NGUYN QUC THI

QU TRNH HNH THNH V PHT TRIN CA

PHT GIO V MT S NH HNG N I SNG X
HI, CON NGI TNH TIN GIANG

Tin Giang, thng 8 nm 2014

MC LC
Trang
I.

Dn lun

II. S ra i ca Pht gio v nhng quan im chung ca Trit

hc Pht gio

1. Tm hiu chung v Pht gio

2. Nhng im tch cc ca Pht gio

3. Hn ch ca Pht gio

III. Lch s Pht gio Tin Giang

1. Bi cnh lch s, a l nhn vn

2. Tnh ngng v tn gio

11

3. S truyn b o Pht vo tnh Tin Giang

12

IV. Mt s nh hng ca Pht gio n i sng x hi v con

ngi Tin Giang

14

1. Cha Pht trong tnh Tin Giang

14

2. nh hng ca Pht gio v mt t tng v o l

15

3. nh hng ca Pht gio qua phong tc, tp qun

17

4. nh hng ca Pht gio qua cc loi hnh vn ha, ngh

thut, du lch tm linh

18

5. ng gp tch cc vo cng tc an sinh x hi tnh Tin Giang

20

V. Kt lun

21

Ti liu tham kho

23

I.

DN LUN:

1.1.

o Pht l mt trong nhng hc thuyt Trit hc - tn gio ln nht trn th

gii, tn ti rt lu i vi h thng gio l s v s lng pht t ng o c

phn b rng khp. o Pht c truyn b vo nc ta khong th k II sau cng
nguyn v nhanh chng tr thnh mt tn gio c nh hng su sc n i sng
tinh thn ca ngi Vit, bn cnh o Nho, o Lo v o Thin cha.
Tuy nhin, ty tng giai on lch s ca dn tc m hc thuyt t tng, tn
gio ny hay hc thuyt t tng, tn gio khc nm vai tr ch o, c tc ng
mnh n np sng, thi quen, suy ngh ca ngi Vit, nh Pht gio th k th X
- XIV, Nho gio th k th XV - XIX, hc thuyt Mc - Lnin t gia thp k 40 ca
th k XX. Cho n nay, nhng hc thuyt ny khng gi a v c tn m song song
cng tn ti vi cc hc thuyt, tn gio khc, tc ng vo i sng x hi.
1.2.

Trong cng cuc xy dng t nc qu ln Ch ngha x hi, ch ngha

Mc - Lnin l t tng ch o, l v kh l lun soi ng cho chng ta. Nhng bn

cnh , b phn kin trc thng tng ca x hi c vn c sc sng dai dng, trong
gio l nh Pht t nhiu in su vo t tng, tnh cm ca mt s b phn ln
dn c Vit Nam. Vic xo b hon ton nh hng ca n l khng th, nn chng ta
cn vn dng mt cch ph hp gp phn t c mc tiu ca thi k qu
cng nh sau ny. Do , vic tm hiu nghin cu Pht gio i vi th gii quan,
nhn sinh quan ca con ngi l ht sc cn thit. Vic i su nghin cu, nh gi
nhng mt tin b cng nh hn ch, Pht gio gip ta hiu r tm l ngi dn hn
v qua tm ra c mt phng cch hng o cho con ngi mt cch chn
chnh, ng n. Theo o lm iu thin, trnh ci c.
Hn na qu trnh Pht gio pht trin, truyn b Vit Nam gn lin vi qu
trnh hnh thnh, pht trin t tng, o c ca con ngi. V vy, khi nghin cu
lch s, t tng, o c Vit Nam khng th khng cp n Pht gio v nhng
mi quan h, tc ng qua li gia chng.
1.3.

ng bng sng Cu Long m bt ngun t Tin Giang, t th k XVII, cc

c dn nhiu ni hi t v y sinh sng. Cng t y Pht gio hnh thnh, pht

trin v c vai tr quan trng n i sng tinh thn ca mt b phn qun chng
nhn dn ni y.
Vic nghin cu mt trng phi trit hc, tn gio ln c b dy lch s
hng ngn nm gip cho ta hiu c mt h thng l lun trit hc c, ng thi
nhn thc r rng hn v mt tn gio nh hng n vn ho ca Vit Nam ni
chung v vn ho ca mt cng ng ngi dn Tin Giang ni ring.
Tm li, nghin cu Pht gio v nhn nhn, nh gi n l mt ni dung quan
trng nhm tm hiu lch s cng nh nh hng cho s pht trin nhn cch, t duy
con ngi Vit Nam trong tng lai.

II.

S RA I CA PHT GIO V NHNG QUAN IM CHUNG

CA TRIT HC PHT GIO:

1.

Tm hiu chung v Pht gio:

1.1.

S ra i ca Pht gio:
n l qu hng ca Pht gio, theo cc ti liu lch s th x hi n c

i chia thnh nhiu ng cp khc nhau. Bn ng cp ln l tng l, qu tc, bnh

dn t do v tin n. Mi giai cp gi mt th sinh hot ring v phn bit su sc
gia cc giai cp. Trong khi nhng ngi B La Mn c uy tn tuyt i trong qun
chng v hng rt nhiu c quyn th giai cp tin n li sng cuc sng c cc lm
than, khng c quyn n ni cng nh ng gp ngang hng vi mi ngi. X hi
n c i y ry nhng bt cng nh vy.
Nhn r c cnh kh ca chng sinh, c Pht Thch Ca vn l thi t ca
nc ny quyt xut gia tm o gii thot kh au cho con ngi trong x hi.
Ngi li vng triu v gia nh v theo Ngi c cch khc lm cuc sng nhn
dn thot khi lm than ch khng phi cch cai tr cng nhc. Rng r su nm tu
hnh kh hnh trong rng su v 49 ngy nhp nh di gc cy B , c pht
gic ng c o qu v thng, chnh ng, chnh gic. Bnh xe Pht gio bt
u ln chuyn ln u tin ti vn lc uyn cho nm ngi bn ng tu vi
Ngi lc trc v h u chng qu A La Hn. Sau khi Pht nhp dit, gio php ca

Ngi c cc chng t kt tp li thnh gio in qua bn ln din ra ti nhng

a im v thi gian khc nhau.
Pht gio t n du nhp vo Vit Nam trn hai ngn nm. Ngay t rt
sm, Pht gio c tip nhn v tr thnh mt t tng ch o trong nn vn ha
dn tc, d nhin l sau khi bn a ha Pht gio. Sut hn hai ngn nm lch s,
Pht gio lun ng cam cng kh vi vn mnh thng trm ca x s, trong cng
cuc chng ngoi xm cng nh s nghip dng nc, m mang b ci, nh bt m
mu xm lng v n dch nn vn ha ca th lc phng Bc trong nhiu giai on.
1.2.

Tm hiu chung v t tng ca Pht gio:

1.2.1. Nn tng ca Pht gio:

T Diu m chnh c Pht khm ph v truyn dy cho th gian l c
im chnh yu m cng l nn tng vng chc ca Pht gio.
Bn Chn L Thm Diu l kh (l do tn ti ca Pht gio), ngun gc ca
s kh (i dc), chm dt s kh (Nit Bn, mc tiu cu cnh ca Pht gio), v con
ng Trung o.
Ba chn l u tin l phn trit l ca Pht gio. Chn l th t l phn lun l
cn c trn l thuyt y. Tt c bn, gm trn vn gio l ca c Pht, u ty thuc
ni c th vt cht ny. y l nhng s kin hon ton dnh lin vi con ngi v
nhng chng sanh khc, nhng s kin hin nhin, khng cn tranh lun g na.
Pht gio nm vng trn nn tng au kh, mc d nhn mnh vo s hin hu
ca au kh. Pht gio khng phi l mt gio l bi quan, Pht gio khng hon ton
bi quan cng khng hon ton lc quan m ch l thc tin. Ngi ta s c l do
ch trng rng Pht gio l bi quan nu gio l ny ch cp n trng thi au kh
m khng vch ra con ng thot kh v tin n hnh phc trng cu. c
Pht nhn ra tnh cch ph thng ca s kh v lit k ra mt phng thuc tr liu
cho chng bnh chung ca nhn loi. c Pht Nit Bn, s chm dt au kh, l
hnh phc cao thng nht m con ngi c th quan nim.
1.2.2. Gio l chung ca Pht gio:
Pht gio gm mt h thng gio l a din, cng hin cho x hi loi ngi v
mt an sinh v tu chng. Mt an sinh x hi, Pht gio ch trng th gii i ng
huynh trong tnh tng thn tng i. Cn v mt tu chng, vi phng php tu

hnh t n gii thot khi lun hi, sinh t chng nhp vo cnh nit bn tch
dit an vui.
Pht gio v th c quan nim nh mt tn gio, mt trit l sng thc, mt
siu hnh hc hay mt m gio iu m tn d oan nh ngi duy vt nhn xt th
Pht gio vn gi c cng v ca n trn bnh din khch quan. V chn l khng
bao gi thay i trc bt k th lc hay khuynh hng chnh tr no. iu ny chng
t gio php ca o Pht sut 2500 nm lch s vn gi c a v c tn m
khng b chi phi bi khng gian v thi gian. Pht gio em li cho con ngi s
thoi mi trong i sng ni tm m khng b quay cung trn i sng vn minh vt
cht.

2.

Nhng im tch cc ca Pht gio:

2.1.

im tch cc trong Nhn Sinh Quan:

Pht gio nh nh sng mt tri m nhn nh sng y chng ta ch c cp mt

nh hp. Tuy nhin mt l tt c, chng ta c th cn c mt vi iu sau y m bit

tt c c im ca Pht gio.
-

c im th nht, t im ca Pht gio l In nh s tht: l thuyt,

phng php cng kt qu u hp l, u nh tht. Pht gio khng chen ch quan

ca mnh vo trc hay trong khi suy nghim s tht, v chn l ca o Pht l li
kt lun sau s suy nghim trung thc y. o Pht ch thy v ch ni nhng s tht
m s vt c, khng thm khng bt. o Pht, nhn , cm on nhng tn ngng
v nhng hnh ng khng pht sinh t s hiu bit nh tht, lun theo, o Pht
khng cng nhn nhng kt qu ca tn ngng m m, hnh ng manh ng l hp
l. Cho nn o Pht cng c gi l o Nh Tht.
-

c im th hai l tn trng s sng. n chay, khng st sanh l nhng

iu tng trng c th cho c im y. o Pht xem s sng trn tt c. Ht thy

ci g gi l c gi tr l phi bo v s sng y. Git s sng nui s sng l m
mui, ham sng nn hi s sng cng l v minh. Cho nn tn trng s sng khng
nhng bng cch gip nhau sng m cn phi hy sinh s sng bo v s sng,
ngha l c khi tiu cc nh n chay cu mun loi. o Pht c bit ch trng v
nu cao ch ngha li tha, nhng ch li y l phi hng v mc ch tn trng s
sng.

c im th ba ca o Pht l ch tha nhn s tng quan sinh tn.

o Pht day cho ngi ta thy i phi t lp ch khng th bit lp. Pht t
khng thy, khng to nn mt i tng. V tr l mt l tng quan; khng c g l
trung tm, khng c g l ph thuc, hay l ngc li. Bi th cho nn phn ly l t
to mt ung nht, m chin u (theo ngha hp) ch l tng i. Chin u phi l
mt hnh ng v bo v s sinh tn m bt c d phi p dng trong trng hp
bt c d. Nu bin s bt c d y thnh s tuyt i cn thit trong mi trng
hp, th chin u s tr thnh chin tranh.
-

c im th t ca o Pht l xc nhn ngi l trung tm im ca x

hi loi ngi. o Pht khng ni duy tm, khng ni duy vt, m tt c u do

ngi pht sinh v u pht sinh v ngi. Kt lun ny tht t u cng r rt c.
Trn th gii loi ngi ny khng c g t nhin sinh ra hay t h khng ri xung,
m u do nng lc hot ng ca con ngi to thnh. Nng lc hot ng
ca con ngi to tc chi phi tt c. Tt c kh hay vui, tin ha hay thoi ha, l
u do con ngi d man hay vn minh. Ngi l cha t ca x hi loi ngi, x
hi loi ngi khng th c cha tri th hai.
-

c im th nm l o Pht ch trng i tr tm bnh con ngi trc

ht. L do rt d hiu. Con ngi l trung tm im ca x hi loi ngi, x hi

y tin ho hay thoi ha l hon ton do hot ng con ngi chi phi; m hot
ng con ngi li do tm tr con ngi ch o, vy x hi l phn nh trung
thnh ca tm tr con ngi. Cho nn mun ci to x hi, cn bn l phi ci to
con ngi, ci to tm bnh con ngi. Tm bnh con ngi nu cn c ti, tham
lam, th x hi loi ngi l a ngc; tm bnh con ngi c i tr ri th hot
ng con ngi rt sng sut m x hi con ngi, kt qa ca hot ng y, cng
rt cc lc.
-

c im th su, mc ch o Pht l o luyn con ngi thnh bi, tr,

dng. Bi l tn trng quyn sng ca ngi khc. Tr l hnh ng sng sut li

lc. Dng l quyt tm qa cm hnh ng. Dng khng c bi v tr th s thnh tn
c v manh ng. Tr khng c bi v dng th s thnh gian xo v mng tng. Bi
khng c tr v dng s thnh tnh cm v nht nht. Bi l t cch tin ha, tr l tr

thc tin ho, dng l nng lc tin ho. Con ngi nh th l con ngi mi, cn
bn ca x hi mi.
-

c im th by ca o Pht l kin thit mt x hi mi m cn bn

l con ngi mi. Cho nn tranh u cho x hi mi y, tr li vn , l phi chin

thng chnh mnh trc ht. Con ngi t chin thng con ngi, ngha l ci
nhn c (bc lt, n p, c ti, xm lc) khng cn na, th kt qa c ci
qu mi l mt x hi mi. Trong x hi y, quyn sng tuyt i bnh ng nh
s sng: bnh ng trong nhim v, bnh ng trong hng th.
-

c im th tm ca o Pht l tin ln v thng gic. o luyn

mt con ngi mi, kin thit mt x hi mi ri, khng phi mc ch ca o Pht

cu cnh . Cao xa, o Pht cn hng dn con ngi tin dn ln chp nh
ca s tin ho l a v v thng gic, a v v minh ton dit, tr tu ton gic,
a v Pht .
-

c im th chn l o Pht dy phi t lc gii thot. y l mt tinh

thn tuyt i cn thit. c Pht ch l mt o s dn o con ng sng cho

chng ta. Cn chng ta phi t thp uc tr tu ca mnh m soi ng, phi t ng
cp chn nng lc ca mnh m i. Con ngi mi l phi t rn luyn; x hi mi l
phi t kin thit; v thng gic l phi t tu, t chng. T lc gi that l con
ng duy nht ca mi phng cc c Pht B-Tt. An lc khng phi cu xin,
tr gic khng do cu h. Pht t khng c ng vo hng ng thng minh m phi
hng v lp ngi ngu dt du dt h.
-

c im th mi ca o Pht l hin chng th nghim. c Pht ch

hng dn chng ta, ch chn l khng phi l th em quay phim cho ngi thy
c. c Pht l o s, nhng tr gic khng phi l th ai dy khn cho ai. Cho
nn i vi chn l ti cao, ta phi t lc th nghim. S t lc th nghim y,
khng nhng p dng vi tinh thn t lc gii that m thi, m cn c bit ch
n s hin chng. c Pht to cho ta ci thang, nhng khng ko dn hoa xung
hay y thng ta ln c. Ta phi t lc m tro tng nc thang ln dn hoa chn
l. Tro c nc no l t th nghim chn l nc y. i vi chn l cha hin
chng, chng ta ch ni hc, khng ni bit. Tinh thn tu chng o Pht l th.

Do tt c im trn y, chng ta thy o Pht khng phi ch l mt tn

gio. o Pht l tt c, l mt c im va cui cng va trc ht ca o
Pht. Pht t t nhin khng th khng ph nhn s tn st, s manh ng v s n l.
Cho nn h phi t lc hnh ng thng thng nng tin. V hnh ng y
khng c lnh vc trong khng gian, khng c gii hn trn thi gian, khng c phm
vi trong t chc, khng c khu phn trong trng hp. u v lc no, vi ai v
cnh no, Pht t cng p dng cn bn v tinh thn bi, tr dng ca o Pht vo
hon thin mnh.
2.2.

im tch cc trong l lun trit hc:

Gii nghin cu u thy rng, trit hc phng Ty thng gn vi nhng

thnh tu khoa hc, c bit l khoa hc t nhin. Cn trit hc phng ng thng

gn vi tn gio (n ), vi chnh tr, x hi, o c (Trung Quc).
D ra i rt sm (2500 nm trc) nhng trnh t duy, phn tch ca trit
hc t n mc cao: Pht gio nhn nhn th gii t nhin cng nh nhn sinh
bng s phn tch nhn qu. Theo Pht gio, nhn qu l mt chui lin tc khng
gin on v khng hn n, c ngha l nhn no qu y. Mi quan h nhn qu
Pht gio thng gi l nhn duyn vi ngha l mt kt qu ca nguyn nhn ca
mt kt qu khc. Bng phn tch nhn qu, Pht gio cho rng khng th tm nguyn
nhn u tin cho v tr, c ngha l khng c mt ng ti cao no sng to ra v tr.
Vi l lun nh vy, Pht gio nghin hn v ch ngha duy vt.
Ngi tu Pht u c mt nh hng duy nht: gii thot thn tm ra khi
mng li thc ti gi lp, nhn thng vo th gii trng trng duyn khi, thu hiu
bn cht khng tnh ca vn hu, v pht khi B Tm i vi tt c chng sinh
cn ang vng mc trong vng vy ca o gic. o gic ln nht ca con ngi l
cho rng c tn ti mt th gii thc hu hon ton bit lp vi nhn thc ca ch th
v th gii hng hu, tn ti nh mt i tng ca ham mun chinh phc hoc
khao kht s hu. Trit hc Pht gio khng phi l mt ch thuyt duy tm ch quan
ging nh ton b h thng trit hc duy nim c th k XIX, cng khng phi l
mt ch ngha duy thc ngy th (nave realism). Trng im chnh trong thc ti lun
Pht gio xoay quanh li khng nh rng th gii khch quan (cnh/sc) c mi quan
h cng sinh vi th cch nhn thc ca ch th (tm/thc). Chnh v vy v phng

din trit hc Pht gio cu mang tinh thn x hi mc cao nht: s ci to th gii
khch quan l mt tin trnh gn b cht ch vi s ci to bn thn, s chuyn ha
nhn thc ca ch th. Hai tin trnh ny lin lp v b sung cho nhau khng ngng.

3.

Nhng hn ch ca Pht gio:

3.1.

Hn ch ch quan:
Pht gio th hin cch nhn cuc i kh bi quan. Nc mt chng sinh nhiu

hn b c. Trong kinh pht ta c th thy nhiu on ni v cuc sng kh au m

con ngi phi chu ng. V cuc sng l b kh nh vy nn t tng ca Pht gio
l xut th v xa ri hin thc. Nhng nh cha thng lui v nhng ni vng v, t
ngi qua li. Pht gio rn dy con ngi c gng tm n ci nit bn m b li
cuc sng trn gian y ry bt cng, au kh. Pht gio rn dy con ngi bit chu
ng m khng bit u tranh, phn khng. iu ny phn no th tiu tnh chin
u ca con ngi.
Pht gio quan nim v hn nhn rt khai phng. Pht t khng c l do g
hn ch vic sinh . Quan nim ny khng cn ph hp vi thi i hin nay khi m
vn dn s ang c nhc ti nhiu.
3.2.

Hn ch khch quan:
Khi xa, trc khi nhp Nit Bn, Pht t tng dn d t khng c bi

ton, xem sao, xem tng lm m hoc qun chng. Nhng mt s k li dng cha
lm ni bi ton, ln ng, xem sao, xem tng, gii hn kim tin bt chnh.
Trc cng cha by bn loi t vi, cng sao, gii hn khng c ngun gc xut x
lm m hoc qun chng. Li dng lng tt ca khch n cha, mt s ngi tr
tui, lnh ln, khe khon, li lao ng ngi dc li vo cha lm ngh n xin, nu
kho lm mt lng khch. Biu hin mc ti, la o khch, bn gi c xu hng
gia tng. Trong cc ngi cha c trang b thng rc, nhng vn c nhiu ngi thiu
thc x rc ba bi, gy nhim mi trng.
Nhng nm gn y, ngi n cha cng ng, a s c ch nh nhn, n mc
trang nh, th hin s thnh knh chn trang nghim. Nhng vn c hin tng mt s
ngi n mc h hang khng ph hp vi cnh cha.
V vy xa b cc hin tng tiu cc nh nu, khai thc nhng nh
hng tch cc ca Pht gio ti o c, li sng nhn dn, chnh quyn v cc c

quan chc nng cn c nhng bin php nhm loi tr cc t nn trn, n nh trt t
an ton x hi, gi gn s tinh khit ca Pht gio.

III.

LCH S PHT GIO TNH TIN GIANG:

1.

Bi cnh lch s, a l nhn vn:

Cho n th k th XXVII, vng t Nam B by gi t ng Nai, Gia nh

n vng ng bng sng Cu Long ch mi C Mu vn cn l mt vng t s khai,

hoang ha, na bin na t xen ln nhng g cao gi l g, hay nhng ni t cao
c iu kin th nhng cho cc b lc sinh sng gi l sc, nhng n ct tri di
hng trm km do ph sa kt hp nn c cht mu m c gi l ging hay vng.
Chng hn nh G Quao, G Ly, G Cng nh Sc Trng, Sc Si, Sc Bom
Bo nh Ging Ring, Ging ng C, Ging Qut, Ba Ging
Cng c nhng ni cao ro, mt bng rng ln, chan ha nh nng mt tri
thch hp cho iu kin trng trt chn nui, gi l trng nh Trng Bng, Trng
BomNgoi ra c nhng h, ao, vng cha nc ngt nh vy ni y h thc vt
v sinh vt c iu kin sinh si ny n, cng c ngi dn tm n sinh sng gi l
vng nh Vng G, Vng Lung, Vng Lim
Nam b thu by gi thc s cha c xc nhn ch quyn ca mt quc gia
no, tuy nhin t lu chu nh hng vn minh Ph Nam, by gi Nam B ngay
c ti tnh Tin Giang, nhng di sn thi Ph Nam cn li rt nhiu. Sau nn vn
minh ny sp mt cch b mt, n nay s sch cng khng h ni n, th mt dn
tc khc ri rc n nh c l dn tc Khmer. Dn tc Khmer tc l ngi Chn
Lp, l ngi Cao Min trc y, m dn gian thng gi l ngi Th hay ngi
ng Th. Ngi Php khi h Cao Min gi l Cambodge, sau 1975 khi ngi
Cao Min lm ch t nc, Cao Min c i tn l Cm-pu-chia.
C th ni ngi Khmer n vng t ny trc ta v mt l d hiu l v h
gn hn ta, nn kinh t, x hi, vn ha, chnh tr ca vng quc Cao Min lc
gi l Chn Lp, m vng t v min nam ca h cn gi l Thy Chn Lp, nh
hng rt mnh i vi s c dn ny.
Trong thi gian ny Vit Nam, Cha Nguyn, lc lng ng Trong, c
nhu cu nam tin rt mnh, c thm th lc hu chng i vi ng Ngoi do Cha

Trnh lnh o. Ngoi ra cng c mt s ngi dn Vit t Thanh Ngh, x Qung,

Thun Ha, Ninh Thun, Bnh Thun by gi, linh cm c mt vng t mi ph
nhiu nn dng ng b v ng bin vo y ri lp thnh cng ng sng
chng vi s ngi Khmer hay Thy Chn Lp. Cui cng bc Nam Tin ca Cha
Nguyn cng kp thi v ng lc a s ngi Vit Nam ng o t vng t
min Trung vo y khai thc vng t mu m, ha hn mt tng lai xn ln.
Tuy nhin lc by gi y khng hn l ch c s ngi Khmer v ngi Vit
m thi, mt s ngi gc P-ly-n-si-en tn cng ca ng Nam , m ta gi l
ngi Min Di, bng ng b qua ng Nam Dng (In--n-si-a), M Lai (Malai-si-a), Xim-la (Thi Lan) ri Chn Lp (Cm-pu-chia) n y. Nhng ngi
Min Di ny - c ng cha ta gi nh vy rt ng v h l nhng ngi, nu xem
trn bn th gii th thc s h cc Nam ca ta, tc l di ta cn li ta bit
bao di sn. Chng hn o b ba, o c b lai, x rong, khn rng, tc n tru, thc n
vi nc ct da, du da, t, nht l cc loi gia v nh u khu, c ri, ng v hng

Cn phi k mt s ngi Chm, gc Chim Thnh m khi vng quc Chim

Thnh v cng n y, mi n by gi mt cng ng ngi ny ang sng
v sng mt cch ng hong mnh m ha bnh vi tt c tp tc, l thi phong ha,
l nghi tn ngng, ting ni, ch ngha ca h trong mt lng, mt x mt qun c
gn nh t tr t bao thi nay. l cng ng gc ngi Chm, c mt ngi lng
ring bit, x Chu Phong, trc kia gi l lng Chu Giang, thuc qun Tn Chu,
tnh Chu c nay l huyn Ph Tn tnh An Giang.
Nim t ho ca h l d xa x hng bao th k h vn gi c np sng tinh
thn truyn thng ca dn tc: ci hi, ma chay, tn ngng. L tt nhin h u l
tn Hi Gio. Nhng tn Hi Gio ny nu c iu kin ti chnh hng nm h
vn khng b l, v qu cha t t hnh hng ti Thnh a La Mc (La Mecque)
thuc -rp Sa-u-i (Arabie Saoudite) vng vnh -rp.
Nhng phi k thm ngi Hoa, ngi Hoa vn l mt dn tc c mu thin
c v qu ng, nn n y cng rt sm ri rc, la tha nhng phi ni l vo
nm 1680 khi c hai tng Phn Thanh Phc Minh l Dng Ngn ch v Trn
Thng Xuyn u tranh tht bi, em theo mi ngi 3000 ty tng vo min

10

Trung xin Cha Nguyn Phc Tn cho lnh nn. Cha Tn xin vua Min cho php
mt on do Dng Ngn ch n t tc ti M Chnh, tin thn ca M Tho v mt
on do Trn Thng Xuyn n C Lao Ph, Bin Ho.
Nam B xa, cch nay 400 nm, c mt lch s nhn vn v chng tc rt
a dng, mt nn vn ha y mu sc, l tc nhin c dn gm kh nhiu sc tc,
phi c mt nim tn ngng su sc, t c mt nn tn gio tin b, tr tu,
uyn thm.

2.

Tnh ngng v tn gio:

Vng t Thy Chn lp thi xa tp hp c mt s dn thuc cc sc

tc vn c mt qu kh vn minh rc r, nh vn minh Ph Nam, vn minh c

Eo, vn minh Khmer, vn minh P-ly-n-si-a vn pha trn vn minh n , M
Lai, vn minh Chim Thnh, vn minh Chm, vn minh Trung Quc, vn minh C
Loa ca ngi VitCng ng dn c ca vng Thy Chn Lp ny cng ngy
cng pht trin v l tt nhin theo lut o thi t nhin ca lut sinh tn, mt s
sc dn bin mt hay suy yu, mt s khc pht trin v ln mnh. Cho n gia
th k th XVIII, ton th vng t mi ny t Bnh Thun n C Mu c ch
quyn v sp nhp vo bn Vit Nam vi danh ngha l t Phng Nam (hay
Min Nam hay Nam Vit hay Nam K Lc Tnh hay Nam B).
Tuy nhin tt c cng ng sc tc anh em tng cng nhau k vai st
cnh khai hoang lp p t thu khai hoang n nay cn li d nhiu hay t cng
u c ngi Vit Nam ta xem nh rut tht cng mt nc. Trong s phi k
nhiu nht l ngi Vit gc Khmer ng o ti cc tnh Tr Vinh, Sc Trng,
Rch Gi, An Giang, Ty Ninh, ngi Hoa ri rc trong ton lnh th v con
chu h sau bao th h, hu ht u tr thnh nhng ngi Vit thun chng, ngi
Chim Thnh, ngi Chm, ngi Chu Giang cng ang sng chung thanh bnh
ha hp tng n v nh vi ngi Vit Nam B.
Mt dn tc tin b vn minh c vn ha tc nhin c i sng hng thin
nhm gii ta bt nhng lo u au kh do cuc sng gy nn. Do vy, con ngi
tm mt ni, mt i tng no t nim tin v gi gm cuc sng mnh
trong . T c nhng t chc x hi gi l tn gio, hay l o. Trn th gii

11

 t lu c nhng t chc nh vy v di nhiu hnh thc khc nhau. Chng hn

Trung Quc cch nay 2561 nm c Khng Gio, Lo Gio cn gi l o
Khng, o Lo. n cch nay 2568 nm Pht Gio ra i, Trung ng
cch nay 2010 nm c Thin Cha Gio, ngoi ra cn c n Gio, Hi
Gio
Ring v ti vng t Nam B nh trn ni l mt vng t c c duyn hi t
nhng hnh thc tn gio a dng t Khng Gio, Lo Gio, Pht Gio, Thin
Cha Gio, n Gio, Hi Gio, B La Mn Gio n nt tn ngng ca
Chim Thnh vi nhng Thp Chm, cha ng ca ngi Hoa
Nhng gn y vng t Nam B di thi Php thuc cn gi l Nam k
c nhng t chc tn gio mi thnh lp nh o Cao i, o Ha Ho, o
Th cng ng B ca Phi T n Song song vi nhng cha Pht, nh Th
Chacn c nhng ngi nh dn lng th cng Thn Hong Bn Cnh tc l
v Thn m vua phong ph h cho dn lng dc an c lp nghip. Ngoi ra cn
c nhng ngi miu hay miu vi qui m khim nhng th nhng v m ngi
dn tn sng l B cng nhm to mt nim tin cho i sng tm linh ca ngi
dn.
Nt c th ny vng t Nam B xa ni chung, tnh Tin Giang ni ring
sm c c mt nt vn ha tn ngng cn bn c cn c truyn thng ca
cc tn gio ln trong th gii v vy ni y c nhiu cha chin, nh th, nh,
miu qui m, honh trng.

3.

S truyn b o Pht vo tnh Tin Giang:

Vic xc nh nin i Pht gio du nhp vo Vit Nam cho n nay vn cha

c t liu bit chnh xc. S liu ch ni n tnh hnh Pht gio nc ta t th

k th II sau Cng Nguyn, lc by gi trung tm Pht gio Luy Lu (vng Du Thun Thnh H Bc) kh thnh t. iu khin ta c th suy on rng Pht
gio t pha Nam n qua ng bien vo Vit Nam khong th k th I sau Cng
Nguyn. Cc v s u tin l ngi n , nhng v sau li thy xut hin tn nhiu
v s Trung A v Trung Hoa. C th ni rng, ngay t thi rt xa, Vit Nam c
cao tng n i n truyn gio trc tip. Tri qua cc Triu i t inh, L, L,

12

Trn c bit l di hai triu i L, Trn, Pht gio li du n mt thi

vng son.
Pht gio n du nhp vo Vit Nam qua ng Trung Quc nn c gi l
Pht Gio Bc Tng cng cn gi l Phi i Tha t u Cng Nguyn vo th k
th II, sau pht trin vo Nam B.
Ch ni ring Nam B, thot tin Pht Gio pht xut t mt ngun gc ri
sau chia lm nhiu dng nhiu h phi. l h T Nguyn Thiu - Th Tn do
dng Thin Lm T hong khai o php, sau li tch ra nm dng l:
1- Lm T Thin ng,
2- Lm T Gia Ph,
3- Lm T Tr Hu,
4- Lm T Chc Thnh,
5- Lm T Thin Thai.
Trong nm dng ny th c 4 dng cc v T s u l ngi Tu nn t pht
trin, ch c dng Thin Thai do T s ngi Vit Nam ph hp vi ngi Vit Nam
nn pht trin rt nhanh v u khp.
Pht Gio du nhp vo Vit Nam t Trung Quc xa tc l t phng Bc
nn cn gi l Phi Bc Tng hay l Phi i Tha. Cc cha ca dng phi ny
ngoi c Pht T ra cn th c Quan Th m, Pht Di Lc, Pht a Tng, Thp
Bt La Hn in hnh l Cha Vnh Trng, mt ngi cha ni ting trong tnh ta
lc ti p M An, x M Phong, Thnh ph M Tho.
Cn mt Phi na gi l Nguyn Thy, hay Nam Tng du nhp vo Vit Nam
rt tr, t hng Nam, trc tip t n , qua ng Min in, Thi Lan cn gi l
Phi Tiu Tha. nhng ngi cha ny ch th duy nht c Pht T. in hnh l
Cha Php Bo T, Phng 5 Thnh ph M Tho.
Nh vy cc h phi khc cng ca Pht Gio hay do gc Pht Gio, so vi
lch s Pht gio th n vi ngi dn Nam B ni chung, Tin Giang ni ring cng
nm trong th k ny. Ngay c h phi Nguyn Thy ni trn cng n vi ngi dn
Vit Nam trong thi k cn i. Cn c cc h phi Kht S, Tnh Tng, Bu Sn
K Hng, Minh S ch pht trin t nhng nm 1940.

13

IV.

MT S NH HNG CA PHT GIO N I SNG X

HI V CON NGI TIN GIANG:

1.

Cha pht trong tnh Tin Giang:

Tin Giang khi xa c thi im cn thuc v ph Kin Ha, trn nh Tng,

sau c lc l tnh M Tho, c lc sp nhp vi G Cng, c lc tch ri, ri li

nhp. Tin Giang l tnh thuc vng ng bng sng Cu Long, pha bc v ng bc
gip tnh Long An v Thnh ph H Ch Minh, pha nam l tnh Bn Tre v Vnh
Long, pha ty gip tnh ng Thp, pha ng gip vi bin. Din tch t nhin l
2.481,77 km2, dn s l 1,67 triu ngi (thng k nm 2009).
Trong cc tn gio, Pht gio c mt trc nht trong vng ny nn c dn, k
c ngi Min a s hng v o Pht. Khi khai ph lp nghip n u l ngi dn
lo ct nh, ct cha th cng cu c s bnh an. Ban u th cha chin c ct
tm, dn dn cuc sng ngi dn n inh, rung vn em li hoa mu, i sng
c nng cao, ngi ta mi xy ct cha chin qui m hn, theo ng qui cch hn.
Tuy nhin nhng ngi cha u tin hay ng hn ch l nhng ci am nh n s,
bng cy l, ch c nhng gia nh tu hnh cng mt s ngi dn Pht t sm hm
trng nom chm sc, sau mi c mi cc v s v tr tr.
Tuy vy mc d min Nam l vng t mi khai ph cha y 4 th k, nhng
nh vo a li, nn i sng kinh t c pht trin nn tnh n nay c nhng
ngi cha Pht qui m honh trng c tui th n ba trm nm. Cng nh cc tnh
Tr Vinh, Sc Trng, Bc Liu c nhng ngi cha Min c xy ct t xa xa
vi mt li kin trc c trng cha Min n nay vn cn mang dng v tn k.
Sau ngy thng nht t nc, Tin Giang c 7 huyn, 1 thnh ph, 1 th x, 7
th trn. Ha bnh tr li dn c ng c, kinh t phn thnh, i sng vt cht c
nng cao, nh vy i sng tm linh cng c tng lp qun chng quan tm. Pht
gio c iu kin pht trin, cha chin c nng cp trng tu.
Tnh n nay trong tnh Tin Giang c tt c 388 ngi cha chia ra nh sau:
1.

H phi Bc Tng c 339 cha

2.

H phi Nam Tng c 2 cha

3.

H phi Kht s c 21 cha

4.

H phi Tnh C S c 18 cha

14

5.

H phi Minh S c 8 cha.

Trong 339 ngi cha trong tnh Tin Giang c tt c 19 cha xy ct vo th

k XVIII, trong xin n c 5 ngi cha c nht:
1. Cha Sc T Linh Thu cn gi l cha Long Tuyn, x Thnh Ph, huyn
Chu Thanh xy ct vo nm 1702.
2. Cha Long Chu T, x Tn Phong, huyn Cai Ly xy ct vo nm 1735.
3. Cha Hi Phc, x Tn Thanh, huyn Ci B xy ct vo nm 1740.
4. Bu Lm C T, Phng 3, TP M Tho xy ct vo nm 1742.
5. c Lm C T, x M Phong, TP M Tho, xy ct vo nm 1798.
V c mt s cha xy ct vo th k XIX, tui th trn di 200 nm.
* Ring Thnh ph M Tho (ch tnh n cui nm 2009) c 44 cha chia ra nh sau:
H phi Bc Tng c 33 cha.
H phi Nam Tng c 1 cha.
H phi kht s c 7 cha.
H phi Minh S c 2 cha
H phi Tnh C S c 1 cha

2.

nh hng ca Pht gio v mt t tng v o l:

2.1.

nh hng ca Pht gio v mt t tng:

T tng hay o l cn bn ca Pht Gio l o l Duyn Khi, T Diu

v Bt chnh o. Ba o l ny l nn tng cho tt c cc tng phi Pht gio,

Nguyn Thy cng nh i Tha n su vo lng ca ngi dn Vit. V gio l
nghip bo hay nghip nhn qu bo ca o Pht c truyn vo nc ta rt
sm. Gio l ny ng nhin tr thnh np sng tn ngng ht sc sng t i
vi ngi Vit Nam c hiu bit, c suy ngh.
Ngi ta bit la chn n hin lnh, d ti thiu th cng l kt qu t
nhin m thm ca l nghip bo, n chng nhng thch hp vi gii bnh dn m cn
nh hung n gii tr thc. C th ni mi ngi dn Vit iu nh hng t nhiu
qua gio l ny. V th, l nghip bo lun hi in du m nt trong vn chng
bnh dn, trong vn hc ch Nm, ch Hn, t xa cho n nay dn dt tng th h
con ngi bit soi sng tm tr mnh vo l nhn qu nghip bo m hnh ng sao
cho tt p em li ha bnh an vui cho con ngi. Mi ngi dn Tin Giang u t

15

nhin bit cu "c gi c bo". H pht biu cu rt ng hon cnh s vic xy ra cho
i phng, hay "chy tri khng khi nng". Mt khc h hiu rng nghip nhn
khng phi l nh nghip m c th lm thay i, do h t bit sa cha, tu tp ci
c tng thin. Ta khng nn ngi mt ch tng tng n nhng kt qu tt p s
n vi mnh. T nhng hnh nghip thin, gim bt iu c, dn dn ta s chuyn
ha v to cho ta c mt cuc sng yn vui cho hin ti v mai sau.
2.2.

nh hng ca Pht gio v mt o l:

o l nh hng nht l gio l t bi, tinh thn hiu ha, hiu sinh ca Pht

gio nh hng v thm nhun su sc trong tm hn ca ngi Vit Nam B.

Tinh thn thng ngi nh th thng thn ny bin thnh ca dao tc ng rt ph
bin trong qun chng Vit Nam nh "l lnh m l rch", hay:
Nhiu iu ph ly gi gng
Ngi trong mt nc phi thng nhau cng
l nhng cu ca dao, tc ng m bt c ngi Vit Nam no cng iu thm
nhun v thuc nm lng, ni ln lng nhn i v tha ca dn tc Vit Nam.
Ngoi o l T Bi, ngi Vit cn chu nh hng su sc mt o l khc ca
o pht l o l T n, gm n cha m, n s trng, n quc gia v n chng sanh.
o l ny c xy dng theo mt trnh t ph hp vi bc pht trin ca tm l v
tnh cm ca dn tc Vit. Tnh thng mi ngi bt u t gan n xa, t tnh
thng cha m, h hng lan dn n tnh thng trong cc mi quan h x hi vi
thy, bn, ng bo v m rng n qu hng cao c i vi cuc sng ca nhn loi
trn v tr ny. c bit trong o l t n, ta thy n cha m l ni bt v nh hng
rt su m trong tnh cm v o l ca ngi Vit. Bi Pht gio c bit ch trng
ch hiu nh th nn thch hp vi np sng o l truyn thng ca dn tc Vit.
Nhn chung, o l hiu n trong ngha m rng c cng mt i tng thc
hin l nhm vo ngi thn, cha m, t nc, nhn dn , chng sanh, v tr, l
mi trng sng ca chng sanh gm c mt tm linh na. o l T n cn c
chung ci ng c thc y l t bi khin cho ta sng hi ha vi x hi, vi thin
nhin tin n hnh phc chn thc v min trng. T c s t tng trit hc v
o l trn gip cho Pht gio Vit Nam hnh thnh c mt bn sc c th rt

16

ring bit ca n ti khu vc ng bng sng Cu Long ni chung v Tin Giang ni

ring, gp phn lm phong ph v a dng ha nn vn ha tinh thn ca dn tc Vit.

3.

nh hng ca Pht gio qua phong tc, tp qun:

V n chay, hu nh tt c ngi Vit Nam u chu nh hng np sng vn

ha ny. n chay hay n lt xut pht t quan nim t bi ca Pht gio. o Pht
khng mun st sinh hi vt, m tri li phi thng yu mi loi. Khng ch ngi
dn Tin Giang m khp c nc cng theo tc l ny.
Thc t cng cho thy, hin nay s lng ngi dn Tin Giang d khng phi
Pht t nhng vn i cha sm hi v n chay vo cc ngy: rm, mng mt v nhng
ngy hi ln nh ngy rm thng ging, rm thng t (Pht n) v rm thng by (l
Vu lan), l Quan Th m... tng i ng, nht l vi nhng ngi gi v ph n.
a s cc c s cha Pht gio trn a bn thnh ph hin nay u c s cng dng
h tr t cc cng ty, doanh nghip ng trn a bn tnh. Nhiu ngi d khng phi
l pht t cng dng tng pht hay tranh nh c yu t pht gio chim ngng
v trang tr cho cnh nh p v trang nghim.
Pht gio c nhiu t tng, gio l c im tng ng vi phong tc th
cng t tin ca ngi dn v cc tn ngng bn a c mt ti tnh nh: tn ngng
th Mu, th ng, th thn nng, thn sng, thn bin...
Tc th cng t tin xut pht t lng hiu knh i vi ng b, cha m, t tin
v c xem l mt dng tn ngng quan trng nht ca dn tc. Tnh ngng ny
c mt s bnh dn Nam B nhp lm mt vi o Pht, v trong Pht gio c nhiu
kinh cp n vn ny nh kinh Vu Lan, kinh Bo Ph Mu n Vo nhng
ngy rm, mng mt, nhng gia nh khng theo o pht cng mua hoa qu, thp
nhang trn bn th t tin.
Cng xut pht t tinh thn t bi ca o Pht, tc l b th v phng sanh
n su vo i sng sinh hot ca qun chng nhn dn lao ng Tin Giang. n
ngy rm v mng mt, ngi dn thng hay mua chim, c phng sanh. Ngi
dn Tin Giang cng hay lm phc b th v sn sng gip ngi ngho kh,
hon nn. Tuy nhin, trong x hi hin i nhng biu hin mang tnh cht hnh thc
trn ngy cng b thu hp, thay vo mi ngi tham gia vo nhng t cu tr,

17

tng t cho cc ng bo gp thin tai, hon nn, hon cnh sng gp kh khn ng
vi truyn thng o l ca dn tc l lnh m l rch.
Tp tc n cha tm s bnh an cho tm hn, chim ngng v p thanh
thot ca cc pho tng, lng nghe ting chung ngn vang,.. tr thnh mt nt
phong tc i cha l pht lu i ca t tin.
Nhng ngy l hi ln trong nm bt u t Pht gio nh l Pht n, l Vu
Lan, l tm Pht,thc s tr thnh ngy hi vn ha ca ngi dn Tin Giang.
iu ny ph hp vi np sinh hot cng ng, mt sinh hot truyn thng vng t
mi.
Phong tc tp qun ti Vit Nam trong qu trnh tn ti v pht trin chu
nhiu tc ng ca tro lu vn ha khc nhau, nht l t Trung Quc, trong Pht
gio d phn quan trng trong vic nh hnh v duy tr khng t cc tp tc dn
gian m chng ta thy vn cn tn ti cho ti ngy nay. Tuy nhin, khng phi cc tp
tc c s nh hng ca Pht gio l tt tt c, m trong c tp tc cn phi chc
lc li nh tp tc xin xm bi qu, tc cng sao hn, tc coi ngy gi, tc t vng
m, ph hp vi chnh php. l nhim v nng n ca cc nh truyn gio trong
thi hin i.

4.

nh hng ca Pht gio qua cc loi hnh vn ho, ngh thut, du

lch tm linh:
* V vn ha:
Pht gio suy cho cng khng phi ch l tn gio thun thy, n khng ch to
ra t tng khoan ha, nhn i trong chnh sch an dn m cn gp phn rt quan
trng trong vic nh hnh li sng, phong tc, chun mc gi tr vn ha Vit Nam.
Vt qua chn th t tn knh linh thing, Pht gio tham d vo cu trc vn ha
Vit vi t cch l thnh t vn ha tinh thn, nhng li li du n su sc c trong
vn ha sinh hot vt cht.
Nhn chung, cc nh nghin cu u khng nh, qua hng ngn nm tn ti
v pht trin Vit Nam Pht gio c nh hng su m trong i sng vn ha
tinh thn i vi con ngi Vit Nam.
Ti tnh Tin Giang, nh hng ca Pht gio trong i sng vn ha c th
hin kh r nt trong cc cng trnh kin trc ca gn 400 c s Pht gio, trong

18

ng ch l h thng cc cha c nh: cha Vnh Trng, cha Bu Lm, cha Sc

T, cha c Lm Tip n l qua cc nghi l ln ca Pht gio, qua cc phong
tc: t chc tang l, ci hi, n chay, th pht theo truyn thng Pht gio ca i a
s ngi dn Tin Giang. Ngoi ra, Pht gio ti Tin Giang cn c nh hng n
vn ha kinh doanh ca nhiu cng ty ng trn a bn tnh, biu hin qua vic c
khng t cc nh doanh nghip n cha cu cng, lm t thin mong c Pht gia
h trong kinh doanh.
* Pht gio th hin qua ngh thut sn khu:
Min Ty Nam B ni ting vi ngh thut ht bi, n ca ti t hay ci lng.
Tnh trit l "nhn qu bo ng" ca Pht gio ng vai tr quan trng trong cc bi
ca tung, v din ph hp vi o l phng ng v np sng truyn thng ca dn
tc. Ngh thut sn khu ci lng, chnh nh yu t phng khong, nn n d dng
tin su vo chn l ca Pht gio, gp phn lm phong ph thm cho kho tng ngh
thut ny. Tiu biu nh cc v "Thch Ca c o", "Quan m Th Knh", "Mc
Lin Thanh ". c bit gn y (u thp nin 90) c hai v ng ch l "Thot
Vng Tc Ly" v Thi T A X Th ca son gi Gic o Dng Kinh Thnh l
hai v tung chuyn chnh u tin ca Pht gio Vit Nam. Ngoi ra cn c cc v
chu nh hng t nhiu t tng Pht gio nh cc v "Phm Cng Cc Hoa", "Tm
Cm", "Kim Vn Kiu"... do s nh hng tinh thn t bi, h x ca Pht gio nn
lun lun cc tung ci lng phn kt thc u c hu.
* V du lch tm linh:
Ring trong lnh vc du lch tm linh, loi hnh du lch nhm tha mn nhu cu
tm linh ca con ngi, khch du lch khng nhng i n cc nh, cha, vn
cnh, chim bi, cu nguyn, m cn l tm hiu v nghin cu vn ha, tm linh,
tham gia tu hc.
Ti Tin Giang loi hnh ny ang c xu hng ngy cng pht trin, i cng
s pht trin du lch chung ca tnh, ng thi hu nh cc ngi cha ln ti Tin
Giang u gn lin vi cnh quan, v kin trc hp dn nh: cha Vnh Trng mt
ngi cha c c xp hng di tch lch s - vn ha cp quc gia - l mt im hnh
hng v du lch ni ting. Ngoi ra cn c mt s ngi cha ni ting khc nh cha

19

Sc T Linh Thu c xy ct vo nm 1702 hay Phc Long C T, Bu Lm C

T, Thin Vin Trc Lm Chnh Gic
Ngoi ra, vo cc l hi Pht gio c quy m ln, cc hot ng thuyt ging
Pht php, cc kha tu hc Pht din ra hng thng trn a bn tnh Tin Giang cng
thu ht mt lng khch du lch ln n tham gia.

5. ng gp tch cc vo cng tc an sinh x hi tnh Tin Giang:

Cng vi vic tp trung y mnh s pht trin ton din trn tt c cc lnh
vc sm a Tin Giang tr thnh mt tnh vn minh, hin i; chnh quyn tnh
cng dn sc chm lo i sng ca cc tng lp nhn dn, c bit i vi cc i
tng chnh sch, ng bo ngho, ng bo gp kh khn bt hnht vic n, , i
li, khm cha bnh, hc hnh Tt c u c chm sc vi tinh thn trch nhim
cao, nn cuc sng ca ngi dn c ci thin ngy cng tt hn. Trong , Pht
gio tnh cng c nhiu ng gp ng k.
Ch trng ca Pht gio ni chung, Pht gio ti Tin Giang ni ring l
khuyn thin, trnh c, vi phng chm: "D xy chn bc ph . Khng bng lm
phc cu cho mt ngi". Do , cng vi vic hng dn cho tn c cuc sng
tm linh theo tn ch, gio l v mc ch ca o Pht; mt ni dung rt quan trng l
pht gio thnh ph lun chm lo n cuc sng vt cht ca ngi dn theo tinh
thn "t bi, bc i", "cu chng sinh" nhm gp phn lm cho nhn dn, khng
ch tn tn gio mnh vi bt ni kh au, bt hnh trong cuc sng i thng.
Theo Bo co tng kt cng tc Pht s tnh Tin Giang nhim k VII (2007
2012), Pht gio Tin Giang thc hin nhiu hot ng Pht s quan trng trn tinh
thn on kt ha hp gia cc h phi Pht gio v s ng lng, cng chung nhp
p ca ch Tng Ni, Pht t ton tnh. Theo , ton tnh c 395 t vin vi c 1.081
Tng Ni, c 132 o trng tu hc vi hng chc ngn Pht t tu hc. Trong nhim k
VII, Pht gio tnh tip nhn 176 c s xut gia, xin php trng tu 57 t vin; b nhim
tr tr 56 t vin; thc hin cng tc t thin x hi t hn 95 t ng.
Thng qua cc hot ng t thin, nhn o, Pht gio tnh Tin Giang c
nhiu ng gp quan trng trong cng tc an sinh x hi. in hnh nh cha Tnh
Nghim do ni s Thch N Tnh Nghim tr tr ng ra quyn gp xy dng
Trng Mn non bn tr min ph Tnh Nghim vi hn 2 t ng. Trng hin nui

20

dy hn 200 tr em mn non ca nhng gia nh ngho trn a bn tnh. Ngoi ra

cha cn sn xut bnh Trung thu gy qu gip tr em ngho, t chc tic buffet chay
gy qu t thin hng thng Cc c s khm cha bnh ng y min ph cho ngi
dn ti cc ngi cha hay cc t chc t thin ng trn a bn tnh tham gia cc
chng trnh nhn o u n hng thng do cc c nhn, nhm t thin hoc cc t
chc ln nh i Pht thanh Truyn hnh Tin Giang t chc.
y l nhng hot ng mang nhiu ngha chnh tr, x hi v nhn vn su
sc ca Pht gio Tin Giang, nhm gp phn cng chnh quyn v nhn dn trong
tnh thc hin thng li cc mc tiu v gim ngho v an sinh x hi ti tnh Tin
Giang hin nay.

V.

KT LUN
Pht gio t lu thm nhp vo tm hn, np ngh, li sng ca dn tc Vit

Nam v tr thnh bn cht v bn sc ca dn tc Vit Nam. o Pht nh

hng n mi sinh hot ca ngi Vit t trit l, t tng, o c, vn hc, ngh
thut cho n phong tc tp qun, np sng np ngh... T quan nim nhn sinh quan,
th gii quan, o l, thm m cho n li n ting ni ca qung i qun chng t
nhiu u chu nh hng ca trit l v t tng Pht gio. Qua qu trnh lch s, tri
qua bao cuc bin i thng trm ca t nc, Pht gio khng nh mnh v c
mt ch ng vng chc trong lng ca dn tc, tn ti v pht trin cng vi dn tc.
R rng Pht gio ng gp cho dn tc ta nhiu thnh tu ng k v kinh t,
chnh tr, vn ha v x hi.
Nhng tc ng, nh hng ca Pht gio ln i sng c dn Tin Giang l h
qu ca qu trnh giao lu vn ha gia vn ha dn tc. Trong nhng yu t mang
tnh truyn thng, hnh thnh nhn cch, bn lnh v bn cht ca dn tc l ch yu gp g, ha quyn trong nhng yu t tinh thn, t tng t bi cu kh ca Pht
gio Vit Nam. Nhng yu t ngoi sinh gp phn ln vo vic cng c, duy tr v
pht trin ni hm bn sc dn tc. Trong Pht gio gp phn vo vic lm phong
ph thm c tnh, c trng ngi dn Tin Giang. Ngc li, chnh nhng bn cht
dn tc lm giu hn nn vn ha Pht gio. Mt minh chng ca s tc ng qua
li ny chnh l s kt hp gia truyn thng yu nc chng ngoi xm ca dn tc

21

vi tinh thn tp th ca Pht gio Vit Nam, a n nt c th ca Vit Nam,

em li hnh nh sng ng ca tng ni Pht t qua hai cuc u tranh ginh c lp
dn tc trong gn mt th k nay.
Tin Giang, vi v tr a l - vn ha c bit, d c mun hay khng cng to
ra mt s hi nhp vn ha, khng phi l mt s hi nhp vn ha bnh thng, m
l mt s hi nhp vn ha ca nhng tinh hoa n t cc trung tm vn ha tm c
th gii, nh n , Trung Hoa, c kt tinh trong mt tn gio ln - Pht gio.
cng l mt s hi nhp m c dn ni y lm ch, li ch ca dn tc v t nc l
chun mc cao nht ca s hi nhp, s hi nhp l th thch v kim nghim
bng mt b dy lch s. Qua thc t cho thy rng, Pht gio sau khi nhp vo nn
vn ha nc ta to ra mt th n nh x hi ko di.
Nhn dn Tin Giang, qua cc th h, lm cho cc gi tr nhn bn ca o
Pht bn r su sc v cm gc vng bn trong tm hn mnh. Mt phn l nh tnh
uyn chuyn trong gio l, tnh bao dung khng c chp ca o Pht, nhng mt
phn khng nh l do sc sng to ca ngi dn Nam B. Tin sc mnh, tin lut
nhn - qu nghip bo, ng vin nhn dn hng ti chn - thin - m, l cng lao
ca vn ha Pht gio, l s sng to ca nhn dn ni y.
Trong bi cnh t nc ang chuyn mnh ha nhp vo tro lu pht trin
vi th gii, Vit Nam cn phi m ca giao lu vi bn b quc t ng hu tip
thu v hc tp nhng tin b khoa hc k thut hin i. iu s dn n s du
nhp nhiu lung vn ha ngoi lai. Trong c ci tt, c ci xu, lm sao chng ta
c th phn bit v tip thu ci tt v gii tr ci xu? y l mt cu hi ln cho cc
nh gio dc, o c, x hi, tn gio... v n tr thnh mt vn ca quc gia
ch khng phi ch l chuyn c nhn hay ring t na. Li gii p r rng nht l
nu chng ta c mt nn vn ha lnh mnh; m bn sc dn tc vi nhng t
tng truyn thng tt p s gip chng ta nhn nh, chc lc v cng l liu thuc
tt nht gip chng ta chng li nhng cn b vn ha ngoi nhp hoc vn ha m tn
pht sinh t bn a. Nhng yu t tch cc ca Pht gio l mt phn t tng vn
ha Vit s cng vi vn ha dn tc Vit lm nhim v chn lc v pht trin vn
ha Pht gio v vn ha dn tc trong thi im hin nay l ht sc cn thit v cp
bch ./.

22

TI LIU THAM KHO

1. Gio trnh trit hc, B gio dc v o to, NXB L lun chnh tr, 2006.
2. i Cng Trit hc Pht Gio Vit Nam, tc gi Nguyn Hng Hu, NXB Khoa
Hc X Hi, 2002.
3. Trit hc n , Tc gi: Nguyn c
4. Lc s h phi v kin trc cha Vnh Trng, Tc gi: Mc Nhn TVC
5. V mt s website trn internet nh:
-

Gio hi Pht gio Vit Nam - http://phatgiao.org.vn/

Gio hi Pht gio Vit Nam tnh Tin Giang - http://phatgiaotiengiang.org/

Bo Gic Ng - http://giacngo.vn/

23