Professional Documents
Culture Documents
Hazrlayan: spiderh
3. Bask
Gerekli Yazlmlar
Bu dersimizde kullanacamz programlar unlardr:
Abby Fine Reader - OCR zmlemesi iin (PDF to TEXT)
Libre Office - Metin Editr
Gerek hayattaki bir olgu dijital ortama aktarlrken daima ham olarak aktarlr. Bu btn
dijitalletirme ilemlerinde geerlidir (Tarama, OCR, 3B Tarama vs.). Baz sistemler diji
talletirme srasnda detaylar da dijitalletirebileceini iddia etseler dahi, bunu sorunsuz
ve hatasz gerekletirebilen program yok gibidir. Bu yzden de dijitalletirme ilemleri
srasnda detaylara taklp kalmamal, bylece deerli zamanmz, aklmz ve eforumuzu
bo yere harcamamalyzdr.
Kaliteli ve en az soruna sahip bir OCR zmlemesi iin, belgenin en az 300 DPI z
nrlnde taranmas gerekmektedir. Pratikte ne kadar yksek DPI, o kadar sorunsuz
OCR ilemi demektir, fakat DPI boyutu arttka tarama hznn ciddi anlamda dmesi ve
dosya boyutunun bymesi nedeniyle 300 DPI makul bir deer olarak kabul edilmekte
dir.
Belgeler taranrken, belgenin taranacak blgesinin tarayc yzeyine tam olarak temas et
mesi salanmaldr. Aksi halde temas etmeyen blmler bulank olarak taranacak ve de
bu blmlerin OCR zmlemesi imkansz hale gelecektir.
Bu yzden OCR ilemine balamadan nce elinizdeki resmi tek renkli (monochrome) ya
da iki renkli (binary) olarak adlandrlan renk derinliine indirgemeniz tavsiye edilir.
Bylece harfler ve arkaplan arasndaki ton fark maksimum dzeye km olacak ve
OCR ileminin baars artacaktr. Tabi bundaki en byk kstas, resmin kalitesi ve kes
kinliidir.
Aada rnek olarak bir PDF dosyasnn nasl OCR ileminden geirilecei anlatlmtr:
Abby Fine Reader programn an (Burada 11 srm kullanmtr).
Menden "Aralar > Seenekler" i sein. Alan pencerede "Belge dilleri" ksmndaki listeden
"Trke" yi sein. Burada "Dilleri Dzenle" butonuna tklayarak birden fazla dil seebilirsiniz,
fakat bu OCR ilemlerinde sorunlara yol amaktadr. Bu yzden de biz Trke belge kullanaca
Aadaki "Grnt/PDF A..." butonuna tklayn ve alan pencereden PDF dosyanz seip
an.
OCR ilemi bittikten sonra belgemiz karmza harfleri alglanm olarak gelecektir. Burada is
tenilen ilemler yaplabilir, fakat bu ders daha ok balang seviyesindeki kullanclara ynelik
olarak hazrlandndan ince ayarlara girmiyoruz. Eer dkmannz dzgn taranmsa OCR
sonucunuz da olabildiince kaliteli ve sorunsuz olacaktr.
Yukarda "Ara ubuu" ndaki "Kaydet" butonuna tklayn ve alan pencerede alttaki "Kayt
Tr" listesinden "Metin (*.txt)" seeneini sein.
3.) tip sayfa biimimiz olacak: "Alt Bilgili", "Alt Bilgisiz" ve "Boluksuz".
"Alt Bilgili" sayfa biimimiz normal sayfalara uygulayacamz sayfa biimimiz olacak. Bu
sayfalarda sayfa numaralar grntlenecek.
"Alt Bilgisiz" sayfa biimimiz giri sayfalarnda ve illstrasyon sayfalarnda kullanlarak bize
fazladan alan oluturacak.
"Boluksuz" sayfa biimi ise, kapak gibi sayfann tmn kaplamasn istediimiz resimlerin
kullanld durumlarda kullanlacak.
Klavyeden "F11" tuuna basarak "Biemler ve Biimlendirme" penceresini an.
stteki ikonlardan "Sayfa Biemleri" ikonuna tklayn (soldan drdnc srada).
B.) Bu sefer ayn ekilde yeni bir tane daha biem oluturun ve ismini "_Bosluksuz" koyun.
Bu ayarlar ile yeni bir ablon oluturabilirsiniz. Ama ben bunun yerine "ODT" dosyas olarak
kaydetmeyi ve her dzenleme ileminde bu ODT dosyasn ap zerinde ilem yapmay tercih
ediyorum.
4.) imdi sra geldi kapak resmimizi eklemeye.
A.) Kapak resmimizi herhangi bir resim ileme yazlm ile an. Ben "Gimp" ve "XnView"
kullanyorum sklkta. kisi de cretsizdir.
Sayfa boyutumuzu A5 yapmtk, yani boyutlar "14.80cm x 21cm". Resmimizi
"14.79cm x 20.99cm" olacak ekilde boyutlandryoruz (Burada bu ilemin nasl yaplaca an
latlmayacaktr, nk resim ileme ayr bir kategoriye giriyor. Ksaca resmi kesip, biip uygun
boyuta getirmeniz gerekiyor).
Neden bu boyuta getirdik derseniz, amacmz resmin "Libre Office" tarafndan kltme ile
mine tabi tutulmasnn nne gemek. nk bu durumda resim bir miktar bulank gzkecek
tir.
B.) imdi Libre Office'te tek bir sayfamz var.
Genellikle kitaplar "Kapak, Kapak, Knye, indekiler, nsz ..." eklinde blmlere ay
rlmtr ve bu ksmlarda sayfa numaralar grntlenmez.
"Biemler ve Biimlendirme" penceresinden "_Bosluksuz" a ift tklayn. Sayfamz ayarlad
mz ekle brnecektir.
Menden "Ekle > Elle Sonlandr" seeneini sein.
Karnza kan pencerede "Biem" listesinden "_Alt_Bilgisiz" i sein ve "Tamam" a tklayn.
C.) lk sayfaya gein. Kapak resminizi resim programnzdan kopyalayn (CTRL + C) ve Libre
Office iine yaptrn (CTRL + V). Resmi baka yollardan da ekleyebilirsiniz, mesela resim
dosyasn srkleyip brakarak, ben bu yolu kullanyorum genellikle.
Kapak resmi sayfanza kopyalanacaktr. Resme ift tklayn.
Alan pencerede "Tr" sekmesine gein, aadaki ayarlar yapn ve ardndan "zgn Boyut"
butonuna tklayn. Son olarak da "Genilik" ksmna "14,80cm", "Ykseklik" ksmna
"21,00cm" deerlerini girin.
5.) imdi ikinci sayfaya gein. TEXT dosyanz Notepad ile an. Tm yazy sein ve kopya
layn (CTRL + C). Libre Office iinde ikinci sayfann iine yaptrn.
A.) Kopyaladnz metnin tmn sein. Menden "Biim > Paragraf" sein (CTRL +
SHIFT + P). Alan pencerede aadaki deerleri girin.
Son resimde grlecei zere, "Heceleme > Otomatik olarak" iaretlenmitir. Bu seenek, sat
ra smayan kelimeleri otomatik olarak kesme iareti ile blerek bir sonraki satra kaydrmakta
dr. Baz durumlarda kesmeyi ok erken atabiliyor ve sz bekleri arasnda iki yana yaslamadan
dolay fazla boluk kalmasna neden olabiliyor. Bu yzden ben bu seenei genellikle kullanm
yorum. Onun yerine kesme iaretlerini kendim atyorum. Klavyeden "CTRL -" tularna basla
rak kesme iareti atlabilir. Bu kesme iaretinin zellii, eer satra karakter ekleme veya kar
manz durumunda konumu kayp satr sonuna deil de satr iine geldiinde, PDF haline getir
diinizde ya da yazcdan yazdrdnzda bu kesme iaretlerinin grntlenmiyor oluudur ve
olduka da faydal bir zelliktir.
"Tamam" butonuna tklayarak pencereyi kapatn.
B.) Metin seimini kaldrmayn. Menden "Biim > Karakter" i sein. Alan pencerede aa
daki deerleri girin.
F.) Geri kalan dzeni kendiniz istediiniz gibi oluturabilirsiniz. Ben burada kendi kullandm
dzeni anlatacam.
Alt ksmda "Alt Bilgi" iin ayrlm yere tklayn. mle yanp snmeye baladnda, menden
"Ekle > Alanlar > Sayfa Numaras" n sein. Bu alana sayfa numaras ekleyecektir. Bu sayfa
numaralar "Varsaylan" biemine sahip tm sayfalarda grntlenecektir.
Sayfa numarasn sein ve yukardaki ara ubuundan karakter boyutu olarak "11" i sein.
Yine ayn yerde metin hizalamas olarak "Ortada" ikonuna tklayn.
Bal sein. Karakter boyutunu "20" yapn, ara ubuundan "Kaln" (CTRL + B) ve "talik"
(CTRL + I) ikonlarna tklayn ve bal ortalayn.
"Paragraf" penceresini an ve aadaki deerleri girin.
Orjinal metinden gelen sayfa numaralarn karnza ktka silebilirsiniz. Farkl yollarla silen
ler de var ama bana sorarsanz sayfa numaralar dzenlediiniz dkmanla orijinal kitap arasn
daki kontrolnz, takip etmenizi kolaylatran bir klavuz grevi grdnden bu ksmlar
toptan deil karnza ktka silmenizdir.
Yukardaki resimde "5" sayfa numaras gzkmektedir. Bu numaray silmek iin, ondan sonraki
paragrafn bana gelin ve klavyeden "Backspace" tuuna basn, ta ki zerinde bulunduunuz
paragraf bir st paragrafla birleene kadar. kere kadar basmanz yeterli olacaktr.
G.) Artk yapmanz gereken kitab okumaya balamak. Okuduka karnza kan OCR hatala
rn elle dzelteceksiniz. Bunlar genellikle, rnein "biim" yerine "hiim" yazmas, "alnnn"
yerine "almnn" ya da "almn" yazmas, "elma" yerine "elna" yazmas gibi harf tanma hatala
rdr. Tarama kalitesi ne kadar yksekse bu hatalar da o oranda az olacaktr.
Bir de Trke'de bulunmayan karakterler OCR ilemi srasnda alglanmayabilirler. Bunlar , ,
, gibi karakterlerdir. Bu karakterleri menden "Ekle > zel Karakter" seenei ile alan
pencereden seerek ekleyebilirsiniz. rnein "Hrin" ismi OCR ilemi srasnda "Hurin" ola
H.) Her blmn ilk paragrafnn ilk harfini byk yazarak kitaplarda kullanlan ve adna
"DropCap" ad verilen grnty oluturabilirsiniz. Bu gerekten de ok ho bir grnt olu
turuyor kitabnzda.
Bunun iin "Biim > Paragraf" penceresinde "lk harfleri byt" tabna gelin. Burada aada
ki deerleri girin.
I.) Toplulua kar konuamalar, mektuplar, gnlkleri, bir kitaptan okunan ksmlar, ma an
latmlarn, yaztlar, notlar, tabelalar vs. daha iyi aktarabilmek iin uyguladm biim u e
kildedir:
J.) Bir dier nokta da u: Baz pragraflar sayfa sonuna denk geliyor ve sadece tek bir satr
grntlenebiliyor o sayfa zerinde. Bu durum kt bir grnt oluturuyor. Bunun nne
gemek iin tm metni sein ve "Paragraf" penceresini an. "Metin Ak" sekmesine gein.
"Artk satr kontrol" seeneini sein ve yandaki kutuya "2" deerini girin. Artk bu durum
kitap boyunca yaanmayacaktr.
Ya da bu durumu elle de dzeltebilirsiniz. Bu paragrafn zerine gelin ve "Biim > Paragraf >
Metin Ak > Sonraki paragraf ile birlikte tut" seeneini sein.
K.) Dkmannza "Dipnot" eklemek iin menden "Ekle > Dipnot/Sonnot" seeneini sein.
Karnza kan pencerede, "Otomatik" seeneini seerseniz dipnot numaralamas otomatik o
larak yaplacak, "Karakter" seeneini seerseniz ise belirttiiniz karakter dipnot belirteci ola
rak kullanlacaktr.
"Tamam" butonuna tklaynca imle dipnot alanna konumlanacaktr. Bu ksma dipnot metni
nizi yazabilir ya da yaptrabilirsiniz. Metin yaptrdnzda biimi bozulabilir, bu durumda
metni seip karakter ayarlarndan "Times New Roman" ve "10" puntoyu sein.
Balk 1
Balk 2
Balk 3
Bu balk seviyesi iin ayr ayr "paragraf biemi" oluturacaz.
1.) "Biemler ve Biimlendirme" penceresini an. "Paragraf Biemleri" ksmna gelin (stten
en soldaki ikon).
Listeden "Balk 1" i sein ve stte en sadaki "Seimden Yeni Biem" ikonuna tklayn.
"Baslik_Belge_01" ismini verin. Ardndan seip sa tu mensnden "Deitir" i tklayn.
Alan pencerede aadaki ayarlar uygulayn:
2.) imdi yapmanz gereken, balklarnz seip ilgili biemi listeden seerek ift tklamak.
Artk o balk setiiniz biemin zelliklerine sahip olacaktr.
3.) indekiler ksmn oluturacanz yeri belirleyin, ki genellikle kitabn ba ksmlarnda
olur. "Ekle > Elle sonlandr" ile alt bilgisiz bir sayfa ekleyin.
Menden "Ekle > Dizinler ve Tablolar > Dizinler ve Tablolar" sein.
Eer sonucu beenmediyseniz, tablonun zerine tklayn ve tekrar menden "Ekle > Dizinler
ve Tablolar > Dizinler ve Tablolar" sein. Tablo iin istediiniz deiiklikleri yapabilirsiniz
artk.
Eer tablo zerinde elle deiiklik yapmak isterseniz normal koullarda buna izin verilmez.
Fakat pencerede "Dizin/Tablo" tab altndaki "Elle yaplan deiikliklere kar korumal" see
neinin iaretini kaldrrsanz, artk tablo zerinde elle de deiiklik yapabilirsiniz. rnein sa
trlar arasndaki boluk miktarn arttrabilirsiniz.
indekiler listesindeki herhangi bir satra "CTRL" tuu ile birlikte tkladnz taktirde, otoma
tik olarak o baln bulunduu yere konumlandrlacaksnzdr.
Balklara uyguladnz bu biemler, daha sonradan dosyanz PDF'e evirirken PDF iinde o
tomatik olarak "Bookmark" oluturulmasna da vesile olacaktr.
"Dar Aktar" butonuna tklayarak dkmannz PDF dosyas olarak kaydedin. Balklarnz
dan otomatik olarak "yer imleri" (bookmarks) oluturulacaktr.
butonuna tklayn.
mla denetimi gerekletirilecek, hatal olan kelimelerin alt krmz dalgal izgiyle izile
cektir.
http://www.oracle.com/technetwork/java/javase/downloads/jre7-downloads-1880261.html
sitesinden sisteminize uygun olan Java srmn indirin ve kurun.
LibreOffice'i batan balatn. Menden "Aralar > Seenekler" i sein. Karnza gelen pen
cerede "LibreOffice > Gelimi" seeneine tklayn. Sa panelde "Java altrma ortam
kullan" seeneini iaretleyin. Biraz bekleyince aadaki listede sisteminize kurulu JAVA
srmleri listelenecektir. Bu listeden "Oracle Corporation" ile balayan en son srm sein.
"Tamam" butonuna tklayarak pencereyi kapatn ve LibreOffice'i batan balatn.
Bataki ilemleri tekrarlayn. Eklenti etkinletirilecektir.
Eer bir blgenin blm ba olmasn istersek (sayfa ba ya da sayfaya ayrmak gibi dn
lebilir), o blgenin bana mouse ile tklayn. mle o blgede yanp snmeye balayacaktr.
Menden "Insert > Split Marker" seerek o blgeye ayrm iareti koyabilirsiniz.
Blmlemenin bir dier avantaj da, dosyay kk paralara blmesidir. Bu sayede e-kitap
okuyucular EPUB dosyalarn zorlanmadan aabilmektedirler. Blmlemesiz dosyalar olutur
maktan mmkn olduunca kanmak gerekmektedir.
LibreOffice'te balklar alattm ekilde oluturulursa, blmleme otomatik olarak halledile
cektir. Yine de baz yerlere elle blm ayrma iareti koymak gerekebilir.
Genellikle ana balklardan nce blm ayrm iareti koymak yeterlidir. Dosyamzda ana
balklarn hemen bana gelip birer blm ayrma iareti ekleyin.
Blmlemelerinizi yaptktan sonra menden "Edit > Split At Markers" sein. Blm ayrm
iareti konulan yerlerden dkmannz otomatik olarak blnecektir. Her bir blm soldaki
"Book Browser" listesinde "Text" klasr altnda ayr bir "xhtml" dosyas olarak listelenecektir.
Burada "h1 {" ile balayan etiketi bulun. Bu etiket iinde "font-size:26.666668px" gibi bir
deer greceksinizdir. Bu deeri istediiniz gibi deitirerek balnzn font boyutunu piksel
cinsinden deitirebilirsiniz. rnein: "font-size:32px". Eer HTML ve CSS kodlarna ainay
sanz burada daha bir ok seiiklik yapabilirsiniz. rnein baln fontunu deitirmek iin
"font-family:'Times New Roman',serif" ksmn deitirebilirsiniz. Bu blmde sadece ba
lklar iin deil tm belgeye ynelik biim deiiklikleri yapabilirsiniz.
E.) Sra geldi kitabmzn knye bilgilerini eklemeye.
Menden "Tools > Metadata Editr" sein.
Alan pencerede "Title" ksmna kitabnzn ismini, "Author" ksmna yazarn, "Language"
ksmna dilini yazn.
Eer daha fazla bilgi eklemek isterseniz (ISBN numaras gibi), "Add Basic" butonuna
tklayarak alan pencereden seerek ift tklayn. zellik alttaki listeye eklenecektir.
Daha detayl bilgiler eklemek iin "Add Role" butonuna tklayabilirsiniz.
Bilgilerinizi ekledikten sonra "OK" butonuna tklayarak pencereyi kapatn.
F.) Tm dzenlemeleri yaptnz, dkmannz son bir kontrol ettiniz ve hata olmadna karar
verdiniz.
imdi sra EPUB dkmannzn kodlarn bir sknt olup olmadn kontrol etmeye.
Menden "Tools > Validate EPUB With FlightCrew" i sein.
Dkmannz taranmaya balayacaktr. lem bittikten sonra eer sorun bulunursa, aada
"Validation Results" penceresinde bu hatalar listelenecektir. Eer hata bulunamazsa, ayn pen
cerede "No problems found!" yazs belirecektir. Bu yazy aldktan sonra artk dosyamz kay
dedebiliriz demektir.
Son olarak "File > Save As" i seip EPUB dosyamzn son halini kaydedebiliriz demektir.
Eer kitabmz bilgisayarmz zerinden e-kitap okuyucularda nasl gzktn kontrol et
mek istersek "Adobe Digital Edition" programn kullanabilirsiniz.