3: Projektovanje i razvoj

Informacionih Sistema

Sadraj poglavlja

Svrha informacionog sistema i opti zahtjevi

Karakteristike softverskih proizvoda i procesa izgradnje IS

Upravljanje softverskim projektima

Proces izgradnje i uvoenja IS

Strateko planiranje

Modelovanje Procesa Aplikativnog Sistema

Modelovanje Podataka

Svrha Informacionog sistema

Predavanje 1:

Zato su IS vani ?
- Ulaganje u IS znaajan procenat investicija
- Osnovni resurs za rad poslovnih sistema,
- Sredstvo za poveanje produktivnosti (P1, slajdovi 20-

21)
- Strateke prednosti

Poslovna perspektiva informacionih sistema:

Organizaciono i upravljako rjeenje, bazirano na IT, za
poslovne izazove koje produkuje dinamino i konkurentno
okruenje (P1, Slide 30),

Svrha Informacionog sistema

Svrha informacionog sistema je da omogui:

automatizaciju brzo, efikasno i lake izvravanje poslovnih procesa

u svim segmentima realnog sistema,

brzo i efikasno dobijanje informacija potrebnih za odluivanje i

donoenje poslovnih odluka,
=> smanjenje trokova poslovanja/poveanje prihoda,

=> poveanje konkurentnosti poslovnog sistema na tritu

=> uspjenost poslovanja

Opti Zahtjevi za IS (1)

Programski sistem IS treba da obezbijedi:

Jednostavno, brzo, efikasno i pouzdano registrovanje, pohranjivanje, pristup i

prezentaciju svih relevantnih podataka sistema koji se automatizuje,

Automatizaciju i integraciju svih znaajnijih poslovnih procesa realnog

sistema minimizacija napora korisnika u pojedinim poslovnim procesima
(npr. jednostavno, pogodno i brzo unoenje podataka, jednostavna
specifikacija vrste i naina obrade, jednostavna specifikacija izvjetaja i
pregleda, iniciranje niza automatizovanih, precizno specifikovanih procedura
itd.),

Da se odreeni podatak unosi samo na jednom mjestu u sistemu, a da se koristi

u svim poslovnim procesima i dijelovima organizacije gdje je potreban,

Pouzdanost u radu (male mogunosti otkaza i greaka sistema), te

odgovarajue sigurnosne mehanizme zatite od zloupotreba i upada u sistem,

Fleksibilnost i otvorenost u pogledu mogunosti proirenja i dogradnje

funkcionalnosti, adaptibilnost za prihvatanje novih tehnologija itd.

Opti Zahtjevi za IS (2)

Programski sistem IS treba da obezbijedi:

Odgovarajue performanse odziv/izvravanje funkcija u predvienom

vremenskom intervalu,

Kompatibilnost sa otvorenim standardima,

(Poeljno) implementaciju u aktuelnim informatikim tehnologijama i alatima,

(Poeljno) nezavisnost od platforme i isporuioca h/w softwera,

(Poeljno) Niska cijena (odnosno direktna + indirektna korist od uvoenja IS

mora biti vea od utroka: razvoj, implementacija, opsluivanje, odravanje
IS),

Karakteristike procesa izgradnje i uvoenja IS

Kljuna komponenta IS je softver

Softver IS je kompleksan sistem

este manifestacije:

IS ne implementira sve eljene i potrebne funkcije

Nije jednostavan za koritenje

Kanjenja u implementaciji i uvoenju

Problemi u radu: otkazi i zastoji, nekorektni rezultati obrade (nepouzdan rad),

spor odziv na upite/nemogunost dobijanja odgovarajuih informacija

Poveanje cijene sistema u toku implementacije

Skupo odravanje, nemogunost integracije sa drugim sistemima

Sistem ne ispunjava oekivanja itd.

Tekue stanje kod nas

Postoji objektivna potreba za IS (mala, srednja, velika preduzea i

dravne institucija)

Jednostavnost koritenja raunara i napredak softverskih

tehnologija proirio je bazu ljudi i firmi koji nude usluge
proizvodnje softvera

Na tritu su prisutni proizvodi irokog dijapazona cijena i

kvaliteta
Problem : selekcija i izbor dobrog rjeenja

ivotni ciklus softverskog proizvoda

Da bi mogli uspjeno da uvedemo IS u eksploataciju, neophodno je
poznavanje karakteristika osnovnih elemenata IS, prije svega softverske
komponente.

Svaki softverski proizvod karakterie njegov ivotni ciklus kojeg

ine:
a) Planiranje
b) Analiza sistema i specifikacija zahtjeva za softverski proizvod
c.

Projektovanje

d. Realizacija (implementacija)/programiranje (kodiranje)

e. Testiranje

e. Uvoenje, eksploatacija i odravanje proizvoda

Napomena: Proizvod moe ve postojati, ali za uvoenje IS sistema je neophodno
prvo napraviti plan razoja te analizu sistema i specifikaciju zahtjeva. Eksploatacija
podrazumijeva potrebu odravanja softvera. Na odravanje softvera otpada najvea
stavka iznos (preko 70% od ukupne cijene koja se odnosi na softver)
9

ivotni ciklus IS

ivotni ciklus IS (sistema sa bazama podataka): (eng. Systems

Development Life Cycle SDLC)
niz sekvencijalnih faza,
iterativnost i inkrementalnost

Standardni ivotni ciklus IS:

10

Iniciranje i proces razvoja IS

Organizacija procesa razvoja i odravanja sistema je

kompleksan zadatak
predmet je disciplina sistemskog, softverskog i

hardverskog ininjeringa.

Svaki sistem karakterie specifian SDLC

Arhitekti procesa

IEEE 1074-2006 standard

Iniciranje razvoja: Poslovna strategija i poslovni plan

11

Upravljanje Projektom

(Razvoj i) Uvoenje IS u eksploataciju predstavlja kompleksan

projekat. Poslovni sistem koji uvodi IS mora da ima znanje i
resurse za upravljanje takvim projektom.
Karakteristike projekta:

Svaki projekt ima definisan cilj ili problem koji se eli rijeiti

Rezultat projekta je odreeni proizvod, rjeenje

Projekt treba da se realizuje u odreenom vremenskom periodu

Za realizaciju projekta na raspolaganju su ogranieni resursi

Projekat karakterie dominantna podruja/aktivnosti (analiza, dizajn,

implementacija itd.)

Projekt moe biti kompleksan i ukljuivati podfaze ili podprojekte

Primjer : Projekt uvoenja IS u odreeni poslovni sistem/kompaniju

12

Menader Projekta
Menader projekta mora biti odgovoran, organizovan, fleksibilan, te da u
dovoljnoj mjeri poznaje domen problema i rjeenja. Voenje projekta je
vjetina koja se ui. MP treba da ima vjetine i znanje iz oblasti:
Organizacije i planiranja, tehnikog domena relevantnog za projekat,
upravljanja resursima, da ima sposobnost saradnje, usmene i pismene
komunikacije itd.

Uloga menadera projekta je:

Koordinacija procesa planiranja

Organizacija i voenje tima za implementaciju projekta
Obezbjeenje potrebnih resursa timu za realizaciju projekta
Definisanje sistema komunikacije i izvjetavanja izmeu lanova tima i sa
korisnikom, odnosno viim nivoom odluivanja
Kontrolie realizaciju plana aktivnosti i vri potrebna prilagoenja plana,
resursa i sastava radnog tima
Odgovara za performanse, cijenu, funkcionalnost produkta - predmeta
aktivnosti i vremenske termine realizacije

13

Osnovne aktivnosti upravljanja projektom

Planiranje

Upravljanje timom

Nadzorne i kontrolne aktivnosti

Izvjetavanje

14

Osnovne aktivnosti upravljanja projektom (1)

Planiranje

Identifikacija podruja djelovanja

Identifikacija ciljeva, potreba i oekivanja

Identifikacija zahtjevanog vremena za realizaciju itd.

Procjena potrebnih i raspoloivih resursa

Utvrivanje dijagrama aktivnosti - Detaljna faza planiranja

Identifikacija potrebnih procesa/aktivnosti, redoslijeda izvrenja,

resursa, budeta, rizika i prepreka, izrada dijagrama aktivnosti

15

Osnovne aktivnosti upravljanja projektom (2)

Primjeri dijagrama aktivnosti

16

Osnovne aktivnosti upravljanja projektom (3)

Primjeri dijagrama aktivnosti (2)

17

Osnovne aktivnosti upravljanja projektom (4)

Primjeri dijagrama aktivnosti (3)
PERT (Program Evaluation and Review Technique) dijagram

18

Osnovne aktivnosti upravljanja projektom (5)

Primjeri dijagrama aktivnosti (4)
PERT dijagram

Kritini put niz sukcesivnih aktivnosti kod kojih su tolerancije - razlike

izmeu najranijeg i najkasnijeg starta (zavretka) aktivnosti 0. Suma
trajanja sukcesivnih aktivnosti na kritinom putu je najdua. Ova suma
daje vrijeme kompletiranja projekta. Svako kanjenje aktivnosti na
kritinom putu rezultuje kanjenjem projekta.
19

Osnovne aktivnosti upravljanja projektom (7)

Upravljanje timom (team management)

Organizovanje
Distribucija zadataka i kontrola rada
Rjeavanje konflikata

20

Osnovne aktivnosti upravljanja projektom (6)

Kontrolne aktivnosti
Da li se projekt odvija prema planu ?
Da li tim radi ono ta je planirano ?
Da li su svi potrebni resursi raspoloivi ?

Da li je korisnik zadovoljan ?
Da li je vii menadment i radni tim zadovoljan ?

Izvjetavanje

21

Globalna struktura IS

IS ine :

Programski sistem

Podaci

Resursi: Hardverska arhitektura sistema, prostorni resursi, sistem

organizacije, ljudski resursi itd.

Podaci

Programi

Resursi

22

Izgradnja IS

IS se gradi i implementira na bazi definisanog modela realnog/ciljnog sistema.

Komponente modela :

Model Procesa

Model Podataka

Model Resursa

Podaci

Procesi

Resursi
23

GLOBALNA STRUKTURA PROCESA PROJEKTOVANJA (1.2)

Dijagram Procesa Izgradnje Informacionog Sistema.

SISTEM
STRATEKO
PLANIRANJE
ANALIZA I
SPECIFIK. ZAHTJEVA

MODELOVANJE
PODATAKA

PROJEKTOVANJE
PROGRAMA

LOGIKI PROJEKAT BP

PROTOTIPSKO
PROJEKTOVANJE BP

MODELOVANJE
PROCESA

MODELOVANJE I
IZBOR RESURSA
PROGRAMIRANJE

FIZIKO PROJEKT.
BP

RADNI IS
PROFESIONALNI
RAZVOJ

KORISNIKI
RAZVOJ

24

Osnovne faze projektovanja baze podataka

Poslovni sistem
Strateki planovi
Sistemski zahtjevi
...

ANALIZA SISTEMA

PROJEKTOVANJE
PROGRAMA
Funkcionalni
zahtjevi

FUNKCIONALNO
PROJEKATOVANJE
VISOKOG NIVOA

Detaljna
specifikacija
zahtjeva za sistem

PROJEKTOVANJE
PODATAKA
Zahtjevi za
podacima

KONCEPTUALNO
PROJEKTOVANJE

Konceptualna ema
Specifikacije visokog nivoa
LOGIKO
PROJEKTOVANJE

DETALJNO
PROJEKTOVANJE
APL. PROGRAMA

Detaljni projekt
aplikativnih programa

IMPLEMENTACIJA
KODIRANJE/PROGRAMA

Logika ema
(za specifini
DBMS)

FIZIKO
PROJEKTOVANJE

25
Fizika ema

STRATEKO PLANIRANJE - Osnovne karakteristike (1.3)

CILJ : Dobijanje globalnog plana razvoja IS

METODOLOGIJE: BSP (Bussines systems planning), SSA

(Structured Systems Analysis) , MOV (Model Objekti - Veze) (ERM
(Entity Relationship Model))

SADRAJ :

Identifikacija podsistema i veza izmeu njih,

Analiza (kadrovskih, finansijskih i dr.) mogunosti,

Izrada globalnog plana razvoja.

Za svaki podsistem se vri modelovanje podataka (MOV) i procesa (SSA).

26

MODELOVANJE PODATAKA/PROCESA IS - Osnovne karakteristike

(1.4)

MODELOVANJE PODATAKA: Proces identifikacije i definisanja

modela sveukupne logike strukture podataka i veza izmeu njih.

ZAHTJEVI koje model treba da zadovolji:

Stabilna struktura podataka => model strukture podataka i njihovih veza

treba da odraava inherentna svojstva objekata realnog svijeta i njihove
interakcije/odnosa.

Model podataka: Konceptualni model => Logiki projekat BP (za

odnosni SUBP), => Fiziki projekat BP

MODELOVANJE PROCESA: Opis (pretpostavljenog) toka

informacija kroz procese informacionog sistema.

SADRAJ MODELA: Karakteristike i logika odvijanja procesa,

skladita i tokovi podataka
27

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.1)

MOTIV: Automatizacija dijelova bez sagledavanja cjeline ima niz

nedostataka : kompleksnost cjeline metodoloki pristup.

BSP (Business systems planning) - Metoda Firme IBM.

IZLAZ: Studija Stratekog Razvoja IS (Strateki Plan Razvoja)

AKTIVNOSTI BSP Metode

Dobijanje Saglasnosti
Upoznavanje rukovodstva sa ciljevima
Potpis ugovora
Saglasnost i podrka najvieg rukovodstva

Priprema za Studiju

Odravanje Prvog Radnog Sastanka

Predvianje Razvoja Poslovnog Sistema

Identifikacija Poslovnih Procesa

28

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.2)

AKTIVNOSTI BSP Metode - nastavak

Identifikacija Klasa Podataka

Analiza postojeeg IS i odsnos poslovanje/postojei IS

Intervjuisanje

Definisanje Arhitekture IS

Odreivanje Prioriteta

Opremanje Raunarskom Opremom

Razrada Plana Realizacije

29

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.3)

Priprema za Studiju
detaljna specifikacija aktivnosti za izradu studije
termin plan aktivnosti
odreivanje radnog tima i definisanje zaduenja
upoznavanje sistema organizacije
obuka lanova tima za BSP metodu
odreivanje ljudi za intervjue
prikupljanje dokumentacije (pravilnici, ifarnici, formulari, ...)
priprema prvog radnog sastanka

Odravanje Prvog Radnog Sastanka

Uesnici: rukovodstvo, zaposleni organizacije za koju se radi IS a koji

su u vezi sa projektom, konsultanti

Teme:

T1 - ciljevi studije, oekivani rezultat, perspektive realizacije projekta

30

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.4)

Odravanje Prvog Radnog Sastanka

Teme: (nastavak)

T2 - Karakteristike organizacionog sistema, Perspektive organizacije,

Mogue tekoe u izradi studije

T3 - Karakteristike postojeeg IS

Plan realizacije projekta

Identifikacija Poslovnih Procesa (PP)

Poslovni Proces: Grupa logiki povezanih aktivnosti i odluivanja
neophodnih za upravljanje nekim resursom poslovnog sistema.
Preporuke i Postupci za Identifikaciju PP

Kategorizacija PP:

Procesi planiranja i upravljanja:

Procesi proizvodnje i usluga

Pomoni procesi

31

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.5)

Preporuke i Postupci za Identifikaciju PP

ivotni ciklus procesa iz grupa 2, 3:

Zahtjevi, planiranje, mjerenja,

Akvizicija, Implementacija (npr. Nabavka, proizvodnja),

Opsluivanje (npr. skladitenje, pakovanje),

Dispozicija (odlaenje) (npr. prodaja, otprema).

Izlaz: Matrice Procesi/Organizac. Jedinice, Aplikacije/Organiz. Jedinice

32

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.6)

Identifikacija Klasa Podataka (KP)

Klasa Podataka: Apstrakcija skupa slinih podataka.
Identifikacija KP:
Povezivanjem podataka sa poslovnim entitetima (entitet - posebnost:

objekat, stvar, koncept, dogaaj):

Najvii nivo: Predmet Poslovanja, Subjekti Posl., Partneri, Obaveze, Transakcije
proizvodi, usluge

org. jedinice

kupci, dobavljai ugovori trebovnice, fakt. nar.

Na osnovu veze sa poslovnim procesima:

Zalihe
Dobavljai
Trebovnica

Nabavka

Narudbenica

Kreira se matrica KP/PP (Klase podataka/ Poslovni procesi)

33

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.6)

Matrica KP/PP

34

Figure 12-1

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.7)

Analiza odnosa Poslovanje/Postojei IS

Podranost Poslovanja Postojeim IS

Identifikacija Postojeih/Planiranih Aplikacija

Dopuna/Auriranje Matrica Veza PP, KP, OJ, Aplikacije

Intervjuisanje

CILJ: Provjera rezultata prethodnih faza, sagledavanje da li se novim IS

rjeavaju (i u kojoj mjeri) korisniki zahtjevi i problemi u obradi i
dobijanju relevantnih informacija.
Neka mogua pitanja kod intervjuisanja:

Navedite 3 najvea problema u ostvarivanju ciljeva u poslovima kojima

se bavite ?

ta Vas spreava da ih rijeite ?

Koja je najvrijednija informacija koja Vam je potrebna ?

35

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.8)

Definisanje Arhitekture IS
Na osnovu prethodnih analiza dobija se
softverska arhitektura (na osnovu grupisanja procesa/klasa podataka

( softverski moduli - aplikacije)

Na osnovu prethodnih analiza dobijaju se i podaci o obimu podataka i
karakteristikama obrade (broj slogova, veliina datoteka, broj i vrsta
transakcija, broj istovremenih korisnika itd. ( zahtjevi za raunarskim
resursima).
Na osnovu zahtjeva za raunarskim resursima i trendova razvoja
raunarskih tehnologija vri se definisanje i izbor :
Hardverske arhitekture (tip servera, klijentskih stanica, mrene

arhitekture),
Sistemskog softvera: OS, Mreni Protokoli, DB Serveri, Alati za

Razvoj Aplikacija itd.

36

STRATEKO PLANIRANJE - BSP METODA (2.9)

Odreivanje Prioriteta
Prema vanosti rjeavanja pojedinih problema sa aspekta korisnika a
uzimajui u obzir potrebe i kadrovske, finansijske i dr. mogunosti, vri se
rangiranje i odreivanje prioriteta pojedinih aktivnosti.

Opremanje Raunarskom Opremom

Vri se prema utvrenim prioritetima i potrebama za realizaciju planiranih
aktivnosti.

Razrada Plana Realizacije

Koriste se metode mrenog planiranja: CPM, PERT i tsl.

37

MODELOVANJE PROCESA (3.1)

Poslovni Proces: Grupa logiki povezanih aktivnosti i odluivanja

neophodnih za upravljanje nekim resursom poslovnog sistema.
??? Kako identifikovati procese poslovnog sistema ???
Sistem: Skup modula (podsistema) svrsishodno organizovanih i
povezanih u cilju realizacije eljenih funkcija.
Ulazi

Sistem

Izlazi

Realni sistem

Skup podataka
o stanju sistema

Aplikativni
Programi

Skup informacija potrebnih za upravljanje

Informacioni sistem
38

MODELOVANJE PROCESA (3.2)

??? Kako odrediti :

potreban skup ulaznih podataka
potreban skup informacija potrebnih za upravljanje
transformaciju ulaz izlaz

Problemi:
kompleksnost sistema
neophodnost veza sa korisnicima
dinaminost PP sistema
nedostaci metoda analize i projektovanja
timsko izvoenje analize

39

MODELOVANJE PROCESA (3.2)

As Tom DeMarco said in his delightful book, Structured

Analysis and Systems Specification (DeMarco, 1978),

[systems] analysis is frustrating, full of complex

interpersonal relationships, indefinite, and difficult. In a
word, it is fascinating. Once youre hooked, the old easy
pleasures of system building are never again enough to
satisfy you.

40

MODELOVANJE PROCESA (3.2)

Razliite metode:
Metode analize se zasnivaju na postupku ralanjivanja sistema koji se
analizira, na njegove sastavne dijelove. Najpoznatija su varijante

Strukturne Sistem Analize (SSA), sa razliitim implementacijama:

SSADT - (Structured System Analysis and Design Techniques)
SADT, IDEF0 . . .
Druge tehnike modelovanja sistema:
HIPO - (Hierarchy plus Input Proces Output) (IBM 1970)
ISAC - (Information System work and Analysis of Changes)
Strukturna Sistem Analiza je metoda koja se koristi u ranoj fazi razvoja
informacionog sistema.

Izlaz Strukturne Sistem Analize je Model Procesa i specifikacija sistema

preko Modela Procesa.
Modelovanje procesa SSA metodom izvodi se primjenom Dijagrama Toka
Podataka
41

SSA - DIJAGRAMI TOKA PODATAKA (3.3)

DTP :

Skup koncepata i grafikih sredstava za prezentaciju procesa sistema

reprezentuje skup procesa povezanih tokovima podataka.

Koncept DTP blizak toku podataka izmeu procesa realnog sistema, tako da
se procesi i podaci realnog svijeta lako identifikuju i pretau u DTP.
Za predstavljanje DTP koriste se slijedei osnovni koncepti:
1. Tok Podataka - predstavlja se vektorom
Naziv toka

2. Proces - predstavlja se krugom, elipsom, ovalom i sl.

Naziv Procesa
42

SSA - DIJAGRAMI TOKA PODATAKA (3.4)

3. Skladite Podataka - predstavlja se sa dvije paralelne crte

Naziv Skladita

4. Interfejsi : Izvori i Odredita - predstavljaju se pravougaonikom

Naziv Interfesja

Primjer jednostavnog DTP:

I

43

SSA (3.5)

Pravila za Koritenje Simbola:

Poloaj grafikih simbola/koncepata na DTP je proizvoljan. Kriterij:

itljivost/preglednost minimalan broj presjecanja tokova podataka.

Veliina grafikih simbola je proizvoljna. Kriterij: itljivost/preglednost.

Svi simboli na DTP moraju biti jednoznano imenovani.

Tok podataka: skup podataka koji dolaze iz nekog elementa (izvor,

skladite, proces) i koji ulazi u drugi element (odredite, skladite,
proces)
Semantika toka podataka:

reprezentuje skup podataka odreene strukture,

reprezentuje kretanje odnosnog skupa podataka kroz sistem

44

SSA (3.6)
Struktura tokova podatataka u DTP treba da je takva da su to:
dokumenti, formulari, elementarni podaciili njihova agregacija.

PRIMJERI:

TEHN.
BIRO

NACRT

Analiza
Rada

Matini broj

Obraun
God.
Odmora

Ulazni tok pod

Dosije Radnika

Analiza
Rada

ANALIT.LIST

Upis
Radnih
Lista

Rjeenje o god.
odmorima
Interni tokovi pod

Interni tok pod

45

SSA (3.7)

Imenovanje Toka Podataka

Koriste se imenice i pridjevi. Nazivi treba da asociraju na podatke koji
teku tokom.

Podaci koji ne predstavljaju sutinu, ne predstavljaju se na dijagramu.

PROCESI
Procesi transformiu ulazne u izlazne tokove podataka. Procesi koriste
minimalno jedan ulazni tok podataka, i proizvode minimalno jedan izlazni
tok podataka

Imenovanje Procesa
Koriste se glagoli, glagolske imenice ili skup rijei koji opisuje vrstu
posla. Imenovanje se moe vriti prema ulaznom ili (ee) izlaznom toku
podataka.
Specifik. Kurseva Planiranje. Plan Obrazovanja
Obrazov.

Dosije Kadrova

46

SSA (3.8)

SKLADITA PODATAKA
Reprezentuju memorijsko mjesto gdje su podaci pohranjeni, npr.:
datoteke, baze podataka
arhiva dokumenata,
znanje,
biblioteka itd.

Imenovanje Skladita (kao i tokovi podatka)

Operacije nad skladitima

upis u skladite
itanje iz skladita

Pored naziva, mogue je upisati i kardinalnost (broj elemenata u

skladitu).
Kadar (7000)
47

SSA (3.9)

INTERFEJSI
Interfejsima se reprezentuju eksterni sistemi, koji su u vezi sa sistemom koji se
modelira. Ovi eksterni sistemi mogu biti izvori ili korisnici podataka.

Nazivi eksternih sistema: obino imenice

Primjeri eksternih sistema : osobe, institucije, organizacije,

Banka

1
Banka

S
Komitent

2
48
Sistem deviznog poslovanja

SSA (3.10)

PROCES SSA
je proces ralanjivanja (dekompozicije) sistema na skup elementarnih meusobno
povezanih procesa. Ovaj proces ide postupno, od najvieg nivoa, ka najniim
nivoima.

DIJAGRAM KONTEKSTA
Dijagram Konteksta je DTP koji prikazuje procese na najviem nivou
hijerarhije/apstrakcije.
Dijagram konteksta prikazuje jedan proces (koji reprezentuje funkcije
kompletnog sistema), ulaze/izlaze u taj proces, povlai granicu izmeu sistema
i okoline, i definie podruje dalje analize.
Primjer dijagrama konteksta:
I2

I1

0
I3

Dijagram konteksta

49

SSA (3.11)
Proces na najviem nivou se oznaava brojem 0 i itav dijagram je 0- tog nivoa.Slika jasno,
bez detalja predstavlja sistem koji nas interesuje; naziv 0-tog procesa naznaava osnovne
funkcije sistema, a veze sa interfejsima specifikuju veze sistema sa okolinom.

HIJERARHIJSKI OPIS
je prezentacija sistema na vie nivoa apstrakcije, pri emu se koncepti na viem
nivou apstrakcije prezentuju modelom na niem nivou apstrakcije.
Sloeni sistem se predstavlja skupom podsistema i veza izmeu njih.
Ako je podsistem sloen, onda se on dijeli svoje podsisteme a ovi na module, i
tako redom do jednostavnih elemenata.
Kreiranje hijerarhijskog opisa sistema je ujedno i proces dekompozicije sistema.
Koncept na viem, i - tom nivou se detaljnije predstavlja jednim brojem koncepata
na niem, (i+1)- vom nivou. Taj broj treba po pravilu da bude 2 i 9 (Hreer-ov
limit). Ove dve predstave predstavljaju potpuno istu stvar, sa dva razliita nivoa
detaljnosti (na viem nivou je predstava sistema jasnija, a na niem detaljnija).

50

SSA (3.12)
DEKOMPONUJU SE:

Procesi

Ulazni i Izlazni Tokovi Podataka

Skladita Podataka

VRSTE PROCESA
Sa aspekta podreenosti:

podprocesi

nadreeni procesi

Sa aspekta poloaja u modelu procesa

kontekst proces

proces srednjeg nivoa

elementarni proces

fundamentalni (esencijalni) proces

51

SSA (3.13)

BALANS
Koliina tokova podataka koji ulaze i izlaze iz procesa, mora biti jednaka neto
tokovima podataka na niem nivou hijerarhije.

NUMERISANJE

U simbol procesa se pored imena procesa upisuje i broj procesa. Broj procesa
je jedinstven, a proces dodjeljivanja brojeva je numerisanje.

Dijagram konteksta se numerie brojem 0.

Procesi prvog nivoa se numeriu brojevima 1, 2, 3, . Redoslijed

dodjeljivanja brojeva je obino na osnovu ivotnog ciklusa, vremenskog
redoslijeda aktiviranja ili na osnovu pozicije na dijagramu.

DTP prvog nivoa je jedna slika, i nosi broj i naziv procesa sa dijagrama
konteksta.

Na drugom nivou postoji vie slika koje zajedno predstavljaju sistem.

Slika na (i+1)- vom nivou ima onoliko koliko ima dekomponovanih procesa sa
prethodnog nivoa. Svaki DTP (izuzev dijagrama konteksta) nosi naziv i broj
procesa koji je predstavljen tim DTP.

52

SSA (3.14)

Identifikator (Id broj) potprocesa je broj sloen iz Id broja procesa vieg nivoa,
i rednog broja potprocesa na toj slici.

Nazivi procesa su proizvoljni

Proces na DTP se moe pojaviti samo jedanput (za razliku od skladita i

interfejsa, koji se mogu pojaviti na razliitim DTP-ima vie puta).

DTP se crtaju na odgovarajuim formularima

KRITERIJUMI DEKOMPOZICIJE

Svrsihodnost

Koherentnost
Interna koherentnost

funkcionalna

sekvencijalna

komunikaciona ...

eksterna koherentnost

strukturna koherentnost

DOBRA DEKOMPOZICIJA: Procesi maksimalno (interno) koherentni,

minimalno eksterno povezani, kongruentni (strukturno koherentni)
53

SSA (3.10)

PRIMJER PROCESA DEKOMPOZICIJE SISTEMA

54

SSA (3.10)

PRIMJER DEKOMPOZICIJE SA NEBALANSIRANIM TOKOVIMA

http://yourdon.com/strucanalysis/wiki/index.php?title=Table_of_Contents

55

SSA (3.15)

ALATI ZA MODELOVANJE PROCESA

Oracle Designer

Sybase Process Analyst

BP Win, CA

Alati za UML modelovanje

56