Konvencionalni i alternativni izvori energije

Konvencionalni izvori energije

nekad biomasa
danas fosilna goriva
Alternativni izvori energije
svaki iskoristivi izvor energije ijim koritenjem
se izbjegavaju neeljeni uticaji zamijenjenog
izvora
nekad ugalj umjesto drva
danas zamjene za fosilna goriva (biomasa,
solarna energija, energija vjetra, geotermalna...)

energijski resursi

ukupno

svjetska godinja potronja

rezerve prirodnog gasa
rezerve nafte
rezerve urana

godinje

solarna energija

rezerve uglja

raspoloiva hidroenergija

fotosinteza

energija vjetra

Biomasa
- vrste i karakteristike biomase kao goriva
- kotlovi na biomasu

Doc.dr. Azrudin Husika

Program osposobljavanja i usavravanja za lica koja vre energetske preglede i energetsko certificiranje objekata MODUL
3

Sadraj

Biomasa kao izvor energije

Karakteristike biomase
Proizvodnja toplote iz biomase
Kotlovi na biomasu
Dimnjaci

Biomasa kao izvor energije

BIOMASA - biorazgradivi dijelovi proizvoda, otpada ili ostataka iz
poljoprivrede, umski ostatak i otpad srodnih industrija kao i
biorazgradivi dijelovi industrijskog i komunalnog otpada

Obnovljiv izvor energije

Lokalni resurs
Proizvodnja toplotne i/ili elektrine energije i tenih
goriva
Nije intermitentni izvor energije (za razliku od drugih
obnovljivih izvora energije)
Kapaciteti od malih jedinica do velikih postrojenja

Biomasa kao izvor energije

Lokalno zapoljavanje
Lanac snabdjevanja gorivom
Uticaji na okolinu
CO2 neutralan
Emisije CO i vrstih estica

Biomasa kao izvor energije

Biomasa i biogas
a) drvna biomasa (prirodnorastue drvee, ciljani uzgoj brzorastueg drvea, ostaci iz umarstva,
drvne i ostale industrije)
b) nedrvna biomasa (ostaci, sporedni proizvodi i otpad iz poljoprivrede)
c) biomasa ivotinjskog porijekla (otpad i ostaci iz stoarstva)
d) uljarice za proizvodnju tenih goriva
Udio biomase u ukupnoj svjetskoj potronji energije: ~15% (razvijene zemlje ~3%, nerazvijene
~38%)
Energetski sadraj biomase:
- drvo: 8-19 MJ/kg
Primjena:
- direktno iskoritavanje (grijanje, priprema tople vode)
- proizvodnja tzv. biogoriva (etanol, metanol, biodizel...)
- proizvodnja elektrine energije ili kogeneracija
Biogas:
- dobiva se procesom anaerobnog truljenja, najee od ivotinjskog izmeta (metan)
- toplotna vrijednost: ~25 MJ/l
- koristi se u domainstvima ili u kogeneracijskim postrojenjima za proizvodnju elektrine i toplotne
energije

Oblici biomase

ostaci iz
poljoprivredne proizvodnje

ostaci iz
agroindustrijskog sektora

dio komunalnog otpada

umski ostatak

ostaci iz
drvnopreraivake industrije

Od proizvodnje biomase do njene upotrebe

vrsta goriva

tena goriva

gasovita goriva

sagorijevanje

toplota

elektrina energija
gorive elije

elektrina
elektrina energija
energija

termomehanike transformacije
kogeneracija
kogeneracija

toplota
toplota

transport
transport

Lanac snabdjevanja drvnom biomasom

a.1. umska biomasa
a.2. umska biomasa
koprozvodi
(2 3 t wm/ha)
a.3. energijske ume - SRF
(10 15 twm/ha)
a.5. drvni otpad
a.6. ostaci iz poljoprivrede (1.5
3 twm /ha)
a.7. agro-industrijski otpad

biomasa

skupljanje biomase

transformacija

transport

finalni proizvod

Lanac snabdjevanja drvnom biomasom i njena primjena

Solid Wood
ogrjevno
drvo

Woodchips
drvna
sjeka

Offcuts
iverje

vrsta biomasa

Processing Residues
procesni otpad

Straw
slama

Pellets
peleti

Mjerne jedinice

Mjerne jedinice

kubni metar (km3) prostorni metar kubni (pm3)nasipni metar kubni (nm3)

km3

pm3

nm3

km3

1,43

2,43

pm3

0,70

1,70

nm3

0,41

0,59

Karakteristike biomase

Vlanost
Donja toplotna vrijednost
Gustina
Gustina energije
Sadraj pepela

Uticaj sadraja vlage

na toplotnu mo

 Proraun toplotne moi u zavisnosti od

sadraja vlage

Smanjenje sadraja vlage za 10% poveava

toplotnu mo za oko 0,6 kWh/kg

Nasipna gustoa

Izvor: REGEA, 2008

Lanac snabdjevanja drvnom biomasom

peleti
Karakteristike
sadraj vlage 8%
gustina 650 kg/m3
donja toplotna mo 4,9
5,4 kWh/kg

industrijska
proizvodnja peleta

Prednosti:
standardizirana veliina
visoka gustina energije
konstantna toplotna mo

Lanac snabdjevanja drvnom biomasom

drvna sjeka

visoko kvalitetna
drvna sjeka

karakteristike:
duina 1 10 cm; irina 4 cm
fina sjeka < 3 cm
sjeka srednje veliine < 5 cm
gruba sjeka < 10 cm
40 % sadraj vlage
0,5% sadraj pepela
nema neistoa

prednosti:
koristi se za sve
sisteme sa automatskim
sagorijevanjem snage od
50 kWt do 10 MWt

Lanac snabdjevanja drvnom biomasom

ogrjevno drvo

cjepanice
otpad

drvni briketi

karakteristike:

duina < 25 cm ; 33 cm ; 50
cm
20 % zahtijevani sadraj vlage
0.5% sadraj pepela
nema neistoa

karakteristike:

razliite dimenzije, promjer 90

mm
donja toplotna mo oko 4,5
kWh/kg
sadraj vlage 10%

ostaci iz procesa
Processing
Residues
bale slame
karakteristike:

karakteristike:

duine < 25 cm ; 33 cm ; 50
cm
20 % zahtijevani sadraj
vlage
toplotna mo 18.5 MJ/Kg
0.5% sadraj pepela

prednosti:
proizvodnja je energijski
najefikasnija; rezanje zahtijeva
oko 0,1% od ukupnog sadraja
energije

prednosti:
visoka gustina energije

dobra toplotna svojstva

kompaktnog
drvnog
materijala.
Idealno gorivo za male
sisteme: pei na drva i
kamine.

prednsoti:

ostaci-sirovina raspoloiva
lokalno u iskoristivom obliku

Karakteristike drvne biomase

drvna biomasa
jedinica mjere 1 tona
bjelogorino
sueno na zraku
bukva
prirodno osueno
zeleno
crnogorino
sueno na zraku
smreka
prirodno osueno
zeleno
peleti
suena u rotacionoj pei
piljevina
suena u rotacionoj pei
blanjevina
suena u rotacionoj pei
jedinica mjere 1 m3
bjelogorino
sueno na zraku
bukva
prirodno osueno
zeleno
crnogorino
sueno na zraku
smreka
prirodno osueno
zeleno
peleti
suena u rotacionoj pei
piljevina
suena u rotacionoj pei
blanjevina
suena u rotacionoj pei
jedinica mjere 1 prostorni m3
bjelogorino
sueno na zraku
bukva
prirodno osueno
zeleno
peleti
suena u rotacionoj pei
piljevina
suena u rotacionoj pei
blanjevina
suena u rotacionoj pei

masa
kg

sadraj
vlage
%

toplotna
mo
MJ/kg

sadraj
energije
kWh

ekvivalent lo
ulju
l

sadraj
pepela
kg

1000
1000
1000
1000
1000
1000
1000
1000
1000

18
35
50
18
35
50
10
10
10

14,6
11,1
7,9
14,9
11,3
8,1
17
17
17

4069
3085
2212
4137
3139
2315
4725
4536
4425

407
308
219
414
314
225
471
453
442

4,1
3,3
2,5
4,9
3,9
3,0
5,3
5,4
5,8

283
375
464
202
265
332
600
202
120

18
35
50
18
35
50
10
10
10

14,6
11,1
7,9
14,9
11,3
8,1
17
17
17

1161
1050
1028
838
792
750
2835
823
580

115
108
103
84
81
75
283
82
58

1,2
1,2
1,2
1,0
1,0
1,0
3,2
1,1
0,9

482
608
669
345
436
517

18
35
50
18
35
50

14,6
11,1
7,9
14,9
11,3
8,1

1961
1875
1796
1429
1368
1305

196
188
181
143
137
131

2,0
2,0
1,9
1,7
1,7
1,6

Cijena energije iz razliitih goriva u BiH

Napomena: troak vrnog optereenja kod koritenja elektrine energije

nije uzet u obzir

Cijene drvne sjeke u Njemakoj

Izvor: www.carmen-ev.de

Normativi za drvnu sjeku

Sagorijevanje biomase
Razlike u odnosu na ugalj
- udio vlage: vei i promjenjiv
- udio volatilnih sastojaka znatno vei (80% za drvo
i 35% za ugalj)
Posljedica: dizajn kotla mora biti drugaiji (dui put
za sagorijevanje)
Konverzija sa uglja na drvo bez modifikacije loita
oko 35% gubitak snage

Kotlovi na pelete

SPREMNIK PELETA

IZMJENJIVA

SISTEM DODAVANJA PELETA

GORIONIK

PREPORUKE
Za kotlove na biomasu preporuuje se ugradnja
akumulatora toplote veliine 40 lit./kW. Na taj se
nain osigurava rad kotla na priblino nazivnoj
snazi i dobrom stepenu efikasnosti. U tom se
sluaju mogu na instalaciju centralnog grijanja
ugraditi termostatski ventili. Ukoliko ne postoji
akumulatora toplote termostatski ventili uzrokuju
lo rad kotla radi priguivanja plamena kod
smanjene potrebe za toplotom.

Osam pravila za dobar rad

postrojenja na biomasu
1. Biomasa koja se koristi kao gorivo u kotlovima mora
odgovarati zahtjevima koje navodi proizvoa kotlova. Tu se
prvenstveno misli na sadraj vlage i dimenzije.
2. Kotao mora biti konstruisan za odgovarajui tip biomase.
3. Dimnjak mora biti dimenzionisan prema snazi kotla, izraen iz
kvalitetnih materijala i izoliran.
4. Mora se ostvariti traeni propuh dimnjaka.
5. Ugradnja akumulacijskog spremnika osigurava kvalitetan rad
sustava,
6. Drvnu biomasu potrebno je prije uporabe suiti na zraku
minimalno 12 mjeseci,
7. Kotao treba istiti prema uputama proizvoaa a po potrebi i
ee,
8. Kontrolu i ienje dimnjaka treba povjeriti strunoj osobi
(dimnjaaru) svake godine.

Kogeneracija na biomasu
mali sistemi daljinskih grijanja
termoelektrana

isporuena
energija

primarna
energija
goriva

toplota

kotao

elektrina energija

Uticaj koritenja toplote na period

povrata investicije
procenat
koritenja
toplote [%]

podsticajna (feed-in) tarifa [KM/MWh]

180

200

220

240

260

280

20

14,79

12,25

10,45

9,12

8,08

7,26

25

11,69

10,04

8,8

7,83

7,06

6,42

30

9,97

8,75

7,79

7,02

6,39

5,87

35

8,58

7,66

6,91

6,3

5,79

5,36

40

7,56

6,83

6,24

5,73

5,31

4,94

1200

Kako poveati procenat koritenja toplotne

energije

toplotno optereenje kW

1000
800

kotao 2

600

kotao 1

400
200
0

CHP
jan

feb

mar apr may jun

jul

aug sep

oct nov dec

Naini poveanja procenta koritenja toplote

Industrija (npr. prednaprezanje betonskih
konstrukcija, suare, peletare, briketare,
prehrambena industrija)
Poljoprivreda (hladnjae, staklenici)
Sportsko-rekreacioni objekti

Latentna toplota kristalizacije

Izvor: TransHeat GmbH

Zadaci