Professional Documents
Culture Documents
KT Xung So3
KT Xung So3
Gio trnh
K thut xung -s
GV son: LM TNG C
TRN NH KHI QUC
Nng 06/2007
Chng I
H thng s v m s
CHNG I
Chng nay trnh bay s khac nhau gia mach tng t va mach s, cac u im
cua mach s. Mach s con goi mach lgic, hoat ng hai trang trai cach bit rt ro rt,
do o s t nhin thch hp vi h thng s nh phn ch dung hai con s 0 va 1 thay v
mi con s 0 n 9 nh h thp phn quen thuc. lam ro thm v h nh phn,
phep tnh s hoc c ban va s co du, k ca s bu 1 va bu 2 cung c trnh bay. Tip
theo la h thp luc phn dung cac con s 0 n 9 va mt s ch cai din ta s lng
hay trang thai t 0 n 15 thp phn. Na sau cua chng la cac ma s ma chnh la ma
BCD va ma ASCII thng dung.
1.1 MACH TNG T VA MACH S
Tn hiu la bien thin cua bin , ma thng la in th hay dong in, theo
thi gian. ng biu din cua tn hiu la dang song.
Mach tng t x ly tn hiu tng t. Tn hiu tng ng vi ting noi, tn hiu
tm in, tn hiu tng ng vi s bin thin cua nhit la vai v du v tn hiu tng
t ( hnh 1.1a ). Tn hiu tng t co c tnh:
- Thng do cac hin tng t nhin phat sinh ra va c mt cam bin chuyn
thanh tns hiu in, v du ting noi, hnh anh.
- Lin tuc v bin ngha la co bt c ttr s nao trong khoang bin thin cua
no, v du 1V; 1,1V;1,12V; 1,125V...
- Thng la lin tuc v thi gian.
Bin
2
1
1
t
1
(a) tn hiu tng t
5V
0V
t
(b) tn hiu s
-1-
Chng I
H thng s v m s
t
0
(a) truyn i
1
1
0 1
0
ngng
(b) nhn c
Chng I
H thng s v m s
thi gian cua xung biu th 1 haoc 0 ) xac nh lai hai mc: nu tn hiu nho hn
ngng la mc thp, nu cao hn ngng la mc cao. Sau o dang xung vung c tai
tao ging nh u truyn. Nh vy, nhiu va s meo dang, ngoai tr khi trm trong,
khng anh hng ln kt qua.
T phat hin sai va sa sai: khi nhiu hay s meo dang trm trong th kt qua
nhn c b sai. iu hay la bng cach ma hoa d liu nhj phn mt cach thch hp
ngi ta lam h thng mach s co kha nng t bit ch sai va t sa lai cho ung.
Lu tr va truy cp d dang va nhanh chong: Do tn hiu s ch co hai mc
nn vic lu tr cac mi trng khac nhau ( b nh ban dn ,bng t, ... ), va truy cp
rt thn tin.
Tnh toan, ly lun nhanh chong: Tnh toan y noi cac phep tnh c ban cng
tr nhn chia va s kt hp cac phep toan nay giai bai toan phc tap hn. Ly lun (
logic ) y noi cac phep so sanh, dch chuyn, phn loai, xp hang vv...May tnh la kt
hp cac kha nng tnh toan, ly lun va lu tr.
chnh xac va phn giai cao: Trong vic o ac thi gian, tn s, in
th vv... ky thut s cho chnh xac va phn gia cao hn ky thut tng t.
Thun tin cho cng vic tch hp: Mach s du la mt may tnh , mt mang
in thoai s, vv... chu yu la do mt s mach c ban nhng c lp i lp lai hang
ngan, hang ttrieu ln tao nn. Chnh s lp i lp lai nay rt thn li cho vic ch tao
cac mach tch hp ( Intergrated Circuit IC ). Thc t a co hang ngan cac IC s khac
nhau lam cac chc nng t gian n n v cung tinh vi phc tap.
D thit k, kp rap, sa cha: Do co rt nhiu mach IC cho cac chc nng
khac nhau, ma cac IC nay gn nh khng cn cac linh kin thu ng h tr ( khac vi
cac IC tng t bao gi cung cn nhiu la tu in, in tr vv... chung quanh ) va do
in th cac ni trong mach s ch hoc mc cao hoc mc thp khin s thiet k,
lp rap va sa cha mach s d dang hn mach tng t.
Nhc im cua mach s
Ch noi u im ma khng noi nhc im la khng cng bng. Mach s co hai
nhc im ln. Trc tin th gii vt ly ta ang sng chu yu la th gii tng t:
nhit tng ln giam xung lin tuc ch khng nhay vot, chic xe t dng n ln
banh ri mi nhanh dn ch khng dt bin, dang song biu th ting noi bin thin lin
tuc t bin nay sang bin khac vv... Do o co mt lng vt ly t nhin lot
c vao mach s hay t mach s tac ng tr lai th gii t nhin phai co s chuyn
i. K n, trong vai trng hp mach s co th tn kem hn. V du h thng truyn
hnh s, bn canh nhiu u im, trc mt se tn kem hn nhiu so vi hn thng
truyn hnh tntg t nh hin nay. Tuy nhin trong hu ht trng hp mach s mi ca
kha nng v tc , chnh xac, mc phc tap cn thit, v du may tnh s, bng
en quang bao.vv... S tin trin nhanh chong cua cng ngh mach tch hp khin cho
mach s cang ngay cang re.
-3-
Chng I
H thng s v m s
Chng I
H thng s v m s
Tng cung cn bit cach goi th t cac bit trong s nh phn nhiu bt. Bit LSB
( tn cung bn phai ) co th c goi bit 1 ( bit th nht ) nn bit co ngha cao k la bit 2
( bit th hai ) , vv...Nhng ngi ta goi bit LSB la bit 0 ( bit th khng ) nn bit co
ngha cao k la bit 1, vv... V du vi s nh phn 8 bit ( mt byte ) th s goi th t cac
bit theo mt trong hai cach sau:
MSB
LSB
So nhi phan:
1 0 1 1 0 1 0 1
Thu tu bit :
8 7 6 5 4 3 2 1
Hoac :
7 6 5
4 3 2 1 1
Trong lanh vc mach s va may tnh rt thun tin nu ta nh c s chuyn
i qua lai gia s thp phn va nh phn i vi cac s thp phn 0 n 15 nh trnh
bay bang 1.1.
K n ta cung cn bit mt s luy tha nguyn cua 210 = 1024 c goi tt la
1K ( oc K hay kilo ), vy trong ngn ng nh phn 1K la 1024 ch khng phai 1000 (
mt ngan ). Tip theo:
211 = 21 . 210 = 2K
212 = 22 . 210 = 4K
220 = 210 . 210 = 1K .1K = 1M ( Mega)
224 = 24 . 220 = 4.1M = 4M
230 = 210 . 220 = 1K .1M = 1G (Gita)
232 = 22 . 230 = 4.G = 4G
Trong o 1M ( oc Mega hay Meg ) la 220 = 1048576 ch khng phai 1000000 (
mt triu ) va 1G ( oc Gita ) la 230 = 107374 ch khng phai 1000000000 ( mt t ).
Ngoai ra 264 = 232 . 232 = 16G2 = 18.446.744073.709.551.616.
-5-
Chng I
H thng s v m s
Nhi Phan
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
32
64
128
0
1
10
11
100
101
110
111
1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110
1111
10000
10001
100000
1000000
10000000
2n
1
2
4
8
16
32
64
128
256
512
1024
2048
4096
8192
16384
32748
65536
1048576
16777216
1073741824
4294967296
Viet tat
1K
2K
4K
8K
16K
32K
64K
1M
16M
1G
4G
Chng I
H thng s v m s
Chng I
H thng s v m s
a bit: 62710
= 1001110011
Va :
0,687510 = 0,1011
Nn:
627,687510 = 1001110011,1011.
1.3. TNH TOAN S HOC VI S NH PHN.
Vn tnh toan s hoc vi cac s nh phn va cac mach s thc hin cac phep
tnhs se c trnh bay chng 10 sau nay. Nhng ngay by gi nn bit s lc v
tnh toan hiu thm v s nh phn.
1.3.1. Cng va tr s nh phn.
Ta a bit cng hai so thp phn la cng hang n v trc, nu tong nho hn 10
th vit tng, nu tng t 10 tr ln th vit hang n v va nh 1 cho ln cng hang k
trn. Vic cng hai s nh phn cung tao ra s nh. Trc tin xem phep cng hai s nh
phn 1 bit:
S b cng :
0 0 1 1
+
+
+ +
S cng:
0 1 1
0
Tng:
0 1 1 10
S nh ( Carry )
trng hp cui cung, 1 + 1 la 2 nhng h nh phn ta vit 0 va nh 1 cho
hang k trn. y la 10 co gia tr thp phn la 2. khi s nh phn co nhiu bit ta thc
hin phep cng bit co ngha it nht ( LSB ) trc va tip tuc cho n bit co ngha cao
nht ( MSB). V du:
S b cng:
1010 (= 10)
1101 (= 13)
+
+
S cng:
1001 (= 9)
1111(= 15)
Tng:
10011(= 19)
11100(= 28)
Trong phep tr nu s b tr nho hn s tr, cu th la khi 0 tr i 1, th phai
mn 1 hang cao k ma la 2 hang ang tr va s mn nay phai tra lai cho hang cao
k tng t nh hai phep tr hai s thp phn. Trc tin xem trng hp tr hai s bit:
S b tr:
0 1 1 0
S tr:
0
1
0
1
Hiu:
0
0 1 11
S mn ( borow)
y la 0 -1 khng phai la 11 ma la 1 vi 1 la s mn. Khi tr hai s nhiu bit
th s mn hang nao phai c cng vao vi s tr cua hang o trc khi thc hin
vic tr. Hay tm hiu qua cac v du sau:
1011
1011
1100
S b tr :
-8-
Chng I
H thng s v m s
S tr:
Hiu:
1001
0010
0101
0110
0111
0101
01000 (+ 8)
+
01010 (+ 10)
10010 (- 2)
sai
01000 (+ 8)
11000 (- 8)
+
10010 (- 2)
11010 (- 10)
sai
10110 (- 6)
1 01110 (+ 14)
bo
sai
-9-
Chng I
H thng s v m s
bai toan u neu bit u c hiu la bit MSB cua ln thay v bit du th
kt qua ung.
1.3.3.S bu1.
V phng din mach in t th mt y cua s biu ht du - ln la bin
phep tr thanh phep cng, v du nh 8 - 2 = 8 + (- 2), nhng rt tic la y nay khng
at c v kt qua thng la sai ( v du trn la sai nhng cung co trng hp ung ).
Do o , co th thc hin cac phep tnh s hoc vi s co dau nht la trong pham vi
mach s (may tnh ) ngoi ta phai tm cac cach biu th khac cho s m.
S bu 9 cua mt s thp phn c nh ngha qua v du sau:
S bu 9 cua 8 la 9 - 8 = 1
S bu 9 cua 7413 la 9999 - 7413 = 2586
Tng t, s bu 1 cua mt s nh phn co n bit la hiu s cua 111...(n bit) va s
nh phn o. V du:
S bu 1 cua 10 la:
11
10
01
S bu 1 cua 101101 la:
111111
101101
010010
Nhn xet la khi tr ta ch gp hai trng hp o la 1-1 ma la 0 hoc 1- 0 ma la 1.
Do o s bu 1 cua mt s nh phn nh c bng cach i 0 thanh 1 va 1 thanh 0 (ao)
tc ly bu tng bit. V du i vi s 4 bit:
S bu 1 cua 0010 (2) la: 1101
S bu 1 cua 1000 (8) la: 0111
thc hin cac phep toan s hoc ngi ta vn biu th s dng dang du ln a ni trc vi bit du la 0 nhng biu th s m dang du - bu 1 cua ln,
d nhin bit du la 1. V du di vi s co du 5 bit gm bit du MSB va 4 bit ln:
2 =
0010
+ 2 = 0 0010
- 2 = 1 bu 1 (0010) = 1 (1101) = 1 1101
y la bit du cua s dng la 0 va bu cua no la 1 nn ta co th noi s m c
biu th bi s bu 1 cua s dng tng ng. V du i voi s 5 bit:
- 2 = bu 1 (+2) = bu 1 ( 0 0010) = 1 1101
- 8 = bu 1 (+8) = bu 1 ( 0 1000) = 1 0111
hai dong trn du = u tin co ngha la c biu th bi
Y la thc hin phep tr hai s nh phn A - B bng cach thc hin phep cng:
A - B = A + (- B) = A + bu 1 (+ B)
- 10 -
Chng I
H thng s v m s
- 11 -
(+ 5)
sai
Chng II
Mach logic (hay mach s) x ly d liu nh phn. Ngi ta ch nh ngha mt s ham logic
c ban, ma v phng din mach goi la cac cng c ban. Cac ham logic phc tap hn c thit
lp t cac ham c ban nay. ai s Boole c dung din ta mach logic theo ai s. No la cng
cu toan hoc phn tch, thit k mach logic. cui chng la ban Karnaugh giup n gian
biu thc logic mt cach co h thng.
2.1 TRANG THAI LOGIC 1 VA 0
H
ong
en
tt
220V
50Hz
en
sang
220V
50Hz
Anod + V - catod
Rc
I=0
Vcc
Rc
-1-
Vcc
Chng II
nhanh.
V(volt
-2-
Chng II
Vcc
Rc
C
Rc
VO
RB
VO=0
RB
B
IB = 0
VCESAT
E
IB
t
t
(a) khng phn cc: Transistor
ngng dn in th ra = VCC
-3-
Chng II
B
0
1
0
1
Ra
Y
1
1
1
0
AB
A
B
Y= AB
Y= AB
A
B
K hiu thng
A
B
&
-4-
Chng II
Y= C
B
B
(a)
5V
Y= A
A
(b)
Vo
B
0
0
1
1
0
0
1
1
C
0
1
0
1
0
1
0
1
Ra
Y
1
1
1
1
1
1
1
0
A
B
C
Y= ABC
-5-
Chng II
Ta d dng lp bng s tht ca A+B v AB so snh thy A+B v AB bng nhau hai trng
hp gia v khc nhau trng hp u v cui. Nh vy khng c h thc logic no gia A+B
v AB
Hm (cng) logic KHNG- HOC (NOR)
HOC (OR) theo sau bi KHNG (NOT) l KHNG- HOC (NOR). Xem trng hp hai ng
vo l A,B ra cng HOC l A+B nn ra cng KHNG tip theo l o ca A+B tc A + B :
Y= A + B
V k hiu ngi ta th cng KHNG bng vng trn ph nh nh sau cng HOC (xem hnh
2.22). Cng NOR cng p dng cho trng hp nhiu ng vo.
VO
A B
0 0
0 1
1 0
1 1
RA
Y
1
0
0
0
A+B
Y= A + B
Y= A + B
A
B
Y
A
B
K hiu thng
k hiu IEEE/ANSI
Hnh 2.22; cng KHNG - HOC (NOR) v bng s tht
V d 2.3.4
Nu o ng vo A v B ri mi a n cng
NAND th mch tng ng cng g ?
A
B
B
Hnh 2.23: v d 2.2.4
AB
Chng II
Y=A B
Bin (ng
vo)
A
B
0
0
1
1
0
1
0
1
Hm (ng
ra)
Y
0
1
1
0
A
B
A
B
=1
Y=
Y=(A+B) ( AB )
HOC V V
T biu thc ny c th v mch thc hin d dng.
EX-OR theo sau bi NOT l EX-OR
Hot ng logic ca EX-NOR o li so vi EX-OR:
A
0
0
1
1
0
1
0
1
Y
1
0
0
1
K hiu thng
A
B
Y= A B
B
A
K hiu IEEE/AKNSI
-7-
Y= ( A B)
Chng II
V d 2.4.1
Bng cch lp bng s tht nghim li Y=(A+B). ( AB ) chnh l hm EX-OR.
Gii:
Trc tin lp cc t hp ca A, B, K n l logic A+B, AB, AB , v sau cng (A+B).( AB ).
Bng s tht cho thy logic sau cng chnh l EX-OR i vi A,B vy chng minh c.
A
0
0
1
1
B
0
1
0
1
A+B
0
1
1
1
AB
0
0
0
1
AB
(A+B).(
0
1
1
0
1
1
1
0
AB )
V d 2.4.2
Thc hin mch logic m t bi h thc logic
Y= A BC( A B )
Gii
Cch thc hin l o A c A ri V vi B,C. Mt khc cho A v B qua EX-NOR c
A B . Sau cng V A BC vi A B .
A
B
C
A BC
Y = A BC ( A B)
A B
-8-
Chng 3
C S i S Logic
3.1> Khi nim c bn, cng thc v nh l:
i s logic do George Booole, nh ton hc nc Anh, sng to vo gia th k
X - so vi i s thng i s logic n gin hn nhiu. Tuy i s logic cng dng ch
biu th bin s nhng bin s logic ch ly gi tr rt n gin, 1 v 0, khng c gi tr th
ba no na. Hn na, 0 v 1 i s logic khng ch biu th s lng to nh c th m
ch yu l biu th hai trng thi logic khc nhau. (v d dng 1 v 0 biu th: ng
v sai; tht v gi; cao v thp; c v khng; m v ng.v..v...). Trong i s logc c mt
quy tc ging vi i s thng nhng li c mt s quy tc khc hon ton khc vi i
s thng, chng ta cn lu phn bit trong qu trnh hc tp.
3.1.1> Php ton logic v hm logic c bn:
1/ Php ton logic c bn
Nh ta bit, quan h logic c bn nht ch
c 3 loi: V, hoc, ph nh. Vy nn trong i s
logic cng ch c tng ng 3 php ton logic c bn
nht l: nhn logic - v, cng logic - hoc, o logic ph nh. Cc mch in thc hin 3 php ton c
bn nht, tng ng l cc cng v (and); hoc (or);
o (not).
Ngoi 3 php ton logic c bn nht trn y chng ta cn thng xuyn gp cc
php ton logic sau: V - ph nh, hoc - ph nh, v - hoc - ph nh, cng vi php
loi tr... Mch in tng ng thc hin cc php ton trn, theo th t cc cng: NAND,
NOR, NORAND, XOR biu th trn hnh 3-1-2
Tng ng:
Hnh 3-1-2a: cng NAND
Z4 = A . B
(3-1-4)
Z5 = A+B
(3-1-5)
Zo = A.B + C.D
(3-1-6)
Z7 = A B
(3-1-7)
...)
0.0 = 0
(3-1-8)
1+1= 1
(3-1-9)
Cng thc 2:
0.1 = 0
(3-1-10)
1+0= 1
(3-1-11)
Cng thc 3:
1.1 = 1
(3-1-12)
0+0= 0
(3-1-13)
Cng thc 4:
= 1
(3-1-14)
= 0
(3-1-15)
A.1=A
(3-1-16)
A+0=A
(3-1-17)
Cng thc 6:
A.0=0
(3-1-18)
A+1=1
(3-1-19)
Cng thc 7:
A. A=0
(3-1-20)
A+A=1
(3-1-21)
3/ Cc nh l tng t i s thng:
Lut giao hon:
Cng thc 8:
A.B=B.A
A+B=B+A
(3-1-22)
(3-1-23)
Lut kt hp:
Cng thc 9:
(A . B) .C = A . (B . C)
(3-1-24)
(A + B) + C = A + (B + C)
(3-1-25)
A . (B + C) = A.B + A.C
A . BC = (A + B) . (A + C)
(3-1-26)
(3-1-27)
4/ Cc nh l c th ch c trong i s logic
Lut ng nht:
Cng thc 11:
Cng thc 11':
A.A=A
A+A=A
(3-1-28)
(3-1-29)
nh l De Morgan:
Cng thc 12:
A.B=A+ B
(3-
1-30)
Cng thc 12':
A+B=A.B
(3-1-31)
(3-1-32)
3
A+B x C
A+B
A+C
(A+B)
BxC
(A+C)
V d:
Khi tm o ca mt hm s, nhng gch ngang no (biu th php ton o) trn
nhiu bin th vn gi nguyn. Cng cn ch th t u tin x l cc k hiu: du mc,
du nhn, du cng. V d , theo th t php tnh phi lm php nhn AxB v CxD trc,
sau mi ti php cng gia chng. Vy th t x l k hiu tm o s dn ti kt qu
c) Quy tc i ngu
Hm Z v hm Z gi l i ngu, khi cc du + v ., vi cc gi tr 1 v 0
i ch cho nhau mt cch tng ng
V i ngu l tng h, nn nu mt ng thc tn ti i vi biu thc v tri
v biu thc v phi, th i ngu ca v tri v i ngu ca v phi cng l mt ng
thc.
Cn lu th t u tin x l khi tm biu thc i ngu
p dng quy tc i ngu c th lm cho s cng thc cn chng minh gim i mt
na. Sau khi chng minh hai biu thc bng nhau, cn c quy tc i ngu, cc i
ngu ca ng thc chng minh cng phi bng nhau. Vy nn, khi gii thiu nhng
cng thc sau y, chng ta s khng a ra cc cng thc dng i ngu ca chng.
6) Mt s cng thc thng dng
7) Nhng cng thc XOR (php cng vi s loi tr)
nh ngha php XOR:
Hm logic XOR =1 khi cc bin A,B ly cc gi tr khc nhau,
V XOR = 0 khi cc bin A, B ly cc gi tr bng nhau.
Tn hm XOR, v vy, mang ngha d hoc, hoc tuyt i
o ca XOR l:
Hm AxB = 1 khi cc bin A,B ly cc gi tr bng nhau
AxB = 0 khi cc bin A,B ly cc gi tr khc nhau
AxB c tn hm tng ng
1. Lut giao hon:
AB=BA
2. Lut kt hp:
(A B) C = A (B C)
AB
=C
5
Nn
ABB
=CB
A0
=BC
=BC
8. nh l trin khai
3.2 Cc phng php biu th hm logic
Khi nghin cu v x l nhng vn logic, ta c th dng nhng phng php
khc nhau biu th hm logic tu theo c im ca hm logic xt. Thng dng 4
phng php. l bng chn l, biu thc logic, bng Karnaugh v s logic. Chng ta
khng nhng cn nm vng tng phng php, m cn phi thnh tho chuyn i t
phng php ny sang phng php khc.
3.2.1 Bng chn l
Bng chn l bng miu t quan h gia cc gi tr ca hm s tng ng vi mi
gi tr c th ca bin s
1) Phng php lit k thnh bng chn l
Mi bin u vo c th ly 2 gi tr 1 v 0, nu c n bin u vo th c 2n t hp
cc gi tr khc nhau ca chng. nhn c bng chn l, ta phi lit k tt c cc t
hp gi tr ca bin u vo v gi tri xc nh ca hm u ra tng ng vi tng t hp
.
V d 3-2-1: Hy k bng chn l ca hm s sau:
Z= AB + BC + CA
Gii: c 3 bin u vo, tc l c 8 t hp cc gi tr ca chng. Thay gi tr
ca mi t hp vo hm s v tnh ra gi tr tng ng, ri lit k thnh bng 3-2-1 (Ni
chung, khi b st, khi trng lp, thng sp xp th t cc gi tr bin vo theo
tun t s m nh phn).
Bng 3-2-1:
A
Thuyt minh
0 n tt
1 n sng
Tng
ng
ta c 8 s hng
ABC , ABC , ABC , ABC ,
dng
tch
ABC , ABC , ABC , ABC , ABC , ABC ABC , ABC , ABC , ABC , ABC , ABC .c im chung
A+ B +C
ca 8 s hng ny l:
- u c 3 tha s:
Mi bin s xut hin ch 1 ln di dng tha s hoc l nguyn bin hoc
l o bin
Vy chng ta gi 8 s hng dng tch c c im trn l s hng nh nht
ca cc bin A, B, C.
Ni chung, i vi trng hp n bin, s hng dng tch P c n tha s; trong P mi
bin u xut hin mt ln, v ch 1 ln m thi, hoc di dng nguyn bin, hoc di
dng o bin; P c gi l s hng nh nht ca n bin, n bin c tt c 2n s hng nh
nht. V mi bin u c 2 trng thi (nguyn bin v o bin), m tt c c n bin
b) Tnh cht s hng nh nht
Bng 3-2-4: bng chn l tan b s hng nh nht ca 3 bin s
ABC
ABC
ABC
ABC
ABC
ABC
ABC ABC
10
11
A+B+C
tng ng t hp
000,
k hiu
M0
A+B+ C
tng ng t hp
001,
k hiu
M1
A+ B +C
tng ng t hp
010,
chuyn thnh 2,
k hiu
M2
A+ B + C
tng ng t hp
011,
chuyn thnh 3,
k hiu
M3
A +B+C
tng ng t hp
100,
chuyn thnh 4,
k hiu
M4
A +B+ C
tng ng t hp
101,
chuyn thnh 5,
k hiu
M5
A + B +C
tng ng t hp
110,
chuyn thnh 6,
k hiu
M6
A+ B +C
tng ng t hp
111,
chuyn thnh 7,
k hiu
M7
m5 = ABC
M0 = A + B + C
= A + B + C = ABC
M5 = A +B+ C
12
m5 =
= A + B + C = ABC
Tha s ln nht cng l phn t c bn cu trc hm logic. Biu thc hm s (3-22) c th vit di dng:
Z = M0 M1 M2 M4 =
(0, 1, 2, 4)
c im cc biu thc hm s
Mt hm logic c biu th bng biu thc cc php ton V, hoc, o ... lin kt
cc bin s ca n vi nhau. u im ca phng php biu thc hm s l:
- Dng cc k hiu logic biu th quan h logic gia cc bin lm cho cch vit gn
v tin, tnh khi qut v tru tng rt cao.
- Rt tin s dng cc cng thc v nh l ca i s logic bin i, lm ton.
- Tin cho vic dng s logic thc hin hm s. Ch cn dng cc k hiu
logic ca mch in cng tng ng thay th php ton xt trong biu thc hm s, ta
c mt s logic. Vn ny cn c gii thiu c th sau.
Nhc im ch yu ca phng php biu thc hm s l kh xc nh gi tr hm
ng vi gi tr bin mt cch trc tip i vi cc hm s phc tp (khng trc quan
nhbng chn l).
3.2.3. Bng Karnaugh:
Bng Karnaugh l phng phphnh v biu th hm logic, trong cc gi tr hm
u ra tng ng t hp cc bin u vo u c biu th y . Trn c s bng
Karnaugh ca cc bin, in cc s hng nh nht ca hm s vo cc tng ng th ta
c bng Karnaugh ca hm.
1/ Bng Karnaugh ca bin logic:
a/ Hnh 3-2-1 trnh by bng Karnaugh 3 bin v 4 bin.
b/ Qui tc v bng Karnaugh ca bin
nh sau:
- Bng Karnaugh c dng hnh ch nht.
N bin c 2n , mi tng ng vi mt s hng
nh nht. V d hnh 3-2-1, n=3 tng ng bng
23 = 8 , n = 4 tng ng bng 24 = 16 .
- Gi tr cc bin c sp xp th t
theo m vng. (Nu khng sp xp thu t theo
m vng th khng cn l bng Karnaugh na).
V d: S sp xp ca AB v CD u l
00, 01, 11, 10(hnh 3-2-1).
13
M vng c th suy ra t m s nh
phn nh sau. Gi s cho m s nh phn l
Hnh 3-2-1
Bng Karnaugh c xem nh s
khi ca cc s hng nh nht
B2
B1
B0
G2
G1
14
G0
15
Bng 3-2-7
- Kt qa : Hnh 3-2-3
Hnh 3-2-3
16
C D = m0 +m4 + m8 +m12
Trong mch s, sau khi dng cc k hiu logic biu th mt cu trc logic trn mt
bn v, ta c s logic. S logic cng l mt phng php biu th hm logic, hn
na li c u im ni bt l rt tip cn thc t. Cc k hiu
logic thng thng u c cu kin in t c th tng ng,
vy nn thng gi s logic l s mch logic.
1) Cch v s logic ca hm logic
Nh trn ni, ta dng k hiu logic ca mch in
t thay th php tnh logic c trong biu thc hm logic th
c s logic ca hm.
V d 3-2-8: cho hm Z = AB + BC + CA
Hnh 3-2-6
Hy v s logic ca Z.
Gii: Quan h nhn logic ca cc bin A v B, B v C, C v A c thc hin bng
cc cng AND. Quan h, cng logic ca cc s hng AB, BC v CA c thc hin bng
cng OR. Kt qu: hnh 3-2-6
V d 3-2-9: cho hm Z = A B C D
Hy v s logic ca Z.
Gii: quan h cng vi php loi tr gia cc bin A, B, C, D c thc hin qua
cng XOR kt qu xem hnh 3.2.7
Hnh 3-2-7
a) Cu trc hnh thp (tr truyn t nh);
b) Cu trc ni mt xch (tr truyn t ln).
Z = Z1Z2 = AB ABC
3/ c im ca s logic
Cc k hiu logic trong s logic c quan h ph hp vi cu kin in t trong
thc t, vy s logic tng i tip cn thc t cng trnh. Trong cng tc, khi tm hiu
chc nng logic ca mt h thng s no hay thit b c iu khin s no ,
thng ta cn dng s logic, v rng so logic c th
Hnh 3-2-8.
OR-AND
Z = (A + C) ( A + B)
AND-OR
Z = AB AB
NAND-NAND
Z = A+CA+ B
NOR-NOR
Z = AB + AC
NOR-AND
Khi dng cc cng logic thc hin cc hm logic ny, tin nht l: hia loi u
dng cng AND v cng OR, loi th ba dng NAND, loi th t dng NOR, loi th
nm
dng NORNAND
Hnh 3-3-1 di y
gii
ghiu mch in cc hm
ni
trn:
19
Hnh 3-3-1
(3-31a)
(3-3-1b)
= ABC + AB C + A BC + A B C (3-3-1c0
Dng cc cng AND V OR thc hin (3.3.1a) ta c mch n gin nht. Ni
chung, nu biu thc cng n gin th mch in cng cng n gin. Nhng i vi cc
biu thc dng khc nhau th tiu chun v s n gin c khc nhau. Ta s lm r iu
ny qua v d v biu thc OR-AND
2) Biu thc OR-AND ti thiu
a) Th no l ti thiu
- u tin s cc s hng dng tch phi l t nht
- Nu iu kin trn m bo th s bin ca mi s ahngj cng phi l t nht.
V d: Z = A C + B C + A B + A C
(3-3-2a)
= AC + BC + AC
(3-3-2b)
3-2a) v n t hn mt s hng.
b) ngha vic ti thiu ho biu thc OR-AND
Chng ta tp trung nghin cu phng php ti thiu ho biu thc OR-AND, v
ch cn c biu thc OR-AND ti thiu, ta s d dng c c cc biu thc dng khc
cng ti thiu. C hai l do: mt l, mt biu thc logic bt k u dng trin khai thnh
biu thc dng OR-AND; Hai l, t biu thc dng OR-AND ti thiu, cng d dng c
c cc biu thc ti thiu dng NAND-NAND, NORAND.V.V
3.3.2 Phng php ti thiu ho bng cng thc
20
22
Hnh 3-3-2
Hnh 3-3-4
23
Hnh 3-3-5
c cc s
Hng nh nht ca hm . Xem hnh 3-3-5
- Gp cc s hng nh nht .
Theo phng php gii thiu trc y , khoanh vng cc s hng nh
Nht c th gp . T hnh 3-3-5 , ta c :
(4,5,12,13) = B C
(1,3)
= A BD
(10,11)
=A B C
(1,5)
=A CD
(3,11)
= B CD
24
Hnh 3-3-6.
Hnh 3-3-7
Gii:
-Bin i hm Z thnh dng biu thc OR AND
Z = A C.B ( AC D + AC D)
= A C + B ( AC D + AC D)
= A C + AC + A B C D + A B C D
- V bng Karnaugh nh hnh 3-3-7
25
- Gp cc s hng nh nht.
Lu cc 4 gc bng c th gp l m0 + m2 +m8, m10. (nu gp thnh 2 vng nh
m0 , m2 v m8, m10 th vn cha c ti thiu).
-Vit hm ti thiu: Z = A C +AC + B D
4/ Dng bng Karnaugh tm hm OR-AND ti thiu ca hm o
Nu trn bng Karnaugh ca hm s, ta gp tt c cc s hng nh nht ng vi gi
tr 0 ca hm xt, th ta c biu thc OR-AND ti thiu ca
hm o Z .
V d: 3-3-11: cho Z = AB + BC + CA. Dng hnh v tm
ra biu thc OR-AND ti thiu ca Z .
Gii:
Hnh 3-3-8
- V bng Karnaugh ca hm Z
Hnh 3-3-8
- Gp cc s hng nh nht ng vi Z = 0
m0 + m1 = A B , m0 + m2 = A C
m0 + m4 = B C
- Vit biu thc hm OR-AND ti thiu ca Z:
Z= AB + BC + AC
3.3.4. Chuyn i biu thc OR-AND ti thiu thnh biu thc ti thiu cc
dng NAND-NAND, NORAND, NOR-NOR
Sau khi nghin cu xong phng php ti thiu ha biu thc dng OR-AND,
chng ta ngh ngay n vn : Lm th no t biu thc OR-AND ti thiu c c
biu thc ti thiu cc dng khc.
1/ Tnh hon ho ca php tnh NAND v NOR
Mi php ton trong i s logic u c th qui v 3 php ton c bn AND, OR,
o. S dng cc php ton NAND v NOR cng rt d dng thc hin 3 php ton c
bn trn . V d:
Z = A . B = A.B = A + B
Z = A + B = AB = A + B
Z = A = A.1 = A + 0
Vy php tnh NAND v NOR l hon ho, vn nng. Cho nn, trong cc mch
in vi mch s, cc cng NAND v NOR tr thnh cc phn t c bn, in hnh.
2/ Biu thc NAND NAND
26
V trong cng tc thc t ta dng nhiu cng NAND, nn vic chuyn i biu thc
OR-AND ti thiu ha thnh biu thc NAND-NAND l cng vic v cng quan
trng.
Biu thc NAND-NAND ti thiu phi l:
-K hiu o t nht(khng k n o bin, o bin coi nh c sn)
-S cng NAND cn c cng t nht.
-S bin vo t nht (s u vo ca cng NAND t nht)
i vi mch in 2 cp cng NAND, dng phng php o 2 ln th c th
chuyn i biu thc OR-AND ti thiu thnh biu thc NAND-NAND ti thiu.
V d 3-3-12: Hy chuyn i hm Z = A B +B C +C A thnh biu thc
NAND-NAND ti thiu.
Gii: p dng nh l De Morgan n cp s hng (khng n cp bin s):
Z = AB + BC + C A = ABBCC A
Ly o ln na
Z = Z = ABBCC A
Mch in dng cng NAND thc hin, xem hnh 3-3-9
3/ Biu thc NORAND ti thiu:
Chng ta cn biu thc NORAND ti thiu khi mun dng cng NORAND
thc hin hm logic. Ni chung, cho php xut
hin k hiu o kt hp vi NORAND.
C hai phng php chuyn i t biu
thc OR-AND ti thiu thnh biu thc
NORAND 2 cp ti thiu.
a/ Ly o 2 ln i vi hm Z
V d:
Z = AB + C D
Hnh 3-3-9
Z = AB + C D
Mch in thc hin Z xem hnh 3-3-10
b/ Tm biu thc OR-AND ti thiu ca Z, sau
d ly o ln na
Hnh 3-3-10
V d: Z = AB + A B
Tm biu thc OR-AND ti thiu ca Z = A B + A B
27
Ly o ln na, ta c
Z = Z = AB + AB
Mch in thc hin Z xem hnh 3-3-11a (s 3-3-11b l kt qa phng php
ly o 2 ln ni trn, r rng phc tp hn)
4/ Biu thc NOR-NOR ti thiu
Biu thc NOR-NOR ti thiu c dng khi chng ta mun thc hin hm logic
bng cng NOR.
Biu thc NOR-NOR ti thiu l:
- S cng o t nht.
- S u vo t nht
Cch thc hin hm NOR-NOR ti
thiu (2 cp):
- Tm biu thc OR-AND ti thiu
ca Z
- p dng nh l De Morgan c
biu thc ti thiu dng AND-OR
- Ly o 2 ln na c biu thc
NOR-NOR ti thiu
V d 3-3-1: Hy vit hm Z = AB +BC +CA dwois
Hnh 3-3-11
Z = Z = AB + BC + C A = AB.BC.C A
= (A+B) (B+C) (C+A)
- Ly o 2 ln c dng NOR-NOR:
Z = Z = ( A + B)( B + C )(C + A) = ( A + B) + ( B + C ) + (C + A)
- Mch in logic xem hnh 3-3-13
28
Hnh 3-3-13
Hy xem xt vn logic .
Gii: Cn c c th lit k bng chc nng 3-4-1
Bng 3-4-1
Thuc n v
Nam hay n
C v khng
khng
c vo
Thuyt minh
rp khng
Khng
Nam
Khng
Khng
Nam
Khng
Khng
Khng
Nam
Khng
Nam
Khng
Khng
Khng c trng hp ny
Khng
Khng c trng hp ny
Khng
Khng c trng hp ny
Khng
C
29
Bang 3-4-2 :
Thuyet minh
Khong xay ra
Khong xay ra
Khong xay ra
Bang 3-4-2 cho biet rang, cac bien A, B, C ch lay cac gia tr co the la 000, 010,
100, 110, 111 va khong the lay cac gia tr 001, 011, 101 v ve xem phim ch phat cho
phu n cua n v. Vay gia cac bien A, B, C co mot quan he rang buoc nhat nh, hay
la ta goi chung la mot nhom bien rang buoc. Ham logic rang buoc la ham co cac bien
rang buoc.
b) Phan t rang buoc : Cac so hang nho nhat co cac to hp gia tr khong xay ra,
nh trong v du 3-4-1, la A B C , ABC , A B C . Nhng gia tr o c goi la so hang rang
buoc.
Nh ta a biet ve so hang nho nhat, moi so hang nho nhat co mot to hp gia tr
cac bien tng ng e no lay gia tr 1, so hang rang buoc luon bang 0 v to hp gia tr
cac bien tng ng e no lay gia tr 1 thuoc vao gia tr khong xay ra.
c) ieu kien rang buoc : Bieu thc logic cau truc bang tong cac so hang rang
buoc c goi la ieu kien rang buoc. V so hang rang buoc luon bang 0, nen tong cac
so hang rang buoc cung bang 0, vay ieu kien rang buoc bang 0.
2) Phng phap bieu th ieu kien rang buoc
a) Trong bang chan l dung dau x bieu th, xem v du bang 3-4-2 tren ay. Gia
tr ham so tng ng to hp gia tr bien cua so hang rang buoc co dau cheo x.
30
BC
A
t bang 3-4-2 ta co :
A B C , ABC , A B C = 0 hay la (1,3,5) =
00
01
11
10
Hnh 3-4-1.
c) Trong bang Karnaugh dung dau x bieu th, v du, tng ng vi bang 3-4-2
la bang Karnaugh hnh 3-4-1.
3-4-2. Toi thieu hoa ham logic rang buoc
Mau chot cua van e la dung ieu kien rang buoc nh the nao. Noi chung neu
tan dung ieu kien rang buoc th co the nhan c bieu thc toi thieu hoa.
1) ng dung ieu kien rang buoc e toi thieu hoa
a) Phng phap cong thc
Trong phng phap cong thc, tuy yeu cau, co the tuy y cong them hoac kh bo
so hang rang buoc. So hang rang buoc bang 0, nen them bt 0 vao bieu thc logic
khong lam thay oi gia tr bieu thc o. V du, bang 3-4-2, ta co : Z = ABC.
Z = ABC + AC + BC = C (AB + A + B) = C (AB + AB) = C
32
BC
00
01
11
10
m2 + m3 + m6 + m7 = B
m1 + m3 + m5 + m7 = C
Hnh 3-4-2.
Ham Z
BC
A
00
01
11
10
Hnh 3-4-3.
Giai :
33
34
CD
AB
00
01
11
10
00
01
11
10
Hnh 3-4-4.
- Tm dang OR-AND :
Khi khoanh vong m10, m11, m12, m13, m14, m15 c tan dung x l gop, ta co :
Z = B D + BC + BD + A
(3-4-1)
- Tm dang AND-OR :
Neu tren ay gop cac so hang rang buoc vao vong cac o gia tr 1, th ay ta
chia so hang rang buoc thanh hai nhom :
m12 va m14 gop vao cac o gia tr 0, con m10, m11, m12 va m15 gop vao cac o gia tr
1. Ta co : Z = A B C D + BD
(3-4-2)
Lay ao lan na ta co :
Z = Z = A B C D + BD
= A B C D BD
= ( A + B + C + D) ( B + D)
Can thuyet minh them ieu sau ay ; ham Z (3-4-1) va ham ao Z (3-4-2) khong
n gian la ao cua nhau, neu quen i ieu kien rang buoc. Noi cach khac, neu khong
co ieu kien rang buoc th (3-4-1) va (3-4-2) khong the la cac bieu thc ao cua nhau.
Xuat x cua chung la do trong qua trnh x l cac so hang rang buoc, ta gop tat ca vao
vong cac o gia tr 1 e i en (3-4-1_, nhng lai chia chung thanh hai nhom e i en
(3-4-2). Muon lay ao e chuyen oi qua lai hai bieu thc ham so (3-4-1) va (3-4-2), ta
phai tan dung ieu kien rang buoc.
35
CHNG 4
MACH LOGIC TO HP
x1
x2
Mach to hp
z
Hnh 4-1-1
S o logic khoi mach to hp.
z1
z2
Van e
logic
Toi
thieu hoa
Bang
chan l
Bieu thc
toi
Bieu thc
logic
S
logic
Toi
thieu hoa
2) Ke bang chan l
Noi chung, au tien, chung ta liet ke thanh bang ve quan he tng ng nhau
gia trang thai tn hieu au vao vi trang thai ham so au ra. o la bang ke yeu cau
chc nang logic, goi tac la bang chc nang. Viec nay co ve de va trc quan. Tiep theo,
ta thay gia tr logic cho trang thai, tc la dung cac so 0, so 1 bieu th cac trang thai
tng ng cua au vao va au ra. Ket qua ta co bang cac gia tr thc logic, goi tac la la
bang chan l. ay chnh la hnh thc ai so cua yeu cau thiet ke.
Can lu y rang t mot bang chc nang co the c bang chan l khac nhau neu
thay gia tr logic khac nhau (tc la quan he logic gia au ra vi au vao cung phu
thuoc viec thay gia tr). V du, s o mach nguyen l hnh 4-1-3 dung 2 chuyen mach A,
B mac noi tiep ieu khien bong en Z.
A
Chuye
n mach A
Chuye
n mach B
Ngat
Ngat
Ngat
Ngat
Noi
Noi
Noi
Noi
Bo
ng en Z
Nguon
Ta
t
Ta
t
Ta
t
Sa
ng
Bang chc nang 4-1-1 co c t xem xet trc tiep cac kha nang co the cua
mach ien hnh 4-1-3. Neu thay the gia tr logic theo 4 cach khac nhau th t bang chan
l 4-1-2a, b, c, d ta c cac bieu thc logic khac nhau.
Bang 4-1-2 : BANG CHAN L TRONG 4 TNH HUONG THAY GIA TR
KHAC NHAU
A
38
a)
1 bieu th ngat va
tat Z = A + B
A
A+B
T bang 4-1-2, ta thay rang chung ta se co moi quan he logic khac nhau neu
thay gia tr theo cach khac nhau. Chung ta phai can c vao gia tr thay the trang thai e
xac nh y ngha cu the cua 0 va 1 (tc la y ngha thc te cua bang chan l).
Khi liet ke chc nang hoac bang chan l, co the khong liet ke cac to hp trang
thai tn hieu au vao nao khong the co the co hay b cam. Nhng to hp nay cung co
the c liet ke, nhng tai au ra, trang thai tng ng ta ghi mot dau cheo x,
thng s dung cac trang thai anh dau cheo e toi thieu hoa ham logic.
3) Tien hanh toi thieu hoa
Neu so bien so tng oi t th co the dung phng phap hnh ve. Neu so bien so
tng oi nhieu, khi o khong tien dung phng phap hnh ve, th dung phng phap
ai so.
4) Ve s o logic
Ket qua viec toi thieu hoa la bieu thc logic OR AND. Can c viec chon la
loai cong logic cu the, can bien oi bieu thc logic o thanh dang phu hp. V du, neu
chon dung cong NAND th phai co bieu thc dang AND, neu chon dung cong NOR th
39
hai co bieu thc dang NOR, neu chon dung cong NORAND th phai co bieu thc dang
NORAND.
Can lu y rang, nhng bc thiet ke tren ay khong phai la bat buoc ap dung
may moc, ma la nen c van dung linh hoat theo tnh huong cu the cua thiet ke thc
te.
Trong hoat ong thc tien cua loai ngi, cac bai toan, va tng ng cac mach
ien cua mach logic to hp la nhieu khong ke het. Cac mach to hp hien nay thng
gap trong he thong so la bo ma hoa, bo giai ma, bo chon kenh, bo cong, bo kiem tra
chan le (parity cheeker), ROM, v.v
Di ay lan lt gii thieu mot so mach to hp ve cau truc mach, nguyen l
cong tac va ac iem cua chung, ket hp soi sang phng phap thiet ke phan tch mach
to hp.
4.2 BO MA HOA
4.2.1 Khai niem ma hoa
Noi mot cach khai quat, ma hoa la dung van t, k hieu hay ma e bieu th mot
oi tng xac ng. Co the thay biet bao v du ve ma hoa trong i song nh at ten cho
tre s sinh, moi van ong vien co mot so thay the trong thi au. Ten tre la van t, van
ong vien anh so theo he em thap phan. Van t va he em thap phan khong tien
dung cho mach so. Ma hoa nh phan la qua trnh dung ma nh phan e bieu th oi
tng xet en (oi tng nay la tn hieu). Ma nh phan ch co hai so 0 va 1, de dang
bieu th bang trang thai mach ien, nen c dung rong rai trong mach so. Bieu th so
lng nhieu th tang so bit (BInary digiT) trong cach viet so da theo vt r. Ma nh
phan 1 bit co 2 trang thai (0, 1) tng ng 2 tn hieu. Ma nh phan 2 bit co 4 trang thai
(00, 01, 10, 11) tng ng 4 tn hieu. Tong quat ma noi, ma nh phan n bit co 2n trang
thai, co the bieu th 2n tn hieu. Vay, e tien hanh ma hoa n tn hieu can s dung n bit,
theo cong thc 2n N.
Bo ma hoa la mach ien thc hien thao tac ma hoa. Can c vao yeu cau va ac
iem khac nhau cua tn hieu c ma hoa, chung ta co cac bo ma hoa khac nhau, nh
bo ma hoa nh phan, bo ma hoa nh thap phan, bo ma hoa u tien v.v
4.2.2. Bo ma hoa nh phan
40
Y0
Y1
Bai giai :
1. Phan tch yeu cau.
Y7
Bo
ma
hoa
Hnh 4-2-1
S o khoi yeu cau thiet ke
Y0
Y0
Y1
Y1
Y2
Y2
Y3
Y3
Y4
Y4
Y5
Y5
Y6
Y6
Y7
Y7
a) Phng an 1
b) Phng an 2
Dung ma nhi phan 3 bit bieu th 8 tn hieu au vao co the co nhieu phng an
khac nhau, Bang 4.2.1 gii thieu 2 phng an. Phng an 1 theo so em nh phan.
Phng an 2 la ma chu k 3 bt.
41
Phng an 2
C = Y4 + Y5 + Y6 + Y7 = Y4 . Y5 . Y6 . Y7
B = Y2 + Y3 + Y4 + Y5 = Y2 . Y3 . Y4 . Y5
A = Y1 + Y2 + Y5 + Y6 = Y1 . Y2 . Y5 . Y6
a) Mach phng an 1
b) Mach phng an 2
42
0(Y0) 0
1(Y1) 0
2(Y2) 0
3(Y3) 0
4(Y4) 0
5(Y5) 0
6(Y6) 0
7(Y7) 0
8(Y8) 1
9(Y9) 1
phan
43
Hnh 4-2-3
S o logic bo ma hoa (dung ma 8421)
D = Y8 + Y9 = Y8 . Y9
C = Y4 + Y5 + Y6 + Y7
C = Y4 . Y5 .Y6 .Y7
B = Y2 + Y3 + Y6 + Y7 = Y2 . Y3 .Y6 .Y7
A = Y1 + Y3 + Y5 + Y7 + Y9 = Y1 . Y3 .Y5 .Y7 .Y9
Y0
Y1
Y9
eu tch cc mc thap.
Bo ma hoa
u tien
Hnh 4-2-4.
S o khoi bo ma hoa u tien.
Bai giai :
1. Phan tch yeu cau
44
D
C
B
A
Y9
Y8
Y7
Y6
Y5
Y4
Y3
Y2
Y1
Y0
Y8
Y7
Y6
Y5
Y4
Y3
Y2
Y1
Y0
Theo e bai, s ma hoa thc hien theo mc o u tien Y9 en Y0, khi cac tn
hieu cung tac ong th cac tn hieu co mc u tien thap khong tac dung, ngha la bat ke
mc logic cua no the nao eu khong anh hng en au ra.
2. Ke bang chan l Bang ma hoa u tien
Bang chc nang 4.2.3 phan anh yeu cau thiet ke, ma hoa theo cap u tien,
nhng bien so tng ng mc u tien thap khong tac dung g en au ra co anh dau
45
cheo x. Ma nh phan 4 bit au ra co rat nhieu phng an, trong bang 4.2.4 la phng
an ma 8421 vi mc logic am.
3. Toi thieu hoa
V co qua nhieu bien so, nen dung phng phap ai so e toi thieu hoa. Chung
ta se dung cong NORAND trong s o mach. au tien ta tm bieu thc toi thieu hoa
cua hg au ra di dang OR - AND cua ham ao, roi lay ao e c dang NORAND.
Khi viet hg t bang ma hoa 4.2.4, mot cach hnh thc, ta khong can e y nhng v tr co
dau x. Ket qua ta c cac hg au ra di dang NORAND nh sau :
D = Y 9 + Y9 .Y 8 = Y 9 + Y 8
D = Y9 + Y8
C = Y9 Y8 Y 7 + Y9 Y8 Y7 Y 6 + Y9 Y8 Y7 Y6 Y 5 + Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y 4
= Y9 Y8 Y 7 + Y9 Y8 Y 6 + Y9 Y8 Y 5 + Y9 Y8 Y 4
C = Y9 Y8 Y 7 + Y9 Y8 Y 6 + Y9 Y8 Y 6 + Y9 Y8 Y 5 + Y9 Y8 Y 4
B = Y8 Y8 Y 7 + Y9 Y8 Y7 Y 6 + Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y4 Y 3 + Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y4 Y3 Y 2
= Y9 Y8 Y 7 + Y9 Y8 Y 6 + Y9 Y8 Y5 Y4 Y 3 + Y9 Y8 Y5 Y4 Y 2
B = Y9 Y8 Y 7 + Y9 Y8 Y 6 + Y9 Y8 Y5 Y4 Y 3 + Y9 Y8 Y5 Y4 Y 2
A = Y 9 + Y9 Y8 Y 7 + Y9 Y8 Y7 Y6 Y 5 + Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y4 Y 3 + Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y4 Y3 Y2 Y 1
A = Y 9 + Y8 Y 7 + Y8 Y6 Y 5 + Y8 Y6 Y4 Y 3 + Y8 Y6 Y4 Y2 Y 1
4. Ve s o logic
Hnh 4-2-5 la s o logic thc hien cac ham au ra D, C, B, A di dang cong
NORAND.
Chung ta co the nghiem chng rang s o hnh 4-2-5 thoa man yeu cau thiet ke
bang cach phan tch logic, tm ra quan he logic gia au ra vi au vao cua mach logic
hnh 4-2-5.
46
Chang han, neu tat ca au vao eu tch cc (mc logic 0) th DCBA = 0110, ay
la ma tng ng vi au vao Y9 (co mc u tien cao nhat, cao hn Y8 Y0). Neu tat ca
au vao khong co tn hieu (mc logic 1) th DCBA = 1111, ay la ma (ngam nh)
tng ng vi au vao Y0.
4.2.5. Vi mach c va (MSI) bo ma hoa u tien
Hnh 4-2-6 la vi mach c
va bo ma hoa u tien. Tuy rang
hnh 4-2-5 va hnh 4-2-6 co oi
cho khac nhau, nhng chung eu
co mot chc nang logic duy
nhat. au vao, au ra eu tch
cc mc thap. Trong hnh 4-2-6,
e n gian, cac tn hieu au
vao c k hieu 0, 1, 2, , 9
(thay cho Y0, Y1, Y2, , Y9). Can
c vao s o logic hnh 4-2-6, ta viet ra
47
D =9+8
C =9 +87 + 9 +86 + 9 +85+ 9 +84
= 9 . 8 .7 + 9 . 8 .6 + 9 . 8 .5 + 9 . 8 .4
B = 9 + 8 7 + 9 + 8 6 + 9 + 8 5 . 4 .3 + 9 + 8 5 . 4 .2
= 9 . 8 .7 + 9 . 8 .6 + 9 . 8 . 5 . 4 .3 + 9 . 8 . 5 . 4 .2
A = 9 + 9 + 8 7 + 9 + 8 6 5 + 9 + 8 6 . 4 .3 + 9 + 8 6 . 4 .2
= 9 + 9 . 8 .7 + 9 . 8 . 6 .5 + 9 . 8 . 6 . 4 .3 + 9 . 8 . 6 . 4 . 2 .1
= 9 + 8 .7 + 8 . 6 .5 + 8 . 6 . 4 .3 + 8 . 6 . 4 . 2 .1
Vong d
Dch
phai
0000
0010
00000
0001
0001
0110
10000
0010
0010
0100
0111
11000
0110
0011
0011
0101
0101
11100
0100
0111
0100
0100
0111
0100
11110
0101
1000
0101
1011
1000
1100
11111
0110
1001
0110
1100
1001
1101
01111
0111
1010
0111
1101
1100
1111
00111
1000
1011
1110
1110
1101
1110
00011
1001
1100
1111
1111
1111
1010
00001
Tong so
8421
2421
2421
5211
8421
D 3
0000
0011
0000
0000
0001
0100
0001
0010
0101
0011
So thap phan
48
Can lu y rang, trong bang 4.2.5, tuy moi v tr (bit) ch co hai trang thai 0 va 1,
nhng khong nhat thiet phai co quan he ve gia tr chuyen v cua so nh phan (nh
8421), ma noi chung th 4 bit lam thanh mot t ma e tr thanh mot k hieu ham y xac
nh nao o. Cung co the noi chnh xac hn, bang 4.2.5 gii thieu cac loai ma 4 bit hai
trang thai.
a) Ma 8421
Trong t ma 8421, moi nit 1 ai bieu cho mot tr so co nh. Neu cong tat ca tr
so cua cac bit ai bieu trong t ma, th ta c tr so tng ng cua so thap phan ma t
ma o ai bieu. Trong ma 8421 th trong so cua moi bit la co nh, nen no thuoc laoi
ma co trong so.
b) Ma d 3
Ma d 3 c tao thanh t ma nh phan bang cach cong them 0011 (gia tr so 3
thap phan) vao t ma nh phan tng ng.
c) Ma 2421
Hai loai ma 2421 (A va B) eu la ma co trong so, nhng s tuan t cac bit cua
cac t fma khac so nh phan (trong so khong n tr).
d) Ma 5211
Ma 5211 co tnh chat tng t ma 2421, o la ma co trong so khong n tr.
e) ma vong d 3 (ma Gray d 3)
Ma vong (ma Gray) se c gii thieu bang 4.2.6. ma vong d 3 khong bat
au t 0000 nh ma vong, ma lech i 3 hang. (T ma 0010 la ma hoa so 3 cua ma
vong, lai la ma hoa so 0 cua ma d 3. T ma 0110 la ma hoa so 4 cua ma vong, lai la
ma hoa so 1 cua ma d 3 v.v) Ma vong d 3 khong phai la ma co trong so.
g) Ma dch phai
Ma dch phai co ac iem la hai t ma ke can bat k ch khac nhau 1 bit (tren
bang 4-2-5, ta thay s dch sang phai cau cac bit) ma dch phai khong tan dung tat ca
cac trang thai cua ma nh phan 5 bit. ay la nhc iem loai ma nay (phai them 1 bit so
vi cac loai ma khac).
2) Ma Gray
Ma gray con goi la ma vong, bang 4-2-6 gii thieu bang ma gray 4 bit.
49
Ma Gray
So thap phan
Ma Gray
0000
1100
0001
1101
0011
10
1111
0010
11
1110
0110
12
1010
0111
13
1011
0101
14
1001
0100
15
1000
Ta co the thay ro ac iem ma Gray t bang 4-2-6 : s bien oi gia tr bit mot
v tr xac nh trong t ma co tnh chat tuan hoan vi chu k co nh t t ma nay sang
t ma khac. Chu k cua bit th nhat la 0110, chu k cua bit th hai la 00111100, chu k
cua bit th ba la 0000111111110000 v.v
Ma Gray khong co trong so. u iem chnh cua ma Gray la ch co 1 bit khac
nhau trong 2 t ma ke can. Nhc iem la thieu trc quan.
3) Ma ISO (International Standardization Organization)
C quan tieu chuan hoa quoc te ISO a ra ma nh phan 8 bit, chu yeu dung e
truyen tin. Ma nay co 10 ch so (0 9), 26 ch cai Anh, va 20 dau, k hieu, tat ca la 56
k t. Xem bang 4.2.7. Trong bang, cac bt c bieu th bang b7, b6, , b1. Bit th 8 la
bit bu e bien t ma bat k thanh t ma co so bit 1 la so chan, muc ch phat hien loi
truyen tin.
Bang 4-2-7 : MA ISO
b7b6b5
K t
000
0000
NUL
001
010
011
SP
100
101
b4b3b2b1
0001
50
P
A
110
111
0010
0011
0100
0101
0110
0111
(8
1000
BS
1001
HT
1010
LF
EM
1011
1100
1101
CR
1110
1111
DEL
001
010
011
100
101
110
111
0000
NUL
DLE
SP
0001
SOH
DC1
0010
STX
DC2
K t
b4b3b2b1
51
0011
ETX
DC3
0100
EOT
DC4
0101
ENQ
NAK
0110
ACK
SYN
&
0111
BEL
ETB
1000
BS
CAN
1001
HT
EM
1010
LF
SUB
1011
VT
ESC
1100
FF
FS
<
1101
CR
GS
1110
SO
RS
>
1111
SI
US
DEL
Ma ASCII, viet tat cua cact co ngha la ma chuan quoc gia M e trao oi tin
tc. Xem bang 4.2.8. Trong o. Ma cac ch so va ch cai giong nh ma ISO tren ay.
Ma ASCII thng dung cho thiet b thong tin va may tnh. ASCII la ma 8 bit nh phan,
vi 7 bit b1 b7 bieu th cac tin tc va bit th 8 la bit parity (kiem tra chan le dung e
phat hien loi truyen tin). Bang 4.2.9 giai thch cac k hieu ch.
Bang 4.2.9 : Y NGHA CAC K HIEU CH CUA MA ASCII
K hieu
Y ngha
K hieu
Y ngha
NUL
BS
SOH
HT
STX
LF
Chuyen dong
ETX
VT
EOT
FF
ENQ
Hoi
CR
Quay ve au dong
52
ACK
Tha nhan
SO
BEL
Chuong
SI
DLE
Chuyen ma (Datlink
EM
Het giay
escape)
DC1
SUB
Tr
DC2
ESC
Chuyen ma
DC3
FS
DC4
GS
NAK
Phu nh
RS
SYN
ong bo
US
ETB
SP
Khoang trong k t
CAN
Huy bo
DEL
Huy bo
4.3. BO GIAI MA
Khi ma hoa, moi t ma nh phan eu c gan mot ham y xac nh, tc la moi t
ma bieu th mot tin tc hoac mot oi tng xac nh. Giai ma la qua trnh phien dch
ham y a gan cho t ma. Mach ien thc hien viec giai ma c goi la bo giai ma. Vay
bo giai ma phien dch t ma thanh tn hieu au ra, bieu th tin tc von co. Tuy theo yeu
cau s dung tin tc c giai ma, tn hieu au ra co the la xung hay mc ien ap. Co
nhieu loai bo giai ma, nhng chung ta eu co nguyen l cong tac va phng phap thiet
ke tng t nhau. Di ay ta se thuyet minh cu
the qua vai v du.
4.3.1. Bo giai ma nh phan
Bo giai ma nh phan phien dch cac t ma
nh phan thanh tn hieu au ra.
V du 4.3.1
Bo
Giai
Ma
53
Y0
Y1
Y7
cau
Y0
Y1
Y2
Y3
Y4
Y5
Y6
Y7
54
Y0 = C B A
Y1 = C B A
Y2 = C B A
Y3 = C BA
Y4 = C B A
Y5 = C B A
Y6 = C B A
Y7 = C BA
4. Ve s o logic
Cac ham logic tren ay co the dung cong AND iot thc hien (hnh 4-3-2, hnh
4-3-3), hay cung co the dung cong NAND (TTL) thc hien (hnh 4-3-4).
D
C
B
A
Y0
Giai ma
T BCD
Y1
Sang thap
phan
Y9
cau.
Y0
Y1
Y2
Y3
Y4
Y5
Y6
Y7
Y8
Y9
Bang 4-3-3 la bang chan l dung logic dng. Trong o, pha trai la ma BCD
8421 au vao ; ben phai la au ra giai ma, tch cc logic 0, 6 t ma 6 (6 trang thai) t
1010 en 1111 khong c dung. Chung khong xuat hien trong tnh huong bnh thng
cua bo giai ma. Cac trang thai nay c anh dau cheo x trong bang 4-3-3 va trong
cac bang Karnaugh (hnh 4-3-6).
Toi thieu hoa ham logic au ra Yi bang phng phap hnh ve : bang Karnaugh.
Cu the, ta tm ham ao YI (tng ng lay gia tr 0), sau o lay ao cua ham ao o, ta
se c ham Yi can tm.
Bang 4-2-4 : BANG CHAN L CUA BO GIAI MA T MA BCD SANG MA
THAP PHAN
D
Y0
Y1
Y2
Y3
Y4
Y5
Y6
Y7
Y8
Y9
56
57
BA
BA
DC
00
01
11
10
00
01
11
10
BA
DC
00
01
11
10
00
01
11
10
(a)
01
11
10
00
01
11
10
(c)
BA
00
01
11
10
00
01
11
10
DC
BA
00
01
11
10
00
01
11
10
(d)
00
01
11
10
00
01
11
10
(f)
BA
00
01
11
10
00
01
11
10
DC
BA
00
01
11
10
00
01
11
10
(g)
00
01
11
10
00
01
11
10
(h)
BA
DC
DC
(e)
BA
DC
00
(b)
BA
DC
DC
00
01
11
10
00
01
11
10
(j)
Hnh 436.
Bang Karnaugh cua ham Y9
Y
58
DC
(i)
(a ) Y 9 = DA
( b) Y 8 = D A
Y9 = DA
Y8 = DA
(c) Y 7 = CBA
(d ) Y 6 = CBA
Y7 = CBA
Y6 = CBA
(e) Y 5 = CBA
( f ) Y 4 = C BA
Y5 = CBA
Y4 = CBA
(g ) Y 3 = CBA
(h ) Y 2 = CBA
Y3 = CBA
Y2 = CBA
(i) Y 1 = D C BA
( j) Y 0 = D C B A
Y1 = D C BA
Y0 = D C B A
Hnh 4-3-8 la vi mach MSI (n phien) thc hien giai ma t BCD sang thap
phan. IC nay co 8 cong ao va 10 cong NAND 4 au vao. S giai ma cua IC la triet e,
ham logic au ra xac nh n tr. (Can e y rang oi vi mach hnh 4-3-7, do s dung
cac gia tr dau cheo X cua ham logic trong toi thieu hoa e xay dng s o mach,
nen neu au vao xuat hien t ma khong c dung, th au ra co the hng ng sai).
59
Nhan xet s o hnh 4-3-8, ta thay : cac cong ao la thanh mach em va bao
am phu tai tieu chuan oi vi cac tn hieu vao A, B, C, D. (S o hnh 4-3-7 bieu th
phu tai nang, khong au oi vi nguon tn hieu vao).
4-3-3. Bo giai ma cua hien th k t
Trong he thong so, thng can giai ma cac k t a ma hoa nh phan thanh cac
tn hieu co the hien th di dang quen thuoc cua con ngi. V phng thc lam viec
cua cac linh kien hien th khac nhau la khac nhau, nen trc het ta hay thuyet minh
ngan gon ve mot so linh kien hien th k t thong dung.
1) Hai loai hien th so
a) Linh kien hien th ban dan
Nguyen l :
Mot so vat lieu ban dan ac biet nh hp
chat GaAsP, khi lam thanh chuyen tiep PN, neu
co ien ap thuan at vao, th co the bc xa
quang, tc la bien ien nang thanh quang nang.
S dung cac chuyen tiep PN bc xa quang co
the che tao cac linh kien nh iot phat quang
LED, en hien th 7 thanh hay en hien th ma
tren di 10mA. ieu chnh R co the lam thay oi o sang cua BS.
60
ac iem c ban :
Quang pho phat xa cua hien th ban dan phu hp vi cam thu th giac, ien ap
cong tac thap (1,5 3V), the tich snho, tuoi tho cao (hn ngan gio lam viec), toc o
hng ng cao (1 100ns), co nhieu mau.
Bang 4-3-4. Gii thieu tham so hien th so 7 thanh.
Bang 4-3-4. THAM SO HIEN TH SO 7 THANH.
K hieu
o sang (FL)
ien ap
Dong ien
ien ap
Dong ien cc
cong tac
do ngic
ngc anh
ai (mA)
thuan (V)
(A)
thung (V)
BS201A
> 15 (7 thanh)
1,5 3V
< 50
>5
150 (7 thanh)
ES202A
> 15 (7 thanh)
1,5 3V
< 50
>5
150 (7 thanh)
61
Thay oi R se ieu chnh o sang hien th. Rb cung la ien tr han dong. Rb xac
nh theo gia tr gii han ILM cua cong NAND (TTL). Khi M ngat, T bao hoa th
I B = (V OH V BE )
1
< I LM
Rb
ac iem c ban :
Ve u iem : ien ap cong tac tng oi thap, dong iep nho, hien th phu hp
th giac, on nh va tin cay, tam hien th kha ln, tuoi tho cao.
Ve nhc iem : can nguon ien cong suat ang ke cung cap cho si ot, khong
thuan tien cho lap rap. Bang 4-3-5 gii thieu ch tieu chu yeu cua mot so en hien so 7
thanh chan khong thong dung :
Bang 4-3-5 : CH TIEU CHU YEU EN HIEN SO 7 THANH CHAN KHONG
K hieu
ien ap
anot (V)
anot (mA)
li (mA)
li (V)
Dong ien
si ot (V) si ot
(mA)
YS9-1
20
20
<2
1,2
28
YS13-3
20
< 1,5
20
<3
1,2
28
YS18-3
20
<2
20
<2
1,2
50
YS27-3
20
2,5
20
2,5
1,2
80
2) Bo giai ma hien th
Chung ta se thuyet minh nguyen l cong tac va qua trnh thiet ke cua bo giai ma
hien th qua v dung bo giai ma kch cho hien th 7 thanh LED.
V du 4-3-2 : hay thiet ke bo giai ma hien th kch chi hien th 7 thanh LED vi
tn hieu au vao la ma BCD 8421.
Bai giai :
Phan tch yeu cau thiet ke :
Xem s o khoi hnh 4-313.
Cac au vao D, C, B, A la
ma BCD 8421, trong o 6 trang
thai 1010 1111 khong c s
Hnh 4-3-13 Bo giai ma 7 thanh
e kch sang LED tng ng cua hien th 7 thanh. Can c mach kch sang hnh 4-3-10,
tn hieu au ra bo giai ma phai tch cc mc thap (LED sang khi tn hieu kch mc
thap). Ke bang chan l :
Bang 4-3-6 : BANG CHC NANG BO GIAI MA
So c
hien th
Bang chc nang 4-3-6 c liet ke t ket qua phan tch yeu cau thiet ke.
63
Cac t ma au vao cua ma BCD 8421 quyet nh so c hien th. Nhng do cau
truc khong gian cua cac LED a,b, , g (hnh 4-3-13) ma cac gia tr tn hieu au ra bo
giai ma c xac nh sao cho :
- mc thap L : LED sang
- mc cao H : LED tat
- cac LED sang hnh thanh so c hien th.
Bang 4-3-7 la bang chan l tng ng bang 4-3-6.
Toi thieu hoa
Dung phng phap hnh ve. Chung ta chon dung cong NORAND trong s o. Do
o, au tien ta toi thieu hoa ham ao bang dang ORAND oi vi cac gia tr 0 cua ham
au ra, sau o lay ao th c dang NORAND oi vi cac gia tr 1 cua ham au ra.
Xem cac bang Karnaugh hnh 4-3-14.
V du : xet LED thanh a.
Toi thieu hoa dang chuan tac tuyen oi vi cac o trong bang Karnaugh co gia tr
0 e xac nh ham ao :
a = D + B + CA + C A (dang ORAND)
Lay ao : a = a = D + B + CA + C A (dang NORAND)
(b) b = C + BA + B A
b = C + BA + B A
(c) c = C + B + A
c= C+B+ A
(d ) d = D + CB + B A + C A + CBA
d = D + CB + B A + C A + CBA
(e) e = C A + BA
e = C A + BA
(f ) f = D + C B + C A + B A
f = D+CB+CA + BA
(g ) g = D + C B + C B + BA
g = D + C B + C B + BA
64
BA
BA
DC
00
01
11
10
00
01
11
10
BA
DC
00
01
11
10
00
01
11
10
(a)
DC
00
01
11
10
00
01
11
10
(b)
BA
(c)
BA
DC
00
01
11
10
00
01
11
10
DC
BA
00
01
11
10
00
01
11
10
(d)
DC
00
01
11
10
00
01
11
10
(e)
(f)
BA
DC
00
01
11
10
00
01
11
10
Hnh 4314.
Bang Karnaugh va ham logic au ra cua cac LED hien th a, b, c, d, e, f, g.
(g)
Ve s o logic :
S o logic hnh 4-3-15 xuat phat t cac ham logic toi thieu hoa bang bang
Karnaugh hnh 4-3-14. Trong hnh 4-3-15, tn hieu ra tch cc mc thap. V du,
DCBA = 1000, so c hien th la 8 vi cac LED abcdefg = 0000000 sang.
DCBA = 0101, so c hien th la 5 vi cac LED acdfg sang va be tat.
Mot
dang k
hieu mach
cua cong
NORAND
(Ve co
NORAND,
xem phan
3-3-4-3)
65
4.4. BO SO SANH
Trong cac he thong so, ac biet la trong may tnh, thng thc hien viec so sanh
hai so, e biet so nao ln hn, hay chung bang nhau. Hai so can so sanh co the la cac so
nh phan, cung co the la cac k t a ma hoa nh phan. Bo so sanh co the cong tac theo
kieu noi tiep hay kieu song song. chng nay, ta se xem xet nguyen l cong tac va
qua trnh thiet ke bo so sanh song song qua V du bo so sanh so nh phan 4 bit A =
a3a2a1a0 va B = b3b2b1b0
4.4.1. Bo so sanh bang nhau
Do so sanh bang nhau la mach ien thc hien chc nang logic xet hai so co bang
nhau hau khong bang nhau.
1) Bo so sanh bang nhau 1 bit
Xet hai bit ai va bi, goi gi la ket qua so sanh bang nhau gia ai va bi vi gi = 1
bieu th ai = bi, gi = 0 bieu th ai bi. Vay ta co bang chan l 4-4-1.
Bang 4-4-1 : BANG CHAN L CUA BO SO SANH 1 BIT
ai
bi
gi
Thuyet minh
Bang nhau
Khac nhau
Bang nhau
Khac nhau
T bang 4-4-1, ta co
gi = a i bi + a i bi = a i bi + a i bi = a i bi
Co the dungnhieu s o thc hien ham logic tren, hnh 4-4-1a la cong ham tng
ng, hnh 4-4-
1b la cong NORAND
nhau.
66
g2
g1
g0
Vay ta co :
G = g3 . g2 . g1 . g0
67
G = a 3 b 3 a 2 b 2 a 1 b1 a 0 b 0
G = (a 3 b 3 ) + (a 2 b 2 ) + (a 1 b 1 ) + (a 0 b 0 )
4.4.2. Bo so sanh
Bo so sanh la mach ien thc hien chc nang logic xac nh so nao ln hn trong
hai so c so sanh.
1) Bo so sanh 1 bit
Xet hai bit ai va bi, ket qua so sanh li = 1 bieu th ai > bi, mi = 1 bieu th ai < bi.
Ta co bang chan l 443.
Bang 4-4-1 : BANG CHAN L CUA BO SO SANH 1 BIT
ai
bi
li
gi
Thuyet minh
ai = bi
ai < bi
ai > bi
ai = bi
T bang443, ta co :
li = a i bi
mi = a i bi
Can c vao ham logic tren ay, ta xay dng s
o logic hnh 443.
2) Bo so sanh 4 bit
Qua trnh so sanh hai so nh phan nhieu bit phai bat au t bit co trong so cao
nhat, cj khi nao bit co trong so cao nhat bang nhau th mi tiep tuc so sanh en bit co
trong so thap hn lien ke. Y ngha trong so khien viec so sanh quyet nh bi so co
trong so ln. (V du quen thuoc : so sanh 901 va 899, so sanh so hang tram 9 > 8, ket
luan luon 901 > 899, khong e y en so hang chuc va hang n v cua chung).
b) Bo so sanh 4 bit
So sanh hai so nh phan A = a3a2a1a0 va B = b3b2b1b0
Ket qua so sanh
G = 1 neu A = B ; gi = 1 neu ai = bi
g2
g1
g0
l3
l2
l1
l0
L Thuyet
minh
A>B
g2
g1
g0
m3
m2
m1
m0
M Thuyet
minh
A>B
Khi liet ke bang 444 va 445, can lu y cac quan he phu nh nhau cua cac
bien logic va mot so gia tr cua bien logic khong anh hng g en ham logic. V du :
Xet bang 444.
69
l 3 = a 3 b 3 ; l 2 = a 2 b 2 ; l 1 = a1 b1 ; l 0 = a 0 b 0
m 3 = a 3 b 3 ; m 2 = a 2 b 2 ; m 1 = a1 b 1 ; m 0 = a 0 b 0 ;
= a 3 b 3 + a 3 b 3 a 2 b 2 + a 3 b 3 a 2 b 2 a1
+ a 3 b 3 a 2 b 2 a1 b 1 a 0 b 0
= g3g2g1g0g
= g3g2g1g0
= a 3 b 3 a 2 b 2 a1 b 1 a 0 b 0
71
au vao ieu
au ra
khien
l
a> b
a<b
a=b
A>B
A<B
A=B
a3 = b3 a2 > b2
a3 = b3 a2 < b2
a3 = b3 a2 = b2
a1 < b1 X
a3 = b3 a2 = b2
a1 = b1 X
a3 = b3 a2 = b2
a1 = b1 a0 > b0 X
a3 = b3 a2 = b2
a1 = b1 a0 < b0 X
a3 = b3 a2 = b2
a1 = b1 a0 = b0 1
a3 = b3 a2 = b2
a1 = b1 a0 = b0 0
a3 = b3 a2 = b2
a1 = b1 a0 = b0 0
a3b3
a2b2
a1b1
a0b0
a3 > b3 X
a3 < b3 X
4.5. BO CONG
Thc hien cac phep tnh la nhiem vu c ban cua may tnh so. Trong may
tnh, cac phep cong tr nhan chia eu quy ve phep tnh cong theo mot cach nao o, vay
phep cong la phep tnh c ban nhat cua may tnh.
4.5.1. Bo cong na
Bo cong na la mach ien thc hien phep cong 2 so 1 bit. Bang 4-5-1 la
bang chan ly cua phep cong na, Si la tong ai va bi la cac so hang c cong, ci la so
nh sang bit trong so ln hn. Bang chan ly 4-5-1 ch thc hien phep tnh oi vi ban
than hai so ai, bi ma khong ke en so nh chuyen v t
bit co trong so be hn. Vay mi co ten la cong na. T
bang 4-5-1 ta co :
Si = a i b i + a i b i = a i b i
ci = aibi
Hnh 4-5-1 la s o logic va ky hieu bo
cong na.
72
bi
Si
Ci
4.5.2. Bo cong u :
Bo cong na khong ap ng yeu cau thc te cong hai so nhieu bit. V du
cong hai so A = A3a2a1a0 = 1011 va B= b3b2b1b0 = 1110
bit 3
bit 2
bit 1
bit 0
So nh chuyen len
1
Qua v du ta thay : viec cong cac bit 3, bit 2, bit 1 eu kem theo so nh,
ngha la co 3 so hang tham gia, gom 2 bit c cong va so nh chuyen len t phep cong
bit trong so be lien ke. Phep cong co nh c goi la cong u, mach ien thc hien
tng ng c goi la bo cong u (Full Adder).
Bang 4-5-2 la bang chan ly cua bo cong u, trong o a i, bi la hai bit c cong,
ci-1 la so nh chuyen len t bit i - 1 (be lien ke) si la tong va ci la so nh (phai chuyen
len phep cong u cua bit i + 1).
Tien hanh toi thieu hoa bang bang Karnaugh, xem hnh 4-5-2
Bang 4-5-2 : BANG CHAN LY CUA BO CONG U
ai
bi
ci-1
sl
si
73
hnh 4-5-2a, ta co :
s i = a i b i c i 1 + a i b i c i 1 + a i b i c i 1 + a i b i c i 1
= a i ( b i c i 1 + b i c i 1 + a i ( b i c i 1 + b i c i 1 )
= a i (b i c i 1 ) + a i b i c i 1
= a i b i c i 1
T hnh 4-5-2b, ta co :
c i = a i b i c i 1 + a i b i c i 1 + a i b i
= (a i b i + a i b i )c i 1 + a i b i
= (a i b i )c i 1 + a i b i
au ra (1 au ra).
Hnh 4-6-1 gii thieu bo chon kenh co 4 au vao e chon.
Trong hnh, B va A la n = 2 au vao ieu khien, D3, D2, D1, D0 la 2n = 4,
au vao d lieu c chon, Y la au ra, con G la au chon chip (cho phep bo chon kenh
lam viec).
T s o hnh 4-6-1 ta viet ham logic au ra :
Y = G B A D 0 + G BAD1 + GBA D 2 + GBAD 3
= G (B A D 0 + BAD1 + BA D 2 + BAD 3 )
(4-
6-1)
Khi G = 1 th Y = 0, tc la bo chon kenh b cam, no khong lam viec.
(4Khi G = 0 th Y = B AD 0 + B AD1 + BAD 2 + BAD 3
6-2)
Kenh nao c chon, phu thuoc tn hieu chon (au vao ieu khien).
Neu BA = 00, th Y = D0, neu BA = 01, th Y = D1, neu BA = 10 th Y =
D2, neu BA = 11 th Y = D3. Bang 4-6-1 la bang chc nang cua bo chon kenh.
75
D0
D1
D2
D3
Co the viet rut gon bang 4-6-1 thanh dang n gian nh bang 4-6-2
BAng 4-6-2 : BANG CHC NANG RUT GON CUA BO CHON KENH
B
D0
D1
D2
D3
W2 = A 1 A o
W1 = A 1 A o
W0 = A 1 A o
A0
D3
D2
D1
D0
T bang chan ly, ta thay s o hnh 4-7-1 thc chat la mot bo chuyen ma
t ma A1A0 sang ma D3D2D1D0. Qua trnh dien ra nh sau : bo giai ma a ch tien hanh
giai ma A1A0, ma tran 4 cong AND iot (au ra cua AND iot la day bit, au vao cua
AND iot la day t qua iot noi day bit tng ng) va bo ao (mach ien au ra) thc
hien ma hoa oi vi tn hieu au ra bo giai ma. Cuoi cung ta co ma D3D2D1D0.
77
Hnh 4-7-2 :
Ma tran nh
cua ROM NMOS
Hnh 4-7-3 :
Phan t nh PROM
gom co mot tranzito lng cc va mot cau ch (hp kim Ni, Cr ...) Khi xuat xng, cau
ch cua cac phan t nh eu thong. Ngi s dung muon ghi bit 1 vao phan t nh nao
th gi nguyen cau ch, muon ghi bit 0 vao phan t nh nao th lam cau ch t bang
dong ien u ln theo quy nh. Cau ch cua phan t nh t roi th khong co cach g
noi lai nh cu c, tc la khong thay oi noi dung c na.
78
Ngoai hnh thc cau ch, ngi ta con che tao PROM dung iot Schottky
thay the phng an cau ch tren. Khi xuat xng, tat ca cac iot Schottky eu ngat (
trang thai phan cc ngc), tng ng bit 0. e tao ra bit 1, ngi s dung phai at ien
ap ngc u ln e iot Schottky anh thung tao thanh chap cc thong mach vnh vien.
4.7.3. Bo nh ch oc co the viet lai (EPROM)
Thc tien luon co nhu cau sa cha, oi mi
mot so d lieu nao o trong ROM, do vay ngi ta khong
thoa man vi ROM co nh va PROM. EPROM giai quyet
va ap ng nhu cau tren, nen co ng dung rong rai. Hien
nay EPROM s dung phan t nh tren c s tranzito
FAMOS (Floating - gate Avalanche - injection Metal Oxide
Semiconductor - Ban dan oxyt kim loai phun - cc cong thac
lu tha noi). Hnh 4-7-4 trnh bay ket cau tranzito FAMOS.
Hnh 4-7-4.
Ket cau tranzito FAMOS
No c ban la tranzito MOS cc cong Si kenh P. iem khac biet cua no la cc cong hoan
toan b SiO2 cach li, nen trang thai bong benh va co ten cc cong tha noi. Cc nay
von khong mang ien, nen khong co kenh dan gia cc nguon S va cc mang D,
tranzito FAMOS trang thai ngat. Nhng neu at ien ap tng oi ln (-30V chang
han) gia D va S, lam cho chuyen tiep PN gia cc mang D va e b anh thung thac
lu, ien t trong vung ngheo kiet nh ien trng manh gia toc ln bay t vung P+ ra
ngoai. Do toc o cao, co mot phan t xuyen qua lp oxyt tng oi mong e ti cc
cong tha noi, chung c ton tr ien tch cc cong khong co loi thoat i, nen bao
ton lau dai tai cc cong. ( 1000C, mot nam suy giam cha ti 1%). ieu chnh bien o
va thi gian cua ien ap gia DS, th co the ieu khien lng ien t phun vao. Khi cc
cong a co u nhieu ien t (ien tch am) th co the tao ra kenh dan gia D va S lam
cho tranzito FAMOS tr thanh thong. Neu dung tia cc tm hoac tia X chieu vao
tranzito FAMOS lam trung hoa ien tch cc cong,
kenh dan bien mat, tranzito FAMOS tr lai trang thai
ngat. e tien tien hanh viec kh bo kenh dan, khi bao
goi, ngi ta e mot ca so thach anh cho viec chieu
xa khi can.
Hnh 4-7-5 gii thieu EPROM cau truc t
tranzito trng, moi phan t nh gom mot tranzito
MOS noi tiep vi mot tranzito FAMOS. Day t ieu
79
khien cc cong. Khi xuat xng, tat ca FAMOS eu trang thai h mach. Ngi s
dung can c vao d lieu can lu gi, a xung ien ap am vao day bit a chon, lai ieu
khien day t cho MOS theo a ch thong dan. FAMOS day bit a chon se anh thung
thac lu, phun ien t vao cc cong cua no.
Khi oc ra, day t chon hang phan t nh, FAMOS nao a co ien t
phun vao cc cong cua no se dan ien, day bit tng ng se co mc cao ; FAMOS nao
khong co ien t phun vao cc cong th h mach, day bit tng ng se co mc thap.
Can lu y rang tranzito FAMOS co the co nhng hnh thc cau truc khac
vi cau truc c gii thieu tren ay.
4.8. MANG LOGIC LAP TRNH (PLA)
Hnh 4-8-1 gii thieu PLA cau truc t mot
mang cong AND va mot mang cong OR. Mang cong
AND thc hien phep nhan logic cac bien so trong cac tn
hien au vao A0 An. Tn hieu au ra P0 Pm la tch
(Hoi) cua cac bien so au vao. Mang cong OR thc hein
phep cong logic cac tch P0 Pm. Tn heu au ra cua
mang OR (cung la cua PLA) la tong (tuyen) cua cac
NAND PMOS. W0 + W4 la bien so au vao Y0 + Y4 la ham so au ra. ac iem cong tac cua
80
tranzito trng PMOS la : Thong dan khi ien ap mc thap cc cong, h ngat khi ien ap
mc cao cc cong, h ngat khi ien ap mc cao cc cong. Vay ta co bang chc nang ke
bang 4-8-1.
Ap dung logic dng (mc cao H bieu th 1, mc thap L bieu th
0), ta co the viet ra cac ham Yi t bang 4-8-1 L:
Y0 = W0 W2
Y1 = W1 W3 W4
(4-8-1)
Y2 = W3
Y3 = W0 W1
Y = W W
3
4
4
W1 W3 W4 Y1
W3 Y2
PLA hnh 4-8-3 gom 2 mang cong NAND PMOS. e n gian hnh ve,
net cham am bieu th tranzito PMOS tai cho giao nhau. T hnh 4-8-3 ta co :
Z 0 = Y1 Y3
Z1 = Y2
(4-8-2)
Z 2 = Y0 Y4
Z 3 = Y0 Y3 Y4
Z = Y
1
4
Thay bieu thc (4-8-1) vao (4-8-2) ap dung nh ly Demoorgan ta co :
81
Z 0 = W1 W3 W4 + W0 W1
Z = W
3
1
Z 2 = W0 W2 + W3 W4
Z = W W + W W + W W
0
2
0
1
3
4
3
Z 4 = W1 W3 W4
(4-8-3)
Tuy rang hnh 4-8-3 cau truc bang hai mang cong NAND, nhng ket qua
cua cach au noi the hien ham au ra (4-8-3) chng to rang s o hnh 4-8-3 tng
ng hnh 4-8-1. Dung s o cau truc hnh 4-8-3, a tn hieu au vao en au vao
mang tren (Wi) , can c tch cac bien au vao ma thiet ke v tr tranzito MOS, roi can
c vao tong cac tch ma thiet ke v tr tranzito MOS trong mang di ; hien nhien oi
vi toan bo s o hnh 4-8-3 (hai mang) th au ra ta co ham logic dang chuan tac
tuyen theo yeu cau thiet ke.
Trong PLA c IC hoa, khong ch co mang OR - AND tren ay, ma con
co cac bo ao cho tn hieu au vao, va cac cong 3 trang thai em au ra. Vay tren 1
chp , ta co the cau truc bat c mang to hop nao. Neu them vao chp o mot so Flip
FLop (se gii thieu sau) th ta co the cau truc c cac mach so noi chung (bao gom
mach day). Cung nh ROM c san xuat ra thanh cac loai ROM co nh, PROM,
EPROM, PLA cung c san xuat ra thanh cac loai PLA co nh, PLA co the nap
chng trnh va PLA co the viet mi.
Chung ta co the e y thay rang ket cau mach ien mang cong trong PLA
giong nhau vi ma tran nh trong ROM. Chung khac nhau phng thc cong tac. au
vao PLA la cac bien logic, co the nhieu bien ong thi tac ong. au vao ma tran nh
trong ROM la tn hieu giai ma a ch, mot lan ch tac ong vao mot day t. Gia s can
thc hien cung mot ham logic phc tap nao o, th phan t nh cua PLA t hn nhieu so
vi so phan t nh cua ROM tng ng. V vay ng dung va san xuat IC PLA ngay
cang rong rai.
4.9. NGUY HIEM CHAY UA TRONG CAC MACH TO HP
Nguy hiem chay ua la hien tng trong mach to hp xuat ra tn hieu gia,
von la nhng xung nhieu qua o khi tn hieu au vao chuyen oi trang thai. Neu phu tai
cua mach xet nhay cam oi vi xung nhieu nh Flip Flop chang han, th can tm cach
tr bo nguy hiem chay ua.
4.9.1. Nguyen nhan sinh ra hien tng nguy hiem chay ua
82
Trong mach so, mot cong bat ky ma co hai tn hieu au vao ong thi
chuyen oi trang thai theo hng ngc nhau (v du t 01 sang 10) th co the sinh ra
xung nhieu au ra. Ta minh hoa ieu nay bang cong AND (TTL) hnh 4-9-1.
V chc nang cua cong AND, Z = A. B. Neu AB = 01 hay AB = 10 th
ang le Z phai luon luon la 0.
Hnh 4-9-1 : Nguy hiem chay ua cua
cong AND
a)Cong AND (TTL);
b)ac tnh truuyen at ien ap
cua cong AND;
c) Xung nhieu sinh ra do nguy
hiem chay ua
83
Theo o th thi gian hnh 4-9-2b, tng ng sai lech thi gian qua o tn
hieu A va B co the sinh ra xung nhieu au ra cong AND M4, tng ng sai lech thi
gian tre truyen at cua M5 va M6 co the sinh ra xung nhieu au ra cong AND M1. o la
nhng xung nhieu sinh ra khi BA chuyen t 01 sang 10 (anh dau trong bang 4-9-2).
Bang 4-9-2 : Bang chan ly mach ien - (hnh 4-9-2)
84
2. a vao xung m :
Tren hnh 4-9-3, xung dng p2 la xung dung e m thong mach, a vao
sau thi gian qua o, luc mach at en trang thai on nh mi, e m thong M1 va M4.
Tn hieu au ra cua M1 va M4 bay gi co dang xung be rong bang xung m p2. V du
khi tn hieu au ra BA = 11, Z3 khong tc thi chuyen len mc cao, ch khi a xuat hien
p2, Z3 mi hnh thanh xung dng.
3. Mac them tu loc :
V xung nhieu do nguy hiem chay ua tao ra la rat hep (hep hn thi gian
qua o t) nen co the mac them mot tu ien loc (ien dung khong ln) au ra e tr
bo. o la Cf tren hnh 4-9-3. oi vi mach TTL, Cf co ien dung vai tram pF la u e
suy giam bien o xung nhieu en mc khong ang ke.
4. Sa oi thiet ke logic :
Khi nguy hiem chay ua do mot bien so chuyen oi trang thai gay ra, th
co the dung sa oi thiet ke logic e tr bo. Xet
v du sau :
Gia s ham logic a cho la :
Z = AB + AC
Z = AB + AC = A.1 + A.1
Z=A+A
hiem chay ua khi xem xet bang Karnaugh : Hai so hang AC va AB lien ke. (o m3 =
ABC lien ke o m7 = ABC). Ta cung da vao bang Karnaugh ma tm cach tr bo nguy
hiem chay ua = them vao ham logic mot so hang tng ng hai o lien ke m3 va m7, so
hang BC (net dt tren hnh 4-9-5), vay Z = AB + AC + BC.
Xet them v du di ay :
V du 4-9-1 : xet xem mach to hp thc hien ham so : Z = A B C + BD + ACD co
nguy hiem chay ua khi mot bien so chuyen oi trang thai. Neu co th tm cach tr bo.
Bai giai :
Ve ban Karaugh cua ham logic Z = A B C + BD + ACD nh hnh 4-9-6
Hai so hang A B C va BD lien ke, hai so hang ACD va BD cung lien ke. Vay co
nguy hiem chay ua. (Khi A = C = D = 1 th Z = B + B, khi A = B = C th Z = D + D )
Cach t bo nguy hiem chay ua la them vao hai so hang tng ng cac o lien ke
(net t tren hnh 4-9-6) A CD va ABC. Hnh 4-9-7 la s o logic cua ham :
Z = A B C + BD + ACD + A CD + ABC
86
CHNG 5
MACH FLIP - FLOP
5.1. MOT SO CAU TRUC MACH THNG GAP CUA FLIP - FLOP
Tn hieu so nh phan la tn hieu c ban trong mach so FF la phan t c
ban lu tr (nh) tn hieu nh phan. V mot bt tn hieu nh phan co the nhan mot trong
hai gia tr 0, 1 nen FF toi thieu can co chc nang sau :
1. Co hai trang thai on nh, trang thai 0 va trang thai 1.
2. Co the tiep thu, lu tr va a ra tn hieu vao.
ng nhien, thc tien con e ra cac yeu cau khac. Tiet nay trnh bay
van e: Mach ien nh the nao am bao cac chc nang noi tren.
5.1.1 . Flip Flop RS c ban
1. Cau truc mach va ky hieu
Hnh 5-1-1 trnh bay s o logic va ky hieu logic cua Flip Flop RS c ban.
Mach ien gom hai cong NAND noi ghep cheo. R , S la cac tn hieu au vao, dau
gach ngang tren ky t bieu th tn hieu hoat
ong mc thap (mot khuyen tron trong ky hieu
logic bieu th ieu o). Noi cach khac, au vao
mc thap bieu th co tn hieu, au vao mc cao
bieu th khong co tn hieu. Q va Q bieu th trang
thai cua FF, ong thi bieu th au ra.
2. Nguyen ly lam viec
a) Hai trang thai on nh
Khi khong co tn hieu, tc la
R = S = 1 , mach co hai trang thai on nh - Trang thai 0 va trang thai 1. ay, chung ta
goi Q = 0 va Q = 1 la trang thai 0, goi Q = 1 va Q = 0 la trang thai 1. trang thai 0, v
Q = 0 hoi tiep en au vao cong B lam B ngat, duy tr Q = 1 . Ma Q = 1 lai hoi tiep en
au vao cong A, cung vi S = 1 lam cho cong A thong, duy tr Q = 0 . Do o, mach
hoan toan t ong duy tr trang thai 0. Tng t, trang thai 1, Q = 1 va R = 1 lam cho
cong B thong, duy tr Q = 0 . Ma Q = 0 lai lam cho cong A ngat, duy tr Q = 1. Vay
trang thai 1 cung c t gi.
b) Qua trnh tiep thu tn hieu
87
nh, co the la 0, cung co the la 1. V rang nhng nhan to quyet nh trang thai FF luc
nay la khong co cach nao biet trc chnh xac c, chang han s khac nhau rat nho
ac tnh ong cua hai cong NAND hay tnh huong nhieu thi iem xet. ng nhien,
sau hai au vao R va S la khong ong thi, trang thai FF co the xac nh sau khi bo tn
hieu.
d) Bang chc nang va phng trnh ac trng
Ta dung ky hieu Qn bieu th trang thai FF trc khi tiep thu tn hieu, goi la
trang thai hien tai, dung ky hieu Qn+1 bieu th trang thai FF sau khi tiep thu tn hieu, goi la
trang thai tiep theo. Quan he logic gia Qn+1 va Qn, R, S bieu th bang bang chc nang
(bang chan ly) mo ta s chuyen oi trang thai xay ra nh bang 5-1-1 di ay.
Bang 5-1-1 : BANG CHC NANG CUA FLIP FLOP RS C BAN
Qn
Qn+1
89
Q n +1 = S + RQ n
(5-1-1)
Khi CP = 0, cac cong C, D b ngat, FF b cam, duy tr trang thai cu. Khi
CP = 1, cac cong C, D thong th FF san sang (tiep thu tn hieu), no tiep thu tn hieu au
vao R, S. De dang thay rang tnh huong cong tac cua mach luc nay giong nh Flip Flop
90
(5-1-2)
.
4. Dung cong NORAND e cau truc Flip Flop RS ong bo
va mach chot D. (Cong NORAND xem muc 3-3-4-3)
Vi ieu kien tien quyet CP = 1, mach tren hnh 51-7a co bang chc nang trung hp vi bang 5-1-1 va phng trnh
ac trng trung hp vi phng trnh 5-1-1, mach tren hnh 5-17b co phng trnh ac trng trung hp vi phng trnh 5-1-2.
Hnh 5-1-6 : Mach chot D
91
I).
2. Nguyen ly lam viec
a) Khi CP = 0, Cong G, H ngat nen FF master ngat. CP = 1 , cong C, D
thong nen FF slave san sang, no tiep thu tn hieu au ra master, do o Q = Qm, Q = Q m
b) Sau ot bien sn dng CP
CP = 1 master thong qua cac cong G, H tiep nhan tn hieu au vao. Vay :
Q nm+1 = S + RQ nm
vi ieu kien CP = 1
RS = 0
CP = 0 Slave b ngat, au ra Q, Q duy tr trang thai cu.
=
RS
0
92
Flip Flop RS master slave tuy rang e master tiep nhan tn hieu au vao trong
khoang thi gian CP = 1, nhng au ra luc o van khong chuyen oi trang thai, ch khi
a xuat hien sn am xung ong ho CP th au ra mi chuyen trang thai. Ngi ta goi
s kien nay la kch bang sn am. FF co trang thai au ra khong chu anh hng trc
tiep cua cac tn hieu au vao R, S bat ky luc nao. Vay van e trc tiep ieu khien a
c giai quyet. Tren hnh 5-1-8b au vao CP co dau o bieu th rang tnh tch cc cua
tn hieu CP la sn am cua no.
3. ac iem c ban
u iem : Cau truc ieu khien master slave a giai quyet van e trc tiep ieu
khien, trong khi CP = 1 tiep thu tn hieu, sn am cua CP kch chuyen trang thai au ra.
Nhc iem : Van con rang buoc gia R va S khi CP = 1.
5.1.4. Flip Flop JK master slave
1. Cau truc mach va ky hieu
Loai Flip Flop RS master slave noi tren van con rang buoc R va S,
nguyen nhan chnh la khi R = S = 1 au ra cac cong G, H eu mc thap, dan en tnh
huong khong mong muon la Qm = 1 va Q m = 1 . Can chu y mot ieu sau :
Xet mach Flip Flop RS master slave khi CP = 1, Q va Q khong oi trang
thai va la ao
93
(5 1 4 )
(5 1 5)
(5 1 6)
b) K hieu logic
a) S o logic
94
vao d bo nay tren hnh 5-1-10. Tac dung cua cac au vao R d , Sd khong chu ieu
khien ong bo cua xung ong ho CP, v vay R d , Sd la cac au vao d bo. Nh tren hnh
5-1-10a ch ro, R d noi en au vao B, F, G. Do o xung am au R d khong nhng xoa
ca master va slave ma con ngat cong G, trong thi gian CP = 1 khong cho phep J = 1
thiet lap master trang thai 1, ieu o bao am trang thai 0. Tng t Sd noi en au
vao A, E, H. Xung am au vao S d bao am trang thai 1. Tren ky hieu logic (hnh 5-110b), khuyen tron au vao Sd, Rd bieu th tnh tch cc cua chung la mc thap.
4. Van e mot lan chuyen
Trong thi gian CP = 1 th master ch chuyen oi trang thai mot lan, hien tng
nay goi la mot lan chuyen. Nh ta a biet, cac trang thai ao nhau cua Q va Q phan
hoi ve H, G tng ng lam cho mot trong hai cong (H hoac G) b ngat, neu mot au vao
co tn hieu th co the v ch chuyen oi trang thai mot lan. V du khi Q = 0, Q = 1, cong
G b khoa, J khong tac dung, tn hieu ch co the t au vao K, qua cong H, xoa master
ve 0. Va mot khi a trang thai 0 roi, du tn hieu K bien oi the nao, master van duy tr
trang thai 0. Ngc lai khi Q = 1, Q = 0 th H b khoa, ch co tn hieu J mi tac dung,
thong qua cong G, at master len 1, mot khi a trang thai 1 roi, master se duy tr.
Van e mot lan chuyen khong nhng han che tac dung cua Flip Flop JK master
slave ma con lam giam nang lc chong nhieu cua no. Chang han, khi CP = 1 ma J, K
oi trang thai nhieu lan th cung ch co mot lan chuyen ma thoi. Mat khac, thi iem
mot lan chuyen trang thai o co the ri vao sn dng, gia xung, hay sn am cua
xung ong ho CP. Neu nh khong biet chnh xac quy luat tn hieu J, K th khong co the
xac nh trang thai tiep theo cua Flip Flop. Vay khi s dung Flip Flop JK master slave,
thng eu yeu cau trang thai J, K duy tr khong oi trong thi gian CP = 1. a the th
qua trnh lam viec cua Flip Flop noi gon lai la : sn dng tiep thu, sn am chuyen.
Neu nhieu xep chong vi J, K sao cho gay ra mot lan chuyen sai trong khi CP = 1 th tn
hieu nhieu o tiep tuc tac ong en he thong. Vay van e mot lan chuyen la nguyen
nhan lam giam nang lc chong nhieu cua mach nay.
5. Flip Flop JK master slave trong mot vo IC
Hnh 5-1-11a trnh bay s o logic tng ng cua Flip Flop JK master slave
trong mot vo IC. Master bao gom hai NORAND, slave kha n gian, CP mc cao cam,
mc thap cho phep. Nguyen ly cong tac khong khac mach hnh 5-1-10 noi tren.
6. ac iem c ban cua Flip Flop JK master slave
u iem : J va K khong b rang buoc lan nhau, cac IC cua chung c san xuat
nhieu, s dung rong rai, tnh nang u viet.
95
Nhc iem : Van e mot lan chuyen, thng yeu cau J, K duy tr khong oi
trong thi gian CP = 1.
.
5.1.5. Flip Flop JK kch bang sn xung (Edge triggered FF)
1. Cau truc mach
Mach tren hnh 5-1-12 la Flip Flop JK kch bang sn
xung, no giai quyet van e mot lan chuyen cua Flip Flop JK
master slave. Khi CP = 0 , CP = 1, hay khi sn dng cua
CP cac tn hieu J, K eu khong tac dung. Ch trong thi gian
sn am cua CP th Flip Flop mi chuyen trang thai theo
phng
ay :
trnh
ac
n
Q = JQ + KQ n
trng
di
n +1
Z1 = Q Z 2 = Q
n
Z 3 = Z 5 Q n = JQ n . Q n = J.Q n
Z 4 = Z 6 Q n = KQ n Q n = KQ n
Q n +1 = Z1 + Z 3 = Q n + J.Q n = Q n
Q n +1 = Z 2 + Z 4 = Q n + K.Q n = Q n
96
Z2 = Q n
Tiep sau mi co :
Z 3 = J.Q n
Z 4 = K.Q n
V vay :
Q n +1 = Z1 + Z 3 = Q n + JQ n = Q n
Q
n +1
= Z 2 + Z 4 = Q n + KQ n = Q
R = Z 6 = KQ n
Q n +1 = S + RQ n = JQ + KQ n Q n = JQ + KQ n
n
Do Qn, Q phan biet hoi tiep au vao H va G nen J va K khong b rang buoc lan
nhau.
Vay loai mach ien nay khong nhng co tnh nang tot nh Flip Flop JK master
slave va co ac iem kch bang sn am xung ong ho CP ma con khong co van e
mot lan chuyen.
3. ac iem c ban
u iem : Kch bang sn am
xung ong ho CP ; ay la loai FF tnh
nang u viet, chong nhieu tot va s
dung linh hoat.
Nhc iem : Mach ien dung
tac dung tre cua cac cong NAND giai
quyet van e mot lan chuyen, do o
yeu cau cong nghe che tao phai tinh
xao e bao am mach ien cong tac tin
cay.
97
Hnh 5-1-13 gii thieu them cac au vao d bo R d , Sd . Cac au vao nay tao
thuan li trong s dung. Xung am au vao Sd xoa. Trong s o va ky hieu logic cua no,
dau ngang va khuyen tron bieu th rang tn hieu tch cc mc thap.
5.1.6. Flip Flop D (mach chot D cai tien e giai quyet van e ieu khien trc
tiep).
1. Cau truc mach ien
Xem hnh 5-1-14 them vao mach chot D hai cong
E va F.
2. Nguyen ly lam viec
a) Khi CP = 0
Cac cong C, D b khoa, Z1 = Z2 = 1, Flip Flop c
ban bao gom cac cong A, B duy tr trang thai cu.
- Neu D = 1 th :
Z 4 = D.Z 2 = 1.1 = 0
Z 3 = Z1 .Z 4 = 1.0 = 1
Z3 = 0
98
(5-1-7)
Hn na, khi a co tac dung duy tr nguyen trang va ngan tr chuyen oi sang
trang thai khac trong suot qua trnh CP = 1 th tn hieu D khong con tac ong en mach
na. V vay, ay la mach ieu khien sn trc va kch bang sn dng CP.
3. Tac dung cua cac au vao d bo
R, R D , S, Sd
e s dung them thuan tien, Flip
Flop D con co them cac tn hieu tch cc
mc thap cac au vao Set ( S, Sd ) va
Reset ( R, R d )
Hnh 5-1-15 bieu th s o logic
tng ng va ky hieu logic Flip Flop D
trong vo IC.
R, S ch dung trong thi gian CP =
0, neu khong co the phan tac dung duy tr
ngan tr noi tren. Chang han khi CP = 1 va
FF ang duy tr trang thai 1. Neu co xung
am au vao R th co the xuat hien trang
thai cam : Q va Q ong thi mc cao. Hn
na, xung am R ket thuc trc CP, do tac
dung duy tr trang thai 1, FF van trang thai
1, con neu CP ket thuc trc R th FF co the
xoa ve 0. S dung S e at FF vao trang
99
thai 1 cung gap van e tng t, ch khac la no phan tac dung vi viec duy tr trang thai
0.
R d , Sd khong b trang thai CP han che. V du, xung am au R d lam FF ve 0,
100
Hnh 5-1-17 . s o nay la cai tien cua mach FFD tren ay.
Can c s o logic, ta co :
D = (J + Q n )KQ n = JKQ n + KQ n Q n
n
D = JK + JQ n + KQ n = JQ + KQ n
101
RS = 0
Vi ieu kien a xuat hien sn am CP
(5-2-1)
R=0,S=1
CP (sn am)
th Qn+1 = 1
R=1,S=0
CP
th Qn+1 = 0
R=0,S=0
CP
R=1,S=1
102
Bang tn hieu au vao kch cua Flip Flop RS 5-2-2 co phan ben trai ke ra cac
yeu cau chuyen oi trang thai cua FF, va co phan ben phai ke ra cac ieu kien tn hieu
au vao kch can bao am e at en cac yeu cau tng ng. Neu cac ieu kien c
bao am th FF se chuyen oi trang thai theo yeu cau mot khi xung ong ho cho phep.
V du : Yeu cau Qn Qn+1 kieu duy tr 0 0 th ieu kien can la S = 0 (khong phu
thuoc vao R, R = x). Neu yeu cau chuyen 0 1 th ieu kien lai la R = 0 , S = 1.
Bang 5-2-1
Qn
Qn+1
Bang 5-2-2
n
n+1
Nh tren a noi, cac quan he logic cua bang 5-2-1 va 5-2-2 eu co chung
mot ieu kien : a xuat hien sn am CP, neu ieu kien nay khong thoa man, FF duy
tr nguyen trang.
Phng trnh ac trng va phng trnh kch.
Phng trnh ac trng dung ham logic mieu ta quan he gia Qn+1 vi Qn
va cac tn hieu au vao, do o no rat tien dung cong cu toan logic (cac cong thc va
nh ly cua ai so logic) (5-2-1) la phng trnh ac trng cua FF RS.
Phng trnh kch dung ham logic cua tn hieu au vao kch bieu th, phan
sau se trnh bay ro hn.
c) o hnh trang thai :
103
trang thai. Ben canh mui ten, tren gach cheo la gia tr tn hieu au vao kch - tc la
ieu kien chuyen oi trang thai.
Hnh 5-2-2 cho biet rang :
Khi Qn = 0
Khi Qn = 1
vi R = X , S = 0
CP th Qn+1 = Qn = 0
vi R = 0, S = 1
CP th Qn+1 = 1
vi R = 0 , S = X
CP th Qn+1 = Qn = 1
vi R = 1, S = 0
CP th Qn+1 = 0
Flip Flop D c gii thieu tiet tren thoa man nh ngha nay. Phng trnh
ac trng cua FFD hnh 5-2-4 la :
Qn+1 = D
(5-2-2)
CP th Qn+1 = 0
D=1
CP th Qn+1 = 1
b) Bang chc nang, bang tn hieu au vao kch, o hnh trang thai va o th thi
gian dang song (bang 5-2-3, 5-2-4 hnh 5-2-5, 5-26).
Trang thai au Q = 0, kch bang sn dng
cua CP. Dang song CP va D la a biet. e ve dang
song Q, chu y mc D khi
CP.
Qn+1
Qn+1
Qn+1
3. Flip Flop T
a) nh ngha :
Flip Flop T la mach ien co chc
nang duy tr va chuyen oi trang thai tuy thuoc
tn hieu au vao T trong ieu kien nh thi cua
105
Q n +1 = J Q n + KQ n = T Q n + T Q n
n
= T Q
Vi ieu kien a xuat hien sn am CP
(5-2-3)
T = 0 CP th Qn+1 = Qn duy tr
nguyen trang
T = 1 CP th Qn+1 = Q n chuyen
oi trang thai.
b) Bang chc nang (bang 5-2-5) bang au vao kch (5-2-6) , o hnh trang thai
(hnh 5-2-8), o th thi gian dang song (hnh 5-29) cua Flip Flop T.
Bang 5-2-5
n
Bang 5-2-6
n+1
n+1
Q Q
Hnh 5-2-8
Hnh 5-2-9
Q n +1 = T Q n = 1 Q n = Q n
(5-2-4)dang song cua Flip Flop T
5. Flip Flop JK
106
a) nh ngha :
Flip Flop JK la mach ien co chc nang thiet lap trang thai 0, trang thai
1, chuyen oi trang thai va duy tr trang thai can c vao cac tn hieu au vao J, K va
ong ho CP.
Trong ky thuat so thng yeu cau FF co 4 chc nang noi tren cua FF JK,
ngha la FF JK rat van nang, rat linh hoat. FFJK kch sn master slave a gii thieu
5-2-11.
tiet 5-1 thoa man nh ngha nay. Phng trnh ac trng cua FFJK co Hnh
ky hie
u logic
th Qn+1 = 0
J = 1, K = 0 CP
th Qn+1 = 1
J = 1, K = 1 CP
th Qn+1 = Q chuyen oi
J = 0, K = 0 CP
b) Bang chc nang (5-2-7) , bang au vao kch (5-2-8), o hnh trang thai (hnh 52-12), o th thi gian dang song (hnh 5-2-13) cua Flip Flop JK.
Bang 5-2-7
n
Bang 5-2-8
n+1
Q Q
0
n+1
Hnh 5-2-13.
Hnh 5-2-12
107
Tren hnh, trang thai au cua FF la 0, kch bang sn am cua CP. Trong ky hieu
logic cua 5 loai FF tren, au CP co khuyen tron chng to no hoat ong vi sn am,
khong co khuyen tron chng to no hoat ong vi sn dng. Khi ve o th thi gian
dang song, ta phai ac biet chu y quy c nay, ch khi a xuat hien sn xung CP th FF
mi chuyen oi trang thai theo phng trnh ac trng cua no, thi iem khac FF gi
nguyen trang thai.
5.2.2. S chuyen oi lan nhau cua cac loai Flip Flop nh thi theo CP
1. Phng phap va y ngha cua s chuyen oi
a) Y ngha :
- a so FF tren th trng la loai JK, D. Ky thuat so yeu cau tat ca cac loai FF.
Neu biet cach chuyen oi th co the phat huy tac dung cua loai FF co san.
- Phng phap chuyen oi co tnh pho bien, do o giup ch nhieu viec thiet ke
mach ien.
- Giup i sau tm hieu chc nang logic cua cac loai FF.
b) Phng phap :
- Phng phap chuyen oi la nhng
cong viec can lam e tm logic chuyen
oi, e tm phng trnh ham logic tn
hieu kch oi vi FF xuat phat (hnh 5-214).
- Dung cong thc : dung cac
nghiem phng trnh ac trng e tm
Hnh 5-2-14
T duy ve chuyen oi t FF ch
can ky xao nhat nh ; trong pham vi 5 loai FF cu the, chung ta co the nam vng
phng phap nay.
- Dung s o : bang chc nang, bang au vao kch, bang Karnaugh. Phng
phap nay co phien phc chut t, nhng trc quan, t sai.
2. Flip Flop JK chuyen oi thanh Flip Flop D, T, RS
Phng trnh ac trng cua FF JK (Flip Flop xuat phat)
n
Q n +1 = JQ + KQ n
(5-2-6)
a) JK D
Phng trnh ac trng cua FF D (Flip Flop ch) :
Qn+1 = D
(5-2-7)
108
Q n +1 = D = D(Q + Q n ) = DQ + DQ n
So sanh vi (5-2-6) , ta co :
J=K
(5-2-8)
K= D
(5-2-8) la logic chuyen oi can tm, cung la phng trnh au vao kch cua FF
JK. Da vao o ta ve ra mach ien hnh 5-2-15.
Dung s o :
Can c vao bang chc nang cua FF D va bang
au vao kch cua JK e liet ke bang s dung JK D
nh sau :
Bang 5-2-9 : BANG S DUNG JK D
Qn
Qn+1
Hnh 5-2-15
Mach Flip Flop t JK tr
thanh D
Bang chc nang cua FF D bieu th yeu cau chuyen oi. Vi Qn, D a xac
nh va co tac dung nh thi cua CP th Qn+1 cung xac nh theo bang chc nang cua
FF D. ay, Qn va Qn+1 la trang thai hien tai va trang thai tiep theo cua Flip Flop D
(ch) va cung la cua FF JK (xuat phat). Vay quan he tng ng gia Qn va Qn+1 cung
phan anh yeu cau kch cua FF JK, roi can c vao bang au vao kch o ma xac nh gia
tr tng ng cua J, K. Gia t cua Qn va D quyet nh gia tr cua Qn+1, do o cung quyet
nh gia tr cua J, K. Vay J, K va Qn+1 nh nhau, eu la ham so cua Qn va D. Quan he
ham so nay di dang bang c goi
la bang s dung.
T bang s dung 5-2-9,
ta ve bang karnaugh va tm c
phng trnh au vao kch, nh hnh
5-2-16. Ket qua cua hai phng phap
Hnh 5-2-16
Bang Karnaugh cua J,K
b) JK T
Phng trnh ac trng cua FF T
n
Q n +1 = TQ + TQ n
(5-2-9)
RS = 0
Bien oi :
Hnh 5-2-18
Mach Flip Flop T D tr
thanh J,K
n +1
= RS + RQ = S(Q + Q ) + RQ
n
= SQ + SQ n + RQ n = SQ + RQ n + SQ n (R + R)
Hnh 5-2-17
Mach Flip Flop t J,K tr
thanh RS
= SQ + RQ n + RSQ n + RSQ n
n
= SQ + RQ n + RSQ n = SQ + RQ n
. So sanh vi phng trnh ac trng cua Flip Flop JK, ta co logic chuyen oi :
J = S
(5-2-10)
K = R
S o logic : xem hnh 5-2-17
3. Flip Flop D chuyen oi thanh
Flip Flop JK, RS, T, T
Phng trnh ac trng
cua FF D
Qn+1 = D
D JK
n
JK : Qn+1 = JQ + KQ n
n
at D = JQ + KQ n (5-2-
Hnh 5-2-18
Mach Flip Flop T D tr
thanh J,K
11)
110
Hnh 5-2-19
Mach Flip Flop T D tr
thanh RS,T,T
D = S + RQ n
(5 2 12)
D = TQ + TQ n = T Q n
D=Q
(5 2 13)
(5 2 14)
JK : Q n +1 = JQ + KQ n
Hnh 5-2-20
Mach Flip Flop T T tr
thanh JK
T = ( JQ + KQ n ) Q n
n
= (JQ + KQ n )Q + JQ + KQ n Q n
n
: = JQ + JQ .KQ n .Q n
= JQ + JQ .KQ n
n
= JQ + KQ n
(5 2 15)
111
Hnh 5-2-21
Bang Karnaugh cua T
Qn+1
T = SQ + RQ n
(5 2 17)
a) T
a) T
RS
Hnh 5-2-22
Mach ien chuyen oi Flip
Flop T D tr thanh D,RS.
5 Flip Flop RS
chuyen oi thanh Flip Flop JK, D, T, T
Phng trnh ac trng cua Flip
Flop RS :
Q n +1 = S + RQ n
RS = 0
Hnh 5-2-23
Mach Flip Flop T RS tr
thanh JK.
RS JK
n
JK : Q n +1 = JQ + KQ n
112
S = JQ n
So sanh , ta co :
R = K
Qn+1
n
S = JQ = 1
Khong thoa man RS = 0 ta bien oi lai :
n
Q n +1 = JQ + KQ n
n
= JQ + KQ n Q n
So sanh lai, ta co :
S = JQ n
R = KQ n
(5-2-18)
Hnh 5-2-23 tren
ay
la
mach
ien
chuyen oi RS JK
Hnh 5-2-24
Bang Karnaugh : a) R; b) S
Hnh 5-2-25
Mach ien chuyen oi Flip Flop T RS
tr thanh a) D; T;c) T
R = D
RS D
S = D
R = TQ n
RS T
n
S = TQ
R = Q n
RS T'
n
S = Q
(5 2 19)
(5 2 20)
(5 2 21)
5.3. AC TNH CONG TAC XUNG VA CH TIEU CHU YEU CUA FLIP
FLOP
5.3.1. ac tnh cong tac xung cua Flip Flop
Muon s dung chnh xac FF, khong nhng can hieu chc nang logic cua FF, ma
con can nam vng ac tnh cong tac xung cua FF, tc la nhng yeu cau ma FF a ra
cho xung ong ho, tn hieu au vao va s phoi hp gia chung.
1. ac tnh cong tac xung cua Flip Flop D
114
Xet mach FF D tren hnh 5-1-14 (muc 5-1-6) trc khi xuat hien xung ong ho
th mach ien trang thai chuan b. Luc nay, mc tn hieu au vao D quyet nh mc
au ra cua cac cong E, F. Khi xuat hien sn trc xung ong ho, trang thai au ra cua
cac cong E, F. Khi xuat hien sn trc xung ong ho, trang thai au ra cua cac cong
E,. F thong qua cac cong C, D ieu khien FF chuyen trang thai. Vay mc au ra E, F
phai at en trang thai on nh trc luc xuat hien sn trc xung ong ho. Nhng t
luc bat au co tn hieu au vao D en luc au ra cac cong E, F a on nh phai qua
mot khoang thi gian, goi la thi gian xac lap Tset cua FF. Vay tn hieu au vao phai
en sm khoang tset so vi xung ong ho CP.
T hnh 5-1-14 ta thay rang ke t tn hieu en au vao D, th au ra F on nh
phai sau thi gian tre truyen at 1 cap cong tpd, au ra E on nh phai sau thi gian tre
truyen at 2 cap cong 2tpd, vay thi gian xac lap cua Flip Flop D la tset = 2tpd. Tiep theo,
t khi xuat hien sn trc CP cho en khi FF hoan thanh chuyen oi, tc la en khi
trang thai mi a on nh, la khoang thi gian tre truyen at cua FF (tpd). Gia s trang
thai ban au cua FF la 1, mc au ra cong E la thap, mc au ra cong F la cao. The la
de dang thay rang, xung au ra cong D cham sau CP thi gian tre truyen at 1 cap cong
lam cho cong B t thong sang ngat vi thi gian tre truyen at ban than cong B. Cong
A cung chuyen t ngat sang thong vi thi gian tre truyen at ban than cong A. Vay
au ra Q , chuyen trang thai t mc thap len cao co thi gian tre tplh tng oi ngan hn
so vi thi gian au ra Q chuyen trang thai t mc cao xuong thap tplh = 2tpd, tphl =3tpd).
Ngoai ra, e bao am FF chuyen oi tin cay, tn hieu au vao can co thi gian
tac dung u dai. Khi D = 0, ke t khi bat au sn dng cua CP, phai sau tpd th cong D
mi a ra mc thap ; mc logic nay phan hoi en au vao cong F mi sinh ra tac dung
duy tr nguyen trang ngan tr chuyen oi. Trc luc at en s on nh nay, tn hieu
au vao khong c phep thay oi, neu ngc lai, trang thai mi cua tn hieu au vao
co the pha hoai s chuyen oi bnh thng von co. Vay sau khi xuat hien sn trc
CP, tn hieu au vao can phai duy tr them mot
thi gian, goi la thi gian duy tr th. Trong
trng hp D = 0 th th = tpd.
Can c vao thi gian tre au ra FF
chuyen trang thai tphl va thi gian xac lap tset ta
co the biet o rong can thiet cua xung ong ho.
o rong (theo mc cao) tWH cua CP phai ln hn
tphl e phan mach RS c ban trong FF D chuyen
115
Hnh 5-3-1
Dang song cua FFD.
(theo mach hnh 5-1-14)
oi tin cay. o rong (theo mc thap) tWL cua CP phai ln hn tset e bao am tn hieu
au vao u thi gian on nh au ra cong E, F trc khi xuat hien sn dng cua CP.
Vay chu ky xung CP phai ln hn tphl + tset tc la tan so cc ai cua CP b han che nho
1
. V du, ttp = 20ns, tphl + tset = 5tpd = 100ns, fmax = 10MHz.
hn
t phl + t set
Xem hnh 5-3-1 bieu th quan he thi gian va trnh bay tren ay.
2. ac tnh cong tac xung cua FF master slave
Xet mach FF hnh 5-1-11 (muc 5-1-4).
Khi xuat hien sn dng CP th tn hieu au vao J, K tac ong en
master. V J, K, CP ong thi noi en cac cong
E, H nen tn hieu au vao ch can xuat hien
khong cham hn s xuat hien sn dng CP,
vay tset= 0.
Sau khi xuat hien sn dng CP.
S chuyen oi cua master ch
hoan thanh sau thi gian tre truyen at 2 cap
cong NORAND. Neu thi gian tre truyen at
cua cong NORAND bang 1,4 lan cua cong
NAND th o rong (theo mc cao) tWH cua xung
ong ho CP can thiet : tWH 2,8tpd.
Hnh 5-3-2
Dang song cua FFJK masterslave
(theo mach hnh 5-1-11)
116
Ket cau mach ien au vao, au ra cua Flip Flop di dang IC rat giong
vi cac cong NAND ho TTL. Nhng ac tnh au vao au ra cung vay. Nen cach nh
ngha va phng phap o lng cac tham so chu yeu cua ac tnh au vao, au ra cung
c ban giong nh cua cong NAND TTL. Cac ch tieu chu yeu la :
Dong ien nguon IE
Trong mach ien cong dong ien nguon khi mc au ra thap va khi mc
au ra cao khac nhau rat xa. Trong mach ien Flip Flop bao gom rat nhieu cong,
thng khong ong thi thong ca hoac ong thi ngat ca, nen du trang thai mach ien
FF thay oi th dong ien nguon cung khong thay oi ang ke. Vay thong thng ch
a ra mot gia tr dong ien nguon va quy nh rang tat ca cac au vao eu phai treo
khi o lng dong ien nguon.
Dong ien ngan mach au vao IIS
Lan lt noi at cac au vao, ta o c dong ien ngan mach au vao
tng ng. Co the nhan thay cac hnh 5-1-11 va 5-1-15 rang moi mot trong cac au
vao R, S, Rd, Sd, CP, D, J, K v.v... c noi vi mot so khac nhau tranzito nhieu emit.
Do o dong ien ngan mach au vao cua chung cung khong bang nhau. So tranzito
cang nhieu th tr so dong ien tng ng cang ln.
Dong ien do au vao IIH
La dong ien chay vao au vao xet khi au vao o noi en mc cao.
Dong ien IIH cung phu thuoc vao so tranzito nhieu emit c noi en au vao xet.
Mc tn hieu au ra cao VOH va thap VOL
Khi FF trang thai 1, au ra Q mc cao, Q mc thap. Khi FF trang
thai 0, au ra Q mc thap , Q mc cao. Vay ch can o lng rieng mc au ra Q,
Q khi FF trang thai 1 va 0 la ta c VOH va VOL.
2. Tham so ong
Co 2 tham so ong thng
dung nh sau :
Thi gian tre truyen at
trung bnh tpd
tpd c nh ngha la thi
gian t khi sn xung ong ho tac ong
(v du, sn am cua CP oi vi FF JK
master slave, sn dng cua CP oi
vi FF D) en khi trang thai mi tao ra
au ra cua FF a on nh (hnh 5-3-3).
Hnh 5-3-3 :
Thi gian tre truyen at cua IC Flip Flop
a) Kch vi sn am
b) Kch vi sn dng
117
R, S, CP
Ky hieu
n v
IE
mA
IIS
mA
ieu kien o
au vao h mach
1,5
VI = 0
IIH
15
au ra khong tai
J, K
R, S
Ch tieu
1,5
VI = 5V
20
Cac au vao
60
khac noi at
CP
Mc cao au ra
VOH
Mc thap au ra
VOL
fmax
MHz
118
= 160
IL = 12mA
IL=12mA
CL = 15pF
80
34
0,35
10
CHNG 6
MACH DAY
6.1. AI CNG VE MACH DAY
Can c ac iem khac nhau ve chc nang logic va cau truc mach ien,
mach so c phan loai thanh mach to hp (combinational Circuits) a gii thieu
chng 4 va mach day (Sequential circuits) se c trnh bay trong chng nay.
6.1.1. ac iem va phng phap mieu ta chc nang
1. ac iem cua mach day
Trong mach so, mot mach ien c goi la mach day neu trang thai au
ra on nh thi iem xet bat ky khong ch phu thuoc vao
trang thai au vao thi iem o ma con phu thuoc ca vao
trang thai ban than mach ien thi iem trc (trang thai
trong).
Mach day co ac iem nhat nh phai bao
gom Flip Flop e nh trang thai von co. T tng nay the
hien thanh cau truc mach nh hnh 6-1-1 gi y.
Hnh 6-1-1
S o khoi mach day
(6-1-1)
(6-1-2)
(6-1-3)
tn va tn+1 la hai thi iem gan nhau. V y1, y2, ..., ye la trang thai cua FF
cau truc mach nh, nen chung c goi la tn hieu trang thai, hay bien trang thai, tng
ng ham Y c goi la vect trang thai, (6-1-2) la phng trnh trang thai vi Y(tn+1) la
119
trang thai tiep theo, Y(tn) la trang thai hien tai. Tng t (6-1-1) la phng trnh au ra,
(6-1-3) la phng trnh kch. Noi rieng trng hp Flip Flop, X(tn) = W(tn), Z(tn)=Y(tn).
V vay, ch rieng phng trnh trang thai (6-1-2) cung u mieu ta chc nang logic cua
FF. e phan biet vi mach day noi chung, chng 5, (6-1-2) cua FF mang mot ten
chuyen biet la phng trnh ac trng nh ta a goi.
b) Bang trang thai :
Bang liet ke moi quan he gia Z(tn), Y(tn+1) va X(tn), Y(tn) goi la bang
trang thai cua mach day. (Rieng oi vi FF, bang trang thai co ten rieng la bang chc
nang).
c) o hnh trang thai :
o hnh trang thai la hnh ve phan anh quy luat chuyen oi trang thai va
tnh hnh cac gia tr au vao, au ra tng ng cua mach day.
d) o th thi gian :
o th thi gian con goi la dang song cong tac. No bieu th trc quan moi
quan he tng ng cac gia tr tn hieu au vao, tn hieu au ra, trang thai mach ien ve
thi gian.
Nh sau nay chung ta se ro, 4 phng phap trnh bay tren ay ve ban chat
eu phan anh chc nang logic mach day theo cac kha canh khac nhau, chung lien quan
va chuyen oi lan nhau. Co the tuy y chon dung tuy theo tnh hnh cu the. Cung can lu
y them rang bang Karnaugh co the mieu ta chc nang logic mach day mot cach tien li.
6.1.2. Phng phap c ban phan tch chc nang logic mach day
Nhiem vu phan tch la tm ra bang trang thai, o hnh trang thai, o th
thi gian cua mach day a cho, roi xac nh ac iem cong tac va chc nang logic cua
no. Hnh 6-1-2 la s o gi y ve qua trnh phan tch nay.
121
Hnh 6-2-1 di ay la bo em
thuan nh phan ong bo 4 ch so.
Bo em cau truc bang 4FFJK noi thanh loai T va 4 cong NAND, CP la xung
em au vao ; ch co cac au ra Q, Q cua FF.
.
Nguyen ly lam viec :
Viet phng trnh :
- Phng trnh nh thi CP1 = CP2 = CP3 = CP4 = CP
122
(6-2-1)
Xung ong bo cua 4 FF eu la xung em au vao. Trong mach day ong bo, cac
xung ong ho cua cac FF eu giong nhau, moi khi mach ien chuyen oi trang thai, cac
ieu kien nh thi noi chung eu am bao, vay nen phng trnh inh thi thng
khong can viet ra.
- Phng trnh au ra co the khong can viet, v khong co tn hieu au ra nao
khac ngoai Q, Q .
- Phng trnh kch :
T1 = 1
n
T2 = Q 1
n
n
T3 = Q 1 Q 2
T = Q n Q n Q n
1
2
3
4
(6-2-2)
n
n +1
n
n
n
n
n
n
n
Q 3 = T3 Q 3 + T3 Q 3 = Q 1 Q 2 Q 3 + Q 1 Q 2 Q 3
n
Q n4 +1 = T4 Q 4 + T4 Q n4 = Q 1n Q 2n Q 3n Q n4 + Q 1n Q 2n Q 3n Q n4
(6-2-2)
Tnh toan :
Gia nh cac trang thai Q n4 Q 3n Q 2n Q 1n tuan t, thay vao phng trnh trang thai (62-3) ta c bang ket qua 6-2-1, o la cac trang thai tiep theo Q n4 +1Q 3n +1Q 2n +1Q 1n +1 .
Q
n
4
n
3
123
bo 4 ch so.
.
ac iem :
(6-2-4)
(6-2-5)
Nhc iem cua phng thc chuyen v song song la phu tai cac FF
khong eu nhau, cac FF trong so cang be th phu tai cang nang, con cac FF trong so
cang ln cang lam au vao chuyen v.
Chuyen v noi tiep
Xet mach ien hnh 6-2-3
124
gian chuyen v o la thi gian tn hieu chuyen v i qua 2(n-2) cong e t FF trong so
be nhat en FF trong so ln nhat. Do o, tan so cc ai cua bo em chuyen v noi tiep
tng oi thap :
fmax =
1
2(n 2)t pd + t phl + t WH
(6-2-6)
So sanh hnh 6-2-4 vi hnh 6-2-1, ta thay s khac biet cua bo em nghch so vi
bo em thuan la au ra Q (ao) cua FF cung cap tn hieu chuyen v. Vay t bo em
thuan san co, neu ta thao day noi au Q, roi au noi vao au Q , ta se co bo em
nghch.
c) Bo em thuan nghch nh phan ong bo
Kieu mach co au vao ieu khien em thuan, em nghch.
125
Hnh 6-2-6
Hnh 6-2-6
126
127
Hnh 6-2-9 Dang song bo em thuan nghch 2 au vao xung ong ho.
Xet s o 6-2-8. Mach co hai au vao xung em (ong ho) . Khi a xung ong
ho vao au em thuan, luc o au em nghch mc thap, ch co cac cong ieu khien
na tren thong, cac cong ieu khien na di ngat, mach thc hien em thuan. Khi a
xung ong ho vao au em nghch, luc o au em thuan mc thap, ch co cac cong
ieu khien na di thong, cac cong ieu khien na tren ngat, mach thc hien em
nghch.
Khi em thuan, xung chuyen v (au ra thuan) sinh ra vao luc t ma Q4Q3Q2Q1 =
1111 (=1510) chuyen thanh Q4Q3Q2Q1 =0000. Khi em nghch xung chuyen v (au ra
nghch) sinh ra vao luc t ma Q4Q3Q2Q1 =0000 chuyen thanh Q4Q3Q2Q1 = 1111 (=1510).
Xem dang song bo em tren hnh 6-2-9.
Neu can tang dung lng em th co the mac day chuyen (noi tiep nhau) cac
mach em hnh 6-2-8 ; trong mach mac day chuyen, au ra em thuan cua bo em pha
trc noi vao au vao em thuan cua bo em sau lien ke, au ra em nghch cua bo
em pha trc noi vao au em nghch cua bo em sau lien ke.
Tren c s mach ien hnh 6-2-8, ngi ta them cac au vao xoa, lap, vao so
lieu ; ngi ta cung dan tn hieu au ra cua Q cua 4 Flip Flop ra ngoai, do o tao thanh
IC bo em 4 bit, chang han T1193.
2. Bo em thap phan
128
(6-2-7)
n
n
K 2 = Q 12
J 2 = Q 4 Q 1
n
n
J 3 = K 3 = Q 2 Q 1
n
n
n
n
J 4 = Q 3 Q 2 Q 1 K 4 = Q 1
(6-2-8)
(au vao J cua F4 tren hnh 6-2-10 ve 3 ng co the hieu rang o co cong
AND 3 au vao tng ng).
Tm phng trnh trang thai
Q n +1 = J Q n + K 1Q n = Q n
1
1
1 1
1
n
+
n
n
1
Q = J Q + K 2 Q = Q n Q n Q n + Q n Q n
2
1
4 1
2
2
2
2
2
n
n
Q 3n +1 = J 3 Q 3 + K 3 Q 3n = Q 2n Q 1n Q 3 + Q 2n Q 1n Q 3n
n
n
n
Q n4 +1 = J 4 Q 4 K 4 Q n4 = Q 3n Q 2n Q 1n Q 4 + Q 1 Q n4
(6-2-9)
Tnh toan
Bat au t gia tr Q n4 Q 3n Q 2n Q 1n = 0000 , thay vao phng trnh trang thai (6-2-9) va
phng trnh au ra (6-2-7), ta c ket qua bang 6-2-2
Bang 6-2-2 : KET QUA TNH TOAN
n
4
n
3
n
2
Q 1n
Q n4 +1
Q 3n +1
Q 2n +1
Q 1n +1
129
ke ( pha trai bang 6-2-2), ong thi la Qn oi vi trang thai sau lien ke ( pha phai
bang 6-2-2), vay nen trong hai hang lien nhau cua bang 6-2-2, mot trang thai pha
phai hang tren se ong thi pha trai hang di. Ket qua, khi ve o hnh trang thai ta
phai khong bo sot bat ky trang thai kha d nao e co hnh 6-2-11.
Nhan xet hnh 6-2-11 : Mach
ien hnh 6-2-10 ung la bo em thap phan
dung ma 8421. Xem o th dang song hnh 62-12.
Gia thiet bo em hnh 6-2-10 la
bo em hang n v cua he thap phan. Hnh
6-2-12 chng to rang khi mach ien chuyen
oi en trang thai 1001 ( = 910), tn hieu
Hnh 6-2-12.
xung ong ho CP th 10 xuat hien, th tn hieu C mi kch Flip Flop hang chuc cua he
thap phan chuyen oi trang thai, ong thi bo em hang n v tr ve 0, tc mach ien
tr ve trang thai 0000. Tat nhien Flip Flop hang chuc cung c kch bang sn am.
Trang thai c s dung, trang thai cam, t khi ong.
Nh a tng noi trc ay, nhng trang thai t ma c dung khi ma hoa
(bien ma) goi la trang thai c s dung, nhng trang thai t ma khong c dung khi
ma hoa goi la trang thai cam. Trong hnh 6-2-11, cac trang thai t ma 1010 1111 la
trang thai cam, v chung khong c dung khi ma hoa 8421.
Khi v mot nguyen nhan nao o, chang han do nhieu gay ra, mach ien
ri vao trang thai cam, di tac ong cua xung ong ho CP ma mach ien co the tr lai
trang thai c s dung, ta noi mach a co the t khi ong.
Di tac dung cua xung em au vao, bo em van cong tac tuan hoan.
tnh huong bnh thng, s tuan hoan eu an theo chu ky ve trang thai ban au moi
chu ky goi la s tuan hoan c s dung. Ngc lai, s tuan hoan trong trang thai cam
goi la s tuan hoan cam. Chung ta se ro them tnh huong nay khi trao oi tiet 6-3 sau
ay.
Hnh 6-2-11 chng to rang bo em thuan thap phan theo ma 8421 noi
tren la co the t khi ong.
b) Bo em nghch thap phan ong bo
Mach ien hnh 6-2-13
kha n gian, chung ta de dang phan
tch theo phng phap tng t a
dung tren.
Co hai cach e cau truc
bo em thap phan ong bo nhieu so
t bo em 1 so. Cach th nhat la noi
Hnh 6-2-14 Bo em thuan nghch thap phan ong bo kieu ieu khien
B = M Q 4 Q 3 Q 2 Q1
Phng trnh kch
(6-2-10)
(6-2-11)
(6-2-12)
:
T1 = 1
T = MQ n Q n + M Q n Q n Q n Q n
4
1
2
3
4
1
2
= MQ n Q n + MQ n (Q n + Q n + Q n )
4
1
2
3
4
1
n
n
n
n
n
n
n
T3 = MQ 1 Q 2 + M Q 1 Q 2 Q 2 Q 3 Q 4
n
n
n
n
n
n
= MQ 1 Q 2 + M Q 1 Q 2 (Q 3 + Q 4 )
T = MQ n Q n + M Q n Q n Q n + M Q n Q n Q n
1
2
3
1
2
3
1
4
4
n
n
n
n
n
= M(Q 1 Q 4 + Q 1 Q 2 Q 3 )M Q 1 Q 2 Q 3
(6-
2-13)
Vi M = 1, t (6-12-11), (6-12-12), (6-12-13) ta co :
C = Q n4 Q 1n
B=0
T1 = 1
T2 = Q 1n Q 4
T3 = Q 1n Q 2n
132
T4 = Q 1n Q n4 + Q 1n Q 2n Q 3n
(6 2 14)
(6 2 15)
Q n +1 = TQ + TQ n
n
Ta co : Q 1n +1 = Q 1
Q 2n +1 = Q 1n Q 4 Q 2 + Q 1n Q 4 Q 2n
Q 3n +1 = Q 1n Q 2n Q 3 + Q 1n Q 2n Q 3n Q n4 +1 = (Q 1n Q n4 + Q 1n Q 2n Q 3n )Q 4 + Q 1n Q n4 + Q 1n Q 2n Q 3n Q n4
(6-2-16)
Gia nh trang thai hien tai, tuan t thay vao (6-12-14) va (6-12-16) e tnh toan,
ket qua ta co o hnh trang thai hnh 6-2-15.
Co the thay rang khi M = 1, mach
ien thc hien em thuan thap phan theo
ma 8421 va co the t khi ong.
Khi M = 0, t (6-2-11) (6-2-12)
(6-2-13) ta co :
Hnh 6-2-15 : o hnh trang thai khi M =
1
C=0
B = Q 4 Q 3 Q 2 Q1
(6 2 17)
T = 1; T = Q (Q n + Q n + Q n
1
1
2
2
3
4
n
n
n
n
n
T3 = Q 1 Q 2 (Q 3n + Q n4 ) ; T4 = Q 1 Q 2 Q 3
(6 2 18)
Thay gia tr (6-2-18) vao phng trnh ac trng cua FFT, c phng trnh
trang thai nh sau :
Q n +1 = Q n
1
1
Q n +1 = Q n (Q n + Q n + Q n )Q n + Q n (Q n + Q n + Q n )Q n
1
2
1
2
3
4
2
3
4
2
2
n
n
= Q 1 Q 2 (Q 3n + Q n4 ) + Q 1n + Q 2n
n
n
n
n
n
Q 3n +1 = Q 1 Q 2 (Q 3n + Q n4 )Q 3 + Q 1 Q 2 ((Q 3n + Q n4 )Q 3n
n
n
n
= Q 1 Q 2 Q 3 Q n4 + (Q 1n + Q 2n )Q 3n
(6-2-19)
Q n4 +1 = Q 1 Q 2 Q 3 Q 4 + Q 1 Q 2 Q 3 Q n4
Gia nh trang thai hien tai, tuan t thay vao (6-2-17) va (6-2-19) e tnh
toan, ket qua ta co o hnh trang thai hnh 6-2-16.
Co the thay rang, khi M = 0, mach ien thc hien em nghch thap phan
theo ma 8421 va co the t khi ong.
133
Khi bo em
trong so be C = 1 th bo
em trong so ln M = 1,
134
Hnh 6-2-18a S o logic bo em thuan nghch thap phan ong bo kieu 2 au vao ong ho.
Flip Flop T se chuyen oi trang thai moi khi xung ong ho en. Xung CP la
phai i qua cac cong ieu khien mi en c au vao ong ho cua FF. Vay FF muon
lat th cong phai m, FF can gi nguyen trang thai th cong phai ong. Xung em thuan,
xung em nghch c a en bang hai au vao rieng biet. Khi a vao xung em
thuan th bo em thc hien em thuan. Khi a vao au em nghch th bo em em
nghch. Khong cho phep hai au vao ong thi co xung em. Khi ghep noi bo em, ch
can noi au ra em thuan cua bo em 1 so trong so be vi au vao em thuan cua bo
em 1 so trong so ln hn ke tiep, tng t cho em nghch, ngha la noi day chuyen.
S dung phng phap phan tch logic, tham khao phan 6-2-2-1c, tng t,
ta co the tm o hnh trang thai cua mach ien hnh 6-2-18a. Con dang song th xem
hnh 6-2-18b.
3. Bo en N phan ong bo
S dung FF1 ta co the tuy y xay dng bo em ong bo vi he so em N
bat ky (N phan) va dung lng bat ky. Xem hnh 6-2-19.
135
6.2.3. Bo em d bo
1. Bo em nh phan d bo
em Flip Flop T mac day chuyen vi nhau th c bo em nh phan d
bo, ket cau kha n gian.
a) Bo em thuan nh phan d bo
Cau truc mach ien. Xem hnh 6-2-20
Nguyen ly lam viec :
Viet phng trnh :
Phng trnh nh thi :
CP2 =Q1, CP3 = Q2
CP1 = CP,
(6-2-20)
(6-2-21)
Q 3n
Q 2n
Q 1n
Q 3n +1
Q 2n +1
Q 1n +1
ieu kien sn am
CP1
CP1 CP2
CP1
CP1
CP1 CP2
CP1
Lu y khi tnh en cac ieu kien nh thi : Ch vi ieu kien xuat hien
sn xung kch th FF mi lat ung nh phng trnh quy nh, neu khong th FF duy tr
nguyen trang (khong lat). V du, khi Q 3n Q 2n Q 1n = 000 va vi ieu kien sn am xung en
au vao xuat hien, do CP = CP nen F1 u ieu kien nh thi e thc hien lat theo
phng trnh Q 1n +1 = Q 1n cu the Q 1n = 0 nen Q 1n +1 = 1 ma CP2 = Q1 tuy rang F1 lat t 0
sang 1, nhng FF kch bang sn am, ngha la cha thoa man ieu kien nh thi, nen
F2 duy tr nguyen trang , Q 2n +1 = Q 2n = 0 . F3 cung khong lat.
Lai xet trang thai Q 3n Q 2n Q 1n = 011 vi ieu kien xuat hien sn am CP, F1
lat trc, Q1 xuat hien sn am lam F2 lat tiep, Q2 xuat hien sn am lam F3 lat sau
cung, trang thai bo em chuyen t 011 thanh 100. Trong bang 6-2-3 co ghi chu ieu
kien nh thi c thoa man khi bo em chuyen trang thai.
137
Hnh 6-2-22 la dang song, ta thay ro ac iem kch bang sn am cua cac
FF bo em.
Nhan xet cac hnh 6-2-21 va 6-2-22 : Mach ien hnh 6-2-20 la s o bo
em thuan nh phan 3 so d bo.
Bo em thuan d bo kch bang sn dng (hnh 6-2-23)
Nguyen ly cong tac cua s o mach
hnh 6-2-23 cung giong s o mach hnh 6-2-10.
Nhng Flip Flop T c s dung trong s o oi
hoi phai kch bang sn dng. Vay au vao cua
FF trong so ln phai noi vi au ra ao, Q cua FF
trong so be hn ke tiep.
CP2 = Q 1
CP3 =
Q2
b) Bo em nghch nh phan d bo
S o bo em nay tren hnh 6-2-25 s dung Flip Flop T.
138
.
Khi khong ngng a xung em CP vao bo em nghch, tnh huong
chuyen oi trang thai cua mach ien nh bang 6-2-4, o hnh trang thai hnh 6-2-26 va
dang song hnh 6-2-27.
Q
n
3
n
2
n
1
CP1
CP1 CP2
CP1
CP1
CP1 CP2
CP1
Hnh 6-2-26.
Hnh 6-2-27
a) Kch bang sn am
b) Kch bang sn dng
Hnh 6-2-26 chng to ro rang rang so tr cua bo em la giam khong ngng theo
che o em nghch nh phan.
c) Quy luat noi ghep cac bo em nh phan d bo
S noi ghep gia cac bo em nh phan d bo kha n gian. au ra Flip
Flop trong so be noi vao au xung ong ho cua Flip Flop trong so ln. Quy luat noi
ghep xem bang 6-2-5.
139
Sn dng
CPi = Q i 1
Sn am
CPi = Q i 1
em nghch
CPi = Q i 1
CPi = Q i 1
Trong bang tren CPi la xung ong ho cua Flip Flop Fi, Qi-1 va Q i 1 la tn
hieu cua Flip Flop Fi-1 co trong so be hn lien ke vi Fi. Neu dung loai Flip Flop kch
bang sn dng th xung ong ho CPi cua Fi noi vao Q i 1 cua Fi-1 , neu dung loai Flip
Flop kch bang sn am th CPi noi vao Qi-1 e cau truc bo em thuan. Con e cau truc
thanh bo em nghch th ngc lai.
d) ac iem bo em d bo nh phan
u iem : Cach noi ghep bo em va cau truc em eu n gian.
Nhc iem : Tan so cong tac thap, xung nhieu qua o t trang thai ma
hoa nay sang trang thai ma hoa khac ln.
2. Bo em thap phan d bo
a) Bo em thuan thap phan d bo
Cau truc mach ien
S o hnh 6-2-28 bao gom 4
Flip Flop JK va hai cong . CP la xung em
CP2 = CP4 = Q1
CP3 = Q2
(6-
2-22)
Phng trnh au ra
Phng trnh kch
: C = Q n4 Q 1n
(6-2-23)
:
n
J1 = K1 = 1
J2 = Q 4
J3 = K3 = 1
J4 = Q 3n Q 2n K4 = 1
140
K2 = 1
(6-2-24)
(Tam quy c rang cac au vao e trong la noi vao mc logic 1, au vao nao co
nhieu ng noi coi nh o co mach NAND).
Tm phng trnh trang thai
Thay gia tr (6-2-24) vao phng trnh ac trng cua Flip Flop JK, ta co :
Q n +1 = J Q n + K Q n = Q n
vi ieu kien xuat hien sn am CP
1
1
1 1
1
n
n
n
Q n +1 = J Q + K 2 Q n = Q Q
vi ieu kien xuat hien sn am Q 1
2
4
2
2
2
2
n
n
Q 3n +1 = J 3 Q 3 + K 3 Q 3n = Q 3
vi ieu kien xuat hien sn am Q 2
n
n
Q n4 +1 = J 4 Q 4 + K 4 Q n4 = Q 3n Q 2n Q 4 vi ieu kien xuat hien sn am Q 1
(6-
2-25)
Tien hanh tnh toan
Gia nh trang thai, tuan t thay vao (6-2-25) va (6-2-23) e tnh ra ket
qua nh bang 6-2-6 . Khi tnh toan can lu y ieu kien nh thi . Ch khi sn am xung
kch tng ng xuat hien th trang thai Flip Flop mi chuyen en trang thai ke tiep theo
phng trnh.
Bang 6-2-6 : BANG TRANG THAI CUA BO EM THUAN THAP PHAN D
Q
n
4
n
3
n
2
n
1
n +1
4
BO
Q 3n +1
Q 2n +1
Q 1n +1
0 0
1 0
CP1
0 0
0 0
CP1 CP2
0 0
1 0
CP1
0 1
0 0
0 1
1 0
CP1
0 1
0 0
CP1 CP2
0 1
1 0
CP1
1 0
0 0
1 0
1 0
CP1
0 0
0 1
CP1 CP2
1 0
1 0
CP1
0 1
0 1
1 1
1 0
CP1
0 1
0 1
CP1 CP2
1 1
1 0
CP1
0 0
0 1
141
CP4
CP4
CP4
CP4
Hnh 6-2-29.
Hnh 6-2-30.
Dang song bo em thuan thap phan d bo
142
D A = R + SA + R + S + R PT Q A
n
D B = R + SB + R + S + R PTQ A Q B PTQ A + Q D
n
D B = R SB + RS PTQ nA Q B PTQ nA Q nD
n
(6-
D C = R + SC + R + S + R PTQ A + Q B Q C
n
D C = RSC + RS PTQ nA + Q nB Q C
n
D D = R + S D + R + S + R PTQ A + Q D PTQ A + Q B + Q C Q D
n
2-27)
Phng trnh trang thai
Thay gia tr (6-2-27) vao phng trnh ac trng cua Flip Flop D, ta co :
144
n
n +1
Q A = R SA + RSPT Q A
Q n +1 = RSB + RSPTQ n Q n PTQ n Q n
B
A
B
A
D
n +1
n
n
n
Q C = R SC + RSPTQ A Q B Q C
(6-
2-28)
b) 4 che o cong tac :
Xoa :
R = 0 , vi s xuat hien sn dng xung ong ho CP, bo em b xoa.
Thay gia tr R = 0 vao (6-2-28) , ta co :
Q nA+1 = 0
Q nB+1 = 0
Q Cn +1 = 0
Q nD+1 = 0
n +1
A
n
Q Cn +1 = Q C Q nB Q nA + Q Cn Q nB Q nA
Q nD+1 = Q D Q Cn Q nB Q nA + Q nD Q nA
C = Q nD Q n4
(6 2 30)
Neu at QA = Q1, QB = Q2, QC = Q3, QD = Q4 th cac cong thc (6-2-29), (6-2-30)
hoan toan trung hp vi cac cong thc (6-2-9) va (6-2-7) cua bo em.
Thuan thap phan ong bo. Do o co the dung chung bang chc nang, e hnh
trang thai (bang (6-2-2) va hnh (6-2-11)
145
Qua trnh bay tren ay, can c phng trnh au ra va phng trnh trang thai (62-26) va (6-2-28) co the liet ke thanh bang chc nang 6-27.
Bang 6-2-7: BANG CHC NANG BO EM HNH 6-2-33
P
CP
Chc nang
em
Cai at ban au
Duy tr C = 0
Xoa
146
Cac bc c ban
Ve s o logic
b)
Logic phan hoi e xoa la bieu thuc ham so cua au xoa d bo Rd cua bo em
IC.
Rd = P = Q 1
(6-2-31)
1 n
1 n
FF trang thai 1 tng ng SN. Trong ma trang thai cua SN con bao go Q o , o la tch
1 n
cac gia tr Q cua cac FF trang thai O tng ng SN. Nhng trong bo em N phan s
dung logic phan hoi e xoa, v cac ma nh phan Sn + 1 , SNn + 2, ...,
S2
1 khong oc
dung nen c li dung e n gian hoa ham logic (toi thieu hoa), ket qua Q o b
1 n
bo i ca:
1
o
P = Q Q
1 n
1 n
Q1
1 n
(6-2-31)
Bay gi dung bang Kanugh 3 bien lam v du e thuyet minh s ung an cua (62-32).
N = 4 : SN = S4 = 100 ; SN = P4 = Q3
m5 + m7
hoa
N = 5 : SN = S5 = 110 ; PN = P5 = Q3
Q1n
m6 + m7
N = 6 : SN = S6 = 110 ; PN = P6 = Q3
Q2n
m7
hoa
n
hoa
N = 7 : SN = S7 = 111 ; PN = P7 = Q3 Q2 Q1
n
c
V du tren ay rat n gian nhng minh hoa (6-2-32) la chnh xac
147
Neu dung bang Karnaugh 4 bien, 5 bien cung thay (6-2-32) la ung
c) V du:
V du 6-2-1 : Hay ay dng bo em N = 12 bang bo em thuan nh phan ong bo
4 so.
1- Viet ma nh phan cua SN
N = 12
SN = S12 = 1100
Rd = Q1 = Q4 Q3
1 n
3- Ve s o logic
Phng phap nay ton tai hai van e:
- Trang thai qua o SN cc ngan
mat th FF nao khong kp lat se khong co cach nao lat ve khong na. Hnh 6-2-36 la
mach ien giai quyet van e nay. Trong mach cai tien, Elip Flop RS keo dai Rd = 0 mot
chut, do o bao am tn hieu ret co thi gian tac dung du dai e bo em xoa ve 0 chac
chan.
148
Bnh thng Flip Flop RS can ban (do cac cong A, B cau truc nen) trang thai 0
di tac dung cua CP, Rd = Q = 1.
Khi bo em em en gia tr SN 1 = S11 = 1011, neu xuat hien them 1 xung em
CP, vao khoang sn am cua no bo em lat t Sn
Hnh 6-2-37.
Bo em nh phan kch sn dng
noi chung ngi ta van hay dung mach ien n gian hnh 6-2-35.
S dung bo em IC, cau ttruc bo em N phan rat n gian tien li. Cach lam nay
cung kha kinh te. Dung 2 IC bo em nh phan 4 so co the cau truc bo em N = 1 \ 256.
Dung 2 IC bo em thap phan co the cau truc bo em N = 1 \ 100. Hnh 6-2-38 bieu th
bo em N = 84
cau truc t 2IC bo em thap phan.
149
6.3. BO NH
Bo nh la mot linh kien quan trong cua mach so. Bo nh thng c dung e
lu gi tam thi d lieu, lenh... Mot Flip Flop co the nh 1 bit (nh phan), muon nh ma
nh phan n bit phai dung n Flip Flop.
6.3.1. Bo nh c ban
Mach ien nay ch co chc nang tiep nhan tn hieu nh phan ma hoa va xoa tn
hieu a nh trc. Can c vao s khac biet trong cach tiep nhan tn hieu nh phan ma
hoa, bo nh c ban chia lam hai loai : hai nhp va mot nhp.
1)
a)
Hnh 6-3-1 la bo nh 4 bit do cac Flip Flop RS c ban cau truc nen. Mach ien
co 4 au vao d lieu D4 D3 D2 D1 mot au vao xoa, mot au vao ieu khien tiep nhan
d lieu va 4 au ra Q4 Q3 Q2 Q1.
b)
au tien phai xoa ve 0 : Dung xuyen am (goi la xung xoa hay xung Reset) a
cac FF eu lat ve 0.
150
Sau o la nap so lieu : Dung xung dng (goi la xung tiep nhan hay xung nap
solieu) e m thong cac cong 1 \ 4, a t ma D4 D3 D2 D1 nap vao bo nh va lu giu
lai.
T phng trnh ac trng cua Flip Flop RS c ban, sau khi xoa ve 0:
trnh
ac
Q n +1 = D
vi
151
rang, sau khi co 4 xung CP, t ma 4 bt 1011 a dch va het vao bo ghi dch. Luc nay,
co the lay ra 4 bot song song cua t ma 1011 t 4 au ra Q cua cac FF.
Bang 6-3-1. TNH HUONG DCH T MA RTONG BO GHI DCH
CP
Th t
F1
F2
F3
F4
Flip Flop cuoi cung (au ra Q) co the lam au ra noi tiep cua t ma. Muon the
ch can qua thi gian 4 xung ong ho na th 4 bot noi tiep cua t ma c dch ra
ay. o la phng phap a ra cac bit noi tiep. Vay mach ien hnh 6-3-5 c goi la
bo ghi dch mot hng vao noi tiep, ra noi tiep / song song.
Hnh 6-3-6. Bo ghi dch mot hng vao noi tiep/ song song.
au vao bo ghi dch cung co the dung cach vao song song Hnh 6-3-6 la bo ghi
dch vao noi tiep / song song, ra noi tiep.
153
Khi vao song song th dung cach tiep nhan ra noi tiep hai nhp. Nhp th nhat :
xung xoa a en au Rd xoa tat ca cac FF, nhp th hai : xung tiep nhan a en m
cac cong e tiep nhan d lieu au Sd.
Trong mot chp IC hien nay, bo ghi dch co t ma dai nhieu bt.
2)
Xet mach hnh 6-3-7. D lieu co the tuan t dch t F1 en F4 (dch phai),
cung co the dch t F4 en F1 (dch trai), vay chung ta goi ay la bo ghi dch hai
hng.
Khi tn hieu dch phai bang 1, cong AND ben trai cua machau NORAND
m thong au Q cua FF ben trai thong qua NORAND (a ao mc logic) vao au
vao D cua FF ben phai (tng ng au Q cua FF trai noi vao D cua FF ben phai
lien ke). Vay khi xung dch phai xuat hien, d lieu c dch t trai sang phai.
Ngc lai, khi tn hieu dch trai bang 1, th d lieu dch t phai sang trai. au vao
la tn hieu ao, qua mach NORAND ao pha, tn hieu c lu gi trong bo nh.
Neu tn hieu au vao khong ao, th tn hieu c lu gi la ao.
3)
154
Q Dn+1= D = D , QCn +1 = C = C ; Q Bn +1 = B = B , Q An +1 = A = A
(6-3-3)
Khi xuat hien xung ong ho, bo nh tiep nhan tn hieu au vao song song.
Khi SoS1 = 10, ta co:
155
Rd
So
S1
CP
Xoa ve 0
gi nguyen trang
dch trai
6.3.3. V du ve ng dung bo nh
Bo nh, ac biet bo ghi dch, co ng dung ra rong rai : bien oi t ma nh phan
t cac bt noi tiep thanh cac bt song song va ngc lai, dung e cau truc bo em kieu
ghi dch rat tien li v.v... ay trnh bay lam v du ve bo em kieu ghi dch.
Neu em tn hieu au ra cua bo ghi dch phan hoi theo mot cach xac nh en
au vao noi tiep Dn (au vao ong bo cua Flip Flop D Fn) th co the cau truc thanh bo
em cho nhieu ma ac thu khac nhau. Hnh 6-3-9 gii thieu mot cau truc nh vay.
Dung mach ghi logic phan hoi khac nhau th co c cac bo em khac nhau. Di ay
trnh bay may mach ien thng dung.
1)
Bo em vong
Bang phng phap phan tch logic, ta co the tm c o hnh tranh thai cua bo
em vong, nh hnh 6-3-11
Nhan xet hnh 6-3-11: khi tac dung xung em au vao CP, mach tuan hoan dch
1, cung co the tuan hoan dch 0. neu chon dung tuan hoa dch 1 th cac trang thai cua bo
em la 1000, 0100, 0010, 0001. Khi cong tac, au tien nen dung xung khi ong a bo
em vao trang thai s dung, v du 1000, sau o hay tac ong CP vao.
c) Van e t khi ong
o hnh trang thai cho chung ta biet rang bo
em loai nay khong the t khi ong gia nh chu
tac ong cua nhieu hay s co nguon ien ma mach
ri vao trang thai khong c dung th bo em se mai
mai nam trong vong tuan hoan khong c dung ; ch
D4 = Q 4n Q 3n Q 2n
D3 = Q4n
D2 = Q3n
D1 = Q2n
(6 3 5)
Thay cac gia tr tren vao phng trnh ac trng cua Flip Flop D, ta co :
Q4n +1 = Q 4n Q 3n Q 2n
Q3n = Q4
Q2n +1 = Q3n
Q1n +1 = Q2n
(6 3 6)
Gia nh trang thai au la 0000, tuan t thay vao (6-3-6) tien hanh tnh, ta c
bang 6-3-3
157
Q4n
Q3n
Q2n
Q1n
Q4n+1 Q3n+1
Q2n+1
Q1n+1
d) ac iem
u iem cua bo em vong : tat ca cac Flip Flop bnh thng ch chon mot Flip
Flop trang thai 1 (nhng Flip Flop con lai trang thai 0). Vay co the lay au ra cua
bo em vong t au Q cua cac Flip Flop ma khong can bo giai ma. Khi lien tuc co xung
CP au vao, cac au ra Q, Q cua cac Flip Flop se cho ra xung vuong luan lu. V the
mach ien nay con goi la bo phan phoi xung vong.
158
Nhc iem : hieu suat s dung trang thai la thap, nh N so can N Flip Flop (can
dung nhieu Flip Flop).
2) Bo em vong xoan
ac iem cau trcu cua bo em vong xoan la
Dn = Q 1n
(6 3 7 )
Xem s o logic va o hnh trang thai cua mach em vong xoan 4 bt hnh 6-314 co 8 trang thai c dung. Co 8 trang thai khong c dung. Mach khong the t khi
ong. Trc khi em, can thiet lap trang thai 0000 cho bo em vong xoan.
Hnh 6-3-14
Hnh 6-3-15 bo em vong xoan
co the t khi ong
ac iem cua bo em vong xoan la ch co mot Flip Flop duy nhat chuyen oi
trang thai trong moi lan em; vay khong ton tai nguy hiem chau ua khi giai ma, hn
na cac cong giai ma eu ch can hai au vao. Nhc iem cua bo dem vong xoan
van la cha tan dung het cac trang thai bo em. Trong bo em n bt (n 3) th co 2n
2n trang thai khong c dung.
2)
Y noi bo em kieu ghi dch co o dai em N = 2n 1. mach logic phan hoi cua
bo em nay dung cong XOR. Bang 6-3-4 la logic phan hoi khi n = 3 12
Bang 6-3-4. LOGIC PHAN HOI CUA BO EM KIEU GHI DCH O DAI
CC AI
Bo ghi dch n bt
D3 = Q1 Q2 , Q1 Q3
159
D4 = Q1 Q2 , Q1 Q4
D5 = Q1 Q3 , Q1 Q4
D6 = Q1 Q2 , Q1 Q6
D7 = Q1 Q2 , Q1 Q7
D8 = Q1 Q3 , Q4 Q5 , Q1 Q5 Q6 Q7
D9 = Q1 Q5 , Q1 Q6
10
D10 = Q1 Q4 , Q1 Q8
11
D11 = Q1 Q3 , Q1 Q10
12
D12 = Q1 Q2 , Q5 Q7 , Q1 Q7 Q9 Q12
Hnh 6-3-16 la s o logic va o hnh trang thai cua bo em kieu ghi dch o dai
cc ai 3 bt. Bat ke nhieu t 0, logic cong XOR la O. Vay trong bo em nay, trang thai
toan 0 khong c dung, cau thanh
vong khong c dung.
Hnh 6-3-16. Bo em kieu
ghi dch o dai cc ai 3 bt.
a)Khong the t khi ong;
b)Co the t khi ong.
Trong bo em kieu ghi dch o dai cc ai th cac trang thai cua bo em tng
oi c tan dung, logic phan hoi rat n gian. Vay no kinh te hn bo em nh phan
ong bo. Nhat la khi o dai em kha dai th u iem nay cang ro ret.
3)
Thc hien phng phap t khi ong cua bo em ieu khien ghi dch\
Cac mach c ban cua bo em : vong, vong xoan, kieu o dai cc ai v.v... eu
khong the t khi ong. Muon gi nguyen cac trang thai c dung cua cac bo em,
ma mach co the t khi ong, ta phai giai quyet
van e o nh di ay.
a)
Cac bc c ban:
160
Khi ghep noi trang thai khong c dung can chu y rang t Flip Flop tng ng
bt cao nhat Fn en Flip Flop tng ng bt thap nhat F1 co quan he ghi dch bt co nh;
trang thai hien tai cua bt cao hoan toan quyet nh trang thai ke tiep cua bt thap;
chung ta ch sa oi c trang thai ke tiep cua Fn (trong v du nay la F3 ). Can c vao
vong trang thai ke tiep cua F3 la 1. Neu bo em lac vao vong trang thai khong c
dung, no chuyen en 101, i xung CP na th t ong theo cach ghep noi trang thai
cua chung ta, chuyen en 110.
Tm logic phan hoi.
au tien can c quan he logic can e t khi ong, ta ve ra bang Karnaugh
n +1
cua Qn
n +1
(trong v du nay la Q3
n +1
Qnn +1 = Q 1n + Q3n Q n2
cua
(6 3 8)
Q3n +1
Q n +1 = D
Vay D3 = Q 1 + Q3 Q 2
n
(6 3 9)
Ve s o logic
D3 = Q 1n + Q3n Q n2 = Q1n Q 3n Q n2
xem hnh 6 3 20
Hnh 6-3-20. Bo em vong
xoan co the t khi ong.
Can noi ro rang, neu mach ien co nhieu trang thai khong c dung, th trong
so o co trang thai co the trc tiep chuyen thanh trang thai c dung, nhng rang thai
khac co the qua mot hay nhieu trang thai khong c dung trung gian trc khi chuyen
thanh trang thai c dung. (The hien trong o hnh trang thai t khi ong).
6.4. BO TAO XUNG TUAN T
Trong cac thiet b ieu khien k thuat so va may tnh so thng yeu cau cac phep
toan va thao tac phai tien hanh tuan t theo quy nh trc mot cach chnh xac. Do o
phan ieu khien khong ch tao ra cac tn hieu ieu
khien o. Phng phap hay dung nhat la s dung bo
tao xung tuan t (bo phat xung nhp) e tao ra cac
xung tuan t co th t thi gian trc sau; nhng
cung nay lam chuan thi gian cho s hiep ong cua
cac bo phan trong toan may.
Bo tao xung tuan t thong thng bao gom
bo em va bo giai ma nh hnh 6-4-1a.
Xung ong ho thi gian chuan c a vao
au vao bo em. Nh bo giai ma se bien oi cac
trang thai bo em thanh xung tuan tren cac au ra
nh hnh 6-4-1b.
Bo em hnh 6-4-1a la d bo. Khi xuat hien
xung ong ho th cac FF khong lat ong thi ma co
trc co sau so vi nhau. Ngoai ra, trong moi lan
chuyen oi trang thai, co the co nhieu FF cung lat,
nen sinh ra hien tng nguy hiem: chay ua. Do o,
162
tao ra xung nhieu au ra bo giai ma (cua bo tao xung tuan t); xung nhieu oi khi
c goi la tap am qua o. V du, nh hnh 6-4 1b: khi bo em chuyen t 001 thanh
010, gia s F1 lat sang 0 trc F2 lat thanh 1, trong thi gian qua o se xuat hien trang
thai 000 (ngan ngui).
Do o, co xung hep sinh ra tren au ra 0. Tng t, khi t 011 thanh 100 th
cung co the xuat hien xung nhieu qua o tren au ra 0. Cac au ra khac cung co the
xuat hien xung nhieu qua o. Chang han, tren ay 2 khi t 101 thanh 110...
Co nhng phng phap sau ay e tr bo xung nhieu qua o :
1) Dung bo em vong. Cung ta a xem xet mach ien bo em vong
tiet 6-3-3. V au ra Q cua moi Flip Flop a la xung tuan t, khong can bo
giai ma, nen tuy rang co the co nhieu FF lat khi bo em chuyen oi, van
khong the sinh ra xung nhieu qua o.
Nh ta a, nhc iem cua mach nay la khong kinh te: c tang them mot
au ra phai co them mot Flip Flop .
2) Dung bo em moi lan tr so em thay oi ch co mot Flip Flop lat.
Thuoc ve loai nay la bo em dung ma Gray va bo em vong xoan (bo em
Johnson). V du: hnh 6-4-2.
163
Khi kch FF bang sn am CP, dung CP khoa cong giai ma nh hnh 6-43a. Khi kch FF bang sn dng CP th dung CP khoa cong giai ma nh hnh
6-4-3b. Xung au ra bay gi tuy van tuan t theo thi gian, nhng khong con noi
sat nhau na.
S dung bo em ong bo co ve khong sinh ra nhieu, v tren l thuyet cho
la tat ca cac FF eu lat ong thi. Thc ra, cac FF eu khong the hoan toan nh
nhau, phu tai va day noi lap rap cua cac FF cung khong hoan toan giong nhau,
ngha la cac FF khong hoan toan ong thi cung lat, cung tc la khong the triet
e tr bo chay ua c.
6.5. BO NH RAM VA DUNG CU GHEP IEN TCH CCD
6.5.1. Bo nh RAM (Random Access Memory bo nh oc / viet)
RAM la mot phan khong the thieu cua may tnh ien tue so. Trc ay,
RAM la bo nh bang xuyen t. Hien nay, RAM la bo nh ban dan, ; RAM ban
dan co u iem toc o ln, the tch nho, dung lng ln, tiet kiem ien nang va
o tin cay cao.
1) Ket cau cau RAM ban dan
Trong may tnh ien t so, ca chng trnh va so lieu eu bieu th bang so
nh phan RAM ban dan la vi mach (IC) c ln, bao gom hang tram, nghn
phan t nh e lu gi so nh phan o. Nh ra a biet, mot phan t nh co the
nh 1 so nh phan (bit). Can c vao so bt, RAM co 2 hnh thc ket cau nhieu t
1 bit, moi to chc c s cua bo nh ch nh 1 bit. V du, RAM 1024 x 1 la bo nh
co 1024 phan t nh 1 bit. Trong ket cau nhieu t nhieu bit, moi to chc c s
cua bo nh lu gi nhieu bit. V du, RAM 256 x 4 la bo nh co 256 phan t nh
4 bit. Tch so cua so phan t c s va so bit moi phan t o la dung lng cua bo
nh RAM. V du, RAM 16384 x 1 co dung lng 16 Kbit (1 Kbit = 1024 bit).
Noi chung RAM ban dan co cau truc nhieu t 1 bit.
Hnh 6-5-1 la s o khoi ien hnh cua RAM, no bao gom cac khoi sau:
164
nh phan bieu
th a ch can truy nhap truy xuat c a vao bo giai ma a ch. Sau khi
a giai ma, au ra ta co tn hieu tch cc mot day tng ng e m thong
ng vao/ra cho tn hieu d lieu c viet/doc vao phan t nh co a ch
o.
b) ieu khien oc/viet. oi vi phan t nh c chon theo a ch,
s oc ra hay viet vao tuy thuoc s ieu khien cua tn hieu ieu khien
oc/viet. V du, R/W, mc logic 1 la oc, mc logic 0 la viet. Cung co RAM
co hai trng day tn hieu rieng e ieu khien oc/viet.
c) au vao/ra. Bang cac au vao/ra ma RAM trao oi tin tc vi bo
x ly trung ng (CPU-Central Processing Unit). Cac ng day d lieu la
hai chieu, do tn hieu ieu khien oc/viet ma khi oc, no la au ra; khi viet,
no la au vao. So au vao/ra nay phu thuoc vao so bit trong mot a ch. V
du, RAM 1024 x 1 moi a ch la cua mot phan t nh nen tng ng ch co
mot au vao/ra. RAM 256 x 4 moi a ch la cua 1 nhom 4 phan t nh nen
tng ng co 4 au vao/ra. Cung co RAM ay d lieu vao rieng, day d lieu
ra rieng. au ra noi chung la mach ra 3 trang thai hay mach h cc gop
(colect)
d) ieu khien cho chip. Do s han che ve kha nang tch hp RAM
tren moi chp, bo nh RAM cua may tnh phai do nhieu chp RAM ghep noi
logic vi nhau. Khi CPU truy nhap truy xuat bo nh theo a ch th a ch
o thng tng ng tn hieu chon chp dan vao chp RAM nao mc tch
cc th chp nham muc ch o. Neu tn hieu chon chp dan vao chp RAM
nao mc tch cc th chp o c chon. Tn hieu au ra bo giai ma cua
chp xet se ieu khien m thong ng vao/ra chip RAM khac khong co tn
hieu chon chp mc tch cc th khong c chon, ngha la b ngt khoi lien
he vi CPU)
e) Ma tran nh. Cac phan t nh cua RAM thng c bo tr dang
ma tran, goi la ma tran nh. au ra bo giai ma a ch ieu khien s noi/ ngat
165
ve la mot phan t nh; s noi thong vi mach ngoai cua phan t nh do tn hieu
au ra bo giai ma a ch ieu khien. Co 10 day a ch, tng ng 1024 a ch
cua 1024phan t nh. Giai ma a ch phan lam hai: bo giai ma hang va bo giai
ma cot. Cac day a ch AO, ..., A4 la au vao bo giai ma hang. au ra bo giai
ma hang la 32 day XO , X1 , ..., , X31 la cac day chon hang; cac day a ch A5 ,
..., A9 la au vao bo giai ma cot. au ra bo giai ma cot la 32 day YO , Y1,..., Y31
la cac day chon cot. Day chon hang Xi ieu khien s noi thong cua moi phan t
nh trong hang tng ng cua ma tran nh vi day bit. Day chon cot Yj ieu
khien s noi thong cua day bit moi cot tng ng vi day d lieu D , D . V du,
khi XO = 1 , YO = 1, 32 phan t nh 0-0 0-31 cua hang th nhat trong ma tran
nh c noi thong vi day bit tng ng. Trong 32 oi day bit th ch co oi day
c YO ieu khien mi noi thong vi day d lieu. Vay ch co moi phan t nh
0-0 la c noi thong vi day d lieu. Phan t nh 0-0 tren ay c oc hay
c viet, van e nay do tn hieu day oc/viet ieu khien. Neu la oc th tin tc
lu tr trong phan t nh 0-0. Tng t, Khi X31 = 1 th phan t nh 31-31 c
noi thong vi day d lieu, vi ieu khien oc/viet, CPU thong qua BU d lieu,
au vao/ra, ay d lieu thc hien oc ra hay viet vao phan t nh 31-31.
Hnh 6-5-3 la mach ien tng oi n gian dung e ieu kien oc/viet. Cac
cong 1 5 lam thanh bo phan ieu khien oc/viet.
166
a)
Phan t nh NMOS 6
Phan t nh CMOS 6 bong ban dan (xem hnh 6-5-6). Cau truc va
168
pin thay the khi li ien b s co nham gi gn thong tin a ghi vao bo nh.
c)
ngat).
Khi phan t nh c chon (e vao/ra d lieu), ien the day X len cao en c
2,2V, ien the day bit be hn, nen dong ien qua tranzito thong se chay ra day bit.
Gia s can oc ra, th ch can xac nh dong ien tren mot day bit co hay khong.
Chang han xet day bit B : trang thai phan t nh la 1, T2 thong, dong ien ra day B ,
qua bo khuyet ai oc ra ien ap mc 1; trang thai phan t nh la 0, T2 ngat, khong co
dong ien ra day B , au ra bo khuyet ai oc khong co tn hieu (ien ap mc 0).
Gia s can viet vao gia tr 1, th sau mach au vao ta co B = 1 B = 0, tng ng
T1 ngat, T2 thong. Dong ien cua T2 chay ra day bit B . Sau khi day X tr ve mc thap
th dong ien cua T2 chuyen hng chay ra day X, trang thai phan t nh khong thay
oi, hoan thanh viet vao no gia tr 1. Gia s can viet vao gia tr 0. Khi o, B = 0 , B = 1
tng ng T1 thong, T2 ngat.
3) Phan t nh RAM ong
Phan t nh ong MOS s dung ien dung cc ca (gate) cua bong ban dan
MOS e nh tam thi d lieu. Do co s do ien nen ien tch lu giu tren ien dung
cc ca b suy giam dan. Vay e d lieu lu gi khong b mat i, phai bu lng ien
tch b do mat bang cach nh ky nap ien bo sung cho ien dung cc ca. Viec nay
c goi la lam ti d lieu bo nh ong.
Di ay gii thieu may loai phan t nh ong thng gap
a)
Phan t nh ong 4 bong (xem hnh 6-5-8). T1 va T2 noi ghep cheo nhau.
D lieu (dien tch) lu tr tren C1 va C2. ien ap tren C1, C2 ieu khien T1, T2 thong
hoac ngat. Khi C1 nap ien tch (ien ap tren C1 ln hn ien ap cat cua T1) va C2
169
nap trc nen T5, T6 noi thong, do o cac day bit B, B co mc ien ap cao v thong en
nguon ED. Sau khi ket thuc xung nap trc, T5 va T6 ngat, day bit cach li khi nguon
ED. Nhng do tac dung cua ien dung phan bo CB va CB. Khi o, mc ien ap cao cua
day bit co the duy tr them mot khoang thi gian na. Trong khoang thi gian nay, gia
s tien hanh oc d lieu, day X co mc cao, T3 va T4 thong. Gia s phan t nh co trang
thai 0 (T1 thong, T2 ngat) th G1 co mc cao, G2 co mc thap. Luc nay CB phong ien
qua T1 va T3. Do o day bit B bien thanh mc thap. Do T2 ngat, day bit B van mc
cao. Vay d lieu nh trong phan t a c oc ra day bit B va B . Neu luc nay ay Y
cung mc cao th tn hieu se a en au ra cua RAM qua ay d lieu D va D .
Vay mach ien nap trc cua day bit co tac dung g? Trong khoang thi gian T3,
T4 thong, neu day bit khong c nap ien trc th mc cao co c cua day B chi do
C1 phong qua T4 nap vao C B . Neu the, ien tch tren C1 b suy giam. C B co gia tr
tham ch ln hn C1 (v co nhieu phan t noi vao day bit). Vay co the G1 khong gi
nguyen mc cao sau 1 lan oc, tc la d lieu b mat. Nh co mach ien nap trc, ien
the day bit B con cao hn ien the G1 mot t. Vay khi oc d lieu, ien tch tren C1
khong nhng khong he b suy giam, ma con c lam ti nh s nap ien them cho C1
qua T4.
Khi tien hanh viet, au vao d lieu cua RAM se lam thay oi trang thai phan t
nh thong qua day d lieu va day bit, tc la a d l;ieu vao lu giu trong phan t nh.
b)
Xem hnh 6-5-9. D lieu lu gi ien dung C cua cc bong T2. Cac day
oc/viet bit va day chon t eu rieng biet. Day chon oc t ieu khien bong T3. Day
170
chon viet t ieu khien bong T1. T4 la bong ban dan mach nap trc dung chung cho cot
phan t nh cua ma tran.
Qua trnh oc dien ra nh sau. au tien day
oc bt c nap trc en mc cao. Tiep theo, day
chon oc t len mc cao lam cho T3 thong. Gia s C
c nap ien en mc ln hn ien ap cat cua T2 lam
T2 thong. CB phong ien qua T3, T2 lam cho day oc
bt mc thap. Gia s C khong co ien tch, th T2
ngat, CB khong co ng phong ien, mc ien tren
day oc bit qua bo khuech ai oc ra a en au ra
bo nh.
Khi tien hanh viet, day chon viet t co mc
cao, T1 thong, d lieu viet vao c a en day viet
bit ieu khien mc ien ap tren ien dung C qua T1.
day bit.
Khi viet, day bit ieu khien mc ien tren C1 qua T. Khi oc, C1 ieu khien mc
ien tren CB, tc a ra d lieu. V du, tren C1 von mc V1, day bit von VB = 0 th sau
khi oc, mc ien tren day bit la V B = V1 x
C1
C1 + C B
Nhc iem cua mach nay la ien tch tren phan t nh C1 b suy giam moi lan
oc. Vay nen can lam ti sau moi lan oc. Ngoai ra, do nhieu phan t noi vao day bit
nen gia tr ien dung CB tng oi ln, CB>>C1. D lieu oc ra co mc ien be; gia tr
171
mc logic 0 va mc logic 1 tren day bit khong khac xa nhau. e xac nh mc ien
chenh lech nho tren day bit can phai dung bo khuech ai oc ra co o nhay cao.
Ba loai phan t nh ong trnh bay tren day eu co u nhc iem. Mach 4 bong
chiem ien tch ln tren chip nhng khong can mach lam ti rieng, qua trnh oc ra
ong thi la qua trnh lam ti; vay mach phu n gian. Mach 3 bong giam dien tch
mot t nhng yeu cau cac day chon oc/viet va day d lieu eu rieng btt, can mach
ngoai ieu khien phan hoi e lam ti; vay day noi vi mach ngoai tng oi nhieu
hn. Mach 1 bong n gian nhat. Nhng yeu cau Bo khuyech ai oc ra o nhay cao va
yeu cau lam ti sau moi lan oc ra. Vay mach ien phu ngoai phuc tap. RAM tnh so
vi RAM ong : So lng ban dan nhieu hn, o tch hp thap hn, nhng khong nhat
thiet nh k lam ti, mach phu n gian, s dung tien.
6.5.2. Dung cu ghep ien tch CCD (Charge Coupled Device)
Dung cu ghep ien tch CCD thuoc cong nghe MOS phat trien t nam 1970. u
iem cua CCD la cau truc n gian, gia thanh ha, o tch hp cao, co the che tao tren
day chuyen cong nghe MOS thong thng. CCD c quan tam nhieu, hien nay a ng
dung trong cac bo nh, x l tn hieu va nhiep anh. Nhc iem cua CCD la toc oc
cham hn bo nh ban dan.
S khac biet trong nguyen l lam viec cua CCD la cho no dung ien tch e
bieu th d lieu, ch khong phai la dong hay ap. Ve c ban, CCD la mot bo ghi dch
ong, nen hien nay dung lam bo nh noi tiep.
1)
Lu gi ien tch
172
Gia s a ien ap dng +V1 vao ien cc. Nhng phan t lo trong (hat dan a
so) trong lp Silic ben di ien cc b ay i khoi tao thanh mot tang hao kiet (xem
hnh 6-5-12).
o day cua tang hao kiet tang
theo o ln cua ien ap + V1. Khi ien
ap ien cc ln hn ien ao cat cua cau
truc MOS, + V2 > VT , mot ranh loai N
hnh thanh tren mat e Silic ben di
ien cc o.
Trong bong ban dan MOS, hai
chung cac hat dan a so co the khuech tan ve pha e Silic, nen qua trnh tao ra ranh N
la kha dai hn, c nhieu giay ong ho. Trc khi ranh N c tao ra, neu co ien t t
ben ngoai nhap vao tang hao kiet th no se khuech tan ve pha e va tch lu o tao
thanh ien tch lu gi (Xem hnh 6-5-12b). Viec nay xay ra nh tac dung ien trng.
Neu khong co ien t ben ngoai nhap vao th khong co ien tch lu gi tch tu lp e
di ien cc. Ro rang phng phap lu gi
ien tch ch co the lu gi trong thi gian rat
ngan. V neu thi gian u dai th ien t nhiet
tran ngap lp e, bat ke co ien tch ngoai nhap
vao hay khong. Noi cach khac, tien e lam viec
cua CCD phai la lng ien t ben ngoai nhap
vao ln hn nhieu so ien t nhiet. Khu vc ben
di ien cc co the lu gi ien tch c goi
la vung bay ien the.
3)
173
T
vi T la chu k xung ong ho.
3
Hnh 6-5-13a tng ng thi iem t1 ma 2 = V1, 1 = 3 = V3, luc nay tang hao
kiet hnh thanh ben di tat ca cac ien cc. Do gian cach gia cac ien cc rat nho
nen tang hao kiet cua cac ien cc lien thong nhau. Trong tang, ien the cang gan e
cang thap. Luc nay ien the 2 cao nhat, nen tng ng ien the be mat e Silic di
ien cc 2,5 cung cao nhat. Neu ien t nhap vao vung bay ien the 2 th ien t se
tch tu vung nay va khong chuyen dch.
Hnh 6-5-13b tng ng thi iem t2 ma 3 len mc V1, 2 giam ti mc V2, 1
van duy tr mc thap nhat V3. Luc nay tang hao kiet cua ien cc 3, 6 sau nhat, ien the
be mat e Silic di dien cc 3,6 cao nhat. Vay nhng ien t luc t1 bay ien the 2,
bay gi dch chuyen sang bay ien the 3 (ben canh co ien the cao hn). T1 bay ien
the 5 gia thiet khong co ien t, nen bay gi (t2) cung khong co ien t dch chuyen
sang bay ien the 6.
Hnh 6-5-13c tng ng thi iem t3, khi ma viec chuyen dch ien tch a hoan
thanh, ien tch a dch sang phai mot ien cc va lu gi trong bay ien the 3. Trong
qua trnh chuyen dch o, 1 lien tuc duy tr mc ien the thap nhat e nham phong
nga ien tch dch sang trai.
T t1 en t3 la thi gian
1
chu ky T, ien tch chuyen dch mot khoang gia hai
3
ien cc canh nhau. Vay sau mot chu k T th ien tch chuyen dch ba khoang cach
ien cc. Ba ien cc lan can nhau cau truc thanh 1 bit cua bo ghi dch.
Neu dung hnh dang ien cc khac nhau va so pha ong ho khac nhau th co the
tao ra nhieu cach ieu khien ientch chuyen dch khac nhau.
4)
au vao va au ra
ap).
Hnh 6-5-14 la v du ve mach ien au vao, au ra cua CCD.
174
Hai ben iec cc c ban co them cac ien cc sau: cc nguon vao IS, cc
mang ra OD, cc cong vao OG, cc cong ra OG ma cac cc cong thc chat la ien
cc chuyen dch day dan rieng. Khi cong tac, tren IS va IG eu co thien ap dng
e hnh thanh tang hao kiet ben di no. Tang hao kiet nay lien thong vi tang hao
kiet ben di ien cc chuyen dch nh hnh ve. Khi ma ien cc 1 co ien the cao
nhat, tang hao kiet cua no sau hn tang hao kiet cua IS , IG. IS (N+) la mot nguon
ien t nhng ien the IS va IG quyet nh ien t co nhap vao vung di ien cc
1 hay khong. Neu VIG > VIS th ngng nhap. Vay IS, IG va ien cc 1 tng t mot
bong ban dan MOS. ien ap tn hieu (d lieu vao) a noi tiep vao IG hay vao IS
ieu khien quan he ien the tng oi cua IS va IG, ngha la ieu khien nhap hay
ngng nhap. Sau khi ket thuc qua trnh ieu khien nhap d lieu vao nay, IG tr ve
mc ien the thap nhat lam cach li nguon ien t khoi vung bay ien the ben di
ien cc 1. Bay gi co the tien hanh ieu khien chuyen dch ien tch.
Trong mach ra, tren OG va OD eu co thien ap dng, va co 1 ien tr noi
tiep vao mach vong cua OD. Sau khi ien tch a chuyen dch en ien cc chuyen
dch cuoi cung, neu ien the tren no thap hn ien the OG th ien tch i qua lp
e Silic di OG e nhap vao khu vc mang Ra N+, sinh ra dong ien trong mach
OD, tao ra ien ap tn hieu ra tren ien tr. Tac dung cua OG la giam nho ghep
ien dung gia ien cc chuyen dch cuoi cung va OD. Nh vay giam nho anh
hng cua xung ong ho oi vi tn hieu ra.
Phng phap nhap ien tch tren ay ay goi la phng phap ien. Neu
dung phan t ban dan nhay qung th co the nhap ien tch nh ien t kch quang.
Da vao nguyen l nhap phng phap quang co the che tao may anh chat ran
ghep ien tch.
6.6. THIET KE MACH DAY
Thiet ke la tong hp mach ien, ngc vi qua trnh phan tch. Xuat phat t
yeu cau e ra, muc ch thiet ke la mach logic thoa man yeu cau o. T viec phan
tch mach day, ta biet rang co the de dang tm phng trnh nh thi, phng trnh
kch, phung trnh ra va ve s o logic. Trong tiet nay ta se tap trung tm hieu cong
viec thiet ke bo em, ong thi xem xet nhng net chnh cong viec thiet ke mach
day noi chung. Bo em la mot mach day tng oi n gian nhng rat ien hnh.
Phng phap thiet ke bo em cung rat ien hnh. Va lai muc ch tm hieu cong
viec thiet ke khong phai e giai quyet van e thiet ke bat k mach day phc tap
nao. Tren c s nam vng viec thiet ke bo em, ta se cang hieu sau toan bo noi
dung chng nay va se co nang lc phan tch giai quyet nhng van e mach day.
175
Vi tnh hnh san xuat ai tra cac IC so trung, ai quy mo hien nay, vi quan iem
ngi dung, nhiem vu thiet ke co oi khac.
6.6.1. Thiet ke bo em ong bo
Di ay gii thieu 2 phng phap thiet ke bo em ong bo (co the dung
nhng phng phap khac).
1)
a)
Cac bc c ban
-
Phan tch yeu cau thiet ke, xay dng o hnh trang thai ban au.
Xac nh so lng va chung loai Flip Flop, chon la s ma hoa trang thai.
Tm phng trnh trang thai va phng trnh ra, kiem tra kha nang t khi
ong.
b)
Ve s o logic
V du thiet ke
V du 6-6-1: hay thiet ke bo em thuan thap phan ong bo.
Bai giai
Phan tch yeu cau thiet ke, xay dng o hnh trang thai ban au
CP
Bo em
Xung em
Tn hieu chuyen v
Hnh 6-6-1.Mo hnh yeu cau cua bo em
S1 = 0001,
S2 = 0010,
S3 = 0011,
S4 = 0100,
S5 = 0101,
S6 = 0110,
S7 = 0111,
S8 = 1000,
S9 = 1001.
Q n+1 = JQ n + KQ n (6 6 1)
Ket qua toi hieu hoa phai c viet
di dang tng t (6-6-1). V du bieu thc
ham so trang thai ke tiep o ta tm phng
trnh kch.
Trong hnh 6-6-4, trang thai ke tiep
cua bo em c ien vao cac o, o cung la
Hnh 6-6-4. Bang Karnaugh trang thai
ke tiep cua bo em
177
rieng thanh bang Karnaugh trang thai ke tiep cua moi FF. Roi dung phng phap o
hnh e tm ra phng trnh trang thai. Nhng ch can chu y ac iem sap xep khong
n +1
thay oi cua Q4
Tm phng trnh ra
Can c o hnh trang thai hnh 6-6-3 ta c
bang Karnaugh cua ham so au ra C nh hnh 6-6-5.
Ket qua toi thieu hoa la:
C = Q4n Q1n
(6 6 3)
phng trnh trang thai va phng trnh ra, bay gi ta can phan tch tnh huong chuyen
oi cua cac trang thai khong c dung. Neu di tac dung cua xung em au vao ma
bo em khong the tr ve trang thai c dung, tc la khong the t khi ong, th ta phai
tm moi cach giai quyet. Chang han, ta chon lai ma hoa trang thai, hoac sa oi trang
thai ke tiep cua cac trang thai khong c dung (nh cach t khi ong cua bo em
kieu ghi dch), hoac s dung au vao d bo cng che bo em ve trang thai c dung
v.v...
a cac trang thai khong c dung vao (6-6-3), (6-6-3) tien hanh tnh toan, ta
c bang 6-6-1 sau:
178
Q1n +1
Q1n
Q3n +1
Q2n +1
Q1n +1
Q4n
Q3n
Q2n
/1
101010110100
/0
/1
110011010100
/0
/1
111011110000
eu khi ong c.
ong nhat cac he so cua (6-6-2) va (6-6-1) ta co phng trnh kch la:
J 1 = K1 = 1
n n
J 2 = Q 4 Q1
n n
J 3 = K 3 = Q2 Q1
n n n
J 4 = Q3 Q2 Q1
K 2 = Q1n
K 4 = Q1n
(6 6 4)
Ve s o logic:
Can c vao ac iem bo em ong bo xung em au vao la xung ong ho cua
cac FF, da vao phng trnh kch (6-6-4) va phng trnh ra (6-6-3), ta co the ve c
s o logic nh hnh 6-2-10.
Neu viec chon la ma hoa trang thai theo cac ma khac th ta co the i en bo
em thuan thap phan ong bo khac tng ng (ma d 3, ma Gray d 3...)
V du 6-6-2: hay thiet ke bo em thuan ong bo ieu khien c, vi M=0 th N
= 6, vi M = 1 th N = 3.
Bai giai:
Phan tch yeu cau, xay dng o hnh
trang thai ban au
Khi M = 0 th N = 6
Khi M = 1 th N = 3
179
Hnh 6-6-8.
o hnh trang thai (sau khi ma hoa).
Tm phng trnh trang thai, phng trnh ra, kiem tra t khi ong
180
(6 6 5)
C1 = Q3n Q1n
(6 6 6)
C 2 = MQ2n
(6 6 7)
Ve tnh huong chuyen oi cac trang thai khong c dung, xem bang 6-6-2
va bang 6-6-3
Bang 6-6-2: TNH HUONG TRANG THAI KHONG C DUNG KHI M=0
Q3n +1
Q1n
Q2n +1
Q1n +1
Q3n
Q2n
C1
C2
Q3n
Q2n
Q3n +1
Q1n
Q2n +1
Q1n +1
C1
C2
J 2 = Q2n Q1n
n
J 2 = Q 3 Q1
n
J 1 = Q2 M
K 3 = Q1n
K 2 = M Q 1n
K1 = 1
(6 6 8)
Ve s o logic
ac iem cua phng phap thiet ke trnh bay tren ay la sau khi chon la ma
hoa trang thai th dung bang Karnaugh tm phng trnh trang thai, roi ket hp vi
phng trnh ac trng cua FF ma tm ra phng trnh kch, e cuoi cung hoan
thanh thiet ke bo em ong bo mong muon.
2) Phng phap th hai
a) Cac bc c ban
- Phan tch yeu cau thiet ke, xay dng o hnh trang thai ban au.
- Xac nh so lng va chung loai FF, chon la s ma hoa trang thai
- Ke ra bang s dung
- Tm phng trnh kch va phng trnh ra
- Ve s o logic
- Kiem tra kha nng t khi ong
b) V du thiet ke
V du 6-6-3: hay thiet ke bo em nghch thap phan ong bo
Bai giai:
182
Phan tch yeu cau thiet ke, xay dng o fhnh trang thai ban au
Bo em co N = 10 tng ng cac trang thai bo em la So, S1, ..., S9.
Can c quy luat em nghch, ta ve c o hnh trang thai ban au nh hnh
6-6-14
Hnh 6-6-14. o hnh trang thai ban
au cua bo em nghch
S2 = 0010,
S3 = 0011,
S4 = 0100
S5 = 0101, S6 = 0110,
S7 = 0111,
S8 = 1000,
S9 = 1001
Ke ra bang s dung
Can c o hnh trang thai ke ra bang trang thai bo em, t yeu cau chuyen oi
trang thai cua bang s dug nh di ay (bang 6-6-4)
183
Q4n
Q3n
Q2n
Q1n
J 4 K4
J 3 K3
J 2 K2
J 1 K1
1x
0x
0x
1x
0x
0x
0x
x1
0x
0x
x1
1x
0x
0x
x0
x1
0x
x1
1x
1x
0x
x0
0x
x1
0x
x0
x1
1x
0x
x0
x0
x1
x1
1x
1x
1x
x0
0x
0x
x1
Khi xac nh yeu cau kch (t yeu cau chuyen oi trang thai) can s dung bang
au vao kch cua FF; neu nam vng k nang th co the s dung phng trnh ac trng.
Tm phng trnh kch va phng trnh ra
Da vao quan he logic a biet trong bang s dung ve bang Karnaugh. T o tm
phng trnh kch va phng trnh ra. Xem hnh 6-6-16 va 6-6-17.
184
Ve s o logic
Kiem tra kha nang t khi ong
S dung cach phan tch logic e ve o hnh trang thai, t o thay c mach co
t khi ong hay khong.
ac iem cua phng phap thiet ke th hai nay la sau khi a chon la ma hoa
trang thai, can c o hnh trang thai ke ra bang s dung roi dung bang Karnaugh tm
phng trnh kch. So sanh vi phng phap th nhat ta thay cho manh hn la dung
bang s dung nen khong can giai phng trnh logic, dung bang Karnaugh e i en
phng trnh kch mot cach de dang; cho yeu hn la co rac roi, de nham khi xac nh
yeu cau kch, nhat la bo em nhieu so.
Hai phng phap c gii thieu tren la rat c ban, pho dung, co the ap dung
nguyen tac cua no vao thiet ke mach day noi chung.
6.6.2. Thiet ke bo em d bo
Di day chon ra mot phng phap c ban tong nhieu phng phap co the thc
hien thiet ke bo em d bo. Noi chung mach ien bo em d bo n gian hn mach ien
bo em ong bo.
1) Cac bc c ban
-
Phan tch yeu cau thiet ke, xac nh o hnh trang thai ban au
Tm phng trnh trang thai, phng trnh ra, kiem tra t khi ong
Ve s o logic
2) V du thiet ke
V du 6-6-4: hay thiet ke bo em thuan thap phan d bo
Bai giai:
Phan tch yeu cau thiet ke, xay dng o th hnh trang thai ban au
N = 10 s dung 10 trang thai So, S1, ..., S9
185
S1 = 0001,
S2 = 0010,
S3 = 0011,
S4 = 0100
S5 = 0101,
S6 = 0110,
S7 = 0111,
S8 = 1000,
S9 = 1001
Hnh 6-6-19
o hnh trang thai (sau ma hoa).
Ve so xung ong
ho CP phai xap x ln hn N.
Muc ch viec lu y th hai
la e phan anh toan bo tnh huong lam
186
CP1 = CP
CP2 = Q1
CP3 = Q 2
CP = Q
4
1
(6-6-9)
CP1, CP2, CP3, CP4 la xung ong ho tng ng cua cac Flip Flop F1, F2, F3,
F4 .
Khi thoa man yeu cau chuyen oi trang thai roi th so xung ong ho cang t
cang tot. V du, oi vi F3 chang han, xung ong ho cua no co the la CP, hoac Q1 ,
hoac Q 2 eu c. Nhng so sanh chung vi nhau, th nen chon Q 2 , Q 3 . V khi
Q4 lat t 1 ve 0, yeu cau phai co sn dng kch F4. Vay co the dung Q1 va CP,
nhng ta chon Q1 v so lan bien oi t hn.
Di day giai thch them luan iem tren: Di tien e thoa man yeu cau
chuyen oi trang thai th so xung ong ho cang t cang tot. Neu xung ong ho cang
t th yeu cau kch (ieu khien au vao ong ho) cang n gian. Gia s khong co
xung ong ho th khong can ieu khien, FF duy tr khong oi nguyen trang. Gia s
can co xung ong ho moi khi can chuyen oi trang thai th xac nh phng trnh
kch kieu Flip Flop T la c. Gia s can co xung ong ho ca luc khong can chuyen
oi trang thai th phai them ieu kien ieu khien au vao ong bo e bao am bo
em ro rang cang phc tap.
Tm phng trnh trang thai,
phng trnh ra, kiem tra t khi ong
a) Tm phng trnh trang thai
phng trnh trang thai ke tiep cua moi
FF. Hnh 6-6-21 la bang Karnaugh cua
trang thai ke tiep bo em. Can lu y rang
khi xet trang thai ke tiep cua bat k
Flip Flop nao, ngoai nhng trang
thai khong c dung, ca cac trang
187
thai khong kem kch cua xung ong ho, chung eu c dung e toi thieu hoa. V
n +1
S10 S15 = 1010 1111, th nhng trang thai nao khong thoa man ieu kien kch
CP4 =
Q1
eu c dung e toi thieu hoa. Neu Q1 bat bien hoac lat t 0 sang 1 th
Q1 bat bien hoac lat t 1 sang 0 eu khong thoa man ieu kien kch. Xem xet hnh
6-6-19, ta thay So, S2, S4, S8 la cac trang thai khong kem kch (sn dng) cua CP4.
n +1
Q2n +1 = Q n4 Q n2
n +1
oi vi Q3
(6 6 10)
S10 S15
Q2 bat bien :
188
(6-6-11)
Q1 = Q1
Ta se giai thch viec dung nhng trang thai khong kem kch xung ong ho e toi
thieu hoa nh sau :
Can c ac iem chc nang logic cua Flip Flop, chung ta biet rang trang thai ke
tiep la ham so cua au vao va hien trang. Trang thai ke tiep cua bo em bieu th bang
trang thai ke tiep cua cac Flip Flop cau truc bo em o. Vay trang thai ke tiep cua moi
FF cung la ham so cua au vao va hien trang bo em. Khi bo em chuyen oi di tac
ong tn hieu au vao, gia s Flip Flop Fi nao o khong co kch cua xung ong ho th
n
n
n
n
trang thai Fi bat bien (Qin+1 = Qin). Xet v du hnh 6-6-21, hien trang Q4 Q3 Q2 Q1 = 0000 ,
n +1
n +1
n +1
n +1
(6-6-12)
n +1
n +1
n +1
n +1
Q4
Q3
Q2
Q1
Q4
Q3
Q2
Q1
CP1
CP1
CP1 CP2
CP1
189
CP4
D 2 = Q n4 Q 2n
(6-6-13)
D 3 = Q 3n
D 4 = Q 3n Q 2n
Ve s o logic
190
CP
Q
=
2
3
CP4 = Q 1
(6-6-14)
191
Q 3n +1 = Q 3n
n +1
Q 2 = Q n4 + Q 3n Q 2n
n +1
Q 3 = Q 1n
(6-6-15)
Tm phng trnh ra :
Toi thieu hoa bang Karnaugh hnh 6-632 ta co :
n
(6-6-16)
B = Q 4 Q 3 Q 2 Q1
n +1
n +1
n +1
n +1
Q4
Q3
Q2
Q1
Q4
Q3
Q2
Q1
CP1 CP2
CP1
CP1
CP1 CP2
CP1
D 3 = Q 3n
D 2 = Q n4 + Q 3n Q 2n
D1 = Q 1n
(6-6-17)
192
CP4
CP4
Ve s o logic.
Phng phap thiet ke tren ay co the ap dung cho cac mach day d bo noi chung.
Ch can chu y tnh ac thu trong viec chon xung ong ho. V du, trong tnh huong tn
hieu au vao bien oi ngau nhien th rat kho ve ra o th dang song ; do o viec chon
xung ong ho cho cac FF cua bo em theo dang song la vo cung phc tap. Tuy nhien,
phng phap thiet ke mach day d bo khong gap kho khan con cha tm ra.
6.6.3. Thiet ke mach day
Thiet ke mach day noi chung so vi thiet ke bo em tren ay co ba van e ac
biet nh sau :
1. Xay dng o hnh trang thai tng oi kho khan. Thong thng yeucau thiet
ke la ngon ng thong thng, co the la mot van e logic cu the cua mach day. Trong
van e o ham cha d lieu nao o can nh, bieu th bang cach nao o thanh trang thai
mach day, ton tai mot quan he logic nao o gia hien trang, au vao, au ra va trang
thai ke tiep. T o lam the nao xay dng o hnh trang thai la cong viec phan tch cu
the oi vi tng van e cu the, v cha co quy trnh g. Ch rieng oi vi bo em th van
e nay mi ro rang the.
2. Can toi thieu hoa trang thai. T yeu cau thiet ke xay dng o hnh trang thai
thng co nhieu trang thai tha. Trang thai mach day c Flip Flop nh va the hien.
Vay trang thai cang nhieu th so FF can dung cang nhieu. Neu thiet ke am bao yeu
cau e ra, th mong muon trang thai cang t cang tot. Ch rieng oi vi bo em th mi
ro rang en the : bo em N co N trang thai ; khong co van e toi thieu hoa trang thai
oi vi bo em.
3. Viec chon la ma hoa trang thai cung khong de nh oi vi bo em. Quan he
gia cac trang thai trong mach day tng oi phc tap. Ma viec chon la ma hoa trang
thai lien quan en tnh phc tap cua phng trnh trang thai va phng trnh ra, anh
193
hng tnh kinh te cua phng an kha thi. Cho nen thng nghien cu, can nhac, so
sanh, lam lai e co thiet ke toi u. Hien tai cha co quy trnh ve viec chon la ma hoa
trang thai. Ch rieng oi vi bo em th quan he gia cac trang thai tng oi n gian,
co may loai ma em thng dung, phng an ma hoa trang thai de chon.
Tren quan iem cua ngi s dung cac IC mach day, biet phng phap chung la
u. Di ay ta xet mot v du thiet ke mach day.
V du 6-6-6 : Thiet ke bo giam sat d lieu noi tiep. Yeu cau oi vi bo giam sat
la : Neu so bit 1 lien tuc nhau 3, th au ra la 1 (cac trng hp khac cua au vao ch
co gia tr 0 au ra).
Bai giai :
a) Phan tch yeu cau thiet ke, xay dng o hnh trang thai ban au. Goi so bit 1
lien tuc nhau au vao mach la m.
m = 0 ng vi trang thai S0
m = 1 ng vi trang thai S1
m = 2 ng vi trang thai S2
m 3 ng vi trang thai S3
Vay mach can 4 trang thai khac nhau. Can c yeu cau thiet ke, ve ra o hnh
trang thai ban au nh hnh 6-6-35. Trong hnh ky hieu X/Z vi X la au vao, Z la au
ra.
Hnh 6-6-35 cho thay rang, khi mach ien
trang thai ban au S0, gia s au vao co bit 1 th au
ra la 0 va trang thai ke tiep la S1 ; Gia s au vao co
bit 0 tiep theo th au ra la 0 va trang thai ke tiep la
S0. Neu hien trang bo giam sat la S1 , gia s au vao
co bit 1 th au ra la 0 va trang thai ke tiep la S2 ; Gia
s au vao co bit 0 th au ra la 0 va trang thai ke
tiep la S0 (tc ve trang thai ban au).
Neu hien trang bo giam sat la S2, gia s au
vao co bit 1, tc la da u 3 bit 1 lien nhau th au ra
e xem xet co cac trang thai tng ng nhau khong, t hnh 6-6-35 ta xay
dng bang trang thai 6-6-7.
Bang 6-6-7 : CAC TRANG THAI BAN AU CUA BO GIAM SAT
Trang thai
hien tai
X=1
S0
S0/0
S1/0
S1
S0/0
S2/0
S2
S0/0
S3/1
S3
S0/0
S3/1
2 FF co 4 trang thai 00, 01, 10, 11 - Trong so nhieu cach ma hoa kha d,
chung ta chon :
S0 = 00
S1 = 01
S2 = 11
Ve sau ta phai xet xem mach ien co t khi ong khong va a n gian
nhat cha.
d) Tm phng trnh trang thai va phng trnh ra.
195
Trang thai 10 khong c dung, trong qua trnh toi thieu hoa can lu y x ly e
at ket qua nh sau :
Q 2n +1 = XQ 1n
n +1
Q 1 = X
(6-6-18)
Z = XQ 2n
(6-6-19)
D 1 = X
(6-6-20)
g)Ve s o logic
Hnh 6-6-39 la o hnh trang thai ve t s o logic hnh 6-6-38 . Ta nhan thay
mach t khi ong c va kha n gian.
196
PHU LUC II
HE EM VA CHUYEN OI
I. CAC HE EM THNG DUNG
1. He thap phan
He thap phan la he em thng dung nhat trong sinh hoat va cong tac cua
chung ta. Trong he nay, co 10 ch so 0 9 e ma hoa so 0 va 9 so t nhien au tien.
Vay c so he thap phan la 10. T so ln hn 9, nh cach ghi so theo v tr, trong o so
co v tr bat ky co trong so gap mi lan so co v tr ben phai ke no ; ta co the dung 10
ch so e bieu dien moi con so. V du :
143,75 = 1 x 102 + 4 x 101 + 3 x 100 + 7 x 10-1 + 5 x 10-2
Mot so dng S bat ky trong he thap phan co the khai trien thanh :
S = ki10i
(II - 1)
(II - 2)
2. He nh phan
He nh phan c dung rong rai nhat trong mach so. Trong he nh phan,
moi v so (bit) ch co hai kha nang lay gia tr : 1 va 0. Co so em cua he nh phan N = 2.
Trien khai so nh phan bat ky theo dang (II - 2), ta co :
S = ki2i
(II - 3)
vi ki = 0, 1
V du :
101,11 = 1 x 22 + 0 x 21 + 1 x 20 + 1 x 2-1 + 1 x 2-2
3. He em c so 8
Trong he nay, moi v so co 8 ma so la 0 8, c so la 8.
Dang tong quat cua so em he c so 8 la :
S = ki8i
(II - 4)
vi ki = 0,1,2,3,4,5,6,7
V du :
37,41 = 3 x 81 + 7 x 80 + 4 x 8-1 + 1 x 8-2
197
Cung mot con so, dang bieu th trong he em c so 8 gon hn dang bieu
th trong he em nh phan. Nh sau nay se ro, s chuyen oi lan nhau cua hai he nay lai
cc de dang, nen trong cac sach viet ve trnh t may tnh hay dung he em c so 8.
4. He em c so 16
Trong he nay, moi v so co 16 ma so. o la 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9, A(10),
B(11), C(12), D(13), E(14), F(15).
Dang tong quat cua so em he c so 16 la :
S = ki16i
vi ki = 0 F
V du :
2a, 7F = 2 x 161 + A x 160 + 7 x 16-1 + F x 16-2
7
15
= 2 x 16 + 10 x 1 +
+ 2
16 16
= 42,4961
Hien nay trong may vi tnh, a so dung t ma nh phan 8 bit, 16 bit.
Nhng t ma nay co the bieu th gon ro bang so trong he em 16 vi 2, 4 vi so tng
ng. Vay trong cac sach viet ve trnh t may tnh cang hay dung he em c so 16. S
chuyen oi lan nhau cua he nh phan va he em c so 16 cung cc ky de dang. Nen ng
dung he em c so 16 con rong rai hn he em c so 8.
II. CHUYEN OI LAN NHAU GIA CAC HE EM
1. He nh phan va he thap phan
T nh phan sang thap phan : viet so nh phan di dang (II - 3) trien khai
: cong tat ca cac so hang teo gia tr so thap phan, tong so la dang thap phan cua so nh
phan a cho. V du :
1011,01(2)
= 1 x 33 + 0 x 22 + 1 x 21 + 1 x 20 + 0 x 2-1 + 1 x 2-2
= 8 + 0 + 2 + 1 + 0 + 0,25
= 11,25(10)
d 1
k0
86
d 0
k1
43
d 1
k2
21
d 1
k3
10
d 0
k4
d 1
k5
d 0
k6
d 1
k7
0
b) Phan phan :
Trong cac ang thc di ay, ve phai la so nh phan, ve trai la so thap
phan :
S(10) = k-12-1 + k-22-2 + k-32-3+ ...+k-m2-m
Nhan 2 ve vi 2, ta co :
2S(10) -k-i = k-22-1 + k-32-2 + ...+ k-m2-m+1
Neu tiep tuc nhan 2 ve vi 2 ta lai c k-2 la phan nguyen cua ve phai (cua tch
so lan th 2) :
2[2S(10) - k-1] = k-2 + (k-32-1 + ...+k-m2-m+2)
Tng t nh vay, ta tm c toan bo cac bit cua so nh phan. V du :
Qua trnh chuyen oi t 0,8128(10) sang 0,1101(2) nh sau :
0,8128 x 2 = 1,6250 = 0,6250 + 1 (k-1)
0,6250 x 2 = 1,2500 = 0,2500 + 1 (k-2)
0,2500 x 2 = 1,5000 = 0,5000 + 1 (k-3)
0,5000 x 2 = 1,0000 = 0 + 1 (k-4)
Qua trnh ket thuc ki phan phan cua tch so bang 0.
199
2. He nh phan va he em c so 8
T nh phan sang he 8
V 23 = 8, moi v so cua he 8 tng ng vi mot nhom 3 bit cua so nh phan, bat
au t bit 20. Muon chuyen oi t nh phan sang he 8, au tien ta phan nhom 3 bit, sau
o dun 8 ch so cua he 8 thay cho 8 ma so tng ng cua 3 bit.
oi vi phan phan, chia nhom 3 bit bat au t 2-1.
V du : 10110101, 00111101(2) = 265,172(8)
Qua trnh nh sau :
Chia nhom
010
110
101,
001
111
010
Chuyen ma
5,
T he 8 sang nh phan :
Thay mot ch so trong so he 8 bang nhom 3 bit nh phan
V du :
=
2,
4(8)
101
001
010
011
000
100(2)
3. He nh phan va he em c so 16
T nh phan sang he 16.
V 24 = 16, moi v so cua so he 16 tng ng vi mot nhom 4 bit cua so nh phan,
bat au t bit 20. Muon chuyen oi t nh phan sang he 16, au tien ta phan nhom 4 bit,
sau o dung 16 ch so cua he 16 thay cho 16 ma so tng ng cua 4 bit.
oi vi phan phan, chia nhom 4 bit bat au t 2-1.
V du : 0101, 1110, 1011, 0010(2) = 5E, B2(16)
Qua trnh nh sau :
Chia nhom
0101
1110,
1011
0010
Chuyen ma
E,
T he 16 sang nh phan :
Thay mot ch so trong so he 16 bang nhom 4 bit nh phan.
V du :
=
6(16)
1000
1111
1010
1100
0110
200
x0
x0
th tch so dng, cac tha so khac dau th tch so am. Quy tac logic nay rat de
thc hien.
Nhng chung ta se gap kho khan neu lam phep cong tr vi so ma goc.
V du: khi cong ai so, au tien phai xet dau cac so hang, sau o mi quyet nh ve
cong tr cac gia tr tuyet oi. Khi tr, con phai so sanh gia tr tuyet oi, t o mi nh
hng lay g tr cho g, cuoi cung xac nh dau cua hieu so. Moi mot bc nh vay eu
bat may tnh phai thao tac, vay tat se lam cho may tnh phc tap len va thi gian lam
tnh keo dai.
e tranh kho khan tren trong phep cong tr, hien nay may tnh dung rong
rai ma bu trong phep cong tr.
3. Ma bu
e de dang ve ma bu, xin oc gia hay xet mot v du lien quan trong cuoc
song i thng sau ay. Gia s luc 06h00 sang ban phat hien ong ho b chet vi kim
ong ho v tr 11h00. Ban co 2 cach e chnh kim ong ho t v tr 11h00 en v tr
06h00 : cach th nhat a kim ngc chieu 5 khoang gi (11-5=6), cach th hai a
kim thuan chieu 7 khoang gi (11 + 7 = 18) ; v mat ong ho co 12 khoang gi thoi, c
vt 12 th lai bat au t 0, nen a kim thuan chieu 7 khoang gi th kim cung en v
tr 06h00. ieu o chng to rang, neu xet rieng mot v so (ma khong em chuyen v t
v so ben phai lien ke sang) th 11-5 va 11+7 trong he em c so 12 co cung mot ket
qua la 6. Tong cua 5 + 7 = 12. Ta goi 7 la ma bu cua 5 trong he 12. 7 = 12 - 5.
Tng t, trong phep tr nh phan, viec tr i mot so nh phan tr thanh
viec cong ma bu trong he nh phan cua so o.
V du : a = 0,1011 ; b = -0,1001 th :
0,1011
-0,1001
a + b = 0,0010
Chung ta i en cung ket qua tren bang cach : tm ma bu trong he nh
phan (c so 2) cua b la :
[b]ma bu = 10 - 0,1001 = 1,0111
Thc hien cong vi ma bu, bo chuyen v :
0,1011
1,0111 bo chuyen v
a + [b]ma bu = 10,0010
0,0010
202
[x]ma bu
V du :
neu x 0
x
=
2 + x neu x 0
x = -0,1011
x = -0,0001
x = -0,0000
4. Ma ao
Ma ao cua so nh phan x la chnh no khi x 0 :
[x] ma ao = x
Con khi x 0 th gia tr cua moi bt phai ao t 0 sang 1 va t 1 sang 0.
V du :
x = -0,0110
[x]ma ao = 1,1001
x = -0,0001
[x]ma ao = 1,1110
x = -0,0110
2 + x = [x]ma bu
-n
203
PHU LUC IV
BO KHUYECH AI THUAT TOAN
Bo khuyech ai thuat toan la phan quan trong trong DAC va ADC. Vi
ien tr au vao vo cung ln, ien tr au ra vo cung be, he so khuyech ai ien ap cc
ln, kem theo mach phan hoi thch hp th bo khuyech ai thuat toan dung e x ly tn
hieu va chnh xac, lai tin cay.
8.1.1. Ky hieu va ac tnh cua bo khuyech ai thuat toan
e xet ac tnh cua bo khuyech ai thuat toan, chung ta hay gia thiet ly tng
hoa no (thc te gia thiet nay khong a ti sai so ang ke nao). Bo khuyech ai thuat
toan ly tng co ien tr au vao vo cung ln, ien tr au ra bang 0.
204
(IV 1)
v 0 = A 0 (v + v )
v+ v =
(IV 2)
v0
E
< c
A0 A0
(IV 3)
cua A0 = 10 106. Gia s EC = 10 15V, A0 = 106. Ta thay ien ap au vao trong khu
vc tuyen tnh ch c vai
v0
=0
vI
RI
(IV 4)
iF = iI
v 0 = i F R F = i I R F =
(IV 5)
RF
vI
RI
(IV 6)
205
(IV - 9)
R1 + R 2
R2
(IV - 10)
Av cung ch phu thuoc thong so mach
ngoai (R1, R2)
3. Bo khuyech ai lap
Bo khuyech ai lap la bo khuyech ai thuan ac biet : au ra noi vao au
ao. Vay v0 = v1.
(IV - 11)
Bo khuyech ai lap thng dung e kch tai (yeu cau dong ang ke).
8.1.3. Bo so sanh va Trig Smit
1. Bo so sanh
Hnh ben la bo so sanh 0, v A0 = nen khi v+ = vI > v- = 0 th v0 = +Ec.
khi v+ = vI < v- = 0 th v0 = -Ec. Bo so sanh co the lam nhiem vu giam sat 0.
206
2. Trig Smit
Hnh ben la s o Trig
Smit dung bo khuyech ai thuat toan.
V i+ = i- = 0 nen :
R2
v+ =
v0
(IV 12)
R1 + R 2
Khi vI tng oi am, bo
khuyech ai cong tac vung bao hoa
+, v0 = +Ec.
Vay mc ngng tren la :
VT + = +
R2
E c , v 0 = + E c khi v I < v T +
R1 + R 2
207
2R 2
R2
R2
E c (
Ec ) =
Ec
R1 + R 2
R1 + R 2
R1 + R 2
(IV -
13)
Thay oi gia tr R1, R2 th ieu chnh c V.
Neu R1 = R2 th V = Ec
(IV
-14)
S phan tch pham vi cong tac cua Trig Smit, tom lai nh sau :
Pham vi vi
R2
vI <
Ec
R1 + R 2
R2
vI >
Ec
R1 + R 2
Trang thai v0
+Ec
-Ec
208
209