c tnh ca ngi Vit qua nhn xt ca Vin Nghin Cu M

Ch Nht, 25/01/2015 11:38 (GMT + 7)

Vin Nghin Cu X Hi Hc Hoa K (American Institute for Social Research) sau khi nghin cu
ch ra 10 c tnh cn bn ca ngi Vit.
Khi nhn nhn bt c mt vn g chng ta cng phi c ci nhn khch quan, y hai mt ca vn
, trn nhiu phng din gia tt v xu, tch cc v tiu cc, t rt ra vy ci g nn pht huy v
ci g nn hn ch.
Cch y hai mi nm, Trung Quc c sch Ngi Trung Quc Xu X ca tc gi B Dng (Bo
Yang). M c cun sch ni ting tng t l: The ugly American ca WILLIAM J. LEDERER AND
EUGENE BURDICK xut bn nm 1958 tr thnh cun sch bn chy nht thi . Dng nh c
nhiu lin quan gia s can m nhn nhn ra nhng yu km ca chnh mnh v sc vn ln mnh
m cho dn tc.
Vin Nghin Cu X Hi Hc Hoa K (American Institute for Social Research) sau khi nghin cu ni
ln 10 c tnh cn bn ca ngi Vit, xin tm dch nh sau:
1.- Cn c lao ng nhng d tha mn.
2.- Thng minh, sng to khi phi i ph vi nhng kh khn ngn hn, nhng thiu nhng kh nng
suy t di hn v linh hot.
3.- Kho lo nhng t quan tm n s hon thin cui cng cc thnh phm ca mnh.

nh minh ha - ST

4.- Va thc t va c l tng, nhng li khng pht huy c xu hng no thnh nhng nguyn l.

5.- Yu thch kin thc v hiu bit nhanh, nhng t khi hc s vic t u n cui, nn kin thc khng
c h thng hay cn bn. Ngoi ra, ngi Vit khng hc v li ch ca kin thc (lc nh hc v gia nh,
ln ln hc v s din hay v nhng cng vic tt).
[when small, they study because of their families; growing up, they study for the sake of prestige or good
jobs]
6. Ci m v hiu khch nhng s hiu khch ca h khng ko di.
7. Tit kim, nhng nhiu khi hoang ph v nhng mc tiu v ngha (v s din hay mun ph trng). [to
save face or to show off].
8.- C tinh thn on kt v gip ln nhau ch yu trong nhng tnh hung kh khn v ngho i,
cn trong iu kin tt hn, c tnh ny t khi c.
9.- Yu ha bnh v c th chu ng mi th, nhng thng khng thng thn v nhng l do lt vt, v
th hy sinh nhng mc tiu quan trng v li ch ca nhng mc tiu nh.
10.- V sau cng, thch t tp nhng thiu ni kt to sc mnh (mt ngi c th hon thnh mt
nhim v xut sc; 3 ngi lm th km, 7 ngi lm th hng vic).
Nhng phn tch trn y cho chng ta thy ngi M hiu rt r ngi Vit. Ti sao ngi Vit li c
nhng c tnh nh th ny?
Ngi xa cng nhn ra:
Hc gi Trn Trng Kim (1883 1953) khi vit b Vit Nam S Lc, n hnh ln u tin nm 1919,
cng phn tch kh r rng nhng c tnh ca ngi Vit v nhng yu t to nn nhng c tnh
. a s ngi ln tui, khi cn nh u c hc b s ny. Ti ch xin trch li di y mt s
on chnh ng vit v c tnh ca ngi Vit.

nh minh ha - ST

Trong bi ta, ng ni ngay:

Ngi mnh c ly chuyn nc nh lm nh mn khng cn phi bit lm g. y cng l v xa nay
mnh khng c quc vn, chung thn ch i mn ting ngi, ch ngi m hc, vic g cng b ngi
ta cm ha, ch t mnh th khng c ci g l ci c sc, thnh ra tht r nh cu phng ngn: Vic
nh th nhc, vic ch bc th sing!
Ci s hc vn ca mnh nh th, ci cm tnh ca ngi trong nc nh th, bo rng lng v dn v
nc m mang ra lm sao c?
Thi i Bc thuc dai dng n hn mt nghn nm, m trong thi i y dn tnh th tc nc mnh
th no, th by gi ta khng r lm, nhng c mt iu ta nn bit l t tr i, ngi mnh nhim ci
vn minh ca Tu mt cch rt su xa, du v sau c gii thot c ci vng ph thuc nc Tu na,
ngi mnh vn phi chu ci nh hng ca Tu. Ci nh hng y lu ngy tr thnh ra ci quc
ty ca mnh, du ngy nay c mun tr b i, cng cha d mt mai m ty gi cho sch c. Nhng
nh chnh tr toan s i c thay mi cng nn lu tm v vic y, th s bin ci mi c cng hiu vy.
Chng VI ni v Kt Qu ca Thi Bc Thuc, ng c nhn nh r hn:
Nguyn nc Tu t i Tam i vn minh lm, m nht l v i nh Chu th ci hc thut li cng
rc r lm. Nhng hc phi ln nh l Nho gio v Lo gio, u khi u t i y. V sau n i nh
Hn, nh ng, nhng hc phi y thnh ln, li c Pht gio n truyn sang, ri c ba o cng
truyn b i khp c mi ni trong nc. T tr v sau nc Tu v nhng nc chu nh hng
ca Tu u theo tng ch ca nhng o y m lp ra s sng tn, lun l v phong tc tng t nh
nhau c

nh minh ha - ST

Khi nhng o Nho, o Khng, o Pht pht t bn Tu, th t Giao chu ta cn thuc v nc
Tu, cho nn ngi mnh cng theo nhng o y. V sau nc mnh t ch ri, nhng o y li
cng thnh thm, nh l o Pht th thnh v i nh inh, nh Tin L v nh L, m o Nho th thnh
t i nh Trn tr i.

Phm phong tc v chnh tr l do s hc thut v tng gio m ra. M ngi mnh theo hc thut v
Tng gio ca Tu th iu g ta cng noi theo Tu ht c. Nhng xt ra th iu g mnh cng thua km
Tu, m t ngi mnh khng thy c tm kim v by t ra c ci g cho xut sc, gi l c ci tinh
thn ring ca ni ging mnh, l ti lm sao?
Ngi m c i khng i n u, mt khng trng thy ci hay ci d ca ngi, th tin ha lm sao
c? M s hc ca mnh th ai cng yn tr rng ci g hc ca Tu l hay, l tt hn c: t s t
tng cho ch cng vic lm, iu g mnh cng ly Tu lm gng. H ai bt chc c Tu l gii,
khng bt chc c l d. Cch mnh sng m vn minh ca Tu nh th, cho nn khng chu so
snh ci hn ci km, khng tm cch pht minh nhng iu hay tt ra, ch inh ninh rng ngi ta hn
mnh, mnh ch bt chc ngi ta l .
a th nc mnh nh th, tnh cht v s hc vn ca ngi mnh nh th, th ci trnh tin ha
ca mnh tt l phi chm chp v vic g cng phi thua km ngi ta vy.
c cun Lu chng, mt tiu thuyt phng s ca nh vn Ng Tt T (1894 1954), chng ta c th
thy r nn hc vn ca ngi Tu m ngi Vit rp khun theo km hm con ngi nh th no.
ng vn l mt nh Nho, tng tham d cc k thi Hng di triu Nguyn, nn phn nh mt
cch trung thc nhng oi m ca cc k thi ny v nu ln s sp tinh thn ca nhng nho s sut
i ly khoa c lm con ng tin thn nhng li b hon tht vng .
Trc l lm p sau l m thn
Nc Vit Nam b Php h gn 100 nm, ci b nn hc vn ca Trung Hoa, tip thu nn hc vn
mi ca phng Ty, nhng vn cn gi li nhiu nt cn bn ca nn vn ha Trung Hoa. C nhiu h
tc trong quan, hn, tang, t m cuc Cch Mng Vn Ho ca Trung Quc ph sch, nhng nhiu
ngi Vit vn c gi li nh nhng th quc hn quc ty.

nh minh ha - ST

Bi tc giao sau y vn cn l tiu chun v mc tiu thng tin ca gia nh v con ngi Vit Nam:

Con i! mun nn thn ngi

Lng tay nghe ly nhng li m cha
Gi th gi vic trong nh
Khi vo canh ci khi ra thu tha
Trai th c sch ngm th
Di mi kinh s ch kp khoa
Mai sau ni c nghip nh
Trc l p mt sau l m thn
By gi ngi con gi khng cn ch gi vic trong nh, v ngi con trai khng cn ch c sch
ngm th m i vo khp mi lnh vc ca cuc sng, nhng mc tiu cui cng vn ch l Trc l
p mt sau l m thn.
Tiu chun ca cuc sng hin nay ca nhiu ngi, nhiu gia nh l c nh sang ca rng, c xe hi,
c con i du hc nc ngoi i u cng nghe khoe nh trn c t bc, xe loi sang trng nht, con
ang hc bc s, dc s, k s Gn nh khng nghe ai khoe nhng cng trnh ang nghin cu hay
thc hin a con ngi, cng ng v t nc i ln. Tt c ch tp trung vo hai tiu chun l
p mt v m thn.
Nu mi gia nh v mi c nhn ch ly nhng mc tiu nh trn lm mc tiu ca cuc sng v truyn
t i n sang i kia, cn lu cng ng v t nc vi ngc u ln c.
Chng ta khng mong ngi Vit c nhng nh pht minh lm thay i nhn loi nh: John V.
Blankenbaker (pht minh ra my vi tnh 1971), Bill Gates, Steve Jobs, chng ta ch mong ngi Vit
bit quan tm n cng ng, t nc v nhn loi nhiu hn. Nhng iu ny qu kh. ng nh
ngi M nhn xt:
Ngi Vit v nhng l do v vn, c th hy sinh nhng mc tiu quan trng v li ch ca nhng mc
tiu nh (nh kim cht danh chng hn). [sacrifice important goals for the sake of small ones]
Ngi Vit thch t tp nhng thiu ni kt to sc mnh. Mt ngi c th hon thnh mt nhim v
xut sc; 3 ngi lm th km, 7 ngi lm th hng vic!
Chng ta trng ch vo th h sp n, khng b vng mc vi qu kh, hc c nhiu ci hay ca
x ngi, s a cng ng v t nc i vo mt hng i mi tt p hn.