JU UNIVERZITET U TUZLI

Mainski

fakultet

Energetsko mainstvo
Akademska 2014/15. god.

PROJEKTNI ZADATAK
Proraun niskotlanog izmjenjivaa topline
Toplotni aparti i ureaji

Almir Dini I-260/09

Tehniki podaci
Najveci dozvoljeni radni pritisak

Radni medij
Najveca i najmanja radna temperature
[C]

para, voda
140, 15

Karakteristika radnog medija

3
Zapremina [ m ]

neutralan
1,3

Masa prazne posude

[ kg ]

510

Zapremina
Debljina zida
Masa
Radni pritisak
Radna temperature
Agregatno stanje radne materije
Osnovni oblik
Izvedba
Materijal
Tehnologija izrade i spajanja
Namjena

Mala
Srednja
Mala
Visok
Visoka
Tecno i gasovito
Cilindrican
Stabilna,horizontalna,zatvorena,s
jednostrukim zidom,pod pritiskom
Ugljenicni celik
Oblikovanje u hladnom stanju
Za teh. procesna postrojenja-izmjenjivac
toplote

Odreivanje klase posude

Projektovanje klasa (prema BAS EN 13445-1/A1:2008)
R.B
1.

Faktor
Pritisak p

Iznos/opis
15

Broj bodova
1
2

2
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Zapremina V

[ m3 ]

Temperatura t [C]
Djelovanje radne materije na
okolinu
Rizik za ljude
Ekonomski rizik
Ekoloski rizik
Lokacijski faktor
Ukupan broj bodova
Klasa posude

1,3

140
neutralan

3
0

Bez
Bez
Bez
Bez

0
0
0
0
5
IV

rizika
rizika
rizika
lok. faktora

1.Toplotni proraun
1.1. Toplotni bilans
Koliina toplote koja se predaje vodi ( prijemniku toplote )
Qv = M ( i2iz i2ul )
Za p =15 bar i t = 15 C
i2ul = 83,9 kJ/kg

iz TD tablica slijedi da je

Za p = 19 bar i t = 70C
i2iz = 251,2 kJ/kg

iz

TD tablica slijedi da je

Qv = M ( i2iz i2ul ) kW
Qv = 60 ( 251,2 83,9 )
Qv = 10038 kW
Koliina toplote koju predaje vodena para
Qp = Qv / p
p = 1 x
p = 1- 0,015
p = 0,985
Qp = 10038 / 0,985
Qp = 10190,8 kW
Protona masa ogrevne pare
M1 = Qp / ( i1 ul i1 iz )
[ kg/s ]
Za p = 3 bar i t = 140 C
i1 ul = 2740 kJ/kg

interpolacijom iz TD tablica slijedi

tz = 133,5 C - temperatura zasienja za pritisak p = 3 bar

i1 iz = 406,7 kJ/kg
M1 =4,36 kg/s

1.2. Komora za obaranje pregrijanja

Uslov da bi se uvela komora je :
T = t1 ul tzas > 5 C
T = 140 133,5
T = 6,5 > 5 C
Komora za obaranje predgrijanja je potrebna

1.3. Srednje temperaturne razlike

1.3.1.Srednja logaritamska temperaturna razlika

Tlog = Tv - Tm / ln ( Tv / Tm )
Tlog = 104,75 C
Tv = t zas t 2 ul
Tv = 133,5 15
Tv = 118,5 C
Tm = t zas t 2 iz
Tm = 133,5 70
Tm = 63,5 C

1.3.2. Srednja temperatura vode

t 2 = tzas Tlog
t 2 = 133,5 104,75
t 2 = 28,75 C

1.4. Koeficijent prenosa toplote

1.4.1 Ukupni koeficijent prenosa toplote

k=

1 dU
dU
1
V U
U
V d V
V dV d SR
U 2

v = 1
u = 2
v debljina naslaga sa vanjske strane
4

u debljina naslaga sa unutranje strane

v koeficijent provoenja toplote sa vanjske strane
u koeficijent provoenja toplote sa unutranje strane
k=1/R
R=R1+Rs+Rk+R

1.4.2. Proraun toplotnog otpora na strani vode

( R2)
R 2 = 1 / 2

2=0,023

2 wdU

dU

0 ,8

Pr0, 4

Nu Nuseltov broj
du unutranji prenik
Re Rejnoldsov broj
Pr Prandtlov broj
w brzina strujanja
- kinematski viskozitet
Nu = 0,023Re0,8 Pr0,4

( *)

Da bi jednakost (*) bila ispunjena mora biti ispunjen uslov

1< Pr < 200
Re > 104
Usvajam :
Prenik cijevi i debljina stjenke :
Iz tabele na strani 2 priloga : usvajam elinu beavnu cijev
dimenzija

30 X 2 BAS 230 1970

dv = 30 mm
du = 26 mm
s = 2 mm
Brzina strujanja :
Iz tabele 3 iz priloga i na osnovu preporuka za glavni kondenzat
5

( 1,5 3 ) m/s usvajam w = 1,5 m/s

Raspored cijevi
Usvajam kruni raspored cijevi sa veliinom parametra t
t = ( 1,25 1,3 ) dv
t = 1,27* 30
t= 38,1 mm
Za p = 15 bar
t2 = 28,75 C
2 = 0,659 W/m2K

- iz dijagrama TD tablica

2 = 0,475 * 10-6 m2/s

Pr = 2,97
1 < Pr < 200
Re = 26 *10-3 * 1.8 / (0,4654 * 10-6 )
Re =82105 > 104
poto su ispunjeni uslovi to je :
2 = 0,023 * (0,659/0.026) * ( 82105 )0,8 * 2,970,4
2 = 7695 W/m2K
R2 = 1/2
R2 = 1,229 * 10-4 m2K/W
Toplotni otpor kroz stjenku cijevi ( Rs )

C d SR 0,002 26

C d U
46 24
Rc=
= 2 mm
= 46 W/m2K - toplotna vodljivost za elik
d sr = + du = 24 +2 = 26 mm srednji prenik cijevi
Rc = 0.002 * 0.024 / ( 46 * 0.026 )
Rc = 0,468* 10-4 m2K/W

1.4.3 Toplotni otpor naslaga kamenca i

prljavtine ( Rk )
Rk = Ru + Rv du / dv
Ru - toplinski otpor u cijevi usvaja se iz tablica
6

w = 1,5 m/s
t = 89.55 C
hemijski pripremljena voda
Ru = 0,9 * 10-4 m2K/W

iz tablica (prilog 1)

Rv - toplotni otpor u cijevima kod kondenzacije vodene pare i

za vodenu paru bez primjesa ulja usvaja se iz tabele na strani
4 priloga.
Rv = 1,85 * 10-4 m2K/W
Rk = 2,5010-4

m2K/W

1.4.4. Ukupan otpor provoenju toplote kroz cijevi

i nasalage
Rp = Rc + Rk
Rp = ( 0,468 + 2,50 ) 10-4
Rp = 2,968 10-4 m2K/W

1.4.5. Toplotni otpor na strani vodene pare ( R1 )

Odreujemo zbir R2 + Rp
R2 + Rp = ( 1,229 + 2,968 ) 10-4
R2 + Rp = 4,197 * 10-4 m2K/W
KORAK- I
Pretpostavimo :
R01 = 0,0005 > R2 + Rp

m2K/W

Ogrevna povrina preko koje se rauna razmjena toplote je :

Ao = QvR01 / T sr ln
Ao = 11272*103 * 5*10-4 / 89,55
Ao = 89,55 m2
Broj cijevi u jednom vodenom putu
n = 4M v2 / ( du2 w )
Za p = 18 bar i t = 89,5 C slijedi da je iz TD tablica
v2 = 0,001016 m3/kg
n = 4 * 45 * 0,001016/ ((0.026 )2 * 3,14 * 1,5 )
n = 72,58

Iz konstruktivnih razloga usvajam n = 80 cijevi

Duina cijevi u jednom vodenom putu

,
A0
44,26
l0

d u n1 0,026 3,14 80

lo=6,77 m
Zbog ogranienja duine ( 3 8 m ) usvajam broj vodenih
puteva
nvp 2
Duina cijevi sa usvojenim brojem vodenih puteva je :
l vp = lo / n vp
l vp = 3,38 m
Ukupan broj cijevi u cijevnom zidu je :
ncp = n vp n
ncp = 2 * 80
ncp = 160 cijevi
Prenik plata na osnovu usvojenog rasporeda
t = 35 mm
dv = 30 mm
r = 8 * 30 + 35/2
r = 257,5 mm usvajam r=260
ru = 2 dv + r + 38,1
ru = 60 + 260 + 38,1
ru = 358,1 mm usvajam ru=358 mm
Du = 2 ru
Du = 2 * 358
Du = 716 mm
Broj cijevi po vertikali i = 14

Potrebno je odrediti reim strujanja to se radi na osnovu

kritine
vrijednosti koeficienta i

kr= 0,16

B4
d v T1
A

q01 = T sr ln / R01
q01 = 89,55/0,000468
q01 = 191346,15 W/m2 - orjentacioni specifini tok
Otpor provoenja toplote kod kondenzacije pare
R101 = R01 ( R2 + Rp )
R101 = 8,03 *10-5

m2K/W

Sada je
T101 = q01 R101
T101 = 15,4 C - orijentaciona temperaturna razlika kod prvog
priblienja
t101 = tz 0,5 T101
t101 = 142,5 0,5 * 15,4
t101 = 134,8 C
Odreivanje A i B na osnovu t101
A =12756
B = 42375
i kr = 0,281
Na osnovu i kr = 0,281 iz dijagrama na strani 6 priloga odreuje
se
i kr i ako je :
i kr > i strujanje je laminarno
i kr < i strujanje je turbulentno
Za i kr = 0,281=> i kr = 8
i kr < i = 14 - strujanje je turbulentno
10

Koeficient prelaza topline za turbulentno strujanje

11 i

ik
i

0,72 A

d V T101

0,16(1

ik
)B
i

koeficient koji zavisi od broja vertikalnih redova i i bira se iz

dijagrama na strani 6
Za i = 14
= 0,45
11 = 4051 W/m2K

1 du
1
0,026

d v 12769,56 0,028
R11=
R11 = 2,291 * 10-4 m2K/W
Sada je orjentacioni specifini tok u prvom pribliavanju
q11 = T101 / R11
q11 = 15,4 /0.0002291
q11=67219,55 W/m2
KORAK - II
Usvajam toplotni otpor R02 > R01
R02 = 0,00045 m2K/W
q02 = T sr ln / R02
q02 = 89,5 / 0,00045
q02 = 199000

W/m2

Otpor provoenja toplote kod kondenzacije u drugom koraku

R102 = R02 ( R2 + Rp )
R102 = 0,343 * 10-4 m2K/W

11

Sada je
T102 = q02 R102
T102 = 6,82 C - orijentaciona temperaturna razlika kod drugog
pribliavanja
t102 = tz 0,5 T102
t102 = 142,5-0.5*6,82
t102=139,09 C
Odreivanje A i B na osnovu t102
A = 12703
B = 42328
i kr = 0,312
Na osnovu i kr =0,312 iz dijagrama na strani 6 priloga odreuje
se
i kr i ako je :
i kr > i strujanje je laminarno
i kr < i strujanje je turbulentno
Za i kr = 0, 312 => i kr = 6
i kr < i = 14 - strujanje je turbulentno
Koeficijent prelaza toplote za turbulentno strujanje

12 i

ik
i

0,72 A
4

d V T101

0,16(1

ik
)B
i

koeficient koji zavisi od broja vertikalnih redova i i bira

se iz dijagrama na strani 6
Za i = 14

= 0,45

12 = 6011 W/m2K
R12 = du / ( dv 12 )
12

R12 = 0,026 / ( 14133.23 *0,0 28)

R12 =1,544 * 10-4 m2K/W
Sada je orjentacioni specifini tok u prvom pribliavanju
q12 = T102 / R12
q12 = 44170,9 W/m2
Stvarni toplotni tok :

q 01 q12 q11 q 02
( q 01 q12 ) ( q11 q 02 )

q = 157904,7 W/m2
Stvarni toplotni pad na strani kondenzata
T1 = q*R1=157904,7 *0,223*10-4
T1 = 3,52 C
Ukupni toplotni otpor je
R= Tsr

ln

/q=89,55/157904,7

R=5,67*10-4
Toplotni otpor na strani vodene pare :
R1 = R-(R2+RP)
R1=5,67-4,197
R1 = 1,473 * 10-4 m2K/W
Stvarna ogrevna povrina :
A = Qv / q
A=11272,5/157904,7
A = 71,39m2
Stvarna duina cijevnog registra
l = A / ( du ncp )
l=71,39/0.026*160*3,14)
l = 5,47 m

13

1.5.Odreivanje dimenzija prikljuka

D=

4 M v
w

1.5.1.Prikljuak za dovod i odvod vode

-Unutranji prenik
4 M 2 v 2

w2

4 52 0,001059
0,15
1,5

Dpvu=

Usvajam cijev sa prirubnicom BAS.C.J.1033 prenika D=150 mm, =8

mm

1.5.2.Prikljuak za dovod pare

-Unutranji prenik
4 M 1 v1

w1

4 5,19 0,001060
0.25m
40

Dppu=
Dppu=0,31 m

w1 40

m/s-usvojena vrijednost

v1 0,001060

m3/kg -za p1=3 bar i t1=145 c

Usvajam cijev sa prirubnicom BAS.C.J.103 prenika D=290 mm, =8

mm

14

1.5.3.Prikljuak za odvod kondenzata

-Unutranji prenik

4 M 1 v1z
0,098 m
w1z
Doku=
w1z 0,5

m/s-usvojena vrijednost
v1z 0,001058
m3/kg-za p1=3 bar i tz=142,4 c
Usvajam cijev sa prirubnicom BAS.C.J.103 prenika
D=100mm, =2 mm

2.Proraun pada pritiska na strani prijemnika

toplote (vode)
z l
w2
(
)
v 0,24
du
2

p=
1 1,5

bar

koeficijent usljed ulaska i izlaska iz komore pod uglom 90

2 1
3 2,5

0.03

koeficijent na izlazu iz cijevnog registra

koeficijent zbog promjene smjera za 180

keficijent trenja za celicne cijevi

Z - broj vodnih prolaza - 2

suma mjesnih otpora
p = [ ( z l / du ) + ] w2/2
w - brzina vode u cijevima
Na osnovu odnosa Re i du / k gdje je:
k - apsolutna hrapavost za eline beavne cijevi
k = 0,02 mm
du / k = 1300
l = 46 m
du = 0,026 m
w = 1,5 m/s
= 1 +2 +3 +4 +5
1 - promjena smjera za 180 iz jednog u drugi vodeni put
1 = 1 * 2,5 = 2,5
2 - udar i promjena smjera u ulaznoj i izlaznoj komori
2 = 2 * 1,5 = 3
3 - ulaz u prostor cijevnog registra pod uglom 90
15

3 = 1,5
4 - Promjena smjera kretanja kroz pregrade u cijevnom registru
4 = 4 * 1,5 = 6
5 - izlaz iz cijevnog registra
5 = 1
p< 0,5 bar

3.Proraun vrstoe osnovnih elemenata

3.1.Proraun omotaa
3.1.1.Proraun omotaa parnog dijela
Ds=2s+Du
DS p
c1 c2
K
20 p
S

s=
Za usvojeni materijal (ugljenini elik za kotlovske limove .1202
str. 307 STROJARSKI PRIRUNIK-KRAUT)
K=205,5 N/mm2-granica plastinosti za radnu temp. pare
S=1,5-stepen sigurnosti; c1=0,5-dozvoljeno neg.odstupanje debljine
0,8
lima ; c2=1-dod.na koroziju ;
Ds=28+700=716
Du=700 mm- unutrasnji precnik
Ds=716 mm- spoljasnji precnik
s'=2,21mm
usvojeno s=8mm
Debljina stjenke omotaa parnog dijela je s=8 mm

3.1.2.Proraun omotaa vodene komore

Obino se usvaja isti vanjski prenik omotaa i za vodenu komoru i za
parni dio isti materijal .1202
Ds=716 mm
p=17 bar
K=205,5 N/mm2 - granica plastinosti za radnu temp. vode
DS p
c1 c2
K
20 p
S
s=
716 16
0,5 1
180
20
0,9 16
1,5
s=
s=6,46mm
16

usvajam s=8mm

3.2.Proraun cijevi
-Usvojeni materijal za sve prikljuke je ugljenini elik
.1214 sa granicom plastinosti
Kv=205 N/mm2
Dv p
c1 c 2
K
20 p

S
s=
;
1

3.2.1.Proraun cijevi u cijevnom registru

-Usvojena cijev Dv=30 mm
p=17 bar
= 2 mm
s=1,67 mm
s<-zadovoljava

3.2.2.Proraun prikljuka za dovod i odvod vode

-Usvojena cijev je
Dv=250 mm
=8 mm
200 16
0,5 1
205
20
1 16
1,5
s=
s=2,66 mm
s<-zadovoljava

3.2.3.Proraun prikljuaka za dovod pare

Usvojena cijev Dv=150 mm
p=3 bar
=5 mm
290 2,2
0,5 1
205
20
1 2,2
1,5
s=
s=1,78mm
s<-zadovoljava
17

3.2.4.Proraun prikljuka za odvod kondenzata

Usvojena cijev je Dv=100 mm
p=2,2 bar
= 2 mm
90 5
0,5 1
205
20
1 5
1,5
s=
s=1mm

3.3.Proraun neankerisanih okruglih ploa

a)

Neankerisana okrugla ploa bez dodatnih momenata

p S
C D1
10 K

s=
p=17 bar
K=205,5 N/mm2
S=1,5
C=0,35
D1=716 mm
18 1,5
0,35 716
28,7
10 205,5
s=
mm
usvojeno sR=30 mm

3.4.Proraun vijaka i prirubnice

-Dimenzije su :
1.za prirubnicu i brtvu
du=700 mm; h0=22 mm; SE=10 mm; a1=52 mm; S1=17 mm;
dD=726 mm; aD=34,5 mm; dt=770.5 mm; ds=790 mm; hD=3
mm;
bD=40 mm

3.4.1.Proraun vijaka
Minimalna sila u vijku za radno stanje
FSB=FRB+FFB+FDB
Sila od unutranjeg pritiska po preniku du
p d u2
4
FRB=
p=0,3 N/mm2
du=700 mm

p=1,7 N/mm2
du=700 mm
18

 mm

dD=726
FRB1=88535,69 N
FRB2=643895,93 N
Sila od unutranjeg pritiska od sredine zaptivaa do unutranjeg prenika
p ( d D2 d U2 )
4
FFB=
FFB1=6403 N
FFB2=45667N
FDB-sila zaptivanja u radnim uvjetima
p a D S D k1
10
FDB=
=
k1=1,3bD =52 -za paru,aD=34.5
SD=1,2
FDB1=1135
N
FDB2=0
N
FSB1= 96073,69N
FSB2=689562 N
Najmanja sila u vijku ,koja je potrebna za ugradno stanje
d D k0 k D
FDV=
b
42
K 0 K D 200 D 200
748.3
hD
3
K 0 K D 15 bD 15 42 630

FDV1=1705854,6 N
FDV2=1244683,4 N
Kako je: FDV 1> FSB1 slijedi
FSB FDV
*
F DV=0,2 FDV +0,8
F*DV1=665035,3 N
Kako je FDV2 >FSB2 slijedi da je korekcija sile
F*DV2=990086,6 N
FSB =max (FSB1, FSB2) = 689562 N
FDV =max (F*DV1 , F*DV2 )=990086,6 N
-Proraun vijka za radno stanje:

FSB
689562
C 5 1.51
k n
210 36

dKR=
dKR=18,42 mm
C5=3 mm

19

dKR=20 mm
n=36
K=210-granica razvlacenja za celik 0245 N/mm
Z=1.51
Usvojeni vijak je M20-Bojan Kraut
-Proraun vijka za ugradno stanje:
FSB
z
C5
k n
d KU=
z=1,29
K=210 N/mm
dKU=16,32 mm
dKU=18
mm
usvajam vijak: M18
d k= max (d KR, d ku) =20 mm
Usvojeni vijak je M20 ija je duina l=130 mm, broj vijaka je n=36.

3.4.2.Proraun prirubnice
a)

radno stanje
FSB S
336645 1.5
a
52 233851,46
K
230

W rad=
mm3
b) ugradno stanje:
FDV S
681589 1.1
aD
34.5 150295,14
K
250
W20=
mm3
W =max (W rad ,W 20)=233851,46 mm3

1,27 W Z
1.27 233851,46 288000

b
152

hF=
z=(du + sF) sF2=288000 mm3
SF=20
hF=7,69 mm
hF=10 mm
b =ds -du-2 d*L
b=790-700-2*14
b=62mm
d*L=0,5 dL=0,5*28 mm
Usvaja se prirubnica od materijala .1214 BAS M.E2.231

4.0 Proraun danceta

20

(prema BAS M.E2.252)

Usvojeno duboko dance za koje vrijedi:
h1=0,255 * Ds 0,635 se - visina sfercinog dijela danceta
h1=178,07mm
s c c2
0,001 e 1
0,1
Ds
Pri emu moraju biti ispunjeni uslovi:
R 0,8 Ds 0,8 716 572,8 mm
R -unutrasnji polumjer danceta
r 0,154 Ds 110 mm
r-unutrasnji polumjer trusnog dijela danca
D p
s S
c1 c 2 2.39 mm
K
40
S
Preporuka za debljinu danceta:

Proracunska vrijednost prema dijagramu

S Usvajam 6(mm)
Ds
716
=1.002 1,2
Mora biti zadovoljeno : Du 1,2
700
Provjera danceta na elastino udubljenje:
s e c1 c 2
0,0118
Ds
U zavisnosti od
c1 = 0,3 [mm] - dodatak za dozvoljeno odstupanje dimenzija materijala
c2 = 1,0 [mm] - dodatak zbog smanjena debljine danca usljed koroz. i
habanja
pb
105 4
E

N
2
mm

E 2,075 105

pB

-pritisak potreban da deformie dance.

p B 4 E 10 5 8.3 bar 1,5 p 2 3,3 bar
p B 1,5 p 2

-zadovoljava
Materijal: St 52.3N WNr. 1.0570

5. Specifikacija materijala sa orjentacionim

cijenama
21

Naziv komada

koliina

elini lim od ugljeninog

elika 1220

503 kg
4 m2 lima debljine 8mm
1 m2 lima debljine 14 mm
2 m2 lima debljine 2 mm
160 komada (30)
8 komada ISO4014 M8x25 sa
navrtkom
1
-

Cijevi
Vijci
Prirubnica
Ostali trokovi projekovanja i
obrade
Ukupno (KM)

Cijena
(KM)
829

800
24
63
500

2216

6. Koristeni propisi i standardi

opti tehniki propisi za izradu predmeta i konstrukcija zavarivanjem posuda pod

pritikom standard BAS CR 13445-7:2007,
Prirunika za termodinamiku Dr. Djordje Kozi,Bogosav Vasiljevi
pravilnik o tehnikim normativima za stabilne posude pod pritiskom standardi BAS
EN 10207:2007, kontrolni proraun kotla i njegovih dijelova lan 53
Kraut-strojarski prirunik
Dobosasti razmjenjivaci topline, dipl. Ing. Milan R. Rikalovic

22