PHNG PHP DY HC TCH CC

Phng php dy hc tch cc (PPDH tch cc) l mt thut ng rt gn, c dng nhiu nc
ch nhng phng php gio dc, dy hc theo hng pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to
ca ngi hc. PPDH tch cc hng ti vic hot ng ha, tch cc ha hot ng nhn thc ca
ngi hc, ngha l tp trung vo pht huy tnh tch cc ca ngi hc ch khng phi l tp trung
vo pht huy tnh tch cc ca ngi dy, tuy nhin dy hc theo phng php tch cc th gio
vin phi n lc nhiu so vi dy theo phng php th ng.

Mt s phng php dy hc tch cc

I. Mc tiu:
- Hiu c bn cht ca phng php dy hc tch cc.
-Nm c vai tr v ni dung c bn ca mt s phng php dy hc tch cc.
- Thc hin c phng php dy hc tch cc trong mt s bi ging.
- Khng nh s cn thit v c thc t gic, sng to p dng PPDH tch cc.
II. Ni dung:
1. Phng php dy hc tch cc l g?
a. nh hng i mi phng php dy hc:
nh hng i mi phng php dy v hc c xc nh trong Ngh quyt Trung ng 4
kha VII (1 - 1993), Ngh quyt Trung ng 2 kha VIII (12 - 1996), c th ch ha trong Lut
Gio dc (12 - 1998), c c th ha trong cc ch th ca B Gio dc v o to, c bit l ch
th s 15 (4 - 1999).
Lut Gio dc, iu 24.2, ghi: "Phng php gio dc ph thng phi pht huy tnh tch cc, t
gic, ch ng, sng to ca hc sinh; ph hp vi c im ca tng lp hc, mn hc; bi dng
phng php t hc, rn luyn k nng vn dng kin thc vo thc tin; tc ng n tnh cm,
em li nim vui, hng th hc tp cho hc sinh".
C th ni ct li ca i mi dy v hc l hng ti hot ng hc tp ch ng, chng li thi
quen hc tp th ng.
b. Th no l tnh tch cc hc tp?
Tnh tch cc (TTC) l mt phm cht vn c ca con ngi, bi v tn ti v pht trin con
ngi lun phi ch ng, tch cc ci bin mi trng t nhin, ci to x hi. V vy, hnh thnh
v pht trin TTC x hi l mt trong nhng nhim v ch yu ca gio dc.
1

Tnh tch cc hc tp - v thc cht l TTC nhn thc, c trng kht vng hiu bit, c gng tr
lc v c ngh lc cao trong qa trnh chim lnh tri thc. TTC nhn thc trong hot ng hc tp
lin quan trc ht vi ng c hc tp. ng c ng to ra hng th. Hng th l tin ca t
gic. Hng th v t gic l hai yu t to nn tnh tch cc. Tnh tch cc sn sinh np t duy c
lp. Suy ngh c lp l mm mng ca sng to. Ngc li, phong cch hc tp tch cc c lp
sng to s pht trin t gic, hng th, bi dng ng c hc tp. TTC hc tp biu hin nhng
du hiu nh: hng hi tr li cc cu hi ca gio vin, b sung cc cu tr li ca bn, thch pht
biu kin ca mnh trc vn nu ra; hay nu thc mc, i hi gii thch cn k nhng vn
cha r; ch ng vn dng kin thc, k nng hc nhn thc vn mi; tp trung ch
vo vn ang hc; kin tr hon thnh cc bi tp, khng nn trc nhng tnh hung kh
khn
TTC hc tp th hin qua cc cp t thp ln cao nh:
- Bt chc: gng sc lm theo mu hnh ng ca thy, ca bn
- Tm ti: c lp gii quyt vn nu ra, tm kim cch gii quyt khc nhau v mt s vn
- Sng to: tm ra cch gii quyt mi, c o, hu hiu.
c. Phng php dy hc tch cc:
Phng php dy hc tch cc (PPDH tch cc) l mt thut ng rt gn, c dng nhiu nc
ch nhng phng php gio dc, dy hc theo hng pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to
ca ngi hc.
"Tch cc" trong PPDH - tch cc c dng vi ngha l hot ng, ch ng, tri ngha vi
khng hot ng, th ng ch khng dng theo ngha tri vi tiu cc.
PPDH tch cc hng ti vic hot ng ha, tch cc ha hot ng nhn thc ca ngi hc,
ngha l tp trung vo pht huy tnh tch cc ca ngi hc ch khng phi l tp trung vo pht
huy tnh tch cc ca ngi dy, tuy nhin dy hc theo phng php tch cc th gio vin phi
n lc nhiu so vi dy theo phng php th ng.
Mun i mi cch hc phi i mi cch dy. Cch dy ch o cch hc, nhng ngc li thi
quen hc tp ca tr cng nh hng ti cch dy ca thy. Chng hn, c trng hp hc sinh i
hi cch dy tch cc hot ng nhng gio vin cha p ng c, hoc c trng hp gio vin
hng hi p dng PPDH tch cc nhng khng thnh cng v hc sinh cha thch ng, vn quen vi
li hc tp th ng. V vy, gio vin phi kin tr dng cch dy hot ng dn dn xy dng
cho hc sinh phng php hc tp ch ng mt cch va sc, t thp ln cao. Trong i mi
phng php dy hc phi c s hp tc c ca thy v tr, s phi hp nhp nhng hot ng dy
vi hot ng hc th mi thnh cng. Nh vy, vic dng thut ng "Dy v hc tch cc" phn
bit vi "Dy v hc th ng".
d. Mi quan h gia dy v hc, tch cc vi dy hc ly hc sinh lm trung tm.
T thp k cui cng ca th k XX, cc ti liu gio dc nc ngoi v trong nc, mt s vn
bn ca B Gio dc v o to thng ni ti vic cn thit phi chuyn dy hc ly gio vin
lm trung tm sang dy hc ly hc sinh lm trung tm.
Dy hc ly hc sinh lm trung tm cn c mt s thut ng tng ng nh: dy hc tp trung
vo ngi hc, dy hc cn c vo ngi hc, dy hc hng vo ngi hc Cc thut ng ny
c chung mt ni hm l nhn mnh hot ng hc v vai tr ca hc sinh trong qa trnh dy hc,
2

khc vi cch tip cn truyn thng lu nay l nhn mnh hot ng dy v vai tr ca gio vin.
Lch s pht trin gio dc cho thy, trong nh trng mt thy dy cho mt lp ng hc tr, cng
la tui v trnh tng i ng u th gio vin kh c iu kin chm lo cho tng hc sinh
nn hnh thnh kiu dy "thng bo - ng lot". Gio vin quan tm trc ht n vic hon
thnh trch nhim ca mnh l truyn t cho ht ni dung quy nh trong chng trnh v sch
gio khoa, c gng lm cho mi hc sinh hiu v nh nhng iu gio vin ging. Cch dy ny
ra cch hc tp th ng, thin v ghi nh, t chu suy ngh, cho nn hn ch cht lng, hiu
qu dy v hc, khng p ng yu cu pht trin nng ng ca x hi hin i. khc phc tnh
trng ny, cc nh s phm ku gi phi pht huy tnh tch cc ch ng ca hc sinh, thc hin
"dy hc phn ha"* quan tm n nhu cu, kh nng ca mi c nhn hc sinh trong tp th lp.
Phng php dy hc tch cc, dy hc ly hc sinh lm trung tm ra i t bi cnh .
Trn thc t, trong qa trnh dy hc ngi hc va l i tng ca hot ng dy, li va l ch
th ca hot ng hc. Thng qua hot ng hc, di s ch o ca thy, ngi hc phi tch cc
ch ng ci bin chnh mnh v kin thc, k nng, thi , hon thin nhn cch, khng ai lm
thay cho mnh c. V vy, nu ngi hc khng t gic ch ng, khng chu hc, khng c
phng php hc tt th hiu qu ca vic dy s rt hn ch.
Nh vy, khi coi trng v tr hot ng v vai tr ca ngi hc th ng nhin phi pht huy
tnh tch cc ch ng ca ngi hc. Tuy nhin, dy hc ly hc sinh lm trung tm khng phi l
mt phng php dy hc c th. l mt t tng, quan im gio dc, mt cch tip cn qu
trnh dy hc chi phi tt c qa trnh dy hc v mc tiu, ni dung, phng php, phng tin, t
chc, nh gi ch khng phi ch lin quan n phng php dy v hc.
2. c trng ca cc phng php dy hc tch cc.
a. Dy v hc khng qua t chc cc hot ng hc tp ca hc sinh.
Trong phng php dy hc tch cc, ngi hc - i tng ca hot ng "dy", ng thi l ch
th ca hot ng "hc" - c cun ht vo cc hot ng hc tp do gio vin t chc v ch o,
thng qua t lc khm ph nhng iu mnh cha r ch khng phi th ng tip thu nhng tri
thc c gio vin sp t. c t vo nhng tnh hung ca i sng thc t, ngi hc
trc tip quan st, tho lun, lm th nghim, gii quyt vn t ra theo cch suy ngh ca mnh,
t nm c kin thc k nng mi, va nm c phng php "lm ra" kin thc, k nng ,
khng rp theo nhng khun mu sn c, c bc l v pht huy tim nng sng to.
Dy theo cch ny th gio vin khng ch gin n truyn t tri thc m cn hng dn hnh
ng. Chng trnh dy hc phi gip cho tng hc sinh bit hnh ng v tch cc tham gia cc
chng trnh hnh ng ca cng ng.
b. Dy v hc ch trng rn luyn phng php t hc.
Phng php tch cc xem vic rn luyn phng php hc tp cho hc sinh khng ch l mt bin
php nng cao hiu qu dy hc m cn l mt mc tiu dy hc.
Trong x hi hin i ang bin i nhanh - vi s bng n thng tin, khoa hc, k thut, cng ngh
pht trin nh v bo - th khng th nhi nht vo u c hc sinh khi lng kin thc ngy cng
nhiu. Phi quan tm dy cho hc sinh phng php hc ngay t bc Tiu hc v cng ln bc hc
cao hn cng phi c ch trng.
Trong cc phng php hc th ct li l phng php t hc. Nu rn luyn cho ngi hc c
c phng php, k nng, thi quen, ch t hc th s to cho h lng ham hc, khi dy ni
lc vn c trong mi con ngi, kt qu hc tp s c nhn ln gp bi. V vy, ngy nay ngi
3

ta nhn mnh mt hot ng hc trong qa trnh dy hc, n lc to ra s chuyn bin t hc tp

th ng sang t hc ch ng, t vn pht trin t hc ngay trong trng ph thng, khng
ch t hc nh sau bi ln lp m t hc c trong tit hc c s hng dn ca gio vin.
c. Tng cng hc tp c th, phi hp vi hc tp hp tc.
Trong mt lp hc m trnh kin thc, t duy ca hc sinh khng th ng u tuyt i th khi
p dng phng php tch cc buc phi chp nhn s phn ha v cng , tin hon thnh
nhim v hc tp, nht l khi bi hc c thit k thnh mt chui cng tc c lp.
p dng phng php tch cc trnh cng cao th s phn ha ny cng ln. Vic s dng cc
phng tin cng ngh thng tin trong nh trng s p ng yu cu c th ha hot ng hc tp
theo nhu cu v kh nng ca mi hc sinh.
Tuy nhin, trong hc tp, khng phi mi tri thc, k nng, thi u c hnh thnh bng nhng
hot ng c lp c nhn. Lp hc l mi trng giao tip thy - tr, tr - tr, to nn mi quan h
hp tc gia cc c nhn trn con ng chim lnh ni dung hc tp. Thng qua tho lun, tranh
lun trong tp th, kin mi c nhn c bc l, khng nh hay bc b, qua ngi hc nng
mnh ln mt trnh mi. Bi hc vn dng c vn hiu bit v kinh nghim sng ca ngi
thy gio.
Trong nh trng, phng php hc tp hp tc c t chc cp nhm, t, lp hoc trng.
c s dng ph bin trong dy hc l hot ng hp tc trong nhm nh 4 n 6 ngi. Hc tp
hp tc lm tng hiu qu hc tp, nht l lc phi gii quyt nhng vn gay cn, lc xut hin
thc s nhu cu phi hp gia cc c nhn hon thnh nhim v chung. Trong hot ng theo
nhm nh s khng th c hin tng li; tnh cch nng lc ca mi thnh vin c bc l, un
nn, pht trin tnh bn, thc t chc, tinh thn tng tr. M hnh hp tc trong x hi a vo
i sng hc ng s lm cho cc thnh vin quen dn vi s phn cng hp tc trong lao ng
x hi.
Trong nn kinh t th trng xut hin nhu cu hp tc xuyn quc gia, lin quc gia; nng lc
hp tc phi tr thnh mt mc tiu gio dc m nh trng phi chun b cho hc sinh.
d. Kt hp nh gi ca thy vi t nh gi ca tr.
Trong dy hc, vic nh gi hc sinh khng ch nhm mc ch nhn nh thc trng v iu
chnh hot ng hc ca tr m cn ng thi to iu kin nhn nh thc trng v iu chnh hot
ng dy ca thy.
Trc y gio vin gi c quyn nh gi hc sinh. Trong phng php tch cc, gio vin phi
hng dn hc sinh pht trin k nng t nh gi t iu chnh cch hc. Lin quan vi iu
ny, gio vin cn to iu kin thun li hc sinh c tham gia nh gi ln nhau. T nh gi
ng v iu chnh hot ng kp thi l nng lc rt cn cho s thnh t trong cuc sng m nh
trng phi trang b cho hc sinh.
Theo hng pht trin cc phng php tch cc o to nhng con ngi nng ng, sm thch
nghi vi i sng x hi, th vic kim tra, nh gi khng th dng li yu cu ti hin cc kin
thc, lp li cc k nng hc m phi khuyn khch tr thng minh, c sng to trong vic gii
quyt nhng tnh hung thc t.
Vi s tr gip ca cc thit b k thut, kim tra nh gi s khng cn l mt cng vic nng nhc
i vi gio vin, m li cho nhiu thng tin kp thi hn linh hot iu chnh hot ng dy, ch
o hot ng hc.
4

T dy v hc th ng sang dy v hc tch cc, gio vin khng cn ng vai tr n thun l

ngi truyn t kin thc, gio vin tr thnh ngi thit k, t chc, hng dn cc hot ng
c lp hoc theo nhm nh hc sinh t lc chim lnh ni dung hc tp, ch ng t cc mc
tiu kin thc, k nng, thi theo yu cu ca chng trnh. Trn lp, hc sinh hot ng l
chnh, gio vin c v nhn nh hn nhng trc , khi son gio n, gio vin phi u t
cng sc, thi gian rt nhiu so vi kiu dy v hc th ng mi c th thc hin bi ln lp vi
vai tr l ngi gi m, xc tc, ng vin, c vn, trng ti trong cc hot ng tm ti ho hng,
tranh lun si ni ca hc sinh. Gio vin phi c trnh chuyn mn su rng, c trnh s
phm lnh ngh mi c th t chc, hng dn cc hot ng ca hc sinh m nhiu khi din bin
ngoi tm d kin ca gio vin.
C th so snh c trng ca dy hc c truyn v dy hc mi nh sau:
Dy hc c truyn
Cc m hnh dy hc mi
Hc l qa trnh kin to; hc sinh tm
Hc l qa trnh tip thu v lnh hi, qua
ti, khm ph, pht hin, luyn tp, khai
Quan nim
hnh thnh kin thc, k nng, t
thc v x l thng tin, t hnh thnh
tng, tnh cm.
hiu bit, nng lc v phm cht.
Truyn th tri thc, truyn th v chng T chc hot ng nhn thc cho hc
Bn cht
minh chn l ca gio vin.
sinh. Dy hc sinh cch tm ra chn l.
Ch trng hnh thnh cc nng lc (sng
to, hp tc,) dy phng php v k
Ch trng cung cp tri thc, k nng, k
thut lao ng khoa hc, dy cch hc.
xo. Hc i ph vi thi c. Sau khi
Mc tiu
Hc p ng nhng yu cu ca cuc
thi xong nhng iu hc thng b b
sng hin ti v tng lai. Nhng iu
qun hoc t dng n.
hc cn thit, b ch cho bn thn hc
sinh v cho s pht trin x hi.
T nhiu ngun khc nhau: SGK, GV,
Ni dung
T sch gio khoa + gio vin
cc ti liu khoa hc ph hp, th
nghim, bng tng, thc t: gn vi:
- Vn hiu bit, kinh nghim v nhu cu
ca HS.
- Tnh hung thc t, bi cnh v mi
trng a phng
- Nhng vn hc sinh quan tm.
Cc phng php din ging, truyn th Cc phng php tm ti, iu tra, gii
Phng php
kin thc mt chiu.
quyt vn ; dy hc tng tc.
C ng, linh hot: Hc lp, phng
Hnh thc t
C nh: Gii hn trong 4 bc tng ca th nghim, hin trng, trong thc
chc
lp hc, gio vin i din vi c lp. t, hc c nhn, hc i bn, hc theo
c nhm, c lp i din vi gio vin.
3. Mt s phng php dy hc tch cc cn pht trin trng Trung hc ph thng
a. Phng php vn p
5

Vn p ( m thoi ) l phng php trong gio vin t ra cu hi hc sinh tr li, hoc

hc sinh c th tranh lun vi nhau v vi c gio vin; qua hc sinh lnh hi c ni dung bi
hc. Cn c vo tnh cht hot ng nhn thc, ngi ta phn bit cc loi phng php vn p:
- Vn p ti hin: gio vin t cu hi ch yu cu hc sinh nh li kin thc bit v tr li da
vo tr nh, khng cn suy lun. Vn p ti hin khng c xem l phng php c gi tr s
phm. l bin php c dng khi cn t mi lin h gia cc kin thc va mi hc.
- Vn p gii thch minh ho : Nhm mc ch lm sng t mt ti no , gio vin ln lt
nu ra nhng cu hi km theo nhng v d minh ho hc sinh d hiu, d nh. Phng php
ny c bit c hiu qu khi c s h tr ca cc phng tin nghe nhn.
- Vn p tm ti (m thoi xrixtic): gio vin dng mt h thng cu hi c sp xp hp l
hng hc sinh tng bc pht hin ra bn cht ca s vt, tnh quy lut ca hin tng ang
tm hiu, kch thch s ham mun hiu bit. Gio vin t chc s trao i kin k c tranh lun
gia thy vi c lp, c khi gia tr vi tr, nhm gii quyt mt vn xc nh. Trong vn p
tm ti, gio vin ging nh ngi t chc s tm ti, cn hc sinh ging nh ngi t lc pht
hin kin thc mi. V vy, khi kt thc cuc m thoi, hc sinh c c nim vui ca s khm
ph trng thnh thm mt bc v trnh t duy.
b. Phng php t v gii quyt vn .
Trong mt x hi ang pht trin nhanh theo c ch th trng, cnh tranh gay gt th pht hin
sm v gii quyt hp l nhng vn ny sinh trong thc tin l mt nng lc m bo s thnh
cng trong cuc sng, c bit trong kinh doanh. V vy, tp dt cho hc sinh bit pht hin, t
ra v gii quyt nhng vn gp phi trong hc tp, trong cuc sng ca c nhn, gia nh v
cng ng khng ch c ngha tm phng php dy hc m phi c t nh mt mc tiu
gio dc v o to.
Cu trc mt bi hc (hoc mt phn bi hc) theo phng php t v gii quyt vn thng
nh sau
- t vn , xy dng bi ton nhn thc
o To tnh hung c vn ;
o Pht hin, nhn dng vn ny sinh;
o Pht hin vn cn gii quyt
- Gii quyt vn t ra
o xut cch gii quyt;
o Lp k hoch gii quyt;
o Thc hin k hoch gii quyt.
- Kt lun:
o Tho lun kt qu v nh gi;
o Khng nh hay bc b gi thuyt nu ra;
o Pht biu kt lun;
o xut vn mi.
C th phn bit bn mc trnh t v gii quyt vn :
Mc 1: Gio vin t vn , nu cch gii quyt vn . Hc sinh thc hin cch gii quyt vn
theo hng dn ca gio vin. Gio vin nh gi kt qu lm vic ca hc sinh.
Mc 2: Gio vin nu vn , gi hc sinh tm ra cch gii quyt vn . Hc sinh thc hin
6

cch gii quyt vn vi s gip ca gio vin khi cn. Gio vin v hc sinh cng nh gi.
Mc 3: Gio vin cung cp thng tin to tnh hung c vn . Hc sinh pht hin v xc nh vn
ny sinh, t xut cc gi thuyt v la chn gii php. Hc sinh thc hin cch gii quyt vn
. Gio vin v hc sinh cng nh gi.
Mc 4 : Hc sinh t lc pht hin vn ny sinh trong hon cnh ca mnh hoc cng ng, la
chn vn gii quyt. Hc sinh gii quyt vn , t nh gi cht lng, hiu qu, c kin b
sung ca gio vin khi kt thc.
Gii quyt
Kt lun,
Cc mc t vn
Nu gi thuyt Lp k hoch
vn
nh gi
1
GV
GV
GV
HS
GV
2
GV
GV
HS
HS
GV + HS
3
GV + HS
HS
HS
HS
GV + HS
4
HS
HS
HS
HS
GV + HS
Trong dy hc theo phng php t v gii quyt vn , hc sinh va nm c tri thc mi, va
nm c phng php lnh hi tri thc , pht trin t duy tch cc, sng to, c chun b mt
nng lc thch ng vi i sng x hi, pht hin kp thi v gii quyt hp l cc vn ny sinh.
c. Phng php hot ng nhm
Lp hc c chia thnh tng nhm nh t 4 n 6 ngi. Tu mc ch, yu cu ca vn hc
tp, cc nhm c phn chia ngu nhin hay c ch nh, c duy tr n nh hay thay i trong
tng phn ca tit hc, c giao cng mt nhim v hay nhng nhim v khc nhau.
Nhm t bu nhm trng nu thy cn. Trong nhm c th phn cng mi ngi mt phn vic.
Trong nhm nh, mi thnh vin u phi lm vic tch cc, khng th li vo mt vi ngi
hiu bit v nng ng hn. Cc thnh vin trong nhm gip nhau tm hiu vn nu ra trong
khng kh thi ua vi cc nhm khc. Kt qu lm vic ca mi nhm s ng gp vo kt qu hc
tp chung ca c lp. trnh by kt qu lm vic ca nhm trc ton lp, nhm c th c ra
mt i din hoc phn cng mi thnh vin trnh by mt phn nu nhim v giao cho nhm l
kh phc tp.
Phng php hot ng nhm c th tin hnh :
Lm vic chung c lp :
- Nu vn , xc nh nhim v nhn thc
- T chc cc nhm, giao nhim v
- Hng dn cch lm vic trong nhm
Lm vic theo nhm
- Phn cng trong nhm
- C nhn lm vic c lp ri trao i hoc t chc tho lun trong nhm
- C i din hoc phn cng trnh by kt qu lm vic theo nhm
Tng kt trc lp
- Cc nhm ln lt bo co kt qu
- Tho lun chung
- Gio vin tng kt, t vn cho bi tip theo, hoc vn tip theo trong bi
Phng php hot ng nhm gip cc thnh vin trong nhm chia s cc bn khon, kinh nghim
ca bn thn, cng nhau xy dng nhn thc mi. Bng cch ni ra nhng iu ang ngh, mi
7

ngi c th nhn r trnh hiu bit ca mnh v ch nu ra, thy mnh cn hc hi thm
nhng g. Bi hc tr thnh qu trnh hc hi ln nhau ch khng phi l s tip nhn th ng t
gio vin.
Thnh cng ca bi hc ph thuc vo s nhit tnh tham gia ca mi thnh vin, v vy phng
php ny cn gi l phng php cng tham gia. Tuy nhin, phng php ny b hn ch bi
khng gian cht hp ca lp hc, bi thi gian hn nh ca tit hc, cho nn gio vin phi bit t
chc hp l v hc sinh kh quen vi phng php ny th mi c kt qu. Cn nh rng, trong
hot ng nhm, t duy tch cc ca hc sinh phi c pht huy v ngha quan trng ca
phng php ny l rn luyn nng lc hp tc gia cc thnh vin trong t chc lao ng.Cn
trnh khuynh hng hnh thc v phng lm dng, cho rng t chc hot ng nhm l du hiu
tiu biu nht ca i mi PPDH v hot ng nhm cng nhiu th chng t phng php dy hc
cng i mi.
d. Phng php ng vai
ng vai l phng php t chc cho hc sinh thc hnh mt s cch ng x no trong mt tnh
hung gi nh.
Phng php ng vai c nhng u im sau :
- Hc sinh c rn luyn thc hnh nhng k nng ng x v by t thi trong mi trng an
ton trc khi thc hnh trong thc tin.
- Gy hng th v ch cho hc sinh
- To iu kin lm ny sinh c sng to ca hc sinh
- Khch l s thay i thi , hnh vi ca hc sinh theo chun mc hnh vi o c v chnh tr
x hi
- C th thy ngay tc ng v hiu qu ca li ni hoc vic lm ca cc vai din.
v Cch tin hnh c th nh sau :
o Gio vin chia nhm, giao tnh hung ng vai cho tng nhm v quy nh r thi gian chun
mc, thi gian ng vai
o Cc nhm tho lun chun b ng vai
o Cc nhm ln ng vai
o Gio vin phng vn hc sinh ng vai
- V sao em li ng x nh vy ?
- Cm xc, thi ca em khi thc hin cch ng x ? Khi nhn c cch ng x ( ng hoc sai
)
o Lp tho lun, nhn xt : Cch ng x ca cc vai din ph hp hay cha ph hp ? Cha ph
hp im no ? V sao ?
o Gio vin kt lun v cch ng x cn thit trong tnh hung.
v Nhng iu cn lu khi s dng :
o Tnh hung nn m, khng cho trc kch bn, li thoi
o Phi dnh thi gian ph hp cho cc nhm chun b ng vai
o Ngi ng vai phi hiu r vai ca mnh trong bi tp ng vai khng lc
o Nn khch l c nhng hc sinh nht nht tham gia
o Nn ho trang v o c n gin tng tnh hp dn ca tr chi ng vai
e. Phng php ng no
ng no l phng php gip hc sinh trong mt thi gian ngn ny sinh c nhiu tng,
8

nhiu gi nh v mt vn no .
Thc hin phng php ny, gio vin cn a ra mt h thng cc thng tin lm tin cho bui
tho lun.
V. Cch tin hnh
o Gio vin nu cu hi, vn cn c tm hiu trc c lp hoc trc nhm
o Khch l hc sinh pht biu v ng gp kin cng nhiu cng tt
o Lit k tt c cc kin pht biu a ln bng hoc giy kh to, khng loi tr mt kin no,
tr trng hp trng lp
o Phn loi kin
o Lm sng t nhng kin cha r rng v tho lun su tng .
4. iu kin p dng phng php dy hc tch cc
a. Gio vin: Gio vin phi c o to chu o thch ng vi nhng thay i v chc nng,
nhim v rt a dng v phc tp ca mnh, nhit tnh vi cng cuc i mi gio dc. Gio vin
va phi c kin thc chuyn mn su rng, c trnh s phm lnh ngh, bit ng s tinh t, bit
s dng cc cng ngh tin vo dy hc, bit nh hng pht trin ca hc sinh theo mc tiu gio
dc nhng cng m bo c s t do ca hc sinh trong hot ng nhn thc.
b. Hc sinh: Di s ch o ca gio vin, hc sinh phi dn dn c c nhng phm cht v
nng lc thch ng vi phng php dy hc tch cc nh: gic ng mc ch hc tp, t gic trong
hc tp, c thc trch nhim v kt qu hc tp ca mnh v kt qu chung ca lp, bit t hc v
tranh th hc mi ni, mi lc, bng mi cch, pht trin cc loi hnh t duy bin chng, lgc,
hnh tng, t duy k thut, t duy kinh t
c. Chng trnh v sch gio khoa: Phi gim bt khi lng kin thc nhi nht, to iu kin
cho thy tr t chc nhng hot ng hc tp tch cc; gim bt nhng thng tin buc hc sinh
phi tha nhn v ghi nh my mc, tng cng cc bi ton nhn thc hc sinh tp gii; gim
bt nhng cu hi ti hin, tng cng loi cu hi pht trin tr thng minh; gim bt nhng kt
lun p t, tng cng nhng gi hc sinh t nghin cu pht trin bi hc.
d. Thit b dy hc
Thit b dy hc l iu kin khng th thiu c cho vic trin khai chng trnh, sch gio khoa
ni chung v c bit cho vic trin khai i mi phng php dy hc hng vo hot ng tch
cc, ch ng ca hc sinh. p ng yu cu ny phng tin thit b dy hc phi to iu kin
thun li cho hc sinh thc hin cc hot ng c lp hoc cc hot ng nhm.
C s vt cht ca nh trng cng cn h tr c lc cho vic t chc dy hc c thay i d
dng, linh hot, ph hp vi dy hc c th, dy hc hp tc.
Trong qa trnh bin son sch gio khoa, sch gio vin, cc tc gi ch la chn danh mc
thit b v chun b cc thit b dy hc theo mt s yu cu c th pht huy vai tr ca thit b
dy hc. Nhng yu cu ny rt cn c cc cn b ch o qun l qun trit v trin khai trong
phm vi mnh ph trch. C th nh sau:
- m bo tnh ng b, h thng, thc t v t cht lng cao, to iu kin y mnh hot ng
ca hc sinh trn c s t gic, t khm ph kin thc thng qua hot ng thc hnh, thm nhp
thc t trong qa trnh hc tp.
9

- m bo nh trng c th t c thit b dy hc mc ti thiu, l nhng thit b thc

s cn thit khng th thiu c. Cc nh thit k v sn xut thit b dy hc s quan tm c
gi thnh hp l vi cht lng m bo.
- Ch trng thit b thc hnh gip hc sinh t tin hnh cc bi thc hnh th nghim. Nhng thit
b n gin c th c gio vin, hc sinh t lm gp phn lm phong ph thm thit b dy hc
ca nh trng. Cng vic ny rt cn c quan tm v ch o ca lnh o trng, S.
- i vi nhng thit b dy hc t tin s c s dng chung. Nh trng cn lu ti cc
hng dn s dng, bo qun v cn c vo iu kin c th ca trng ra cc quy nh thit
b c gio vin, hc sinh s dng ti a.
Cn tnh ti vic thit k i vi trng mi v b sung i vi trng c phng hc b mn,
phng hc a nng v kho cha thit b bn cnh cc phng hc b mn.
e. i mi nh gi kt qu hc tp ca hc sinh.
nh gi l mt khu quan trng khng th thiu c trong qa trnh gio dc. nh gi thng
nm giai on cui cng ca mt giai on gio dc v s tr thnh khi im ca mt giai on
gio dc tip theo vi yu cu cao hn, cht lng mi hn trong c mt qa trnh gio dc.
nh gi kt qu hc tp l qa trnh thu thp v x l thng tin v trnh , kh nng thc hin
mc tiu hc tp ca hc sinh v tc ng v nguyn nhn ca tnh hnh nhm to c s cho
nhng quyt nh s phm ca gio vin v nh trng cho bn thn hc sinh hc sinh hc tp
ngy mt tin b hn.
i mi phng php dy hc c ch trng p ng nhng yu cu mi ca mc tiu nn
vic kim tra, nh gi phi chuyn bin mnh theo hng pht trin tr thng minh sng to ca
hc sinh, khuyn khch vn dng linh hot cc kin thc k nng hc vo nhng tnh hung thc
t, lm bc l nhng cm xc, thi ca hc sinh trc nhng vn nng hi ca i sng c
nhn, gia nh v cng ng. Chng no vic kim tra, nh gi cha thot khi qu o hc tp
th ng th cha th pht trin dy v hc tch cc.
Thng nht vi quan im i mi nh gi nh trn vic kim tra, nh gi s hng vo vic
bm st mc tiu ca tng bi, tng chng v mc tiu gio dc ca mn hc tng lp cp. Cc
cu hi bi tp s o c mc thc hin cc mc tiu c xc nh.
- Hng ti yu cu kim tra nh gi cng bng, khch quan kt qu hc tp ca hc sinh, b
cng c nh gi s c b sung cc hnh thc nh gi khc nh a thm dng cu hi, bi tp
trc nghim; ch hn ti nh gi c qa trnh lnh hi tri thc ca hc sinh, quan tm ti mc
hot ng tch cc, ch ng ca hc sinh trong tng tit hc, k c tit tip thu tri thc mi ln
tit thc hnh, th nghim. iu ny i hi gio vin b mn u t nhiu cng sc hn cng nh
cng tm hn. Lnh o nh trng cn quan tm v gim st hot ng ny.
- H thng cu hi kim tra nh gi cng cn th hin s phn ha, m bo 70% cu hi bi tp
o c mc t trnh chun - mt bng v ni dung hc vn dnh cho mi hc sinh THPT
v 30% cn li phn nh mc nng cao, dnh cho hc sinh c nng lc tr tu v thc hnh cao
hn.
g. Trch nhim qun l: Hiu trng chu trch nhim trc tip v vic i mi phng php dy
hc trng mnh, t vn ny tm quan trng ng mc trong s phi hp cc hot ng
ton din ca nh trng. Hiu trng cn trn trng, ng h, khuyn khch mi sng kin, ci tin
d nh ca gio vin, ng thi cng cn bit hng dn, gip gio vin vn dng cc phng
10

php dy hc tch cc thch hp vi mn hc, c im hc sinh, iu kin dy v hc a

phng, lm cho phong tro i mi phng php dy hc ngy cng rng ri, thng xuyn v c
hiu qu hn.
Hy phn u trong mi tit hc trng ph thng, hc sinh c hot ng nhiu hn, thc
hnh nhiu hn, tho lun nhiu hn v quan trng l c suy ngh nhiu hn trn con ng
chim lnh ni dung hc tp.
5. Khai thc yu t tch cc trong cc phng php dy hc truyn thng
i mi phng php dy hc theo hng tch cc ha hot ng hc tp ca hc sinh khng c
ngha l gt b, loi tr, thay th hon ton cc phng php dy hc truyn thng, hay phi "nhp
ni" mt s phng php xa l vo qa trnh dy hc. Vn l ch cn k tha, pht trin
nhng mt tch cc ca phng php dy hc hin c, ng thi phi hc hi, vn dng mt s
phng php dy hc mi mt cch linh hot nhm pht huy tnh tch cc, ch ng sng to ca
hc sinh trong hc tp, ph hp vi hon cnh iu kin dy v hc c th.
Phng php thuyt trnh l mt trong nhng phng php dy hc truyn thng c thc hin
trong cc h thng nh trng t lu. c im c bn ni bt ca phng php thuyt trnh l
thng bo - ti hin. V vy, phng php thuyt trnh cn c tn gi l phng php thuyt trnh
thng bo - ti hin. Phng php ny ch r tnh cht thng bo bng li ca thy v tnh cht ti
hin khi lnh hi ca tr. Thy gio nghin cu ti liu, sch gio khoa, chun b bi ging v trc
tip iu khin thng bo lung thng tin tri thc n hc sinh. Hc sinh tip nhn nhng thng tin
bng vic nghe, nhn, cng t duy theo li ging ca thy, hiu, ghi chp v ghi nh.
Nh vy, nhng kin thc n vi hc sinh theo phng php ny gn nh c thy "chun b
sn" tr thu nhn, s hot ng ca tr tng i th ng. Phng php thuyt trnh ch cho
php ngi hc t n trnh ti hin ca s lnh hi tri thc m thi. Do , theo hng hot
ng ha ngi hc, cn phi hn ch bt phng php thuyt trnh thng bo - ti hin, tng
cng phng php thuyt trnh gii quyt vn . y l kiu dy hc bng cch t hc sinh
trc nhng bi ton nhn thc, kch thch hc sinh hng th gii bi ton nhn thc, to ra s
chuyn ha t qa trnh nhn thc c tnh nghin cu khoa hc vo t chc qa trnh nhn thc
trong hc tp. Gio vin a hc sinh vo tnh hung c vn ri hc sinh t mnh gii quyt vn
t ra. Theo hnh mu t v gii quyt vn m gio vin trnh by, hc sinh c hc thi
quen suy ngh lgic, bit cch pht hin vn , xut gi thuyt, tho lun, lm th nghim
kim tra cc gi thuyt nu ra.
Thuyt trnh kiu t v gii quyt vn thun ty do gio vin trnh by cng c hiu qu pht
trin t duy ca hc sinh. Nu c xen k vn p, tho lun mt cch hp l th hiu qu s tng
thm. Mun vy, lp khng nn qu ng, c iu kin thun li cho i thoi, ng thi hc sinh
phi c thi quen mnh dn bc l kin ring trc vn nu ra.
Nh vy, kch thch t duy tch cc ca hc sinh cn tng cng mi lin h ngc gia hc
sinh v gio vin, gia ngi nghe v ngi thuyt trnh. Gio vin c th t mt s cu hi "c
vn " hc sinh tr li ngay ti lp, hoc c th trao i ngn trong nhm t 2 n 4 ngi ngi
cnh nhau trc khi gio vin a ra cu tr li.
thu ht s ch ca ngi hc v tch cc ha phng php thuyt trnh ngay khi m u bi
11

hc gio vin c th thng bo vn di hnh thc nhng cu hi c tnh cht nh hng, hoc
c tnh cht "xuyn tm". Trong qa trnh thuyt trnh bi ging, gio vin c th thc hin mt s
hnh thc thuyt trnh thu ht s ch ca hc sinh nh sau:
- Trnh by kiu nu vn : Trong qa trnh trnh by bi ging gio vin c th din t vn
di dng nghi vn, gi m gy tnh hung li cun s ch ca hc sinh.
- Thuyt trnh kiu thut chuyn: Gio vin c th thng qua nhng s kin kinh t - x hi, nhng
cu chuyn hoc tc phm vn hc, phim nh lm t liu phn tch, minh ha, khi qut v rt
ra nhn xt, kt lun nhm xy dng biu tng, khc su ni dung kin thc ca bi hc.
- Thuyt trnh kiu m t, phn tch: Gio vin c th dng cng thc, s , biu mu m t
phn tch nhm ch ra nhng c im, kha cnh ca tng ni dung. Trn c s a ra nhng
chng c lgc, lp lun cht ch lm r bn cht ca vn .
- Thuyt trnh kiu nu vn c tnh gi thuyt: Gio vin a vo bi hc mt s gi thuyt hoc
quan im c tnh cht mu thun vi vn ang nghin cu nhm xy dng tnh hung c vn
thuc loi gi thuyt (hay lun chin). Kiu nu vn ny i hi hc sinh phi la chn quan
im ng, sai v c lp lun vng chc v s la chn ca mnh. ng thi hc sinh phi bit
cch ph phn, bc b mt cch chnh xc, khch quan nhng quan im khng ng n, ch ra
tnh khng khoa hc v nguyn nhn ca n.
- Thuyt trnh kiu so snh, tng hp: Nu ni dung ca vn trnh by cha ng nhng mt
tng phn th gio vin cn xc nh nhng tiu ch so snh tng mt, thuc tnh hoc quan h
gia hai i tng i lp nhau nhm rt ra kt lun cho tng tiu ch so snh. Mt khc, gio vin
c th s dng s liu thng k phn tch, so snh rt ra kt lun nhm gp phn lm tng tnh
chnh xc v tnh thuyt phc ca vn .
- Hin nay, bi ging hin i ang c khuynh hng s dng ngy cng nhiu cc phng tin
cng ngh thng tin, lm tng sc hp dn v hiu qu. Trc y, minh ha ni dung bi
ging, gio vin ch c th s dng li ni giu hnh tng v gi cm km theo nhng c ch, iu
b din t ni tm hoc c thm b tranh gio khoa h tr. Ngy nay c c mt lot phng tin
gio vin la chn s dng nh: my chiu, bng ghi m, bng ghi hnh, a CD, phn mm my vi
tnh... Tin ti mi gio vin phi c kh nng son bi ging trn my vi tnh c ni mng, bit
s dng u my a nng thc hin bi ging ca mnh mt cch sinh ng, hiu qa, pht huy
cao nht tnh tch cc hc tp ca hc sinh.
Tc gi bi vit: PGS.TS V Hng Tin
Ngun tin: Dy hc intel.net

12