Politeknik Dergisi

Cilt:15 Say: 1 s. 43-47, 2012

Journal of Polytechnic
Vol: 15 No: 1 pp. 43-47, 2012

Kresel Grafitli Dkme Demirlerde Yzeyde il

Oluumu ve il Derinliinin Aratrlmas
smail OVALI*, Mehmet ERDOAN**

*Hacettepe niversitesi, Hacettepe Meslek Yksek Okulu, Makine Program 06800 Beytepe, ANKARA
**Gazi niversitesi, Teknoloji Fakltesi, Metalrji ve Malzeme Mhendislii Blm 06500 Teknikokullar, ANKARA

ZET
Bu almada, elik soutucu kalnl ve numune apnn kresel grafitli dkme demirlerde yzeyde il oluum eilimi
ve il derinlii zerindeki etkisi aratrlmtr. Bu amala, dkm ilemi farkl soutucu kalnlklarna (5, 15, 20, 30, 50 mm) ve
farkl numune aplarna (10, 30, 50 mm) sahip elik soutucular kullanlarak gerekletirilmitir. retilen numuneler
metalografik olarak karakterize edilmi ve il derinliini deerlendirebilmek amacyla sertlik profilleri karlmtr. Yaplan
deneysel almalar uygun soutucu kalnlnn belirlenmesi ile numune yzeyinde homojen bir il derinlii ve dalm elde
edilebileceini gstermitir. Ayrca soutucu kalnlnn il morfolojisini de nemli derecede deitirdii belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Kresel Grafitli Dkme Demir, il Derinlii, Anma, Soutucu

The Investigation of Chill Formation and Chill Depth

on the Surface of Ductile Iron
ABSTRACT
In this study, the effects of steel mould thickness and sample diameter on the chill formation tendency and chill depth
were investigated. For this purpose, casting process was carried out with using steel coolers having different thickness (5, 15, 20,
30, 50) and sample diameters (10, 30, and 50).The Samples were characterized metallographically and the hardness profiles were
determined to evaluate chill depth. Experimental studies showed that homogeneous chill depth and dispersion can be obtained on
the surface of samples with defining proper mould thickness. In addition, the mould thickness significantly change chill
morphology.
Keywords: Ductile Iron, Chill Depth, Wear, Cooler

oluturulmas yaygn olarak kullanlmaktadr. Yapda

sert karbr fazlarn oluturulmas birka yntemle yaplmaktadr. Bunlardan biri kompozisyondaki grafit
oluturucu elementleri (zellikle Si) azaltarak katlama
srasnda karbr oluumunu tevik etmektir. Dier bir
yntemde, kalplarda il (soutucu) kullanarak ar bir
souma hznn elde edilerek yapda karbr oluumunu
salamaktr. Bu yntemlere ilaveten, Cr, Mo ve Ti gibi
karbr yapc elementlerin kullanm ile kararl ve kararsz tektik scaklklar arasndaki fark en aza indirerek
karbr oluumunun arttrlmas alternatif bir yntem
olarak kullanlmaktadr [19].

1. GR (INTRODUCTION)
Kresel grafitli dkme demirler (KGDD) saladklar stn mekanik zellilerden dolay endstride birok mhendislik uygulamasnda kullanlmaktadr [1-3].
KGDDlerin zel sl ilemlerle (stemperleme) mekanik zelliklerinin optimize edilebilmesi dvme elikler
yerine tercih edilemeye balanmasn salamtr [4].
Kresel grafitli dkme demirlerin mekanik zellikleri stemperleme sl ilemi ile nemli derecede iyiletirilebilmektedir. Erdoan ve arkadalar [5-18]
stemperleme sl ileminin kresel grafitli dkme demirlerin mekanik zellikleri zerindeki etkisini grmek
amacyla birok alma yapmlardr. Yaptklar almalar sonucunda stemperleme sl ileminin kresel
grafitli dkme demirlerin bata tokluunu olmak zere
anma, yorulma ve ekme dayanmlarn nemli derecede arttrdn belirlemilerdir. Buna ramen
stemperleme ile istenilen anma zellikleri elde edilememitir. Bu sebepten dolay kresel grafitli dkme
demirlerin anma zelliklerini iyiletirmek iin farkl
yntemler gelitirilmeye allmaktadr.
Kresel grafitli dkme demirlerin anma zelliklerinin artrlmasnda yapda sert karbr fazlarnn

Ceccarelli ve arkadalar [20], yzeyi ksmen

karbrce zengin karbrl kresel grafitli dkme
demirlerin abrasif anma direnleri ve darbe
dayanmlarn incelemilerdir. Karbr orann artmas ile
darbe dayanmn azald, yksek karbonlu ve perlitik
matrise sahip kresel grafitli dkme demirlerin SAE
1010 gre daha dk bir anma dayanm sergilediini
gzlemlemilerdir.
John R. Keough ve arkadalar [21] karbrl
stemperlenmi kresel grafitli dkme demir, gri dkme
demir, kresel grafitli dkme demirin tarm aletlerinde
kullanm alanlarn ve birbirlerine gre saladklar
avantajlar incelemiler ve yaptklar alma sonucunda
zellikle tarm cihazlarnda anmaya maruz kalan tarm

* Sorumlu Yazar (Corresponding Author)

e-posta: mehmeter@gazi.edu.tr
Digital Object Identifier (DOI) : 10.2339/2012.15.1, 43-47

43

smail OVALI, Mehmet ERDOAN / POLTEKNK DERGS, CLT 15, SAYI 1, 2012

makine
paralarnda
yzeyi
karbrce zengin
stemperlenmi kresel grafitli dkme demirlerin en iyi
tokluk ve anma direnci kombinasyonuna sahip olduunu belirlemilerdir.
Literatrde karbrl kresel grafitli dkme demirlerle ilgili birok alma bulunmasna ramen il
derinliinin kontrol salanamamtr [22-23]. Yaplan
almalarda homojen bir il dalm elde edilememitir. Bu almann amac farkl bir soutucu kalp sistemi kullanarak homojen bir il derinlii salayarak il
derinliini kontrol edilebilir hale getirmek ve il derinliini optimize edebilmektir.
2. DENEYSEL ALIMALAR (EXPERIMENTAL
STUDIES)

2.1 Dkm ilemi (Casting Process)

Dkmlerde kullanlan kabuk (Shell) kalp tasarmnn kat modeli ekil 1de grlmektedir. Ergitme
ilemi orta frekansl ergitme tipi 1000 kg kapasiteli indksiyon oca kullanlarak yaplmtr.

ekil 2. Soutucu llerinin kodlanmas (mm)

Soutucu lleri ekil 2de gsterilen harflendirme

sistemine gre Tablo 2de kodlandrlmtr.
Tablo 2. Numunelerin soutucu lleri ve kodlar.
KALIP ADI

DI AP AP BOY (L)
(D) mm
(d) mm
mm

10 SOUTUCU KALIP

ekil 1. Dkmlerde kullanlan kabuk kalp sistemi

kimyasal

30

15 SOUTUCU KALIP

50

20 SOUTUCU KALIP

60

30 SOUTUCU KALIP

80

50 SOUTUCU KALIP

120

30 SOUTUCU KALIP

Ergitilmi olan metal, dkm scaklna ulatktan

sonra (1490 C) kreselletirme ve alama ilemleri
yaplmtr. Kreselletirme ilemi Tundish tipi ilem
potasnda, alama ilemi dkm potasnda gerekletirilmitir. Sv metal daha sonra, elik ve kum kalplara
(ekil 1) kreselletiricinin etkinliinin gemeyecei bir
sre (3-4 dk) iersinde dklerek soumaya braklmtr. Elde edilen dkme demirin kimyasal bileimleri
Tablo 1de verilmitir.
Tablo 1. Dklen
Alamn
(Arlka %)

5 SOUTUCU KALIP

Si

Mn

Mo

Mg

Cr

Fe

2,60

0,315

0,04

0,044

0,033

Kalan

40

15 SOUTUCU KALIP

60

20 SOUTUCU KALIP

70

30 SOUTUCU KALIP

90

50 SOUTUCU KALIP

130

50 SOUTUCU KALIP

komposizyonu

3,50

5 SOUTUCU KALIP

2.2. Metalografik almalar (Metallographic

Studies)

5 SOUTUCU KALIP

60

15 SOUTUCU KALIP

80

20 SOUTUCU KALIP

90

30 SOUTUCU KALIP

110

50 SOUTUCU KALIP

150

10

120

10

120

30

120

30

120

50

120

50

120

2.3. Sertlik Testi (Hardness Test)

Tm dklm haldeki numunelerde sertlik
dalm profilini oluturmak iin yzeyden merkeze
doru farkl glgeden 1 mm aralklarla lm
alnmtr. Sertlik lmleri ekil 3de verilen lm
planna gre gerekletirilmitir. Bu lmn
ortalamas alnarak sertlik dalm profilleri elde

Isl ilem uygulanan numuneler, standart metalografik yntemlerle (Zmparalama+ Polisaj) metalografik incelemeler iin hazrlanmtr.
Dalayc olarak % 2 nital (%2 HNO3 + %98
CH3OH) kullanlmtr. Nital ile dalama sonras optik
mikroskop incelemelerinde; grafit siyah, sementit
beyaz, perlit siyah renkte aa kmtr.
44

KRESEL GRAFTL DKME DERLERDE YZEYDE L OLUUMU VE L D / POLTEKNK DERGS, CLT 15, SAYI 1, 2012

edilmitir. Sertliklerini belirlemek iin Vickers sertlik

lme yntemi kullanlmtr. Sertlik lmleri InstronWolpert marka Diatestor 7551 model sertlik lm
cihaznda 5 kgf ykte 136 elmas piramit u kullanlarak gerekletirilmitir. Cihaz kalibrasyon blou ile
kalibre edildikten sonra sertlik lmleri yaplmtr.

Kenarda daha ince bir il morfolojisi gzlemlenirken

merkeze doru daha kaba bir morfolojinin olutuu
grlmektedir (ekil 4). Daha ince il morfolojisi de
kenarda daha yksek bir souma hznn salanmasna
dayandrlmaktadr.
Endstride kam mili imalatnda kullanlan aplara en yakn olan numuneler kalp boluu 30 mm
olanlardr. Bu numunelerde en yksek il derinliinin
50 mm cidar kalnlnda elde edildii grlmektedir
(ekil 5). Kalp boluu 30 mm olan numunlerde kalp boluu 10 ve 50 mmdekilere paralel olarak kalp
cidar kalnl artka il hacim oran da artmtr.
Kalp boluu 50 mm olan numunelerde kalp cidar
kalnlnn mikroyap yap zerinde nasl nemli bir etkiye sahip olduu aka grlmektedir (ekil 6). 5 mm
kalp cidar kalnlnda yetersiz souma hzndan dolay
il oluum eilimi minimum iken 50 mm kalp cidar
kalnlnda il oluumunun nemli derecede artt grlmektedir. ekil 4-6da grlmektedir ki kalp cidar
kalnlnn ve kalp boluunun uygun deerlerde belirlenmesi ile il derinlii, il morfolojisi ve hacim orann kontrol edilebilmektedir
3.2 Numune ap ve elik Soutucu
Kalnlnn Sertlik zerine Etkisi (The

ekil 3. Sertlik lm plan ematik gsterimi

3. DENEYSEL SONULAR VE TARTIMA

(EXPERIMENTAL RESULTS AND DISCUSSION)

Effect of Sample Diameter and Steel Chill

Thickness on The Hardness)

3.1 Numune ap ve elik Soutucu

Kalnlnn Mikroyap zerine Etkisi (The

3.2.1 Kum Kalba Dklen Numunelerin

Sertlik Profilleri (The Hardness Profile of

Effect of Sample Diameter and Steel Chill

Thickness on The Microstructure)

Sand Mould Samples)

Farkl ap ve cidar kalnlklara sahip elik soutucu kalplara yaplan dkmler sonucunda elde edilen
yzeyden merkeze doru mikroyap grntleri ekil 4
-6da grlmektedir. Kalp boluu 10 mm olan numunelerde tm farkl cidar kalnlklarnda (5, 15, 20,30,
50) yapnn tamamen il olduu grlmektedir.

Kum kalptan hazrlanm farkl aplarda kalp

boluklarna dklen numunelerde kalp boluk apnn
il derinlii zerindeki etkisinin belirlenmesine
allmtr. Kalp boluk apnn artmas ile souma
hznn dt ve sertliin azald tespit edilmitir
(ekil 7).

ekil 4. ap 10 mm sabit tutulan ve kalp cidar kalnl 5,15,20,30, ve 50 mm olarak deien elik kalplara dkm
gerekletirilen numunelerde yzeyden merkeze doru mikroyap deiimi. a) Kenar x 200, b)Orta x200, c)Merkez
x200.

47

KRESEL GRAFTL DKME DERLERDE YZEYDE L OLUUMU VE L D / POLTEKNK DERGS, CLT 15, SAYI 1, 2012

ekil 5. ap 30 mm sabit tutulan ve kalp cidar kalnl 5,15,20,30, ve 50 mm olarak deien elik kalplara dkm gerekletirilen numunelerde yzeyden merkeze doru mikroyap deiimi.a) Kenarx200,b)Ortax200,c)Merkez x200.

ekil 6. ap 50 mm sabit tutulan ve kalp cidar kalnl 5,10,15,30,40 ve 50 mm olarak deien elik kalplara dkm
gerekletirilen numunelerde yzeyden merkeze doru mikroyap deiimi. a) Kenar x 200, b)Orta x200,
c)Merkez x200.

3.2.2. elik kalba dklen numunelerin

sertlik profilleri (The Hardness Profile of
Steel Mould Samples)

Farkl kalp boluu ve cidar kalnlklarndaki

soutucu elik kalplara dklerek elde edilen
numunelere ait yzeyden merkeze sertlik dalm
erileri ekil 8- 10da verilmitir. Tm numunelerde
(kalp boluu 10,30,50) artan soutucu kalp cidar
kalnl ile il derinlii artmaktadr. Kk apl
numunelerde yapnn tamamen il olmasndan dolay
benzer bir sertlik dalmna sahip olduu grlmtr.
Farkl aplarda kalp boluuna dklen
numuneler karlatrldnda optimum il derinliinin
kalp boluu 30 cidar kalnl 50 mm olan
numunelerde elde edildii grlmektedir. Kalp boluk
ap arttka il oluumu iin gerekli olan souma hz
artmakta buda soutucu cidar kalnlnn arttrlmasn
gerekmektedir (ekil 8-10).

ekil 7.Kum kalba dklen numunelerinin yzeyden merkeze

sertlik profili.

47

smail OVALI, Mehmet ERDOAN / POLTEKNK DERGS, CLT 15, SAYI 1, 2012

ekil 8. ap 10 mm sabit tutulan ve kalp cidar kalnl

5,15,20,30, ve 50 mm olarak deien elik kalplara
dkm gerekletirilen numunelerde yzeyden
merkeze doru sertlik deiimi.

Farkl cidar kalnlklarnda soutucular

kullanlarak kresel grafitli dkme demirlerde
il derinlii, morfolojisi ve hacim orannn
kontrol edilebilecei sonucuna varlmtr.
Silindirik soutucular kullanlarak homojen bir
il dalmnn elde edildii tespit edilmitir.
En yksek il derinliinin kalp boluu 30
cidar kalnl 50 mm olan numunelerde elde
edildii belirlenmitir.
Kk apl kalp boluklarna dklen
numunelerde
yapnn
tamamen
il
olumasndan dolay sertlik dalmnda nemli
bir deime olumad tespit edilmitir.
Kalp cidar kalnlnn il morfolojisi (Kabance) zerinde nemli bir etkiye sahip olduu
belirlenmitir.

5.TEEKKR (ACKNOWLEDGEMENT)
Bu almann finansal desteini salayan Gazi
niversitesi Bilimsel Aratrma Projelerine (GBAP
07/2010-68) ve dkmlerin gerekletirilmesinde
saladklar destekten dolay ESTA Eksantrik ve San.
ve Tic.A. ye teekkr ederiz.
6. KAYNAKLAR (REFERENCES)
1. Hemanth J., The solidification and corrosion behavior of
austempered chilled ductile iron, Journal of Materials
Processing Technology, 101, 159-166, 2000.
2. Dommarco R.C., Salvande J.D., Contact fatigue
resistance of austempered and partially chilled ductile
irons, Wear, 254, 230-236, 2003.
3. Hayrynen, K.L., Brandenberg, K.R., Keough, J.R.,
Application of austempered cast irons A.F.S.
Transactions, 92, 1-10, 1984.
4. Giacchi,J.V., Martnez R.A., Gamba M.R., Dommarco
R.C., , Abrasion and impact properties of partially chilled
gray iron, Wear, 262, 282-291, 2007.
5. Sahin Y., Kilicli V., Ozer M., Erdogan M., A
Comparative Study of Abrasive Wear Behaviour of
Ductile Iron with Different Dual Matrix Structures ,
Wear, 268(1-2), 153-165, 2010.
6. Kilicli V., Erdogan M., The Nature of the Tensile
Fracture in ADI with Dual-Matrix Microstructure ,
Journal of Materals Engneerng And Performance, , 268
(1), 153-165, 2010.
7. Erdogan M, Kilicli V and Demir B, Transformation
Characteristics of Ductile Iron Austempered From
Intercritically Annealing Temperature Ranges , Journal
of Materials Science, 44 (5), 1394-1403, 2009.
8. Gr H., Ozer M., Erdogan M., Investigation of the
variations in microstructure and mechanical properties of
dual-matrix ductile iron by magnetic barkhausen noise
analysis, Research In Nondestructve Evaluaton, 19-1,
44-60, 2008.
9. Kilicli V., Erdogan M., The Strain-Hardening Behavior
of Partially Austenitized and Austempered Ductile Iron
with Dual Matrix Structures, Journal of Materals
Engneerng and Performance, , 17 (2), 240-249, 2008.
10. Sahin Y., Erdogan M., Cerah M., Effect of martensite
volume fraction and tempering time on abrasive wear of
ferritic ductile iron with dual matrix, Wear, 1-2, 196202, 2008.

ekil 9. ap 30 mm sabit tutulan ve kalp cidar kalnl

5,15,20,30, ve 50 mm olarak deien elik kalplara
dkm gerekletirilen numunelerde yzeyden
merkeze doru sertlik deiimi.

ekil 10. ap 50 mm sabit tutulan ve kalp cidar kalnl

10,15,20,30 ve 50 mm olarak deien elik kalplara
dkm gerekletirilen numunelerde yzeyden
merkeze doru sertlik deiimi.

4. SONULAR (CONCLUSIONS)
Farkl cidar kalnlklarna sahip farkl apta kalp
boluklarna dklen kresel grafitli dkme demir
numunelerde cidar kalnl ve kalp boluk apnn
mikroyap ve sertlik zerine etkisi incelenmi ve
aada belirtilen sonular elde edilmitir;
44

KRESEL GRAFTL DKME DERLERDE YZEYDE L OLUUMU VE L D / POLTEKNK DERGS, CLT 15, SAYI 1, 2012

11. Demir B., Erdogan M., The hardenability of austenite

with different alloy content and dispersion in dual phase
steels, Journal Of Materals Processng Technology, 208
(1-3), 75-84, 2008.
12. Erdogan M., Kilicli V., Demir B., The Influence of
Austenite Dispersion on Phase Transformation During
Austempering in Ductile Cast Iron with Dual Matrix
Structure, Research In Materals Scence, 99 (7), 751760, 2008.
13. Kocatepe K, Cerah K and Erdogan M, The Tensile
Fracture Behaviour of Intercritically Annealed and
Quenched+Tempered Ferritic Ductile Iron with Dual
Matrix Structure, accepted for publication, Materals &
Desgn 28 (1), 172-181, 2007.
14. Kilicli V., Erdogan M., The Effect of Ausferrite Volume
Fraction and its Morphology on The Tensile Properties of
Partially Austenitized and Austempered Ductile Irons with
Dual Matrix Structures, International Journal of Cast
Metal Research, 20- 4, 202-214, 2007.
15. Erdogan M., Cerah M. and Kocatepe K., Influence of
Intercritical Austenitising and Tempering Time and
Martensite Volume Fractions on Tensile Properties of
Ferritic Ductile Iron with Dual Matrix Structure,
Internatonal Journal of Cast Metals Research, 19-4, 248253, 2006.
16. Kocatepe K., Cerah M. and Erdogan M., Effect of
Martensite Volume Fraction And Its Morphology On The
Tensile Properties of Ferritic Ductile Iron With Dual
Matrix Structures, Journal of Materals Processng
Technology 178, 44-54, 2006.

17. Kilicli V. and Erdogan M., Tensile Properties of

Partially Austenitized and Austempered Ductile Irons with
Dual Matrix Structures, Materals Scence and
Technology, 22-8, 919-928 , 2006.
18. Cerah M., Kocatepe K. and Erdogan M., Influence of
Martensite Volume Fraction and Tempering Time on
Tensile Properties of Partially Austenitized in The (+)
Temperature Range and Quenched +Tempered Ferritic
Ductile Iron, Journal of Materals Scence, 40, 3453
3459, 2005.
19. Barosiewicz L., Krause A.R., Alberts F.A., Susil.K.,
Influence of Microstructure on High-Cycle Fatigue
Behavior of Austempered Ductile Iron, Material
Characterization ,30, 221-234,1993.
20. Ceccarelli B.A., Dommarco R.C., R.A. Martnez, M.R.
Martnez G., Abrasion and impact properties of
partially chilled ductile iron, Wear, 265, 49-55, 2001.
21. Keough J.R., Dorn K., Hayrynen L., Agricultural
Applications of Austempered Iron Components, Applied
Process Inc. Technologies Div. - Livonia, Michigan, USA,
2009.
22. Kovacs, B.V., Keough, J.R., ADI an engineering
materials, Proceedings of the Conference on Advances
in High Integrity Castings, Chicago, Illinois, 91-98, 1988.
23. Laino S., Sikora J.A., Dommarco R.C., Development of
wear resistant carbidic austempered ductile iron (CADI) ,
Wear, 265, 1-7, 2007.

47