C SCH SIU TC

Chris an G rning
B n quyn ng V it Cng ty C phn Sch T hi H
N h Xu t B n L ao n g
a ch: 175, G ing V, Q. ng a, H N i
T: (84-4) 3851 5380 - 3736 6215
Fax: (84-4) 3851 5381
E-mail: nxblaodong @ fpt.vn
Hi Sch hay cng c
(https://www.facebook.com/sachhaycungdoc/)

Bn m c sch? V bn mun c ng gp cho cng

ng nh chng ti? Hy lin h vi chng ti qua email:
yeusach.group@gmail.com

MC LC
Li gii thiu
Hnh trnh c sch
Chun b leo ni
I. Xc nh v tr
Nhng u im ca vic chy b
Chy b gip bn thng minh hn
Chy b gip bn thy hnh phc hn
Chy b gip bn khe hn
Mm ci trong qu trnh chy va phi
Kh khn trong vic xc nh mc hiu vn bn
II. Vn kh khn t nhng bc nh
Nguyn nhn ca s mt tp trung
Hai bn cu no
III. Hng n mc tiu chinh phc nh cao
Phn loi nng lc v thc
IV. Nhn li qu trnh c ban u
Mt s ni dung chnh bn cn nh:
Hnh trnh t n mc hon thin kh nng c
I. Hy nng cao tc c ca bn
Cm nang dn ng ca bn
S yn tnh tuyt vi
Nt tai trong
K hoch luyn tp c nhn ca bn
Xc nh li v tr
M rng bc u k hoch luyn tp
Mt tha thun quan trng
Hy m rng tm mt
Tng bc b gy leo ni
Khoanh trn - Chng ng cui cng vn ln nh ni
Tm tt cc dng bi tp
Nhn li bn ln cui
Bc thy t tng v vit lch

II. Tng kh nng tp trung khi c sch

Trng tm ca vic c sch
Adrenaline - hormone chin u
To phn x th gin
III. Tng cng kh nng c hiu
Kt ni cc giao im
Pht trin thi quen mi
Tp luyn vi cc on vn bn
Luyn tp vi nhiu on vn bn
Luyn tp vi cc cun sch
Luyn tp vi cc lnh vc kin thc
IV. Hy tng kh nng ghi nh
Thit lp phn x c c mc ch
Thit lp phn x vn dng nhng hiu bit sn c
Thit lp phn x tm tt ni dung
Hnh thnh phn x ghi nh bng hnh nh
Vi nm gic quan, bn s khin mi th tr nn c th hn
Vi nm gic quan bn c th to ra s c o
Nm gic quan gip bn to ra nhng n tng
Mi cun sch nh mt d n
I. Nn tng bt u
II. Nhng iu kin khung
III. Qu trnh c sch
Tn hng phong cnh
25 cun sch tiu biu ca th gii
Machiavelli, Niccol (1469 - 1527)
Michel Eyquem de Montaigne
Hobbes, Thomas (1588 1679)
Newton, Isaac (1643 - 1727)
Locke, John (1632 - 1704)
Voltaire, tn gc Frangois Marie Arouet (1694-1778)

Rousseau, Jean-Jacques (1712 -1773)

Goethe, Johann Wolfgang (1749 - 1832)
Smith, Adam (1723 - 1790)
Kant, Immanuel (1724 - 1804)
Hegel, Georg Friedrich Wilhelm (1770-1831)
Schopenhauer, Arthur (1788 - 1860)
Clausewitz, Karl von (1780 - 1831)
Darwin, Charles (1809 - 1882)
Mill, John Stuart (1806 - 1873)
Marx, Karl (1818- 1883)
Tolstoy, Lev Nikolayevich (1828 -1910)
Dostoyevsky, Fyodor Mikhaylovich (1821 - 1881)
Nietzsche, Friedrich (1844 - 1900)
Freud, Sigmund (1856 - 1939)
Mann, Thomas (1875 - 1955)
Proust, Marcel (1871 1922)
Einstein, Albert (1879 - 1955)
Joyce, James (1882 - 1941)
Kafka, Franz (1883 - 1924)

Li gii thiu
Ti hay chia s trong cc chng trnh ni chuyn v sch v
vn ha c rng ngi c sch c th khng thnh cng
nhng ngi thnh cng thng c sch. Kinh nghim lm
vic ti v vi nhiu doanh nghip, tp on khc nhau trn
khp th gii ch cho ti thy rng nhng c kt c vit
trong nhng cun sch l v cng qu gi. Nhiu nh lnh o
p dng nhng cng thc ca nhng doanh nhn i trc
hay hc nhng hay t nhng tc gi hay nhn vt trong sch
ng dng vo t chc ca mnh v rt thnh cng.
Ti cng phi chia s rt tht rng chnh anh Trng Gia Bnh,
Ch tch Hi ng Qun tr ca Tp on FPT rt chm c
sch. Anh c rt nhiu v hay gii thiu sch hay chng ti
cng c. Anh Steve Gandy, bn ti v l Ph Ch tch Tp
on Metso Automa on, Hoa K, cng c rt nhiu. Ti
c anh gii thiu t nht trn chc cun sch hay. i s c
mnh Ton quyn Italy ti Vit Nam Lorenzo Angeloni - mt
ngi bn khc ca ti cng dnh nhiu thi gian c sch v
chng ti hay ni chuyn v sch.
Cng ngi ngh li nhng ngi bn thnh cng ca mnh trn
khp th gii cng thy rng vic c sch l rt quan trng.
Thm ch ti a ra khu hiu trong u mnh PHI C
SCH nhc cc bn n nghe ti thuyt trnh v vn ha
c. Ti mun nhng ai n nghe phi h to khu hiu ny.
Vn lm ti suy ngh nhiu l ti sao ngi dn Vit Nam,
nht l cc bn tr li li c sch. Cu tr li c m ra:
cc bn c rt chm. c chm nn chn. Khng nhng th
cc bn cn cha c k nng m chnh, cha bit tm tt ni
dung v nht l cha bit ng dng nhng hay t sch vo
cuc sng v cng vic hng ngy. Th l cch y gn chc

nm, ti quyt nh ging nhng kha u n v k nng c

sch siu tc. Ti l ngi u n Vit Nam dy v c sch
siu tc H Ni, Nng, Thnh ph H Ch Minh v cc tnh
thnh trn c nc. Ti cng rt bt ng v kt qu ca nhng
kha hun luyn ngn ch c mt ngy ny. Ti thm m c
s m ra nhng kha di hn vi thi lng mt tun nh ti
cc nc pht trin.
Ti dng kin thc v kinh nghim ca mnh vit ra cun
sch hng dn bn c c sch siu tc. ang hon thin
cun sch ca chnh mnh th chng ti mua c bn quyn
cun sch ny. y l mt cun sch qu, rt c gi tr, rt cn
c. Ti m cun sch trong tay v thm cm n tc gi
Christian Grning.
Trong cun sch qu ny, bn s hiu v vic c bng hnh
nh, c trc quan. Bn s hc cch c nhanh hn, hiu
nhiu hn. Bn s bit c bng hnh nh v th trc quan,
bit cch nh bng hnh nh v nh trc quan. Ti bit chc
chn rng bn s tng c tc c, s tp trung tt hn,
s hiu ni dung tng chng v c cun sch m bn chn
c, bn s ghi nh c nhng g cn nh.
Tc c trung bnh ca ngi bnh thng nm trong
khong 200 - 250 t/pht. iu c ngha l bn s c c
khong mt trang sch trong vng 60 giy. Bn hy kim tra
xem tc c ca bn c mc no. Sau , p dng mi
hng dn trong cun sch qu ny tng tc dn ln.
Mc m bn s gp kh khn khi vt l 1.000 t/pht.
Nhng ch cn bn t c n 700-800 t/pht l l mt
thnh cng tuyt vi ri. tc c ny, bn s rt c hng
th c sch, m sch, bin khi kin thc v tr tu
khng l ca c loi ngi thnh ca bn.

Ti vn nung nu quyt tm m nhiu lp hc c sch siu

tc, nh lun lm gn chc nm nay, bi c thay, Vit
Nam ta, n nay vn cha c ai lm iu ny. V ti rt vui
mng khi bn ang c cun ny, ri, bn s cng ti i chia
s kinh nghim c sch siu tc vi 90 triu dn Vit Nam.
C mt th ti sn duy nht bn cho i, khng b mt i m li
c thm, l tri thc. Ti sn ny khng ai cp i ca bn
c v bn u c i cng khng ht. Trn 80% n thng
qua mt. R rng l phi c sch, khng c con ng no
khc, ng khng bn.
Chc mng bn c trn tay cun sch qu, cun sch lm
thay i i bn. Ti thy rt vui v bn bit s hu cun
sch thuc loi MUST READ/PHI C.
Chng ti v cng bit n cc bn khi nhn c gp hay
mi ng gp v Thi H Books v cho c nhn ti, ngi c
mnh danh l Tin s vn ha c.
TS. Nguyn Mnh Hng,
Ch tch HQT kim
TG Cng ty CP Sch Thi H

Hnh trnh c sch

Trc y, cuc sng cng nh cng vic ca ti b chi phi kh
nhiu t nhng tng bt cht. Nhng cun sch cha v
ang c xp chng cht cc gc nh. Nhng t bo, tp ch
nm la lit trn sn, ch i v vng c ai ng ngng
ti. Nim ham thch v nim vui c sch d ln n u cng
b cn tr bi qu thi gian qu eo hp. Ngoi ra, phi th
nhn rng khi nhn chnh gi sch ca mnh, ngoi mt vi
nh, ti khng th k li nhng g ti c trong cc cun
sch , k c khi ti dnh 20, 30 ng ng h hay thm
ch cn nhiu hn c chng. Dn dn ti nhn ra rng, ch
c vic ci thin k nng c mi gip ti gii quyt c vn
ca mnh. Khi ci thin c k nng c, ti gii quyt
c ng sch chng cht kia.
K t c rt nhiu thay i din ra. Khong thi gian
trc kia ch dnh cho mt cun sch th gi y ti
c th c c su cun, thm ch cn nhiu hn. Thay v ch
dnh thi gian cho mt cun sch nh trc y, by gi ti
c su, thm ch nhiu sch hn. iu khng ch gip ti
nng cao ng k tc c m cn to cho ti mt ng lc
mnh m. C mt s khc bit r rt gia vic c ng cch
cun sch t u n cui vi vic c mt cun sch lin tc
b ngt qung. Nu c ngt qung, chng ta lun phi c gng
nhp tm li t u khi c p. S khc bit ny cng tng
t nh vic thay i t vic b sang i trong qu trnh vn
ng ca mt em b. Trong vic c sch, trng hc ch dy
chng ta cch b. K nng i t bn thn chng ta phi
trau di. V mun p dng nhng k nng c mi vo vic
chun b cho hai k thi lut quc gia ca mnh, nn bn cnh
vic ch vo tc c ti cng rt coi trng vn hiu v
ghi nh. V ri s c gng ca ti c n p xng ng

bng kt qu c th gi l rt tt, d rng ti khng phi

u t, u tn nhiu thi gian. iu ny gip trn an nhng
ngi c t tng lo ngi rng, kha hc luyn c ny ch tp
trung n tc c, xem nh k nng c hiu v ghi nh.
Thc t ny chnh l nguyn nhn ti sao ti t u cho
cun sch ny l c sch siu tc. Cc thut ng nh Tc
c theo ti cha mang y ngha. Bt c ai cng c
th c nhanh. Nhng ch c nhng ngi c k nng c tt
mi c th hiu cun sch v p dng nhng g h c c
vo cuc sng thc t. Trng hp thay, vic y nhanh tc
c cng l mt trong nhng phng php tng cng kh
nng c hiu. Trong qu trnh , ngi ta khng c nhng
t ng ring l, khng mang li ni dung m bt u c cc
n v c ngha. Cc bn s khc phc thi quen c tng t
nh cch m con vt thng bt chc v cc bn cng s n
tng hn vo knh th gic ca mnh.
Bnh mi ru c - cu ni ny ti nghe t mt hay nhiu
nh ph bnh khc. iu chc chn tng c nhc ti.
Cc bn c th chc chn rng, mi suy ngh trong cun sch
ny tng c cp ti v cng c th tng c vit
ra, mc d khng nht thit tt c nhng ni dung cn
c gi li n thi i ca chng ta ngy nay. Tt c nhng
nguyn tc c bn hu hiu cho vic hc v c thnh cng
u c nhc n trong cc tc phm ca Aristotle hay l
Cicero. Theo ti, mt vi tc phm ng i khng cha ng
nhiu ni dung hu ch v c gi tr thc n nh nhng tc
phm Hy Lp, La Tinh c ny. Bn thn ti dy cng theo
hc trng i hc Wrzburg chuyn ngnh ng La Tinh
c th hiu c ht nh hoa ca nhng tc phm ny. V d
ngay trong tc phm Nh hng bin ca Cicero, ngi c c
th d dng nhn thy nhng iu c bn v kh nng p dng

thc t ca k nng ghi nh, d cho vo thi im ngi ta

cha thng nht c cc khi nim nh Tr nh, Suy ngh c
thuc cng mt phm tr vi u, Bng v Tim hay khng.
Nghin cu no b hin i gip chng ta hiu su sc hn
v qu trnh suy ngh ca con ngi, nhng li cha ch ra
c nhng phng php hc mi m so vi nhng phng
php c t cch y hng ngn nm. Nhiu ngi nhn xt
rng mt vi phng php trong cun sch m bo hc
thnh cng ca ti c ly t nhng cun sch khc. Tht
bun ci khi mt tc gi no dm tuyn b pht minh
ra vic hc hay c k thut. V thc t, nhng k nng c
sinh ra gn lin vi lch s vn minh ca loi ngi. V d
phng php sp xp thng n xuyn sut t mt ch
trung tm (xem Chu k c). Cch ghi thng n ny bn c
th m thy trong thi i ca m thut hang ng. V vy,
vo cui thi i ca cch ghi chp thng n ny, nhiu ngi
nghin cu to ra nhng cch, kiu ghi ch. Cng vi c
rt nhiu tn tui cng c gn lin vi hnh thc ny. V d,
cc bn c th c t th nh, bn cu trc, bn no,
bn tm tr, hoc th trc quan nh trong cun sch ny.
Tuy nhin, khng ai pht minh ra phng thc ghi ch v n l
cch suy ngh t nhin ca b no chng ta.
Trong vic truyn t cc k nng c, cht lng ca bnh
mi cha nhng thng ip ru c mang nh quyt nh.
Do , vic cung cp mt tn gi ring cho tng cch p cn
l hon ton hp l c th phn bit c tng ca tc
gi. Ti s dng khi nim c trc quan v Th trc quan
nhm nhn mnh tm quan trng ca cc knh hnh nh.
By gi chng ta bt tay vo cuc hnh trnh m hiu nhng
k thut. Bn c th so snh vic hc k thut c sch hiu
qu vi vic leo ni. Mc u ca chng ta l chinh phc c

nh ni. Trc khi leo ln nh ni, u n chng ta s phi

lm cng tc chun b. Cn phi xc nh v tr hin ti ca
chng ta trn bn c v hy xem cc nh leo ni thc
hin hnh trnh leo ni nh th no. Ngoi ra, chng ta cng
cn nhn li con ng ta i qua. Cui cng, chng ta sn
sng leo ln nh. Do , c tc c, tp trung, kh
nng c hiu v c kh nng ghi nh ca bn u c ci
thin ng k. Hy tng tng rng, cho n khi lt gi
nhng trang cui cng ca cun sch, bn s c c mt ci
nhn ton cnh tuyt vi nh khi bn ng trn nh ni cao v
phng tm mt ra xa.
Gi chng ta cng bt tay vo cng tc chun b!

Chun b leo ni
Nhng cu hi bn nn t ra:
Ti ang cp c no?
Ti c th xc nh kh nng hiu vn bn ca
mnh nh th no?
Khi c, mt nn chuyn ng nh th no?
Thi quen c sch c gy ra nhng vn g?
Nhng c gi thc th c theo cch no?

I. Xc nh v tr
Mt tm bn s khng gip ch c g, khi chng ta khng
bit mnh ang u. iu cng tng t nh khi chng ta
luyn c. Trc khi bt u leo ni, chng ta phi xc nh v
tr ca mnh.
Hy c vn bn di y bng tc c m cc bn vn
thng p dng v cm gic thoi mi nht. V y l mt bi
kim tra nn cc bn khng nn c lt qu nhanh, chng

ta c th thu c kt qu chnh xc. Tt nht, cc bn nn

dng ng h bm gi o thi gian m cc bn dnh cho
on vn bn ni trn. Ngoi ra cc bn cng c th dng cc
kh nng thch hp khc nh ng h nh giy hay ng h k
thut s trn my nh. Bn c th m thy trn Internet rt
nhiu phn mm dng ng h bm gi v ti v my vi nh
dng. Sau khi c, hy ghi li thi gian bn dng n v
pht v giy. Sau i kt qu ra n v giy.
Tuy nhin, iu th v khng ch vn thi gian cn thit
c, m chnh l hiu vn bn ca cc bn. nh gi
iu , hy tr li mt vi cu hi sau. Lu ch tr li bng
cch ghi ngn gn chnh. Chc cc bn thnh cng!

Nhng u im ca vic chy b

(ca Christian Grning)
Trong qu trnh n ha thnh ngi, t n ca chng ta
c kt mt chn l, l: chy cho cuc sng. Loi ngi
c sinh ra l vn ng. Tht vy, t n ca chng ta nu
khng chy rong rui 8 ng ng h sn b rng, nui
sng gia nh th cng phi chy trn th d. V con ngi
hin nay cng khng khc bit l my. Theo nh ton, hng
ngy mi a tr chy b 10 km cho ti khi chng chu ngi
yn trng.
Tuy nhin, ngi ln chng ta li ngi hng gi bn bn lm
vic v p c th gp thnh mt gc vung khng h t nhin.
Chc chn t th khin c th chng ta ha hp mt cch
hi ha vi quang cnh vn phng. Tuy nhin, ngi ta cn n
100.000 nm c th khc phc c nhng nh hng b
thay i. Bn c th i n lc khng?
Luyn tp chy bn/ng trng (tn khoa hc l: chy hiu

kh) l mt phng php hu hiu. Chy bn l bi tp cng

thp, tc l, chy khng dng ht sc nhng c bp vn sn
sinh lng oxy cn thit t chy m. Chy bn mang li
nhiu li ch cho c th v nh thn, v iu ny, ti s trnh
by c th hn phn di. Ngc vi chy bn l chy nc
rt (tn khoa hc l: chy ym kh), c ngha l cc bn phi
huy ng ton b sc lc ca c th, chy vi cng cao
trong thi gian ngn. Trong vng anerobic (vng ym kh) v
thiu oxy, c th s y mnh hp thu oxy t mi trng bn
ngoi, t lm tng tc qu trnh trao i cht v dn n
vic t chy carbohydrate (cc cht nh ng, nh bt)
trong c th. So vi chy ng trng, chy nc rt gii
phng nng lng mt cch nhanh chng, nhng li t chy t
m. Ngoi ra, cn sn sinh ra axit lac c - mt trong nhng tc
nhn mnh nht gy mt mi.
Ngay khi lng axit lac c trong mu vt mc cho php th c
bp ca chng ta s ri vo trng thi thiu oxy. V th nng
axit lac c trong mu ch c php di 4 mmol/l mu, khi
m c t chy. Tuy nhin, khi cc bn chinh phc c
kh nng chy nc rt th c th bn li chuyn t t chy
lng m sang t chy lng ng. Gio s bc s chuyn
ngnh th thao Richard Rost n hnh mt cuc th
nghim vi 50 ngi chy b cng vin thnh ph Kln, sau
trch mt git mu t phn di tai ca h. Khng ai trong s
nhng ngi tham gia vo th nghim ny t chy d ch mt
gam m. Ch chy chm vi cng thp mi gy ra hiu
ng ny. duy tr vng him kh, cc bn phi ch n
mch v m khng th gii quyt c nh trng thiu oxy.
Chy vi tc cng ln th m p cng nhanh. Nhng bng
biu vi cc thng s ch nhp m trong qu trnh t chy
cht bo, ch l nhng kin thc sch v. Mi ngi c mt

nhp m t chy cht bo khc nhau. Cc bc s th thao c

th gip bn xc nh nhp tim ti u ca mnh.
c c nhng li ch mang nh lu di ca vic chy b,
cc bn nn duy tr mi ngy 30 pht chy b, nu bn thc
hin bi tp ny ngay sau khi thc dy s t hiu qu cao
nht. Ngoi ra, khi d dy khng c carbohydrate l thi im
qu trnh kt ni cc enzim t chy cht bo din ra tt nht.
Khi chy, hy tn dng li th ca vic cung cp oxy mnh ca
no b ln k hoch nhng vic bn s lm trong ngy. Dy
sm hn s gip bn tnh to v cn bng hn cho ngy mi
thm nng ng. gip cc bn c thm ng lc, ti xin
c chia s nhng li ch ca vic tp luyn chy bn.

Chy b gip bn thng minh hn

Bc s Michael Spitzbart cho bit: Chy chm ci thin mu lu
thng trong no, nng mc oxy trong no ln n 10 ln. Trong
khi , nhng vin thuc m ngi ln tui c vn v tr
nh hay dng ci thin kh nng hp th oxy v cng l
nhng phng thuc theo chun quc t li ch c th gip ci
thin 5%. Cc liu php iu tr nhiu bc cng ch nng mc
hp th oxy c 25% - mt kt qu khim tn so vi mc
ci thin ca vic chy b (1.000%). Thng qua qu trnh chy
b, mt lot cc hoc mn sng to ACTH c gii phng,
lm cho nh thn sng khoi, tnh to, kch thch kh nng t
duy sng to ca bn. Thm vo , nhng hoc mn ny cng
l cht duy nht c th loi b nhng lp m ch t gia cc
t bo no. Nh vy m dng suy ngh ca chng ta c ci
thin v tng cng. Trong qu trnh chy, nhiu vn ca c
th t c gii quyt, v cc cht dn truyn trong no c
gii phng, iu ci thin vic tng cng tr nh v kh
nng hc hi ca chng ta.

Thng qua s chuyn i lu di ca cc yu t ha hc trong

c th thnh vic t chy m, lng ng cung cp cho no
nhiu hn. Lng ng trong mu mc n nh, v th
chng ta c th tp trung suy ngh lu hn. Ngc li, ngi
lao ng tr c, t vn ng li nui sng c bp bng ng.
Lng ng trong mu gim lm no b b c ch dn n
mt mi v khng tp trung.
Bn cnh , mt li ch na ca vic vn ng, l lm gim
hoc mn gy cng thng Adrenalin. Khi b p lc, chng ta
khng th suy ngh r rng, nhng khi vn ng Adrenalin
gim, kh nng suy ngh cng nh hiu sut lm vic li c
phc hi. Ngoi ra, hoc mn Adrenalin tc ng vo thnh
mch bn trong, khin chng tr nn x va. Do vy, cht bo
c th d dng ch t to thnh mng bm v lm tc mch
mu. y chnh l nguyn nhn dn n chng x va ng
mch, t qu v nhi mu c tim.
Nh tm l - thn kinh hc, gio s bc s Henner Ertel a
ra nhng kt qu nghin cu th v. ng n hnh kho cu
30.000 ngi v chng minh c rng: Khi ngi ta kt
hp luyn tp vn ng ym kh vi vic hc trong vng 36
tun, tr thng minh ca h tng trung bnh 27%.

Chy b gip bn thy hnh phc hn

Chy b gip c th sn sinh hoc mn thn kinh Endorphins thuc phin ni sinh. Hoc mn ny ng vai tr nh cht dn
truyn s hng phn, a c th vo trng thi th gin. Chy
b cng gip c th bn t sn sinh cht dn truyn to cm
gic hnh phc Serotona. Tt c cc loi thuc chng trm cm
hin nay u tp trung vo vic nng cao lng hoc mn
Serotona trong c th, nng cao mc cm xc tt. Bn thn
c th chng ta c th t sn xut ra cht dn ny m khng

gy tc dng ph.
Nh tr liu hnh vi - gio s bc s Ulrich Bartmann khng nh
rng: Ai thng xuyn chy b s c tm l vng vng, quan
h x hi ci m hn, ha ng hn.

Chy b gip bn khe hn

Chy ng cch gip tng cng h min dch. Ch sau 30 pht
chy lng t bo st th trong mu tng 31%. y l nhng
t bo quan trng trong cc phn ng min dch hiu qu vi
vi rt, vi khun v c cc t bo ung th. Ngc li, hnh thc
chy nc rt s gy ra nhng phn ng cc oan cho c th,
nh l ph hy thnh mch v h min dch. V th, cc bn
khng nn chy qu nhanh.
Tim bn s to hn v khe hn khi bn chy b. Nhp m khi
ngh ngi gim. Nh , m bn hot ng hiu qu hn v
bn b hn. Vn ng tng cng chc nng ca sn v xng,
t , xng khp ca bn cng tr nn khe, do dai hn.
Bn bao gi nhn thy mt con nai c hng nhn to cha?
Chy ng cch to ra nhng enzym tt cho qu trnh t m
gip gim lu di lng cholesterol hiu qu. Ngay c phn m
ch t cng b t chy. Nh vy, khng cn n s can thip
ca bc s phu thut, kch thc mch mu ca chng ta cng
c gia tng do c bp vn ng trong qu trnh chy. Cc
cht dinh dng nh vy c vn chuyn mt cch ti u.
Ngoi ra, bn c th ngn nga bnh u ng, v chy lm
gim nng insulin. Cc t bo c th phn ng nhy cm
hn vi insulin h ng huyt, cho php bn gim nguy c
bnh tiu ng khi pht ngi ln tui mc bnh.
Chy b l cch n king duy nht c tc dng lu di. Qu
trnh luyn tp kch thch gia tng lng enzym lm u m.

s lng l t m trong c th bn tng. Lng c bp ca

bn tng v cht bo tan i. Tp th dc hng ngy lm tng t
l trao i cht ln 25%. T , c th bn t chy cht bo
ngay c khi bn ang ngi lm vic, nm hoc ng trn vng.

Mm ci trong qu trnh chy va phi

Phng php chy nc rt khng mang li li ch ny, m ch
lm h min dch ca bn suy yu. Nu bn mun vic chy b
ca mnh trong tng lai thoi mi hn hy mm ci.
Thi gian c
_____ Pht _____ Giy = _____ Giy
Hy in cu tr li cho cc cu hi di y (di dng ngn
gn):
1. u vn bn c nhc n hai l do vn ng
chnh ca t n chng ta. Bn hy cho bit, l
g?
2. Vic khc phc nhng nh hng b thay i
cn bao nhiu thi gian?
3. im khc nhau gia chy bn v chy nc rt l
g?
4. Nh tm l - thn kinh hc - gio s, bc s Henner
Ertel chng minh iu g?
5. Ti sao bui sng l thi im l tng chy
b?
6. Trong bi nhc n ba u im chnh no c
chia thnh ba mc nh ca vic chy b?
7. Vic hp th oxy c ci thin bao nhiu phn
trm thng qua cc hnh thc: dng thuc, p
dng phng php tr liu tng cng oxy v chy

b?
8. Hoc mn ACTH mang n nhng thay i ch
cc no?
9. Bc s - gio s Richard Rost n hnh th
nghim g? Kt qu ra sao?
10. Nhng tc dng ca vic chy b i vi sc khe
ca bn?
Hy so snh p n ca bn vi cc cu tr li di y. Xc
nh xem bn hiu vn bn c bao nhiu %. Mi cu tr li
ng tuyt i bn c 10%. 5% cho cu tr li c ng v
0% cho cu tr li cha chnh xc. Sau , hy cng kt qu
bn t c v ghi vo cui cc p n. V d, nu bn c 4
cu tr li chnh xc v 3 cu ng mt na, iu cho thy
kh nng hiu vn bn ca bn mc 55%.
p n:
1. Vn bn c nhc n 2 l do vn ng chnh ca t n
chng ta. Bn hy cho bit, l g?
- Sn th (v d: b rng)
- Chy trn nhng k th t nhin (v d: th d)
2. Vic khc phc nhng nh hng b thay i cn bao
nhiu thi gian?
- 100.000 nm
3. im khc nhau gia chy bn v chy nc rt?
- Trong qu trnh chy bn, ngi tp khng dng ht
sc nhng c bp vn sn sinh lng oxy cn thit
t chy m. Ngc li, chy nc rt gy ra nh
trng thiu oxy, phn c bp khng t chy m,
nhng li sn xut axit lactic.
4. Nh tm l - thn kinh hc - gio s, bc s Henner Ertel

c th chng minh iu g?
- Tr thng minh tng ln (n 27% trong vng 36 tun)
nh s kt hp gia luyn tp vn ng ym kh v
vic hc.
5. Ti sao bui sng l thi im l tng chy b?
- Khng b quy ry
- S hnh thnh cc enzym t chy cht bo din ra tt
hn
- Cc bn c th ln k hoch cho c ngy
- Tnh to v cn bng hn sut c ngy
6. Trong bi nhc n 3 u im chnh no ca vic chy
b?
- Chy gip bn thng minh hn
- Chy gip bn cm thy hnh phc hn
- Chy gip bn mnh khe hn
7. Vic hp th oxy c ci thin bao nhiu phn trm thng
qua cc hnh thc: dng thuc, p dng phng php tr liu
tng cng oxy v chy b?
- Thuc: ci thin 5%
- Tr liu: ci thin 25%
- Chy b: ci thin n 1.000%
8. Hoc mn ACTH mang n nhng li ch g?
- Lm tinh thn sng khoi, tnh to
- Ci thin kh nng suy ngh sng to
- Loi b phn m tch t t bo no
9. Bc s - gio s Richard Rost n hnh th nghim g? Kt
qu ra sao?
- ng n hnh thc nghim ti cng vin thnh ph
Kln o nng aixit lac c ca 50 ngi tham gia
chy b. Kt qu: khng nh nguyn vin no t chy

c d ch 1 g
10. Nhng tc dng ca vic chy b i vi sc khe?
- Tng cng h min dch
- Tim hot ng tt, khe hn
- Tng cng xng, khp
- Gim lng cholesterol
- Gim lng ng
- t chy nhiu m hn
hiu vn bn ca bn: _%
Bng o mch
Cho n by gi, cc bn b thuyt phc bi nhng u im
ca vic chy b, nhng li khng mun m bc s chuyn v
th thao, ti s a cho cc bn mt bng thng s cung cp
cc d liu v mch trong qu trnh chy bn. Mch ph thuc
vo tui v nhp m khi ngh ngi. Hy o nhp m hng
sng trc khi ri khi ging. Nh cp, bng thng s
ny ch c gi tr c tnh.
Nhp tim (khi
bn ngh ngi)

Nhp ti (ph thuc tui)

Mi pht

20
39

40
49

50
59

60
70

> 70

Di 50

140

135

130

125

120

50 59

140

135

130

125

120

60 69

145

140

135

130

125

70 79

145

140

135

130

125

80 89

145

140

135

130

125

90 100

150

145

135

135

130

Chng ta hay chuyn sang bc p theo v tc c ca

bn. Trong bc ny, chng ta s xc nh s lng t bn c
c trong mt pht l bao nhiu. T , bn s c mt thc
o cho s n b ca bn thn, ch khng nhm mc ch so
snh mnh vi ngi khc. C nhng c gi c th c nhanh
hiu nhiu, cng c nhng c gi c nhanh nhng hiu t.
Tng t, cng c nhng ngi c chm nhng li hiu k v
cui cng l nhm c gi c chm v hiu rt t. Sau khi c
xong cun sch ny, bn s l mt trong nhng c gi him
hoi thuc nhm u n, tc l thuc nhng ngi lm ch
c ti liu c trong thi gian ngn.
Nh chng ta bit c rng vic nng cao tc c l mt
phng thc quan trng nng mc hiu vn bn ca c
gi. Nu bn thc s mun thot khi nhm s ng ngi
c - c chm v hiu t th chc chn bn s nng cao c
tc c ca mnh. Hy hc cch c theo n v ngha ch
ng c tng t ring l, khng truyn ti bt c thng ip
g. Bn cnh vic tng kh nng c hiu, bn cng s hi lng
vi vic qun l thi gian trong tng lai. Tuy nhin, tc
khng phi l yu t n quyt, m chnh l vic t c mc
ch c, c khi bn c t u n cui vi tc nhanh gp
3 ln.
nh ton tc c hin ti ca bn, hy nh theo cng
thc:
Tc c u ra 64.920 : (Thi gian c n v giy) =
_____ t/pht.
Trong : 64.920 l s lng t c x 60
Bn hy in hai gi tr ban u ca bn vo s sau y. S

dng cc mu sc khc nhau hoc cc biu tng khc nhau

k hiu cho tc c v hiu, v d, k hiu (x) cho tc ,
v k hiu vng trn nh (o) cho hiu. Nu bn ang tc
200 t/pht vi hiu l 60%, bn th hin kt qu ny
trn s nh sau:

Hy in tt c cc kt qu kim tra c ca bn vo s .
Bng cch ny bn s c hai ng cong phn nh s pht
trin tc c v mc hiu vn bn. Nh vy, bn s lun
theo di c s tin b ca mnh trong c hai k nng.

Kh khn trong vic xc nh mc hiu vn

bn
Vic xc nh mc hiu vn bn da trn nhng cu hi cho
sn khng phi l vic n gin. V nhng cu hi ny khng
kim tra c ngi c bit g v vn bn, m ch th hin
nhng g ngi kim tra mun bit. iu ny khng tng
xng vi vic c bnh thng. Thng thng sau khi c
vn bn, bn khng c mt lot cc cu hi kim sot mc
hiu ca mnh. V th, hy coi nhng cu hi ny ch nh
mt phng n tr gip cho vic khi u. Vi bc khi
u ny, vic xc nh mc hiu vn bn s tr nn d dng
hn.
Phng thc hiu qu hn chnh l sau khi c, bn k li vn
bn bng ngn ng ring ca mnh. Mi ngi thng c quan
im rng, hiu vn bn tc l ch c th nhc li nhng t m
tc gi dng. Th nhng, ngc li, nu bn c th dng

ngn t ring ca mnh din li ca vn bn, gii thch

cho ngi khc, th iu mi m bo rng, bn thc s
hiu vn bn. V th, ngi ta p dng cch gi l luyn tr nh
qua ng vng cho vic xc nh mc hiu vn bn.
Xut pht t vic lp li, by gi bn phi xc nh xem hiu
ca bn t mc bao nhiu %. Hy nh gi theo nhng u
chun sau. hiu mc 0% c ngha l bn hon ton khng
hiu vn bn. 50% c ngha l bn c th tm tt nhng thng
n chnh c bn cng nh kt cu quan trng ca vn bn,
nhng khng nh c cc thng n l. Nu bn khng th
nh tt c cc thng n quan trng, mc hiu ca bn nm
trong khong t 0 - 50%. Cn nu bn c th nhc li nhng
im mu cht v chi t th ty theo thnh ch mc hiu
ca bn nm trong nhm t 50 - 100%. mc 100% ng
ngha vi vic bn c th nh tt c cc thng n chnh - ph
c bn v nhc li c nhng chi t quan trng. 100% hiu
khng c ngha l bn c th lit k chnh xc tng du chm,
du phy. iu ch c th xy ra khi bn hc thuc lng mt
bi th.
Trong trng hp ny chng ta khng cp ti nh chnh xc
theo t l phn trm, v khng th a ra mt n v o thng
nht mt cch t nhin nh cho tc c. Cng b sung vic
kim tra vn bn mt cch ch ng vo k nng c cng
thng xuyn, vic xc nh mc hiu vn bn ca bn
trong tng lai cng c th. Nhng c gi xut sc nm rt r
bc ny, vic kim tra khng cn din ra mt cch c thc
m trong qu trnh c, h tm tt vn bn mt cch v thc
v hon ton t ng trong tr tng tng. y l iu kin
n quyt cho tr nh tt, v thng qua qu trnh lp li, ni
dung vn bn c x l mt cch tch cc.

Ngay c khi phng thc ny l cch hu hiu duy nht xc

nh hiu vn bn th cng i hi kh nng c rt cao. Kh
nng lt qua ni dung vn bn trong mt thi gian ngn v
xp loi mc hiu ca mnh trn thang im t 0 n 100
s c cp ti trong cun sch ny. Ti t chc nhiu
cuc hi tho vi trn 10.000 ngi tham d ci thin kh
nng c ca h, t nhng cuc hi tho ny ti xc nh
c rng, phng php ny ban u gy ra kh khn ln vi
nhng c gi thiu k nng c. Chnh v th, ti thm
danh mc cu hi vo nhng bi tp luyn c. Xuyn sut
cun sch ny, bn s bt gp nhiu bi tp luyn c c
th xc nh ngy cng tt hn hiu vn bn m khng cn
n cc bi kim tra c. Thng xuyn luyn tp l cch thc
duy nht quyt nh vic ci thin qu trnh c sch.

II. Vn kh khn t nhng bc nh

Chng ta xc nh c v tr ca bn u trn biu th
hin kh nng c sch ca bn. Bn cng cn nm r c
mc u v nh cao no bn mun t ti. Bn c mun n
ti tr thnh nhm c gi c th ghi nh v hiu c lng
thng tin ln nht trong khong thi gian ngn nht c th.
t c iu ny, trc n bn cn kim sot c
chuyn ng ca i mt khi c. Liu bn c thy c mt
mnh hot ng u n t tri qua phi v ngc li khi c
sch hay bn cm nhn c hot ng ca i mt khng
theo quy tc ? Nu ch ring p n cho cu hi ny bn cm
thy khng kh thi th bn nn nh mt ngi khc cng tham
gia luyn tp.
Bn hy ngi i din ngi tp luyn cng hai ngi c th
nhn c vo mt nhau. Gi cun sch di tm mt
ngi kia cng c th nhn c mt bn v bn bt u c.

Sau i vai cho nhau. Ngi cng luyn vi bn c v ln

ny n lt bn quan st. Ngoi ra bn nn trao i vi nhau
v kin thc m bn va c c.
Mt ca ngi luyn tp cng bn chuyn ng nhp nhng
theo tng dng ch. Bi v mt ch c th nhn thy chnh xc
mt vt g khi mt nhn chm ch vo n. Khi chuyn ng
th mt khng th tp trung c vo im g c. Bi v mt
khng tp trung vo im no tc l n ang chuyn ng. V
th cn c gng iu chnh i mt cng chuyn ng theo tc
ny. Nhng iu li c ngha rng mt khng chuyn
ng m s dng ti mt im. Bn thy rt kh c c
dng ch trn tm bin ca mt on tu ang chy.

Khi bn m c s ln chuyn ng nh mt (hay cn gi

nm na l bc nhy mt), lu l phi m c bc nhy u
n t cui dng trn bt sang u dng p theo, th bn c
th khng nh c rng s lng ca cc bc thng hon
ton ph hp vi s lng ch c trong dng . Khi bn m
thy s bc nhy t hn so vi s lng ch ca dng th
bn c th c l do n mng, v nh vy kh nng c ca
bn n thm c mt bc. Hu ht i vi phn ln
c gi th cch chuyn ng mt ca h trn cc dng ch
thng theo mt cch nh sau: i mt nhn vo mt t, p
nhn t v p tc chuyn sang t p theo. Hnh thc c
ny s khin bn cng thng ngay t khi bt u n khi c
xong vn bn.
Cch c tng t ny thc ra s em li cho bn mt s vn
bt li. iu u tin l n hn ch kh nhiu tc c ca

bn. Nhng nghin cu trong phng th nghim v kh nng

c sch ch ra rng thi gian tp trung nh mt, tc l
khong thi gian mt bn nhn vo mt t trung bnh mt
khong 1/4 giy. Nhng bc chuyn gia cc khong thi
gian tp trung th li ch mt khong 1/1000 giy. V th khi
nh ton ngi ta c th b qua khong thi gian ny. C 1/4
giy th chng ta c c mt t. Tc l, trong mt giy
chng ta c c 4 t v trong mt pht chng ta c th c
c 240 t. Tc c trung bnh ca ngi bnh thng
vn ch t 215 t trong mt pht, tc l thp hn mc nh
ton khoa hc va nu trn. iu ny cng l nguyn nhn
dn n nhng vn p theo ny sinh trong qu trnh c
v s c gii thch c th phn sau.
Vic kh nng c hay tc c b nh hng bi cch c
tng t tng ch thc ra vn cha phi l vn chnh.
Nghim trng hn l ch kh nng hiu v cm nhn ni
dung vn bn ca bn trong qu trnh c b gim i. V d: t
u n mt chng ta nhn thy l t mt. T ny khi ng
mt mnh th khng c ngha g. By gi mt bn s chuyn
n t p theo v no ca bn nhn dng t nh. Li p
tc khng hiu c ngha l g. ng hn l bn phi kt
hp ngha ca t th hai vi ngha ca t th nht. Mt vn
rt n gin nhng khi tp trung cng cn n hng triu
phn ng ha hc ca b no. ng l mt bi ton mt mi
m cha gip bn hiu c iu ngi ta din t. Mt ca
bn lc ny li chuyn qua t p theo mu xanh. Li vn
cha th hiu c thm g. Li hng triu phn ng ha hc
p theo din ra. Php ton mt mi li xut hin m vn cha
mang li hiu qu. Bn cu no tri ca bn l ni x l nhng
d liu tuyn nh, k thut s v phn ch, lun lun phi x
l phn nh ton cng thng ny. Bn cu no phi lin tc cn

nhng hnh nh h tr cho qu trnh hiu vn bn th ngc

li khng nhn c bt c sung lc no c. Mt nh mu
xanh khng gip ta hnh dung ra iu g c th. iu ny cn
tr nn nghim trng hn khi hnh nh ngn ng ca no xut
hin sau . V d bn th hy c gng ch dng t ng gii
thch cho mt ngi n t chu Phi v hin tng t nhin
tuyt. Trc n bn phi hc mt ngoi ng. Khi bn vt
qua c kh khn th bn cng chc chn s b cuc khi
thy rng trong ngn ng ca khu vc ny khng tn ti t
no c th miu t v tuyt. S d nh vy v ti khu vc rng
ln ny th cha bao gi xut hin tuyt, t nht l k t khi
pht hin ra ngn ng. Tuy nhin nu a mt tm nh v
tuyt th no b c th d dng nm bt hn. S cn tuyt vi
hn nu bn ly tuyt t ngn p lnh nh bn lm v d.
Theo cch ny bn cnh vic quan st bn cn c th hot
ng c c bn vng ngn ng ca no b l nghe, cm
nhn, nm v ngi.
Dn dn bn s phi ch l khng c qun phn u cu
trc khi n hnh cc nh ton. Tt nhin l 3 t trn cha
gy tr ngi g ng k cho bn c. Tuy nhin khi mt tc gi
vit ton nhng cu phc th khi c c th bn s c nguy c
qun mt phn u cu.
Khi chuyn mt sang ch p theo th cui cng bn cng thy
t qu to. Sau hng triu nhng phn ng ha hc tip theo
th lc ny no b c th nm c mt nt ngha trong qu
1

trnh c: Mt qu to nh mu xanh . Lc ny bn c th
hnh dung trc mt mnh hnh nh ca mt qu to nh mu
xanh trong khong thi gian khng n mt giy. Bi tp di
y s gip bn hiu r hn v vn ti cp bn trn.
Mt ngi c kh nng c tt s ch cn mt ln a mt duy

nht c th nm c c cm t c ngha l mt qu to
nh mu xanh m khng cn thm nhng ng tc ph gy
kh khn, cng thng v tn thi gian. Trong qu trnh c,
mt nt ngha s c nm bt ngay tc khc. Nh vy ngi
c kh nng c tt s khng cm thy chn c. No ca bn
s trc p tng tng ra mt qu to nh mu xanh bi v
hiu c vn bn, no phi s dng nhng tc ng ca 5
gic quan. Trong thc t th cc t ng khng thch ng vi
ngn ng ca no b. Lch s pht trin ca loi ngi n nay
khong hn 4 t nm. Cch y 4 triu nm th hnh dng ca
loi ngi cng tng t nh con ngi hin nay. Nu em so
snh vi lch s pht trin ca loi ngi th t ng hay ngn
ng trn tri t mi xut hin c mt thi gian rt ngn.
Ch vit u n c ngi Sumer pht hin vo nm 3000
trc cng nguyn. No b ca con ngi phi dch nhng t
c c sang mt ngn ng ring ca n. V th cch c
tng t mt s gp phi nhiu tr ngi.
Bn hy c gng hiu c cu chm ngn ni
Abraham Lincoln:

ng ca

Nu sp xp theo cch di y s d dng hn cho bn rt

nhiu:
Nu ti c khong thi gian 5 ting
cht mt ci cy,
Ti s dnh 3 ting ng h
mi mt ci ca.
Phng thc p cn vn bn tng t mt khng ch nh
hng ti s hiu bit m n cn nh hng ti c kh nng
tp trung ca bn. Chc chn bn tng quen vi n trnh
sau: Bn c mt trang ch khng nh rng tm tr ca bn
ang ni khc v bn phi c li nhng v tr ny mt ln
na. Tuy nhin trong trng hp ny bn c th vui mng, v t
nht bn nhn ra c tm tr bn u ch khng
tp trung vo vic c. Nhiu khi bn khng nhn ra c
rng, bn hon ton khng nm bt c bt c iu g. T
mt v tr nht nh trong vn bn, bn hng s tp trung tr
li v khng m mng gia ban ngy. Khi bn c cun sch
ln th hai, bn s c cm nhn l dng nh c vi ch no
trong sch bn cha tng c qua - v cm gic hon
ton ng. Nhng v tr ny c gi l nhng im en trong
sch. Tht bc mnh nu l nhng on c bit quan trng
m bn phi c chun b cho bi thuyt trnh hoc bi
kim tra sp ti.

Nguyn nhn ca s mt tp trung

Khoa hc chng minh rng trong mt pht mt ngi c
th ngh c t nht l 600 t. Tuy nhin, tc ni trung
bnh 150 t trong mt pht li l rt chm. Thng thng rt
kh ngi ta c th hon ton tp trung vo mt bi thuyt
trnh, c bit l khi ch khng th v v ngi nghe khng
s dng c kh nng tri thc t duy v nhng iu

c nghe hoc c th lin h trc p vi i sng thc n

ca h. Tng t con s 126 bit thn kinh cng xut pht t
lnh vc nghin cu thn kinh. y l lng thng n tc ng
n nhn thc ca chng ta trong vng 1giy. Ngc li, nhn
thc ca chng ta c th x l hng t bit thn kinh trong vng
1 giy. Theo cc nghin cu cho thy, i vi tc c thng
thng l 200 t 1 pht th chng ta ch dng n khong 40
bit mi giy. Nh th khong 80 bit cn li b ri vo s mt
tp trung. Bn c l do b ri vo trng thi c thoi
trong qu trnh c. c bit trong khi hc, nhng on c
thoi ny khng phi lc no cng theo hng ch cc m
thng theo chiu hng sau: Ci ny chng ai c th hiu
c!, Tt c nhng ngi khc u hiu vn nhanh hn
ti!, Ti sao ti phi ngi hc trong khi thi t p nh th
ny? v.v... Ti c nhng ngi bn m thay v c thi gian
hng thng n thi trn th vin th li ch ngi xem vi
nh. Tt nhin iu ny tc ng u cc n kh nng tp
trung. Tuy nhin nu ta khng thch c v 70% ngun nng
lc ca chng ta t do th vic xem vi cn tt hn vic c
thoi vi bn thn. Theo cch ny th mc d ang trong thi
k n tp, t nht bn cng c c cm gic l mnh vn ang
ha vo cuc sng chung.
i vi ti th nhng con s khoa hc ny khng quan trng.
Tuy nhin xut pht t am m ca bn thn, ti quan tm
ti tt c s pht trin trong lnh vc nghin cu no b v
p tc t m theo ui ch ny. Nhng kt qu ny khng
nh hng ti vic la chn k thut hc, c v lm vic ca
ti bi v tt c nhng k thut c thnh cng c bit
n hng nghn nm trc. i vi ti iu ng vai tr quyt
nh chnh l liu k thut c mang li hiu qu v liu
ngi ta c th ci thin c cch lm vic hay khng. Ti c

th khng nh rng bn thn ti c c n b ng k

trong qu trnh tp trung c m khng ph thuc vo bt k
nghin cu khoa hc no. Nu c thng xuyn v u n,
ngi c hu nh s khng b mt tp trung v c th hng
ton b kh nng tp trung vo qu trnh c. v mt ny ta c
th so snh vic c ging nh vic i xe p. Cn phi c mt
tc nht nh th mi c th gi xe i thng c.
Nh chng ta bit n t thi i hc, vic c sch ging nh
mt liu thuc ng l tng. Ai m ch mang theo mt cun
sch ln ging ng. Vic c tng t s khin ngi c
cm thy rt mt mi. B no khng nhn c y thng
n cung cp v sau mt khong thi gian ngi c s chm
vo nhng gic m. Ban ngy ngi ta cng gp phi gic m
v c hai bn cu no u cn nhng thng n lin tc. c bit
bn cu no phi ca chng ta cn nhng kch thch th gic.
Khi bn cu no ca chng ta khng c cung cp g t bn
ngoi th no b s t to ra hnh nh. V d khi mt ngi b
kt trong mt nh kho ti tm th o gic, mng m s xut
hin rt nhanh.

Hai bn cu no
No ca chng ta c cu thnh ging ht nh ht qu c
ch. N c hnh thnh t hai na, hai na ny c ni vi
nhau bng mt b dy thn kinh gi l th chai (corpus
callosum). Trong nghin cu i vi nhng bnh nhn c
iu tr chng ng kinh th th chai ny c tch ring ra. T
nhng nm 1960, Gio s n s ngnh thn kinh Roger Sperry
pht hin ra rng hai bn cu no con ngi thc hin
nhng nhim v hon ton khc nhau.
Bn cu no tri thc hin nhim v phn ch. N s hot
ng tt trong khi x l cc trnh t tuyn nh. Trong bn cu

no ny cc thng n c x l nh kiu k thut s v theo

th t t thng n ny n thng n khc. V th i vi bn
cu no ny thi gian ng vai tr ht sc quan trng. Ngn
ng cng chim mt v tr nht nh na bn tri ca no b.
Nhng k nng hc tp hn lm s h tr c lc cho vic t
duy bn cu no tri. Nu ch tp trung vo cc thnh phn
ring l m thiu s phn ch, lin kt th cng c lc no
bn cu no tri s khng nhn bit c iu g l quan trng
v iu g khng.
Ngc li i vi bn cu no phi th thi gian, s tuyn nh
v ngn ng khng ng vai tr g c. Bn cu no phi chu
trch nhim v qu trnh t duy theo khng gian. Tr tng
tng, s sng to v hnh nh s l do bn cu no phi chi
phi. Tng t thng n cng s c x l. Bc tranh tng
th s l yu t quyt nh ch khng phi tng chi t ring
l. Tuy nhin cng c thi im no bn cu no phi khng
phn bit c iu g quan trng v iu g khng quan trng.
Vi nhng kt qu nghin cu ca mnh vo nm 1981, Gio
s Sperry c nhn gii Nobel Y hc. Tuy nhin cch phn
chia n gin t duy trn c hai bn cu no ny khng hn l
phng n ti u. No b ca chng ta c hnh thnh t rt
nhiu trung khu. N khng ch bao gm hai cc ca t duy m
cn c rt nhiu bc trung gian. Mi bn cu no c th thc
hin nhim v ca bn cu cn li. C nhng ngi c
phu thut ct b mt na b no. Trong trng hp ny th
bn cu no cn li thc hin nhim v ca phn no b ct
b. Tuy vy, s phn i ny c nh gi l kiu mu l
tng. Bi v trn thc t l c s tn ti ca hai cc t duy
ca con ngi. Do ngy nay chng ta vn cn n s h tr
ca m hnh bn cu no miu t mt cch n gin v nm
bt c qu trnh pht trin phc tp trong no b ca chng

ta. Trong ni dung cun sch ny khi ti ni v dng suy ngh

ca no tri hay cn gi l bn cu no tri, ti vn dng cch
suy ngh phn ch v theo trnh t. Bn cu no phi li th
hin dng suy ngh sng to, tng tng phong ph, c
khng gian v giu hnh nh. hc v c mt cch ti u
nht, chng ta cn kt hp c cc k nng ca c hai bn cu
no.
Bn hy mt ln ri mt khi cun sch v chuyn hng nhn
xung quanh mnh. Hy thc hin xem no ca bn cha
c bao nhiu thng n trong vng mt giy. Knh hnh nh
s chuyn n no bn lng thng n nhiu nht. Bn c th
phn bit c trn mt triu mu khc nhau. By gi hy
nhn tr li cun sch. y l mt s iu chnh ln i vi no
bn c th p nhn c ch mt t ngay sau t c t
pha trc n. Khng my nh no c th lun lun m phng
c qu trnh suy ngh ca no b con ngi v mc d vy
chng ta ch cung cp cho no b ln lt tng t mt. Do vy
m rt nhiu phng c sch trong cc th vin thng c
v vi cc phng ng. Trong khi c, ngi c thng bn
thn mnh mt tp trung v thng c xu hng thch a
mt nhn ra ca s. Ni dung c bn ca cun sch ny l c
gng gip ngi c c th a c knh hnh nh c tc
dng mnh m ny vo trong qu trnh c.

III. Hng n mc tiu chinh phc nh cao

chc chn c th t c thnh cng trong qu trnh tp
luyn, bn cn m n nhng ngi c kh nng c tuyt
vi/hon ho, c th phn ch c kh nng ny mt cch
chnh xc. Thng thng ngi ta khng th gii thch chnh
xc cho bn lm th no c th chia nh hot ng c
phc tp thnh tng giai on nh, cch luyn tp tng bc

nh th no v sau ghp cc bc ny vi nhau ra sao.

Nhng ngi t c kh nng hon ho thc ra to c
cho mnh mt nng lc v thc.

Phn loi nng lc v thc

Trong qu trnh hc mt vic g bn lun phi tri qua 4 giai
on sau:
4. Nng lc v thc
3. Nng lc c thc
2. Thiu nng lc c thc
1. Thiu nng lc v thc
Ly v d nh vic li xe t. Mt a tr s sinh cha th bit
iu khin t. Nh vy bn vn cha nhn thc c l mnh
khng bit li t. Mt trng thi thoi mi, ngi ta gi l
thiu nng lc mt cch v thc. Khi bn trng thnh, bn
nhn ra ngi khc c th li t, cn bn th khng. Vic
thiu nng lc ny bn thc c. Khi bn t n mc
thiu nng lc c thc.
Nu bn nhn thy nh trng ny khng thoi mi, bn s c
gng thay i iu g . C th bn s th li xe vo rng
hoc ch thm mt vi nm theo hc ti trng dy li xe.
Thng qua vic tp luyn ny, bn t c mc nng lc
c thc. By gi bn c th li c t v bn cn thc
c qu trnh li xe ca mnh. Bn phi hon ton tp trung
vo vic kt hp nhp nhng gia chn v tay khi ng cn
s. Trong qu trnh li xe, nhng im dng giao thng nht
nh hay nhng ch quay xe u i hi s tp trung cao
ca bn. Ton b b nh ca bn v k thut li xe c lp
y. Bn hu nh khng c thi gian rnh ch ti chng

trnh trn radio, tp trung ni chuyn vi ngi i cng hay

suy ngh lp k hoch trc cho ngy lm vic ca bn. Theo
thi gian, bn s tng bc chuyn mc ca bn t nng
lc c thc theo hng nng lc v thc. Theo thi gian, c
th hnh ng nh nhn v gng chiu hu hay xi- nhan s
chm dt. Nhng vic iu khin xe v khi ng my hay vic
li xe i v dng li s dn t ng din ra. Trong qu trnh li
xe, bn khng phi tp trung ch cao . Qua qu trnh ny,
b nh ca bn cng khng cn chu nhiu mt mi na. Lc
ny bn c thi gian rnh ngm khung cnh xung quanh.
Mc u ca bn l c th t ti mc nng lc v thc trong
nhiu lnh vc. Chi n piano chnh xc s to cho bn nim
hng khi t c mc nng lc v thc. Khi cc ngn tay
c th t ng bm trn nhng phm n m khng cn phi
tm cho vic v tr cc ngn c ng hay khng. V lc ny
ngi ta c th thoi mi chi n. V cng chnh lc ny s
khin ngi ta c cm gic th gin thoi mi khi ang thc
hin mt hot ng no . Mc ch ca cun sch ny l
gip bn c th t ti mc nng lc v thc trong vic c
sch. T , bn c th tn hng vic c sch m khng phi
bn tm ti k thut c. V nh th bn c th hon ton ch
tm ti ni dung ca vn bn mnh c.
Gi d mt ngi ngay t khi 2 tui ng trn vn trt
cha chc c th gii thch cho bn cn k tng bc v k
thut trt, chng hn nh phi thay i t th v gi thng
bng nh th no c th trt xung sn dc vi mt lc
v tc thch hp. Nhng ngi c th thc hin c mt
hot ng no mt cch hon ho thc ra khng phi l
nhng hun luyn vin tt nht. V vy cn c nhng k nng
khc h tr. Nick Bolle eri, ngi tng l hun luyn vin
ca Andrea Agassi, b ph phn l bn thn ng cng khng

phi l ngi chi qun vt tt. Thc ra i vi nhng hot

ng luyn tp nht nh, nht thit phi c ngi ng hnh
tp cng. V thc t cho thy Nick Bolle eri v vn
ang l mt trong s nhng hun luyn vin tt nht trn th
gii.
Lin quan n vic c sch c vi nghin cu phn tch mt
s ngi c kh nng c hiu qu m ra b quyt thnh
cng ca h. c bit vo thp nin 50 M, ngi ta n
hnh thc hin mt cuc kho cu c quy m ln, i tng
c nghin cu l mt nhm gm nhng ngi c kh nng
c 1.500 t mt pht cng nh c th hiu c chnh xc
ni dung ca vn bn.
Mt iu ng ch l tc chuyn ng ca mt ca mi
ngi rt khc bit. i vi nhng ngi c chm (c
khong 300 t trong mt pht nhng khng c kh nng hiu
r vn bn) th chuyn ng ca mt c miu t nh di
y:
Nhng ngi c th c nhanh hn v hiu vn bn tt hn
th s ln chuyn ng mt (nhy mt) theo mi dng cng t
hn. Nhng c gi c tc c t hn 800 t mt pht th
mi dng ch cn ngng li nhiu nht 2 hoc 3 ln.
Tc l ngi ta s la chn cch c cc n v ngha, ch
khng phi tp trung vo tng t ring l. Kh nng c hp l
s gip ci thin kh nng hiu vn bn ca ngi c. Cng
theo phng thc c ny, no s nhn c y thng n
v kp thi to ra c hnh nh gip nng cao kh nng tp
trung ca ngi c, gip anh ta khng b mt tp trung.

Tc c ca bn s c dn dn iu chnh cho ph hp.

Nu nh vi cch c tng t, bn ch t 240 t/pht, bn c
th iu chnh ln thnh 480 t/pht, nu nh bn c v x
l c cng mt lc 2 t v sau c th tng ln hn 700
t/pht, nu bn c th x l c mt cch d dng 3 t
cng mt lc. Bn ng hiu sai cch nh ton trn. ch
mt cch din t n gin bng con s gip bn hiu v
nhng tc c khc nhau. D nhin iu quan trng khng
phi ch l bn c c mt cun sch vi mt s lng t
nht nh trong vng mt pht, m yu t quyt nh y l
bn c sch vi mc ch g v bn hiu c bao nhiu. C
nh vy th trong tng lai bn mi c th t iu chnh v x
l tc c ca bn thn. Ngi c vi tc chm s
khng c c hi ny v h ch c mt la chn duy nht: c
tng t tng ch.
i vi nhng ngi c th c c 1500 t/pht hoc thm
ch l 2000 t/pht th chuyn ng ca mt cng hon ton
khc. H khng ch c kh nng c nhiu dng v cn c th
a mt c ngc li.

Khi quan st k c th nhn thy vic c ngc hon ton

khng gy tr ngi g ln. Khi ngi c t ti mc c th
tm c ht nhng thnh phn mang ngha trong cu thay
v tng t ring l th th t ca cc t khng cn quan trng,
m y ch cn l vn vn phong ca ngi vit v cch
thc anh ta sp xp cc thnh phn cu c ngha. V d cch
bn c c hai thnh phn mang ngha Ti c mt cun
sch v trong vn theo trnh t th no i chng na th
ngha ca cu cng khng khc i.
Ti c mt cun sch - trong vn.
trong vn - ti c mt cun sch.
Tuy nhin nu bn vn cn c tng t, tng ch mt th vic
c ngc li nh th ny s gy phin toi:
Vn - ca chng ti - trong - sch - mt c - ti

 y vn cn phi gii thch xem lm th no m ngi c c

th sp xp c ng th t v nm c ngha nhng
thnh phn cu ca cc dng khc nhau, trong khi nhng
thnh phn ny hon ton khng c b tr, sp xp trc
theo mt trt t nht nh. Chng ta hy cng xem li bc
c tng t v bn th m cch hiu c vn bn di
y.
Theo kt qu nghin cu ca mt trng i hc Anh Quc,
vic o ln th t cc ch ci trong mt t khng lm nh
hng n qu trnh c nu v tr ca ch ci u n v cui
cng ca t khng b thay i. Cc ch ci cn li b thay i v
tr nhng khng h gy ra kh khn cho cc bn trong khi c,
bi v trong khi c, chng ta khng c ring l tng ch ci
m thng c c t.
Bn c th hiu c on vn bn trn v trong qu trnh c
bn n b rt nhiu v c th cng lc hiu c ton b
nhng t trn. Vic sp xp th t tng ch ci ca t gi
khng cn kh khn, v cc ch ci ng u v cui mi t
mi mang nh quyt nh. Nhng chng hn nu trong mt
nhy mt m bn khng th p nhn c ton b c t m
vn c ch c th ghp tng ch ci mt vo vi nhau ging
nh hi mi bt u hc c ti trng cp mt, th nh vy
bn s khng th hiu c vn bn.
Bn cng phi tng tng vic c nhiu dng ch khc nhau
y nh cch trn. Ch n khi no bn b c thi quen c
tng t v c theo cch nm ly nhng thnh phn mang
ngha trong mt on th bn mi d dng sp xp v hiu
c cc n v cu c ngha theo mt trnh t logic, k c khi
tc gi c th hon i v tr ca chng, vn c bn l vic
luyn tp k nng c.

Vy trc n chng ta cn tp trung ci thin kh nng c

theo dng. Chng ta s thot khi tng t ring l v pht
trin kh nng p nhn trc ht l 2 t v trong on p
theo t nht nm c 3 t trong mt ln v hiu c ngha
ca chng. Ch khi no chng ta c th hiu c 700 t trong
vng mt pht m khng gp tr ngi g th mi l lc thc
hin k nng c hiu nhiu dng cng lc.

IV. Nhn li qu trnh c ban u

Trc khi thc s bt u, chng ta cng nhn li chng ng
chng ta tri qua. Vi mt ln chuyn ng nh mt (nhy
mt), bn cha th nm c ton b ch ci. Ban u i
vi bn, ch ci w c hnh dung ging mt bc hnh gm
2

bn nt xin xo. T WAND ban u i vi bn cng ch l

s kt hp tng nt ring l vi nhau.

Theo thi gian, bn c th nm c ton b ch ci ch trong

mt ln. Tc c rt chm v vic hiu c ton b bi
cnh thc t l khng th. Tip bn cn phi x l cc m
t v p nhn chng ch bng mt ln chuyn ng nh mt
(nhy mt) v mt ln xc nh v tr chnh xc ca chng.
Nhiu ngi c chm vn thng c thi quen p nhn
nhng t di hn bng cch chuyn ng nh mt ti hai ln.
Tc c v kh nng hiu vn bn cng v m nh hng.
Hy th mt ln c theo tng m t, bn s thy lm nh
th rt kh c th hiu c ton b vn bn.
V cui cng bn t c mc u p nhn c ton b
cc t ch vi mt ln chuyn ng nh mt. i vi nhiu

ngi th bc ny chnh l khi im trn con ng t n

nh cao, tc l t n k nng c hon ho. Ta hy chc
mng nhng c gi n c ti mc p theo ca qu
trnh c v c th x l c nhiu t hn trong cng mt
lc. Tuy nhin chnh h cng s nhn thy rng h vn cn c
rt nhiu cch ci n, nng cao kh nng c ca mnh.
Chng ta hy cng bt u nh.

Mt s ni dung chnh bn cn nh:

Ni n tc c chnh l ni n s lng t
p nhn c theo pht, tuy nhin cch nh ny
ch l thc o cho bn thn bn ch khng th
coi l dng c so snh vi nhng ngi khc.
Bn hon ton c th kim sot c kh nng
hiu vn bn ca mnh, bng cch din t li ni
dung c bng chnh vn t cng nh kh nng
din t bn c.
Cch c tng t tng ch mt hn ch nhiu n
tc c ca bn, khin bn gim s tp trung
v nh hng n vic cm nhn v hiu ni dung
vn bn.
Mt ngi c kh nng c tt thng c theo
cc n v cu mang ngha nht nh. Nhng
ngi xut sc thng c cng lc nhiu dng v
vn dng c kh nng chuyn ng nh mt c
ngc li nhng thng tin dng trc.

Hnh trnh t n mc hon thin kh nng

c
Cc bn chun b nhng dng c thit yu. V hnh trnh
bt u. Chng ta s dn dn cp n tng nng lc khc
nhau trong qu trnh c. Trc ht, ta bt u vi vic nng
cao tc c. Sau , chng ta s lm quen vi cc cch c
tng kh nng c hiu v s tp trung. Cui cng, chng ta
s ni n kh nng nh cng nh hi tng li cc ni dung
c.
Bn hy nng cao
Tc c
S tp trung
Kh nng c hiu
Kh nng nh v hi tng
Nhng cu hi bn nn t ra:
Lm th no ti c th iu khin i mt ca
mnh?
Ti c phi c thnh ng ton b ni dung vn
bn?
C nhng bi tp g ti nng cao kh nng c
cng nhanh cng tt?
Chng trnh luyn tp nh th no l l tng?
Lm sao ti m rng c tm bao qut ca
nh mt?
Lm th no ti c th c nhanh v hiu qu
m khng cn c s tr gip?
Lm th no ti tr thnh mt trong nhng
ngi c tt nht th gii?
Lm th no ti c c sch vn hc th

gii?

I. Hy nng cao tc c ca bn
Vic tng tc c l mt cch tng kh nng hiu, cm
nhn ni dung vn bn ca bn thn bn. Mc u ca chng
ta l khng p ngha cho mt t ring bit m phi hiu c mt
n v ngha. lm c iu , chng ta phi thay i cch
chuyn ng nh mt trong lc c. Nhng vn t ra l
chng ta hu nh khng ch n chuyn ng ca mt v
khng th kim sot c n. Tuy nhin, cc chuyn ng mt
c ch ch li l iu kin quan trng cho vic c hiu qu.
hon thnh bi tp sau, bn cn c mt ngi luyn tp
cng. Nu khng c ai bn cnh lm cng th hy lm li
bi tp vo lc khc.
Bi tp
Hy ngi i din vi bn ca mnh, sao cho bn v ngi
c th nhn thy mt nhau. V yu cu ngi i din dng
mt mnh v mt vng trn trong khng kh. Bn ch phi
quan st xem bn mnh lm c tt hay cha. Tip sau hai
bn i vai cho nhau. Bn c gng dng mt di theo mt
hnh trn tng tng v bn ca bn s quan st. Sau li
tip tc bi tp ny vi s h tr ca ngi i din.
Hy th xem chuyn ng ca i mt bn theo hnh trn
cha? C l l cha. Con mt bn vn cn b chuyn ng theo
hnh zc-zc. Khng c s h tr th i mt khng th no
chuyn ng theo hnh trn, hnh vung hay theo cc dng
trong mt cun sch. C l khi lm bi tp ny bn cng khng
ngh rng bn b mt tp trung khi theo di ci vng trn
tng tng . Trong khi bn c cm gic rng mnh c th
chuyn ng i mt u u theo cc dng ch th thc t

bn li thng xuyn o mt quanh cc dng v i lc thm

ch l c trang sch. By gi bn li p tc n hnh bi tp
.
Bi tp
Trong giai on th hai, bn s phi dng ngn tay ca mnh
v mt vng trn trong khng kh trc mt ca ngi i
din. i tc ca bn s phi c chuyn ng mt theo hng
. Hy quan st c ng ca mt v sau i vai cho nhau.
Bn c th nhn ra c s khc bit so vi giai on u n
khng? C ng ca mt trong giai on ny rt ging hnh
trn. i mt ca bn c th chuyn ng theo bt k hnh
dng no. Bn c th o mt theo hnh trn, hnh vung hay
theo dng trong mt cun sch. i mt s khng b chuyn
ng mt cch mt kim sot trong khng gian m c
hng theo mt ci ch c th.
Cng ging nh b no, i mt ca chng ta cng cc c quan
cm th khc u c nhim v ring bit gip chng ta c th
sinh tn. Nhim v c bit ca i mt l nhn bit cc
chuyn ng. Ni no c chuyn ng thng c s nguy him
rnh rp cn phi nhn bit sm bng mt phng v, chng
hn nh thi xa xa c th l s xut hin ca nhng con h
rng kim lao ra t bi rm hay n thi nay l chuyn ng
ca nhng chic xe hi hay tu in lao trn ng. Trong
nhy mt v rt nhanh th i mt hng v pha c chuyn
ng xy ra. Khi ngi no gn vy tay vi bn, ngay lp
tc bn s nhn ra hnh ng v tp trung vo n.
Bn nng sng ca bn
Cc gic quan ca bn m nhn cc chc nng bn c th
sinh tn. V d nh qua i tai bn c th nhn bit c m
thanh st sot trong bi rm. Bn nhanh chng ngoi u v

pha c m thanh v hng mt n . Gi s c mt con th

hoang d v nguy him nhy ra t trong bi rm. i mt bn
s chuyn thng n ny n no b. Trong no b ca bn c
mt khu vc trung gian gi l v no vin. Khu vc ny ca no
nhn ra c mi nguy him c th e da n mng sng ca
bn, v th n t ng nh thc khu vc thn no. Phn thn
no hay cn c gi l no ca ng vt b st (v chng ta c
chung phn no ny ging no ca mt s t ng vt c xng
sng nh ra hay thn ln). Bn nng ca bn nm ti vng
ny ca no, v d nh hnh ng gi cnh tay ln bo v.
Lc , bn c thc t ng chng tr li hoc b chy.
Mt nh hung khc miu t li h Limbic ca bn: chng
hn khi t trong bi rm chui ra khng phi l mt con vt
nguy him m ch l mt con ra. Lc ny vng i no hay cn
c gi l v no (Neocortex) c nh thc. Bn c th x
l thng n mt cch c thc trong khi i mt vn ang
quan st hnh ng tip theo.

V no (Neocortex) l mt phn ca no b chng ta gip to

ra s khc bit gia con ngi vi cc loi ng vt khc. Kh
nng suy ngh v bin lun ca chng ta nm y. Trong khi
c, chng ta cn phi s dng n phn ny ca b no c
th x l cc thng n mi. Trong cun sch ny, chng ta s

bit cch lm n gin ha qu trnh chuyn giao thng n

t v no vin ti i no.
Trc khi hc c iu , bn phi bit c c ch tn
ti ca no b. Ch cn bn tun theo cc quy lut sinh hc t
nhin th vic hc ca bn s rt d dng. Cn khng th bn s
phi t mnh c gng bi trong ng kin thc hn tp. Trong
cun sch ny, chng ti tp trung ch yu vo cc giai on
khc nhau trong qu trnh c.
Nh nhc lc trc, i mt ca bn khng th t nhin m
di chuyn theo cc dng ch c nh c. Vic c mt cun
sch vn khng phi l mt bi tp t nhin. Bn phi t p
mnh cng nh p i mt ca mnh c sch. Vic i mt di
chuyn khi c b nhm dng cn c gi l s hi quy. Trc
ht, s hi quy v thc s lm chm tc c ca bn v gy
kh khn cho bn nu mun hiu ngha vn bn. Sau mi ln b
c nhm dng nh vy, bn li phi xem li on vn bn va
c. Nhng ngi c km cng thng xuyn phi xem li cc
dng hay cc ch trc nhng mt cch c ch ch. S hi
quy trong nhiu trng hp cng th hin s thiu t n vo
kh nng c ca c nhn. Nhiu khi s hi quy din ra t
ng, v mi ln a mt nhn li phn thng n lt qua,
l cch hiu qu nm c chc chn ni dung vn bn,
nht l trong giai on bn ang luyn cch c tt nht. n
khi bn c tt, th vic thng xuyn o mt c li phn
thng n c li khng phi l bin php hiu qu nng
cao kh nng hiu v cm nhn vn bn.
Thm na, vic a mt m li phn u ca mi dng vn
bn khng h d dng. Cc nghin cu ti phng th nghim
chng minh rng chng ta mt n mt phn ba thi gian c
ch a mt m li u cc dng. C ba ng c sch th

chng ta mt n mt ng m dng mi. Tuy nhin, thi

thong chng ta vn b c mt dng n hai ln hoc v nh
b qua mt mt dng. iu d lm chng ta mt i thi gian
qu gi, hn na chng ta b c chm li v cng kh hiu ni
dung vn bn hn. Tt nht l u mi ch ci u n ca
dng p theo nn c nh du bng mt, nh vy bn s
thy d dng hn khi bt u dng tip theo.
Vic c ng khng ch l iu kin bt buc gip cho mt di
chuyn mt cch c hiu qu m cn gip bn tp trung tt
hn. Vn ng lun i km vi s tp trung. y l mt
nguyn tc sinh hc t nhin m bo kh nng sinh tn.
Gi s bn ang trong mt khu rng nhit i. Trn ng
i trong rng, bn gp phi mt con rn c ang nm im
trong bi rm. Khi bn n gn n v n lp tc di chuyn, th
bn c th trnh n ngay tc th. Nh vy c th bn c
lp trnh tp trung vo cc chuyn ng.
Mt vi ngi bn hc ca ti sau mt ngy hc th vin
bit r ai n khi no, lm g, ly cun sch no ra khi gi sch
thm ch l ngh gia gi vo lc no trong bao lu, hn l ni
dung trong cun sch m h c. iu ny d hiu, v trong
sch khng h c ci g chuyn ng c. Ngi ta phi c gng
p mnh tp trung vo cun sch bt ng. iu ny rt rc ri
v i ngc li vi ngha sng cn ca b no chng ta.
C l cc bn qu quen vi nh hung sau: Bn c mi
n chi nh mt ngi bn. Khi vi vn ang m, v bn
ch s l n i, c gng khng n vi c th tp
trung tr chuyn vi bn ca mnh. Tuy nhin, d g th bn
cng phi tha nhn rng bn vn lun b hng v pha ci
vi du cho bn mun hay khng. C ch sinh tn ny c
t trong gen ca chng ta.

Cm nang dn ng ca bn
By gi nhng gi ny s gip ch cho qu trnh c. Gii
php ny dng nh qu quen thuc vi bn. Bn s m cc
dng ca mt cun sch trn tng trang th no? Bn ch m
bng mt thi ? Gn nh khng th. Mt mt l cng vic
kh khn. Mt khc, bn s khng th m bo c c mt
kt qu chnh xc: bn c th m gp i hoc b st dng.
chnh xc, bn cn s dng mt chic bt, hoc ngn tay
ca mnh lm cng c h tr cho vic ny.

Ngi ta c th thy tr em c s dng cng c trc quan

h tr vic c. Tr em trc tui n trng c p cn
vi phng php hc tp l tng. l, mt a tr c th
dng ngn tay ca mnh a theo cc dng trong mt cun
sch v iu ny hon ton khng ph thuc vo vic a tr
c bit c, hay ch ang c gng a mt theo cc dng. C v
nh rt kh gii thch cch a mt theo cc dng nh th
no. Trong vic ny thng thng cc ph huynh rt ch ng
v c gng khng s dng tay v s lm chm n c. Tht
l mt sai lm ln. V ngc li, s dng cng c h tr c

bng ngn tay s lm vic c d dng hn nhiu. Nu ai

cho rng, ngi ta c chm hn khi s dng ngn tay, th vic
h ch cn lm l di chuyn ngn tay nhanh hn.
Vic s dng cng c h tr c cng chnh l cch bt u
luyn c. Theo cch ny, chng ta s c th luyn mt lt
trn vn bn mt cch chnh xc. Vic c hiu qu ph thuc
nhiu vo vic a mt mt cch hiu qu.
V vy trong nhng bc tp luyn di y, bn hy a mt
theo cc dng vi cng c h tr l mt chic bt. Ti thy
thoi mi nht khi gi bt gia ngn tr v ngn gia. Ti thch
dng bt ch nht, v trong lc c ti hay nh du nhng v
tr quan trng cng nh gch chn nhng t kha. bt ch
khng b chm vo sch, ti thng ch a ba ngn tay qua
trang sch. Quan trng l lm th no bn cm thy thoi
mi nht.
By gi cc bn hy bt u c mt vi trang trong chnh
cun sch ny vi cng c h tr l mt chic bt. Ch a bt
theo mt tc bn hiu c on vn trong lc c.
Khng cn suy ngh v mi lin kt gi tay v mt. Lc u, c
th bn s cm thy tay v mt ca mnh ang nhng v tr
khc nhau ca on vn bn. Hy c p tc. S kt hp gia
tay v mt s t ng tt ln. Mt s t ng n nhp vi
cng ca bt.
S mt mt vi pht bn c th c hiu bng cch ny. Ban
u, bn s b bi ri mt cht, v bn cha c theo cch ny
bao gi. nhng pht u n, bn va phi tp trung vo
chuyn ng ca tay va phi tp trung vo on vn bn
ang c. Tuy nhin, s bi ri ny s nhanh chng mt i. Sau
khi c mt vi trang, bn s khng cn n chuyn ng
ca tay na. Lc ny, kh nng c vi s h tr bng tay

tr thnh v thc. T thi im ny, bn s ch hon ton tp

trung vo on vn ang c.
Thm ch trong lc c, bn s cn tp trung tt hn. y l
mt c ch t nhin. S tp trung l ni chuyn ng. Bn s
khng b mt kh nng tp trung. Sau mt thi gian lm quen
vi cch c ny, bn s c on vn vi mc tp trung
cao hn v hiu ni dung nhanh hn. Nh vy, tc c s
tng ln, v khi mt bn s khng lt qua cc dng ln xn
na m s i qua ln lt cc dng. Bn s khng lia mt
ngc tr li na. Bn s khng cn mt mt phn ba thi gian
m ra on bt u ca nhng dng p theo na, m thay
vo c th nhanh chng a mt vo ng v tr cn m.
Vi cch ny, bn s nhanh chng nm c tng quan v
on vn, v iu ny rt quan trng vi vic hiu on vn.
Cng vi vic a mt trong lc c, tc c s tr nn
nhanh chng hn. Bn s khng b ri vo nh trng c b
ng, v bn c mt cch c thc. iu ny c nh hng
rt ln n hot ng v s tnh to khi c. Nh vy, nh vo
chuyn ng ca mt bn s ng dng knh hc tp c vn
ng. Theo nhn nhn ca chng ti, vic c s cng hiu qu
hn khi bn kt hp cng nhiu knh hc tp vi nhau. Qua
, bn s kch thch bn cu no phi vi vai tr t duy nh
vo qu trnh di chuyn bn tay theo nhp iu khng i. iu
ny gip ci thin k nng x l vn bn mt cch ton din.

Tt nhin cng c nhiu cch c bng mt. C th bn s thy

thoi mi hn khi s dng ngn tay lm cng c h tr khi
c. Cch n gin nht l dng ngn tay tr. Tt nhin bn s
phi a ngn tay di cc dng ch khng ln dng
khng b che mt ch.

Nu khi c, ti khng dng bt m dng tay, th ti s a

mt theo bn tay khum li. iu ny s gip bn tp trung vo

v tr ca ngn tay gia.

Tt nhin vic s dng h tr ca tay ch cn thit lc ban u
v trong thi gian luyn tp. Bn hy t a ra mc u. Mt
ngi c gii s a mt mt cch c quy tc qua cc dng
ca vn bn. Qua ngi ny s khng cn s dng tay na.
c bit khi ti mun ng ngi ra sau mt cht cho thoi mi
th hu nh khi c ti khng dng tay. Bn s t c cc k
nng khc m cc bn s luyn tp trong nhng ngy p theo,
ngay c khi bn khng s dng cng c h tr trong khi c
nh m rng tm nhn ca mt, rt ngn thi gian c c nh
v c ng mt theo quy lut. Tt nhin, s quy hi ca mt
khng c tay h tr s tng ln. Ngay c tp trung vo sch
cng kh khn hn v thiu chuyn ng ca tay.
Do vy, ti lun cho rng, trong khi c, ti ch dng tay ch
vo nhng v tr quan trng hoc khi mt tp trung. Ging nh
mt chic xe y, khi n chm li ngi ta s phi tc ng
thm mt lc na. Chuyn ng ny s khc so vi lc u.
Ngi ta s khng a tay qua tt c cc dng m ch t tay
vo v tr gia trang. V lc ny ngi c mt tm nhn
tt. Khi bt u luyn c, vic a cng c h tr c qua
tng dng l rt quan trng. Trong nhng ngy p theo, bn
hy c mi vn bn vi cng c h tr lm quen.
Ngay c cun sch ny bn cng nn luyn c vi cng c h
tr.
Bi tp
Hy s dng cng c h tr c c cun sch ny li t
nhng trang u. Bn hy c t nht mi pht theo phng
php ny.
Bn cn c nhng cun sch khc lm nhng bi tp p

theo. Lu l nhng quyn sch bn cha h bit. Chc

chn trn gi sch ca bn s c mt hay mt vi cun sch
hay m bn cha c thi gian c. Cun sch luyn ny phi
l sch ton ch, nu khng bi tp ca bn s b gin on bi
cc tranh nh hay biu . Bn hy s dng cun sch ny cho
bi tp di y.
Bi tp
Bn hy c cun sch bi tp ca mnh trong vng mt pht
v s dng cng c h tr c. nh du v tr m bn c
c trong vng mt pht. Hy c gng tm tt li ni dung
bn c c ti a trong mt pht. S rt tt nu bn tm
tt li bng nhng t kha hoc cm t. Bn khng vit ra, m
ch ghi nh ni dung vn bn. Bn t nh gi hiu vn bn
bao nhiu phn trm. Chc chn ti thi im ny, bn s gp
phi nhiu kh khn. Tuy nhin quan trng l bn luyn c
k nng ny.
By gi hy quay tr li on u ca vn bn. Bn s c li
on vn bn ny trong mt pht. Nu trong ln c lt u
n, bn khng nh ht c ton b ni dung vn bn m ch
nh c mt vi thng n th trong ln c th hai, hy a
ra mc u nm c nhng thng n . on vn bn ny
bn bit ri, v vy tc c s nhanh hn. T , bn hy
di chuyn cng c c nhanh hn ty theo tc c. a bt
lt qua nhng v tr hiu v nh c cng nh tp trung
hn nhng ch bn cha nh. Trong mt vi ngy bn s c
tc c nhanh hn. Nhng quan trng nht l vic bn c
th c c nhiu dng hn ln c u n. Hy nh du
v tr bn c c trong ln c th hai. Hy tm tt li ni
dung ca on va c bng mt s t kha. Bn c th b
sung cc thng n cn thiu ln trc khng? Bn hiu c

bao nhiu phn trm on vn?

Hy quay tr li on u vn bn mt ln na. Nu cha hiu
ht 100% vn bn, bn cn a ra mc u c r rng cho ln
ny. Bn s c bit ch vo nhng im no? Mnh ghp
no cn thiu trong bc tranh? Hy c li on vn ln th
ba. Mc ch chnh l s c c nhiu dng hn so vi
nhng ln trc. nh du v tr c c. T kim tra li xem
bn nm c bao nhiu phn trm ca vn bn.
Bn thnh cng cha khi sau mi ln c, v tr nh du li
li ra sau mt cht? Kh nng hiu vn bn ca bn c n b
khng? C th bn nhn thy rng, sau khi c vn bn ba
ln mi hiu c 100% l iu khng h n gin d mi ln
c rt ngn ch vi mt pht m thi.
Chc chn sau mi ln c, bn c th nhc li nhiu ni
dung hn. Ch c sch mt ln l c th nh v hiu tt c l
iu sai lm.
Bn c thng xuyn c theo cch ny? V c hiu qu
khng? V vy mt ngi c gii s c mt cun sch nhiu
ln. Chnh bn cng s sm lm c iu vi mt khong
thi gian ngn hn khong thi gian m bn s dng ch
c mt ln duy nht nhng hiu khng nhiu. Phn sch l
mt d n s cp v iu ny.
Bi tp
Hy c cun sch luyn tp ca bn trong vng t nht mi
pht c s dng cng c h tr c. Trong nhng ngy p
theo, hy c li nhiu ln s dng cng c h tr c tr
thnh v thc.

S yn tnh tuyt vi

Trong lc c sch, bn kh c c s yn nh tuyt i,

nhng g c c thng vng vng trong u bn. Bn c
thi quen lun thm mt phn m thanh vo phn hnh nh
ca nhng t m bn nhn thy. c l mt hnh ng th gic
n thun m ta dng mt nghe thay v ch nhn. Trong
nhng nm u trng hc, s kt hp gia c v nghe l
rt quan trng. Cc thy c gio sao c th bit chnh xc c
hc sinh c nm ng cc t hay khng. c to thnh ng
gip ngi c kim sot tin trnh hc c.
S n mt lc no bn khng c to thnh ng na, m
ch c thm. iu ny lm hn ch ng k tc c ca
bn.
Bn gii hn tc c theo tc ni. Tuy nhin, bn nn
c ngang vi tc suy ngh. Mt bn c th nhanh chng
thu c n v ngha Mt qu to nh mu xanh trong
nhy mt v bn c th tng tng ngay ra hnh nh mt qu
to mu xanh. Tuy nhin bn khng th ni c su t ny trong
cng mt lc.
Chng ta hy cng nhn li nhng ngi c kh nng c tt.
Ngi ta c th nhn thy trc p cc c ng khc nhau ca
mt. im khc bit ca ngi c gii so vi ngi c trung
bnh nm cch x l. Nhng ngi c gii khng cn phi
c thm vn bn hiu. Ch phn th gic thi cho
ngi c ny m khng cn s dng n phn m thanh. H
c th nhn thy mt ci bn v hiu c n nh th no m
khng cn phi c t ci bn ln. Bn cng cn phi tp
luyn k nng ny.
Tuy nhin mt knh hc bng m thanh, l nghe, cng rt
quan trng cho qu trnh hc. Bn cng phi kt hp k nng
ny vi vic c. Nu bn nh du vng t t u n n t

cui cng ca mt on vn bn th s c tc dng ngc li.

Ngay c vic c thm bn cng phi nh ton. Nu khng bn
s ch ch vo nhng phn chnh v s kh nh c vn
bn, v khng c trng tm. Trong khi , 70% ca mt vn bn
thng ch bao gm 400 t c bn. Vic c nhm nhng t
ny khng h c tc dng cho vic hiu vn bn. V d t v,
rt nhiu v tr, tc gi thay t ny bng mt du phy. Trong
trng hp ny bn s khng c t v. Khi gp phi mt
du chm hi, bn s hiu ngay y l mt cu hi, nhng cng
s khng c thm trong u t chm hi.
Tuy nhin vic nhn bit du chm hi hay chm than cng l
iu quan trng.
Ngi c gii khng c thm tt c m s dng knh m
thanh mt cch hiu qu. H ch c thm nhng t kha
quan trng nhn mnh nhng t ny. y l iu kin quan
trng cho vic nh vn bn. H khng th nh mt s vic ca
ngy ny thng trc. Nhng tri nghim quen thuc hng
ngy khng c gi li. Tuy nhin, nhng s kin c bit nh
ngy sinh nht, mt chuyn d ngoi vo cui tun, v.v... th h
c th nh c m khng gp phi tr ngi g. Khng c g
ng ngc nhin, khi bn khng th nh c tt c ni dung
ca mt cun sch nu bn khng nhn mnh vo mt ni
dung no.
Tuy nhin lm th no bn thot khi c cch c thnh
ng n c hon ton vi cch c bng th gic n
thun? S m thanh ha tr thnh mt thi quen t nhiu
nm nay. Bn khng th loi b thi quen ny trong mt sm
mt chiu c m phi chp nhn n. Qua nhng bi tp
di y, bn s loi b dn dn thi quen ny m khng cn
phi c nh gng p bn thn. Mi c gng c thc ny s

cn phn b hp l. C mt s vic khng cn gng p, v d

nh ngh ngi, hoc ng. Hoc gi d khi b kh chu bi ng
n, bn cng khng c li th ng n s li cng tr nn kh
chu hn. Bn cng sm chp nhn nhng iu ny th vn
s c gii quyt cng nhanh. Cng tng t vi vic m
thanh ha khi c, b c ca bn s khng mun t b thi
quen ny. Hy cng xem phng thc luyn tp.

Nt tai trong
Mc u ca chng ta l tp trung nhiu hn vo knh th gic
v tng bc t b knh m thanh mt cch chn lc s
dng knh th gic hiu qu hn. Hy tng tng bn khng
may b m bm sinh. Khi , bn s nghe c nhiu thng n
t m thanh hn ngi khc. Trong khi nhm mt, mt ngi
bnh thng c th nhn ra mt ngi bc vo phng, nhng
mt ngi m c th m t c nh cch ca ngi y. S
cn eo bt mt vi ngy ci thin knh m thanh ca chng
ta tng bc chng ta c th p nhn c nhiu thng
tin hn t cc m thanh.
Tuy nhin trong vic c mt cch trc quan, quan trng l ci
thin knh th gic. V vy, chng ta cn phi dng nt tai.
Nhng y khng cp n ng ng t bn ngoi m l
cp ti c nhm, v vy ta phi dng n nhng nt tai
trong. Bi tp luyn di y ph hp vi nt tai trong.
Chng ta s tp luyn vi mt tc c nhanh bn c
th nhn thy tt c cc t, nhng khng kp c chng ln.
l mt tc l tng cho bi tp luyn c ny.
T by gi bn s phi phn bit c vic c bnh thng,
v c theo ch ch luyn tp. Khi c bnh thng bn ch
cn c vi tc c hiu. Khi luyn tp th ngc li,
bn phi c tht nhanh. V vy lc u bn s gn nh khng

hiu bn va c ci g. Trong nhng bui hi tho ca ti lun

c nhng ngi tham gia ngc nhin v bc ny, mc d
bc ny l nn tng ca mi qu trnh hc tp. hc c
mt thi quen mi, bn phi t b vng thoi mi, n nghi
ca mnh.
Vng thoi mi ca bn

Bn ch hc thm phng php ny khi bn t b vng thoi

mi ca mnh. V d bn s thy rt thoi mi khi nm xem vi
trn gh sopha vi mt chai bia v mt gi n nh. Nhng
nu mun khe mnh, bn cn phi thot khi s thoi mi
ny, v d bng cch chy b.

Loi b vng thoi mi s km theo nhng cm gic kh chu,

bi v no ca bn s c nhng phn ng i vi mi s thay

i v bi v bn c th to ra mi e da cho s sng cn. Tuy

nhin, liu bn c thc hin c bc ny v khc phc c
tr ngi ny hay khng cn ty thuc vo ng lc ca bn.
M ng lc ca bn li ph thuc vo mc u m bn t ra.
Mc d c nhng tr ngi nhng bn vn nn t b vng thoi
mi ny, nu bn mun t c mc u c gi tr nht nh.
Mi ln t b vng thoi mi s lm cho vng ny rng thm,
bi v nh vy s xut hin nhng lin kt mi gia cc t bo
no vi nhau c li cho vic hc tp. Cng to ra nhiu kt ni
gia cc t bo thn kinh th kh nng ng x ca bn cng tt.
Vng thoi mi ca bn s thay i trong mt thi gian nht
nh. Sau hai tun tp chy b lin tc, chc chn bn s khng
phi gng sc na. N s tr thnh mt thi quen v t y
hot ng ang chy b s nm trong vng thoi mi ca bn.
Chng ta so snh vi vic tp n Piano. Bn bt u luyn tp
v t b vng thoi mi ca mnh. Sau gi luyn tp u n
bn c th chi c bi Nhng ch vt con. Nhng nu bn
ch chi bi ny trong sut cuc i mnh, bn s khng th
pht trin c. Nh vy, bn s li phi hc cch t b s
thoi mi v tp mt bi kh hn. Chng c g ng ngc nhin
khi ban u bn cha chi tt bi , nu khng th bn tp
cha ng phng php. Tt nhin, bn cn phi luyn tp
nhng vic bn cha th lm c. Ch bng cch ny bn mi
c th pht trin kh nng ca mnh.
Tng t i vi vic luyn c. Nu c cuc i bn ch c
nh by gi, bn s khng th kh hn c. Bn phi t b
s thoi mi ca mnh cng nhiu cng tt vng thoi mi
ny c th m rng ht sc c th. Trong qu trnh luyn tp,
bn c th s mng khi nhng kt ni mi gia cc n-ron
thn kinh c hnh thnh. C ch ny s c hnh thnh mi

khi vng thoi mi c loi b nh vo s luyn tp ng

n. luyn c, chng ta cn c khong 800 t mi pht.
Quan trng l bn phi tp theo cc bi tp ny. V thnh cng
bn t c t cc bi tp lun n t s luyn tp.
Trong cc cuc hi tho ca mnh, ti thng s dng mt
my o nhp luyn tp. Trong nhng khong thi gian nht
nh, ngi tham gia s c c vi tc nhanh v sau
chm dn li.
Sau khi luyn tp, tnh theo mc cao hn, tc c t 400
n 500 t mt pht c v rt chm. Khi ti cho my o nhch
dn ln 600 t mt pht v hi nhng ngi tham gia xem h
nh gi th no v tc ny. Cu tr li ti nhn c l a
s t c tc c khong 300 t, v b no tng
thch vi tc c nhanh hn. B no thch nghi vi vic
mt lt u trn cc dng hn v nhn c nhiu t trong
mt ln hn.
Hiu ng ng cao tc
Bn c th s dng hiu ng ng cao tc cho vic luyn
c nhanh. Nhng ngi tham gia th nghim li xe vi tc
180 km/h trn ng cao tc. Cui cng h ri ng cao
tc v ng h cng-t mt b che i. Mc d cc li xe cn
phi i vi tc 50 km/h, nhng phn ln h u i vi tc
t 80 n 120 km/h. B no ca h lm quen vi tc
cao v vt qua gii hn, v s cm nhn tc c l tng i.
Trong vic c cng tng t nh vy. Hiu ng ng cao tc
ny s c p dng luyn c.
Bi tp o nhp s khng p dng cho bi tp ny. Nhng cc
bn s t c kt qu tng t vi cc bi tp sau y. Hy
bt u vi chng trnh luyn tp ca chng ta.

Bi tp 3-2-1
bi tp ny, bn li c mt on vn ba ln.
Ln c u tin:
Bn hy cm sch dng luyn tp ln v chn mt on vn
bn mi. S dng cng c h tr v c on vn ny trong ba
pht. Bn c th t gi ti File Mp3 t ng link:
www.akademie-gruening.de/lernbuch. Bn c th m File ny
trn my nh. Hy nh du v tr on vn bn c c
trong ba pht. Hy nhc li ni dung bn nh c bng cc t
kha v c lng bn hiu c bao nhiu phn trm on
vn bn .
Ln c th hai:
c li on vn bn ln th hai. Tuy nhin ln ny bn ch c
trong hai pht, do bn phi di chuyn cng c h tr c
nhanh hn. ng bc bi nu trong ln c th hai ny bn
hiu c t hn so vi ln mt. iu ny l bnh thng.
Quan trng l trong hai pht bn c c n ch nh
du. Nu bn s dng File Mp3 th ht thi gian mt pht bn
s nhn c mt thng bo. Bng cch ny bn c th kim
tra mnh c c mt na on vn bn hay cha. Nu
cha c, bn cn c nhanh hn pht tip theo.
Nu trong hai pht bn khng c n ch nh du, th
bn phi c li t u mt ln na n khi no t c mi
thi. Kim tra xem sau ln c th hai, bn c nh thm c
nhiu thng n khng. c lng bn hiu c bao nhiu
phn trm on vn. t ra mc u c th cho ln c th
ba. Nhng v tr no cn phi c bit ch trong ln c ti.
Ln c th ba:

Quay tr li t u on vn bn. Mc u ca ln c th ba
l c n ch nh du ch trong mt pht. So vi ln u
n th bn phi a cng c h tr ca mnh nhanh gp ba
ln. Nu trong ln c u n bn c vi tc 300 t mt
pht, th ln ny phi t n 900 t mt pht. Tt nhin vi
tc c ny, bn cha th hiu ht on vn. V vy m bn
cn phi luyn tp. Bn s ghi c mt hoc mt vi t kha
nu c mc u c th. Hy suy ngh xem, nhng ni dung
no bn c thm c trong ln c th ba ny.
Hy c li ln na nu bn khng t n v tr nh du
trong vng mt pht. Khng qu t khi bn b qua mt dng.
Hy c gng c ln lt tng dng v ghi nh cht g . Cn
thit nht vn l s n lc. Khi bn n lc t b vng thoi mi
ny, nhng kt ni mi s c hnh thnh trong no.
ln c th ba ny, bn khng cn a bt qua c dng na.
Bn c th ch t bt bt u ch th hai hay th ba ca
dng v khng cn a bt n ht dng. Nhng t cn li bn
ch cn a mt qua. Tuy nhin lc bt u luyn tp, bn c
th s cha hiu c nhng thng n ny v n s pht trin
tng bc. Nhng bn s d dng c c n ch nh du
trong vng mt pht v ng thi luyn c c tm nhn ca
mnh.
Vi k nng c ngy mt thun thc ln, bn s ngy cng tp
trung vo gia dng nhiu hn, k c khi c bnh thng bn
s c bt u t phn gia dng. Trong hi tho ca ti,
nhng ngi tham gia thng ni rng khng kh khn lm
tng tc c nhng vn bn bit ri. Nhng l li th
ca vic c li cng mt vn bn. Bn bit vn bn ri
v do vy s d hn thot khi vng thoi mi. Cng vi
th mc ch chnh ca bi tp l ch cn a mt, bn s nhn

c nhiu t hn. Do bn bit vn bn ri nn qu trnh

ny tr nn d dng hn. Ngoi ra, bn cng thy rng, rt
kh hiu 100% trong ln c u n d l mt on vn
bn ngn.

y ch l na u ca bi tp 3-2-1. Phn cn li l phn quan

trng c tc dng lm tng kh nng hiu v ghi nh. n gi
chng ta vn ch luyn tp v tc c. Tuy nhin khng cn
lo lng, trong tng lai bn s c nhanh nh gi. Nguyn tc
nh sau: Bn tp c vi tc rt cao, tng tc c
cp thp hn. Trong khi cp luyn tp cao hn, nu
bn cng c nhanh ln th tc c cn bn cng s tng
ln. V vy m tc c khi luyn tp cn phi tht nhanh.
Luyn tp cp cao hn s dn n nhng thay i sau:
Bn c t thi gian hn cho mi dng. V vy, bn cn phi iu
khin mt ca mnh sao cho a qua cc dng t hn v tm
nhn t nhin ca bn tng ln. K nng ny s pht trin dn

tng bc.
Cng vi bi tp ny, bn s rt ngn c qung thi gian c
nh. l khong thi gian mt bn nhn vo cc t. V vy
cch luyn tp ny cng l mt trong nhng cch tt nht cho
kh nng suy ngh ca bn. Ti nghin cu rt nhiu v suy
ngh ca con ngi nhng vn cha m ra phng php luyn
tp hiu qu hn cho kh nng suy ngh ni chung. Tuy nhin,
cch luyn tp ny hot ng mt cch t ng. Bn ch cn
a bt nhanh hn. Nhn t quyt nh duy nht l s n lc
ca bn khi c gng c nhanh theo bt v hiu cng nhiu
cng tt.
ln c th ba bn s c cm gic khng nhn thy tt c cc
t, v bn khng th c thm trong u tt c cc t ln. V
vy bn c cm gic ch nhn thy nhng t m bn m
thanh ha. iu ny khng ng, tc c nhanh ny bn
khng gp phi vn g nhn c tt c cc t. Trang sau
s cp n bin php khc phc nhng kh khn ny.
Bi tp
Hy t u n ca on vn bn p theo, l t
nu. Sau chuyn sang t p theo v xem xem bn c cn
nhn thy t u n khng, trong khi bn p tc tp
trung vo t th hai. iu ny hon ton khng c g kh khn.
Hy chuyn sang t th ba v ch liu bn c nhn thy t
th nht khng. Nu bn c cm gic khng nhn r t na,
th l do bn cha quen vi vic a mt. Mt ngi c
tt c th nhn c bn hoc nm t cng mt lc. Sau y
bn s thc hin cc bi tp m rng tm nhn ca mnh.
Tm nhn ca mt khng ch hng ngang m cn hng ln
trn hoc xung di. Hy nhn tp trung vo mt t v quan
st xem bn c th nhn ra cc t hng trn v di hay

khng. Sau chng ta s ch tp trung vo vic c tuyn

tnh.
Khi bn chuyn t tc c thoi mi mc 250 t/ pht
ln 500 t/pht, bn s c cm gic c vi vng. Cch c ny
khng h thoi mi. Tuy nhin, ti c th khng nh vi cc
bn l iu ny s nhanh chng thay i. Khi tc c thoi
mi ca bn mc 600 t/pht hoc hn, bn s cm thy
hon ton thoi mi nh khi c tc 200 t/pht. Vi
mi ln a mt bn s nhn c nhiu t hn. Bn s khng
cn c thm trong u na v thm ch s cn thy th gin
hn. c tc cao s khin bn cm thy bnh thng, n
ni bn khng h nhn ra s khc bit vi tc c trc
y. Khi bt u luyn c, ti c gng c vi tc
hiu c l 800 t/pht trong mt khong thi gian ngn.
Sau , ti khng thng xuyn kim tra tc c ca mnh
na. Trong qu trnh hc, c lc ti c cm gic mun quay
tr li vi tc c l 200 t/pht. Ti tht vng v hiu
qu t c ko di khng lu. Khi o tc c ca mnh,
ti chc chn rng mnh ang mt tc c nhanh. Bn
thn ngi trong cuc s khng cm thy nhanh na. T lc
ny, ngi ta c th cm thy thoi mi hn khi c tc
300 t/pht. Ngi c s hiu t hn, nhng tht ngc nhin
l h c th hiu v c vi tc ny.
Ch dn
Tuy nhin iu ny khng c ngha l ti s c lin tc mt
cun sch t u n cui vi tc hn 1000 t/pht. Quan
trng l khi n nhng on kh, bn phi c chm li, ng
ngi ra sau mt cht v lin kt nhng ni dung c c
vi nhau. iu ny gip bn hiu vn bn, ch khng lm gim
tc c. vic hiu vn bn c th km i, do vy i vi cch

c chm thng thng, ngi ta khng c thi gian th

gin. Bn ngh sao? Bn c th nhn nhiu thng n t dng
pha trn hay pha di?

Bn c th nhn c nhiu thng n t na dng pha trn.

Do vy, trong khi c bn hy tp trung ch yu vo nhng
dng pha trn, ging nh l bn dng mt lt trn cc t
bn c th d dng hiu c cm t ch khng c tng t mt.
Nu bn cng tp trung ch vo dng pha di th bn cng
d quay v cch c tng t mt.

K hoch luyn tp c nhn ca bn

Chng ta bt u vi vic lp k hoch luyn tp c nhn cho
mnh. Trong nhng ngy ti bn nn c sch vi cng c h
tr. Vi vic luyn tp thng xuyn bn s iu khin c
chuyn ng ca i mt khi c sch. Bn nn dnh ra t nht
30 pht mi ngy trong ba tun luyn. Hy ln k hoch
nghim tc. Nu bn khng nghim tc ln lch luyn tp th
bn s tr hon cc bi tp vo nhng ngy p theo cho n
khi bn b cuc. Chng mang li cho bn li ch rt ln. V th
s rt nguy him khi bn t thi gian luyn tp vo bui ti.
V bn rt d li lch luyn tp dnh thi gian xem phim hay
thng thc bia.
C l bn nn luyn tp vo ba tra hoc vo bui sng.
Trong bt k trng hp no, bn nn chc chn thi gian
luyn tp ca mnh trong thi gian biu hng ngy. Cn nu
khng th ng nh tc ng c cu xa mt cch lng.

Trong k hoch luyn tp ca bn hin gi ch c bi tp 3-2-1.

Hy luyn tp mi bi 1, 2, hoc 3 ln ty theo thi gian bn
c. Cng luyn tp nhiu, bn cng nhanh n b. Thi gian
luyn tp s quyt nh bn chuyn t vic hc thnh nhng
nng lc v thc nhanh nh th no. Trong cun sch ny, bn
s tng bc nhn c bi tp p theo cho k hoch luyn
tp ca mnh.
th ca vic hc
Khi bn hc mt kin thc mi, bn s vt qua t mc ny
sang mc p theo. Chng ta li ly v d trong vic hc n.
Sau nhng gi hc u n, bn c th chi c mt bn
nhc ngn. Bn vt qua mc u n. V sau tp bn
p theo. Mc d tp nhiu nhng bn cha th thun thc
c. Nhng t nhin, sau mt ngy khng tp, bn nh
thnh cng bn nhc v t ti mc cao hn. Trong trng
hp ny bn tng bc hnh thnh c kh nng v thc.
Vic pht trin kh nng c ca bn cng c th t tng mc
nh vy.

Ct mc ny l khong thi gian quyt nh cho vic hc mt

k nng mi, m khng nht thit l nhc c, mn th thao
hay k nng c hiu qu. gi vng ng lc ca mnh l
iu khng n gin. Ngi ta n rng khi t c n mt
mc mi th khng cn phi luyn tp na.

Tuy nhin, bn phi hiu rng cc ct mc ny l nhng thi

im quan trng ca vic hc. Trong giai on ny, cc mi lin
kt c hnh thnh trong no b chng ta. Nhng chng ta
cha th s dng n c ngay m trc ht phi to ra mt
lp bo v ging nh si dy dn in c bc v bo v. Cc
kt ni gia cc phn ca no c bao ph bi v bc gi l
Myelin. Qu trnh ngi ta gi l Myelin ha. Khi qu trnh
kt thc chng ta c li suy ngh mi v cc hnh vi mi.
Kt thc chng trnh luyn tp bn nn xem xt li v tr m
mnh t c. Hy ghi li s n b ca mnh vo biu
trang 39. Bng cch bn s lun theo di c nhng n
b ca mnh v to ng lc cho bn thn. V vy vo cui mi
bui luyn tp hy hon thnh bi tp sau:
Bi tp kt thc
Hy c trong mt pht v c gng hiu mt on vn bn bt
k trong cun sch dng luyn tp ca bn. Hy s dng c
cng c h tr c ca bn. nh du li v tr m trong mt
pht bn c c. Trong mt pht hy tm tt li ni dung
on bng cc t kha v nh gi trnh c c hiu ca
bn ri in kt qu vo trong biu .
nh c tc c ca mnh, bn phi nh s lng t
trung bnh c trong mt dng. m s t c trong 10 dng v
sau chia cho 10. Tip theo hy m s lng dng bn
c c trong mt pht ri nhn n vi s t trung bnh
trong mt dng. V d, s t trong mt dng trung bnh l 8 t
v bn c c 40 dng. Nh vy, trong vng mt pht
bn c c 320 t. Cui cng in kt qu vo biu .
Tt nhin mt pht l khong thi gian kh eo hp. Bi v t
u n cui bn u nh gi kh nng ca mnh trong mt
pht nn bn c th thy rt r s n b ca mnh. Bn s

nhanh chng khng cn quan tm n s t c c trong

mt pht m quan trng nht l vic bn khng cn phi mt
n 1 tun c 1 cun sch m thay vo l ch trong 1
ngy.

Xc nh li v tr
n lc cn xc nh li v tr. Hin nhin, bn s li s dng
cc hnh thc h tr c khi lm bi kim tra c hiu. Cc bn
nm r chu trnh lm bi. Bn ngng c v in kt qu
vo cc phn tng ng cui bi kha. Sau cc bn tr li
cu hi v xc nh phn hiu bi ca mnh.
Brain Food - Cc dng cht cho b no khe mnh
(ca Christian Grning)
B no ca chng ta ging nh mt nh my ha hc sn sinh
ra mt lng ln cc cht gy nghin tc ng ln h thn
kinh. Cc lin kt ha hc ni ti ny tc ng trc p n tr
thng minh, tr nh cng nh nh thn ca chng ta. Cc
ngun dng cht cho no ny c sn sinh ra chnh t
nhng cht dinh dng m chng ta hp th c.
S thiu ht cc cht dinh dng quan trng s lm chm qu
trnh dn truyn cc xung thn kinh trong no b v qu trnh
trao i cht ca cc t bo no cng nh dn n vic thiu
ht cc cht cn thit cho vic sa cha v ti to cc t bo
thn kinh xm. Khi t duy, c mi giy li c khong 15.000
phn t protein trong mi t bo c ti to. qu trnh
ny thc hin c no cn c cung cp y cc cht
dinh dng thch hp, v vy chng ta rt cn mt ch dinh
dng hp l.
Nhng vn ny sinh khi n ung khng hp l

o din tr Morgan Spurlock chng minh rt thuyt phc

nhng nh hng u cc ca mt ch dinh dng khng
hp l. Trong b phim ti liu Super Size Me ca mnh, sut
ba tun lin anh ch n n nhanh ca hng McDonalds.
Trc th nghim ny, anh lm mt lot cc xt nghim, bao
gm c xt nghim mu. Kt qu ca tt c cc xt nghim u
cho thy anh l mt ngi hon ton khe mnh. Nhng ch
sau ba tun n loi n ny, anh bt u phn nn v trng
thi trm ut v cc vn v kh nng tp trung v tr nh
ca mnh. Ch n ung mt cn bng nh hng u cc
n c tr tu v th cht. Ch trong vng ba tun anh tng
15 kg. Anh tr nn chm chp v cc kt qu xt nghim mu
cho thy, anh ang gp phi nhng vn rt nghim trng v
gan. vn ny e da nghim trng sc khe ca anh v
buc anh phi dng th nghim ny li.
Thi quen n ung thng ngy cng khng qu khc so vi
nghin cu trn. Nhiu ngi khng dnh thi gian cho mt
ch dinh dng hp l. n ung in hnh ca ngi
phng Ty thng cha rt nhiu ng, nh bt, mui v
cht bo. Nhn vo top 10 cc sn phm c bn chy nht
trong cc siu th c, ta c th hiu c ti sao cch n
ung ca ngi dn cc nc cng nghip li dn n nh
trng thiu cht.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Coca-Cola, 375 ml
Coca-Cola, 1 l
Coca-Cola, 2 l
Cola dnh cho ngi n king, 375 ml
S-c-la anh o
Sa c ca hng Nestl
Giy cun thuc l ca hng Tally Ho
S-c-la thanh hiu Mars

9. S-c-la thanh hiu KitKat

10. S-c-la thanh c nhn
Cc nghin cu ngi u dng khi mua sm trong cc siu th
M cho thy nhng thi quen ny kh ging nhau. Ngay c
chu u cng c ngy cng nhiu ngi u dng chn mua
cc loi thc phm tng t nhau. Kt qu ny cho thy vic
gim nng lc tr tu v th cht khng c g ng ngc nhin.
Bn hy th mt ln ch np nhin liu cho xe bng du ht ci
th bn s thy mc thit hi nng n nh th no, nh
hng ca thc phm i vi c th chng ta cng tng t
nh vy.
S truyn thng tin trong no b
S lin lc thng n trong no c hnh thnh chnh bi h
thng truyn thng n ca no. Trong mi t bo thn kinh,
cc n hiu c truyn qua cc xung in, hay cn gi l qua
cc dy dn. Tuy nhin cc xung in c dn truyn qua cc
dy thn kinh u c gii hn, v mi dy thn kinh u c mt
im u v mt im cui. V cc t bo thn kinh khng p
gip nhau nn cc n hiu c truyn qua cc khe trung gian
3

gi l khe xinap .
Qu trnh ny thc hin c l nh c h thng h tr ha
hc. Cc cht dn truyn xung ng thn kinh p nhn nhng
xung thn kinh v cng chng qua khe xinap chuyn n
cc dy thn kinh p theo. Bng cch ny cc xung thn kinh
c p tc truyn qua cc khe xinap. Cht dn truyn xung
ng thn kinh chnh l cc cht sinh ha. C th ca cc bn
t hnh thnh ngi a n ca no nh c cc cht dinh
dng m bn hp th c. Cho n nay, ngi ta m
c hn 60 cht dn truyn xung ng thn kinh. Chng ta s
cng m hiu v hai cht trong s . y l hai cht c bit

quan trng i vi qu trnh t duy.

Dopamin
Cht dn truyn xung ng thn kinh ny ng vai tr quan
trng trong vic lm ch cc chui hot ng. Ngoi ra, cht
ny cn l yu t quyt nh nh hng n ng lc, s tp
trung, ch cng nh nh t m. Ngay khi cht ny c gii
phng, ta s cm thy khe khon v c ng lc. Di tc
ng ca cht cn, nico ne hay cc cht gy nghin khc s c
rt nhiu dopamin c gii phng. Nh th m chng ta cm
thy v cng phn khch nhng cng v th m cc cht ny rt
d gy nghin. Sau mt thi gian ngn, qu trnh ny s c tc
dng ngc li, chng ta s cm thy chn nn hn c khi
khng s dng nhng cht ny.
Serotonin
Cht ny ng vai tr quan trng nh hng n trng thi,
nng lng cng nh tr nh v quan im sng ca bn.
Nhng ngi c mc serotonin thp thng d b trm cm,
c nhng hnh ng bc ng, d nghin ru, t t, hiu
chin v bo lc. Cc loi thuc chng trm cm c tc dng
lm tng mc serotonin trong no. Trung bnh mc serotonin
trong no ca ph n thng ch bng mt na so vi nam
gii. C l y cng l l do ti sao ph n thng d trm cm
hn nam gii. Ngoi ra, mc serotonin s yu dn theo tui
tc, dn n kh nng trm cm c xu hng tng ln.
Serotonin gip ci thin tr nh v bo v cc t bo no trnh
nguy c b kch thch do nhim c. Lng serotonin cao cng
gip cc bn trnh khi nhng tn thng no khi v gi.
Hai cht dn truyn xung ng thn kinh ny ng vai tr quan
trng trong truyn thng n qua khe xinap. Vic thiu ht cc
cht ny s dn n nh trng tc nghn thng n. Nhng

xung kch thch s c truyn i rt chm v kh nng t duy

cng b suy gim.
Ch dinh dng gp phn ci thin nng lc tr tu
Nhiu nghin cu khoa hc chng minh rng, mt ch
dinh dng hp l khng nhng gip duy tr m cn nng cao
ng k nng lc tr tu v qu trnh ny din ra ngay sau khi
qu trnh chuyn ha thc n kt thc. Thc phm b dng
tr no c tc ng trc p hoc gin p ln s giao p gia
cc t bo thn kinh n l, t cng tc ng ln s hnh
thnh cc cht dn truyn xung ng thn kinh.
S thiu ht cc phn t thit yu nh axit amin, axit bo hay
cc dng cht nh vitamin v cc cht khong cn thit cho
vic hnh thnh nhng phn t quan trng ny chnh l nhng
yu t thng xuyn nht c nh hng u cc n kh nng
tn ti ca cc cht dn truyn xung ng thn kinh.
Vitamin v cc khong cht
Vitamin v cc khong cht c th chia thnh hai nhm ph
thuc vo vai tr ca chng i vi no: mt nhm cn duy
tr s phi hp hiu qu gia cc cht dn truyn xung ng
thn kinh v cc axit bo, nhm cn li cn bo v no khi
nhng tn thng do cc gc t do gy ra. Gc t do l cc
phn t tn cng v lm tn thng no cng nh cc t bo
thn kinh. Cc vitamin quan trng gip pht trin t duy v d
nh vitamin C l yu t quyt nh tham gia vo s hnh thnh
cht dn truyn xung ng thn kinh dopamin, vitamin E h
tr vic vn chuyn oxy n tng t bo v bi trn cc t
bo cht xm, cng nh cc vitamin nhm B (ch yu l
vitamin B1, B6, B12, axit folic). Thiu cc hp cht ny s dn
n s suy gim tr nh v ri lon tm l. st, km, kali, magi
v crom l cc cht khong cn thit i vi kh nng t duy.

Axit bo
L cc dng cht quan trng cho mt nng lc tr tu ti u,
bi cc cht ny chim phn ln trong no b. Ton b lp
mng ca hng t t bo thn kinh cng u cha cc axit bo.
Vic dn truyn xung ng thn kinh hiu qu i hi phi c
ng chng loi cng nh hm lng thch hp cc axit bo
cn thit cho vic duy tr s n nh cng nh kh nng hot
ng ca cc mng t bo. Bn nn ch ti vic b sung cc
axit bo quan trng thng hay thiu nh cht bo Omega 3,
c nhiu trong cc loi c sng vng nc lnh nh c hi, c
nc, c thu, c mi v c ng.
Axit amin
Axit amin l cht c bn cn cho s sng ca con ngi. Cc
axit amin ch yu nh phenylalanine, tryptophan v tyrosin
cn chim mt lng va trong khu phn dinh dng, v
y l nhng cht quan trng nht trong vic hnh thnh
dopamin v serotonin. m bo c cung cp y
dng cht, chng ta cn n ung hp l cc loi hoa qu, rau
xanh, sa, cc sn phm t sa, trng, tht hay c.
Trong phm vi ca bi c ny chng ti khng th lit k ton
b cc loi thc phm c cha nhiu cc dng cht nu trn.
Cc bn c th m trn mng, c rt nhiu trang web gip cc
bn c c nhng thng n xc thc v vic ny. Xin chc cc
bn ngon ming c mt b no khe mnh.
Thi gian c ca cc bn
_____ Pht _____ Giy = _____ Giy
Cc bn hy tr li nhng cu hi sau y bng cc cm t
kha:

1. C bao nhiu phn t protein c ti to mi

t bo trong qu trnh t duy mi giy?
2. Tn ca b phim ti liu c nhc n trong
bi l g?
3. Ch dinh dng mt cn bng c nhng nh
hng g n din vin chnh trong phim Super
Size Me?
4. Bn c nh cc sn phm trong top 10 cc sn
phm c bn chy nht ti cc
siu th c?
5. S dn truyn thng n trong no din ra nh th
no?
6. Hai cht dn truyn xung thn kinh c nhc n
trong bi l hai cht no?
7. Nhng loi thc phm no trong bi c coi l
dng cht cho tr no?
8. Cc cht dinh dng hay cc phn t chnh no
ng vai tr quan trng trong vic hnh thnh cc
cht dn truyn xung thn kinh?
9. Cc loi vitamin v cht khong no c nhc
n trong bi?
10. Ngi ta thng thiu nhng loi axit bo no?
Cc bn hy so snh cu tr li ca mnh vi cc p n di
y. Mi cu tr li ng c nh 10%, nhng cu ng mt
phn c tnh 5%.
p n:
1. C bao nhiu phn t protein c ti to mi
t bo trong qu trnh t duy mi giy?
- Khong 15.000 phn t protein
2. Tn ca b phim ti liu c nhc n trong

bi l g?
- Super Size Me
3. Ch dinh dng mt cn bng c nh hng g
n din vin chnh trong phim?
- Trng thi trm ut
- Cc vn v tr nh v kh nng tp trung
- Tng 15 kg
- Chm chp, l
- Cc vn v gan
4. Bn c nh cc sn phm trong top 10 cc sn
phm c bn chy nht ti cc siu th c?
- 3 x Coca Cola (vi dung tch khc nhau)
- Cola cho ngi n king
- S-c-la anh o
- Sa c
- Giy cun thuc l
- Ba loi s-c-la
5. S dn truyn thng n trong no din ra nh th
no?
- Mt phn c dn truyn qua cc xung in gia
cc t bo thn kinh.
- Mt phn c dn truyn ha hc gia cc t bo
thn kinh. Cc cht dn truyn xung ng thn kinh
p nhn nhng xung thn kinh v cng chng
qua khe xinap chuyn n cc dy thn kinh p
theo.
6. Hai cht dn truyn xung thn kinh c nhc n
trong bi l hai cht no?
- Dopamin v Serotonin
7. Nhng loi thc phm no trong bi c coi l
dng cht cho tr no?
- Nhng loi thc phm c tc ng ln s trao i

gia cc t bo no.
8. Cc cht dinh dng hay cc phn t chnh no
ng vai tr quan trng trong vic hnh thnh cc
cht dn truyn xung thn kinh?
- Cc loi vitamin
- Khong cht
- Axit bo
- Axit amin
9. Cc loi vitamin v cht khong no c nhc
n trong bi?
- Vitamin c
- Vitamin E
- Vitamin nhm B (B1, B6, B12, axit folic)
10. Ngi ta thng b thiu nhng loi axit bo no?
- Axit bo Omega 3
Kh nng hiu vn bn ca bn : ... %
Tc c ca bn:
71.040 : ... (Thi gian c tnh bng giy) = ... t/pht
Bn hy nh du kt qu ca mnh vo biu v ng lo
lng khi kh nng hiu vn bn ca mnh vn cha c ci
thin hoc thm ch km i. Bn hy lm thm cc bi luyn
tp sau.

M rng bc u k hoch luyn tp

mang li s thay i cho k hoch luyn tp ca cc bn, ti
xin gii thiu mt dng khc ca bi tp 3-2-1 l bi tp 2-2-2.
Vi bi tp ny, cc bn s tng tc c khng ch vi vn
bn quen thuc m cn c vi cc vn bn mi. Cc bn hy
lm lun phin hai bi tp ny.
Bi tp 2-2-2

Bc th nht
dng bi tp ny, trc n bn hy c cun sch luyn ca
mnh trong vng hai pht ri nh du phn mnh c
c. Sau bn th tm tt li ni dung chnh ca c on.
Bc th hai
Bn hy lm li t u. Ln ny, cng trong hai pht, cc bn
cn c c gp i lng vn bn so vi ln u. V d nh
trc bn c c 1,5 trang trong vng hai pht th
ln th hai ny cc bn phi c c ba trang. Bn hy nh
thm mt du vo trang th ba ny, mi l ch mi ca
bn ln c th hai. Nu trong hai pht m bn khng c
n c ch nh du th hy lp li bc ny mt ln
na. Bn hy nhm tng kt li xem mnh thu thp c
nhng thng tin g mi.
Bc th ba
bc th ba v cng l bc cui cng ny bn cng quay li
c t u. Nh v d ca chng ti th ln c ny trong hai
pht bn phi c thm 1,5 trang na v ch nh du mi l
sau bn, nm trang. Bn thu c thm nhng ni dung mi
no sau khi thc hin bc ny?
Ngc li so vi bi tp 3-2-1, dng bi tp ny cc bn c
trong cng mt khong thi gian cc bi c khc nhau. Nh
vy, lng vn bn bn c c s thay i.
Nguyn l ca nhng bi tp ny chnh nm ch bn luyn
c vn bn vi tc tng dn, bng cch ny bn s thy
ngy cng thoi mi hn. Khi no bn thc hin hai bi tp ny
m khng gp phi kh khn g th bn s khng cn phi lm
tng bc tng dn nh vy na. Bn c th duy tr bi tp
ny trong qu trnh luyn tp ca mnh. Thay v luyn c theo

nhp nh trong cc hi tho chuyn ca ti, cc bn c th

luyn c nhanh vn bn trong cc khong thi gian di hn.
Tc c l tng l khong 1000 t mi pht.
Bi tp 1.000 t/pht
Bn c lin mch trong 5 pht vi tc 1000 t mi pht.
Bi tp ny tng t nh bi luyn c theo nhp trong cc hi
tho ca ti. Bi tp ny m bo s n b nhanh nht trong
ngy.
Bn hy gii hn trong cun sch luyn c ca mnh mt
on vn bn c di khong 5000 t. Ngoi ra, bn cng
cn phi xc nh s t trung bnh trong mi trang v nh vy
bn cng phi nh s lng t mi dng. Sau , bn hy
m s dng ca c trang ri nhn tng s vi s t trung
bnh mi dng. Bn s thy trung bnh mi trang c khong
250 t. Vy bn cn gii hn 20 trang (v 5000 chia 250 bng
20) v s nh du sau 20 trang ny. trang sau, bn s thy
mt bng thng k gip bn gii hn phm vi s trang cho bi
tp ny. Tuy nhin cc con s `ny cng ch chnh xc tng
i. iu quan trng l bn luyn c vi tc 1000 t/pht.
Bn hy lm li t u nu sau 5 pht bn vn cha c c
ti phn mnh nh du. Bn cn c nhanh hn. Bn ng
nn ch ngay c khi t u bn cm thy khng th c ht
ni on trong vng 5 pht. Tc ng c cu Vn s khi
u nan. Chng ta thng thch th khi nhn li nhng bc
khi u y kh khn v t hi, sao ta tng lm cho mi vic
tr nn rc ri n vy v ch cn luyn tp cc bn s thy mi
vic bng nhin tht n gin. Thm ch trong cc bui hi
tho chuyn ca mnh, ti dng my m nhp c nhng lc
m c 1500 t/pht. Ti luyn cch c tng dng nh
vy vi chic my ny v c c hn 2000 t mi pht

trong mt thi gian di.

S t mi
trang

S trang

S t mi
trang

S trang

100

50

310

16

110

45

320

16

120

42

330

15

130

38

340

15

140

36

350

14

150

33

360

14

160

31

370

14

170

29

380

13

180

28

390

13

190

26

400

13

200

25

410

12

210

24

420

12

220

23

430

12

230

22

440

11

240

21

450

11

250

20

460

260

19

470

11

270

19

480

10

280

18

490

10

290

17

500

10

300

17

510

10

Bn hy c gng duy tr luyn bi tp ny tht thng xuyn.

Trc khi kt thc bn hy c hiu li ni dung trong vng
mt pht ri nh du s n b ca mnh v tc c cng
nh kh nng hiu vn bn vo biu . Bn c th thy cc
biu cn trng khc na cui cun sch ny.
Bn hy b sung bi tp ny vo k hoch luyn tp ca mnh.
Bn khng nht thit phi lm tng bi mi ngy. Bn hy lm
mt ngy nhiu bi khc nhau sau mt tun bn s thy l
mnh lm c ht cc dng bi tp. u n bn hy a
cc bi tp 3-2-1 hay 2-2-1 v bi 1.000 t/pht vo k
hoch luyn tp ca mnh. Sau bn b sung thm cc bi
tp mi. Bn hy xem vi dng bi tp no bn n b
nhiu nht v hy t trng tm vo n. iu ny th khng ai
ging ai c.

Mt tha thun quan trng

Kt thc phn ny chng ta hy tr li vi nhng g tha
thun, y chnh l im mu cht. Chng ta tha thun
rng, cc bn s ch c vi tc ph hp vi mc ch luyn
tp ca mnh. Trong qu trnh c, bn li thng khng
xem liu mnh c nhanh hay cha hoc cc hot ng
ca mt c nn nhanh hn na khng. V th bn c cm gic
bt an khi c dn n s tp trung ca bn b nh hng. Qu
trnh luyn chnh l thi im thch hp kim tra tc c
ca bn. Da vo biu , bn c th kim tra c n b ca

mnh. Bn c th chc chn rng, thng qua luyn tp bn s

dn n b. Bn s khng gp phi kh khn no khi c,
chng no bn cn tun th tha thun ny.

Hy m rng tm mt
Chng ta tng cp v tm bao qut ca mt. Khi bn tp
trung vo mt t, ng thi bn s nhn bit c mt s t
xung quanh. y ngi ta ni n h vng mc.
Vng h vng mc
H vng mc ca ph n thng rng hn so vi nam gii.
Hin nay ngi ta c th l gii hin tng ny mt cch n
gin, khoa hc v chnh xc nhng vic truyn t li khng
phi lc no cng d dng. Qua hng triu nm lch s, nam
gii v ph n c phn cng nhng cng vic khc nhau.
Ph n c nhim v hng ngy bo v hang ng trc cc
mi nguy him. V c th canh chng khu vc xung quanh
li dn vo hang i hi h phi c tm bao qut tt. Khi ,
vic c mt tm mt bao qut rng cng l li th khi i kim
n cng nh trng nom con ci. Trong qu trnh n ha,
nhng c im ny c duy tr trong gen.
Ngc li, nam gii khi i sn cn c kh nng nhn t xa c
voi ma mt. lm c nh vy h cn c mt tm nhn
thng tt. Thm ch, h khng c php mnh b xao
nhng khi mc u ch v lic nhn mt tri du bn ng.
Tm nhn bao qut tt khng cn thit trong cng vic ny.
Gic quan nh hng n ng cn phi c th hin r,
nh vy h c th da trn nhng im ni bt xc nh
ng ng v. Tuy vy trc y ngi ta cng tng i
ng tt vng qua mt ci hang khc.
Vic ph n c tm nhn bao qut rng hn c chng

minh mt cch khoa hc v n gin. Nhng nhn nh ny li

thng l ti trong cc sch chm bim v nam gii v ph
n. Nhng khc bit v mt gii phu hc ny chnh l l do
gii thch vic ph n c th nhn bng mt thng mt chic
o bn hay mt si tc vng trn o khoc khong cch 50
mt trong bng ti nhng li khng nhn thy n bo nhp
nhy ngay trc mt h khi ngi trong t. H khng c kh
nng nhn thng tt. Nam gii thng b ch trch v hay nhn
ph n, trong khi ph n cng n ng quanh mnh
nhng ch khc mt iu l h khng cn phi ngoi u nn
khng b ngi khc nhn ra.
Khi luyn cc bi tp t u n gi, cng ngy bn cng phi
c vi tm nhn bao qut hn. Khi c nhanh, bn a mt
qua cc dng vi tn sut t hn. Mi ln a mt bn s nhn
bit c nhiu t hn. Trong no b s hnh thnh cc mi
lin kt thch hp bn c th x l v hiu c nhng cm
t ny. Nhng bi tp ny l nhng bi rn luyn rt tuyt vi
cho tm bao qut ca mt. Tuy nhin, chng ta cng nn kt
hp thm cc bi luyn kh nng bao qut ca mt khc na
vo k hoch luyn tp. Vic m rng mt cch c mc ch
tm bao qut ca mt s y nhanh s thnh cng trong vic
hc ca bn.
M rng tm bao qut ca mt
lm bi tp p theo, bn cn c mt t giy, tt nht l
dng mt mu ba cc-tng nh hnh ch nht. Bn hy dng
n che cy ch ci trang sau. Bn hy lic nhanh dng u
n. Bn trt t giy xung tht nhanh ri li y ln ch va
bn nhn thy dng u n. Bn y t ba cng nhanh
cng tt. Khi , bn hy ch nhn vo ch s gia ri nhm
mt li v c hnh dung ra hai ch ci bn tri v bn phi

ca ch s y. Qua , ngoi vic luyn tm bao qut ca mt,

bn cn luyn thm c phng php hc trc quan. Knh
trc quan ny chnh l mu cht quan trng nht ca vic c
nhn. Nu bn cha tng hc kiu ny th khi mi bt u, bn
s gp phi mt s kh khn vi vic hnh dung ra cc ch ci
trc mt mnh. Trong trng hp ny, vic luyn tp cng tr
nn quan trng hn v bn cng cn phi n lc hn. Sau mt
thi gian, bn s dn cm thy vic hnh dung ra hnh nh ca
cc ch ci trc mt mnh ngy cng d dng hn, ngay c khi
ban u c th bn ch nhn thy ton mt mu en. Chng
ta ang cp n qu trnh luyn tp. Trong chng ti y
bn v vn tr nh khi c, cc bn s thy qu trnh ny
cng l mt cch rn luyn tr nh v kh nng tp trung l
tng. Khi bn cha t c thnh cng trong cc bi luyn
tp ny, bn vn c th c nhm cc ch ci. Tuy nhin, bn
cng nn c gng hnh dung ra c cc ch ci trc mt.
n khi no bn c th nhc li c cc ch ci, bn hy lp
li qu trnh ny vi cc dng p theo cho n dng cui
cng. Cy ch ci th hai l mt th thch kh khn hn vi
hai ch ci mi bn. Bn hy lp li bi tp ny nhiu ln. Bn
s dn thy d hn, ngay c cc dng di cng bn cng c
th bao qut c v hnh dung chng trc mt mnh ch
trong nhy mt.

Bi tp s dng cc ch ci n l m khng phi c mt t.

Nu khng, bn s nh c t v khng th luyn li bi luyn
ny thng xuyn c. Bn c th s dng mt t tp ch

luyn bi tp ny vi cc t.
Bi luyn vi bo (v d bo Bild)
Bo luyn c n nhanh l tng trong giai on u l bo
Bild. T bo ny c trnh by theo cc kh ch gm 3 n 4
t trn mt dng. Rt l tng luyn tp. Cc bn hy ly
mt t giy ba cng che kh ch li v ch h tht nhanh
dng u n. Sau c gng hnh dung cc t va nhn c
trc mt. Hy lm nh vy vi cc dng p theo. Thi thong
khi thc hin thao tc ny vi dng p theo - bn hy tng
tng hnh nh mt c gi p phn trn vic luyn tp
khng tr nn nhm chn. Sau mt thi gian luyn tp, bn s
c kh nng c t bo ny theo cch sau: Bn t ngn tay
vo gia kh ch v t t di chuyn ngn tay t u kh n
cui kh. Bn khng cn phi di chuyn ngn tay sang hai bn
v vi kh ch nh vy, mt ch cn chuyn ng mi dng
mt ln l . Khi thnh tho ri, bn hy p tc vi cc t
bo c trung bnh 4 n 5 t mt dng. Bn hy dng mt tm
ba cng luyn tp vi cc t bo ny. Chng my chc vic
mt ln chuyn ng mt c c 4 n 5 t s khng cn l
vn kh khn vi bn na.
Trong bc p theo, bn c th dng t Sddeutsche Zeitung
hoc t FAZ luyn tp. Nhng t bo ny thng c 5 n 6
t trn mt dng. Hu ht nhng t tp ch tin tc nh Spiegel
hay Focus u c chung nh dng ny. Sau mt thi gian
luyn tp, bn s c kh nng c c nhng kh ch vi c
nh vy m mt ch cn chuyn ng thng t trn xung di
ch khng cn nhn sang hai bn. Bn thm ch khng cn dng
ngn tay lm cng c h tr cng thc hin c iu ny. Bn
ch cn a mt thng theo trc gia ca kh ch t trn
xung di l c th nhn c tt c cc t. Nh th trong

tng lai bn s tit kim c v vn thi gian.

Tng bc b gy leo ni
Hy gi mc u thc s trc mt. Chng ta mun c nh
nhng ngi c sch chuyn nghip, ch cn chuyn ng mt
t ln l c th bao qut c ton on vn bn. Nhng vi
phn ng mi ngi, vic trc n phi tp l chuyn ng
mt. Ch bng cch ny chng ta mi c th tng bc a cc
chuyn ng ca mt vo khun kh.
Nhng bi luyn tp ti s gip bn vt b cy gy v vn c
th c vi tc nhanh v hiu qu. Suy cho cng, gy chng
cng ch lm vng chn khi bn ngy cng ln n gn nh v
ng th ngy cng dc hn. giai on ny, vic leo tay
khng l cn thit. Tuy vy, nh ni, cng c c sch vn
lun l mt cng c hu ch tng s tp trung khi c, gip
bn d dng bt tay vo c mi khi qu trnh c b ngng
tr.
c th c nhanh m khng cn dng n cng c h tr,
trc n bn phi tp thch nghi vi vic iu khin mt ca
mnh i theo dng ch ch vi hai hoc ba ln dch chuyn mt
- ty theo di ca dng ch. Chng ta b qua bi luyn tp
vi cc kh ch trn bo, v trn bo chng ta ch cn di
chuyn mt mi dng mt ln l , nn mt ch cn chuyn
ng theo hng thng t trn xung di.
Bi tp th
Trc n chng ta s thc hnh nhng bi tp ny di dng
bi tp th - cha c s xut hin ca vn bn bn c th
hon ton tp trung vo vic iu khin mt theo cc bc
nhy. Bn s thc hin cc bi tp ny m khng cn s dng
cng c h tr. Hy iu khin mt ca bn thc hin hai bc

nhy vi mi dng.
Bn ch cn tp trung vo cc thanh ngang mu en. Hy tp
cho mt ca bn quen vi vic thc hin hai bc nhy mi
dng. C gng tng tc chuyn ng ca mt mi ln. Ch
, vi bi tp ny v c bi tp sau , bn khng c php
s dng cng c h tr.

Vi bi tp sau y, mt bn s phi thc hin ba bc nhy

mt dng. Hy tp cho mt thch nghi vi cc bc nhy ny.
Hy thc hin bi tp mt vi ln v c gng mi ln li tng
nhanh hn tc chuyn ng ca mt.

Khi bn luyn tp c cc bi tp mt, bn s t ng c

sch vi cc bc nhy i hay cc bc nhy ba. Vi cc dng
c di n 8 t c l chng ta nn thc hin hai bc nhy,
cn i vi cc dng c t 9 t tr ln th ba bc nhy l hp

l. Tuy nhin, cc con s c lng ny c th thay i t nhiu

ty vo kh nng c ca bn. Dn dn theo thi gian bn s
bit cch t chn cho mnh s bc nhy ph hp m khng
phi mt thi gian cn nhc. Khi luyn tp, chng ta phi c
iu khin mt thc hin cc bc nhy ny dn dn hnh
thnh thi quen. Gi chng ta s p dng cc bi tp th ny
vi vn bn tht.
Thc hnh vi vn bn
Gi chng ta s thc hin cc bc nhy ny trn sch bi tp.
Bn hy iu khin mt ca mnh thc hin cc bc nhy i
hoc nhy ba ty theo di ca dng ch. ng ngc nhin
nu bn khng thc hin c iu ngay lp tc. Bn phi
tp thch nghi vi k thut mi ny trc . u n khi p
dng k thut ny, bn s khng hiu c nhiu nhng g
mnh ang c. Nhng iu s ci thin theo thi gian. Ti
thi im ny, chng ta phi tp trung luyn tp cho mt
chuyn ng ng cch m khng cn nh n cng c h
tr.
Nu bn gp rc ri vi vic thc hnh cc bc nhy trn vn
bn th hy thc hnh li bi tp th mt vi ln na. Ty theo
di ca dng ch trong sch bi tp m bn chn bi tp hai
hay ba bc nhy. Hy p dng cc nhp mt ca bi tp th
sang on vn bn trong sch luyn tp v c theo hnh thc
bc nhy trong mt khong thi gian ti thiu l 5 pht. Bn
nn c mt vn bn di bn mnh c th luyn tp nhiu
ln. Nh vy bn s c c vn bn vi cc bc nhy i
hoc ba mt cch d dng hn. Chng my chc, bn s khng
cn n cc bi tp ny na, bi khi bn tp cho mnh
thi quen t ng c theo nhip iu ny ri. Nhng trc khi
tp c thi quen ny th hai bi tp th vn l cng c tr

gip hon ho.

Vi s b sung ca bi tp di y, bn s tng bc b
c thi quen c thm:
Mt - Hai - Ba
Vi s tr gip ca nhng bi tp chng ta thc hin, bn
s gim c thi quen c thm m khng cn phi c gng
nhiu. Chng ta c th y nhanh qu trnh t b dn thi
quen c thm ny. Nh bi tp di y, ti nhanh chng
b c thi quen c thm ca mnh: Bn hy c vn bn
vi cc bc nhy ba u n v khng dng n cng c h
tr. Vi mi dng bn hy m thm nhng bc nhy
trong u: mt - hai - ba, mt - hai - ba v p tc
nh vy cho n ht. Hy c trong thi gian ti thiu l 5
pht. Nu nh cc dng ch c di ngn hn bn ch cn
thc hin cc bc nhy i v m mt - hai, mt hai. Vi cch lm ny, bn s khng th c thm vn bn
c nhng hy c hiu vn bn cng k cng tt. Lc u bn
s khng hiu c nhiu. Tuy nhin vi cch lm ny th bn
s tng c th gic ca mnh. Bn s p mnh loi b cc n
hiu m thanh trong u, do c th dn dn bn khng
cn c thm m cng hiu c ni dung ca vn bn. Bn
ang tp cho mnh mt thi quen mi.

Hy phn bit rch ri gia c luyn v c bnh thng.

Lc c bnh thng bn khng c php p u c ca mnh
khng c c thm, lm nh vy s nh hng n kh
nng hiu vn bn ca bn. Nu luyn tp ng cch, th dn

dn thi quen c thm ca bn khi c bnh thng cng

gim i m bn khng cn phi qu c gng loi b n.
Sau y ti xin gii thiu cho bn mt bi tp bc nhy na
m bn nn a vo chin lc luyn tp ca mnh.
Ba bc nhy
Hy c on vn bn sau theo ba bc nhy mi dng v
khng dng n cng c h tr. on vn c chia
thnh 3 n v mi dng n cho vic luyn tp ca bn.
Vi mi n v bn ch c chuyn ng mt mt ln. Hy
in vo sau y thi gian bn s dng c ht vn bn
vi hnh thc ny:

By gi bn quay li u on vn bn v c li mt ln na.
Bn bit ni dung ca on vn bn ny ri. Hy t cho
mnh mc u l c xong on vn bn trong khong thi
gian ngn hn so vi ln c ban u. Hy tng tc chuyn
ng ca mt. Khi hon thnh, bn hy ghi thi gian ca ln
c th hai vo bng. Sau hy thc hin ln th ba v c
gng gim thi gian c ln c tip theo.
Hy thc hin bi tp ny thng xuyn v vn gi nguyn
mc u l rt ngn thi gian c. K c khi bn ngh l khng
th rt ngn thi gian c hn c na, cng hy th li. Ri
bn s ngc nhin v tin b ca mnh.
Ngy thng

Thi gian

Khoanh trn - Chng ng cui cng vn

ln nh ni
Chng ta vt qua c sn ni. Gi chng ng dc v
kh khn cui cng ang trc mt chng ta: Luyn tc
c - b quyt c c nhiu dng mt lc. Bn hy nh li
chuyn ng mt ca nhng ngi c xut sc. H c th c
thnh tho vi tc hn 1.500 t mt pht m khng gp
cht kh khn no v khng nhng th h cn hiu rt tt ni
dung ca vn bn. K lc th gii v tc c sch c lp
gn y nht t mc hn 3.800 t trong mt pht. Ti nhng
cuc thi c ny, hiu vn bn lun l u ch nh gi hng
u. Nu khng th tc c s b gim rt nhiu.

Ti phi mt rt nhiu thi gian mi m ra c phng

php l tng luyn cch c ny. Trong nhiu bui hi tho
cng nh trong nhiu cun sch, ngi ta khuyn Chng ta
vt qua c sn ni. Gi chng ng dc v kh khn
cui cng ang trc mt chng ta: Luyn tc c - b
quyt c c nhiu dng mt lc. Bn hy nh li chuyn
ng mt ca nhng ngi c xut sc. H c th c thnh
tho vi tc hn 1.500 t mt pht m khng gp cht kh
khn no v khng nhng th h cn hiu rt tt ni dung ca

vn bn. K lc th gii v tc c sch c lp gn y

nht t mc hn 3.800 t trong mt pht. Ti nhng cuc thi
c ny, hiu vn bn lun l nn c sch bng cch iu
khin mt lt qua cc trang sch theo ng cong hnh ch s
hoc theo nhng hnh th k l khc. Ti phi khng nh ngay
l, ngi ta c th luyn c sch theo cch trong hng
tun hoc hng thng lin m vn khng n b hn c
cht no. Vn nm ch, nhng ngi c xut sc khi
thut li kinh nghim ca mnh, h hon ton ch da vo
nhng phng php m h vn thng lm. Nhng trn thc
t khi c i mt ca h di chuyn lt qua ton b vn bn.
Nh ni, chng ta c th iu khin mt i theo hng nm
ngang hoc hng thng t trn xung di. H vng mc c
th gip chng ta nhn vn bn theo vng trn ging vi vng
sng ca bng n sn khu (xem hnh bn di). Chng ta
phi iu khin vng trn ny lt qua trang sch mt cch c
hiu qu nht.
Nu ch n gin thc hin cc bc chuyn ng mt nh
trong sch gii thiu th s khng mang li hiu qu. Mc d
khi iu khin mt i theo ng cong hnh ch s, bn s lt
rt nhanh qua cc trang sch, nhng nh th bn ch tm c
t kha trn mt vi dng, bi bn quen vi vic ch hng
s ch ca mt vo mt dng m thi. Sau mt thi gian
luyn tp theo kiu ny, bn s tm c ni dung chnh ca
vn bn, bi lm nh vy vic cu cc t kha ngy cng tr
nn n gin hn. Nhng khng phi l mc u ca chng
ta. Mc u ca chng ta khng phi b t m c sao cho c
hiu qu bng cch tm cc t kha ny.
c th c c nhiu dng cng mt lc, bn phi c kh
nng tp trung s ch ca mt vo nhng din ch ln hn
trn trang sch. Mun lm c nh vy i hi phi c s

chuyn ng, c th hn na l s chuyn ng trn vi dng

mt lc. Hy nh li on ti ni v bn nng t nhin ca
bn. Bn hy ly mt chic bt, iu khin chic bt ny tht
nhanh theo cc chuyn ng vng trn trn phm vi mt vi
dng ch. Cc vng trn ny nn khoanh c khong 3 n 4
dng (xem hnh v di y). Bn cng nn tn dng cc
chuyn ng ngc li. Nhng ngi c xut sc cng p
dng chuyn ng ngc khi h c sch. Quan trng l bn
phi thc hin cc chuyn ng ny cng nhanh cng tt, bi
s chuyn ng phi bao qut c vi dng mt lc. Cc
chuyn ng xui hoc chuyn ng ngc u ch nn ko di
khong mt giy. Ti gi cc chuyn ng ny l chuyn ng
khoanh trn.

Sau khi thc hin chuyn ng khoanh trn ny bn hy di

chuyn mt ri xa khu vc . Ban u chc chn bn s khng
hiu g v ni dung ca vn bn. Nhng kt ni tng ng
trc ht phi c no thc hin. Tuy vy bn khng c
cho nhng kh khn ban u lm mnh chn nn. Bi l ch
nhng n lc hiu c mt cht g t on vn bn khi
thc hin ng tc khoanh trn mi l yu t quyt nh.
ng nhin mc u ca chng ta khng phi l thc hin

nhng ng tc khoanh trn ny khi c bnh thng. Mt ln

na s iu khin chuyn ng ca mt ch l iu kin cho
chin lc luyn tp ng n. Nhng chuyn ng ny ch
nhm phc v cho thi gian luyn tp. V th chng ta phi kt
hp ng tc khoanh trn ny vi mt chuyn ng khc.
Bi tp khoanh trn
Bn hy ly mt cun truyn mng lm bi tp khoanh
trn. Bn hy nh du khong 20 trang. Hy dng chuyn
ng khoanh trn c lt nhanh 20 trang ny. Trong khi
thc hin chuyn ng ny, bn hy c gng nm bt bt c
thng n no c th. Sau bn th lng v kim tra xem
mnh c nh c g t vn bn va c hay khng, c th l
tn a danh hay tn ring no m bn trong lc c
chng hn. Cng c th l bn s khng nh bt k thng n
no. Tuy nhin, s c gng, n lc mi l yu t quyt nh. Do
, trc khi c bn nn t t ra cho mnh mc u l sau
khi c xong, gp sch li, mnh s c thut li c mt vi
thng n trong cun sch. Lun xc nh r mc u nh vy,
bn s khng l l khi luyn tp v s tp trung hn.
By gi, bn hy c li t trang u n trong 20 trang bn
chn. t p bn tay ln trang sch v dn dn dch chuyn
bn tay sang hai bn sn trang giy theo hng t trn
xung di . Bn hy c li 20 trang sch theo cch ny. Ln
ny bn cng hy c nm bt c mt vi thng n t vn
bn, k c khi nhng g bn lu li c trong tr nh lc u
ch l nhng t ri rc, ring l.

Chuyn ng ca mt trong ln c th hai ny gn ging vi

cch chuyn ng ca mt khi c nhiu dng mt lc, iu
m bn s sm hc c v p dng vo vic c sch hng
ngy. Tuy nhin, ln c th nht vn quan trng hn, bi
trc n bn phi luyn cch hng s ch ca mt vo vi
dng mt lc.
Thot u, bn s ngh cch c ny l bt kh thi. c bit l
khi cc n v ni dung c truyn ti vo no khng cn
c sp xp theo trnh t ca tc gi na. Nhng bn hy nh
li bi tp v cc ch ci b hon i phn u ca cun sch
ny. Vi vic luyn tp tng t nh vy, bn s c kh nng
ghp li trong u nhng n v ni dung b hon i sao
cho hp l. Gi s, hi bn bt u hc c nhng nm hc
u n ca cuc i, c gio a cho bn mt on vn bn
vi nhng ch ci b hon i, bn cng s cho rng vic c
mt on vn nh th l khng th. Quan im ny theo thi
gian b thay i. Gi chng ta s tip tc con ng ny.
on ng cui cng trc khi ln ti nh ni l mt on
ng y thch thc. Trong rt nhiu cun sch v cc bui
hi tho, ngi ta lun ha hn s thnh cng trong vic chinh
phc ngn ni ny. Tuy nhin vic chinh phc ngn ni ny i
hi rt nhiu nh k lut cng nh nh kin tr ca bn. i

vi bi tp ny bn s phi i mt chng ng di. Bn s ln

lt tri qua cc giai on sau: u n, bn phi ghi nh vi
t ring l. iu s gip bn nm bt cc t kha tt hn.
n mt lc no , bn s ngc nhin khi thy vi cch c
ny, bn c th bm theo sn ca cun sch. Giai on
p theo, bn c th tng thut li c ngy cng nhiu
thng n t cun sch. Bn thn ti cng ch c th c sch
theo cch ny khi ti t b c thi quen c thm trong
u. Cch tt nht b c thi quen ny l bi luyn c
1000 t mi pht.
Vic bn s mt bao nhiu thi gian ln lt tri qua cc
giai on ny khng th d on chnh xc c. iu ph
thuc vo nng khiu ca mi ngi.
B quyt ca nhng ngi thnh cng
Ngi ta nghin cu rt nhiu v m hiu xem nhn t no
thc s to nn thnh cng ca nhng ngi xut sc v a
ra c kt lun nhng ngi thnh cng, d thnh cng trong
lnh vc no i chng na, h u c hai im chung:
Th nht, h u t ra cho mnh mt mc tiu r rng. Nhng
ngi ny c th miu t mt cch chi t nhng g h mun
t c. C mc u r rng cng l iu kin quan trng
nht to nn ng lc. Nhng mc u ng theo ui
thng c sc hp dn rt ln. thnh cng, kh nng tng
tng bng th gic tt c vai tr quyt nh. Mt ln na
chng ta li thy y vai tr ca knh th gic. Mt v d in
hnh l nh sng ch Nikola Tesla. Ngi ta k rng, ng c th
hnh dung ra trong u tng chi t, b phn nh nht ca
nhng chic my m ng ang ch to. Bng vic hnh dung chi
t nh vy, ng c th bit c b phn no chu s tc
ng ln nht ca lc ma st v nhng thay i no cn phi

c thc hin my mc chy tt hn.

im chung th hai l thi khng khut phc trc tht bi.
Khng cn bit mnh tri qua bao nhiu ln tht bi, h vn
lun ng dy v p tc cng vic ca mnh. Mt minh chng
tuyt vi cho iu ny l Thomas Edison - nh bc hc ti ba sau hng trm tht bi vn khng t b con ng ng
chn v cui cng m ra cch ci n, hon thin pht minh
bng n in ca mnh. Mi ln lm sai u mang li cho ng
mt kinh nghim v u gp phn vo s thnh cng ca ng.
Bi v ng khng bit kh nng no khc ngoi vic phi n lc
i n ch cui cng. T , chng ta c th rt ra mt bi
hc: Nu nh bn c qu t thnh cng th hy tng tc
mc li ca mnh.
y chnh l hai im mu cht c nh quyt nh trn on
ng cui cng dn ti nh ni ca chng ta. Mt l, bn cn
phi c mc u r rng. Ti sao bn li mun mnh c kh
nng c tt nh nhng ngi c gii nht? Mc tiu ca bn
l t kim c nhiu thi gian hay kim nhiu n hn? Bn
hy dnh thi gian v vit ra tht nhiu li ch m bn s c
c nu nh bn c kh nng c gii nh vy. Nhng mc
tiu r rng lun c t ra trc mt l iu kin quan trng
bn kin tr v c ng lc. Hai l, bn khng c php
nht ch trc nhng tht bi. Kh nng khng chu khut
phc tht bi c mi chng ta th hin ra rt nhiu ln
trong cuc i, v d nh lc nh khi chng ta hc chy, d c
ng ti mt trm ln i chng na, chng ta cng khng chu
t b.
C th bn cho rng vic dc sc trn on ng cui cng l
khng cn thit v bn t c mc u ca mnh ri.
Khng phi c vi tc trn 1000 t mi pht. i vi

nhiu hc vin h ch cn tng tc c ca mnh ln gp 3

ln l . Nu vic c sch chim phn ln thi gian trong
ngy ca bn th vi kh nng c sch nhanh hn, bn s c
th t kim c ti 2/3 thi gian so vi khi c tc bnh
thng v c th dng khong thi gian ny lm nhng vic
khc. Trong trng hp l tng, bn cn c th dng khong
thi gian ny ngh ngi.
C cha n 1% s ngi c sch vi tc khong 400 t
mt pht. Bn s bt ng khi bit rng c c vi tc
nh vy, bn ch cn luyn tp rt t. Nu tc c ca bn l
600 hoc 700 t mi pht th bn s thuc nhm ngi c
rt chm v vi tc c nh th, bn l ngi c tng
dng mt. Vic luyn tp cch c nhanh i hi bn phi c
tc c t nht 1.000 t mi pht.
Nhng ngay c khi mc u ca bn khng phi l c c
nhiu dng mt lc, bn cng nn a bi tp khoanh trn vo
chin lc luyn tp ca mnh. Vi bi tp ny, bn s ci thin
c k nng c lt nhanh vn bn v nm c nhng t
kha quan trng. Qua , bn s c kh nng ghi nh ni dung
cun sch ch trong mt khong thi gian ngn. K nng ny s
c ci thin trng thy ch sau mt vi ln bn lp li bi tp
khoanh trn. i vi qu trnh c mt cun sch, vic c ghi
nh c vai tr quan trng ngang vi vic c cun sch
thc th. Lm th no ghi nh mt cun sch sao cho c
hiu qu nht, chng ta s m hiu k hn trong chng
Cun sch d n.

Tm tt cc dng bi tp
Nh cp trong cc phn trc, trong ba tun ti bn nn
dnh ra 30 pht mi ngy luyn c sch. n thi im
ny, bn i c mt phn ca ba tun ri y. Bn

lm quen c vi nhiu dng bi tp dnh cho thi gian luyn

tp sp ti. Khng phi ngy no bn cng c thi gian
thc hin tt c cc bi tp nn hy thay i lun phin nhng
bi tp ny. bn c th la chn d dng hn, ti tng
hp tt c cc dng bi tp t u n gi trong phn tm tt
di y. Bn nh ng qun lm Bi tp tng kt trc khi
kt thc qu trnh luyn tp mi ngy v ghi li s n b ca
mnh vo biu theo di nh.
Bi tp tng tc c vi cng c h tr c sch
- Bi tp 3-2-1.
- Bi tp 2-2-2.
- Bi tp 1.000 t mi pht.
Bi tp m rng din tch c ca mt/tm bao qut ca mt:
- Cy ch ci.
- Luyn tp vi bo.
Bi tp ci thin s chuyn ng ca mt khi khng c cng
c h tr c sch:
- Bi tp th.
- Thc hin cc bc nhy trn vn bn.
- on vn luyn tp ba bc nhy.
Bi tp hn ch thi quen c thm:
- Mt - Hai - Ba.
Bi tp ci thin vic c ghi nh vn bn:
- Bi tp khoanh trn.
Nu bn mun duy tr kh nng c c nhiu dng mt lc,

bn phi dnh nhiu thi gian hn cho bi tp khoanh trn.

Bn cha th hc c ngay k nng ny ch sau ba tun luyn
tp bi k nng c nhiu dng l k nng chng ta c th rn
luyn v ci thin trong sut cuc i.
Sau ba tun luyn tp u n, bn s thy hiu qu ca
nhng bi tp ny bt u hin hu khi bn c sch bnh
thng. Vo thi im y, bn c th s dng tm bao qut
ca mt vi mc ln hn. Chc chn sau ba tun, bn s
m ra c cc dng bi tp mnh yu thch, thng l
nhng bi tp mang li cho bn nhiu n b nht. Thnh
thong hy p dng nhng bi tp ny vo trong cuc sng
hng ngy nu bn mun p tc ci thin kh nng c ca
mnh. Vi k nng c mi, chc chn bn s c thi gian
lm iu ny.

Nhn li bn ln cui
kt thc phn ny, ti mun a ra cho cc bn mt bi
c vi nhng cu hi c chun b t trc. Hy t mnh
a nhng bi c mi ( p theo) vo chng trnh luyn tp
ca bn, la chn nhng on c di tng t nhau t sch
luyn tp, sau xc nh kh nng c hiu ca mnh bng
cch tm tt li theo t ng ca ring mnh. Bnh thng, khi
c, bn s khng m thy nhng cu hi c chun b trc
nh vy. Chnh v th, nhng bi luyn c ny cng tr nn
ngha hn i vi vic luyn tp ca bn trong tng lai.
Nhng lm tng ca con ngi
(ca Christian Grning)
Tr tu v s khn ngoan l iu m ai cng bit, l iu con
ngi ta lun phi i mt. C th l vic mt ming tht sau
mt m s tan r trong mt cc coca, b c nhn c mu

 hay gic ng trc na m l gic ng tt nht? V liu

rng c ai li khng thch vic cy i cy li np lon bng ngn
tay trc khi m n hay mi mt ng xu vo my bn hng
t ng?
Nhng iu trn u l nhng lm tng. Vic ong bp cy git
cht ngi ch vi ba ln t, v vi nga l by ln t l
khng c thc, m ngc li, ch mt c p ca nga l
git cht mt con ong bp cy. ng nghe nhng cu chuyn
ca nhng ngi thy nga nn trc ca hiu thuc (ng
ngn c), nga khng th nn, do chng khng c c ch y
thc n ngc tr li. Khi bn ri khi phng mt chc lt, bn
s vn in sng, thay v tt i ri bt li cng tc t
kim in. Bn khng th nh tui ca mt ch b cnh cam
qua nhng chm nh trn lng. Ngay c lc nguy him, iu
cng khng cm u xung ct. T mt trng, bn khng th
nhn thy c Vn l trng thnh ca Trung Hoa bng i
mt trn ca mnh hay nh l thot nc bn tm bn cu
Nam s xoay theo cch khc so vi bn cu Bc. V trn nh
Everest bn c th luc trng na.
Chng ta hy cng hng s tp trung ca mnh vo mt vi
nhng lm tng thng thy nht.
Mt vi ngi c th nhn sng pht thanh bng vt
hn rng
Trc kia lun xut hin nhng thng n v nhng ngi c
kh nng nhn sng pht thanh bng vt hn rng ca mnh.
Vo nm 1934, New York Times a n v mt ngi
Ukaina sng ti Brazil nhn sng pht thanh mt cch thng
xuyn trong u mnh. Cc nh khoa hc cho rng vic nhn
sng Radio thng qua vt hn rng l khng th, nu c th cn
phi p ng mt vi iu kin sau y:

Trc n, nhng sng in t ny phi c thu nhn qua

mt ng-ten. Tuy nhin, vt hn rng hon ton c th hot
ng nh mt mch dao ng, nhng i vi vic thu nhn
sng pht thanh th mch ny cn qu nh.
Kh hn na chnh l vic chuyn i sng pht thanh. Nhng
sng ny dao ng vi mt tn s cao hn nhiu so vi m
thanh. c th nhn c n hiu t cc chng trnh pht
thanh, chng ta cn phi c b gii iu ch, nu khng chng
ta ch nhn c nng lng sng. Gi s chng ta mun
chuyn i tn s sng pht thanh, th ch t trong ming cng
phi c mt loi i-t bn dn.
Nhng k c khi vic chuyn i ny c th din ra trong vt
hn rng, th n hin nhn c vn cn phi c pht ra
mt chic loa. V chng ai li mang mt chic loa trong
ming c.
Nhng New York Times li khng nhng khng by t quan
ngi trong bi bo ca mnh m cn vit: Trong thi i kh
khn ny, thi i m ai cng mong mun c mt chic i
pht thanh, nhng li khng th t mnh mua c, th ngi
Ukraina ny nn vui mng. Thay vo ngi n ng ny
phn nn rng mnh b chng mt ng. Tuy nhin, c l chng
ta vn cn phi ch i, khi no c quan thu ph yu cu thu
tin truyn thanh i vi nhng ngi hn rng.
V t st hng lot ca nhng ch Lemminge

Vic nhng ch gm nhm c tn Lemminge cng nhau nhy

xung bin t st cng l mt trong nhng nhm tng ca
con ngi v c lan truyn rng ri. Mt b phim ca hng
Deisney vi ta Cuc phiu lu trong vng hoang d trng
cng chiu nm 1958 gp phn lm cho v t st hng lot

ca nhng ch chut Lemminge tr nn ni ting.

Theo nh bo Brian Vallees, ngi l gii cho i truyn hnh
Canada v nguyn nhn ra i ca b phim ni trn, gip
thc hin nhng thc phim v ng vt a truyn
thuyt v v t st hng lot ln phim nh mt cch c nh
hng ln ti cng chng. Anh cng cho bit, vic ghi hnh
c din ra ti u bang Alberta ca Canada, ni m trn
thc t khng h c chut Lemminge sinh sng. Nhng ch
chut ny c mua li t nhng a tr Eskimo Manitoba,
ri c a ti phim trng. Thm vo , c mt bn xoay
ln ph kn tuyt c to ra. Trn bn xoay ny, nhng con
vt ti nghip y c quay phim vi mi gc c th. Mt
hng di nhng ch chut Lemminge xut hin trn phim n
gin ch l s lp i lp li ca vi con vt .
Khn gi nhn thy chut Lemminge ri xung mt hm ni
ca mt thung lng sng nh bn nng ci cht mch bo
chng. Theo nhng nghin cu ca Vallees, nhng ch chut
Lemminge yu i ny b nhng nh lm phim Disney y
vo vc thm. iu c nhn xt trong b phim mt
cch k cng: Nhng ch chut ny chm ti b vc ca ci
cht. l c hi cui cng chng quay u tr li, nhng
khng, chng li tip tc chy v gieo mnh vo su thm.
Cui cng, khn gi s thy nhng con vt ti nghip kia ni
trn mt nc, thc phim ny c bnh lun nh sau: Sc
lc v ch nh thn dn dn bin mt. Bc Bng Dng gi
y c bao ph bi xc ca nhng sinh linh nh b. Nguyn
do khng nm ch tinh thn, m nm trong ngnh in nh,
nhng ch chut gm nhm Lemminge khng c c hi chng
li vic phi t st hng lot.
Tuy nhin, iu cng ph hp vi thc t rng, s lng

chut Lemminge, loi chut cng h vi chut ng, bin i

mt cch mnh m trong chu k bn nm. Mc d vy, vic di
c hay t st vi s lng ln l khng th. C rt t cnh quay
t nhin m trong , ngi ta c th nhn thy nhiu hn ba
con chut Lemminge. Vic bin i v s lng mt cch mnh
m c cc nh nghin cu l gii da trn tp nh ca bn
loi ng vt n tht chut ng: chn Hermelin, co Bc cc,
c tuyt v chim cp bin. Do s lng ca chut Lemminge
tm thi gim mnh t ra gi thit v mt vic di c hng
lot ca loi vt ny v thiu lng thc.
Thm vo , nhng ch Lemminge, mt loi chut bi rt
gii, b ui sc khi bi vt qua sng. C th do iu kin
dng chy, xc ca nhng ch chut ny b nh dt vo cng
mt v tr. iu cng c nim n ca mi ngi v ci
cht hng lot ny.
Cy si bn phi trnh xa, c nhm d gai tr mnh
V kt thc phn ny, c mt cu hi c t ra, liu rng
cu ni trn y c th l mt li khuyn gip bn bo ton
mng sng ca mnh khi gp st hay khng? Cu ngn ng
Cy si bn phi trnh xa, c nhm d gai m tr mnh l
khng ng. Theo s liu ca T chc bo v rng ca c,
trong cc trn ging bo, nhiu cy ci thng b h hi. St
nh vo cy theo nhiu cch khc nhau ty thuc vo tng
loi cy v do s khc bit v hm lng nc v du ca
chng. Tuy vy, nguy c i vi nhng ngi m cy lm ni
tr n khi c ging bo li tng ng nhau. Khi tri ging
bo, trong mi trng hp ta nn trnh xa cy ci. Cch an
ton nht l ra ni c khng gian thong ng v tt nht l
ngi xm trn h t lm, hai bn chn st nhau.
Nhng kinh nghim sng ng n

Ngc li vi nhng quan nim sai lm nu trn cng tn ti

nhng kinh nghim sng ng n. V d nh ngp c th ly
nhim bnh, l bo qun bng thy nh s tr nn d m hn
khi ta dng lng bn tay p vo y l, hay nh nh dc bng
ming c coi l bt hp php 16 bang M. Bn cnh ,
vic mu ca ru Campari c to ra nh nhng con b
t, vic ung ru bng ng ht s ngm tt hn v trung
bnh nhng ngi cn th, trong mt bi kim tra tr tu (IQ),
c th t c nhiu hn 10 im so vi nhng ngi khng
eo knh, l c tht. Nc nng ng bng nhanh hn nc
lnh v ngi Nht d b say xn hn so vi ngi chu u, do
phn ln ngi chu khng c Enzym phn gii cn A1DH.
B sa cho sn lng cao hn khi nghe nhc c in. Nhn
ngy quc t sa, Hip hi ngnh cng nghip sa bang
Novrdhein - Wes alen n hnh mt cuc th nghim ti
ba trang tri vi 180 con b sa. Ngoi tr mt ngy kim sot
bnh thng, trong nhng ngy p theo, nhng con b ny
c cho nghe nhiu loi nhc khc nhau. Nh bo khoa hc
Christoph Drosser cho bit, khi nghe bn Tiu d khc ca
Mozart, b xut thm c 0,6% lng sa. i vi chng,
nhc dn gian li c v tht kh nghe. Bn nhc Herxilein ca
b i song ca Herbuben n t Wilddecker lm cho sn
lng sa tht gim i 2,5%.
Thi gian c ca cc bn
_____ Pht _____ Giy = _____ Giy
Cc bn hy tr li nhng cu hi sau y mt cch ngn gn:
1. Nhng quan nim sau y l ng hay sai?
Ung bia ru bng ng ht s ngm hn

Ngi Chu d b say xn hn

Trung bnh, ngi cn th s thng minh hn
B tt nhn c mu
Ngi ta khng th luc trng trn nh Everest
Trong ru Campari c cha b
Tnh dc bng ming b cm ti 16 bang M
iu hay giu u vo ct
Gic ng trc na m l tt nht
Ngp c th ly nhim bnh
Coca lm tht phn r khi qua m
Vic cy i cy li np lon s c ch
Nc nng ng bng nhanh hn nc lnh
Vic in khi ri khi phng trong thi gian ngn s
kim din
Vic p vo y l bo qun bng thy tinh s gip ch
Ba vt t ca ong bp cy git mt ngi
Tui ca b cnh cam da trn m lng
Vng xoy thot nc bn tm bn cu Nam xoy
cch khc
Ngi ta c th nhn thy Vn l trng thnh t mt
bng mt thng
2. T bo no a n v trng hp bt c sng pht
thanh bng mi hn rng?
3. thu c sng pht thanh cn nhng iu kin g?
4. Trong b phim ca Disney, s tht c to ra nh th
no?
5. S lm tng v vic t st hng hot ca nhng ch

Lemminge do u m c?
6. B cho ra rt nhiu sa khi nghe nhc g, t sa khi nghe
nhc g?
p n
1. Nhng quan nim sau y l ng hay sai?

Ung bia ru bng ng ht s ngm hn

Ngi Chu d b say xn hn
Trung bnh, ngi cn th s thng minh hn
B tt nhn c mu
Ngi ta khng th luc trng trn nh Everest
Trong ru Campari c cha b
Tnh dc bng ming b cm ti 16 bang M
iu hay giu u vo ct
Gic ng trc na m l tt nht
Ngp c th ly nhim bnh
Coca lm tht phn r khi qua m
Vic cy i cy li np lon s c ch
Nc nng ng bng nhanh hn nc lnh
Vic in khi ri khi phng trong thi gian ngn s
kim din
Vic p vo y l bo qun bng thy tinh s gip ch
Ba vt t ca ong bp cy git mt ngi
Tui ca b cnh cam da trn m lng
Vng xoy thot nc bn tm bn cu Nam xoy
cch khc
Ngi ta c th nhn thy Vn l trng thnh t mt

bng mt thng
2. T bo no a n v trng hp bt c sng pht
thanh bng mi hn rng?
- T New York Times
3. thu c sng pht thanh cn nhng iu kin g?
- Mt n-ten thu sng
- Mt b gii iu ch chuyn i tn s sng pht
thanh.
- Mt chic loa pht ting
4. Trong b phim ca Disney, s tht c to ra nh th
no?
- Chut Lemminge c mang n t ni khc
- Bn xoay ph y tuyt c to ra
- Chut Lemminge b y vo b vc
5. S lm tng v vic t st hng hot ca nhng ch
Lemminge do u m c?
- S lng ca chut Lemminge bin i mnh m trong
chu k 4 nm
- Do dng chy, c th c rt nhiu xc Lemminge b dt
vo cng mt ch.
6 . B cho ra rt nhiu sa khi nghe nhc g, t sa khi nghe
nhc g?
- Nhiu sa khi nghe bn Tiu d khc ca Mozart
(tng 0,6%)
- t sa khi nghe bi Herzilein ca b i song ca
Herzbuben n t Wildecker.
Kh nng hiu ni dung ca bn: ... %
Tc c ca bn:

84.120: (Thi gian c tnh bng giy) =... t/giy

Bc thy t tng v vit lch

Vo phn cui ca chng v tc c sch, ti mun cp
n nhng cun sch m u ch v tc khng ph hp.
iu ny c Francis Bacon ch tm n. Mt trong
nhng cu gi tr nht ca ng ni v vic c sch l:
Mt vi cun sch l nm, s khc l nut v ch c s
t nghin ngm v tiu ha.
Cc bn hy so snh sch cng vi ru. C nhng cun sch
ch ngi ta th ri sau xp x. Ch cn c lt qua
mt ln, bn s thy rng cun sch ny khng ng c.
i vi mt vi cun sch kh hn, bn s ngh rng, tht
chun nu nut chng trn mt chuyn tu. Bn cn m
kim mt vi thng n t loi sch ny, mt khi bn ly
thng n th dng nh vic c p cun sch l mt s
ph phm v thi gian. Khi c trong tay mt u sch hay, bn
s mun nghin ngm n, v bn cnh nhng thng n thun
ty, bn cng s trng i nhng kin thc mi cng nh mt
s thay i trong hnh vi m n em li cho bn. Nhng sch
ny ph hp vi phng thc c nu ra chng Cun
sch d n.
V by gi, chng ta hy cng cp n nhng cun sch m
ngi ta rt thch u ha. l nhng cun sch v cng
cht lng v khng bao gi li thi - nhng cun sch lun
nm ngoi tm vi ca bt k mt c gi no. Bn phi u
ha chng t thi gian ny sang thi gian khc, trng
thnh v ci thin k nng c phn ch ca mnh. Bn s ngc
nhin v mi khi c li, mnh li thu nhn c thm nhng
iu mi m, mc d t trc n gi bn ngh rng, mnh

thng hiu c cun sch . T nhng u sch ny, con

ngi ta c th hc hi c i.
Cc bn hy t dnh cho mnh nhng qung ngh khi c sch
i su v nghin ngm. Thi gian bn c qua cun sch ch
ng mt vai tr rt nh v hy nh rng trong 100.000 cun
sch, ch c mt cun cht lng nh vy. Trn thc t, c l
con s cn t hn rt nhiu. Tuy vy, trc n, ti vn
mun c nhng cun sch tuyt vi ny t u ch cui
khng ngng ngh vi mt tc cao nhm c mt ci nhn
tng quan. Bng cch ny, vic i su phn ch sau s tr
nn d dng hn.
Mt s ni dung chnh bn cn nh
i mt c nhim v ch n chuyn ng.
Chnh v vy, hy tp a mt lt qua cc dng
ch vi cng c tr gip vic c sch.
hiu bi c, nhng ngi bit c sch khng
cn phi c theo hay c nhm c bi. Bn gii
hn tc c ca mnh khng ch thng qua tc
ni, m cn thng qua tc suy ngh. Ngoi
ra, cc bn c th nh du cc t quan trng
bng cch nhn mnh.
V vy, trong thi gian luyn c, bn cn luyn
sao cho tc c nhanh hn tc ni ca
mnh. Bn hy vn dng nhng bi tp sau y
thot ra vng thoi mi ca mnh:
Bi tp 3-2-1
Bi tp 2-2-2
Luyn c vi tc 1.000 t/pht

Ngoi thi gian luyn tp, bn ch c vi tc

m mc ch c ca bn cho php.
Bn hy rn luyn thm c li nhn sch ca mnh.
Nhng bi tp sau y s gip bn:
Luyn tp vi cy k t
Luyn c vi bo
Hc cch c nhanh m khng cn cng c h tr.
a mt lt qua cc dng vi hai hay ba qung
u nhau. Bn hy tn dng nhng bi luyn kh
khan luyn a mt trong bi c.
Ghi ch li s n b ca mnh vo cui qu trnh
luyn c thng qua mt biu v thc hin bi
tp kt thc.
Bn cn phi c s kin nhn v luyn tp c
nhiu dng cng mt lc. Bi tp o mt ny s
gip bn thc hin iu .

II. Tng kh nng tp trung khi c sch

Nhng cu hi bn nn t ra:
iu chnh tm nhn xa khi c nh th no?
Khi c cn ch n nhng im no?
S cng thng nh hng nh th no ti kh nng
c?
Trong tm trng thoi mi, tnh to nn c nh th
no?
Lm th no tng kh nng tp trung khi c?
i vi vic c hiu ngha ca vn bn, c bit i vi vic
c nhiu dng, iu mang ngha quyt nh chnh l vic c
sch vi mt gc rng. Hy iu chnh mt ca mnh theo

ch ton cnh theo c phng nm ngang v phng

thng ng. C mt bi tp nh s gip cc bn thc hin
c iu ny.
Vi vic xut bn cun sch mang ta Con s by ma
thut nm 1956, George Miller ch ra rng, cng mt lc,
con ngi ch c th thu nhn c 72 n v thng n. Khi
cc bn hi ai v nhng g xy ra ngy hm trc, ngi
ta c th s ch lit k cho bn c t nm n chn s kin
din ra. iu tng t cng s xy ra, khi bn hi v nhng
g xy ra thng trc . Bn s nhn c mt cu tr li
nhiu nht t nm n chn s kin. Do hn ch ny, cc cng
ty in thoi ca M quyt nh s dng s in thoi c
by s m.
Cn c vo nhng cuc iu tra mi mang nh khoa hc,
chng ta nn c nh mt trong by n v thng n vo
mt im, hng nhng n v cn li ph hp vi cng
vic, hot ng. Tuy nhin, cu hi t ra l im l tng
nm u trong khi c.

Trng tm ca vic c sch

Nh Ron Davis, kin thc v im ch trong vic c sch li
c khi li v m rng. Trng tm ca vic c sch c hiu
qu nm pha sau u, v tr m s li ra.

Rt nhiu cuc iu tra ch ra rng, nhng ngi c sch

gii lun c mt im ch ti v tr . Ngc li, ngi c
sch ti thng hay im ch ny chy nhy xung quanh
v khng hng n vo mt v tr c nh. Tuy nhin, nhng
kin thc ny li xa nh lch s vn ha loi ngi vy. Cy l
bng ca Trung Hoa l mt tho dc hu ch c tc dng
hng s tp trung ca bn vo ng v tr pha sau u. Bn
thng hay gi u, khi ngh v mt iu g .
Thng qua vic hng s tp trung vo im ny, bn s cm
thy th gin, tnh to. V n mt mc nht nh, s tp
trung cng nh th gin, thoi mi ny s ha lm mt. Thm
vo , bn cng phi ch xem tri ngc vi s tp trung l
g. Trong trng thi ny, nhng suy ngh ca bn s lun qun
quanh trong u. Con ngi ta s hi c v nhng iu
xy ra trong qu kh hay lo lng cho tng lai nhng li him
khi suy ngh v hin ti. Khi ko di, iu ny s gy cm gic
mt mi v u tn nhiu nng lng. Khi , bn s cm thy
kit sc vo bui ti, mc d c th hm bn khng lm
vic nhiu.
Ngc li, s tp trung ngha l tp trung mi suy ngh vo
mt im. Nhng suy ngh ca bn khi s khng cn qun

quanh na. iu to ra nng lng v s thoi mi. Bn s

t kim c nng lng trong cng vic ca mnh, khi bn
lm vic mt cch hng khi, v ch t l tm thi qun i mi
th xung quanh mnh. Khi , vo bui ti, bn s lun cm
thy sinh lc trn y v th gin, ngay c khi hm bn
lm vic nhiu.

Adrenaline - hormone chin u

Bn lun ri vo nh trng mt mi khi cm thy qu sc, cc
i hi vt qu kh nng ca bn. Lc thng thn s t
ra mt lng ln cc hormone gy cng thng vo h thng
tun hon mu. Mc cc hormone adrenalin tng cao.
Adrenaline c xp vo mt loi hormone chin u, bi v
trong nhiu nh hung adrenaline li cn thit sng st.
Bn hy th t mnh vo hon cnh ca t n chng ta
trc y, nhng ngi ti (thng) c. Trong mt chuyn
thm him xuyn rng, t nhin nhy ra t bi cy mt con
h rng kim. y chnh l nh hung nm ngoi kh nng ca
ngi thng c. Lc cc hormone adrenaline s c t
ng t ra. N lm tng nhp m, khin cho tng lng mu
lu thng v vic cng c tt hn. Bi vy d tr ng v m
c huy ng. Con ngi s sn sng chin u hoc b trn.
Ngoi ra adrenaline cng ngn chn s trao i gia cc t bo
no. Cc cht dn truyn thn kinh ph trch vic suy ngh s
khng cn sn sng hot ng na. Cng c nhiu adrenaline
trong c th, th li cng c t kh nng t duy v p nhn.
iu ny rt quan trng cho vic sng st. Bn khng nn cn
nhc nh hung vo lc ny, liu lm g th tt hn, thng
lng vi con h rng kim hay tng hoa cho n. Bn phi
quyt nh ngay lp tc chin u hoc b trn.
Ngy nay, nhng thch thc trong nh hung chin u vi h

rng kim xut hin t hn m l trong cc k thi, cc bui

thuyt trnh, vi ngi bn i, vi cp trn, vi nhng giy t
phc tp... Trong nhng nh hung ny th s ngn cn t duy
rt c hi. khc phc nh trng ny bn phi s dng ti k
nng t duy ca mnh. Mt v d khc na cho thy k nng
sinh tn dng vo vic c sch s tr thnh thm ha, nu
chng ta a nhng iu ny vo qu trnh c.
Phng thc gim ti cng thng khi c sch bn nm r.
K nng c cng tt th bn cng t cm thy qu ti v cng
hn ch vic tng lng hormone adrenaline khi c. y
chnh l cch ngn cn cng thng tt nht. Tuy nhin bn vn
s cm thy qu ti khi c mt vi vn bn. Thng th
nguyn nhn dn ti vic cng thng ny khng lin quan ti
cun sch m bn ang c. Bi vy bn cn mt chin lc
loi b i nhanh chng nhng hormone adrenaline tha. Bn
c th chin u trc p hoc chy trn, bi qua s vn ng
s lm gim lng adrenaline. Tuy nhin vic chinh phc nh
cao vi trang b l mt cun sch mang li rt t hiu qu.
Tng t th s c t tc dng nu bn trn vo khng gian
thin nhin trong lc ny.
Thc ra bn c th gim lng adrenaline rt hiu qu nh th
gin. Bn s lm quen vi phng php ti u ny trong qu
trnh c vi bi tp qu bng golf. Ngoi ra cn c mt la
chn khc, hay hn nhiu gip gim adrenaline. Bn hy gii tr
vi nhng th mang li cho bn nim vui. Nh cch , nh
khoa hc chng minh, lng adrenaline s gim, bi bn
sn sinh ra trong c th cht Endorphine. Cht ny khng th
mua bn c. l mt dng gy nghin ni sinh. Cht dn
truyn ny chng li adrenaline. Bn hy lm theo cch trn.
Chng hot ng nh l mt cht chng li cng thng rt hiu
qu. c bit nu bn phi chun b trong mt thi gian di

cho thi c, hy lp k hoch thng cho mnh mt bui ti th

gin. N s mang li hiu qu.
Cui cng, khi bn ang ng chng cui cng dn ti nh,
mc th gin thoi mi u c chnh l u ch quyt nh
cho thnh cng trong vic c ca bn. iu ti phi khm
ph mi ngy. Liu ti c thnh cng trong vic c nhiu dng
lin cng mt lc m vn hiu tt, ch yu ph thuc vo ti
ang cm thy th gin v thoi mi th no.
Khi c, nu bn tp trung vo im ny vng gy, bn s
t c trng thi tnh to thoi mi. Tri rng tm nhn, bn
s nm bt cc n v ngha d dng hn. Cc chuyn ng
mt s nhun nhuyn hn. Kh nng p nhn c nng cao
v s tp trung c ci thin s gip bn nh vn bn c
lu hn.

To phn x th gin
Bi luyn tp sau y s gip bn d dng tr nn tnh to. Bn
hy lun luyn bi tp ny khi bn mt mi hoc khi bn mt
tp trung trong lc c. Khi bn cm thy cc bi c qu sc
vi mnh hoc cm thy cc du hiu cng thng nh au u,
au lng nh, lc bn nn tm dng vic c li v dnh
cht thi gian cho bi tp ny. Sau , bn s minh mn v
sng khoi tr li c th c p. iu ging nh bn
va c mt gic ng tra th thi. Hy thng xuyn a bi
tp ny vo trong qu trnh c. Qua bn c nhng chun b
tt nht duy tr nh hiu qu khi c lu v trnh c cc
du hiu mt mi.
Bi tp bng Golf
Bn hy da lng ra sau v nhm mt li. Ht vo bng mi,
m chm n ba. Th ra bng ming v m chm n bn.

Th lng vai khi th ra c th xua tan tt c nhng mt mi

ca c th. Bn ch tp trung vo hi th. Cm nhn bng bn
ang nng ln h xung. Hy ch rng th su ti tn vng
bng di. Chng ta thng t ng th ngn khi b cng
thng. Bi vy no b cng s nhn c t dng kh hn.
iu ny s gy nh hng xu ti kh nng tp trung v kh
nng hiu khi c. No b ca chng ta ch chim 2% trng
lng c th, nhng li cn trn 20% dng kh c th nhn
c.
Bn hy th ra lu hn ht vo mt cht. Vic th ra chnh l
mt phn ng th gin. Cc tay ua rt ch trng vic th ra
trong lc ua xe suy ngh minh mn hn v phn ng tt
hn. Bn hy lm quen vi phn x ny trong qu trnh c.
Nhng ngc li, vic ht vo t ngt li l du hiu cho s
cng thng. Bn hy tng tng rng ng trc mnh l mt
con h rng kin. Trc khi b chy, bn s ht th vo theo
trc gic. y l du hiu cho c th sn xut ra cht
Adrenaline. Khi chy thot khi con h, bn li t ng th ra
tht su v ni vi chnh mnh thot ri. l du hiu cho
thy c th chuyn sang trng thi th gin. V th, trong bi
tp ny, bn hy ch trng vo vic th ra.
Ngay sau khi bn cm thy thoi mi thng qua vic quan st
cch th, hy t u cc ngn tay vo v tr vng sau ca
u. Xoa u vng ny. Hy tp trung xoa tht mnh khi bn
ht vo. Khi th ra bn tp trung th lng vai xung. Hy
hnh dung bn ang cm mt qu bng golf tng tng trong
tay. Bn lt cc ngn tay ca mnh trn b mt ca n. Hy
cm nhn trng lng tht ca qu bng golf tng tng
trong tay bn. By gi hy t n vo nhng suy ngh vng
sau u. a tay ca bn li im ny. Hy tng tng rng
bn b tay ra v qu bng golf vn nguyn nh c php

thut. By gi, mi khi ht vo bn hy dn s tp trung cao

vo qu bng golf, v khi th ra h thp vai xung.
Khi bn m mt ra v c p, bn s cm thy tnh to v th
thi. Bn hy to ra phn ng th gin bng cch ny. Mi ln
lp li th s th gin li su hn. Ch cn mt vi giy tp
trung vo vng sau u nh vy, bn s cm thy tnh to, th
gin v tp trung. Tng tng v qu bng Golf lc u s
gip bn tp trung tt hn vo vng sau u ny.
Trc khi thc hin k thut ny, ti thng xuyn c nhng
lc mt tp trung trong khi c. Tuy nhin, ti li khng c mt
chin lc no chm dt nh trng ny. Cu ni ni ng
t hi i hc Hy tp trung tt hn cng khng gip ch g.
Bn rt cn mt im c th gi vng c s tp trung
ca mnh. Bt ng l im ny khng nm trong sch m
ti vng sau u ca bn. Bn hy a ngay s tp trung ca
mnh v im ny nu bn b l ng khi c. Bn s nhanh
chng c c s tp trung bn b vo im ny m khng
phi c gng trong tm thc. S tp trung t nhin ca bn s
tin b rt r rt nh phn x ny.
Mt s ni dung chnh bn cn ghi nh
Nh tp trung vo vng sau u bn s c sch trong
mt trng thi tnh to d chu. Tri rng tm nhn ca
bn v cc chuyn ng mt cng s nhun nhuyn
hn.
Bn hy c gng hng s ch vo im ny khi b
mt tp trung.
Lng adrenaline bn c trong mu cng nhiu th kh
nng t duy v p nhn thng n ca bn cng t.
Bi vy bn hy to cho mnh cm gic thoi mi va
khi c sch.

 Thng qua vic thng xuyn lp li bi tp qu bng

golf, bn s to c phn x th gin ny.

III. Tng cng kh nng c hiu

Nhng cu hi bn nn t ra:
Ti s nng cao kh nng c hiu ca ti nh th
no?
Trong khi c, ti s nhn ra cc cu trc nh th no?
Ti s nm c s tng tc gia tc gi v ngi
c nh th no?
Mt th trc quan s gip ti nh th no trong vic
ny?
Ti s m rng bi tp 3-2-1 nh th no?
Mt c hi nng cao kh nng c hiu m chng ta bit
l c sch theo nhng n v ngha, tuy nhin vic to ra
tc dng ph thm ch dn ti tc c cao hn bnh thng
nhiu ln. By gi ti s gii thiu cho bn nhng bi tp p
theo gip bn ci thin kh nng c hiu ca mnh.
To cc phn x cu trc
Vic c ch cc rt cn thit cho vic c hiu. Trong mt
giy, thc ca bn phi x l 126 bits nm bt trit ni
dung vn bn. Chng ta hy xem li nhng ngi c xut sc
v k thut m h s dng t c kh nng hiu vn
bn tuyt vi. H theo st cu trc ca vn bn. H ch n
nhng chuyn ng ca tc gi xem li suy ngh ca tc
gi tr nn tru tng hn hay c th hn, hay l vn duy tr
cp t duy nh lc trc.
Ch ng nhn bit cu trc ca mt vn bn
Cho php ti c lm sng t iu ny bng v d sau y.
Mt tc gi vit v cc loi phng n giao thng. Mt
ngi c gii s thc nhn ra ch chnh v mi m ny
v s xem suy ngh ca tc gi v ch ny c cu trc

nh th no.
Tip theo, khi tc gi bn v t nh l mt u mc trong
mc cc loi phng n giao thng, mt ngi c tt s
thm nm bt c rng tc gi ang trnh by mt bnh din
c th hn. Nu trong cu p theo BMW c nhc ti nh
l mt v d cho mt chic xe hi, th c ngha l ngi vit
on vn p tc trnh by mt bnh din c th hn na. Tc
gi c th trnh by cc bnh din c th hn na khi anh ta
cp ti nhng mu xe BMW c th (v d i th 3 v i th
7), thm ch cn ni v mu sc v cc trang thit b theo se-ri.
Nu cuc bn lun li nhc ti Mercedes, th mt ngi c
ch ng s nhn ra tc gi quay li ch tng bn trn,
tc l khi qut hn, bi anh ta cp ti cc mu xe SLK, xe
CLS v miu t cc trang thit b c th hn.
t nhin tc gi ni v nhng chic my bay. Tc gi li
trnh by khi qut hn v a mt s bnh din quay ln tng
trn v bn cnh nhng chic xe hi anh ta li m ra mt
phm tr mi trong mc cc loi phng n giao thng. Sau
khi cp ti mt vi thng hiu v mu my bay, tc gi
li quay v bnh din cao nht, v ni v cc loi xe p cng
theo cch tng t.
Kh hiu phi khng bn? Chng no m bn vn cha c
c k nng t duy ch ng v cc cu trc trong khi c th
ng l kh tht. Tuy nhin iu tn ti khng lu na u.
K nng m ti va mi nu ra c nhng ngi c xut
sc s dng mt cch v thc. H tun theo cu trc ny mt
cch t ng m khng h suy ngh v n. T t ra mt
cu hi, ngi c c th hc k nng ny nh th no t
ti trnh bin n thnh mt kh nng v thc. iu ny i
hi bn trc ht phi hnh dung cu trc ca mt vn bn

trn giy. Bng cch ny bn s thnh cng hn trong vic nm

bt cu trc ca mt vn bn trong u m khng cn phi v
ra. cu trc ny ngi ta c th trnh by nh sau:

cch trnh by thng n ny th ch chnh nm gia m

khng nm pha trn l tri ca trang nh nhng ghi chp
tuyn nh thng thng. Bi v trong vng cn bin l cc
ph. No b lun ch i tng trung tm phi nm gia
trang giy. Ngay t thi k hi ha trong hang th nhng
thng n lun c sp xp ta ra t bc tranh trung tm. K
thut ny xa nh lch s vn ha loi ngi. Cch trnh by
thng n ny cng c t nhiu tn khc nhau nh: s
tr c (Brain Map), s cu trc (Strukturkarte), bn t
duy (Mind Mapping)... Vi ti khi nim th trc quan (Visual
Card) l ph hp nht, bi n din t ngha ca phng
php hc bng hnh nh. Bi v vic hnh nh ha cu trc ca
mt vn bn chnh l u im mang nh quyt nh. Bi vy
th trc quan chnh l mt cng c h tr l tng cho vic c
trc quan (Visual Reading).

T th trc quan cho v d cc loi phng n giao thng

chng ta c th nhn ra rng ch c ba kh nng cho mt tc
gi xy dng cu trc ca vn bn. Vn bn tr nn c th
hn thng qua tng cu v da vo cc nhnh ca th trc
quan ta dn ra ngoi. Theo chiu ngc li th vn bn tr
nn tru tng hn v trong th trc quan cc nhnh li
chuyn ng hng v pha trung tm. Hoc l n vn
nguyn trn mt bnh din ri p tc m cc nhnh nh di
nhnh trn m khng cn phi chuyn ln bnh din cao hn
hay bnh din thp hn.

Ngc li, vic trnh by tuyn nh khng ph hp ti hin

cu trc ca mt vn bn. Chng ta khng t duy mt cch
tuyn nh. Trc kia ngi ta ngh nh vy v h da trn
vic quan st cc cuc giao tip ca chng ta.

Trn thc t, vic giao p ca chng ta b gii hn vo vic ti

hin mang nh tuyn nh. Do gii hn v khng gian v thi
gian chng ta ch c th thng bo cho ngi khc ht t ny
ri mi ti t khc. Tuy nhin suy ngh ca chng ta li khng
hot ng theo cch nh vy. Suy ngh ca chng ta mang nh
lan ta. N ta ra theo nh lin tng. Chng ta ni ht ch
ny ti ch khc, ty vo vic cc t bo no c kt ni
vi nhau nh th no. Mi ngi li c s kt ni khc nhau
trong no b. Vi t t trong khi ngi ny s ngh ngay ti
t giy, th mt ngi khc li lin tng ti t l hay c
ba l. Khi nhn su vo bn trong no, chng ta s ngc nhin
khi thy n c t chc nh mt tm th trc quan 3D.

Khi c cng c hai giao im trong giao p gia tc gi v

ngi c m chng ta phi vt qua. vit mt cun sch
th u n tc gi cng phi sp t nhng suy ngh lan ta
ca anh ta theo mt m hnh tuyn nh. Ngc li ngi c
s phi bin i nhng vn bn tuyn nh ny thnh cch t
duy lan ta, lin tng trong no anh ta.

Kt ni cc giao im
Nhng giao im ny cn phi c kt ni vi nhau. u n
mt tc gi nn nh hnh li nhng dng suy ngh tng hp

ca mnh theo m hnh ta r trong tm th trc quan. T

nhng t duy ta r dng 3D ngi ta chuyn sang giai on
gia, giai on x l thng n theo dng 2D. By gi s tt hn
thc hin bc cui cng l a nhng thng n ny
sang hnh thc tuyn tnh dng 1D.
giao im u n ngi c khng h gy nh hng no
c. bc bin i ngc li th c. S rt hu dng x l
cu trc th s ca mt vn bn thnh mt th trc quan.
y khng cp ti phn chi t m mun ni v cu trc
ca mt vn bn. Theo cch ny chng ta s d dng hn khi
gn kt cc thng n vo mng li kin thc ring v lu gi
chng lu di hn.

Bn nhn ra ngay tc gi ca vn bn lm vic tt nh th no.

Bn cng s ngay lp tc nhn ra nhng li trong cu trc ca
vn bn y. Trong qu trnh hc i hc v lm th k ti ta
n, ti lun chuyn i nhng cun sch lut ca ti thnh
nhng tm th trc quan. Qua ti cng nhn ra im yu
ca mt cun sch. Thng xuyn c nhng nhnh ph trong
dn thc ra nn l mt nhnh chnh mi hay ngc li.

mt vi cun sch, v cu trc vn bn qu km nn khng th

to c nhng tm th trc quan. Trc ht ngi ta phi
to cho vn bn mt cu trc.
Khi c theo tuyn nh th nhng li cu trc nh vy khng
xut hin thng xuyn. y thng l nhng ch kh hiu
trong vn bn... Phn ln ngi ta t tm kim rc ri. Nu nh
tc gi cu trc ha trc n tt c cc suy ngh ca anh ta
trong mt tm th trc quan th nhng li nh th hu nh
khng xut hin. Nhng sai st v cu trc ca vn bn s b
nhn ra ngay lp tc. Tuy nhin t nht chng ta cng c mt
Dng c phn ch (Analyse - Tool) m ra nhng im sai
st ny.

Pht trin thi quen mi

Tip theo, chng ta m ra nhng cch nhanh nht bin cc
cp thnh mt kh nng v thc. Chng ta phi pht trin
cc thi quen mi nhng suy ngh c cu trc hon
ton t ng hot ng m khng c s can thip ca thc.
Bi suy ngh v hnh ng ca mt ngi c xc nh
thng qua vic anh ta c thi quen t duy th no v anh
thng c li c x ra sao. u n chng ta phi thng
xuyn kt ni vic c v vic to ra nhng tm th trc quan
vi nhau, cho ti khi bc ny t ng din ra trong u v
cng cho ti khi bn t ng t duy theo tm th trc quan.

Tp luyn vi cc on vn bn
Trc ht chng ta bt u t chi t nh v lp ra nhng tm
th trc quan t nhng on vn ring l. Xin php c dn
chng iu ny qua mt on vn. Bin i mt on vn
thnh mt tm th trc quan.
Bn hy ch ti cu trc khi c on vn sau.

 bn c th p nhn sng radio qua vic gn thit b vo

rng, phi cn c 3 iu kin. u n bn phi c mt thit b
ng-ten, c th thu c sng in t. nhn c khng
ch nng lng m c chng trnh radio ny, bn cn c mt
b gii iu ch. Vi loi my ny bn phi chnh li tn s.
Mt it trong ming s hon thnh nhim v ny. Cui cng
bn nn lp mt chic loa trong ming, truyn li nhng n
hiu. Chc cc bn c s thu sng tt p.
Mt kh nng din t on vn trn trong tm th trc
quan, s nh sau:

Khi trnh by thng n theo dng th trc quan th khng cn

chuyn ng hay sai na. Lun tn ti rt nhiu kh nng
cu trc ha thng n ca mt vn bn. Bi vy ngi ta c
th tranh ci v vic, liu mt nhnh c thuc vo mt v tr
khc hay liu ngi ta c th m thy cc phm tr ln hn
khc na hay khng, bi mi ngi li kt ni thng n trong
u theo cch khc nhau. Mi phng php ghi chp u
mang du n c nhn. Bi vy, th trc quan cho cng mt vn
bn li c ghi chp bi nhng ngi khc nhau rt khc
nhau v ch c bn mi c th ch ng nhc li ni dung ca
vn bn nh vic trnh by ca mnh.

Trc khi bn b yu cu t to mt th trc quan, ti mun

gii thiu ngn gn vi bn nhng qui tc ca th trc quan.
Trong cun sch ca ti mang tn Bo m hc thnh cng
th th trc quan ny chim mt chng ring v rt bao qut,
n cp ti v s nhng u im, phng thc v kh nng
ng dng ca th trc quan. Nhng trong cun sch ny ti ch
nhc ti nhng im c lin quan trc p ti vic c m
thi.
Nhng qui tc ca th trc quan
Bn hy t t giy theo chiu ngang, bi th nht
theo chiu ngang bn s c nhiu ch vit hn, th hai
qua bn s kch thch cc vng no b c nh
hng ti suy ngh bn phi ca bn. Vi s gip
5

ca PET ngi ta c th hnh dung ra nhng vng no

b no s chi phi nhng hot ng nht nh no.
Trong mt cuc nghin cu ngi ta t trc cc nh
th nghim mt t giy trng. Ngay khi t giy ny
c xoay t dc sang ngang th cc vng no ch o
hnh nh, s sng to ca h c mt chuyn bin
mnh m. iu ny da trn mt iu rt n gin.
Khi t giy c t dc, bn ngh ngay ti nhng ghi
chp trng. Khi ngi ta xoay t giy sang chiu
ngang, bn s lin tng ngay ti t hc v, ti
chuyn tham quan mt trin lm tranh hoc ang
ngm nhng bc nh vi bn b mnh. Phn ln cc
bc tranh u c v theo chiu ngang t giy.
Bn hy vit ch chnh vo gia trang giy. Khng
ch no khc c th gip no chng ta on ra
tng chnh tt hn. Bn ng vit ch o ny bn
l ca t giy nh bn vn quen lm vi cch ghi chp
theo tuyn nh. iu ny mu thun vi phng thc

hot ng ca no b. Nu c th bn hy bt u vi
mt bc tranh c mu chnh gia, bi v cc thng
n chnh gia t giy kch thch bn m hiu ton
b thng n ca th trc quan . Khi bn c th nh
li ch chnh, bn s hi tng li nhng nhnh
xung quanh n. Trong cc bui hi tho, ti thng
c hi lm th no ghi nh nhng thng n t
th trc quan mt cch tt nht. Cu tr li rt n
gin. Bn phi trnh by cc thng n mt cch gy
ch , sau chng tr nn ng c ghi nh. Trong
trng hp ny, c iu g hay hn l cc bc tranh v
mu sc. Bn hy tn dng tt c cc kh nng cho
knh trc quan ny.
Bn hy t nhng chnh ca vn bn vo cc nhnh
chnh. Con s ca cc nhnh chnh nh hng ti cu
trc ca th trc quan. Bn hy cn nhc ngay trong
lc c, bn c th phn chia vn bn thnh cc mc
chnh no. Bt u vi nhnh chnh u n v pha
trn bn phi v bn hy p tc v cc nhnh chnh
sau theo chiu kim ng h. Bn hy t cc thng
n khng quan trng cc nhnh ph sao cho ph
hp.
Cui cng bn hy vit cc t ln cc nhnh ny.
Khng nn treo t ng nh trong mi trng chn
khng. Bn hy nh rng n c dng ca mt cu
trc hu c. Mi ci cy hay mi bi cy trong thin
nhin cng c to nn theo chnh phng php
ny. M hnh ny cng c m thy trong no b
ca bn. Nh vy nhng nhnh bn di phi lin kt
vi nhnh bn trn. Trong thin nhin cc cnh cy v
l cy cng kt ni nh th vi cnh khc cng nh
vi gc cy.

 Bn hy s dng ch in. Ngc li vi ch vit,

thng ch in c th c x l trong c hai bn cu
no. Bng cch ny mt tm th trc quan cng ging
mt bc tranh hn. Quan trng l sau mt hoc hai
ln lp li, th sau ny ch vi mt ci nhn bn c th
tng hp c mt tm th trc quan. y l mt
trong nhng li th ln nht. Mt ci nhn l gi
nh li nhng thng n. Vi vic ghi chp tuyn nh
th iu ny l khng th.
Tip bn hy ti hin cc lin kt gia cc nhnh
ring l. Bn hy v nhng mi tn ni trong th trc
quan. Bc ny gip bn hnh thnh vic hiu su sc
ni dung vn bn m ngi ta khng th t c
bng vic c theo hnh thc tuyn tnh nhiu ln.
Nu c th, bn hy thng xuyn a vo tm th
nhng bc tranh nh, ngay c khi bn cho rng bn
khng th v. Cng ng ch hn, th s cng nh
tt hn. Bn hy s dng nhiu mu sc khc nhau.
Sau mt thi gian bn s c mt b su tp cc k
hiu ring cho cc t thng xuyn c s dng, v
d nh mt mi tn thay cho t suy ra, mt du
cng cho t v, mt a chp cho ngoi l. Nh
bn s lun c th tng hp r rng nhiu thng n
trn khong giy nh. Vi cc ch tng hp, bn c
th s dng kh giy A3. Hy dn hai t A4 bng mt
mu bng dnh li vi nhau.

Bn hy th nghim vi on vn di y:
Chuyn cc on sau sang th trc quan
Bn hy c on th nht v nm chc b cc ca on vi
cc t kha trong th trc quan. Sau , bn hy che li phn
c bng mt t giy. c on ny mt ln na, nu bn
cm thy mnh vn cha nm ht cc t kha. Sau hy hon
thnh th trc quan ca mnh. Bng cch ny, bn hy x l
tng on mt cho n cui bi tp.Trong qu trnh hnh
thnh cc cht dn truyn thn kinh, c 4 nguyn t vi lng

ng vai tr c bit quan trng, l: vitamin, cht khong,

amino axit (axit amin) v axit bo. Cc vitamin quan trng phi
k n l vitamin c v E, vitamin nhm B. Cc khong cht
quan trng l st v km.
Luyn chy c ba tc ng quyt nh ti cc ch s mu ca
bn. Trc n, mn th thao ny s lm gim lng
cholesterol hiu qu hn bt k loi thuc hay hnh thc n
king no. Cc cht bo trung nh (triacylglycerol) s gim v
cholesterol c li HDL (lipoprotein) s tng ln. Th hai, lng
axit uric gim i. Nh , bn c bo v khi bnh vim
khp v chng x cng ng mch. Th ba, chy b cng gip
lm gim lng insulin trong mu. Chnh nh cch ny m bn
c th phng trnh c bnh u ng ngi gi. Cc dy
thn kinh v huyt qun ca bn s c bo v tt hn trc
nhiu tc hi.
Trong gen ca hu ht chng ta u n giu mt xon tri
nh. Do , trong nhiu siu th, ngi mua c dn li theo
hng ngc chiu kim ng h. Theo mt cuc nghin cu,
bng cch ny khch hng s cm thy d chu hn v mua
nhiu hn. Ngay c cc vn ng vin tham gia thi u ti sn
vn ng cng chy vng theo hng tri. C cc loi ca xoay
cng chuyn ng theo hng ny. S chng c g ng ngc
nhin khi mt ngi i lc ng trn sa mc thng ch chy
quanh qun quanh mt vng trn.
S l nhm ln nu ngh rng nhng ch b tt nhn thy mu
. Trong cc trn u b, chng ch phn ng khi cc u s
vy khn . Ngi ta la chn mu cho ngi xem, bi v
mu m ch mu ca con ngi. Ging nh a s nhng loi
ng vt c v khc, b tt l loi ng vt m mu. Trong khi
vng mc ca con ngi c n ba dng t bo cm th mu

sc cho cc mu: , xanh l cy v xanh dng, th mt ch

b tt li s hu dng t bo ny t hn rt nhiu c th
nhn r mu sc. C th ni, chng ch nhn c hai mu
en-trng.
Mu trong mt loi ru vang c tn l Campari c to
ra t bt ca nhng con rp. Cht ph to mu ny c tn
l Karmin. c a chung l nhng con rp son ca dng
Dachtylopius cac , chng cn c bit n di ci tn
Cochenillelaus. Nhng con rp ny s c a n ch
nhng cy xng rng, sau khi chng n xong, ngi ta s
gom chng li, git cht, sy kh v cui cng l xay thnh bt.
Cc phng n tham kho

Vic hnh thnh cc cht dn truyn thn kinh

Luyn chy b v cc ch s mu

S xon tri t nhin

B tt "nhn thy mu "

Nhng con rp trong ru vang Campari

Bn cn lu n mc ch ca chng ti. N khng cp
n vic bn s quen vi mt phng php lm vic mi v
trong tng lai bn s lm vic vi nhng tm th trc quan.
Nhng s tt hn nu iu xy ra. V ngay c khi bn suy
ngh rng mnh khng h mun lm g vi th trc quan ngoi
khong thi gian tp luyn ny, th chng cng s l phng

php luyn tp k nng hiu u vit nht. Vi mi tm th trc

quan do mnh to ra, bn s ci thin c kh nng t duy
mt cch logic trong qu trnh c. Chng ta li s dng kh
nng thch ng ca no b. S khng d chu cht no, nu sau
khi c bn hu nh khng th a bt c thng n no mt
cch c h thng. trnh trng hp ny xy ra, trong tng
lai, bn hy ch cc t duy c h thng trong qu trnh c.
Bn hy a bi luyn di y vo k hoch tp luyn ca
mnh:
Cuc ua m t ng trng trong 10 pht
Bn hy dnh cho mnh 10 pht. Trc n, bn hy lt mt
trang giy i trong cun sch bi tp ca mnh ra v chn
ngu nhin mt on vn c di va phi. Bn hy c on
vn chn khng ngh v th ghi li ni dung ca on ny ra
giy mt cch c h thng, tt nhin bn khng c nhn li
vo sch. Lt trang sch p theo v chn la ngu nhin mt
on khc. Bn c p tc vi cch lm ny trong vng 10
pht. Tip , hy m s on m bn chuyn sang dng
th trc quan. in con s ny vo bng di y. Bn hy c
gng trong mi ln n li bi luyn ny th x l thm mt
on vn na...
Ngy thng

Thi gian

mi on vn bn, bn cn nhanh chng nhn ra t tng

ch o ca on l g. Theo cch l tng, mi on trong
cun sch s th hin mt n v t tng. Phi n 95%, bn
s m thy ch chnh ca mt on vn bn ngay cu u
n. Vic ch ng nhn ra ch chnh ca mt on l mt
c im ca nhng c gi thng minh. Khi bn bit c

iu g chim v tr trung tm ca th trc quan, bn c th

nhanh chng nhn ra cc nhnh chnh. Qu trnh ny s tr
thnh mt thi quen v thc v bn s cm thy d dng hn
nhiu trong vic nhn ra nhng ni dung v b cc ca mt
on vn.

Luyn tp vi nhiu on vn bn
Tip theo chng ta hy chuyn sang mt on vn di hn.
Chuyn nhng vn bn di hn sang th trc quan
Bn hy c vn bn di y v sau t cun sch sang
mt bn. Khng nhn li vo cun sch ny na, v vi bi tp
ny chng ta s khng luyn tp cch chp m s ci thin kh
nng t duy ca mnh. Bn hy ghi li ni dung ca vn bn
vo mt th trc quan. thc hin c iu ny, bn cn
c vn bn mt cch ch cc. Bn phi nhn ra c nhng
nhnh chnh v nhng t kha quan trng. Trong khi c hy
c gng nhn ra b cc ca on vn. Chc bn thnh cng!
Ci thin kh nng ghi nh thng qua th trc quan
Vic x l thng n trong mt tm th trc quan s gip ta ci
thin ng k kh nng ghi nh. Mt mt, l v cc thng n
c x l su hn nhiu. Vic chp ra phn quan trng nht
t mt on vn bn tuyn nh khng gy ra kh khn no.
iu ny hu nh khng cn n kh nng t duy. Rt ngn
mt on vn n gin ch theo hnh thc tuyn nh l iu ai
cng c th lm. Tuy nhin, trong mt tm th trc quan, bn
cn phi trnh by thng n theo hai chiu. Bn cn m ra b
cc ca on vn, tt nhin khng phi vit ra nhng t ring
l theo hng. y i hi bn phi c kh nng t duy nht
nh. Nhng ch c kh nng t duy ny mi em li cho bn
nhng ch li t thi gian hc tp ca mnh. Nh su ca

qu trnh x l ny m sau ny bn vn ghi nh c ni dung

ca cc vn bn c.
Ngoi ra, lm vic vi cc t kha s h tr cho vic lu gi
thng n. Vic bn c th nh c ni dung ca mt cun
sch hay mt bi thuyt trnh tt n u phn ln ph thuc
vo kh nng tm gn ni dung ch vi t t kha nht c th.
Bn cu no phi khng th bt u bt c iu g vi nhng
cu c vit theo hng. Ngay c b no ca chng ta cng
khng lu li cc cu hon chnh.
Chnh v vy, nhng ghi ch tuyn nh, tc l bn chp li
nguyn vn cc cu t vn bn l khng hp l. Vn then
cht y l tm tt li ni dung ca tng on vi t t kha
nht c th.
i khi, mt vn bn ch cn mt t kha l . T kha ny c
th lin kt no b vo mng li tri thc ring ca mi ngi.
Ch cn t kha ny xut hin trong t tng ca chng ta, bn
s nh li c ton b ni dung ca vn bn. T kha gip
ngi ta lin tng ti nhng thng tin cn li.
Bn hy tng tng ra nh hung di y. Bn ng trong
mt vng trn v c yu cu k mt cu chuyn ci. Trong
khonh khc bn nh ngi cm khu. Bn dng nh
khng th ngh ra c cu chuyn ci no. May mn thay,
mt ngi bn tt ca bn cng c mt trong vng trn .
Anh y bit bn hay k cu chuyn ci v mt ch ch. V vy
anh h to:
Hy k cu chuyn v ch ch i. Ch qua t kha ny thi,
ton b ni dung v cu chuyn ny li hin hin trc mt
bn.
Ngay c khi, cu chuyn ci ny di n hn mt trang. iu

quan trng l bn vn gi mt mi lin h vi ni dung ca cu

chuyn thng qua t kha ca n.
iu ny cng khng khc g khi bn hc. Bn hy vn dng
nhng phng php hc c gii thiu trong cun sch
ny v tng lai bn s khng bao gi phi c mt cun sch
hay mt vn bn n hai ln. Ngoi tr vic bn mun c vn
bn thm mt ln na hiu su hn ni dung ca n. Vi
bi luyn nng cao 3-2-1 c gii thiu ngay di y, bn s
hiu su sc c vn ngay t ln c u n. V sau ny,
bn ch cn phi c sch v vn bn mt ln, bn s t kim
c nhiu thi gian v cng n gin ha mt cch c t
chc vic p cn vi cc thng n. Thay v hng chng tp ch,
vn bn hay sch bo, bn c nhng tm th trc quan vi cc
t kha trn bn lm vic. iu ny i hi bn s to c
cc t kha mt cch hon ton c thc t on vn bn
gc. V trong qu trnh lu thng n, no b ca chng ta kh
c th bt u vi cc cu hon chnh, do n s phi t m
ra nhng t kha. iu ny khng phi lc no cng thnh
cng. Bn s ch hc hiu qu hn, nu nm chc c cc t
kha, y, c mt nguyn tc c cho l ng n:
t nh c th, nhiu nh cn thit. Thng qua cc quy tc ca
nhng tm th trc quan, bn s hiu c th hn v kha cnh
ny cng nh bit cn phi pht trin kh nng m nhng t
kha chnh xc nh th no. Sau hy kch hot t kha, bn
s nhn bit c ton b ni dung ca vn bn gc.
Nh nhc trn, nhng thng n ny c lin kt vi t
kha. Tuy nhin, vn quyt nh ch yu l h thng lp li
ng n. Nu bn to mt tm th trc quan t mt vn bn
v n mt ch trong mt vi thng, th nhng t kha s
khng cn gip bn c c ton b ni dung ca vn bn gc.

Do vy, bn cn kch hot li nhng thng n ny theo mt

chu trnh nht nh. Bn ch cn u t mt cht thi gian cho
cng vic ny, nhng ci m bn nhn c s rt nhiu. Vi
chic cp h s n tp c ti pht trin, bn s khng
cn gp phi kh khn no na. bit thm thng n chi t
v chic cp h s ny cng nh v vic qun l n luyn ng
cch, mi cc bn theo di bc th ba.
No ca bn s d dng kt ni c cc t kha quan trng
mt cch logic. Nh chng ta thy trong mi lin h vi
mng li tri thc, iu ny mang nh quyt nh trong qu
trnh lu tr. Trong tm th trc quan, nhng tng cn bn
s ng st cnh nhau m khng b tch ra khi nhau mt cch
khng cn thit bi nhng ph t nh nhng ghi chp theo
hng. Qua i hi phi to ra mi lin h v cng vi l
qu trnh c nh lin kt. Tuy nhin, vic tng kh nng nh
thng qua qu trnh lm vic vi th trc quan cn ph thuc
vo nhiu nguyn nhn khc. Mi mt tm th trc quan l
mt vt th duy nht. Trc n, nhng chic th trc quan
do t tay bn to ra s ging nh mt bc tranh. Thng qua
vic hnh nh ha ny, qu trnh lu li thng n s tr nn d
dng hn i vi b no.
By gi, bn hy to ra mt tm th trc quan m khng
nhn li vo sch. Sau hy so snh kt qu ca bn vi
phng n trang bn. Nh nu trn, y khng tn
ti khi nim ng hay sai. Bn hy cn nhc iu g tt hn
cho tm th trc quan ca bn hay bn c th nhn c g
t phng n di y.

Chc chn bn xc nh c bi tp ny khng h n gin.

Cc tm th trc quan nhn c v n gin, nhng vic to ra
n li khng d dng. V th, bn cn nm vng ba bc cn
bn c vai tr quyt nh cho vic c hiu v c nh tt. Bn
cn nhn ra c cc cu trc, lm gn ni dung bng nhng
t kha quan trng v p m ra cc mi lin h. Do ,
trong qu trnh to ra th trc quan th kh nng hc tp hin
ti c th hin r trong ba bc quyt nh ny.
Nh c su ca qu trnh x l, bn s cn c hng

nhiu li ch hn t thi gian c ca mnh. Nhng ghi ch

tuyn nh s khng em li cho bn nhng li ch nh vy, v
vic ln lt vit ra mt ci g t mt on vn bn khng
i hi bt c t duy c bit no. Ngay c hc sinh u hc
cng c th lm c iu ny. Tri li, trong mt tm th trc
quan, bn khng th n gin ghp t ny vi t khc. Bn s
s dng gn ht 126 Bit. Thm vo , vi nhng tm th trc
quan ny, bn s c mt s kim sot ti u. Khi bn c th
x l mt on vn bn theo cch ny, chc chn bn hiu
vn bn.
Bn cng khng cn t ra qu lo lng nu bn ngi kh lu
trc mt t giy trng m khng th trnh by li c mt
cht thng n no. Vi vic luyn tp ng cch chc chn bn
s tin b rt nhanh.
Nhng gi luyn tp tip theo
Bn hy c li bi kim tra trnh c Nhng li ch ca
vic chy b phn u mt ln na v chuyn on vn bn
ny thnh mt th trc quan. Sau hy so snh kt qu ca
bn vi phng n trang sau. Bn hy thc hin cc bc
tng t nh vy vi bi thi Thc phm tt cho no.

Nng cao dng bi tp 3-2-1

Mt ln na, chng ta hy quay tr li vi bi luyn 3-2-1. n
gi, bi luyn ny s khng cn gy ra bt c kh khn no cho
bn na. Do , y l thi im nng cao k nng. T nay
tr i, bn hy khi phc li ni dung vn bn sau ba pht xem

qua th trc quan. Hy cn nhc xem liu bn cn b st

nhnh chnh hay nhnh ph no khng. T t ra cho mnh
nhng cu hi c nh hng. Sau hai pht xem li tm th
trc quan, bn hy in thm thng tin vo tm th trc quan
ca mnh. Tip tc b sung cho cc nhnh chnh v nhnh
ph. y chnh l u im ca th trc quan. Tip tc t cc
cu hi cho mnh da trn kt qu va thu c. Ch no cn
thiu thng tin? Bn hy in thm vo th trc quan sau mt
pht xem li, ngay c khi vic ny tr nn kh khn hn. Sau
, hy so snh tm th trc quan bn va hon thnh vi
on vn bn v xc nh kh nng hiu vn bn ca bn.
Bng cch ny, bn s n b rt nhanh trong vic nhn ra cc
cu trc. Hy s dng li hiu ng ng cao tc tng c
cp. Nu bn c th nhanh chng nhn ra cc cu trc cng
nh cc t kha vi tc cao, bn s ngc nhin khi bit
rng, vi tc c c bnh thng, iu ny s tr nn d dng
vi bn n nhng no.

Luyn tp vi cc cun sch

Tip theo, bn hy th to mt tm th trc quan cho mt
cun sch. Bn hy cm cun sch bi tp ln v to mt tm
th trc quan da vo phn mc lc sau khi c lt qua cun
sch ny. Tt nhin, h quy chiu ca cun sch cng ln th
th trc quan s cng t chi t hn. Do vy, bn cn lun lun
nhn thc r mnh s thit lp th trc quan phm vi no:
cho tng on ring bit, cho tt c cc chng hay cho ton
b cun sch. Theo cch l tng, nhng tm th trc quan
ring l ny s c ghp li vi nhau theo cc m-un. Qua
cc nhnh ph ca mt tm th trc quan, bn c th nhn
thc c nhng tm th no ca nhnh c in thm cha
ng nhng thng tin chi tit tip theo. y l mt cch qun

l kin thc thc s hiu qu.

Bn c th nh du trn cc nhnh ph ca th trc quan
nhng thng n chi t p theo no c cha ng cc
tiu mc. l mt cch qun l kin thc hiu qu.
Bi tp
luyn tp, bn hy tm lc cun c sch siu tc vo
mt th trc quan. Qua bn s suy ra b cc ca cun sch
ny.

Luyn tp vi cc lnh vc kin thc

Chng ta cng n mt bc na. i vi mt ch phc
tp, s rt hu ch khi ta sp xp cun sch thnh mt lnh
vc kin thc tng th.
Th trc quan v lnh vc kin thc tng th
Gi s bn phi hc cho k thi chuyn ngnh lut cp quc gia
v ang c trong tay mt cun sch v lut thng mi. Trc
khi bt u vi cun sch ny, bn cn sp xp cun sch
thnh mt phm tr kin thc tng th, iu m bn lun phi
c cho k thi.

Bn hy t to cho mnh cch nhn bao qut ny. Qua trong

khi c bn s khng tut mt khi tm mt mi lin h ca
cc ni dung thng n. Bn c th lin tc sp xp cc chi t
ring l vo bn kin thc tng th.
Thit lp nhng ghi ch quan trng trn my tnh.
Qua , bn c th i ch hoc sa cha cc nhnh, chng
hn nh nh vo mt chng trnh min ph. Bn c th m
thy ng dn n chng trnh phn mm min ph ny
di a ch www.akademiegruening.de/lehrbuch. Tuy nhin,
vic t tay hnh thnh nhng tm th trc quan s mang li
nhiu hiu qu hn. Bn c th trnh by nhng tm th trc
quan ny mt cch c sc hn, ng thi c th thm vo
mu sc v tranh nh. Mi chic th trc quan s trng ging
nh mt c th ring bit, ging nh mt bc tranh. Cn
nhng ghi ch trong my nh li tng t nh nhau v kh c
th lu li trong tm tr ca bn.
Mt s ni dung chnh bn cn ghi nh:

 Ch nh qu trnh ch cc c, bn mi c th c
hiu tt. Hy tn dng ton b 126 bit mi giy.
c gi thng minh s theo st b cc ca vn bn.
Bn hy s dng th trc quan rn luyn kh nng
ny. Thng qua s kt hp thng xuyn gia qu
trnh c vi vic hnh thnh cc th trc quan, no
b ca bn s tr nn d thch ng hn. Hy s dng
bi tp 10 pht ua t ng trng.
Thng qua vic hnh thnh cc tm th trc quan, bn
bc cu ni gia tc gi v c gi, v cc tm th
trc quan tng thch vi li t duy t nhin ca con
ngi.
Hy s dng th trc quan c c mt ci nhn
tng qut r rng hn v mt cun sch hay mt
phm tr tri thc.
Bn hy in vo bi luyn 3-2- 1 thit lp nhng
tm th trc quan.

IV. Hy tng kh nng ghi nh

Nhng cu hi bn nn t ra:
Lm cch no ti c th tng kh nng ghi nh ni
dung ca on vn bn mnh c?
Vic c c mc ch mang li hiu qu g?
Ti sao trc khi c ti cn vn dng nhng hiu bit
sn c ca mnh?
Tm tt ni dung vn bn bng ngn t ca mnh gip
ch cho ti nh th no?
5 gic quan h tr ti nh th no khi ghi nh vn
bn?
Lm cch no ti c th ghi nh nhng thng n
tru tng?
Lm th no to n tng v s khc bit?
Trc ht, chng ta cn phi tp trung nng cao kh nng khi
nh. Chng ta c th vn dng mt vi im c cp
ti trong phn Tng cng kh nng ghi nh ca bn thng
qua nhng tm th trc quan. B no ca bn c th d dng
ghi nh cc t kha bng cch lin tng cc hnh nh c lin
quan v kt ni cc t kha li vi nhau. Vi s tr gip ca
mt tm th trc quan, bn c trong tay nhng n tt
nht ghi nh lu di mt on vn bn. Ngoi ra cn c
nhng phng php khc gip bn ci thin kh nng ghi nh
ca mnh.
Nhng ngi c kh nng c xut sc xng ng tr thnh
tm gng chng ta hc tp, bi h c th ghi nh tt c
cc dng thc vn bn m khng gp vn . Nhng im
chung v kh nng ghi nh c pht hin, t chng ta
c th pht trin nhng bi tp rn luyn kh nng ny.
y cn phi nhc li rng vic to lp thi quen mi l iu

bt buc nu bn mun trau di kh nng ca mnh. Bn hy

ghi nh cu ni t chng trc.
Cch suy ngh v hnh ng ca mi ngi c xc nh
thng qua thi quen trong suy ngh v hnh ng ca ngi
.
C 4 thi quen bn cn rn luyn v bin chng tr thnh phn
x ca bn thn mi khi c mt th g .
c c mc ch
Vn dng nhng hiu bit sn c
Tm tt li nhng iu c c
Ghi nh bng hnh nh

Thit lp phn x c c mc ch
Phn ln mi ngi khng th nh ra mt s th v ng vo
lc cn ghi nh th h li khng lm iu , v d nh ghi nh
tn mi ngi chng hn. Ngi ta ch quyt nh ghi nh tn
ai khi khng th nhc li c ci tn . Mi ngi ch
nhn ra l cn phi nh khi h khng th no nh ni ai tn
l g v khi mun. Thi im tt nht ghi nh l ngay
trc khi bn p xc vi thng n ln u n, trong v d
trn l ngay trc khi ngi i din gii thiu vi bn tn ca
anh ta. Lc bn cn ngay lp tc thc c rng phi ghi
nh v nhanh chng np ci tn ny vo b nh bng cch lin
tng ngay n ngi chng hn.
Ghi nh tn
Cch ghi nh bng hnh nh ny mt ln na li l cch p
cn mang nh quyt nh. y chnh l cch m nhng ngi
c tr nh siu phm s dng c th ghi nh mt s lng
tn khng l. M c nhng chng trnh truyn hnh c t
chc vi s xut hin thng xuyn ca nhng ngi c tr

nh siu phm. Cc khn phng c ngi cht kn v ln lt

tng ngi s xng tn. Sau h c th nhc li chnh xc tn
ca tng ngi.
Mt iu khin chng ta cm thy an i l vic b no ca
h khng h u vit hn so vi chng ta. Khc bit nm cch
h ghi nh. H s dng nhng th thut v h thng ghi nh
n gin c th khc su vo b nh mt lng thng n
ng kinh ngc. S khng hi lng vi tr nh ca bn thn
thng l l do thi thc h trau di kh nng ghi nh ca
mnh.
Chnh v vy, trc khi c, bn cn phi thc c rng
mnh cn ghi nh. Bc ny nghe c v n gin nhng li c
nh hng quyt nh n vic bn c th nh c bao nhiu
thng n. V vy, bn hy t t ra cho mnh mc u r rng
khi c. V sao bn li cm cun sch ny trn tay? Bn mun
hoc c th lnh hi c g sau khi c cun sch ny? t ra
mc u c th, xc nh mc ch c sch l cch tt nht
bn c th ghi nh nhng g c. Bn cn c gng xc nh
mc u r rng nht c th ri c gng t c mc u
ra. Ch vic ny cn phi c rn luyn tr thnh mt
thi quen.
u im ca vic xc nh r mc ch c
Trong mt cuc kho st khoa hc, ngi ta lp ra hai nhm
v c hai nhm ny u c yu cu c mt on vn bn
di. Nhng ngi tham gia c thng bo rng sau s c
mt bi kim tra v ni dung on vn. Mt nhm c thng
bo rng ni dung ca bi kim tra s lin quan n ton b
ni dung ca on vn trong khi nhm cn li c thng bo
ni dung kim tra ch cp ti mt ch chnh nht nh.
Tuy nhin trn thc t bi kim tra cp ti ton b ni dung

ca on vn bn.
Ngi ta phng on rng, nhm tp trung vo ton b ni
dung ca on vn s c li th hn nhng kt qu li hon
ton ngc li. Nhm kia t thnh ch tt hn hn. Bng vic
dnh s tp trung cho mt ch nht nh h c th c vn
bn mt cch ch ng ch cc m kim nhng ni dung
trong vn bn.
Ngay c khi bn cho rng phi ghi nh ton b ni dung ca
cun sch chun b cho k thi th bn vn nn t ra nhng
cu hi c nh hng i vi ni dung ca cun sch. Cch
ny s gip bn nh phn ni dung cn li nhanh chng v d
dng hn rt nhiu.

Thit lp phn x vn dng nhng hiu bit

sn c
Mt vn bn y hc d kh c cng khng th gy kh khn
cho nhng c gi thng xuyn p xc vi loi vn bn ny.
Trong mt khong thi gian ngn, h c th c v ghi nh
ton b cc chi t ca mt on vn bn. Tuy nhin, nu ta
cha tng p xc vi lnh vc ny th s rt kh hiu c
ni dung ca vn bn. Sau khi c, cng lm l ta ch c th
thut li mt cch khi qut ch ca bi vit. Ta khng th
nh ni cc thut ng kh, tn ring v cc chi t. Chnh v
vy, c th ni rng phng nn kin thc v mt lnh vc no
c nh hng quyt nh n vic bn c th ghi nh c
bao nhiu ni dung vn bn vit v lnh vc .
ng cong kin thc - thi gian
nhng phn trc chng ta lm quen vi ng cong
hnh vi - thi gian vi dng ng cong thp dn. Biu kin
thc - thi gian th ngc li, n c dng ng cong i ln.

Khi mi lm quen vi mt lnh vc kin thc, rt kh bn c

c mt ci nhn tng th cng nh xc nh nhng ch cn
nm bt.

Dn gian c cu: Vn s khi u nan v n hon ton chnh

xc trong trng hp ny. Cng c nhiu kin thc bn cng d
dng trong vic p nhn nhng tri thc mi. iu ny cng
ging nh khi bn ln mt qu bng tuyt vy, bn cng ln n
cng ln hn.
Khi c mt cun sch bn phi tun th cc bc mt cch
ng n. iu ny rt quan trng. Trc ht bn phi xc nh
cho mnh u l trng tm. Bn hy c lt qua nhng ch
kh v nh du li sau s quay li nghin cu k hn.
hiu c nhng ch ny, bn c th phi s dng nhng ni
dung c trang trc cng nh trang sau. c sch cng ging
nh xy nh vy. Bn khng th xy t nc m phi bt u t
mng. Khi bn hiu c ni dung ct li ca cun sch,
bn s d dng kt ni cc chi t vi hiu bit sn c ca bn.
Thc ra khng h d dng khi tch bit rch ri cc ni dung
ca mt cun sch, tuy nhin nu nh bn nm chc
nguyn tc khi c, bn s tin xa hn.
Bn hy kim tra xem liu cun sch ny c thc s ph hp
hay khng v bn c nhng kin thc nn bt buc hay

cha. Nu cha, vic bn cn lm l trau di kin thc ca

mnh bng mt cun sch c bn thuc cng ch . Thi gian
c hai cun sch s ngn hn so vi thi gian bn dnh ch
nghin ngm mt cun v khi y bn khng phi vt v tra cu,
tm hiu nhng kin thc cn thiu.
Bn hy lun lun kt ni nhng hiu bit sn c vi nhng
kin thc mi bn va trau di c. Mt nguyn tc quan
trng khi hc: Nu bn mun nh mt th g th bn buc
phi kt ni chng vi nhng iu bn bit. Nu khng kin
thc s ch vo tai n ra tai kia m thi v thi gian c sch
ca bn s tr nn v ngha. Trc khi c mt cun sch, bn
hy c gng nh thc nhng hiu bit sn c ca bn v ch
. Nhng ni dung mi s c kt ni vi nhng hiu bit
hin thi mt cch d dng hn.
Mng li tri thc ca ring bn
Ngi ta thng dng hnh nh mng nhn minh ha cho
hiu bit sn c ca mi ngi. Mng li kin thc ny mt
vi ch c gn kt vi nhau rt nh xo, l cc lnh vc
m bn hiu bit nhiu. nhng lnh vc khc m bn
khng thc s quan tm th s lin kt y cng ch mc gin
n. Mt si t mi phi c lin kt vi nhng si c
sn v nh trong mi trng chn khng chng hn, mt si
t n c s khng th tr ni v ri khi mng li ngay
lp tc. V vy s d dng hn cho bn khi thit lp nn nhng
mng nhn kin thc v nhng lnh vc m bn c hiu bit
sn c, cn cc lnh vc khc bn hy t t thit lp nn cc
si t nn tng tip theo.

B no ca mi ngi c hn 100 t nron thn kinh. Tuy

nhin con s ny khng ni ln nhiu iu v lng kin thc
hay cch thc ng x ca mi ngi m s khc bit nm
ch c bao nhiu lin kt c to lp gia nhng nron. y
mi chnh l yu t quyt nh n mng li tri thc ca mi
c nhn. Mi ngi lun phn ng c bit nhy bn mt
lnh vc nht nh v s lng lin kt v lnh vc cao hn
hn. s lng lin kt cng nhiu th kh nng ng bin cng
cao.
lin kt nhng kin thc mi vi lng tri thc bn ang s
hu, bn cn nhanh chng nh li nhng iu bn bit
trc khi c sch. Trong vng mt pht, bn hy nhanh
chng son ra cho mnh mt tm th trc quan tm tt nhng
kin thc bn nm bt c. Cch ny s gip bn dn to lp
thi quen nh li nhng kin thc c v sau dn bin
thi quen thnh phn x. Qua , bn s t kim c thi
gian cng nh v sau khng cn phi vit nhng g bn nh
c ra giy na.

Thit lp phn x tm tt ni dung

Nhng ngi c kh nng c xut sc c th tm tt ni dung
vn bn c bng mt vi t. Nhng k nng ny chng ta
rn luyn ngay t u kha hc. Bn c th t n khng

nh rng nu bn thc hin nhng bi tp di y thng

xuyn v u n, kh nng ghi nh ca bn s tng ng k.
Bng cch tm tt li ni dung, bn bin on vn tr thnh
ca mnh v s dng on vn bn ca bn bt c khi no
bn mun.
T tm tt
Ti mun mt ln na cp n phng php kho st khoa
hc minh ha cho cc bn thy vic t tm tt mang li
hiu qu nh th no. Nhng ngi tham gia kho st c
chia lm hai nhm v phi c mt vn bn di. Mt nhm
c yu cu c mt on vn bn trong 30 pht, nhm cn
li cng c on vn bn tng t nhng ch trong 15 pht
v 15 pht cn li h c yu cu tm tt nhng g h va
c c. Kt qu ca bi kim tra cho thy, mc d 15 pht l
khng nhng ngi nhm hai c chi t ni dung ca
on vn nhng b li, h tm tt ni dung tt hn hn. T
chng ta rt ra kt lun, d cho thi gian c ca bn c ngn
n u chng na th bn hy dnh mt phn thi gian y
tm tt li ni dung bng t ng ca mnh.
Bng nhng bi tp thch hp, bn c th bin vic tm tt tr
thnh mt phn x c iu kin mi khi bn c bt k ci g v
nh bn s tit kim c kh nhiu thi gian.
K nng tm tt on vn
Bn hy cm mt cun sch ln. Bn hy c mt on trong
cun sch v ngi ta lng vo gh tht thoi mi. Sau bn
hy gp sch v tm tt li ni dng on bn va c bng t
ng ca mnh. Bn hy thc hin cc bc trn i vi tng
on, t nht trong vng 5 pht.
Nu bn c mt ngi luyn cng, cc bn hy cng nhau

thc hin bi tp trn. Cc bn hy bt u t on th nht.

Bn c on vn v gii thch cho bn mnh ni dung ca
on di hnh thc tm tt. Bn ca bn c on vn
p theo v tm tt li ni dung ca on . Sau bn li
p tc vi on vn th ba. Mi ln cc bn thc hin t nht
5 pht.
Vi cch lm ny, bn c th hnh thnh cho mnh thi quen
tm tt ni dung khi c. Bn ng qun kim tra li xem t
ch no bn khng th nh c phn m u ca vn bn.
Vi nhng on cha nh c, bn hy kin tr thc hnh bi
tp di y.
Nhn bit v tr dng v tm tt
Trc n bn hy chn mt cun sch ph hp luyn tp.
Bn hy c v xem n lc no th bn bt u qun
nhng ni dung trc. Hy ch xem n ch no th bn
khng th nh ni na dng v tm tt li ngay nhng ni
dung c qua. Sau , bn hy p tc c v tm tt. Bng
cch ny, bn s yn tm c sch m khng phi lo rng mnh
qun ni dung nhng trang sch trc. Cng vi thi gian,
thi quen ch v tr v dng li tm tt s hnh thnh v chc
chn bn s phi ngc nhin trc nhng g m thi quen ny
mang n cho kh nng ghi nh ca bn.

Hnh thnh phn x ghi nh bng hnh nh

i khi chng ta ngi trc mt cun sch v t hi mnh lm
cch no ghi nh ton b ni dung. C nm cch tr gip
bn tng ng vi nm gic quan. V vy s khng c g ly
lm ngc nhin khi kh nng ghi nh ca bn ph thuc vo
vic bn vn dng nm gic quan ny tt n u.
Xung quanh chng ta khng thiu nhng ngi c tr nh phi

thng. Vic ghi nh n tng chi t vi h ch l chuyn nh

v thm ch sau nhiu nm h c th nhc li mt cch d
dng. Nh bo Russe Schereschewski l mt trong nhng v d
in hnh. ng c th nhc li tng t trong mt cuc tho
lun m khng cn phi ghi chp g c. Vi nhng thng n
khc ng cng ch cn mt ln nhn thy hoc nghe qua l c
th nhc li chng m khng gp kh khn g. ng Alexander R.
Luria, nh tm l hc v chuyn gia nghin cu v tr nh hng
u nc Nga lc by gi nghin cu kh nng c bit ca
Russe Schereschewski trong sut nhiu thng lin. Kt qu ca
cuc nghin cu c ng Luria trnh by y trong cun
sch B no ca mt ngi c tr nh phi thng. ng khng
nh Schereschewski c tr nh hon ho. B mt v tr nh
tuyt vi ca Schereschewski nm ch mi khi ng nhn thy
hoc nghe thy bt k thng n g th gn nh ngay lp tc mt
hnh nh lin tng xut hin. Hnh nh c no
Schereschewski to ra sc nt v r rng hn hn so vi nhng
ngi khc. Thm vo ng cn vn dng cc gic quan khc
gip cho vic ghi nh. i khi, Schereschewski li b sung
thm vo cc hnh nh lin tng ng ng, cm xc hoc
mi v. S vn dng hon ho nm gic quan din ra trong ng
mt cch v thc. Nhng k nng ny trc y ng cha bao
gi luyn m ng ch nh c pht hin ra cch ghi nh ti u
nht hi cn nh v p dng chng.
y cng chnh l b quyt ca nhng ngi c tr nh xut
sc. H ti hin thng n bng nhiu hnh thc khc nhau, bi
v nhng n tng v hnh nh s c lu li trong no b
mt v tr khc so vi nhng cm nhn v m thanh. Cm xc,
mi hoc v cng c no lu ti nhng v tr khc nhau. Th
nn nu bn p nhn thng n bng c nm gic quan, bn s
c nm cch gi li nhng k c v chng.

S tp trung
S tp trung ca bn cng ph thuc nhiu vo cch bn s
dng nm gic quan ca mnh. Khi bn cn tp trung c, bn
phi s dng nm gic quan hng s ch vo on vn
v trnh b sao nhng. S mt tp trung ca bn n t mt
hoc c nm gic quan. V d nh khi ang c bn li nhn ra
ngoi ca s, ngm cnh vt xung quanh hoc b bc chn
ca ai lm sao nhng. Ngoi nhng nguyn nhn khch
quan cn c nhng nguyn nhn ch quan khin bn mt i s
tp trung. Chng hn bn khng th dnh ton b tm tr cho
trang sch khi m nhng bc nh hay nhng k nim ca k
ngh va qua c hin ra trc mt. Bn c th b lm phin bi
ng xe c qua li hoc n gin l bn t lm phin bn thn
bng nhng suy ngh ni tm hay c thoi. Cm xc cng nh
thnh gic thng b nh lc hng theo cch nh vy. Nhng
ngi c tr nh tt chc chn l nhng ngi c kh nng tp
trung cao . Chnh v l , rn luyn tr nh cng l cch l
tng bn rn gia s tp trung.
Bn hy nh khng c tr nh no l ti c. C chng ch l bn
c c gng trau di kh nng ghi nh ca mnh hay khng m
thi. Nu bn cho rng nhng ngi xung quanh bn c tr
nh tt hn th nguyn nhn duy nht nm vic h vn
dng nm gic quan ca mnh mt cch tt hn. Ch cn luyn
tp mt cht l bn c th nhanh chng vt qua h. By gi
chng ta hy tip tc bi luyn tp.
C rt nhiu bi tp hu ch gip bn tng cng kh nng
kim sot cc gic quan ca mnh. Nhng chng ta hy quay
tr li vi nhng vn chung. Trong phm vi ca cun sch
ny, ti ch cp n mt s k nng c lin h trc p n
vic c sch. Cn rt nhiu cch trau di kh nng ghi nh

cng nh tp trung khc m bn c th luyn tp. By gi ti

s gii thiu vi bn mt h thng h tr ghi nh quan trng
nht m nhng ngi c tr nh siu phm vn s dng ghi
nh mt lng thng tin khng l.
Ti mun lm r hn tm quan trng ca vic s dng c nm
gic quan bng v d di y:
V d bn mun dy mt a tr v th t ca cc hnh nh
trong h mt tri ngay c khi mt trong s chng b loi
khi danh sch cc hnh tinh:
Mt Tri
Sao Thy
Sao Kim
Tri t
Sao Ha
Sao Mc
Sao Th
Sao Thin Vng
Sao Hi Vng
Sao Dim Vng
trng cc gio vin thng ch p dng cc phng php
ging dy gip kch thch bn cu no tri v h s nhc i nhc
li th t ca nhng hnh nh trn n khi no bn tr nh
c. Vic ny chng my hiu qu v iu bn tr nn lm l
t duy bng bn cu no phi v lp ghp tn nhng hnh nh
vo mt cu chuyn cho d nh hn.
Bn hy tng tng, bn ang nm di tn hng nh Mt

Tri v thng thc mt bi ht ca Freddy Mercury (Sao

Thy). t nhin mt n thn xut hin. l Thn V n
(Venus). Bn hy m t hnh nh n thn chi t nht c th.
Thn Venus ly t v rc y ln ngi bn. Bn gin d v
mun c mt ngn uc (Ha) nh ui tr trn kia.
Tuy nhin t nhin xut hin mt v thn ca cc v thn - Sao
Th. Bn hy tng tng ra mt ngi khng l s xut hin
gip bn v thng th ngi khng l l b trn ca
nhng v thnh. Trong khi bn ang mi hng nh mt y
knh trng ca mnh n v thn khng l, th v thn bng
dng eo ln c bn mt chic dy chuyn c ba ch SUN (Mt
Tri). Ba ch c ghp t k t u tn ba tr th ca ngi:
Th Vng (Saturu), Thin Vng (Uranus), Hi Vng
(Neptune). Nhng iu m bn mong hn c l ch ch Walt
Disney Pluto (Sao Dim Vng) - ch ch vn gm g di
chn v thn hy mau n gip bn.
gi nh li th t ca cc hnh nh th bn tr s phi nh
li cu chuyn v lin tng n nh mt b phim. Khi bn k
cho mt a tr nghe cu chuyn theo cch nh vy, bn
khng cn phi i hi chng lin tng n nhng hnh nh
hay s dng cc gic quan na v l tr s t ng lm iu .
Nhng c l khi l tr ln thm cht na v bt u i hc,
vic ny vi chng tr nn kh khn hn. Khi chng ln thm
cht na hoc trng thnh, kh nng tng tng s bin
mt v khi y ngi ta cn phi hc li c th lin tng
bng hnh nh.
D nhin l bn khng cn phi lp ghp tt c cc thng n
vo nhng cu chuyn kiu nh th ny m vic bn cn lm l
dnh thi gian rn luyn vic s dng c nm gic quan mt
cch c thc. Qua thi quen s dn c hnh thnh v
kh nng nh ca bn s tt hn rt nhiu.

Rp chiu phim tng tng

Bn hy chn cho mnh mt cun u thuyt, tt nht l mt
cun u thuyt c nhiu on miu t phong cnh. Bn cng
c th bt u bng mt cun sch dnh cho thiu nhi v trong
phong cnh c miu t kh n gin v sng ng. Bn
c th hon ton tp trung vo vic dn dng b phim trong
tng tng ca bn. Trong thi gian u luyn tp, bn ng
chn nhng cun sch khoa hc hoc tru tng.
Bn hy c on u n v sau ta lng vo gh. Bn hy
nhm mt li v lin tng nhng th va c thnh nhng
hnh nh. Bn hy tng tng mnh ang trong rp chiu
phim v ngi trc mt mn chiu ln. Trn mn chiu bt
u xut hin nhng bc nh ang chuyn ng. Nu cm
nhn bng hnh nh khng phi l cch m bn a thch th
vic to ra nhng hnh nh r nt u n khng phi l iu
d dng. y l iu bnh thng nn bn ng vi t b v
ngay c trong trng hp ny bn cng s hc c iu g
thng qua hnh thc luyn tp ny. Bn s ngc nhin v s
tin b trong kh nng ghi nh v tp trung ca mnh.
Bn hy thc hnh bi tp ny t nht nm pht v b sung
vo k hoch luyn tp hng ngy ca mnh. Chng my chc
bn s va c va lin tng. n khi no bn khng cn cn
phi nhc mnh lin tng na th lc bn hnh thnh
cho mnh phn x.
Bn s thy nhng bc tranh lin tng bn v ra cng ngy
cng r rng v sng ng hn. Sau , bn hy t thm mu
bc tranh thm sinh ng. Cng vi thi gian, chic mn
chiu tng tng s khng cn cn thit na. Bn hy s
dng tt c nhng gic quan ca mnh khin cho bc tranh
tr nn c o. Bng cch ny, bn to thm cho mnh cc

cch p cn thng n. Nhng vic tng tng vn quan

trng nht. Khi no bn c th va c va lin tng ch
khng cn phi nhm li trong u na th lc bn n
rt gn n phng php c ti u nht.
Ngoi khong thi gian dnh cho luyn tp th bn khng cn
thng xuyn tng tng mi khi c bt k ci g. Bn ch
cn nh rng, mc ch ca bi luyn tp l trau di thc s
dng cc gic quan n ti bin vic s dng cc gic quan
khi c tr thnh phn x t nhin. D nhin thnh thong ng
lng ra sau gh v tng tng nhng g c, thm ch
nhng thng n c bit quan trng ngoi thi gian luyn tp
hon ton khng c hi g.

Vi nm gic quan, bn s khin mi th tr

nn c th hn
Trong cc hi tho ca ti thng xuyn c kin cho rng
chng ta khng gp phi vn g khi s dng nm gic quan
khi c nhng cun u thuyt n gin nhng vi nhng
cun sch phc tp th khc. Tuy nhin nguyn nhn duy nht
ca iu ch nm vn luyn tp. Vi mi thut ng
tru tng, bn c th hnh dung ra mt hnh nh c th.
Chng ta khng bao gi hiu c mt thut ng nu chng ta
khng c t nht mt hnh nh lin tng v n. V d mt
ngi c th lin tng t T do vi hnh nh i dng bao
la hin ra trc mt trong khi nhng ngi khc chn hnh nh
tng N thn T do hay mt s kin c bit vi ring mnh.
Bn hy khin mt vn bn tr nn r rng v c th bng cch
huy ng ton b cc gic quan ca mnh. Kinh nghim u
n m ti thu c l khi ti c cc vn bn php lut. Cc
vn bn ny nhn chung c vit mt cch rt tru tng. Khi
ti bt u lin h nhng ch kh hiu vi nhng v d c th,

ti hiu thu o v ghi nh c tt c cc thng n m

khng vp phi thm bt k kh khn no khc. Bn hy suy
ngh v lin h vi mt v d c th khi gp phi mt vn bn
tru tng. V d cng c th th cng d nh. Mt chic xe
ti mu m ng nhin s kh hnh dung hn Mt chic xe
a th mu vng. Ti mun nhc li rng, hy huy ng c
nm gic quan ca bn.
Nhng chic chn tru tng
Di y l mt cu chuyn kh th v:
Hai chn ngi ln Ba chn v cm Mt chn. t nhin Bn
chn xut hin v chp ly Mt chn. Hai chn cm Ba chn
nm v pha Bn chn.
Cu chuyn trn nghe c v kh tru tng v nhim v ca
bn l m kim nhng hnh nh minh ha ph hp. Bn hy
vn dng ti a cc gic quan tng tng ra mt b phim.
Mt chn c th l chic i g, Hai chn c th d dng lin
tng n mt cu b, Ba chn l mt chic gh u chng hn
cn Bn chn s l mt con ch.
Cu chuyn s tr thnh: Mt cu b ngi trn chic gh v
thng thc chic i g. Bng nhin con ch lao vo v cp
mt. Cu b tc gin cm chic gh nm v pha con ch. Bn
hy quay phim ri chiu ln chic mn chiu tng tng
ca mnh. Cu chuyn s tr nn d nh hn rt nhiu.

Vi nm gic quan bn c th to ra s c
o
Ti lun khuyn cc bn rng hy khin nhng thng n tr
nn khc bit v ch c cc gic quan mi c th gip bn thc
hin vic ny. Nhng bc tranh lin tng vi s c o do

chnh bn to ra s d nh hn v lu li trong k c ca bn
lu hn.

Nm gic quan gip bn to ra nhng n

tng
n tng m mt thng n li c ngha quyt nh n
vic ghi nh. Ging nh vic hi b, c ln bn chm tay vo
mt bp nng rt v hnh ng li n tng mnh m
trong bn. Trong trng hp ny, n tng c to ra thng
qua cm gic. Bn s nh mi v khng lp li hnh ng
thm bt k ln no na. Hin tng ny cng din ra tng t
i vi nhng thng n ca mt on vn bn. Bn ch c th
to ra n tng bi chnh cc gic quan ca mnh. V vy, nu
mt thng n gy n tng vi bn th c ngha l bn
ghi nh thng n y m khng phi c li chng nhiu ln
ghi nh na.
Mt la chn khng ti cho bn khi c sch l hy lm cho
tng phn tr nn n tng bng cch to ra nhng hnh nh
lin tng tht n tng hoc c o. Nhng thng n cn
li s c b sung vo phn thng n c x l trc .
Bng chng l tt c nhng ngi ln tui M khi c hi
u tr li c chnh xc h u v ang lm g khi Tng
thng John F. Kennedy b m st. V m st kinh hong ny l
mt s kin gy n tng mnh v v th nhng k c lin quan
n n cng c ghi nh. Thm kch ngy 11/9 Hoa K c l
cng li nhng n tng su sc trong bn. Bn s nh
chnh xc bn ang bn cnh ai khi ln u n c xem
nhng hnh nh khng khip v v khng b.
Mt s ni dung chnh bn cn ghi nh:
Hy to lp bn thi quen ni trn nu bn mun
trau di kh nng ghi nh ca mnh.

 Xc nh mc tiu c th trc khi c.

Trau di vn kin thc trc khi bt u c.
Tm tt ni dung bng ngn t ca bn.
Hy huy ng c nm gic quan khi c v qua bn
s c nm cch p cn ghi nh thng n. Ch c
nm gic quan mi c th gip bn khin ni dung ca
vn bn tr nn c th, c o v n tng. Ngoi ra,
nm gic quan cn c nh hng quyt nh n kh
nng tp trung ca bn.

Mi cun sch nh mt d n
Nhng cu hi bn nn t ra:
Ti ang thc hin nhng bc no khi c mt cun
sch?
Ti sao vic xc nh mc ch c li ng vai tr
quyt nh? Tm hiu khi qut mt cun sch trc
khi c mang li li ch g cho ti?
Ti phi nh du nhng ch quan trng nh th no?
Ti phi gii quyt nhng ch kh trong cun sch
bng cch no?
Nhn qua nhng ch c c th gip g cho ti?
Cui cng, chng ta hy coi cun sch nh l mt d n. Vi
nhng phng php sau y, bn s c th nm bt hiu qu
ni dung ca bt k cun sch no. Bn hy da vo ngha ca
mi cun sch la chn phng php ph hp. Bn c th
tm thy biu khi qut v cch c phn ghi ch.

I. Nn tng bt u
Xc nh mc ch c sch chnh l im khi u ca bn.
Bn hy t t cho mnh t nht bn cu hi di y:
- Ti c cun sch ny v mc ch g?
- Cun sch ny c ngha quan trng th no vi ti?
- Ti mun lnh hi c nhng thng n g t cun
sch ny?
- Ti mun p dng nhng kin thc thu c vo lnh
vc no?
Bng cch ny, bn s thng xuyn kim tra c liu bn
n gn n mc u c ca mnh hay cha v khi no mc
tiu y c hon thnh.
Thit lp b lc cho no b

Thng qua vic t ra mc u v a ra nhng cu hi ng

n trc khi c, bn s p thu c nhng thng n mu
cht mt cch c thc. thc ca bn s t ng hng s
ch ti nhng thng n mu cht . Hay ni cch khc, bn
va t thit lp mt b lc cho no b ca mnh.
V d sau y s ch ra tc dng thng nht ca phng php
ny. Bn mun mua mt chic t mi v gh qua mt ca
hng kinh doanh xe hi. Bn chn c mt mu xe nhng vn
ang n o v mu sc. Cui cng, bn quyt nh chn mt
chic mu xanh l cy. Sau khi bn ri khi ca hng xe t,
bn cht thy u u cng c nhng chic xe mu xanh l cy.
V khng mun mu t ca mnh trng vi bt k ai, bn
quay tr li ca hng t v quyt nh chn mu xanh da
tri. Th nhng, ngay khi ri khi , t nhin p vo mt
bn ch ton nhng chic t mu xanh da tri.

II. Nhng iu kin khung

Hy ch rng trong sut qu trnh c sch, bn s trong
trng thi tp trung v th gin. Bi tp vi qu bng golf s
gip ch cho bn c c trng thi ny. Nu khng, t bn s
khin vic c tr nn nng n v lng ph nhng ngun ti
nguyn v gi.

III. Qu trnh c sch

By gi qu trnh lao ng thc s bn cun sch bt u. S
tht thiu hiu qu nu bn c mt cun sch t trang u
n trang cui. Bn hy lm theo nhng bc sau y, ch t l
khi c nhng cun sch quan trng.
Cn c mt ci nhn tng quan
u n, bn cn c mt ci nhn bao qut v cun sch. Khi

bn m hiu v mt thnh ph, bt u mt chuyn du lch

bng xe p hay mt chuyn i di bng t th hin nhin l
bn s thc hin bc ny. Tic rng, vi vic c th nhiu
ngi li khng lm nh vy.
Lm du h vin (h thng limbic) ca no
ng qun h vin no b ca bn. Nu vng ny khng c
nh du bi nhng mc ch, n s cm thy khng khe. H
vin cn cc im nh hng. Chc chn bn s khng thch
th g khi bc vo mt khu rng gi m khng c bn hay
la bn. Nhng bn li thng xuyn khng c mt ci nhn
tng quan r rng khi c mt cun sch.
Chng ta ni v vic sp xp kin thc vo ton b lnh vc
hiu bit cn thit nh th no khi c nhng cun sch nht
nh. C nh vy, bn mi khng nh mt bc tranh tng th
ca mnh. Da vo mc ch c ca mnh, bn hy quyt nh
liu cun sch ny c ng bn c hay khng. Tuy nhin,
chng ta hy quay li vic c mt cun sch thng thng.
Vic c c th so snh vi tr chi ghp hnh. Khi chi xp
hnh, bn s khng chn i mt ming ghp trong hp ri c
th lp nu nh trc bn khng bit mnh ghp ny phi
t v tr no. u n bn s phi nhn vo hnh mu, l th
m cui cng bn s to ra. C th l mt cnh ng hoa hay
mt ng chn tri? Bn hon tt bc ny bng cch xc
nh mc ch c ca mnh.

Tip n, bn m bn ming ghp bn gc. Hy n hnh

tng t khi c mt cun sch. Trc n, bn hy lt mt
sau ca cun sch v thng thng, ni dung cun sch s
c tm lc y bng mt vi li ngn gn. Bn s khng
th m c mt ci nhn tng quan no tt hn th. By gi
hy nhn vo phn mc lc. N s ch cho bn cu trc ca
cun sch. Nu trc mt l mt cun sch quan trng th bn
hy lu cu trc ca n vo mt chic th trc quan. Trong
sut qu trnh c, bn nn chic th ny lun lun trong
tm nhn ca mnh. Nh , bn c th sp xp tng cu trong
cun sch vo mt tng th v khng bao gi nh mt ci
nhn bao qut. Sau , bn hy c lt qua danh mc cc t
kha v danh mc ti liu tham kho ca cun sch nm
c bi cnh v trng tm ca cun sch.
Bc p theo trong tr chi xp hnh, bn cn m tt c
nhng mnh ghp ra bc tranh. Thng qua vic ny, bn
to cho bc tranh xp hnh mt ci khung. Bng cch tng t,
bn hy xc nh khun kh ca cun sch. phn ny, bn
hy p dng k nng c lt. Thng qua bi tp khoanh trn,
bn luyn tp c cch c ny ri. Vic ngi ta c c

ci nhn tng quan v ni dung hay khng chnh l mu cht

ca ngh thut c lt mt cun sch trong 5 n 10 pht.
Tuy bn khng nh c tng chi t mt nhng bn c th
nm r cun sch ny c b cc th no, liu n c ng
c p hay khng v nhng ch no c nhng thng n th
v. Theo ti, kh nng ny cng quan trng nh chnh vic c
vy, thm ch cn quan trng hn, v bn s t kim c
phn ln thi gian nu nhn ra ngay khng phi l cun
sch ng c. Trc y ti tng c ti chng mt phn
ba cun sch ch bit chc rng cun sch chng c g
mi m hay th v. Thm vo , trc y ti dng t nht
30 pht c ci nhn su sc v mt cun sch. By gi ti ch
cn nhiu nht 10 pht cho vic ny. Thm ch i lc ti cn
t c mc ch c ca mnh v m ra c nhng
thng tin mu cht ngay khi c lt cun sch.
L mt c gi thng minh, bn cn pht trin k nng lc
nhng d liu quan trng nht ca mt cun sch trong t
pht. Ti luyn tp k nng ny phn ln ti hiu sch sn
bay. Thnh thong, ti cng phi bay ti tt c nhng thnh
ph ca c t chc cc bui hi tho chuyn . Tranh th
thi gian ch i, ti c lt c nhiu cun sch. C rt
nhiu cun sch, nu l trc y th ti s mua ngay, nhng
by gi ti c th t tr li k m khng h nui tic.
Bi tp con i bng
Hy luyn tp mt a im l tng, chng hn nh trong
hiu sch yu thch ca bn. Hy tm nhng cun sch th v v
c lt qua chng trong thi gian ti a 10 pht. Trong
khong thi gian ny bn hy c gng rt ra t cun sch
nhiu thng n nht c th. Trong lc c lt, bn phi m ra
nhng ch c cha phn ln thng n. Sau y, ti s cp

n nhng cun sch chuyn ngnh.

Ni mt cch hnh tng, bn phi lc tht t cun sch.
Cch c ny gi l c lt c chn lc. Bn c nhng ch
m theo kinh nghim truyn ti nhiu kin thc nht. l
on u v on cui ca mt chng, nhiu cun sch,
on u n s nu tng quan v c chng v on cui
cng thng s tm tt li cc kin thc. Ngoi ra, cu u n
ca mi on cng rt ng quan tm, v trn 95% ch ca
mt on c nu cu u n. Nu cun sch ca bn th
bn nn tn dng giai on c lt nh du nhng ch
quan trng bng nhng nt gch ngoi l. Bn c th sa li
phn lu ca mnh bt c lc no. Nhng l chuyn sau
ny.
Bn hy kt hp gia hai k nng c qut v c lt c chn
lc khi c sch. Hy hnh dung rng bn ang li mt chic
trc thng bay qua mt hn o v mun thm d hn o
ny. Bn hy bay lt qua hn o mt khong cch nht
nh, c mt ci nhn bao qut. nhng ch nht nh,
bn hy bay thp xung quan st nhng khu vc ny c ly
gn. Sau , bn li p tc bay ln cao, nh mt con i bng
ang thm d dy ni. Hy to ra mt chic th trc quan
cho c cun sch. Chic Master Visual Card (th trc quan
ch) ny s gim gnh nng cho bn trong vic nh hng
trong sut qu trnh c sch. Qua , bn cng s cm thy
vic sp xp nhng ni dung ca cun sch v p thu chng
tr nn d dng hn.
Trong tng lai, bn s c mt s cun sch ch bng phng
php ny. V d, nu ti ang c mt li ch thch khi ang
m kim thng n v mt v n m ti c y quyn, trc
ht ti s c li ch thch theo phng php c theo

ng hnh ch S ln, c th bit c nhng on vn

ny ni v nhng ch g. Nu nh ch y th v th
ng cong ca ch S s hp hn cho ti khi cui cng ti
cng m c nhng im mu cht v c tng dng mt.
Cn nu ch im y tr nn km th v th ng cong ca
ch S s li rng thm.
Vic c u thuyt th ngc li, ngi ta c chng do s
thch hoc git thi gian. S chng c ngha g nu trc
n c lt mt cun u thuyt trinh thm ri nhy ti cui
sch m ra ai l th phm v sau t mn ngm cu cun
sch trong thi gian ngn nht. Khi c git thi gian hay
thng thc th ngoi tr nim vui c sch ra s chng c
mt mc ch no khc, v vy, bn c cun sch trong bao
lu cng c. Nhng vi mt cun sch nh vy ti cng s
khng c mt cch chm ri bi vi tc c trung bnh th
kh c th nhp hn vo cun sch v tri nghim cng vi n
nh trong mt b phim.
Thng qua vic c lt, bn t lp ra nhng mch kin
thc th s v c c nhng iu kin l tng kt ni
nhng chi t vo mng li kin thc ca mnh mt cch
sun s.
Sau khi c lt, bn cn c kh nng phn chia cun sch ra
thnh nhiu phn sch c c di ph hp (cc chng
c). Nu khng, khi c nhng cun sch dy cp, ngi ta s
nh mt ng lc v trc mt h lun lun ch c cu hi:
Cn bao nhiu trang na. Nu bn chia cun sch ra thnh
nhiu n v th vic c n c v nh s bt ng s hn. Bn
hy ngh ti nhng vn ng vin marathon. Ngi chy lu
nht cng ch ti a l sau 30 km s thy mt mi. Tuy nhin,
mc u trc mt s p thm sc mnh to ln cho bt k

vn ng vin in kinh no v gip h cn ch. Bn hy s

dng hiu ng marathon ny trong vic c thng qua vic t
ra nhng mc u trung gian. K c cun Gia nh
Buddenbrook ca Thomas Mann cng c th c theo phng
php ny. T ta c cu tr li cho cu hi lm th no n
ht mt con voi, l: n mt ming ri li n p mt ming
khc. Cng bng cch nh vy, bn c th p thu mt cun
sch phc tp kh d dng. Bn hy c mt chng ri li c
tip mt chng khc.

c k
Bn hy c ln lt tng n v mt. Trc n, hy c
chng u n trong mt t pht thu thp nhng im nh
hng p theo cho h vin ca no bn. Sau bn hy bay
thp hn mt cht so vi khi nhn bao qut. Khi bn bit iu
g ang ch n bn, bn s n nhanh hn nhng chng
c k p, v nu khng c ci nhn tng quan, vic c s tr
nn kh khn. Hy nh du nhng ch quan trng bng cch
gch bn l bng bt ch.

C l mc u c cho chng ny ca bn c thc hin.

Hoc l v bn m c nhng thng n m bn mun m,
hoc l v bn phi khng nh rng trong on ny chng c g
th v c. Nu khng th by gi bn hy c chng ny mt
cch chi t. Bn hy tng tc nhng ch m bn bit l
khng my quan trng trong khi c lt. Nhng ch khng
quan trng th bn c th nh nhng m b qua. Bn s c
nhng ch cn li rt nhanh v bn bit on sch ri.
V ng qun nh du nhng ch quan trng.

Bn cn lm r, bn lnh hi c kin thc g hay nhn

thc c iu g. Bn t c mc ch c ca mnh
cha? Nu t c, bn c th chuyn ti chng c p
theo v n hnh c theo ng cch thc ny. Hy p tc
lm nh vy n khi c ht cun sch. Nu sau qu trnh ny
bn vn cha t c mc ch c ca mnh, th chng cn
s la chn no khc ngoi vic c li on mt ln na.
Nhng by gi bn c th ch tp trung vo nhng ch quan
trng. Sau khi c ln th hai, mt ln na, bn hy t hi bn
thn, liu mnh t c mc ch c hay cha.

Tuy nhin bn cng phi mt ti vic phn b thi gian. Bn

phi c xong mt cun sch trong bao lu? V d, nu bn
phi c mi cun sch trong mi ngy th bn khng th
dnh ti tm ngy cho mt cun. V vy, hy t trc mt
khung thi gian r rng cho vic c mt cun sch. Bn cng
nn t ra gii hn thi gian cho mi chng c.
Cch nh du ng
Ti quen vi vic nh du nhng ch quan trng bng cch
gch mt ng bng bt ch bn l cun sch. Hy ko di
ng nh du dc tt c nhng dng quan trng. Trc
y ti trc p nh du nhng ch quan trng bng mt cy
bt nh. Ch n khi c p ti mi nhn ra rng nhng
thng n trc tng chng quan trng li chng h quan

trng cht no. Ngc li, mt hay hai on k p s ch ra

rng, kin thc ny li thi v t gi tr i, mt iu khc
mi c gi tr. Hn na, nh du bng bt nh khng th xa
i c cn gch bng bt ch th bn c th ngay lp tc ty
i.
Ngoi ra, bn ch nn dng bt nh nh du nhng t
kha ring l ch khng phi nguyn mt cu. iu ny
thng ch gy ra nhng rc ri v ngi ta quen vi li t
duy mt chiu trng hc. Tuy nhin, vic nh du mt vi
dng hay thm ch c mt on bng bt ch ngoi l li
khin cho vic gch chn hay dng bt nh nh du nhng t
kha quan trng trong mt on tr nn d dng hn.
Bng cch ny bn c th phn bit quan trng ca nhng
phn c nh du. Bn nh du mt vi dng quan
trng trong lc c lt. Nu trong khi c ln hai, bn pht
hin ra mt ch c bit quan trng th hy nh du thm
mt ng bn cnh ng m bn gch. i vi nhng
ch quan trng hn na th bn hy gch thm mt ng th
ba. Nhng ch nh th ny ch chim mt s lng rt t trong
cun sch. Ti nhng ch quan trng ca cun sch, bn hy
dng bt nh nh du nhng t kha quan trng.
Nu mt thi gian sau, bn c li mt cun sch th nhng
ch quan trng ca n nm ngay trc mt bn ri. Bn c
th c lt cun sch trong mt khong thi gian ngn v tp
trung vo nhng ch c nh du hai hay ba gch. Khi c
nhng ch ny, bn ch cn lt qua nhng t kha c
nh du c th tip thu c cun sch mt ln na.
Cch c nhng on kh
Nu bn khng hiu mt ch kh trong sch v khng th c
p c, th bn thiu kin thc nn bt buc. C c bm

cht vo on ny s khng mang li kt qu g. Tt hn l nn

nh du li nhng ch ny bng mt biu tng nht nh v
sau ny quay li c sau, v c th bn s gp li vn ny
mt vi trang k p. Qua bn c th t kim c thi
gian. Trc y, ti cng tng c bm vo nhng on kh
ri nhn ra rng vi on vn sau, nhng thng n b thiu
s c cp li v th l vn ca ti lin tan bin. Bng
vic c p, ti t kim c sc lc v thi gian. Thm
vo , b no c kh nng p tc lm vic mt cch v thc
vi nhng on b thiu. Khng bit bn tng nghin rng
nghin li c gii quyt mt vn v ri t nhin li gii
xut hin ngay khi bn khng cn ngh n n na? Tng t,
trong lc chi xp hnh, bn cng s li nhng ming ghp
phc tp. Ming ghp ny d kh n u, nhng khi c bc
tranh xp hnh ch cn thiu mt phn th vic t n vo ng
v tr cng n gin nh tr chi ca tr con vy.
Nhn li
Tnh ti thi im ny, bn c mt ci nhn tng quan v
ton b cun sch v sau chia cun sch ra thnh nhiu
n v nh. Cui cng, vic bn cn lm l lp nhanh nhng
mnh ghp ring l ny thnh bc tranh tng th. Hy c lt
cun sch li mt ln na trong vng nm pht. Bn s thy
nhng mi lin h tr nn r rng hn. Bc cui cng ny c
ngha quyt nh i vi vic tip thu cun sch.

So vi trc y, bn c c ci nhn su sc hn v mt
cun sch thng qua nhng bc ny. Bn s mua cho mnh
cun sch v s c th thut li c ni dung ca n sau
khi c. C l khi c lt chng ny, bn s c cm gic rng
bn cn nhiu thi gian hn cho mt cun sch. Ti c th
khng nh vi bn rng, vi bi luyn tp bng phng php
ny, bn s c mt cun sch nhanh hn phng thc p
cn truyn thng. Ngoi ra, bn cn nhn c nhiu hn th
bi bn x l cun sch qua nhiu bc.
Mt s ni dung chnh bn cn nh:

 Vic c c th so snh vi tr chi xp hnh.

Hy bt u vi mt mc ch c r rng. Nh ,
bn s tm hn ti nhng ni dung ch cht ca
mt cun sch.
u n, hy c mt ci nhn tng quan v cun sch
ton b bc tranh tng th khng lt khi tm
mt. Chia cun sch ra thnh nhiu chng c.
Hy c ln lt tng chng mt. u n, lt qua
tng on trc khi c k. Thng xuyn kim tra
xem liu bn t c mc ch c hay cha.
nh du nhng ch quan trng bng cch gch bn
cnh l.
Trc n, bn b qua nhng ch kh sau ny c
th tip cn n bng nhng kin thc t hai pha.
Vic nhn li gip bn nhn bit c mi lin quan
trong cun sch.

Tn hng phong cnh

Chc mng bn. Chng ta ln ti nh ni. Nu bn dnh
thi gian cho vic luyn tp, th gi y bn l mt trong
s t nhng c gi c nhanh, hiu nhiu.
Nhng s lun c nhng mc u mi pha trc. Tht may
mn l nh vy, v nu khng cuc hnh trnh ny s dng li
mi mi. Hy nhn xung quanh xem. Bn s thy r rng xung
quanh cn c nhng nh ni cao hn. Mc d cuc hnh trnh
ca chng ta kt thc, nhng vi nhng k nng m bn
lnh hi c trong ln leo ni u n ny, bn c th t
mnh chinh phc nhng nh cao khc. Bn khng cn thm
nhng kin thc hay nhng bi luyn tp no khc na.
Bn c th tip tc ci thin thm kh nng c mt on vn
bn nh xem mt b phim trong tm tng, nhn bit c
cu trc ca mt vn bn v c nhiu dng cng mt lc. Nh
son nhc kim ngh s Cello ni ng th gii, Pablo Casals,
nm 90 tui, khi c hi ti sao ngy no ng cng luyn tp
bn n nm ng ng h, ng tr li rng: V ti ngh
rng mnh cn tin b na.
Nhng bn cn hiu rng tuyt i ng bao gi ly s hon
ho lm ch n. Bi n lc hng ti s hon ho s khin
ngi ta khng hnh phc. Nu bn khng ch c cun sch
ny m cn x l n th bn s hu kh nng c ng
hi lng ri. Nh vy c ngha l bn b xa nhng ngi
khc hng dm trong vic c. Khi no bn thy hi lng v
hnh phc vi kh nng c ca mnh th lc bn t
c mc tiu quan trng nht.

25 cun sch tiu biu ca th gii

Machiavelli, Niccol (1469 - 1527)
Qun vng, 1532
Trong tc phm ni ng nht ca mnh, Machiavelli miu
t mt ng vua c th t c v nm gi quyn lc chnh tr
ca mnh nh th no. Vi tc phm ny ng sng lp ra
lun thuyt v ch ngha hin thc chnh tr (bn v quyn li
v lut php ca mt nh nc - ND). Mc d 500 nm tri
qua, Qun vng vn lun c coi l mt gio trnh bt buc
dnh cho tt c nhng ai lm vic cng nh quan tm ti chnh
tr. T nhng tng ny hnh thnh nn mt phng
chm chnh tr mang tn ng, ch ngha Machiavelli.

Michel Eyquem de Montaigne

Tiu lun, 1580
Vi t cch nh nghin cu khoa hc nhn vn khng chnh
thng, mt ngi theo ch ngha hoi nghi v cng l mt nh
lun l hc, Montaigne sng lp ra hnh thc ngh thut vn
hc ca tiu lun qua tc phm chnh ca mnh, Tiu lun. Cch
nhn nhn khng c nh kin v con ngi v t tng t do
ca ng m u cho truyn thng nhng nh o c hc
ca Php v c tm nh hng ti nhiu nh trit hc cng
nh nh vn trn ton th gii, trong s phi k n
Voltaire v Friedrich Nietzsche. Tc phm Tiu lun l mt
trong nhng tc phm v i nht ca lch s vn hc nhn loi.
N tp trung nhng cch nhn nhn trn vn v mt lnh vc
c th v l mt kho tng qu gi ca trit hc i sng.

Hobbes, Thomas (1588 1679)

Leviathan, 1651
Hobbes l gii trt t nh nc l mt bn kh c gia nhng
c nhn bnh ng v t do. Nh , c th coi ng l mt
trong nhng ngi sng lp ra quan im nh nc t do hin
i. Nhng hc thuyt ca ng trc y cng nh by gi u
gy ra nhiu tranh ci ging nh hc thuyt ca Machiavelli.
Tuy nhin, kit tc Leviathan ca ng li l mt trong nhng
tc phm v thuyt nh nc c ngha nht ca thi hin i.
y l mt tc phm quan trng i vi nhn sinh quan trit
hc chnh tr ca mi ngi chng ta.

Newton, Isaac (1643 - 1727)

Cc nguyn l ton hc ca trit hc t nhin, 1687
Cc nguyn l ton hc ca trit hc t nhin c coi l tc
phm v i nht trong lch s ngnh khoa hc t nhin.
Newton tng hp cc kin thc t c ch kim vo mt tc
phm mi c lp lun v cng cht ch. ng mang n cho
loi ngi mt bc tranh khc v th gii, ni m quyn lc
ca Cha tri b ph nh bi lut nhn qu v cc nh

Locke, John (1632 - 1704)

Hai chuyn lun v Nh nc, 1690
Tc phm ny c xem nh mt i hin chng ca ch
ngha t do. y l mt tc phm chnh tr c tm nh hng
ln nht t trc n nay ti s pht trin ca nn dn ch v
ch i ngh. Trong tc phm ca mnh, Locke cho rng s
cng bng, t do, quyn bt kh xm phm ca con ngi v
ti sn l nhng quyn hp php cao nht. Thm vo , ng
cn lp lun rng vic phn chia quyn lc l rt cn thit.
Thomas Jeerson, ngi son tho Tuyn ngn c lp ca

Hoa K, tng b ch trch v o vn ca Locke. Ngay c bn

tho Hin php ca Php nm 1791 cng chu nh hng ln
t tc phm ny.

Voltaire, tn gc Frangois Marie Arouet

(1694-1778)
Candide hay l ch ngha lc quan, 1759
Voltaire l mt trong nhng tc gi c nh hng ln nht
trong thi k Khai sng chu u. V vy Php, ngi ta cn
gi th k 18 l th k ca Voltaire. Vi nhng ch trch ca
mnh nhm vo s hn ch ca ch chuyn ch v ch
phong kin cng nh c quyn gii thuyt v c chim
quyn lc ca nh th Thin cha gio, ng l mt trong
nhng ngi n phong quan trng nht ca cuc Cch mng
Php. Trong u thuyt trit hc Candide hay l ch ngha lc
quan ca mnh, Voltaire phn bc lun im th gii ny l
th gii tt p nht c th ca Leibniz mt cch chm bim
bng cch m t th gii nh mt cng trnh y hoi nghi.
Cun u thuyt l mt trong nhng tc phm quan trng
nht trong thi k Khai sng Php.

Rousseau, Jean-Jacques (1712 -1773)

Kh c x hi, 1762
Rousseau l mt trit gia, nh s phm, nh son nhc ngi
Php - Thy S v l mt trong s nhng nh vn c nh
hng ln nht trong th k 18. Trong tc phm Kh c x
hi hay cc nguyn tc ca lut chnh tr ca mnh, ng pht
trin hc thuyt ch quyn nhn dn. ng phc tho mt hnh
mu l tng v s thng nht x hi t do, trong mi
ngi dn v ti sn ca mnh c hng s bo v hon
ton ca nh nc. ng bo v t tng Ch Chung (Volont

gnrale), chng li nh nc chuyn ch. y cng chnh l

nn mng l thuyt ca cuc Cch mng Php.

Goethe, Johann Wolfgang (1749 - 1832)

Ni au ca chng Werther, 1774
Ni au ca chng Werther l u thuyt u tay ca Goethe.
Vi tc phm ny, ng thm ch tr nn ni ng trn khp
nc c ch sau cha y mt m. Khng c tc phm p
theo no ca Goethe c nhiu ngi cng thi c n nh
vy. Cun sch chm ti y ca tm hn ngi c thi
i by gi. C mt th h ngi c m thy chnh mnh
trong ni au trn th ca nhn vt Werther. Ngoi ra, thi
cn c xu hng thi trang Werther (qun vng, o gile vng,
o ui tm xanh), chic cc Werther ni ng v thm ch c
c nc hoa mang tn Werther. Thm vo , mt ln sng t
vn din ra trn khp nc c. T nhng nm 70, gii tm
l hc quan tm nghin cu hin tng bt chc t st
m qung, hay cn gi l hiu ng Werther.

Smith, Adam (1723 - 1790)

Quc ph lun (Ca ci ca cc quc gia), 1776
Cng trnh ca Smith tr thnh tc phm i u ca ch
ngha t do kinh t v l mt trong s nhng nguyn tc l
thuyt c bn ca h thng kinh t phng Ty. y cng l
cun sch u n v xut sc nht trong s cc tc phm c
in v kinh t quc dn. Smith nhn ra ng c thc y
vic tng nng sut lao ng v pht trin kinh t trong qu
trnh cnh tranh chnh l ngun gc ca s phn chia lao ng.
S pht trin ny b km hm bi s can thip ca nh nc
nhm bo v cc c nhn. Ngc li, s pht trin t do tt c
cc lc lng kinh t to iu kin cho quyn li ch k ca

mi c nhn tc ng ln s thnh vng chung ca x hi.

Kant, Immanuel (1724 - 1804)

Ph phn l tnh thun ty, 1781
Trong tc phm ny, Kant c bn xc nh li mi quan h
gia i tng v nhn thc. Cc iu kin nhn thc i
tng cng ng thi l cc iu kin ca i tng nhn
thc. Hay ni cch khc, con ngi ch nhn ra ci anh ta c
th cm nhn c v ci m anh ta c nim v. Vi ci gi l
cuc cch mng ca Copernicus, Kant nh du mt bc
ngot trong lch s trit hc, t lch s trit hc c phn
ra thnh trc ph phn v sau ph phn.

Hegel, Georg Friedrich Wilhelm (1770-1831)

Hin tng hc tinh thn, 1807
Hin tng hc tinh thn ca Hegel chnh l nh cao ca s
pht trin trit hc trong ch ngha duy tm c. Hegel
pht trin s dng cao ca nh thn n t cm nhn ngy
th, gin n v thc, lng t n, l tr cho n kin thc
tng qut v nh thn iu khin lch s th gii. Bn tm tt
mt lch s ang pht trin trong s thay i bin chng gia
lun , phn v tng hp ny tr thnh khi im ca
nhng cuc tranh lun v t tng gia bn t v bn hu.
iu ny dn n s ra i hai khi nim: Hegel t v Hegel
hu.

Schopenhauer, Arthur (1788 - 1860)

Th gii nh l ch v tng tng, 1919
Schopenhauer l mt trong s nhng trit gia u n ca th
k 19 i din cho nhn thc rng ct li ca th gii l mt

nguyn tc phi l. Trong tc phm chnh ca ng Th gii nh

l ch v tng tng, ng khng nh con ngi l mt
ging loi y bn nng, khao kht v tr tu chng qua ch l
y t cho s khao kht . Ci nhn bi quan v loi ngi v
th gii ca ng sau ny, th k 20 vn cn c bn lun
ti trong cc lnh vc trit hc, tm l hc v ngh thut. Tc
phm ny chu nhiu nh hng t t tng Pht gio, mt t
tng vn cn mi l i vi nn trit hc c thi by gi.

Clausewitz, Karl von (1780 - 1831)

Bn v chin tranh, 1832 - 1834
Clausewitz tham gia vo hu ht cc cuc chin chng li
Napoleon, tng lm vic cho qun i Ph v l gim c Hc
vin Chin tranh Berlin. Bn v chin tranh c coi l tc
phm c tm quan trng nht thi bn v chin lc chin
tranh t trc n nay. Nhng l lun ca ng v chin lc v
chin thut qun s c nh hng ln n s pht trin h
thng chin tranh tt c cc nc phng Ty. Nhng l lun
ny hin nay vn cn c ging dy trong cc hc vin qun
s trng im v hn na cn c ng dng trong cc lnh
vc qun tr doanh nghip cng nh lnh vc tip th.

Darwin, Charles (1809 - 1882)

Ngun gc cc loi thng qua chn lc t nhin, 1859
Darwin l mt nh nghin cu t nhin hc ngi Anh v c
xem nh mt trong nhng nh khoa hc t nhin xut sc
nht ni chung. Khng c tc phm no trc v sau cun sch
ca Darwin c sc lm chao o quan im ca ton th
gii vn tn ti by lu nay nh cun sch ny v cng khng
c cun sch th hai no c th nh hng n s pht trin
ca nn khoa hc t nhin hin i n nh vy. Trng tm

ca cun sch l lp lun v thuyt n ha ca cc loi ng

vt, trong c con ngi, thng qua s tn ti ca cc ging
loi c kh nng thch nghi tt nht vi iu kin mi trng
sng t nhin. Do , quan im tn ti t hng trm nm nay
v s to ra vn vt trong Kinh thnh b bc b hon ton.

Mill, John Stuart (1806 - 1873)

Bn v t do, 1859
Mill l trit gia, nh kinh t hc ngi Anh, v cng l mt
trong nhng nh t tng t do c nh hng ln nht ca
th k 19. ng l thnh vin ca nhm nhng ngi theo
thuyt v li, nhng ngi coi em n li ch tt nht cho
nhiu ngi nht l tiu ch o c cng nh ng li chnh
tr. Trong bi lun Bn v t do, tc phm c coi l bt h
ca ch ngha t do, Mill m t t do c nhn nh l li ch tt
nht dnh cho nhiu ngi nht. Tc phm ny em n cho
c mt th h mt ci nhn ch cc v cc vn t do lng
tm, t do ngn lun v t do hnh ng.

Marx, Karl (1818- 1883)

T bn, 1867
Marx c coi l nh l lun c nh hng ln nht v cng
gy tranh ci nht ca ch ngha cng sn, ngi lun n lc
ch trch gay gt ch ngha t bn v mt kinh t. Him c mt
tc phm l lun no c th lm thay i th gii mnh m
nh T bn ca Karl Marx. Tc phm ny c coi l bt h
trong sut chiu di lch s cc tc phm cp v kinh t xut
sc nht. Marx ln n vic bc lt giai cp lao ng, s k th
i vi nhng ngi lao ng v s giu c ngy cng tng ca
nhng th lc vn no v sung tc.

Tolstoy, Lev Nikolayevich (1828 -1910)

Chin tranh v ha bnh, 1869
Chin tranh v ha bnh c coi l mt trong nhng tc
phm v i nht ca vn hc th gii. Cun sch tp trung vo
cuc chin do Napoleon lnh o nh chim Moscow v s
phn khng ca ngi Nga. Bng s kt ni sc so gia mch
truyn v sc mnh ngn t, cc nhn vt trong tc phm
c khc ha y sc sng, qua Tolstoy thnh cng
trong vic a tc phm tr thnh mt du mc quan trng
trong lch s vn hc nc Nga.

Dostoyevsky, Fyodor Mikhaylovich (1821 1881)

Anh em nh Karamazov, 1880
Anh em nh Karamazov ng v tr ngang hng vi cc hnh
tng vn hc u biu nh Don Quixote (n- Ki-H-T), Don
Juan (ng Giong) hay Faust. Cun u thuyt m ra
nhng suy ngh su xa v Thin cha gio v n cha trong
l nhng hoi nghi mang nh nhn vn ngy cng ln v ti c
v n ti, v s au bun v lng trc n, v nh yu v s
ha gii. Sigmund Freud cn khng nh Anh em nh
Karamazov l cun u thuyt hay nht tng c vit t
trc n nay.

Nietzsche, Friedrich (1844 - 1900)

Zarathustra ni nh th, 1883- 1885
Nietzsche t m t Zarathustra ni nh th l cun sch
thm thy nht m loi ngi s hu. Trong ngi ta c
th m thy nhng m p quan trng trong quan nim trit

hc ca Nietzsche: ci cht ca Cha, siu nhn v ch

hng cng. Theo Nietzsche, ni dung chnh ca tc phm l
thuyt vnh cu lun hi, vi vic tt c cc s kin v bin c
u v s lp i lp li mt cch lin tc. Tc ng ca cun
sch ln c Quc x n nay vn cn gy tranh ci.

Freud, Sigmund (1856 - 1939)

Lun gii gic m, 1900
Freud cng vi tc phm ca mnh khng ch ng gp ng k
vo s pht trin v ph bin ca ngnh tm l hc, m ng
cn khi dy cng nh c sc nh hng ln n cc ngnh x
hi hc, nhn chng hc vn ha v trit hc. Cun Lun gii
gic m cp n nhng vn ch cht ca l thuyt v
thc tin v lnh vc phn tch tm l.

Mann, Thomas (1875 - 1955)

Gia nh Buddenbrook, 1901
Thomas Mann cho xut bn Gia nh Buddenbrook khi mi 26
tui, v nhn gii Nobel vn hc cho tc phm ny vo nm
1929. y c coi nh cun u thuyt x hi hay nht c
vit bng ng c. Tc phm ni v s suy tn ca gia nh
thng nhn Buddenbrook ti mt thnh ph thng nghip
pha bc nc c t nm 1835 n 1877. Mc d khng
c nhc n trong cun u thuyt, ngi c vn c th
nhn ra l thnh ph Lbeck, ni tc gi sinh ra. Thomas
Mann vit tc phm ny ch yu da trn nhng nhn vt
v s kin c tht t chnh lch s v truyn thng ca gia nh
ng.

Proust, Marcel (1871 1922)

i tm thi gian mt, 1913 - 1927

Tc phm chnh ca Proust i tm thi gian mt c by

cun. Cun u thuyt bt h ny c coi l mt trong
nhng tc phm t truyn xut sc nht ca th k 20. y l
mt cun hi k h cu vi cu trc phc tp: Nhn vt ti,
ch mt ln trong tc phm c gi l Marcel, k v nhng
n lc c phn v ch ca mnh nhm nh li qung i th u
v trai tr. i vi Proust, vic nh li l mt dng tri nghim
v thc v mnh m m con ngi khng th t mnh tri
nghim ly qua cc s kin, cng nh khng th c to ra
mt cch c kim sot v c thc.

Einstein, Albert (1879 - 1955)

C s ca thuyt tng i rng, 1916
Nhng ng gp ca ng v vt l l thuyt thay i phn
ln th gii quan duy vt. Nm 2000, ng c tp ch Time
bnh chn l Nhn vt ca th k. Trong cng trnh chnh ca
mnh v thuyt tng i, ng chng minh rng, tt c cc
quan st u ph thuc vo im quan st v do khng tn
ti khng gian tuyt i cng nh thi gian tuyt i.

Joyce, James (1882 - 1941)

Ulysses, 1922
Khng c tc phm no gy ch trong d lun nh Ulysses,
khi m trc khi c xut bn, cun sch c nhng v b
bi v kin tng xy ra. Cun u thuyt nm trong s nhng
tc phm u biu ca nn vn hc do c ngh thut trn
thut mi l, kt cu nhiu tng lp v cch sp xp thi gian
mt cch chun mc. Ulysses c coi nh phin bn thi
hin i i lp vi Odysse ca Homer, thng c xp cng
hng vi nhng tc phm nh Faust hay trng ca Thn khc,
do kt ni c cc th loi vn hc, lch s ca mt x hi,

tri thc u biu ca mt nn vn ha v kho tng hin ti li

vi nhau. Cha tng c tc gi no c th hon ton dn dt
ngi c vo mt h thc khc n nh vy.

Kafka, Franz (1883 - 1924)

V n, 1925
Vi V n, Ka a to ra mt tc phm ca th k, xc lp li
cn bn iu kin tn ti ca mi c nhn. Tiu thuyt ca ng
nh a ngi c vo mt th gii y c mng. Josef K., mt
nhn vin ngn hng v ti b buc ti bi mt chnh quyn b
n no , ngy cng chm su vo s ri rm ca nhng lut
l b him v s lm lc nhc dc. Ngi ta s dng Ka a
nh mt nh t din t mt bu khng kh ng s v nguy
him, cm gic cht hp t tng v cm gic mt m
khng li thot trn ln vi nhng iu phi l ngang ngc n
chi tai.

Notes
[1]
Trong ting Anh hay ting c, tnh t lun ng trc danh t. iu
ny khc vi ting Vit nn mi c hin tng t mt, nh, mu
xanh xut hin trc danh t qu to nu on trn.

[2]
Wand (t ting Anh) c ngha ting Vit l: a thn, gy php, gy
tng trng cho quyn lc.

[3]
Xinap l din tip xc gia t bo thn kinh vi t bo thn kinh hoc
cc t bo khc, c vai tr truyn dn xung thn kinh.

[4]
Lemminge: Mt loi ng vt gm nhm nh sng vng cc bc

[5]
Positron Emissions Tomographie: k thut chp nh ct lp nh
pht x positron.