KVADRATNA JEDNAINA ax2 + bx + c = 0

Jednaina oblika ax 2 + bx + c = 0 , gde je x nepoznata. a, b i c realni brojevi, a 0, je

kvadratna jednaina po x sa koeficijentima a, b i c .

Kvadratna jednaina je potpuna ako su koeficijenti b 0 i c 0 . Ako je b = 0 ili c = 0

(ili oba) onda je kvadratna jednaina nepotpuna.
Nepotpuna kvadratne jednaine se reavaju relativno lako.
Nepotpune kvadratne jednaine
ax 2 + bx = 0
x(ax + b) = 0
x = 0 ax + b = 0
b
x=
a

ax 2 + c = 0

ax 2 = 0
x=0

ax 2 = c
c
x2 =
a
x=

b
a

Primeri:

2 x 2 + 5x = 0
x(2 x + 5) = 0
x = 0 2x + 5 = 0
2 x = 5
5
x=
2

4x2 9 = 0
4x2 = 9
x2 =

9
4

x=

9
4

5x 2 = 0
0
x2 =
5
x=0
x1 = x2 = 0

3
2
3
x1 =
2
3
x2 =
2
x=

Potpuna kvadratna jednaina:

ax2 + bx + c = 0
Kvadratna jednaina ima dva reenja: oznaavamo ih sa x1 i x 2 i tradicionalno se pie
b b 2 4ac
x1,2 =
2a

www.matematiranje.com

Primer 1) Rei jednaine:

a) 6 x 2 x 2 = 0
b) x 2 2 x + 1 = 0
v) x 2 4 x + 5 = 0
a) 6 x 2 x 2 = 0

a=6

Pazi, kad nema broj ispred nepoznate uzima 1.

b = 1
c = 2
b b 2 4ac (1) (1) 2 4 6 (2)
=
2a
26
1 49 1 17
=
x1,2 =
12
12
1+ 7 8 2
= =
x1 =
12 12 3
1 7 6
1
=
=
x2 =
12
12
2
x1,2 =

b) x 2 2 x + 1 = 0

a =1

b b 2 4ac (2) (2) 2 4 11

=
2a
2 1
2 44 20
=
x1,2 =
2
2
2
x1 = = 1
2
2
x2 = = 1
2
x1,2 =

b = 2
c =1

v) x 2 4 x + 5 = 0
a =1

b = 4
c=5
b b 2 4ac (4) 16 20
x1,2 =
=
2a
2 1
x1,2 =

4 4 4 2i 2 (2 i )
=
=
= 2i
2
2
2

Dakle: x1 = 2 + i
x2 = 2 i
Pazi jer je:

4 = 4(1) = 2i
1 = i

www.matematiranje.com

Primer 2) Reiti jednainu:

(2 x 3) 2 + ( x 1)( x + 2) = 2 11x
Reenje: (2 x 3) 2 + ( x 1)( x + 2) = 2 11x
4 x 2 12 x + 9 + x 2 + 2 x x 2 2 + 11x = 0
5x 2 + 5 = 0 / : 5
x 2 + 1 = 0 Nepotpuna kvadratna jednaina
x 2 = 1

x = 1
x1 = +i
x 2 = i
Primer 3) Reiti jednainu:

x
3
8

= 2
najpre rastavimo na inioce imenilac
x2 x+2 x 4
x
3
8

=
Mnoimo sve sa NZS = ( x 2)( x + 2) uz uslov:
x 2 x + 2 ( x 2)( x + 2)
x 2 i x 2
x( x + 2) 3( x 2) = 8
x 2 + 2 x 3x + 6 8 = 0

x 2 x 2 = 0 Sad radimo kao kvadratnu jednainu

a =1
b = 1
c = 2

x1, 2
x1, 2

2
b b 2 4ac (1) (1) 4 1 (2)
=
=
2a
2
1 3
=
2

1+ 3 4
= = 2 PAZI: nije reenje jer x 2
2
2
1 3 2
x2 =
=
= 1 Dakle x = 1
2
2
x1 =

Primer 4) Grupa deaka treba da podeli 400 klikera na jednake delove. Pre deobe 4
deaka se odreknu svog dela, zbog ega je svaki od ostalih dobio po 5 klikera vie.
Koliko je u toj grupi bilo deaka?

Obeleimo sa x-broj deaka, y- broj klikera po deaku

www.matematiranje.com

x y = 400
( x 4) ( y + 5) = 400 Sredimo ovu drugu jednainu...
____________________ ________

xy + 5 x 4 y 20 = 400
400 + 5 x 4 y 20 = 400
5 x 4 y 20 = 0 Iz prve jednaine izrazimo y =

400
x

400
20 = 0 / x
x
5 x 2 1600 20 x = 0 (poredjamo)
5 x 2 20 x 1600 = 0 (podelimo sa 5)
x 2 4 x 320 = 0 sad radimo kvadratnu jednainu
5x 4

a =1
b = 4
c = 320

b b 2 4ac (4) (4) 2 4 1 (320)

x1, 2 =
=
2a
2
4 16 + 1280 4 1296 4 36
x1, 2 =
=
=
2
2
2
4 + 36
x1 =
= 20
2
4 36
x2 =
= 16 Nemogue
2

Dakle bilo je 20 deaka u grupi.

Priroda reenja kvadratne jednaine

Diskriminanta (D) kvadratne jednaine ax 2 + bx + c = 0 je izraz b 2 4ac (ono pod

korenom) Dakle: D = b 2 4ac
Sada formulu za reavanje moemo zapisati i kao: x1, 2 =

b D
2a

Za kvadratnu jednainu ax 2 + bx + c sa realnim koeficijentima vai:

1) Jednaina ima dva rezliita realna reenja ako i smo ako je D > 0
( x1 = x2 R x1 x2 akko D > 0)
2) Jednaina ima jedno dvostruko realno reenje ako i samo ako je D = 0
( x1 = x2 R akko D = 0)
www.matematiranje.com

3) Jednaina ima jedan par konjugovano kompleksnih reenja akko je D < 0

( x1 = a + bi, x2 = a bi akko D < 0)
Primer 1) Ispitati prirodu reenja kvadratnih jednaina u zavisnost od parametara:

a) x 2 + 3x + m = 0
b) (n + 3) x 2 2(n + 1) x + n 5 = 0
a) x 2 + 3x + m = 0

a =1
b=3
c=m

D = b 2 4ac = 32 4 1 m = 9 4m
1) D > 0

9 4m > 0
4m > 9 PAZI: Okree se znak
9
m<
4
9
m<
4

2) D = 0 9 4m = 0
3) D < 0

9 4m < 0

9
4
9
m>
4
m=

9
reenja su realna i razliita
4
9
za m = reenja su realna i jednaka
4
9
za m > reenja su konjugovano-kompleksni brojevi
4

Dakle: - za m <
-

b) (n + 3) x 2 2(n + 1) x + n 5 = 0
a = n+3
b = 2(n + 1)
c = n5

PAZI: ovde je odmah n + 3 0 da bi jednaina bila kvadratna

www.matematiranje.com

D = b 2 4ac = [ 2(n + 1) ] 4(n + 3)(n 5)

2

= 4(n 2 + 2n + 1) 4(n 2 5n + 3n 15)

= 4n 2 + 8n + 4 4n 2 + 20n 12n + 60
D = 16n + 64
1) D > 0 16n + 64 > 0 16n > 64 n > 4, n > 4

x1 x2 R

2) D = 0 16n + 64 = 0 n = 4 x1 = x 2 R
3) D < 0 16n + 64 < 0 n < 4 x1 i x2 su konjugovano-kompleksni brojevi.
Primer 2) Za koje vrednosti parametra k R jednaina kx 2 + (k + 1) x + 2 = 0 ima
dvostruko reenje?
Reenje: Ovde nam treba da je D = 0 i naravno a 0 , jer ako je a = 0 jednaina nije
kvadratna.

kx 2 + (k + 1) x + 2 = 0 a = k
b = k +1

k0

c=2
D = b 2 4ac = (k + 1) 2 4 k 2 = k 2 + 2k + 1 8k = k 2 6k + 1
D = k 2 6k + 1 = 0
Sada reavamo novu kvadratnu jednainu po k
k 2 6k + 1 = 0

a =1
b = 6
c =1

b b 2 4ac (6) (6) 2 4 1 1 6 32

k1,2 =
=
=
2a
2
2
Malo sredimo : 32 = 16 2 = 4 2
Pa je:
www.matematiranje.com

6 4 2 2 3 2 2
=
= 3 2 2
2
2
k1 = 3 + 2 2
k1, 2 =

k2 = 3 2 2
Ovo su reenja za koja jednaina ( poetna ) ima dvostruko reenje!!!
Primer 3) Za koje vrednosti parametra m R jednaina mx 2 4 x + 1 ima realna i
razliita reenja?
Reenje: Ovde dakle mora biti D > 0 i naravno a 0
a=mm0
b = 4
c =1

D = b 2 4ac
D = (4) 2 4 m 1
D = 64 4m > 0
16 4m > 0
4m > 16
m<4

nula ne sme!

Dakle, reenje je m (,0) (0,4)

Primer 4) Za koje vrednosti parametra m jednaina x 2 8 x + m ima konjugovanokompleksno reenja?

Reenje: Mora biti D < 0 i a 0
a =1 0
b = 8
c=m

D = b 2 4ac

D = (8) 2 4 m 1
D = 64 4m < 0
4m < 64
m > 16 m (16, )

Primer 5) Za koje vrednosti parametra k R jednaina kx 2 + 6 x + 3 = 0 nema realna

reenja?
Reenje: Kad nema realna reenja, znai da su konjugovano kompleksna, odnosno D < 0
i naravno a 0 .
www.matematiranje.com

kx 2 + 6 x + 3 = 0 a = k k 0
b=6

c=3
D = b 2 4ac
D = 6 2 4 k 3 = 36 12k
36 12k < 0
12k < 36
k > 3 k (3, )

Primer 6) Za koje vrednosti parametra m R jednaina (2m + 1) x 2 (2m + 1) x + 2,5 = 0

ima realna i razliita reenja?
Reenje: Ovde je D > 0 i a 0
a = 2m + 1
b = (2m + 1)
c = 2,5

a 0 2m + 1 0 m

1
2

D = b 2 4ac
D = [ (2m + 1) ] 4 [ 2m + 1] 2,5
2

D = (2m + 1) 2 10(2m + 1)
D = 4m 2 + 4m + 1 20m 10
D = 4m 2 16m 9 > 0

Reimo najpre 4m 2 16m 9 = 0

a=4
b = 16
c = 9

b b 2 4ac
m1,2 =
2a
16 256 + 144 16 20
m1,2 =
=
8
8
36 9
m1 =
=
8 2
4
1
m2 = =
8
2

(Pogledaj kvadratne nejednaine):

www.matematiranje.com

D > 0 biramo gde je +

1 9

m , ,
2 2

www.matematiranje.com