Professional Documents
Culture Documents
Slidec1dh SV
Slidec1dh SV
HCM
dvntailieu.wordpress.com
TON CAO CP C1
I HC
PHN PH
PHI CHNG TRNH
S ti
tit: 45
Chng 1.
Chng 2.
Chng 3.
Chng 4.
Chng 5.
Chng 6.
Hm s mt bin s
Php tnh vi phn hm mt bin s
Php tnh tch phn hm mt bin s
Hm s nhiu bin s
Phng trnh vi phn
Bi ton kinh t L thuyt chui
1.
2.
3.
4.
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
B tc v hm s
Gii hn ca hm s
i lng v cng b v cng ln
Hm s lin tc
.
1. B TC V HM S
1.1. Khi nim c bn
1.1.1. nh ngha hm s
Cho X ,Y khc rng.
nh x f : X Y vi x y = f (x ) l mt hm s.
Khi :
Min xc nh (MX) ca f, k hiu Df, l tp X.
Min gi tr (MGT) ca f l:
G = y = f (x ) x X .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Nhn xt
th ca hm s chn i xng qua trc tung.
th ca hm s l i xng qua gc ta .
1.1.2. Hm s hp
Cho hai hm s f v g tha iu kin Gg D f .
Khi , hm s h(x ) = ( f g )(x ) = f [g(x )] c gi l
hm s hp ca f v g.
Ch
( f g )(x ) (g f )(x ).
VD 2. Hm s y = 2(x 2 + 1)2 x 2 1 l hm hp ca
f (x ) = 2x 2 x v g(x ) = x 2 + 1 .
Ton cao cp C1 i hc
Bin so
son: ThS.
ThS. o
on Vng Nguyn
Ti Slide bi gi
ging To
Ton C1 i hc ti
dvntailieu.wordpress.com
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Nu f (x1 ) = f (x 2 ) x1 = x 2 th f l n nh.
Nu f(X) = Y th f l ton nh.
Nu f va n nh va ton nh th f l song nh.
VD 1.
a) Hm s f : tha y = f (x ) = 2x l n nh.
b) Hm s f : [0; +) tha f (x ) = x 2 l ton nh.
c) Hs f : (0; +) tha f (x ) = ln x l song nh.
Hm s y = f(x) c gi l hm chn nu:
f (x ) = f (x ), x Df .
Hm s y = f(x) c gi l hm l nu:
f (x ) = f (x ), x Df .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
1.1.3. Hm s ngc
Hm s g c gi l hm s ngc ca f,
k hiu g = f 1 , nu x = g(y ), y G f .
Nhn xt
th hm s y = f 1(x )
i xng vi th ca
hm s y = f (x ) qua
ng thng y = x .
VD 3. Cho f (x ) = 2x th
f 1(x ) = log2 x , mi x > 0.
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
1.2.1. Hm s y = arcsin x
Hm s y = sin x c hm ngc trn
f 1 : [1; 1] ;
2 2
x y = arcsin x .
; l
2 2
VD 4. arcsin 0 = 0 ;
arcsin(1) = ;
2
3
arcsin
= .
2
3
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
1.2.2. Hm s y = arccos x
Hm s y = cos x c hm ngc trn [0; ] l
f 1 : [1; 1] [0; ]
x y = arccos x .
VD 5. arccos 0 = ;
2
arccos(1) = ;
arccos
1 2
= ; arccos
=
.
2
6
2
3
Ch
arcsin x + arccos x =
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
1.2.3. Hm s y = arctan x
Hm s y = tan x c hm ngc trn ; l
2 2
f 1 : ;
2 2
x y = arctan x .
VD 6. arctan 0 = 0 ;
arctan(1) = ;
4
arctan 3 = .
3
Quy c. arctan (+) =
, arctan () = .
2
2
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
1.2.4. Hm s y = arccot x
VD 7. arc cot 0 = ;
2
3
arc cot(1) =
;
4
arc cot 3 = .
6
Quy c. arc cot(+) = 0, arc cot() = .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
2. GII HN CA HM S
2.1. Cc nh ngha
nh ngha 1
Cho hm s f(x) xc nh trn (a; b). Ta ni f(x) c gii
hn l L (hu hn) khi x x 0 [a ; b ], k hiu
lim f (x ) = L , nu > 0 cho trc ta tm c > 0
x x 0
x n x 0 th lim f (x n ) = L .
n
Ton cao cp C1 i hc
, x [1; 1].
2
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
x x+
0
x x
0
x x
xx
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
x x 0
2) lim [ f (x ) g (x )] = a b .
x x 0
3) lim [ f (x )g (x )] = ab ;
x x 0
f (x ) a
= , b 0;
g (x )
b
5) Nu f (x ) g (x ), x (x 0 ; x 0 + ) th a b .
6) Nu f (x ) h (x ) g (x ), x (x 0 ; x 0 + ) v
lim f (x ) = lim g (x ) = L th lim h (x ) = L .
4) lim
x x 0
x x 0
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
2) Xt L = lim
A. L = 9 ;
B. L = 4 ;
C. L = 1;
D. L = 0 .
Cc kt qu cn nh
1
1
1) lim = , lim = +.
+
x 0 x
x 0 x
3x
VD 2. Tm gii hn L = lim 1 +
.
2
x
2x + 1
2
B. L = e ;
C. L = e ;
A. L = ;
B. L = 1;
an
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
2x
A. L = ;
C. L = 4 e ;
D. L = 1.
1
4x
D. L = e .
(x ) =
Ton cao cp C1 i hc
, ta c:
x
1
lim 1 + = lim (1 + x )x = e.
x
x 0
x
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
+ bm1x m1 + ... + b0
nu n = m ;
bn
b) L = 0 nu n < m ;
c) L = nu n > m .
sin x
tan x
3) lim
= lim
= 1.
x 0 x
x 0 x
4) S e:
a) L =
x x 0
2x
VD 1. Tm gii hn L = lim
x + 3
x
x x 0
an x n + an 1x n 1 + ... + a0
x b x m
m
x x 0
2x
x 1
x x 0
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
nh l
Nu lim u(x ) = a > 0, lim v(x ) = b th:
x x 0
x x 0
1
ln2 x
l VCB khi x + .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
c) So snh cc VCB
nh ngha
1) Nu (x ), (x ) l cc VCB khi x x 0 th
(x ) (x ) v (x ).(x ) l VCB khi x x 0 .
x x 0
VCB khi x x 0 .
Khi :
Nu k = 0 , ta ni (x ) l VCB cp cao hn (x ),
k hiu (x ) = 0((x )) .
Nu k = , ta ni (x ) l VCB cp thp hn (x ).
Nu 0 k , ta ni (x ) v (x ) l cc VCB
cng cp.
c bit, nu k = 1, ta ni (x ) v (x ) l cc VCB
tng ng, k hiu (x ) (x ) .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
x
7) ln(1 + x ) x ;
8) 1 + x 1 .
n
Ch . Nu u(x ) l VCB khi x 0 th ta c th thay x
bi u(x ) trong 8 cng thc trn.
ln(1 2x sin2 x )
VD 4. Tnh gii hn L = lim
.
x 0
sin x 2 . tan x
n
VD 5. Tnh L = lim
sin
x + 1 1 + x 2 3 tan2 x
sin x 3 + 2x
x = 2t t 2
VD 6. Cho hm s y = f (x ) tha:
.
2
4
y = t + 3t
Khi x 0 , chn p n ng?
x 0
Ton cao cp C1 i hc
(x )
= k.
(x )
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
x2
x2
;
B. f (x ) ;
4
2
x
C. f (x ) ;
D. f (x ) 3x 2 .
2
Ch
Quy tc VCB tng ng khng p dng c cho
hiu hoc tng ca cc VCB nu chng lm trit tiu
t hoc mu ca phn thc.
A. f (x )
VD. lim
x 0
e x + e x 2
x2
= lim
(e x 1) + (e x 1)
x2
x + (x )
= lim
= 0 (Sai!).
x 0
x2
x 0
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
VD 7.
cos x + 1
l VCL khi x 0 ;
2x 3 sin x
x3 + x 1
l VCL khi x + .
x 2 cos 4x + 3
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
VD 8.
khi x 0 v:
2x + x
3
1
2x 3 + x
x
lim :
= 3 lim
= 3 lim
= .
3
3
3
x 0 x
x 0
x 0 x 3
2x + x
x
l VCL khc cp vi
2 x + x 1 2 x khi x + .
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
4. HM S LIN TC
4.1. nh ngha
S x 0 Df c gi l im c lp ca f (x ) nu
> 0 : x (x 0 ; x 0 + ) \ {x 0 } th x D f .
Hm s f (x ) lin tc ti x 0 nu lim f (x ) = f (x 0 ).
x x 0
Ton cao cp C1 i hc
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
b) So snh cc VCL
nh ngha
x x 0
f (x )
=k.
g(x )
Khi :
Nu k = 0 , ta ni f (x ) l VCL cp thp hn g(x ).
Nu 0 k , ta ni f (x ) v g(x ) l cc VCL
cng cp.
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
4.2. nh l
Tng, hiu, tch v thng ca cc hm s lin tc ti
x0 l hm s lin tc ti x0.
Hm s s cp xc nh u th lin tc .
Hm s lin tc trn mt on th t gi tr ln nht v
nh nht trn on .
x x 0+
nh l
Hm s f(x) lin tc ti x0 nu
lim f (x ) = lim f (x ) = f (x 0 ).
x x 0
x x 0+
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
3 tan2 x + sin2 x
, x >0
VD 1. Cho hm s f (x ) =
.
2x
Gi tr ca hm s lin tc ti x = 0 l:
1
3
A. = 0 ;
B. = ;
C. = 1;
D. = .
2
2
ln(cos
x
)
,x 0
VD 2. Cho hm s f (x ) = arctan2 x + 2x 2
.
2 3, x = 0
Gi tr ca hm s lin tc ti x = 0 l:
17
17
3
3
A. = ; B. = ; C. = ; D. = .
12
12
2
2
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
1. o hm
2. Vi phn
3. Cc nh l c bn v hm kh vi Cc tr
4. Quy tc LHospital
1. O HM
1.1. Cc nh ngha
a) nh ngha o hm
Cho hm s y = f (x ) xc nh trong ln cn (a ; b) ca
x 0 (a ; b ). Gii hn:
f (x 0 + x ) f (x 0 )
y
lim
= lim
x 0 x
x 0
x
(nu c) c gi l o hm ca y = f (x ) ti x 0 .
K hiu l f (x 0 ) hay y (x 0 ).
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
c) o hm v cng
y
Nu t s
khi x 0 th ta ni y = f (x ) c
x
o hm v cng ti x 0 .
Tng t, ta cng c cc khi nim o hm v cng
mt pha.
VD 1. Cho f (x ) = 3 x f (0) = ,
f (x ) = x f (0+ ) = + .
Ch
Nu f (x ) lin tc v c o hm v cng ti x 0 th tip
tuyn ti x 0 ca th y = f (x ) song song vi trc Oy .
Ton cao cp C1 i hc
Chng 1. Hm s mt bi
bin s
Nu hm f (x ) khng lin tc
ti x 0 th x 0 c gi l
im gin on ca f (x ).
(C )
O x0
Nu tn ti cc gii hn:
lim f (x ) = f (x 0 ), lim f (x ) = f (x 0+ )
x x 0
f (x 0 ),
x x 0+
f (x 0+ )
nhng
v f (x 0 ) khng ng thi bng
nhau th ta ni x 0 l im gin on loi mt.
Ngc li, x 0 l im gin on loi hai.
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
f (x ) f (x 0 )
x x 0
x x0
b) o hm mt pha
Cho hm s y = f (x ) xc nh trong ln cn phi
f (x ) f (x 0 )
(x 0 ; b ) ca x 0 . Gii hn lim
(nu c)
+
x x0
x x 0
c gi l o hm bn phi ca y = f (x ) ti x 0 .
K hiu l f (x 0+ ). Tng t, f (x 0 ).
Nhn xt. Hm s f (x ) c o hm ti x0 khi v ch khi
f (x 0 ) = f (x 0 ) = f (x 0+ ).
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
k
u u v uv
= kv , k ;
=
.
2
v
v
v
v2
2) o hm ca hm s hp f (x ) = y[u(x )]:
f (x ) = y (u ).u (x ) hay y (x ) = y (u ).u (x ).
3) o hm hm s ngc ca y = y(x ):
1
x (y ) =
.
y (x )
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
( ) = e ;
o hm ca mt s hm s s cp
( ) = .x
1) x
3) (sin x ) = cos x ;
5) (tan x ) =
1
2
cos x
= 1 + tan2 x ;
2)
( x ) = 2 1x ;
6) (cot x ) =
) = x1 ;
9) ln x
4) (cos x ) = sin x ;
1
sin2 x
( ) = a .ln a ;
7) e x
8) a x
11) (arcsin x ) =
10) loga x
1
1 x2
) = x .ln1 a ;
12)(arccos x ) =
1
1 x2
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
13) (arctan x ) =
1
1 + x2
1
1 + x2
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
1.4. o hm cp cao
Gi s f (x ) c o hm f (x ) v f (x ) c o hm th
( f (x )) = f (x ) l o hm cp hai ca f (x ).
v hm s ngc ny c o hm th:
y
y (t )
y (x ) =
hay yx = t .
x (t )
x t
x = 2t 2 1
VD 2. Tnh y (x ) ca hm s cho bi
, t 0.
y = 4t 3
x = et
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 5. Tnh f
n +1
(n )
(x ) ca hm s f (x ) = (1 x )
VD 6. Tnh y(n ) ca hm s y =
1
2
x 3x 4
Tng t ta c:
f (n )(x ) = f (n 1)(x ) l o hm cp n ca f (x ).
A. f (6)(0) = 32 ;
B. f (6)(0) = 32 ;
C. f (6)(0) = 16 ;
D. f (6)(0) = 0 .
1.5. o hm ca hm s n
Cho phng trnh F (x , y ) = 0 (*).
Nu y = y(x ) l hm s xc nh trong 1 khong no
sao cho khi th y(x ) vo (*) ta c ng nht thc th
y(x ) c gi l hm s n xc nh bi (*).
o hm hai v (*) theo x , ta c Fx + Fy.yx = 0 .
Vy yx =
Fx
, F 0.
Fy y
y (x ) = yx c gi l o hm ca hm s n y(x ).
Ton cao cp C1 i hc
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 8. Cho hm n y(x ) xc nh bi xy e x + e y = 0 .
Tnh y (x ).
VD 9. Cho hm n y(x ) xc nh bi:
xy e x + ln y = 0 (*). Tnh y (0).
2. VI PHN
2.1. Vi phn cp mt
Hm s y = f (x ) c gi l kh vi ti x 0 D f nu
f (x 0 ) = f (x 0 + x ) f (x 0 ) c th biu din di
f (x 0 ) = A.x + 0(x )
dng:
vi A l hng s v 0(x ) l VCB khi x 0 .
Nhn xt
f (x 0 ) = A.x + 0(x )
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
f (x 0 )
x
=A+
0(x )
x
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
f (x 0 )
x 0
A f (x 0 ) = A .
x
df (x 0 ) = f (x 0 ).x hay df (x ) = f (x ).x .
Chn f (x ) = x df (x ) = x dx = x .
d n y = d (d n 1y ) = y (n )dx n
c gi l vi phn cp n ca hm y = f (x ).
Vy df (x ) = f (x )dx hay dy = y dx .
VD 1. Tnh vi phn cp 1 ca f (x ) = x 2e 3x ti x 0 = 1.
VD 5. Tnh vi phn cp n ca hm s y = e 2x .
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
3.1. Cc nh l
3.1.1. B Fermat
Cho hm s f (x ) xc nh trong (a;b ) v c o hm ti
x 0 (a ;b ). Nu f (x ) t gi tr ln nht (hoc b nht)
ti x 0 trong (a ;b) th f (x 0 ) = 0 .
2) d n (uv ) =
d n (u + v ) = d nu + d nv ;
C nkd nk u.d kv vi d 0u = u, d 0v = v .
3.1.2. nh l Rolle
k =0
VD 7. Tnh vi phn cp 10 ca hm s y = (x x )e .
Ton cao cp C1 i hc
.
4
3. CC NH L C BN V HM KH VI
CC TR CA HM S
Ch
Khi x l mt hm s c lp vi y th cng thc
1) d n (k .u ) = k .d nu ;
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
3.1.3. nh l Cauchy
Cho hai hm s f (x ), g(x ) lin tc trong [a ;b ], kh vi
trong (a ;b) v g (x ) 0, x (a;b ).
Khi , c (a;b ) sao cho:
f (b ) f (a ) f (c )
=
.
g (b ) g (a ) g (c )
3.1.4. nh l Lagrange
Cho hm s f (x ) lin tc trong [a;b ], kh vi trong
(a;b ). Khi , c (a;b ) sao cho:
f (b ) f (a )
= f (c ).
b a
3.2. Cc tr ca hm s
3.2.1. Hm s n iu
a) nh ngha
Cho hm s f (x ) lin tc trong trong (a;b ).
Khi :
f (x ) c gi l tng ngt trong (a;b) nu
f (x1 ) f (x 2 )
> 0 , x1, x 2 (a ;b) v x1 x 2 .
x1 x 2
f (x ) c gi l gim ngt trong (a;b ) nu
f (x1 ) f (x 2 )
< 0 , x1, x 2 (a;b) v x1 x 2 .
x1 x 2
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
b) nh l 1
Cho hm s f (x ) kh vi trong trong (a ;b ). Khi :
Nu f (x ) > 0, x (a ;b ) th f (x ) tng ngt trong (a ;b ).
Nu f (x ) < 0, x (a;b ) th f (x ) gim ngt trong (a ;b).
Nu f (x ) 0, x (a ;b ) hay f (x ) 0, x (a;b ) th
f (x ) tng khng ngt hay gim khng ngt trong (a ;b ).
f (x ) c gi l n iu trong (a;b ) nu
f (x ) tng ngt hay gim ngt trong (a;b ).
f (x ) n iu trong (a;b ) v lin tc trong (a;b ] th
f (x ) n iu trong (a;b ] (trng hp khc tng t).
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 3. Tm cc khong n iu ca y =
VD 4. Tm cc khong n iu ca y = e
Ton cao cp C1 i hc
x2 + 1
(x 1)2
1
x 2x
x 3 4
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 2. Tm cc khong n iu ca f (x ) =
c) nh l 2
Nu f (x ) tng ngt trong (a ;b ) th f (x ) 0 trong (a ;b)
v khng tn ti (; ) (a;b ) sao cho f (x ) 0 .
3.2.2. Cc tr
a) nh ngha
Nu f (x ) lin tc trong (a;b) cha x 0 v f (x 0 ) < f (x ),
x (a ;b ) \ {x 0 } th f (x ) t cc tiu ti x 0 .
Nu f (x ) lin tc trong (a;b) cha x 0 v f (x 0 ) > f (x ),
x (a ;b ) \ {x 0 } th f (x ) t cc i ti x 0 .
b) nh l
Cho f (x ) c o hm n cp 2n trong (a ;b) cha x 0
tha f (x 0 ) = ... = f (2n 1)(x 0 ) = 0 v f (2n )(x 0 ) 0 .
Nu f (2n )(x 0 ) > 0 th f (x ) t cc tiu ti x 0 .
Nu f (2n )(x 0 ) < 0 th f (x ) t cc i ti x 0 .
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 5. Tm cc tr ca hm s f (x ) = x 6 2x 3 + 3 .
3.2.3. Gi tr ln nht gi tr nh nht
a) nh ngha
Cho hm s y = f (x ) c MX D v X D .
S M c gi l gi tr ln nht ca f (x ) trn X nu:
x 0 X : f (x 0 ) = M v f (x ) M , x X .
K hiu l: M = max f (x ).
x X
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
x X
m f (x ) M , x X .
x [a ;b ]
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 6. Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
3
f (x ) = x 4 x 2 x + 3 trn on [0; 2].
2
Ch
Nu bi cha cho on [a; b ] th ta phi tm MX
ca hm s trc khi lm bc 1.
C th i bin s t = t (x ) v vit y = f (x ) = g(t (x )).
Gi T l min gi tr ca hm t (x ) th:
max f (x ) = max g(t ), min f (x ) = min g(t ).
x X
t T
x X
t T
VD 7. Tm max, min ca f (x ) = x 2 + 5x + 6 .
sin x + 1
VD 8. Tm max, min ca y =
.
sin2 x + sin x + 1
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Ton cao cp C1 i hc
x 2 + 2 1 x = 0.
x (a ;b )
x b
Bc 3. Kt lun:
1) Nu max{f (x 1 ),..., f (x n )} > max{L1, L2 } th
max f = max{f (x 1 ),..., f (x n )}.
x (a ;b )
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
Hm s f (x ) c gi l hm li trong (a; b ) nu f (x )
tng trong (a; b). Khi , th y = f (x ) c gi l
th lm trong (a; b ).
Hm s f (x ) c gi l hm lm trong (a; b) nu
f (x ) gim trong (a; b). Khi , th y = f (x ) c
gi l th li trong (a; b).
im M 0 (x 0 ; y0 ) trn th nm gia phn lm v li
c gi l im un ca th hm s y = f (x ).
10
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 11. Hm s y = x 3 3x 2 + 1
lm v c th li trong (; 1);
3
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
y = x 2 8 ln x .
hm y = x 3x + 1 li v c
th lm trong (1; +).
M (1; 1) l im un ca th.
b) nh l
Nu f (x ) > 0 (hay f (x ) < 0 ) vi mi x (a; b) th
th hm s y = f (x ).
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
3.4. Tim cn ca th
Tim cn ng
ng cong y = f (x ) c tim cn ng x = x 0 nu
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 15. Tm tt c cc tim cn ca th hm s:
y=
ln(1 x 2 )
x3
lim f (x ) = .
x x 0
Tim cn xin
ng cong y = f (x ) c tim cn xin y = ax + b nu
f (x )
lim
= a, lim f (x ) ax = b.
x x
x
Ch
Khi a = 0 th th c tim cn ngang y = b .
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
4. QUY TC LHOSPITAL
nh l (quy tc LHospital)
Cho hai hm s f (x ), g(x ) kh vi trong ln cn ca im
x 0 v g (x ) 0 trong ln cn ca x 0 (c th g (x 0 ) = 0 ).
Nu lim f (x ) = lim g(x ) = 0 (hoc ) v
x x 0
x x 0
f (x )
f (x )
lim
= k th lim
= k.
x x 0 g (x )
x x 0 g (x )
Ch
Chiu ngc li trong nh l l khng ng.
Ta c th p dng quy tc LHospital nhiu ln.
e x + e x 2
VD 1. Tm gii hn L = lim
.
x 0
x2
Ton cao cp C1 i hc
Chng 2. Ph
Php tnh vi phn hm mt bi
bin s
VD 2. Tm gii hn L = lim
x 2 sin2 x
.
x 2 .arctan2 x
1
1
B. L = ;
C. L = ; D. L = .
2
3
x 0
A. L = 0 ;
1
VD 4. Tnh L = lim cot x (dng ).
x 0
x
11
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1. Tch phn bt nh
2. Tch phn xc nh
3. ng dng ca tch phn xc nh
4. Tch phn suy rng
1. TCH PHN BT NH
1.1. nh ngha
Hm s F (x ) c gi l mt nguyn hm ca f (x ) trn
khong (a; b ) nu F (x ) = f (x ), x (a ; b ).
K hiu
Nhn xt
Nu F (x ) l nguyn hm ca f (x ) th F (x ) + C cng l
nguyn hm ca f (x ).
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
3)
dx
= ln x + C ;
x
4)
5)
9)
11)
12)
dx
2
cos x
dx
8)
6)
= tan x + C ; 10)
dx
= 2 x +C
ax
+C
ln a
sin xdx = cos x + C
a xdx =
dx
2
sin x
1
x
= arctan + C
a
x 2 + a2 a
dx
x
= arcsin + C , a > 0
a
a2 x 2
= cot x + C
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 1. Tnh I =
dx
4 x2
1 2+x
A. I = ln
+C ;
4
2x
1 x 2
C. I = ln
+C ;
2 x +2
VD 2. Tnh I =
dx
x2 x 6
Ton cao cp C1 i hc
B. I =
1
2x
ln
+C ;
4 2+x
D. I =
1 x +2
ln
+C .
2 x 2
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Tnh cht
1) k .f (x )dx = k f (x )dx , k
2)
f (x )dx = f (x ) + C
d
f (x )dx = f (x )
dx
4) [ f (x ) + g(x )]dx = f (x )dx + g(x )dx .
3)
1)
MT S NGUYN HM CN NH
a.dx = ax + C , a
2)
dx =
x +1
+ C , 1
+1
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
dx
1
x a
ln
+C
2a x + a
13)
x 2 a2
14)
dx
x
= ln tan + C
sin x
2
15)
x
dx
= ln tan + + C
cos x
2 4
16)
dx
2
x +a
= ln x + x 2 + a + C
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 3. Tnh I =
VD 4. Tnh I =
VD 5. Tnh I =
2 sin 4 x + 3 dx .
x 3 ln 2 x
dx
.
x (x 3 + 3)
cot x
12
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 6. Tnh I =
dx , x 0; .
2
cos x cos2 x + 1
tan x
VD 7.
4x + 3
4x 2 + 4x + 1
dx =
2(2x + 1) + 1
(2x + 1)2
3x + 2
(x 1)(2x + 5) dx =
5
11
ln x 1 + ln 2x + 5 + C .
7
14
dx
x +
VD 9. I =
X 2 + + X 2 + dx .
2x + 1
2
4x 4x + 5
dx =
(2x 1) + 2
(2x 1)2 + 4 dx
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Gii. Ta c:
1
A B
C
=
+ +
x
x 1
x 2 (x 1) x 2
(B + C )x 2 + (A B )x A
=
.
x 2 (x 1)
ng nht cc h s, ta c:
A = 1, B = 1, C = 1.
Ton cao cp C1 i hc
1
a
p
q
dx ,
+
x x1 x x 2
(x 1, x 2 l nghim ca mu thc).
3x + 2
2
2x + 3x 5
dx =
1
2
3x + 2
dx
(x 1) x +
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
2x 1
I1
I2
1 d[(2x 1) + 4] 1
= ln[(2x 1)2 + 4] + C .
4 (2x 1)2 + 4
4
2x 1
d
2x 1
1
2
1
+ C .
I2 =
= arctan
2
2
2
2x 1
1+
2
2x 1
1
1
+ C .
Vy I = ln 4x 2 4x + 5 + arctan
4
2
2
I1 =
ax 2 + bx + c dx, a 0, < 0.
x +
ax 2 + bx + c dx, a 0, > 0.
VD 8.
5 1
11
1
.
+ .
dx
7 2x + 5
7 x 1
ax + b + (ax + b)2 dx .
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Dng 3: I =
Dng 2: I =
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
2
1
1
+C .
dx = ln 2x + 1
+
2x + 1
2
2(2x + 1)
(2x + 1)
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Vy I =
VD 11. Tnh I =
1
1
1
x 1
+
+C .
dx = + ln
x x 1
x
x
x 2 + 4x + 4
dx .
x (x 1)2
x 2 + 4x + 4 A
B
C
= +
+
Gii. Ta c:
.
2
x
x
1
x (x 1)
(x 1)2
ng nht cc h s, ta c: A = 4, B = 3, C = 9 .
dx
dx
dx
3
+ 9
x
x 1
(x 1)2
9
= 4 ln x 3 ln x 1
+C .
x 1
Vy I = 4
13
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
x2 3
dx .
VD 12. Tnh I = 3
x 7x + 6
x2 3
x2 3
Gii. Ta c: 3
=
x 7x + 6 (x 1)(x 2)(x + 3)
A
B
C
=
+
+
.
x 1 x 2 x + 3
1
1
3
ng nht cc h s, ta c: A = , B = , C = .
2
5
10
1
dx
1
dx
3
dx
+
+
Vy I =
2 x 1 5 x 2 10 x + 3
1
1
3
= ln x 1 + ln x 2 + ln x + 3 + C .
2
5
10
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 13. Tnh I =
sin
VD 14. Tnh I =
VD 15. Tnh I =
2x cos x dx .
dx
2
udv = uv vdu.
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 20. Tnh I =
P(x )e
ca cosin l) th ta t t = sin x .
Nu R( sin x , cos x ) = R(sin x , cos x ) (ngha l bc
ca sin v cosin chn) th ta t t = tan x hoc h bc.
1
Nu R(sin x , cos x ) =
th ta t:
a sin x + b cos x + c
x
2t
1 t2
t = tan sin x =
, cos x =
.
2
1 + t2
1 + t2
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
VD 16. Tnh I =
x ln x dx .
VD 17. Tnh I =
x
2x
dx .
Ch
i vi nhiu tch phn kh th ta phi i bin trc
khi ly tng phn.
VD 18. Tnh I =
cos
x e sin x dx .
VD 19. Tnh I =
cos
x dx .
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
2. TCH PHN XC NH
2.1. nh ngha. Cho hm s f (x ) xc nh trn [a; b ].
cos(ln x )dx .
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
dx , P (x ) l a thc,
th ta t:
Gii hn hu hn (nu c) I =
u = P (x ), dv = e dx .
i vi dng tch phn
P(x )ln
x dx ,
P (x ) l a thc, th ta t:
u = ln x , dv = P (x )dx .
k =1
lim
max(x k x k 1 ) 0
c gi
K hiu l I =
f (x )dx .
a
Ton cao cp C1 i hc
14
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
b
1)
k .f (x )dx
= k f (x )dx , k
b
[ f (x ) g (x )]dx =
7) a < b
f (x )dx , c [a ; b ]
c
b
5) f (x ) 0, x [a ; b ]
f (x )dx 0
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Khi , i lng f (c ) =
1
b a
f (x )dx
c gi l
VD 1. Tch phn
dx
x 2 + cos2 x
1
hm s f (x ) =
lin tc trn on [0; 1].
2
x + cos 2 x
1
VD 2. Gi tr trung bnh ca hm s f (x ) = trn [1; e ]
x
e
1
dx
1
l
=
.
e 1 1 x
e 1
0
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
hm s (x ) =
v (x ) = f (x ).
dt, x > 0 .
x2
VD 4. Cho (x ) =
ln tdt, x > 0 . Tm (x ).
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
f (t )dt v F (x ) = (x )+C
f (x )dx = 2 f (x )dx .
0
4) tnh
Nhn xt
1) C hai phng php tnh tch phn nh 1.
f (x )dx = 0 .
f (x ) dx ta dng bng xt du ca f (x )
f (x )dx = F (x ) a = F (b) F (a ).
2) f (x ) lin tc v l trn [; ] th
t2
Ta c: f (t ) = et v (x ) = f (x ) = e x .
Vy ta c:
e
0
VD 3. Xt (x ) =
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
f (x ) dx
m(b a ) f (x )dx M (b a )
f (x )dx
a
f (x )dx +
8) m f (x ) M , x [a; b ]
g (x )dx
f (x )dx = f (x )dx
f (x )dx =
f (x )dx = 0;
a
b
4)
f (x )dx
a
a
3)
6) f (x ) g(x ), x [a ; b ]
a
b
2)
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
b
Tnh cht
f (x ) dx =
f (x )dx
nu f (x ) 0, x (a ;b ).
Ton cao cp C1 i hc
15
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
3
VD 5. Tnh I =
dx
x 2 2x + 5 .
1
VD 6. Tnh I =
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
(x 2 + 1)ln x
dx .
x
VD 7. Tnh I =
x 2 + 1. sin 3 x dx .
1
3
VD 8. Tnh I =
S = f2 (x ) f1 (x ) dx
x 4 x dx .
S = g 2 (y ) g1 (y ) dy
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
l =
AB
1 + [ f (x )]2 dx .
Ton cao cp C1 i hc
1
.
2
x
t gc ta
2
x2
a2
y2
b2
1.
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
, t [; ] th:
y = y(t )
l = [x (t )]2 + [y (t )]2 dt .
AB
O(0; 0) n im M 1;
S = y(t ).x (t ) dt .
x = t 2 + 1
, t 0; 1 .
y = ln t + t 2 + 1
16
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
b) Vt th quay quanh Oy
Th tch V ca vt th do min phng S gii hn bi
x = g(y ), x = 0 , y = c v y = d quay quanh Oy l:
d
V = [g(y )]2dy.
V = [ f (x )]2 dx .
x2
a
y2
b2
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1
Vy V =
0
1 + 1y
) (1
2
= 4
1 y dy =
1 y dy
1
8
8
(1 y )3 =
.
3
3
0
V = 2 xf (x )dx (*).
y = 2x x 2
.
x = 1 1 y , x < 1
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Gii hn (nu c) ca
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
b
f (x )dx = lim
f (x )dx ;
a
b
b +
a a
b +
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
+
f (x )dx .
I = lim
b +
dx
x
dx
= lim ln x = + (phn k).
1
b +
x
Trng hp khc 1:
b
1
lim x 1
1
1 b +
1
1
1
, >1
=
lim b1 1 = 1
+ , < 1.
1 b +
Gii Trng hp = 1:
b
Ton cao cp C1 i hc
f (x )dx .
f (x )dx = lim
f (x )dx = lim
nh ngha tng t:
f (x )dx khi b + c gi
dx
x
b +
I = lim
17
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1
(hi t).
1
Vi 1: I = + (phn k).
Vy: Vi > 1 : I =
dx
dx
2
(1 x )
+
1 + x
x
b
Ch
Nu tn ti lim F (x ) = F (+), ta dng cng thc:
x +
+
f (x )dx = F (x )
+
a
10
e x dx .
v lim
x +
b) Tiu chun 2
f (x )dx hi t.
f (x )
= k . Khi :
g(x )
c) Tiu chun 3
Cho f (x ), g(x ) lin tc, lun dng trn [a ; +)
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
f (x ) dx hi t th
g(x )dx hi t th
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Nu
f (x )dx = F (x )
VD 4. Xt s hi t ca tch phn I =
Tng t:
f (x )dx = F (x )
f (x )dx hi t (ngc li
khng ng).
Cc trng hp khc tng t.
f (x )dx v
a
+
VD 5. Xt s hi t ca tch phn I =
e x cos 3x dx .
Nu k = 0 v
g(x )dx hi t th
f (x )dx hi t.
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
k = +
Nu +
th
g(x )dx phan ky
a
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
+
VD 7. Xt s hi t ca tch phn I =
f (x )dx phn k.
VD 6. Xt s hi t ca tch phn I =
1 + x 2 + 2x 3
Ch
Nu f (x ) g(x ) (x +) th
+
f (x )dx v
VD 8. iu kin ca I =
dx
A. > 3 ;
3
B. > ;
2
dx
x . ln x + 1
3
C. > 2 ;
+
VD 9. iu kin ca I =
dx
.
1 + sin x + x
hi t l:
1
D. > .
2
(x 2 + 1)dx
2x + x 4 3
hi t?
Ton cao cp C1 i hc
18
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Gii hn (nu c) ca
f (x )dx khi 0 c gi l
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
nh ngha tng t:
b
f (x )dx = lim
a+
b
f (x )dx = lim
a+
VD 10. Kho st s hi t ca I =
K hiu:
b
f (x )dx = lim
I = lim
0+
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
dx
= lim ln x = ln b lim ln = + .
x
0+
0+
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
1
3
Trng hp khc 1:
b
I = lim
0
dx
x
= lim x dx =
0
1
lim x 1
1 0
b1
1
, <1
1
1
=
= 1
lim b
0
1
+ , > 1.
1
6
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
x . ln 2 x
dx
2
x x
f (x )dx v
g(x )dx
x dx
x (x + 1)(2 x )
hi t khi v ch khi:
1
1
A. < 1; B. < ; C. > ;
2
2
D. .
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
Ch
Ton cao cp C1 i hc
dx
3
Vi 1 : I = + (phn k).
1 9x 2
b
(hi t).
1
Nu f (x ) g(x ) (x b ) th
3dx
A. I = ; B. I = ; C. I = ; D. I = + .
3
3
6
Vy
Vi < 1: I =
Gii. Trng hp = 1:
f (x )dx .
dx
x , b > 0.
x + 1
(x 2 + 1)sin x
dx
D. .
Ch
Cho I = I 1 + I 2 vi I , I 1 , I 2 l cc tch phn suy rng
ta c:
1) I 1 v I 2 hi t I hi t.
19
Chng 3. Ph
Php tnh tch phn hm mt bi
bin s
I ( phan ky )
I
1
1
2)
hoc
I 2 0
I 2
th I phn k.
I
I ( phan ky )
3) 1
hoc 1
I 2 > 0
I 2
VD 16. I =
x + 1
x 2 sin x
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
1. Khi nim c bn
2. o hm ring Vi phn
3. Cc tr ca hm hai bin
4. Tch phn bi hai (tch phn kp)
+ ( phan ky )
0
1. KHI NIM C BN
+ ( phan ky )
<0
1.1. Cc nh ngha
a) Min phng
Trong mt phng Oxy , hnh phng D gii hn bi cc
ng cong kn c gi l min phng.
1
1
1
A. ; B. ; C. ; D. .
4
4
2
Tp hp cc ng cong kn gii hn D c gi l
bin ca D , k hiu D hay .
c bit, mt phng Oxy c xem l min phng vi
bin v cng.
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
d M 1 , M 2 = M 1M 2 =
(x1 x 2 )
+ (y1 y2 ) .
2
Hnh trn S (M , ) m c tm
M (x , y ) , bn knh > 0 c
gi l mt ln cn ca im M .
Ngha l:
M 0 (x 0 , y 0 ) S (M , )
(x x 0 )2 + (y y 0 )2 < .
c) Hm s hai bin s
Trong mt phng Oxy cho tp D 2 .
Tng ng f : D cho tng ng mi (x , y ) D
b) Ln cn ca mt im
Khong cch gia 2 im M 1 (x1 , y1 ), M 2 (x 2 , y 2 ) l:
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
vi mt gi tr z = f (x , y ) duy nht c gi l
hm s hai bin s x , y .
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Tp D 2 c gi l min xc nh (MX) ca hm
s, k hiu Df . Min gi tr ca hm s l:
2. O HM RING VI PHN
G = z = f (x , y ) (x , y ) Df .
2.1. o hm ring
a) o hm ring cp 1
Cho hm s f (x , y ) xc nh trn min m D 2
Ch
Trong trng hp xt hm s f (x , y ) m khng ni g
cha im M 0 (x 0 , y 0 ). C nh y0 , nu hm s f (x , y 0 )
thm th ta hiu MX ca hm s l tp tt c cc im
M (x , y ) 2 sao cho f (x , y ) c ngha.
Hm c nhiu hn hai bin c nh ngha tng t.
Ton cao cp C1 i hc
c o hm ti x 0 th ta gi o hm l o hm ring
theo bin x ca hm s f (x , y ) ti (x 0 , y 0 ).
f
(x , y ).
x 0 0
f (x , y0 ) f (x 0 , y0 )
/
.
Vy fx (x 0 , y0 ) = lim
x x 0
x x0
20
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
fy/ (x 0 ,
f (x 0 , y ) f (x 0 , y 0 )
y 0 ) = lim
y y0
y y0
VD 2. Tnh cc o hm ring ca z = ln
Ch
f
df
=
.
x
dx
Hm s nhiu hn hai bin c nh ngha tng t.
Nu f (x ) l hm s mt bin x th fx/ =
VD 1. Tnh cc o hm ring ca hm s:
f (x , y ) = x 4 3x 3y 2 + 2y 3 3xy ti (1; 2).
x2 + 1
x 2 + y2 + 1
x
ti (; 4).
y
2
b) o hm ring cp cao
o hm ring (nu c) ca hm s fx/ (x , y ), fy/ (x , y )
c gi l cc o hm ring cp hai ca f (x , y ).
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
K hiu:
f 2 f
,
=
x x x 2
f 2 f
=
,
=
y y y 2
f //
= fxx = ( fx ) =
2
x
f //
y2
( )y
= fyy = fy
fxy// = fxy = ( fx )
( )x
fyx// = fyx = fy
f
2 f
=
,
=
y x y x
f
2 f
.
=
=
x y x y
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
n m +n 2x y
A. (1) 2
y x2
C. (1)m 2m e 2x y ;
(m 2) ca z = e 2x y l:
B. (1)m 2m +n e 2x y ;
D. (1)n 2m e 2x y .
2.2. Vi phn
2.2.1. Vi phn cp 1
a) S gia ca hm s
Cho hm s f (x , y ) xc nh trong ln cn S (M 0 , )
ca im M 0 (x 0 , y 0 ). Cho x mt s gia x v y mt
s gia y , khi hm f (x , y ) c tng ng s gia:
f = f (x 0 + x , y0 + y ) f (x 0 , y0 ).
Ton cao cp C1 i hc
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
A. f (5)
(1; 1) = 480 ;
3 2
B. f (5)
(1; 1) = 480 ;
3 2
C. f (5)
(1; 1) = 120 ;
3 2
D. f (5)
(1; 1) = 120 .
3 2
x y
x y
x y
x y
nh l Schwarz
Nu hm s f (x , y ) c cc o hm ring fxy// , fyx// lin
tc trong min m D 2 th fxy// = fyx// .
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
b) nh ngha
Nu trong ln cn S (M 0 , ) vi s gia x , y m s
gia f tng ng c th vit c di dng
f = A.x + B.y + O (r ) , r = (x )2 + (y )2
trong A, B l nhng s ch ph thuc vo im
M 0 (x 0 , y 0 ) v hm f (x , y ), khng ph thuc x , y
th i lng A.x + B .y c gi l vi phn ca hm
s f (x , y ) ti im M 0 (x 0 , y 0 ). Khi , f (x , y ) c
gi l kh vi ti im M 0 (x 0 , y 0 ).
K hiu df = A.x + B .y.
21
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Nhn xt
Xt nhng im M (x 0 + x , y 0 + y ) dch chuyn
trn ng i qua M 0 song song Ox . Khi y = 0 :
f = f (x 0 + x , y 0 ) f (x 0 , y 0 ) = A. x + O ( x )
f
lim
= A A = fx/ (x 0 , y 0 ) .
x 0 x
f
Tng t, lim
= B B = fy/ (x 0 , y 0 ) .
y 0 y
Xt f (x , y ) = x df (x , y ) = x dx = x .
Tng t, dy = y . Vy:
c) nh l
Nu hm s f (x , y ) c cc o hm ring trong ln cn
no ca (x 0 , y 0 ) v cc o hm ring ny lin tc
ti (x 0 , y 0 ) th f (x , y ) kh vi ti (x 0 , y 0 ).
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
VD 10. Cho hm s f (x , y ) = x 2y 3 + xy 2 3x 3y 5 .
Tnh vi phn cp hai df 2 (2; 1).
VD 11. Tnh vi phn cp 2 ca hm f (x , y ) = ln(xy 2 ).
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Fx/
Fz/
z y/
Fy/
Fz/
(F
/
z
0 .
Ton cao cp C1 i hc
b) Vi phn cp n
) C
d n f = d d n 1 f =
Ch
Nu x , y l cc bin khng c lp (bin trung gian)
z x/
sin(xy 2 ).
x , y nn c xem l hng s i vi x , y .
Vi phn ca df (x , y ) c gi l vi phn cp 2 ca
2
lp. Cc s gia dx = x , dy = y ty c lp vi
Trong
k =0
f (nn )0 = f (nn ) ,
x y
n
0
k (n )
f
dx k dy n k .
n x k y n k
f (0n )n = f (nn ) ,
x y
dx dy = dx n , dx 0dy n = dy n .
VD 12. Tnh vi phn cp 3 ca hm s f (x , y ) = x 3y 2 .
VD 13. Tnh vi phn d 3z ca hm s z = e 2x cos 3y .
2.3. o hm ca hm s n (hai bin)
Hm z(x , y ) xc nh trn Dz 2 tha phng trnh
F (x , y, z(x , y )) = 0, (x , y ) D Dz (*) c gi l
hm s n hai bin xc nh bi (*).
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
3. CC TR CA HM HAI BIN S
3.1. nh ngha
Hm s z = f (x , y ) t cc tr thc s ti M 0 (x 0 , y 0 )
nu vi mi im M (x , y ) kh gn nhng khc M 0 th
hiu f = f (x , y ) f (x 0 , y 0 ) c du khng i.
Nu f > 0 th f (x 0 , y 0 ) l gi tr cc tiu v M 0 l
im cc tiu ca z = f (x , y ).
Nu f < 0 th f (x 0 , y0 ) l gi tr cc i v M 0 l
im cc i ca z = f (x , y ).
y
3y 2
VD 1. Hm s f ( x , y ) = x 2 + y 2 xy = x +
2
4
f ( x , y ) 0, ( x , y ) 2 nn t cc tiu ti O (0; 0) .
22
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
3.2. nh l
a) iu kin cn
Nu hm s z = f (x , y ) t cc tr ti M 0 (x 0 , y0 ) v
ti hm s c o hm ring th:
fx/ (x 0 , y 0 ) = fy/ (x 0 , y 0 ) = 0.
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Khi :
AC B 2 > 0
Nu
f (x , y ) t cc tiu ti M 0 .
A>0
AC B 2 > 0
Nu
f (x , y ) t cc i ti M 0 .
A<0
Nu AC B 2 < 0 f (x , y ) khng t cc tr ti M 0 .
Nu AC B 2 = 0 th ta khng th kt lun.
3.3. Phn loi cc tr
Trong khng gian Oxyz , xt mt cong S cha ng
cong (C ) . Chiu S ln mpOxy ta c min D 2
v ng cong phng ( ) : (x , y ) = 0 (xem hnh v).
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
3.4. Cc tr t do
Cho hm s f (x , y ) xc nh trn D . tm cc tr (t
Khi , im P1 S l
im cao nht (hay thp
nht) so vi cc im
trong ln cn ca n v
hnh chiu M1 D l
c gi l im cc tr
t do ca hm f (x , y )
f / (x , y ) = 0
x 0 0
/
f (x , y ) = 0.
y 0 0
(x 0 , y 0 ), B = fxy// (x 0 , y 0 ),
Bc 2. Tnh A = f //
2
x
//
C = f 2 (x 0 , y 0 ) = AC B 2 .
y
Bc 3. Da vo iu kin kt lun.
VD 2. Tm im dng ca hm s z = xy(1 x y ).
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
VD 3. Tm cc tr ca hm z = x 2 + y 2 + 4x 2y + 8 .
3.5. Cc tr c iu kin
Cho hm s f (x , y ) xc nh trn ln cn ca im
VD 4. Tm cc tr ca hm s z = x 3 + y 3 3xy 2 .
VD 5. Tm cc tr ca z = 3x 2y + y 3 3x 2 3y 2 + 2 .
VD 6. Cho hm s z = xy +
50 20
+
(x > 0, y > 0).
x
y
Khng nh ng l:
A. z t cc tiu ti M (2; 5) v gi tr cc tiu z = 39 .
B. z t cc tiu ti M (5; 2) v gi tr cc tiu z = 30 .
C. z t cc i ti M (2; 5) v gi tr cc i z = 39 .
D. z t cc i ti M (5; 2) v gi tr cc i z = 30 .
Ton cao cp C1 i hc
M 0 (x 0 , y 0 ) thuc ng cong () : (x , y ) = 0 .
Nu ti M 0 hm f (x , y ) t cc tr th ta ni M 0 l
im cc tr c iu kin ca f (x , y ) vi iu kin
(x , y ) = 0 .
tm cc tr c iu kin ca hm s f (x , y ) ta dng
f (x , y ), sau tm cc tr ca hm mt bin.
23
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
VD 7. Tm im cc tr ca hm z = x 2y tha iu kin:
x y + 3 = 0.
Bc 3. Tnh vi phn cp 2 ti M 0 (x 0 , y0 ) ng vi 0 :
fx/
/x
fy/
y/
0 0
x 0 0
y 0 0
Bc 1. Lp hm ph (hm Lagrange):
L(x , y, ) = f (x , y ) + (x , y ).
Nu d 2L(M 0 ) < 0 th f (x , y ) t cc i ti M 0 .
im dng M 0 (x 0 , y 0 ) ng vi 0 .
Chng 4. Hm s nhi
nhiu bi
bin s
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
VD 8. Tm im cc tr ca hm s f (x , y ) = 2x + y
2
vi iu kin x + y = 5 .
VD 9. Tm im cc tr ca hm z = xy tha iu kin
x 2 y2
+
= 1.
8
2
Khi ,
f (xi ; yi )Si
i =1
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
n
Nu gii hn I =
lim
max di 0
f (xi , yi )Si
tn ti hu
i =1
f (x , y )dS .
Ton cao cp C1 i hc
Vy I =
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
Nu tn ti
Tnh cht 1
24
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
Tnh cht 2
[ f (x, y ) g(x, y )]dxdy =
D
fdxdy gdxdy ;
D
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
kf (x , y )dxdy = k f (x , y )dxdy, k .
Tnh cht 3
Nu chia min D thnh D1 , D2 bi ng cong c din
tch bng 0 th:
f (x , y )dxdy =
D
D2
x (y ) x x (y ),
a x b,
1
2
D =
D =
y1(x ) y y2 (x ).
c y d .
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
Ch
Nu min D l hnh ch nht, D = [a; b ] [c; d ] th:
b
D = {(x , y ) : a x b, y1 (x ) y y2 (x )}
b
th:
I =
y2 (x )
dx
a
f (x , y )dy.
th:
dy
c
x 2 (y )
x1 (y )
Ton cao cp C1 i hc
Nu D = {(x , y ) : a x b, y1 (x ) y y2 (x )}
b
y1 (x )
Nu D = {(x , y ) : x1(y ) x x 2 (y ), c y d }
I =
I = dx f (x , y )dy = dy f (x , y )dx .
f (x , y )dx .
y2 (x )
v(y )dy.
y1 (x )
th:
I = v(y )dy
c
x 2 (y )
u(x )dx .
x 1 (y )
25
Chng 4. Hm nhi
nhiu bi
bin - Tch phn bi hai
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
6xy dxdy .
2
(2x + y )dxdy .
D
Trong , D = {y x 1 y, 2 y 0}.
VD 5. Tnh tch phn I =
gii hn bi cc ng y = x + 2, y = x 2 .
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
x2
1 l nghim ring ca (*) ng vi
2
iu kin u y(2) = 1.
C = 1 y =
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
xdx
1 + x2
ydy
1 + y2
f (x , y ) =
x y
l ng cp bc 0,
2x + 3y
4x 2 + 3xy
l ng cp bc 1,
5x y
f (x , y ) = 3x 2 2xy l ng cp bc 2.
f (x , y ) =
a) Hm ng cp hai bin s
Hm hai bin f (x , y ) c gi l ng cp bc n nu
vi mi k > 0 th f (kx , ky ) = k n f (x , y ).
Ton cao cp C1 i hc
= 0.
Chng hn, hm s:
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Trong , f (x , y ) l hm s ng cp bc 0.
26
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
y
Bc 1. Bin i (2) y = .
x
y
Bc 2. t u = y = u + xu .
x
du
dx
Bc 3. (2) u + xu = (u )
=
(u ) u
x
((u ) u 0 x ) (y l ptvp c bin phn ly).
x 2 xy + y 2
VD 6. Gii phng trnh vi phn y =
.
xy
x +y
VD 7. Gii phng trnh vi phn y =
x y
vi iu kin u y(1) = 0 .
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
p(x )dx
Bc 1. Tm biu thc A(x ) = e
.
p(x )dxdx .
q(x ).e
Ton cao cp C1 i hc
p(x )dx dx =
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
q(x ).e
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
q(x )
dx .
A(x )
Ch
Khi tnh cc tch phn trn, ta chn hng s l 0.
Phng php bin thin hng s l i tm nghim
p(x )dx
.
tng qut ca (4) di dng: y = C (x )e
VD 10. Trong phng php bin thin hng s, ta i tm
y
nghim tng qut ca y + 2 = 4x ln x di dng:
x
C (x )
C (x )
A. y =
;
B. y =
;
2
x
x3
C (x )
C (x )
C. y =
;
D. y =
.
x
x
27
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
x =3
= e 9 .
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Ton cao cp C1 i hc
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
y
y
y y + p(x )y 1 = q(x ).
Bc 2. t z = y 1 z = (1 )y y , ta c:
(5) z + (1 )p(x )z = (1 )q(x )
(y l phng trnh tuyn tnh cp 1).
y
VD 13. Gii phng trnh vi phn y + = xy 2
x
vi iu kin u x = 1, y = 1 .
VD 14. Gii phng trnh vi phn y 2xy = x 3y 4 .
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
y
.
x
y
x (x 1) = 0
x 1
vi iu kin y(2) = 1, y (2) = 1.
VD 4. Gii pt vi phn y
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Trng hp 1
Phng trnh (5) c hai nghim thc phn bit k1 , k2 .
Khi , (4) c hai nghim ring y1 = e
v nghim tng qut l y = C 1e
k1x
k1x
+ C 2e
, y2 = e
k 2x
k2x
28
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Trng hp 2
Phng trnh (5) c nghim kp thc k .
Khi , (4) c hai nghim ring y1 = e kx , y2 = xe kx
kx
kx
v nghim tng qut l y = C 1e + C 2xe .
Trng hp 3
Phng trnh (5) c hai nghim phc lin hp
k = i.
Khi , (4) c hai nghim ring:
y1 = e x cos x , y2 = e x sin x
v nghim tng qut l:
y = e x (C 1 cos x + C 2 sin x ) .
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
tm C 1 (x ) v C 2 (x ), ta gii h Wronsky:
C (x )y (x ) + C (x )y (x ) = 0
1
2
2
1
C 1 (x )y1(x ) + C 2 (x )y2 (x ) = f (x ).
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
x
C 2 (x ) = xe
x
2
C (x ) = C (x )dx = e x (x + 1) + C .
2
2
2
Ton cao cp C1 i hc
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Ta c: k 2 2k + 1 = 0 k = 1
y1 = e x , y2 = xe x l 2 nghim ring ca (b).
Ta c h Wronsky:
e x .C (x ) + xe x .C (x )
=0
1
2
x
x
e .C (x ) + (x + 1)e .C (x ) = x
1
2
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
29
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Bc 2. Xc nh m :
1) Nu khng l nghim ca phng trnh c trng
ca (4) th m = 0 .
2) Nu l nghim n ca phng trnh c trng
ca (4) th m = 1.
3) Nu l nghim kp ca phng trnh c trng
ca (4) th m = 2 .
Bc 3. Th y = x .e Qn (x ) vo (6) v ng nht thc
ta c nghim ring cn tm.
m
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
1
1
9
Vy nghim ring l y = xe 3x x 2 x + .
12
16
32
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
(Qn (x ) l a thc y bc n ).
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Gii. Ta c f (x ) = e 3x (x 2 + 1), = 3, P2 (x ) = x 2 + 1.
Suy ra nghim ring c dng:
y = x me 3x (Ax 2 + Bx + C ).
Do = 3 l nghim n ca phng trnh c trng
k 2 2k 3 = 0 nn m = 1.
Suy ra nghim ring c dng y = xe 3x (Ax 2 + Bx + C ).
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Trng hp 2
f(x) c dng ex[Pn(x)cosx + Qm(x)sinx]
( Pn (x ) l a thc bc n , Qm (x ) l a thc bc m ).
Bc 1. Nghim ring c dng:
y = x se x [Rk (x )cos x + H k (x )sin x ]
( Rk (x ), H k (x ) l a thc y bc k = max{n, m} ).
Bc 2. Xc nh s :
Ton cao cp C1 i hc
30
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Chng 5. Phng tr
trnh vi phn
Mt khc: = 0, = 1 s = 1, k = 0 .
Dng nghim ring ca (*) l y = x (A cos x + B sin x ).
Chng 6. Bi to
ton Kinh t - L thuy
thuyt chu
chui
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
A. MT S BI TON KINH T
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Bin t
Bin t ca hm H (V ) theo bin V ti V0 l i lng
H (V ) H (V0 )
lim
= H (V0 ). K hiu l MHV (V0 ).
V V0
V V0
Ton cao cp C1 i hc
nhau: H = H (V ).
H (V )
T s
c gi l hm trung bnh ca H .
V
K hiu l AH (V ).
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chi ph (Cost)
C
Cu (Demand)
D
Cung
(Supply)
S
Thu
(Tax)
T
31
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
1. BI TON LI KP
BI TON NH THU DOANH THU
1.1. Bi ton li kp
Gi s mt ngi gi s tin P0 vo mt ngn hng vi
li sut s(%) trong thi gian t . Sau thi gian t th ngi
s s
s
s
P = P0 1 + + P0 1 + = P0 1 + .
n n
n
n
s
s
c l: P = P0 + P0 = P0 1 + .
n
n
c c l: P0 1 + .
n
P = P0es .
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Gii
1) Li sut tin gi l s = 8% nn tng s tin ngi
nhn c vo cui nm l:
P = P0 (1 + s ) = 100(1 + 8%) = 108 (triu ng).
Ta c 3 bi ton sau y:
Bi ton 1
Tm mc sn lng Q theo t doanh nghip t mc
li nhun ti a sau thu. Mc sn lng ny c gi
l sn lng hp l nht ca doanh nghip.
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Bi ton 2
Tm t khi doanh nghip t mc li nhun ti a th
thu thu c t doanh nghip l ln nht.
Bi ton 3
Tm t sn lng hp l nht ca doanh nghip t
mt mc ti thiu hay ti a.
Cch gii
Bc 1. T hm cu ta tm P theo Q .
Bc 2. Lp cc hm:
Tng thu doanh nghip phi ng l T = Qt ,
doanh thu ca doanh nghip l R = R(Q ) = PQ .
Li nhun ca doanh nghip thu c l:
= R C T (doanh thu chi ph thu).
Ton cao cp C1 i hc
Bc 3
Tm mc sn lng Q0 (t ) theo t hm t gi tr
ln nht (Bi ton 1).
T Q0 (t ) tm c, ta tm t hm T t gi tr ln
nht (Bi ton 2).
32
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
2. BI TON TM MC SN LNG
DOANH NGHIP T LI NHUN TI A
(Cc i ha li nhun theo sn lng)
v C = Q 2 + 200Q + 100 .
1) Nu bit mc thu doanh thu nh trn mt n v sn
phm l t th DN s n nh sn lng nh th no
li nhun sau thu l ln nht ?
2) Khi DN t li nhun sau thu ln nht, hy tm mc
thu doanh thu t p trn mt n v sn phm tng
thu thu c t DN ny l ln nht ?
3) Nhu cu x hi cn c ti thiu 125 n v sn phm
ca DN ny. Vy mc thu doanh thu ch c p ti
a l bao nhiu ?
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Hy tm mc sn lng ca mi sn phm m DN cn
sn xut c li nhun ti a ?
Ta c quan h hm QD = QD (P ).
Mun tiu th ht sn phm, ngha l Q = QD (P ), th
DN phi n nh mc gi P = QD1(Q ) = P (Q ).
Ton cao cp C1 i hc
Cch gii
Bc 1. Lp cc hm doanh thu v li nhun ca DN:
R = PQ
+ P2Q2 v = R C .
1 1
Bc 2. Tm mc sn lng dng Q1* , Q2* hm li
nhun t cc i.
33
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Gii h (*) ta c:
P1 = P1(Q1,Q2 ), P2 = P2(Q1,Q2 ).
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Ch
Trng hp DN sn xut c quyn 1 loi sn phm
nhng c tiu th 2 th trng tch bit. Bit hm
cu ca tng th trng l QD = D1(P1 ), QD = D2 (P2 )
1
th ta vn gii nh trn vi Q = Q1 + Q2 .
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
hng s mua ln lt l x v y .
Ngi tiu dng s nhn c li ch t s hng
mua. Li ch ny l mt hm ph thuc vo lng hng
ngi mua v c gi l hm li ch hay hu dng
(utility function), k hiu l U = U (x, y ).
Tm s lng cc loi hng trn m ngi tiu dng s
mua sao cho gi tr s dng ln nht l tm im cc i
ca hm U (x , y ) vi iu kin P1x + P2y = B .
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
L = x + 2 + 6 = 0
y = 15 .
im dng:
L = 4x + 6y 178 = 0
= 4
Ton cao cp C1 i hc
Vi phn cp 2:
= 1, L 2 = 0 d 2L(22; 15) = 2dxdy .
Lx2 = 0, Lxy
y
34
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Tm s lng u vo (x , y ) DN sn xut Q sn
phm vi tng chi ph b nht l tm im cc tiu ca
hm C (x , y ) = P1x + P2y vi iu kin Q(x , y ) = Q .
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
L = 10 + y = 0
x = 40
x
L = 40 + x = 0 y = 10 .
im dng:
L = xy 400 = 0
= 1
40; 10 l im cc tiu.
Vy x = 40 v y = 10 n v u vo.
= 1; L 2 = 0
Vi phn cp 2: Lx2 = 0; Lxy
y
d 2L 40; 10 = 2dxdy .
d 40; 10 = 0 dx = 4dy 0
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Bi c thm
NG DNG CA PHNG TRNH VI PHN
1. im cn bng gi
Xt mt loi hng ha.
Gi s hm cu QD v hm cung QS cho bi:
QD = a bP v QS = c + dP a, b, c, d + .
Khi th trng cn bng, ngha l QD = QS , th mc gi
a +c
s l P =
.
b +d
Trong thc t th gi, lng cung, lng cu lun thay
i v ph thuc vo thi gian t :
P = P (t ), QD = QD (P (t )), QS = QS (P (t )).
Ton cao cp C1 i hc
35
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
2. Cc v d
Chng 6. A. Mt s bi to
ton Kinh t
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
Biu thc
u1 + u2 + ... + un + ... = un
n =1
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
Nu dy {Sn }
VD 1. Xt s hi t ca chui nhn
aq n1 hi t q < 1 .
n =1
1
VD 2. Xt s hi t ca chui s
.
n =1 n(n + 1)
vi a 0 .
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
1
ln 1 + n .
n =1
Nu chui
u = 0,
un hi t th nlim
n
n =1
ngc li nu lim un 0 th
n
un phn k.
n =1
n =1
Ton cao cp C1 i hc
aq n
Gii
q = 1: Sn = na chui phn k.
1 qn
1 qn
q 1: Sn = u1.
= aq.
1q
1q
aq
chui hi t.
Vi q < 1 th Sn
1 q
VD 4. Xt s hi t ca chui s
n =1
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
VD 3. Xt s hi t ca chui s
un = S .
n =1
c gi l chui s.
Vy
hi t n s S hu hn th ta ni
VD 5. Xt s hi t ca chui s
n4
3n 4 + n + 2 .
n =1
VD 6. Xt s hi t ca chui s
n5
n4 + 1.
n =1
36
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
2. CHUI S DNG
2.1. nh ngha
n =1
n =1
un , vn
Nu
hi t th:
n =1
n =1
un hi t th: un = un .
Nu
n =1
n =1
n .
n =1
(un + vn ) = un + vn .
n =1
un c gi l chui s dng nu un 0,
2.2. Cc nh l so snh
n =1
nh l 1
n =1
n =1
un , vn tha:
0 un vn , n n0 .
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
Nu
Nu
vn
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
hi t th
n =1
n
n =1
n =1
n =1
nh l 2
hi t.
un phn k th vn
phn k.
n =1
n =1
un , vn
tha:
VD 1. Xt s hi t ca chui s
n
n =1 n.2
Nu k = 0 th
1
VD 2. Xt s hi t ca chui iu ha bng cch
n =1 n
1
so snh vi ln 1 + .
n
n =1
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
2 (n + 1)
n =1
n.3n +1
VD 3. Xt s hi t ca chui s
bng cch
un
n =1
Nu 0 < k < + th
n =1
= k.
phn k.
hi t vn hi t.
n =1
n =1
n =1
un
v lim
un +1
Nu D < 1 th chui hi t.
Nu D > 1 th chui phn k.
Nu D = 1 th cha th kt lun.
Ton cao cp C1 i hc
Nu k = + th
n =1
n =1
VD 4. Xt s hi t ca chui s
n =1
Ch
n =1
2 n
so snh vi .
n =1 3
vn
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
Chui
un phn k vn
un
n +1
2n 5 + 3
un
= D.
n
1
1
VD 5. Xt s hi t ca chui s 1 + .
n
n
n =1 3
VD 6. Xt s hi t ca chui s
5n (n !)2
.
n =1 (2n )!
37
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
nu
un v nlim
n
=C .
n =1
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
Nu C < 1 th chui hi t.
Nu C > 1 th chui phn k.
Nu C = 1 th cha th kt lun.
n2
1
VD 7. Xt s hi t ca chui s .
n =1 2
VD 8. Xt s hi t ca chui s
n =k
f (n ) hoi tu
VD 9. Xt s hi t ca chui s
n =1
3n .
VD 10. Xt s hi t ca chui s
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
VD 2. Xt s hi t ca chui s
(1)n
.
n =1 n
VD 3. Xt s hi t ca chui s
(1)n
(1)n un
n ln3 n .
n =2
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
3. CHUI S C DU TY
3.1. Chui an du
n2
nn
n =1
a) nh ngha. Chui s
c gi l
n =1
chui s an du nu un > 0, n .
(1)
2n + 1
VD 1.
, (1)n +1
l cc chui an du.
2n +1
n =1 n
n =1
n
b) nh l Leibnitz
Nu dy {un }n gim nghim ngt v un 0 th chui
(1) un
n
2n + 1
n =1
2n +1
VD 4. Xt s hi t ca chui s
n =2
(1)n
n + (1)n
n =1
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
Chng 6. B. L thuy
thuyt chu
chui
3.2. Chui c du ty
a) nh ngha
VD 5. Chui s
Chui
un , un c gi l chui c du ty .
b) nh l
n =1
un c gi l hi t tuyt i nu un hi t.
n =1
n =1
n =1
n =1
un c gi l bn hi t nu un hi t v
un phn k.
n =1
Ton cao cp C1 i hc
(1)n
l bn hi t.
n =1 n
Nu
un
hi t th chui c du ty
n =1
un hi t.
n =1
VD 6. Xt s hi t ca chui s
n =1
VD 7. Xt s hi t ca chui s
cos(n )
n2
(1)n + (2)n +1
n =1
3n
Ht.
38