Yksek Dayanml Cvatalar

(TS EN 14399-1, DIN 6914-16)

Yksek dayanml elikten retilen, ba ve somunlar normal cvatalardan biraz daha farkl
olan cvatalardr.

ki eit yksek dayanml cvatal birleim vardr:

1) SL ve SLP birleimleri
Normal cvatalarla ayn ekilde, makaslama ve ezilmeye gre hesaplanan birleimlerdir.
Gvde ile delik aplar arasndaki fark 1.0mm ise SL birleimi, 0.3mm ise (uygun
cvata) SLP birleimi olarak kabul edilir. SL birleimi hareketsiz yklerin hakim olduu
(yksek yaplar gibi), SLP birleimi ise hareketli yklerin hakim olduu (Kpr, kren gibi)
yap ksmlarnda uygulanr. (Bkz. Tablo 5 ve Tablo 6)

Do. Dr. Selim PUL elik Yaplar Ders Notlar 2015

2) GV ve GVP birleimleri
Cvataya belirli bir ngerilme kuvvetinin verildii, srtnme kuvvetleri dikkate alnarak
hesaplanan birleimlerdir. Gvde ile delik aplar arasndaki fark ;
1.0 mm ise GV birleimi,
0.3 mm ise (uygun cvata) GVP birleimi olarak kabul edilir.
Birleimdeki somuna, tork anahtar veya pnmatik cihazla uygulanan skma momenti ile
cvataya Pv ngerilme kuvveti verilir ve bu yksek skma kuvveti sayesinde, birletirilen
paralar zerinden srtnme kuvveti yoluyla yk aktarlm olur.
GV birleimlerinde ykn sadece srtnme ile aktarld, GVP birleiminde (uygun cval)
ise srtnme + makaslama + ezilme ile aktarld kabul edilir.
GV birleiminde bir cvatann srtnmeyle aktarabilecei kuvvet;

Paralarda ezilme:

Pv : Cvatada gerekli ngerilme kuvveti (Tablo 7)

: Temas yzeylerindeki srtnme katsays (Tablo 8)
: Kayma emniyet katsays (Tablo 9)
GVP birleiminde bir cvatann srtnmeyle aktarabilecei kuvvet;

Paralarda ezilme:

GV birleimlerinde cvatalara d ykten dolay, ekseni dorultusunda ilave ekme kuvveti

etkimesi durumunda birletirilen elemanlar arasnda belirli bir basn gerilmesinin kalm
olmas gerekir. Bu nedenle, bu durumda NGVem kuvveti azaltlr. Tablo 11deki ilave ekme
kuvvetlerinin cvatalara tam olarak etkimesi halinde bir cvatann azaltlm emniyetli kuvveti;

= .

Do. Dr. Selim PUL elik Yaplar Ders Notlar 2015

olarak alnr. Cvatalara daha az ekme kuvveti gelmesi durumunda ise;

= (. + .

eklinde hesaplanr. Ayn ifade GVP birleimi iin;

=

+ (. + .
)

eklindedir. Burada;
: Cvataya etkiyen ilave ekme kuvveti
em : Cvatann aktarabilecei ilave emniyetli ekme kuvveti (Tablo 11)
ngerilmesiz veya ksmi ngerilmeli (ngerilme kuvveti = 0 veya 0.5Pv) yksek dayanml
cvatalarda ekseni dorultusunda bir cvatann emniyetle tayabilecei ekme kuvveti;

olarak hesaplanmaktadr. Burada

max = em A

olarak alnrsa,

olur. Burada emniyet katsays ve em srasyla;

EY yklemesi iin : 2.5 ve 36 kN/cm2
EY yklemesi iin : 2.2 ve 41 kN/cm2

d1
d2

alnr. Gerilme alan olarak anlan A ise;

p : di adm (mm)
d1 = d 0.6495p
d2 = d 1.2268p

(cm2)

M12
0.843

+
= (
)

M16
1.57

Do. Dr. Selim PUL elik Yaplar Ders Notlar 2015

M20
2.45

M22
3.03

d
M24
3.53

M27
4.59

M30
5.61