Genel Lab Prosedrleri, Cihaz Kullanm ve Gvenlik nlemleri

1. Gvenlik Prosedrleri

A. Kimyasallar
Molekler biyoloji laboratuvarlarnda kullanlan kimyasallarn bir ksm zehirlidir. Bu zehirli
materyallerin reticileri; kimyasallarla ilgili ortaya kabilecek herhangi bir zararla ilgili
bilgiyi; kullanclara yasa gerei sunmak zorundadr. Bu bilgi; Materyal Gvenlik Bilgi
Formlarndan (MGBF) temin edilmektedir. MGBF(MSDS)lerde kimyasal ad, CAS#,
sala zarar bilgisi, ilk yardm mdahalesiyle ilgili bilgiler, fiziksel bilgi, olas yangn ve
patlama zarar bilgisi, reaktivite bilgisi, dklme ya da szma srasnda yaplmas gereken
ilemler ve bu kimyasal kullanrken uyulmas gereken; kimyasala zg nlemler yer
almaktadr. Zararl kimyasallarn MGBF bilgisini ieren bir dosya labda mutlaka
bulunmaldr. Bunun yannda MGBF bilgisi internetten de bulunabilir. Yeni bir kimyasal
kullanmadan nce bu bilgileri dikkatlice okumanz ok nemlidir. Ayrca herhangi bir
kimyasal kazayla dkldnde veya bu kimyasal maruz kalndnda mutlaka bu bilgiler
okunmaldr. Potansiyel zehirli herhangi bir kimyasaln yer ald bir kaza olduu
zaman mutlaka hemen labda grevli kiiye ya da asistana haber verilmelidir.
Aadaki kimyasallar zellikle nemlidir.

Fenol ciddi yanklara neden olabilir.

Akrilamid potansitel nrotoksin

Etidyum Bromr kanserojen

Bu kimyasallar dzgn bir ekilde kullanlrsa zararl deildir. Potansiyel zehirli kimyasallar
kullanrken her zaman eldiven giyin ve asla aznzla pipetlemeyin. Eer bu kimyasallardan
herhangi birini kazayla zerinize sratmsanz, bu alan tamamen, hemen suyla ykayn ve
lab asistanna haber verin. Atk maddeyi uygun bir kapla pe atn.

B. Ultraviyole (Mortesi) k
Mor tesi (UV) a maruz kalmak iddetli gz hasarlarna neden olur. Retina UV n
fark edemediinden; ciddi gz tahribatna neden olabilir. Bunu maruz kaldktan sonra 30

dakika 24 saat aras farkedemeyebilirsiniz. Bu yzden UV lambalarn kullanrken her

zaman uygun gz korumas kullannz.

C. Elektrik
Elektroforez iin kullanlan voltajlar elektrik arpmasna neden olmak iin yeterlidir.
Elektroforez srasnda buffer rezervuarlarn kapatn. Jeli karmadan nce her zaman g
kaynan kapatn ve kablolar prizden karn.

D. Genel Yaplacaklar
Tm ortak alanlar danklktan uzak tutulmaldr. Bulaklar, elektroforez ekipman
vb. uygun bir ekilde temizlenmelidir. Size ait olan sadece snrl bir alannz
olduundan dolay, bu alan temiz tutmak sizin yararnzadr. Ortak ara gereleri de
kullanacanzdan dolay; inkbatrde ya da buzdolabnda saklanan tm solsyonlar
ve her ey etiketlenmelidir. Karkl en aza indirmek iin, tabaklar vb.
etiketlerken her kii kendi isim soyadnn ilk harflerini ya da bir baka zgn karakteri
kullanmaldr. Buzdolabnda, inkbatrde, derin dondurucuda bulunan etiketlenmemi
materyal imha edilebilir. Tabaklarn arkalarna her zaman isminizin ilk harflerini,
tarihi, ilgili deneysel bilgiyi (rnein su numaras) yazn.

2. Solsyonlarn Hazrlanmas
A. Molar, %, X solsyonlarnn hazrlanmas

1. 1 Molar solsyon; molekler arlna eit olan gram saysn ieren 1 litre solsyona
denir. rnein; 100 ml 5M NaCl solsyonu = 58.456 (NaClnin molekl arl)
g/mol x 5 mol/litre x 0.1 litre = 29.29 gram / 100 ml solsyon.
2. Yzde solsyonlar: Yzde (w/v) = 100 ml solsyondaki arlk (g); Yzde (v/v) =
100 ml solsyondaki hacim (ml). rnein; TBE bufferin iinde %0.7lik agaroz
solsyonu yapmak iin; 0.7 gram agaroz ln ve hacmini TBE buffer ile 100 mlye
getirin.

3. X solsyonlar: Pek ok enzim bufferlar konsantre solsyonlar olarak hazrlanr.

rnein; 5X ya da 10X (allan solsyonun konsantrasyonunun 5 ya da 10 kat)
Daha sonra, bu solsyonlar reaksiyondaki buffern final konsantrasyonu 1X olacak
ekilde seyreltilir. rnein 25 lde bir restriksiyon sindirimi yapmak iin; 10X
bufferdan 2.5 l eklenir, dier reaksiyon bileenleri ve su konulduktan sonra final
hacimi 25 l olur.

B. Konsantre Stok Solsyonlarndan alma Solsyonlar Hazrlan

Molekler biyolojideki pek ok buffer, ayn bileenlere ihtiya duyar; ancak bunlarn
konsantrasyonlar farkldr. Her buffer her seferinde sfrdan yapmak zorunda kalmamak
iin, pek ok konsantre stok solsyonu hazrlamak ve gerektiinde bunlar seyreltmek
yararldr. rnein; 100 ml TE buffer yapmak iin (10 mM Tris, 1 mM EDTA), 1 M 1ml
Tris solsyonuyla ve 0.5 M 0.2 ml EDTA solsyonu ve 98.8 ml steril su kartrlr. Gerekli
stok solsyonunun miktarn hesaplamak iin; C i x V i = C f x V f forml kullanlr. Burda
Ci = ilk konsantrasyon ya da stok solsyonun konsantrasyonu, Vi=ilk hacim ya da gereken
stok solyonunun miktar, Cf= final konsantrasyon ya da istenen solsyonun konsantrasyonu,
Vf= final hacim ya da istenen solsyonun hacmi.

C. Solsyon Hazrlama Basamaklar

1. Spesifik bir solsyonun hazrlanmas srasnda, belirli bir talimat iin laboratuvar
referans defterine bakn. Bir kimyasal kullanrken alnmas gereken herhangi bir
nlem iin ienin etiketini inceleyin. stenen miktarda kimyasal ya da
kimyasallar tartn. Eer tartlacak miktar 0.1 gramdan daha kkse, analitik tart
kullann. Kimyasallar uygun byklkteki deney iesine, bir kartrcyla
beraber koyun. Gerekli su miktarndan daha az miktar ekleyin. Tm solsyonlar
ift distile suyla hazrlayn. Kimyasal zndnde, dereceli silindire aktarn ve
final hacme ulamas iin istenen miktarda distile su ekleyin. Agar ya da agaroz
ieren solsyonlar hazrlamada bir istisna vardr. Agar ya da agarozu ltkten
sonra final kabna direk koyun. Eer solsyonun spesifik bir pHda olmas
gerekiyorsa, pH metreyi taze buffer solsyonlaryla test edin ve pH metre
kullanrken aklamalar takip edin. Mmknse 121 Cde 20 dakika otoklavlayn.

SDS ve benzeri baz solsyonlar otoklavlanamaz. Bunlar 0.22 m ya da 0.45 m

filtrelerle sterilize edilmelidir. Bakteri kltrleri iin ortam hazrland gn;
tercihen 1-2 saat iinde otoklavlanmaldr. Oda scaklnda saklayn ve
kullanmadan nce kontaminasyon ihtimalina kar ieyi gz hizasnda tutup
yavaa dndrerek kontrol edin. Bakteri tabaklar iin kat besi yeri nceden
hazrlanabilir, otoklavlanr ve bir iede saklanr. htiya olduu zaman agar bir
mikrodalgada eritilir, dier ek bileenler (rnein antibiyotik) eklenebilir ve
tabaklara bundan sonra boaltlabilir.

2. Konsantre solsyonlar, rnein 1M Tris-HCl pH=8.0, 5M NaCl, almaya ait

stok yapmak iin steril bir kaba uygun miktarda konsantre solsyona
otoklavlanm ift distile su eklenerek kullanlabilir.

D. Cam ve Plastik Ara Gereler

Molekler biyolojide kullanlan cam ve plastik eyalar zenli bir ekilde temiz
olmaldr. Kirli test tpleri, bakteri kontaminasyonu ve deterjan artklar reaksiyonlar
inhibe edebilir veya nkleik asitleri paralayabilir.

Cam eyalar distile suyla durulanmal ve otoklavlanmal ya da 150 derecede 1 saat

piirilmelidir. RNAnn olduu deneylerde, cam eya ve solsyonlar dietilpirokarbonatla temizlenmelidir. Dietil pirokarbonatn grevi, otoklava dayankllk
gsterebilen RNazlar inhibe etmektir. Pipet ve kltr tpleri gibi plastik gereler
genellikle steril olarak satlr. Polipropilenden yaplan tpler fenol, kloroform gibi pek
ok kimyasala dayankldr; polistren tpler ise ou kimyasala dayankl deildir.
Deneyinizde

kullandnz

tplerin,

deneydeki

kimyasallara

kar

dayankl

olduundan emin olun. Mikropipet ular ve mikrofj tpleri kullanmadan nce

otoklavlanmaldr.

3. Buffer ve Kimyasallarn Atm

1- Tm kontamine olmam, katlam agar ya da agarozlar p kutusuna atlmaldr,
lavaboya deil. ieler iyice ykanmaldr.
4

2- Kontamine olan herhangi bir besi yeri, atlmadan nce mutlaka otoklavlanmaldr.
Petri kaplar ve dier biyolojik atklar yok edilmeden nce otoklavlanacak olan
Biyotehlike konteynrlar iinde atlmaldr.
3- Fenol gibi organik kimyasallar eker ocan iinde kullanlmaldr. Tm organik
atklar etiketlenmi konteynr iinde atlmaldr, lavaboya ya da p kutusuna deil.
4- Etidyum bromid mutajenik bir maddedir, sadece eldivenle uralmaldr ve
etiketlenmi konteynr iinde atlmaldr.
5- Kirli cam eya suyla ykanmaldr ve agar ve dier kimyasallarn tm izleri yok
edilmelidir, mmknse tm etiketler silinmelidir. Kirli eyalar kirli tabak pne
atlmaldr. ie kapaklar, kartrma aletleri ve spatulalar p kutusuna
atlmamal; scak sabunlu suyla ykanmal, scak suyla durulanmal ve 3 kere distile
sudan geirilmelidir.

4. Ekipman
A. Genel Kurallar
Kullanlan ara gereci ypratmadan, dzgn bir ekilde kullanmak, herkesin yararnadr. En
nemli kural olarak; eer bir ara gereci doru bir ekilde kullanmak iin eitilmemiseniz;
onu kullanmayn. Bu kural; sadece labdaki ekipman iin deil; departmandaki tm aralar
iin geerlidir. Olan herhangi bir bozukluu grdnz anda rapor edin. Santrifj
rotorlarn; zellikle bir madde dklmse, kullanmdan sonra temizleyin. Malzemeleri
ziyan etmeyin, ne kadar ihtiyacnz varsa o kadarn kullann. Eer herhangi bir malzeme
bitmek zereyse; ltfen tamamen bitmeden nce labda sorumlu kiiye haber verin. Bazen bir
kimyasal ya da ekipman bir baka labdan dn almak gerekebilir. Eer acil bir durum
deilse, lab yneticisini ikaz edin.
B. Mikropipetrler
Bu laboratuvarda yapacanz ou deney sizin mikropipetrleri hassas kullanarak solsyon
hacimleri lme yeteneinize bal olacaktr. Pipetlemenizin doruluu yalnzca pipetrnz
kadar kesin olabilir. Pipetlerinizin hassaslndan emin olmak iin birka adm
uygulanmaldr. Her ift renciye bir set pipetr tahsis edilecek ve alndktan sonra
rencinin adyla etiketlenecektir. Daha sonra pipetrlerin hassasl, asistan tarafndan
verilen aklamalar dikkate alnarak kontrol edilmelidir. Eer tekrar kalibre edilmeleri
gerekirse, bu yaplmaldr. PPETR YERE DRMEYN. Eer pipetrde bir yanllk

olduundan phelenirseniz, nce tahminlerinizin doru olup olmadn anlamak iin

kalibrasyonunu kontrol edin, sonra lab yneticinize haber verin.

C. pH Metre Kullanm
Biyolojik fonksiyonlar pH deiikliklerine kar ok hassastrlar bu yzden pH sabit tutmak
iin bufferlar kullanlr. pH metre; referans elektrotla cam elektrot arasndaki (ounda tek bir
elektrot olarak birletirilir.) potansiyel fark len alettir. Referans elektrot ou zaman
AgCl2 dir. Hassas bir pH okumas standardizasyona, durgun yk derecesine ve solsyonun
scaklna baldr.

V. DNA ile alma

A. Saklama
DNA ve RNA saklama ve kullanmada, takip eden kimyasallarn ve ortamlarn zellikleri
dikkate alnmaldr. Ar metaller, fosfodiester krlmasn destekler. EDTA, harika bir ar
metal kskacdr. (chelator) Serbest radikaller kimyasal bozulma ve radyasyon srasnda
ortaya kar ve fosfodiester krlmasna neden olur. 260 nmde UV timin dimer ve
apraz ba de dahil olmak zere pek ok lezyona neden olur. Biyolojik aktivite hzla
kaybolur. 320 nm radyasyon da apraz baa neden olabilir, ancak daha az etkili olur.
Etidyum bromid, grnen k ve molekler oksijenle beraber DNAnn foto-oksidasyonuna
neden olur. Oksidasyon rnleri fosfodiester krlmasna neden olabilir. Eer hi ar metal
yoksa etanol DNAya zarar vermez. Nkleazlar insan derisinde bulunurlar bu yzden nkleik
asitler ve parmaklar arasndaki direk ya da dolayl konta nlemek gerekir. ou DNaz
stabil deildir, buna karlk pek ok Rnaz ok stabildir ve cam ya da plastiin zerinde aktif
halde kalabilir. 5 E C DNA saklamada en iyi ve basit durumdur. -20 C: Bu scaklk; uzun, tek
ve ift zincirli krklara neden olur. -70 E C: Bu scaklk uzun sre saklamak iin en iyisidir.
DNAnn uzun sre saklanmasnda; pH 8.5da yksek EDTA konsantrasyonu (>10mM) ve
yksek tuz konsantrasyonu (>1M) en iyisidir. DNAnn faj iinde saklanmas, DNAnn
saf halde tek bana saklanmasndan daha iyidir.

B. Saflatrma
Proteini nkleik asit solsyonundan ayrmak iin;

1. Proteolitik enzim uygulayn.

2. Silika bazl bir kolonda saflatrn.
6

3. CsCl/Etidyum Bromid younluk gradyant

4. Fenol karma: DNAy saflatrmann en basit yolu fenolle ya da fenol kloroformla
ve sonra kloroformla karmaktr. Fenol proteinleri denature eder ve kloroform fenol
izlerini yok eder.
5. Silika bazl kolonda artn.
C. Miktar Saptama
1. Spektrofotometrik: Saf DNA solsyonlarnda en basit metot, 260 nmde absorbans
lmektir. 260 nmde 1 cm yol uzunluundaki OD = 50 g/ml ift sarmal DNA iin, 40
g/ml tek sarmal DNA ve RNA iin ve 20-33 g/ml oligonkleotitler iin. 260 ve 280
nmdeki absorbans deerlerinin oran solsyonun saflyla ilgili bilgi verir. Saf DNA/RNA
solsyonlarnn OD 260/OD 280 deeri 1.8-2.0 arasdr.
2. Etidyum bromid floresan: Bir solsyondaki DNA miktar; o solsyondaki etidyum
bromidin yayd floresan miktaryla doru orantldr. 2 g/ml etidyum bromide
varlndaki bilinmeyen bir DNA deriimi agaroz jel zerinde bilinen miktarda standard
DNA deriimiyle karlatrlr.

D. Konsantrasyon
Etanolle kelme: DNA ve RNA solsyonlar etanolle u ekilde konsantre yaplr. DNA
hacmi llr ve monovalent katyon konsantrasyonu ayarlanr. Final konsantrasyonu
amonyum asetat iin 2-2.5 M, sodyum asetat iin 0.3 M, sodyum klorit iin 0.2 M, lityum
klorit iin 0.8 M dr. Kullanlan iyon, genelde DNA hacmi ve yaplan maniplasyonlara gre
deiir. 10mM final konsantrasyonuna MgCl2 eklenmesi kk DNA fragmanlar ve
oligonkleotitlerin kelmesine yardm eder. Monovalent katyonlar eklendikten sonra, 2-2.5
hacim etanol eklenir, iyice kartrlr ve buzda ya da 20 E Cde 20 dakikadan 1 saate kadar
saklanr. DNA mikrofjde santifgasyonla 10 dakikada geri kazanlr. Spernatant DNA
pelletinin atlmas engellenerek dikkatlice aktarlr. Tuzlar uzaklatmak iin, pellet 0.5-1.0
ml of 70% etanolle ykanr, tekrar dndrlr, pellet kurur ve spernatant dar boaltlr.
Amonyum asetat, etanolde ok znr ve %70 ykamayla ou gider.Sodyum asetat ve
sodyum klorit daha zor karlr. Hzl kuruma iin; pelet Speedvacde ksa sreli
dndrlebilir, ancak bu pek nerilen bir yntem deildir nk DNA gereinden fazla
kuruyabilir ve sspansiyon haline getirilmesi zorlar. Ayrca kk DNA fragmanlarn da
paralar. zopropanol de DNA ktrmek iin kullanlr, ancak tuzlarla ibirlii iindedir ve

daha az uucu olduu iin buharlamas daha zordur. Ancak DNAy ktrmek iin etanole
oranla daha az izopropanol gereklidir.

E. Restriksiyon Enzimleri
Restriksiyon enzimleri ve DNA modifiye eden enzimler, genelde %50 gliserol iinde, -20
derecede, buzdolabnda saklanr. Tplerin oda scaklna erimesine kesinlikle izin
verilmemelidir. Tplere dokunurken mutlaka eldiven giyilmelidir, nk parmaklar nkleaz
ierir. Bir restriksiyon enzimi kullandnzda her seferinde mutlaka yeni ve sterilize edilmi
bir u kullann. Ayrca enzimin hacmi; reaksiyon karmnn final hacminin 1/10undan daha
az olmaldr.

VI. Steril Teknik

1. Btn ortamlar, (tabaklar, sv ortam ve agar da dahil olmak zere) hazrlanr
hazrlanmaz otoklavlanmaldr. Medyay birka kk iede hazrlamak, her
seferinde bir tanesi aldndan en iyisidir. Kullanmadan nce ieyi gz hizasnda
hafif bir ekilde evirerek kontaminasyona kar kontrol edin. Hcreleri gece boyu
bytrken her zaman kk bir miktarda brotu tek bana bytn. Ortam 37 deg
Cde inkbe edilene kadar, kk bir miktar kontaminasyon her zaman
farkedilemeyebilir.
2. Pipetleme yapmadan nce ve sonra zede ve besi yeri aznda alev kullann. Bir
ortam ya da agar iesini asla tezgahta ak brakmayn. Kullanmaya hazr olana kadar
pipeti kabndan karmayn. Kltr ortamn pipetlerken her zaman temiz, steril bir
pipet ya da pipet ucu kullann. Asla; kullanlm bir pipetle hcre kltrne ya da
medya iesine dokunmayn.
3. Byk lekte kontaminasyonu nlemek iin, her kii kendi sv kltr ortam stouna,
agarna, tabaklarna, %100 gliserolne, hcrelerinin gliserol stoklarna sahip
olmaldr. Bunlar paylamayn.
4. Gece boyu bytlen kltrler, temiz bir tabakta sadece tek bir koloniden
bymelidir. Gliserol stoundan gece boyu bir kltr elde etmek iin, tek tek
paketlenmi 1 ml pipeti ve medya kltr tbn -80 derece dondurucuya koyun.
inde gliserol stou olan dondurucu ienin kapan hzlca karn, kltrn
yzeyinden kk bir miktar buzu syrn, dondurucu ienin kapan yerine takn ve
pipeti kltr tbnn iine yerletirin. Buzda, kltrn 16 saat iinde doyum
8

noktasna ulaacak kadar bymesi iin yeterli miktarda bakteri vardr. Asla gliserol
stounu erimesi iin brakmayn.

VII. E.Coliyle alma

A. Kk lekli kltrler

E.Coli kullanlarak yaplan deneyler her zaman taze kltrler zerinde olmaldr (ya yeni
izilmi tabaktan ya da gliserol stoundan) Kk lekli E.Coli kltr bytmek iin, iki
steril 50 ml tpte 3-5 ml LB hazrlayn. Bir tb temiz bir tabaktan tek bir koloniyle ya da
gliserol stoundan syrarak inokle edin. kinci tp brot kontrol olarak kullanlr. Her iki
tb de 37 Cde gece boyu gl bir ekilde alkalayarak inkbe edin. Ertesi sabah tpleri
kontrol edin. Brot kontrol berrak, inokle edilmi kltr ok bulank olmaldr. Tpte
bulunan herhangi bir tortu varsa bunu not edin ve sadece eer kltr ok youn deilse daha
uzun inkbe edin. Hcrelerin olmas gerekenden fazla bymesine izin vermeyin. Baz
durumlar iin, ksa sreli olarak kullanmdan nce hcreler 4Cde saklanabilir.

B. Uzun sreli saklama

Her kullanlan kltr iin; zellikle yeni sular ya da plasmid ieren hcreler iin kalc
gliserol stou hazrlanmaldr. Bu stok laboratuvar uygun belgelemeyle ve lokasyon
bilgisiyle stok koleksiyonuna konulmaldr. Bu prosedrlere uymamak ciddi cezalara
yol amaldr. Bu prosedr, sadece E.Coliye has deil, derin dondurucu stou
hazrlanabilecek herhangi bir organizmaya uygulanabilir. Ayrca tm plasmidler, bamsz
DNA stou olarak deil de hcrelerin iinde devam ettirilmelidir. Her plasmid iin en az iki
stok yaplmaldr. E.coli iin bir gliserol stou hazrlamak iin; 1.4 ml yeni, gece boyu
bytlm kltr 0.6 ml steril %50 gliserolle birletirin. yice kartrn. Su adyla, tarihle
ve isminizle etiketlenmi iki dondurucu ieye bunu aktarn. Hemen kuru buz/etanol
banyosuna ya da -80 derecede dondurucuya koyun. Lokasyon ve dier bilgileri su defterine
kaydedin.

Nasl Lab Defteri Tutulur

renciler ve Laboratuvar Yneticileri iin Rehber

Bilimsel aratrmann en nemli noktas yaptnz ii kaydetmektir. yi bir lab defteri, bu

defteri okuyan herhangi bir kiinin yazlanlar anlayabilecei, ayn deneyi tekrar edebilecei
ve ayn sonular bulaca ekilde yazlmaldr. Defterin her sayfas numaralanmal, tarih
atlmal, aratrmac tarafndan imzalanmal, danman tarafndan kontrol amacyla
imzalanmaldr. renci lablarndaki minimum gereksinimler aada belirtilmitir.
LAB DEFTER: Dikili defter kullann, hibir ekilde not kad kullanmayn. Her zaman
deney tarihi ve adn kullann. Kullandnz ve yaptnz her eyi yazn. Basl, hazr metod
kullanabilirsiniz, ancak yaptnz her deiiklii not edin. Hesaplamalar, kullanlan
hacimleri yazn. Tm resimleri, ktlar defterinize yaptrn. Her gzlem nemlidir.

Bir lab raporu nasl yazlr?

Lab raporunun amac; okuyucuyu bu aratrmann neden yapldn (arkaplan), ne

yapldn (materyal metotlar), sonularn, sonularn nemini (tartma) ve aratrmada size
yardmc olan yazl materyali (referanslar) aklamaktr.

yi bir lab raporu yazmann temeli, yaptnz deneylerin dzenli kaydna ve sonularnza
dayanr. Lab defteri, deneylerin ayrntl bir ekilde anlatld ve ham verinin kaydedildii
yerdir.

LAB RAPORU GEREKLLKLER

1. Ayrntl lab defteri tutulmas bir zorunluluktur.
2. Raporlar orijinal olmaldr. Deneyler bir grup olarak dzenlenebilse de raporlar
bireysel yazlmaldr.
3. Raporlar bilgisayarda yazlmal ve yazm hatalar dzeltilmelidir.

Lab Raporu Format

Asistan farkl bir ekilde belirtmediyse her raporda her blm olmaldr
1. Balk Sayfas
A. Deney ad
B. Deneyi yapan kii ve partnerleri
C. Deney tarihi
D. Raporu okuyacak kii
E. Raporun teslim tarihi
10

2. Giri
A. Arkaplann ksa bir zeti ve yaplan deneyi aklayc bir teori.
B. Giri iin materyal kitaplarda, makalelerde ya da internette bulunabilir. Genel bilginin
dndaki herhangi bir bilginin referans uygun bir ekilde verilmelidir.
C. Aadaki sorular cevaplanmaldr;
-

Bu deney yaplmadan nce ne biliniyordu?

Bu deney neden yapld?

Hipotez test edildi mi? Eer evetse, hipotez zel olarak belirtilmelidir.

3. Ama: Bu deney neden gerekletirildiyi cevaplamak iin birka cmle.

4. Materyal ve Metotlar
A. Hangi materyaller ve kimyasallar kullanld?
B. Ne yapld? ( Basamak basamak, sizin kendi cmlelerinizle) Grafik ve resimler
konulabilir.
C. Deiiklikler, hatalar ya da dzeltmeler eklenmelidir. (ok nemli!)

5. Sonular
A. Deneyin amac hakknda okuyucuyu bilgilendirme.
B. Deneyin ya da prosedrn direk sonucunu belirtme.
C. Her deney bir soruyu cevaplamaldr. Her cevap deneyinizdeki sonularla,
hem tablo hem de figr olarak temsil edilmelidir.
D. Aadaki

sorular,

herhangi

bir

bilimsel

yaznn

sonu

ksmnda

cevaplanmaldr.
-

Neden bu deneyi yaptnz?

Ne yaptnz?

Ne grdnz?

Bu ne anlama geliyor?
E. Yaptnz deneyin sonularn gsteren figrler ve tablolar dahil edilmelidir.

Tablolar ve figrler numaralanmal ve balk atlmaldr.

Tablo balklar stte olur, figr balklar altta olur.

Tablolar: satrlar ve stunlar etiketlenmelidir.

Figrler: Birim ieren eksenler etiketlenmelidir.

VI. Discussion
A. Ama ve bulunanlarla ilgili bir iki cmleyi tekrar yazn.
11

B. Bu blm sonularn aklanmas ksmdr.

C. Tahmin edilemeyen ya da umulmadk sonularn aklamalarn da dahil
edin.
D. Bilinen gereklerle sizin bulduklarnz karlatrn.
E. Sonularn ne anlama geldiini dndnz aklayn.
F. Dier almalara yer verebilirsiniz.
G. Tartma ksm okuyuculara sonular ve girite sorulan sorularn cevaplar
hakknda genel bir sonu vermelidir.
H. Bu almada oluturulan yeni sorulara cevap verebilecek gelecekteki
aratmalara deinilebilir.
-

Eer siz bu almaya devam edecek olsaydnz ne yapardnz?

Eer bu deneyi tekrar yapsaydnz, neyi deitirirdiniz?

VII. Referanslar
A. Size ait olmayan TM dnceler, bilgi ya da fikirlere referans verilmelidir.
B. Eer herhangi bir ey genel, bilinen bir gerekse referans verilmeye gerek
yoktur. Bu aadakileri ierir; (ancak onlarla limitli deildir.)

Kimyasal molekler arlklar

Tr isimleri

Bilinen bileiklerin molekler yaps

C. Websitelerini kullanrken ok dikkatli olun. nternetteki bilgiler yanl ya da
eksik olabilir. Kiisel websiteleri geerli referans saylmazlar. Herhangi bir
web sitesi gvenilmezse, ya da bunun hakknda en kk bir phe bile varsa,
referans listenizden karlmaldr ve bu bilgiler kullanlmamaldr.
D. Yaznn iinde verilen referans yazarn ismiyle, yayn ylyla verilmelidir.
Referans ksmnda tam referanslar verilmelidir.

12