Professional Documents
Culture Documents
PT
IT
TI LIU
L THUYT MCH
(Dng cho h o to i hc)
Ch bin
H NI 2013
LI GII THIU
PT
IT
MC LC
Li ni u
T v thut ng vit tt
Chng I: Cc khi nim c bn
PT
IT
15
15
16
1.2.3 Tr khng v dn np
16
24
25
25
27
27
27
29
29
29
30
32
1.7.1 Chun ha gi tr
32
32
Cu hi v bi tp chng I
33
38
38
40
44
49
53
Cu hi v bi tp chng II
55
60
PT
IT
60
62
62
63
64
64
68
69
69
69
70
73
76
Cu hi v bi tp chng III
83
89
89
89
90
4.2. th Bode
91
91
93
93
94
95
97
PT
IT
98
100
Cu hi v bi tp chng IV
104
Chng V: Mng bn cc
107
107
107
112
112
113
118
118
5.2.2 nh l Bartlett-Brune
120
122
123
123
124
125
126
126
129
130
131
136
138
138
PT
IT
139
140
149
5.5.5 B lc th ng LC y
154
160
Cu hi v bi tp chng V
162
166
166
166
167
168
168
169
171
173
177
177
178
6.3.3 Xc nh cc thng s ca bn cc
180
180
183
183
183
186
Cu hi v bi tp chng VI
187
PT
IT
Ph lc 1: Mch in i ngu
189
190
Ph lc 3: MatLab-Cng c h tr
196
206
THUT NG VIT TT
AC
FT
PT
IT
DC
M4C
Mng bn cc.
CHNG 1
CC KHI NIM C BN
Chng ny cp n cc khi nim, cc thng s v cc nguyn l c bn nht ca
l thuyt mch truyn thng. ng thi, a ra cch nhn tng quan nhng vn m
mn hc ny quan tm.
1.1 MCH IN TRONG MIN THI GIAN
1.1.1 Tn hiu lin tc
V mt ton hc, tn hiu c biu din chnh xc hoc gn ng bi hm ca cc
bin c lp. Th d: Tn hiu m thanh x(t) l hm ca mt bin c lp, trong x l
hm, cn t l bin. Tn hiu nh x(i,j) l hm ca hai bin c lp.
Chng ta ch tp trung nghin cu i vi cc tn hiu l hm ca mt bin c lp.
PT
IT
Tn hiu
Tn hiu lin tc
Tn hiu tng
t
Tn hiu ri rc
Tn hiu lng
t ho
Tn hiu ly mu
Tn hiu s
t0
t0
(1.1)
t0
(1.2)
(t )dt 1
(b)
(a)
(c)
(t)
u(t)
1
0
PT
IT
t
(d)
(e)
PT
IT
1.4 l mt mch in lin tc thc hin ton t tch phn, trong mi quan h vo/ra
tha mn ng thc: u ra k u v dt .
V mt hnh hc, m hnh mch in c m t bi mt s kt ni cc k hiu ca
cc phn t v cc thng s ca h thng thnh cc vng kn theo mt trt t logic nht
nh nhm to v bin i tn hiu. S phi phn nh chnh xc nht & cho php
phn tch c cc hin tng vt l xy ra, ng thi l c s tnh ton & thit k
h thng. S la chn m hnh mch c th ca mt h thng phi da trn c s d
liu thc nghim v kinh nghim.
S ghp ni ca hai phn t tr ln to nn mt Mng. Mt mng in s c gi l
mt mch in nu trong cu trc ca mng to nn ti thiu mt ng khp kn
to nn dng in. Mch ng nhin l mng, nhng mng cha chc l mch.
PT
IT
Mt h thng mch c cu thnh t phn ln cc phn t mch tuyn tnh & khng
tuyn tnh. Mch tuyn tnh li c chia thnh mch c thng s phn b (nh dy
dn, ng dn sng, dng c pht nng lng...) v mch c thng s tp trung. Trong
m hnh mch tp trung, bn cht qu trnh in t c m t thng qua cc i
lng dng in, in p, v cc h phng trnh kirchhoff...
C hai lp bi ton v mch in: phn tch v tng hp mch. Phn tch mch c th
hiu hai gc , vi mt kt cu h thng sn c th:
+Cc qu trnh nng lng trong mch, quan h in p & dng in trn cc phn t
xy ra nh th no? Nguyn l hot ng ca mch ra sao? y l cc vn ca l
thuyt mch thun tu.
+ng vi mi tc ng u vo, chng ta cn phi xc nh p ng ra ca h thng
trong min thi gian cng nh trong min tn s l g? Qu trnh bin i tn hiu khi
i qua mch ra sao?
Ngc li, tng hp mch l chng ta phi xc nh kt cu h thng sao cho ng vi
mi tc ng u vo s tng ng vi mt p ng mong mun u ra tha mn
cc yu cu v kinh t v k thut. Ch rng phn tch mch l bi ton n tr, cn
tng hp mch l bi ton a tr.
Cc bi ton mch li c phn thnh bi ton mch xc lp v mch qu . Khi
mch trng thi lm vic cn bng & n nh, ta ni rng mch ang Trng thi
xc lp. ch xc lp, dng in, in p trn cc nhnh bin thin theo qui lut
ging vi qui lut bin thin ca cc ngun in: i vi mch in mt chiu (DC),
dng in v in p l khng i; i vi mch in xoay chiu sin, dng in v
in p bin thin theo qui lut sin vi thi gian.
Khi trong mch xy ra t bin, thng gp khi ng/ngt mch hoc ngun tc ng
c dng xung, trong mch s xy ra qu trnh thit lp li s cn bng mi, lc ny
mch Trng thi qu .
1.1.3 Thng s tc ng v th ng ca mch
Di gc nng lng, ta hy xem xt mt phn t n, hay cn gi l phn t c
bn (ch cha mt thng s) nh hnh 1.5. Nu ta chn chiu dng dng in i(t) l
cng chiu dng ca in p u(t) trn phn t l t cc A sang cc B. Cng sut tiu
th tc thi trn phn t ti thi im t l:
i(t)
p ( t ) u (t ).i ( t )
WT
u(t)
Phn t
p (t ) dt
t1
PT
IT
i(t)
in tr
u(t)
(1.3)
1
gi l in dn, c
r
u(t)
PT
IT
hay
u (t )
du( t )
dt
1 t
i (t )dt u (t 0 )
C t0
(1.4)
(1.5)
1 t
i (t ) dt
C
1
i (t )dt k
C
Nn ta cn c cng thc:
q C .u
du
1
.u (t ).dt Cu 2
dt
2
(1.6)
u(t)
di( t )
dt
(1.7)
1 t
u (t ) dt i (t 0 )
L t0
(1.8)
PT
IT
hay
i(t)
1 t
u (t ) dt
L
1
u (t ) dt k
L
di
1
i( t ) dt Li 2
dt
2
(1.9)
i1
u1
L1
i2
L2
u2
21
di
1
dt
(1.10)
2
dt
(1.11)
PT
IT
u M
12
2
u L 1 M
1
1
dt
dt
di1
di2
L
2
2 dt
dt
(1.12)
10
i1
*
B
B2
i2
*
Thng s in tr
Thng s in cm
Thng s in dung
Ni tip
r rk
L Lk
1
1
C
k Ck
Song song
1
1
r
k rk
1
1
L
k Lk
C Ck
k
Bng 1.1
Th d 1.1:
Gii:
PT
IT
di
di
Ta c: u L
; v u L
1
1 dt
2
2 dt
Mt khc: u u1 u 2 ( L1 L2 )
Vy
di
di
Ltd
dt
dt
L2
L1
Hnh 1.11
Ltd = L1 L2
i(t)
di
di
di
u Ltd
L1 1 L2 2
dt
dt
dt
1
1
1
Lt L1 L2
L1
i1
i2
L2
Hnh 1.12
b. Cc thng s tc ng
Thng s tc ng cn gi l thng s to ngun, n l thng s c trng ca phn t
ngun c kh nng t n (hoc khi n c kch thch bi cc tc nhn bn ngoi) c
th to ra v cung cp nng lng in tc ng ti cc cu kin khc ca mch.
Thng s tc ng c th l:
+ Sc in ng (eng) ca phn t ngun p: l mt i lng vt l c gi tr l in
p h mch ca ngun, o bng n v vn v c k hiu l V.
Khoa KTT-Hc vin BCVT
11
+
- eng
e(t)
Edc
Jng
PT
IT
Jng
Hnh 1.15 l k hiu ca ngun p ph thuc, cn hnh 1.16 l k hiu ca ngun dng
ph thuc. Ngun ph thuc cn gi l ngun c iu khin, bi n c iu khin
bi mt bin khc trong mch.
+
e
- ng
eng
Jng
Jng
12
1 t
1 t
u (t ) dt i (0) , u c (t ) i (t )dt u (0) , ta c th v
L 0
C 0
i(t)
C
u(t)
iL(0-)
uc(0-)
-
PT
IT
Ngun in l tng l phn t khng c tn hao nng lng trn chnh bn thn
ngun. Nhng trong thc t khng tn ti loi ngun nh vy, ngha l phi tnh n
tn hao. S tn hao trong cc b ngun thc l do c s tn ti ni tr trong hay cn
gi l in tr ra ca ngun (Ri).
Ngun p c lp thc t c th m hnh ha gm hai phn t c bn l ngun p l
tng v in tr i din cho ni tr trong ca ngun, mc ni tip nh hnh 1.18.
Ri
Ri
+a
Ngun p
+c lp
- eng
thc
+
-
+a
eng
-b
-b
+a
Ngun
dng
Jnglp Ri
c
thc
-b
Jng
Ri
-b
13
Ri
+a
Ngun p
+ ph
eng
-thuc
thc
+a
+
e
- ng
-b
-b
+a
Ngun
+dng
eng
ph
- thuc
thc
+a
PT
IT
Jng
Ri
-b
-b
+
kus
-
A-A
Ri
gus
ris
Ri
is
-
D-A
A-D
Ri
-
D-D
(1.13)
(vi k l h s t l )
14
(1.14)
( r l h s t l )
+ Ngun dng c iu khin bng p (D-A), trong dng in ngun Jng lin h
vi in p iu khin us theo cng thc:
Jng =gus
(1.15)
( g l h s t l )
+ Ngun dng c iu khin bng dng (D-D), trong dng in ngun Jng lin h
vi dng iu khin is theo cng thc:
Jng =is
(1.16)
( l h s t l )
PT
IT
(1.17)
Trong cc phng php phn tch mch in, c mt phng php rt c hiu qu da
trn cch biu din phc.
1.2.1 Cc dng biu din ca s phc
{Im}
b
C
{Re}
Dng nh thc: C a jb ; vi j l n v o,
2
+j
Hnh 1.23
j 1; j 1; j j; j 1;
Dng cc: C C
Cc php tnh v s phc c th tham kho trong cc ti liu ton hc.
15
b
a
x(t)
Xm
Hnh 1.24
(1.18)
trong min tn s:
PT
IT
X X m . exp( jt 0 ) X m . exp( jt )
(1.19)
X m X m . exp( j 0 ) X m o
(1.20)
Cn nhn mnh rng, vic phn tch ngun tc ng thnh cc thnh phn iu ho v
biu din chng di dng phc lm cho s tnh ton cc thng s trong mch in tr
nn thun li da trn cc php ton v s phc. Thng qua qu trnh bin i ny m
cc phng trnh vi tch phn bin thnh phng trnh i s. c bit khi cc ngun
tc ng l iu ha c cng tn s, th thnh phn exp(jt) tr nn khng cn cn
thit phi vit trong cc biu thc tnh ton na, lc ny bin phc hon ton c
trng cho cc thnh phn dng v p trong mch.
1.2.3 Tr khng v dn np
By gi hy ni n nh lut m tng qut vit di dng phc:
U Z. I
(1.21)
16
I U Y .U
Z
hay
(1.22)
1
l mt ton t
Z
(1.23)
(1.24)
m exp[ j( )]
u
i
m
Im
PT
IT
U U m exp[ j( t u )]
Z
I
I exp[ j(t )]
m
i
I exp[j( t )]
I
i
Y m
U
exp[j(
U
m
u )]
Um
exp[j( u )]
i
(1.25)
(1.26)
v:
m ;
I
m
arg Z arctg
Z
X
u
i
R
I
Y G 2 B2 m ; Y arg Y arctg B u Z
i
U
G
m
(1.27)
(1.28)
U Z . I r. I
r
r
vy
Zr =r
v Yr =1/r
(1.29)
1
1
1
1
U Idt I exp[j(t )]dt
I exp[j(t )]
IZ I
C
C
C
C m
jC m
jC
vy
1
Z
j X
c jC
C
(1.30)
YC = jC =jBC
(1.31)
17
trong
XC
1
;
C
BC = C
(1.32)
d I exp[ j(t )]
di
m
U L
L
jLI exp[ j(t )] jLI Z I
L
L
m
dt
dt
vy
ZL = jL = jXL
Y
L
trong
1
jL
XL =L ;
jB
(1.33)
(1.34)
L
B
L
1
L
(1.35)
PT
IT
Tr khng
Dn np
ni tip
Z td Z k
1
1
Ytd
k Yk
1
1
Z td
k Zk
Ytd Yk
song song
bng 1.2
ngha ca vic phc ha mch in lin tc trong min thi gian (cn gi l mch
in truyn thng) chnh l chuyn cc h phng trnh vi tch phn thnh h phng
trnh i s (trong min tn s).
Th d 1.3: Tnh in cm tng ng ca ca hai phn t in cm L1 v L2 trong
hai trng hp mc ni tip v mc song song (gi s gia chng c h cm M).
Gii:
a. Trong trng hp mc ni tip (hnh 1.25):
di
di
di
di
; v u L
M
M
1 dt
2
2 dt
dt
dt
Ta c: u L
1
L2
L1
Hnh 1.25
di
di
Mt khc: u u1 u 2 ( L1 L 2 2 M ) L td
dt
dt
18
Vy
Ltd = L1 L 2 2 M
(1.36)
L1
I I1 I2
U Z1 . I1 ZM I2 ZM I1 Z2 I2
M
L2
Hnh 1.26
Z 1 .Z 2 Z M2
U
Z td jLtd
Z1 Z 2 2Z M
I
Vy
Ltd
(1.37)
Z td
j
(1.38)
PT
IT
trong : Z1=jL1, Z2=jL2 l tr khng ca hai phn t trong cch biu din phc.
ZM=jM l tr khng h cm gia hai phn t. Ztd =jLt l tr khng tng ng
ca hai phn t.
Du - c ly khi dng in cng chy vo hoc cng chy ra khi cc u c k
hiu *, nu ngc li th biu thc ly du +.
Th d 1.4: Tnh tr khng ca on mch hnh 1.27, bit R=100, XL=20,
XC=5 (ly theo gi tr mun)
Gii:
Zab = ZR + ZL + ZC = R jX L jX C
XL
XC
hnh 1.27
thay s ta c:
Z1
Z2
Gii:
Z4
Hnh 1.28
Z5
Z3
19
b. Ta c:
Z45
Z4 Z5
20
5
Z4 Z5
4
r =2.4
XL=1
XL=5
r =2
r =5
Z345 Z3 Z45 (5 j)
Z2345
r =2
XL=4
XC=1
Z2 Z345
26
2.6
Z2 Z345 10
XC=4
Hnh 1.29
Um
5 2
Im
exp[ j (t )]
ZV
5(1 j )
4
)
4
PT
IT
i ( t ) cos(t
Y4= 0.5 + 4j
Y1
Y5
Y3
Y4
Y2
Y5= 0.5 - 3j
Hnh 1.30
b. Cho dng in iu ha chy qua mch c gi tr hiu dng l 5A, hy vit biu
thc thi gian ca in p t trn hai u mch in.
Gii:
a. S tng ng chi tit ca mch theo cc tham s g, BL, BC c dng nh hnh
1.31, (n v l Siemen).
b. Ta c: Y45 Y4 Y5 1 j
Y345
Y3 . Y45
1
Y3 Y45
BC=5
Y1 . Y2345
2.5 2.5 j
Y1 Y2345
g=0.5
BL=1
BC=5
Y2345 Y2 Y345 5 5 j
YV
g=1
g=5
g=4
BC=4
Hnh 1.31
20
BL=3
g=0.5
Im
5 2
Um
2 exp[ j (t )]
YV 2.5(1 j )
4
)
4
U
Z R j ( X L X C ) R jX
I
X L L nm na dng ca trc o;
1
nm na m ca trc o.
C
Hnh 1.32
PT
IT
XC
Z R2 (X L X C )2 R2 X 2 ;
arg[ Z ] arctg
X
R
XL
Z
X=XL-XC
f0
f
XC
XC
(a)
(b)
Hnh 1.33
1
2 LC
khng X ca mch b trit tiu, tr khng ca mch l b nht v thun tr, dng in
21
f0
Q
(1.39)
PT
IT
1 L
.
R C
(1.40)
U L jQU
Gii: Dn np ca mch:
I
1 1
Y j ( BC BL ) G jB
Z
R
U
BC C
1
nm na dng ca trc o;
XC
22
Hnh 1.35
BL
1
nm na m ca trc o.
XL
1
( BC BL ) 2 G 2 B 2 ;
2
R
arg[Y ] arctg
B
G
BC
Y
B=BC-BL
f0
BL
BL
(a)
(b)
PT
IT
Hnh 1.36
2 LC
, BL cn bng vi BC,
f1 f0
BW
Hnh 1.37
thnh phn in np B ca mch b
trit tiu, tr khng ca mch l ln nht v thun tr, in p trn mch t cc i v
ng pha vi dng in. Khi tn s lch khi gi tr cng hng, phn in np B ca
mch s tng, tc l tr khng ca mch gim, ngha l in p trn mch s gim.
Hnh 1.37 m t tnh chn lc tn s ca mch (vi ngun tc ng l ngun dng l
tng).
- Di thng ca mch:
BW f 2 f 1
f0
Q
(1.41)
23
Q R.
C
L
(1.42)
I C jQI
PT
IT
24
Z6
Z2
Z4
Z2
C
Z5
Z3
Z1
Z6
C
Z5
Z3
Z1
O
V1
Z4
V4
V2
PT
IT
hay
U
R
I
i[mA]
(a)
(b)
u[V]
(vi R l mt
25
U=f(I) hay
R=f(U,I)
hay
q
C (vi C l mt hng s)
U
hay
C=f(U,I)
L. I
hay
L (vi L l mt hng s)
I
f ( I)
hay L=f(U,I)
PT
IT
26
(1.44)
PT
IT
i(t)
on
mch
u(t)
u(t) =Umcos(t + u)
i(t) =Imcos(t + i)
Hnh 1.40
(1.45)
WT
p (t ) dt
t1
1
T
t2
p (t ) dt
t1
1
U m I m . cos( u i ) UI . cos
2
(1.46)
27
nm trong gii hn nn P lun lun dng. Thc cht P chnh l tng cng sut
2
1
U m I m . sin( u i ) UI . sin
2
(1.47)
PT
IT
-Cng sut biu kin, cn gi l cng sut ton phn trn on mch ny c tnh
theo cng thc:
S
P 2 Q r2
1
U m I m UI
2
(1.48)
n v cng sut ton phn tnh bng VA. Cng sut ton phn mang tnh cht hnh
thc v cng sut trong mch khi cc i lng dng v p c o ring r m khng
ch ti s lch pha gia chng. Tng qut cng sut trong mch cn c biu din
di dng phc:
S P jQ r
(1.49)
(1.50)
V mt l thuyt, mc d Qr khng phi l cng sut tiu tn, nhng trong thc t
dng in lun chuyn nng lng gia cc thnh phn in khng v ngun li gy ra
s tiu hao cng sut ngun do ni tr trn cc ng dy di ti in. V vy trong k
thut in, nng cao hiu sut truyn ti in nng (gim dng in trn ng dy)
ngi ta thng phi s dng bin php c bit nng cao h s cng sut.
Th d 1.9 : Cho mch in hnh 1.41, trong : Z1 = 1-5j ; Z2 = 3+3j ; Z3= 6+6j
. in p vo c bin phc: U 1m 9 2 .e j 30 V.
a. Xc nh U1(t), i1(t), i2(t) v i3(t).
b. Tnh cng sut tc dng ca on mch.
Khoa KTT-Hc vin BCVT
28
Gii:
a.Ta c: Z td Z 1
Z2 Z3
33j
Z2 Z3
Z1
U1
0
U 1m
I 1m
3.e j15
Z td
0
I 1m
I 2m
Z 3 2.e j15
Z2 Z3
0
I 1m
I 3m
Z 2 1.e j15
Z2 Z3
Z2
Z3
Hnh 1.41
-Vy: u1 (t ) 9 2 cos(t 30 o )
i1(t) =3cos(t + 15o)
PT
IT
(1.51)
E2
4 R ng
(1.52)
29
a i
k k
(1.53)
trong :
(1.54)
PT
IT
b u
k
(1.55)
trong :
B. U nh 0
30
Z6
Z4
Z2
A
Z1
Z5
Z3
Z4
Z1
C
Z5
Z3
Hnh 1.43
i1
Nt B:
+i2
-i2
+i6
+i3
Nt C:
=0
-i4
-i1
+i5
-i3
-i6
-i5
PT
IT
Nt O
+i4
=0
=0
=0
i1
1
0
0
0
1 i2
1
0 1 1
1
0
0
.i3 0
0
0
0 1 1 1 i4
1 0 1 0 1 0 i5
i
6
Z1
Z6
IV
Z2
Z4
Z3
Z5
II
III
I:
-u1
Vng II:
Vng III:
+u2
+u3
-u3
-u1
=0
+u4
+u5
+u5
u1
u
1 1 1 0 0 0 2
0 0 1 1 1 0.u 3 0
u 4
1 0 0 0 1 1
u 5
u
6
31
=0
+u6
=0
PT
IT
R ch ch . L ch
1
R
ch . C
ch
ch
(1.57)
200
350
0,4F
4mH
100
Hnh 1.45
R ch
100
25 Krad / s
L ch 410
. 3
1
1
0.4 F
ch . R ch 2510
. 3 .100
16mH
0,8F
2
3,5
4
2
1
T , ta c th biu din gi tr cc
Hnh 1.46
phn t ca mch theo cc gi tr
c chun ho, tc l theo cc gi tr tng i nh hnh 1.46.
1.7.2 Cc i lng lgarit
Trong l thuyt mch ta lun gp nhng i lng c gi tr nm trong mt khong rt
rng, hn na cc khu khuch i thng c ni ghp theo kiu dy chuyn. Vic
32
dng cc n v lgarit s gip cho s tnh ton v biu din cc c tuyn c thun
li. Sau y l mt s i lng logarit thng dng:
-i vi t s cng sut:
a 10.log
hoc
P1
,
P0
P
1
.ln 1 ,
2
P0
(1.58)
dB
(1.59)
Np
hoc
a ln
U1
,
U0
U1
,
U0
(1.60)
dB
(1.61)
Np
hay
1dB=0,115Np
(1.62)
PT
IT
-i vi t s ca tn s:
log 2
hoc
lg
(1.63)
[oct]
[D]
0
(1.64)
1D=3,33oct
(1.65)
CU HI V BI TP CHNG I
R3
R1
R2
e1
V1
V2
L
-
O
Hnh 1.47
R2
e2
-
Hnh 1.48
33
R3
Ra
Rca
Rab
Rb
Rc
C
Rbc
Hnh 1.49
Rbc Rab
Rca Rab
Rca Rbc
; Rb
; Rc
Rca Rab Rbc
Rca Rab Rbc
Rca Rab Rbc
Ra Rb
RR
RR
; Rbc Rc Rb c b ; Rca Rc Ra c a
Rc
Ra
Rb
PT
IT
Rab Ra Rb
(1.66)
(1.67)
0,4
e(t)
0,8
0,4
(b)
(a)
(c)
a
a
1,8
i(t)
1,8
2,68
2,4
1,4
2,68
e(t)
0,88
d
d
(d)
(e)
(f)
Hnh 1.50
34
(g)
E1
J1
E2
J2
J3
J
E3
Hnh 1.52
Hnh 1.51
i2
u1
L1
L2
i1
+
u2
u1
i2
*M
L1
u2
L2
*
Hnh 1.53b
Hnh 1.53a
PT
IT
I4
2A
I5
2A
I1
Ux
1
2
1A
3A
+
-
Ix
48V
Hnh 1.54
1
I2
I3
+
-
40V
Hnh 1.55
4A
Hnh 1.56
40
2A
I2
I1
+
-
20
I3
+
1V -
5A
+
- 38V
0,03A
Hnh 1.58
Hnh 1.57
35
+
- 16V
+
-
0.4V
10V
1.17 Tnh dng, p v cng sut trn cc phn t mch in hnh 1.58. T rt ra
kt lun v s cn bng cng sut trong mch.
1.18 Xc nh u1 v cng sut tiu tn trn in tr 8 mch in hnh 1.59.
1.19 Tm h s khuch i uo/E ca mch in hnh 1.60.
6
+
-
5V
20V
- +
1000i
10
- u1 +
3u1
+
-
i1
(II)
(I)
+
-
i2
1k
+
uO
-
Hnh 1.60
Hnh 1.59
+
-
i1
PT
IT
u1
u1
5V
24
u0
2
Hnh 1.61
+
uo
-
i2
4A
Hnh 1.62
12
3A
12
+
uo
-
6A
12
12
Ix
4Ix
Hnh 1.64
Hnh 1.63
+-
2i
5V
+
-
uc
2
4F
5H
iL
Hnh 1.65
36
10F
2A
p tc ng c bin
phc: U 1m 6 2 .e j 30 .
a. Xc nh U1(t), i1(t), i2(t) v i3(t).
Z1
b. V s tng
ng ng on
o mch theo tnh cht cc
thng s th ng.
U1
Y2
Y3
Hnh 1.66
1
1.26 on mch in nh
hnh
h
1.67, trong : Z1 = 1+5j;
Z2=3-3j; Z3= 6-6j .. i
in p vo c bin phc:
o
U 1m 6 2 .e j 60
Z1
U1
PT
IT
b. V s tng
ng ng on
o mch theo tnh cht cc
thng s th ng.
Z3
Hnh 1.67
1
a. Xc nh tr khng tng
ng ng ca
c mch
b. Xc nh biu thc Uab(t), ir1(t), ir2(t), ir3(t)
c. Xc nh
nh cng sut tc dng trn
tr on mch.
Hnh 1.68
5
+ E =200 0 (V)
Hnh 1.69
j10
CHNG II
CC PHNG PHP C BN PHN TCH MCH
Trong chng mt chng ta xt cc khi nim c bn ca mch in, trong ch
yu da vo hai thng s trng thi c bn l in p v dng in v mi quan h ca
cc thng s trng thi . Mi quan h ny c quy nh bi cc nh lut c bn v
chng l cn c xy dng cc phng php phn tch mch in.
2.1 PHNG PHP DNG IN NHNH
Bi ton tng qut:
Cho mch in vi s nt mch l Nn,
s nhnh mch l Nnh. Hy tm dng
in chy trong cc nhnh. Cc thng
s ngun AC gi thit cho di dng
hiu dng phc.
E8
-+
Z8
Z4
Z2
Z7
Z5
Z1
Z3
+
-
E1
+
-
E5
PT
IT
Nn=5, Nnh=8
Z6
nh vy tng ng s c 8 bin s (l
8 dng in chy trong 8 nhnh tng
ng).
+
-
E7
Hnh 2.1
Z2
Z4
Z6
D
Z7
Z5
Z1
Z3
E1 +-
+
-
E5 +-
E7
O
V1
V2
V4
V3
Hnh 2.2
Bc 3: thnh lp cc vng cho mch
(mi vng cha 1 nhnh mi). S vng phi thnh lp l Nnh-Nn+1. Thng vng la
chn l cc vng c bn ng vi mt cy no . Chiu vng c th la chn ty . C
th ta thnh lp 4 vng nh hnh 2.22.
38
PT
IT
Th d 2.1:
R1=5
E
10V
R3=10
A
R2
10
O
Hnh 2.3
+t tn cc nt l A, O. Chn O lm gc.
+Gi nh chiu dng dng trong cc nhnh v thnh lp 2 vng nh hnh 2.4.
+Vit h phng trnh:
R1=5
I1+I3=I2
R1I1+R2I2-E=0
-R3I3- R2I2=0
E =10V
DC
V1
R3=10
A
R2
10
V2
I1+I3=I2
Hnh 2.4
I1+2I2=2
I3-I2=0
Gii h ta c: I1= 1A, I2= 0,5A, I3= -0,5A. iu ny chc t dng I3 thc t chy
ngc li
39
Z2
Z4
Z3
Z5
Z7
E5 +-
+ E7
-
Z1
E1 +
-
Z6
O
IV1
IV2
IV4
IV3
Hnh 2.5
PT
IT
(Z1+Z2+Z3).Iv1 -Z3.Iv2
+0.Iv3
+ 0.Iv4
+Z1.Iv4
V2:
V3:
0.Iv1
V4:
Z1.Iv1
+0.Iv2
= E1
= -E5
Dng in vng
ang xt
Tng cc tr
khng trong
vng ang
xt
40
V phi
E1 +E8 -E7
V phi l tng i s cc sc in ng c
trong vng ang xt, ly du dng khi
chiu dng ca ngun cng chiu vng
ang xt, ly du m khi chiu dng ca
ngun ngc chiu vng ang xt
nh lut 2 p dng cho vng bn, nguyn thy theo n s thc (l dng in nhnh)
c vit nh sau:
( Z8.I8 -E8 )+(Z7.I7+E7)+(-E1 - Z1.I1) = 0
Ch rng: I8=IV4; I7= IV4-IV3; v I1= -( IV1+ IV4). Khi , phng trnh ca vng bn
c vit li theo cc n s mi (l dng in vng gi nh) nh sau:
Z1.Iv1 +0.Iv2 -Z7.Iv3 + (Z1+Z7+Z8).Iv4 = E1 +E8 -E7
Cc vng cn li d dng c vit da trn quy lut ny.
Bc 3: gii h phng trnh tm gi tr cc dng in vng gi nh.
Bc 4: chuyn kt qu trung gian v dng in trong cc nhnh, c th l:
I2=Iv1
I3=Iv1-Iv2
I4=Iv2
I5=Iv2+Iv3
I6=-Iv3
I7=Iv4-Iv3
I8=Iv4
PT
IT
I1=-(Iv1+Iv4)
Z3
Z1
Z3
Z3 Z4 Z5
0
Z5
Z5
0
Z5 Z6 Z7
Z7
I v1 E1
I E
. v 2 5
I v3 E 7 E5
Z7
Z 1 Z 7 Z 8 I v 4 E1 E8 E 7
Z1
0
trong ta gi ma trn:
Z1 Z 2 Z 3
Z3
ZV
Z1
Z3
Z3 Z 4 Z5
0
Z5
Z5
0
Z5 Z6 Z7
Z7
Z1
0
Z7
Z1 Z 7 Z 8
41
(R1+R2) IV1-R2IV2= E
-R2IV1+(R2+R3) IV2=0
R1=5
Thay s liu, ta c:
E =10V
DC
15 IV1-10IV2= 10
R2
10
V1
-10IV1+20 IV2=0
R3=10
V2
Gii h ta c:
Hnh 2.6
IV1=1A, IV2=0,5A.
Vy dng trong cc nhnh l:
I1= IV1=1A, I2=IV1- IV2=0,5A, I3=IV2=0,5A.
Cc kt qu ny hon ton trng vi kt qu trong cch gii bng phng php dng
in nhnh.
Th d 2.3: Cho mch in hnh 2.7.
XL1
PT
IT
R1
+
-
Iv1
*
XL2
Iv2
R2
Hnh 2.7
+(jXL2+R2)Iv2 = 0
+(jXL2+R2)Iv2 = 0
(1 j)I v1 (1 2 j)I v 2 0
42
I v1
2 j
A
3
I v2
1 j
A
3
2 j
1 j
1
A ; i X L2 I v 2
A ; i R 2 I v1 I v 2 A
3
3
3
( jXc jX M ) I v1 ( R 2 jX L 2 jX c ) I v 2 E 2
XM
XL1
I v2
j( X c X M )
R2 j ( X L 2 X c )
Z v
R1 j ( X L1 X c ) E1
j( X X )
E 2
c
M
Z v
XL2
R1
R2
Xc
PT
IT
E1
E
I v1 2
+
-
Ing2
E1
Hnh 2.8
XM
XL1
R1
+
-
XL2
Iv1
Xc
R2
Iv2
E1
+
-
E2
Hnh 2.9
Z2 I v1 ( Z2 Z3 Z5 ) I v 2 Z5I v 3 0
Z I Z I ( Z Z Z ) I E
5 v2
4
5
6 v3
6
4 v1
43
( 2 j) I v1 jI v 2 I v 3 1
Thay s: jI v1 jI v 2 jI v 3 0
I jI ( 2 j) I j
v2
v3
v1
Z6
Iv3
A
j
1
Z4
-+
E6
Z5
Z1
Z3
Z2 Iv2
Iv1
E1
j
j 2 4j
j 2 j
Hnh 2.10
Tnh c:
Iv1
1
j
1
0
j
j
j j 2 j
24 j
3 j
; Iv2
10
2 j 1
1
j
0 j
1 j 2 j
24 j
1 3 j
; I v3
5
2 j j
1
j
j
0
1 j j
2 4 j
1 7 j
10
Theo cc cng thc bin i vng ta tnh c cc dng in hiu dng phc:
3 j
1 j
1 3 j
1 3 j
; I 2 I v1 I v 2
; I 3 I v2
; I 4 I v 3 I v1
10
2
5
5
PT
IT
I 1 I v1
I 5 I v3 I v 2
3 j
1 7 j
; I 6 I v3
10
10
E8
-+
Y8
Bc 1: nh k hiu cho cc nt
A,B,C,D,O v chn mt nt lm gc
nh hnh 2.12. Nt gc s c in th
quy c l im chung (0V). in
th cc nt cn li chnh l in p
ca n so vi gc. Trong trng hp
c th ny ta chn gc l nt O.
Y2
Y4
Y6
Y3
+
-
E1
Y7
Y5
Y1
E5
+
-
+
-
E7
Hnh 2.11
E8
Y8
Y2
Y4
C
Y5
Y1
Y3
E1
Y5
O
Hnh 2.12
44
Y6
D
Y7
E7
B:
= Ing1 - Ing8
C:
D:
0
1 / Y1
1 / Y2
1 / Y8
PT
IT
Nt
ang
xt
A:
Cc dn np chung gia
cc nt ln cn so vi nt
ang xt. Tt c u ly
du m.
Cc nt ln cn
Tng cc dn
np ni vo nt
ang xt
Ing1-Ing8
E1
E1Y1 ,
Z1
I ng 8
E8
E8Y8 .
Z8
45
I1
U A E1
U
U E5
U E7
U U B
; I3 B ; I5 C
; I7 D
; I2 A
;
Z1
Z3
Z5
Z7
Z2
I4
U B UC
U U D
U U D E8
; I6 C
; I8 A
Z4
Z6
Z8
0
Y4
0
Y8
U A I ng1 I ng 8
U
0
. B
U C I ng 5
Y6
Y6 Y7 Y8 U D I ng 7 I ng 8
Y8
0
0
Y4
Y4 Y5 Y6
Y6
trong , ta gi ma trn:
Y2
Y2 Y3 Y4
Y4
0
Y4
Y4 Y5 Y6
Y6
Y8
0
Y6
Y6 Y7 Y8
PT
IT
Y1 Y2 Y8
Y
2
Y8
l ma trn dn np nt, n c c im l:
R1=5
E
10V
1
1
1
E
).U A
R1 R2 R3
R1
Thay s ta c:
1 1 1
10
( ).U A
5 10 10
5
U A 5V
UA E
1A,
R1
I2
UA
0. 5 A
R2
I3
UA
0. 5 A
R3
46
R3=10
R2
10
O
Hnh 2.13
R2
XL1
K hiu cc nt l A, B, C, O v chn
nt O lm gc. Nh vy ta s c h ba
phng trnh, ba n s UA, UB, UC:
E2
XL2
R1
Xc
+- E1
C
R3
Ing3
O
Hnh 2.14
1
E
E
1
1
1
1
)U A
UB
UC 1 2
(
jX L1
R2
R1 R 2
R 1 R 2 jX L1
1
1
1
1
1
UA (
)U B
UC 0
jX
jX
jX
jX
jX
L1
L1
L2
c
L2
1
E
1
1
1
1
UA
UB (
)U C I ng3 2
R 2
jX L2
jX L2 R 2 R 3
R2
Th d 2.8:
PT
IT
Cho mch in hnh 2.15. Hy tnh cc dng in chy qua R1 v XL bng phng
php in p nt.
Gii:
R1
+
- E1
E1
1
1
1
1
( R jX jX )U A jX U B R
1
c
L
L
1
1 U + ( 1 1 1 )U = E 2
A
B
jX L
R2 R3 jX L
R2
XL
B
R2
Xc
R3
+
- E2
Hnh 2.15
UA
E2
R2
1
1
1
R 2 R3
jX L
1
1
1
R1 jX c
jX L
1
jX L
1
UA
jX L
1
jX L
UB
1
1
1
R 2 R3
jX L
1
1
1
E1
R 1 jX c jX L
R1
1
E2
jX L
R2
1
1
1
R 1 jX c jX L
1
1
1
UA
jX L
R2 R3
U A E1
R1
I XL
47
U A U B
jX L
1
jX L
1
jX L
Thay s ta c:
3U A Uc UD 1 j
U A (1 2 j) U c jUD j
U jU U 1
c
D
A
Z1
Z6
-+
E1
-+
Z3
E6 C
PT
IT
I5
Uc
3 j
Z5
10
I2
Z2
Z5
Z4
1 3j
UA
5
Hnh 2.16
UD 1 j
Z2
2
V dng in nhnh s l:
Uc
3 j
;
Z5
10
I4
UA
1 3 j
;
Z4
5
I1
U A U D E1 3 j
Z1
10
I3
Uc UD 1 3 j
Z3
5
I6
U A U c E6
1 7 j
Z6
10
I5
I2
UD 1 j
Z2
2
R1
L3
R3
R4
C2
Ing4
0
Hnh 2.17
48
Gii:
a. Chn 0 lm gc. H phng trnh in p nt:
UA(Y1+Y2+Y3) - UB.Y3 = Ing1
-UA.Y3
+ UB(Y3+Y4) = -Ing4
- IV2.R3 = E1.
Xt vng 2: -IV1R3
E2
R3
E1
-
PT
IT
Xt vng 1: IV1(R1+R3)
R2
R1
+ IV2(R2+R3) = E2.
Hnh 2.18
R2
R1
E1
IV1
R3
E2
IV2
Hnh 2.19
R1
UA(G1+G2+G3) = Ing1-Ing2
-Thay s tnh c:
R2
E1
UA = -0,5V.
E2
R3
Hnh 2.20
49
Zi
PT
IT
S tng ng
Thevenine
E=Uhm AB
Phn mch c
cha ngun A
Z
B
Ing=Inm AB
Zi
Z
B
S tng ng
Norton
Hnh 2.21
50
Z3
A
Z1
E1
Z2
Z1
Z5
+
Z3
Z4
Z5
Z2
+
E1
E5
Z4
E5
Hnh 2.22b
Hnh 2.22a
-Trc ht ct b Z3, phn mch cn li chnh l phn mch c cha ngun nh hnh
2.22b.
-Xc nh in p h mch trn cp im AB:
UhmAB UA UB
E1
E5
Z2
Z4
Z1 Z2
Z4 Z5
Z1
Z5
Z2
Z4
Z1Z2
ZZ
4 5
Z1 Z2 Z4 Z5
PT
IT
ZtdAB
Z3
Hnh 2.23
U hmAB
Z tdAB
Z3
Uhm AB
A
Z3
Inm AB Zt AB
S Thevenine
S Norton
Hnh 2.24
U hmAB
I nm. AB
Z tdAB
Z tdAB Z 3 Z tdAB Z 3
Th d 2.13: Cho mch in hnh 2.25, hy tnh dng I0 bng phng php ngun
tng ng.
Gii:
51
Iv
Iv
E1 E 2
R1 R2 j ( X 1 X 2 2 X M )
E1
X0
Vy: U hmAB E1 ( R1 jX 1 jX M ) I v
X2
I2
R2
X1
Z1
Z2
PT
IT
*
ZM
I2
X2
Hnh 2.25
I1
*
XM
XM
R2
R1
E2
+
I1
X1
R0
Hnh 2.26b
Hnh 2.26a
Do c tnh n ghp h cm nn ta khng th tnh ZtAB theo quan nim hai nhnh
mch ghp song song vi nhau m phi p dng phng php dng in vng, t:
Z1 = R 1 + jX1
Z 2 = R 2 + jX 2
Z jX
M
M
I0
Ri=Zt AB
U
I
R0
E=Uhm AB
X0
B
Hnh 2.27
Z 1 Z 2 Z M2
Z1 Z 2 2Z M
U hmAB
Z tdAB R0 jX 0
52
Gii:
-H mch ti Z5, ta xc nh c sc in ng
ca ngun tng ng l in p UAB h mch:
A
Z1
Z5
Z1
Z4
Etd E
Z1 Z 2 Z 3 Z 4
hay
Z2
Z4
Z3
B
Z2
Z3
Etd E
Z1 Z 2 Z 3 Z 4
E
-
Hnh 2.28
ZZ
Z1Z 2
3 4
Z1 Z 2 Z 3 Z 4
PT
IT
53
Z1
Z5
+
Z3
Z2
Z4
E1
+
-
Hnh 2.29
E5
Z1
Z5
Z2
Z4
E1
Z345 = Z3 + Z45;
Hnh 2.30
Z2 Z345
; Ztd1 = Z1 + Z2345
Z2 Z345
v nh vy: I 3 E1
Z3
E1
Z2
(t A sang B)
Z td 1 Z 2 Z 345
- tnh dng I3E5 ta phi loi b ngun E1, khi mch tr thnh nh hnh 2.31. Vi
cch tnh tng t ta s tnh c:
Z12
Z1Z2
;
Z1 Z2
Z4 Z123
;
Z4 Z123
v: I 3 E 5
Z1
Z5
Z2
Zt5 = Z5 + Z1234
Z4
+
E5
PT
IT
Z1234
Z3
E5
Z4
(t B sang A).
Z td 5 Z 4 Z 123
Hnh 2.31
R1
Eng1
R3
R4
R2
Ing4
Hnh 2.32
-Khi Ing4 tc ng, E1 b ngn mch, lc ny mch c dng nh hnh 2.34. Ta cng d
dng tm c dng in trn R3 l I3.2 =1A (chiu t B sang A).
R1
+
A
R2
Eng1
R3
R1
B
R4
R3
R2
Hnh 2.33
Khoa KTT-Hc vin BCVT
Hnh 2.34
54
B
R4
Ing4
CU HI V BI TP CHNG II
R1
E1
+
+
Hnh 2.35
L2
L1
R1
E1
PT
IT
L1
IV1
L2
IV2
IV2
E2
R1
R2
E2
E1
IV1
Hnh 2.37
R2
Hnh 2.36
R2
E2
IV2
R3
IV1
R2
IV2
R3
E2
Hnh 2.38
XM
*
XL1
R1
+
E1
IV1
XL2
XC
R2
IIV2
++
E2
-
Hnh 2.39
55
R2
R1
E1= 3V.
E1
E2
R3
E2 = 6V.
Hnh 2.40
2.7 Cho mch in nh hnh 2.41. Chn nt O l nt gc, hy vit cc phng trnh
nt theo phng php in p nt ?
R1
+
XC
R2
+
E1
XL
R3
E2
PT
IT
Hnh 2.41
2.8 Cho mch in nh hnh 2.42. Chn nt O lm nt gc. Hy vit cc phng trnh
nt cho mch theo phng php in p nt.
L2
R2
R1
Ing1
R4
C3
Eng4
Hnh 2.42
R2
2020
R3
20
20
Ti
Hnh 2.43
56
R1
R3
+
10V
R2
10V
Ti
B
Hnh 2.44
2.11 Cho mch in hnh 2.45. Hy tnh dng in IR4 theo phng php ngun tng
ng vi cc s liu Ing= 4A; Eng =6V; R1=R2=R3=R4=R5=R6=2.
R3
R1
+
Eng
R2
R5
R6
R4
Ing
Hnh 2.45
PT
IT
R3= R4 = 10.
R4
R2
Ing1= 6A.
Ing1
+
Eng4
R3
R1
Eng4 = 15V.
Hnh 2.46
R1
C3
U1(t)
C2
R4
L3
Hnh 2.47
2.14 Cho mch in nh hnh 2.48 trng thi xc lp, bit e(t) = 10cos100t V; J=5 A
(ngun DC). Hy tm dng in qua in tr 2 .
57
0.01 H
1
0.03 H
0.02 H
e(t)
Hnh 2.48
2.15 Cho mch in nh hnh 2.49 trng thi xc lp, bit e(t) = 15cos100t V; J=8 A
(ngun DC). Hy tm dng in qua in tr 3 .
3
10mH
20mH
5mF
e(t)
5mF
PT
IT
Hnh 2.49
2.16 Cho mch in nh hnh 2.50 trng thi xc lp, bit E1=10V (ngun DC);
e2(t)=20cos100tV; R1=R2=2; R3=4; L1=L2= 40mH; L3=M=20mH. Hy tm dng
in qua in tr R3 v cng sut tiu th trung bnh trn in tr .
2.17 Tm p uc(t) ch xc lp ca mch in hnh 2.51.
M
R1
E1
10mH
R2
L2
L1
R3
e2(t)
L3
+ ux ux
10
100F
+
uC(t)
-
20cos1000t(V)
Hnh 2.51
Hnh 2.50
10
j10
100 (V)
(hiu dng)
10
b
Hnh 2.52
58
a. Hy xc nh
nh cc thng s trong s
s tng
ng Thevenin bn tri ab.
a
R2
R1
Zt
j(t)
b. Vi gi tr no ca Zt th cng sut
su tc dng
ln Zt ln nht? Hy
y tnh gi tr
tr cng sut .
e(t)
b
Hnh 2.53
a
i1
a. Hy xc nh
nh cc thng s trong s
s
tng ng Thevenin bn tri ab.
e(t)
3i1
Zt
b
b. Vi gi tr no ca Zt th cng sut
su tc
dng ln Zt ln nht? Hy
y tnh gi tr
tr cng
sut .
Hnh 2.54
PT
IT
L1
e(t)
L2
C
Rt
R1
a. Hy xc nh
nh cc thng s trong s
s
tng ng Thevenin bn tri ab.
b. Hy tm cng sut tiu
u th
th trn Rt
u (t )
L1 L5 1mH ; C2 10 F ;
b
Hnh 2.55
R1
L1
R3
L5
Hy tnh dng in
n qua in tr R5 .
C2
Hnh 2.57
Hnh 2.56
R5
R4
CHNG IV
P NG TN S CA MCH
Cc phng php phn tch v tng hp h thng c mt tm quan trng c bit
trong k thut in t. Ni dung c cp trong chng ny bao gm phng
php phn tch mch trn quan im h thng qua vic xc nh p ng tn s ca
mch.
4.1 H THNG V P NG TN S CA H THNG MCH
4.1.1 Cc c trng ca h thng
Xt h thng lin tc, tuyn tnh, bt bin v nhn qu (bc hu hn n) trong min thi
gian nh hnh v 4.1:
H thng
LT.TT.BB.NQ
Tc ng x(t)
p ng y(t)
Hnh 4.1
PT
IT
(4.1)
(4.2)
Y ( p)
LT [ h(t )]
X ( p)
(4.3)
H 2 ( p)
a 0 a1 p ... + a n-1 p n-1 p n
(4.4)
(p p )
i
H ( p ) bm
i 1
n
(4.5)
( p p
k 1
Nu cc nghim khc khng, dng tch cn c biu din theo mt cch khc:
89
H ( p) k 0
(1 p )
i 1
n
(4.6)
p
(1
)
pk
k 1
Y ( j )
H ( j ) .e j arg H ( j )
X ( j )
(4.7)
(4.8)
p j
PT
IT
k/hiu im cc
k/hiu im khng
=Re[p]
90
y (t ) x(t )
dt
CR
C
x(t) =i(t)
U ( p)
1/ C
1
I ( p)
p
CR
y(t)=u(t)
Hnh 4.3
1
j
CR
1/ C
1
2
2 2
C R
.e jarctgRC
PT
IT
H ( j ) H ( p) p j
argH(j)
/H(j)/
-/2
Hnh 4.4
91
-c tuyn bin :
(4.9)
a ( ) ln F( j ) Np
hoc
a ( ) 20. lg F( j ) dB
(4.10)
(4.11)
-c tuyn pha:
Cc c tuyn ny c thc hin trn thang t l logarit i vi , k hiu l trc ,
n v Decade:
lg
[D]
0
(4.12)
(4.13)
[oct]
PT
IT
a ( ), dB
[D]
[D]
c tuyn pha
c tuyn bin
Hnh 4.5
Tng qut:
H i ( p)
i 1
n
H ( p) K
(4.14)
H k ( p)
k 1
H ( j ) K
H i ( j )
i 1
n
(4.15)
H k ( j )
k 1
-Vy p ng pha s l:
m
-Cn p ng bin s l:
92
k 1
(4.16)
a( ) dB 20 log H ( j ) K
dB
H i ( j )
i 1
H k ( j ) dB
(4.17)
k 1
dB
V mt ton hc, vic s dng n v dB cho php phn gii tch cc tha s thnh
tng i s ca cc i lng thnh phn, lm n gin ho php nhn th bng
php cng cc thnh phn th Bode c bn. Ngoi ra s lgarit ho cn lm n
gin vic phn tch cc khu mc dy chuyn (mc chui xch) trong h thng.
Trc Decade gip cho vic biu din cc vng tn s d dng hn d n bin thin
trong mt khong rt rng. ng thi cho php cc ng phi tuyn trn trc (dng
PT
IT
dB
0
b( ) arg K
khi K > 0
khi K < 0
a()[dB]
b()[rad]
20.lg[K]
K<0
K>0
[D]
[D]
Hnh 4.6
Im
H i ( p) p
suy ra:
=Re
Hi(j)=j
+ Xt c tuyn bin :
a( ) 20. lg j 20. lg 20 [dB]
93
Hnh 4.7
[rad ]
2
b()[rad]
20dB/D
/2
20
[D]
[D]
0
Hnh 4.8
PT
IT
-h
Im
=Re
h
Hnh 4.9
+ Xt c tuyn bin :
a( ) 20. lg 1
10. lg[1 ( ) 2 ]
h
h
a ( ) 3dB
20 lg
[dB]
khi 0.1 h
a()[dB]
20dB/D
khi h
khi 10 h
20
3
[D]
a() c th c xp x l mt ng
h
101h
10-1h
gy khc ti tn s gy h trn trc D,
Hnh 4.10
dc bng 20dB/D nh hnh 4.10.
ng chnh xc ca a() s l mt ng cong tim cn vi ng gy khc ni trn
v i qua gi tr 3dB ti im h.
94
b( ) arg(1
) arctg
h
h
b()[rad]
/2
b( )
4
/4
khi 0.1 h
khi h
101h
10-1h
[D]
Hnh 4.11
khi 10 h
PT
IT
H i ( p) 1
=Re
Hnh 4.12
vi h l mt hng s dng.
b()[rad]
a()[dB]
20dB/D
10-1h
20
3
101 h
[D]
-/4
10-1h
[D]
-/2
101h
Hnh 4.13
95
Im
i
-i
Hnh 4.14
=Re
p
p
p p2
)(
1
)
=
1
2cos
i
i i2
i .e ji
i .e ji
Hay: H i ( p) 1 2
p2
i2
+ c tuyn bin :
a ( ) 20.lg 1 j2
2
2
2 10.lg[(1 2 ) 2 4 2 ( ) 2 ]
i i
i
i
a ( ) 10 lg 4 2
40 lg
[dB]
khi 0.1 i
khi i
khi 10 i
PT
IT
40dB/D
40
=1
=0,5
-1
-6
10 i
[D]
10 i
=0,25
Hnh 4.15
i
b( ) arctg
2
1 2
i
b()[rad]
1 < 2
/2
b( )
2
khi 0.1 i
10-1i
khi i
khi 10 i
[D]
101i
Hnh 4.16
96
Im
p2
i
i2
trong : = -cosi , ( 1 0 )
Hnh 4.18 l th d th Bode trng hp ng vi
0.25 .
a()[dB]
=Re
-i
40dB/D
Hnh 4.17
b()[rad]
40
10-1i
i
10-1i
-6
101i
[D]
101i
[D]
-/2
PT
IT
-
=0,25
Hnh 4.18
Im
ji
-ji
Hnh 4.19
p
j i
)(1
p
j i
) = 1
a()[dB]
p2
40dB/D
i2
40
+ c tuyn bin :
2
a( ) 20. lg 1 2
i
10-1i
[dB]
[D]
101i
97
a ( )
40 lg
-Ti 2 i
khi 0.1 i
khi i
khi 10 i
a( ) = 0
b()[rad]
2
]
i2
[rad]
10-1i
[D]
101i
khi i
khi i
PT
IT
0
b( )
1
, th Bode (bin v pha) ca hai thnh phn
H j ( p)
98
H ( p)
U ( p)
1/ C
1
I ( p)
p
CR
H ( p) R.
1
u(t)
R
10
C
100F
i(t)
Hnh 4.22
p
1 / RC
a1()[dB]
20.lgR
20
[D]
[D]
0
PT
IT
Hnh 4.23
, trong h
1
10 3
RC
b2()[rad]
[D]
[D]
-/4
-20
-20dB/D
-/2
Hnh 4.24
-Xp chng hai th thnh phn ln nhau v thc hin cng th (bt u t tri
qua phi, ch cc v tr gy khc), th tng hp c dng nh hnh 4.25.
a() c xp x l mt ng gy khc ti tn s gy h =3D, dc bng 0 khi
<<h, v dc bng -20B/D khi >>h nh hnh v. ng chnh xc ca a() s
l mt ng cong tim cn vi ng gy khc ni trn.
b() c xp x l mt ng gy khc ti cc tn s gy h 1 trn trc D. ng
chnh xc ca b() l mt ng cong tim cn vi ng gy khc ni trn.
99
a()=a1()+a2()
20
b()=b1()+b2()
(1)
[D]
3 4
(1)
[D]
-/4
-20
-20dB/D
(2)
-/2
(2)
Hnh 4.25
PT
IT
Hm truyn t in p ca mch:
R2
U
1 R2 pC
R2
K ( p) 2
R2
U1
R1 R2 pR1 R2 C
R1
1 R2 pC
R2
R1 R 2
1
k
R1R 2
p
1
1
C. p
h
R1 R 2
trong : k
U1
R2
10
0,2
R 1 R 2 40 10
R1
R2
Hnh 4.26
100
U2
R1 R2
(40 10).10 3
1250rad .s 1
6
9
R1 R2 C 40.10.10 .100.10
a,dB
[D]
-10
[D]
-/4
(1)
-/2
(2)
-20dB/D
Hnh 4.27
Gii:
PT
IT
C=0,1F
RLp
U
R Lp
LC. p 2
K( p ) 2
1
RLp
L
U1
1 p LC. p 2
pC R Lp
R
U1
R
1k
U2
a. Trng hp L=1H:
Khi mu s c dng:
-3
-7
H2(p)=1+10 .p+10 .p
Hnh 4.28
1
LC
1
1.0,1.10 6
p2 = -8,9.103
10 7 3,16.10 3 , T s c dng
p2
02
K ( p)
(1
p
p
)(1 )
p1
p2
p2
02
(1
p
p
)(1
)
p1
p2
101
H1(p) =
p2
.
20
p. p
K ( p) 10 7
p
p
)(1
)
1120
8900
(1
a,dB
(1)+(2)+(3)
40dB/D
(1)+(2)+(3)
PT
IT
/2
3
-10
[D]
-/4
(1)
(4)
[D]
4
(5)
-/2
(4)
-20dB/D
(5)
-20dB/D
Hnh 4.29
1
LC
4.10 .0,110
.
0,2510
. 10 510
. 4
Mu s c dng:
H2(p)=1+4.10-6.p+4.10-10.p2
(1)
p2 = -0,5.104 - j0,5.105
Vy ta s a v dng:
H 2 ( p) 1 2
p
p2
2
i i
(2)
102
= 0,1;
hay
pp
p
K ( p ) 4.10 10
1 2
p2
i2
p2
i2
a,dB
(1)+(2)+(3)
40dB/D
PT
IT
(1)+(2)+(3)
/2
-10
[D]
[D]
(1)
-/2
(4)
-40dB/D
(4)
Hnh 4.30
1
LC
1
LC
1
0,4.0,110
.
0,2510
. 8 510
. 3
Mu s c dng:
H2(p)=1+4.10-4.p+4.10-8.p2
tam thc bc hai ny c nghim kp:
p1,2 = -5.103
Khoa KTT-Hc vin BCVT
103
p2
20
Vy K(p) c th vit li: K( p)
p 2
(1
)
p1
a,dB
(1)+(2)
40dB/D
(1)+(2)
/2
[D]
[D]
-10
-/2
(3)+(4)
-40dB/D
(3)+(4)
PT
IT
Hnh 4.31
CU HI V BI TP CHNG IV
H ( p)
(1
p
p
)(1
)
1120
8900
H ( p)
(1
p
p
)(1 )
11
90
k
p.(1
p
)
11
k
p 2 .(1
p
)
11
104
b()
20
2
[D]
3 4
[D]
-/4
-20
-20dB/D
-/2
Hnh 4.32
4.9 v nh tnh trc tip (khng dng h trc ta logarit) c tuyn hm truyn t
in p ca mch in hnh 4.33:
R1
PT
IT
U1
U2
R2
U1
U2
Hnh 4.34
Hnh 4.33
U1
U2
U1
R
2C
Hnh 4.35
R
R/2
U2
Hnh 4.36
U1
C
2R
T ( j )
U 2 ( j )
.
Hnh 4.37
U t ( j )
105
U2
2R
1
t.
RC
U2
.
U1
U1
R U2
1
t.
RC
U1
U2
ng ra ng pha vi tc ng vo?
Hnh 4.39
PT
IT
U1
U2
C
R
U1
U2
Hnh 4.41
Hnh 4.40
4.18 Xc nh c tuyn tn s ca hm
truyn t in p ca mch in hnh
4.42. Gi thit vi mch c ZV =, Zr=0,
H s khuch i vng h A=104.
C
-
R
U1
U2
Hnh 4.42
( )=
( ) = ( 2)
( )
Hnh 4.43
106
( )
CHNG V
MNG BN CC
Mng bn cc (M4C), cn gi l mng hai ca, l mt h thng mch c bn u ra
tng ng vi hai ca ( thng thng c phi ghp vi ngun tn hiu v ti ) din
t nh hnh 5.1, trong :
I1
I2
M4C
U2
Hnh 5.1
PT
IT
Thng s tng ng
U1 z 11 I 1 z12 I 2
U 2 z 21 I 1 z 22 I 2
U1 a 11 U 2 a 12 I 2
I 1 a 21 U 2 a 22 I 2
Truyn t aij
U1 h 11 I 1 h 12 U 2
I 2 h 21 I 1 h 22 U 2
Hn hp hij
I 1 y 11 U1 y 12 U 2
I 2 y 21 U1 y 22 U 2
I 1 g11 U1 g12 I 2
U 2 g 21 U1 g 22 I 2
Hn hp ngc gij
U 2 b 11 U1 b 12 I 1
I 2 b 21 U1 b 22 I 1
Bng 5.1
Khoa KTT-Hc vin BCVT
107
trong
z12
z 22
(5.1)
PT
IT
U1 z 11 I 1 z12 I 2
U 2 z 21 I 1 z 22 I 2
(5.2)
z 22
z12
z 21
U1
I1
I2 0
U2
I2
I1 0
U1
I2
I1 0
U2
I1
I2 0
(5.3)
(5.4)
(5.5)
(5.6)
i vi trng hp bn cc tng h ta c:
z12 = z21
(5.7)
trong
y 11
Y
y 21
y 12
y 22
(5.8)
108
I 1 y 11 U1 y 12 U 2
I 2 y 21 U1 y 22 U 2
(5.9)
y 22
y 12
y 21
I1
U1
U2 0
I2
U2
U1 0
I1
U2
U1 0
I2
U1
U2 0
(5.10)
(5.11)
(5.12)
(5.13)
i vi trng hp bn cc tng h ta c:
(5.14)
PT
IT
y12 = y21
- H phng trnh c tnh truyn t
Di dng ma trn:
U1
U 2
I A I
1
2
trong
a 11
A
a 21
a 12
a 22
(5.15)
( ma trn truyn t)
U1 a 11 U 2 a 12 I 2
I 1 a 21 U 2 a 22 I 2
(5.16)
U1
U2
a 22
I2 0
I1
I2
a 12
U2 0
U1
I2
a 21
U2 0
I1
U2
(5.17)
I2 0
i vi trng hp bn cc tng h ta c:
a= -1
(5.18)
(5.19)
109
b 11
B
b 21
trong
b 12
b 22
I 2 b 21 U1 b 22 I 1
(5.20)
U2
U1
b 22
I1 0
I2
I1
b 12
U1 0
U2
I1
b 21
U1 0
I2
U1
(5.21)
I1 0
i vi trng hp bn cc tng h ta c:
b= -1
(5.22)
trong
PT
IT
U1
I1
I HU
2
2
h 11
H
h 21
h 12
h 22
(5.23)
( ma trn hn hp)
U1 h 11 I 1 h 12 U 2
I 2 h 21 I 1 h 22 U 2
(5.24)
U1
I1
h 22
U2 0
I2
U2
h 12
I1 0
U1
U2
h 21
I1 0
I2
I1
(5.25)
U2 0
i vi trng hp bn cc tng h ta c:
h12 = - h21
(5.26)
trong
g11
G
g 21
g12
g 22
(5.27)
( ma trn hn hp ngc)
110
I 1 g11 U1 g12 I 2
U 2 g 21 U1 g 22 I 2
(5.28)
I1
U1
g 22
I2 0
U2
I2
g12
U1 0
I1
I2
g 21
U1 0
U2
U1
(5.29)
I2 0
i vi trng hp bn cc tng h ta c:
g12 = - g21
(5.30)
Tr khng
h mch
U1 z 11 I 1 z12 I 2
U 2 z 21 I 1 z 22 I 2
z11
z12
z21
z22
Hn hp
ngc
I 1 g11 U1 g12 I 2
U 2 g 21 U1 g 22 I 2
g11
-g12
g21
g22
PT
IT
Truyn t
ngc
U 2 b 11 U1 b 12 I 1
I 2 b 21 U1 b 22 I 1
b21
-b22
b11
-b12
Truyn t
U1 a 11 U 2 a 12 I 2
I 1 a 21 U 2 a 22 I 2
a21
a11
-a
-a22
-a12
Hn hp
U1 h 11 I 1 h 12 U 2
I 2 h 21 I 1 h 22 U 2
h22
h12
-h21
h11
Dn np
ngn mch
I 1 y11 U1 y 12 U 2
I 2 y 21 U1 y 22 U 2
y22
-y12
-y21
y11
Bng 5.2
c im ca bng ny l:
+ Trong mt hnh ch nht bt k thuc bng, tch cc thng s trn ng cho bng
nhau. Chng hn nh
-z12.h21 = h12.z21.
+ Cc hng t l vi nhau theo mt h s nht nh. H s t l chnh l thng s trn
hng bit nm cng mt ct vi ch s 1 trn hng thng s cha bit. Chng hn,
cho bit zij, tm hij ta lm nh sau:
Ly ch s 1 trong hng hij c hi, chiu ln hng zij cho ta s tm c z22 l h
s t l. Dng theo ct ta s c gi tr cc thng s tng ng, kt qu l:
h 11
z
;
z 22
h 12
z 12
;
z 22
h 21
111
z 21
;
z 22
h 22
1
;
z 22
z 11
z 22
g 21 g 12
a 1
h 12 h 21
y 12 y 21
(5.31)
b = -1
PT
IT
- S chun hnh T:
Z3
U2
Hnh 5.2
z 22
z12
z 21
U1
I1
Z1 Z 3
(5.32)
Z2 Z3
(5.33)
Z3
(5.34)
z12 Z 3
(5.35)
I2 0
U2
I2
I1 0
U1
I2
I1 0
U2
I1
I2 0
Z2=z22-z12
112
Z3=z12=z21
(5.36)
Z1 =Z11-Z12
I2
Mng bn cc
tng h
Z2=Z22-Z12
I1
c trng bi
cc zij
I2
U1
U2
Z3 = Z12 =Z21
U2
Hnh 5.3
- S chun hnh :
K hiu cc dn np ca bn cc hnh l
Y1, Y2, Y3 (hnh 5.4). By gi ta tnh cc
thng s yij ca bn cc tng h theo
cc dn np trn. Theo nh ngha ta c:
I1
Y3
Y2
Y1
U1
I2
U2
Hnh 5.4
I1
U1
U2 0
I2
U2
U1 0
(5.37)
Y1 Y3
PT
IT
y 11
y 22
y12
y21
I1
U2
(5.38)
Y2 Y3
Y3
(5.39)
y12 Y3
(5.40)
U1 0
I2
U1 U
2 0
I1
I2
U1
Mng bn cc
tng h
c trng bi
cc yij
U1
U2
Y3=-y12=-y21
Y1=y11+y12
(5.41)
I2
U2
y22+y12 = Y2
Hnh 5.5
113
'
U1'
' I1
Z
'
'
U2
I2
i vi bn cc II:
''
U1''
'' I 1
'' Z ''
U 2
I 2
I1
U1
U1
I2
I1
U2
I2
I1
U1
I2
II
U2
U2
Hnh 5.6
PT
IT
Cng hai phng trnh ma trn theo tng v v nhm tha s chung, ta c:
U1
I1
'
''
[Z Z ]
U 2
I 2
Z Z ' Z ''
Vy ta rt ra:
Z Zk
(5.42)
k 1
Vy ta rt ra:
Hnh 5.7
Y Y ' Y ''
114
Y Yk
(5.43)
k 1
I
I
2
1
in p thnh phn. Cn ca 2 c in
II
U2
U1
p l chung, cn dng in l tng ca
cc dng in thnh phn (hnh 5.8). H
phng trnh thch hp nht c trng
Hnh 5.8
cho c im ca cch ni ny l h
phng trnh hn hp. Vi cch k hiu cc thng s nh trn hnh v, ta c:
U1
'
'' I 1
[H H ]
I2
U 2
H H ' H ''
PT
IT
Vy ta rt ra:
H Hk
(5.44)
k 1
Cc bn cc c gi l mc theo
kiu S-N vi nhau nu i vi ca 1
c in p l chung, cn dng in
l tng ca cc dng in thnh
phn. Cn ca 2 c dng in l
chung, cn in p l tng cc in
p thnh phn (hnh 5.9).
I2
I1
I1
U1
U1
U2
I2
I1
U1
II
I2
U2
U2
Hnh 5.9
H phng trnh thch hp nht c
trng cho c im ca cch ni ny l h phng trnh hn hp ngc. Vi cch k
hiu cc thng s nh trn hnh v, ta c:
I1
'
'' U 1
[G G ]
U 2
I2
Vy ta rt ra:
G G ' G ''
G Gk
(5.45)
k 1
115
I1
U1
U1
I2
I1
U2
U1
I2
II
U2
I2
U2
Hnh 5.10
Vy ta rt ra:
PT
IT
A A *k . A n
(5.46)
k 1
Trong , ma trn
i du ct hai.
I1
U1
Z2
Z1
I1
I2
Z4
U1
Z2
U2
Z3
Hnh 5.11
I2
U2
Z1
Z3
Hnh 5.12
Z Zk
k 1
z11
z 22
U1
I1
U2
I2
I2 0
Z 2 ( Z 1 Z 4 ) Z 3 (Z 1 Z 2 Z 4 )
Z1 Z 2 Z 4
Z3
I1 0
Z 1 (Z 2 Z 4 )
Z1 Z 2 Z 4
116
z 12
U1
I2
z 21
I1 0
Z 2 Z 1 Z 3 (Z 1 Z 2 Z 4 )
Z1 Z 2 Z 4
Khi bit zij ta c th tnh yij (hoc ngc li) theo bng quan h thng s. Hoc tch
mng in trn thnh hai bn cc thnh phn mc song song-song song vi nhau nh
hnh 5.12. Xc nh cc thng s yij ca cc bn cc thnh phn, sau tng hp li
thnh cc thng s yij ca bn cc theo cng thc:
2
Y Yk
k 1
U1 R4
PT
IT
U2
R6
Hnh 5.13
Y = Y T + Y
R2
I2
R5
I1
U2
U1
R1
R4
R6
Hnh 5-14
z11 = R2 + R5
Z22-Z12
I1
z12 = R5
U1
I2
Z12 =Z21
z22 = R3 + R5
Z R 2 R 3 R 2 R 5 R 3 R 5
Hnh 5-15
117
U2
y 11
z 22
R3 R5
8
0,258
Z R 2 R 3 R 2 R 5 R 3 R 5 6 10 15
y 12
y 22
z 12
R5
5
0,1615
Z
R 2 R 3 R 2 R5 R 3R 5
6 10 15
z 11
R2 R5
7
0,226
Z R 2 R 3 R 2 R 5 R 3 R 5 6 10 15
0,3S
R 4 R1
R1R 4
50
y 12
y 11
y 22
I1
-y12
I2
y11+y12
1
1
0,1S
R1
10
U2
U1
y22+y12
R R 4 15
1
1
0,3S
R 4 R1
R1R 4
50
Hnh 5-16
PT
IT
y 11
R R6
1
1
20
0,2S
R 6 R1
R1R 6
100
0,161
0,3
0,1
0,558
0,261
Y = Y T + Y =
a 12
1
1
3,84
y 21
0,261
a 21
a 22
y 22 0,426
1,635
y 21 0,261
Y 0,17
0,653S
y 21 0,261
y 11
0,558
2,14
y 21
0,261
118
Mt bn cc c gi l i xng v mt in nu cc ca ca n c th i ch cho
nhau m cc thng s ca bn cc hon ton khng thay i. C th ta xt h phng
trnh tr khng h mch:
U1 z 11 I 1 z12 I 2
U 2 z 21 I 1 z 22 I 2
(1)
U1 z 21 I 2 z 22 I 1
(2)
z11 = z22
(5.47)
PT
IT
U1
I2
U2
1/2
1/2
BCX
BCX
Hnh 5-17a
Z1
Z1
2Z2
Z2
Z1
2Z2
Hnh 5-17b
R b (R c R d )
Rb Rc Rd
119
Rb
Hnh 5-18
Rd
z 22
R d (R b R c )
Rb Rc Rd
R (R R c )
R b (R c R d )
= d b
Rb Rc Rd
Rb Rc Rd
PT
IT
I1
U1
I2
M4C i
xng
U1
U2
ZII
ZII
U2
ZI
Hnh 5-19
1/2
1/2
ZI
ZII
bn cc
i
xng
bn cc
i
xng
Hnh 5-20
120
U 2 n. U 1
I 1 I
1
2
n
(5.48)
M hnh bin p l tng minh ho trn hnh 5-21a. B phn ch yu ca bin p thc
gm hai cun dy ghp h cm vi nhau, nu b qua in tr ca cc cun dy th bin
p c v nh hnh 5-21b (n l t s vng dy gia cun th cp v s cp)
I1 1:n
I2
U2
U1
1:n
I1
I1
U2
U1
Hnh 5-21b
Hnh 5-21a
i vi bin p l tng ta c:
U 2 U 1
I 2 I 1
(5.49)
Nu n=-1 th:
U 2 U 1
I 2 I1
(5.50)
PT
IT
Nu n=1 th :
I1
I2
U1
U2
Hnh 5-22b
z 12
U1
I1
U1
I2
I1
U1
ZI
ZII
I2
ZII
U2
ZI
Hnh 5-23
1
(Z I Z II )
2
(5.51)
1
(Z II Z I )
2
(5.52)
I2 0
I1 0
U2
U1
Hnh 5-22a
z 11
I2
ZI = z11 - z12
(5.53)
(5.54)
121
R (R R 1 ) R 2 (2 R R 1 )
;
2R R1
z 12
R1/2
R1
I1
I2
ZV
U2
R2
R1/2
2R2
2R2
PT
IT
U1
R 2 R 2 (2 R R1 )
2R R1
Hnh 5-24a
Hnh 5-24b
R
2R R1
R 1
2
R
Z I Z Vngm
Z II Z Vhm R 2 R 2
z 11
R ( R R 1 ) R 2 (2 R R 1 )
1
1 R. R 1
( Z I Z II ) [
R 2R 2 ]
2
2 2R R1
2R R1
z 12
R 2 R 2 (2 R R1 )
R. R 1
1
1
(Z II Z I ) [R 2 R 2
]
2 R R1
2
2
2R R1
Z1
E
I1
U1
I2
Mng bn
cc
Hnh 5.25
122
U2
Z2
Z2 =R2+jX2
5.3.1 Tr khng vo M4C
Tr khng vo ca ca 1:
ZV 1
I1
z 22 Z 2
a 21 Z 2 a 22
(5.55)
Tr khng vo ca ca 2:
ZV 2
U 2 z 22 Z 1 z
a Z a12
22 1
I2
z11 Z 1
a 21 Z 1 a11
(5.56)
a12
a 22
Z V 1hm
a11
a 21
(5.57)
Z V 2 hm
a 22
a 21
(5.58)
PT
IT
Z V 2 nm
U2
Z 2 .z 21
E
( z11 Z 1 )( z 22 Z 2 ) z12 .z 21
(5.59)
U2
Z 2 .z 21
Z2
y 21
(5.60)
U1
R1
C
R2
U2
Hnh 5.26a
R2
[ A]
1
pC
R2
R1
R2/(2R1+R2)
Hnh 5.26b
123
T ( j )
Zt
R2
c tuyn bin nh tnh nh hnh v 5.26b. Nhn xt: y l mch lc thng thp,
vng tn s thp tn hiu vo v ra ng pha, vng tn s cao tn hiu ra chm pha
so vi tn hiu vo mt gc /2.
5.3.3 H s truyn t, lng truyn t ca bn cc
Nu t ngun l tng ta c th ly c cng sut ln bt k, th vi ngun khng l
tng c th d dng chng minh cng sut tc dng ln nht ti c th nhn c l:
E2
4. R 1
P0
(5.61)
U 22
R2
(5.62)
PT
IT
T c th rt ra:
P0
>1
P2
P0
E
P2 2U 2
(5.63)
R2
R1
E
( p )
2U 2
R2
R1
(5.64)
H s truyn t tnh theo cng thc trn ch dng cho cc mch th ng, c
trng cho mch in tng qut ngi ta phi s dng thm biu thc ca hm truyn
t in p nu mc trc.
Ta c th vit li h s truyn t cho mch in tng qut:
(p)
(z 11 R 1 ).(z 22 R 2 ) z12 . z 21
2. z 21 . R 1 . R 2
(5.65)
(Z I R ). (Z II R )
( Z II Z I ). R
(5.66)
124
g ( ) ln ln j. arg( ) a ( ) jb ( )
E 2 .Ri
4(R 2i X 2i )
Zi
Zt
PT
IT
Hnh 5-27a
Z Zi
r t
0
Zt Zi
Z10
M4C
Zv1=Z10
Zv2=Z20
Z20
Hnh 5-27b
Z 2 Z 20
(5.68)
a 11 . a 12
a 21 . a 22
(5.69)
a 22 . a 12
a 21 . a 11
(5.70)
125
hay
(5.71)
2. z 21 . Z10 . Z 20
a 12 Z10 . a 22 Z 20 . a 11 a 21 . Z10 . Z 20
2. Z10 . Z 20
(5.72)
a 12 . a 21 a 11 . a 22
g 0 ln 0 ln
trong :
(5.73)
a 12 a 21 a 11 a 22 ln 0 j.arg(0 ) a 0 jb 0
a 0 ln 0
thg 0
Trong
(5.74)
PT
IT
Z V1ngm
Z V1hm
Z V 2 ngm
(5.75)
Z V 2 hm
z12
z 22
Z 10
;
thg 0
Z10 .Z 20
shg 0
y 11
1
;
Z 10 thg 0
; y12
Z 20
;
thg 0
y 22
1
Z10 .Z 20 .shg 0
1
;
Z 20 thg 0
a11
Z10
.chg 0
Z 20
; a12 Z 10 .Z 20 .shg 0
a21
1
Z10 .Z 20
.shg 0 ; a 22
(5.76)
Z 20
.chg 0
Z10
126
Z V1hm Z V 2 hm
ZI
1
( Z I Z II )
2
Z V1ngm Z V 2 ngm 2.
ZII
Z I . Z II
Z I Z II
ZI
Hnh 5-28
ZII
a12
a 21
(5.77)
ZI
Z II
(5.79)
0 DX
1 q
1 q
(5.80)
t
Khi :
(5.78)
( Z II Z I ). Z I . Z II
PT
IT
0DX
Z 20
U1
E
E
.
2U 2 Z10 2U 2 U 2
(5.81)
U1
U1
U1
ln ln j. arg( ) a0 DX j.b0 DX
U2
U2
U2
(5.82)
XL2=2
U2
U1
tr khng sng ca 1 l:
XC=3
Z 10 Z V1ngm . Z V1hm = 14 .
Hnh 5-29
Tng t i vi ca 2:
Khoa KTT-Hc vin BCVT
127
7j
2
ZV2hm=jXL2 nt (-jXC) = -j
Vy
tr khng sng ca 2 l:
7
2
Z 20 Z V 2 ngm . Z V 2 hm =
Z V1ngm
Z V1hm
Z V2 ngm
Z V2 hm
7
j 3,5 .
2
PT
IT
Vy
ln
U1
jb 0 1 j
U2
2
U1
E
ln
1 suy ra
U2
2U 2
b 0 U1 U 2
Vy ta c
U 2 18,5. e
U2
suy ra
2
E
50
18,5V
2. e 2 ,7
U2 E
( V)
1
p1
U1
R
2C
R
R/2
Hnh 5-30
128
U2
p1
2p
Vy tr khng sng ca bn cc l:
Z 10 Z 20 Z 0 Z I . Z II =
1
2p
1 q p 1 2p
=
1 q p 1 2p
(trong q
ZI
Z II
( Z I R 0 ).( Z II R 0 ) ( p 2).( 3p 1)
( Z II Z I ). R 0
1 p2
PT
IT
( p 2).( 3p 1)
( p)
2.
1 p2
g 21 g 12
a 1
h 12 h 21
y 12 y 21
b = -1
129
I1
I2
Z11
Z22
U1
U1 z 11 I 1 z12 I 2
U 2 z 21 I 1 z 22 I 2
U2
Z12I2
Z21I1
Hnh 5-31
PT
IT
I1
y11
U1
I 1 y 11 U1 y 12 U 2
I 2 y 21 U1 y 22 U 2
th s tng ng ca bn cc s biu
din c nh hnh 5-32.
y22
I21U1
I12U2
I1
I2
U1
Hnh 5-32
I2
h11
h12U2
b. S tng ng gm ba tr khng
v mt ngun iu khin
U2
1/h22
U2
h21U1
Hnh 5.33
Z11-Z12
Z12
Z22-Z12
I1
I2
-y12
y11 +y12
(Z21 -Z12)I1 U
2
U1
y22+y12
Hnh 5-34
Khoa KTT-Hc vin BCVT
130
I2
(y21-y12)U1 U
2
U1 z 11I 1 z 12 I 2 z 12 I 1
U 2 z 21I 1 z 22 I 2 z 12 I 1 z 12 I 2
I 1 y 11 U 1 y 12 U 2 y 12 U1
I 2 y 21 U 1 y 22 U 2 y 12 U 1 y 12 U 2
U1
I1
I2
I1
INIC
U1
U2
I2
UNIC
U2
k= -1
k=1
Hnh 5-35
I 2 kI 1
PT
IT
(5.83)
-Nu k = 1, ta s c:
U 1 U 2
I 2 I 1
U 1 U 2
I 2 I 1
T ta rt ra:
0 1 / k
[G ] NIC
0
1 / k
U1
U
k 2 2 k 2 . Z t
I1
I2
(5.84)
131
IE
IC
I 0,98 0,998
E
I B (1 ) I E
IC
1
IB 1
IB
PT
IT
B
Hnh 5-38
(5.85)
I1=IE
E
I2=-IC
rE
rC
U1
rB
C
U2
132
C
B
R1 1k
ie
re
B
ib
ie
ib
re
Mt loi m hnh khc cng hay c dng, l m hnh hybrid n gin min tn
s thp. M hnh ny cng da vo cc
I1
I2
hi
phng trnh c tnh H v tham s xc
nh trong ch tn hiu nh, vi s b
U1
U2
hrU2
qua cc thnh phn tch in. M hnh ny
1/h0
hfU1
c minh ha nh hnh 5.41. Mc d cc
m hnh c th c s dng phn tch
Hnh 5.41
cho mi cch mc mch, nhng m hnh
hybrid thng c s dng nhiu hn phn tch cc mch mc emitter chung.
PT
IT
I1=IE
rmIE
rE
rE rB
rB rM
U1
rC
I2=-IC
C
U2
rB
rB
rB rC
Hnh 5.42
I1
B
rE
rE rC rM
U1
133
I2
rB
rC
C
U2
rE
E
Hnh 5.43
rC rB
[Z] CC
rC
I1
B
rC rM
rE rC rM
rB
I2
rE
E
rC
U
U1
2
Trong thc t, ty vo ch phn cc
r m IE
bng cc ngun mt chiu, transistor c
th c ng dng lm cc mch kha,
C
mch khuch i, mch bin i tn s...
Hnh 5.44
Trong hnh 5.45 l mt th d mch
khuch i tn hiu s dng transistor mc Emitter chung ghp RC. Vic la chn cc
gi tr linh kin bn ngoi m bo sao cho transistor lm vic trong min khuch i
tuyn tnh. Cc ng dng c th ca
+E
transistor s c nghin cu chi tit trong
R1
R3
C2
cc hc phn k tip.
Q1
C1
1n
Rt
Uv
Ur
PT
IT
UN
U ra A.U A(Up U N )
Ura
-U0
U0
VL
Hnh 5.46
(5.86)
134
Rra
Rv
UP
Ura
A.U
UN
UP
Ura
A.U
UN
+
-
PT
IT
A0
p
1
(5.87)
20lgA,dB
A
135
Dng in vo:
U
U
I 1 V ra
Z1
Z2
T ta rt ra:
U ra
Uv
Z1
Z2
UV ;
Z1
K (p)
Ur
+
Hnh 5.51
Z2
Z1
R2
Uv
R1
Ur
+
Hnh 5.52
PT
IT
Nu thay Z1 l thun dung, Z2 l thun tr th mch thc hin chc nng ca mch vi
phn ng vai tr l b lc thng cao tch cc bc 1.
5.4.3 Mng c phn hi
Xv
Mng bn cc
K
Xht
Khu h.tip
Hnh 5.53
Y
K
XV
(5.88)
X ht
Y
(5.89)
136
Y
K
K ht
X 1 K .
(5.90)
Trong trng hp hi tip m (tn hiu hi tip lm suy yu tn hiu vo), khi
1 K 1 , tr s hm truyn t ca h kn s nh hn so vi h h.
Trong trng hp hi tip dng (tn hiu hi tip lm tng cng tn hiu vo), khi
1 K 1 , tr s hm truyn t ca h kn s ln hn so vi h h.
PT
IT
U1
U1
I2
I1
U2
I2
Iht
Uht
I1
I2
U1
U2
U1
U2
I2
I1
Uht
Hnh 5.54
U2
I2
Iht
I2
U2
U2
Hnh 5.55
I1
U1
U1
U2
I2
Iht
Uht
I2
I1
U2
U1
U2
U1
Hnh 5.57
137
I2
U2
I2
Iht
Uht
Hnh 5.56
Khoa KTT-Hc vin BCVT
I2
I1
I2
I1
U2
U2
+Hi tip song song dng in: tn hiu hi tip song song vi tn hiu vo v t l vi
dng in u ra. M hnh ca n c minh ha nh hnh 5.57.
5.5 MT S NG DNG MNG BN CC
Ni dung chnh phn ny l nhng ng dng da trn l thuyt ca mng bn cc,
trc ht i su vo cc ng dng ca mng bn cc th ng v tng h.
5.5.1 Mng bn cc suy gim
Mng bn cc suy gim c th nh ngha mt cch tng qut l cc mch chia in p
chnh xc m khng lm thay i ni tr trong Ri ca ngun. Mch suy gim phi tho
mn cc yu cu sau:
-Mch suy gim phi l bn cc i xng vi tr khng c tnh bng in tr trong
ca ngun.
PT
IT
-Kt cu n gin v tnh ton d dng, ng thi khng yu cu dch pha gia tc
ng vo v p ra, ngha l truyn t c tnh:
g = a >0
(5.91)
R1
R2
I2
R3
U2
R3
U1
R1 R 2
Ri
sha
(5.92)
Ri
R
i
tha sha
(5.93)
1
R i sha
(5.94)
1
1
R i tha R i sha
(5.95)
Hnh 5.58
G3
G1
I2
G2
G3
U2
G1 G 2
Hnh 5.59
138
Ri = 600
a = 2,75Npe.
Ri
600
77 ;
sha sh 2 ,75
R1 R 2
Ri
R
600
600
i
522
tha sha th 2 ,75 sh2 ,75
PT
IT
g = jb
Z1
Z2
U2
Z3
U1
Z3 j
I2
Z1 j(
Hnh 5.60
Z 2 j(
R i1 . R i 2
(5.97)
sin b
R i1 R i 2
sin b
R i1 R i 2
sin b
R i1
)
tgb
(5.98)
R i2
)
tgb
(5.99)
Y3
Y1
I2
Y2
U2
Y1 j(
Y2 j(
Hnh 5.61
(5.100)
R i1 R i 2 sin b
1
R i1 R i 2 sin b
1
R i1 R i 2 sin b
1
)
R i1 tgb
(5.101)
1
)
R i 2 tgb
(5.102)
139
Ri1 =5000;
Ri2 =75;
b = /4 [rad/s].
Z1 j(
Z 2 j(
R i1 . R i 2
sin b
R i1 R i 2
sin b
R i1 R i 2
sin b
5000.75
2/2
j866
R i1
5000.75 5000
) j(
) j4134
tgb
1
2 /2
R i2
5000.75 75
) j(
) j791
tgb
1
2 /2
PT
IT
(5.103)
/K()/
1
U 2 1
U1 0
(5.104)
Zb
Zb
Hnh 5.63
140
hnh T hoc hnh , hnh thun hoc hnh ngc (hnh 5.64) kt ni vi nhau
theo kiu dy chuyn.
Za/2
Za/2
Za/2
Za
2Zb
Zb
2Zb
2Zb
Za/2
2Zb
Hnh 5.64
Za
4Z
1 b
2
Za
Z d ( ) 2Z b
(5.105)
(5.106)
4Z
1 b
Za
4Z b
Za
2Z
1 b
Za
PT
IT
th g T ,
(5.107)
g jb
Th hai:
Zb
Za
hay
Za
0
4Z b
(5.108)
Z b ( c )
1
Z a ( c )
(5.109)
c. Mch lc loi k
Mch lc loi k l loi mch lc thun khng ni trn c cc phn t tho mn iu
kin:
Khoa KTT-Hc vin BCVT
141
Za.Zb = k2
(5.110)
Zb
1
jC b
(5.111)
La
La/2
Cb/2
Cb
Cb/2
Hnh 5.65
PT
IT
Z b ( c )
4
1
Z a ( c ) 2 La C b
Rt ra
(5.112)
La Cb
Za
1
;
j C a
Zb = jLb
(5.113)
2Ca
Lb
2Lb
Ca
2Lb
Hnh 5.66
Z b ( c )
4 2 Lb C a 1
Z a ( c )
Rt ra
1
2 Lb Ca
142
(5.114)
Z a j (La
1
);
C a
Zb
(5.115)
1
j (Cb
)
Lb
Lb Cb
(5.116)
La
Ca
Lb
Cb
Cb
La
Lb
Cb
Hnh 5.67
t
Rt ra
Z b ( )
Z a ( )
4
La Cb 0
Lb C a 0
PT
IT
Lb C a
La C b
c1, 2 0 ( p 1
(5.117)
(5.118)
c1 c 2 02
2
2 0 p
c1
c2
La C b
(5.119)
1
1
j (C a
)
La
Z b j (Lb
1
)
C b
(5.120)
1
Lb Cb
(5.121)
143
La
La
Ca
Ca
Cb
Cb
Cb
Lb
Lb
Lb
Hnh 5.68
Z ( )
L C 0
4 b
4 b a
Z a ( )
La Cb 0
Cng t
Lb C a
;
La C b
p'
1
16 p
(5.122)
Rt ra
(5.123)
c2
V ta cng c quan h:
PT
IT
c1 c 2 02
1
2 0 p '
c
2
c
1
2 Lb C a
(5.124)
La/2
La/2
Cb
Za
4Z
L
2
1 b j a 1 c2
2
Za
2
Hnh 5.69
Z(T)
La
Cb
La
Z d (T )
. 1 2 R( )
Cb
c
R()
144
c
Hnh 5.70
Z d ( ) 2Z b
1
1
4Z b
Za
2
jCb
1
1
La
2
c
2
Cb/2
Cb/2
Hnh 5.71
-Trong di thng ( < c): Z() mang tnh in tr v c tnh theo cng thc:
Z d ( )
La
.
Cb
1
1
Z()
R( )
c2
La
Cb
R()
PT
IT
c2
1
2
tgb
2
1 c2
2
th g T ,
hay
(b)
Za
4Z
1
2
1 b
1 2
2
Za
2 jC a
c
Hnh 5.73
2Ca
145
2Ca
Lb
Hnh 5.74
-Trong di thng ( > c): Z(T) mang tnh in tr v c tnh theo cng thc:
Z d (T )
Lb
2
. 1 c2 R( )
Ca
Z(T)
Lb
Ca
R()
1
4Z
1 b
Za
Hnh 5.75
2 jLb
2
Ca
c2
2Lb
Hnh 5.76
PT
IT
Lb
.
Ca
Z()
2Lb
c2
2
R ( )
R()
Lb
Ca
c
Hnh 5.77
th g T ,
aTC, bTC
hay
(a)
c
1
c2
tgb
2
1
2 c2
(b)
-
Hnh 5.78
146
c2
2
a arth
1
2 c2
La/2
2Ca
Lb
Cb
La
Ca
La/2
2Lb
2Lb
Cb/2
Cb/2
PT
IT
Hnh 5.79
Do vic tnh ton kh phc tp, nn y khng thc hin tnh ton trc tip m ch
da vo tnh cht tng ng ca n i vi cc mch lc thng thp v thng cao
trn cc on tn s khc nhau. C th l:
-Trn on > 0 : nhnh Za mang tnh in cm, cn Zb mang tnh cht in dung,
do mch lc thng di s tng ng nh mt mch lc thng thp.
Z()
Z(T)
R()
La
Cb
R()
La
Cb
c1
thng
cao
c2
thng
thp
c1
thng cao
c2
thng thp
Hnh 5.80
-Trn on < 0 : nhnh Za mang tnh in dung, cn Zb mang tnh cht in cm,
do mch lc thng di s tng ng nh mt mch lc thng cao. Hnh v 5.80
v 5.81 biu din s ph thuc ca cc thng s c tnh ca mch lc thng di theo
cc di tn s khc nhau.
Khoa KTT-Hc vin BCVT
147
aTD, bTD
(a)
(b)
c1
c2
-
Thng cao
Thng thp
Hnh 5.81
- i vi mch lc chn di
Xt mt lc hnh T v hnh ca mch lc chn di (hnh 5.82):
La/2
La
La/2
2Ca
Ca
2Ca
Cb/2
Cb/2
Lb
2Lb
2Lb
PT
IT
Cb
Hnh 5.82
Z(T)
La
Cb
R()
La
Cb
R()
c1
Thng
thp
c2
Thng
cao
R()
R()
c1
Thng
thp
c2
Thng
cao
Hnh 5.83
-Trn on > 0 : nhnh Za mang tnh in dung, cn Zb mang tnh cht in cm,
do mch lc chn di s tng ng nh mt mch lc thng cao.
-Trn on < 0 : nhnh Za mang tnh in cm, cn Zb mang tnh cht in dung,
do mch lc chn di s tng ng nh mt mch lc thng thp.
Khoa KTT-Hc vin BCVT
148
(a)
(a)
(b)
c2
0
c1
(b)
-
Thng thp
Thng cao
Hnh 5.84
PT
IT
La/2
1000
f c
L
C
a b
Z (0) L a 600
d
Cb
La/2
9,5mH
9,5mH
Cb=53nF
La=19mH
C b .6.10 6 53nF
Rt ra
2
L 6.10 19 mH
a
Cb/2
26,5nF
Cc s mt lc thng thp c v
hnh 5.85
Cb/2
26,5nF
Hnh 5.85
149
(vi m <1)
(5.125)
+Chuyn mt phn ca Za xung nhnh song song sao cho to thnh Z 'b .
+Xc nh Z 'b da vo iu kin cn bng cc tr khng c tnh ca cc khu loi k
v loi m:
(5.126)
Z d (TK ) Z d (TM )
PT
IT
(5.127)
Z b'
Rt ra
Za/2
Zb
Z
1 m2
Za b
4m
m
Za/2
Za/2 = mZa/2
Z d ( T K ) Z d ( TM )
(5.128)
Za/2 = mZa/2
Zb
Hnh 5.86
(vi m <1)
(5.129)
150
(5.130)
2
Yb
1
2
1
mYb
4Y
4Y '
1 a
1 a
Yb
mYb
Ya'
Rt ra
(5.131)
Y
1 m2
Yb a
4m
m
(5.132)
Ya
Ya
Z d ( K ) Z d ( M )
Yb/2 Yb/2
Yb/2
Yb/2
Hnh 5.87
PT
IT
Trong phn trn ta xt cch xy dng mch lc loi M t mch lc loi K, trong
cn ch rng iu kin cn bng tr khng c tnh ca cc khu loi K v loi M s
lm cho hai loi mch lc s c cng di thng. Tuy nhin iu cha th hin
nhng ci thin ca mch lc loi M so vi mch lc loi K mt cch thuyt phc. By
gi ta hy xt ti cc thng s c tnh ca mch lc M theo mt cnh nhn khc, trc
ht l tr khng c tnh ca mt lc hnh trong cch chuyn ni tip (hnh 5.88).
Za
Zb
Za
Za=mZa
Za
Zb
Zb
Zb
Zb
Zb
Zb
Zb
Hnh 5.88
Zd
'
( M )
2Z b'
1
1
'
b
4Z
Z a'
Z
1 m2
2(
Z a b ).
4m
m
1
1
4Z b'
Z a'
'
( M )
Z
1 m2
2(
Z a b ).
4m
m
m
1
4Z b
Za
151
1 m2 Z a
1
4 Z b
4Z b
1
Za
2Z b
hay
Zd
'
( M )
1 m2 Za
Z d ( K ) 1
4 Z b
(5.133)
Ya
Yb
Yb
Yb
Ya
Ya
Yb
Yb
Ya
Yb
Yb
Zd
hay
Zd
'
PT
IT
Hnh 5.89
(TM )
'
(TM )
Z a'
4Z b'
4Ya'
1
1 '
1 '
2
Za
2Ya'
Yb
2(
Y
1 m
Yb a )
4m
m
'
tc l
4Ya
Yb
Z d (TM ) Z d (TK ) .
Y
1 m2
2(
Yb a )
4m
m
1
4Ya
Yb
2Ya
4Ya'
. 1 '
Yb
1
1 m 2 Yb
1
.
4 Ya
1
1 m 2 Yb
1
.
4 Ya
(5.134)
Zb
1
j C b
Z()
m=1(loi K)
m=0,6
Z jmLa
'
1 m2
1
Z
La
b
4m
jmCb
La
Cb
R()
m=0,4
c
Hnh 5.90
152
Zd ' ( M )
La
.
Cb
1
1
.[1 (1 m 2 ).
2
c2
c2
m=0,6
La
Cb
'
1 m
1
Cb
Ya j
4m
jmLa
Y ' jmC
b
b
2
Zd
'
(TM )
La
. 1 2 .
Cb
c
m=0,4
Z(T)
R()
m=1
[1 (1 m 2 ). 2 ]
c
Hnh 5.91
PT
IT
aTC
aCD
aTD
c2
c1
0
Hnh 5.92
153
c1 1
0 2 c2
hoc
Ya'
Y
1 m2
Yb a 0
4m
m
Z b'
Z
1 m2
Za b 0
4m
m
Hay l
4Z b
1 m2 1
Za
(5.135)
PT
IT
Ri
1/2 khu
M, PHTK
Khu M
Khu K
1/2 khu
M, PHTK
m
m=0,6
E
Zd(T,)
Z a/Z b/
Za/Zb/ c
Za / Zb
Zd(,T)
Rt
m=0,6
Zd(T,)
Za / Zb
Zd(T,)
Zd(,T)
Hnh 5.93
-Suy gim c tnh (a) phi hon ton trit tiu trong di thng v rt ln trong ton b
di chn.
-B lc phi c phi hp tr khng tt vi ngun v ti.
154
Z a'
2
PT
IT
Ri
Z a'
2
Za
2
Za
2
2Z b"
Z()
Zb
Z b'
Z(T)
Z(T)
Z a"
2
2 Z b"
Rt
Z()
Z(T)
Hnh 5.94
Ya
2Ya
Ya
Ri
Yb/2
Yb/2
Yb/2
Yb/2
Yb/2
Yb/2
E
Z(T)
Z()
Z()
Hnh 5.95
155
Z()
Z(T)
Rt
Vic ghp ni cc khu trong b lc sao cho nhn t ngoi vo c tr khng c tnh
Z()=Ri=Rt trong trng hp chuyn ni tip (hnh 5.94) v Z(T)=Ri=Rt trong trng
hp chuyn song song (hnh 5.95).
b. Cch tnh ton b lc y
Thng thng cc s liu sau y s c cho trc: Di thng (tn s ct), tr khng
c tnh trong di thng, in tr trong ca ngun v in tr ti, tn s suy gim v
cng, cc yu cu v suy gim c tnh v phi hp tr khng ... u tin vic tnh
ton khu K s c thc hin trc, sau mi chuyn sang tnh ton cc khu M.
Sau y l cc cng vic tnh ton cn thit trn cc loi b lc:
1. B lc thng thp:
La
R i Rt R
Cb
- Khu lc K:
2
c
La C b
2c
2
PT
IT
2R
L a
C 2
b R c
-Cc khu lc M:
1 m2
m = 1-
m = 0,6)
Nu chuyn ni tip:
La/2
L'a mLa
2
' 1 m
La
Lb
4m
Cb' mC b
La/2
La/2
Cb
Lb
Cb
Hnh 5.96
La/2
Cb' mCb
'
La mLa
2
C a' 1 m Cb
4m
156
La/2
Cb/2
2Lb
La/2
La
La
2Ca
Ca
Cb/2
Cb/2
Cb/2
Cb/2
Cb/2
Hnh 5.97
2. B lc thng cao:
Lb
Ri R t R
Ca
- Khu lc K:
1
c
2 Lb C a
L b 2
C 1
a 2 R c
c 1 m2
-Cc khu lc M:
m = 1-
2
(Vi khu 1/2M th
2c
m = 0,6).
PT
IT
C ' C a
a
m
Nu chuyn ni tip:
2Ca
2Ca
2Ca
2Ca
2Ca
Cb/2
2Lb
Cb
Lb
Lb
Hnh 5.98
4m
' Lb '
L ;L
L
b m a 1 m 2 b
C ' Ca
a
m
La/2
La
Ca
Ca
2Lb
2Lb
2Lb
Hnh 5.99
3. B lc thng di:
- Khu lc K:
02 c1 . c 2
1
1
La C a Lb C b
157
2Lb
2Ca
2Lb
c 2 c1
Rt ra
La
2R
c 2 c1
Lb
R ( c 2 c1 )
2 c1 c 2
2 1
-Cc khu lc M:
La
Lb
Ri Rt R
Cb
Ca
2
;
La Cb
Ca
Cb
2
La Cb
rt ra m 1 (
1
1 m
c 2 c1
2 R c1 c 2
2
R ( c 2 c1 )
c 2 c1
1 m2
c 2 c1 2
) (Vi khu 1/2M th m = 0,6).
2 1
Nu chuyn ni tip:
Ca
L
; L'b1 b ; C'b1 mCb ;
m
m
L'b 2
1 m2
4m
La ; C 'b2
Ca
4m
1 m2
PT
IT
Trong hnh 5-73a minh ho cch chuyn ni tip khu lc thng di.
La/2
2Ca
2Ca
2Ca
La/2
La/2
Lb1
Lb
Cb
La/2
Cb1
Cb2
Lb2
Hnh 5-73a
2Ca
Ca
L
1 m2
4m
; L'b b ; C'b mCb ; C a' 2
Cb ; L'a2
Lb
4m
1 m2
m
m
Trong hnh 5-73b minh ho cch chuyn song song khu lc thng di.
Ca
La2
La
Ca2
2Lb
Cb/2
2Lb
Ca1
Cb/2
2Lb
2Lb
Hnh 5-73b
4. B lc chn di:
- Khu lc K:
Cb/2
La1
02 c1 . c 2
1
1
1
; c 2 c1
La C a Lb C b
2 LbCa
158
Cb/2
La
Lb
Ri Rt R
Cb
Ca
Rt ra
Lb
La
R
2( c 2 c1 )
2 R ( c 2 c1 )
Ca
c1 c 2
2 1
-Cc khu lc M:
Cb
2( c 2 c1 )
R c1 c 2
1
2 R ( c 2 c1 )
1
1 m 2 ( c 2 c1 ) 1 m 2
2 Lb Ca
rt ra m 1 (
2 1 2
) (Vi khu 1/2M th m = 0,6).
c 2 c1
Nu chuyn ni tip:
Ca'
Ca
L
4m
1 m2
'
C
;
L
La
; L'a mLa ; Cb' 1 mCb ; L'b1 b ; Cb' 2
a
b2
1 m2
4m
m
m
PT
IT
Trong hnh 5-74a minh ho cch chuyn ni tip khu lc chn di.
La/2
La/2
La/2
La/2
2Ca
2Ca
2Ca
2Ca
Cb1
Lb1
Cb
Lb
Lb2
Cb2
Hnh 5-74a
Ca
;
m
L'a 2
4m
1 m2
'
L
;
C
Cb
b
a2
1 m2
4m
Lb
;
m
Trong hnh 5-74b minh ho cch chuyn song song khu lc chn di.
La1
La
Ca
Ca1
Cb/2
Cb/2
2Lb
2Lb
Cb/2
Ca2
L 2Lb
Hnh 5-74b
Khoa KTT-Hc vin BCVT
159
Cb/2
La2
a
2Lb
(n m)
(5.136)
PT
IT
Trong l thuyt tng hp mch, phng php thng dng xy dng mch lc tch
cc RC l phng php phn tch a thc v mc dy chuyn cc khu bc mt v bc
hai. Gi s t hm mch K(p) l phn thc hu t, khi c th phn tch ra thnh tch:
K ( p)
N ( p)
k0 . p r
D( p)
( p ). ( p
.
( p ). ( p
bi p ci )
bj p c j )
F ( p).K 1 ( p)
(5.137)
P ( p)
Q( p)
P ( p)
(p j )
j
160
K u ( p)
b0 b1 p b 2 p 2
a0 a1 p p 2
(5.138)
Hm mch ny hon ton c th thc hin c bng mch KTT vi cc vng phn
hi v mch RC. Mch phn hi ca KTT c th l mt vng hoc nhiu vng.
I1b
I2a
Mch
phn hi
(b)
M4C
(a)
U1
U2
Hnh 5-75
PT
IT
K u ( p) k
(5.139)
D( p)
D( p )
k2
P( p)
k1
(1)
(do C l im t o, UC =0 )
U2
y
21a
U1
y 21b
(2)
N ( p)
;
P( p )
y 21b k 2
D( p)
;
P( p )
161
k1
k
k2
(5.140)
Y4
Y5
_
U1
Y3
Y1
Y2
U2
Hnh 5-76
Th d 5-13:
C
Gii:
PT
IT
R
U1
+
- E
+
-E
U2
Hnh 5-77a
+ Trong min p:
T ( p)
T ( j )
U 2 ( p)
RCp
2 2 2
U 1 ( p)
R C p 2 RCp 2
1/2
+ Trong min :
jRC
T ( j )
2 2 2
2 R C 2 jRC
0
Hnh 5-77b
Gi tr bin :
RC
T ( j )
2 2
(2 R C ) 4 R C
, ti 0
1
2
th T ( j ) max .
2
RC
162
R1
R1
U1
R2
U2
R2
PT
IT
U1
I2
L1
U2
L2
Hnh 5-79
Hnh 5-78
U1
Z2
U1
U2
2R
U2
Hnh 5-81
Hnh 5-80
L
2R
U2
Hnh 5-82
163
2R
U1
U2
R
2C
PT
IT
U1
-V T ( j ) vi R=1M, C=1F
U2
R/2
Hnh 5.84
-Tnh v v nh tnh th T ( j )
U2
.
khi u ra
U1
Hnh 5.85
R
U2
b. V nh tnh c tuyn tn s ca hm
truyn t
U2
U1
Hnh 5.86
-Tnh ma trn A.
-V c tuyn bin ca T ( j ) ca hm
U1
2R
164
Hnh 5.87
U2
a. Tnh
nu KTT c cc thng s l
Rs
10K
tng.
b. Tnh
Rt
Us
Ut
Hnh 5.88
R2
R
Uv
R1
R
+
Ura
U1
Hnh 5.89
PT
IT
Hnh 5.90
5.24 Cho khu lc tuyn tnh bc 2 Sallen-Key nh hnh 5.90. Tnh hm truyn t
in p v v c tuyn bin ca khu lc.
R
5.25. Chng minh rng mch hnh 5.91 l khu lc
C1
Vo
+-
Vi
R2
R3
Hnh 5.91
R2
C
R1
U1
U2
Hnh 5.92
vi C1
R1
R4
Khu 1
165
vo
R5
+
Hnh 5.93
+
-
R3
C2
R2
Khu 2
CHNG VI
TNG HP MCH TUYN TNH
H thng mch lm nhim v thc hin mt ton t no , nhm to v bin i tn
hiu. H thng phi phn nh chnh xc c cc hin tng vt l xy ra, ng
thi c th tnh ton & thit k k thut cc h thng . Chng ny nhm gii thiu
tm tt mt s vn c bn trong tng hp mch tuyn tnh, bao gm:
Tng hp mng hai cc tuyn tnh th ng
Tng hp hm truyn t ca bn cc
Tng hp mng tch cc RC
tm hiu chi tit v cc phng php ny sinh vin c th nghin cu thm trong
cc ti liu tham kho.
6.1 KHI NIM CHUNG
PT
IT
166
PT
IT
ar p r
F ( p)
r 0
m
b
q 0
( p pi )
K1
i 1
m
K2
(p p
j 1
(1 p
i 1
m
p
(1
)
pj
j 1
(6-1)
167
cch tm tt c h thng cc phng php tng hp mch tuyn tnh, v chi tit hc
sinh c th c thm trong cc ti liu v gio trnh tham kho.
6.2 TNG HP MNG HAI CC TUYN TNH TH NG
6.2.1 iu kin tr khng Z(p) ca mng hai cc
Mng hai cc c trng bi thng s duy nht l tr khng. Z(p) phi tho mn hai
iu kin sau y:
- Hm Z(p) phi l phn thc hu t:
n
n
A( p) a 0 a1 p ... + a n p
F ( p)
B( p)
b0 b1 p ... + b m p m
pr
r 0
m
(6-2)
q
q 0
PT
IT
- Nu p= th Im[F()]=0.
-Nu 0 th Re[F(p)] 0.
5 p2 2 p 4
, iu kin 2 khng tho mn.
p4 3
b. Z ( p)
1,2 p 2 6
, c cc iu kin 1, 2, 3 l tho mn, nhng iu kin 4 khng
p ( p 2 4)
tho mn v: Z ( p)
c gi tr thng d ti cc im cc j2
p p j2 p j2
168
tho mn.
c. F ( p)
2p2 p 2
, cc iu kin 1, 2, 3, 4 u tho mn, nhng iu kin 5 khng
p 1
2 2 j 2
2 2
] Re[
]0
1 j
1 2
> 2
ZLC()=jX()
( p 2 12 )...( p 2 m2 )
2
(6-3)
PT
IT
Z LC ( p ) k
Z RC ( p ) k
( p 1 )...( p m )
(6-4)
C1
Z ( p)
]
p
R1
C0
C 01 lim p0 [ Z ( p). p]
C i1 lim p ji [ Z ( p ).
L1
C0
C1
p 2 i2
1
] ; Li 2
p
i Ci
169
L2
L
C2
R2
C2
Hnh 6-2
Ri
1
i Ci
2. Phng php Foster II: Thc hin cc im khng ca Z(p) bng cc mch ni
tip (LC hay RC) c mc song song nh hnh 6-3.
-Vi mch hai cc LC:
L01 lim p0 [
p
]
Z ( p)
C1
1
C lim p [
]
Z ( p). p
C
L1
2
2
1 p i
Li 1 lim p ji [
]
Z ( p)
p
Ci
Ci
L0
R0
Li
C1
Ci
R1
Ri
1
i2 Li
Hnh 6-3
PT
IT
1
];
Z ( p)
C lim p [
p i
];
p
1
]
Z ( p). p
Ci
1
i Ri
Th d 6.2: Thc hin hm tr khng sau y theo phng php Foster I, II:
Z ( p)
4 p 5 40 p 3 36 p
36 p 4 153 p 2 36
4 p 5 40 p 3 36 p 1 p ( p 2 1)( p 2 9)
1
36 p 4 153 p 2 36 9
( p 2 )( p 2 4)
4
1
0
1/2
3
1
4
3
Hnh 6-4
170
Z ( p) 1
L lim p [
] ; C11 lim 1 [ Z ( p).
p j
p
9
2
C 31 lim p j 2 [ Z ( p ).
p2 4 4
] ;
p
9
1
1/2
L3
3
1
1
C3 9
2
3
4
2
L3
L1
C1
1
4] 7 ; L 1 7
1
p
36
12 C1 9
p2
C3
Hnh 6-5
PT
IT
1
0
1/2
C2
C4
L2
L4
L0
Hnh 6-6
2
2
p
1
81
1 p 1
81
] 1 ; L21 lim p j [
; C2 2
]
Z ( p)
Z ( p)
p
32
2 L2 32
2
2
1
175
1 p 3
175
; C4 2
L lim p j 3 [
]
Z ( p)
p
32
4 L4 288
1
4
171
Z6
Z ( p) Z 6
Z4
Z2
Y5
Y3
Y5
Z4
Y1
Y3
Z2
1
Y1
Hnh 6-7
C1
Ri
Ci
C2
Ci
Hnh 6-8
Ci
Ci
PT
IT
C1
L1
L2
Ri
Li
Hnh 6-9
Th d 6.3: Thc hin tr khng mch RC sau y theo phng php Cauer I, II:
Z ( p)
Gii:
p3
( p 1)( p 5)
( p 2 6 p 5) /( p 3) p
C1 1
p2 3p
3p + 5
(Z)
1
( p 3) /(3 p 5)
3
5
p
3
4
3
R2
1
R2
3
C1
R4
C3
Hnh 6-10
172
(Y)
4
4
15
(3 p 5) /( ) p
3
9
4
9
4
C3 ; R 4
4
15
b. Phng php Cauer II: Thc hin cc im cc ca Z(p) hoc Y(p) ti tn s =0.
Do Z(p) khng c im cc =0 nn cc tnh ton s bt u bng dn np, u
tin l in tr trn nhnh song song, tip theo l t in trn nhnh ni tip... nh
hnh 6-11.
(Y)
(5 6 p p 2 ) /(3 p)
5
3
R1
3
5
C2
5
5 p
3
13
p p2
3
(Z)
C4
R3
R1
Hnh 6-11
13
9
(3 p) /( p p 2 )
3
13 p
13
C2
9
9
p
13
4
p
13
(Y)
PT
IT
13
4
169 13
p p 2 ) /( p)
p
3
13
12 4
R3
12
13
; C4
169
4
pC 1
p 2 02
ZMR(p)
Z(p)
Hnh 6-12
-Nu thnh phn tr khng ZMS(p) khng c im khng trn trc o, ngha l YMS(p)
khng c im cc trn trc o, th n c gi l dn np c in np ti thiu.
Ngi ta c th tch cp im cc (p= ji) trn trc o ra khi Y(p) bng mch LC
ni tip trn nhnh song song nh hnh 6-13. Khi :
173
YMS ( p) Y ( p)
pL1
p 2 i2
YMs(p)
Y(p)
Hnh 6-13
Z(p)
Khi ZM=ZMRS - R
sao cho vn m bo:
Hnh 6-14
Re[ZM(j)] 0 vi mi
PT
IT
ZMRS(p)
ZM(p)
Hnh 6-15
L1
Z(p)
Z 1 ( j 2 )
j 2
Z1(p)
Hnh 6-16
Rt ra Z2 = Z1 - pL1
Z2 c im khng ti j2 (v phn thc v phn o u bng khng).
+Thc hin im cc ca Y2 ti j2 bng mch LC ni tip nhnh song song.
pL21
Y3 Y2 2
p 22
L21 Y2
p 2 22
p
v
p j 2
C2
1
L2
2
2
Bc Y3 < bc Y1 v ( p 2 22 ) c gin c.
174
Phng php Brune c th lp li nhiu ln, bc Z(p) tip tc gim cho n khi Z(p)
c thc hin hon ton. Cng cn lu rng tu vo cc c im ca Z(p) trong
cc bi ton c th m vic p dng phng php ny c th bin th mt cch linh
hot.
Th d 6.4: Thc hin tr khng mch th ng sau y:
Z ( p)
p2 2p 2
p 2 2 p 1
2 2 j 2
1 2 j 2
-1
-J
2 x x2
1 2x x 2
PT
IT
2 2 4
Re[ Z ( j )]
1 2 2 4
2 x
(X2)
Hnh 6-17
tm v tr cc tiu, ta tm cc tr ca hm s:
2 x x2
2 x x2
]
[
]
1 2 x x 2 . x 1 2 x x 2 .2 0
x
Re[Z ( j )]
(1)
2 x x2
]
2
2
1 2 x x 2 (1 2 x)(1 2 x x ) (2 x x )(2 2 x) 0
x
(1 2 x x 2 ) 2
rt ra
x1 = 3;
x2 = - 1;
x=
3; ] .
Cc gi tr ti thiu:
Re[ Z ( j 0)] 2 ;
Vy R1 = min[Re[Z(j)]]=
Tr khng cn li:
Re[ Z ( j 3 )]
7
;
8
Re[ Z ( j)] 1
7
8
Z (1) Z R1
p2 2 p 9
8 p 2 16 p 8
175
Z (1) ( j 3 )
3 j2 3 9
8(3 j 2 3 1)
rt ra
L1
1
8
Z ( 2 ) Z (1) pL1
Tr khng cn li:
3
( j 3 ).L1
8
p3 2 p 2 3 p 9
8( p 2 2 p 1)
p 3 2 p 2 3 p 9 ( p 2 3)( p 3)
8( p 2 2 p 1)
8( p 2 2 p 1)
C2
PT
IT
L21 lim p j
1
16
3.L2
9
pL21
1
1
8 p 2 24
Z ( 3) Z ( 2) p 2 02 3( p 2 3)( p 3)
Tr khng cn li:
Z ( 3)
3( p 3)
8
3
8
9
8
pL3 Z (3)
3
p
8
R1
L1
L3
L2
R4
C2
(4)
9
nhin l in tr: R4
8
Z(1)
Z(2) Z(3)
Z(4)
Hnh 6-18
L11
1
L12 L2 ; L11 L1 L2 ;
16
9
L 22 L3 L2
16
k=1
R1
L22
C2
Hnh 6-19
176
R4
H s ghp: k
L12
L11 .L22
PT
IT
I1
U2
-Cc h s l thc.
Hnh 6-20a
-Cc im khng nm tu .
U1
U 2 A( p )
U 1 Q( p)
Hnh 6-20b
-Bc t s khng ln hn bc ca mu s.
Vi cc tnh cht ni chung ging trng hp trn,
nhng cc im cc khng th nm tn s =0
v =, ngha l a thc ta Hurwitz Q(p)
U2
177
I1
U2
Hnh 6-21a
R2
U2
A( p )
; hay
I1
H ( p)
YT
U 2 A( p )
U 1 H ( p)
U1
U2
R2
-Bc t s khng ln hn bc ca mu s.
Hnh 6-21b
-Cc h s l thc.
-Cc im khng nm tu .
PT
IT
* Trng hp III (hnh 6-22): Hm cho php c dng phn thc hu t vi cc tnh
cht:
K
U2
A( p)
E
H ( p)
U2
R2
-Bc t s khng ln hn bc ca mu s.
-Cc h s l thc.
Hnh 6-22
-Cc im khng nm tu .
4R1
T K ( p )
U2
E
R2
4 R1
178
Trong tng hp mch, xut pht t cc ch tiu cho trc di dng th trong min
thi gian hoc trong min tn s, cng vic u tin phi tin hnh l xp x bng cc
hm mch cho php. Nu hm xp x gn ng cc ch tiu (vi sai s yu cu) m
tho mn l mt hm mch cho php F(p) th mch in thuc hm F(p) c th
thc hin c. Nu xp x khng c phng php th s dn n kt qu l mt
mch in khng t cc ch tiu ra. Do vn xp x l mt vn quan trng
nht nhng cng kh khn nht.
Cc phng php xp x c th chia lm hai nhm: Xp x theo cch th v xp x
bng con ng trc tip.
*Nhm xp x theo cch th, thng c cc phng php sau y:
-Thit k trn c s phn tch: Trong trng hp ny mch nguyn l xp x cc ch
tiu cho trc c bit do kinh nghim. Tin hnh phn tch tm ra mi lin h
gia cc phn t mch v cc ch tiu cho trc. T xc nh c hm mch v
mch in c th.
PT
IT
Begin
i, Fi
ai, bi
F(p)
Khng
Hm cho php
cho php
End.
Hnh 6-23
Khng
179
Tu theo tnh cht ca tng loi mch cn phi tng hp m cc phng php ny s
cho cc biu thc tnh ton khc nhau.
6.3.3 Xc nh cc thng s ca bn cc:
Sau khi gii xong bi ton xp x, chng ta nhn c hm F(p) mt mt tho mn
cc ch tiu cho trc, mt khc tho mn iu kin hm cho php. Bc tip theo s
l thc hin hm mch tm c, tc l xc nh cu trc v gi tr cc phn t
trong cu trc . Hm mch thng c biu din qua cc thng s bn cc bit
nh cc thng s tr khng, dn np ... Vy xc nh mch in, trc ht cn phi
xc nh cc thng s ca bn cc. Cc cng vic bao gm:
- Xc nh iu kin rng buc i vi cc thng s ca bn cc:
xc nh cc thng s ca bn cc, thng thng l cc zij trong ma trn Z, cn
ch ti iu kin ma trn Z thc dng. iu ny c a v xt iu kin thng
d v iu kin phn thc ca bn cc, tng t nh vic xt hm thc dng i vi
mch hai cc.
PT
IT
C nhiu phng php thc hin hm cho php ca cc thng s zij v yij, tu vo
tng loi bn cc cn phi thc hin.
1.Cc phng php thc hin bn cc th ng LC, RC:
- Phng php Cauer .
180
PT
IT
2
U1 1 4 p p
B( p)
1 4p p2
;
2(1 p )
y 21
k (1 p 2 )
2(1 p )
T y21 ta phn tch thnh hai nhnh song song c hai mch hnh thang c cc
thng s:
(1)
y 21
k
;
2(1 p)
( 2)
y 21
kp 2
;
2(1 p )
(1)
( 2)
y 22
y 22
y 22
1 4p p2
2(1 p )
( p 2 4 p 1) /( 2 p 2) p / 2
C1
p2 p
3p + 1
181
1
2
(Z)
(2 p 2) /(3 p 1)
2p
(Y)
2
3
R1
2
3
R1
R2
2
3
C2
4
3
4
9
3
(3 p 1) /( ) p
3
4
4
C1
Hnh 6-24a
C2
9
4
; R2
4
3
(1 4 p p 2 ) /( 2 2 p )
1
2
R1 2
1 p
3p p2
3
C1
2
PT
IT
(Z)
2
(2 2 p) /(3 p p )
3p
2
2
2 p
3
4
p
3
(Y)
4
9 3
(3 p p 2 ) /( p ) p
3
4 4
4
3
R 2 ; C2
9
4
(1)
C1
R2
R1
Hnh 6-24b
8/3
4/3
9/8
(2)
C2
1/4
3/8
3/4
8/9
Hnh 6-25
( 2)
gi tr 1 khi xt y 22
ti =.
182
1
(1)
R=1
2
1
(2)
C0=1
1/2
Hnh 6-26
PT
IT
Xp x
K(p)
Thc hin
mch
Cc s tng ng
- chn ti u
iu chnh mt chiu
S
mch in
Hnh 6-27
183
P( p) ( p )
+Lp biu thc F1(p), v phn tch n thnh tng cc phn thc vi cc gi tr thng
d u thc:
F1 ( p )
kj
ki
N ( p)
k
P( p)
i p i
j p j
PT
IT
F1 ( p )
P1
P2
P3
P4
N 2 ( p ) P2 P3
+Khi ta s c:
Th d 6.6: Tch a thc sau thnh hiu cc a thc cha nghim thc, khng
dng:
N ( p) p 2 p 1
N ( p)
p2 p 1
1
3
P( p ) ( p 1)( p 2)
p 1 p 2
p2
1
3
3
)
p 1
p 2 p 1 p 2
Hay
F1 ( p ) (1
vy
N ( p) N 1 ( p) N 2 ( p) ( p 2)( p 2) 3( p 1) ( p 2) 2 3( p 1)
184
(6-6)
Khi ta c
PT
IT
Th d 6.7: Tch a thc sau thnh tng cc a thc cha nghim thc, khng
dng:
N ( p) p 2 p 1
Rt ra
Cui cng ta c:
1 = 0,5;
0 = 0,75.
185
N ( p)
K ( p)
k0 .p r
D( p)
( p ). ( p
.
( p ). ( p
bi p ci )
bj p c j )
P( p)
P( p)
Q( p ) ( p j )
j
PT
IT
Phn tch v tng hp mch l hai qu trnh khng th tch ri trong thit k mch
in t. Nu trong phn tch mch nhiu khi ta li dng cc nguyn tc v tnh i
ngu, th trong tng hp v thit k mch th ng RC, nhiu khi ta cn phi dng
n php bin i RC-CR, php bin i ny rt tin dng. Nu xut pht t mch
RC ban u c ZRC l tr khng, YRC l dn np, KRC l hm truyn t, th sau khi
bin i:
+Thay in tr Ri bng t in c gi tr
1
Ri
+Thay t in Cj bng in tr c gi tr
1
Cj
(6-7)
1
'
YRC
( p ) p.YRC ( )
P
(6-8)
1
'
K RC
( p ) K RC ( )
p
(6-9)
'
Z RC
( p)
186
U2
k
2
U 1 ap bp c
1
p
p
kp 2
cp 2 bp a
1/C1
1/R2
PT
IT
1/R1
U1
R1
R2
U2
C2
Ua
Ub
1/C2
Hnh 6-29
Hnh 6-28
CU HI V BI TP CHNG VI
U2
Y1 . Y2
U 1 Y5 (Y1 Y2 Y3 Y4 ) Y3 . Y4
Y4
a, dB
Y5
40dB/D
_
U1
Y1
Y3
Y2
3
+
f,kHz
U2
0
Hnh 6-30b
Hnh 6-30a
f1
187
2( p 2 1)( p 2 9)
p ( p 2 4)
Z ( p)
3( p 2)( p 4)
p ( p 3)
Y ( p)
3( p 2)( p 4)
p( p 3)
PT
IT
188
PH LC 1
MCH IN I NGU
-Cc yu t i ngu:
Hai phn t Za v Zb c gi l i ngu nu:
Za.Zb = k2
(vi k l mt hng s)
(7-1)
r g
E ng I ng
ZY
u i
Vng
PT
IT
(1)
(2)
(3)
(1)
(4)
ing
eng
(2)
(3)
(4)
Hnh PL1.1b
Hnh PL1.1a
idt
dt C
du 1
g. u C
udt
dt L
e ng r. i L
(a)
I ng
(b)
R rng phng trnh (b) l phng trnh i ngu ca (a) v ngc li.
189
PH LC 2
CC THNG S CA MCH DAO NG N CH XC LP IU
HA
a. Vi mch dao ng n ni tip:
Khi mch chuyn sang ch xc lp, ta hy xt cc thng s v quan h trong
mch di dng phc (bn c th xem li th d nu trong chng II v chng
III):
+ Tr khng ca mch:
1
X
Z r j( o L
) r (1 j ) r (1 j )
C
r
o
X
(7-2)
PT
IT
trong
X o L C
o
X=0 khi o L
oC
LC
ch
arg Z arctg
(7-3)
L
C
(7-4)
1
1
Z r (1 j )
(7-5)
Y
Ych
-argY
1
0,7
-1
2
Hnh PL2.1
190
1
Y
Y 1 j
ch
v i Y 1
ch
1
1
Y Z
r 1 2
Y
1
Ych
1 2
arg( Y ) arctg
ch
(7-6)
Y
1
, ngha l:
Ych
2
d 1
(7-7)
+ lch cng hng tng i (): Ngoi khi nim lch cng hng tuyt i
() v lch cng hng tng qut (), ta cn c lch cng hng tng i:
o ch 2.
ch o
ch
PT
IT
(7-8)
+ Phm cht ca mch (Q): l t s gia cng sut phn khng lun chuyn gia L v
C vi cng sut tiu hao trn mch ti tn s cng hng:
Q
X c ( ch )
X L ( ch )
Px
L 1 L
1
ch .
PT
r
r
ch Cr
r
r C
(7-9)
Ta c th suy ra cc mi quan h:
2
ch
(7-10)
r ch
L
Q
(7-11)
Q Q.
2 d
T (7-11) ta thy khi phm cht ca mch cng cao th di thng cng gim, ngha l
chn lc tn s tng ln.
+ Dng in trong mch:
E
E
E
I
. e jarctg
Z Z . e j.arg Z r 1 2
(7-12)
+ in p trn r:
Ur I. r
E
1
. e jarctg
(7-13)
+ in p trn C:
191
Uc I
j ( arctg )
1
E
1
2
.
.e
j o C r 1 2 o C
Uc
Q. E
nhn c t v mu vi ch
ch j( arctg 2 )
.e
o
(7-14)
j ( arctg )
E o L
o j( arctg 2 )
Q
.
E
2
U L I . j o L
.e
.
.e
r 1 2
1 2 ch
(7-15)
1 2
+ in p trn L:
E
I
r
Ur E
(7-16)
(7-17)
PT
IT
U c QE. e 2 jQE
U L QE. e 2 jQE
(7-18)
(7-19)
LC
1
B
) g (1 j ) g (1 j )
oL
g
B oC
B
2
Q Q
g
ch
1
1
Z r jX Y g (1 j )
+ Tr khng:
1
1
Z
&
Y
g 1 2
192
(7-21)
(7-22)
oL
(7-20)
(7-23)
(7-24)
argZ = -argY = -arctg
Z ch
1 2
arg( Z ) arctg
ch
+ in dn c tnh:
(v i Zch r )
(7-25)
C
1
1
ch C
L
ch L
o ch 2
ch o
ch
r
C
r ch C
r
g
ch L
L
g ch
2 d
C
Q
1
d
+ in p trn mch:
Ing . r jarctg
Ing
u
e
Y
1 2
Ig ug
Ing
(7-27)
(7-28)
(7-29)
PT
IT
+ Di thng:
(7-26)
e jarctg
(7-30)
(7-31)
+ Dng in trn C:
QIng o j( arctg )
2
Ic
e
1 2 ch
(7-32)
+ Dng in trn L:
QIng ch j( arctg )
2
IL
e
1 2 o
(7-33)
+ Ti o=ch:
Ing
U
g
Ig Ing ;
IL jQIng ;
Ic jQIng
(7-34)
(7-35)
rL
rc
Rt
Hnh PL2.2a
i vi mch a:
Yb
Hnh PL2.2b
1
1
j( o C td
)
R td
o L td
Ya
rL j o L
(1)
1
rc
1
j o C
PT
IT
rL o L
vi iu kin
1
r
oC
Ya
Lt
i vi mch b:
Ct
ta s c:
rL rc
L
1
rC
1
j( o
)
j( o C
)
L
L
L
L
oL
oC
C
C
C
(2)
Hai mch trn tng ng nhau khi YaYb, t (1) v (2) ta suy ra:
L L
td
( trong
C td C
2
R td L Q Q 2 r
rC
r
r = r L + rc )
(7-36)
1
1
1
44 ,25
6
ch . C. r 2fch C. r 2.310
. .6010
. 12 .20
194
Q.2 f 44 ,25.2.610
. 3
0,177
fch
310
. 6
r. 1 2
1
20 1 ( 0,177 ) 2
49 mA
-Bin in p ra trn t:
UC
Q. E
1
ch
44 ,25
1 ( 0,177 ) 2
43V
PT
IT
195
PH LC 3
MATLAB -CNG C H TR
MATLAB, phn mm ni ting ca cng ty MathWorks, l mt ngn ng hiu nng
cao cho tnh ton k thut. N tch hp tnh ton, hin th v lp trnh trong mt mi
trng d s dng. Cc ng dng tiu biu ca MATLAB bao gm: H tr ton hc
v tnh ton, Pht trin thut ton, M hnh, m phng, Phn tch, kho st v hin th
s liu, ha khoa hc v k thut, Pht trin ng dng vi cc giao din ha.
Tn ca phn mm MATLAB bt ngun t thut ng Matrix Laboratory. u tin
n c vit bng FORTRAN cung cp truy nhp d dng ti phn mm ma trn
c pht trin bi cc d n LINPACK v EISPACK. Sau n c vit bng ngn
ng C trn c s cc th vin nu trn v pht trin thm nhiu lnh vc ca tnh ton
khoa hc v cc ng dng k thut.
PT
IT
Li gii
Phng trnh dng in vng cho 2 mch vng nh hnh v
1 j I1 jI 2 1000
jI1 2 j 2 I 2 0
Theo cng thc Cramer:
1
2
I2
I1
Vi:
j
5
(2 j 2)
1000
0
j
20 1 j
(2 j 2)
1 j
1000
j10
0
PT
IT
1 j
Do : I1
I2
20 1 j
5
4 1 j 4 2 450 A
j10
j 2 2900 A
5
fprintf('biendoI1=%5.2f A\t',abs(I(1)));
fprintf('phaI1=%5.2f do',angle(I(1))*180/pi);
fprintf('\n');
fprintf('biendoI2=%5.2f A\t',abs(I(2)));
fprintf('phaI2=%5.2f do',angle(I(2))*180/pi);
fprintf('\n')
Kt qu thu c:
biendoI1= 5.66 A
phaI1=-45.00 do
biendoI2= 2.00 A
phaI2=90.00 do
Th d 2:
197
Hnh PL3.2
Gi s ti thi im ban u dng in qua cun cm bng 0. Ti t=0, kha K chuyn
t v tr a sang v tr b v 1s. Sau khong thi gian 1s, kha K chuyn t v tr b
sang v tr c. Hy xc nh v v dng in qua cun cm L
Li gii
Ta bit dng nghim tng qut ca dng in trong mch RL l:
VS
R
1 e Rt L
PT
IT
i (t )
i (t ) 0, 4(1 e
200
Vi 1 L R
2s
ab
100
i (t ) 0, 4(1 e 0,5t )( A)
Ti t=1s
t 1
200
Vi 1 L R
1s
bc
200
198
i(k)=0.4*(1-exp(-t(k)/h1));
end
imax=i(20);
h2=200/200;
for k=21:120
t(k)=k/20;
i(k)=imax*exp(-t(k-20)/h2);
end
%Ve dong dien
plot(t,i,'LineWidth',2)
axis([0 6 0 0.18])
title('Dong dien trong mach RL')
xlabel('Thoi gian,s')
PT
IT
0.18
0.16
0.14
Dong dien, A
0.12
0.1
0.08
0.06
0.04
0.02
3
Thoi gian,s
Th d 3:
Cho mch in nh hnh v PL3.3.
a. Tm hm truyn t H ( p )
VO ( p )
VS ( p )
b. Tm cc im cc v im khng ca H(p)
c. Nu VS (t ) 10e 3t cos(2t+400 ) , hy tm VO(t)
199
Hnh PL3.3
Li gii:
Chuyn mch sang min tn s nh hnh v di y
PT
IT
trong V2(p)=Vo(p)
Do :
VO ( p )
4 p2 6 p
3
VS ( p ) 6 p 25 p 2 30 p 9
C in p VS 10 400 ; p=-3+j2
Xc nh c:
V0 ( p ) (10400 ) H ( p )
p 3 j 2
n1=polyval(num,s1);
d1=polyval(den,s1);
vo=10.0*exp(j*pi*(40/180))*n1/d1;
vo_abs=abs(vo);
vo_ang=angle(vo)*180/pi;
fprintf('bien do:%f\n dien ap ra vo, goc pha:%f',vo_abs, vo_ang)
Kt qu thu c:
diem khong la
z=
0
-1.5000
diem cuc la
p=
PT
IT
-2.2153
-1.5000
-0.4514
dien ap ra vo
bien do:3.453492
goc pha:-66.990823
Do biu thc in p ra l:
Th d 4:
a. Xc nh hm truyn t ca mch
b. V p tuyn tn s vi L=5H, C=1,12F, R=10000
Hnh PL3.4
Li gii:
201
Hm truyn t ca mch c th c xc nh
R
p
VO ( p )
R
L
H ( p)
R
Vi ( p ) pL 1
2
R p p 1
pC
L LC
PT
IT
f=w/(2*pi);
mag1=abs(h1);
phase1=angle(h1)*180/pi;
num2=[r2/l 0];
h2=freqs(num2,den2,w);
mag2=abs(h2);
phase2=angle(h2)*180/pi;
%Ve dap tuyen
subplot(221), loglog(f,mag1,'.')
Kt qu thu c:
dap tuyen bien do voi R=10K
10
-0.1
10
biendo
biendo
-1
-0.5
10
-0.9
10
10
-2
10
-3
10
10
10
10
10
100
50
50
0
-50
0
-50
-100
0
10
PT
IT
-100
0
10
Th d 5:
10
100
goc pha
goc pha
10
10
Tan so, Hz
10
10
Tan so, Hz
10
b. Xc nh cc im cc v im khng
Hnh PL3.5
Li gii:
Biu din mch min tn s, xy dng cc phng trnh ti cc nt mch
1
V1
pC1
( p)
Vin
R1 1
pC1
203
1 pC2 R2
V0
( p)
Vin
1 pC1 R1
1
C2 R2 p
C2 R2
V0
( p)
Vin
1
C1R1 p
C1 R1
Do :
PT
IT
Kt qu thu c:
diem khong la
z=
-100
diem cuc la
p=
-1000
204
do khuech dai,dB
20
15
10
5
0
-2
10
10
Tan so,Hz
10
10
40
20
0
-2
10
10
10
Tan so, Hz
10
PT
IT
Pha
60
10
205
10
PT
IT
206