Bi orrialdeko proba bana dago zortzi ataletarako, eduki
guztiak sartzeko eta hasierako ebaluazioa prozesu gisa egiteko eta ez une
jakin batean bakarrik egiteko.
Erregistro pertsonaleko formularioa. Orri fotokopiagarri hau erabil daiteke
ikasle bakoitzaren emaitza idatziz jasotzeko.
Erantzunak. Proba idatzien erantzunak.
2. Unitateak ebaluatzeko baliabideak. Atal honetan ageri diren baliabideei esker,

ikasleen jarraipena egin daiteke ikasturte osoan zehar. Unitate bakoitzean,
elementu hauek daude:
Kontrola. Bi orrialdeko fitxa da, eta hainbat motatako hamar ariketa ditu,
unitatea berrikusteko.
Testa. Orrialde bateko fitxa da, eta hamar galdera eta hainbat aukera ditu,
ebaluazio azkarra egiteko. Mota horretako probak nolakoak diren kontuan
hartuta, kontzeptu-eduki garrantzitsuenei buruzkoak dira galderak. Gainera,
beste mota batzuetako ebaluazio-probak egiten ohitu nahi ditugu ikasleak.
Ebaluazio-irizpideak. Aurreko probetako
ebaluazio-irizpideak, banan-banan aipatuta.
ariketekin
zerikusia
duten
Erantzunak. Kontrol-fitxen eta test-fitxen erantzunak.

3. Hiruhileko bakoitzeko ebaluazioak. Atal honetan, hainbat proba ageri dira,
hiruhileko bakoitzaren amaieran ikasleak ebaluatzeko. Unitateen ebaluazioek
bezala, elementu hauek dituzte:
Hiruhileko bakoitzeko ebaluazioa. Hainbat motatako ariketak dituzten bi

orrialde. Hiruhilekoan ikasitako eduki garrantzitsuenetako batzuk ageri dira.
Testa. Galdera itxiak eta hainbat aukera dituen orrialde bat.
Erantzunak. Hiruhileko bakoitzerako proposatutako proben erantzunekin
amaitzen da atal hau.
4. Amaierako ebaluazioa. Ikasturtearen amaieran proba orokorra egin nahi duten

irakasleentzat, bi fitxa sartu ditugu: batean hainbat motatako ariketak ageri dira,
eta bestean testa, dagozkien erantzunekin.
Hasierako ebaluaziorako
baliabideak
Hasierako ebaluaziorako irizpideak eta iradokizunak.
Proba idatziak:
1. Giza gorputza eta osasuna.
2. Izaki bizidunak.
3. Ingurune fisikoa eta haren zaintza.
4. Materia eta energia.
5. Makinak.
6. Biztanleria eta ekonomia.
7. Denbora- eta espazio-nozioak.
8. Historia.
Banakako erregistroa.
Ingurunearen Ezagueraren hasierako ebaluaziorako

irizpideak eta iradokizunak. Lehen Hezkuntzako 5. maila
Irizpideak
Proba
idatzietako
ariketak
Iradokizunak
Giza gorputza eta osasuna
Hezurren, giharren eta
giltzaduren funtzioak
azaltzen ditu.
Digestio- eta zirkulazio-
banan-banan gihar edo hezur baten izena

ozen esateko eskatzea. Hezurren eta giharren
izenak zer egoeratan entzun ohi diren
gogoraraztea; besteak beste, futbol-partidetan
kirolari batek min hartzean eta medikuaren
kontsultara joatean.
2, 5
Gizaki baten profila marraztea arbelean.
2, 5
Digestio- eta zirkulazio-aparatuetako eta

arnas aparatuko organoak aipatzea.
Ikasle batzuei banan-banan deitzea eta organo
horiek dagokien tokian marrazteko eskatzea.
Plastilina erabiliz, digestio- eta zirkulazioaparatuen eta arnas aparatuaren eredu bat
egiteko eskatzea. Kolore bat erabili behar dute
organo bakoitzerako, ondo bereizteko.
aparatuetako eta
arnas aparatuko organoak
zein diren badaki.
Badaki zein tokitan dauden

gorputz barruko zenbait
organo.
Eskema anatomikoak
Biribil bat osatzea, eta ikasle guztiei
interpretatzen ditu.
Harreman-funtzioan
zentzumen-organoek
nola esku hartzen duten
azaltzen du.
Badaki nolakoa den dieta
osasungarria, eta jabetzen da

dietak garrantzi handia duela
osasunean.
Badaki zer diren ohitura

osasungarriak.
Arbelean zirkulu bat marraztea eta ikasleei

galdetzea nork marraz dezakeen begi bat
zirkuluaren barruan. Beste ikasle bati garuna
marrazteko eskatzea, eta beste ikasle bati nola
ikus dezakegun azaltzeko eskatzea.
Ariketa bera egin daiteke belarria eta entzunbidea
marraztuta.
Txartel batzuk egiteko eskatzea ikasleei. Hau
idatzi behar dute txarteletan: gantzak,
karbohidratoak, proteinak, bitaminak, mineralak
eta zuntza. Hainbat elikagai aipatzea, eta, ahal
izanez gero, argazki edo irudiren bat erakustea
ikasleei. Elikagai bakoitza erakustean, zer
mantenugai dituen adierazi beharko dute,
txartelen bidez. Esaterako: fruitu bat erakutsiz
gero, bitaminen txartela altxatu beharko dute.
Batzuetan txartel bat baino gehiago altxa
dezaketela gogorarazi behar diegu.
Irizpideak
Proba
idatzietako
ariketak
Iradokizunak
Elikagai taldeen horma-irudi bat egin dezatela

eskatzea. Aurretik, supermerkatuetako
publizitate-liburuxkak edo elikagaien irudiak
ageri diren beste hainbat material ekarri beharko
dute etxetik. Lan-taldeak antola ditzakegu,
eta kartoi mehe bat eman diezaiokegu
lan-talde bakoitzari.
Menuak proposatzea, eta menu bakoitzean
zer aldatuko luketen galdetzea, menua
osasungarriagoa izateko.
Badu pertsonen
hazkunde-etapen berri,
eta badaki zer ezaugarri
dituen etapa bakoitzak.
Hainbat deskribapen egiteko eskatzea ikasleei,

bizitzako etapak azaltzeko. Horretarako, inguruko
edo familiako lau pertsona aukeratu behar
dituzte: haur bat, nerabe bat, heldu bat eta
adineko bat. Labur-labur deskribatu behar ditu
pertsona horiek, eta desberdintasunak
nabarmendu behar ditu.
Izaki bizidunak
Badaki zein diren animalien
eta landareen bizi-funtzioak:

nutrizioa, harremana eta
ugalketa.
Badaki landareek zer zati

dituzten.
Izaki bizidunak sailkatzeko eskatzea, hainbat

irizpide kontuan hartuta; besteak beste, irizpide
hauek: elikagaiak lortzeko modua, kontsumitutako
elikagai motak...
Harreman-funtzioaren adibideak emateko
eskatzea ikasleei.
Esaterako: Nola egiten dute ihes animaliek
sutatik? Eta atzetik duten harrapari batengandik?
Zer egiten dugu abiadura handian datorkigun
auto batek ez harrapatzeko? Zer egiten dugu
zopa beroegia ez hartzeko eta ez erretzeko? Nola
gainditzen ditugu oztopoak, oinez gabiltzala?
Intsektu baten ugalketaren faseen marrazki bat
egiteko eskatzea ikasleei; hau da, intsektu batek
bestea estaltzen duenetik kumeak jaio arteko
faseen marrazki bat egiteko eskatzea.
Horretarako, entziklopediak, liburuak eta Internet
erabil ditzakete.
2, 3
Loreontzi bateko landare bat behatzea. Zurtoina,

hostoak, loreak... deskribatzeko eskatzea.
Loreontzitik lur pixka bat kenduz gero, sustraiak
erakutsi, eta zer diren ba al dakiten galde
diezaiekegu.
Irizpideak
Proba
idatzietako
ariketak
Iradokizunak
4, 5
Ikasleak taldeka banatzea, eta bakoitzari animalia
Animalia ornodunen talde

bakoitzaren ezaugarri
nagusiak aipatzen ditu.
Badaki zer berezitasun
4, 6, 7
dituzten hainbat ornogabe

taldek; besteak beste,
marmokek, harrek,
moluskuek eta artropodoek.
ornodunen eta ornogabeen talde baten izena

ematea. Talde bakoitzaren ordezkari bat egon
behar du. Ikasleei jakinaraziko diegu horma-irudi
bat egin behar dutela, egokitu zaien animalia
taldearen ezaugarriak deskribatzeko.
Ingurune fisikoa eta haren zaintza
Badaki nolakoak diren
1, 2
Eguzkia, Lurra eta Ilargia, eta

Lurraren errotazio- eta
translazio-higidurak eta
Ilargiaren translazio-higidura
deskribatzen ditu.
Badu uraren egoera-aldaketen
Arbelean, Lurra, Eguzkia eta Ilargia marraztu

behar dituzte. Marrazkiak erabil ditzakegu,
gai horri buruz zer dakiten ikusteko; besteak
beste, galdera hauek egin ditzakegu: Zer alde
dago Eguzkiaren eta Ilargiaren artean? Zergatik
ikusten ditugu izarrak gauez soilik? Zergatik
ikusten dugu Ilargia gauez? Zergatik egon ohi
dira urtaroak?...
3
berri.
Uraren zikloa deskribatzen du,
Ikasleei airearen ezaugarriei buruzko marrazkiak
dituen.
Eguraldia eta klima bereizten
egiteko eta ezaugarriak hainbat elementuren

bidez bereizteko eskatzea.
6
ditu.
Badaki zer diren harriak eta

mineralak.
Uraren zikloa arbelean marraztea, eta ikasleei

osatzeko eskatzea, zikloaren ordena adierazteko
geziak erabiliz. Egoera-aldaketak (itsasoko ura
lurruntzea, izotza urtzea, kondentsatzea)
koloretako gezien bidez bereizteko eska
diezaiekegu.
eta badaki fase bakoitzeko

uraren egoera- eta lekualdaketak azaltzen.
Badaki aireak zer ezaugarri
Ikasleei eskatzea binaka atera daitezela arbelera.
Ikasleei beren herriko eguraldia eta klima ozen

azaltzeko eskatzea. Galdera hauek egin
diezazkiekegu: Euri asko ala gutxi egiten du?
Zer motatako euria egiten du? Zer urtarotan
egiten du euri gehien?...
Ikasleei mineral bati buruzko lan bat egin

dezatela eskatzea. Gogorarazi hainbat gauza
adierazi behar dituztela: zertarako erabiltzen den,
nondik ateratzen den, naturan ugaria den ala ez,
zer itxura izan dezakeen... Informazioa biltzeko,
hainbat iturri erabiltzeko eska diezaiekegu.
Irizpideak
Badaki nola eratzen den
Proba
idatzietako
ariketak
8
lurzorua.
Badaki zer diren ekosistemak,
Ikasleei proposatzea begira diezaiotela

ikastetxetik gertu duten ekosistema bati, eta
azal dezatela zein izaki bizidun bizi diren
ekosistema horretan eta zer ingurune fisikotan
garatzen diren. Horrez gain, ekosistema hori
ezagutzen dutenetik zer aldaketa izan dituen
azal dezakete.
10
mendiko, ordokietako eta

kostaldeko paisaiek.
Badaki zer diren ibaiak, bai eta
Zenbait galdera egitea, gai horri buruz

ikasleek zer dakiten ikusteko. Esate
baterako:
Zer osagai ditu lurzoruak?
Lurzoruko zein geruzatan jaiotzen dira
landareen sustraiak?
Zer desberdintasun dago lurzoru
emankorraren eta lurzoru lehorraren artean?
Zerk eragiten du higadura?...
bai eta zer harreman dauden

ekosistemen artean ere.
Badaki zer ezaugarri dituzten
Iradokizunak
10
Ikasleen autonomia-erkidegoko mapa fisiko baten

fotokopia bat ematea, erkidegoko erliebearen
osagai nagusiak aurkitzeko, markatzeko eta ozen
azaltzeko.
zer zati dituzten ere.
Badaki zer ezaugarri dituen
11
bere autonomia-erkidegoko
erliebeak.
Materia eta energia
Badaki zer den materia eta zer
propietate dituen.
Badaki nola aldatzen den
materia.
Badaki zer diren materialak

eta zer propietate dituzten.
10
Gela hiru taldetan banatzea. Talde bakoitzak

proiektu bat egingo du: materia eta materiaren
propietateak, materiaren aldaketak eta egoeraaldaketak. Collage irudimentsu bat egiteko eska
diezaiekegu ikasleei; hau da, egokitutako gaia
marrazkien, argazkien, ebakinen eta objektu
zatien bidez adierazteko. Talde bakoitzak bere
collagea aurkeztuko die gainerako ikasleei, eta
collagean zer ikusten duten azaldu beharko dute
haiek.
Hainbat paisaiaren argazkiak eramatea gelara,
eta arretaz begiratzeko eskatzea ikasleei.
Objektuak eta substantziak aipatu beharko
dituzte, eta zer egoeratan dauden esan
beharko dute.
Irizpideak
Proba
idatzietako
ariketak
Iradokizunak
Jolas txiki bat egitea ikasleekin, erritmo bati

jarraituz. Gelako objektuak eta objektu horiek
egiteko erabilitako materialak txandaka aipatzeko
eska diezaiekegu, eta gelako kide guztiek txalo
bidez ezar dezakegu jolasaren erritmoa.
Badaki zer indarren eraginez
mugitzen edo deformatzen

diren objektuak.
Badaki zer den energia eta zer
zer indarrek eragiten duten ikusteko eta,

horrela, ikasleek hainbat indar mota azaltzeko.
Esate baterako, klera bat erortzen utz dezakegu,
eta zergatik erori den galde diezaiekegu
ikasleei.
Baloia paretaraino pirritan eramatea eta
paretan errebote egitea. Ondoren, ikasleei
galdetzea egoera horretan zer indarrek eragin
duten: baloiari mugitzen hasteko eragindako
indarra; baloiaren eta lurraren arteko
marruskadura-indarra; paretaren indarra,
kontrako noranzkoan bidali baitu baloia; eta,
azkenik, marruskadura-indarra.
5
energia mota dauden.
Badu hainbat energia-
eraldaketaren berri.
Energia-iturriak izendatzen
ditu.
Badaki gorputzek zer
argiz osatuta dagoela

azaltzen du.
Energia zer den eta zer ez den galdetzea

ikasleei; esate baterako: Gasolina energia
al da? Argi-izpi bat energia al da? Eta
korronte elektrikoa? Energia al da erradiadoretik
ateratzen den beroa? Eta lasterketetako auto
bat?...
Energia moten adibideak jartzeko eskatzea
ikasleei.
Arbelean hainbat energia-iturriren izenak idaztea.
Ondoren, ikasleek sailkatu egin beharko dituzte;
hau da, energia-iturri berriztagarriak edo
berriztaezinak diren esan beharko dute.
Hainbat aparaturen izenak aipatzea, ikasleek
zer energia-eraldaketa gerta daitezkeen
adierazteko. Esate baterako, haizagailuetan,
energia elektrikoa energia mekaniko
bihurtzen da.
Ikasleei eskatzea gelan ikusitako objektu
gardenen, zeharrargien eta opakuen izenak

esateko.
Gelako koloretako objektuak erabiltzea,
argiaren zein kolore xurgatzen duten eta
zein kolore islatzen duten galdetzeko
ikasleei.
jokabide duten argiaren

aurrean.
Argi zuria kolore guztietako
Hainbat egoera proposatzea, egoera horietan
11
Irizpideak
Proba
idatzietako
ariketak
Iradokizunak
Newtonen diskoa deritzona egiteko eskatzea

ikasleei. Hain zuzen ere, disko horren bidez froga
daiteke argi zuria kolore guztietako argiz osatutako
argia dela.
Kartoi mehearen zati bat, koloretako pinturak eta
arkatz bat beharko dute. Kartoi mehean hamar
zentimetroko diametroko zirkulu bat marrazteko
eskatuko diegu ikasleei. Ondoren, zazpi zati edo
gaztatxo berdinetan zatitu behar dute. Zati
bakoitza ortzadarreko kolore bat erabiliz margotu
behar dute. Margotutako zirkuluaren erdian arkatz
bat sartzeko eta eguzkitako baten modura
birarazteko eskatuko diegu ikasleei. Horrela, zazpi
koloreek batera kolore zuria osatzen dutela
egiaztatuko dute.
Makinak
Badaki zer diren makinak,
1, 2, 3
badu inguruko makinen berri

eta badaki zertarako balio
duten.
Badu makina bakun batzuen
4, 5, 8
berri.
Badaki makina konposatuek
6, 7, 8
Makina batzuek nola funtzionatzen duten

galdetzea ikasleei eta haien azalpenak osatzea;
esate baterako:
Hegazkin bat: motor batez osatutako makina
bat da. Motorrak aurreraka bultzatzen du.
Haizea azkar ibiltzen da hegoen gainean.
Aldi berean, indar batek goraka bultzatzen ditu
hegoak, eta hegazkina aireratu egiten da.
hainbat osagai
dituztela.
Biztanleria eta ekonomia
Herriak, probintziak,
autonomia-erkidegoak eta hiri

autonomoak, eta estatua
bereizten ditu.
Jaiotza-tasa eta heriotza-tasa

bereizten ditu, bai eta
emigrazioa eta immigrazioa
ere.
12
Zenbait esaldi proposatzea ikasleei, eta zuzenak

edo okerrak diren erantzuteko eskatzea. Esate
baterako:
Probintzia herri bat da, eta udal batek
gobernatzen du.
Autonomia-erkidego bat 17 probintziaz osatuta
dago
2, 3
Orrietan, biztanleriarekin zerikusia duten

kontzeptuak idaztea (adibidez, etorkina, jaiotzatasa, berezko hazkundea), tolestea eta poltsa
batean sartzea. Ikasleek paper bat hartuko dute
banan-banan, irakurri eta kontzeptua definitzen
saiatuko dira. Gainerako ikasleek zertaz ari den
asmatu beharko dute.
Irizpideak
Proba
idatzietako
ariketak
Lehen, bigarren eta
4, 5
hirugarren sektoreetako
ekonomia-jarduera nagusiak
zein diren badaki.
Herriko, autonomia-erkidegoko
Iradokizunak
Aitak eta amak zer lanbide duten azaltzeko

eskatzea ikasleei. Lanbide horiek sailkatu egin
beharko dituzte, eta naturarekin, industriarekin
eta zerbitzu-sektorearekin zerikusia duten azaldu
beharko dute.
Hainbat lanbideren argazkiak gelara eramatea,
eta ikasleei eskatzea argazkiei begiratzeko,
jarduera deskribatzeko eta zer sektoretakoa
den azaltzeko.
6, 7
eta estatuko
gobernu-erakundeak
zein diren badaki.
Gela hainbat taldetan banatzea, eta

talde bakoitzari ikerketa-lan bat egiteko
eskatzea, bere herriko eta autonomia-erkidegoko
erakundeak, funtzioak eta kideak zein diren
azaltzeko.
Denbora- eta espazio-nozioak
Espazio-nozioak eta puntu
kardinalen erreferentziak
erabiltzen ditu, ingurunean
kokatzeko eta objektuak non
dauden jakiteko eta
deskribatzeko.
Eskala grafikoko planoak eta
Gelara mapa bat, plano bat edo krokis bat

eramatea, eta galderak egitea, ikasleek hainbat
toki aurkitzeko.
2, 3
mapak interpretatzen ditu.
Denbora neurtzeko hainbat
4, 5, 6
unitate (hamarkada,
mendea) erabiltzen ditu, bai
eta ondorengotza, ordena eta
aldiberekotasun nozioak ere.
Denbora-kontzeptuekin zerikusia duten

galderak egitea, ikasleek koadernoan
erantzuteko. Esate baterako: Zer da hamarkada?
Zer izen du 100 urteko denbora-tarteak?...
Ondoren, ikasleek elkarri pasatuko diote
koadernoa, eta erantzunak zuzenduko dizkiote
elkarri.
Historia
Badaki nola aldatu diren

eguneroko bizitzako objektuak,
denboraren poderioz.
Antzinako eta gaur egungo objektuen erakusketa

bat antolatzea gelan. Ikasleek argazkiak, postatxartelak, jostailuak, jantziak, txanponak,
liburuak... bildu beharko dituzte. Objektu
bakoitzaren azpian, zer objektu den eta zertarako
balio duen idatzi beharko dute.
13
Irizpideak
Badaki zein diren eta nola
Proba
idatzietako
ariketak
Iradokizunak
Testu baten bidez, historia pertsonala zer den eta
erabiltzen diren historia

pertsonalaren iturriak.
Historiako aldi nagusi batzuk
nola gogora dezakegun azaltzeko eska

diezaiekegu ikasleei.
3
zein diren badaki.
Historiako aldiak bereizten
4, 5
badaki, garai bakoitzeko

eraikinak eta garraiobideak
kontuan hartuta.
Badu bere autonomiaerkidegoaren historiako

gertaera eta pertsona
nagusien berri.
14
Gela taldeka banatzea eta gizakiak duela

2.000 urte, duela 1.000 urte, duela 500 urte
eta duela 200 urte nola bizi ziren adieraztea,
horma-irudien bidez.
Ikasleei taldeka beren autonomia-erkidegoko

historiaren gida bat egiteko eskatzea. Gidan,
marrazkiak, argazkiak eta testuak sartu beharko
dituzte, hiriaren edo erkidegoaren bilakaera
historikoa azaltzeko.
Hasierako
ebaluazioa

Izena
Data
1. Idatzi zer hitzi dagokion definizio bakoitza.
Eskeletoa osatzen duten organo zurrun eta gogorrak.
Hezurrak elkartzen diren tokia.
Hezurretara lotutako organo malguak. Hezurrak

mugiarazten dituzte.
2. Zer gorputz zati ageri dira? Osatu marrazkia.
Margotu digestio-aparatuko organoak.

3. Begiratu marrazkiei eta azaldu zer funtzio duen garunak ikusmenean.
4. Idatzi esaldi bat, hitz hauek erabiliz.

higienea
atsedena
kirola
jarrera egokia
elikadura
15
5. Idatzi Z, zuzena bada; O, berriz, okerra bada.

Arnas aparatuaren bidez, odola gorputz osoan zehar ibiltzen da.
Odola odol-hodietan zehar ibiltzen da.
Urdailak bultzatzen du odola.
Arteriak, zainak eta kapilarrak odol-hodiak dira.
Giltzurrunek odola garbitu eta gernua sortzen dute.
6. Begiratu elikagai-gurpilari eta erantzun galderei.
Zenbat elikagai talde ditu elikagai-gurpilak?
Zer elikagai jan behar ditugu sarrien?
Zer elikagai ez ditugu askotan jan behar? Eman hiru adibide.
7. Esan bizitzako zer etapatan gertatzen diren gauza hauek.
16
Seme-alabak eduki daitezke.
Esne-hortzak erortzen dira.
Haurrek gero eta ahots baxuagoa dute.
Hezurrak hauskorrak dira.
17
Hasierako
ebaluazioa
Izaki bizidunak
Izena
Data
1. Esan zer bizi-funtzio ageri den marrazki bakoitzean eta eman arrazoiak.
2. Idatzi lore zatien izenak.

estamina
pistiloa
sepaloa
petaloa
Lan
dar
3. Osatu eskema.
een
beh
arra
k
18
Lan
dar
eek
sort
uta
koa
k
4. Zer ezberdintasun dituzte animalia ornodunek eta animalia ornogabeek? Azaldu.
5. Osatu taula.
Arrainak
Anfibioak
Narrastiak
Hegaztiak
Ugaztunak
Nola hartzen dute

arnasa?
Zerez daukate
estalita gorputza?
Gorputz-adarrak
Ugalketa mota
6. Lotu.
moluskuak
artropodoa
k
marmokak
harrak
7. Idatzi intsektu honen zatien izenak.
19
Hasierako
ebaluazioa
Izena
Data
1. Zer da Lurraren translazio-higidura? Azaldu.
2. Zer izen dute Ilargiaren aldiek?
3. Osatu eskema.
solidotzea
urtzea
solidoa
kondentsazioa
likidoa
lurruntzea
gasa
4. Ordenatu uraren zikloko faseak.

Ur-lurruna kondentsatu eta hodeiak eratzen ditu.
Hodeietako ura euri, elur eta txingor modura erortzen da.
Errekek eta ibaiek itsasora eramaten dute berriro ura.
Itsasoko ura lurrundu egiten da.
Uraren parte bat lur azpira doa, eta lurpeko urak sortzen dira.
Haizeak hodeiak mugitzen ditu.
5. Begiratu marrazkiei eta idatzi airearen zein ezaugarri ageri den marrazki
bakoitzean.
20
6. Osatu.
Tenperaturak, prezipitazioek eta haizeak adierazten digute nolakoa den
.
esaten zaio toki batean hainbat urtean egin ohi duen
eguraldiari.
7. Egin X bat esaldi zuzenetan.
Mineralek osagai bakarra dute.
Harriek osagai bakarra dute.
Lurraren zati solidoa dira mineralak.
Lurraren zati solidoa dira harriak.
8. Zer da lurzorua? Azaldu.
9. Begiratu elika-kateari eta erantzun galderei.
Zein izaki bizidun da ekoizlea?
Zein izaki bizidun da bigarren mailako kontsumitzailea?
10. Idatzi laukiko hitzak dagokien tokian.

golkoa
mendilerroa
mendia
ibaia
lurmuturra
ordokia
11. Azaldu nolakoa den zure autonomia-erkidegoko erliebea.
21
Hasierako
ebaluazioa
Materia eta energia
Izena
Data
1. Lotu.
masa
inguruko objektu guztiak osatzen ditu.
materia
objektu batek betetzen duen espazioa.
bolumena
objektu baten materia kantitatea.
2. Idatzi aldaketa fisikoa ala aldaketa kimikoa den.
Ura izoztu egin da.
Burdina herdoildu egin da.
Gurina urtu egin da.
Kandela erre egin da.
3. Idatzi propietate hauetako bakoitza duen material baten izena.
erresistentzia
elastikotasuna
malgutasuna
gardentasuna
4. Azaldu zergatik den okerra esaldi hau.

Marruskadura-indarraren eraginez erakartzen ditu Lurrak objektuak.
5. Zer energia mota dute? Pentsatu eta idatzi.
22
Haizea
Elikagaiak
Argia
Gasolina
6. Azaldu adibide baten bidez energia elektrikoa nola bihurtzen den

bero-energia.
7. Osatu eskema.
Energia-iturriak
berriztagarriak
adibidez
adibidez
petrolioa
8. Begiratu marrazkiei eta idatzi argiarekin lotutako zer fenomeno gertatzen diren.
9. Esan zuzena den esaldi hau eta azaldu zergatik.

Argi zuria kolore guztietako argiz osatuta dago.
23
Hasierako
ebaluazioa
Makinak
Izena
Data
1. Zer dira makinak? Azaldu.
2. Osatu esaldiak, hitz hauek erabiliz.

denbora
energia
Makinen bidez,
indarrari
ahalegin
eta
komunikatu
gutxiago behar
ditugu lan egiteko.

Telefono bidez,
egin gaitezke.
Makina guztiek
behar dute funtzionatzeko.
Grapagailuek pertsonen
esker funtzionatzen dute.
3. Zer energia mota erabiltzen dute makina hauek? Idatzi bakoitzaren azpian.
4. Lotu.
txirrika
24
palanka
plano inklinatua
5. Begiratu marrazkiari eta azaldu zer makina mota den.
6. Inguratu makina konposatu bat osa dezaketen elementuak.

txirrika
zirkuitu elektronikoa
plano inklinatua
engranajeak
motorra
7. Zer desberdintasun dituzte makina bakunek eta makina konposatuek? Azaldu.
8. Osatu eskema.
pieza gutxi
plano inklinatua
konposatuak
palanka
gurpila
bakunak
pieza asko
Makinak
motak
osagaiak
osagaiak
adibidez
25
Hasierako
ebaluazioa
Izena
Data
1. Egin X bat aukera zuzenean.
Udalerri bat
probintzia batez edo hainbat probintziaz osatuta dago.
udal batek gobernatutako herri batez edo hainbat herriz osatuta dago.
Eskualde bat
herri bat baino handiagoa da.
herri bat baino txikiagoa da.
Eskualdeburua
eskualdeko herri zaharrena da.
eskualdean komunikazio onena duen herria da.
Probintzia bat
hainbat herriz osatuta dago.
autonomia-erkidego batez osatuta dago.
Espainiako lurraldea
bi autonomia-erkidegotan eta hamazazpi hiri autonomotan antolatuta dago.
hamazazpi autonomia-erkidegotan eta bi hiri autonomotan antolatuta dago.
2. Gauza bera al dira berezko hazkundea eta migrazio-hazkundea? Azaldu.
3. Begiratu marrazkiari eta azaldu zergatik hazten den toki bateko biztanleria.
26
4. Idatzi zer ekonomia-sektoreri dagokion definizio bakoitza.
Naturako produktuak lortzen dituzten lanbideen

sektorea.
Herritarrei zerbitzuak ematen dizkieten lanbideen

sektorea.
Lehengaiak produktu landu bihurtzen dituzten lanbideen

sektorea.
5. Sailkatu jarduera hauek dagokien sektorean.

meatzaria
leh
en
sek
tor
ea
arkitektoa
zapatagina
big
arr
en
sek
tor
ea
nekazaria
abokatua
hir
ug
arr
en
sek
tor
ea
igeltseroa
6. Lotu erakunde bakoitza dagokion funtzioarekin.

Autonomia-erkidegoko erabaki
garrantzitsuenak hartzen ditu.
Erkidegoko parlamentua
Herria gobernatzen du, eta

udal-zerbitzuen ardura du.
Autonomia-erkidegoko aurrekontuak
onartzen ditu.
Udala
Erkidegoko gobernua
7. Erantzun.
Zer hauteskundetan aukeratzen dira erkidegoko erakundeetako agintariak?
Zer hauteskundetan aukeratzen dira Europako erakundeetako ordezkariak?
Zer hauteskundetan aukeratzen dira herriko agintariak?
Zer hauteskundetan aukeratzen dira estatuko agintariak?
27
Hasierako
ebaluazioa
Izena
Data
1. Begiratu non dagoen Eguzkia eta osatu marrazkia, puntu kardinalen izenen
bidez.
2. Begiratu planoari eta erantzun.

Haraneder
Txulobi
Elutse ibaia
Dorrea tontorra
Gaztainondo
I
Kanpamentua
M
Aintzira Urdina
Erdoizta
Txulobitik Kanpamentura joateko, zer norabidetan joan behar dugu

oinez?
Haranederretik Aintzira Urdinera joateko, zer norabidetan joan behar dugu

oinez?
Erdoiztatik Dorrea tontorrera joateko, zer norabidetan joan behar dugu

oinez?
Ondoren, osatu.
Gaztainondo Dorrea tontorretik
Aintzira Urdina Erdoiztatik
Haraneder Txulobitik
28
dago.
dago.
dago.
3. Lotu Mallorca uharteko mapa hauek bakoitzari dagokion

eskalarekin.
0
Eskala
25
47
10
izango balitz, Mallorca uharteak handiagoa ala txikiagoa dela
emango luke? Zergatik?
4. Zatitu XX. mendea hamarkadatan.

XX.
mendea
Mendeko 1. hamarkada
1901etik 1910era Mendeko 6. hamarkada
5. Idatzi zer mendetakoak diren data hauek.
69
1115
1789
203
1456
1894
6. Idatzi familiako kide batzuen jaiotegunak eta erantzun galderei.

Ama
Aitona
Zer mendetan jaio ziren aitona-amonak?
Zer hamarkadatan jaio zen aita?
Zer mendetan jaio zinen?
Aita
Amona
29
Hasierako
ebaluazioa
Historia
Izena
Data
1. Begiratu marrazkiari, bilatu bost akats eta inguratu.
Zergatik ez dira zuzenak inguratutako elementuak? Azaldu.
2. Zer dira denboraren lerroak?
Ondoren, osatu zure bizitzaren denboraren lerroa.

19__
Jaioteguna.
30
3. Ordenatu zaharrenetik berrienera.
4. Osatu taula.
Duela milaka
urte
Duela
2.000 urte
Duela
1.000 urte
Pertsonak non bizi ziren?

Nola joaten ziren batetik
bestera?
Zer utzi ziguten?
5. Begiratu irudiari eta idatzi zer garaitakoa den.

Ondoren, azaldu zergatik dakizun garai horretakoa dela.
6. Idatzi adibide bana.

Zure autonomia-erkidegoko monumentu garrantzitsu bat:
Zure autonomia-erkidegoko pertsonaia historiko bat:
31
Lehen Hezkuntzako 5. mailako Ingurunearen Ezagueraren

hasierako ebaluazioa egiteko banakako erregistroa
Izena
Data
Irizpideak
BAI
FB*
Oharrak
Hezurren, giharren eta giltzaduren

funtzioak azaltzen ditu.
Digestio- eta zirkulazio-aparatuetako eta

arnas aparatuko organoak zein diren
badaki.
Harreman-funtzioan zentzumen-organoek
nola esku hartzen duten azaltzen du.
Badaki zein tokitan dauden gorputz barruko

zenbait organo.
Eskema anatomikoak interpretatzen ditu.

Badaki nolakoa den dieta osasungarria, eta
jabetzen da dietak garrantzi handia duela
osasunean.
Badaki zer diren ohitura osasungarriak.

Badu pertsonen hazkuntza-etapen berri,
eta badaki zer ezaugarri dituen etapa
bakoitzak.
Izaki bizidunak
Badaki zein diren animalien eta landareen

bizi-funtzioak: nutrizioa, harremana eta
ugalketa.
Badaki landareek zer zati dituzten.

Animalia ornodunen talde bakoitzaren
ezaugarri nagusiak aipatzen ditu.
Badaki zer berezitasun dituzten hainbat

ornogabe taldek; besteak beste,
marmokek, harrek, moluskuek eta
artropodoek.
32
Irizpideak
BAI
FB*
Oharrak
Badaki nolakoak diren Eguzkia, Lurra eta

Ilargia, eta Lurraren errotazio- eta
translazio-higidurak eta Ilargiaren
translazio-higidura deskribatzen ditu.
Badu uraren egoera-aldaketen berri.

Uraren zikloa deskribatzen du, eta badaki
fase bakoitzeko uraren egoera- eta lekualdaketak azaltzen.
Badaki aireak zer ezaugarri dituen.

Eguraldia eta klima bereizten ditu.
Badaki zer diren harriak eta mineralak.
Badaki nola eratzen den lurzorua.
Badaki zer diren ekosistemak, bai eta zer
harreman dauden ekosistemen artean ere.
Badaki zer ezaugarri dituzten mendiko,

ordokietako eta kostaldeko paisaiek.
Badaki zer diren ibaiak, bai eta zer zati

dituzten ere.
Badaki zer ezaugarri dituen bere

autonomia-erkidegoko erliebeak.
Materia eta energia
Badaki zer den materia eta zer propietate

dituen.
Badaki nola aldatzen den materia.

Badaki zer diren materialak eta zer
propietate dituzten.
Badaki zer indarren eraginez mugitzen edo

deformatzen diren objektuak.
Badaki zer den energia eta zer energia

mota dauden.
Badu hainbat energia-eraldaketaren

berri.
Energia-iturriak izendatzen ditu.
33
Irizpideak
BAI
FB*
Oharrak
Badaki gorputzek zer

jokabide duten argiaren aurrean.
Argi zuria kolore guztietako argiz osatuta

dagoela azaltzen du.
Makinak
Badaki zer diren makinak.

Badu inguruko makinen berri eta badaki
zertarako balio duten.
Badu makina bakun batzuen berri.

Badaki makina konposatuek hainbat osagai
dituztela.
Herriak, probintziak, autonomia-erkidegoak

eta hiri autonomoak, eta estatua bereizten
ditu.
Jaiotza-tasa eta heriotza-tasa bereizten

ditu, bai eta emigrazioa eta immigrazioa
ere.
Lehen, bigarren eta hirugarren

sektoreetako ekonomia-jarduera nagusiak
zein diren badaki.
Herriko, autonomia-erkidegoko
eta estatuko gobernu-erakundeak
zein diren badaki.
Espazio-nozioak eta puntu kardinalen

erreferentziak erabiltzen ditu,
ingurunean kokatzeko eta objektuak
non dauden jakiteko eta
deskribatzeko.
Eskala grafikoko planoak eta mapak

interpretatzen ditu.
Denbora neurtzeko hainbat unitate

(hamarkada, mendea) erabiltzen ditu, bai
eta ondorengotza, ordena eta
aldiberekotasun nozioak ere.
34
Irizpideak
BAI
FB*
Oharrak
Historia
Badaki nola aldatu diren

eguneroko bizitzako objektuak,
denboraren poderioz.
Badaki zein diren eta nola erabiltzen diren

historia pertsonalaren iturriak.
Historiako aldiak bereizten badaki, garai

bakoitzeko eraikinak eta garraiobideak
kontuan hartuta.
Badu bere autonomia-erkidegoaren

historiako gertaera eta pertsona
nagusien berri.
FB: finkatu beharra.
35
Erantzunak
Giza gorputza (14.-15. orrialdeak)
1. Hezurrak, giltzadurak, giharrak.
2. Erantzun grafikoa (E. G.).
E. G.
3. Ikusteko, begiak jasotako informazioak garunera iritsi behar du.
Informazio hori ikusmen-nerbioan zehar joaten da begietatik garunera.
Garunak informazioa jaso eta interpretatzean ikusten dugu.
4. Erantzun-eredua (E. E.). Higienea, atsedena, kirola eta jarrera egokia ohitura
osasungarriak dira.
5. O, Z, O, O, Z.
6. Elikagai-gurpilak sei elikagai talde ditu.
Elikagai-gurpilean zati handiena betetzen duten elikagaiak hartu behar dira
sarrien. E. E. Galletak, haragia eta gazta.
7. Helduaroa.
Haurtzaroa.
Nerabezaroa.
Zahartzaroa.
Izaki bizidunak (16.-17. orrialdeak)

1. Elikadura-funtzioa, untxia jaten ari baita.
Harreman-funtzioa; izan ere, kanpotik informazioa jasotzea eta erantzun egokia
ematea da harreman-funtzioa. Katuaren begiek baloia hauteman dute, eta
informazioa bidali dute garunera. Garunak informazioa aztertu du, eta aginduak
bidali ditu hanketako giharretara. Jauzi egiteko eta baloia harrapatzeko agindu
die.
Ugalketa-funtzioa; izan ere, dortoka arrautzak erruten ari da, eta arrautza
horietatik beste izaki bizidun batzuk sortuko dira, denboraren poderioz. Horrela,
Lurreko bizitzak iraun egingo du.
2. E. G.
3. Landareen beharrak: karbono dioxidoa, eguzki-argia, gatz mineralak eta ura.
Landareek sortutakoak: elikagaiak eta oxigenoa.
4. Animalia ornodunek hezurrez egindako eskeletoa dute, eta animalia
ornogabeek, aldiz, ez dute hezurrik.
5.
Nola hartzen dute
arnasa?
Zerez estalia dute
gorputza?
Arrainak
Zakatzen
bidez
Ezkataz
Anfibioak
Zakatzen eta
biriken bidez
Larruazal
biluzia dute
Narrastiak
Biriken
bidez
Ezkataz
Gorputz-adarrak
Hegatsak
Hankak
Hankak
Ugalketa mota
Obiparoa
Obiparoa
Obiparoa
Hegaztiak
Ugaztunak
Biriken bidez
Biriken bidez
Lumaz
Ilez
Hegoak eta
hankak
Obiparoa
Gehienek lau
hanka dituzte
Bibiparoa
6. E. G.
7. E. G.
36
Ingurune fisikoa eta haren zaintza (18.-19. orrialdeak)

1. Lurrak Eguzkiaren inguruan egiten duen ibilbideari esaten zaio
translazio-higidura. Lurrak urtebete, 365 egun, behar du Eguzkiaren
inguruan bira osoa emateko.
Lau urtaroak sortzen dira translazio-higiduraren ondorioz.
2. Hauek dira Ilargiaren aldiak: ilbehera, ilgora, ilbete eta ilberri.
3. E. G.
4. 2, 4, 5, 1, 6, 3.
5. Aireak ez du berezko formarik.
Aireak toki bat betetzen du.
Aireak pisua du.
6. Eguraldia; klima.
7. Mineralek osagai bakarra dute.
Lurraren zati solidoa dira harriak.
8. Lurzorua lur-geruza bat da. Geruza horretan, ura, airea, eta animalien eta
landareen hondarrak daude, eta harriak estaltzen ditu.
9. Izaki bizidun ekoizlea belarra da.
Bigarren mailako izaki bizidun kontsumitzailea hontza da.
10. E. G.
11. Erantzun librea (E. L.).
Materia eta energia (20.-21. orrialdeak)

1. Masa
objektu baten materia kantitatea.
Materia
inguruko objektu guztiak osatzen ditu.
Bolumena objektu batek betetzen duen espazioa.
2. Aldaketa fisikoa.
Aldaketa kimikoa.
Aldaketa fisikoa.
Aldaketa kimikoa.
3. E. E.
Erresistentzia altzairua.
Malgutasuna larrua.
Elastikotasuna kautxua.
Gardentasuna beira.
4. Esaldi hori okerra da, grabitate-indarraren eraginez erakartzen baititu Lurrak
objektuak.
5. Haizea
Elikagaiak
Argia
Gasolina
energia mekanikoa.
energia kimikoa.
argi-energia.
energia kimikoa.
6. E. E. Erradiadore elektrikoan, erradiadoreak funtzionatzeko behar duen energia

elektrikoa bero-energia bihurtzen da.
37
7.
Energia-iturriak
berriztagarriak
berriztaezinak
adibidez
adibidez
petrolioa
ikatza
eguzki-argia
haizea
8. Islapena; errefrakzioa.
9. Esaldia zuzena da; izan ere, argi zuriko izpi bat kristalezko prisma batean zehar
pasatzen badugu eta horma batean proiektatzen badugu, ortzadarraren koloreak
agertuko zaizkigu. Hortaz, kolore guztietako argien nahasketatik, argi zuria
sortzen da.
Makinak (22.-23. orrialdeak)

1.
Makinen bidez, denbora eta ahalegin gutxiago behar ditugu, lan

egiteko.
2.
Denbora, ahalegin.
Komunikatu.
Energia.
Indarrari.
3.
Pertsonen indarra; haizearen energia; energia elektrikoa.
4.
E. G.
5.
6.
7.
E. E. Intxaur-hauskailua makina bakuna da. Elkarri lotutako bi

palankaz osatuta dago, eta palanka horiei presioa egitean, intxaurra hausten dute,
egindako indarraren eraginez.
Zirkuitu elektronikoa, engranajeak eta motorra inguratu behar dira.
Makina bakunak pieza bakar batez edo pieza gutxiz osatuta daude,
eta makina konposatuek, aldiz, pieza asko dituzte.
8.
Makinak
motak
bakunak
konposatuak
osagaiak
osagaiak
pieza gutxi
pieza asko
adibidez
plano inklinatua
gurpila
palanka
38
Biztanleria eta ekonomia (24.-25. orrialdeak)

1. Udal batek gobernatutako herri batez edo hainbat herriz osatuta dago.
Herri bat baino handiagoa da.
Eskualdean komunikazio onena duen herria da.
Hainbat herriz osatuta dago.
Hamazazpi autonomia-erkidegotan eta bi hiri autonomotan antolatuta dago.
2. Ez dira gauza bera. Berezko hazkundea urtebetean jaiotako eta hildako
biztanleen kendura da, eta migrazio-hazkundea toki batera iritsitako
immigranteen eta handik alde egindako emigratzaileen kendura da.
3. Hildakoak jaiotakoak baino gutxiago direlako eta etorkinak emigratzaileak baino
gehiago direlako hazten da biztanleria.
4. Lehen sektorea.
Hirugarren sektorea edo zerbitzu-sektorea.
Bigarren sektorea.
5. Lehen sektorea: nekazaria eta meatzaria.
Bigarren sektorea: zapatagina eta igeltseroa.
Hirugarren sektorea: abokatua eta arkitektoa.
6. Autonomia-erkidegoko erabaki garrantzitsuenak hartzen ditu
Herria gobernatzen du eta udal-zerbitzuen ardura du
Autonomia-erkidegoko aurrekontuak onartzen ditu
Erkidegoko gobernua.
Udala.
Erkidegoko parlamentua.
7. Hauteskunde autonomikoetan.
Europako hauteskundeetan.
Udal-hauteskundeetan.
Hauteskunde orokorretan.
Denbora- eta espazio-nozioak (26.-27. orrialdeak)

1. E. G.
2. Ekialderantz joan behar dugu oinez.
Hegoalderantz joan behar dugu oinez.
Iparralderantz joan behar dugu oinez.
Ekialdera.
Mendebaldera.
Iparraldera.
3. E. G.
Handiagoa dela emango luke, zentimetro baten bidez errealitateko
hamar kilometro adieraziko bailirateke.
4.
XX.
mendea
1901etik 1910era
6. hamarkada
1951tik 1960ra
1911tik 1920ra
7. hamarkada
1961etik 1970era
1921etik 1930era
8. hamarkada
1971tik 1980ra
1931tik 1940ra
9. hamarkada
1981etik 1990era
1941etik 1950era
10. hamarkada
1991tik 2000ra
39
5. 69
203
1115
1456
1789
1894
I. mendea
III. mendea
XII. mendea
XV. mendea
XVIII. mendea
XIX. mendea
6. E. L.
Historia (28.-29. orrialdeak)

1.
Hauek inguratu behar dira: helikopteroa, gladiadorea, atleta, motorgidaria eta sakelako telefonoa.
Tokiz kanpo daude, ez baitira marrazkian adierazitako garaikoak; izan ere,
lehenbiziko fabriken garaia ageri da marrazkian. Esaterako, gladiadorea
erromatarren garaikoa da (duela 2.000 urte baino gehiagokoa); eta atleta,
motor-gidaria, sakelako telefonoa eta helikopteroa gaur egungoak dira.
2.
Denboraren lerroa marrazki bat da, eta hainbat gertaera adierazten

ditu, gertatutako ordenan. Denboraren lerroan, egun bateko edo askoz denboratarte luzeagoko gertaerak adieraz daitezke.
E. L.
3.
2, 5, 1, 4, 3, 6.
4.
Duela milaka urte
Duela
2.000 urte
Duela
1.000 urte
Pertsonak non
bizi ziren?
haitzuloetan, txaboletan
eta herrixketan.
domusetan, intsuletan
eta villetan.
zaldunak gazteluetan
bizi ziren, eta
nekazariak, herrixketan.
Pertsonak nola
joaten ziren
batetik bestera?
oinez, gurdiz eta

itsasontziz.
oinez, gurdiz edo zaldiz

galtzadetan, eta
belaontziz.
oinez, gurdiz edo zaldiz

errepidean, eta
belaontziz.
Zer utzi ziguten?
pinturak, tresna soilak

eta zeramika.
eraikinak, pinturak eta

mosaikoak, eta latina.
eliza erromaniko eta

gotikoak.
5.
Zaldunen garaiko eraikina da, duela 1.000 urtekoa.

Garai hartan, zaldunak gazteluetan bizi ziren. Gazteluek harresiak,
defentsa-dorreak eta lubanarroak zituzten. Gazteluak, oro har, toki
garaietan eraikitzen zituzten, erasoetatik babesteko.
6.
E. L.
40

1ebaluaziorakoak 5 Ingurune Hasierakoa

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1ebaluaziorakoak 5 Ingurune Hasierakoa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

5

Ingurunearen Ezaguera 5 Ebaluaziorako baliabideak

2009 by Zubia Editoriala, S. L / Santillana Educacin, S. L.

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2. Unitateak ebaluatzeko baliabideak. Atal honetan ageri diren baliabideei esker,

Erantzunak. Kontrol-fitxen eta test-fitxen erantzunak.

Hiruhileko bakoitzeko ebaluazioa. Hainbat motatako ariketak dituzten bi

4. Amaierako ebaluazioa. Ikasturtearen amaieran proba orokorra egin nahi duten

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Hasierako ebaluaziorako irizpideak eta iradokizunak.

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Ingurunearen Ezagueraren hasierako ebaluaziorako

Giza gorputza eta osasuna

Hezurren, giharren eta

Digestio- eta zirkulazio-

banan-banan gihar edo hezur baten izena

Gizaki baten profila marraztea arbelean.

Digestio- eta zirkulazio-aparatuetako eta

Badaki zein tokitan dauden

Biribil bat osatzea, eta ikasle guztiei

Badaki nolakoa den dieta

osasungarria, eta jabetzen da

Badaki zer diren ohitura

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Arbelean zirkulu bat marraztea eta ikasleei

Elikagai taldeen horma-irudi bat egin dezatela

Hainbat deskribapen egiteko eskatzea ikasleei,

Badaki zein diren animalien

eta landareen bizi-funtzioak:

Badaki landareek zer zati

Izaki bizidunak sailkatzeko eskatzea, hainbat

Loreontzi bateko landare bat behatzea. Zurtoina,

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Ikasleak taldeka banatzea, eta bakoitzari animalia

Animalia ornodunen talde

Badaki zer berezitasun

dituzten hainbat ornogabe

ornodunen eta ornogabeen talde baten izena

Ingurune fisikoa eta haren zaintza

Badaki nolakoak diren

Eguzkia, Lurra eta Ilargia, eta

Badu uraren egoera-aldaketen

Arbelean, Lurra, Eguzkia eta Ilargia marraztu

Uraren zikloa deskribatzen du,

Ikasleei airearen ezaugarriei buruzko marrazkiak

Eguraldia eta klima bereizten

egiteko eta ezaugarriak hainbat elementuren

Badaki zer diren harriak eta

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Uraren zikloa arbelean marraztea, eta ikasleei

eta badaki fase bakoitzeko

Badaki aireak zer ezaugarri

Ikasleei eskatzea binaka atera daitezela arbelera.

Ikasleei beren herriko eguraldia eta klima ozen

Ikasleei mineral bati buruzko lan bat egin

Badaki nola eratzen den

Badaki zer diren ekosistemak,

Ikasleei proposatzea begira diezaiotela

mendiko, ordokietako eta

Badaki zer diren ibaiak, bai eta

Zenbait galdera egitea, gai horri buruz

bai eta zer harreman dauden