predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo

REPUBLIKA CRNA GORA

MINISTARSTVO PROSVJETE I NAUKE

ZAVOD ZA KOLSTVO

DEVETOGODINJA OSNOVNA KOLA

IZBORNI PREDMETI
predmetni program

RAUNARSKA OBRADA I DIZAJN TEKSTA

izborni predmet
jednogodinji predmet koji nije vezan za razred

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo

1. NAZIV NASTAVNOG PREDMETA

IZBORNI PREDMET
NAZIV PREDMETNOG PROGRAMA
RAUNARSKA OBRADA I DIZAJN TEKSTA (izborni predmet)

2. ODREENJE PREDMETNOG PROGRAMA

Program raunarske obrade i dizajna teksta predstavlja izborni predmet koji nije vezan za razred. Ukupan broj asova: 31.

3. OPTI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA

Cilj predmeta je da uenici/ce savladaju korienje aplikacije za obradu teksta na raunaru i steknu osnovne predstave o mogunostima
obrade i dizajna teksta na raunaru.

4. SADRAJI I OPERATIVNI CILJEVI

Tema: Osnovni pojmovi i operacije, orijentaciono 6 asova

Operativni ciljevi
Uenik/ca:
- razumije osnovne pojmove aplikacija za
obradu teksta;
- zna ta ini radno okruenje;
- razumije funkcije pojedinih elemenata u
radnom okruenju;
2

Aktivnosti
Uenici/ce:
- upoznaju osnovne pojmove tekst
procesora i elemenata radnog okruenja;
- otvaraju i zatvaraju aplikaciju za obradu
teksta;

Sadraj
Tekst procesor; radno okruenje;
dokument; ablon.

Korelacija i didaktika uputstva

Predmet tehnika i informatika slui kao
osnova na ijim znanjima se vri
nadogradnja i sistematizacija.

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo

Operativni ciljevi

Uenik/ca:
- razumije upotrebu radnog okruenja i
naine njegovog podeavanja

- shvata i vlada glavnim operacijama

tekst procesora.

Aktivnosti
Uenici/e:
- otvaraju jedan ili vie dokumenata i
kreiraju dokument (zasnovano na
podrazumijevanim ili nekim drugim
ablonima);
- uvaju dokument na nekoj lokaciji na
disku;
- uvaju dokument pod drugim imenom;
- uvaju dokument u raznim formatima
(tekst fajl, Rich Text Format, HTML,
ablon, specifine aplikacije, broj
verzije);
- rade prelazak izmeu otvorenih
dokumenata;
- koriste raspoloive funkcije za pomo
(help);
- rade zatvaranje dokumenta
- rade promjenu naina prikaza
dokumenta;
- koriste alat za uveliavanje teksta;
- rade prikazivanje i skrivanje ugraenih
panela sa alatima (toolbar);
- rade prikazivanje i skrivanje karaktera
koji se ne tampaju (non-printing
characters);
- modifikuju osnovne opcije u aplikaciji
(korisniko ime, podrazumijevani
polazni direktorijum, uvanje
dokumenata);
- rade unos obinog teksta i umetanje
specijalnih znakova i simbola;
- selektuju karakter, rije, reenicu,
pasus, proizvoljni dio teksta;

Sadraj

Korelacija i didaktika uputstva

Radno okruenje.

Font; pasus; stil.

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo

Operativni ciljevi

Aktivnosti

Sadraj

Uenici/e:
- rade izmjenu sadraja umetanjem
novih karaktera i rijei unutar
postojeeg teksta, kopiranje zbog
zamjene postojeeg teksta;
- ponitavaju i ponavljaju operacije;
- rade dupliranje teksta unutar
dokumenta, kao i izmeu razliitih
dokumenata;
- rade premjetanje teksta unutar
dokumenta, kao i izmeu otvorenih
dokumenata;
- koriste komande za pretraivanje
teksta na zadatu rije;
- koriste komande za zamjenu;
- rade pretraivanje i zamjenu.

Korelacija i didaktika uputstva

.

Tema: Formatiranje teksta, orijentaciono 6 asova

Operativni ciljevi
Uenik/ca:
- razumije pojam formatiranje teksta;
- vlada osnovama formatiranja teksta.

Aktivnosti
Uenici/ce:
- rade formatiranje teksta - promjena
fonta, tip fonta, veliina fonta;
- rade naglaavanje teksta - bold
(podebljano), italic (zakrivljeno),
underline (podvueno);
- rade ispisivanje indeksa (subskripta) i
eksponenta (superskripta) u tekstu;
- mijenjaju veliinu i boju slova u tekstu;
- prenose nain formatiranja s jednog
dijela teksta na drugi;
- primjenjuju postojei stil teksta na rije,
red ili pasus;

Sadraj
Formatiranje fonta, pasus; nabrajanja; .
margine i podeavanja papira; heder i
futer.

Korelacija i didaktika uputstva

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo

Operativni ciljevi

Aktivnosti
Uenici/ce:
- koriste automatsku "hifenaciju", tj.
razlaganje rijei na slogove pri prelasku
u novi red;
- rade umetanje i brisanje oznaka
pasusa;
- rade umetanje, brisanje oznaka za
prekid reda;
- rade poravnavanje teksta - lijevo,
centar, desno, u blok (justified);
- rade uvlaenje pasusa lijevo, desno,
prvi red, visei;
- mijenjaju prored izmeu redova teksta;
- mijenjaju prored iznad i ispod pasusa;
- postavljju, uklanjaju i upotrebljavaju
tabove - lijevo, centar, desno,
decimalno;
- rade dodavanje gornje i donje ivice,
box ivice i sjenenje pasusa;
- rade nabrajanja i uklanjanje nabrajanja
u listama sa jednim nivoima;
- mijenjaju stil nabrajanja - ugraeni
stilovi, korisniki stilovi;
- mijenjaju orijentaciju dokumenta
(portret, pejza) i dimenzije papira;
- rade sa marginama;
- umeu i briu prekid stranice (page
break);
- dodaju i modifikuju tekst u gornjim i
donjim zaglavljima ("heder" i "futer");
- rade dodavanje polja u zaglavljima
datum, stranica, lokacija fajla...;
- rade primjenu automatskog
numerisanja stranica.

Sadraj

Korelacija i didaktika uputstva

.

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo
Tema: Priprema za tampu, orijentaciono 2 asa

Operativni ciljevi
Uenik/ca:
- zna postupak pripreme dokumenta za
tampu;
- shvata vanost podeavanja;
- razumije nain podeavanja
dokumenta;
- razumije znaaj provjere dokumenta
pred tampu.

Aktivnosti
Uenici/ce:
- provjeravaju postavku (layout),
prezentaciju (margine, odgovarajue
veliine fontova i formati);
- provjeravaju gramatiku ispravnost
dokumenta i briu rijei koje se
ponavljaju;
- rade korienje i dodavanje rijei u
ugraeni rjenik;
- pregledaju dokumenta prije tampe;
- biraju nain tampanja: cio dokument,
specifine stranice, broj kopija ...;
- rade tampanje dokumenta na
instaliranom printeru koristei
definisane opcije, podrazumijevana
podeavanja.

Sadraj

Korelacija i didaktika uputstva

Sadraj

Korelacija i didaktika uputstva

tampa.

Tema: Tabele i objekti u dokumentu, orijentaciono 7 asova

Operativni ciljevi
Uenik/ca:
- razumije pojam tabele i primjenu tabela
u tekstu;

Aktivnosti
Uenici/ce:
- rade kreiranje tabele i kretanje kroz
tabelu - unoenje i mijenjanje teksta u
tabeli, selektovanje vrsta, kolona, elija
i itave tabele, umetanje i brisanje vrsta
i kolona;
- modifikuju irinu kolone, kao i visinu
vrste;
- modifikuju ivicu elije irina, stil i
boja;
- primjenjuju sjenenje na elije;

Tabele.

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo

Operativni ciljevi
Uenik/ca:
- prepoznaje vrste objekata u tekstu;
- zna primjenu objekata u tekstu.

Aktivnosti
Uenici/ce:
- rade sa objektima koji se mogu umetati
u dokument - naini umetanja slika i
crtea u dokument, selektovanje slika i
crtea u dokumentu;
- rade dupliranje slike ili crtea unutar
dokumenta ili grupe otvorenih
dokumenata;
- pomjeraju grafiki objekat iz jednog
dokumenta u drugi ili unutar istog
dokumenta;
- mijenjaju veliinu grafikog objekta;
- briu grafiki objekat;
- podeavaju poloaj grafikog objekta u
odnosu na tekst, modifikuju ram slike;
- rade direktno crtanje u dokumentu
kreiranje jednostavnog crtea
upotrebom opcija za crtanje;
- upotrebljavaju unaprijed definisane
opcije za konture;
- rade pozicioniranje grafikog elementa
pri preklapanju sa elementom
dokumenta;
- rade grupisanje i razgrupisavanje
grafikih elemenata;
- rade sa drugim tipovima objekata
umetanje radnih listova, grafikona,
formula, i drugih objekata u dokument;
- modifikuju umetnuti objekt
pozicioniranje objekta u dokumentu.

Sadraj

Korelacija i didaktika uputstva

Objekti.

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo
Tema: Naprednije formatiranje teksta i tampanje, orijentaciono 4 asa

Operativni ciljevi
Uenik/ca:
- zna i moe da primijeni napredne
tehnike formatiranja teksta;

- shvata i moe da primijeni tehnike

naprednog tampanja.

Aktivnosti
Uenici/ce:
- primjenjuju osnovne efekte na tekst
primjena animacionih efekata na tekst,
upotreba opcija za automatsko
korigovanje teksta, primjena opcija za
automatsko formatiranje, upotreba
opcija za automatsko unoenje teksta;
- rade sa opcijama za uklapanje teksta i
umetnutih objekata;
- upotrebljavaju opcije za orijentaciju
teksta;
- upotrebljavaju ugraene efekte iz
galerije;
- upotrebljavaju opcije za sjenenje
pasusa, opcije za uramljivanje pasusa,
primjenjuju kontrole za pravilan prelom
stranice na pasuse - kreiranje novog
stila karaktera ili pasusa, modifikovanje
postojeih stilova karaktera ili pasusa;
- rade sa ablonima - promjena osnovnih
elemenata ablona, kreiranje novog
ablona baziranog na postojeem
dokumentu ili ablonu;
- rade komentarisanje teksta - dodavanje
ili uklanjanje komentara; mijenjanje
komentara;
- rade napredne tehnike tampanja
tampanje samo neparnih ili parnih
strana, tampanje neke odreene
sekcije, tampanje odreenog broja
strana na jednom listu;
- rade biranje i podeavanje tampaa.

Sadraj
Naprednije tehnike.

Podeavanje pri tampi

Korelacija i didaktika uputstva

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo
Tema: Struktura dokumenta, orijentaciono 4 asa

Operativni ciljevi
Uenik/ca:
- vlada strukturom dokumenta;

Aktivnosti
Uenici/ce:
- rade kreiranje glavnog dokumenta
kreiranje poddokumenta baziranog na
vodeem (heading) stilu unutar glavnog
dokumenta, dodavanje ili uklanjanje
poddokumenta unutar glavnog
dokumenta;
- rade kreiranje sadraja, osvjeavanje i
modifikovanje postojeeg sadraja,
primjenjuju opcije za formatiranje
sadraja;
- rade kreiranje sekcija u dokumentu,
brisanje sekcija iz dokumenta;
- formatiraju tekst u vie stubaca,
modifikuju stupce, modifikuju irinu
stupca i razmake izmeu njih, umeu i
briu linije izmeu stubaca;
- dodaju i briu reference, kreiraju i
mijenjaju indeks referenci, kreiraju i
briu unakrsne reference;
- kreiraju i briu fusnote na stranici i
dokumentu, modifikuju postojee
fusnote, modifikuju format i poziciju
fusnota;
- dodaju i uklanjaju lozinku za pristup
dokumentu;
- umeu ili briu "kutiju" sa tekstom,
mijenjaju, premjetaju ili mijenjaju
dimenzije, rade definisanje rama i
zasjenenja, povezivanje kutija sa
tekstom;
- rade dodavanje ili osvjeavanje naziva
slika, tabela i drugih objekata, primjena
brojnih oznaka umetnutih objekata,
upotreba opcija za automatsko imenovanje.

Sadraj

Korelacija i didaktika uputstva

Struktura dokumenta; poddokument;

sadraj; sekcija; fusnote; bezbjednost; tekst
kutije; nazivi.

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Zavod za kolstvo
Tema: Napredne teme, orijentaciono 2 asa

Operativni ciljevi
Uenik/ca:
- je upoznat/a sa naprednim svojstvima
tabela;

- shvata ulogu specijalnih alata i vlada

njihovom primjenom.

Aktivnosti
Uenici/ce:
- upotrebljavaju opcije za spajanje ili
dijeljenje elija u tabeli;
- konvertuju tekst u tabelu;
- sortiraju podatke u tabeli;
- rade izvoenje dodatnih prorauna u tabeli
sa numerikim sadrajem;
- rade automatsko popunjavanje,
ureivanje izvora podataka ili fajla sa
podacima, sortiranje zapisa u fajlu ili
izvoru podataka, spajanje dokumenta
sa izvorom podataka ili fajla sa
podacima upotrebom odreenog
kriterijuma;
- rade sa makroima - snimanje
jednostavnog makroa, kopiranje
makroa, pokretanje makroa, dodavanje
makrou odreenog dugmeta na tulbaru.

Sadraj
Napredniji rad sa tabelama.

Specijalni alati

5. STANDARDI ZNANJA
Uenik/ca treba da je u stanju da:

10

kreira dokumente;
podeava glavna svojstva dokumenata;
formatira i prepravlja tekst;
podeava fontove i pasuse;
pripremi dokument za distribuciju i tampanje;
vlada tehnikama kopiranja sadraja unutar jednog dokumenta ili izmeu razliitih dokumenata;
kreira tabele i manipulie njima;
radi sa osnovnim grafikim elementima u dokumentu.

Korelacija i didaktika uputstva

Zavod za kolstvo

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

6. NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA I OCJENJIVANJE

Uenici/ce se mogu ocjenjivati kroz jedan ili vie testova koji se izvode u raunarskoj sali. Mogue je i uenicima/cama zadati esej na
odreenu temu (u dogovoru sa nastavnicima/cama drugih predmeta) koji moraju pripremiti primjenom tekst procesora, uz precizno definisane
naine formatiranja dokumenta.

7. RESURSI ZA REALIZACIJU
a. Materijalni uslovi za realizaciju
Za realizaciju ovog programa neophodno je postojanje jedne uionice opremljene odgovarajuim brojem raunara (najvie 2 uenika/ce po
jednom raunaru), projektorom i mrenim tampaem. Na svakom od raunara mora biti instalirana odgovarajua aplikacija za obradu teksta.

b. Literatura
Solveig Haugland, Floyd Jones - OpenOffice.org: poslovne aplikacije (Mikro knjiga)
Dan Gookin - Word 2002 za Windows za neupuene (Mikro knjiga)
Brent Henslop i David Angell Word 2000 Biblija (Mikro knjiga)

8. PROFIL I STRUNA SPREMA NASTAVNIKA/CA I STRUNIH SARADNIKA/CA

Profesor matematike ili informatike (PMF, FON), profesori ostalih predmeta koji su tokom redovnih studija sluali dvosemestralni kurs iz
informatike i raunarstva ili imaju odgovarajui sertifikat.

11

Zavod za kolstvo

predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

Predmetni program RAUNARSKA OBRADA I DIZAJN TEKSTA, izborni predmet za devetogodinju osnovnu kolu izradila je Komisija u sljedeem
sastavu:
dr Predrag Stanii, predsjednik
mr Goran ukovi, lan
Radovan Rutei, lan

12